Wikipedia
scwiki
https://sc.wikipedia.org/wiki/P%C3%A0gina_printzipale
MediaWiki 1.45.0-wmf.3
first-letter
Media
Ispetziale
Cuntierra
Usuàriu
Cuntierra usuàriu
Wikipedia
Cuntierra Wikipedia
File
Cuntierra file
MediaWiki
Cuntierra MediaWiki
Template
Cuntierra template
Agiudu
Cuntierra agiudu
Categoria
Cuntierra categoria
TimedText
TimedText talk
Module
Module talk
Wikipedia:Tzilleri
4
1069
186449
186448
2025-06-07T18:24:47Z
L2212
7227
/* Artìculu de su mese pro Làmpadas */ Risponde
186449
wikitext
text/x-wiki
[[Category:Comunidade|Tzilleri]]
[[Category:Tzilleri|*]]
__NEWSECTIONLINK__
<div style="margin-top:0.5em;margin-bottom:1em;background:#eFF9E5<!--background:#D0C0d0-->;border:2px solid #605848;-moz-border-radius:20px;padding:2.5em;padding-top:0.7em;padding-bottom:0.5em;text-align:left;">
<div style="margin-top:0.2em;font-size:2.3em; font-family:serif, roman;font-weight:bold;text-align:center;">''Su Tzilleri''</div>
'''Bene bènnidu in su Tzilleri''', in custu logu podimus faeddare e nos podimus cunfrontare (sena briare) cun àteros utentes de sa [[Pàgina_printzipale|Wikipedia sarda]]. Inoghe podimus pregontare, fàghere osservatziones e fintzas insertare comunicatziones chi s'interessant de [[Wikipedia:Sc.wiki|sc.wiki]] in generale.
Si cheres cummentare o fàghere osservatziones a propòsitu de un'argumentu particulare, faghe su praghere de ddu insertare in sa pàgina de cuntierra de s'artìculu currispondente e no inoghe.
Ùnicu avertimentu: si podes, tene in contu chi custu logu no est unu forum de issolòrios e mancu unu [[blog]]. Pro custu, si podes, chirca de tratare argumentos prus adatos a [[Wikipedia]] e a su progetu suo in totue.
----
* Sa pregunta pro "''[[m:bot|bot]] flag''" cheret fata in [[Wikipedia:Bot policy|custa pàgina]].
* {{en}} Requests for the [[m:bot|bot]] flag should be made on [[Wikipedia:Bot policy|this page]].
</div>
<div class="toccolours" style="text-align:center;font-weight:bold;margin-top:0.1em;margin-bottom:1em;background:#FFF9E5">
[http://sc.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Wikipedia:Tzilleri&action=edit§ion=new <big>Incarca inoghe pro abèrrere una cuntierra noa]</big>
</div>
<div style="border:1px solid #ccc; background: #fff; border-right:3px solid #ccc; border-bottom:3px solid #ccc; text-align: center; padding:3px; float:right; font-size: smaller; line-height: 1.3; margin-right: 4px;">
<div style="width:100%">{{LOCALDAYNAME}}</div>
<div style="font-size: x-large; width: 100%;">{{LOCALDAY}}</div>
<div style="width: 100%;"> {{LOCALMONTHNAME}}</div>
<div style="background: #aaa; color: #000;">'''{{LOCALTIME}}''' CET</div>
</div>
<div style="text-align: center; font-size: 150%">'''[[Wikipedia:Tzilleri/Archìviu|Archìviu]]'''</div>
== Launching! Join Us for Wiki Loves Ramadan 2025! ==
Dear All,
We’re happy to announce the launch of [[m:Wiki Loves Ramadan 2025|Wiki Loves Ramadan 2025]], an annual international campaign dedicated to celebrating and preserving Islamic cultures and history through the power of Wikipedia. As an active contributor to the Local Wikipedia, you are specially invited to participate in the launch.
This year’s campaign will be launched for you to join us write, edit, and improve articles that showcase the richness and diversity of Islamic traditions, history, and culture.
* Topic: [[m:Event:Wiki Loves Ramadan 2025 Campaign Launch|Wiki Loves Ramadan 2025 Campaign Launch]]
* When: Jan 19, 2025
* Time: 16:00 Universal Time UTC and runs throughout Ramadan (starting February 25, 2025).
* Join Zoom Meeting: https://us02web.zoom.us/j/88420056597?pwd=NdrpqIhrwAVPeWB8FNb258n7qngqqo.1
* Zoom meeting hosted by [[m:Wikimedia Bangladesh|Wikimedia Bangladesh]]
To get started, visit the [[m:Wiki Loves Ramadan 2025|campaign page]] for details, resources, and guidelines: Wiki Loves Ramadan 2025.
Add [[m:Wiki Loves Ramadan 2025/Participant|your community here]], and organized Wiki Loves Ramadan 2025 in your local language.
Whether you’re a first-time editor or an experienced Wikipedian, your contributions matter. Together, we can ensure Islamic cultures and traditions are well-represented and accessible to all.
Feel free to invite your community and friends too. Kindly reach out if you have any questions or need support as you prepare to participate.
Let’s make Wiki Loves Ramadan 2025 a success!
For the [[m:Wiki Loves Ramadan 2025/Team|International Team]] 13:08, 16 Ghe 2025 (CET)
<!-- Message sent by User:ZI Jony@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=27568454 -->
== Universal Code of Conduct annual review: provide your comments on the UCoC and Enforcement Guidelines ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.
I am writing to you to let you know the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines is open now. You can make suggestions for changes through 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]].
The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].
Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.
-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 02:11, 24 Ghe 2025 (CET)
</div>
<!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27746256 -->
== Feminism and Folklore 2025 starts soon ==
<div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;>
[[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|centre|550px|frameless]]
::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<center>''{{int:please-translate}}''</center>
Dear Wiki Community,
You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025]]''' writing competition from February 1, 2025, to March 31, 2025 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia.
You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a generated list of suggested articles.
Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project:
# Create a page for the contest on the local wiki.
# Set up a campaign on '''CampWiz''' tool.
# Create the local list and mention the timeline and local and international prizes.
# Request local admins for site notice.
# Link the local page and the CampWiz link on the [[:m:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta project page]].
This year, the Wiki Loves Folklore Tech Team has introduced two new tools to enhance support for the campaign. These tools include the '''Article List Generator by Topic''' and '''CampWiz'''. The Article List Generator by Topic enables users to identify articles on the English Wikipedia that are not present in their native language Wikipedia. Users can customize their selection criteria, and the tool will present a table showcasing the missing articles along with suggested titles. Additionally, users have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Notably, the CampWiz tool will be employed for the project for the first time, empowering users to effectively host the project with a jury. Both tools are now available for use in the campaign. [https://tools.wikilovesfolklore.org/ '''Click here to access these tools''']
Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2025|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance.
We look forward to your immense coordination.
Thank you and Best wishes,
'''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025 International Team]]'''
::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]] [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]]
</div></div>
--[[Usuàriu:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Cuntierra usuàriu:MediaWiki message delivery|cuntierra]]) 03:36, 29 Ghe 2025 (CET)
== Wiki Loves Folklore is back! ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
{{int:please-translate}}
[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]
Dear Wiki Community,
You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore 2025]]''' an international media contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 31st''' of March.
You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2025 submitting] them in this commons contest.
You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language.
Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2025|project Talk page]] if you need any assistance.
'''Kind regards,'''
'''Wiki loves Folklore International Team'''
--[[Usuàriu:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Cuntierra usuàriu:MediaWiki message delivery|cuntierra]]) 03:36, 29 Ghe 2025 (CET)
</div>
<!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&oldid=26503019 -->
== Reminder: first part of the annual UCoC review closes soon ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.
This is a reminder that the first phase of the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines will be closing soon. You can make suggestions for changes through [[d:Q614092|the end of day]], 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]]. After review of the feedback, proposals for updated text will be published on Meta in March for another round of community review.
Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.
-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 01:48, 3 Fre 2025 (CET)
</div>
<!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28198931 -->
== Artìculu de su mese pro Ghennàrgiu ==
Salude a totus! [[Wikipedia:Artìculos de su mese#Candidados pro su mese chi benit|Ite ponimus]], pro custu mese? [[Usuàriu:L2212|L2212]] ([[Cuntierra usuàriu:L2212|cuntierra]]) 22:57, 6 Fre 2025 (CET)
:Salude, deo propòngio [[Fogu de València de su 2024]] o unu de is candidados betzos, comente [[Pale Blue Dot]]. [[Usuàriu:Mattafalluga|Mattafalluga]] ([[Cuntierra usuàriu:Mattafalluga|cuntierra]]) 11:15, 9 Fre 2025 (CET)
:: Saludi, [[Usuàriu:Mattafalluga|Mattafalluga]] at propostu giustu giustu su pròpiu chi bolia proponni deu, ca custu mesi est s'anniversàriu de ambas cosas. --[[Usuàriu:PNNu|PNNu]] ([[Cuntierra usuàriu:PNNu|cuntierra]]) 17:50, 10 Fre 2025 (CET)
:::Ab, gràtzias a ambos! Apo a pònnere [[Fogu de València de su 2024]], custa borta. [[Usuàriu:L2212|L2212]] ([[Cuntierra usuàriu:L2212|cuntierra]]) 19:39, 15 Fre 2025 (CET)
== Conta-nos (unu podcast in sardu) ==
Salude, mi naro Alessandro, so faghende unu podcast totu in sardu, cada puntada cun un’òspite chi respondet a unas cantas preguntas subra un'argomentu chi si sèberat issu/issa. Chie at gana de partecipare? chircademi in alessandro.columbu@gmail.com [[Usuàriu:Alessandro.columbu|Alessandro.columbu]] ([[Cuntierra usuàriu:Alessandro.columbu|cuntierra]]) 17:32, 10 Fre 2025 (CET)
== <span lang="en" dir="ltr"> Upcoming Language Community Meeting (Feb 28th, 14:00 UTC) and Newsletter</span> ==
<div lang="en" dir="ltr">
<section begin="message"/>
Hello everyone!
[[File:WP20Symbols WIKI INCUBATOR.svg|right|frameless|150x150px|alt=An image symbolising multiple languages]]
We’re excited to announce that the next '''Language Community Meeting''' is happening soon, '''February 28th at 14:00 UTC'''! If you’d like to join, simply sign up on the '''[[mw:Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#28_February_2025|wiki page]]'''.
This is a participant-driven meeting where we share updates on language-related projects, discuss technical challenges in language wikis, and collaborate on solutions. In our last meeting, we covered topics like developing language keyboards, creating the Moore Wikipedia, and updates from the language support track at Wiki Indaba.
'''Got a topic to share?''' Whether it’s a technical update from your project, a challenge you need help with, or a request for interpretation support, we’d love to hear from you! Feel free to '''reply to this message''' or add agenda items to the document '''[[etherpad:p/language-community-meeting-feb-2025|here]]'''.
Also, we wanted to highlight that the sixth edition of the Language & Internationalization newsletter (January 2025) is available here: [[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January]]. This newsletter provides updates from the October–December 2024 quarter on new feature development, improvements in various language-related technical projects and support efforts, details about community meetings, and ideas for contributing to projects. To stay updated, you can subscribe to the newsletter on its wiki page: [[:mw:Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter]].
We look forward to your ideas and participation at the language community meeting, see you there!
<section end="message"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 09:29, 22 Fre 2025 (CET)
<!-- Message sent by User:SSethi (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28217779 -->
== Artìculu de su mese pro Freàrgiu ==
Salude a totus! [[Wikipedia:Artìculos de su mese#Candidados pro su mese chi benit|Ite artìculu bolides pònnere]], pro custu mese? [[Usuàriu:L2212|L2212]] ([[Cuntierra usuàriu:L2212|cuntierra]]) 20:46, 2 Mar 2025 (CET)
: Saludi. Fia pensendi chi s'iat a podi sighi cun sa Stòria de Sardìnnia. Iat a benni [[Regnu de Sardigna (1324-1720)]] mancai no siat in s'elencu. Si si parit bastanti bonu s'iat a podi impreau custu --[[Usuàriu:PNNu|PNNu]] ([[Cuntierra usuàriu:PNNu|cuntierra]]) 22:25, 4 Mar 2025 (CET)
::Saludi, po mei andat beni. [[Usuàriu:Mattafalluga|Mattafalluga]] ([[Cuntierra usuàriu:Mattafalluga|cuntierra]]) 04:45, 7 Mar 2025 (CET)
:::Ab, gràtzias a ambos! [[Usuàriu:L2212|L2212]] ([[Cuntierra usuàriu:L2212|cuntierra]]) 18:54, 8 Mar 2025 (CET)
== Universal Code of Conduct annual review: proposed changes are available for comment ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.
I am writing to you to let you know that [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|proposed changes]] to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter]] are open for review. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|You can provide feedback on suggested changes]]''' through the [[d:Q614092|end of day]] on Tuesday, 18 March 2025. This is the second step in the annual review process, the final step will be community voting on the proposed changes.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find relevant links about the process on the UCoC annual review page on Meta]].
The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].
Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.
-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] 19:51, 7 Mar 2025 (CET)
</div>
<!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28307738 -->
== An improved dashboard for the Content Translation tool ==
<div lang="en" dir="ltr">
{{Int:hello}} Wikipedians,
Apologies as this message is not in your language, {{Int:please-translate}}.
The [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization|Language and Product Localization team]] has improved the [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&filter-type=automatic&filter-id=previous-edits&active-list=suggestions&from=en&to=es Content Translation dashboard] to create a consistent experience for all contributors using mobile and desktop devices. The improved translation dashboard allows all logged-in users of the tool to enjoy a consistent experience regardless of their type of device.
With a harmonized experience, logged-in desktop users now have access to the capabilities shown in the image below.
[[file:Content_Translation_new-dashboard.png|alt=|center|thumb|576x576px|Notice that in this screenshot, the new dashboard allows: Users to adjust suggestions with the "For you" and "...More" buttons to select general topics or community-created collections (like the example of Climate topic). Also, users can use translation to create new articles (as before) and expand existing articles section by section. You can see how suggestions are provided in the new dashboard in two groups ("Create new pages" and "Expand with new sections")-one for each activity.]]
[[File:Content_Translation_dashboard_on_desktop.png|alt=|center|thumb|577x577px|In the current dashboard, you will notice that you can't adjust suggestions to select topics or community-created collections. Also, you can't expand on existing articles by translating new sections.]]
We will implement [[mw:Special:MyLanguage/Content translation#Improved translation experience|this improvement]] on your wiki '''on Monday, March 17th, 2025''' and remove the current dashboard '''by May 2025'''.
Please reach out with any questions concerning the dashboard in this thread.
Thank you!
On behalf of the Language and Product Localization team.
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]]</bdi> 03:56, 13 Mar 2025 (CET)
<!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_CX_Unified_dashboard_announcement_list_1&oldid=28382282 -->
== <span lang="en" dir="ltr">Your wiki will be in read-only soon</span> ==
<div lang="en" dir="ltr">
<section begin="server-switch"/><div class="plainlinks">
[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]
The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] will switch the traffic between its data centers. This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster.
All traffic will switch on '''{{#time:j xg|2025-03-19|en}}'''. The switch will start at '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2025-03-19T14:00|en}} {{#time:H:i e|2025-03-19T14:00}}]'''.
Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Special:MyLanguage/Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made. We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future.
A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. This banner will remain visible until the end of the operation.
'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''
*You will not be able to edit for up to an hour on {{#time:l j xg Y|2025-03-19|en}}.
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message. We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it. If you see the error message, then please wait until everything is back to normal. Then you should be able to save your edit. But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.
''Other effects'':
*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
* We expect the code deployments to happen as any other week. However, some case-by-case code freezes could punctually happen if the operation require them afterwards.
* [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] will be unavailable for about 90 minutes.
This project may be postponed if necessary. You can [[wikitech:Switch_Datacenter|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule.
'''Please share this information with your community.'''</div><section end="server-switch"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:14, 15 Mar 2025 (CET)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=28307742 -->
== Artìculu de su mese pro Aprile ==
Salude a totus! [[Wikipedia:Artìculos de su mese#Candidados pro su mese chi benit|Ite ponimus]], pro su mese chi intrat? [[Usuàriu:L2212|L2212]] ([[Cuntierra usuàriu:L2212|cuntierra]]) 17:14, 30 Mar 2025 (CEST)
: Saludi. Deu propòngiu [[Stefanija Turkevyč]] --[[Usuàriu:PNNu|PNNu]] ([[Cuntierra usuàriu:PNNu|cuntierra]]) 18:46, 30 Mar 2025 (CEST)
::Saludi, po mei andat beni. Passai una bona chida! [[Usuàriu:Mattafalluga|Mattafalluga]] ([[Cuntierra usuàriu:Mattafalluga|cuntierra]]) 13:31, 31 Mar 2025 (CEST)
:::Ab, gràtzias a ambosǃ [[Usuàriu:L2212|L2212]] ([[Cuntierra usuàriu:L2212|cuntierra]]) 20:00, 3 Abr 2025 (CEST)
== Final proposed modifications to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter now posted ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The proposed modifications to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] and the U4C Charter [[m:Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Proposed_Changes|are now on Meta-wiki for community notice]] in advance of the voting period. This final draft was developed from the previous two rounds of community review. Community members will be able to vote on these modifications starting on 17 April 2025. The vote will close on 1 May 2025, and results will be announced no later than 12 May 2025. The U4C election period, starting with a call for candidates, will open immediately following the announcement of the review results. More information will be posted on [[m:Special:MyLanguage//Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election|the wiki page for the election]] soon.
Please be advised that this process will require more messages to be sent here over the next two months.
The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].
Please share this message with members of your community so they can participate as well.
-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 04:04, 4 Abr 2025 (CEST)
</div>
<!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28469465 -->
== Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025: Invitation ==
<div lang="en" dir="ltr">
[[File:UCDM 2025 general.png|180px|right]]
{{int:please-translate}}
Hello, dear Wikipedians!<br/>
[[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|MFA of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the fifth edition of writing challenge "'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''", which lasts from '''14th April''' until '''16th May 2025'''. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design, and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contributions in every language!
The most active contesters will receive prizes.
If you are interested in coordinating long-term community engagement for the campaign and becoming a local ambassador, we would love to hear from you! Please let us know your interest.
<br/>
We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[:m:CentralNotice/Request/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! [[:m:User:OlesiaLukaniuk (WMUA)|OlesiaLukaniuk (WMUA)]] ([[:m:User talk:OlesiaLukaniuk (WMUA)|talk]])
</div>
18:11, 16 Abr 2025 (CEST)
<!-- Message sent by User:Hide on Rosé@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:OlesiaLukaniuk_(WMUA)/list_of_wikis&oldid=28552112 -->
== Vote now on the revised UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines ("UCoC EG") and the UCoC's Coordinating Committee Charter is open now through the end of 1 May (UTC) ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Voter_information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.
The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review of the EG and Charter was planned and implemented by the U4C. Further information will be provided in the coming months about the review of the UCoC itself. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].
Please share this message with members of your community so they can participate as well.
In cooperation with the U4C -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 02:34, 17 Abr 2025 (CEST)
</div>
<!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28469465 -->
== Sub-referencing: User testing ==
<div lang="en" dir="ltr">
[[File:Sub-referencing reuse visual.png|400px|right]]
<small>''Apologies for writing in English, please help us by providing a translation below''</small>
Hi I’m Johannes from [[:m:Wikimedia Deutschland|Wikimedia Deutschland]]'s [[:m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes team]]. We are making great strides with the new [[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|sub-referencing feature]] and we’d love to invite you to take part in two activities to help us move this work further:
#'''Try it out and share your feedback'''
#:[[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing# Test the prototype|Please try]] the updated ''wikitext'' feature [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Sub-referencing on the beta wiki] and let us know what you think, either [[:m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|on our talk page]] or by [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/talktotechwish booking a call] with our UX researcher.
#'''Get a sneak peak and help shape the ''Visual Editor'' user designs'''
#:Help us test the new design prototypes by participating in user sessions – [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/gxk0taud/apply sign up here to receive an invite]. We're especially hoping to speak with people from underrepresented and diverse groups. If that's you, please consider signing up! No prior or extensive editing experience is required. User sessions will start ''May 14th''.
We plan to bring this feature to Wikimedia wikis later this year. We’ll reach out to wikis for piloting in time for deployments. Creators and maintainers of reference-related tools and templates will be contacted beforehand as well.
Thank you very much for your support and encouragement so far in helping bring this feature to life! </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:Johannes Richter (WMDE)|Johannes Richter (WMDE)]] ([[User talk:Johannes Richter (WMDE)|talk]])</bdi> 17:03, 28 Abr 2025 (CEST)
<!-- Message sent by User:Johannes Richter (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johannes_Richter_(WMDE)/Sub-referencing/massmessage_list&oldid=28628657 -->
== <span lang="en" dir="ltr">Vote on proposed modifications to the UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter</span> ==
<div lang="en" dir="ltr">
<section begin="announcement-content" />
The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter closes on 1 May 2025 at 23:59 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025/Voter information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.
The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]].
Please share this message with members of your community in your language, as appropriate, so they can participate as well.
In cooperation with the U4C -- <section end="announcement-content" />
</div>
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 05:41, 29 Abr 2025 (CEST)</div>
<!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 -->
== Artìculu de su mese pro Maju ==
Salude a totus! [[Wikipedia:Artìculos de su mese#Candidados pro su mese chi benit|Ite bolides pònnere]], pro su mese chi intrat? [[Usuàriu:L2212|L2212]] ([[Cuntierra usuàriu:L2212|cuntierra]]) 19:40, 29 Abr 2025 (CEST)
:Salude, ite nde narades de [[Pale Blue Dot]]? [[Usuàriu:Mattafalluga|Mattafalluga]] ([[Cuntierra usuàriu:Mattafalluga|cuntierra]]) 17:08, 4 Maj 2025 (CEST)
::Chi si parit bastanti bonu, po mei andat beni. Apu arrangiau una pariga de cosas, ma iat a bolli ancora traballu. Est una pàgina chi apu furriau in su 2019. In s'interis (e mancu mali) su sardu miu est amellorau! --[[Usuàriu:PNNu|PNNu]] ([[Cuntierra usuàriu:PNNu|cuntierra]]) 22:52, 5 Maj 2025 (CEST)
:::Ab, gràtzias a ambosǃ [[Usuàriu:L2212|L2212]] ([[Cuntierra usuàriu:L2212|cuntierra]]) 17:07, 11 Maj 2025 (CEST)
== itWikiCon 2025 dal 7 al 9 novembre 2025 a Catania: prossimi passi ==
Ciao a tutti,
come forse già sapete, la ‘’’[[metawiki:ItWikiCon/2025|ItWikiCon 2025]]’’’, il convegno annuale della comunità italofona dei progetti Wikimedia, si terrà ‘’’a Catania da venerdì 7 a domenica 9 novembre’’’.
Per una panoramica generale, vi rimandiamo alla ‘’’[[metawiki:ItWikiCon/2025/Programma|sezione Programma]]’’’, che aggiorneremo regolarmente nei prossimi mesi e nella quale trovate già la ‘’’scheda delle attività’’’, nonché alla [[metawiki:ItWikiCon/2025/Informazioni|sezione Informazioni]].
In attesa dell’apertura ufficiale della fase di proposte prevista per il prossimo 3 giugno, la commissione Programma vorrebbe sondare i desideri delle comunità italofone in merito ai temi da trattare alla conferenza: quali sono gli argomenti più importanti da coprire, secondo voi? Che discussioni dobbiamo avere durante l’itWikiCon? ‘’’Potete aggiungere dei temi o commentare quelli proposti dagli altri [[metawiki:ItWikiCon/2025/Programma/Proposte/Temi|sulla pagina Temi]] da ora fino a inizio giugno’’’.
Infine, per chi ha la necessità di richiedere una borsa di partecipazione per coprire le spese di viaggio e alloggio, ‘’’la fase di richieste di borse sarà aperta dal 17 giugno fino al 27 luglio’’’. Si svolge un po’ prima rispetto alle ultime edizioni, per permettervi di organizzare il vostro viaggio a Catania nelle condizioni migliori, quindi segnatevi queste date per non perdervi la fase di richieste!
Aggiungeremo regolarmente nuove informazioni sulla pagina Meta dell’evento, che vi invitiamo a seguire. Per qualsiasi domanda o suggerimento, non esitare a scrivere un messaggio sulla pagina di discussione dell’evento o di contattarci a info (at) itwikicon.org.
A presto,
<nowiki>Il team organizzatore itWikiCon 2025 e la commissione Programma, ~~~~</nowiki> [[Usuàriu:Sciking|Sciking]] ([[Cuntierra usuàriu:Sciking|cuntierra]]) 12:51, 5 Maj 2025 (CEST)
== We will be enabling the new Charts extension on your wiki soon! ==
''(Apologies for posting in English)''
Hi all! We have good news to share regarding the ongoing problem with graphs and charts affecting all wikis that use them.
As you probably know, the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|old Graph extension]] was disabled in 2023 [[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/EWL4AGBEZEDMNNFTM4FRD4MHOU3CVESO/|due to security reasons]]. We’ve worked in these two years to find a solution that could replace the old extension, and provide a safer and better solution to users who wanted to showcase graphs and charts in their articles. We therefore developed the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Charts extension]], which will be replacing the old Graph extension and potentially also the [[:mw:Extension:EasyTimeline|EasyTimeline extension]].
After successfully deploying the extension on Italian, Swedish, and Hebrew Wikipedia, as well as on MediaWiki.org, as part of a pilot phase, we are now happy to announce that we are moving forward with the next phase of deployment, which will also include your wiki.
The deployment will happen in batches, and will start from '''May 6'''. Please, consult [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project#Deployment Timeline|our page on MediaWiki.org]] to discover when the new Charts extension will be deployed on your wiki. You can also [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|consult the documentation]] about the extension on MediaWiki.org.
If you have questions, need clarifications, or just want to express your opinion about it, please refer to the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension_talk:Chart/Project|project’s talk page on Mediawiki.org]], or ping me directly under this thread. If you encounter issues using Charts once it gets enabled on your wiki, please report it on the [[:mw:Extension_talk:Chart/Project|talk page]] or at [[phab:tag/charts|Phabricator]].
Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|User:Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|talk]]) 17:07, 6 Maj 2025 (CEST)
<!-- Message sent by User:Sannita (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&oldid=28663781 -->
== Proposal to enable the "Contribute" entry point in Sardinian Wikipedia ==
{{Int:Hello}} Sardinian Wikipedians,
Apologies as this message is not in your language. {{Int:please-translate}}.
The [[mediawikiwiki:Wikimedia_Language_and_Product_Localization|WMF Language and Product Localization]] team proposes enabling an entry point called "Contribute" to your Wikipedia.
The [[:bn:বিশেষ:Contribute|Contribute]] entry point is based on collaborative work with other product teams in the Wikimedia Foundation on [[mediawikiwiki:Edit_Discovery|Edit discovery]], which validated the entry point as a persistent and constant path that contributors took to discover ways to contribute content in Wikipedia.
Therefore, enabling this entry point in your Wikipedia will help contributors quickly discover available tools and immediately click to start using them. This entry point is designed to be a central point for discovering contribution tools in Sardinian Wikipedia.
'''Who can access it'''
Once it is enabled in your Wikipedia, newcomers can access the entry point automatically by just logging into their account, click on the User drop-down menu and choose the "Contribute" icon, which takes you to another menu where you will find a self-guided description of what you can do to contribute content, as shown in the image below. An option to "view contributions" is also available to access the list of your contributions.
[[File:Mobile_Contribute_Page.png|Mobile Contribute Page]] [[File:Mobile_contribute_menu_(detailed).png|Mobile contribute menu (detailed)]]
For experienced contributors, the Contribute icon is not automatically shown in their User drop-down menu. They will still see the "Contributions" option unless they change it to the "Contribute" manually.
We have gotten valuable feedback that helped us improve its discoverability. Now, it is ready to be enabled in other Wikis. One major improvement was to [[phab:T369041|make the entry point optional for experienced contributors]] who still want to have the "Contributions" entry point as default.
We plan to enable it '''on mobile''' for Wikis, where the Section translation tool is enabled. In this way, we will provide a main entry point to the mobile translation dashboard, and the exposure can still be limited by targeting only the mobile platform for now. If there are no objections to having the entry point for mobile users from your community, we will enable it by 26th May 2025.
We welcome your feedback and questions in this thread on our proposal to enable it here. Suppose there are no objections, we will deploy the "Contribute" entry point in your Wikipedia.
We look forward to your response soon.
Thank you!
On behalf of the WMF Language and Product Localization team. [[Usuàriu:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Cuntierra usuàriu:UOzurumba (WMF)|cuntierra]]) 22:49, 12 Maj 2025 (CEST)
== <span lang="en" dir="ltr">Call for Candidates for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)</span> ==
<div lang="en" dir="ltr">
<section begin="announcement-content" />
The results of voting on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter is [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025#Results|available on Meta-wiki]].
You may now [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025/Candidates|submit your candidacy to serve on the U4C]] through 29 May 2025 at 12:00 UTC. Information about [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|eligibility, process, and the timeline are on Meta-wiki]]. Voting on candidates will open on 1 June 2025 and run for two weeks, closing on 15 June 2025 at 12:00 UTC.
If you have any questions, you can ask on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|the discussion page for the election]]. -- in cooperation with the U4C, </div><section end="announcement-content" />
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|cuntierra]])</bdi> 00:07, 16 Maj 2025 (CEST)
<!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 -->
== RfC ongoing regarding Abstract Wikipedia (and your project) ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
''(Apologies for posting in English, if this is not your first language)''
Hello all! We opened a discussion on Meta about a very delicate issue for the development of [[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. Since some of the hypothesis involve your project, we wanted to hear your thoughts too.
We want to make the decision process clear: we do not yet know which option we want to use, which is why we are consulting here. We will take the arguments from the Wikimedia communities into account, and we want to consult with the different communities and hear arguments that will help us with the decision. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation.
You can read the various hypothesis and have your say at [[:m:Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]]. Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 17:27, 22 Maj 2025 (CEST)
</div>
<!-- Message sent by User:Sannita (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&oldid=28768453 -->
== <span lang="en" dir="ltr">Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 Selection & Call for Questions</span> ==
<div lang="en" dir="ltr">
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]''
Dear all,
This year, the term of 2 (two) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats.
The Elections Committee will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Governance Committee, composed of trustees who are not candidates in the 2025 community-and-affiliate-selected trustee selection process (Raju Narisetti, Shani Evenstein Sigalov, Lorenzo Losa, Kathy Collins, Victoria Doronina and Esra’a Al Shafei) [3], is tasked with providing Board oversight for the 2025 trustee selection process and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4].
Here are the key planned dates:
* May 22 – June 5: Announcement (this communication) and call for questions period [6]
* June 17 – July 1, 2025: Call for candidates
* July 2025: If needed, affiliates vote to shortlist candidates if more than 10 apply [5]
* August 2025: Campaign period
* August – September 2025: Two-week community voting period
* October – November 2025: Background check of selected candidates
* Board’s Meeting in December 2025: New trustees seated
Learn more about the 2025 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on this Meta-wiki page [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025|[link]]].
'''Call for Questions'''
In each selection process, the community has the opportunity to submit questions for the Board of Trustees candidates to answer. The Election Committee selects questions from the list developed by the community for the candidates to answer. Candidates must answer all the required questions in the application in order to be eligible; otherwise their application will be disqualified. This year, the Election Committee will select 5 questions for the candidates to answer. The selected questions may be a combination of what’s been submitted from the community, if they’re alike or related. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates|[link]]]
'''Election Volunteers'''
Another way to be involved with the 2025 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this Meta-wiki page [[m:Wikimedia_Foundation_elections/2025/Election_volunteers|[link].]]
Thank you!
[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Results
[2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter
[3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Resolution:Committee_Membership,_December_2024
[4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles
[5] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/FAQ
[6] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates
Best regards,
Victoria Doronina
Board Liaison to the Elections Committee
Governance Committee<section end="announcement-content" />
</div>
[[Usuàriu:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Cuntierra usuàriu:MediaWiki message delivery|cuntierra]]) 05:08, 28 Maj 2025 (CEST)
<!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 -->
== <span lang="en" dir="ltr"> Upcoming Deployment of the CampaignEvents Extension</span> ==
<div lang="en" dir="ltr">
<section begin="message"/>
Hello everyone,
''(Apologies for posting in English if English is not your first language. Please help translate to your language.)''
The Campaigns Product Team is planning a global deployment of the '''[[:mw:Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]]''' to all Wikipedias, including this wiki, during the '''week of June 23rd'''.
This extension is designed to help organizers plan and manage events, WikiProjects, and other on-wiki collaborations - and to make these efforts more discoverable.
The three main features of this extension are:
* '''[[:m:Event_Center/Registration|Event Registration]]''': A simple way to sign up for events on the wiki.
* '''[[:m:CampaignEvents/Collaboration_list|Collaboration List]]''': A global list of events and a local list of WikiProjects, accessible at '''[[:m:Special:AllEvents|Special:AllEvents]]'''.
* '''[[:m:Campaigns/Foundation_Product_Team/Invitation_list|Invitation Lists]]''': A tool to help organizers find editors who might want to join, based on their past contributions.
'''Note''': The extension comes with a new user right called '''"Event Organizer"''', which will be managed by administrators on this wiki. Organizer tools like Event Registration and Invitation Lists will only work if someone is granted this right. The Collaboration List is available to everyone immediately after deployment.
The extension is already live on several wikis, including '''Meta, Wikidata, English Wikipedia''', and more ( [[m:CampaignEvents/Deployment_status#Current_Deployment_Status_for_CampaignEvents_extension| See the full deployment list]])
If you have any questions, concerns, or feedback, please feel free to share them on the [[m:Talk:CampaignEvents| extension talkpage]]. We’d love to hear from you before the rollout.
Thank you! <section end="message"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:Udehb-WMF|Udehb-WMF]] ([[User talk:Udehb-WMF|cuntierra]]) 18:47, 29 Maj 2025 (CEST)</bdi>
<!-- Message sent by User:Udehb-WMF@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Udehb-WMF/sandbox/deployment_audience&oldid=28803829 -->
== Artìculu de su mese pro Làmpadas ==
Salude a totus! [[Wikipedia:Artìculos de su mese#Candidados pro su mese chi benit|Ite bolides pònnere]], pro custu mese? [[Usuàriu:L2212|L2212]] ([[Cuntierra usuàriu:L2212|cuntierra]]) 18:26, 2 Làm 2025 (CEST)
:Saludi! Forsis [[Protestas pro sa morte de Nahel Merzouk]], giai chi s'anniversàriu est custu mesi? --[[Usuàriu:PNNu|PNNu]] ([[Cuntierra usuàriu:PNNu|cuntierra]]) 21:54, 2 Làm 2025 (CEST)
::Saludi, po mei andat beni. [[Usuàriu:Mattafalluga|Mattafalluga]] ([[Cuntierra usuàriu:Mattafalluga|cuntierra]]) 00:04, 4 Làm 2025 (CEST)
:::Ab, gràtzias a ambosǃ [[Usuàriu:L2212|L2212]] ([[Cuntierra usuàriu:L2212|cuntierra]]) 20:24, 7 Làm 2025 (CEST)
== itWikiCon 2025: fase di proposte per il programma aperta fino al 15 luglio ==
Ciao a tutti,
dichiariamo ufficialmente aperta la raccolta di proposte di sessioni per '''[[m:ItWikiCon/2025|ItWikiCon 2025]]''', il convegno annuale della comunità italofona dei progetti Wikimedia che si terrà '''a Catania da venerdì 7 a domenica 9 novembre'''.
Il programma dell’evento è costruito dal basso grazie a presentazioni, discussioni e laboratori proposti dalla comunità e selezionati dalla commissione Programma. La fase di proposte è ora aperta '''fino al 15 luglio incluso'''. Seguendo le istruzioni '''[[m:ItWikiCon/2025/Programma/Proposte|sulla pagina Proposte]]''' potete presentare una o più proposte di sessioni, talk o workshop che vi piacerebbe tenere durante l’evento.
L'itWikiCon è lo spazio di incontro dal vivo delle comunità dei vari progetti Wikimedia in italiano e nelle lingue regionali. Vi invitiamo a proporre sessioni che aiutano a rafforzare il senso di comunità e la voglia di contribuire ai progetti, ma anche a identificare dei problemi e individuare delle soluzioni. Daremo la priorità alle sessioni in cui tutti i partecipanti sono parte attiva, come ad esempio discussioni e laboratori.
Se cercate ispirazione, alcune '''richieste di temi''' sono state fatte sulla [[m:ItWikiCon/2025/Programma/Proposte/Temi|relativa pagina]], a cui potete liberamente attingere per elaborare una proposta. Inoltre, per chi non se la sente di tenere una sessione, ma vorrebbe che durante la conferenza si parlasse di un argomento che gli sta a cuore, è possibile continuare ad aggiungere delle richieste di temi fino al 15 luglio.
La selezione delle proposte avverrà durante l’estate e i relatori saranno confermati a fine agosto. Nel frattempo, la fase di '''[[m:ItWikiCon/2025/Borse|richieste di borse di partecipazione]] sarà aperta dal 17 giugno al 27 luglio''', quindi se considerate di proporre una sessione per il programma, ma avete bisogno di supporto economico per raggiungere Catania, vi invitiamo a farne richiesta entro le scadenze previste.
Per qualsiasi domanda o suggerimento, non esitare a scrivere un messaggio sulla pagina di discussione dell’evento o di contattarci a info{{at}}itwikicon.org.
A presto,
Il team organizzatore itWikiCon 2025 e la commissione Programma, [[Usuàriu:Sciking|Sciking]] ([[Cuntierra usuàriu:Sciking|cuntierra]]) 18:31, 5 Làm 2025 (CEST)
hjij9wtr9mwfyf0zr6tlp7lkqof21sy
Template:Printzipale:Artìculu mese
10
5793
186450
186261
2025-06-07T18:31:32Z
L2212
7227
Làmpadas 2025
186450
wikitext
text/x-wiki
<div style="float:right"><small>[{{fullurl:Protestas pro sa morte de Nahel Merzouk|action=edit}} càmbia]</span></div><span style="font-size:16pt">Protestas pro sa morte de Nahel Merzouk</span>
[[File:Violences urbaines Nahel Besançon-Planoise 29-06-2023 oufik-de-Planoise 1.jpg|thumb|right|Violèntzia urbana in s'ìnteri de sa protesta]]
Su mortòrgiu de Nahel Merzouk pro manu de un'ufitziale de politzia at donadu s'incumentzu a una sèrie de manifestadas in Frantza su 27 de làmpadas de su [[2023]]. In Nanterre, is bividores ant incumentzadu una chèscia a foras de sa sede tzentrale de sa politzia, chi prus tardu est degenerada in abbolotu cando is manifestadores ant brusiadu veturas, isciusciadu firmadas de su postale e isparadu artifìtzios concas a sa politzia. In Viry-Châtillon, una bidda pagu a tesu de [[Parigi]] cun un'istòria de violèntzia contras a sa politzia, unu grupu de giòvanos ant postu fogu a una corriera.
In Mantes-la-Jolie, una bidda a 40 km nord-ovest se Parigi, est brusiadu su munitzìpiu in su note de su 27 làmpadas finas a is 3:15 (CEST). Is iscontros sunt sighidos pro totu su note peri sa Frantza, incluende [[Tolosa|Toulosa]] e [[Lilla (Frantza)|Lilla]].
A die de su 29 de lampadas, fiant istadas arrestadas 150 persones, 24 ufitziales fiant istados fertos, e 40 veturas fiant istadas brusiadas. Timende abbolotos prus mannos, Gérald Darmanin, Ministru de s'internu de Frantza, at imbiadu a 1200 ufitziales anti-abbolotu e de gendarmeria a Parigi e a giru, agiunghende·nde prus tardu a àteros 2000. Su 29 de làmpadas, Darmanin at annuntziadu s'imbiu de 40000 ufitziales in totu sa natzione pro asseliare sa violèntzia.
<div align=right style="font-size:100%;">[[Protestas pro sa morte de Nahel Merzouk|'''Sighit...''']]</div>
<div align=right style="font-size:90%;">''Cabudianos: [[Pale Blue Dot]], [[Stefanija Turkevyč]], [[Regnu de Sardigna (1324-1720)]], [[Fogu de València de su 2024]]''</div><noinclude>
<noinclude>[[Categoria:Pàgina printzipale|Artìculu]]</noinclude>
dsrig4qqg8fshom1v8cfmil1av1m4by
Template:Printzipale:Màgine de sa chida
10
5795
186454
186285
2025-06-07T18:43:30Z
L2212
7227
186454
wikitext
text/x-wiki
[[File:Torii path with lantern at Fushimi Inari Taisha Shrine, Kyoto, Japan.jpg|300px|center| Àndala de torii cun lanterna in su santuàriu de Fushimi Inari Taisha in Kyoto, Giapone ]]
<small><center> Àndala de torii cun una lanterna apicada in su santuàriu de Fushimi Inari Taisha in [[Kyoto]], [[Giapone]]. <noinclude>[[Category:Pàgina printzipale|Màgine de sa chida]]</noinclude>
08btcjunai6s6ncgjua3x6u2vak0vjw
Wikipedia:Artìculos de su mese
4
5797
186451
186262
2025-06-07T18:33:06Z
L2212
7227
Làmpadas 2025
186451
wikitext
text/x-wiki
In custa pàgina bi sunt is artìculos publicados in sa [[Pàgina printzipale]].
== Fintzas a oe ==
*[[Abrile]] 2009: '''[[Limba gallesa]]
*[[Maju]] 2009: '''[[Buddhismu]]
*[[Làmpadas]] 2009: '''[[Mohandas Karamchand Gandhi]]
*[[Trìulas|Trìulas/Argiolas]] 2009: '''[[Santu Antoni Abadu de sa Marina]]
*[[Austu]] 2009: '''[[Samatzai]]
*[[Cabudanni]] 2009: '''[[Varese]]
*[[Santugaine|Santugaine/Ledàmene]] 2009: '''[[Matemàtica]]
*[[Santandria|Santandria/Onniasantu]] 2009: '''[[Saṃsāra]]
*[[Nadale|Nadale/Idas]] 2009: '''[[DC Archive Editions]]
*[[Ghennàrgiu]] 2010: '''[[Immanuel Kant]]
*[[Maju]] 2010: '''[[Giovanni Maria Angioy]]
*[[Làmpadas]] 2010: '''[[Sotziologia]]
*[[Trìulas]] 2010: '''[[Donnie Darko]]
*[[Austu]] 2014: '''[[Rugby]]
*[[Cabudanni]] 2014: '''[[Kyuss]]
*[[Santugaine|Santugaine/Ledàmene]] 2014: '''[[Unione Europea]]
*[[Santandria|Santandria/Onniasantu]] 2014: '''[[Non compores mercantzia russa!]]
*[[Ghennàrgiu]] 2015: '''[[Amèrica]]
*[[Freàrgiu]] 2019: '''[[Crabas]]
*[[Martzu]] 2019: '''[[Holodomor]]
*[[Abrile]] 2019: '''[[Gulliermu de Arbarea]]
*[[Maju]] 2019: '''[[Natzionale sarda de Bòcia]]
*[[Làmpadas]] 2019: '''[[Batalla de Lutocisterna]]
*[[Trìulas|Trìulas/Argiolas]] 2019: '''[[Ses Natzionis]]
*[[Austu]] 2019: '''[[Antine Nivola]]
*[[Cabudanni]] 2019: '''[[Elio e le Storie Tese]]
*[[Santugaine|Santugaine/Ledàmene]] 2019: '''[[Mercùriu (praneta)]]
*[[Santandria]] 2019: '''[[Linux (nùcleu)]]
*[[Nadale]] 2019: '''[[Istitutu Camillo Bellieni]]
*[[Ghennàrgiu]] 2020: '''[[Aborìgenos australianos]]'''
*[[Freàrgiu]] 2020: '''[[Essida de su Rènniu Unidu dae s'Unione Europea]]'''
*[[Martzu]] 2020: '''[[Pieds noirs]]'''
*[[Abrile]] 2020: '''[[Sa die de sa Sardigna]]'''
*[[Maju]] 2020: '''[[World Wide Web]]'''
*[[Làmpadas]] 2020: '''[[Margherita Hack]]'''
*[[Trìulas|Trìulas/Argiolas]] 2020: '''[[Marianna Bussalai]]'''
*[[Austu]] 2020: '''[[Sardigna e Còrsica]]'''
*[[Cabudanni]] 2020: '''[[Mare]]'''
*[[Santugaine|Santugaine/Ledàmene]] 2020: '''[[Ugo Dessy]]'''
*[[Santandria|Santandria/Onniasantu]] 2020: '''[[Genotzìdiu culturale de sos Uiguros]]'''
*[[Nadale]] 2020: '''[[Montologia]]'''
*[[Ghennàrgiu]] 2021: '''[[S'asïenda de is béstias]]'''
*[[Freàrgiu]] 2021: '''[[Sardigna prenuràgica]]'''
*[[Martzu]] 2021: '''[[Richard Stallman]]'''
*[[Abrile]] 2021: '''[[J. R. R. Tolkien]]'''
*[[Maju]] 2021: '''[[Sinnale Wow!]]'''
*[[Làmpadas]] 2021: '''[[George Orwell]]'''
*[[Trìulas|Trìulas/Argiolas]] 2021: '''[[Cien años de soledad]]'''
*[[Austu]] 2021: '''[[Saint-Pierre e Miquelon]]'''
*[[Cabudanni]] 2021: '''[[Sardigna megalìtica]]'''
*[[Santugaine|Santugaine/Ledàmene]] 2021: '''[[Morti de George Floyd]]'''
*[[Santandria|Santandria/Onniasantu]] 2021: '''[[Talassemia]]'''
*[[Nadale|Nadale/Mese de Idas]] 2021: '''[[Mole]]'''
*[[Ghennàrgiu]] 2022: '''[[2021]]'''
*[[Freàrgiu]] 2022: '''[[Progetu Manhattan]]'''
*[[Martzu]] 2022: '''[[Istòria de Sardigna vàndala]]'''
*[[Abrile]] 2022: '''[[Gabriel García Márquez]]'''
*[[Maju]] 2022: '''[[Cultura de Otieri]]'''
*[[Làmpadas]] 2022: '''[[Limba sarda]]'''
*[[Trìulas|Trìulas/Argiolas]] 2022: '''[[Velotzidade]]'''
*[[Austu]] 2022: '''[[Sistema operativu]]'''
*[[Cabudanni]] 2022: '''[[Istòria minerària de Sardigna]]'''
*[[Santugaine|Santugaine/Ledàmene]] 2022: '''[[Telegram]]'''
*[[Santandria|Santandria/Onniasantu]] 2022: '''[[Istòria de Sardigna bizantina]]'''
*[[Nadale|Nadale/Mese de Idas]] 2022: '''[[Carl Sagan]]'''
*[[Ghennàrgiu]] 2023: '''[[2022]]'''
*[[Freàrgiu]] 2023: '''[[Windows Phone]]'''
*[[Martzu]] 2023: '''[[Regnu de Bulgaria]]'''
*[[Abrile]] 2023: '''[[Judicadu sardu]]'''
*[[Maju]] 2023: '''[[Ecce Homo (Martínez-Giménez)]]'''
*[[Làmpadas]] 2023: '''[[Callentamentu globale]]'''
*[[Trìulas|Trìulas/Argiolas]] 2023: '''[[Leonarda Cianciulli]]'''
*[[Austu]] 2023: '''[[Limba aromuna]]'''
*[[Cabudanni]] 2023: '''[[Janet Parker]]'''
*[[Santugaine|Santugaine/Ledàmene]] 2023: '''[[Màuru Manca]]'''
*[[Santandria|Santandria/Onniasantu]] 2023: '''[[Die internatzionale de s'òmine]]'''
*[[Nadale|Nadale/Mese de Idas]] 2023: '''[[Giapone]]'''
*[[Ghennàrgiu]] 2024: '''[[2023]]'''
*[[Freàrgiu]] 2024: '''[[Gino Frogheri]]'''
*[[Martzu]] 2024: '''[[Rick and Morty]]'''
*[[Abrile]] 2024: '''[[Mozilla Firefox]]'''
*[[Maju]] 2024: '''[[Ordinamentu giurìdicu]]'''
*[[Làmpadas]] 2024: '''[[Istòria de Sardigna sennorile e comunale]]'''
*[[Trìulas|Trìulas/Argiolas]] 2024: '''[[Raimondo Carta Raspi]]'''
*[[Austu]] 2024: '''[[Su Printzipeddu]]'''
*[[Cabudanni]] 2024: '''[[Guido Colucci]]'''
*[[Santugaine|Santugaine/Ledàmene]] 2024: '''[[Pianificadore (informàtica)]]'''
*[[Santandria|Santandria/Onniasantu]] 2024: '''[[Open Library]]'''
*[[Nadale|Nadale/Mese de Idas]] 2024: '''[[Beatrix Potter]]'''
*[[Ghennàrgiu]] 2025: '''[[2024]]'''
*[[Freàrgiu]] 2025: '''[[Fogu de València de su 2024]]'''
*[[Martzu]] 2025: '''[[Regnu de Sardigna (1324-1720)]]'''
*[[Abrile]] 2025: '''[[Stefanija Turkevyč]]'''
*[[Maju]] 2025: '''[[Pale Blue Dot]]'''
*[[Làmpadas]] 2025: '''[[Protestas pro sa morte de Nahel Merzouk]]'''
== Candidados pro su mese chi benit==
*[[Algoritmu]]
*[[Giornalista]]
*[[Istòria de Sardigna ispagnola]]
*[[Istòria de Sardigna sabàuda]]
*[[MS-DOS]]
*[[Istòria de Sardigna cuntemporànea]]
*[[Istòria antropomètrica de Sardigna]]
*[[Comutadori de arretza]]
*[[Istòria de Sardigna aragonesa]]
*[[UVB-76]]
*[[Egitu Antigu]]
*[[Regnu de Grètzia]]
*[[Henry Bedson]]
*[[Schermu a tocu]]
*[[IrDA]]
*[[Crisi russu-ucraina (2014-sighende)]]
*[[Navigadore web]]
*[[Regnu de su Cungressu]]
*[[Deretu]]
*[[Perìodu de sas migratziones mannas]]
*[[Segundu Impèriu frantzesu]]
*[[Lege (deretu)]]
*[[Sugetu de deretu]]
*[[Ford Model T]]
*[[COP28]]
*[[Nihon Hidankyo]]
*[[Criptodinari]]
*[[OneCoin]]
*[[S'omini becciu e su mari]]
[[Category:Comunidade|Artìculos de su mese]]
[[Category:Artìculos de su mese| ]]
8qrcv9g8cis2fvb33fbdamum9bqd6zh
Wikipedia:Màgines de sa chida
4
5799
186455
186284
2025-06-07T18:45:38Z
L2212
7227
/* 2025 */
186455
wikitext
text/x-wiki
Figuras publicadas in sa [[Pàgina printzipale]] "pro conventzione" ogni chida. Pone sa noa in suta a sa lista e agiorna su [[Template:Printzipale:Màgine de sa chida]].
== 2009 ==
<gallery>
Image:Kalymnos 2005 022.jpg|1. [[Iscalada|Iscaladori]] in Daniboy (Kalymnos, [[Grèghia]]).
Image:Monument Valley 2.jpg|2. Sa '''Monument Valley''' s'agatat a làcana tra su Utah e s'Arizona ne is [[IUA|Istados Unidos d'Amèriga]].
Image:Notre dame-paris-view.jpg|3. Bista de [[Parigi]] dae sa ''Galerie des Chimères'' de [[Notre-Dame de Paris|Notre-Dame]].
Image:Pot-bellied pigs in Lisbon Zoo 2008.jpg|4. Duos [[Porcu|porceddos]] [[vietnam|vietnamitas]] pasiendusidda in d'unu zoo de [[Lisbona]] me su [[Portugallu]].
Image:Fire breathing 2 Luc Viatour.jpg|5. Pappadori 'e fogu de su grupu "Jaipur Maharaja Brass Band" a Chassepierre, in [[Belgiu]].
Image:Aurora borealis over Eielson Air Force Base, Alaska.jpg|6. Aurora boreale subra ''Bear Lake'' in [[Alaska]]. (Commons Picture of the Year 2006).
File:James Flamingos MC.jpg|7. Unu grupu de [[mangoni]]s (''Phoenicoparrus jamesi'') a sa Laguna Hedionda in [[Bolìvia]].
File:North Point Sunrise 20090411 2791.jpg|8. Obrescidroxu a su North Point Park de Milwaukee, Istadu de su Wisconsin in is [[IUA]].
File:Pomegranate02 edit.jpg|9. Su frutu de s'[[Melagranada|arenada]] (''Punica granatum'').
File:Total_internal_reflection_of_Chelonia_mydas.jpg|10. Unu [[tostoine]] de aba, Chelonia mydas, in sas Ìsulas Hawaii ([[IUA]]).
File:Biandintz eta zaldiak - modified2.jpg|11. [[Cuaddu]]s in su monte Bianditz, in [[Ispagna]]. (Commons Picture of the Year 2008).
File:Hong Kong Night Skyline.jpg|12. Bista panoràmica a de noti de [[Hong Kong]], dae Victoria Peak, [[Tzina]].
File:Crepuscular rays in ggp 2.jpg|13. Ràgius de soli a su murriadroxu a pillu de su lagu in Golden Gate Park, [[San Francisco]].
File:Rød ræv (Vulpes vulpes).jpg|14. Unu [[Vulpes vulpes|marxani]] ([[nomencladura binomiale]]: ''[[Vulpes vulpes]]'').
File:Single lycoperdon perlatum.jpg|15. Unu [[Tabacch' 'e maraxani]] agatau in [[Germània]].
File:Piers Sellers spacewalk.jpg|16. S'astronàuta Piers Sellers passillendi in s'ispàtziu dae sa STS-121 (in palas sa [[Terra]]).
File:Roasted coffee beans.jpg|17. Pibionis de [[cafeu]] turraus.
File:Autumn Red peaches.jpg|18. Su coru de unu [[Pèssighe|prèssiu]] arrùbiu sperrau.
File:Lightning 14.07.2009 20-42-33.JPG|19. Lampus retrataus in [[Isvìtzera]].
File:Flying bird.jpg|20. Unu [[aves|pugione]] bolende a s'arbèschida.
File:Bowl of Strawberries.jpg|21. Unu muntoni de [[fràgula]]s.
File:Kraków - Juliusz Słowacki Theatre by night 01.jpg|22. Su teatru ''Juliusz Słowacki'' de [[Krakòvia]] a de note.
File:VaticanMuseumStaircase.jpg|24. Iscalas de su Museu de su [[Vaticanu]].
File:Full Moon Luc Viatour.jpg|25. [[Luna]] prena bia dae sa [[Terra]].
File:Dew on grass Luc Viatour.jpg|26. Particulari de [[arrosu]] a pitzu de s'[[erba|ebra]].
File:Gabor Talmacsi-Aprilla-1.jpg|27. Gábor Talmácsi setzendi una [[Aprilia]] 125 in su 2007.
File:Six weeks old cat (aka).jpg|28. Unu gatu ([[Felis]]) de ses chidas.
File:Neckarsulm StDionysius Carlo Ceresa.JPG|29. ''[[Madonna]] in triunfu'' pintau de [[Carlo Ceresa]].
File:BritishMuseumMithras.jpg|30. Su deu [[Mitra]].
File:Stgregoryilluminator.jpg|31. [[Santu Gregoriu Illuminadore]].
File:Lester_Bowie.jpg|33. [[Lester Bowie]].
File:JoeMantegnaMay08.jpg|34. [[Joe Mantegna]].
File:July2006 Grado old town III.JPG|35. [[Grado]].
File:Giudicati_sardi_1.svg|36. [[Giudicau|Giudicaus]] sardus.
File:DEU Eislingen-Fils COA.svg|37. Stema de [[Eislingen/Fils]].
File:Derhodes.jpg|38. [[Alessandro De Rhodes]].
</gallery>
== 2010 ==
<gallery>
File:Pierre Joseph Proudhon.jpg|1. [[Pierre Joseph Proudhon]].
File:MarghinottibattagliaSanluri.jpg|3. Sa battalla de [[Seddori]] (''s'Occidroxiu'') 30 de làmpadas 1409.
File:Red-eared sliders and Mallard in Golden Gate Park.jpg|4. [[Tostoine]]s pighende su sole impare a una [[Anas platyrhynchos|cracaxola]].
File:P1000285 Cynara scolymus (Globe Artichoke) (Compositae).JPG|5. Su frore de sa [[cartzofa]].
File:Louvre 2007 02 24 c.jpg|6. Panorama de sa corte de su [[Louvre]].
File:Red eyed tree frog edit2.jpg|7. [[Rana]] birde a ogros rujos (''Agalychnis callidryas'') in [[Costa Rica]].
File:Pfahlbaumuseum Unteruhldingen amk.jpg|8. Pilotàgios in Unteruhldingen, [[Germània]].
File:Tyto alba 1 Luc Viatour.jpg|9. Un'[[istrìa]] (''Tyto alba'') bolende in sos [[Pireneos]] frantzesos.
File:L'Oceanografic, Valencia, Spain 2 - Jan 07.jpg|10. S'''Oceanografic'' in [[Valencia]] ([[Ispagna]]).
</gallery>
== 2014 ==
<gallery>
File:Sassari_-_Palazzo_Giordano_-_Stampa_di_fine_'800.jpg|1. Palatzu Giordano in [[Tàtari]].
File:RhB ABe 4-4 III Kreisviadukt Brusio.jpg|3. Su trenu ''Bernina'' in [[Isvìtzera]].
File:Lapinkaivo.JPG|4. Su lagu kettle "Lapinkaivo" in su bidditzolu de Nummijärvi, [[Kauhajoki]], in [[Finlàndia]].
File:Sens,_Cathédrale_Saint-Ètienne,_1135-1534_(29).jpg|5. Navata de tzentru de sa Catedrale de Saint-Étienne (Santu Istèvene) de [[Sens]], in [[Frantza]].
File:New born Frisian red white calf.jpg|6. Biteddu naschidòrgiu de [[bacca]] ruja e bianca "frisona".
File:Olbia010.jpg|7. Pratza Reina Margherita a de note in [[Terranoa]].
</gallery>
== 2019 ==
<gallery>
File:Maximilianeum Munich at Night, March 2018.jpg|1. Su Maximilianeum, edifìtziu istòricu de [[Monaco de Baviera|Mònacu de Baviera]], a de note.
File:Jubilee and Munin, Ravens, Tower of London 2016-04-30.jpg|2. Jubilee e Munin, corbos de sa Turre de [[Londra]].
File:Church of Saint-Mayme 01.jpg|3. Crèsia de Saint-Mayme in sa comuna de Onet-le-Château, in su dipartimentu de Aveyron, in [[Frantza]].
File:Kizhi 06-2017 img11 Lazarus Resurrection Church.jpg|4. Crèsia de sa resurretzione de Santu Làzaru in s'Ìsula de Kizhi, in sa Repùblica de Karèlia ([[Rùssia]]).
File:Январское побережье Японского моря в Хасанском районе.jpg|5. Intrinada in su Mare de su Giapone. Sas duas ìsulas chi si podent bìdere dae indedda sunt s'Ìsula de Sibiryakov (a destra) e s'Ìsula de Antipenko (a manca). Sa fotografia l'ant fata a Sud de Slavyanka, in su distretu de Khasansky de su territòriu de Primorsky Krai, in [[Rùssia]].
File:Хотинська фортеця в місячну ніч.jpg|6. Fortilesa de Khotyn, in [[Ucraina]], illuminada dae sa luna prena.
File:Nordkirchen, Naturschutzgebiet Ichterloh -- 2018 -- 2131-7.jpg|7. [[Arvèschida]] in sa riserva naturale de Ichterloh, in su [[land]] [[Germània|tedescu]] de [[Nordrhein-Westfalen]].
File:Doorgang in muur. Locatie, Chinese tuin Het Verborgen Rijk van Ming. Locatie. Hortus Haren 01.jpg|8. Coladòrgiu in su muru, connotu comente "Ghenna de sa luna", in su giardinu tzinesu "Su regnu cuadu de sos Ming", chi s'agatat in intro de su giardinu botànicu de Haren (Groninga) in sos [[Paisos Bàscios]].
File:Nara Park, November 2016.jpg|9. Su parcu de Nara, unu parcu pùblicu chi s'agatat in sa tzitade de Nara, in [[Giapone]], in suta de su monte Wakakusa. Custu parcu esistit dae su [[1880]], e est unu de sos parcos prus betzos in Giapone.
File:Маяк Анива.jpg|10. Faru de Aniva in s'ìsula de Sakhalin, in [[Rùssia]], in subra de una roca e inghiriadu dae pugiones e nèula.
</gallery>
== 2020 ==
<gallery>
File:Puesta de sol, Tok, Alaska, Estados Unidos, 2017-08-28, DD 189-191 HDR.jpg|1. Intrinada in su padente de Tok, in [[Alaska]].
File:Edvard Munch - Madonna (1894-1895).jpg|2. ''Madonna'' est su tìtulu impreadu de sòlitu dae Edvard Munch pro custa cumpositzione. Intre su 1892 e su 1895, pro mèdiu de sa tècnica de s'ògiu in sa tela, Munch at pintadu versiones medas de custa cumpositzione, chi ammustrat sa metade de subra de una fèmina nuda. Nd'at fintzas produidu versiones imprentadas.
File:Bruderwald Sunrays 150265.jpg|3. Rajos de sole in su padente de Bruderwald, in Bamberg (Bavaria).
File:Parque Eagle River, Anchorage, Alaska, Estados Unidos, 2017-09-01, DD 02.jpg|4. Vista de unu lagu in sa badde de su riu Eagle, in sa munitzipalidade de Anchorage, in [[Alaska]] ([[Istados Unidos de Amèrica]]).
File:Catedral de San Juan, Breslavia, Polonia, 2017-12-20, DD 09-11 HDR.jpg|5. S'internu de sa Sea de Santu Giuanne Batista, connota mèngius cun su nùmene de "Sea de Wrocław", [[Wrocław]], Voivodadu de s'Islèsia Bassa, [[Polònia]]. Sa crèsia, de istile gòticu/neo-gòticu, est sa de bator crèsias fraigadas in cussu tretu intre su de X e su de XX sèculos.
File:Lago Plateado, Parque nacional y reserva Wrangell-San Elías, Alaska, Estados Unidos, 2017-08-22, DD 135.jpg|6. Su Lagu de Prata a s'intrinada, Parcu natzionale e riserva de Wrangell-St. Elias, [[Alaska]].
File:Teriberka.jpg|7. Bidditzolu de Teriberka, in sa penìsula de Kola, in [[Rùssia]].
File:Freiburg Münster rechtes Seitenschiff Märtyrerfenster 01.jpg|8. ''Ventana de sos màrtires'', bidriera in su passaditzu de sud de sa navada de sa Sea de Friburgu de Brisgovia, Baden-Württemberg, [[Germània]]. Mastru anònimu, pagu prus o mancu su 1270–80; cumprida dae Fritz Geiges, a curtzu a su 1922.
File:Oberstenfeld - Burg Lichtenberg - Ansicht von WSW (2).jpg|9. Su casteddu de Lichtenberg, a curtzu de Oberstenfeld (distretu de Ludwigsburg, [[Germània]]) est unu de sos casteddos de su perìodu Staufer cunservados mègius. Vista dae sas bìngias dae ovest-sudovest.
File:Korfu (GR), Agii Douli, Olivenhain -- 2018 -- 1284-8.jpg|10. Olivàriu a curtzu de Agii Douli, Corfù, [[Grètzia]].
File:Perchtoldsdorf Pfarrkirche Innenraum 01.jpg|11. Internu de sa crèsia parrochiale de Perchtoldsdorf, in sa [[Bàscia Àustria]].
File:Colorful neon street signs in Kabukichō, Shinjuku, Tokyo.jpg|12. Insegnas a neon coloradas in Kabukichō, Shinjuku, [[Tokio|Tòkyo]], [[Giapone]].
</gallery>
== 2021 ==
<gallery>
File:Mainz 50 Pfg 1921.jpg|1. Banconota de 50 Pfennig Notgeld (dinare de emergèntzia) imprentada in [[Mainz]], in [[Germània]], in su 1u de [[ghennàrgiu]] de su [[1921]]. In su latu printzipale tenet sa Catedrale de Mainz, in su de segus sa funtana Marktbrunnen.
File:Dichroitisches Prisma -- 2020 -- 5123.jpg|2. Prisma dicròicu (chi partzit unu raju de lughe in duos) cun lughe bianca dae suta (a destra). Su prisma est postu in subra de una superfìtzie niedda chi permitit de notare mègius sos rajos de lughe iscrobados.
File:Lake Baikal in winter.jpg|3. Superfìtzie astrada de su lagu Baikal a curtzu de s'Ìsula de Olkhon, in s'Oblast de Irkutsk, in [[Rùssia]].
File:Afternoon at Tennfjorden, Raftsundet, Hinnøya, Norway, 2015 September (02).jpg|4. Fotografia fata in atòngiu (in su [[cabudanni]] de su [[2015]]) de s'astrintura Raftsundet e de sos montes de s'ìsula Austvågøya (cun fintzas su Trolltindan) in subra de Hinnøya, in [[Norvègia]].
File:Tokyo Metro and JR East at Ochanomizu, Tokyo.jpg|5. Unu trenu de sa metropolitana de [[Tokio|Tòkyo]] atraessende su riu Kanda in su mentres chi, in subra, un'àteru trenu de sa JR East si nch'andat dae Ochanomizu. Fotografia iscatada in Ochanomizu, Tòkyo, [[Giapone]].
File:Lion (Panthera leo) old male Chobe.jpg|6. Unu leone africanu betzu in su parcu natzionale de Chobe, in [[Botswana]]. No est ruzidende ma caschidende.
File:Illuminated facade of a 3-storey restaurant with Japanese signs and red paper lanterns, Chiyoda, Tokyo.jpg|7. Fatzada illuminada de unu ristorante a tres pranos cun insignas in giaponesu e lanternas rujas de paperi, a s'ora biaita, in Yūrakuchō, Chiyoda, [[Tokio|Tòkyo]], [[Giapone]].
File:Stockholm August 2020 - Kastellet, Vasa Museum, and Nordic Museum.jpg|8. Vista de [[Istocolma]], in [[Isvètzia]], cun sos edifìtzios de Kastellet, su Museu Vasa e su Museu Nòrdicu.
File:Beilstein - Burg Hohenbeilstein und Unteres Schloss - Ansicht vom Birkenweg mit Abendsonne.jpg|9. Vista de su casteddu de Hohenbeilstein (in artu) e de s'Unteres Schloss (in bassu) in Beilstein, [[Germània]]. S'Unteres Schloss est unu dominàriu tuteladu fraigadu dae su 1906 a su 1908 in istile istoritzista.
File:Duna en Sossusvlei, Namibia, 2018-08-06, DD 002.jpg|10. Duna manna in su puntu chilomètricu 39, Sossusvlei, [[Namìbia]].
File:Schwetzingen - Schlossgarten - Großer Weiher - Westende mit Brücke im Herbst 2.jpg|11. Àrbores in colores de [[atòngiu]] e unu de sos pontigheddos biancos in su tretu otzidentale de su Großer Weiher (Istàngiu mannu) in sos giardinos de su Palatzu de Schwetzingen, [[Germània]].
File:Vista de Ålesund desde Aksla, Noruega, 2019-09-01, DD 16.jpg|12. Panorama de Ålesund dae Aksla, in [[Norvègia]].
</gallery>
== 2022 ==
<gallery>
File:Catedral de Salisbury, Salisbury, Inglaterra, 2014-08-12, DD 49.JPG|1. Vista de sa punta e de su chiostru de sa Catedrale de Salisbury, in sa tzitade de Salisbury, Wiltshire, [[Inghilterra]]. Sa crèsia, una catedrale anglicana, est unu de sos esèmpios printzipales de architetura inglesa antiga e l'ant cunsagrada in su 1258. Sa punta sua de 123 m est sa prus arta de su [[Regnu Unidu]].
File:Зимова фортеця.jpg|2. Casteddu de sa tzitade istòrica de Kamianets-Podilskyi, in [[Ucraina]].
File:Waterval Ova Fedoz.jpg|3. Un'ispèndula in Ova da Fedoz, in [[Isvìtzera]].
File:Dülmen, St.-Viktor-Kirche, Innenansicht -- 2020 -- 6115.jpg|4. S'internu de sa crèsia de Santu Vitòriu de Dülmen, in sa [[Renània de su Norte-Westfàlia]], in [[Germània]].
File:Lüdinghausen, Burg Vischering -- 2021 -- 5233.jpg|5. Casteddu de Vischering (cun riflessos in s'abba e in un'ispricu in su pannellu de sas informatziones) in Lüdinghausen, [[Renània de su Norte-Westfàlia]], [[Germània]].
File:2019 - Nationalpark Jasmund - 01.jpg|6. Arbèschida in su Parcu Natzionale de Jasmund in s'ìsula de Rügen, in su [[Meclemburgu-Pomerània Otzidentale]], in [[Germània]].
File:Holy SURP Hovhannes Church.jpg|7. Sa Crèsia de Santu Giuanne de Sohrol est una crèsia catòlicu-armena de su de V o de VI sèculos in Sohrol, Shabestar, [[Iran]].
File:Sent, (1430 m.) dorp in kanton Graubünden in Zwitserland 09-09-2019 (actm.) 20.jpg|8. Detàlliu de su passadore de ferru de sa ghenna de sa crèsia reformada de Sent, in su cantone de sos Grisones, in [[Isvìtzera]].
File:Wroclaw- Most Grunwaldzki.jpg|9. Ponte de Grunwaldzki de [[Wrocław]], in [[Polònia]], fraigadu in su 1907.
File:SL Kandy asv2020-01 img34 Sacred Tooth Temple.jpg|10. Sri Dalada Maligawa (Tèmpiu de sa Dente) in Kandy, [[Sri Lanka]].
File:Château du Saint-Ulrich (Ribeauvillé) (2) edited (1).jpg|11. Casteddu de Santu Ulrich, Ribeauvillé (Renu Artu, [[Frantza]]).
File:Aurora in Abisko near Torneträsk.jpg|12. Aurora boreale in su parcu natzionale de Abisko, a curtzu a su lagu Torneträsk, in [[Isvètzia]].
</gallery>
== 2023 ==
<gallery>
File:2014 Kłodzko, most gotycki.jpg|1. Ponte gòticu in Kłodzko, in [[Polònia]].
File:Speyer - Altstadt - Gedächtniskirche der Protestation - Erdgeschossfenster - Der zwölfjährige Jesus im Tempel.jpg|2. [[Gesùs]] intre sos Dutores, bidriera pintada disinnada dae Josef Lang (1900) in sa ''Gedächtniskirche der Protestation'' in Speyer, [[Germània]].
File:001 Chateau de Chillon and Dents du Midi Photo by Giles Laurent.jpg|3. Casteddu de Chillon ([[Isvìtzera]]) e Dents du Midi a s'intrinada.
File:Aerial view to Motovun.jpg|4. Vista aèrea de sa bidda [[Croàtzia|croata]] de Motovun.
File:14-02-02-straszburg-RalfR-113.jpg|5. Litzeu Internatzionale de Pontonniers, [[Istrasburgu]], [[Frantza]].
File:Thuringia Schmalkalden asv2020-07 img18 Schloss Wilhelmsburg.jpg|6. Una turre de su casteddu Wilhelmsburg in Ismacalda, [[Turìngia]], [[Germània]].
File:Catedral de San Pablo de la Cruz, Ruse, Bulgaria, 2016-05-27, DD 11-13 HDR.jpg|7. S'ala de intro de sa catedrale de Santu Pàulu de sa Rughe in Ruse, in su nord-est de sa [[Bulgaria]]. Su tèmpiu, dedicadu a su fundadore de sos passionistas, l'ant fraigadu in su 1890 e est un'esèmpiu de architetura neo-gòtica.
File:Incense in Vietnam.jpg|8. S'intzensu tenet unu ruolu de importu mannu in sa vida de sos vietnamitas. Est cunsideradu unu ponte sacru chi collegat sa vida visìbile de sos èsseres umanos a su mundu de su chelu, de sa terra e de sos deos. Foto iscatada in su bidditzolu de Quang Phu Cau, in sa periferia de [[Hanoi]], in [[Vietnam]]. In custa immàgine, su massaju ponet sas istecas de intzensu a assutare a pustis de las àere postas in sa solutzione de intzensu.
File:Полярное сияние над заброшенным зданием метеостанцией.jpg|9. S'aurora boreale subra de un'istatzione meteorològica abbandonada in Teriberka, rajòn de Kola, Murmansk, [[Rùssia]].
File:Moszna zamek3.jpg|10. Casteddu de Moszna (a curtzu a Opole), in [[Polònia]].
File:Speyer - Altstadt - Altpörtel - Blick auf Gedächtniskirche und St. Joseph mit Sonnenuntergang.jpg|11. Speyer, [[Germània]]: vista dae sa torre de s'Altpörtel (Ghenna Antiga) a sud-est subra sas cobertas de sa tzitade antiga, finas a sa Gedächtniskirche (a manca) e a sa Crèsia de Santu Giosepe (in tzentru) chi tenet in palas su sole ingalende.
File:Dülmen, Kirchspiel, Dernekamp, Wirtschaftsweg -- 2021 -- 9407.jpg|12. Àndala de sartu cun àrbores cugugiados de ghiddia in sa fratzione de Dernekamp, Kirchspiel, Dülmen, [[Renània de su Norte-Westfàlia]], [[Germània]].
</gallery>
== 2024 ==
<gallery>
File:Katharinenkirche, Mellenbach, 2022-05-27.jpg|1. Panorama de un'arbèschida ierrile in Ai-Petri, [[Crimea|Crimea]].
File:Crimea, Ai-Petri, low clouds.jpg|2. Crèsia neo-gòtica de Santa Caderina in su bidditzolu [[Turìngia|turìngiu]] de Mellenbach-Glasbach, in [[Germània]].
File:Vincent van Gogh - Starry Night - Google Art Project.jpg|3. ''Note isteddada subra de su Ròdanu'', pintadu dae [[Vincent Van Gogh]] in su 1888. In dies de oe est parte de s'espositzione de su museu de Orsay, in [[Parigi]].
File:Rugiada su vetro illuminata dal sole.jpg|4. Lentore subra de unu bidru illuminadu dae su sole.
File:Ely Cathedral Nave Ceiling, Cambridgeshire, UK - Diliff.jpg|5. Sa bòveda cara a ovest dae s'otàgonu de sa Sea de Ely, in su Cambridgeshire, in [[Inghilterra]].
File:Waldbillig (LU), Schiessentümpel -- 2015 -- 6033.jpg|6. Schiessentümpel (Vista de s'ispèndula dae su ponte) in su Müllerthal, in su [[Lussemburgu]].
File:Iglesia_de_San_Carlos_Borromeo,_Viena,_Austria,_2020-01-31,_DD_164-166_HDR.jpg|8. Vista noturna de sa fatzada de sa crèsia de Santu Càralu, [[Vienna]], [[Àustria]]. Sa crèsia baroca est dedicada a Càralu Borromeo e est unu de sos fràigos prus mannos de sa tzitade.
File:Esprit nomade.JPG|9. Tuareg in sa duna de Timerzouga, in unu logu connotu comente Tadrart, in sa tzitade de Djanet, a 20 km dae sa làcana intre [[Algeria]] e [[Lìbia]] (Parcu culturale de Tassili).
File:Large cloud over Mexican landscape.jpg|10. Nue manna (unu ''cumulonimbus calvus'') subra de unu paesàgiu tìpicu de El Bajío de Guanajuato, in [[Mèssicu]].
File:Münster, St.-Lamberti-Kirche, Südwestportal -- 2023 -- 9201.jpg|11. Portale sud-ovest cun s'Àrbore de Jesse de sa crèsia de Santu Lamberti in Münster, [[Renània de su Norte-Westfàlia]], [[Germània]].
File:Martial Caillebotte - Gustave Caillebotte et Bergère sur la place du Caroussel, 1892.jpg|12. Su pintore frantzesu [[Gustave Caillebotte]], fotografadu in su 1892 dae su frade [[:c:Category:Martial Caillebotte|Martial]] in su mentres chi camminaiat in sa [[pratza de su Carosellu]] in [[Parigi]] cun su cane Bergère.
</gallery>
== 2025 ==
<gallery>
File:Malojapass Böhringer 2018.jpg|1. S'àidu de Maloja in s'ora biaita.
Calango em Brejo da Madre de Deus.jpg|2. Un'iguana birde (''Iguana iguana'') giòvana in Brejo da Madre de Deus, Pernambuco, [[Brasile]].
Paris - The Eiffel Tower in spring - 2307.jpg|3. Àrbores froridos in suta de sa Turre Eiffel de [[Parigi]], in [[Frantza]].
Estufa principal do Jardim Botânico de Curitiba 02.jpg|4. Serra printzipale de su Giardinu Botànicu de Curitiba, in Paraná, [[Brasile]].
Св. Никола Маврово.jpg|5. Sa [[Crèsia de Santu Nigola, Mavrovo|crèsia afundada de Santu Nigola in Mavrovo]], in sa [[Matzedònia de su Norte]]. Fraigada in su 1850, sa crèsia faghiat de crèsia printzipale de su bidditzolu de Mavrovo. Cun su fràigu de sa tzentrale idroelètrica de Mavrovo e de su lagu artifitziale de Mavrovo, sa crèsia fiat istada afundada dae sas abbas in su 1953.
Torii path with lantern at Fushimi Inari Taisha Shrine, Kyoto, Japan.jpg|6. Àndala de torii cun una lanterna apicada in su santuàriu de Fushimi Inari Taisha in [[Kyoto]], [[Giapone]]
</gallery>
[[Category:Comunidade|Immàgines de sa chida]]
ar0sj7kyfn2kxphtrnqaa8vmo31afwl
Template:Printzipale:Provèrbiu
10
5804
186456
186267
2025-06-07T18:46:23Z
L2212
7227
186456
wikitext
text/x-wiki
{{quote|De is arricus non t’imprestis e cun is potentis non certis}}
<div align=left style="font-size:95%;">[[Wikipedia:Provèrbios de sa chida|'''Àteros...''']]</div>
<noinclude>[[Category:Pàgina printzipale|Provèrbiu]]</noinclude>
b98nq66ttnnyc35tqbif2nvode1rjku
Protestas pro sa morte de Nahel Merzouk
0
22431
186452
181290
2025-06-07T18:33:38Z
L2212
7227
Artìculu de su mese
186452
wikitext
text/x-wiki
{{LSC}}
[[File:Violences urbaines Nahel Besançon-Planoise 29-06-2023 oufik-de-Planoise 1.jpg|thumb|Violèntzia urbana in s'ìnteri de sa protesta]]
Su mortòrgiu de Nahel Merzouk pro manu de un'ufitziale de politzia at donadu s'incumentzu a una sèrie de manifestadas in Frantza su 27 de làmpadas de su [[2023]]. In Nanterre, is bividores ant incumentzadu una chèscia a foras de sa sede tzentrale de sa politzia, chi prus tardu est degenerada in abbolotu cando is manifestadores ant brusiadu veturas, isciusciadu firmadas de su postale e isparadu artifìtzios concas a sa politzia.<ref>{{Tzita noas|limba=en|url=https://www.aljazeera.com/news/2023/6/28/outrage-in-france-after-police-shoot-17-year-old-in-paris-suburb|tìtulu=France braces for further protesdépêche.frts after police kill teenager|publicatzione=[[Al Jazeera]]|atzessu=2023-06-28|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629214904/https://www.aljazeera.com/news/2023/6/28/outrage-in-france-after-police-shoot-17-year-old-in-paris-suburb|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref> In Viry-Châtillon, una bidda pagu a tesu de [[Parigi]] cun un'istòria de violèntzia contras a sa politzia,<ref name="dépêche.fr">{{Tzita noas|limba=fr|nùmene=J.-P.|sambenadu=B.|url=https://www.ladepeche.fr/article/2016/12/21/2483174-policiers-leur-legitime-defense-alignee-sur-celle-des-gendarmes.html|tìtulu=Policiers : leur légitime défense alignée sur celle des gendarmes|publicatzione=[[La Dépêche du Midi|La Dépêche]]|data=2016-12-21|atzessu=2023-07-07|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20210904093211/https://www.ladepeche.fr/article/2016/12/21/2483174-policiers-leur-legitime-defense-alignee-sur-celle-des-gendarmes.html|dataarchìviu=2021-09-04}}</ref> unu grupu de giòvanos ant postu fogu a una corriera.<ref name=":13">{{Tzita noas|limba=en-US|nùmene=Aurelien|sambenadu=Breeden|nùmene2=Constant|sambenadu2=Méheut|url=https://www.nytimes.com/2023/06/28/world/europe/france-police-shooting-paris-nanterre.html|tìtulu=Anger Flares in France After Police Shoot and Kill Teenage Driver|publicatzione=[[The New York Times]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-28|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630013949/https://www.nytimes.com/2023/06/28/world/europe/france-police-shooting-paris-nanterre.html|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref>
In Mantes-la-Jolie, una bidda a 40 km nord-ovest se Parigi,<ref>{{Tzita noas|limba=en|nùmene=Anna|sambenadu=Rabemanantsoa|nùmene2=Morgan|sambenadu2=Winsor|url=https://abcnews.go.com/International/nanterre-paris-teenager-police-shooting-protests/story?id=100434360|tìtulu=Teenager's death during police traffic stop sparks violent unrest in Paris suburb|publicatzione=[[ABC News]]|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629190047/https://abcnews.go.com/International/nanterre-paris-teenager-police-shooting-protests/story?id=100434360|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref> est brusiadu su munitzìpiu<ref>{{Tzita noas|limba=en-US|nùmene=Gavin|sambenadu=Mortimer|url=https://www.spectator.co.uk/article/france-erupts-in-violence-after-police-shoot-dead-a-teenager/|tìtulu=France erupts in violence after police shoot dead a teenager|publicatzione=[[The Spectator]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629171139/https://www.spectator.co.uk/article/france-erupts-in-violence-after-police-shoot-dead-a-teenager/|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref> in su note de su 27 làmpadas finas a is 3:15 (CEST).<ref name=":13">{{Tzita noas|limba=en-US|nùmene=Aurelien|sambenadu=Breeden|nùmene2=Constant|sambenadu2=Méheut|url=https://www.nytimes.com/2023/06/28/world/europe/france-police-shooting-paris-nanterre.html|tìtulu=Anger Flares in France After Police Shoot and Kill Teenage Driver|publicatzione=[[The New York Times]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-28|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630013949/https://www.nytimes.com/2023/06/28/world/europe/france-police-shooting-paris-nanterre.html|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref> Is iscontros sunt sighidos pro totu su note peri sa Frantza, incluende [[Tolosa|Toulosa]] e [[Lilla (Frantza)|Lilla]].<ref name=":13" /> Sunt istados sinnalados abbolotos fintzas in Asnières, Colombes, Suresnes, Aubervilliers, Clichy-sous-Bois e Mantes-la-Jolie.<ref name=":8">{{Tzita noas|limba=en-GB|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-66038227|tìtulu=Anger in Paris after police kill teen in traffic stop|publicatzione=[[BBC News]]|data=2023-06-27|atzessu=2023-06-28|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629225242/https://www.bbc.com/news/world-europe-66038227|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref>
A die de su 29 de lampadas, fiant istadas arrestadas 150 persones,<ref>{{Tzita noas|limba=en-GB|nùmene=Angelique|sambenadu=Chrisafis|nùmene2=Angelique Chrisafisin|sambenadu2=Paris|url=https://www.theguardian.com/world/2023/jun/29/france-police-shooting-second-night-of-unrest-as-protests-over-teenagers-death-spread|tìtulu=France police shooting: 150 arrests as protests widen over teenager's death|publicatzione=[[The Guardian]]|data=2023-06-29|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630033240/https://www.theguardian.com/world/2023/jun/29/france-police-shooting-second-night-of-unrest-as-protests-over-teenagers-death-spread|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref> 24 ufitziales fiant istados fertos, e 40 veturas fiant istadas brusiadas.<ref name=":14">{{Tzita web|url=https://www.courthousenews.com/riots-racial-tensions-erupt-in-france-after-fatal-police-shooting/|tìtulu=Riots, racial tensions erupt in France after fatal police shooting|sambenadu=Brudeau|nùmene=Cain|situ=[[Courthouse News Service]]|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629201708/https://www.courthousenews.com/riots-racial-tensions-erupt-in-france-after-fatal-police-shooting/|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref><ref name=":9">{{Tzita noas|limba=en-US|nùmene=Victoria|sambenadu=Bisset|nùmene2=Adela|sambenadu2=Suliman|url=https://www.washingtonpost.com/world/2023/06/28/france-police-shooting-nanterre-nael/|tìtulu=Protests erupt in Paris after police shoot, kill teen during traffic stop|publicatzione=[[The Washington Post]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-28}}</ref> Timende abbolotos prus mannos, Gérald Darmanin, Ministru de s'internu de Frantza, at imbiadu a 1200 ufitziales anti-abbolotu e de gendarmeria a Parigi e a giru, agiunghende·nde prus tardu a àteros 2000.<ref name=":13">{{Tzita noas|limba=en-US|nùmene=Aurelien|sambenadu=Breeden|nùmene2=Constant|sambenadu2=Méheut|url=https://www.nytimes.com/2023/06/28/world/europe/france-police-shooting-paris-nanterre.html|tìtulu=Anger Flares in France After Police Shoot and Kill Teenage Driver|publicatzione=[[The New York Times]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-28|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630013949/https://www.nytimes.com/2023/06/28/world/europe/france-police-shooting-paris-nanterre.html|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref><ref name=":14" /><ref name=":9" /> Su 29 de làmpadas, Darmanin at annuntziadu s'imbiu de 40000 ufitziales in totu sa natzione pro asseliare sa violèntzia.<ref>{{Tzita noas|limba=en|url=https://www.dw.com/en/france-teen-shooting-riots-live-updates/live-66064274|tìtulu=France to deploy 40,000 officers in wake of riot|publicatzione=[[Deutsche Welle]]|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630020639/https://www.dw.com/en/france-teen-shooting-riots-live-updates/live-66064274|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref><ref>{{Tzita noas|limba=en|url=https://www.lemonde.fr/en/france/article/2023/06/30/french-pm-says-all-options-being-considered-to-restore-order_6040117_7.html|tìtulu=More police, armored vehicles will be deployed to contain riots in France|publicatzione=[[Le Monde]]|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-07|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630114936/https://www.lemonde.fr/en/france/article/2023/06/30/french-pm-says-all-options-being-considered-to-restore-order_6040117_7.html|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref>
== Fundu ==
=== Mortòrgiu de Nahel Merzouk ===
Su 27 de làmpadas 2023, a giru de is 7:55 CEST, duos ufitziales de sa Prefetura de sa Politzia de Parigi ant individuadu una vetura Mercedes-AMG cun matrìcula [[Polònia|polaca]] currende in sa carrera de is postales in Boulevard Jacques-Germain-Soufflot in Hauts-de-Seine, [[Ìsula de Frantza|Île-de-France]] andende concas a s'istatzione de is trenos de Nanterre-Université. Is agentes ant firmadu a s'autista Nahel Merzouk chi at proadu a si nche fuire. Unu de issos dd'at isparadu a is 8:16. Is duos passigeris si nche sunt fuidos a is 8:19.<ref>{{Tzita web|url=https://www.lemonde.fr/en/france/article/2023/06/29/hour-by-hour-from-a-deadly-traffic-stop-to-the-march-in-memory-of-nahel-m_6039689_7.html|tìtulu=Death of Nahel M. in Nanterre: An hour by hour account of how events unfolded|sambenadu=Lemaignen|nùmene=Julien|situ=[[Le Monde]]|data=2023-06-29|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701010027/https://www.lemonde.fr/en/france/article/2023/06/29/hour-by-hour-from-a-deadly-traffic-stop-to-the-march-in-memory-of-nahel-m_6039689_7.html|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref> A Merzouk dd'ant decraradu mortu a is 9:15.<ref name="CNNInfo">{{Tzita noas|nùmene=Xiaofei|sambenadu=Xu|nùmene2=Eve|sambenadu2=Brennan|nùmene3=Claudia|sambenadu3=Otto|url=https://www.cnn.com/2023/07/01/world/france-protests-arrests-hundreds-intl-hnk/index.html|tìtulu=Funeral held for French teenager after more than 1,300 detained in fourth night of protests|editore=[[CNN]]|data=2023-07-01|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701060510/https://www.cnn.com/2023/07/01/world/france-protests-arrests-hundreds-intl-hnk/index.html|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref>
=== Abbolotu contras a sa politzia ===
Is protestas frantzesas de su 2005 fiant ligadas a sa morte de duos giòvanos musulmanos, fulminados mentres si nde fiant cuende dae sa politzia in una suta-istatzione elètrica. Su primu ministru de insandus Dominique de Villepin e su ministru de s'internu suo Nicolas Sarkozy aiant sugeridu chi issos fiant ladrones, ma custu no aiat calmadu sa situatzione. Jacques Chirac aiat decraradu s'istadu de emergèntzia, s'abbolotu fiat duradu tres chidas e prus de 4000 persones fiant istadas arrestadas.<ref>{{Tzita web|url=https://www.lemonde.fr/en/france/article/2023/06/29/in-2005-three-weeks-of-rioting-shook-france-after-the-deaths-of-two-teenagers_6039444_7.html|tìtulu=In 2005, three weeks of rioting shook France after the deaths of two teenagers|sambenadu=Leclerc|nùmene=Aline|situ=[[Le Monde]]|data=2023-06-29|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701021226/https://www.lemonde.fr/en/france/article/2023/06/29/in-2005-three-weeks-of-rioting-shook-france-after-the-deaths-of-two-teenagers_6039444_7.html|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref>
In su [[2016]], sa morte de Adama Traoré mentres issu fiat a suta de sa custòdia de sa politzia aiat causadu àtera chèscias. Sorre sua, Assa Traoré, est essida figura de importu de su movimentu [[Black Lives Matter]]<nowiki/>in Frantza e sa campànnia sua est essida parte de is chèscias pro sa [[Morti de George Floyd|morte de George Floyd]] in su [[2020]].<ref>{{Tzita noas|nùmene=James|sambenadu=McAuley|url=https://www.washingtonpost.com/world/europe/assa-traore-black-lives-matter-france/2020/06/12/45c0f450-aa87-11ea-a43b-be9f6494a87d_story.html|tìtulu=The woman behind France's Black Lives Matter movement wants a race-blind society to recognize its racism|publicatzione=[[The Washington Post]]|data=2020-06-12|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20220522121723/https://www.washingtonpost.com/world/europe/assa-traore-black-lives-matter-france/2020/06/12/45c0f450-aa87-11ea-a43b-be9f6494a87d_story.html|dataarchìviu=2022-05-22}}</ref>
=== Crudelidade de sa politzia in Frantza ===
Sa protesta de is corpetes grogos de su [[2018]]<ref>{{Tzita web|url=https://www.france24.com/en/20200124-focus-france-french-police-brutality-under-scrutiny-paris-yellow-vest-pension-reform-protests|tìtulu=French police brutality under scrutiny|sambenadu=Garland|nùmene=Carys|editore=[[France24]]|data=2020-01-24|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230412035943/https://www.france24.com/en/20200124-focus-france-french-police-brutality-under-scrutiny-paris-yellow-vest-pension-reform-protests|dataarchìviu=2023-04-12}}</ref> e is suspetos de violèntzia pro parte de sa BRAV-M (una brigata mototziclista impreada pro asseliare furas e atziones violentas in su cuntestu de sa protesta contras sa riforma de is pensiones)<ref name="mediapart">{{Tzita noas|limba=fr|nùmene=Pascale|sambenadu=Pascariello|nùmene2=Camille|sambenadu2=Polloni|url=https://www.mediapart.fr/journal/france/130423/un-rapport-etrille-les-brav-m-des-unites-repressives-violentes-et-dangereuses|tìtulu=Un rapport étrille les BRAV-M, des unités « répressives, violentes et dangereuses »|publicatzione=Mediapart|data=2023-04-13|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230418150814/https://www.mediapart.fr/journal/france/130423/un-rapport-etrille-les-brav-m-des-unites-repressives-violentes-et-dangereuses|dataarchìviu=2023-04-18}}</ref> ant portadu s'opinione pùblica a bìdere crudelidade in su cumportamentu de sa politzia. S'agente chi ant ochidu a Merzouk est istadu unu membru de custa brigada.<ref>{{Tzita noas|limba=fr|nùmene=Ismaël|sambenadu=Halissat|nùmene2=Fabien|sambenadu2=Leboucq|url=https://www.liberation.fr/societe/police-justice/le-policier-qui-a-tue-nahel-un-ancien-de-la-brav-m-et-de-la-csi-93-20230705_MFBVRCNUCVCRZOLOL6QHBHRW7A/|tìtulu=Le policier qui a tué Nahel, un ancien de la Brav-M et de la CSI 93|publicatzione=[[Libération]]|data=2023-07-05}}</ref> In s'abrile [[2023]], prus de 260.000 persones ant firmadu una petitzione in su situ web de s'Assemblea Natzionale pedende de badas chi sa brigada esseret isòrvida.<ref>{{Tzita web|url=https://www.radiofrance.fr/franceinter/la-petition-pour-la-dissolution-de-la-brav-m-ecartee-par-la-commission-des-lois-de-l-assemblee-1837240|tìtulu=La pétition pour la dissolution de la Brav-M écartée par la commission des lois de l'Assemblée|sambenadu=Lair|nùmene=Noémie|situ=[[Radio France]]|data=2023-04-05|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230602054854/https://www.radiofrance.fr/franceinter/la-petition-pour-la-dissolution-de-la-brav-m-ecartee-par-la-commission-des-lois-de-l-assemblee-1837240|dataarchìviu=2023-06-02}}</ref> In sa pròpiu manera, s'opinione pùblica est istada isciocada in su [[2020]] dae unu vìdeu ispainadu meda chi ammustraiat sa violèntzia de sa politzia contras a Michel Zecler, unu produtore nieddu de mùsica, pro no àere postu sa mascaredda de protetzione (in su cuntestu de sa [[Pandèmia de COVID-19|pandemia de COVID]]). Custa ripresa vìdeu contrariaiat su contu de sa politzia a pitzus de is eventos.<ref>{{Tzita noas|nùmene=James|sambenadu=McAuley|url=https://www.washingtonpost.com/world/europe/france-police-michel-zecler/2020/11/30/e28a7718-330b-11eb-9699-00d311f13d2d_story.html|tìtulu=Four French police officers charged in brutal beating of Black music producer|publicatzione=[[The Washington Post]]|data=2020-11-30|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20221225182036/https://www.washingtonpost.com/world/europe/france-police-michel-zecler/2020/11/30/e28a7718-330b-11eb-9699-00d311f13d2d_story.html|dataarchìviu=2022-12-25}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://www.nouvelobs.com/societe/20230629.OBS75105/nahel-cedric-chouviat-michel-zecler-quand-les-videos-dementent-les-versions-des-policiers.html|tìtulu=Nahel, Cédric Chouviat, Michel Zecler… Quand les vidéos démentent la version policière|situ=nouvelobs.com|data=2023-06-29}}</ref>
=== Profilamentu ratziale ===
Su suspetu de impreu de unu profilamentu ratziale in blocos istradales e averìguos de identidade est unu problema fitianu chi, segundu Henri Leclerc (presidente emèritu de da Lega pro is Deretos Umanos) at cuntribuidu a sa "rebellia".<ref name="HRL">{{Tzita noas|limba=fr|nùmene=Louis|sambenadu=Mollier-Sabet|url=https://www.publicsenat.fr/actualites/societe/mort-de-nahel-le-gouvernement-se-retrouve-en-face-dune-immense-manifestation-spontanee-de-solidarite-estime-henri-leclerc|tìtulu=Refus d’obtempérer : « La loi de 2017 a presque été interprétée comme un permis de tuer », alerte Henri Leclerc|publicatzione=Public Sénat|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-07|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630094052/https://www.publicsenat.fr/actualites/societe/mort-de-nahel-le-gouvernement-se-retrouve-en-face-dune-immense-manifestation-spontanee-de-solidarite-estime-henri-leclerc|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref> In su [[2016]], sa Corte de Cassatzione at cundennadu sa Frantza, istabilende chi su profilamentu ratziale pro is averìguos de identidade fiat discriminatòriu. In sa base de custu, in su mese de ledàmene de su 2020, unu tribunale tzivile de Parigi at cumpensadu cun 58.500€ a 11 persones chi aiant fatu càusa a s'istadu frantzesu pro violèntzias de politzia, averìguos de identidade chene giustificatzione e arrestos impròpios.<ref>{{Tzita noas|limba=fr|sambenadu=Le Monde avec AFP|url=https://www.lemonde.fr/police-justice/article/2020/10/28/l-etat-condamne-pour-faute-lourde-apres-des-violences-policieres-et-des-controles-d-identite-discriminatoires-a-paris_6057705_1653578.html|tìtulu=L'Etat français condamné pour « faute lourde » après des violences policières et des contrôles d'identité discriminatoires|publicatzione=[[Le Monde]]|data=2020-10-28|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230421130441/https://www.lemonde.fr/police-justice/article/2020/10/28/l-etat-condamne-pour-faute-lourde-apres-des-violences-policieres-et-des-controles-d-identite-discriminatoires-a-paris_6057705_1653578.html|dataarchìviu=2023-04-21}}</ref>
=== Lege de su 2017 in contu de blocos istradales ===
A pustis de s'isciòperu de sa politzia pro s'episòdiu de is agentes brusiados su 8 de su mese de ledàmene de su [[2016]] in Viry-Châtillon, est cambiada sa lege chi limitaiat s'impreu de is armas a s'àuto-defensa (che ònnia àteru tzitadinu) pro dare una libertade prus manna pro sa gherra contras terrorismu e crìmine organizadu,<ref name="dépêche.fr"/> e torra in su [[2017]], cun riferimentu a su refudu de si firmare a is averìguos istradales.<ref>{{Tzita noas|limba=fr|nùmene=Baptiste|sambenadu=Régnard|url=https://www.cnews.fr/france/2023-06-29/mort-de-nahel-nanterre-ce-que-lon-sait-de-la-version-du-policier-1371481|tìtulu=Mort de Nahel à Nanterre : que dit la loi de 2017 qui régit l’usage des armes à feu par la police, et pourquoi fait-elle débat ?|publicatzione=[[CNews]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-07-07|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630105311/https://www.cnews.fr/france/2023-06-29/mort-de-nahel-nanterre-ce-que-lon-sait-de-la-version-du-policier-1371481|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref><ref name="dépêche.fr"/> Sa lege cambiada permitit a sa politzia de isparare a unu veìculu si si nde fuet dae unu blocu, si custu ponet in perìgulu is passigeris o sa gente chi passat. Pro efetu de custa lege sunt mortas trintatrès persones in su [[2022]], ses in prus de s'annu in antis.<ref>{{Tzita web|url=https://www.publicsenat.fr/actualites/politique/refus-dobtemperer-la-porte-parole-de-la-police-nationale-annonce-138-tirs-en-2022|tìtulu=Refus d'obtempérer: la porte-parole de la police nationale annonce 138 tirs en 2022|sambenadu=Barbarit|nùmene=Simon|situ=Public Sénat|data=2023-06-29|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630083444/https://www.publicsenat.fr/actualites/politique/refus-dobtemperer-la-porte-parole-de-la-police-nationale-annonce-138-tirs-en-2022|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref>
=== Problemas sotziales ===
Is sìndigos de unas cantu biddas pòberas creent chi is cunditziones de vida siant s'orìgine de s'abbolotu. Sa sìndiga de Chanteloup-les-Vignes, Catherine Arenou, at naradu: "Su chi bido est chi su pòpulu de su [[2023]] no est su pròpiu de su [[2005]]: est meda prus pòberu. In antis, tenìamus unu pagu de mobilidade sotziale. Immoe bido chi is fìgios non sunt bivende bene che is babbos." Segundu Philippe Rio, sìndigu de Grigny, "In su 2005, fìamus giai chistionende de poberesa estrema. Ma sa [[Pandèmia de COVID-19|COVID]] at peoradu is cosas e s'inflatzione at agiuntu un'àteru livellu. ... Fintzas is chi traballant non resessent a andare a in antis. E is pipios sunt bidende ... s'incapatzidade de is babbos de prenare su frigorìferu. Tenent s'impressione de èssere postos a un'ala."<ref>{{Tzita noas|limba=fr|nùmene=Nathalie|sambenadu=Birchem|url=https://www.la-croix.com/France/Mort-Nahel-Nanterre-dune-emeute-lautre-lente-relegation-quartiers-populaires-2023-06-30-1201273645|tìtulu=Mort de Nahel à Nanterre : d'une émeute à l'autre, la lente relégation des quartiers populaires|publicatzione=[[La Croix (newspaper)|La Croix]]|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630234444/https://www.la-croix.com/France/Mort-Nahel-Nanterre-dune-emeute-lautre-lente-relegation-quartiers-populaires-2023-06-30-1201273645|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref>
== Eventos ==
=== Frantza metropolitana ===
Su merie de su 27 làmpadas ant sinnaladu abbolotu a pustis de s'ispainadura de su vìdeu de s'ochidòrgiu de Merzouk in Nanterre. S'abbolotu fiat cuntzentradu in Nanterre, in ue is manifestadores ant ghetadu ballas a sa politzia, isparadu artifìtzios e brusiadu veturas, firmadas de su postale e bidones de s'àliga, e fintzas acanta de sa lìnia RER A.<ref>{{Tzita web|url=https://www.nouvelobs.com/faits-divers/20230628.OBS75048/nanterre-nuit-de-violences-apres-la-mort-d-un-ado-de-17-ans-tue-par-la-police-pour-un-refus-d-obtemperer.html|tìtulu=Nanterre : nuit de colère et de tension après la mort d'un ado de 17 ans, tué par la police pour refus d'obtempérer|situ=[[L'Obs]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629184633/https://www.nouvelobs.com/faits-divers/20230628.OBS75048/nanterre-nuit-de-violences-apres-la-mort-d-un-ado-de-17-ans-tue-par-la-police-pour-un-refus-d-obtemperer.html|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref> S'isciumbullu est duradu finas a mangianu in Nanterre e s'est ispainadu in àteras àreas de [[Ìsula de Frantza]], ma si nd'est sinnaladu fintzas in Colmar e [[Roubaix]]. In agabbu de die, ddoe fiant a su mancu 20 agentes de politzia, 10 veturas de sa politzia dannadas e 31 arrestados.<ref>{{Tzita web|url=https://www.leparisien.fr/faits-divers/nanterre-nuit-de-violences-apres-la-mort-de-nahel-20-interpellations-28-06-2023-KYSMX4XDEFCKROOZLC6GNDWIGY.php|tìtulu=Mairie incendiée, voitures brûlées, 31 interpellations... Nuit de violences à Nanterre après la mort de Nahel|sambenadu=Piquet|nùmene=Caroline|situ=[[Le Parisien]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629232131/https://www.leparisien.fr/faits-divers/nanterre-nuit-de-violences-apres-la-mort-de-nahel-20-interpellations-28-06-2023-KYSMX4XDEFCKROOZLC6GNDWIGY.php|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref> 2000 agentes de politzia e gendarmes fiant istados imbiados a controllare s'isparghidura de sa violèntzia.<ref>{{Tzita web|url=https://euroweeklynews.com/2023/06/28/paris-erupts-in-violence-after-police-shoot-17-year-old-driver/|tìtulu=Paris Erupts In Violence After Police Shoot 17-year-old Driver|sambenadu=Esnor|nùmene=John|situ=Euro Weekly News|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629214628/https://euroweeklynews.com/2023/06/28/paris-erupts-in-violence-after-police-shoot-17-year-old-driver/|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref>
Su 28 de làmpadas ant sinnaladu abbolotu in Amiens, Dijon, [[Lione]], [[Lilla (Frantza)|Lilla]], Saint-Étienne, [[Clermont-Ferrand]] e [[Strasburgu|Istrasburgu]].<ref name=":riots9" /> Is mèdia frantzesos ant faeddadu de intzidentes medas a giru de sa zona de Grand Paris. Ant sinnaladu fintzas sa ghetada de artifìtzios contras su munitzìpiu de Montreuil in sa làcana est de [[Parigi]]<ref>{{Tzita noas|limba=en-GB|nùmene=Angelique|sambenadu=Chrisafis|nùmene2=Jon|sambenadu2=Henley|url=https://www.theguardian.com/world/2023/jun/29/france-police-shooting-second-night-of-unrest-as-protests-over-teenagers-death-spread|tìtulu=France police shooting: second night of unrest as protests over teenager's death spread|publicatzione=[[The Guardian]]|data=2023-06-29|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630033240/https://www.theguardian.com/world/2023/jun/29/france-police-shooting-second-night-of-unrest-as-protests-over-teenagers-death-spread|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref> e sa presone de Fresnes.<ref name=":riots12">{{Tzita noas|limba=fr|url=https://www.nouvelobs.com/societe/20230629.OBS75093/mort-de-nahel-retour-sur-une-nouvelle-nuit-de-violences-en-banlieue-parisienne-et-dans-plusieurs-villes-de-france.html|tìtulu=Mort de Nahel : retour sur une nouvelle nuit de violences en banlieue parisienne et dans plusieurs villes de France|publicatzione=[[Le Parisien]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629064506/https://www.nouvelobs.com/societe/20230629.OBS75093/mort-de-nahel-retour-sur-une-nouvelle-nuit-de-violences-en-banlieue-parisienne-et-dans-plusieurs-villes-de-france.html|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref> In Tolosa, fogu e iscòntrios intre 100 manifestadores e politzia in su distretu de Reynerie at tentu comente a resurtadu 13 arrestos e 20 veìculos brusiados.<ref name=":riots9">{{Tzita noas|limba=fr|url=https://www.leparisien.fr/faits-divers/mort-de-nahel-des-echauffourees-eclatent-a-toulouse-et-lille-tensions-en-region-parisienne-28-06-2023-3GZM2PHC3BDSPMMPZPRVH2FXY4.php|tìtulu=Mort de Nahel : commissariats attaqués, tramway incendié, école détruite... Une nouvelle nuit de violences|publicatzione=[[Le Parisien]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230628225359/https://www.leparisien.fr/faits-divers/mort-de-nahel-des-echauffourees-eclatent-a-toulouse-et-lille-tensions-en-region-parisienne-28-06-2023-3GZM2PHC3BDSPMMPZPRVH2FXY4.php|dataarchìviu=2023-06-28}}</ref> Ddoe sunt istados atacos a 27 istatziones de politzia natzionale (7 brusiadas), 4 casermas de sa gendarmeria, 14 istatziones de politzia munitzipale (10 brusiadas), 8 munitzìpios, 6 iscolas e 6 fràigos pùblicos.<ref name=":riots10">{{Tzita noas|limba=fr|url=https://www.leparisien.fr/faits-divers/direct-mort-de-nahel-a-nanterre-nouvelle-nuit-de-violences-une-marche-blanche-a-14-heures-29-06-2023-XVKUIN23DBCKNENJWKGZSGIVAU.php|tìtulu=DIRECT. Mort de Nahel : plusieurs communes d'Île-de-France instaurent un couvre-feu|publicatzione=[[Le Parisien]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629025436/https://www.leparisien.fr/faits-divers/direct-mort-de-nahel-a-nanterre-nouvelle-nuit-de-violences-une-marche-blanche-a-14-heures-29-06-2023-XVKUIN23DBCKNENJWKGZSGIVAU.php|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref> Iscòntrios e brusiadura de veìculos sunt sorighidos in Nanterre; istatziones de politzia in Suresnes, Bois-Colombes e Gennevilliers e istatziones de politzia munitzipale in Meudon sunt istadas atacadas. Ant postu fogu a mediatecas e una màchina edile in Clichy-sous-Bois, un'iscola in Puteaux e unu tram in Clamart. Ant sinnaladu episòdios de assachìngiu in Colombes.<ref>{{Tzita web|url=https://www.leparisien.fr/hauts-de-seine-92/emeutes-dans-les-hauts-de-seine-commissariats-et-batiments-publics-pris-pour-cibles-34-interpellations-pendant-la-nuit-29-06-2023-DGTXL63RAJGBRHCC7VWXFBAVWU.php|tìtulu=Hauts-de-Seine : commissariats et bâtiments publics pris pour cibles, 34 interpellations pendant la nuit|situ=[[Le Parisien]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630085258/https://www.leparisien.fr/hauts-de-seine-92/emeutes-dans-les-hauts-de-seine-commissariats-et-batiments-publics-pris-pour-cibles-34-interpellations-pendant-la-nuit-29-06-2023-DGTXL63RAJGBRHCC7VWXFBAVWU.php|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref> In totale, prus de 90 fràigos pùblicos sunt istados atacados.<ref name="40,000">{{Tzita web|url=https://www.foxnews.com/world/france-deploy-40000-officers-crack-down-riots-after-deadly-police-shooting|tìtulu=France will deploy 40,000 officers to crack down on riots after deadly police shooting|sambenadu=Pandolfo|nùmene=Chris|situ=www.foxnews.com|editore=[[Fox News]]|data=2023-06-29|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629183855/https://www.foxnews.com/world/france-deploy-40000-officers-crack-down-riots-after-deadly-police-shooting|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref> In Parigi, is iscòntrios sunt iscopiados in su de 18 e su de 19 ''arrondissements'', mentres ant postu fogos in su de 15.<ref name=":riots12" /> In totu sa natzione, ant arrestadu a su mancu a 150 persones,<ref name=":riots9" /> ingortos a 170 agentes de politzia e fatu dannu a 609 veìculos e 109 fràigos.<ref name=":riots10" />
Su 29 de làmpadas, prus de 6200 persones ant pigadu parte a una martza de arrimu pro sa famìlia de Merzouk in Nanterre. A parte de merie, sa tensione s'est isfogada e sa Brigada de chirca e interventu (BRI) est istada imbiada a s'iscena. Is postales e is tramvias sunt istados firmados pro evitare dannos e unos cantu comunos comente a Clamart, Compiègne e Savigny-le-Temple ant postu su [[Coberrefogu|retiru obligatòriu]], cun Savigny-le-Temple chi dd'at postu isceti pro is minores de edade.<ref name=":riots10">{{Tzita noas|limba=fr|url=https://www.leparisien.fr/faits-divers/direct-mort-de-nahel-a-nanterre-nouvelle-nuit-de-violences-une-marche-blanche-a-14-heures-29-06-2023-XVKUIN23DBCKNENJWKGZSGIVAU.php|tìtulu=DIRECT. Mort de Nahel : plusieurs communes d'Île-de-France instaurent un couvre-feu|publicatzione=[[Le Parisien]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629025436/https://www.leparisien.fr/faits-divers/direct-mort-de-nahel-a-nanterre-nouvelle-nuit-de-violences-une-marche-blanche-a-14-heures-29-06-2023-XVKUIN23DBCKNENJWKGZSGIVAU.php|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref> Chertosos in [[Marsìllia|Marseille]] ant ghetadu artifìtzios a sa politzia.<ref>{{Tzita noas|nùmene=Joshua|sambenadu=Berlinger|nùmene2=Xiaofei|sambenadu2=Xu|nùmene3=Joseph|sambenadu3=Ataman|url=https://edition.cnn.com/2023/06/29/europe/nanterre-france-police-shooting-protests-intl-hnk/index.html|tìtulu=More than 400 arrested as third night of violent protest sweeps France after 17-year-old shot dead by police|publicatzione=[[CNN]]|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701101651/https://edition.cnn.com/2023/06/29/europe/nanterre-france-police-shooting-protests-intl-hnk/index.html|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref> In Nanterre ant vandalizadu su Memoriale a is Màrtires de sa Deportatzione, chi regordat a is vìtimas de s'[[Olocàustu]] in sa [[Frantza de Vichy|Fratnza de Vichy]].<ref>{{Tzita noas|limba=en-US|url=https://www.jpost.com/diaspora/antisemitism/article-748407|tìtulu=Holocaust memorial in Paris vandalized by rioters|publicatzione=[[The Jerusalem Post]]|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701004157/https://www.jpost.com/diaspora/antisemitism/article-748407|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref> S'est sinnaladu su tzocu de una vetura contras unu supermercadu Lidl in [[Nantes]],<ref>{{Tzita noas|nùmene=Virginie|sambenadu=Meillerais|nùmene2=Rémi|sambenadu2=Certain|nùmene3=Nathalie|sambenadu3=Bourreau|url=https://www.ouest-france.fr/faits-divers/emeutes-urbaines/mort-de-nahel-nuit-de-tensions-a-nantes-un-lidl-force-a-la-voiture-belier-un-bus-incendie-8c99e8f0-16cc-11ee-ae57-25b1d1d54a03|tìtulu=Mort de Nahel. Émeutes à Nantes : Lidl forcé à la voiture bélier, centre commercial incendié...|publicatzione=Presse Océan|editore=Ouest France|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701024939/https://www.ouest-france.fr/faits-divers/emeutes-urbaines/mort-de-nahel-nuit-de-tensions-a-nantes-un-lidl-force-a-la-voiture-belier-un-bus-incendie-8c99e8f0-16cc-11ee-ae57-25b1d1d54a03|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref> chi a pustis est istadu assachigiadu.<ref>{{Tzita noas|nùmene=Pierre-Baptiste|sambenadu=Vanzini|url=https://www.leparisien.fr/faits-divers/mort-de-nahel-un-lidl-entierement-saccage-pres-de-nantes-les-riverains-entre-stupeur-et-inquietude-30-06-2023-OVS2TTNUY5BFJDEC6LRYKAACUQ.php|tìtulu=Mort de Nahel : un Lidl entièrement saccagé près de Nantes, les riverains entre stupeur et inquiétude|publicatzione=Le Parisien|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630135226/https://www.leparisien.fr/faits-divers/mort-de-nahel-un-lidl-entierement-saccage-pres-de-nantes-les-riverains-entre-stupeur-et-inquietude-30-06-2023-OVS2TTNUY5BFJDEC6LRYKAACUQ.php|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref> Su munitzìpiu de Clichy-sous-Bois est istadu brusiadu dae is chertosos.<ref>{{Tzita noas|url=https://www.npr.org/2023/06/30/1185268439/more-than-600-arrests-after-a-new-night-of-protests-across-france-over-teens-kil|tìtulu=More than 600 arrests after a new night of protests across France over teen's killing|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701053627/https://www.npr.org/2023/06/30/1185268439/more-than-600-arrests-after-a-new-night-of-protests-across-france-over-teens-kil|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref> Ant arrestadu a 875 persones in totu sa natzione.<ref>{{Tzita web|url=https://www.interieur.gouv.fr/actualites/actualites-du-ministere/violences-urbaines-ministere-mobilise-pour-retour-a-lordre|tìtulu=Violences urbaines : le ministère mobilisé pour le retour à l'ordre public|nùmene=|situ=www.interieur.gouv.fr|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701142327/https://www.interieur.gouv.fr/actualites/actualites-du-ministere/violences-urbaines-ministere-mobilise-pour-retour-a-lordre|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref> Est istada fata una martza in regordu de Merzouk in Nanterre.<ref>{{Tzita noas|limba=en|nùmene=Layli|sambenadu=Foroudi|nùmene2=Noemie|sambenadu2=Olive|url=https://www.reuters.com/world/europe/france-150-arrests-overnight-unrest-after-teenager-killed-by-police-2023-06-29/|tìtulu=France unrest: Riots spread, thousands march in memory of shot teenager|publicatzione=[[Reuters]]|data=2023-06-29|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630030231/https://www.reuters.com/world/europe/france-150-arrests-overnight-unrest-after-teenager-killed-by-police-2023-06-29/|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref>
Su 30 de làmpadas, su ministru de s'Internu Gérald Darmanin at donadu istrutziones a is prefeturas in totu su paisu de ordinare a totu is corrieras e is tramvias de firmare su servìtziu a sas 21:00 e proibire sa bèndida e su trasportu de artifìtzios, botos de benzina e àteras sustàntzias perigulosas.<ref name="echos">{{Tzita noas|limba=fr|url=https://www.lesechos.fr/politique-societe/societe/mort-de-nahel-au-moins-421-personnes-interpellees-au-terme-dune-nouvelle-nuit-de-violence-1957573|tìtulu=Mort de Nahel : le gouvernement tente de circonscrire les violences|publicatzione=Les Echos|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701192741/https://www.lesechos.fr/politique-societe/societe/mort-de-nahel-au-moins-421-personnes-interpellees-au-terme-dune-nouvelle-nuit-de-violence-1957573|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref> Su presidente Emmanuel Macron at annulladu unu biàgiu programmadu a sa [[Germània]] pro afrontare su problema, a pustis de èssere istadu criticadu pro èssere istadu presente a unu cuntzertu in s'ìnteri de sa crisi.<ref>{{Tzita web|url=https://www.foxnews.com/world/french-riots-what-know-hundreds-police-injured-thousands-arrested-following-deadly-shooting|tìtulu=French riots: What to know as hundreds of police injured, thousands arrested following deadly shooting|sambenadu=Aitken|nùmene=Peter|situ=[[Fox News]]|data=2023-07-01|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701180155/https://www.foxnews.com/world/french-riots-what-know-hundreds-police-injured-thousands-arrested-following-deadly-shooting|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref><ref>{{Tzita noas|limba=en-GB|nùmene=Kim|sambenadu=Willsher|url=https://www.theguardian.com/world/2023/jul/01/crowds-gather-for-funeral-of-nahel-merzouk-shot-dead-by-french-police|tìtulu=France: teen shot by police given private funeral as crisis grips government|publicatzione=[[The Observer]]|data=2023-07-01|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701164714/https://www.theguardian.com/world/2023/jul/01/crowds-gather-for-funeral-of-nahel-merzouk-shot-dead-by-french-police|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref> A pustis chi una manifestada no autorizada contra a sa violèntzia de sa politzia in antis de su munitzìpiu de Angers est istada ispèrdida cun gas lacrimògenu, is manifestadores sunt istados acostados dae membros de su grupu bandidu de dereta estrema Alvarium armados cun matzas de baseball. Sa politzia at asseliadu sa situatzione in curtzu, cun unu feridu isceti chi at tentu bisòngiu de ricòveru.<ref name="Angers">{{Tzita noas|limba=fr|nùmene=Cyprien|sambenadu=Mercier|url=https://www.ouest-france.fr/pays-de-la-loire/maine-et-loire/mort-de-nahel-colere-et-desolation-a-angers-apres-une-nuit-de-violences-urbaines-48a37612-17f2-11ee-a274-cd245df77ae9|tìtulu=RÉCIT. Mort de Nahel : colère et désolation à Angers après une nouvelle nuit d'émeutes|publicatzione=[[Ouest France]]|data=2023-07-01|atzessu=2023-07-05|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230705144331/https://www.ouest-france.fr/pays-de-la-loire/maine-et-loire/mort-de-nahel-colere-et-desolation-a-angers-apres-une-nuit-de-violences-urbaines-48a37612-17f2-11ee-a274-cd245df77ae9|dataarchìviu=2023-07-05}}</ref> Su grupu at pigadu parte a un'àteru cunflitu sa die a pustis, chi at fatu chi sa politzia chircaret is sedes issoro su 3 de argiolas.<ref>{{Tzita noas|limba=fr|url=https://www.ouest-france.fr/pays-de-la-loire/angers-49000/apres-les-violents-affrontements-le-local-de-lex-alvarium-perquisitionne-a-angers-e5983bf4-19ac-11ee-a274-cd245df77ae9|tìtulu=Après les violents affrontements, le local de l'ex-Alvarium perquisitionné à Angers|publicatzione=[[Ouest France]]|data=2023-07-03|atzessu=2023-07-05|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230705144237/https://www.ouest-france.fr/pays-de-la-loire/angers-49000/apres-les-violents-affrontements-le-local-de-lex-alvarium-perquisitionne-a-angers-e5983bf4-19ac-11ee-a274-cd245df77ae9|dataarchìviu=2023-07-05}}</ref> S'abbolotu in Angers - chi includet s'assachìgiu de una butega de tabacu, veturas brusiadas, artifìtzios ghetados a sa politzia e su dannu a su pavimentu de una domo de pensionados - ant batidu a ùndighi arrestos segundu sa prefetura, intre issos "unos cantu minores giòvanos meda".<ref name="Angers" /> In Marseille, sa biblioteca pùblica prus manna de sa tzitade, sa Bibliothèque l'Alcazar, at tentu dannos de fogu. Sa fatzada sua de bidru at tentu dannos meda, ma is manifestadores non sunt pòdidos intrare in s'edificiu.<ref>{{Tzita web|url=https://madeinmarseille.net/140295-violences-urbaines-a-marseille-la-bibliotheque-lalcazar-fermee-jusqua-mardi/|tìtulu=Victime de dégradation la nuit dernière, la bibliothèque L'Alcazar fermée jusqu'à mardi|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701092619/https://madeinmarseille.net/140295-violences-urbaines-a-marseille-la-bibliotheque-lalcazar-fermee-jusqua-mardi/|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref> In su mentres, in Nanterre, unu monumentu de s'[[Olocàustu]] est istadu disfiguradu cun islogans contra a sa polizia.<ref>{{Tzita web|url=https://www.jta.org/2023/07/02/global/paris-area-holocaust-memorial-vandalized-amid-unrest-following-police-killing-of-a-teenager|tìtulu=Paris-area Holocaust memorial vandalized amid unrest following police killing of a teenager|sambenadu=Cramer|nùmene=Philissa|situ=[[Jewish Telegraphic Agency]]|data=2023-07-02|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230703074327/https://www.jta.org/2023/07/02/global/paris-area-holocaust-memorial-vandalized-amid-unrest-following-police-killing-of-a-teenager|dataarchìviu=2023-07-03}}</ref>
Su 1 de argiolas, sa politzia natzionale at annuntziadu chi unu grupu de ufitziales de sa polizia fiat istadu atacadu a mangianu dae duos indivìduos in Vaulx-en-Velin, su primu impreende una pistola a isfereddas, su segundu impreende unu fusìliu. Bator ufitziales sunt istados fertos, unu cun bisòngiu de chirurgia.<ref>{{Tzita noas|limba=fr|nùmene=Margaux|sambenadu=d'Adhémar|url=https://www.lefigaro.fr/faits-divers/emeutes-apres-la-mort-de-nahel-sept-policiers-blesses-par-un-fusil-a-vaulx-en-velin-20230701|tìtulu=Émeutes après la mort de Nahel : huit policiers pris pour cible par des tirs de fusil à Vaulx-en-Velin, au moins quatre blessés|publicatzione=[[Le Figaro]]|data=2023-07-01|atzessu=2023-07-07|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702035144/https://www.lefigaro.fr/faits-divers/emeutes-apres-la-mort-de-nahel-sept-policiers-blesses-par-un-fusil-a-vaulx-en-velin-20230701|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref>
Su 2 de trìulas, sa domo de su sìndigu de L'Haÿ-les-Roses, Vincent Jeanbrun, est istada atacada in s'oruidda sud de Parigi.<ref name="bbcnews">{{Tzita noas|nùmene=|sambenadu=|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-66079408|tìtulu=Paris riots: Suburban mayor's wife hurt as rioters attack their home|publicatzione=[[BBC News]]|editore=|data=2023-07-03|atzessu=2023-07-03|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702191956/https://www.bbc.com/news/world-europe-66079408|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref> A pustis chi su palatzu de sa tzitade est istadu fatu a obietivu dae is manifestadores pro notes medas, su sìndigu at fatu amparare su fràigu cun barricadas e cun isferas de filu ispinadu e at detzìdidu de passare su note in cue pro averiguare sa situatzione de sa seguresa.<ref name="france24eng">{{Tzita noas|nùmene=|sambenadu=|url=https://www.france24.com/en/france/20230702-attempted-murder-investigation-opened-into-ramming-attack-on-french-mayor-s-house|tìtulu=French PM slams 'particularly shocking' attack on mayor's home|publicatzione=[[France 24]]|data=2023-07-02|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230703003827/https://www.france24.com/en/france/20230702-attempted-murder-investigation-opened-into-ramming-attack-on-french-mayor-s-house|dataarchìviu=2023-07-03}}</ref> A sa 1:30 de mangianu ant tzacarradu una màchina in sa porta de sa domo de Jeanbrun e ant chircadu dda brusiare. In sa fuga dae sa domo, pobidda sua s'est arrogada una camba e unu de is duos fìgios suos est istadu feridu.<ref name="bbcnews" /> Su primu ministru frantzesu Élisabeth Borne, chi at visitadu L'Haÿ-les-Roses oras a pustis, at at naradu chi s'atacu a sa famìlia sua fiat un'eventu chi assustat meda. Su pùblicu ministeru Stephane Hardouin at cunfirmadu chi s'ufìtziu suo at abertu una indagine a subra de sa tentada de assassinadu, mentras Jeanbrun at pedidu a su presidente Macron de decrarare unu istadu de emergèntzia. In unu tweet, su presidente de su Senadu Gérard Larcher at cundennadu s'atacu, iscriende: "Atentare sa vida de unu rapresentante eletu e sa de sa famìlia sua est atentare contras sa natzione".<ref name="france24eng" />
Su 3 de argiolas, is arrestos e sa faina violenta ant cumintzadu a calare. Una manifestatzione est istada organizada pro sa "torrada a s'òrdine republicanu" a pustis de s'atacu a sa domo de periferia de su sìndigu de Parigi de sa die in antis. In sa zona de Parigi 24 edifìtzios sunt istados ruinados e 159 veturas brusiadas.<ref name="calming">{{Tzita noas|url=https://www.france24.com/en/europe/20230704-protest-violence-in-france-falls-sharply-a-week-after-fatal-police-shooting-of-teen|tìtulu=Protest violence in France falls sharply, a week after fatal police shooting of teen|publicatzione=[[France24]]|data=2023-07-04|atzessu=2023-07-04|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230704125850/https://www.france24.com/en/europe/20230704-protest-violence-in-france-falls-sharply-a-week-after-fatal-police-shooting-of-teen|dataarchìviu=2023-07-04}}</ref> In [[Marsìllia]], 30 giòvanos ant iscardangiadu una butega de armas, e unu de issos est istadu arrestadu pro possessu de un'arma furada.<ref>{{Tzita noas|limba=en-GB|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-66076332|tìtulu=France riots: Marseille gun shop looted amid fears of increased violence|publicatzione=[[BBC News]]|data=2023-07-01|atzessu=2023-07-04|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701202344/https://www.bbc.com/news/world-europe-66076332|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref> Ddoe sunt istados casos cunfirmados de manifestadores ant isparadu in s'àera impreende armas de assaltu Kalashnikov e in cameras de CCTV cun fusìllius a pompa.<ref>{{Tzita web|url=https://www.militantwire.com/p/weapons-observed-during-france-protests|tìtulu=Weapons Observed During France Protests|sambenadu=Noir|nùmene=War|situ=www.militantwire.com|limba=en|atzessu=2023-07-05|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702022100/https://www.militantwire.com/p/weapons-observed-during-france-protests|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref>
Su 4 de argiolas, is magistrados ant abertu un'inchiesta a subra sa morte de unu òmine de 27 annos chi est istadu corpidu dae una balla in s'ìnteri de is chèscias in Marsìllia. Duncas, sa prus càusa probàbile de sa morte est istada unu corpu forte a piturra de balla "flash-ball", chi est impreadu dae sa politzia anti-abbolotu.<ref>{{Tzita noas|limba=en|url=https://www.aljazeera.com/news/2023/7/4/prosecutors-in-france-investigate-mans-death-in-marseille-riots|tìtulu=Prosecutors in France investigate man's death in Marseille riots|publicatzione=[[Al Jazeera]]|data=2023-07-04|atzessu=2023-07-05|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230704213820/https://www.aljazeera.com/news/2023/7/4/prosecutors-in-france-investigate-mans-death-in-marseille-riots|dataarchìviu=2023-07-04}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://news.sky.com/story/france-riots-prosecutors-open-investigation-into-death-of-man-likely-caused-by-rubber-bullet-to-the-chest-12915070|tìtulu=France riots: Prosecutors open investigation into death of man 'likely caused by rubber bullet to the chest'|sambenadu=Robinson|nùmene=James|situ=[[Sky News]]|data=2023-07-04|limba=en|atzessu=2023-07-05|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230705144316/https://news.sky.com/story/france-riots-prosecutors-open-investigation-into-death-of-man-likely-caused-by-rubber-bullet-to-the-chest-12915070|dataarchìviu=2023-07-05}}</ref> Dae su 4 de argiolas su nùmeru de chèscias est caladu.<ref name="calming">{{Tzita noas|url=https://www.france24.com/en/europe/20230704-protest-violence-in-france-falls-sharply-a-week-after-fatal-police-shooting-of-teen|tìtulu=Protest violence in France falls sharply, a week after fatal police shooting of teen|publicatzione=[[France24]]|data=2023-07-04|atzessu=2023-07-04|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230704125850/https://www.france24.com/en/europe/20230704-protest-violence-in-france-falls-sharply-a-week-after-fatal-police-shooting-of-teen|dataarchìviu=2023-07-04}}</ref>
=== In sa Frantza de s'àtera parte de su mare ===
In sa [[Gujana Frantzesa|Gujana frantzesa]], in sa capitale Cayenne,si nde sunt pesados chèscias e abbolotu a incumentzare dae su 29 de làmpadas, sighende is de sa Frantza metropolitana.<ref>{{Tzita web|url=https://apnews.com/article/french-caribbean-france-riots-9b0ecf69ca96d41b65016c27e2195d83|tìtulu=Riots erupt in French Caribbean territories in reaction to unrest in France over teen's death|sambenadu=Coto|nùmene=Danica|editore=[[Associated Press]]|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630222424/https://apnews.com/article/french-caribbean-france-riots-9b0ecf69ca96d41b65016c27e2195d83|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref><ref name="lemondeof">{{Tzita noas|nùmene=|sambenadu=|url=https://www.lemonde.fr/en/international/article/2023/07/01/man-dies-in-french-guiana-amid-riots-in-french-caribbean-territories-over-death-of-nahel-m_6040433_4.html|tìtulu=Man dies in French Guiana during riots over death of Nahel M.|publicatzione=[[Le Monde]]|data=2023-07-01|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702121806/https://www.lemonde.fr/en/international/article/2023/07/01/man-dies-in-french-guiana-amid-riots-in-french-caribbean-territories-over-death-of-nahel-m_6040433_4.html|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref> Is manifestadores ant postu fogu in bighinados medas de sa tzitade, comente a is de Cité Brutus, Mango, Novaparc e Village Chinois.<ref name="lemondeof" /><ref name="fguyane">{{Tzita noas|nùmene=Roman|sambenadu=Allimant|url=https://www.franceguyane.fr/actualite/social/mort-de-nahel-des-episodes-dincendies-en-antilles-guyane-942653.php|tìtulu=Mort de Nahel: des épisodes d'incendies en Antilles-Guyane|publicatzione=[[France-Guyane]]|data=2023-07-01|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702124034/https://www.franceguyane.fr/actualite/social/mort-de-nahel-des-episodes-dincendies-en-antilles-guyane-942653.php|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref> Un'ufitziale de su guvernu de 54 annos est mortu pro neghe de una balla chi dd'at corpidu mentras fiat in su corridòriu a foras de domo sua in su distretu de Mont-Lucas de Cayenne.<ref name="lemondeof" /><ref name="fguyane" /> Is gendarmes frantzesos de Kourou ant impreadu gas lagrimògenu pro isperditziare a una truma chi at postu fogu a unu postale e at atacadu unu supermercadu in su distretu de Soula de sa comuna de Macouria.<ref name="fguyane" /> Su prefetu de sa Guiana frantzesa Thierry Queffelec at cundennadu sa violèntzia e at annuntziadu sa serrada a chitzo de su sistema de trasportu pùblicu de Cayenne su 30 de làmpadas e de proibire in manera temporànea sa bèndida e su trasportu de benzina a de note.<ref name="lemondeof" />
In àteras partes de su Caràibe frantzesu, si sunt fatas manifestadas minores in [[Guadalupa]] e [[Martinica]]. Is manifestadores de Martinica ant postu fogu a is cuntenidores de s'àliga e a is veturas in [[Fort-de-France]], Le Carbet e Le Robert e ant ghetadu ogetos a is pompieris chi ant rispostu.<ref name="fguyane">{{Tzita noas|nùmene=Roman|sambenadu=Allimant|url=https://www.franceguyane.fr/actualite/social/mort-de-nahel-des-episodes-dincendies-en-antilles-guyane-942653.php|tìtulu=Mort de Nahel: des épisodes d'incendies en Antilles-Guyane|publicatzione=[[France-Guyane]]|data=2023-07-01|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702124034/https://www.franceguyane.fr/actualite/social/mort-de-nahel-des-episodes-dincendies-en-antilles-guyane-942653.php|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref> Non ddoe at noas de violèntzia in Guadalupa.<ref name="fguyane" />
Me is [[Dipartimentos e regiones ultramarinos de Frantza|Dipartimentos e regiones ultramarinos]] e in sa regione de sa [[Reunione (ìsula)|Reunione]], is manifestadores ant vandalizadu edifìtzios e veturas, e si faeddat de ogetos ghetados a sa politzia a incumentzare dae su 28 de làmpadas.<ref name="lemondeof">{{Tzita noas|nùmene=|sambenadu=|url=https://www.lemonde.fr/en/international/article/2023/07/01/man-dies-in-french-guiana-amid-riots-in-french-caribbean-territories-over-death-of-nahel-m_6040433_4.html|tìtulu=Man dies in French Guiana during riots over death of Nahel M.|publicatzione=[[Le Monde]]|data=2023-07-01|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702121806/https://www.lemonde.fr/en/international/article/2023/07/01/man-dies-in-french-guiana-amid-riots-in-french-caribbean-territories-over-death-of-nahel-m_6040433_4.html|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref> In su note de su 1 de argiolas sunt istados postos prus de 70 fogos in totu s'ìsula, prus pagu de is notes passados.<ref name="journalr">{{Tzita noas|nùmene=Valeska|sambenadu=Boyer|url=https://www.clicanoo.re/article/faits-divers/2023/07/02/violences-urbaines-70-incendies-et-4-interpellations-enregistrees-la-nuit-derniere|tìtulu=Mort de Nahel: des épisodes d'incendies en Antilles-Guyane|publicatzione=[[Journal de l'île de La Réunion]]|data=2023-07-02|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702130118/https://www.clicanoo.re/article/faits-divers/2023/07/02/violences-urbaines-70-incendies-et-4-interpellations-enregistrees-la-nuit-derniere|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref> Est istadu postu fogu fintzas in sa capitale de [[Saint-Denis (Reunione)|Saint-Denis]], e me is comunas de La Plaine-des-Palmistes, Le Port, La Possession, Le Tampon, Saint-Benoît, Saint-Louis e Saint-Paul.<ref name="journalr" />
=== Istadu internatzionale ===
In [[Bruxelles]], [[Bèlgiu]], ant postu unos cantu fogos su 29 de làmpadas e una persone est istada arrestada pro rebellia. In totu, in duas dies pagu prus de 100 persones (cun medas minores) sunt istadas arrestadas in Bruxelles e in Liège<ref>{{Tzita noas|limba=fr|sambenadu=Belga|url=https://www.lesoir.be/522926/article/2023-07-01/mort-dun-adolescent-en-france-plus-de-100-arrestations-bruxelles-et-liege|tìtulu=Mort d'un adolescent en France : plus de 100 arrestations à Bruxelles et Liège|publicatzione=[[Le Soir]]|data=2023-07-01|atzessu=2023-07-05|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702045207/https://www.lesoir.be/522926/article/2023-07-01/mort-dun-adolescent-en-france-plus-de-100-arrestations-bruxelles-et-liege|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref> (in ue non ddoe at àpidu intzidentes), sa majoria de issos in manera preventiva.<ref>{{Tzita noas|limba=nl|url=https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/06/30/relschoppers-brussel-meet-de-schade-op|tìtulu=Dag na de rellen in Brussel: Brusselse politie pakt vijftigtal mensen preventief op|data=2023-06-30|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230705144314/https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/06/30/relschoppers-brussel-meet-de-schade-op/|dataarchìviu=2023-07-05}}</ref> In [[Isvìtzera]], de is sete persones arrestadas in Losanna pro àere arrogadu vitrinas de butegas, ses fiant minores, e duas non fiant tzitadinos isvìtzeros.<ref>{{Tzita web|url=https://www.swissinfo.ch/eng/seven-arrested-in-swiss-city-for-vandalism-inspired-by-french-riots/48635210|tìtulu=Seven arrested in Swiss city for vandalism inspired by French riots|data=2023-07-02|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702183441/https://www.swissinfo.ch/eng/seven-arrested-in-swiss-city-for-vandalism-inspired-by-french-riots/48635210|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref><ref>{{Tzita noas|limba=fr|url=https://www.letemps.ch/suisse/vaud/des-violences-eclatent-a-lausanne-en-echo-a-la-situation-en-france|tìtulu=Des violences éclatent à Lausanne en écho à la situation en France|publicatzione=[[Le Temps]]|data=2023-07-02|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702183444/https://www.letemps.ch/suisse/vaud/des-violences-eclatent-a-lausanne-en-echo-a-la-situation-en-france|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref> In sa provìntzia [[Canada|canadesa]] de [[Québec]] ddoe est istada una manifestada in [[Montreal|Montréal]] in antis de su Eaton Centre.<ref>{{Tzita noas|limba=fr|url=https://journalmetro.com/local/ville-marie/3115524/une-manifestation-en-soutien-a-la-france-devant-le-centre-eaton/|tìtulu=Une manifestation «en soutien à la France» devant le Centre Eaton|data=2023-07-03|atzessu=2023-07-04|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230704125852/https://journalmetro.com/local/ville-marie/3115524/une-manifestation-en-soutien-a-la-france-devant-le-centre-eaton/|dataarchìviu=2023-07-04}}</ref>
== Reatziones ==
=== Funtzionàrios pùblicos e mèdia ===
In su matessi resonu in ue Macron at denuntziadu is atziones de sa politzia, at fintzas pedidu a is manifestadores de abarrare chietos.<ref name=":9">{{Tzita noas|limba=en-US|nùmene=Victoria|sambenadu=Bisset|nùmene2=Adela|sambenadu2=Suliman|url=https://www.washingtonpost.com/world/2023/06/28/france-police-shooting-nanterre-nael/|tìtulu=Protests erupt in Paris after police shoot, kill teen during traffic stop|publicatzione=[[The Washington Post]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-28}}</ref> At criticadu is mèdias sotziales chi promovent videos de su cunflitu urbanu e s'est chesciadu de sa violèntzia me is [[Videogiogu|videogiogos]] chi nanca ant "intossicadu" a carchi giòvanu.<ref>{{Tzita noas|limba=en-GB|nùmene=James|sambenadu=Crisp|url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2023/06/30/emmanuel-macron-riots-video-games-teenagers/|tìtulu=Teenagers in French riots are copying video games, says Emmanuel Macron|publicatzione=[[The Daily Telegraph]]|data=2023-06-30|atzessu=2023-06-30|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630154457/http://www.telegraph.co.uk/world-news/2023/06/30/emmanuel-macron-riots-video-games-teenagers/|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref> Macron at ameletzadu fintzas de blocare s'atzessu a is medias sotziales in risposta a is protestes e a s'abbolotu, atirende·ddi acusas de autoritarismu.<ref>{{Tzita noas|limba=en|url=https://www.euronews.com/2023/07/05/violent-protests-prompt-french-president-to-consider-suspending-social-media-tools|tìtulu=Macron threatens to cut off social media during protests|publicatzione=[[euronews]]|data=2023-07-05|atzessu=2023-07-07|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230707131713/https://www.euronews.com/2023/07/05/violent-protests-prompt-french-president-to-consider-suspending-social-media-tools|dataarchìviu=2023-07-05}}</ref><ref>{{Tzita noas|limba=en-GB|nùmene=Kim|sambenadu=Willsher|url=https://www.theguardian.com/world/2023/jul/05/french-government-should-control-social-media-during-unrest-macron-says|tìtulu=Macron accused of authoritarianism after threat to cut off social media|publicatzione=The Guardian|data=2023-07-05|atzessu=2023-07-07|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230707131543/https://www.theguardian.com/world/2023/jul/05/french-government-should-control-social-media-during-unrest-macron-says|dataarchìviu=2023-07-07}}</ref> Su Ministeru de s'Internu at cunfirmadu s'urgèntzia de sa calma a pustis de sa prima die de abbolotu.<ref name=":15">{{Tzita noas|limba=en-AU|url=https://www.abc.net.au/news/2023-06-28/clashes-with-police-on-the-streets-of-paris/102536888|tìtulu='Unexplainable and inexcusable': Macron lays into police after teen shot dead and Paris riots|publicatzione=[[Australian Broadcasting Corporation|ABC News]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-28|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630000538/https://www.abc.net.au/news/2023-06-28/clashes-with-police-on-the-streets-of-paris/102536888|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref> Su sìndigu de Nanterre Patrick Jarry, mancari apat espressadu assuconu in vìdeu, at declaradu in una cunferèntzia de imprenta de su 28 de làmpadas chi sa prefetura at tentu "una de is peus dies de s'istòria sua", pedende a is tzitadinos de "firmare custa ispirale isciusciadora", e agiunghende chi "bolimus giustìtzia pro Merzouk; dd'amus a otènnere pro mèdiu de una mobilitatzione patziente".<ref name=":3">{{Tzita noas|limba=en|url=https://www.euronews.com/2023/06/28/unrest-in-paris-after-17-year-old-boy-shot-dead-by-police|tìtulu=Unrest in Paris after 17-year-old boy shot dead by police|publicatzione=[[euronews]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-28|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629172050/https://www.euronews.com/2023/06/28/unrest-in-paris-after-17-year-old-boy-shot-dead-by-police|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref><ref name=":13">{{Tzita noas|limba=en-US|nùmene=Aurelien|sambenadu=Breeden|nùmene2=Constant|sambenadu2=Méheut|url=https://www.nytimes.com/2023/06/28/world/europe/france-police-shooting-paris-nanterre.html|tìtulu=Anger Flares in France After Police Shoot and Kill Teenage Driver|publicatzione=[[The New York Times]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-28|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630013949/https://www.nytimes.com/2023/06/28/world/europe/france-police-shooting-paris-nanterre.html|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref>
Segundu s'anàlisi de sa BBC, is trèighi mortes ligadas a su refudu de si firmare a is averìguos istradales s'annu in antis, in pari cun s'efetu de amplificatzione de is mèdias sotziales, ant fatu de sa memòria de s'abbolotu de su 2005 una resone fundamentale pro chi Macron e sa classe polìtica frantzesa ant tentu una reatzione lestra pro calmare is ànimos. In su tempus de sa presidèntzia sua, ddoe at giai àpidu "arrennegu me is carreras" significativu in s'ìnteri de is protestas de is corpetes grogos e is protestes in cunsighèntzia a sa riforma de su sistema de pensione frantzesu.<ref name=":16">{{Tzita noas|limba=en-GB|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-66045686|tìtulu=Paris shooting: Why French government backed family so fast|publicatzione=[[BBC News]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-28|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629215135/https://www.bbc.com/news/world-europe-66045686|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref>
S'Alliance Police nationale, sindacadu de politzia frantzesu, in pari cun s'UNSA at publicadu unu comunicadu chi narat "A in antis a custas trumas intziviles non bastat prus a pedire calma, tocat a dd'impònnere". At afirmadu fintzas chi fiant "in gherra cun parassitas".<ref>{{Tzita noas|nùmene=Roger|sambenadu=Cohen|url=https://www.nytimes.com/2023/06/30/world/europe/france-riots-police-shooting.html|tìtulu=France Splits Into Rival Camps Over Police Shooting of a Teenager|publicatzione=The New York Times|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702003507/https://www.nytimes.com/2023/06/30/world/europe/france-riots-police-shooting.html|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref><ref>{{Tzita noas|nùmene=Henry|sambenadu=Samuel|url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2023/06/30/paris-shooting-violence-nanterre-olympic-pool-nahel-france/|tìtulu=French police say 'we are at war with vermin' as they threaten revolt over rioting|publicatzione=The Telegraph|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702023748/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2023/06/30/paris-shooting-violence-nanterre-olympic-pool-nahel-france/|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref><ref>{{Tzita noas|sambenadu=AFP|url=https://www.barrons.com/news/french-police-union-calls-rioters-vermin-f10740ea|tìtulu=French Police Union Calls Rioters 'Vermin'|publicatzione=www.barrons.com|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630155601/https://www.barrons.com/news/french-police-union-calls-rioters-vermin-f10740ea|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref>
S'Ufìtziu de is deretos umanos de is Natziones Unidas at publicadu unu comunicadu su 30 de ghennàrgiu pedende a sa Frantza de afrontare in manera serena is "problemas raighinados de [[ratzismu]] e de [[discriminatzione ratziale]]" me is fortzas de s'òrdine, e dae su 2 de trìulas, is [[Istados Unidos]], [[Turchia]], [[Canada|Cànada]] e paisos europeos medas, comente [[Rennu Unidu]] e [[Norvègia]], ant racumandadu prudèntzia a is tzitadinos issoro in [[Frantza]], e pedidu a is turistas de abarrare a tesu dae is zonas de protestas.<ref name="echos">{{Tzita noas|limba=fr|url=https://www.lesechos.fr/politique-societe/societe/mort-de-nahel-au-moins-421-personnes-interpellees-au-terme-dune-nouvelle-nuit-de-violence-1957573|tìtulu=Mort de Nahel : le gouvernement tente de circonscrire les violences|publicatzione=Les Echos|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701192741/https://www.lesechos.fr/politique-societe/societe/mort-de-nahel-au-moins-421-personnes-interpellees-au-terme-dune-nouvelle-nuit-de-violence-1957573|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref><ref>{{Tzita noas|limba=en-GB|url=https://www.theguardian.com/world/2023/jul/02/france-riots-quieter-night-reported-across-the-country-despite-close-to-500-arrests|tìtulu=France riots: quieter night reported across the country despite hundreds of arrests|publicatzione=[[The Guardian]]|data=2023-07-02|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702033406/https://www.theguardian.com/world/2023/jul/02/france-riots-quieter-night-reported-across-the-country-despite-close-to-500-arrests|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://travel.gc.ca/destinations/france|tìtulu=France travel advice|sambenadu=Government of Canada|situ=Government of Canada|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230426130649/https://travel.gc.ca/destinations/france|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref>
=== Disinformatzione ===
Is impitadores de is mèdias sotziales de dereta estrema e de ideas anti-immigratzione ant isparghinadu noas farsas a subra de is protestas pro infamare a is manifestadores, is minorias culturales in Frantza e is polìticas de immigratzione de su paisu. Is natzionalistas hindù puru ant ispainadu informatzione mala contra a is musulmanos.<ref name=":0">{{Tzita noas|limba=en|nùmene=Aude|sambenadu=Dejaifve|url=https://observers.france24.com/en/europe/20230704-france-riots-protests-nahel-shooting-misinformation-debunked|tìtulu=Riots in France: Misinformation spread to discredit protesters, French immigration policies|publicatzione=The Observers|editore=[[France24]]|data=2023-07-04|atzessu=2023-07-04|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230705144750/https://observers.france24.com/en/europe/20230704-france-riots-protests-nahel-shooting-misinformation-debunked|dataarchìviu=2023-07-05}}</ref> Logically, un'agentzia de anàlisi de disinformatzione britànnica, at iscobertu chi contàntzias islamòfobas a subra de is chèscias ant tentu cunsideru in Ìndia e Istados Unidos, cun medas ghias e sustenidores de su Partidu Bharatiya Janata de s'[[Ìndia]] chi ghetaiant a is musulmanos sa neghe de sa violèntzia.<ref name=":1">{{Tzita web|url=https://www.logicallyfacts.com/en/analysis/islamophobia-immigrant-narratives-france-violence|tìtulu=Islamophobia and anti-immigrant sentiment dominate misinformation around France violence|sambenadu=Kulsum|nùmene=Umme|situ=[[Logically (company)|Logically]]|data=2023-07-05|limba=en|atzessu=2023-07-05|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230705144742/https://www.logicallyfacts.com/en/analysis/islamophobia-immigrant-narratives-france-violence|dataarchìviu=2023-07-05}}</ref>
Vìdeos cun ligàmene farsu a is protestas sunt istados cumpartzidos me is mèdias sotziales, comente filmados dae The Fate of the Furious de veturas ruende dae un'edifìtziu, unu video de fogu in unu parchègiu in [[Austràlia]], vìdeos de unu cuntzertu in [[Mèssicu]] e unu de su [[2020]] chi ammustrat unu tzentru Louis Vuitton in [[Portland]], [[Oregon]], in is Istados Unidos de Amèrica, tiradu in s'ìnteri de is [[Morti de George Floyd|protestas pro George Floyd]].<ref>{{Tzita web|url=https://www.logicallyfacts.com/en/fact-check/false-video-from-fast-and-furious-8-shared-as-violence-in-france|tìtulu=Video from Fast and Furious 8 shared as violence in France|sambenadu=Kulsum|nùmene=Umme|situ=[[Logically (company)|Logically]]|data=2023-07-03|limba=en|atzessu=2023-07-03|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230703133018/https://www.logicallyfacts.com/en/fact-check/false-video-from-fast-and-furious-8-shared-as-violence-in-france|dataarchìviu=2023-07-03}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://www.logicallyfacts.com/en/fact-check/false-video-of-fire-at-a-parking-lot-in-australia-linked-to-protests-in-france|tìtulu=Video of fire at a parking lot in Australia linked to protests in France|sambenadu=Kulkarni|nùmene=Ankita|situ=Logically|data=2023-07-03|limba=en|atzessu=2023-07-03|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230703133018/https://www.logicallyfacts.com/en/fact-check/false-video-of-fire-at-a-parking-lot-in-australia-linked-to-protests-in-france|dataarchìviu=2023-07-03}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://www.logicallyfacts.com/en/fact-check/false-video-from-music-concert-in-mexico-falsely-linked-to-france-protests|tìtulu=Video from music concert in Mexico falsely linked to France protests|sambenadu=Kulkarni|nùmene=Ankita|situ=Logically|data=2023-07-03|limba=en|atzessu=2023-07-03|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230703133019/https://www.logicallyfacts.com/en/fact-check/false-video-from-music-concert-in-mexico-falsely-linked-to-france-protests|dataarchìviu=2023-07-03}}</ref><ref>{{Tzita noas|limba=en|nùmene=Angelo|sambenadu=Fichera|nùmene2=Leon|sambenadu2=Ramírez|url=https://apnews.com/article/fact-check-video-louis-vuitton-looting-video-france-759395903810|tìtulu=Clip of looting at Louis Vuitton store in Portland misrepresented as French protests|publicatzione=[[Associated Press]]|data=2023-07-03|atzessu=2023-07-04|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230704125851/https://apnews.com/article/fact-check-video-louis-vuitton-looting-video-france-759395903810|dataarchìviu=2023-07-04}}</ref> Unu profilu pro-russu de Twitter at publicadu unu video de un'òmine cun unu fusìlliu a subra de una cobertura, contende sa fàula chi s'òmine fiat unu tiradore a subra de is coberturas de [[Parigi]].<ref name=":0">{{Tzita noas|limba=en|nùmene=Aude|sambenadu=Dejaifve|url=https://observers.france24.com/en/europe/20230704-france-riots-protests-nahel-shooting-misinformation-debunked|tìtulu=Riots in France: Misinformation spread to discredit protesters, French immigration policies|publicatzione=The Observers|editore=[[France24]]|data=2023-07-04|atzessu=2023-07-04|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230705144750/https://observers.france24.com/en/europe/20230704-france-riots-protests-nahel-shooting-misinformation-debunked|dataarchìviu=2023-07-05}}</ref>
Paul Golding, capu de su partidu britànnicu de dereta estrema Britain First, at cumpartzidu unu vìdeu de su mese de ghennàrgiu de su 2020 de òmines armados e dd'at descritu in manera falsa comente a "is manifestadores armados ammustrende s'arsenale de armas issoro in Frantza"<ref name=":0">{{Tzita noas|limba=en|nùmene=Aude|sambenadu=Dejaifve|url=https://observers.france24.com/en/europe/20230704-france-riots-protests-nahel-shooting-misinformation-debunked|tìtulu=Riots in France: Misinformation spread to discredit protesters, French immigration policies|publicatzione=The Observers|editore=[[France24]]|data=2023-07-04|atzessu=2023-07-04|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230705144750/https://observers.france24.com/en/europe/20230704-france-riots-protests-nahel-shooting-misinformation-debunked|dataarchìviu=2023-07-05}}</ref> e unu de freàrgiu [[2022]] de un'irrobadòrgiu in su Merced Mall in [[Califòrnia]] cun sa didascalia "Trumas de immigrantes irrobant una giojeria in Frantza", cantzellende·ddu a pustis.<ref>{{Tzita web|url=https://www.logicallyfacts.com/en/fact-check/false-no-this-video-does-not-show-looters-robbing-a-jewelry-store-in-france|tìtulu=No, this video does not show looters robbing a jewelry store in France|sambenadu=Doak|nùmene=Sam|situ=Logically|data=2023-07-03|limba=en|atzessu=2023-07-04|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230705144741/https://www.logicallyfacts.com/en/fact-check/false-no-this-video-does-not-show-looters-robbing-a-jewelry-store-in-france|dataarchìviu=2023-07-05}}</ref><ref name=":1">{{Tzita web|url=https://www.logicallyfacts.com/en/analysis/islamophobia-immigrant-narratives-france-violence|tìtulu=Islamophobia and anti-immigrant sentiment dominate misinformation around France violence|sambenadu=Kulsum|nùmene=Umme|situ=[[Logically (company)|Logically]]|data=2023-07-05|limba=en|atzessu=2023-07-05|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230705144742/https://www.logicallyfacts.com/en/analysis/islamophobia-immigrant-narratives-france-violence|dataarchìviu=2023-07-05}}</ref>
Un'informatzione de farsa de imprenta, forsis de su Ministeru de s'Internu, fiat ghirende in is mèdias sotziales. Naraiat chi s'atzessu a Internet diat èssere blocadu in manera temporànea in unas cantu zonas de su paisu. Su Ministeru frantzesu pro s'Europa e is Affares Èsteros at publicadu una nota in Twitter pro nàrrere chi no fiat istada pigada nissuna detzisione che custa.<ref>{{Tzita noas|limba=en|nùmene=Philip|sambenadu=Marcelo|url=https://apnews.com/ap-fact-check/french-government-dispels-fake-press-release-claiming-internet-will-be-restricted-during-unrest-000001891e02d650a7cf1fe68d3f0000|tìtulu=French government dispels fake press release claiming internet will be restricted during unrest|publicatzione=[[Associated Press]]|data=2023-07-03|atzessu=2023-07-04|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230704125851/https://apnews.com/ap-fact-check/french-government-dispels-fake-press-release-claiming-internet-will-be-restricted-during-unrest-000001891e02d650a7cf1fe68d3f0000|dataarchìviu=2023-07-04}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://www.logicallyfacts.com/en/fact-check/false-no-france-has-not-imposed-a-lockdown-or-internet-blackout-amid-protests|tìtulu=No, France has not imposed a lockdown or internet blackout amid protests|sambenadu=Kirmani|nùmene=Toibah|situ=Logically|data=2023-07-04|limba=en|atzessu=2023-07-04|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230705144740/https://www.logicallyfacts.com/en/fact-check/false-no-france-has-not-imposed-a-lockdown-or-internet-blackout-amid-protests|dataarchìviu=2023-07-05}}</ref>
== Riferimentos ==
<references />{{Artìculu de su mese|làmpadas|2025}}
[[Categoria:Frantza]]
mofbmy2czj01w0kdagehfgpnw5q4oyo
186453
186452
2025-06-07T18:34:04Z
L2212
7227
Protected "[[Protestas pro sa morte de Nahel Merzouk]]": Artìculu de su mese ([Modìfica=Permìtidu feti a is impitadores autocunfimados] (iscadèntzia: 18:34, 7 Trì 2025 (UTC)) [Movimentu=Permìtidu feti a is impitadores autocunfimados] (iscadèntzia: 18:34, 7 Trì 2025 (UTC)))
186452
wikitext
text/x-wiki
{{LSC}}
[[File:Violences urbaines Nahel Besançon-Planoise 29-06-2023 oufik-de-Planoise 1.jpg|thumb|Violèntzia urbana in s'ìnteri de sa protesta]]
Su mortòrgiu de Nahel Merzouk pro manu de un'ufitziale de politzia at donadu s'incumentzu a una sèrie de manifestadas in Frantza su 27 de làmpadas de su [[2023]]. In Nanterre, is bividores ant incumentzadu una chèscia a foras de sa sede tzentrale de sa politzia, chi prus tardu est degenerada in abbolotu cando is manifestadores ant brusiadu veturas, isciusciadu firmadas de su postale e isparadu artifìtzios concas a sa politzia.<ref>{{Tzita noas|limba=en|url=https://www.aljazeera.com/news/2023/6/28/outrage-in-france-after-police-shoot-17-year-old-in-paris-suburb|tìtulu=France braces for further protesdépêche.frts after police kill teenager|publicatzione=[[Al Jazeera]]|atzessu=2023-06-28|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629214904/https://www.aljazeera.com/news/2023/6/28/outrage-in-france-after-police-shoot-17-year-old-in-paris-suburb|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref> In Viry-Châtillon, una bidda pagu a tesu de [[Parigi]] cun un'istòria de violèntzia contras a sa politzia,<ref name="dépêche.fr">{{Tzita noas|limba=fr|nùmene=J.-P.|sambenadu=B.|url=https://www.ladepeche.fr/article/2016/12/21/2483174-policiers-leur-legitime-defense-alignee-sur-celle-des-gendarmes.html|tìtulu=Policiers : leur légitime défense alignée sur celle des gendarmes|publicatzione=[[La Dépêche du Midi|La Dépêche]]|data=2016-12-21|atzessu=2023-07-07|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20210904093211/https://www.ladepeche.fr/article/2016/12/21/2483174-policiers-leur-legitime-defense-alignee-sur-celle-des-gendarmes.html|dataarchìviu=2021-09-04}}</ref> unu grupu de giòvanos ant postu fogu a una corriera.<ref name=":13">{{Tzita noas|limba=en-US|nùmene=Aurelien|sambenadu=Breeden|nùmene2=Constant|sambenadu2=Méheut|url=https://www.nytimes.com/2023/06/28/world/europe/france-police-shooting-paris-nanterre.html|tìtulu=Anger Flares in France After Police Shoot and Kill Teenage Driver|publicatzione=[[The New York Times]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-28|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630013949/https://www.nytimes.com/2023/06/28/world/europe/france-police-shooting-paris-nanterre.html|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref>
In Mantes-la-Jolie, una bidda a 40 km nord-ovest se Parigi,<ref>{{Tzita noas|limba=en|nùmene=Anna|sambenadu=Rabemanantsoa|nùmene2=Morgan|sambenadu2=Winsor|url=https://abcnews.go.com/International/nanterre-paris-teenager-police-shooting-protests/story?id=100434360|tìtulu=Teenager's death during police traffic stop sparks violent unrest in Paris suburb|publicatzione=[[ABC News]]|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629190047/https://abcnews.go.com/International/nanterre-paris-teenager-police-shooting-protests/story?id=100434360|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref> est brusiadu su munitzìpiu<ref>{{Tzita noas|limba=en-US|nùmene=Gavin|sambenadu=Mortimer|url=https://www.spectator.co.uk/article/france-erupts-in-violence-after-police-shoot-dead-a-teenager/|tìtulu=France erupts in violence after police shoot dead a teenager|publicatzione=[[The Spectator]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629171139/https://www.spectator.co.uk/article/france-erupts-in-violence-after-police-shoot-dead-a-teenager/|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref> in su note de su 27 làmpadas finas a is 3:15 (CEST).<ref name=":13">{{Tzita noas|limba=en-US|nùmene=Aurelien|sambenadu=Breeden|nùmene2=Constant|sambenadu2=Méheut|url=https://www.nytimes.com/2023/06/28/world/europe/france-police-shooting-paris-nanterre.html|tìtulu=Anger Flares in France After Police Shoot and Kill Teenage Driver|publicatzione=[[The New York Times]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-28|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630013949/https://www.nytimes.com/2023/06/28/world/europe/france-police-shooting-paris-nanterre.html|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref> Is iscontros sunt sighidos pro totu su note peri sa Frantza, incluende [[Tolosa|Toulosa]] e [[Lilla (Frantza)|Lilla]].<ref name=":13" /> Sunt istados sinnalados abbolotos fintzas in Asnières, Colombes, Suresnes, Aubervilliers, Clichy-sous-Bois e Mantes-la-Jolie.<ref name=":8">{{Tzita noas|limba=en-GB|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-66038227|tìtulu=Anger in Paris after police kill teen in traffic stop|publicatzione=[[BBC News]]|data=2023-06-27|atzessu=2023-06-28|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629225242/https://www.bbc.com/news/world-europe-66038227|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref>
A die de su 29 de lampadas, fiant istadas arrestadas 150 persones,<ref>{{Tzita noas|limba=en-GB|nùmene=Angelique|sambenadu=Chrisafis|nùmene2=Angelique Chrisafisin|sambenadu2=Paris|url=https://www.theguardian.com/world/2023/jun/29/france-police-shooting-second-night-of-unrest-as-protests-over-teenagers-death-spread|tìtulu=France police shooting: 150 arrests as protests widen over teenager's death|publicatzione=[[The Guardian]]|data=2023-06-29|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630033240/https://www.theguardian.com/world/2023/jun/29/france-police-shooting-second-night-of-unrest-as-protests-over-teenagers-death-spread|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref> 24 ufitziales fiant istados fertos, e 40 veturas fiant istadas brusiadas.<ref name=":14">{{Tzita web|url=https://www.courthousenews.com/riots-racial-tensions-erupt-in-france-after-fatal-police-shooting/|tìtulu=Riots, racial tensions erupt in France after fatal police shooting|sambenadu=Brudeau|nùmene=Cain|situ=[[Courthouse News Service]]|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629201708/https://www.courthousenews.com/riots-racial-tensions-erupt-in-france-after-fatal-police-shooting/|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref><ref name=":9">{{Tzita noas|limba=en-US|nùmene=Victoria|sambenadu=Bisset|nùmene2=Adela|sambenadu2=Suliman|url=https://www.washingtonpost.com/world/2023/06/28/france-police-shooting-nanterre-nael/|tìtulu=Protests erupt in Paris after police shoot, kill teen during traffic stop|publicatzione=[[The Washington Post]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-28}}</ref> Timende abbolotos prus mannos, Gérald Darmanin, Ministru de s'internu de Frantza, at imbiadu a 1200 ufitziales anti-abbolotu e de gendarmeria a Parigi e a giru, agiunghende·nde prus tardu a àteros 2000.<ref name=":13">{{Tzita noas|limba=en-US|nùmene=Aurelien|sambenadu=Breeden|nùmene2=Constant|sambenadu2=Méheut|url=https://www.nytimes.com/2023/06/28/world/europe/france-police-shooting-paris-nanterre.html|tìtulu=Anger Flares in France After Police Shoot and Kill Teenage Driver|publicatzione=[[The New York Times]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-28|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630013949/https://www.nytimes.com/2023/06/28/world/europe/france-police-shooting-paris-nanterre.html|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref><ref name=":14" /><ref name=":9" /> Su 29 de làmpadas, Darmanin at annuntziadu s'imbiu de 40000 ufitziales in totu sa natzione pro asseliare sa violèntzia.<ref>{{Tzita noas|limba=en|url=https://www.dw.com/en/france-teen-shooting-riots-live-updates/live-66064274|tìtulu=France to deploy 40,000 officers in wake of riot|publicatzione=[[Deutsche Welle]]|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630020639/https://www.dw.com/en/france-teen-shooting-riots-live-updates/live-66064274|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref><ref>{{Tzita noas|limba=en|url=https://www.lemonde.fr/en/france/article/2023/06/30/french-pm-says-all-options-being-considered-to-restore-order_6040117_7.html|tìtulu=More police, armored vehicles will be deployed to contain riots in France|publicatzione=[[Le Monde]]|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-07|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630114936/https://www.lemonde.fr/en/france/article/2023/06/30/french-pm-says-all-options-being-considered-to-restore-order_6040117_7.html|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref>
== Fundu ==
=== Mortòrgiu de Nahel Merzouk ===
Su 27 de làmpadas 2023, a giru de is 7:55 CEST, duos ufitziales de sa Prefetura de sa Politzia de Parigi ant individuadu una vetura Mercedes-AMG cun matrìcula [[Polònia|polaca]] currende in sa carrera de is postales in Boulevard Jacques-Germain-Soufflot in Hauts-de-Seine, [[Ìsula de Frantza|Île-de-France]] andende concas a s'istatzione de is trenos de Nanterre-Université. Is agentes ant firmadu a s'autista Nahel Merzouk chi at proadu a si nche fuire. Unu de issos dd'at isparadu a is 8:16. Is duos passigeris si nche sunt fuidos a is 8:19.<ref>{{Tzita web|url=https://www.lemonde.fr/en/france/article/2023/06/29/hour-by-hour-from-a-deadly-traffic-stop-to-the-march-in-memory-of-nahel-m_6039689_7.html|tìtulu=Death of Nahel M. in Nanterre: An hour by hour account of how events unfolded|sambenadu=Lemaignen|nùmene=Julien|situ=[[Le Monde]]|data=2023-06-29|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701010027/https://www.lemonde.fr/en/france/article/2023/06/29/hour-by-hour-from-a-deadly-traffic-stop-to-the-march-in-memory-of-nahel-m_6039689_7.html|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref> A Merzouk dd'ant decraradu mortu a is 9:15.<ref name="CNNInfo">{{Tzita noas|nùmene=Xiaofei|sambenadu=Xu|nùmene2=Eve|sambenadu2=Brennan|nùmene3=Claudia|sambenadu3=Otto|url=https://www.cnn.com/2023/07/01/world/france-protests-arrests-hundreds-intl-hnk/index.html|tìtulu=Funeral held for French teenager after more than 1,300 detained in fourth night of protests|editore=[[CNN]]|data=2023-07-01|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701060510/https://www.cnn.com/2023/07/01/world/france-protests-arrests-hundreds-intl-hnk/index.html|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref>
=== Abbolotu contras a sa politzia ===
Is protestas frantzesas de su 2005 fiant ligadas a sa morte de duos giòvanos musulmanos, fulminados mentres si nde fiant cuende dae sa politzia in una suta-istatzione elètrica. Su primu ministru de insandus Dominique de Villepin e su ministru de s'internu suo Nicolas Sarkozy aiant sugeridu chi issos fiant ladrones, ma custu no aiat calmadu sa situatzione. Jacques Chirac aiat decraradu s'istadu de emergèntzia, s'abbolotu fiat duradu tres chidas e prus de 4000 persones fiant istadas arrestadas.<ref>{{Tzita web|url=https://www.lemonde.fr/en/france/article/2023/06/29/in-2005-three-weeks-of-rioting-shook-france-after-the-deaths-of-two-teenagers_6039444_7.html|tìtulu=In 2005, three weeks of rioting shook France after the deaths of two teenagers|sambenadu=Leclerc|nùmene=Aline|situ=[[Le Monde]]|data=2023-06-29|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701021226/https://www.lemonde.fr/en/france/article/2023/06/29/in-2005-three-weeks-of-rioting-shook-france-after-the-deaths-of-two-teenagers_6039444_7.html|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref>
In su [[2016]], sa morte de Adama Traoré mentres issu fiat a suta de sa custòdia de sa politzia aiat causadu àtera chèscias. Sorre sua, Assa Traoré, est essida figura de importu de su movimentu [[Black Lives Matter]]<nowiki/>in Frantza e sa campànnia sua est essida parte de is chèscias pro sa [[Morti de George Floyd|morte de George Floyd]] in su [[2020]].<ref>{{Tzita noas|nùmene=James|sambenadu=McAuley|url=https://www.washingtonpost.com/world/europe/assa-traore-black-lives-matter-france/2020/06/12/45c0f450-aa87-11ea-a43b-be9f6494a87d_story.html|tìtulu=The woman behind France's Black Lives Matter movement wants a race-blind society to recognize its racism|publicatzione=[[The Washington Post]]|data=2020-06-12|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20220522121723/https://www.washingtonpost.com/world/europe/assa-traore-black-lives-matter-france/2020/06/12/45c0f450-aa87-11ea-a43b-be9f6494a87d_story.html|dataarchìviu=2022-05-22}}</ref>
=== Crudelidade de sa politzia in Frantza ===
Sa protesta de is corpetes grogos de su [[2018]]<ref>{{Tzita web|url=https://www.france24.com/en/20200124-focus-france-french-police-brutality-under-scrutiny-paris-yellow-vest-pension-reform-protests|tìtulu=French police brutality under scrutiny|sambenadu=Garland|nùmene=Carys|editore=[[France24]]|data=2020-01-24|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230412035943/https://www.france24.com/en/20200124-focus-france-french-police-brutality-under-scrutiny-paris-yellow-vest-pension-reform-protests|dataarchìviu=2023-04-12}}</ref> e is suspetos de violèntzia pro parte de sa BRAV-M (una brigata mototziclista impreada pro asseliare furas e atziones violentas in su cuntestu de sa protesta contras sa riforma de is pensiones)<ref name="mediapart">{{Tzita noas|limba=fr|nùmene=Pascale|sambenadu=Pascariello|nùmene2=Camille|sambenadu2=Polloni|url=https://www.mediapart.fr/journal/france/130423/un-rapport-etrille-les-brav-m-des-unites-repressives-violentes-et-dangereuses|tìtulu=Un rapport étrille les BRAV-M, des unités « répressives, violentes et dangereuses »|publicatzione=Mediapart|data=2023-04-13|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230418150814/https://www.mediapart.fr/journal/france/130423/un-rapport-etrille-les-brav-m-des-unites-repressives-violentes-et-dangereuses|dataarchìviu=2023-04-18}}</ref> ant portadu s'opinione pùblica a bìdere crudelidade in su cumportamentu de sa politzia. S'agente chi ant ochidu a Merzouk est istadu unu membru de custa brigada.<ref>{{Tzita noas|limba=fr|nùmene=Ismaël|sambenadu=Halissat|nùmene2=Fabien|sambenadu2=Leboucq|url=https://www.liberation.fr/societe/police-justice/le-policier-qui-a-tue-nahel-un-ancien-de-la-brav-m-et-de-la-csi-93-20230705_MFBVRCNUCVCRZOLOL6QHBHRW7A/|tìtulu=Le policier qui a tué Nahel, un ancien de la Brav-M et de la CSI 93|publicatzione=[[Libération]]|data=2023-07-05}}</ref> In s'abrile [[2023]], prus de 260.000 persones ant firmadu una petitzione in su situ web de s'Assemblea Natzionale pedende de badas chi sa brigada esseret isòrvida.<ref>{{Tzita web|url=https://www.radiofrance.fr/franceinter/la-petition-pour-la-dissolution-de-la-brav-m-ecartee-par-la-commission-des-lois-de-l-assemblee-1837240|tìtulu=La pétition pour la dissolution de la Brav-M écartée par la commission des lois de l'Assemblée|sambenadu=Lair|nùmene=Noémie|situ=[[Radio France]]|data=2023-04-05|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230602054854/https://www.radiofrance.fr/franceinter/la-petition-pour-la-dissolution-de-la-brav-m-ecartee-par-la-commission-des-lois-de-l-assemblee-1837240|dataarchìviu=2023-06-02}}</ref> In sa pròpiu manera, s'opinione pùblica est istada isciocada in su [[2020]] dae unu vìdeu ispainadu meda chi ammustraiat sa violèntzia de sa politzia contras a Michel Zecler, unu produtore nieddu de mùsica, pro no àere postu sa mascaredda de protetzione (in su cuntestu de sa [[Pandèmia de COVID-19|pandemia de COVID]]). Custa ripresa vìdeu contrariaiat su contu de sa politzia a pitzus de is eventos.<ref>{{Tzita noas|nùmene=James|sambenadu=McAuley|url=https://www.washingtonpost.com/world/europe/france-police-michel-zecler/2020/11/30/e28a7718-330b-11eb-9699-00d311f13d2d_story.html|tìtulu=Four French police officers charged in brutal beating of Black music producer|publicatzione=[[The Washington Post]]|data=2020-11-30|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20221225182036/https://www.washingtonpost.com/world/europe/france-police-michel-zecler/2020/11/30/e28a7718-330b-11eb-9699-00d311f13d2d_story.html|dataarchìviu=2022-12-25}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://www.nouvelobs.com/societe/20230629.OBS75105/nahel-cedric-chouviat-michel-zecler-quand-les-videos-dementent-les-versions-des-policiers.html|tìtulu=Nahel, Cédric Chouviat, Michel Zecler… Quand les vidéos démentent la version policière|situ=nouvelobs.com|data=2023-06-29}}</ref>
=== Profilamentu ratziale ===
Su suspetu de impreu de unu profilamentu ratziale in blocos istradales e averìguos de identidade est unu problema fitianu chi, segundu Henri Leclerc (presidente emèritu de da Lega pro is Deretos Umanos) at cuntribuidu a sa "rebellia".<ref name="HRL">{{Tzita noas|limba=fr|nùmene=Louis|sambenadu=Mollier-Sabet|url=https://www.publicsenat.fr/actualites/societe/mort-de-nahel-le-gouvernement-se-retrouve-en-face-dune-immense-manifestation-spontanee-de-solidarite-estime-henri-leclerc|tìtulu=Refus d’obtempérer : « La loi de 2017 a presque été interprétée comme un permis de tuer », alerte Henri Leclerc|publicatzione=Public Sénat|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-07|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630094052/https://www.publicsenat.fr/actualites/societe/mort-de-nahel-le-gouvernement-se-retrouve-en-face-dune-immense-manifestation-spontanee-de-solidarite-estime-henri-leclerc|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref> In su [[2016]], sa Corte de Cassatzione at cundennadu sa Frantza, istabilende chi su profilamentu ratziale pro is averìguos de identidade fiat discriminatòriu. In sa base de custu, in su mese de ledàmene de su 2020, unu tribunale tzivile de Parigi at cumpensadu cun 58.500€ a 11 persones chi aiant fatu càusa a s'istadu frantzesu pro violèntzias de politzia, averìguos de identidade chene giustificatzione e arrestos impròpios.<ref>{{Tzita noas|limba=fr|sambenadu=Le Monde avec AFP|url=https://www.lemonde.fr/police-justice/article/2020/10/28/l-etat-condamne-pour-faute-lourde-apres-des-violences-policieres-et-des-controles-d-identite-discriminatoires-a-paris_6057705_1653578.html|tìtulu=L'Etat français condamné pour « faute lourde » après des violences policières et des contrôles d'identité discriminatoires|publicatzione=[[Le Monde]]|data=2020-10-28|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230421130441/https://www.lemonde.fr/police-justice/article/2020/10/28/l-etat-condamne-pour-faute-lourde-apres-des-violences-policieres-et-des-controles-d-identite-discriminatoires-a-paris_6057705_1653578.html|dataarchìviu=2023-04-21}}</ref>
=== Lege de su 2017 in contu de blocos istradales ===
A pustis de s'isciòperu de sa politzia pro s'episòdiu de is agentes brusiados su 8 de su mese de ledàmene de su [[2016]] in Viry-Châtillon, est cambiada sa lege chi limitaiat s'impreu de is armas a s'àuto-defensa (che ònnia àteru tzitadinu) pro dare una libertade prus manna pro sa gherra contras terrorismu e crìmine organizadu,<ref name="dépêche.fr"/> e torra in su [[2017]], cun riferimentu a su refudu de si firmare a is averìguos istradales.<ref>{{Tzita noas|limba=fr|nùmene=Baptiste|sambenadu=Régnard|url=https://www.cnews.fr/france/2023-06-29/mort-de-nahel-nanterre-ce-que-lon-sait-de-la-version-du-policier-1371481|tìtulu=Mort de Nahel à Nanterre : que dit la loi de 2017 qui régit l’usage des armes à feu par la police, et pourquoi fait-elle débat ?|publicatzione=[[CNews]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-07-07|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630105311/https://www.cnews.fr/france/2023-06-29/mort-de-nahel-nanterre-ce-que-lon-sait-de-la-version-du-policier-1371481|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref><ref name="dépêche.fr"/> Sa lege cambiada permitit a sa politzia de isparare a unu veìculu si si nde fuet dae unu blocu, si custu ponet in perìgulu is passigeris o sa gente chi passat. Pro efetu de custa lege sunt mortas trintatrès persones in su [[2022]], ses in prus de s'annu in antis.<ref>{{Tzita web|url=https://www.publicsenat.fr/actualites/politique/refus-dobtemperer-la-porte-parole-de-la-police-nationale-annonce-138-tirs-en-2022|tìtulu=Refus d'obtempérer: la porte-parole de la police nationale annonce 138 tirs en 2022|sambenadu=Barbarit|nùmene=Simon|situ=Public Sénat|data=2023-06-29|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630083444/https://www.publicsenat.fr/actualites/politique/refus-dobtemperer-la-porte-parole-de-la-police-nationale-annonce-138-tirs-en-2022|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref>
=== Problemas sotziales ===
Is sìndigos de unas cantu biddas pòberas creent chi is cunditziones de vida siant s'orìgine de s'abbolotu. Sa sìndiga de Chanteloup-les-Vignes, Catherine Arenou, at naradu: "Su chi bido est chi su pòpulu de su [[2023]] no est su pròpiu de su [[2005]]: est meda prus pòberu. In antis, tenìamus unu pagu de mobilidade sotziale. Immoe bido chi is fìgios non sunt bivende bene che is babbos." Segundu Philippe Rio, sìndigu de Grigny, "In su 2005, fìamus giai chistionende de poberesa estrema. Ma sa [[Pandèmia de COVID-19|COVID]] at peoradu is cosas e s'inflatzione at agiuntu un'àteru livellu. ... Fintzas is chi traballant non resessent a andare a in antis. E is pipios sunt bidende ... s'incapatzidade de is babbos de prenare su frigorìferu. Tenent s'impressione de èssere postos a un'ala."<ref>{{Tzita noas|limba=fr|nùmene=Nathalie|sambenadu=Birchem|url=https://www.la-croix.com/France/Mort-Nahel-Nanterre-dune-emeute-lautre-lente-relegation-quartiers-populaires-2023-06-30-1201273645|tìtulu=Mort de Nahel à Nanterre : d'une émeute à l'autre, la lente relégation des quartiers populaires|publicatzione=[[La Croix (newspaper)|La Croix]]|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630234444/https://www.la-croix.com/France/Mort-Nahel-Nanterre-dune-emeute-lautre-lente-relegation-quartiers-populaires-2023-06-30-1201273645|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref>
== Eventos ==
=== Frantza metropolitana ===
Su merie de su 27 làmpadas ant sinnaladu abbolotu a pustis de s'ispainadura de su vìdeu de s'ochidòrgiu de Merzouk in Nanterre. S'abbolotu fiat cuntzentradu in Nanterre, in ue is manifestadores ant ghetadu ballas a sa politzia, isparadu artifìtzios e brusiadu veturas, firmadas de su postale e bidones de s'àliga, e fintzas acanta de sa lìnia RER A.<ref>{{Tzita web|url=https://www.nouvelobs.com/faits-divers/20230628.OBS75048/nanterre-nuit-de-violences-apres-la-mort-d-un-ado-de-17-ans-tue-par-la-police-pour-un-refus-d-obtemperer.html|tìtulu=Nanterre : nuit de colère et de tension après la mort d'un ado de 17 ans, tué par la police pour refus d'obtempérer|situ=[[L'Obs]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629184633/https://www.nouvelobs.com/faits-divers/20230628.OBS75048/nanterre-nuit-de-violences-apres-la-mort-d-un-ado-de-17-ans-tue-par-la-police-pour-un-refus-d-obtemperer.html|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref> S'isciumbullu est duradu finas a mangianu in Nanterre e s'est ispainadu in àteras àreas de [[Ìsula de Frantza]], ma si nd'est sinnaladu fintzas in Colmar e [[Roubaix]]. In agabbu de die, ddoe fiant a su mancu 20 agentes de politzia, 10 veturas de sa politzia dannadas e 31 arrestados.<ref>{{Tzita web|url=https://www.leparisien.fr/faits-divers/nanterre-nuit-de-violences-apres-la-mort-de-nahel-20-interpellations-28-06-2023-KYSMX4XDEFCKROOZLC6GNDWIGY.php|tìtulu=Mairie incendiée, voitures brûlées, 31 interpellations... Nuit de violences à Nanterre après la mort de Nahel|sambenadu=Piquet|nùmene=Caroline|situ=[[Le Parisien]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629232131/https://www.leparisien.fr/faits-divers/nanterre-nuit-de-violences-apres-la-mort-de-nahel-20-interpellations-28-06-2023-KYSMX4XDEFCKROOZLC6GNDWIGY.php|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref> 2000 agentes de politzia e gendarmes fiant istados imbiados a controllare s'isparghidura de sa violèntzia.<ref>{{Tzita web|url=https://euroweeklynews.com/2023/06/28/paris-erupts-in-violence-after-police-shoot-17-year-old-driver/|tìtulu=Paris Erupts In Violence After Police Shoot 17-year-old Driver|sambenadu=Esnor|nùmene=John|situ=Euro Weekly News|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629214628/https://euroweeklynews.com/2023/06/28/paris-erupts-in-violence-after-police-shoot-17-year-old-driver/|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref>
Su 28 de làmpadas ant sinnaladu abbolotu in Amiens, Dijon, [[Lione]], [[Lilla (Frantza)|Lilla]], Saint-Étienne, [[Clermont-Ferrand]] e [[Strasburgu|Istrasburgu]].<ref name=":riots9" /> Is mèdia frantzesos ant faeddadu de intzidentes medas a giru de sa zona de Grand Paris. Ant sinnaladu fintzas sa ghetada de artifìtzios contras su munitzìpiu de Montreuil in sa làcana est de [[Parigi]]<ref>{{Tzita noas|limba=en-GB|nùmene=Angelique|sambenadu=Chrisafis|nùmene2=Jon|sambenadu2=Henley|url=https://www.theguardian.com/world/2023/jun/29/france-police-shooting-second-night-of-unrest-as-protests-over-teenagers-death-spread|tìtulu=France police shooting: second night of unrest as protests over teenager's death spread|publicatzione=[[The Guardian]]|data=2023-06-29|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630033240/https://www.theguardian.com/world/2023/jun/29/france-police-shooting-second-night-of-unrest-as-protests-over-teenagers-death-spread|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref> e sa presone de Fresnes.<ref name=":riots12">{{Tzita noas|limba=fr|url=https://www.nouvelobs.com/societe/20230629.OBS75093/mort-de-nahel-retour-sur-une-nouvelle-nuit-de-violences-en-banlieue-parisienne-et-dans-plusieurs-villes-de-france.html|tìtulu=Mort de Nahel : retour sur une nouvelle nuit de violences en banlieue parisienne et dans plusieurs villes de France|publicatzione=[[Le Parisien]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629064506/https://www.nouvelobs.com/societe/20230629.OBS75093/mort-de-nahel-retour-sur-une-nouvelle-nuit-de-violences-en-banlieue-parisienne-et-dans-plusieurs-villes-de-france.html|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref> In Tolosa, fogu e iscòntrios intre 100 manifestadores e politzia in su distretu de Reynerie at tentu comente a resurtadu 13 arrestos e 20 veìculos brusiados.<ref name=":riots9">{{Tzita noas|limba=fr|url=https://www.leparisien.fr/faits-divers/mort-de-nahel-des-echauffourees-eclatent-a-toulouse-et-lille-tensions-en-region-parisienne-28-06-2023-3GZM2PHC3BDSPMMPZPRVH2FXY4.php|tìtulu=Mort de Nahel : commissariats attaqués, tramway incendié, école détruite... Une nouvelle nuit de violences|publicatzione=[[Le Parisien]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230628225359/https://www.leparisien.fr/faits-divers/mort-de-nahel-des-echauffourees-eclatent-a-toulouse-et-lille-tensions-en-region-parisienne-28-06-2023-3GZM2PHC3BDSPMMPZPRVH2FXY4.php|dataarchìviu=2023-06-28}}</ref> Ddoe sunt istados atacos a 27 istatziones de politzia natzionale (7 brusiadas), 4 casermas de sa gendarmeria, 14 istatziones de politzia munitzipale (10 brusiadas), 8 munitzìpios, 6 iscolas e 6 fràigos pùblicos.<ref name=":riots10">{{Tzita noas|limba=fr|url=https://www.leparisien.fr/faits-divers/direct-mort-de-nahel-a-nanterre-nouvelle-nuit-de-violences-une-marche-blanche-a-14-heures-29-06-2023-XVKUIN23DBCKNENJWKGZSGIVAU.php|tìtulu=DIRECT. Mort de Nahel : plusieurs communes d'Île-de-France instaurent un couvre-feu|publicatzione=[[Le Parisien]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629025436/https://www.leparisien.fr/faits-divers/direct-mort-de-nahel-a-nanterre-nouvelle-nuit-de-violences-une-marche-blanche-a-14-heures-29-06-2023-XVKUIN23DBCKNENJWKGZSGIVAU.php|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref> Iscòntrios e brusiadura de veìculos sunt sorighidos in Nanterre; istatziones de politzia in Suresnes, Bois-Colombes e Gennevilliers e istatziones de politzia munitzipale in Meudon sunt istadas atacadas. Ant postu fogu a mediatecas e una màchina edile in Clichy-sous-Bois, un'iscola in Puteaux e unu tram in Clamart. Ant sinnaladu episòdios de assachìngiu in Colombes.<ref>{{Tzita web|url=https://www.leparisien.fr/hauts-de-seine-92/emeutes-dans-les-hauts-de-seine-commissariats-et-batiments-publics-pris-pour-cibles-34-interpellations-pendant-la-nuit-29-06-2023-DGTXL63RAJGBRHCC7VWXFBAVWU.php|tìtulu=Hauts-de-Seine : commissariats et bâtiments publics pris pour cibles, 34 interpellations pendant la nuit|situ=[[Le Parisien]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630085258/https://www.leparisien.fr/hauts-de-seine-92/emeutes-dans-les-hauts-de-seine-commissariats-et-batiments-publics-pris-pour-cibles-34-interpellations-pendant-la-nuit-29-06-2023-DGTXL63RAJGBRHCC7VWXFBAVWU.php|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref> In totale, prus de 90 fràigos pùblicos sunt istados atacados.<ref name="40,000">{{Tzita web|url=https://www.foxnews.com/world/france-deploy-40000-officers-crack-down-riots-after-deadly-police-shooting|tìtulu=France will deploy 40,000 officers to crack down on riots after deadly police shooting|sambenadu=Pandolfo|nùmene=Chris|situ=www.foxnews.com|editore=[[Fox News]]|data=2023-06-29|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629183855/https://www.foxnews.com/world/france-deploy-40000-officers-crack-down-riots-after-deadly-police-shooting|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref> In Parigi, is iscòntrios sunt iscopiados in su de 18 e su de 19 ''arrondissements'', mentres ant postu fogos in su de 15.<ref name=":riots12" /> In totu sa natzione, ant arrestadu a su mancu a 150 persones,<ref name=":riots9" /> ingortos a 170 agentes de politzia e fatu dannu a 609 veìculos e 109 fràigos.<ref name=":riots10" />
Su 29 de làmpadas, prus de 6200 persones ant pigadu parte a una martza de arrimu pro sa famìlia de Merzouk in Nanterre. A parte de merie, sa tensione s'est isfogada e sa Brigada de chirca e interventu (BRI) est istada imbiada a s'iscena. Is postales e is tramvias sunt istados firmados pro evitare dannos e unos cantu comunos comente a Clamart, Compiègne e Savigny-le-Temple ant postu su [[Coberrefogu|retiru obligatòriu]], cun Savigny-le-Temple chi dd'at postu isceti pro is minores de edade.<ref name=":riots10">{{Tzita noas|limba=fr|url=https://www.leparisien.fr/faits-divers/direct-mort-de-nahel-a-nanterre-nouvelle-nuit-de-violences-une-marche-blanche-a-14-heures-29-06-2023-XVKUIN23DBCKNENJWKGZSGIVAU.php|tìtulu=DIRECT. Mort de Nahel : plusieurs communes d'Île-de-France instaurent un couvre-feu|publicatzione=[[Le Parisien]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629025436/https://www.leparisien.fr/faits-divers/direct-mort-de-nahel-a-nanterre-nouvelle-nuit-de-violences-une-marche-blanche-a-14-heures-29-06-2023-XVKUIN23DBCKNENJWKGZSGIVAU.php|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref> Chertosos in [[Marsìllia|Marseille]] ant ghetadu artifìtzios a sa politzia.<ref>{{Tzita noas|nùmene=Joshua|sambenadu=Berlinger|nùmene2=Xiaofei|sambenadu2=Xu|nùmene3=Joseph|sambenadu3=Ataman|url=https://edition.cnn.com/2023/06/29/europe/nanterre-france-police-shooting-protests-intl-hnk/index.html|tìtulu=More than 400 arrested as third night of violent protest sweeps France after 17-year-old shot dead by police|publicatzione=[[CNN]]|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701101651/https://edition.cnn.com/2023/06/29/europe/nanterre-france-police-shooting-protests-intl-hnk/index.html|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref> In Nanterre ant vandalizadu su Memoriale a is Màrtires de sa Deportatzione, chi regordat a is vìtimas de s'[[Olocàustu]] in sa [[Frantza de Vichy|Fratnza de Vichy]].<ref>{{Tzita noas|limba=en-US|url=https://www.jpost.com/diaspora/antisemitism/article-748407|tìtulu=Holocaust memorial in Paris vandalized by rioters|publicatzione=[[The Jerusalem Post]]|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701004157/https://www.jpost.com/diaspora/antisemitism/article-748407|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref> S'est sinnaladu su tzocu de una vetura contras unu supermercadu Lidl in [[Nantes]],<ref>{{Tzita noas|nùmene=Virginie|sambenadu=Meillerais|nùmene2=Rémi|sambenadu2=Certain|nùmene3=Nathalie|sambenadu3=Bourreau|url=https://www.ouest-france.fr/faits-divers/emeutes-urbaines/mort-de-nahel-nuit-de-tensions-a-nantes-un-lidl-force-a-la-voiture-belier-un-bus-incendie-8c99e8f0-16cc-11ee-ae57-25b1d1d54a03|tìtulu=Mort de Nahel. Émeutes à Nantes : Lidl forcé à la voiture bélier, centre commercial incendié...|publicatzione=Presse Océan|editore=Ouest France|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701024939/https://www.ouest-france.fr/faits-divers/emeutes-urbaines/mort-de-nahel-nuit-de-tensions-a-nantes-un-lidl-force-a-la-voiture-belier-un-bus-incendie-8c99e8f0-16cc-11ee-ae57-25b1d1d54a03|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref> chi a pustis est istadu assachigiadu.<ref>{{Tzita noas|nùmene=Pierre-Baptiste|sambenadu=Vanzini|url=https://www.leparisien.fr/faits-divers/mort-de-nahel-un-lidl-entierement-saccage-pres-de-nantes-les-riverains-entre-stupeur-et-inquietude-30-06-2023-OVS2TTNUY5BFJDEC6LRYKAACUQ.php|tìtulu=Mort de Nahel : un Lidl entièrement saccagé près de Nantes, les riverains entre stupeur et inquiétude|publicatzione=Le Parisien|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630135226/https://www.leparisien.fr/faits-divers/mort-de-nahel-un-lidl-entierement-saccage-pres-de-nantes-les-riverains-entre-stupeur-et-inquietude-30-06-2023-OVS2TTNUY5BFJDEC6LRYKAACUQ.php|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref> Su munitzìpiu de Clichy-sous-Bois est istadu brusiadu dae is chertosos.<ref>{{Tzita noas|url=https://www.npr.org/2023/06/30/1185268439/more-than-600-arrests-after-a-new-night-of-protests-across-france-over-teens-kil|tìtulu=More than 600 arrests after a new night of protests across France over teen's killing|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701053627/https://www.npr.org/2023/06/30/1185268439/more-than-600-arrests-after-a-new-night-of-protests-across-france-over-teens-kil|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref> Ant arrestadu a 875 persones in totu sa natzione.<ref>{{Tzita web|url=https://www.interieur.gouv.fr/actualites/actualites-du-ministere/violences-urbaines-ministere-mobilise-pour-retour-a-lordre|tìtulu=Violences urbaines : le ministère mobilisé pour le retour à l'ordre public|nùmene=|situ=www.interieur.gouv.fr|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701142327/https://www.interieur.gouv.fr/actualites/actualites-du-ministere/violences-urbaines-ministere-mobilise-pour-retour-a-lordre|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref> Est istada fata una martza in regordu de Merzouk in Nanterre.<ref>{{Tzita noas|limba=en|nùmene=Layli|sambenadu=Foroudi|nùmene2=Noemie|sambenadu2=Olive|url=https://www.reuters.com/world/europe/france-150-arrests-overnight-unrest-after-teenager-killed-by-police-2023-06-29/|tìtulu=France unrest: Riots spread, thousands march in memory of shot teenager|publicatzione=[[Reuters]]|data=2023-06-29|atzessu=2023-06-29|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630030231/https://www.reuters.com/world/europe/france-150-arrests-overnight-unrest-after-teenager-killed-by-police-2023-06-29/|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref>
Su 30 de làmpadas, su ministru de s'Internu Gérald Darmanin at donadu istrutziones a is prefeturas in totu su paisu de ordinare a totu is corrieras e is tramvias de firmare su servìtziu a sas 21:00 e proibire sa bèndida e su trasportu de artifìtzios, botos de benzina e àteras sustàntzias perigulosas.<ref name="echos">{{Tzita noas|limba=fr|url=https://www.lesechos.fr/politique-societe/societe/mort-de-nahel-au-moins-421-personnes-interpellees-au-terme-dune-nouvelle-nuit-de-violence-1957573|tìtulu=Mort de Nahel : le gouvernement tente de circonscrire les violences|publicatzione=Les Echos|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701192741/https://www.lesechos.fr/politique-societe/societe/mort-de-nahel-au-moins-421-personnes-interpellees-au-terme-dune-nouvelle-nuit-de-violence-1957573|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref> Su presidente Emmanuel Macron at annulladu unu biàgiu programmadu a sa [[Germània]] pro afrontare su problema, a pustis de èssere istadu criticadu pro èssere istadu presente a unu cuntzertu in s'ìnteri de sa crisi.<ref>{{Tzita web|url=https://www.foxnews.com/world/french-riots-what-know-hundreds-police-injured-thousands-arrested-following-deadly-shooting|tìtulu=French riots: What to know as hundreds of police injured, thousands arrested following deadly shooting|sambenadu=Aitken|nùmene=Peter|situ=[[Fox News]]|data=2023-07-01|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701180155/https://www.foxnews.com/world/french-riots-what-know-hundreds-police-injured-thousands-arrested-following-deadly-shooting|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref><ref>{{Tzita noas|limba=en-GB|nùmene=Kim|sambenadu=Willsher|url=https://www.theguardian.com/world/2023/jul/01/crowds-gather-for-funeral-of-nahel-merzouk-shot-dead-by-french-police|tìtulu=France: teen shot by police given private funeral as crisis grips government|publicatzione=[[The Observer]]|data=2023-07-01|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701164714/https://www.theguardian.com/world/2023/jul/01/crowds-gather-for-funeral-of-nahel-merzouk-shot-dead-by-french-police|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref> A pustis chi una manifestada no autorizada contra a sa violèntzia de sa politzia in antis de su munitzìpiu de Angers est istada ispèrdida cun gas lacrimògenu, is manifestadores sunt istados acostados dae membros de su grupu bandidu de dereta estrema Alvarium armados cun matzas de baseball. Sa politzia at asseliadu sa situatzione in curtzu, cun unu feridu isceti chi at tentu bisòngiu de ricòveru.<ref name="Angers">{{Tzita noas|limba=fr|nùmene=Cyprien|sambenadu=Mercier|url=https://www.ouest-france.fr/pays-de-la-loire/maine-et-loire/mort-de-nahel-colere-et-desolation-a-angers-apres-une-nuit-de-violences-urbaines-48a37612-17f2-11ee-a274-cd245df77ae9|tìtulu=RÉCIT. Mort de Nahel : colère et désolation à Angers après une nouvelle nuit d'émeutes|publicatzione=[[Ouest France]]|data=2023-07-01|atzessu=2023-07-05|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230705144331/https://www.ouest-france.fr/pays-de-la-loire/maine-et-loire/mort-de-nahel-colere-et-desolation-a-angers-apres-une-nuit-de-violences-urbaines-48a37612-17f2-11ee-a274-cd245df77ae9|dataarchìviu=2023-07-05}}</ref> Su grupu at pigadu parte a un'àteru cunflitu sa die a pustis, chi at fatu chi sa politzia chircaret is sedes issoro su 3 de argiolas.<ref>{{Tzita noas|limba=fr|url=https://www.ouest-france.fr/pays-de-la-loire/angers-49000/apres-les-violents-affrontements-le-local-de-lex-alvarium-perquisitionne-a-angers-e5983bf4-19ac-11ee-a274-cd245df77ae9|tìtulu=Après les violents affrontements, le local de l'ex-Alvarium perquisitionné à Angers|publicatzione=[[Ouest France]]|data=2023-07-03|atzessu=2023-07-05|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230705144237/https://www.ouest-france.fr/pays-de-la-loire/angers-49000/apres-les-violents-affrontements-le-local-de-lex-alvarium-perquisitionne-a-angers-e5983bf4-19ac-11ee-a274-cd245df77ae9|dataarchìviu=2023-07-05}}</ref> S'abbolotu in Angers - chi includet s'assachìgiu de una butega de tabacu, veturas brusiadas, artifìtzios ghetados a sa politzia e su dannu a su pavimentu de una domo de pensionados - ant batidu a ùndighi arrestos segundu sa prefetura, intre issos "unos cantu minores giòvanos meda".<ref name="Angers" /> In Marseille, sa biblioteca pùblica prus manna de sa tzitade, sa Bibliothèque l'Alcazar, at tentu dannos de fogu. Sa fatzada sua de bidru at tentu dannos meda, ma is manifestadores non sunt pòdidos intrare in s'edificiu.<ref>{{Tzita web|url=https://madeinmarseille.net/140295-violences-urbaines-a-marseille-la-bibliotheque-lalcazar-fermee-jusqua-mardi/|tìtulu=Victime de dégradation la nuit dernière, la bibliothèque L'Alcazar fermée jusqu'à mardi|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701092619/https://madeinmarseille.net/140295-violences-urbaines-a-marseille-la-bibliotheque-lalcazar-fermee-jusqua-mardi/|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref> In su mentres, in Nanterre, unu monumentu de s'[[Olocàustu]] est istadu disfiguradu cun islogans contra a sa polizia.<ref>{{Tzita web|url=https://www.jta.org/2023/07/02/global/paris-area-holocaust-memorial-vandalized-amid-unrest-following-police-killing-of-a-teenager|tìtulu=Paris-area Holocaust memorial vandalized amid unrest following police killing of a teenager|sambenadu=Cramer|nùmene=Philissa|situ=[[Jewish Telegraphic Agency]]|data=2023-07-02|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230703074327/https://www.jta.org/2023/07/02/global/paris-area-holocaust-memorial-vandalized-amid-unrest-following-police-killing-of-a-teenager|dataarchìviu=2023-07-03}}</ref>
Su 1 de argiolas, sa politzia natzionale at annuntziadu chi unu grupu de ufitziales de sa polizia fiat istadu atacadu a mangianu dae duos indivìduos in Vaulx-en-Velin, su primu impreende una pistola a isfereddas, su segundu impreende unu fusìliu. Bator ufitziales sunt istados fertos, unu cun bisòngiu de chirurgia.<ref>{{Tzita noas|limba=fr|nùmene=Margaux|sambenadu=d'Adhémar|url=https://www.lefigaro.fr/faits-divers/emeutes-apres-la-mort-de-nahel-sept-policiers-blesses-par-un-fusil-a-vaulx-en-velin-20230701|tìtulu=Émeutes après la mort de Nahel : huit policiers pris pour cible par des tirs de fusil à Vaulx-en-Velin, au moins quatre blessés|publicatzione=[[Le Figaro]]|data=2023-07-01|atzessu=2023-07-07|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702035144/https://www.lefigaro.fr/faits-divers/emeutes-apres-la-mort-de-nahel-sept-policiers-blesses-par-un-fusil-a-vaulx-en-velin-20230701|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref>
Su 2 de trìulas, sa domo de su sìndigu de L'Haÿ-les-Roses, Vincent Jeanbrun, est istada atacada in s'oruidda sud de Parigi.<ref name="bbcnews">{{Tzita noas|nùmene=|sambenadu=|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-66079408|tìtulu=Paris riots: Suburban mayor's wife hurt as rioters attack their home|publicatzione=[[BBC News]]|editore=|data=2023-07-03|atzessu=2023-07-03|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702191956/https://www.bbc.com/news/world-europe-66079408|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref> A pustis chi su palatzu de sa tzitade est istadu fatu a obietivu dae is manifestadores pro notes medas, su sìndigu at fatu amparare su fràigu cun barricadas e cun isferas de filu ispinadu e at detzìdidu de passare su note in cue pro averiguare sa situatzione de sa seguresa.<ref name="france24eng">{{Tzita noas|nùmene=|sambenadu=|url=https://www.france24.com/en/france/20230702-attempted-murder-investigation-opened-into-ramming-attack-on-french-mayor-s-house|tìtulu=French PM slams 'particularly shocking' attack on mayor's home|publicatzione=[[France 24]]|data=2023-07-02|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230703003827/https://www.france24.com/en/france/20230702-attempted-murder-investigation-opened-into-ramming-attack-on-french-mayor-s-house|dataarchìviu=2023-07-03}}</ref> A sa 1:30 de mangianu ant tzacarradu una màchina in sa porta de sa domo de Jeanbrun e ant chircadu dda brusiare. In sa fuga dae sa domo, pobidda sua s'est arrogada una camba e unu de is duos fìgios suos est istadu feridu.<ref name="bbcnews" /> Su primu ministru frantzesu Élisabeth Borne, chi at visitadu L'Haÿ-les-Roses oras a pustis, at at naradu chi s'atacu a sa famìlia sua fiat un'eventu chi assustat meda. Su pùblicu ministeru Stephane Hardouin at cunfirmadu chi s'ufìtziu suo at abertu una indagine a subra de sa tentada de assassinadu, mentras Jeanbrun at pedidu a su presidente Macron de decrarare unu istadu de emergèntzia. In unu tweet, su presidente de su Senadu Gérard Larcher at cundennadu s'atacu, iscriende: "Atentare sa vida de unu rapresentante eletu e sa de sa famìlia sua est atentare contras sa natzione".<ref name="france24eng" />
Su 3 de argiolas, is arrestos e sa faina violenta ant cumintzadu a calare. Una manifestatzione est istada organizada pro sa "torrada a s'òrdine republicanu" a pustis de s'atacu a sa domo de periferia de su sìndigu de Parigi de sa die in antis. In sa zona de Parigi 24 edifìtzios sunt istados ruinados e 159 veturas brusiadas.<ref name="calming">{{Tzita noas|url=https://www.france24.com/en/europe/20230704-protest-violence-in-france-falls-sharply-a-week-after-fatal-police-shooting-of-teen|tìtulu=Protest violence in France falls sharply, a week after fatal police shooting of teen|publicatzione=[[France24]]|data=2023-07-04|atzessu=2023-07-04|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230704125850/https://www.france24.com/en/europe/20230704-protest-violence-in-france-falls-sharply-a-week-after-fatal-police-shooting-of-teen|dataarchìviu=2023-07-04}}</ref> In [[Marsìllia]], 30 giòvanos ant iscardangiadu una butega de armas, e unu de issos est istadu arrestadu pro possessu de un'arma furada.<ref>{{Tzita noas|limba=en-GB|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-66076332|tìtulu=France riots: Marseille gun shop looted amid fears of increased violence|publicatzione=[[BBC News]]|data=2023-07-01|atzessu=2023-07-04|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701202344/https://www.bbc.com/news/world-europe-66076332|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref> Ddoe sunt istados casos cunfirmados de manifestadores ant isparadu in s'àera impreende armas de assaltu Kalashnikov e in cameras de CCTV cun fusìllius a pompa.<ref>{{Tzita web|url=https://www.militantwire.com/p/weapons-observed-during-france-protests|tìtulu=Weapons Observed During France Protests|sambenadu=Noir|nùmene=War|situ=www.militantwire.com|limba=en|atzessu=2023-07-05|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702022100/https://www.militantwire.com/p/weapons-observed-during-france-protests|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref>
Su 4 de argiolas, is magistrados ant abertu un'inchiesta a subra sa morte de unu òmine de 27 annos chi est istadu corpidu dae una balla in s'ìnteri de is chèscias in Marsìllia. Duncas, sa prus càusa probàbile de sa morte est istada unu corpu forte a piturra de balla "flash-ball", chi est impreadu dae sa politzia anti-abbolotu.<ref>{{Tzita noas|limba=en|url=https://www.aljazeera.com/news/2023/7/4/prosecutors-in-france-investigate-mans-death-in-marseille-riots|tìtulu=Prosecutors in France investigate man's death in Marseille riots|publicatzione=[[Al Jazeera]]|data=2023-07-04|atzessu=2023-07-05|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230704213820/https://www.aljazeera.com/news/2023/7/4/prosecutors-in-france-investigate-mans-death-in-marseille-riots|dataarchìviu=2023-07-04}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://news.sky.com/story/france-riots-prosecutors-open-investigation-into-death-of-man-likely-caused-by-rubber-bullet-to-the-chest-12915070|tìtulu=France riots: Prosecutors open investigation into death of man 'likely caused by rubber bullet to the chest'|sambenadu=Robinson|nùmene=James|situ=[[Sky News]]|data=2023-07-04|limba=en|atzessu=2023-07-05|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230705144316/https://news.sky.com/story/france-riots-prosecutors-open-investigation-into-death-of-man-likely-caused-by-rubber-bullet-to-the-chest-12915070|dataarchìviu=2023-07-05}}</ref> Dae su 4 de argiolas su nùmeru de chèscias est caladu.<ref name="calming">{{Tzita noas|url=https://www.france24.com/en/europe/20230704-protest-violence-in-france-falls-sharply-a-week-after-fatal-police-shooting-of-teen|tìtulu=Protest violence in France falls sharply, a week after fatal police shooting of teen|publicatzione=[[France24]]|data=2023-07-04|atzessu=2023-07-04|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230704125850/https://www.france24.com/en/europe/20230704-protest-violence-in-france-falls-sharply-a-week-after-fatal-police-shooting-of-teen|dataarchìviu=2023-07-04}}</ref>
=== In sa Frantza de s'àtera parte de su mare ===
In sa [[Gujana Frantzesa|Gujana frantzesa]], in sa capitale Cayenne,si nde sunt pesados chèscias e abbolotu a incumentzare dae su 29 de làmpadas, sighende is de sa Frantza metropolitana.<ref>{{Tzita web|url=https://apnews.com/article/french-caribbean-france-riots-9b0ecf69ca96d41b65016c27e2195d83|tìtulu=Riots erupt in French Caribbean territories in reaction to unrest in France over teen's death|sambenadu=Coto|nùmene=Danica|editore=[[Associated Press]]|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-01|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630222424/https://apnews.com/article/french-caribbean-france-riots-9b0ecf69ca96d41b65016c27e2195d83|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref><ref name="lemondeof">{{Tzita noas|nùmene=|sambenadu=|url=https://www.lemonde.fr/en/international/article/2023/07/01/man-dies-in-french-guiana-amid-riots-in-french-caribbean-territories-over-death-of-nahel-m_6040433_4.html|tìtulu=Man dies in French Guiana during riots over death of Nahel M.|publicatzione=[[Le Monde]]|data=2023-07-01|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702121806/https://www.lemonde.fr/en/international/article/2023/07/01/man-dies-in-french-guiana-amid-riots-in-french-caribbean-territories-over-death-of-nahel-m_6040433_4.html|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref> Is manifestadores ant postu fogu in bighinados medas de sa tzitade, comente a is de Cité Brutus, Mango, Novaparc e Village Chinois.<ref name="lemondeof" /><ref name="fguyane">{{Tzita noas|nùmene=Roman|sambenadu=Allimant|url=https://www.franceguyane.fr/actualite/social/mort-de-nahel-des-episodes-dincendies-en-antilles-guyane-942653.php|tìtulu=Mort de Nahel: des épisodes d'incendies en Antilles-Guyane|publicatzione=[[France-Guyane]]|data=2023-07-01|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702124034/https://www.franceguyane.fr/actualite/social/mort-de-nahel-des-episodes-dincendies-en-antilles-guyane-942653.php|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref> Un'ufitziale de su guvernu de 54 annos est mortu pro neghe de una balla chi dd'at corpidu mentras fiat in su corridòriu a foras de domo sua in su distretu de Mont-Lucas de Cayenne.<ref name="lemondeof" /><ref name="fguyane" /> Is gendarmes frantzesos de Kourou ant impreadu gas lagrimògenu pro isperditziare a una truma chi at postu fogu a unu postale e at atacadu unu supermercadu in su distretu de Soula de sa comuna de Macouria.<ref name="fguyane" /> Su prefetu de sa Guiana frantzesa Thierry Queffelec at cundennadu sa violèntzia e at annuntziadu sa serrada a chitzo de su sistema de trasportu pùblicu de Cayenne su 30 de làmpadas e de proibire in manera temporànea sa bèndida e su trasportu de benzina a de note.<ref name="lemondeof" />
In àteras partes de su Caràibe frantzesu, si sunt fatas manifestadas minores in [[Guadalupa]] e [[Martinica]]. Is manifestadores de Martinica ant postu fogu a is cuntenidores de s'àliga e a is veturas in [[Fort-de-France]], Le Carbet e Le Robert e ant ghetadu ogetos a is pompieris chi ant rispostu.<ref name="fguyane">{{Tzita noas|nùmene=Roman|sambenadu=Allimant|url=https://www.franceguyane.fr/actualite/social/mort-de-nahel-des-episodes-dincendies-en-antilles-guyane-942653.php|tìtulu=Mort de Nahel: des épisodes d'incendies en Antilles-Guyane|publicatzione=[[France-Guyane]]|data=2023-07-01|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702124034/https://www.franceguyane.fr/actualite/social/mort-de-nahel-des-episodes-dincendies-en-antilles-guyane-942653.php|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref> Non ddoe at noas de violèntzia in Guadalupa.<ref name="fguyane" />
Me is [[Dipartimentos e regiones ultramarinos de Frantza|Dipartimentos e regiones ultramarinos]] e in sa regione de sa [[Reunione (ìsula)|Reunione]], is manifestadores ant vandalizadu edifìtzios e veturas, e si faeddat de ogetos ghetados a sa politzia a incumentzare dae su 28 de làmpadas.<ref name="lemondeof">{{Tzita noas|nùmene=|sambenadu=|url=https://www.lemonde.fr/en/international/article/2023/07/01/man-dies-in-french-guiana-amid-riots-in-french-caribbean-territories-over-death-of-nahel-m_6040433_4.html|tìtulu=Man dies in French Guiana during riots over death of Nahel M.|publicatzione=[[Le Monde]]|data=2023-07-01|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702121806/https://www.lemonde.fr/en/international/article/2023/07/01/man-dies-in-french-guiana-amid-riots-in-french-caribbean-territories-over-death-of-nahel-m_6040433_4.html|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref> In su note de su 1 de argiolas sunt istados postos prus de 70 fogos in totu s'ìsula, prus pagu de is notes passados.<ref name="journalr">{{Tzita noas|nùmene=Valeska|sambenadu=Boyer|url=https://www.clicanoo.re/article/faits-divers/2023/07/02/violences-urbaines-70-incendies-et-4-interpellations-enregistrees-la-nuit-derniere|tìtulu=Mort de Nahel: des épisodes d'incendies en Antilles-Guyane|publicatzione=[[Journal de l'île de La Réunion]]|data=2023-07-02|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702130118/https://www.clicanoo.re/article/faits-divers/2023/07/02/violences-urbaines-70-incendies-et-4-interpellations-enregistrees-la-nuit-derniere|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref> Est istadu postu fogu fintzas in sa capitale de [[Saint-Denis (Reunione)|Saint-Denis]], e me is comunas de La Plaine-des-Palmistes, Le Port, La Possession, Le Tampon, Saint-Benoît, Saint-Louis e Saint-Paul.<ref name="journalr" />
=== Istadu internatzionale ===
In [[Bruxelles]], [[Bèlgiu]], ant postu unos cantu fogos su 29 de làmpadas e una persone est istada arrestada pro rebellia. In totu, in duas dies pagu prus de 100 persones (cun medas minores) sunt istadas arrestadas in Bruxelles e in Liège<ref>{{Tzita noas|limba=fr|sambenadu=Belga|url=https://www.lesoir.be/522926/article/2023-07-01/mort-dun-adolescent-en-france-plus-de-100-arrestations-bruxelles-et-liege|tìtulu=Mort d'un adolescent en France : plus de 100 arrestations à Bruxelles et Liège|publicatzione=[[Le Soir]]|data=2023-07-01|atzessu=2023-07-05|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702045207/https://www.lesoir.be/522926/article/2023-07-01/mort-dun-adolescent-en-france-plus-de-100-arrestations-bruxelles-et-liege|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref> (in ue non ddoe at àpidu intzidentes), sa majoria de issos in manera preventiva.<ref>{{Tzita noas|limba=nl|url=https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/06/30/relschoppers-brussel-meet-de-schade-op|tìtulu=Dag na de rellen in Brussel: Brusselse politie pakt vijftigtal mensen preventief op|data=2023-06-30|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230705144314/https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/06/30/relschoppers-brussel-meet-de-schade-op/|dataarchìviu=2023-07-05}}</ref> In [[Isvìtzera]], de is sete persones arrestadas in Losanna pro àere arrogadu vitrinas de butegas, ses fiant minores, e duas non fiant tzitadinos isvìtzeros.<ref>{{Tzita web|url=https://www.swissinfo.ch/eng/seven-arrested-in-swiss-city-for-vandalism-inspired-by-french-riots/48635210|tìtulu=Seven arrested in Swiss city for vandalism inspired by French riots|data=2023-07-02|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702183441/https://www.swissinfo.ch/eng/seven-arrested-in-swiss-city-for-vandalism-inspired-by-french-riots/48635210|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref><ref>{{Tzita noas|limba=fr|url=https://www.letemps.ch/suisse/vaud/des-violences-eclatent-a-lausanne-en-echo-a-la-situation-en-france|tìtulu=Des violences éclatent à Lausanne en écho à la situation en France|publicatzione=[[Le Temps]]|data=2023-07-02|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702183444/https://www.letemps.ch/suisse/vaud/des-violences-eclatent-a-lausanne-en-echo-a-la-situation-en-france|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref> In sa provìntzia [[Canada|canadesa]] de [[Québec]] ddoe est istada una manifestada in [[Montreal|Montréal]] in antis de su Eaton Centre.<ref>{{Tzita noas|limba=fr|url=https://journalmetro.com/local/ville-marie/3115524/une-manifestation-en-soutien-a-la-france-devant-le-centre-eaton/|tìtulu=Une manifestation «en soutien à la France» devant le Centre Eaton|data=2023-07-03|atzessu=2023-07-04|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230704125852/https://journalmetro.com/local/ville-marie/3115524/une-manifestation-en-soutien-a-la-france-devant-le-centre-eaton/|dataarchìviu=2023-07-04}}</ref>
== Reatziones ==
=== Funtzionàrios pùblicos e mèdia ===
In su matessi resonu in ue Macron at denuntziadu is atziones de sa politzia, at fintzas pedidu a is manifestadores de abarrare chietos.<ref name=":9">{{Tzita noas|limba=en-US|nùmene=Victoria|sambenadu=Bisset|nùmene2=Adela|sambenadu2=Suliman|url=https://www.washingtonpost.com/world/2023/06/28/france-police-shooting-nanterre-nael/|tìtulu=Protests erupt in Paris after police shoot, kill teen during traffic stop|publicatzione=[[The Washington Post]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-28}}</ref> At criticadu is mèdias sotziales chi promovent videos de su cunflitu urbanu e s'est chesciadu de sa violèntzia me is [[Videogiogu|videogiogos]] chi nanca ant "intossicadu" a carchi giòvanu.<ref>{{Tzita noas|limba=en-GB|nùmene=James|sambenadu=Crisp|url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2023/06/30/emmanuel-macron-riots-video-games-teenagers/|tìtulu=Teenagers in French riots are copying video games, says Emmanuel Macron|publicatzione=[[The Daily Telegraph]]|data=2023-06-30|atzessu=2023-06-30|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630154457/http://www.telegraph.co.uk/world-news/2023/06/30/emmanuel-macron-riots-video-games-teenagers/|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref> Macron at ameletzadu fintzas de blocare s'atzessu a is medias sotziales in risposta a is protestes e a s'abbolotu, atirende·ddi acusas de autoritarismu.<ref>{{Tzita noas|limba=en|url=https://www.euronews.com/2023/07/05/violent-protests-prompt-french-president-to-consider-suspending-social-media-tools|tìtulu=Macron threatens to cut off social media during protests|publicatzione=[[euronews]]|data=2023-07-05|atzessu=2023-07-07|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230707131713/https://www.euronews.com/2023/07/05/violent-protests-prompt-french-president-to-consider-suspending-social-media-tools|dataarchìviu=2023-07-05}}</ref><ref>{{Tzita noas|limba=en-GB|nùmene=Kim|sambenadu=Willsher|url=https://www.theguardian.com/world/2023/jul/05/french-government-should-control-social-media-during-unrest-macron-says|tìtulu=Macron accused of authoritarianism after threat to cut off social media|publicatzione=The Guardian|data=2023-07-05|atzessu=2023-07-07|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230707131543/https://www.theguardian.com/world/2023/jul/05/french-government-should-control-social-media-during-unrest-macron-says|dataarchìviu=2023-07-07}}</ref> Su Ministeru de s'Internu at cunfirmadu s'urgèntzia de sa calma a pustis de sa prima die de abbolotu.<ref name=":15">{{Tzita noas|limba=en-AU|url=https://www.abc.net.au/news/2023-06-28/clashes-with-police-on-the-streets-of-paris/102536888|tìtulu='Unexplainable and inexcusable': Macron lays into police after teen shot dead and Paris riots|publicatzione=[[Australian Broadcasting Corporation|ABC News]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-28|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630000538/https://www.abc.net.au/news/2023-06-28/clashes-with-police-on-the-streets-of-paris/102536888|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref> Su sìndigu de Nanterre Patrick Jarry, mancari apat espressadu assuconu in vìdeu, at declaradu in una cunferèntzia de imprenta de su 28 de làmpadas chi sa prefetura at tentu "una de is peus dies de s'istòria sua", pedende a is tzitadinos de "firmare custa ispirale isciusciadora", e agiunghende chi "bolimus giustìtzia pro Merzouk; dd'amus a otènnere pro mèdiu de una mobilitatzione patziente".<ref name=":3">{{Tzita noas|limba=en|url=https://www.euronews.com/2023/06/28/unrest-in-paris-after-17-year-old-boy-shot-dead-by-police|tìtulu=Unrest in Paris after 17-year-old boy shot dead by police|publicatzione=[[euronews]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-28|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629172050/https://www.euronews.com/2023/06/28/unrest-in-paris-after-17-year-old-boy-shot-dead-by-police|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref><ref name=":13">{{Tzita noas|limba=en-US|nùmene=Aurelien|sambenadu=Breeden|nùmene2=Constant|sambenadu2=Méheut|url=https://www.nytimes.com/2023/06/28/world/europe/france-police-shooting-paris-nanterre.html|tìtulu=Anger Flares in France After Police Shoot and Kill Teenage Driver|publicatzione=[[The New York Times]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-28|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630013949/https://www.nytimes.com/2023/06/28/world/europe/france-police-shooting-paris-nanterre.html|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref>
Segundu s'anàlisi de sa BBC, is trèighi mortes ligadas a su refudu de si firmare a is averìguos istradales s'annu in antis, in pari cun s'efetu de amplificatzione de is mèdias sotziales, ant fatu de sa memòria de s'abbolotu de su 2005 una resone fundamentale pro chi Macron e sa classe polìtica frantzesa ant tentu una reatzione lestra pro calmare is ànimos. In su tempus de sa presidèntzia sua, ddoe at giai àpidu "arrennegu me is carreras" significativu in s'ìnteri de is protestas de is corpetes grogos e is protestes in cunsighèntzia a sa riforma de su sistema de pensione frantzesu.<ref name=":16">{{Tzita noas|limba=en-GB|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-66045686|tìtulu=Paris shooting: Why French government backed family so fast|publicatzione=[[BBC News]]|data=2023-06-28|atzessu=2023-06-28|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230629215135/https://www.bbc.com/news/world-europe-66045686|dataarchìviu=2023-06-29}}</ref>
S'Alliance Police nationale, sindacadu de politzia frantzesu, in pari cun s'UNSA at publicadu unu comunicadu chi narat "A in antis a custas trumas intziviles non bastat prus a pedire calma, tocat a dd'impònnere". At afirmadu fintzas chi fiant "in gherra cun parassitas".<ref>{{Tzita noas|nùmene=Roger|sambenadu=Cohen|url=https://www.nytimes.com/2023/06/30/world/europe/france-riots-police-shooting.html|tìtulu=France Splits Into Rival Camps Over Police Shooting of a Teenager|publicatzione=The New York Times|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702003507/https://www.nytimes.com/2023/06/30/world/europe/france-riots-police-shooting.html|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref><ref>{{Tzita noas|nùmene=Henry|sambenadu=Samuel|url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2023/06/30/paris-shooting-violence-nanterre-olympic-pool-nahel-france/|tìtulu=French police say 'we are at war with vermin' as they threaten revolt over rioting|publicatzione=The Telegraph|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702023748/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2023/06/30/paris-shooting-violence-nanterre-olympic-pool-nahel-france/|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref><ref>{{Tzita noas|sambenadu=AFP|url=https://www.barrons.com/news/french-police-union-calls-rioters-vermin-f10740ea|tìtulu=French Police Union Calls Rioters 'Vermin'|publicatzione=www.barrons.com|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230630155601/https://www.barrons.com/news/french-police-union-calls-rioters-vermin-f10740ea|dataarchìviu=2023-06-30}}</ref>
S'Ufìtziu de is deretos umanos de is Natziones Unidas at publicadu unu comunicadu su 30 de ghennàrgiu pedende a sa Frantza de afrontare in manera serena is "problemas raighinados de [[ratzismu]] e de [[discriminatzione ratziale]]" me is fortzas de s'òrdine, e dae su 2 de trìulas, is [[Istados Unidos]], [[Turchia]], [[Canada|Cànada]] e paisos europeos medas, comente [[Rennu Unidu]] e [[Norvègia]], ant racumandadu prudèntzia a is tzitadinos issoro in [[Frantza]], e pedidu a is turistas de abarrare a tesu dae is zonas de protestas.<ref name="echos">{{Tzita noas|limba=fr|url=https://www.lesechos.fr/politique-societe/societe/mort-de-nahel-au-moins-421-personnes-interpellees-au-terme-dune-nouvelle-nuit-de-violence-1957573|tìtulu=Mort de Nahel : le gouvernement tente de circonscrire les violences|publicatzione=Les Echos|data=2023-06-30|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230701192741/https://www.lesechos.fr/politique-societe/societe/mort-de-nahel-au-moins-421-personnes-interpellees-au-terme-dune-nouvelle-nuit-de-violence-1957573|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref><ref>{{Tzita noas|limba=en-GB|url=https://www.theguardian.com/world/2023/jul/02/france-riots-quieter-night-reported-across-the-country-despite-close-to-500-arrests|tìtulu=France riots: quieter night reported across the country despite hundreds of arrests|publicatzione=[[The Guardian]]|data=2023-07-02|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230702033406/https://www.theguardian.com/world/2023/jul/02/france-riots-quieter-night-reported-across-the-country-despite-close-to-500-arrests|dataarchìviu=2023-07-02}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://travel.gc.ca/destinations/france|tìtulu=France travel advice|sambenadu=Government of Canada|situ=Government of Canada|atzessu=2023-07-02|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230426130649/https://travel.gc.ca/destinations/france|dataarchìviu=2023-07-01}}</ref>
=== Disinformatzione ===
Is impitadores de is mèdias sotziales de dereta estrema e de ideas anti-immigratzione ant isparghinadu noas farsas a subra de is protestas pro infamare a is manifestadores, is minorias culturales in Frantza e is polìticas de immigratzione de su paisu. Is natzionalistas hindù puru ant ispainadu informatzione mala contra a is musulmanos.<ref name=":0">{{Tzita noas|limba=en|nùmene=Aude|sambenadu=Dejaifve|url=https://observers.france24.com/en/europe/20230704-france-riots-protests-nahel-shooting-misinformation-debunked|tìtulu=Riots in France: Misinformation spread to discredit protesters, French immigration policies|publicatzione=The Observers|editore=[[France24]]|data=2023-07-04|atzessu=2023-07-04|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230705144750/https://observers.france24.com/en/europe/20230704-france-riots-protests-nahel-shooting-misinformation-debunked|dataarchìviu=2023-07-05}}</ref> Logically, un'agentzia de anàlisi de disinformatzione britànnica, at iscobertu chi contàntzias islamòfobas a subra de is chèscias ant tentu cunsideru in Ìndia e Istados Unidos, cun medas ghias e sustenidores de su Partidu Bharatiya Janata de s'[[Ìndia]] chi ghetaiant a is musulmanos sa neghe de sa violèntzia.<ref name=":1">{{Tzita web|url=https://www.logicallyfacts.com/en/analysis/islamophobia-immigrant-narratives-france-violence|tìtulu=Islamophobia and anti-immigrant sentiment dominate misinformation around France violence|sambenadu=Kulsum|nùmene=Umme|situ=[[Logically (company)|Logically]]|data=2023-07-05|limba=en|atzessu=2023-07-05|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230705144742/https://www.logicallyfacts.com/en/analysis/islamophobia-immigrant-narratives-france-violence|dataarchìviu=2023-07-05}}</ref>
Vìdeos cun ligàmene farsu a is protestas sunt istados cumpartzidos me is mèdias sotziales, comente filmados dae The Fate of the Furious de veturas ruende dae un'edifìtziu, unu video de fogu in unu parchègiu in [[Austràlia]], vìdeos de unu cuntzertu in [[Mèssicu]] e unu de su [[2020]] chi ammustrat unu tzentru Louis Vuitton in [[Portland]], [[Oregon]], in is Istados Unidos de Amèrica, tiradu in s'ìnteri de is [[Morti de George Floyd|protestas pro George Floyd]].<ref>{{Tzita web|url=https://www.logicallyfacts.com/en/fact-check/false-video-from-fast-and-furious-8-shared-as-violence-in-france|tìtulu=Video from Fast and Furious 8 shared as violence in France|sambenadu=Kulsum|nùmene=Umme|situ=[[Logically (company)|Logically]]|data=2023-07-03|limba=en|atzessu=2023-07-03|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230703133018/https://www.logicallyfacts.com/en/fact-check/false-video-from-fast-and-furious-8-shared-as-violence-in-france|dataarchìviu=2023-07-03}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://www.logicallyfacts.com/en/fact-check/false-video-of-fire-at-a-parking-lot-in-australia-linked-to-protests-in-france|tìtulu=Video of fire at a parking lot in Australia linked to protests in France|sambenadu=Kulkarni|nùmene=Ankita|situ=Logically|data=2023-07-03|limba=en|atzessu=2023-07-03|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230703133018/https://www.logicallyfacts.com/en/fact-check/false-video-of-fire-at-a-parking-lot-in-australia-linked-to-protests-in-france|dataarchìviu=2023-07-03}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://www.logicallyfacts.com/en/fact-check/false-video-from-music-concert-in-mexico-falsely-linked-to-france-protests|tìtulu=Video from music concert in Mexico falsely linked to France protests|sambenadu=Kulkarni|nùmene=Ankita|situ=Logically|data=2023-07-03|limba=en|atzessu=2023-07-03|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230703133019/https://www.logicallyfacts.com/en/fact-check/false-video-from-music-concert-in-mexico-falsely-linked-to-france-protests|dataarchìviu=2023-07-03}}</ref><ref>{{Tzita noas|limba=en|nùmene=Angelo|sambenadu=Fichera|nùmene2=Leon|sambenadu2=Ramírez|url=https://apnews.com/article/fact-check-video-louis-vuitton-looting-video-france-759395903810|tìtulu=Clip of looting at Louis Vuitton store in Portland misrepresented as French protests|publicatzione=[[Associated Press]]|data=2023-07-03|atzessu=2023-07-04|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230704125851/https://apnews.com/article/fact-check-video-louis-vuitton-looting-video-france-759395903810|dataarchìviu=2023-07-04}}</ref> Unu profilu pro-russu de Twitter at publicadu unu video de un'òmine cun unu fusìlliu a subra de una cobertura, contende sa fàula chi s'òmine fiat unu tiradore a subra de is coberturas de [[Parigi]].<ref name=":0">{{Tzita noas|limba=en|nùmene=Aude|sambenadu=Dejaifve|url=https://observers.france24.com/en/europe/20230704-france-riots-protests-nahel-shooting-misinformation-debunked|tìtulu=Riots in France: Misinformation spread to discredit protesters, French immigration policies|publicatzione=The Observers|editore=[[France24]]|data=2023-07-04|atzessu=2023-07-04|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230705144750/https://observers.france24.com/en/europe/20230704-france-riots-protests-nahel-shooting-misinformation-debunked|dataarchìviu=2023-07-05}}</ref>
Paul Golding, capu de su partidu britànnicu de dereta estrema Britain First, at cumpartzidu unu vìdeu de su mese de ghennàrgiu de su 2020 de òmines armados e dd'at descritu in manera falsa comente a "is manifestadores armados ammustrende s'arsenale de armas issoro in Frantza"<ref name=":0">{{Tzita noas|limba=en|nùmene=Aude|sambenadu=Dejaifve|url=https://observers.france24.com/en/europe/20230704-france-riots-protests-nahel-shooting-misinformation-debunked|tìtulu=Riots in France: Misinformation spread to discredit protesters, French immigration policies|publicatzione=The Observers|editore=[[France24]]|data=2023-07-04|atzessu=2023-07-04|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230705144750/https://observers.france24.com/en/europe/20230704-france-riots-protests-nahel-shooting-misinformation-debunked|dataarchìviu=2023-07-05}}</ref> e unu de freàrgiu [[2022]] de un'irrobadòrgiu in su Merced Mall in [[Califòrnia]] cun sa didascalia "Trumas de immigrantes irrobant una giojeria in Frantza", cantzellende·ddu a pustis.<ref>{{Tzita web|url=https://www.logicallyfacts.com/en/fact-check/false-no-this-video-does-not-show-looters-robbing-a-jewelry-store-in-france|tìtulu=No, this video does not show looters robbing a jewelry store in France|sambenadu=Doak|nùmene=Sam|situ=Logically|data=2023-07-03|limba=en|atzessu=2023-07-04|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230705144741/https://www.logicallyfacts.com/en/fact-check/false-no-this-video-does-not-show-looters-robbing-a-jewelry-store-in-france|dataarchìviu=2023-07-05}}</ref><ref name=":1">{{Tzita web|url=https://www.logicallyfacts.com/en/analysis/islamophobia-immigrant-narratives-france-violence|tìtulu=Islamophobia and anti-immigrant sentiment dominate misinformation around France violence|sambenadu=Kulsum|nùmene=Umme|situ=[[Logically (company)|Logically]]|data=2023-07-05|limba=en|atzessu=2023-07-05|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230705144742/https://www.logicallyfacts.com/en/analysis/islamophobia-immigrant-narratives-france-violence|dataarchìviu=2023-07-05}}</ref>
Un'informatzione de farsa de imprenta, forsis de su Ministeru de s'Internu, fiat ghirende in is mèdias sotziales. Naraiat chi s'atzessu a Internet diat èssere blocadu in manera temporànea in unas cantu zonas de su paisu. Su Ministeru frantzesu pro s'Europa e is Affares Èsteros at publicadu una nota in Twitter pro nàrrere chi no fiat istada pigada nissuna detzisione che custa.<ref>{{Tzita noas|limba=en|nùmene=Philip|sambenadu=Marcelo|url=https://apnews.com/ap-fact-check/french-government-dispels-fake-press-release-claiming-internet-will-be-restricted-during-unrest-000001891e02d650a7cf1fe68d3f0000|tìtulu=French government dispels fake press release claiming internet will be restricted during unrest|publicatzione=[[Associated Press]]|data=2023-07-03|atzessu=2023-07-04|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230704125851/https://apnews.com/ap-fact-check/french-government-dispels-fake-press-release-claiming-internet-will-be-restricted-during-unrest-000001891e02d650a7cf1fe68d3f0000|dataarchìviu=2023-07-04}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://www.logicallyfacts.com/en/fact-check/false-no-france-has-not-imposed-a-lockdown-or-internet-blackout-amid-protests|tìtulu=No, France has not imposed a lockdown or internet blackout amid protests|sambenadu=Kirmani|nùmene=Toibah|situ=Logically|data=2023-07-04|limba=en|atzessu=2023-07-04|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20230705144740/https://www.logicallyfacts.com/en/fact-check/false-no-france-has-not-imposed-a-lockdown-or-internet-blackout-amid-protests|dataarchìviu=2023-07-05}}</ref>
== Riferimentos ==
<references />{{Artìculu de su mese|làmpadas|2025}}
[[Categoria:Frantza]]
mofbmy2czj01w0kdagehfgpnw5q4oyo
Gregg Binkley
0
23062
186457
186280
2025-06-07T18:47:34Z
L2212
7227
186457
wikitext
text/x-wiki
{{LSC}}{{s}}'''Gregg Binkley''' ([[Topeka]], [[Kansas]], 20 martzu [[1963]]), est un'[[attore|atore]] [[Istados Unidos de Amèrica|istadunidensu]].
At leadu parte a sèries medas ma est connotu prus che totu pro sa parte sua in My Name Is Earl.
[[Categoria:Biografias]]
[[Categoria:Attores]]
[[Categoria:Americanos (USA)]]
gaw58q4v091lbfh3pzx4wto5lfd9s2t
Crèsia de Santu Nigola, Mavrovo
0
23063
186458
186328
2025-06-07T18:49:30Z
L2212
7227
Templates
186458
wikitext
text/x-wiki
{{coord|format=dms|display=title}}
{{LSC}}[[File:Submerged church of St. Nicholas (Mavrovo).jpg|thumb|Sa crèsia afundada in su lagu]]
Sa '''Crèsia de Santu Nigola''' (in [[Limba matzedònia|matzèdone]]: Св. Никола Летен) est una crèsia abbandonada in Mavrovo, [[Matzedònia de su Norte|Matzedònia de su Nord]], e afundada in su Lagu de Mavrovo. Fraigada in su 1850 cun iconas pintadas dae Dicho Zograf, sa crèsia fiat sa printzipale de Mavrovo. Cun sa costrutzione de sa tzentrale idroelètrica in Mavrovo e de su lagu artifitziale de Mavrovo, sa crèsia est istada afundata. In perìodu de sicànnia, faghet a ddoe intrare.<ref name="republika">{{Tzita web|url=http://republika.mk/?p=270585|tìtulu=Потопената црква "Св. Никола" во Маврово е проколната убавина|sambenadu=Popovska|nùmene=Nevena|situ=[[Republika (Macedonian newspaper)|Republika]]|data=22 làmpadas 2014|limba=mk|atzessu=15 martzu 2020|dataarchìviu=2014-06-28|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20140628014021/http://republika.mk/?p=270585|urlmortu=eja}}</ref>
A suta de s'àcua, sa crèsia cunservat sa costrutzione originale. Sa turre esistit ancora, ma s'internu de sa crèsia est isciarrocadu de su totu e sa cobertura nch'est ruta.<ref name="utrinski">{{Tzita noas|limba=mk|url=http://www.utrinski.mk/?ItemID=01C50FBEF459F744995659FB2F2140EA|tìtulu=Потопената црква му одолева на времето|publicatzione=[[Utrinski vesnik]]|tzitade=Skopje|data=24 cabudanni 2013|atzessu=15 martzu 2020}}</ref>
== Fràigu ==
Su fràigu est incumentzadu in su 1850 in su territòriu de sa Regione de Mavrovo e s'est acabadu in su 1857. Su materiale impreadu est màrmuru e granitu. Is iconostasi e is [[Icons|iconas]] sunt istadas pintadas in su 1855 dae su pintore Dicho Zograf de su movimentu de s'Iscola de Arte de Debar, chi in sa [[Matzedònia de su Norte|Matzedònia de su Nord]] est cunsideradu comente a de etnia matzèdone<ref>{{Tzita libru|autore=Kosta Bojadžievski|nùmene=Cvetan Grozdanov|tìtulu=Macedonian National Treasures|annu=1989|editore=Makedonska kniga|pp=278|ISBN=9788636900901}}</ref><ref>{{Tzita publicatzione|data=1991|tìtulu=Macedonian Review Volume 21, Issue 3|rivista=Macedonian Review (Kulturen Zhivot)|volume=21|nùmeru=3|pp=229}}</ref> mentras in [[Bulgaria]] est cunsideradu bùlgaru. Unos cantos sunt istados pintados fintzas a pustis dae Maletij Bozhinov.<ref name="premin">{{Tzita web|url=http://preminportal.com.mk/ikonopis-i-freskopis/43-ikonopis-i-freskopis/2714-ikonopisnoto-tvoreshtvo-na-dicho-zograf-vo-skopje-i-skopskiot-region|tìtulu=Иконописното творештво на Дино Зограф во Скопје и Скопскиот регион|situ=Spisanie Premin|editore=MPC-OA|data=10 santugaine 2008|limba=mk|atzessu=15 martzu 2020}}</ref><ref name="portal">{{Tzita web|url=http://preminportal.com.mk/ikonopis-i-freskopis/43-ikonopis-i-freskopis/2790-dicho-zograf-eden-od-najistaknatite-makedonski-zografi|tìtulu=Дичо Зограф - еден од најистакнатите македонски зографи|sambenadu=Aleksiev|nùmene=Emil|situ=Spisanie Premin|editore=MPC-OA|data=18 santugaine 2008|limba=mk|atzessu=15 martzu 2020}}</ref> Est istadu fraigadu cun un'abside a chimbe lados, unu campanile e un'iconostasi.<ref name="mkd">{{Tzita web|url=http://www.mkd.mk/makedonija/i-zhivotnite-vljubeni-vo-crkvata-sv-nikola-vo-mavrovo-fotogalerija#1|tìtulu=И животните вљубени во црквата "Св. Никола" во Маврово (ФОТОГАЛЕРИЈА)|situ=Mkd.mk|data=16 làmpadas 2014|limba=mk|atzessu=15 martzu 2020|dataarchìviu=2017-04-05|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20170405172440/http://www.mkd.mk/makedonija/i-zhivotnite-vljubeni-vo-crkvata-sv-nikola-vo-mavrovo-fotogalerija#1|urlmortu=eja}}</ref>
== Afundamentu ==
In s'agabbu de su 1952, cun su fràigu de su lagu artifitziale Mavrovo e de sa tzentrale idroelètrica de su bidditzolu de Mavrovo, is iconas e àteros ogetos religiosos agatados in intro de sa crèsia sunt istados mudados a un'àtera chi s'agatat in cue acanta. In s'ìnteri de s'afundadura, s'iconostasi de linna, is iconas, libros e ogetos religiosos sunt istados iscarèssidos a intro e recuperados a pustis. In su 1953, sa crèsia est istada afundada dae su lagu. In is annos a pustis est essidu possìbile, segundu su cuntènnidu de àcua de su lagu, a intrare in sa crèsia.<ref name="mkd" /><ref>{{Tzita publicatzione|data=28 santandria 2016|tìtulu=Земете здив:"Св. Никола Летен" – Маврово ,најмагичната потопена црква на светот|rivista=Radio Slobodna Makedonija|limba=mk}}</ref>
== Pranos de dda torrare a fraigare ==
Una crèsia noa de Santu Nigola est istada fraigada acanta de su lagu in su 1996<ref>{{Tzita web|url=https://journeymacedonia.com/churchesmonasteries/mavrovo-st-nicholas-nikola/|tìtulu=Mavrovo - St. Nicholas (Sv. Nikola)|autore=Brko|situ=Journey Macedonia|data=2015-04-07|limba=en-GB|atzessu=2025-05-13}}</ref>.
In su 2014, sa cumpangia Teatrix de Skopje at annuntziadu unu progetu de furriare sa crèsia a atratzione turìstica, amparende·dda. Ant annuntziadu fintzas su progetu de mantènnere sa costrutzione initziale de sa crèsia e torrare a fàghere muros e cobertura.<ref name="republika" />
== Galleria ==
; '''A intro'''
<gallery>
File:Del_od_vnatresnosta_na_crkvata_Sveti_Nikola,_Mavrovo.jpg|Sa parte de a intro de sa crèsia
File:Sv._Nikola_Leten_od_Mavrovo_(10).jpg|Sa parte de a intro de sa crèsia
File:Sv._Nikola_Leten_od_Mavrovo_(17).jpg|Sa turre de sa campana bida dae a intro
File:Св._Никола_2.jpg|Sa turre de sa campana bida dae a intro
File:Sveti_Nikola_Letni_entrance.jpg| Sa parte de a intro de sa crèsia
</gallery>
; '''A foras'''
<gallery>
File:Мавровско_Езеро_со_Маврово.jpg|Sa crèsia bida in paris cun Mavrovo
File:20090714_Mavrovo_lake_church_summer.jpg|Sa crèsia bida cun Mavrovo a palas
File:Crkva_Sveti_Nikola,_Mavrovo.jpg|Sa crèsia, cando est a foras de s'àcua
File:Iglesia_sumergida_de_San_Nicolás,_lago_Mavrovo,_Macedonia,_2014-04-17,_DD_13.JPG|Sa crèsia in ierru
File:Црква_„Св._Никола“_-_Маврово.jpg|Sa crèsia a suta de s'àcua
</gallery>
== Riferimentos ==
<references />
[[Categoria:Architetura]]
m2iiha5dcrb1t65edqxdsb0cdykpt4d
Fabrizio Maiello
0
23065
186463
186295
2025-06-07T21:17:40Z
L2212
7227
Acontzos
186463
wikitext
text/x-wiki
{{LOG}}
'''Fabrizio Maiello''' (Limbiate, 4 de abrile de su 1963) est unu ex giogadore de [[fùbalu]] e ex criminale [[Limba italiana|italianu]].<ref name=":0">{{Tzita noas|limba=it|autore=Alberto Francescut|url=https://incodaalgruppo.gazzetta.it/2021/06/03/la-vita-di-fabrizio-maiello-in-un-libro-nuovo-punto-di-ripartenza/|tìtulu=La vita di Fabrizio Maiello in un libro: nuovo punto di (ri)partenza|publicatzione=La Gazzetta dello Sport|data=2021-06-03|atzessu=2025-06-07|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20250429033548/https://incodaalgruppo.gazzetta.it/2021/06/03/la-vita-di-fabrizio-maiello-in-un-libro-nuovo-punto-di-ripartenza/|dataarchìviu=2025-04-29}}</ref>
== Biografia ==
Nàschidu e crèschidu in Limbiate<ref>{{Tzita web|url=https://www.milanofree.it/milano/cronaca/uscire-dal-carcere-la-storia-di-fabrizio-maiello.html|tìtulu=Uscire dal carcere: la storia di Fabrizio Maiello|autore=Giovanni Padalino|situ=Milanofree.it|limba=it-it|atzessu=2025-06-07}}</ref>, in su foraràdiu [[Milanu|milanesu]], fizu de emigradores campanos. Zai sende pitzinnu, bisat de devenner fubaleri. Su [[fùbalu]] est s’amore suo mannu, a adolessente zogat in s’echipa zovanile de su Monza e de su Milan<ref name=":1">{{Tzita web|url=https://www.uisp.it//calcio/pagina/i-palleggi-della-vita-la-storia-di-fabrizio-maiello|tìtulu=UISP - Calcio - I palleggi della vita: la storia di Fabrizio Maiello|situ=www.uisp.it|limba=en|atzessu=2025-06-07}}</ref>, peroe una lesiada li brocat pro semper sa carrera.
Custu fatu l’isperrat su coro e lu zughet a leare unu caminu faddidu. Fabrizio si perdet in su mundu criminale<ref>{{Tzita web|url=https://corrieredelveneto.corriere.it/notizie/verona/cronaca/23_aprile_01/la-rinascita-di-fabrizio-maiello-dal-piano-per-sequestrare-zola-a-testimonial-per-i-detenuti-929425b4-cfea-11ed-a3d2-edaeefc31932.shtml|tìtulu=La rinascita di Fabrizio Maiello: dal piano per sequestrare Zola a testimonial per i detenuti|situ=Corriere della Sera|data=2023-04-01|limba=it-IT|atzessu=2025-06-07}}</ref>, nche ferit a sa presone e a pustis a s’ispidale sichiàtrigu zudissiàriu (ISZ) de Rezu Emìlia.<ref name=":0" /> Sende gasi, sos cuidados pro Giovanni, unu presoneri dèbile<ref name=":1" />, e s’addòviu cun Valeria Calevro, sa deretora de su penadorzu, chi li dat torra sa botza<ref name=":2">{{Tzita web|url=https://gianlucadimarzio.com/fabrizo-maiello-chi-e-storia-rapimento-zola-carcere-bufalo/|tìtulu=Maiello: “Ho giocato in carcere col vero Bufalo e volevo rapire Zola. Ma il calcio mi ha salvato”|autore=Giacomo Chiuchiolo|situ=Gianluca Di Marzio|data=2019-07-01|limba=it-IT|atzessu=2025-06-07}}</ref>, rapresentant unu puntu de borta. Daniela, una dutora de s’istrutura, devenet sa cumpanza sua.<ref name=":2" /> Fabrizio torrat a si cunsagrare a su fùbalu in sa corte de s’ispidale sichiàtrigu, lograt sa libertade e mudat cumpretamente de bida. Oe Fabrizio est un’àteru òmine, chi afrontat sa bida cun otimismu e est dimandadu in medas logos pro s’apentu suo, sos apillotamentos, chi nde binchit sighidamente su primadu.<ref>{{Tzita web|url=https://www.vaticannews.va/it/mondo/news/2022-09/storia-fabrizio-maiello-ex-calciatore-ex-detenuto.html|tìtulu=La vita da record del “Maradona delle carceri” - Vatican News|situ=www.vaticannews.va|data=2022-09-18|limba=it|atzessu=2025-06-07}}</ref><ref>{{Tzita noas|limba=it|autore=Alberto Francescut|url=https://incodaalgruppo.gazzetta.it/2020/09/23/dallinferno-dellospedale-psichiatrico-giudiziario-alla-liberta-la-storia-di-maiello-in-un-libro/|tìtulu=Dall’inferno dell’Ospedale psichiatrico giudiziario alla libertà: la storia di Maiello in un libro|publicatzione=La Gazzetta dello Sport|data=2020-09-23|atzessu=2025-06-07|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20250428050158/https://incodaalgruppo.gazzetta.it/2020/09/23/dallinferno-dellospedale-psichiatrico-giudiziario-alla-liberta-la-storia-di-maiello-in-un-libro/}}</ref>
== Riferimentos ==
<references />
[[Categoria:Biografias]]
[[Categoria:Fùbalu]]
8fatw9wxvhnxbvgabubbw3nguwnigq1
George Wendt
0
23069
186459
186310
2025-06-07T18:54:59Z
L2212
7227
Templates
186459
wikitext
text/x-wiki
{{LSC}}{{s}}{{Biografia|immàgine=George Wendt 1989.jpg|descritzione=Wendt in su 1989|data_de_nàschida=17 ledàmene 1948|logu_de_nàschida=Chicago|data_de_morte=20 maju 2025|logu_de_morte=Studio City|natzionalidade=istatunidensa|traballu=atore}}
'''George Robert Wendt Jr.''' ([[Chicago]], 17 ledàmene [[1948]] – [[Studio City]], 20 maju [[2025]]) est istadu unu [[atore]] [[istadunidensu]]. Fiat famadu pro àere interpretadu su personàgiu de Norm Peterson in sa sèrie Cheers, ma at leadu parte a produtziones de televisione e tzìnema medas<ref>{{Tzita web|url=https://www.imdb.com/name/nm0001841/#credits|tìtulu=George Wendt {{!}} Actor, Director, Producer|situ=IMDb|limba=en-US|atzessu=2025-05-22}}</ref>.
Est mortu su 20 de maju de su 2025 in su sonnu in domo sua a 76 annos de edade<ref>{{Tzita noas|limba=it|autore=Gaia Martino|url=https://www.fanpage.it/spettacolo/personaggi/e-morto-george-wendt-il-celebre-attore-americano-aveva-76-anni/|tìtulu=È morto George Wendt, l’indimenticabile Norm della sitcom “Cin Cin” aveva 76 anni|publicatzione=Fanpage|data=2025-05-21}}</ref>.
== Riferimentos ==
<references/>{{Controllu de autoridade}}
[[Categoria:Biografias]]
[[Categoria:Attores]]
[[Categoria:Americanos (USA)]]
n8tv6t88labjscxxhhrkq3x17rxi50d
Sa die de sa Sardigna/LSC
0
23072
186460
186342
2025-06-07T19:57:17Z
L2212
7227
Template
186460
wikitext
text/x-wiki
{{Variant|LSC}}
Sa '''die de sa Sardigna''' l'at istituida sa [[Regione Autònoma de sa Sardigna|RAS]] (Regione Autònoma de Sardigna) su 14 de cabudanni de su 1993 comente festa de su [[Sardos|pòpulu sardu]].
Sa festa serbit a ammentare [[Rivolutzione sarda de su 1794|sa rebellia de su 28 de abrile de su 1794]]. In cussa die su visurè Balbiano, impare a is àteros amministradores continentales, si nche fiat dèpidu fuire dae [[Casteddu]] e sa Sardigna, ca su guvernu sabàudu aiat refudadu de reconnòschere is deretos chi is sardos possediant dae sèculos. Is sardos boliant puru unu Cussìgiu de Istadu issoro, sa sede de su visurè e unu ministeru pro is afares de sa Sardigna in Torinu. Is piemontesos no aiant atzetadu nudda de totu custu e pro cussu b'aiat àpidu sa rebellia populare chi fiat acabada cun sa bogada de su visurè.
== Istòria ==
Cun sa crèschida de su discuntentu in is cunfrontos de s'amministratzione piemontesa, in is ùrtimas dècadas de su setighentos si nde aiat pesadu unu movimentu de rebellia, chi traessaiat totu s'ìsula, sìmile ais eventos rivolutzionàrios frantzesos e a is avolotos nàschidos in diferentes partes de Europa ([[Irlanda]], [[Polònia]], [[Bèlgiu]], [[Ungheria]], [[Tirol (Àustria)|Tirolo]]). In su 1793 una flota frantzesa aiat intentadu de si nde apoderare de s'ìsula isbarchende in duos logos: in territòriu de [[Casteddu]] e a canta de s'artzipèlagu de [[Sa Madalena]], ghiada dae su giòvanu ufitziale [[Napoleone Bonaparte]], chi istaiat in [[Frantza]] continentale a pustis de sa rebellia in Còrsica ([[Custituzione di a Corsica|Custituzione di a Corsica)]] agiudada dae is inglesos. Is Sardos aiant però paradu fronte e fatu faddire custu pianu. Aiat incumintzadu duncas a crèschere in s'opinione pùblica unu sentimentu de fele in is cunfrontos de sa Corona sabàuda.
Is Sardos aiant pedidu, pro mèdiu de Is Istamentos e cun 5 rechestas iscritas a su Re, chi esseret riservada a issos una parte manna de is impreos tziviles e militares e chi ddis esseret assignada un'autonomia prus manna respetu a is detzisiones de sa classe dirigente locale. A su refudu netu de su guvernu piemontesu a acollire cale chi esseret rechesta, sa burghesia tzitadina aiat organizadu, cun s'agiudu de sa populatzione, sa rebellia.
S'episòdiu finale chi aiat giutu a sa cuntestatzione fiat istadu s'arrestu ordinadu dae su visurè de duos capos de su "Partidu Patriòticu", is abogados casteddajos Bissente Crabas e Efis Pintor. Su 28 abrile de su 1794 (data nòdida comente ''sa dì de s'aciapa'') sa populatzione arrabiada nche aiat istesiadu dae sa tzitade a totu is 514 funtzionàrios continentales, a su visurè Balbiano puru, e in su mese de maju imbeniente los aiant fatos imbarcare ammarolla cara a continente. Animadas dae is eventos de Casteddu, is populatziones de [[S'Alighera]] e [[Tàtari]] aiant fatu ateretantu. Is rebellias antifeudales las aiat posca ghiadas pro àteros duos annos [[Giovanni Maria Angioy|Giuanne Maria Angioy]], magistradu artu de su [[Regnu de Sardigna]], fintzas a cando los aiant firmados is fortzas lealistas, essidas prus mannas a pustis de su tratadu de paghe sutascritu dae Napoleone e Vittorio Amedeo III. S'esperimentu rivolutzionàriu sardu lompiat gasi a sa fine e s'ìsula abarraiat suta a sa giurisditzione sabàuda. A cussu fiat sighidu unu perìodu de restauratzione aristocràtica e monàrchica, acabadu cun sa [[Fusione perfetta de su 1847|Fusione perfeta de su 1847]], chi no aiat resèssidu a nde istudare unos àteros incumentzos ispontàneos de rebellia acontèssidos tra su 1802 e su 1821 e ammentados comente sa "rebellia de Palabanda" de Casteddu de su 1812 e s'Avolotu aligheresu de su 1821.
== Bibliografia ==
* ('''IT''') Girolamo Sotgiu, ''Storia della Sardegna sabauda'', Roma-Bari, Laterza, 1984
* ('''IT)''' Leopoldo Ortu, ''Storia della Sardegna. Dal Medioevo all’Età contemporanea'', Cagliari, CUEC, 2011
* '''(IT''') Adriana Valenti Sabouret, ''Rivoluzionari sardi in Francia. Personaggi e documenti'', Arcadia 2024
== Artìculos ligados ==
* [[Sa die de sa Sardigna|Sa die de sa Sardigna (nugoresu)]]
== Ligàmenes esternos ==
* [https://assembleasarda.org/sa-die/sa-die-storia/ La storia della sarda rivolutzione]
* [https://www.insoslogosdeangioy.it/luogo/bono/ In sos logos de Angioy]
* [https://web.archive.org/web/20200924221627/http://www.sardegnacultura.it/j/v/258?s=31159&v=2&c=28445&t=7 Sa Die de sa Sardigna]
[[Categoria:Istòria de Sardigna]]
p5klnpncu3mb284kja16dcwn14g9lt5
Costitutzione de sa Còrsica
0
23074
186461
186341
2025-06-07T20:00:26Z
L2212
7227
L2212 moved page [[Custituzione di a Corsica)]] to [[Costitutzione de sa Còrsica]] without leaving a redirect: Tìtulu isballiadu
186341
wikitext
text/x-wiki
In su 1755 b'aiat istadu in Còrsica una rebellia populare contra su poderiu de sa Repùblica de Gènova, rebellia ghiada dae s'illuminista Pasquale Paoli chi aiat istituidu sa Repùblica Corsicana, su primu Istadu Europeu frunidu de una Costitutzione democràtica e moderna, in ue cabiat finas su deretu de is fèminas a votare giai dae su 1755; iscrita in italianu, definida assora limba "culta" tale Costitutzione l'aiant in parte ispirada is ideas de Rousseau e is ideas illuministas de Paoli matessi, chi s'aiat formadu in s'Universidade de Nàpoli. A pustis de unos annos de indipendèntzia, in su 1764, sa Repùblica de Gènova aiat pedidu agiudu a su Re de Frantza Luis XV pro torrare a conchistare s'ìsula, finas a s'indepidare meda cun is frantzesos. Is deretos subra s'ìsula los aiant duncas tzèdidos a cuddos (cun facultade de riscatu) pro duos milliones de liras de assora firmende su Tratadu de Versailles de su 1768. Un'annu a pustis, s'8 de maju de su 1769, sa batalla de ''Ponte Nuovo'' aiat signadu sa fine de generaladu Paolinu de sa Repùblica de Còrsica, difatis s'esèrtzitu frantzesu ghiadu dae su Conte de Vaux aiat ganadu e conchistadu s'ìsula.<gallery>
File:Préambule Constitution Corse.jpg|Istèrrida de sa Costitutzione de Còrsica de su 1755
</gallery><gallery mode="nolines">
File:Paoli.png|Retratu de Pasquale Paoli fatu dae Richard Cosway
</gallery>Sa costitutzione l'aiat giurada unu ministru cun podere prenu de Su Regnu Unidu, Gilbert Elliot, e l'aiant contra firmada Pasquale Paoli e Carlo Andrea Pozzodiborgo e teniat in contu una Monarchia Costitutzionale bàsciu amparu britànnicu, su sufràgiu mascrinu tzensitàriu (ladu meda pro s'època) e teniat contu sa partzida de su logu in "''pievi''" pro eleghere unu Parlamentu, cun duos deputados a "''pieve''". Su parlamentu de Còrsica duraiat duos annos. Totu s'ìsula fiat partzida in 9 giurisditziones cun unu presidente e un'abogadu a càbudu de ognuna e bi fiat decrarada sa libertade de imprenta. Sa Repùblica de Còrsica aiat sa religione catòlica che cultu ufitziale e respetaiat is àteros cultos.<ref>{{Tzita web|url=https://www.museoalessandroroccavilla.it/2019/03/15/la-costituzione-paolina-della-corsica-1755/|tìtulu=LA COSTITUZIONE PAOLINA DELLA CORSICA. 1755 {{!}} Museo Alessandro Roccavilla|autore=Marco Castelli|limba=it-IT|atzessu=2025-05-24}}</ref>
'''Ligàmenes esternos'''
[https://www.museoalessandroroccavilla.it/2019/03/15/la-costituzione-paolina-della-corsica-1755/ La Custituzione di a Corsica]
https://www.corsicaoggi.com/sito/la-costituzione-della-corsica-1755-versione-integrale/
[https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k65627055.texteImage LA CONSTITUTION DU GÉNÉRALAT]
tukr0msgqaxtmff3kq48yo3vr0bphms
186462
186461
2025-06-07T20:51:45Z
L2212
7227
Acontzos
186462
wikitext
text/x-wiki
{{LSC}}
[[File:Préambule Constitution Corse.jpg|thumb|Istèrrida de sa Costitutzione de sa Còrsica de su 1755]]
[[File:Paoli.png|thumb|Retratu de Pasquale Paoli fatu dae Richard Cosway]]
Sa '''Costitutzione de sa Còrsica''', iscrita dae [[Pasquale Paoli]] in su [[1755]], est istada sa costitutzione de sa Repùblica Corsicana.
== Istòria ==
In su 1755 b'aiat istadu in [[Còrsica]] una rebellia populare contra su poderiu de sa [[Repùblica de Gènova]], rebellia ghiada dae s'illuminista [[Pasquale Paoli]] chi aiat istituidu sa Repùblica Corsicana, su primu Istadu Europeu frunidu de una Costitutzione democràtica e moderna. In cussu documentu bi fiat finas su deretu de is fèminas a votare giai dae su 1755; iscrita in italianu, definida assora limba "culta", custa Costitutzione l'aiant in parte ispirada is ideas de Rousseau e is ideas illuministas de Paoli matessi, chi si fiat formadu in s'Universidade de Nàpoli.
A pustis de unos cantos annos de indipendèntzia, in su 1764, sa Repùblica de Gènova aiat pedidu agiudu a su Re de Frantza Luisu XV pro torrare a conchistare s'ìsula, finas a s'indepidare meda cun is frantzesos. Is deretos subra s'ìsula los aiant duncas tzèdidos a cuddos (cun facultade de riscatu) pro duos milliones de liras de assora firmende su Tratadu de Versailles de su 1768. Un'annu a pustis, s'8 de maju de su 1769, sa batalla de ''Ponte Nuovo'' aiat signadu sa fine de generaladu Paolinu de sa Repùblica de Còrsica, difatis s'esèrtzitu frantzesu ghiadu dae su Conte de Vaux aiat ganadu e conchistadu s'ìsula.
Sa costitutzione l'aiat giurada unu ministru cun podere prenu de su [[Rennu Unidu|Regnu Unidu]], Gilbert Elliot, e l'aiant contra firmada Pasquale Paoli e Carlo Andrea Pozzodiborgo e teniat in contu una Monarchia Costitutzionale bàsciu amparu britànnicu, su sufràgiu mascrinu tzensitàriu (ladu meda pro s'època) e teniat contu sa partzida de su logu in "''pievi''" pro eleghere unu Parlamentu, cun duos deputados a "''pieve''". Su parlamentu de Còrsica duraiat duos annos. Totu s'ìsula fiat partzida in 9 giurisditziones cun unu presidente e un'abogadu a càbudu de ognuna e bi fiat decrarada sa libertade de imprenta. Sa Repùblica de Còrsica aiat sa religione catòlica che cultu ufitziale e respetaiat is àteros cultos.<ref>{{Tzita web|url=https://www.museoalessandroroccavilla.it/2019/03/15/la-costituzione-paolina-della-corsica-1755/|tìtulu=LA COSTITUZIONE PAOLINA DELLA CORSICA. 1755 {{!}} Museo Alessandro Roccavilla|autore=Marco Castelli|limba=it-IT|atzessu=2025-05-24}}</ref>
== Riferimentos esternos ==
<references />
== Ligàmenes esternos ==
* {{Tzita web|url=https://www.museoalessandroroccavilla.it/2019/03/15/la-costituzione-paolina-della-corsica-1755/|tìtulu=LA COSTITUZIONE PAOLINA DELLA CORSICA. 1755 {{!}} Museo Alessandro Roccavilla|autore=Marco Castelli|limba=it-IT|atzessu=2025-06-07}}
* {{Tzita web|url=https://www.corsicaoggi.com/sito/la-costituzione-della-corsica-1755-versione-integrale/|tìtulu=La Costituzione della Corsica del 1755 in versione integrale|situ=Corsica Oggi|limba=it-IT|atzessu=2025-06-07}}
* {{Tzita libru|nùmene=Matthieu (1878-1950) Auteur du texte|sambenadu=Fontana|tìtulu=La constitution du généralat de Pascal Paoli en Corse, 1755-1769 / Matthieu Fontana,...|url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k65627055|atzessu=2025-06-07|data=1907|limba=FR}}
[[Categoria:Leges]]
[[Categoria:Istòria]]
[[Categoria:Corsica]]
jlb18v6w9dcat4jqpw3i1hn47xgd3iy
David Herman
0
23079
186467
186388
2025-06-07T21:40:08Z
L2212
7227
186467
wikitext
text/x-wiki
{{LSC}}{{s}}{{Biografia|immàgine=SXSW-2024-alih-OB7A0785-Office Space David Herman.jpg|descritzione=Herman in su 2024|data_de_nàschida=20 de freàrgiu de su 1967|logu_de_nàschida=Noa York|natzionalidade=americana|traballu=còmicu e atore}}
'''David Herman''' ([[New York City]], 20 de [[freàrgiu]] de su [[1967]]), est unu [[còmicu]] e [[attore|atore]] [[americanu]].
{{Controllu de autoridade}}
[[Categoria:Biografias]]
[[Categoria:Attores]]
[[Categoria:Americanos (USA)]]
js4svecg3wonu34i77py5nlrs7c2le5
Rowan Atkinson
0
23081
186465
186414
2025-06-07T21:33:52Z
L2212
7227
Template Biografia e acontzos
186465
wikitext
text/x-wiki
{{LSC}}{{S}}{{Biografia|immàgine=Johnny_English_Reborn_Movie_Premiere_Rowan_Atkinson_(6111701056)_(cropped)_(cropped).jpg|descritzione=Rowan Atkinson in sa prima projetzione de su tzìnema ''Johnny English Reborn'' in su [[2011]]|data_de_nàschida=6 de ghennàrgiu 1955|logu_de_nàschida=Consett|natzionalidade=inglesa|tzitadinàntzia=britànnica|traballu=atore}}
'''Rowan Atkinson''' ([[Consett]], 6 de [[ghennàrgiu]] [[1955]]) est un'[[atore]] [[britànnicu]].
Est famadu pro is sèries ''Blackadder'', ''Mr. Bean'', ''Maigret'' e sa sèrie de tzìnemas ''Johnny English''.
Pro s'òpera sua at retzidu sa nòmina a Cummendatore de s'Òrdine de s'Imperu Britànnicu in su [[2013]]<ref>{{Tzita web|url=https://www.thegazette.co.uk/London/issue/60534/supplement/7|tìtulu=Page 7 {{!}} Supplement 60534, 15 June 2013 {{!}} London Gazette {{!}} The Gazette|situ=www.thegazette.co.uk|limba=en|atzessu=2025-06-02}}</ref>.
== Riferimentos ==
<references />
[[Categoria:Biografias]]
[[Categoria:Inglèsos]]
[[Categoria:Attores]]
nwbdce7n7as44boaaqm6lsgv2yja4cs
186466
186465
2025-06-07T21:34:19Z
L2212
7227
Controllu de autoridade
186466
wikitext
text/x-wiki
{{LSC}}{{S}}{{Biografia|immàgine=Johnny_English_Reborn_Movie_Premiere_Rowan_Atkinson_(6111701056)_(cropped)_(cropped).jpg|descritzione=Rowan Atkinson in sa prima projetzione de su tzìnema ''Johnny English Reborn'' in su [[2011]]|data_de_nàschida=6 de ghennàrgiu 1955|logu_de_nàschida=Consett|natzionalidade=inglesa|tzitadinàntzia=britànnica|traballu=atore}}
'''Rowan Atkinson''' ([[Consett]], 6 de [[ghennàrgiu]] [[1955]]) est un'[[atore]] [[britànnicu]].
Est famadu pro is sèries ''Blackadder'', ''Mr. Bean'', ''Maigret'' e sa sèrie de tzìnemas ''Johnny English''.
Pro s'òpera sua at retzidu sa nòmina a Cummendatore de s'Òrdine de s'Imperu Britànnicu in su [[2013]]<ref>{{Tzita web|url=https://www.thegazette.co.uk/London/issue/60534/supplement/7|tìtulu=Page 7 {{!}} Supplement 60534, 15 June 2013 {{!}} London Gazette {{!}} The Gazette|situ=www.thegazette.co.uk|limba=en|atzessu=2025-06-02}}</ref>.
== Riferimentos ==
<references />{{Controllu de autoridade}}
[[Categoria:Biografias]]
[[Categoria:Inglèsos]]
[[Categoria:Attores]]
jxuho9u7y4yd0b427wv9ttppy1ut5mj
S'abasatu de s'Heysel
0
23082
186464
186413
2025-06-07T21:29:53Z
L2212
7227
Acontzos, template e categoria
186464
wikitext
text/x-wiki
{{LOG}}
S’'''abasatu de s’Heysel''' est una trazèdia acontèssida su mèrcuris 29 de maju de 1985 in s’istàdiu Heysel de Brussellas, pagu ora in antis de su cumintzu de sa finale de sa Cupa de Campiones de fùbalu intre sa sotziedade italiana de sa Juventus e s’ingresa de su Liverpool, in ue fiant mortas 39 pessones, chi 32 fiant italianas, e nde fiant abarradas fertas addae de 600.<ref>{{Tzita web|url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/heysel-football-stadium-anniversary-of-disaster-852138|tìtulu=Heysel: Liverpool and Juventus remember disaster that claimed 39 lives|autore=Mirror Football|situ=Daily Mirror|data=2012-05-29|limba=en|atzessu=2025-06-07}}</ref><ref>{{Tzita web|url=http://www.ilfattoquotidiano.it/2015/05/28/heysel-1985-2015-30-anni-dopo-quei-39-morti-hanno-tanti-responsabili-e-nessun-colpevole-e-il-calcio-non-e-piu-lo-stesso/1724589/|tìtulu=Heysel 1985-2015: 30 anni dopo quei 39 morti hanno tanti responsabili e nessun colpevole. E il calcio non è più lo stesso|situ=Il Fatto Quotidiano|data=2015-05-28|limba=it-IT|atzessu=2025-06-07}}</ref> In mesu de sas bìtimas bi fiant finas tres sardos: Giuanni Casula, unu [[Casteddu|casteddarzu]] de 43 annos, fizu suo Andria, che nde teniat petzi 10 e zogaiat in sos puddighinos de su Casteddu, e Màriu Spanu, de 41 annos, [[Pèifugas|peifughesu]] apostivigadu dae 20 annos in Noara.
Su massacru fiat istadu causadu dae sa biolèntzia pratigada dae unos cantos reziradores de su Liverpool, che dae su setore X aiant carrigadu sos ispetadores de su setore Y, chi su bonu fiant italianos, costituidos mescamente dae famìlias e pessones tranchillas.
In sa carcadripa manna chi si fiat formada, argunos si fiant fulliados a su bòidu pro evitare de arreare ischerfados, àteros aiant proadu a iscaddigare sos ostàculos e intrare a su setore serente, àteros galu si fiant fertos contra a sas tancaduras. Su muru aiat agabadu pro s’istrampare pro neghe de su pesu etzessivu e numerosas pessones fiant abarradas ischerfadas, abatigadas dae sa turma e ochìidas currende chirru a una bia de essida, pro medas representada dae unu zumbadorzu abertu chirru a su terrinu de zogu.
In fatu de sa trazèdia, si fiat detzìdidu de zogare su matessi sa partida: sa detzisura l’ant leada sas fortzas de seguràntzia berzianas e sos ghiadores de s’UEFA petzi pro resones de òrdine pùbrigu, cun sa finalidade de evitare tensos annanghedores, mancari sa Juventus àeret dimandadu a su cumintzu de no zogare.<ref>{{Tzita web|url=http://www.archiviolastampa.it/component/option,com_lastampa/task,search/mod,libera/action,viewer/Itemid,3/page,3/articleid,1003_01_1985_0111_0031_13892986/|tìtulu=La Stampa - Consultazione Archivio|situ=www.archiviolastampa.it|atzessu=2025-06-07}}</ref> A pustis de s’appellu leìdu dae Neal e Scirea sos cabitanos de sas duas echipas, s’addòviu fiat printzipiadu a sas noe e baranta de sa sero, cun un’ora e bintichimbe minutos de atardamentu. Sa partida fiat terminada cun su resurtadu de 1-0 pro sa Juventus, devènnida campiona de Europa pro sa prima bia in s’istòria sua.
Sa neghe de s’intzidente fiat istada atribuìda a sos partidàrios de su Liverpool, peroe finas a sa betzesa de s’Heysel e a sa farta de organizadura dae bandas de sas autoridades berzianas.<ref>{{Tzita web|url=https://www.associazionefamiliarivittimeheysel.it/Il_Processo.html|tìtulu=IL PROCESSO 1985-1992|situ=www.associazionefamiliarivittimeheysel.it|atzessu=2025-06-07}}</ref>
Su protzessu fiat terminadu in su 1.991 cun sas cundennas a bator annos de presonia e a 60.000 francos berzianos de machìtzia pro noe atzolocados, e a chimbe annos de presonia pro àteros tres. Fiant istadas cunfirmadas finas sas cundennas pro Albert Roosens su segredàriu de sa Federadura berziana de fùbalu e pro Johann Mathieu su cabu de sa polima de tando.
Sas echipas ingresas fiant istadas iscrùdidas dae sas porfias europeas pro chimbe annos, su Liverpool pro tres annos de prus, a pustis minimados a unu.
== Riferimentos ==
<references />
[[Categoria:Fùbalu]]
mox8i004j34udt55peuy14jurj6hqeb