Wikipedia scwiki https://sc.wikipedia.org/wiki/P%C3%A0gina_printzipale MediaWiki 1.45.0-wmf.4 first-letter Media Ispetziale Cuntierra Usuàriu Cuntierra usuàriu Wikipedia Cuntierra Wikipedia File Cuntierra file MediaWiki Cuntierra MediaWiki Template Cuntierra template Agiudu Cuntierra agiudu Categoria Cuntierra categoria TimedText TimedText talk Module Module talk 0 8646 186521 183708 2025-06-13T11:18:09Z CommonsDelinker 149 Replacing Europe-Bosnia_and_Herzegovina.svg with [[File:Map_of_Bosnia_and_Herzegovina_in_Europe.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR2|Criterion 2]]). 186521 wikitext text/x-wiki {{coord|format=dms|display=title}}{{Variant|LSC}}[[File:Flag of Bosnia and Herzegovina.svg|thumb|246x246px|Bandèlla]] [[File:Map of Bosnia and Herzegovina in Europe.svg|thumb|246x246px|Posidura in Europa]] [[File:Map Bih entities.png|thumb|245x245px|Mapa de sa Bòsnia e Erzegòvina cun partzidura in sas entidades federales chi dda cumponent]] Sa '''Bòsnia e Erzegòvina''' ( in [[limba bosnìaca|bosnìacu]], [[Limba croata|croatu]] e [[Limba serba|serbu]] '''Bosna i Hercegovina''', <small>pronuntziadu</small> [bôsna i xěrt͡seɡoʋina]; in [[alfabetu tzirìllicu]]: '''Босна и Херцеговина'''), narada fintzas '''Bòsnia-Ertzegòvina''', fatu-fatu est inditada fintzas petzi cun '''Bòsnia''', est unu istadu de s'[[Europa]] sud-orientale posta in sa [[Balcanos|penìsula Balcànica]]. Sa capitale e prus manna tzitade est [[Sarajevo]]. S'istadu tenet una legisladura bicamerale e una presidèntzia cumposta de tres membros de onniunu de sos tres grupos ètnicos majores. Su pòdere de su guvernu tzentrale est nointames meda allindadu, sende chi s'istadu est fortemente detzentralizadu e partzidu in duas entidades autònomas: sa [[federatzione de Bòsnia e Erzegòvina]] e sa [[Repùblica Srpska|Repùblica serba de Bòsnia e Erzegòvina]], cun una de tres regiones, su [[distretu de Brčko]], guvernados localmente. Sa federatzione etotu cunsistit de 10 unidades federales - sos cantones. Atualmente est unu potentziale candidadu a s'intrada in s'[[Unione Europea]] e est candidadu a s'intrada in s'[[Alliàntzia Atlàntica|Alleàntzia Atlàntica]] dae su 2010. Est membru de su [[Cussìgiu de Europa]] dae s'abrile 2002 e membru fundadore de s'[[Unione Mediterranea]]. == Geografia == S'istadu tenet istèrrida de 51,197 km^{<small>2</small>}  contat populatzione de unos 3.871.000 bividores. Allàcanat in su norte e in s'ovest cun sa [[Croàtzia]], in s'est cun sa [[Sèrbia]] e in su sud cun su [[Montenegro|Montenegru]]. Tenet territòriu de costera de petzi unos 20 km chi ddi dant bessida a su [[mare Adriàticu]], in s'àrea a inghìriu de sa bidda de [[Neum]]. Su territòriu de s'àrea tzentrale est mescamente montosu, si faghet montigrosu in su norte-ovest, contra su norte-est chi est prevalentemente de campura. Su clima de sa Bòsnia e Erzegòvina est continentale, caraterizadu de istadiales bascosas e ierros fridos e niosos. Su chirru prus meridionale presentat clima prus caldumu de tipu [[Clima mediterràneu|mediterràneu]]. == Istòria == Sa Bòsnia e Erzegòvina est una regione in ue s'agatant rastas de s'òmine chi remontant a su [[neolìticu]], pèriodu istòricu cando sa regione fiat populada dae pòpulos [[illìrios|illìricos]] e [[Celtos|tzèlticos]]. [[File:Medieval Bosnian State Expansion-en.svg|left|thumb|250x250px|Evolutzione de sa Bòsnia in s'[[Edade Mèdia]]]] S'arribbu e s'acussorgiadura de gentes [[islavos|islavas]] in s'àrea est acontessidu intre su de 6 e su de 9 sèculos p.C. Issos aiant istabilidu in ie su primu banatu de sa regione, su [[banatu de Bòsnia]], in su de 12 sèculos. In su de 14 sèculos su banatu fiat pois evòlvidu in su [[Rennu de Bòsnia]], in antis de intrare in s'[[Impèriu otomanu]], suta su poderiu de su cale diat abarrare dae su de 15 fintzas a su de 19 sècuolos. Est a sos otomanos chi si depet s'ispainadura de s'[[islam]], ma a issos si depent fintzas medas contributos culturales e sotziales chi oe iscerant sa regione. In su de 1878 sa Bòsnia fiat annessionada a s'[[Impèriu Àustro-Ungheresu]] chi bi diat mantènnere cuntrollu fintzas a sa fine de sa [[prima gherra mundiale]], cun s'iscontzu de s'impèriu etotu. In su perìodu intre sas duas gherras mundiales faghiat parte de su neo-costituidu [[iugoslàvia|Rennu de Jugoslàvia]]. A pustis de sa segunda gherra mundiale a su paisu fiat afiantzadu istatutu prenu de repùblica federale, in sa [[Iugoslàvia|repùblica federale sotzialista de Jugoslàvia]]. In so primos annos 90 de su de 20 sèculos, sa Jugoslàvia fiat iscontzada e sa Bòsnia Erzegòvina aiat declaradu indipendèntzia in su 1992, a fatu de [[Islovènia]] e [[Croàtzia]]. Contrassempere a custas duas, s'indipendèntzia in ie fiat sighida dae s'iscòpiu de una gherra meda sambinosa, sa [[gherra de Bòsnia]], chi at tentu durada fintzas a su 1995. == Economia == Sa Bòsnia-Erzegòvina s'agatat acarende sos problemas ligados siat a si nde dèpere torrare a pesare dae sos iscontzos de sa gherra, siat su de si dèpere cunvèrtere a una [[economia de mercadu]]. Durante su sotzialismu, s'economia bosnìaca s'apoderaiat susetotus subra s'indùstria, sas esportatziones èsteras e sa massaria. Sa gherra at tentu su resurtu de faghere ruere s'economia de su 60% e fintzas distruere sas infrastruturas. Su disimpreu oe comente oe s'agatat a prus de su 38% e a custu s'acumpàngiat fintzas unu dèpidu pùblicu meda mannu. Su rèdditu peròmine est istadu carculadu in su 2010 a su 29% de sa mèdia europea. Atualmente si podent annoditzare sinnias de progressu in cumparàntzia cun sos annos passados. == Demografia == [[File:Bosnia Herzegovina Ethnic 2013.png|thumb|291x291px|Cumponidura etnica e isparghidura in s'istadu]] Sa Bòsnia e Erzegòvina est costituida dae tres grupos ètnicos printzipales: sos bosnìacos, sos serbos e sos croàtos chi rapresentant rispetivamente unu 48%, unu 37,1% e unu 14,3% de sa populatzione totale. Sos isciumbullos dèpidos a sa gherra ant determinadu chi medas de sos bividores siant fuidos a manu de àteros istados e custu est cumprobadu de su fat ca in su [[1990]] sa repùblica contaiat casu 4,4 milliones de bividores contra sos 3,8 milliones de oe. Custos dato sunt nointames istimas sende chi sa situatzione polìtica de sas ùrtimas deghinas de annos non permitent de ordingiare unu tzensimentu. A sos perchentos ètnicos currespondent aprossimadamente sos de sas creèntzias religiosas, sende chi sos bosnìacos sunt [[islam|musulmanos]], sos serbos [[crèsia ortodossa|ortodossos]] e sos croatos [[crèsia catòlica|catòlicos]]. Unu bator perchentu s'ispartzit intre [[protestantèsimu|protestantes]], [[ateismu|àteos]] e [[ebreos]]. ==Àteros progetos== {{commons|Category:Bosnia and Herzegovina|Bòsnia e Erzegòvina}} {{Europa}} [[Categoria:Natziones de s'Europa]][[Categoria:Bòsnia e Erzegòvina]] 6i9wdvpfyeh50q8mxnzcevr3auozw6v 0 21271 186519 174147 2025-06-12T18:49:36Z InternetArchiveBot 10458 Sarvende 1 fonte(es) e etichetende·nde 0 comente morta(as).) #IABot (v2.0.9.5 186519 wikitext text/x-wiki {{CAM}}[[File:ITA Airways Logo.svg|right|frameless]] '''''Italia Trasporto Aereo S.p.A.''''' (Itàlia Carrìngiu Aèreu), chi òperat cumenti '''ITA Airways'''<ref>{{Tzita web|url=https://www.itaspa.com/|tìtulu=Situ de sa sotziedadi|limba=it,en|atzessu=2021-10-16|dataarchìviu=2021-08-25|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20210825215233/http://itaspa.com/|urlmortu=eja}}</ref>, est sa cumpangia aèrea de bandera de s'[[Itàlia]], chi partendi de su 15 de su mesi de ladàmini de su [[2021]] at mudau sa cumpangia bèccia Alitalia, de chi at acuistau su macru<ref>{{Tzita noas|url=https://www.corriere.it/economia/aziende/21_ottobre_15/vecchia-alitalia-rinasce-come-ita-airways-addio-storico-logo-19f694e4-2d9c-11ec-be4a-8aaf23299e0e.shtml|tìtulu=La vecchia Alitalia rinasce come Ita Airways (e cambia colore)|autore=Leonard Berberi|publicatzione=Corriere della Sera|data=2021-10-15|limba=it|atzessu=2021-10-19}}</ref>. Est possedida a su 100% de su Ministèriu de s'economia e de is finàntzias. == Stòria == ITA Airways nàscit po dotai s'Itàlia de una cumpangia de bandera, a sighiu de su tèrmini de s'aministrada straordinària de Alitalia, cun chi sa Cumissioni europea, po autorizai su guvernu italianu a costituiri una sotziedadi pùblica noa po su carrìngiu aèreu, at pediu una discontinuidadi crara. Tali arresolutzioni est stada assùmida fintzas in virtudi de sa congruida lòmpia de sa matessi Cumissioni europea de decrarai illegali su prèstidu-ponti de 900 millionis de èurus cuntzèdiu de s'Itàlia a Alitalia in su 2017 e chi depit essi torrau de Alitalia in aministrada straordinària e no de ITA, pròpiu in virtudi de sa discontinuidadi econòmica. Sa sotziedadi pigat is orìginis suas in su decretu-lei 18/2020 (posca bortau in lei n. 27/2020), aundi, in s'artìculu 79, comma 3, benit autorizada "sa costitutzioni de una sotziedadi noa castiada a manera intrea de su Ministèriu de s'economia e de is finàntzias [..] po s'impreu de sa faina de impresa in su setori de su trasportu aèreu de personis e mertzes". Est stau prevìdiu unu primu stantziamentu de 20 millionis de capitali sotziali, artziaus a 700 millionis in su trìulas de su 2021<ref name="ita">{{Tzita noas|limba=it|url=https://www.repubblica.it/economia/2021/07/28/news/ita_aumento_di_capitale_da_700_milioni_altavilla_passo_importante_per_il_decollo_-312100542/|tìtulu=Ita, aumento di capitale da 700 milioni. Altavilla: "Passo importante per il decollo"|publicatzione=La Repubblica|atzessu=2021-10-15}}</ref>. S'azienda benit costituida cun su nòmini ''Italia Trasporto Aereo S.p.A.'' (in sigla ITA), su 9 de su mesi de ladàmini de su 2020, cun decretu apòsitu inter-ministeriali chi, arrajanendi s'istatutu, at providiu a nominai su cussìgiu de aministrada e su collègiu sindacali, cun Francesco Caio a presidenti e Fabio Lazzerini a aministradori delegau. Posca est diventau presidenti Alfredo Altavilla su 17 de làmpadas de su 2021. Su 14 de su mesi de ladàmini de su 2021, ITA at pigau su ''brand'' e su giassu web de Alitalia po 90 millionis de èurus<ref>{{Tzita web|url=https://www.ilsole24ore.com/art/ita-offre-90-milioni-il-marchio-alitalia-ultimi-voli-la-vecchia-compagnia-AE2i6gp|tìtulu=Ita conquista il marchio Alitalia, accordo raggiunto per 90 milioni|autore=Gianni Dragoni|data=2021-10-14|limba=it}}</ref>. Is primu dus aeroplanus a livrea ITA funt staus EI-EJN (Airbus A330) e EI-EIB (Airbus A320)<ref>{{Tzita noas|limba=it|url=https://www.corriere.it/cronache/21_agosto_11/ita-alitalia-ecco-primo-aereo-nuova-compagnia-l-airbus-a330-tintoretto-d32cf658-faa0-11eb-ba5f-da3c10b6af90.shtml?refresh_ce|tìtulu=Ita-Alitalia, ecco l’Airbus A330 noleggiato per avviare le operazioni|publicatzione=Corriere della Sera|atzessu=2021-10-15}}</ref><ref>{{Tzita noas|limba=it|url=https://www.corriere.it/economia/aziende/21_ottobre_11/ita-alitalia-spunta-l-aereo-la-livrea-speciale-l-avvio-newco-e918772a-2a08-11ec-bcd6-9bba3a47f3bc.shtml|tìtulu=Ita-Alitalia, spunta l’aereo con la livrea speciale per l’avvio della newco|publicatzione=Corriere della Sera|atzessu=2021-10-15}}</ref>. Su primu bolu de sa cumpangia est decollau de Milanu-Linate e est aterrau a Bari-Palese su mengianu de su 15 de su mesi de ladàmini de su 2021<ref>{{Tzita noas|limba=it|url=https://www.repubblica.it/economia/2021/10/15/news/ita_primo_volo_alitalia-322288374/?ref=RHTP-BH-I319608174-P2-S5-L|tìtulu=Ita, atterrato il primo volo. Ma la compagnia "veste" ancora Alitalia|publicatzione=La Repubblica|atzessu=2021-10-15}}</ref>; is passigeris de totu is bolus Alitalia prevìdius po is datas a pustis de su 15 de su mesi de ladàmini no ant a essi bortaus subra bolus ITA ma ant a arriciri unu rimbursu de su guvernu italianu, chi at criau unu fundu apòsitu cun 100 millionis de èurus de dotatzioni<ref>{{Tzita noas|limba=it|url=https://www.ilsole24ore.com/art/ita-15-ottobre-primo-volo-ecco-quanto-costano-biglietti-AEhqhIo|tìtulu=Ita, il 15 ottobre il primo volo: ecco quanto costano i biglietti|publicatzione=Il Sole 24 Ore|data=2021-10-08|atzessu=2021-10-15}}</ref><ref>{{Tzita noas|limba=it|url=https://finanza.lastampa.it/News/2021/09/03/alitalia-fondo-da-100-milioni-per-il-rimborso-dei-biglietti-post-14-ottobre/MTlfMjAyMS0wOS0wM19UTEI|tìtulu=Alitalia, fondo da 100 milioni per il rimborso dei biglietti post 14 ottobre 2021|publicatzione=La Stampa|atzessu=2021-10-15}}</ref>. == Riferimentus == <references /> == Àterus progetus == {{Commons}} 678np0t1xuau00x6l8ma55ats2mumnf 1 23090 186520 2025-06-12T18:49:36Z InternetArchiveBot 10458 Notìfica de fontes modificadas chi bisòngiant de una revisione) #IABot (v2.0.9.5 186520 wikitext text/x-wiki == Ligàmenes esternos modificados (Làmpadas 2025) == Salude a totus, Como como apo modificadu in manera automàtica 1 ligàmene(s) esternu(os) in [[ITA Airways]]. Pro praghere averguade [https://sc.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=186519 sa modìfica mea]. Si tenides preguntas o bisongiades chi su robot ignoret sos ligàmenes o sa pàgina de su totu, bisitade [[:m:InternetArchiveBot/FAQ|custa pàgina de sas PF]] pro àteras informatziones. Apo fatu custas modìficas: *Archìviu https://web.archive.org/web/20210825215233/http://itaspa.com/ annantu a https://www.itaspa.com/ . Pompiade·bos sas preguntas fitianas pro informatziones in subra de s’acontzu de sos errores cun su robot. Adiosu - [[Usuàriu:InternetArchiveBot|InternetArchiveBot]] ([[Cuntierra usuàriu:InternetArchiveBot|cuntierra]]) 20:49, 12 Làm 2025 (CEST) fz4748773oxetc1tkeujyyhcbczzr5h