Wikipedia scwiki https://sc.wikipedia.org/wiki/P%C3%A0gina_printzipale MediaWiki 1.45.0-wmf.6 first-letter Media Ispetziale Cuntierra Usuàriu Cuntierra usuàriu Wikipedia Cuntierra Wikipedia File Cuntierra file MediaWiki Cuntierra MediaWiki Template Cuntierra template Agiudu Cuntierra agiudu Categoria Cuntierra categoria TimedText TimedText talk Module Module talk Provìntzia de Nùgoro 0 1676 186588 174303 2025-06-23T14:35:40Z SamSard 25038 /* Comunes de sa provìntzia de Nùgoro */ 186588 wikitext text/x-wiki {{Variant|NUG}} Sa '''provìntzia de Nùgoro''' o '''meria de Nùgoro''' est in sa [[Regione Autònoma de sa Sardigna]] e at 74 comunes<ref>{{Tzita web|url=http://consiglio.regione.sardegna.it/XVLegislatura/Leggi%20approvate/lr2016-02.asp|tìtulu=LR 4.02.2016|limba=it|atzessu=2017-07-12|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20191018162648/http://consiglio.regione.sardegna.it/XVLegislatura/Leggi|dataarchìviu=2019-10-18|deadurl=eja}}</ref>. Creada in su 1927 cun comunes de sas provìntzias de Tàthari e de Casteddu, ismenguada in su 1974 (nàschida de sa provìntzia de Aristanis) e in ùrtimu in su 2005. At làcanas cun sa [[provìntzia de Tàtari]] a nord e nordovest, cun su Mare Tirrenu a est, cun sa [[provìntzia de Sud Sardigna]] a sud e cun sa [[provìntzia de Aristanis]] a ovest. Cun lege regionale n. 9 de su 12 Arzolas 2001, 23 comunes chi fint in sa provìntzia de Nùgoro ant formadu sa provìntzia noa de Ogiastra e duos comunes (Budoni e San Teodoro) sunt andados a fàghere parte de sa de Terranòa-Tèmpiu. In prus 13 comunes chi fint in sa provìntzia de Nùgoro sunt passados a sa de Casteddu (Iscalapranu, Iscroca, Istretzili, Gergei, Ìsili, Nuragus, Nuradda, Nurri, Orroli, Sàdali, Serri, Seulu e Biddanoa Tulu) e 10 a sa provìntzia de Aristanis (Bosa, Flùssio, Genoni, Làconi, Magomadas, Mòdolo, Montresta, Sàgama, Suni e Tinnura). Sa seu est [[Nùgoro]]. Si faveddant [[Sardu nugoresu]] e [[italianu]] printzipalmente. == Comunes de sa provìntzia de Nùgoro == *[[Aritzu]] (''Aritzo'') *[[Atzara]] *[[Àrthana]] (''Arzana'') *[[Austis]] *[[Barì]] (''Bari Sardo'') *[[Baunei]] *[[Bidda Manna Istrisàili]] (''Villagrande Strisaili'') *[[Bìroro]] (''Birori'') *[[Brevìe]] (''Belvì'') *[[Bolòtana]] (''Bolotana'') *[[Bòrore]] *[[Bortigale]] (''Bortigali'') *[[Cardedu]] *[[Dèsulu]] (''Desulo'') *[[Durgali]] (''Dorgali'') *[[Duarche]] (''Dualchì'') *[[Elini]] *[[Foghesu]] (''Perdasdefogu'') *Fonne o [['Onne]] (''Fonni'') *[[Gadoni|Adòni]] *[[Gàiru]] (''Gairo'') *[[Garteddi]] (''Galtellì'') *[[Gavoi]] *[[Irbonu]] (''Ilbono'') *[[Irgoli]] *[[Jelisuli]] (''Girasole'') *[[Jersu]] (''Jerzu'') *[[Lanusè]] (''Lanusei'') *[[Lei]] *[[Lòcula]] (''Loculi'') *[[Loceri]] *[[Lodè]] *[[Lodine]] *[[Lotzorai]] *[[Lùvula]] (''Lula'') *[[Macumere]] (''Macomer'') *[[Mamujada]] (''Mamoiada'') *[[Meana]] (''Meana Sardo'') *[[Noragugume]] *'''[[Nùgoro]]''' (''Nuoro'') *[[Ulìana]] (''Oliena'') *[[Ollolai]] *[[Ortzai]] (''Olzai'') *[[Onanie]] (''Onanì'') *[[Oniài]] (''Onifai'') *[[Onieri]] (''Oniferi'') *[[Orane]] (''Orani'') *[[Orgòsolo]] *[[Orosei]] *[[Oroteddi]] (''Orotelli'') *[[Orthullè]] (''Urzulei'') *[[Ortueri]] *[[Orune]] *[[Osidde]] (''Osidda'') *[[Osini]] *[[Otzana]] (''Ottana'') *[[Ovodda]] *[[Pasada]] (''Posada'') *[[Sarule]] *[[Silanos]] (''Silanus'') *[[Sindia]] *[[Talana]] *[[Tertenia]] *[[Thiniscole]] (''Siniscola'') *[[Sòrgunu]] (''Sorgono'') *[[Teti]] *[[Tìana]] *[[Tonara]] *[[Torpè]] *[[Tortuelie]] (''Tortolì'') *[[Triè]] (''Triei'') *[[Ulassa]] (''Ulassai'') *[[Ussassa]] (''Ussassai'') *[[Vitzi]] (''Bitti'') ==Riferimentos== <references/> == Ligàmenes esternos == * {{Tzita web|url=https://www.provincia.nuoro.it|tìtulu=Situ istitutzionale|limba=it}} * {{Tzita web|url=http://www.limbasarda.nuoro.it/|tìtulu=Situ de s'Ufìtziu Limba Sarda de sa Provìntzia de Nùgoro|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20161012200131/http://www.limbasarda.nuoro.it/|urlmortu=eja}} {{Controllu de autoridade}} {{Template:Provìntzia de Nùgoro}} {{Sardigna}} [[Categoria:Provìntzia de Nùgoro| ]] 9pspnia538wkzbklc5q6jdyjfkfcgqo 186589 186588 2025-06-23T14:38:46Z SamSard 25038 /* Comunes de sa provìntzia de Nùgoro */ 186589 wikitext text/x-wiki {{Variant|NUG}} Sa '''provìntzia de Nùgoro''' o '''meria de Nùgoro''' est in sa [[Regione Autònoma de sa Sardigna]] e at 74 comunes<ref>{{Tzita web|url=http://consiglio.regione.sardegna.it/XVLegislatura/Leggi%20approvate/lr2016-02.asp|tìtulu=LR 4.02.2016|limba=it|atzessu=2017-07-12|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20191018162648/http://consiglio.regione.sardegna.it/XVLegislatura/Leggi|dataarchìviu=2019-10-18|deadurl=eja}}</ref>. Creada in su 1927 cun comunes de sas provìntzias de Tàthari e de Casteddu, ismenguada in su 1974 (nàschida de sa provìntzia de Aristanis) e in ùrtimu in su 2005. At làcanas cun sa [[provìntzia de Tàtari]] a nord e nordovest, cun su Mare Tirrenu a est, cun sa [[provìntzia de Sud Sardigna]] a sud e cun sa [[provìntzia de Aristanis]] a ovest. Cun lege regionale n. 9 de su 12 Arzolas 2001, 23 comunes chi fint in sa provìntzia de Nùgoro ant formadu sa provìntzia noa de Ogiastra e duos comunes (Budoni e San Teodoro) sunt andados a fàghere parte de sa de Terranòa-Tèmpiu. In prus 13 comunes chi fint in sa provìntzia de Nùgoro sunt passados a sa de Casteddu (Iscalapranu, Iscroca, Istretzili, Gergei, Ìsili, Nuragus, Nuradda, Nurri, Orroli, Sàdali, Serri, Seulu e Biddanoa Tulu) e 10 a sa provìntzia de Aristanis (Bosa, Flùssio, Genoni, Làconi, Magomadas, Mòdolo, Montresta, Sàgama, Suni e Tinnura). Sa seu est [[Nùgoro]]. Si faveddant [[Sardu nugoresu]] e [[italianu]] printzipalmente. == Comunes de sa provìntzia de Nùgoro == *[[Aritzu]] *[[Atzara]] *[[Àrthana]] *[[Austis]] *[[Barì]] *[[Baunei]] *[[Bidda Manna Istrisàili]] *[[Bìroro]] *[[Brevìe]] *[[Bolòtana]] *[[Bòrore]] *[[Bortigale]] *[[Cardedu]] *[[Dèsulu]] *[[Durgali]] *[[Duarche]] *[[Elini]] *[[Foghesu]] *[['Onne]] *[[Gadoni|Adòni]] *[[Gàiru]] *[[Garteddi]] *[[Gavoi]] *[[Irbonu]] *[[Irgoli]] *[[Jelisuli]] *[[Jersu]] *[[Lanusè]] *[[Lei]] *[[Lòcula]] *[[Loceri]] *[[Lodè]] *[[Lodine]] *[[Lotzorai]] *[[Lùvula]] *[[Macumere]] *[[Mamujada]] *[[Meana]] *[[Noragugume]] *'''[[Nùgoro]]''' *[[Ulìana]] *[[Ollolai]] *[[Ortzai]] *[[Onanie]] *[[Oniài]] *[[Onieri]] *[[Orane]] *[[Orgòsolo]] *[[Orosei]] *[[Oroteddi]] *[[Orthullè]] *[[Ortueri]] *[[Orune]] *[[Osidde]] *[[Osini]] *[[Otzana]] *[[Ovodda]] *[[Pasada]] *[[Sarule]] *[[Silanos]] *[[Sindia]] *[[Talana]] *[[Tertenia]] *[[Thiniscole]] *[[Sòrgunu]] *[[Teti]] *[[Tìana]] *[[Tonara]] *[[Torpè]] *[[Tortuelie]] *[[Triè]] *[[Ulassa]] *[[Ussassa]] *[[Vitzi]] ==Riferimentos== <references/> == Ligàmenes esternos == * {{Tzita web|url=https://www.provincia.nuoro.it|tìtulu=Situ istitutzionale|limba=it}} * {{Tzita web|url=http://www.limbasarda.nuoro.it/|tìtulu=Situ de s'Ufìtziu Limba Sarda de sa Provìntzia de Nùgoro|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20161012200131/http://www.limbasarda.nuoro.it/|urlmortu=eja}} {{Controllu de autoridade}} {{Template:Provìntzia de Nùgoro}} {{Sardigna}} [[Categoria:Provìntzia de Nùgoro| ]] 3njajjbvx6pd2ivsoh8t9tkm9co0dfw Provìntzia de Aristanis 0 1705 186590 175696 2025-06-23T14:43:35Z SamSard 25038 /* Comunas */ 186590 wikitext text/x-wiki {{coord|format=dms|display=title}} Sa '''provìntzia de Aristanis''' fut creada in su 1974 cun is comunes tirados de is Merias de [[provìntzia de Tàtari|Tàtari]], [[provìntzia de Nùgoro|Nùgoro]] e de [[provìntzia de Casteddu|Casteddu]], amanniada de pagu cun àteros comunes de sa provìntzia de Nùgoro. Oe contat 88 comunes. Tirat 82.433 [[Chilòmetru cuadradu|km²]] e contat 160.746 bividores (2016). == Comunas == * [[Abbasanta]] * [[Aidumajore]] * [[Ollasta Useddus]] * [[Abas]] * [[Àllai]] * [[Arborea]] * [[Ardaule]] * [[Assolu]] * [[Asuni]] * [[Bobadri]] * [[Boàtiri]] * [[Baressa]] * [[Baulau]] * [[Biduniu]] * [[Bonàrcadu]] * [[Boroneddu]] * [[Bosa]] * [[Busache]] * [[Crabas]] * [[Cùllieri]] * [[Crucuris]] * [[Flùssio]] * [[Fordongianus]] * [[Genoni]] * [[Ilartzi]] * [[Gonnoscodina]] * [[Gonnosnò]] * [[Gonnostramatza]] * [[Làcana]] * [[Magumadas]] * [[Marrùbiu]] * [[Masuddas]] * [[Miris]] * [[Mòdolo]] * [[Mogoredda]] * [[Mòguru]] * [[Montresta]] * [[Mragaxori]] * [[Narabuia]] * [[Neunele]] * [[Norghiddo]] * [[Nughedu Santa Itòria]] * [[Nurachi]] * [[Nureci]] * [[Ollasta]] * '''[[Aristanis]]''' * [[Prammas]] * [[Pau]] * [[Paulle]] * [[Pompu]] * [[Arriora]] * [[Arruinas]] * [[Sàgama]] * [[Samugheu]] * [[Arcidanu]] * [[Santa Justa]] * [[Santu Lussurzu]] * [[Santeru]] * [[Iscanu]] * [[Sèdilo]] * [[Sèneghe]] * [[Senis]] * [[Sennariolo]] * [[Siamaiore]] * [[Siamanna]] * [[Siapicia]] * [[Sìmala]] * [[Simaghis]] * [[Sini]] * [[Siris]] * [[Soddie]] * [[Solarussa]] * [[Sorradile]] * [[Sune]] * [[Tadasune]] * [[Terraba]] * [[Tinnura]] * [[Tramatza]] * [[Tresnuraghes]] * [[Ula]] * [[Uras]] * [[Useddus]] * [[Biddanoa Truschedu]] * [[Santu Antoni Arruinas]] * [[Biddobrana]] * [[Bàini]] * [[Tzeddiani]] * [[Tzorfuliu]] {{Provìntzia de Aristanis}} {{Sardigna}} {{Controllu de autoridade}} [[Categoria:Provìntzia de Aristanis| ]] egg77sctcfavspu28eynqvpbey9twhi 186591 186590 2025-06-23T14:44:33Z SamSard 25038 /* Comunas */ 186591 wikitext text/x-wiki {{coord|format=dms|display=title}} Sa '''provìntzia de Aristanis''' fut creada in su 1974 cun is comunes tirados de is Merias de [[provìntzia de Tàtari|Tàtari]], [[provìntzia de Nùgoro|Nùgoro]] e de [[provìntzia de Casteddu|Casteddu]], amanniada de pagu cun àteros comunes de sa provìntzia de Nùgoro. Oe contat 88 comunes. Tirat 82.433 [[Chilòmetru cuadradu|km²]] e contat 160.746 bividores (2016). == Comunas == * [[Abbasanta]] * [[Aidumajore]] * [[Ollasta Useddus]] * [[Abas]] * [[Àllai]] * [[Arborea]] * [[Ardaule]] * [[Assolu]] * [[Asuni]] * [[Bobadri]] * [[Boàtiri]] * [[Baressa]] * [[Baulau]] * [[Biduniu]] * [[Bonàrcadu]] * [[Boroneddu]] * [[Bosa]] * [[Busache]] * [[Crabas]] * [[Cùllieri]] * [[Crucuris]] * [[Flùssio]] * [[Fordongianus]] * [[Genoni]] * [[Ilartzi]] * [[Gonnoscodina]] * [[Gonnosnò]] * [[Gonnostramatza]] * [[Làcana]] * [[Magumadas]] * [[Marrùbiu]] * [[Masuddas]] * [[Miris]] * [[Mòdolo]] * [[Mogoredda]] * [[Mòguru]] * [[Montresta]] * [[Mragaxori]] * [[Narabuia]] * [[Neunele]] * [[Norghiddo]] * [[Nughedu Santa Itòria]] * [[Nurachi]] * [[Nureci]] * [[Ollasta]] * '''[[Aristanis]]''' * [[Prammas]] * [[Pau]] * [[Paulle]] * [[Pompu]] * [[Arriora]] * [[Arruinas]] * [[Sàgama]] * [[Samugheu]] * [[Arcidanu]] * [[Santa Justa]] * [[Santu Lussurzu]] * [[Santeru]] * [[Iscanu]] * [[Sèdilo]] * [[Sèneghe]] * [[Senis]] * [[Sennariolo]] * [[Siamaiore]] * [[Siamanna]] * [[Siapicia]] * [[Sìmala]] * [[Simaghis]] * [[Sini]] * [[Siris]] * [[Soddie]] * [[Solarussa|Sabarussa]] * [[Sorradile]] * [[Sune]] * [[Tadasune]] * [[Terraba]] * [[Tinnura]] * [[Tramatza]] * [[Tresnuraghes]] * [[Ula]] * [[Uras]] * [[Useddus]] * [[Biddanoa Truschedu]] * [[Santu Antoni Arruinas]] * [[Biddobrana]] * [[Bàini]] * [[Tzeddiani]] * [[Tzorfuliu]] {{Provìntzia de Aristanis}} {{Sardigna}} {{Controllu de autoridade}} [[Categoria:Provìntzia de Aristanis| ]] oepgz44h270irtk09nh9xx96bt4okc5 186592 186591 2025-06-23T14:45:11Z SamSard 25038 /* Comunas */ 186592 wikitext text/x-wiki {{coord|format=dms|display=title}} Sa '''provìntzia de Aristanis''' fut creada in su 1974 cun is comunes tirados de is Merias de [[provìntzia de Tàtari|Tàtari]], [[provìntzia de Nùgoro|Nùgoro]] e de [[provìntzia de Casteddu|Casteddu]], amanniada de pagu cun àteros comunes de sa provìntzia de Nùgoro. Oe contat 88 comunes. Tirat 82.433 [[Chilòmetru cuadradu|km²]] e contat 160.746 bividores (2016). == Comunas == * [[Abbasanta]] * [[Aidumajore]] * [[Ollasta Useddus]] * [[Abas]] * [[Àllai]] * [[Arborea]] * [[Ardaule]] * [[Assolu]] * [[Asuni]] * [[Bobadri]] * [[Boàtiri]] * [[Baressa]] * [[Baulau]] * [[Biduniu]] * [[Bonàrcadu]] * [[Boroneddu]] * [[Bosa]] * [[Busache]] * [[Crabas]] * [[Cùllieri]] * [[Crucuris]] * [[Flùssio]] * [[Fordongianus]] * [[Genoni]] * [[Ilartzi]] * [[Gonnoscodina]] * [[Gonnosnò]] * [[Gonnostramatza]] * [[Làcana]] * [[Magumadas]] * [[Marrùbiu]] * [[Masuddas]] * [[Miris]] * [[Mòdolo]] * [[Mogoredda]] * [[Mòguru]] * [[Montresta]] * [[Mragaxori]] * [[Narabuia]] * [[Neunele]] * [[Norghiddo]] * [[Nughedu Santa Itòria]] * [[Nurachi]] * [[Nureci]] * [[Ollasta]] * '''[[Aristanis]]''' * [[Prammas]] * [[Pau]] * [[Paulle]] * [[Pompu]] * [[Arriora]] * [[Arruinas]] * [[Sàgama]] * [[Samugheu|Samugheo]] * [[Arcidanu]] * [[Santa Justa]] * [[Santu Lussurzu]] * [[Santeru]] * [[Iscanu]] * [[Sèdilo]] * [[Sèneghe]] * [[Senis]] * [[Sennariolo]] * [[Siamaiore]] * [[Siamanna]] * [[Siapicia]] * [[Sìmala]] * [[Simaghis]] * [[Sini]] * [[Siris]] * [[Soddie]] * [[Solarussa|Sabarussa]] * [[Sorradile]] * [[Sune]] * [[Tadasune]] * [[Terraba]] * [[Tinnura]] * [[Tramatza]] * [[Tresnuraghes]] * [[Ula]] * [[Uras]] * [[Useddus]] * [[Biddanoa Truschedu]] * [[Santu Antoni Arruinas]] * [[Biddobrana]] * [[Bàini]] * [[Tzeddiani]] * [[Tzorfuliu]] {{Provìntzia de Aristanis}} {{Sardigna}} {{Controllu de autoridade}} [[Categoria:Provìntzia de Aristanis| ]] m575objehoyaacq06w8w2lvz7qu8oca Danza populare 0 2637 186578 175862 2025-06-23T14:08:19Z SamSard 25038 186578 wikitext text/x-wiki {{CAM}}[[File:PinelliNapoli.jpg|thumb|300px|]] [[File:The Chakaymanta Dance School (7).jpg|thumb|300px|Malambo, ballu folk argentinu]] Sa '''Dantza popolare''', est sa danza ke pertenessit a sa genti e a sà traditzioni, is prus de is bortas ballau de balladoris no professionalis. Me s'[[Italia]], ci funt distintzionis medas, intra su nord e su sud; ci funt, unas bintina de ballus differentis. Sa "[[Tarantella]]" e "pizzicata" (cust'urtima est paressia a sa tarantella etotu) me sa [[Pùglia|Pulya]], [[Calabria]] e [[Italia de giosso|sud Italia]], Saltarella, me sa parti nord de sa [[Campania]] e me sa "[[Ciociaria]]", [[ballu tundu]] me sa [[Sardinna|Sardinnya]], "tamurriata", me sa Campania,(ca est sempiri una tarantella), "balli staccati" , e is ballus de is baddis me su [[Italia de susu|Nord de sa penisula]]. [[Categoria:Mùsica]] [[Categoria:Cultura populare]] amb7x6rr2qc3kcvmidp75269rk2wamx 186579 186578 2025-06-23T14:09:10Z SamSard 25038 186579 wikitext text/x-wiki {{CAM}}[[File:PinelliNapoli.jpg|thumb|300px|]] [[File:The Chakaymanta Dance School (7).jpg|thumb|300px|Malambo, ballu folk argentinu]] Sa '''Dantza popolare''', est sa dantza chi pertenessit a sa genti e a sà traditzioni, is prus de is bortas ballau de balladoris no professionalis. Me s'[[Italia]], ci funt distintzionis medas, intra su norte e su sud; ci funt, unas bintina de ballus differentis. Sa "[[Tarantella]]" e "pizzicata" (cust'urtima est paressia a sa tarantella etotu) me sa [[Pùglia|Pulya]], [[Calabria]] e [[Italia de giosso|sud Italia]], Saltarella, me sa parti nord de sa [[Campania]] e me sa "[[Ciociaria]]", [[ballu tundu]] me sa [[Sardinna|Sardinnya]], "tamurriata", me sa Campania,(ca est sempiri una tarantella), "balli staccati" , e is ballus de is baddis me su [[Italia de susu|Nord de sa penisula]]. [[Categoria:Mùsica]] [[Categoria:Cultura populare]] k3paex26t1gmhryibsy7ojy1um9wfu1 Irlanda 0 2687 186569 180648 2025-06-23T13:40:20Z SamSard 25038 186569 wikitext text/x-wiki {{coord|format=dms|display=title}} [[File:Ireland amo 2010284 geo.tif|thumb|370x370px|Imagine satellitare de s'Irlanda]] [[File:Ireland (island) in Europe.png|thumb|269x269px|Posidura in Europa]] '''Irlanda''' ('''''Éire''''' in [[gaelicu irlandesu]]) est un'ìsula [[Europa|europea]] de s'[[Atlanticu de Susu]], chi format impare a sa [[Britànnia Manna|Britannia Manna]], Man e àteras ìsulas, s'artzipelagu de is [[Ìsulas Britànnicas|Ìsulas Britannicas]]. Politicamente s'agatat pratzìda peri sa [[Repùbrica de s'Irlanda|Repùblica de Irlanda]], istadu de s'[[Unione Europea|Unione Europeana]], e s'[[Irlanda de su Norte]], chi s'agatat ancora asuta de su [[Regnu Unidu|Regnu Unidu de Britannia Manna]]. S'ìsula tenet istèrrida de 84.421 km2 e populatzione totale de unos 6.478.000 bividores. ==Àteros progetos== {{commons|Category:Ireland (island)|Irlanda}} ==Artìculos ligados== * [[Repùbrica de s'Irlanda]] * [[Irlanda de su Norti|Irlanda de su Norte]] [[Categoria:Ìsulas]] [[Categoria:Europa]] 6g7f63w9g1l3kajz2ahsyu5ips4wvjw Aritzu 0 3314 186583 180785 2025-06-23T14:31:17Z SamSard 25038 186583 wikitext text/x-wiki {{Bidda|nòmene comune=Aritzu|nòmene ufitziale=Aritzo|nòmene rezone=Sardigna|nòmene provìntzia=Nùgoro|sigla provìntzia=NU|sìndigu=Paolo Fontana (Lista tzivica) de su 11-10-2021|artiore=796 m|populamentu=1244|densidade=16,46 ab./km²|comunes lacanantes=Àrthana, Brebì, Désulu, Adòni, Meàna, Làconi, Seùlu.|cap=08031|prefissu=0784|nòmene bividores=aritzesos|nòmene patronu=Santu Miali|die patronu=8 de Maju}}{{coord|format=dms|display=title}} {{Tmp|Bidda}}[[File:Aritzo - Costume tradizionale (08).JPG|thumb|right|150px]] '''Aritzu''' est una [[bidda]] de 1.291 abitantes (2017) de sa [[Provìntzia de Nùgoro]]. == Nùmene == Pro Pittau<ref>{{Tzita libru|nùmene=Massimo|sambenadu=Pittau|tìtulu=I nomi di paesi, città, regioni, monti, fiumi della Sardegna: significato e origine|data=1997|editore=Gasperini|tzitade=Casteddu|limba=it|OCLC=231730413}}</ref>, su nùmene benit dae su tèrmine latinu ERICIUS, chi currispondet siat a s’animale eritzu chi a su eritzu de sa castàngia; pro Dedola<ref>{{Tzita libru|nùmene=Salvatore|sambenadu=Dedola|tìtulu=Toponomastica sarda: i nomi di luogo prelatini, i toponimi di età nuragica di tutti i comuni della Sardegna, traduzione della Stele di Nora|data=2004|editore=Grafica del Porteolla|tzitade=Patiolla|limba=it|OCLC=492784667|ISBN=978-88-88246-53-6}}</ref> imbetzes est unu tèrmine sardianu: Ara e Itzo currispondent a “territòriu” e “confine” duncas territòriu de confine. == Su sartu == Posta in sa [[Barbàgia de Brevìe|Barbàgia de Brebì]], a belle e 800 metros subra su livellu de su mare, a peales de su monte Genna de Crobu, inghiriada dae buscos de castàngia e de nutzola. Est a làcana a nord cun [[Dèsulu]], a est cun Àrthana e [[Gadoni]], a sud cun Làconi e a ovest cun [[Brebì]] e [[Meana Sardo]]. Si s’arribat in màchina dae [[Casteddu]] o dae Aristanis tocat de pigare sa SS 131 finas a su bìviu pro [[Futei]], si sighit in diretzione de [[Barùmini]] e a pustis de [[Làconi]], finas a agatare s'istatale 295 chi nche pigat dereta a Aritzo. Dae Tàtari imbetzes tocat de arribare finas a Nùgoro, dae ue si pigat s’istrada [[Fonne]]-[[Dèsulu]], si podet o colare in Dèsulu o girare pro [[Tonara]], si intrat a Brebì e a pustis s’agatat Aritzo. Contat unos 1700 abitantes, cun unu territòriu de 760 ètaros; a cara a cara de sa bidda su chi si faghet notare deretu est su Texile, unii monte calcàreu chi paret unu tuntunnu, artu unos 975 metros, chi est istadu insertadu in sa lista de sos monumentos naturales de sa [[Sardigna]]. In is terrinos a in tundu a sa bidda s’agatat galu carchi domus de janas, che a sas de Is Forros in su Monte de Susu, non si bi connoschet imbetzes nuraghes. In costos montes si sunt galo cunservadas is domos de nie, sa prus famada est sa de sa Fontana Cungiada, costas fiant un’ispètzia de putzos chi in ierru, is niàrgios prenaiant de nie, custu beniat cunservadu finas de s’istiu, cando si segaiat s’astra a cantos, tando beniat bene frighinadu, si bi agiunghiat unu pagu de limone e de tzùcaru e si bi faghiat sa carapigna, chi sos benduleris de Aritzo andaiant a bèndere in is biddas de sa Sardigna a is festas. == S'economia == Sa bidda fiat frecuentada giai dae su comintzu de su 1900 dae sas persones chi beniant dae totu sa Sardigna e mescamente dae s'ala de Casteddu pro s'àera bona chi si b'agataiat. Aritzo at duncas fatu de su setore turìsticu s'atividade prus de importu de totu s'economia de sa bidda. Medas sunt difatis sas istruturas fatas a collire sos turistas: albergos e ristorantes. Galu bia est peri s'arte de traballare sa linna, mescamente cussa de castàngia, da ue bi faghiant càscias, mòbiles, cadiras; in su tempus coladu dae sa linna de castàngia si bi faghiant peri sos balcones e sas ghennas de sas domos. == Sa cultura e s'istòria == In s'[[Edade mèdia|edade de mesu]] fiat parte de su [[Giuigadu de Arborea]] e a pustis de su [[marchesadu de Aristanis]]. In su [[1480]] at àpidu unu privilègio dae Ferdinandu II de Aragona, chi cun unu pabiru reale at fatu a manera chi sa bidda esseret apartènnida a manera dereta a sa Corona e àeret pòdidu numenare is amministradores suos intre sa gente de sa bidda. Su nùcleu prus antigu de Aritzo est su tzentrale e li narant: ''S'ortu de su para'', cun is domigheddas in pedra de lavagna e is istauleddus. Inoghe bi sunt peri sas presones betzas, chi sunt de su 1600, fraigadas cun pedra de lavagna, partzidas in tres aposentos e una cortighedda, custas sunt frunidas peri de unu coladòrgiu chi si narat ''Sa bòvida''; àteru dominàriu de importu, semper in su tzentru de sa bidda, est su Casteddu Aranginu, fraigadu in su 1700, totu in pedra de lavagna, giughet sa forma de unu casteddu cun sa turre arta chi dòminat sa bidda e totu sa badde, sinnu de cantu fiat manna s'autoridade de custa famìllia a cussos tempos. Interessante meda est peri sa domo de is De Villa, de su de XVII sèculos, in istile ispagnolu, e is villas de Fossataro e Asquer, fraigadas intre su [[1910]] e su [[1920]]. De importu est peri sa crèsia de Santu Micheli, fraigada in su 1500, cun una istrutura tardogòtica; in intro de custa crèsia sunt collidas una rughe de prata de su XV sèculu e duas istàtuas de linna polìcromas chi retratant una sa Piedade e una Santu Cristolu, semper in sa crèsia est costoida carchi tela de su pintore aritzesu Antoni Mura. == Persones e festas == Sa castàngia est protagonista, s’ùrtima domìniga de [[Santuaine|santugaine]], de sa festa manna de Aritzo, chi difatis si mutit ''Sagra de sa castàngia'', insertada in sa manifestatzione “Autunno in Barbagia”; àteras festas de importu sunt sa de Santu Basili, sa prima domìniga de [[Cabidanni|cabudanni]], e sa de su patronu de sa bidda Santu Micheli, chi si faghet in beranu. Intre is persones de importu ammentamus Bachis Sulis (1795-1838), su poeta improvisadore in [[limba sarda]]; is cantzones suas las cantant galu oe a cuncordu e a tenore. Poeta isfortunadu, a pustis de èssere istadu bandidu l’ant mortu a 43 annos in dae in antis de domo sua. == Riferimentos == <references /> == Bibliografia == * {{Tzita libru|nùmene=Giuanna|sambenadu=Chessa|tìtulu=Biddas de sa provìntzia de Nùgoro|annu=2014|editore=Ufìtziu Limba Sarda de sa Provìntzia de Nùgoro|pp=8-9|capìtulu=Aritzo}} * {{Tzita libru|nùmene=Massimo|sambenadu=Pittau|wkautore=Massimo Pittau|tìtulu=I nomi di paesi, città, regioni, monti, fiumi della Sardegna: significato e origine|data=1997|editore=Gasperini|tzitade=Casteddu|limba=it|OCLC=231730413}} * {{Tzita libru|nùmene=Salvatore|sambenadu=Dedola|tìtulu=Toponomastica sarda: i nomi di luogo prelatini, i toponimi di età nuragica di tutti i comuni della Sardegna, traduzione della Stele di Nora|data=2004|editore=Grafica del Porteolla|tzitade=Patiolla|limba=it|OCLC=492784667|ISBN=978-88-88246-53-6}} * {{Tzita libru|nùmene=Gino|sambenadu=Camboni|nùmene2=Nanni|sambenadu2=Marras|nùmene3=Ninni|sambenadu3=Marras|tìtulu=Gennargentu|data=1991|editore=EdiSar|tzitade=Casteddu|limba=it|OCLC=797586813}} * {{Tzita libru|nùmene=Gino|sambenadu=Camboni|nùmene2=Bruno|sambenadu2=De Martis|nùmene3=Helmar|sambenadu3=Schenk|tìtulu=Barbagia Mandrolisai: ambiente, flora, fauna|data=1990|editore=EdiSar|tzitade=Casteddu|limba=it|OCLC=879890484}} * {{Tzita libru|nùmene=Manlio|sambenadu=Brigaglia|wkautore=Manlio Brigaglia|nùmene2=Salvatore|sambenadu2=Tola|tìtulu=Dizionario storico-geografico dei comuni della Sardegna|url=https://www.sardegnadigitallibrary.it/index.php?xsl=2435&s=17&v=9&c=4459&c1=%22Dizionario+storico-geografico+dei+Comuni+della+Sardegna%22&n=24&ric=1&idtipo=3|data=2006|editore=[[Carlo Delfino editore]]|tzitade=Tàtari|limba=it|volume=1|OCLC=888708482|ISBN=978-88-7138-430-6|atzessu=2021-12-28|dataarchìviu=2021-12-28|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20211228094625/https://www.sardegnadigitallibrary.it/index.php?xsl=2435&s=17&v=9&c=4459&c1=%22Dizionario+storico-geografico+dei+Comuni+della+Sardegna%22&n=24&ric=1&idtipo=3|urlmortu=eja}} * {{Tzita libru|tìtulu=Atlante toponomastico sardo.|data=2009|editore=[[Regione Autònoma de sa Sardigna]]|limba=it,sc|OCLC=879949145}} == Ligàmenes esternos == {{Tzita web|url=https://www.comune.aritzo.nu.it/|tìtulu=Situ istitutzionale de su comune|limba=it}} {{Controllu de autoridade}} {{Template:Provìntzia de Nùgoro}} [[Category:Comunes de sa provìntzia de Nùgoro]] [[Categoria:Barbàgia de Brevìe]] 6or50ffe5g43e03iqi6bjytxm6tmz4o Barbàgia de Brevìe 0 4376 186586 152267 2025-06-23T14:34:21Z SamSard 25038 186586 wikitext text/x-wiki Sa '''Barbàgia de Brevìe''' (mutida puru '''''Barbaza''''') est una de sas tres Barbagias, allàcanat cun s'[[Ogiastra]], sa [[Barbagia de Ollolai]], su [[Mandrolisai]], su [[Barigadu]], sa [[Barbàgia de Seulu]] e su [[Sarcidanu]].[[image:SAR-Subregioni-Barbagia di Belvì.jpg|200px|thumb|right]] Sas biddas chi la cumponent sunt: [[Brevìe]], [[Aritzu]], [[Gadoni|Adòni]], [[Meana]]. {{Template:Subregiones de sa Sardigna‎}} [[Category:Barbàgia de Brevìe| ]] 46wh64nenvpaqo1f89chhqj8cfh7j2d Alida Valli 0 7785 186582 143543 2025-06-23T14:15:18Z SamSard 25038 186582 wikitext text/x-wiki [[File:Valli-American-1947.jpg|thumb|Valli-American-1947]] {{Variant|LOG}} {{Bio |Nòmene = Alida Maria von Altenburger baronessa von Markenstein und Frauenberg |Sambenàdu = Valli |Sesso = F |LoguNascita = Pola |LoguNascitaAlt = , [[Ìstria]], [[Croatzia]] |DieMeseNascita = 31 de maiu |AnnuNascita = [[1921]] |LoguMorte = Roma |DieMeseMorte = 22 de abrile |AnnuMorte = [[2006]] |PreFaìna = |Faìna = atora |Epoca = |Epoca2 = |Faìna2 = |Faìna3 = |FaìnaAltre = |Natzionalidade = italiana }} ==Filmografia== *''[[Il cappello a tre punte (film)|Il cappello a tre punte]]'', regia de [[Mario Camerini]] ([[1935]]) *''[[I due sergenti (film 1936)|I due sergenti]]'', regia de [[Enrico Guazzoni]] ([[1936]]) *''[[Il feroce Saladino]]'', regia de [[Mario Bonnard]] ([[1937]]) *''[[Sono stato io! (film 1937)|Sono stato io!]]'', regia di [[Raffaello Matarazzo]] ([[1937]]) *''[[Mille lire al mese (film)|Mille lire al mese]]'', regia di [[Max Neufeld]] ([[1938]]) *''[[L'ultima nemica (film 1938)|L'ultima nemica]]'', regia di [[Umberto Barbaro]] ([[1938]]) *''[[L'amor mio non muore (film 1938)|L'amor mio non muore]]'', regia di [[Giuseppe Amato]] ([[1938]]) *''[[L'ha fatto una signora]]'', regia di [[Mario Mattoli]] ([[1938]]) *''[[La casa del peccato (film 1938)|La casa del peccato]]'', regia di [[Max Neufeld]] ([[1938]]) *''[[Ballo al castello]]'', regia di [[Max Neufeld]] ([[1939]]) *''[[Assenza ingiustificata]]'', regia di [[Max Neufeld]] ([[1939]]) *''[[Manon Lescaut (film 1939)|Manon Lescaut]]'', regia di [[Carmine Gallone]] ([[1939]]) *''[[Taverna rossa]]'', regia di [[Max Neufeld]] ([[1940]]) *''[[La prima donna che passa]]'', regia di [[Max Neufeld]] ([[1940]]) *''[[Oltre l'amore (film 1940)|Oltre l'amore]]'', regia di [[Carmine Gallone]] ([[1940]]) *''[[Piccolo mondo antico (film 1941)|Piccolo mondo antico]]'', regia de [[Mario Soldati]] ([[1941]]) *''[[Luce nelle tenebre]]'', regia di [[Mario Mattoli]] ([[1941]]) *''[[Ore 9 lezione di chimica]]'', regia di [[Mario Mattoli]] ([[1941]]) *''[[L'amante segreta]]'', regia di [[Carmine Gallone]] ([[1941]]) *''[[Stasera niente di nuovo]]'', regia di [[Mario Mattoli]] ([[1942]]) *''[[Catene invisibili]]'', regia di [[Mario Mattoli]] ([[1942]]) *''[[Le due orfanelle (film 1942)|Le due orfanelle]]'', regia di [[Carmine Gallone]] ([[1942]]) *''[[Noi vivi]]'', regia di [[Goffredo Alessandrini]] ([[1942]]) *''[[Addio Kira]]'', regia di [[Goffredo Alessandrini]] ([[1942]]) *''[[T'amerò sempre (film 1943)|T'amerò sempre]]'', regia di [[Mario Camerini]] ([[1943]]) *''[[I pagliacci (film 1943)|I pagliacci]]'', regia di [[Giuseppe Fatigati]] ([[1943]]) *''[[Apparizione (film)|Apparizione]]'', regia di [[Jean de Limur]] ([[1943]]) *''[[Gelosia (film 1944)|Gelosia]]'', episodio del film ''[[Circo equestre Za-bum]]'', regia di [[Mario Mattoli]] ([[1944]]) *''[[Il postino (film 1944)|Il postino]]'', episodio del film ''[[Circo equestre Za-bum]]'', regia di [[Mario Mattoli]] ([[1944]]) *''[[Galop finale al circo]]'', episodio del film ''[[Circo equestre Za-bum]]'', regia di [[Mario Mattoli]] ([[1944]]) *''[[La vita ricomincia]]'', regia di [[Mario Mattoli]] ([[1945]]) *''[[Il canto della vita]]'', regia di [[Carmine Gallone]] ([[1945]]) *''[[Eugenia Grandet (film 1947)|Eugenia Grandet]]'', regia di [[Mario Soldati]] ([[1947]]) *''[[Il caso Paradine]]'' (''The Paradine Case''), regia di [[Alfred Hitchcock]] ([[1947]]), doppiata da Lydia Simoneschi *''[[Il miracolo delle campane]]'' (''The Miracle of the Bells''), regia di [[Irving Pichel]] ([[1948]]), doppiata da Lydia Simoneschi *''[[Il terzo uomo (film)|Il terzo uomo]]'' (''The Third Man''), regia di [[Carol Reed]] ([[1949]]), doppiata da Lydia Simoneschi *''[[La torre bianca]]'' (''The White Tower''), regia di [[Ted Tetzlaff]] ([[1950]]) *''[[Ormai ti amo]]'' (''Walk Softly, Stranger''), regia di [[Robert Stevenson]] ([[1950]]) *''[[L'ultimo incontro]]'', regia di [[Gianni Franciolini]] ([[1951]]) *''[[I miracoli non si ripetono]]'', regia di [[Yves Allégret]] ([[1951]]) *''[[La mano dello straniero]]'', regia di [[Mario Soldati]] ([[1952]]) *''[[Il mondo le condanna]]'', regia di [[Gianni Franciolini]] ([[1953]]) *''[[Gli amanti di Toledo]]'', regia [[Henri Decoin]] e [[Fernando Palacios]] ([[1953]]) *''[[Senso (film)|Senso]]'', regia di [[Luchino Visconti]] ([[1954]]) *''[[L'amore più bello]]'', regia di [[Glauco Pellegrini]] ([[1957]]) *''[[La grande strada azzurra]]'', regia di [[Gillo Pontecorvo]] ([[1957]]) *''[[Il grido (film)|Il grido]]'', regia di [[Michelangelo Antonioni]] ([[1957]]) *''[[La diga sul Pacifico]]'', regia di [[René Clément]] ([[1958]]) *''[[Gli amanti del chiaro di luna]]'', regia di [[Roger Vadim]] ([[1958]]) *''[[Occhi senza volto]]'', regia di [[Georges Franju]] ([[1959]]) *''[[Il ritorno di Arsenio Lupin]]'', regia di [[Yves Robert]] ([[1959]]) *''[[I Figli di Medea]]'', film per la TV, regia di [[Anton Giulio Majano]] ([[1959]]) *''[[I dialoghi delle Carmelitane (film 1959)|I dialoghi delle Carmelitane]]'', regia di [[Philippe Agostini]] e [[Raymond Leopold Bruckberger]] ([[1960]]) *''[[Treno di Natale]]'', regia di [[Raffaello Matarazzo]] ([[1960]]) *''[[Il peccato degli anni verdi]]'', regia di [[Leopoldo Trieste]] ([[1960]]) *''[[Le gigolo]]'', regia di [[Jacques Deray]] ([[1960]]) *''[[L'inverno ti farà tornare]]'', regia di [[Henri Colpi]] ([[1961]]) *''[[Il caso Mauritius]]'', film per la TV, regia di [[Anton Giulio Majano]] ([[1961]]) *''[[La fille du torrent]]'', regia di [[Hans Herwig]] ([[1961]]) *''[[Il disordine (film 1962)|Il disordine]]'', regia di [[Franco Brusati]] ([[1962]]) *''[[Homenaje a la hora de la siesta]]'', regia di [[Leopoldo Torre Nilsson]] ([[1962]]) *''[[Furto su misura]]'', regia di [[George Marshall (regista)|George Marshall]] ([[1962]]) *''[[Al otro lado de la ciudad]]'', regia di [[Alfonso Balcázar]] ([[1962]]) *''[[Quella terribile notte]]'', regia di [[François Villiers]] ([[1963]]) *''[[A la salida]]'', regia di [[Giancarlo Zagni]] ([[1963]]) *''[[Ofelia (film)|Ofelia]]'', regia di [[Claude Chabrol]] ([[1963]]) *''[[I leoni di Castiglia]]'', regia di [[Javier Setó]] ([[1963]]) *''[[L'uomo di carta]]'', regia di [[Ismael Rodríguez]] ([[1963]]) *''[[Doughboy]]'', episodio della serie TV ''[[Combat!]]'' ([[1963]]) *''[[Desencuentro]]'', serie TV ([[1964]]) *''[[Rome Will Never Leave You]]'', tre episodi della serie TV ''[[Dr. Kildare]]'' ([[1964]]) *''[[La vedova (film 1965)|La vedova]]'', episodio di ''[[Umorismo nero]]'', regia di [[Giancarlo Zagni]] ([[1965]]) *''[[Edipo re (film)|Edipo re]]'', regia di [[Pier Paolo Pasolini]] ([[1967]]) *''[[Strategia del ragno]]'', regia di [[Bernardo Bertolucci]] ([[1970]]) *''[[Le champignon]]'', regia di [[Marc Simenon]] ([[1970]]) *''[[La prima notte di quiete]]'', regia di [[Valerio Zurlini]] ([[1972]]) *''[[L'occhio nel labirinto]]'', regia di [[Mario Caiano]] ([[1972]]) *''[[Diario di un italiano]]'', regia di [[Sergio Capogna]] ([[1973]]) *''[[La casa dell'esorcismo]]'', regia di [[Mario Bava]] ([[1973]]) *''[[L'Anticristo (film)|L'Anticristo]]'', regia di [[Alberto De Martino]] ([[1974]]) *''[[Il consigliere imperiale]]'', film per la TV, regia di [[Sandro Bolchi]] ([[1974]]) *''[[Provocazione]]'', regia di [[José María Forqué]] ([[1974]]) *''[[Tendre Dracula]]'', regia di [[Pierre Grunstein]] ([[1974]]) *''[[Il caso Raoul]]'', regia di [[Maurizio Ponzi]] ([[1975]]) *''[[Un'orchidea rosso sangue]]'', regia di [[Patrice Chéreau]] ([[1975]]) *''[[Ce cher Victor]]'', regia di [[Robin Davis]] ([[1975]]) *''[[Novecento (film)|Novecento]]'', regia di [[Bernardo Bertolucci]] ([[1976]]) *''[[Le jeu du solitaire]]'', regia di [[Jean-François Adam]] ([[1976]]) *''[[Cassandra Crossing]]'', regia di [[George P. Cosmatos]] ([[1976]]) *''[[Berlinguer ti voglio bene]]'', regia di [[Giuseppe Bertolucci]] ([[1976]]) *''[[Suspiria]]'', regia di [[Dario Argento]] ([[1977]]) *''[[Suor Omicidi]]'', regia di [[Giulio Berruti]] ([[1978]]) *''[[Un cuore semplice]]'', regia di [[Giorgio Ferrara]] ([[1978]]) *''[[Porco mondo]]'', regia di [[Sergio Bergonzelli]] ([[1978]]) *''[[Les grandes conjurations: Le tumulte d'Amboise]]'', film per la TV, regia di [[Serge Friedman]] ([[1978]]) *''[[Indagine su un delitto perfetto]]'', regia di [[Giuseppe Rosati]] ([[1978]]) *''[[La luna (film)|La luna]]'', regia de [[Bernardo Bertolucci]] ([[1979]]) *''[[L'altro Simenon]]'', serie TV ([[1979]]) *''[[Zoo zéro]]'', regia di [[Alain Fleischer]] ([[1979]]) *''[[Inferno (film 1980)|Inferno]]'', regia di [[Dario Argento]] ([[1980]]) *''[[L'eredità della priora]]'', sceneggiato televisivo, regia di [[Anton Giulio Majano]] ([[1980]]) *''[[Aquella casa en las afueras]]'', regia di [[Eugenio Martín]] ([[1980]]) *''[[Sezona mira u Parizu]]'', regia di [[Predrag Golubovic]] ([[1991]]) *''[[La caduta degli angeli ribelli]]'', regia di [[Marco Tullio Giordana]] ([[1981]]) *''[[Sogni mostruosamente proibiti]]'', regia di [[Neri Parenti]] ([[1982]]) *''[[Dramma d'amore]]'', sceneggiato televisivo, regia di [[Luigi Perelli]] ([[1983]]) *''[[Segreti, segreti]]'', regia di [[Giuseppe Bertolucci]] ([[1985]]) *''[[Aspern]]'', regia di [[Eduardo de Gregorio]] ([[1985]]) *''[[Le jupon rouge]]'', regia di [[Geneviève Lefebvre]] ([[1987]]) *''[[À notre regrettable époux]]'', regia di [[Serge Korber]] ([[1988]]) *''[[Piccolo mondo antico (film 1989)|Piccolo mondo antico]]'', sceneggiato televisivo, regia di [[Salvatore Nocita]] ([[1989]]) *''[[La bocca]]'', regia di [[Mara Bronzoni]] e [[Luca Verdone]] ([[1991]]) *''[[Zitti e mosca]]'', regia di [[Alessandro Benvenuti]] ([[1991]]) *''[[Una vita in gioco 2]]'', sceneggiato televisivo, regia di [[Giuseppe Bertolucci]] ([[1992]]) *''[[Delitti privati]]'', film per la TV, regia di [[Sergio Martino]] ([[1993]] *''[[Bugie rosse]]'', regia di [[Pierfrancesco Campanella]] ([[1993]]) *''[[Il lungo silenzio]]'', regia di [[Margarethe von Trotta]] ([[1993]]) *''[[Un mese al lago]]'', regia di [[John Irvin]] ([[1995]]) *''[[Fotogrammi mortali]]'', regia di [[Al Festa]] ([[1996]]) *''[[Il dolce rumore della vita]]'', regia di [[Giuseppe Bertolucci]] ([[1999]]) *''[[L'amore probabilmente]]'', regia di [[Giuseppe Bertolucci]] ([[2000]]) *''[[Vino santo (film)|Vino santo]]'', regia di [[Xaver Schwarzenberger]] ([[2000]]) *''[[Semana santa]]'', regia di [[Pepe Danquart]] ([[2002]]) ==Su teatru== *La casa dei Rosmer, di [[Henrik Ibsen]], con Alida Valli, [[Raoul Grassilli]], [[Tino Buazzelli]], [[Andrea Bosic]], Compagnia Alida Valli, regia di Giancarlo Zagni, prima al Teatro Biondo di Palermo il [[5 gennaio]] [[1956]]. *Epitaffio per George Dillon, di [[John Osborne]] e [[Anthony Creigton]], con [[Renato De Carmine]], Alida Valli, [[Lina Volonghi]], [[Ottavio Fanfani]], regia di Fulvio Tolusso, prima al Teatro Metastasio di Prato il [[25 novembre]] [[1966]]. *[[Uno sguardo dal ponte]], di [[Arthur Miller]], con [[Raf Vallone]], Alida Valli, [[Delia Boccardo]], [[Massimo Foschi]], [[Lino Capolicchio]], [[Lucio Rama]], regia di Raf Vallone, prima la Teatro Municipale di Reggio Emilia il [[5 ottobre]] [[1967]]. *Il Dio Kurt, di [[Alberto Moravia]], con [[Luigi Proietti]], Alida Valli, [[Luigi Diberti]], [[Ugo Maria Morosi]], regia di Antonio Calenda, prima la Teatro Comunale dell'Aquila il [[27 gennaio]] [[1969]]. *Il gabbiano, di [[Anton Cechov]], con [[Carlo Simoni]], Alida Valli, [[Roldano Lupi]], [[Ernesto Calindri]], regia di [[Fantasio Piccoli]], prima la Teatro San Babila di Milano, il [[16 marzo]] [[1973]]. *La città morta, di [[Gabriele D'annunzio]], con [[Giulio Brogi]], Alida Valli, [[Raffaella Azim]], [[Aldo Regiani]], regia di [[Aldo Trionfo]], prima Teatro Sociale, Lecco, [[1988]]. [[categoria:Italianos]] [[categoria:Italianos istrianos]] [[categoria:Attores]] [[categoria:Teatru]] p7m1wdx51vj85zdlndmvltr8m9lnoi7 Malta 0 9072 186580 182185 2025-06-23T14:10:15Z SamSard 25038 186580 wikitext text/x-wiki {{coord|format=dms|display=title}}{{Variant|LOG}}[[File:Flag of Malta.svg|thumb|261x261px|Bandera]] [[File:Location Malta EU Europe.png|thumb|259x259px|Posidura geogràfica]] '''Malta''' est'una isula e Istadu a 90 km a sud de sa [[Sitzìlia]]. Abitada dae tempos antigos meda, comente testimoniat su tempiu preistoricu de [[Hagar Qim]] ( chi significat Pedra eretta o pedra de su cultu) e de su quartu quintu millenniu prima de [[Gesùs|Cristos]]. Est una republica parlamentare (in [[limba maltesa|maltesu]] '''Repubblika ta' Malta''', in [[limba inglesa|inglesu]] '''Republic of Malta''') chi de su 1 de maju 2004 faghet parte de s'[[Unione Europea]] de 315 km2 de isterrida e popolatzione unos 400 mizas. Formada de tres isoleddas: [[Malta]], [[Gozo]] e [[Comino]]. Sa capitale est [[Valletta]] sas limbas uffitziales su [[limba maltesa|maltesu]] e s'[[limba inglesa|inglesu]]. == Geografia == S'istadu tenet istèrrida de 316 km2 e popolatzione de unos 416.500 bividores. Est unu artzipèlagu cumpustu de is tres isuleddas de [[Malta]], [[Gozo]] e [[Comino]]. == Istòria == Colonizzadas dae sos [[Fenìtzios|fenicios]], e a poi dae sos [[Grètzia Antiga|gregos]] e a poi dae sos [[Tziviltade romana|romanos]] (218 a.C.) Sos [[Impèriu bizantinu|bizantinos]] ant dominadu dae su IV a su IX sec. In su 870 l'ant conchistada sos [[Àrabos|Arabos]] e l'ant tenta po duos seculos, cando est istada conchistada dae sos normannos e diventat parte de su [[Regnu de Sicilia]]. Est passada a poi suta sos [[Angioinos]], sos [[Corona de Aragona|Aragonesos]], e sos [[Ispagna|Ispagnolos]]. In su 1530 [[Carolu V d'Habsburgu|Carlo V]] l'at tzedida a sos [[Ordine de Santu Giuanne de Gerusalemme|Cavalieri Ospitalieri]] o Cavalieri de Rodi. Chi dae sos [[Impèriu otomanu|Turcos]] funt catzados dae [[Rodi]] sea issoro. Dae tando sunt connoschidos comente Cavalieri di Malta. A Malta ant depidu sustennere un assediu de sos Turcos po battoro meses fintzas a s'arrivu de sa flotta ispagnola. Tando ant fortificadu s'isola e fundadu [[Valletta|La Valletta]], nomene dadu in onore de [[Jean de la Valette]] Gran Maestro de sos Cavalieris, chi aiat guidadu su fraigu, cun su progettu disegnadu dae s'architettu Fratziscu Laparelli inbiadu dae su paba [[Pio V]]. Su 1798 s'isola fut occupada dae [[Napoleone Bonaparte|Napoleone]] chi andaiat in [[Egittu]]. Sa popolatzione no fut cuntenta e bi est istada una insurretzione, e cun s'agiudu de sa [[Rennu Auniadu|Gran Bretagna]] e de su re de [[Rènniu de Napoli|Nàpoli]] , ant catzadu sos [[Frantza|frantzesos]]( 1800). S'[[Inghilterra]] aiat postu pe in s'Isola detzisa a si la tennere, non ostante sas protestas de su Re de [[Nàpoli]] e de Sitzìlia. In sa [[segunda gherra mundiale|segunda gherra mondiale]] Malta est istada una importante base navale inglesa in su [[Mare de Mesu|Mediterraneu]]. In su 1964 Malta diventat indipendente, ma faghinde parte de su [[Commonwealth de sas Natziones|Commonwealth]]. == Economia == Malta vivet de pisca, de commerciu e su portu de [[Valletta|la Valletta]] est unu de sos pius importantes, po sos cantieris navales, e de turismu. A Malta est iscarsa s'abba, e gai s' abba pioana est pretziosa e cantu si podet benidi pijada in cisternas. Calchi cuntierra cun s'[[Italia]], po sos immigrados clandestinos chi arrivant dae s'[[Africa]] cun barcas, e chi devent essere succurridos in mare. == Àteros progetos == {{commons|Category:Malta}} {{Europa}} [[Categoria:Natziones de s'Europa]] [[Categoria:Ìsulas de su Mediterràneu]] 10apaybgrf30ap0d9pyrrrga9j6gtgs Faun 0 12133 186617 132259 2025-06-24T09:38:11Z SamSard 25038 186617 wikitext text/x-wiki {{Variant|NUG}} {{Artista musicale|URL=http://www.faune.de/web/index-en.html|nùmene=Faun|Origin=[[Germania]]|data_de_nàschida=2002|gènere_musicale=[[Folk]], [[Darkwave]].|Years_active=2002 - oi}} Sos '''Faun''' sun unu grupu musicale tedescu de genere folk, chi tenet meda itte bìer chin sos sonos de s'[[Edade de Mesu]]. Sos Faun an a commo prubicàu 6 album, chi si bi agàttat in intro unu live fattu impàre a su grupu de folk psichedelicu In Gowan Ring. Sa musica issoro est ispetziàle, ca imprèan istrumentos anticos e sun semper a su tzentru de sas cantònes sas paràgulas, cantàdas in parìtzas limbas comènte su [[Limba tedesca|tedescu]], su [[Limba latina|latìnu]], s'[[Limba islandesa|islandesu]] anticu, s'[[Limba ungheresa|ungheresu]], su [[Limba ladina|ladìnu]] e su [[Limba finlandesa|finlandesu]]. Tra sos istrumentos chi sos sonadores nde fàchen imprèu, sun a ammentàre s'arpa tzeltica, sa nyckelharpa isvedesa, sa ghironda, sas bisonas, su frautu e atteros galu. i3byelh690ztokelj48enzq7ygrrorr James Caan 0 16347 186581 163432 2025-06-23T14:13:15Z SamSard 25038 186581 wikitext text/x-wiki {{s}} [[File:James Caan.JPG|thumb|Retratu de James Caan]] '''James Caan''' (26 de martzu [[1940]]-6 de Argiolas 2022) est istadu unu atòre [[Istados Unidos de Amèrica|americanu]]. h4lbrvnsgwgzx3gdd96i9plnx9xmvqx Donald Trump 0 17503 186607 185571 2025-06-24T09:09:11Z SamSard 25038 186607 wikitext text/x-wiki {{LSC}}{{S}}{{Biografia|immàgine=TrumpPortrait.jpg|descritzione=Donald Trump in su 2025|data_de_nàschida=14 làmpadas 1946|logu_de_nàschida=[[Noa York]], [[Noa York (istadu)|Noa York]], [[Istados Unidos de Amèrica|IUA]]|natzionalidade=americana|còjube=*Ivana Zelníčková (1977-1990)​ *Marla Maples (1993-1999)​ *Melania Knauss (2005-)​|fìgios=*Donald Jr. *Ivanka *Eric *Tiffany *Barron|alma_mater=Universidade de sa Pennsylvania|traballu=imprendidore, polìticu e personàgiu televisivu|situ=https://www.donaldjtrump.com|firma=Donald Trump (Presidential signature).svg}} '''Donald John Trump''' ([[Noa York]], 14 [[làmpadas]] 1946) est un'imprendidore, [[Polìtiga|polìticu]] e [[Televisione|personàgiu televisivu]] [[Istados Unidos|istadunidensu]]. Est istadu su de 45 e 47 presidentes de sos [[Istados Unidos de Amèrica]] dae su 2017 a su 2021. Est istadu torradu a elègere in su mese de onniasantu de su [[2024]] pro unu mandadu chi at a incumentzare in su [[2025]]<ref>{{Tzita noas|limba=it|url=https://www.wired.it/article/trump-vittoria-elezioni-usa-nomina-presidente-giuramento/|tìtulu=Trump ha vinto le elezioni ma non è ancora presidente: cosa succede ora|data=2024-11-06|atzessu=2024-11-08}}</ref>. == Riferimentos == <references/> [[Categoria:Americanos (USA)|Trump, Donald]] [[Categoria:Cristianos|Trump, Donald]] [[Categoria:Polìtigos|Trump, Donald]] [[Categoria:Imprendidores|Trump, Donald]] 0cj83jzcxk1vtewswz83t7xy43lxhib Gadoni 0 21345 186584 180823 2025-06-23T14:32:22Z SamSard 25038 186584 wikitext text/x-wiki {{coord|format=dms|display=title}} {{LSC}} '''Àdoni''' est una [[bidda]] de sa [[Provìntzia de Nùgoro]] e tenet 723 abitantes. == Su nùmene == Sa traditzione populare narat chi su nùmene de sa bidda benit dae unu pastore de [[Àrthana]] chi faghiat Cadoni de sambenadu chi si nd’est bènnidu a inoghe cun su bestiàmene. Un'àtera versione narat chi su nùmene benit dae “Gaudiu onu” est a nàrrere “godo de bona sorte” su chi rispondiat, semper custu Cadoni, cando ddi preguntaiant comente istaiat. Custu modu de nàrrere in Gadoni est galu impreadu. Pro [[Massimo Pittau|Pittau]]<ref>{{Tzita libru|nùmene=Massimo|sambenadu=Pittau|tìtulu=I nomi di paesi, città, regioni, monti, fiumi della Sardegna: significato e origine|data=1997|editore=Gasperini|tzitade=Casteddu|limba=it|OCLC=231730413}}</ref> pigat su nùmene dae una casta de erba chi si mutit càdoni-e. Pro Dedola<ref>{{Tzita libru|nùmene=Salvatore|sambenadu=Dedola|tìtulu=Toponomastica sarda: i nomi di luogo prelatini, i toponimi di età nuragica di tutti i comuni della Sardegna, traduzione della Stele di Nora|data=2004|editore=Grafica del Porteolla|tzitade=Patiolla|limba=it|OCLC=492784667|ISBN=978-88-88246-53-6}}</ref> imbetzes su nùmene benit a manera dereta dae Adone. == Su sartu == Gadoni est postu a un’artària de 696 metros subra de su livellu de su mare in sa costa de unu monte dae ue dòminat sa badde, in fundu bi curret unu riu afluente de su [[Flumendosa]]. Est sa prus meridionale de is biddas de sa Comunidade Montana de su Gennargentu- Mandrolisai. Nch’est a 80 km dae [[Nùgoro]] e 120 dae [[Casteddu]]. Sa bidda est intundada dae duos montes, su de Arzanadolu a nord-ovest, artu 1112 metros, e cussu de sa Scova a nord-est, cun sa punta prus arta de totu su sartu chi tocat sos 1187 metros, custu nche falat finas a su riu Flumendosa, inoghe bi sunt sas minas de Funtana Raminosa. Su sartu de Gadoni s’isterret pro 4350 ètaros, in su tretu prus meridionale de sa [[Barbàgia de Brevìe|Barbàgia de Brebì]], finas a sa làcana cun sa [[Barbàgia de Seulu]] e de su [[Sarcidanu]]. Su territòriu est ocupadu mesches dae unu tauladu de granitos e montes antigos chi rendent s’aspetu geogràficu aspru meda pro sa presèntzia de calancas profundas, Totu su territòriu est caraterizadu dae dislivellos mannos a beru cun trèmenes chi si nche ghetant in sa badde de Tistilios chi s’agatat in mesu de is duos montes. Su territòriu est duncas interessante meda siat dae unu puntu de vista paesagìsticu chi ambientale. Bastet de pensare a sas siendas naturalìsticas chi nde benint dae is buscos seculares de Crontas o dae is calancas iscavadas dae su tempos dae su riu de su Flumendosa, o dae is garigas de sa punta de Sa Scova. Su sartu est peri ricu de abba, medas sunt difatis is benas e is rios, su prus mannu est su de su Flumendosa chi curret in sa badde pro 20 km. De interessu mannu sunt peri is grutas càrsicas, che a sas Grutas Albas e sas de Perdu. == S'istòria == Sa caraterìstica chi distinghet e rendet sa bidda de Gadoni ùnica dae unu puntu de vista istòricu e econòmicu est s’istèrrida de ràmene, sa prus importante de sa regione; si pensat chi l’apant isfrutada sos tempos de is [[Tziviltade nuraghesa|nuràgicos]], e a pustis dae is [[Istòria de Sardigna fenìtziu-pùnica|cartaginesos]], dae is [[Sardigna e Còrsica|romanos]] e peri dae is [[àrabos]], finas in su tempus su [[Istòria de Sardigna ispagnola|domìniu de s'Ispagna]] b’at un'interessamentu a sa mina, e difatis ant emìtidu unu permissu de isfrutamentu a tale Pietro Xinto; petzi in su 1909 unu ingenieri belga at fatu unos cantos traballos pro bèndere is permissos de chirca a un'avocadu frantzesu, Paolo Guimbertière. Est in custos primos annos de su Noighentos chi naschet su bidditzolu mineràriu de Funtana Raminosa. Semper in cussu tempus ant fatu is caminos pro nche lòmpere a sa mina. S’atividade de estratzione sighit finas a su 1946 cando sa sotziedade frantzesa lassat sa mina a sa sotziedade Minerària de Gadoni. Dae como in susu sa mina colat dae manu in manu finas a arribare a su 1987, cando sa crisi de custu setore nche faghet acabbare s’atividade de estratzione e a is 112 minadores nche los tramudant a sas minas de s'Igresiente. Sa mina de Funtana Raminosa oe faghet parte de su parcu geomineràriu e est isetende de essere mudada in una localidade turìstica. == S'economia == Sa bidda in passadu at patidu meda pro s'isulamentu ca si b'arribaiat petzi cun unu caminu cun bortas meda chi est istadu asfaltadu in su 1966. De importu mannu est istada sa fraigada de su totavia in su Flumendosa, longu 500 metros e artu 106, unu de is prus mannos de [[Itàlia]]. Sa populatzione in su '900 campaiat prus che àteru cun s'agricultura e sa pastorìtzia. Medas fiant però is maistros de linna e ferreris. In cada domo si tessiant is burras, unu tapete tìpicu de custa bidda. Cun s'abertura de sa mina, s'economia de sa bidda est mudada in mègius; in sos annos 70, fiant 300 is minadores chi traballaiant in ie. In custos annos podimus peri nàrrere chi Gadoni fiat una de sas biddas prus benestantes de su territòriu. Oe s'economia est prus chi no àteru agropastorale. == Monumentos == Su coro de sa bidda fiat formadu dae domos fraigadas cun pedras e ludu e postas a mesuchircu cunforma a su logu. A custas a pustis b'ant annantu s'ala de susu e s'ala de mesu . Sa crèsia de Santa Marta est forsis s'ùnicu monumentu de importu istòricu. Fraigada in sa punta de su monte in su 1512, l'acontzant in su 1823, in su 1900 l'ismànniant e 42 annos a pustis nche derruet. In is annos imbenientes sa populatzione organizat "Progetu pro pedire dinare pro torrare a nou sa crèsia". Is traballos incumentzant su 30 de [[abrile]] de su 1950, cando però in una istremenadura bi morit un'òmine is traballos si firmant, ant a torrare a comintzare in su 1980 cando si torrat a formare su comitadu de su "Progetu". S'òpera nche nche l'ant cumprida in su 1994. Un'àtera crèsia, sagrada a s'Assunta, la fràigant in su 1560, cun una navada sola, retangulare, dd'ismànniant in su 1808 cun àteras duas navadas. In su 1952 nche la ghetant, la torrant a fraigare a nou, ma in su 1984 su gèniu tzivile decrarat chi sa Crèsia no est prus agìbile. == Sas festas == Sas de importu sunt sa de Santa Marta, su 29 de [[trìulas]], cun sos gadonesos in costùmene e a caddu chi acumpàngiant sa Santa in professone, sa de s’Assunta, su 15 de [[austu]], e sa de Santa Bàrbara, amparadora de is minadores chi si festat su 4 de nadale, in sa mina de Funtana Raminosa. Su primu fine de chida de su mese de [[nadale]] cun Prendas de lerru sa bidda leat parte a sa manifestatzione ''Autunno in Barbagia''. In custas dies s’aberint is demos antigas e si mustrant is produtos de s’artesania e de sa traditzione. == Persones nòdidas == * Antiogu Polla, filòsofu * Marcu Antoni Ghiani, mortore de su vitze-re Manuel de los Cobos, marchesu de Camarassa == Riferimentos == <references /> == Bibliografia == * {{Tzita libru|nùmene=Giuanna|sambenadu=Chessa|tìtulu=Biddas de sa provìntzia de Nùgoro|annu=2014|editore=Ufìtziu Limba Sarda de sa Provìntzia de Nùgoro|pp=35-36|capìtulu=Gadoni}} *{{Tzita libru|nùmene=Gino|sambenadu=Camboni|àteros=fotografias de Nanni Marras e Ninni Marras, collaboratzione de Helmar Schenk|tìtulu=Gennargentu|data=1991|editore=EdiSar|tzitade=Casteddu|limba=it|pp=160-162|OCLC=797586813}} *{{Tzita libru|nùmene=Gino|sambenadu=Camboni|nùmene2=Bruno|sambenadu2=De Martis|nùmene3=Helmar|sambenadu3=Schenk|tìtulu=Barbagia Mandrolisai: ambiente, flora, fauna|data=1990|editore=EdiSar|tzitade=Casteddu|limba=it|pp=26-28|OCLC=879890484}} *{{Tzita libru|nùmene=Manlio|sambenadu=Brigaglia|wkautore=Manlio Brigaglia|nùmene2=Salvatore|sambenadu2=Tola|tìtulu=Dizionario storico-geografico dei comuni della Sardegna|url=https://www.sardegnadigitallibrary.it/index.php?xsl=2435&s=17&v=9&c=4459&c1=%22Dizionario+storico-geografico+dei+Comuni+della+Sardegna%22&n=24&ric=1&idtipo=3|data=2006|editore=[[Carlo Delfino editore]]|tzitade=Tàtari|limba=it|pp=207-209|volume=2|capìtulu=Gadoni|url_capìtulu=https://www.sardegnadigitallibrary.it/mmt/fullsize/2012082710523300006.pdf|OCLC=888708482|ISBN=978-88-7138-430-6|atzessu=2021-12-28|dataarchìviu=2021-12-28|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20211228094625/https://www.sardegnadigitallibrary.it/index.php?xsl=2435&s=17&v=9&c=4459&c1=%22Dizionario+storico-geografico+dei+Comuni+della+Sardegna%22&n=24&ric=1&idtipo=3|urlmortu=eja}} == Ligàmenes esternos == * {{Tzita web|url=https://www.comune.gadoni.nu.it/index.php|tìtulu=Situ istitutzionale|limba=it}} *{{Tzita web|url=http://www.comunas.it/gadoni/|tìtulu=S'ischeda de su comune in intro de su portale Comunas de sa Regione Sardigna|limba=it}} {{Template:Provìntzia de Nùgoro}} [[Categoria:Provìntzia de Nùgoro]] [[Categoria:Barbàgia de Brevìe]] 9zvmgc331pjrss5c5lo2prcj3yaliho 186585 186584 2025-06-23T14:32:39Z SamSard 25038 186585 wikitext text/x-wiki {{coord|format=dms|display=title}} {{LSC}} '''Àdoni''' est una [[bidda]] de sa [[Provìntzia de Nùgoro]] e tenet 723 abitantes. == Su nùmene == Sa traditzione populare narat chi su nùmene de sa bidda benit dae unu pastore de [[Àrthana]] chi faghiat Cadoni de sambenadu chi si nd’est bènnidu a inoghe cun su bestiàmene. Un'àtera versione narat chi su nùmene benit dae “Gaudiu onu” est a nàrrere “godo de bona sorte” su chi rispondiat, semper custu Cadoni, cando ddi preguntaiant comente istaiat. Custu modu de nàrrere in Gadoni est galu impreadu. Pro [[Massimo Pittau|Pittau]]<ref>{{Tzita libru|nùmene=Massimo|sambenadu=Pittau|tìtulu=I nomi di paesi, città, regioni, monti, fiumi della Sardegna: significato e origine|data=1997|editore=Gasperini|tzitade=Casteddu|limba=it|OCLC=231730413}}</ref> pigat su nùmene dae una casta de erba chi si mutit càdoni-e. Pro Dedola<ref>{{Tzita libru|nùmene=Salvatore|sambenadu=Dedola|tìtulu=Toponomastica sarda: i nomi di luogo prelatini, i toponimi di età nuragica di tutti i comuni della Sardegna, traduzione della Stele di Nora|data=2004|editore=Grafica del Porteolla|tzitade=Patiolla|limba=it|OCLC=492784667|ISBN=978-88-88246-53-6}}</ref> imbetzes su nùmene benit a manera dereta dae Adone. == Su sartu == Àdoni est postu a un’artària de 696 metros subra de su livellu de su mare in sa costa de unu monte dae ue dòminat sa badde, in fundu bi curret unu riu afluente de su [[Flumendosa]]. Est sa prus meridionale de is biddas de sa Comunidade Montana de su Gennargentu- Mandrolisai. Nch’est a 80 km dae [[Nùgoro]] e 120 dae [[Casteddu]]. Sa bidda est intundada dae duos montes, su de Arzanadolu a nord-ovest, artu 1112 metros, e cussu de sa Scova a nord-est, cun sa punta prus arta de totu su sartu chi tocat sos 1187 metros, custu nche falat finas a su riu Flumendosa, inoghe bi sunt sas minas de Funtana Raminosa. Su sartu de Gadoni s’isterret pro 4350 ètaros, in su tretu prus meridionale de sa [[Barbàgia de Brevìe|Barbàgia de Brebì]], finas a sa làcana cun sa [[Barbàgia de Seulu]] e de su [[Sarcidanu]]. Su territòriu est ocupadu mesches dae unu tauladu de granitos e montes antigos chi rendent s’aspetu geogràficu aspru meda pro sa presèntzia de calancas profundas, Totu su territòriu est caraterizadu dae dislivellos mannos a beru cun trèmenes chi si nche ghetant in sa badde de Tistilios chi s’agatat in mesu de is duos montes. Su territòriu est duncas interessante meda siat dae unu puntu de vista paesagìsticu chi ambientale. Bastet de pensare a sas siendas naturalìsticas chi nde benint dae is buscos seculares de Crontas o dae is calancas iscavadas dae su tempos dae su riu de su Flumendosa, o dae is garigas de sa punta de Sa Scova. Su sartu est peri ricu de abba, medas sunt difatis is benas e is rios, su prus mannu est su de su Flumendosa chi curret in sa badde pro 20 km. De interessu mannu sunt peri is grutas càrsicas, che a sas Grutas Albas e sas de Perdu. == S'istòria == Sa caraterìstica chi distinghet e rendet sa bidda de Gadoni ùnica dae unu puntu de vista istòricu e econòmicu est s’istèrrida de ràmene, sa prus importante de sa regione; si pensat chi l’apant isfrutada sos tempos de is [[Tziviltade nuraghesa|nuràgicos]], e a pustis dae is [[Istòria de Sardigna fenìtziu-pùnica|cartaginesos]], dae is [[Sardigna e Còrsica|romanos]] e peri dae is [[àrabos]], finas in su tempus su [[Istòria de Sardigna ispagnola|domìniu de s'Ispagna]] b’at un'interessamentu a sa mina, e difatis ant emìtidu unu permissu de isfrutamentu a tale Pietro Xinto; petzi in su 1909 unu ingenieri belga at fatu unos cantos traballos pro bèndere is permissos de chirca a un'avocadu frantzesu, Paolo Guimbertière. Est in custos primos annos de su Noighentos chi naschet su bidditzolu mineràriu de Funtana Raminosa. Semper in cussu tempus ant fatu is caminos pro nche lòmpere a sa mina. S’atividade de estratzione sighit finas a su 1946 cando sa sotziedade frantzesa lassat sa mina a sa sotziedade Minerària de Gadoni. Dae como in susu sa mina colat dae manu in manu finas a arribare a su 1987, cando sa crisi de custu setore nche faghet acabbare s’atividade de estratzione e a is 112 minadores nche los tramudant a sas minas de s'Igresiente. Sa mina de Funtana Raminosa oe faghet parte de su parcu geomineràriu e est isetende de essere mudada in una localidade turìstica. == S'economia == Sa bidda in passadu at patidu meda pro s'isulamentu ca si b'arribaiat petzi cun unu caminu cun bortas meda chi est istadu asfaltadu in su 1966. De importu mannu est istada sa fraigada de su totavia in su Flumendosa, longu 500 metros e artu 106, unu de is prus mannos de [[Itàlia]]. Sa populatzione in su '900 campaiat prus che àteru cun s'agricultura e sa pastorìtzia. Medas fiant però is maistros de linna e ferreris. In cada domo si tessiant is burras, unu tapete tìpicu de custa bidda. Cun s'abertura de sa mina, s'economia de sa bidda est mudada in mègius; in sos annos 70, fiant 300 is minadores chi traballaiant in ie. In custos annos podimus peri nàrrere chi Gadoni fiat una de sas biddas prus benestantes de su territòriu. Oe s'economia est prus chi no àteru agropastorale. == Monumentos == Su coro de sa bidda fiat formadu dae domos fraigadas cun pedras e ludu e postas a mesuchircu cunforma a su logu. A custas a pustis b'ant annantu s'ala de susu e s'ala de mesu . Sa crèsia de Santa Marta est forsis s'ùnicu monumentu de importu istòricu. Fraigada in sa punta de su monte in su 1512, l'acontzant in su 1823, in su 1900 l'ismànniant e 42 annos a pustis nche derruet. In is annos imbenientes sa populatzione organizat "Progetu pro pedire dinare pro torrare a nou sa crèsia". Is traballos incumentzant su 30 de [[abrile]] de su 1950, cando però in una istremenadura bi morit un'òmine is traballos si firmant, ant a torrare a comintzare in su 1980 cando si torrat a formare su comitadu de su "Progetu". S'òpera nche nche l'ant cumprida in su 1994. Un'àtera crèsia, sagrada a s'Assunta, la fràigant in su 1560, cun una navada sola, retangulare, dd'ismànniant in su 1808 cun àteras duas navadas. In su 1952 nche la ghetant, la torrant a fraigare a nou, ma in su 1984 su gèniu tzivile decrarat chi sa Crèsia no est prus agìbile. == Sas festas == Sas de importu sunt sa de Santa Marta, su 29 de [[trìulas]], cun sos gadonesos in costùmene e a caddu chi acumpàngiant sa Santa in professone, sa de s’Assunta, su 15 de [[austu]], e sa de Santa Bàrbara, amparadora de is minadores chi si festat su 4 de nadale, in sa mina de Funtana Raminosa. Su primu fine de chida de su mese de [[nadale]] cun Prendas de lerru sa bidda leat parte a sa manifestatzione ''Autunno in Barbagia''. In custas dies s’aberint is demos antigas e si mustrant is produtos de s’artesania e de sa traditzione. == Persones nòdidas == * Antiogu Polla, filòsofu * Marcu Antoni Ghiani, mortore de su vitze-re Manuel de los Cobos, marchesu de Camarassa == Riferimentos == <references /> == Bibliografia == * {{Tzita libru|nùmene=Giuanna|sambenadu=Chessa|tìtulu=Biddas de sa provìntzia de Nùgoro|annu=2014|editore=Ufìtziu Limba Sarda de sa Provìntzia de Nùgoro|pp=35-36|capìtulu=Gadoni}} *{{Tzita libru|nùmene=Gino|sambenadu=Camboni|àteros=fotografias de Nanni Marras e Ninni Marras, collaboratzione de Helmar Schenk|tìtulu=Gennargentu|data=1991|editore=EdiSar|tzitade=Casteddu|limba=it|pp=160-162|OCLC=797586813}} *{{Tzita libru|nùmene=Gino|sambenadu=Camboni|nùmene2=Bruno|sambenadu2=De Martis|nùmene3=Helmar|sambenadu3=Schenk|tìtulu=Barbagia Mandrolisai: ambiente, flora, fauna|data=1990|editore=EdiSar|tzitade=Casteddu|limba=it|pp=26-28|OCLC=879890484}} *{{Tzita libru|nùmene=Manlio|sambenadu=Brigaglia|wkautore=Manlio Brigaglia|nùmene2=Salvatore|sambenadu2=Tola|tìtulu=Dizionario storico-geografico dei comuni della Sardegna|url=https://www.sardegnadigitallibrary.it/index.php?xsl=2435&s=17&v=9&c=4459&c1=%22Dizionario+storico-geografico+dei+Comuni+della+Sardegna%22&n=24&ric=1&idtipo=3|data=2006|editore=[[Carlo Delfino editore]]|tzitade=Tàtari|limba=it|pp=207-209|volume=2|capìtulu=Gadoni|url_capìtulu=https://www.sardegnadigitallibrary.it/mmt/fullsize/2012082710523300006.pdf|OCLC=888708482|ISBN=978-88-7138-430-6|atzessu=2021-12-28|dataarchìviu=2021-12-28|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20211228094625/https://www.sardegnadigitallibrary.it/index.php?xsl=2435&s=17&v=9&c=4459&c1=%22Dizionario+storico-geografico+dei+Comuni+della+Sardegna%22&n=24&ric=1&idtipo=3|urlmortu=eja}} == Ligàmenes esternos == * {{Tzita web|url=https://www.comune.gadoni.nu.it/index.php|tìtulu=Situ istitutzionale|limba=it}} *{{Tzita web|url=http://www.comunas.it/gadoni/|tìtulu=S'ischeda de su comune in intro de su portale Comunas de sa Regione Sardigna|limba=it}} {{Template:Provìntzia de Nùgoro}} [[Categoria:Provìntzia de Nùgoro]] [[Categoria:Barbàgia de Brevìe]] 7n2s7zmrz7yokan44i22gxkx0y3i1n8 186587 186585 2025-06-23T14:34:43Z SamSard 25038 186587 wikitext text/x-wiki {{coord|format=dms|display=title}} {{LSC}} '''Adòni''' est una [[bidda]] de sa [[Provìntzia de Nùgoro]] e tenet 723 abitantes. == Su nùmene == Sa traditzione populare narat chi su nùmene de sa bidda benit dae unu pastore de [[Àrthana]] chi faghiat Cadoni de sambenadu chi si nd’est bènnidu a inoghe cun su bestiàmene. Un'àtera versione narat chi su nùmene benit dae “Gaudiu onu” est a nàrrere “godo de bona sorte” su chi rispondiat, semper custu Cadoni, cando ddi preguntaiant comente istaiat. Custu modu de nàrrere in Gadoni est galu impreadu. Pro [[Massimo Pittau|Pittau]]<ref>{{Tzita libru|nùmene=Massimo|sambenadu=Pittau|tìtulu=I nomi di paesi, città, regioni, monti, fiumi della Sardegna: significato e origine|data=1997|editore=Gasperini|tzitade=Casteddu|limba=it|OCLC=231730413}}</ref> pigat su nùmene dae una casta de erba chi si mutit càdoni-e. Pro Dedola<ref>{{Tzita libru|nùmene=Salvatore|sambenadu=Dedola|tìtulu=Toponomastica sarda: i nomi di luogo prelatini, i toponimi di età nuragica di tutti i comuni della Sardegna, traduzione della Stele di Nora|data=2004|editore=Grafica del Porteolla|tzitade=Patiolla|limba=it|OCLC=492784667|ISBN=978-88-88246-53-6}}</ref> imbetzes su nùmene benit a manera dereta dae Adone. == Su sartu == Adòni est postu a un’artària de 696 metros subra de su livellu de su mare in sa costa de unu monte dae ue dòminat sa badde, in fundu bi curret unu riu afluente de su [[Flumendosa]]. Est sa prus meridionale de is biddas de sa Comunidade Montana de su Gennargentu- Mandrolisai. Nch’est a 80 km dae [[Nùgoro]] e 120 dae [[Casteddu]]. Sa bidda est intundada dae duos montes, su de Arzanadolu a nord-ovest, artu 1112 metros, e cussu de sa Scova a nord-est, cun sa punta prus arta de totu su sartu chi tocat sos 1187 metros, custu nche falat finas a su riu Flumendosa, inoghe bi sunt sas minas de Funtana Raminosa. Su sartu de Gadoni s’isterret pro 4350 ètaros, in su tretu prus meridionale de sa [[Barbàgia de Brevìe|Barbàgia de Brebì]], finas a sa làcana cun sa [[Barbàgia de Seulu]] e de su [[Sarcidanu]]. Su territòriu est ocupadu mesches dae unu tauladu de granitos e montes antigos chi rendent s’aspetu geogràficu aspru meda pro sa presèntzia de calancas profundas, Totu su territòriu est caraterizadu dae dislivellos mannos a beru cun trèmenes chi si nche ghetant in sa badde de Tistilios chi s’agatat in mesu de is duos montes. Su territòriu est duncas interessante meda siat dae unu puntu de vista paesagìsticu chi ambientale. Bastet de pensare a sas siendas naturalìsticas chi nde benint dae is buscos seculares de Crontas o dae is calancas iscavadas dae su tempos dae su riu de su Flumendosa, o dae is garigas de sa punta de Sa Scova. Su sartu est peri ricu de abba, medas sunt difatis is benas e is rios, su prus mannu est su de su Flumendosa chi curret in sa badde pro 20 km. De interessu mannu sunt peri is grutas càrsicas, che a sas Grutas Albas e sas de Perdu. == S'istòria == Sa caraterìstica chi distinghet e rendet sa bidda de Gadoni ùnica dae unu puntu de vista istòricu e econòmicu est s’istèrrida de ràmene, sa prus importante de sa regione; si pensat chi l’apant isfrutada sos tempos de is [[Tziviltade nuraghesa|nuràgicos]], e a pustis dae is [[Istòria de Sardigna fenìtziu-pùnica|cartaginesos]], dae is [[Sardigna e Còrsica|romanos]] e peri dae is [[àrabos]], finas in su tempus su [[Istòria de Sardigna ispagnola|domìniu de s'Ispagna]] b’at un'interessamentu a sa mina, e difatis ant emìtidu unu permissu de isfrutamentu a tale Pietro Xinto; petzi in su 1909 unu ingenieri belga at fatu unos cantos traballos pro bèndere is permissos de chirca a un'avocadu frantzesu, Paolo Guimbertière. Est in custos primos annos de su Noighentos chi naschet su bidditzolu mineràriu de Funtana Raminosa. Semper in cussu tempus ant fatu is caminos pro nche lòmpere a sa mina. S’atividade de estratzione sighit finas a su 1946 cando sa sotziedade frantzesa lassat sa mina a sa sotziedade Minerària de Gadoni. Dae como in susu sa mina colat dae manu in manu finas a arribare a su 1987, cando sa crisi de custu setore nche faghet acabbare s’atividade de estratzione e a is 112 minadores nche los tramudant a sas minas de s'Igresiente. Sa mina de Funtana Raminosa oe faghet parte de su parcu geomineràriu e est isetende de essere mudada in una localidade turìstica. == S'economia == Sa bidda in passadu at patidu meda pro s'isulamentu ca si b'arribaiat petzi cun unu caminu cun bortas meda chi est istadu asfaltadu in su 1966. De importu mannu est istada sa fraigada de su totavia in su Flumendosa, longu 500 metros e artu 106, unu de is prus mannos de [[Itàlia]]. Sa populatzione in su '900 campaiat prus che àteru cun s'agricultura e sa pastorìtzia. Medas fiant però is maistros de linna e ferreris. In cada domo si tessiant is burras, unu tapete tìpicu de custa bidda. Cun s'abertura de sa mina, s'economia de sa bidda est mudada in mègius; in sos annos 70, fiant 300 is minadores chi traballaiant in ie. In custos annos podimus peri nàrrere chi Gadoni fiat una de sas biddas prus benestantes de su territòriu. Oe s'economia est prus chi no àteru agropastorale. == Monumentos == Su coro de sa bidda fiat formadu dae domos fraigadas cun pedras e ludu e postas a mesuchircu cunforma a su logu. A custas a pustis b'ant annantu s'ala de susu e s'ala de mesu . Sa crèsia de Santa Marta est forsis s'ùnicu monumentu de importu istòricu. Fraigada in sa punta de su monte in su 1512, l'acontzant in su 1823, in su 1900 l'ismànniant e 42 annos a pustis nche derruet. In is annos imbenientes sa populatzione organizat "Progetu pro pedire dinare pro torrare a nou sa crèsia". Is traballos incumentzant su 30 de [[abrile]] de su 1950, cando però in una istremenadura bi morit un'òmine is traballos si firmant, ant a torrare a comintzare in su 1980 cando si torrat a formare su comitadu de su "Progetu". S'òpera nche nche l'ant cumprida in su 1994. Un'àtera crèsia, sagrada a s'Assunta, la fràigant in su 1560, cun una navada sola, retangulare, dd'ismànniant in su 1808 cun àteras duas navadas. In su 1952 nche la ghetant, la torrant a fraigare a nou, ma in su 1984 su gèniu tzivile decrarat chi sa Crèsia no est prus agìbile. == Sas festas == Sas de importu sunt sa de Santa Marta, su 29 de [[trìulas]], cun sos gadonesos in costùmene e a caddu chi acumpàngiant sa Santa in professone, sa de s’Assunta, su 15 de [[austu]], e sa de Santa Bàrbara, amparadora de is minadores chi si festat su 4 de nadale, in sa mina de Funtana Raminosa. Su primu fine de chida de su mese de [[nadale]] cun Prendas de lerru sa bidda leat parte a sa manifestatzione ''Autunno in Barbagia''. In custas dies s’aberint is demos antigas e si mustrant is produtos de s’artesania e de sa traditzione. == Persones nòdidas == * Antiogu Polla, filòsofu * Marcu Antoni Ghiani, mortore de su vitze-re Manuel de los Cobos, marchesu de Camarassa == Riferimentos == <references /> == Bibliografia == * {{Tzita libru|nùmene=Giuanna|sambenadu=Chessa|tìtulu=Biddas de sa provìntzia de Nùgoro|annu=2014|editore=Ufìtziu Limba Sarda de sa Provìntzia de Nùgoro|pp=35-36|capìtulu=Gadoni}} *{{Tzita libru|nùmene=Gino|sambenadu=Camboni|àteros=fotografias de Nanni Marras e Ninni Marras, collaboratzione de Helmar Schenk|tìtulu=Gennargentu|data=1991|editore=EdiSar|tzitade=Casteddu|limba=it|pp=160-162|OCLC=797586813}} *{{Tzita libru|nùmene=Gino|sambenadu=Camboni|nùmene2=Bruno|sambenadu2=De Martis|nùmene3=Helmar|sambenadu3=Schenk|tìtulu=Barbagia Mandrolisai: ambiente, flora, fauna|data=1990|editore=EdiSar|tzitade=Casteddu|limba=it|pp=26-28|OCLC=879890484}} *{{Tzita libru|nùmene=Manlio|sambenadu=Brigaglia|wkautore=Manlio Brigaglia|nùmene2=Salvatore|sambenadu2=Tola|tìtulu=Dizionario storico-geografico dei comuni della Sardegna|url=https://www.sardegnadigitallibrary.it/index.php?xsl=2435&s=17&v=9&c=4459&c1=%22Dizionario+storico-geografico+dei+Comuni+della+Sardegna%22&n=24&ric=1&idtipo=3|data=2006|editore=[[Carlo Delfino editore]]|tzitade=Tàtari|limba=it|pp=207-209|volume=2|capìtulu=Gadoni|url_capìtulu=https://www.sardegnadigitallibrary.it/mmt/fullsize/2012082710523300006.pdf|OCLC=888708482|ISBN=978-88-7138-430-6|atzessu=2021-12-28|dataarchìviu=2021-12-28|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20211228094625/https://www.sardegnadigitallibrary.it/index.php?xsl=2435&s=17&v=9&c=4459&c1=%22Dizionario+storico-geografico+dei+Comuni+della+Sardegna%22&n=24&ric=1&idtipo=3|urlmortu=eja}} == Ligàmenes esternos == * {{Tzita web|url=https://www.comune.gadoni.nu.it/index.php|tìtulu=Situ istitutzionale|limba=it}} *{{Tzita web|url=http://www.comunas.it/gadoni/|tìtulu=S'ischeda de su comune in intro de su portale Comunas de sa Regione Sardigna|limba=it}} {{Template:Provìntzia de Nùgoro}} [[Categoria:Provìntzia de Nùgoro]] [[Categoria:Barbàgia de Brevìe]] dlj9lmp6ujmgrxrdsmsoxb7u8ngtv9e Aeroportu de Casteddu-Su Masu 0 21775 186577 186044 2025-06-23T13:57:50Z SamSard 25038 186577 wikitext text/x-wiki {{CAM}}[[File:Aeroporto Cagliari-Elmas.jpg|thumb|S'aeroportu de Casteddu-Su Masu.]] S''''aeroportu de Casteddu-Su Masu "Mario Mameli"''' est un'aeroportu in [[Sardigna]] situadu a 6 km a su norte-ovest de sa citadi de [[Casteddu]], longu sa carrera statali 130 in diretzioni de su comunu de [[Su Masu]] ddui est. S'incrarat subra de su stannu de Casteddu, conurbau cun s'àrea metropolitana de su cabulogu sardu. Est intitulau a s'arregordu de su tenenti Mario Mameli, arrutu subra su xelu de Tembien duranti sa batalla de Abissinia. De unus cantus de annus s'aeroportu est basi operativa de [[Ryanair]] e de maju 2019 fintzas de sa ''low cost'' ispagnola Volotea; in passau est stau basi operativa de sa cumpangia [[Meridiana Fly|Meridiana]]. == Nòdias tècnicas == Su còdixi IATA de s'aeroportu de Casteddu-Su Masu est CAG, e su ICAO est LIEE. Sa fraigada est dotada de una pista de asfaltu longa 2804 m e larga 45 m, s'artària est de 3 m subra de su livellu de su mari, s'orientamentu est RWY 14-32, is frecuèntzias ràdiu printzipalis funt sa 120.605 o sa 122.100 MHz po sa turri e sa 125.430 MHz po sa ''ground''<ref>{{Tzita web|url=http://www.enav.it/enavWebPortalStatic/AIP/AD/AD2/ADPEE1-1.pdf|tìtulu=LIEE, CAGLIARI/Elmas|autore=ENAV|data=|atzessu=}}</ref>. Sa bia de rullàgiu printzipali "A" (alpha) est parallela a sa pista, longa 2400 m e est stada ainnantis impreada cumenti a pista ausiliària de orientamentu 14L/32R duranti is traballus de acontzu de sa pista de bolu. S'aeroportu, gestiu de So.G.Aer. S.p.a (''Società di Gestione Aeroporto di Cagliari''), tenit un'operatividadi de 24 oras a sa die cun tràficu de Aviatzioni Generali e Cumertziali. Cust'ùrtima detenit su nùmeru majori de passigeris in trànsitu e de movimentus de s'ìsula intrea<ref>{{Tzita web | 1 = http://www.assaeroporti.it/defy.asp | 2 = ASSAEROPORTI Dati di Traffico | 3 = 12 settembre 2012 | dataarchìviu = 2013-01-19 | urlarchìviu = https://web.archive.org/web/20130119010721/http://www.assaeroporti.it/defy.asp | urlmortu = eja }}</ref>. == Stòria == === Orìginis === Su primu nùcleu de s'aeroportu civili de Casteddu est stau inaugurau in su [[1937]] acanta de is fraigadas militaris, ande su molu de s'idroscalu, cun progetu de Giorgio Gandini. In su 1937 sa lìnia Casteddu-Roma teniàt 9.748 passigeris, chi aiant postu sa trata a su primu logu assolutu in Itàlia po nùmeru de passigeris, sighiat sa Roma-Milanu cun 8.958 passigeris. Apustis funt depius passai prus de binti annus antis chi unu ''terminal'' nou bennirit progetau: su 26 de martzu [[1958]] est inaugurada sa segundu aero-statzioni, progetada de Tullio Ibba e fraigada de su Gèniu aereonàuticu. Cun sa crèscida de is passigeris, est stada progetada de Giovanni Marras sa de tres aero-statzionis, posca inaugurada in su [[1980]]. Custa est stada nointames retènnia insufitziente po sa gestioni de su tràficu semper majori chi s'aeroportu s'est agatau a gestiri. === Sa aero-statzioni noa === Po custa arrexioni sa sotziedadi de gestioni at detzìdiu su fàbricu de una aero-statzioni noa po de sustentai unu tràficu finas a 7 millionis de passigeris/annu. Su progetu, predispostu de su 1997 a su 1999, est stau inaugurau in su [[2004]] de su presidenti de sa Repùblica Italiana Carlo Azeglio Ciampi. == Cullegamentus == De su 9 de làmpadas [[2013]], s'aeroportu disponit de una firmada ferruviària cosa sua, sa statzioni de "''Elmas Aeroporto''", serbida de Trenitalia<ref>{{Tzita web|url=http://www.fsnews.it/cms/v/index.jsp?vgnextoid=b476ceec15f0f310VgnVCM1000008916f90aRCRD|tìtulu=Elmas Aeroporto: la nuova stazione diventa realtà|data=5 giugno 2013|atzessu=8 giugno 2013}}</ref>. Is trenus cullegant s'aeroportu cun is citadis sardas printzipalis: [[Istassione ferruviària de Casteddu|Casteddu]] (5 minutus e fitiania elevada), [[Istassione ferruviària de Igrèsias|Igrèsias]] (40 minutus), [[Istassione intermodale de Carbònia|Carbònia]] (55 minutus), San Gavino (20 minutus), [[Istassione ferruviària de Aristanis|Aristanis]] (40 minutus), [[Istassione ferruviària de Macumere|Macumere]] (1 ora e 30 minutus), [[Istassione ferruviària de Tàtari|Sassari]] (2 oras e 40 minutus). S'aeroportu est puru cullegau a sa Carrera statali 391 "de Su Masu" e a sa Carrera statali 130 "Iglesienti". == Referèntzias == <references /> [[Categoria:Sardigna]] 4f42k3yeqh7ls7du5eo7k0zu3n6xwd7 Lenin 0 22801 186611 184225 2025-06-24T09:18:20Z SamSard 25038 186611 wikitext text/x-wiki {{S}}{{Variant|CAM}} '''Vladimir Il'ič Ul'janov''' (Uljanovsk, 22 Abrili 1870 - Gorki, 21 Gennargiu 1924), connotu cun su nomini de "Lenin" fiat unu puliticu, filososofu, revolutzionariu [[russu]], leader de sa fatzioni bolscevica in sa [[Revolutzioni de Ledàmini]] e primu leader de su [[Partidu Comunista de s'Unioni de is Repubricas Sotzialistas Sovieticas|Partidu Comunista]] de s'[[Unione Sovietica|Unioni de is Repubricas Sotzialistas Sovieticas]]. {{Controllu de autoridade}} [[Categoria:Unione Soviètica]] [[Categoria:Comunistas]] rkqp3vrjw1hoh8dhrbbxwae3f3ieq2t MediaWiki:GrowthExperimentsSuggestedEdits.json 8 22831 186604 184333 2025-06-23T16:45:06Z Maintenance script 8769 Adding version data 186604 json application/json { "$version": "1.0.0", "GEInfoboxTemplates": [], "copyedit": { "disabled": false, "templates": [], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "" }, "expand": { "disabled": false, "templates": [ "S" ], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "" }, "image_recommendation": { "disabled": false, "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "", "maxTasksPerDay": 25, "templates": [] }, "link_recommendation": { "disabled": false, "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "", "maximumLinksToShowPerTask": 3, "excludedSections": [ "agganzos de fora", "bibliografia", "bibliografìa", "collegamenti esterni", "collegamentos esternos", "collegamentus a foras", "libros", "ligas esternas", "ligàmenes esternos", "ligòngios esternos", "notas", "note", "notes", "references", "referentzias", "referèntzias", "riferimentos", "riferimentus" ], "maxTasksPerDay": 25, "underlinkedWeight": 0.5, "minimumLinkScore": 0.6, "maximumEditsTaskIsAvailable": "no" }, "links": { "disabled": false, "templates": [ "W" ], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide#Editing_links" }, "references": { "disabled": false, "templates": [], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "" }, "section_image_recommendation": { "disabled": false, "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "", "maxTasksPerDay": 25 }, "update": { "disabled": false, "templates": [], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "" } } jh1ynu4fv7v7ig6303qtnuu0ss5q1rn 186605 186604 2025-06-23T17:10:09Z Maintenance script 8769 Migrating data to new format 186605 json application/json { "$version": "2.0.0", "GEInfoboxTemplates": [], "copyedit": { "disabled": false, "templates": [], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "" }, "expand": { "disabled": false, "templates": [ "S" ], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "" }, "image_recommendation": { "disabled": false, "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "", "maxTasksPerDay": 25, "templates": [] }, "link_recommendation": { "disabled": false, "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "", "maximumLinksToShowPerTask": 3, "excludedSections": [ "agganzos de fora", "bibliografia", "bibliografìa", "collegamenti esterni", "collegamentos esternos", "collegamentus a foras", "libros", "ligas esternas", "ligàmenes esternos", "ligòngios esternos", "notas", "note", "notes", "references", "referentzias", "referèntzias", "riferimentos", "riferimentus" ], "maxTasksPerDay": 25, "underlinkedWeight": 0.5, "minimumLinkScore": 0.6, "maximumEditsTaskIsAvailable": "no" }, "links": { "disabled": false, "templates": [ "W" ], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide#Editing_links" }, "references": { "disabled": false, "templates": [], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "" }, "section_image_recommendation": { "disabled": false, "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "", "maxTasksPerDay": 25 }, "update": { "disabled": false, "templates": [], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "" } } gbpax17kibptjz0ywbbd81rue5z5wdk Franco Serantini 0 22873 186610 184798 2025-06-24T09:16:22Z SamSard 25038 /* Biografia */ 186610 wikitext text/x-wiki {{Variant|CAM}} '''Francu Serantini''', nasciu Frantziscu Serantini ([[Casteddu]], 16 de [[Argiolas]] 1951- Pisa, 7 de [[Maju]] 1972) fiat unu anàrchicu [[Populu sardu|sardu]]. == Biografia == Francu Serantini fiat bènnidu abbandonadu in brefotrofio, ue abarrat fintzas a s'edadi de dus annus candu benit adotadu de una còpia chentza fìllus. A pustis de sa morte de sa mama adotiva fiat dau in afidamentu a is ajajus maternus, cun is calis bivit, in Campobello de Licata in [[Sitzìlia]], finas a su cumprimentu de noi annus candu fiat torradu de andai a un'istitutu de assistu in [[Casteddu]]. In su [[1968]] est imbiadu a s'Istitutu po s'osservatzioni de is minores de [[Firentze|Firenze]] e de innoi e - puru chentza sa mìnima rexoni de òrdini penali - destinadu a su riformatorio de [[Pisa]] "Pietro Thouar" in istadu de semi-libertadi, cunsistendi in su papai e dromiri in su istitudu. In Pisa, a pustis de sa licèntzia mèdia a s'iscola istatali Fibonacci, frecuentat s'iscola de contabilidadi aziendali. Cun s'istùdiu e su connoschimentu de amigus nous, incumentzat a castiai su mundu cun ogus diferentis e a s'acurtziai a s'ambienti pulìticu de sa manca, frecuentendi is logus de sas Federatziones de giòvanos comunista e sotzialista, colende dae Chertu Continu finas a aprodare, in s'atòngiu de su [[1971]], a su grupu anàrchicu "Giuseppe Pinelli" de Pisa. === Incartzerau === Imparis cun àtrus militantis est impinnadu in is initziativas pulìticas de cutus annus, cumenti a s'esperièntzia de su "Mercadu ruju" in su bixinau populari de su [[Cep (Pisa)|CEP]], in medas atzionis pulìticas e, a sa fini, in s'alluta discussioni chi sa candidadura de protesta a unu sègiu in parlamentu de [[Pietro Valpreda]] at innescau in su movimentu anàrchicu. Su 5 maju [[1972]] partètzipat a su presìdiu istabilidu de Chertu Continu in Pisa contra su comìtziu de Beppe Niccolai, pulìticu de su Movimentu Sotziale Italianu. Su presìdiu benit atacau de sa giusta; intertantu una de sas càrrigas, Serantini benit in cuntatu cun unu grupu de agentis de su Segundu e de su Tertziu plotoni de sa Tertzia cumpangias de su Primu Agrupamentu celere de Roma, subra de su lungarno Gambacorti, e arrestau. In sa noti, cun su mèigu presenti, sutapostu a bìsita, negat dogna tipu de malessere e refudat curas. A pustis benit trasferidu in antis a una caserma de sa giusta e posca a su [[Carcere Don Bosco|càrtzere Don Bosco]] aundi, sa die de agoa, benit sutapostu a un'interrogatòriu, intertantu manifestat un'istadu de imbrúciu chi su giùigi e sas guàrdias cartzeràrias e su mèigu de su càrtzeri nun cunsìderant sèriu. === Morti e imbistigus === Su 7 de maju, a pustis de dus diis, Serantini benit agatau in coma in sa tzella sua e portau a s'ospidali de su càrtzere. Morit in sas oras 9:45. Su merì de sa matessi die is autoridadis de su càrtzeri preguntant a su Comunu po s'autorizatzioni a su trasportu e a s'interru de su cropu de Franco. S'ufìtziu de su Comunu refudat, intertantu sa noa de sa morte de Serantini si difundet in totu sa citadi. Luciano De sa Mea, antifascista e militanti istòricu de sa manca pisana, detzidit imparis cun s'abogau Massei de si costituiri parti tzivili, atzioni possìbili cun s'adotzioni post mortem, sendi chi su giòvunu nun teniat parentis. Su interru sus, su 9 maju 1972, bident una manna partetzipatzioni populari. Su 13 maju, in sa pratza San Silvestro, a pustis de una manifestatzioni istabilida de Chertu Continu cun unu comìtziu de acabu de Gianni Landi po is anàrchicus e de Adriano Sofri po Chertu Continu, benit posta una tumba in ammentu de Franco Serantini a s'intrada de su palatzu Thouar, ùrtima residèntzia sua. Is manifestatzionis e is initziativas po ammentai Serantini si rinnovant, annu a pustis de annu. In [[Torinu]] di benit dedicada un'iscola, in su [[1979]] in Pisa nascit sa biblioteca omònima e in su [[1982]], in pratza S. Silvestro, benit inauguradu unu monumentu donau de is traballadoris cavatori de Carrara. Su fatu de Serantini abarrat a s'atentzione de s'opinione pùblica: a traessu de unu sartu istampat de is giornalis de s'àrea antagonista e gratzias de su libru de Corrado Stajano ''Su soversivu''. ''Vida e morte de s'anàrchicu Serantini'', bessiu in su [[1975]] e ifatu torrau a imprentai.. In su [[1977]] su dotori Alberto Mammoli, mèdicu de su càrtzeri Don Bosco, a pustis de èssi istadu sutapostu a protzessu e proscioltu de su Tribunali arrespetu de sa responsabilidadi sua in cunfrontu de su detentu, fiat istadu vìtima de una bindhita de chie du reteniat responsàbili de sa morti de Francu. Un'anàrchicu sardu, compatriota de sa vìtima, gambizzat su mèigu cumenti a solu responsabili; su ferimentu fiat bènnidu arribindhicau de unu grupu armadu chi operaiat in custus annus, Atzioni Rivolutzionària. In su 2022 po "Sellerio" est bessiu su libbru de Michele Battini "''Andai perché ci si crede"'', una sorta de testamentu pulìticu e morali de su bintenni anàrchicu chi arripercorrit totu su fatu a sa luxi de is documentus istòricus cunservadus acanta s'omònima Biblioteca pisana. === In sa curtura populari === Su grupu musicali casteddaju [[Dr. Drer & CRC posse| CRC Posse]], d'at nemonau a s'acabu de sa cantzoni "Unounotre" in s'Album insoru "Sega Sa Cadena". == Ligòngius esternus == * {{Tzita web|url=http://contropiano.org/interventi/2016/05/04/franco-serantini-un-esempio-antifascismo-militante-fascismo-oggi-078685|tìtulu=Franco Serantini. Un esempio di antifascismo militante contro il fascismo di oggi|atzessu=4 maggio 2016|limba=it}} {{Controllu de autoridade}} [[Categoria:Biografias]] [[Categoria:Anarchicos]] [[Categoria:Sardos]] rn7u0ehp8pz42055q8lwcgemd3dq0w2 L'Arcusgi 0 22877 186612 185466 2025-06-24T09:19:52Z SamSard 25038 186612 wikitext text/x-wiki {{Variant|CAM}} {{Artista musicale|URL=https://arcusgi.corsica/|nùmene=L'Arcusgi|Origin=[[Còssiga]]|data_de_nàschida=1984|gènere_musicale=[[Mùsica corsicana]], [[Mùsica polifònica]], [[Mùsica internatzionali]].|Years_active=1984 - oi}}'''L'Arcusgi''' est unu cumplessu musicali [[cossu]] de [[Mùsiga/campidanesu|mùsica]] traditzionali [[Còrsicanos|cossa]] polifònica. Fundau in su [[1984]] in [[Bastia]] si proponit a traessu de sa mùsica de essi unu grupu pulìticu-curturali tiradu a sa cunservatzioni de sa [[Limba cossa|limba corsicana]] e de is idealis de s'indipendentismu corsicanu e de totu is pòpulus chi gherrant po biri reconnota s'indipendèntzia pròpia. Su nòmini L''<nowiki/>'Arcusgi'' (in [[Limba italiana|sardu]]: Sa scupeta) est dedicau in ammentu de is armas in dotatzioni a s'esèrtzitu cossu de [[Pasquale Paoli]]. == Discografia == * [[1989]] - ''Resistèntzia'' * [[1993]] - ''Sò Elli'' * [[1995]] - ''Iscritores'' * [[1998]] - ''Testimonii à s'eternu'' * [[2002]] - ''Compilation des 4 premiers albums'' (collida) * [[2002]] - ''In vivu à fianc'à bois''... (dae bivu) * [[2005]] - ''S'arcusgi de Pasquale'' * [[2008]] - ''A Boghe Rebellat'' * [[2015]] - ''30 Anni'' [[Categoria:Mùsica corsicana]] f3v9psfi1a5es4tvywoutqav7jki7qv 186613 186612 2025-06-24T09:20:33Z SamSard 25038 186613 wikitext text/x-wiki {{Variant|CAM}} {{Artista musicale|URL=https://arcusgi.corsica/|nùmene=L'Arcusgi|Origin=[[Còssiga]]|data_de_nàschida=1984|gènere_musicale=[[Mùsica corsicana]], [[Mùsica polifònica]], [[Mùsica internatzionali]].|Years_active=1984 - oi}}'''L'Arcusgi''' est unu cumplessu musicali [[Còrsicanus|cossu]] de [[Mùsiga/campidanesu|mùsica]] traditzionali [[Còrsicanus|cossa]] polifònica. Fundau in su [[1984]] in [[Bastia]] si proponit a traessu de sa mùsica de essi unu grupu pulìticu-curturali tiradu a sa cunservatzioni de sa [[Limba cossa|limba corsicana]] e de is idealis de s'indipendentismu corsicanu e de totu is pòpulus chi gherrant po biri reconnota s'indipendèntzia pròpia. Su nòmini L''<nowiki/>'Arcusgi'' (in [[Limba italiana|sardu]]: Sa scupeta) est dedicau in ammentu de is armas in dotatzioni a s'esèrtzitu cossu de [[Pasquale Paoli]]. == Discografia == * [[1989]] - ''Resistèntzia'' * [[1993]] - ''Sò Elli'' * [[1995]] - ''Iscritores'' * [[1998]] - ''Testimonii à s'eternu'' * [[2002]] - ''Compilation des 4 premiers albums'' (collida) * [[2002]] - ''In vivu à fianc'à bois''... (dae bivu) * [[2005]] - ''S'arcusgi de Pasquale'' * [[2008]] - ''A Boghe Rebellat'' * [[2015]] - ''30 Anni'' [[Categoria:Mùsica corsicana]] jd5vpsp6z3lffhznbrhuv63vrtjf6fd 186614 186613 2025-06-24T09:22:08Z SamSard 25038 186614 wikitext text/x-wiki {{Variant|CAM}} {{Artista musicale|URL=https://arcusgi.corsica/|nùmene=L'Arcusgi|Origin=[[Còssiga]]|data_de_nàschida=1984|gènere_musicale=[[Mùsica corsicana]], [[Mùsica polifònica]], [[Mùsica internatzionali]].|Years_active=1984 - oi}}'''L'Arcusgi''' est unu cumplessu musicali [[Corsicanos|cossu]] de [[Mùsiga/campidanesu|mùsica]] traditzionali [[Corsicanos|cossa]] polifònica. Fundau in su [[1984]] in [[Bastia]] si proponit a traessu de sa mùsica de essi unu grupu pulìticu-curturali tiradu a sa cunservatzioni de sa [[Limba cossa|limba corsicana]] e de is idealis de s'indipendentismu corsicanu e de totu is pòpulus chi gherrant po biri reconnota s'indipendèntzia pròpia. Su nòmini L''<nowiki/>'Arcusgi'' (in [[Limba italiana|sardu]]: Sa scupeta) est dedicau in ammentu de is armas in dotatzioni a s'esèrtzitu cossu de [[Pasquale Paoli]]. == Discografia == * [[1989]] - ''Resistèntzia'' * [[1993]] - ''Sò Elli'' * [[1995]] - ''Iscritores'' * [[1998]] - ''Testimonii à s'eternu'' * [[2002]] - ''Compilation des 4 premiers albums'' (collida) * [[2002]] - ''In vivu à fianc'à bois''... (dae bivu) * [[2005]] - ''S'arcusgi de Pasquale'' * [[2008]] - ''A Boghe Rebellat'' * [[2015]] - ''30 Anni'' [[Categoria:Mùsica corsicana]] rpzky37wvx9r9hz73xbgn82os6rf9qd 186615 186614 2025-06-24T09:22:29Z SamSard 25038 186615 wikitext text/x-wiki {{Variant|CAM}} {{Artista musicale|URL=https://arcusgi.corsica/|nùmene=L'Arcusgi|Origin=[[Còssiga]]|data_de_nàschida=1984|gènere_musicale=[[Mùsica corsicana]], [[Mùsica polifònica]], [[Mùsica internatzionali]].|Years_active=1984 - oi}}'''L'Arcusgi''' est unu cumplessu musicali [[Corsicanos|cossu]] de [[Mùsiga/campidanesu|mùsica]] traditzionali [[Corsicanos|cossa]] polifònica. Fundau in su [[1984]] in [[Bastia]] si proponit a traessu de sa mùsica de essi unu grupu pulìticu-curturali tiradu a sa cunservatzioni de sa [[limba corsicana]] e de is idealis de s'indipendentismu corsicanu e de totu is pòpulus chi gherrant po biri reconnota s'indipendèntzia pròpia. Su nòmini L''<nowiki/>'Arcusgi'' (in [[Limba italiana|sardu]]: Sa scupeta) est dedicau in ammentu de is armas in dotatzioni a s'esèrtzitu cossu de [[Pasquale Paoli]]. == Discografia == * [[1989]] - ''Resistèntzia'' * [[1993]] - ''Sò Elli'' * [[1995]] - ''Iscritores'' * [[1998]] - ''Testimonii à s'eternu'' * [[2002]] - ''Compilation des 4 premiers albums'' (collida) * [[2002]] - ''In vivu à fianc'à bois''... (dae bivu) * [[2005]] - ''S'arcusgi de Pasquale'' * [[2008]] - ''A Boghe Rebellat'' * [[2015]] - ''30 Anni'' [[Categoria:Mùsica corsicana]] 0mo22v02hvmil2hrpca40fh1i1o2vwt 186616 186615 2025-06-24T09:24:31Z SamSard 25038 /* Discografia */ 186616 wikitext text/x-wiki {{Variant|CAM}} {{Artista musicale|URL=https://arcusgi.corsica/|nùmene=L'Arcusgi|Origin=[[Còssiga]]|data_de_nàschida=1984|gènere_musicale=[[Mùsica corsicana]], [[Mùsica polifònica]], [[Mùsica internatzionali]].|Years_active=1984 - oi}}'''L'Arcusgi''' est unu cumplessu musicali [[Corsicanos|cossu]] de [[Mùsiga/campidanesu|mùsica]] traditzionali [[Corsicanos|cossa]] polifònica. Fundau in su [[1984]] in [[Bastia]] si proponit a traessu de sa mùsica de essi unu grupu pulìticu-curturali tiradu a sa cunservatzioni de sa [[limba corsicana]] e de is idealis de s'indipendentismu corsicanu e de totu is pòpulus chi gherrant po biri reconnota s'indipendèntzia pròpia. Su nòmini L''<nowiki/>'Arcusgi'' (in [[Limba italiana|sardu]]: Sa scupeta) est dedicau in ammentu de is armas in dotatzioni a s'esèrtzitu cossu de [[Pasquale Paoli]]. == Discografia == * 1989 - ''Resistenza'' * 1993 - ''Sò Elli'' * 1995 - ''Scrittori'' * 1998 - ''Testimonii à l'eternu'' * 2002 - Cumpilazioni di i quattru primi dischetti * 2002 - ''In vivu à fianc'à voi...'' * 2004 - ''L'arcusgi di Pasquale'' * 2008 - ''A Voce Ribella'' * 2014 - ''30 Anni : Cantu Passione Spartera'' * 2024 - ''40 Anni : Eterna Lotta'' [[Categoria:Mùsica corsicana]] niy0a5xkvf01bvatyv9x21sq3mrcfy8 Gherra in s'Irlanda de su Norte 0 23006 186570 186042 2025-06-23T13:41:43Z SamSard 25038 186570 wikitext text/x-wiki {{CAM}} '''Sa gherra in s'Irlanda de su Norte''' (in inglesu ''The Troubles'', in irlandesu ''Na Trioblóidí)'' fiat una cumbàta in su [[Irlanda|norte de s'irlanda]], intra s'[[Rennu Unidu|istadu Britannicu]] e is grúpus para-militaris irlandesus cumenti s'[[IRA|Esércitu Repúbbricanu Irlandesu]], sa [[Esércitu Repúbbricanu Irlandesu Provvisòriu P.I.R.A|Esércitu Repúbbricanu Irlandesu Provvisòriu]], s'[[INLA|Esércitu Irlandesu de liberatzioni natzionali]] chi ant gherrau po s'unificatzioni de s'isula de s'Irlanda intrea, contra atrus grùpus para-militaris sentzíllus a su poderi britannicu a sus 'e s'irlanda cumenti sa [[UVF|Ulster Volunteer Force]], sa [[UDA|Ulster Defence Association]] e sa [[LVF|Loyalist Volunteer Force]]. Sa gherra fiat incumintzada in su 1968 fintze su 1998, acabada de su [[Accódriu de chenàbura sànta]]. k7kt6b9pcphuh5o07h8je1fbshzeyux Paba Lioni XIV 0 23058 186576 186542 2025-06-23T13:57:11Z SamSard 25038 186576 wikitext text/x-wiki {| class="infobox sinottico" summary="Tabella sinottica che riassume i principali dati del soggetto" ! colspan="2" style="background:gold" |Paba Lioni XIV |- | colspan="2" class="sinottico_testo_centrale" |[[File:Pope_Leo_XIV_2.jpg|center|frameless|275x275px]]Lioni XIV su 8 de Maju, die de s'eletzioni sua a Paba de sa Crèsia Catòlica. |- class="sinottico_divisione" ! colspan="2" style="background:gold" |267º paba de sa Cresia catolica |- !Eliggidura |8 de Maju [[2025]] |- !Andira sua |''In Illo uno unum'' |- !Su de prima |[[Paba Frantziscu]] |- class="sinottico_divisione" ! colspan="2" style="background:gold; line-height:3px" |  |- !Nomini |Robert Francis Prevost |- !Naschida |[[Chicago]], 14 de Cabudanni [[1955]] |- !Ordinazione sacerdotale |19 de Làmpadas 1982 de su archibiscamu [[Jean Jadot (arcivescovo)|Jean Jadot]] |- !Nomenadu piscamu |3 de Donniasantu 2014 de Paba Frantziscu |- !Cunsacradu piscamu |12 de Nadali 2014 de su archipìscamu [[James Patrick Green]] |- !Nomenadu archibiscamu |30 de Ghennarzu 2023 de Paba Frantziscu |- !Creau cardinali |30 de Cabudanni 2023 da [[paba Frantziscu]] |- !Frimma |[[File:Signature_of_Robert_F._Prevost.svg|center|frameless|150x150px]] |- |} {{s}} '''Leone''' o '''Lioni XIV''' (in [[Limba latina|latinu]] ''Leo pp. XIV''), nàsciu '''Robert Francis Prevost''' ([[Chicago]], su 14 de cabudanni [[1955]]), est su [[Paba|papa]] su de 267 de sa [[Cristianèsimu|Crèsia catòlica]]. Est su segundu [[Amèrica|americanu]] a essi stètiu elìgiu a su pontificau, su primu [[Istados Unidos de Amèrica|stadunidensi]]. Tenit puru sa citadinàntzia de su [[Perù]]. == Biografia == Robert Francis Prevost est nàsciu in Chicago, in su stadu de s'Illinois de is Stadus Unidus, su 14 de cabudanni de su 1955, fillu de Louis Marius Prevost e de Mildred Agnes Martínez e fradi de Louis Martín e John Joseph. [[File:Coat of arms of Leone XIV.svg|150px|thumb|left]] [[Categoria:Italosamericanos]] galu7b0y35vcs5s20bnak4o61ce1k5j Bobby Sands 0 23096 186566 186565 2025-06-23T13:23:16Z SamSard 25038 186566 wikitext text/x-wiki {{CAM}} {{stub}}{{Biografia| |data_de_nàschida=9 de Martzu 1954|logu_de_nàschida=Dunmurry, Irlanda |data_de_morte=5 de Maju 1981|logu_de_morte=Long Kesh |natzionalidade=irlandesa |traballu= Membru de su Parlamentu Britànicu 9 de Abrili 1981-5 de Maju 1981|lealtade=Esércitu Repúbbricanu Irlandesu Provvisòriu|servìtziu=voluntàriu}} {{quote|Tiocfaidh ár lá. <br /> [[Bobby Sands]]}} '''Roibeárd Gearóid Ó Seachnasaigh''' connótu cun su nomini de '''Bobby Sands''' ([[Dunmurry]] 9 de Martzu de su 1954 - [[Long Kesh]] 5 de Maju de su 1981) est istadu unu membru de s'[[Esércitu Repúbbricanu Irlandesu Provvisòriu]] (P.I.R.A) chi est mortu in isciopiru de sa famini cando fiat presoneri in sa galera de [[HM Prison Maze|Long Kesh]], [[HM Prison Maze]], in s'[[Irlanda de su Norte]]. Est istadu su capu de su grupu de presoniris chi ant fatu is iscioperus de sa famini in su 1981 aundi is presoneris repubbricanus irlandesus ant protestau contra a sa retzida de su istatudu de categoria ispetziali cumenti presoneris puliticus e de gherra. Trassintru de sa resistentzia sua, est istadu iligiu a su Parlamentu de su Renniu Unidu cumenti candidau po su grupu [[Anti-H-Block]].<ref>{{Tzita noas|url=http://news.bbc.co.uk/hi/english/static/northern_ireland/understanding/events/hunger_strike.stm|tìtulu=Hunger Strike 1980–82|publicatzione=BBC News|atzessu=26 April 2010}}</ref><ref>{{Tzita web|url=http://cain.ulst.ac.uk/issues/politics/election/rwby1981a.htm|tìtulu=CAIN: Politics: Elections: Westminster By-election (NI) Thursday 9 April 1981|editore=CAIN/Ulster University|data=9 April 1981|atzessu=26 April 2010}}</ref> Sa morti sua e de àterus noi cumpantzus in sa luta funt sighius dae una ondada de reclutamentus e atividadis de s'IRA. {{sfn|Beresford|1987|pages=131-132}} olm5yqgu8rynu010ivljfwgqerx5hut 186567 186566 2025-06-23T13:25:15Z SamSard 25038 186567 wikitext text/x-wiki {{CAM}} {{stub}}{{Biografia| |data_de_nàschida=9 de Martzu 1954|logu_de_nàschida=Dunmurry, Irlanda |data_de_morte=5 de Maju 1981|logu_de_morte=Long Kesh |natzionalidade=irlandesa |traballu= Membru de su Parlamentu Britànicu 9 de Abrili 1981-5 de Maju 1981|lealtade=Esércitu Repúbbricanu Irlandesu Provvisòriu|servìtziu=voluntàriu}} {{quote|Tiocfaidh ár lá. <br /> [[Bobby Sands]]}} '''Roibeárd Gearóid Ó Seachnasaigh''' connótu cun su nomini de '''Bobby Sands''' ([[Dunmurry]] 9 de Martzu de su 1954 - [[Long Kesh]] 5 de Maju de su 1981) est istadu unu membru de s'[[Esércitu Repúbbricanu Irlandesu Provvisòriu]] (P.I.R.A) chi est mortu in isciopiru de sa famini cando fiat presoneri in sa galera de [[HM Prison Maze|Long Kesh]], [[HM Prison Maze]], in s'[[Irlanda de su Norte]]. Est istadu su capu de su grupu de presoniris chi ant fatu is iscioperus de sa famini in su 1981 aundi is presoneris repubbricanus irlandesus ant protestau contra a sa retzida de su istatudu de categoria ispetziali cumenti presoneris puliticus e de gherra. Trassintru de sa resistentzia sua, est istadu iligiu a su Parlamentu de su Renniu Unidu cumenti candidau po su grupu [[Anti-H-Block]].<ref>{{Tzita noas|url=http://news.bbc.co.uk/hi/english/static/northern_ireland/understanding/events/hunger_strike.stm|tìtulu=Hunger Strike 1980–82|publicatzione=BBC News|atzessu=26 April 2010}}</ref><ref>{{Tzita web|url=http://cain.ulst.ac.uk/issues/politics/election/rwby1981a.htm|tìtulu=CAIN: Politics: Elections: Westminster By-election (NI) Thursday 9 April 1981|editore=CAIN/Ulster University|data=9 April 1981|atzessu=26 April 2010}}</ref> Sa morti sua e de àterus noi cumpantzus in sa luta funt sighius dae una ondada de reclutamentus e atividadis de s'[[Esércitu Repúbbricanu Irlandesu Provvisòriu|IRA]]. 32qtgmv8d5blcen1gerixgz87nd60gz 186573 186567 2025-06-23T13:44:43Z SamSard 25038 186573 wikitext text/x-wiki {{CAM}} {{stub}}{{Biografia| |data_de_nàschida=9 de Martzu 1954|logu_de_nàschida=Dunmurry, Belfast, Irlanda |data_de_morte=5 de Maju 1981|logu_de_morte=Long Kesh |natzionalidade=irlandesa |traballu= Membru de su Parlamentu Britànicu 9 de Abrili 1981-5 de Maju 1981|lealtade=Esércitu Repúbbricanu Irlandesu Provvisòriu|servìtziu=voluntàriu}} {{quote|Tiocfaidh ár lá. <br /> [[Bobby Sands]]}} '''Roibeárd Gearóid Ó Seachnasaigh''' connótu cun su nomini de '''Bobby Sands''' ([[Dunmurry]],[[Belfast]] 9 de Martzu de su 1954 - [[Long Kesh]] 5 de Maju de su 1981) est istadu unu membru de s'[[Esércitu Repúbbricanu Irlandesu Provvisòriu]] (P.I.R.A) chi est mortu in isciopiru de sa famini cando fiat presoneri in sa galera de [[HM Prison Maze|Long Kesh]], [[HM Prison Maze]], in s'[[Irlanda de su Norte]]. Est istadu su capu de su grupu de presoniris chi ant fatu is iscioperus de sa famini in su 1981 aundi is presoneris repubbricanus irlandesus ant protestau contra a sa retzida de su istatudu de categoria ispetziali cumenti presoneris puliticus e de gherra. Trassintru de sa resistentzia sua, est istadu iligiu a su Parlamentu de su Renniu Unidu cumenti candidau po su grupu [[Anti-H-Block]].<ref>{{Tzita noas|url=http://news.bbc.co.uk/hi/english/static/northern_ireland/understanding/events/hunger_strike.stm|tìtulu=Hunger Strike 1980–82|publicatzione=BBC News|atzessu=26 April 2010}}</ref><ref>{{Tzita web|url=http://cain.ulst.ac.uk/issues/politics/election/rwby1981a.htm|tìtulu=CAIN: Politics: Elections: Westminster By-election (NI) Thursday 9 April 1981|editore=CAIN/Ulster University|data=9 April 1981|atzessu=26 April 2010}}</ref> Sa morti sua e de àterus noi cumpantzus in sa luta funt sighius dae una ondada de reclutamentus e atividadis de s'[[Esércitu Repúbbricanu Irlandesu Provvisòriu|IRA]]. 0c6pg0gx9ol7eru0fhx8lgige8q82wn 186574 186573 2025-06-23T13:45:42Z SamSard 25038 186574 wikitext text/x-wiki {{CAM}} {{stub}}{{Biografia| |data_de_nàschida=9 de Martzu 1954|logu_de_nàschida=Dunmurry, Belfast, Irlanda |data_de_morte=5 de Maju 1981|logu_de_morte=Long Kesh |natzionalidade=irlandesa |traballu= Membru de su Parlamentu Britànicu 9 de Abrili 1981-5 de Maju 1981|lealtade=Esércitu Repúbbricanu Irlandesu Provvisòriu|servìtziu=voluntàriu}} {{quote|Tiocfaidh ár lá. <br /> [[Bobby Sands]]}} '''Roibeárd Gearóid Ó Seachnasaigh''' connótu cun su nomini de '''Bobby Sands''' ([[Dunmurry]],[[Belfast]] 9 de Martzu de su 1954 - [[Long Kesh]] 5 de Maju de su 1981) est istadu unu membru de s'[[Esércitu Repúbbricanu Irlandesu Provvisòriu P.I.R.A|Esércitu Repúbbricanu Irlandesu Provvisòriu]] (P.I.R.A) chi est mortu in isciopiru de sa famini cando fiat presoneri in sa galera de [[HM Prison Maze|Long Kesh]], [[HM Prison Maze]], in s'[[Irlanda de su Norte]]. Est istadu su capu de su grupu de presoniris chi ant fatu is iscioperus de sa famini in su 1981 aundi is presoneris repubbricanus irlandesus ant protestau contra a sa retzida de su istatudu de categoria ispetziali cumenti presoneris puliticus e de gherra. Trassintru de sa resistentzia sua, est istadu iligiu a su Parlamentu de su Renniu Unidu cumenti candidau po su grupu [[Anti-H-Block]].<ref>{{Tzita noas|url=http://news.bbc.co.uk/hi/english/static/northern_ireland/understanding/events/hunger_strike.stm|tìtulu=Hunger Strike 1980–82|publicatzione=BBC News|atzessu=26 April 2010}}</ref><ref>{{Tzita web|url=http://cain.ulst.ac.uk/issues/politics/election/rwby1981a.htm|tìtulu=CAIN: Politics: Elections: Westminster By-election (NI) Thursday 9 April 1981|editore=CAIN/Ulster University|data=9 April 1981|atzessu=26 April 2010}}</ref> Sa morti sua e de àterus noi cumpantzus in sa luta funt sighius dae una ondada de reclutamentus e atividadis de s'[[Esércitu Repúbbricanu Irlandesu Provvisòriu|IRA]]. kn0c7s496cbrc4df5hqytq291bbqy71 186575 186574 2025-06-23T13:46:10Z SamSard 25038 186575 wikitext text/x-wiki {{CAM}} {{stub}}{{Biografia| |data_de_nàschida=9 de Martzu 1954|logu_de_nàschida=Dunmurry, Belfast, Irlanda |data_de_morte=5 de Maju 1981|logu_de_morte=Long Kesh |natzionalidade=irlandesa |traballu= Membru de su Parlamentu Britànicu 9 de Abrili 1981-5 de Maju 1981|lealtade=Esércitu Repúbbricanu Irlandesu Provvisòriu|servìtziu=voluntàriu}} {{quote|Tiocfaidh ár lá. <br /> [[Bobby Sands]]}} '''Roibeárd Gearóid Ó Seachnasaigh''' connótu cun su nomini de '''Bobby Sands''' ([[Dunmurry]],[[Belfast]] 9 de Martzu de su 1954 - [[Long Kesh]] 5 de Maju de su 1981) est istadu unu membru de s'[[Esércitu Repúbbricanu Irlandesu Provvisòriu P.I.R.A|Esércitu Repúbbricanu Irlandesu Provvisòriu]] (P.I.R.A) chi est mortu in isciopiru de sa famini cando fiat presoneri in sa galera de [[HM Prison Maze|Long Kesh]], [[HM Prison Maze]], in s'[[Irlanda de su Norte]]. Est istadu su capu de su grupu de presoniris chi ant fatu is iscioperus de sa famini in su 1981 aundi is presoneris repubbricanus irlandesus ant protestau contra a sa retzida de su istatudu de categoria ispetziali cumenti presoneris puliticus e de gherra. Trassintru de sa resistentzia sua, est istadu iligiu a su Parlamentu de su Renniu Unidu cumenti candidau po su grupu [[Anti-H-Block]].<ref>{{Tzita noas|url=http://news.bbc.co.uk/hi/english/static/northern_ireland/understanding/events/hunger_strike.stm|tìtulu=Hunger Strike 1980–82|publicatzione=BBC News|atzessu=26 April 2010}}</ref><ref>{{Tzita web|url=http://cain.ulst.ac.uk/issues/politics/election/rwby1981a.htm|tìtulu=CAIN: Politics: Elections: Westminster By-election (NI) Thursday 9 April 1981|editore=CAIN/Ulster University|data=9 April 1981|atzessu=26 April 2010}}</ref> Sa morti sua e de àterus noi cumpantzus in sa luta funt sighius dae una ondada de reclutamentus e atividadis de s'[[Esércitu Repúbbricanu Irlandesu Provvisòriu P.I.R.A|IRA]]. lqeirqyrdpexq69p7hc0rvpq6xhmb1a Esércitu Repúbbricanu Irlandesu Provvisòriu P.I.R.A 0 23097 186568 2025-06-23T13:37:55Z SamSard 25038 Created by translating the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1292634917|Provisional Irish Republican Army]]" 186568 wikitext text/x-wiki S''''Esércitu Repúbbricanu Irlandesu Provvisòriu''' ('''PIRA;''' in Ingresu: ''Provisional Irish Republican Army;'' in Irlandesu: ''Óglaigh na hÉireann''), ufitzialmenti connotu cumenti '''IRA''' e cun su nomini privàu cumenti '''Provos''', fiat una fortza para-militari Repùbbricana irlandesa chi chircaiat de pònni acabu a su guvernu britànnicu in s'isula de s'[[Irlanda]] po agiudai sa Re-unificatzioni irlandesa e de fài una repùbbrica indipendenti chi abarrat totu s'Irlanda. Est istadu su grupu para-militari prus ativu de sa Gherra in s'Irlanda de su Norte. i92wkpnzuhz04lc0mo3jlsol5ywdm69 186571 186568 2025-06-23T13:42:28Z SamSard 25038 186571 wikitext text/x-wiki S''''Esércitu Repúbbricanu Irlandesu Provvisòriu''' ('''PIRA;''' in Ingresu: ''Provisional Irish Republican Army;'' in Irlandesu: ''Óglaigh na hÉireann''), ufitzialmenti connotu cumenti '''IRA''' e cun su nomini privàu cumenti '''Provos''', fiat una fortza para-militari Repùbbricana irlandesa chi chircaiat de pònni acabu a su guvernu britànnicu in s'isula de s'[[Irlanda]] po agiudai sa Re-unificatzioni irlandesa e de fài una repùbbrica indipendenti chi abarrat totu s'Irlanda. Est istadu su grupu para-militari prus ativu de sa [[Gherra in s'Irlanda de su Norte]]. 2w4ol0gvhfc4hxwri7lnoy2xan2y11l 186572 186571 2025-06-23T13:43:02Z SamSard 25038 186572 wikitext text/x-wiki {{CAM}} S''''Esércitu Repúbbricanu Irlandesu Provvisòriu''' ('''PIRA;''' in Ingresu: ''Provisional Irish Republican Army;'' in Irlandesu: ''Óglaigh na hÉireann''), ufitzialmenti connotu cumenti '''IRA''' e cun su nomini privàu cumenti '''Provos''', fiat una fortza para-militari Repùbbricana irlandesa chi chircaiat de pònni acabu a su guvernu britànnicu in s'isula de s'[[Irlanda]] po agiudai sa Re-unificatzioni irlandesa e de fài una repùbbrica indipendenti chi abarrat totu s'Irlanda. Est istadu su grupu para-militari prus ativu de sa [[Gherra in s'Irlanda de su Norte]]. qsqu23cfpsh9jy33zju7lniwhabz8fz Gary Oldman 0 23098 186593 2025-06-23T15:21:40Z PNNu 12712 Created by translating the page "[[:it:Special:Redirect/revision/145473087|Gary Oldman]]" 186593 wikitext text/x-wiki {{Bio|Sesso=M|Didascalia=Gary Oldman in su [[Toronto International Film Festival]] de su [[2017]]|Sambenàdu=Oldman|Nòmene=Gary|Faìna=atore|Faìna2=regista|Natzionalidade=britànnicu|AnnuNascita=1958|DieMeseNascita=21 de martzu|LoguNascita=Londra|Imàzine=Gary_Oldman_in_2017_(36334517524).jpg}}Nòdidu pro sa versatilidade e s'istile de retzitatzione intensu<ref>{{Tzita web|url=https://www.yardbarker.com/entertainment/articles/cinemas_most_versatile_actor_turns_60_gary_oldmans_20_most_memorable_roles/s1__25960766|tìtulu=Cinema's most versatile actor turns 60: Gary Oldman's 20 most memorable roles|situ=Yardbarker|data=2024-06-21|limba=en|atzessu=2025-06-23}}</ref>, in su cursu de sa carriera sua at interpretadu ruolos populares comente a su de su Conte Dràcula, in su film ''Bram Stoker's Dracula'' dirìgidu dae Francis Ford Coppola, de Sirius Black, in sa sèrie tzinematogràfica de ''Harry Potter'', e de James Gordon, in sa ''Dark Knight Trilogy'' dirìgida dae [[Christopher Nolan]].<ref>{{Tzita web|url=https://www.yardbarker.com/entertainment/articles/cinemas_most_versatile_actor_turns_60_gary_oldmans_20_most_memorable_roles/s1__25960766|tìtulu=Cinema's most versatile actor turns 60: Gary Oldman's 20 most memorable roles|data=16 marzo 2018}}</ref> In su 1997 s'est postu fintzas a regista cun su film ''Nil by Mouth'', pro chi at bintu duos prèmios BAFTA, de pare a pare in sa setzione mègius film britànnicu e mègius iscenegiadura originale. == Riferimentos == <references /> [[Categoria:BioBot]] fot5r6uuxqtmgi94tbktlq2qqrx8etw 186594 186593 2025-06-23T15:22:45Z PNNu 12712 categoria, template s 186594 wikitext text/x-wiki {{S}}{{Bio|Sesso=M|Didascalia=Gary Oldman in su [[Toronto International Film Festival]] de su [[2017]]|Sambenàdu=Oldman|Nòmene=Gary|Faìna=atore|Faìna2=regista|Natzionalidade=britànnicu|AnnuNascita=1958|DieMeseNascita=21 de martzu|LoguNascita=Londra|Imàzine=Gary_Oldman_in_2017_(36334517524).jpg}}Nòdidu pro sa versatilidade e s'istile de retzitatzione intensu<ref>{{Tzita web|url=https://www.yardbarker.com/entertainment/articles/cinemas_most_versatile_actor_turns_60_gary_oldmans_20_most_memorable_roles/s1__25960766|tìtulu=Cinema's most versatile actor turns 60: Gary Oldman's 20 most memorable roles|situ=Yardbarker|data=2024-06-21|limba=en|atzessu=2025-06-23}}</ref>, in su cursu de sa carriera sua at interpretadu ruolos populares comente a su de su Conte Dràcula, in su film ''Bram Stoker's Dracula'' dirìgidu dae Francis Ford Coppola, de Sirius Black, in sa sèrie tzinematogràfica de ''Harry Potter'', e de James Gordon, in sa ''Dark Knight Trilogy'' dirìgida dae [[Christopher Nolan]].<ref>{{Tzita web|url=https://www.yardbarker.com/entertainment/articles/cinemas_most_versatile_actor_turns_60_gary_oldmans_20_most_memorable_roles/s1__25960766|tìtulu=Cinema's most versatile actor turns 60: Gary Oldman's 20 most memorable roles|data=16 marzo 2018}}</ref> In su 1997 s'est postu fintzas a regista cun su film ''Nil by Mouth'', pro chi at bintu duos prèmios BAFTA, de pare a pare in sa setzione mègius film britànnicu e mègius iscenegiadura originale. == Riferimentos == <references /> [[Categoria:BioBot]] [[Categoria:Attores]] e7hgy4gbvidjp13zj2sk52jyaj0bre2 Tom Hanks 0 23099 186595 2025-06-23T15:24:23Z PNNu 12712 Created by translating the page "[[:it:Special:Redirect/revision/145251477|Tom Hanks]]" 186595 wikitext text/x-wiki {{Bio|Nòmene=Thomas Jeffrey|Sambenàdu=Hanks|Natzionalidade=istadunidensu|Faìna=atore|Faìna2=regista|AnnuNascita=1956|DieMeseNascita=9 de argiolas|Imàzine=TomHanksPrincEdw031223_(11_of_41)_(cropped).jpg|Faìna3=iscenegiadore|FaìnaAltre=, produtore tzinematogràficu e televisivu|LoguNascita=Concord}} Reconnotu comente a una de is prus caras nòdidas de sa Noa Hollywood, Tom Hanks est cunsideradu unu de is atores prus ideàticos in su mundu tzinematogràficu.<ref>{{Tzita web|url=https://www.esquire.com/it/cultura/film/a46906950/tom-hanks-migliori-film/|tìtulu=Tom Hanks rivela i migliori film della sua carriera, ma non sono quelli che tutti potrebbero immaginare|data=7 marzo 2024|atzessu=17 maggio 2024}}</ref><ref name=":0">{{Tzita web|url=https://www.treccani.it/enciclopedia/tom-hanks_(Enciclopedia-del-Cinema)/,%20https://www.treccani.it/enciclopedia/tom-hanks_(Enciclopedia-del-Cinema)/|tìtulu=HANKS, Tom - Treccani|atzessu=17 maggio 2024}}</ref> Sa carriera sua est incumintzada in is annos otanta cando, interpretende sa sèrie ''Henry e Kip'', s'est fatu connòschere; dae tando at retzitadu in [[Cìnema|tzìnemas]] medas otenende una grandu renèssida de crìtica e de pùblicu.<ref>{{Tzita noas|limba=en|url=https://www.nytimes.com/interactive/2022/06/13/magazine/tom-hanks-interview.html|tìtulu=Tom Hanks Explains It All|publicatzione=The New York Times|data=13 giugno 2022|atzessu=17 maggio 2024}}</ref> In su cursu de sa carriera at retzidu ses candidaduras a su [[Premiu Oscar|Prèmiu]] [[Premiu Oscar|Oscar]], e est unu de is duos atores (in paris cun Spencer Tracy) in s'istòria a àere bintu duos Oscar a su mègius atore in manera consecutiva: in su 1994 pro ''Philadelphia'' e in su 1995 pro ''Forrest Gump''.<ref name=":0">{{Tzita web|url=https://www.treccani.it/enciclopedia/tom-hanks_(Enciclopedia-del-Cinema)/,%20https://www.treccani.it/enciclopedia/tom-hanks_(Enciclopedia-del-Cinema)/|tìtulu=HANKS, Tom - Treccani|atzessu=17 maggio 2024}}</ref><ref name=":1">{{Tzita web|url=https://collider.com/oscars-best-actor-tom-hanks-spencer-tracy/|tìtulu=These Are the Only Two Best Actor Oscar Winners With Back-to-Back Victories|data=8 agosto 2023|atzessu=28 febbraio 2024}}</ref> At in prus bintu chimbe Golden Globe: unu a sa carriera, duos Screen Actors Guild Award, chimbe Emmy e un'Ursu dae prata in su Fèstival de Berlinu.<ref name=":1">{{Tzita web|url=https://collider.com/oscars-best-actor-tom-hanks-spencer-tracy/|tìtulu=These Are the Only Two Best Actor Oscar Winners With Back-to-Back Victories|data=8 agosto 2023|atzessu=28 febbraio 2024}}</ref> Intre is incàrrigos chi at tentu dae su [[2005]], ddoe est istadu su de vitzepresidente de s'Academy, sa sotziedade chi cada annu assignat is [[Premiu Oscar|prèmios Oscar]].<ref>{{Tzita noas|limba=en|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/film/4184066.stm|tìtulu=Actor Hanks voted in by Academy|data=25 agosto 2005|atzessu=28 febbraio 2024}}</ref> <references /> == Riferimentos == [[Categoria:BioBot]] 83cy17nymhh8rtooun5o761tm6sbkwj 186596 186595 2025-06-23T15:25:24Z PNNu 12712 template s, setzioni riferimentus, categoria 186596 wikitext text/x-wiki {{S}}{{Bio|Nòmene=Thomas Jeffrey|Sambenàdu=Hanks|Natzionalidade=istadunidensu|Faìna=atore|Faìna2=regista|AnnuNascita=1956|DieMeseNascita=9 de argiolas|Imàzine=TomHanksPrincEdw031223_(11_of_41)_(cropped).jpg|Faìna3=iscenegiadore|FaìnaAltre=, produtore tzinematogràficu e televisivu|LoguNascita=Concord}} Reconnotu comente a una de is prus caras nòdidas de sa Noa Hollywood, Tom Hanks est cunsideradu unu de is atores prus ideàticos in su mundu tzinematogràficu.<ref>{{Tzita web|url=https://www.esquire.com/it/cultura/film/a46906950/tom-hanks-migliori-film/|tìtulu=Tom Hanks rivela i migliori film della sua carriera, ma non sono quelli che tutti potrebbero immaginare|data=7 marzo 2024|atzessu=17 maggio 2024}}</ref><ref name=":0">{{Tzita web|url=https://www.treccani.it/enciclopedia/tom-hanks_(Enciclopedia-del-Cinema)/,%20https://www.treccani.it/enciclopedia/tom-hanks_(Enciclopedia-del-Cinema)/|tìtulu=HANKS, Tom - Treccani|atzessu=17 maggio 2024}}</ref> Sa carriera sua est incumintzada in is annos otanta cando, interpretende sa sèrie ''Henry e Kip'', s'est fatu connòschere; dae tando at retzitadu in [[Cìnema|tzìnemas]] medas otenende una grandu renèssida de crìtica e de pùblicu.<ref>{{Tzita noas|limba=en|url=https://www.nytimes.com/interactive/2022/06/13/magazine/tom-hanks-interview.html|tìtulu=Tom Hanks Explains It All|publicatzione=The New York Times|data=13 giugno 2022|atzessu=17 maggio 2024}}</ref> In su cursu de sa carriera at retzidu ses candidaduras a su [[Premiu Oscar|Prèmiu]] [[Premiu Oscar|Oscar]], e est unu de is duos atores (in paris cun Spencer Tracy) in s'istòria a àere bintu duos Oscar a su mègius atore in manera consecutiva: in su 1994 pro ''Philadelphia'' e in su 1995 pro ''Forrest Gump''.<ref name=":0">{{Tzita web|url=https://www.treccani.it/enciclopedia/tom-hanks_(Enciclopedia-del-Cinema)/,%20https://www.treccani.it/enciclopedia/tom-hanks_(Enciclopedia-del-Cinema)/|tìtulu=HANKS, Tom - Treccani|atzessu=17 maggio 2024}}</ref><ref name=":1">{{Tzita web|url=https://collider.com/oscars-best-actor-tom-hanks-spencer-tracy/|tìtulu=These Are the Only Two Best Actor Oscar Winners With Back-to-Back Victories|data=8 agosto 2023|atzessu=28 febbraio 2024}}</ref> At in prus bintu chimbe Golden Globe: unu a sa carriera, duos Screen Actors Guild Award, chimbe Emmy e un'Ursu dae prata in su Fèstival de Berlinu.<ref name=":1">{{Tzita web|url=https://collider.com/oscars-best-actor-tom-hanks-spencer-tracy/|tìtulu=These Are the Only Two Best Actor Oscar Winners With Back-to-Back Victories|data=8 agosto 2023|atzessu=28 febbraio 2024}}</ref> Intre is incàrrigos chi at tentu dae su [[2005]], ddoe est istadu su de vitzepresidente de s'Academy, sa sotziedade chi cada annu assignat is [[Premiu Oscar|prèmios Oscar]].<ref>{{Tzita noas|limba=en|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/film/4184066.stm|tìtulu=Actor Hanks voted in by Academy|data=25 agosto 2005|atzessu=28 febbraio 2024}}</ref> == Riferimentos == <references /> == Riferimentos == [[Categoria:BioBot]] [[Categoria:Attores]] 6k4vyo86z9oql7hd8xolc6m54h7l7oi 186608 186596 2025-06-24T09:09:53Z SamSard 25038 186608 wikitext text/x-wiki {{S}}{{Bio|Nòmene=Thomas Jeffrey|Sambenàdu=Hanks|Natzionalidade=americanu|Faìna=atore|Faìna2=regista|AnnuNascita=1956|DieMeseNascita=9 de argiolas|Imàzine=TomHanksPrincEdw031223_(11_of_41)_(cropped).jpg|Faìna3=iscenegiadore|FaìnaAltre=, produtore tzinematogràficu e televisivu|LoguNascita=Concord}} Reconnotu comente a una de is prus caras nòdidas de sa Noa Hollywood, Tom Hanks est cunsideradu unu de is atores prus ideàticos in su mundu tzinematogràficu.<ref>{{Tzita web|url=https://www.esquire.com/it/cultura/film/a46906950/tom-hanks-migliori-film/|tìtulu=Tom Hanks rivela i migliori film della sua carriera, ma non sono quelli che tutti potrebbero immaginare|data=7 marzo 2024|atzessu=17 maggio 2024}}</ref><ref name=":0">{{Tzita web|url=https://www.treccani.it/enciclopedia/tom-hanks_(Enciclopedia-del-Cinema)/,%20https://www.treccani.it/enciclopedia/tom-hanks_(Enciclopedia-del-Cinema)/|tìtulu=HANKS, Tom - Treccani|atzessu=17 maggio 2024}}</ref> Sa carriera sua est incumintzada in is annos otanta cando, interpretende sa sèrie ''Henry e Kip'', s'est fatu connòschere; dae tando at retzitadu in [[Cìnema|tzìnemas]] medas otenende una grandu renèssida de crìtica e de pùblicu.<ref>{{Tzita noas|limba=en|url=https://www.nytimes.com/interactive/2022/06/13/magazine/tom-hanks-interview.html|tìtulu=Tom Hanks Explains It All|publicatzione=The New York Times|data=13 giugno 2022|atzessu=17 maggio 2024}}</ref> In su cursu de sa carriera at retzidu ses candidaduras a su [[Premiu Oscar|Prèmiu]] [[Premiu Oscar|Oscar]], e est unu de is duos atores (in paris cun Spencer Tracy) in s'istòria a àere bintu duos Oscar a su mègius atore in manera consecutiva: in su 1994 pro ''Philadelphia'' e in su 1995 pro ''Forrest Gump''.<ref name=":0">{{Tzita web|url=https://www.treccani.it/enciclopedia/tom-hanks_(Enciclopedia-del-Cinema)/,%20https://www.treccani.it/enciclopedia/tom-hanks_(Enciclopedia-del-Cinema)/|tìtulu=HANKS, Tom - Treccani|atzessu=17 maggio 2024}}</ref><ref name=":1">{{Tzita web|url=https://collider.com/oscars-best-actor-tom-hanks-spencer-tracy/|tìtulu=These Are the Only Two Best Actor Oscar Winners With Back-to-Back Victories|data=8 agosto 2023|atzessu=28 febbraio 2024}}</ref> At in prus bintu chimbe Golden Globe: unu a sa carriera, duos Screen Actors Guild Award, chimbe Emmy e un'Ursu dae prata in su Fèstival de Berlinu.<ref name=":1">{{Tzita web|url=https://collider.com/oscars-best-actor-tom-hanks-spencer-tracy/|tìtulu=These Are the Only Two Best Actor Oscar Winners With Back-to-Back Victories|data=8 agosto 2023|atzessu=28 febbraio 2024}}</ref> Intre is incàrrigos chi at tentu dae su [[2005]], ddoe est istadu su de vitzepresidente de s'Academy, sa sotziedade chi cada annu assignat is [[Premiu Oscar|prèmios Oscar]].<ref>{{Tzita noas|limba=en|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/film/4184066.stm|tìtulu=Actor Hanks voted in by Academy|data=25 agosto 2005|atzessu=28 febbraio 2024}}</ref> == Riferimentos == <references /> == Riferimentos == [[Categoria:BioBot]] [[Categoria:Attores]] 3w5djkrzykkz3vsns7iabjl048jmlq8 Al Pacino 0 23100 186597 2025-06-23T15:26:29Z PNNu 12712 Created by translating the page "[[:it:Special:Redirect/revision/145485525|Al Pacino]]" 186597 wikitext text/x-wiki {{S}} {{Bio|Sesso=M|Didascalia=Al Pacino in su 2016|Sambenàdu=Pacino|Nòmene=Alfredo James|DieMeseNascita=25 de abrile|AnnuNascita=1940|Natzionalidade=istadunidensu|Faìna=atore|Imàzine=Al_Pacino_2016_(30401544240).jpg}} Cunsideradu unu de is mègius atores de s'istòria de su tzìnema, Al Pacino at bintu su [[Premiu Oscar|Prèmiu Oscar]] in su 1993 (cun 9 candidaduras totales) pro s'interpretatzione de su tenente coronellu Frank Slade in ''Scent of a Woman - Profumo de fèmina''. In su cursu de is annos at interpretadu personàgios chi sunt intrados in s'istòria de su tzìnema modernu e in sa cultura populare, comente is mafiosos Michael Corleone in sa trilogia de ''Su padrinu'' (1972-1974-1990) de Francis Ford Coppola, Tony Montana in ''Scarface'' (1983) e Carlito Brigante in ''Carlito's Way'' (1993), ambos de Brian De Palma, Benjamin "Lefty" Ruggiero in ''Donnie Brasco'' (1997) de Mike Newell e su sindacalista Jimmy Hoffa in ''The Irishman'' (2019) de Martin Scorsese. <references /> == Riferimentos == <references /> [[Categoria:BioBot]] [[Categoria:Attores]] 7w8ylmb5ibii7de75bo1hd351b0wcq0 186598 186597 2025-06-23T15:28:45Z PNNu 12712 Riferimentu 186598 wikitext text/x-wiki {{S}} {{Bio|Sesso=M|Didascalia=Al Pacino in su 2016|Sambenàdu=Pacino|Nòmene=Alfredo James|DieMeseNascita=25 de abrile|AnnuNascita=1940|Natzionalidade=istadunidensu|Faìna=atore|Imàzine=Al_Pacino_2016_(30401544240).jpg}} Cunsideradu unu de is mègius atores de s'istòria de su tzìnema<ref>{{Tzita noas|limba=en-GB|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/1710770.stm|tìtulu=De Niro voted greatest star|atzessu=2025-06-23}}</ref>, Al Pacino at bintu su [[Premiu Oscar|Prèmiu Oscar]] in su 1993 (cun 9 candidaduras totales) pro s'interpretatzione de su tenente coronellu Frank Slade in ''Scent of a Woman - Profumo de fèmina''. In su cursu de is annos at interpretadu personàgios chi sunt intrados in s'istòria de su tzìnema modernu e in sa cultura populare, comente is mafiosos Michael Corleone in sa trilogia de ''Su padrinu'' (1972-1974-1990) de Francis Ford Coppola, Tony Montana in ''Scarface'' (1983) e Carlito Brigante in ''Carlito's Way'' (1993), ambos de Brian De Palma, Benjamin "Lefty" Ruggiero in ''Donnie Brasco'' (1997) de Mike Newell e su sindacalista Jimmy Hoffa in ''The Irishman'' (2019) de Martin Scorsese. <references /> == Riferimentos == <references /> [[Categoria:BioBot]] [[Categoria:Attores]] 53aaria2ivm3zt9yh68ubscpprggnqm 186599 186598 2025-06-23T15:29:09Z PNNu 12712 Arrangiada faddina 186599 wikitext text/x-wiki {{S}} {{Bio|Sesso=M|Didascalia=Al Pacino in su 2016|Sambenàdu=Pacino|Nòmene=Alfredo James|DieMeseNascita=25 de abrile|AnnuNascita=1940|Natzionalidade=istadunidensu|Faìna=atore|Imàzine=Al_Pacino_2016_(30401544240).jpg}} Cunsideradu unu de is mègius atores de s'istòria de su tzìnema<ref>{{Tzita noas|limba=en-GB|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/1710770.stm|tìtulu=De Niro voted greatest star|atzessu=2025-06-23}}</ref>, Al Pacino at bintu su [[Premiu Oscar|Prèmiu Oscar]] in su 1993 (cun 9 candidaduras totales) pro s'interpretatzione de su tenente coronellu Frank Slade in ''Scent of a Woman - Profumo de fèmina''. In su cursu de is annos at interpretadu personàgios chi sunt intrados in s'istòria de su tzìnema modernu e in sa cultura populare, comente is mafiosos Michael Corleone in sa trilogia de ''Su padrinu'' (1972-1974-1990) de Francis Ford Coppola, Tony Montana in ''Scarface'' (1983) e Carlito Brigante in ''Carlito's Way'' (1993), ambos de Brian De Palma, Benjamin "Lefty" Ruggiero in ''Donnie Brasco'' (1997) de Mike Newell e su sindacalista Jimmy Hoffa in ''The Irishman'' (2019) de Martin Scorsese. == Riferimentos == <references /> [[Categoria:BioBot]] [[Categoria:Attores]] 5r4w3ghj6ftqeyd1phwdgi3vjk4agk3 186606 186599 2025-06-24T09:08:01Z SamSard 25038 186606 wikitext text/x-wiki {{S}} {{Bio|Sesso=M|Didascalia=Al Pacino in su 2016|Sambenàdu=Pacino|Nòmene=Alfredo James|DieMeseNascita=25 de abrile|AnnuNascita=1940|Natzionalidade=americanu|Faìna=atore|Imàzine=Al_Pacino_2016_(30401544240).jpg}} Cunsideradu unu de is mègius atores de s'istòria de su tzìnema<ref>{{Tzita noas|limba=en-GB|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/1710770.stm|tìtulu=De Niro voted greatest star|atzessu=2025-06-23}}</ref>, Al Pacino at bintu su [[Premiu Oscar|Prèmiu Oscar]] in su 1993 (cun 9 candidaduras totales) pro s'interpretatzione de su tenente coronellu Frank Slade in ''Scent of a Woman - Profumo de fèmina''. In su cursu de is annos at interpretadu personàgios chi sunt intrados in s'istòria de su tzìnema modernu e in sa cultura populare, comente is mafiosos Michael Corleone in sa trilogia de ''Su padrinu'' (1972-1974-1990) de Francis Ford Coppola, Tony Montana in ''Scarface'' (1983) e Carlito Brigante in ''Carlito's Way'' (1993), ambos de Brian De Palma, Benjamin "Lefty" Ruggiero in ''Donnie Brasco'' (1997) de Mike Newell e su sindacalista Jimmy Hoffa in ''The Irishman'' (2019) de Martin Scorsese. == Riferimentos == <references /> [[Categoria:BioBot]] [[Categoria:Attores]] dp8gdxyli6o0sp1r5csksnhbk74yldb Jack Nicholson 0 23101 186600 2025-06-23T15:34:36Z PNNu 12712 Created by translating the page "[[:it:Special:Redirect/revision/145468369|Jack Nicholson]]" 186600 wikitext text/x-wiki {{Bio|Sesso=M|Didascalia=Jack Nicholson in su 2001|Nòmene=Jack|Sambenàdu=Nicholson|Faìna=atore|Faìna2=iscenegiadore|Faìna3=produtore tzinematogràficu|Natzionalidade=istadunidensu|AnnuNascita=1937|DieMeseNascita=22 de abrile|LoguNascita=Neptune City}}Cunsideradu unu de is mègius interpretes de s'istòria de su tzìnema, Nicholson est unu de is tres atores chi ant bintu tres bortas su Prèmiu Oscar (cun dòighi candidaduras) in paris cun Daniel Day-Lewis e Walter Brennan: duas bortas su [[Premiu Oscar|prèmiu Oscar]] comente a mègius atore protagonista pro su film drammàticu ''One Flew Over the Cuckoo's Nest'' (1975) e pro sa cummèdia romàntica ''As Good as It Gets'' (1997) e in sa categoria mègius atore non protagonista pro sa cummèdia drammàtica ''Terms of Endearment'' (1983).<ref>{{Tzita web|url=https://www.rollingstone.it/cinema/jack-nicholson-e-il-piu-grande-attore-vivente/513620/|tìtulu=Jack Nicholson è il più grande attore vivente?|data=22 aprile 2020|atzessu=5 luglio 2021}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://www.cinematographe.it/rubriche-cinema/focus/jack-nicholson-attori-che-si-sono-ispirati-a-lui/|tìtulu=Jack Nicholson: 10 attori per cui è stato fonte d'ispirazione|autore=Giorgia Terranova|data=22 aprile 2020|atzessu=5 luglio 2021}}</ref> Nicholson est unu de is tres atores chi sunt istados candidados a is Oscar pro film prodùidos in chimbe deghènnios: is annos sessanta, setanta, otanta, noranta e duamìgia. At bintu sete Golden Globe e at retzidu su Kennedy Center Honor in su 2001. In su 1994 est essidu unu de is atores prus giòvanos chi ant tentu su Life Achievement Award de s'American Film Institute. == Riferimentos == <references /> [[Categoria:BioBot]] d4x0d4ra4765stem2nyail0tu33fpt2 186601 186600 2025-06-23T15:35:09Z PNNu 12712 categoria, template s 186601 wikitext text/x-wiki {{S}}{{Bio|Sesso=M|Didascalia=Jack Nicholson in su 2001|Nòmene=Jack|Sambenàdu=Nicholson|Faìna=atore|Faìna2=iscenegiadore|Faìna3=produtore tzinematogràficu|Natzionalidade=istadunidensu|AnnuNascita=1937|DieMeseNascita=22 de abrile|LoguNascita=Neptune City}}Cunsideradu unu de is mègius interpretes de s'istòria de su tzìnema, Nicholson est unu de is tres atores chi ant bintu tres bortas su Prèmiu Oscar (cun dòighi candidaduras) in paris cun Daniel Day-Lewis e Walter Brennan: duas bortas su [[Premiu Oscar|prèmiu Oscar]] comente a mègius atore protagonista pro su film drammàticu ''One Flew Over the Cuckoo's Nest'' (1975) e pro sa cummèdia romàntica ''As Good as It Gets'' (1997) e in sa categoria mègius atore non protagonista pro sa cummèdia drammàtica ''Terms of Endearment'' (1983).<ref>{{Tzita web|url=https://www.rollingstone.it/cinema/jack-nicholson-e-il-piu-grande-attore-vivente/513620/|tìtulu=Jack Nicholson è il più grande attore vivente?|data=22 aprile 2020|atzessu=5 luglio 2021}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://www.cinematographe.it/rubriche-cinema/focus/jack-nicholson-attori-che-si-sono-ispirati-a-lui/|tìtulu=Jack Nicholson: 10 attori per cui è stato fonte d'ispirazione|autore=Giorgia Terranova|data=22 aprile 2020|atzessu=5 luglio 2021}}</ref> Nicholson est unu de is tres atores chi sunt istados candidados a is Oscar pro film prodùidos in chimbe deghènnios: is annos sessanta, setanta, otanta, noranta e duamìgia. At bintu sete Golden Globe e at retzidu su Kennedy Center Honor in su 2001. In su 1994 est essidu unu de is atores prus giòvanos chi ant tentu su Life Achievement Award de s'American Film Institute. == Riferimentos == <references /> [[Categoria:BioBot]] [[Categoria:Attores]] jrg084g3b7f8ch45s55uwi5vwkfh016 186602 186601 2025-06-23T15:35:51Z PNNu 12712 fotografia 186602 wikitext text/x-wiki {{S}}{{Bio|Sesso=M|Didascalia=Jack Nicholson in su 2001|Nòmene=Jack|Sambenàdu=Nicholson|Faìna=atore|Faìna2=iscenegiadore|Faìna3=produtore tzinematogràficu|Natzionalidade=istadunidensu|AnnuNascita=1937|DieMeseNascita=22 de abrile|LoguNascita=Neptune City|Imàzine=Jack_Nicholson_2001.jpg}} Cunsideradu unu de is mègius interpretes de s'istòria de su tzìnema, Nicholson est unu de is tres atores chi ant bintu tres bortas su Prèmiu Oscar (cun dòighi candidaduras) in paris cun Daniel Day-Lewis e Walter Brennan: duas bortas su [[Premiu Oscar|prèmiu Oscar]] comente a mègius atore protagonista pro su film drammàticu ''One Flew Over the Cuckoo's Nest'' (1975) e pro sa cummèdia romàntica ''As Good as It Gets'' (1997) e in sa categoria mègius atore non protagonista pro sa cummèdia drammàtica ''Terms of Endearment'' (1983).<ref>{{Tzita web|url=https://www.rollingstone.it/cinema/jack-nicholson-e-il-piu-grande-attore-vivente/513620/|tìtulu=Jack Nicholson è il più grande attore vivente?|data=22 aprile 2020|atzessu=5 luglio 2021}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://www.cinematographe.it/rubriche-cinema/focus/jack-nicholson-attori-che-si-sono-ispirati-a-lui/|tìtulu=Jack Nicholson: 10 attori per cui è stato fonte d'ispirazione|autore=Giorgia Terranova|data=22 aprile 2020|atzessu=5 luglio 2021}}</ref> Nicholson est unu de is tres atores chi sunt istados candidados a is Oscar pro film prodùidos in chimbe deghènnios: is annos sessanta, setanta, otanta, noranta e duamìgia. At bintu sete Golden Globe e at retzidu su Kennedy Center Honor in su 2001. In su 1994 est essidu unu de is atores prus giòvanos chi ant tentu su Life Achievement Award de s'American Film Institute. == Riferimentos == <references /> [[Categoria:BioBot]] [[Categoria:Attores]] 2glz3g0adjkpv597s4nab6jxlne2xeh 186609 186602 2025-06-24T09:11:31Z SamSard 25038 186609 wikitext text/x-wiki {{S}}{{Bio|Sesso=M|Didascalia=Jack Nicholson in su 2001|Nòmene=Jack|Sambenàdu=Nicholson|Faìna=atore|Faìna2=iscenegiadore|Faìna3=produtore tzinematogràficu|Natzionalidade=americanu|AnnuNascita=1937|DieMeseNascita=22 de abrile|LoguNascita=Neptune City|Imàzine=Jack_Nicholson_2001.jpg}} Cunsideradu unu de is mègius interpretes de s'istòria de su tzìnema, Nicholson est unu de is tres atores chi ant bintu tres bortas su Prèmiu Oscar (cun dòighi candidaduras) in paris cun Daniel Day-Lewis e Walter Brennan: duas bortas su [[Premiu Oscar|prèmiu Oscar]] comente a mègius atore protagonista pro su film drammàticu ''One Flew Over the Cuckoo's Nest'' (1975) e pro sa cummèdia romàntica ''As Good as It Gets'' (1997) e in sa categoria mègius atore non protagonista pro sa cummèdia drammàtica ''Terms of Endearment'' (1983).<ref>{{Tzita web|url=https://www.rollingstone.it/cinema/jack-nicholson-e-il-piu-grande-attore-vivente/513620/|tìtulu=Jack Nicholson è il più grande attore vivente?|data=22 aprile 2020|atzessu=5 luglio 2021}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://www.cinematographe.it/rubriche-cinema/focus/jack-nicholson-attori-che-si-sono-ispirati-a-lui/|tìtulu=Jack Nicholson: 10 attori per cui è stato fonte d'ispirazione|autore=Giorgia Terranova|data=22 aprile 2020|atzessu=5 luglio 2021}}</ref> Nicholson est unu de is tres atores chi sunt istados candidados a is Oscar pro film prodùidos in chimbe deghènnios: is annos sessanta, setanta, otanta, noranta e duamìgia. At bintu sete Golden Globe e at retzidu su Kennedy Center Honor in su 2001. In su 1994 est essidu unu de is atores prus giòvanos chi ant tentu su Life Achievement Award de s'American Film Institute. == Riferimentos == <references /> [[Categoria:BioBot]] [[Categoria:Attores]] rqfjeicmkbz4hzx7jmfc1mch5i9xzt8 Leonardo DiCaprio 0 23102 186603 2025-06-23T15:44:34Z PNNu 12712 Created by translating the page "[[:it:Special:Redirect/revision/145550145|Leonardo DiCaprio]]" 186603 wikitext text/x-wiki {{S}}{{Bio|Sesso=M|Didascalia=Leonardo DiCaprio in su 2022|Sambenàdu=DiCaprio|Nòmene=Leonardo Wilhelm|Faìna=atore|Faìna2=iscenegiadore|Faìna3=produtore tzinematogràficu|Natzionalidade=istadunidensu|AnnuNascita=1974|DieMeseNascita=11 de onniasantu|LoguNascita=Los Angeles|FaìnaAltre=e ambientalista|Imàzine=Leonardo_di_Caprio_(23531475691).jpg}} <references /> Cunsideradu unu de is [[Atore|atores]] prus populares de s'istòria de su tzìnema, DiCaprio at pigadu parte a numerosas pellìculas de sutzessu e at a s'ispissu otentu s'agradessimentu de pùblicu e crìtica ispetzializada.<ref name=":0">{{Tzita web|url=http://www.un.org/climatechange/summit/2014/09/secretary-general-designates-leonardo-di-caprio-un-messenger-peace/|tìtulu=Secretary-General designates Leonardo DiCaprio as UN Messenger of Peace|atzessu=2 gennaio 2017}}</ref><ref name=":1">{{Tzita web|url=https://www.cinefacts.it/cinefacts-top8-160/tutti-i-film-in-cui-leonardo-dicaprio-ha-ottenuto-dei-premi.html|tìtulu=Tutti i film in cui Leonardo DiCaprio ha vinto dei premi|data=11 novembre 2020|atzessu=12 novembre 2020}}</ref> S'est fatu famadu a livellu internatzionale in su 1994 pro s'interpretatzione sua in su film drammàticu ''What's Eating Gilbert Grape'' e s'est cunsagradu in su 1997 cun su ruolu de Jack Dawson in su colossal ''Titanic'' de James Cameron, acanta de Kate Winslet, essende unu de is atores prus influentes de sa generatzione sua.<ref>{{Tzita web|url=https://www.republicworld.com/entertainment-news/hollywood-news/leonardo-dicaprios-titanic-interesting-trivia-about-the-iconic-film.html|tìtulu=Leonardo DiCaprio's 'Titanic': Here is interesting trivia about the iconic film|autore=Republic World|atzessu=20 marzo 2021}}</ref> In su cursu de sa carriera at collaboradu cun calicunu de is registas prus importantes de s'època sua, comente a su giai tzitadu James Cameron, Baz Luhrmann, Danny Boyle, Clint Eastwood, [[Christopher Nolan]], Steven Spielberg, Ridley Scott, Sam Mendes, Sam Raimi, Edward Zwick, Woody Allen, Alejandro González Iñárritu, Quentin Tarantino, Paul Thomas Anderson e mescamente Martin Scorsese, cun chi at traballadu a fitianu dae su 2002, cunsiderende·ddu su mèntore suo. In su 2016 at bintu s'[[Premiu Oscar|Oscar]] comente mègius atore pro s'interpretatzione de Hugh Glass in ''The Revenant'' de Alejandro Iñárritu. Intre sos vàrios reconnoschimentos otentos figurant sete candidaduras a s'Oscar (una comente a mègius atore non protagonista pro ''What's Eating Gilbert Grape'' e una a su mègius film pro ''The Wolf of Wall Street'' comente produtore), tres Golden Globe dae batòrdighi candidaduras, unu Screen Actors Guild Award cun trèighi candidaduras, unu prèmiu BAFTA cun ses candidaduras e duas Critics Choice Awards cun trèighi candidaduras.<ref name=":1">{{Tzita web|url=https://www.cinefacts.it/cinefacts-top8-160/tutti-i-film-in-cui-leonardo-dicaprio-ha-ottenuto-dei-premi.html|tìtulu=Tutti i film in cui Leonardo DiCaprio ha vinto dei premi|data=11 novembre 2020|atzessu=12 novembre 2020}}</ref> == Riferimentos == [[Categoria:BioBot]] [[Categoria:Attores]] q8ocm23qlqis76cvkbab0odehw0444t