Wikipedia
scwiki
https://sc.wikipedia.org/wiki/P%C3%A0gina_printzipale
MediaWiki 1.45.0-wmf.6
first-letter
Media
Ispetziale
Cuntierra
Usuàriu
Cuntierra usuàriu
Wikipedia
Cuntierra Wikipedia
File
Cuntierra file
MediaWiki
Cuntierra MediaWiki
Template
Cuntierra template
Agiudu
Cuntierra agiudu
Categoria
Cuntierra categoria
TimedText
TimedText talk
Module
Module talk
Fùbalu
0
2085
186642
185481
2025-06-24T13:57:28Z
SamSard
25038
186642
wikitext
text/x-wiki
{{s}}{{NUG}}
[[File:Lionel Andrés Messi Cuccittini.jpg|thumb|Fùbalu]]
Su '''jocu de sa bòcia''' (o '''fùbalu'''<ref>{{Tzita web |url=http://www.ditzionariu.org/home.asp |tìtulu=Ditzionàriu.org (Ed. Condaghes) |atzessu=2009-06-01 |dataarchìviu=2009-04-25 |urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20090425152317/http://www.ditzionariu.org/home.asp |urlmortu=eja }}</ref><ref>{{Tzita web |url=http://www.toninorubattu.it/ita/C1.htm |tìtulu=Ditzionàriu de Antonino Rubattu (Ed. Edes) |atzessu=2009-06-01 |dataarchìviu=2008-11-03 |urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20081103004407/http://www.toninorubattu.it/ita/C1.htm |urlmortu=eja }}</ref>, in [[limba italiana|italianu]] ''calcio'') est un'[[isport]] imbentau dae sos inglesos (''football'' in [[limba inglesa|inglesu]]) in su [[sèculu]] de XIX.
Su jocu de sa bocia, comente si jocat como, lu ant codificau in [[Inghilterra]] cando in su 1863 iant istabilidu sas regulas de su jocu (''Laws of the Game''). Su jocu de su pallone, a libellu internatzionale, est gubernau dae sa [[Fédération Internationale de Football Association]] connota dae totus cun sa sigla [[FIFA]]. Sa cumpetitzione prus de importu est su campionau mundiale chi ddu jocant donzi bator annos; custu eventu est su prus sichiu de totu su mundu, difatis s'[[audience]] est su dòpiu de sa de sas [[Olimpiades]].
== Su jocu ==
Si acarant duas trumas de ùndighi jocadores, chircande onzi una de ghetare sa botza a intro de sa retza de s'atera.
[[File:Football world popularity.png|thumb|350px|Sa cartina ammustrat sa popularidade de su pallone in su mundu. Sa natziones in ube est prus famosu sunt marcadas in birde e in ube no sunt in ruju.]]
== Referèntzias ==
<references/>
[[Categoria:Isport]]
[[Categoria:Calcio| ]]
5s5qiakw3v2zlbxamazbm6ykyql2ewx
186643
186642
2025-06-24T13:58:06Z
SamSard
25038
186643
wikitext
text/x-wiki
{{s}}{{NUG}}
[[File:Lionel Andrés Messi Cuccittini.jpg|thumb|Fùbalu]]
Su '''jocu de sa bòcia''' (o '''fùbalu'''<ref>{{Tzita web |url=http://www.ditzionariu.org/home.asp |tìtulu=Ditzionàriu.org (Ed. Condaghes) |atzessu=2009-06-01 |dataarchìviu=2009-04-25 |urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20090425152317/http://www.ditzionariu.org/home.asp |urlmortu=eja }}</ref><ref>{{Tzita web |url=http://www.toninorubattu.it/ita/C1.htm |tìtulu=Ditzionàriu de Antonino Rubattu (Ed. Edes) |atzessu=2009-06-01 |dataarchìviu=2008-11-03 |urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20081103004407/http://www.toninorubattu.it/ita/C1.htm |urlmortu=eja }}</ref>) est un'[[isport]] imbentau dae sos inglesos (''football'' in [[limba inglesa|inglesu]]) in su [[sèculu]] de XIX.
Su jocu de sa bocia, comente si jocat como, lu ant codificau in [[Inghilterra]] cando in su 1863 iant istabilidu sas regulas de su jocu (''Laws of the Game''). Su jocu de su pallone, a libellu internatzionale, est gubernau dae sa [[Fédération Internationale de Football Association]] connota dae totus cun sa sigla [[FIFA]]. Sa cumpetitzione prus de importu est su campionau mundiale chi ddu jocant donzi bator annos; custu eventu est su prus sichiu de totu su mundu, difatis s'[[audience]] est su dòpiu de sa de sas [[Olimpiades]].
== Su jocu ==
Si acarant duas trumas de ùndighi jocadores, chircande onzi una de ghetare sa botza a intro de sa retza de s'atera.
[[File:Football world popularity.png|thumb|350px|Sa cartina ammustrat sa popularidade de su pallone in su mundu. Sa natziones in ube est prus famosu sunt marcadas in birde e in ube no sunt in ruju.]]
== Referèntzias ==
<references/>
[[Categoria:Isport]]
[[Categoria:Calcio| ]]
l4d8hrx0lqesl95mpsqjkr8tdxe916p
Carbònia
0
3092
186621
180037
2025-06-24T13:19:39Z
SamSard
25038
186621
wikitext
text/x-wiki
{{coord|format=dms|display=title}}
{{CAM}}{{Bidda
|nòmene comune = Carbònia
|imàzine =
|bandera=Carbonia-Gonfalone.png
|nòmene ufitziale = Carbonia
|nòmene Istadu = [[Immàgini:Flag of Italy.svg|22px]] [[Itàlia]]
|s-nòmene Istadu = s'Itàlia
|nòmene rezone = [[Immàgini:Bandera Regione Sardigna.jpg|22px]] [[Sardigna]]
|s-nòmene rezone = sa Sardigna
|nòmene provìntzia = Sud Sardigna
|sigla provìntzia = CI
|sìndagu=Pietro Morittu
|partidu=[[Partidu Democraticu|PD]]
|data eletzione=16/05/2011
|data istitutzione=[[5 novembri]] [[1937]] cun [[Règiu Decretu]] numeru 2189
|ladiore = 39°9′0″ NS=N
|longhiore = 8°31′0″ EW=E
|artiore = 111
|tirada = 145.63
|populamentu = 29764 (31/11/2010)
|densidade = 204,38
|apendìtzios = Aquas Callentis, [[Bacu Abis]], [[Barbusi]], [[Barega]], Caput Aquas, Cannas, [[Corongiu]], [[Cortoghiana]], Cuccuru Suergiu, Domu Beccia, Flumentepido, [[Funtanona]], Genna Corriga, Genna Gonnesa, [[Is Gannaus]], Is Meis, Medadeddu, Medau Desogus, Medau Brau, Medau Is Arrius, Medau Is Fenus, Medau Is Fonnesus, Medau Is Garaus, Medau Is Lampis, Medau Is Peis, Medau Is Serafinis, Medau Is Toccus, Medau Piredda, Medau Rubiu, Medau Su Conti, Miniera di Cortoghiana, Piolanas, Seddargia, [[Serbariu]], Sirai, [[Sirri]], Tanas, [[Tanì]]
|comunes lacanantes = [[Gonnesa]], [[Igrèsias]], [[Narcau]], [[Perdaxius]], [[Portescusi]], [[Santu 'Anni Sruexu]], [[Tratalias]]
|cap = 09013, 09010
|prefissu = [[0781]]
|ora = +1
|istat = 107003
|fiscale = B745
|targa=CI
|zona sìsmica=4
|grados die=922
|PIL=
|PIL procapite=
|mappa=
|didascalia mappa=
|nòmene bividores = carboniesus
|nòmene patronu = [[Santu Ponzianu]]
|die patronu = [[giòbia]] a pustis de su segundu [[dominigu]] de [[maju]]
|zassu = http://www.comune.carbonia.su.it (giassu istitutzionali)
}}
[[File:Panorama Carbonia 2.jpg|thumb|250px|left|Panorama de Carbònia]]
'''Crabònia'''(in [[italianu]] '''Carbonia''') est una citadi sarda, uficialmenti comunu o municìpiu italianu cun 28.000 bividoris, posta in sa parti meridionali e ocidentali de sa [[Sardigna]]<!--, in sa regioni istòrica de [[Sulcis]]. Est capulogu, impari cun [[Igrèsias]], de sa [[Provìncia de su Sulcis Igresiente]] (CI), istituida in su [[2001]] e ativada in su [[2005]]-->. Su nomini suu inditat su ''logu o sa terra de su carboni'', testimòngiu de sa vocatzioni mineraria sua.
Sa citadi est nàscia in su 1938, a 65 km a ocidenti de Casteddu Mannu, po mori de s'atividadi minerària aviada dai su regimi fascista in is annus de s'[[autarchia]]. Carbònia fiat pesada acanta a sa [[Minera de Serbariu]] ponendi asuta de s'amministratzioni sua su comunu omònimu istituidu in su sèculu XIX, chi immoi est unu cuartieri meridionali e orientali de sa citadi. Arrutu su regime fascista e spaciada s'atividadi minerària Carbònia est dibentada unu centru de servibítzius po su territòriu, ponendi in sa basi de s'economia sua pruscatotu is setoris tertziàriu e industriali, donendi traballadoris medas a sàrea industriali de [[Portuvesme]], in su Comunu de [[Portuscusi]].
== Sa geografia fìsica ==
[[File:Monte Rosmarino.jpg|thumb|250px|left|Su Monti Rosmarinu da su Monti Lioni]]
Carbònia est situada in sa parti meridionali e occidentali de sa Sardinia, in sa stòrica regioni de sa Maurreddia, aundi est su principali centru urbanu, posta casi a 65 km a ponenti de Casteddu, in un area unu tempu paludosa e pustis bonificada in su periodu de sa costruzioni de sa cittadi. Sa morfologia de su territòriu est in bona parti cun pranus, cun pagus rilievus de altitudini modesta (inferiori a is 300 metrus), de custus [[monti Sirai]] (de aundi si podit ammirai unu panorama de sa baia de s’[[Ìsula de Sant'Antiogu]]), monti Crobu, monti Lioni e monti Rosmarinu. Su monti prus artu in su comunu est su monti de Santu Miali (in italianu: San Michele Arenas), artu 492 [[metru|m]] [[livellu de su mari|s.l.m.]]. De custu monti, accanta de i ruinas de sa cresiedda de Santu Miali, forzis cun origini bizantina ma de giai scumparia, si podit ammirai un mannu panorama cun casi tottus is comunus de sa Maurreddia, eccettu Gonnesa e Teulada.
Carbonia, po cumenti est posta geograficamenti, donat puru sa possibilidadi de arribai in is logus de su mari in 15 minutus scetti.
=== Idrografia ===
[[File:Rio Santu Milanu.jpg|thumb|250px|left|Sa riu Santu Milanu cun is montis Crobu (a manca) e Santu Giuanni (a deretta)]]
== Istòria de Carbònia ==
[[File:Torri Miniera Serbariu.jpg|thumb|250px|right|Is putzus de sa minera de Serbariu, simbulu rappresentativu de Carbònia]]
S'istòria de Carbònia est s'istòria de is menas o mineras de craboni e de is minadoris. Carbònia est stètia costruida in dus annus, scetti po recabai, da is mineras de sa zona, sa prus manna parti possìbili de craboni.
Sa minera prus importanti, cudda de [[Serbariu]], est stètia imperada po tottus is annus de sa [[Segunda Gherra Mundiali]] e fintzas in is primus annus a pustis de sa gherra. Cun su passai de is annus su craboni est stètiu imperau sèmperi prus pagu, fintzas a candu sa minera de Serbariu est stètia serrada in su [[1964]]. Una borta serrada, sa [[Minera de Serbariu]] est stètia abbandonada e tottus is edifìcius e is istrumentus si funt arruinaus. Po meritu de is finantziamentus donaus dae sa [[Unioni Europea]], sa Minera de Serbariu est torrada hat essi cumenti fiat e oi si tzerriat [[Centru Italianu de sa Cultura de su Carboni]]. Aintru de sa minera oi s'acattant: su [[Museu de su Carboni]] e su [[Museu Paleontologicu Paleo Ambientis Sulcitanus]] o [[de sa Maurredia]], aundi funt espostus medas repertus de su tempus antigu. A Crabònia ci funt puru su ''Museu Archeologicu de Villa Sulcis'', de pagu tempus torradu a nou, e su [[Parcu Archeologicu de Monti Sirai]] chi donant sa possibilidadi de conòsciri sa civilidadi fenìcia e cudda pùnica. Ma s'istòria de Carbònia est prus antiga puru. Is repertus accattaus a [[Su Carroppu de Sirri]], cumenti puru cuddus de is [[Domus de Janas]] de ''Cannas de Sutta'', in sa localidadi ''Medau sa Grutta'' a pallas de Cursu [[Iglesias]], [[Monti Crobu]] e [[Cortoghiana]], faint pensai ca s'hòmini hat bìviu in su territòriu de Carbònia giai da su VI millènniu innanti de Cristu. Po cuddus chi aggradessint s'istòria prus recenti, si cunsillat de andai a biri sa cittadi, chi est unu bellu esèmpiu de s'[[Architettura Ratzionalista]] de su [[1900]], cumenti demostrant is edificius postus in [[Pratza Roma]], comenti sa Crèsia, su Comunu, su campanili is attrus ancora. A urtimu, regordaus is importantis strutturas nàscias po hospitai is attividadis sportivas, cumenti su [[Palazzettu de su Sport]], sa [[Piscina]] e is attrus logus a su sport dedicaus. A Carbònia ci funt puru medas logus dedicaus a sa cultura, cumenti su Teatru ''Centrali'', sa biblioteca, sa mediateca e attrus logus puru, chi fainti de Carbònia una cittadi culturalmenti ricca. Carbònia tenit puru una ricca traditzioni enogastronomica, chi mesturat is traditzionis de sa pastorìtzia e de sa pisca. Non si podit scarèsciri, nimancu, su binu bonu de sa [[Sardigna]], comenti su [[Carignanu]] o [[Carinianu]].
===Onorificientzas===
[[File:Carbonia viale Gramsci.jpg|thumb|250px|left|Viali Gramsci, una de is principalis rugas de su centru]]
[[File:Torre Civica Carbonia.jpg|300px|right|Sa Turri Civica giai Littòria]]
'''Corona de cittadi'''
* Tìtulu de Cittadi, Conferidu a Carbònia cun su R.D.L. de su 9 friàxiu 1939
'''Medaglia d'argentu o pratta''' a su mèritu civili
* motivazione: "...Nobile testimonianza di dedizione al lavoro e di riscatto sociale spinti fino all'estremo sacrificio..."<ref>{{cita web|url=http://www.quirinale.it/elementi/DettaglioOnorificenze.aspx?decorato=318018|titolo=Carbonia Gonfalone della Città di|opera=Quirinale.it|accesso=1 maggio 2012}}</ref>.
* Conferita a Carbonia dal [[Presidente della Repubblica]] il 27 ottobre 2011
=== Archeologia ===
[[File:Domus de Janas Cannas di Sotto.jpg|thumb|left|250px|Sa domu de janas de Cannas de Sutta. Sa necropoli s'aggatat aintru de su nucleu urbanu de sa cittadi, circondada da una zona residentziali]]
[[File:Nuraghe Sirai.jpg|thumb|220px|right|Su Nuraxi Sirai, in s'omonimu monti]]
[[File:Mastio dal vestibolo 3 (Monte Sirai).JPG|thumb|220px|left|Acropoli fenìciu-pùnica de Monti Sirai]]
=== Architetturas civilis e religiosas ===
[[File:Carbonia piazza Roma.jpg|thumb|250px|Sa Crèsia Parrocchiali de Santu Ponzianu cun su Campanili]]
[[File:Teatro Centrale Carbonia.jpg|thumb|250px|right|Su Teatru Centrali]]
[[File:Miniera di Cortoghiana.jpg|thumb|250px|right|Is strutturas de sa minera carbonìfera de Cortoghiana]]
[[File:Piazza Roma Carbonia.jpg|thumb|220px|right|Pratza Roma, cun sa monumentu Frammentu de Sboidu I, Su Palatzu Municipali e su Campanili de sa Cresia de Santu Ponzianu]]
[[File:Carbonia Miners Monument.JPG|thumb|220px|right|Su Monumentu a su Minadori]]
=== Evolutzioni demogràfica ===
[[File:Miniera Serbariu da monte Rosmarino.jpg|thumb|250px|right|Su panorama de sa Minera Serbariu da su monti Rosmarinu]]
[[File:Sede Provincia Carbonia-Iglesias Carbonia-Via Mazzini.jpg|thumb|250px|right|Sa seu de sa Provincia de Carbònia-Igrèsias de sa ruga de Mazzini, chi fiat sa struttura originària de unu de is dexis albergus operàius presenti in cittadi]]
[[File:Stazione Carbonia Serbariu 5.jpg|thumb|250px|right|Sa Stazioni noa ferroviària de Carbònia Serbariu]]
== Gemellaggius ==
* [[File:flag of Germany.svg|20px]] [[Oberhàusen]], [[Germània]] de su 2002
* [[File:flag of France.svg|20px]] [[Behren-lès-Forbach]], [[Frància]] de su 2005
* [[File:flag of Croatia.svg|20px]] [[Àrsia]], [[Croàtzia]] de su 2010
* [[File:flag of Croatia.svg|20px]] [[Albona]], [[Croàtzia]] de su 2010
== Notas ==
<references />{{Provìntzia de Sud Sardigna}}
[[Categoria:Comunes de sa provìntzia de su Sulcis Igresiente]]
6b3vrh54kep6rw2qi7h076om259u3cf
186622
186621
2025-06-24T13:19:49Z
SamSard
25038
186622
wikitext
text/x-wiki
{{coord|format=dms|display=title}}
{{CAM}}{{Bidda
|nòmene comune = Carbònia
|imàzine =
|bandera=Carbonia-Gonfalone.png
|nòmene ufitziale = Carbonia
|nòmene Istadu = [[Immàgini:Flag of Italy.svg|22px]] [[Itàlia]]
|s-nòmene Istadu = s'Itàlia
|nòmene rezone = [[Immàgini:Bandera Regione Sardigna.jpg|22px]] [[Sardigna]]
|s-nòmene rezone = sa Sardigna
|nòmene provìntzia = Sud Sardigna
|sigla provìntzia = CI
|sìndagu=Pietro Morittu
|partidu=[[Partidu Democraticu|PD]]
|data eletzione=16/05/2011
|data istitutzione=[[5 novembri]] [[1937]] cun [[Règiu Decretu]] numeru 2189
|ladiore = 39°9′0″ NS=N
|longhiore = 8°31′0″ EW=E
|artiore = 111
|tirada = 145.63
|populamentu = 29764 (31/11/2010)
|densidade = 204,38
|apendìtzios = Aquas Callentis, [[Bacu Abis]], [[Barbusi]], [[Barega]], Caput Aquas, Cannas, [[Corongiu]], [[Cortoghiana]], Cuccuru Suergiu, Domu Beccia, Flumentepido, [[Funtanona]], Genna Corriga, Genna Gonnesa, [[Is Gannaus]], Is Meis, Medadeddu, Medau Desogus, Medau Brau, Medau Is Arrius, Medau Is Fenus, Medau Is Fonnesus, Medau Is Garaus, Medau Is Lampis, Medau Is Peis, Medau Is Serafinis, Medau Is Toccus, Medau Piredda, Medau Rubiu, Medau Su Conti, Miniera di Cortoghiana, Piolanas, Seddargia, [[Serbariu]], Sirai, [[Sirri]], Tanas, [[Tanì]]
|comunes lacanantes = [[Gonnesa]], [[Igrèsias]], [[Narcau]], [[Perdaxius]], [[Portescusi]], [[Santu 'Anni Sruexu]], [[Tratalias]]
|cap = 09013, 09010
|prefissu = [[0781]]
|ora = +1
|istat = 107003
|fiscale = B745
|targa=CI
|zona sìsmica=4
|grados die=922
|PIL=
|PIL procapite=
|mappa=
|didascalia mappa=
|nòmene bividores = carboniesus
|nòmene patronu = [[Santu Ponzianu]]
|die patronu = [[giòbia]] a pustis de su segundu [[dominigu]] de [[maju]]
|zassu = http://www.comune.carbonia.su.it (giassu istitutzionali)
}}
[[File:Panorama Carbonia 2.jpg|thumb|250px|left|Panorama de Carbònia]]
'''Crabònia''' (in [[italianu]] '''Carbonia''') est una citadi sarda, uficialmenti comunu o municìpiu italianu cun 28.000 bividoris, posta in sa parti meridionali e ocidentali de sa [[Sardigna]]<!--, in sa regioni istòrica de [[Sulcis]]. Est capulogu, impari cun [[Igrèsias]], de sa [[Provìncia de su Sulcis Igresiente]] (CI), istituida in su [[2001]] e ativada in su [[2005]]-->. Su nomini suu inditat su ''logu o sa terra de su carboni'', testimòngiu de sa vocatzioni mineraria sua.
Sa citadi est nàscia in su 1938, a 65 km a ocidenti de Casteddu Mannu, po mori de s'atividadi minerària aviada dai su regimi fascista in is annus de s'[[autarchia]]. Carbònia fiat pesada acanta a sa [[Minera de Serbariu]] ponendi asuta de s'amministratzioni sua su comunu omònimu istituidu in su sèculu XIX, chi immoi est unu cuartieri meridionali e orientali de sa citadi. Arrutu su regime fascista e spaciada s'atividadi minerària Carbònia est dibentada unu centru de servibítzius po su territòriu, ponendi in sa basi de s'economia sua pruscatotu is setoris tertziàriu e industriali, donendi traballadoris medas a sàrea industriali de [[Portuvesme]], in su Comunu de [[Portuscusi]].
== Sa geografia fìsica ==
[[File:Monte Rosmarino.jpg|thumb|250px|left|Su Monti Rosmarinu da su Monti Lioni]]
Carbònia est situada in sa parti meridionali e occidentali de sa Sardinia, in sa stòrica regioni de sa Maurreddia, aundi est su principali centru urbanu, posta casi a 65 km a ponenti de Casteddu, in un area unu tempu paludosa e pustis bonificada in su periodu de sa costruzioni de sa cittadi. Sa morfologia de su territòriu est in bona parti cun pranus, cun pagus rilievus de altitudini modesta (inferiori a is 300 metrus), de custus [[monti Sirai]] (de aundi si podit ammirai unu panorama de sa baia de s’[[Ìsula de Sant'Antiogu]]), monti Crobu, monti Lioni e monti Rosmarinu. Su monti prus artu in su comunu est su monti de Santu Miali (in italianu: San Michele Arenas), artu 492 [[metru|m]] [[livellu de su mari|s.l.m.]]. De custu monti, accanta de i ruinas de sa cresiedda de Santu Miali, forzis cun origini bizantina ma de giai scumparia, si podit ammirai un mannu panorama cun casi tottus is comunus de sa Maurreddia, eccettu Gonnesa e Teulada.
Carbonia, po cumenti est posta geograficamenti, donat puru sa possibilidadi de arribai in is logus de su mari in 15 minutus scetti.
=== Idrografia ===
[[File:Rio Santu Milanu.jpg|thumb|250px|left|Sa riu Santu Milanu cun is montis Crobu (a manca) e Santu Giuanni (a deretta)]]
== Istòria de Carbònia ==
[[File:Torri Miniera Serbariu.jpg|thumb|250px|right|Is putzus de sa minera de Serbariu, simbulu rappresentativu de Carbònia]]
S'istòria de Carbònia est s'istòria de is menas o mineras de craboni e de is minadoris. Carbònia est stètia costruida in dus annus, scetti po recabai, da is mineras de sa zona, sa prus manna parti possìbili de craboni.
Sa minera prus importanti, cudda de [[Serbariu]], est stètia imperada po tottus is annus de sa [[Segunda Gherra Mundiali]] e fintzas in is primus annus a pustis de sa gherra. Cun su passai de is annus su craboni est stètiu imperau sèmperi prus pagu, fintzas a candu sa minera de Serbariu est stètia serrada in su [[1964]]. Una borta serrada, sa [[Minera de Serbariu]] est stètia abbandonada e tottus is edifìcius e is istrumentus si funt arruinaus. Po meritu de is finantziamentus donaus dae sa [[Unioni Europea]], sa Minera de Serbariu est torrada hat essi cumenti fiat e oi si tzerriat [[Centru Italianu de sa Cultura de su Carboni]]. Aintru de sa minera oi s'acattant: su [[Museu de su Carboni]] e su [[Museu Paleontologicu Paleo Ambientis Sulcitanus]] o [[de sa Maurredia]], aundi funt espostus medas repertus de su tempus antigu. A Crabònia ci funt puru su ''Museu Archeologicu de Villa Sulcis'', de pagu tempus torradu a nou, e su [[Parcu Archeologicu de Monti Sirai]] chi donant sa possibilidadi de conòsciri sa civilidadi fenìcia e cudda pùnica. Ma s'istòria de Carbònia est prus antiga puru. Is repertus accattaus a [[Su Carroppu de Sirri]], cumenti puru cuddus de is [[Domus de Janas]] de ''Cannas de Sutta'', in sa localidadi ''Medau sa Grutta'' a pallas de Cursu [[Iglesias]], [[Monti Crobu]] e [[Cortoghiana]], faint pensai ca s'hòmini hat bìviu in su territòriu de Carbònia giai da su VI millènniu innanti de Cristu. Po cuddus chi aggradessint s'istòria prus recenti, si cunsillat de andai a biri sa cittadi, chi est unu bellu esèmpiu de s'[[Architettura Ratzionalista]] de su [[1900]], cumenti demostrant is edificius postus in [[Pratza Roma]], comenti sa Crèsia, su Comunu, su campanili is attrus ancora. A urtimu, regordaus is importantis strutturas nàscias po hospitai is attividadis sportivas, cumenti su [[Palazzettu de su Sport]], sa [[Piscina]] e is attrus logus a su sport dedicaus. A Carbònia ci funt puru medas logus dedicaus a sa cultura, cumenti su Teatru ''Centrali'', sa biblioteca, sa mediateca e attrus logus puru, chi fainti de Carbònia una cittadi culturalmenti ricca. Carbònia tenit puru una ricca traditzioni enogastronomica, chi mesturat is traditzionis de sa pastorìtzia e de sa pisca. Non si podit scarèsciri, nimancu, su binu bonu de sa [[Sardigna]], comenti su [[Carignanu]] o [[Carinianu]].
===Onorificientzas===
[[File:Carbonia viale Gramsci.jpg|thumb|250px|left|Viali Gramsci, una de is principalis rugas de su centru]]
[[File:Torre Civica Carbonia.jpg|300px|right|Sa Turri Civica giai Littòria]]
'''Corona de cittadi'''
* Tìtulu de Cittadi, Conferidu a Carbònia cun su R.D.L. de su 9 friàxiu 1939
'''Medaglia d'argentu o pratta''' a su mèritu civili
* motivazione: "...Nobile testimonianza di dedizione al lavoro e di riscatto sociale spinti fino all'estremo sacrificio..."<ref>{{cita web|url=http://www.quirinale.it/elementi/DettaglioOnorificenze.aspx?decorato=318018|titolo=Carbonia Gonfalone della Città di|opera=Quirinale.it|accesso=1 maggio 2012}}</ref>.
* Conferita a Carbonia dal [[Presidente della Repubblica]] il 27 ottobre 2011
=== Archeologia ===
[[File:Domus de Janas Cannas di Sotto.jpg|thumb|left|250px|Sa domu de janas de Cannas de Sutta. Sa necropoli s'aggatat aintru de su nucleu urbanu de sa cittadi, circondada da una zona residentziali]]
[[File:Nuraghe Sirai.jpg|thumb|220px|right|Su Nuraxi Sirai, in s'omonimu monti]]
[[File:Mastio dal vestibolo 3 (Monte Sirai).JPG|thumb|220px|left|Acropoli fenìciu-pùnica de Monti Sirai]]
=== Architetturas civilis e religiosas ===
[[File:Carbonia piazza Roma.jpg|thumb|250px|Sa Crèsia Parrocchiali de Santu Ponzianu cun su Campanili]]
[[File:Teatro Centrale Carbonia.jpg|thumb|250px|right|Su Teatru Centrali]]
[[File:Miniera di Cortoghiana.jpg|thumb|250px|right|Is strutturas de sa minera carbonìfera de Cortoghiana]]
[[File:Piazza Roma Carbonia.jpg|thumb|220px|right|Pratza Roma, cun sa monumentu Frammentu de Sboidu I, Su Palatzu Municipali e su Campanili de sa Cresia de Santu Ponzianu]]
[[File:Carbonia Miners Monument.JPG|thumb|220px|right|Su Monumentu a su Minadori]]
=== Evolutzioni demogràfica ===
[[File:Miniera Serbariu da monte Rosmarino.jpg|thumb|250px|right|Su panorama de sa Minera Serbariu da su monti Rosmarinu]]
[[File:Sede Provincia Carbonia-Iglesias Carbonia-Via Mazzini.jpg|thumb|250px|right|Sa seu de sa Provincia de Carbònia-Igrèsias de sa ruga de Mazzini, chi fiat sa struttura originària de unu de is dexis albergus operàius presenti in cittadi]]
[[File:Stazione Carbonia Serbariu 5.jpg|thumb|250px|right|Sa Stazioni noa ferroviària de Carbònia Serbariu]]
== Gemellaggius ==
* [[File:flag of Germany.svg|20px]] [[Oberhàusen]], [[Germània]] de su 2002
* [[File:flag of France.svg|20px]] [[Behren-lès-Forbach]], [[Frància]] de su 2005
* [[File:flag of Croatia.svg|20px]] [[Àrsia]], [[Croàtzia]] de su 2010
* [[File:flag of Croatia.svg|20px]] [[Albona]], [[Croàtzia]] de su 2010
== Notas ==
<references />{{Provìntzia de Sud Sardigna}}
[[Categoria:Comunes de sa provìntzia de su Sulcis Igresiente]]
n4kgnevbuz6k26ni1q2anyeld2ymwvr
186623
186622
2025-06-24T13:21:02Z
SamSard
25038
186623
wikitext
text/x-wiki
{{coord|format=dms|display=title}}
{{CAM}}{{Bidda
|nòmene comune = Carbònia
|imàzine =
|bandera=Carbonia-Gonfalone.png
|nòmene ufitziale = Carbonia
|nòmene Istadu = [[Immàgini:Flag of Italy.svg|22px]] [[Itàlia]]
|s-nòmene Istadu = s'Itàlia
|nòmene rezone = [[Immàgini:Bandera Regione Sardigna.jpg|22px]] [[Sardigna]]
|s-nòmene rezone = sa Sardigna
|nòmene provìntzia = Sulcis-Igresiente
|sigla provìntzia = SU
|sìndagu=Pietro Morittu
|partidu=[[Partidu Democraticu|PD]]
|data eletzione=16/05/2011
|data istitutzione=[[5 novembri]] [[1937]] cun [[Règiu Decretu]] numeru 2189
|ladiore = 39°9′0″ NS=N
|longhiore = 8°31′0″ EW=E
|artiore = 111
|tirada = 145.63
|populamentu = 29764 (31/11/2010)
|densidade = 204,38
|apendìtzios = Aquas Callentis, [[Bacu Abis]], [[Barbusi]], [[Barega]], Caput Aquas, Cannas, [[Corongiu]], [[Cortoghiana]], Cuccuru Suergiu, Domu Beccia, Flumentepido, [[Funtanona]], Genna Corriga, Genna Gonnesa, [[Is Gannaus]], Is Meis, Medadeddu, Medau Desogus, Medau Brau, Medau Is Arrius, Medau Is Fenus, Medau Is Fonnesus, Medau Is Garaus, Medau Is Lampis, Medau Is Peis, Medau Is Serafinis, Medau Is Toccus, Medau Piredda, Medau Rubiu, Medau Su Conti, Miniera di Cortoghiana, Piolanas, Seddargia, [[Serbariu]], Sirai, [[Sirri]], Tanas, [[Tanì]]
|comunes lacanantes = [[Gonnesa]], [[Igrèsias]], [[Narcau]], [[Perdaxius]], [[Portescusi]], [[Santu 'Anni Sruexu]], [[Tratalias]]
|cap = 09013, 09010
|prefissu = [[0781]]
|ora = +1
|istat = 107003
|fiscale = B745
|targa=CI
|zona sìsmica=4
|grados die=922
|PIL=
|PIL procapite=
|mappa=
|didascalia mappa=
|nòmene bividores = carboniesus
|nòmene patronu = [[Santu Ponzianu]]
|die patronu = [[giòbia]] a pustis de su segundu [[dominigu]] de [[maju]]
|zassu = http://www.comune.carbonia.su.it (giassu istitutzionali)
}}
[[File:Panorama Carbonia 2.jpg|thumb|250px|left|Panorama de Carbònia]]
'''Crabònia''' (in [[italianu]] '''Carbonia''') est una citadi sarda, uficialmenti comunu o municìpiu italianu cun 28.000 bividoris, posta in sa parti meridionali e ocidentali de sa [[Sardigna]]<!--, in sa regioni istòrica de [[Sulcis]]. Est capulogu, impari cun [[Igrèsias]], de sa [[Provìncia de su Sulcis Igresiente]] (CI), istituida in su [[2001]] e ativada in su [[2005]]-->. Su nomini suu inditat su ''logu o sa terra de su carboni'', testimòngiu de sa vocatzioni mineraria sua.
Sa citadi est nàscia in su 1938, a 65 km a ocidenti de Casteddu Mannu, po mori de s'atividadi minerària aviada dai su regimi fascista in is annus de s'[[autarchia]]. Carbònia fiat pesada acanta a sa [[Minera de Serbariu]] ponendi asuta de s'amministratzioni sua su comunu omònimu istituidu in su sèculu XIX, chi immoi est unu cuartieri meridionali e orientali de sa citadi. Arrutu su regime fascista e spaciada s'atividadi minerària Carbònia est dibentada unu centru de servibítzius po su territòriu, ponendi in sa basi de s'economia sua pruscatotu is setoris tertziàriu e industriali, donendi traballadoris medas a sàrea industriali de [[Portuvesme]], in su Comunu de [[Portuscusi]].
== Sa geografia fìsica ==
[[File:Monte Rosmarino.jpg|thumb|250px|left|Su Monti Rosmarinu da su Monti Lioni]]
Carbònia est situada in sa parti meridionali e occidentali de sa Sardinia, in sa stòrica regioni de sa Maurreddia, aundi est su principali centru urbanu, posta casi a 65 km a ponenti de Casteddu, in un area unu tempu paludosa e pustis bonificada in su periodu de sa costruzioni de sa cittadi. Sa morfologia de su territòriu est in bona parti cun pranus, cun pagus rilievus de altitudini modesta (inferiori a is 300 metrus), de custus [[monti Sirai]] (de aundi si podit ammirai unu panorama de sa baia de s’[[Ìsula de Sant'Antiogu]]), monti Crobu, monti Lioni e monti Rosmarinu. Su monti prus artu in su comunu est su monti de Santu Miali (in italianu: San Michele Arenas), artu 492 [[metru|m]] [[livellu de su mari|s.l.m.]]. De custu monti, accanta de i ruinas de sa cresiedda de Santu Miali, forzis cun origini bizantina ma de giai scumparia, si podit ammirai un mannu panorama cun casi tottus is comunus de sa Maurreddia, eccettu Gonnesa e Teulada.
Carbonia, po cumenti est posta geograficamenti, donat puru sa possibilidadi de arribai in is logus de su mari in 15 minutus scetti.
=== Idrografia ===
[[File:Rio Santu Milanu.jpg|thumb|250px|left|Sa riu Santu Milanu cun is montis Crobu (a manca) e Santu Giuanni (a deretta)]]
== Istòria de Carbònia ==
[[File:Torri Miniera Serbariu.jpg|thumb|250px|right|Is putzus de sa minera de Serbariu, simbulu rappresentativu de Carbònia]]
S'istòria de Carbònia est s'istòria de is menas o mineras de craboni e de is minadoris. Carbònia est stètia costruida in dus annus, scetti po recabai, da is mineras de sa zona, sa prus manna parti possìbili de craboni.
Sa minera prus importanti, cudda de [[Serbariu]], est stètia imperada po tottus is annus de sa [[Segunda Gherra Mundiali]] e fintzas in is primus annus a pustis de sa gherra. Cun su passai de is annus su craboni est stètiu imperau sèmperi prus pagu, fintzas a candu sa minera de Serbariu est stètia serrada in su [[1964]]. Una borta serrada, sa [[Minera de Serbariu]] est stètia abbandonada e tottus is edifìcius e is istrumentus si funt arruinaus. Po meritu de is finantziamentus donaus dae sa [[Unioni Europea]], sa Minera de Serbariu est torrada hat essi cumenti fiat e oi si tzerriat [[Centru Italianu de sa Cultura de su Carboni]]. Aintru de sa minera oi s'acattant: su [[Museu de su Carboni]] e su [[Museu Paleontologicu Paleo Ambientis Sulcitanus]] o [[de sa Maurredia]], aundi funt espostus medas repertus de su tempus antigu. A Crabònia ci funt puru su ''Museu Archeologicu de Villa Sulcis'', de pagu tempus torradu a nou, e su [[Parcu Archeologicu de Monti Sirai]] chi donant sa possibilidadi de conòsciri sa civilidadi fenìcia e cudda pùnica. Ma s'istòria de Carbònia est prus antiga puru. Is repertus accattaus a [[Su Carroppu de Sirri]], cumenti puru cuddus de is [[Domus de Janas]] de ''Cannas de Sutta'', in sa localidadi ''Medau sa Grutta'' a pallas de Cursu [[Iglesias]], [[Monti Crobu]] e [[Cortoghiana]], faint pensai ca s'hòmini hat bìviu in su territòriu de Carbònia giai da su VI millènniu innanti de Cristu. Po cuddus chi aggradessint s'istòria prus recenti, si cunsillat de andai a biri sa cittadi, chi est unu bellu esèmpiu de s'[[Architettura Ratzionalista]] de su [[1900]], cumenti demostrant is edificius postus in [[Pratza Roma]], comenti sa Crèsia, su Comunu, su campanili is attrus ancora. A urtimu, regordaus is importantis strutturas nàscias po hospitai is attividadis sportivas, cumenti su [[Palazzettu de su Sport]], sa [[Piscina]] e is attrus logus a su sport dedicaus. A Carbònia ci funt puru medas logus dedicaus a sa cultura, cumenti su Teatru ''Centrali'', sa biblioteca, sa mediateca e attrus logus puru, chi fainti de Carbònia una cittadi culturalmenti ricca. Carbònia tenit puru una ricca traditzioni enogastronomica, chi mesturat is traditzionis de sa pastorìtzia e de sa pisca. Non si podit scarèsciri, nimancu, su binu bonu de sa [[Sardigna]], comenti su [[Carignanu]] o [[Carinianu]].
===Onorificientzas===
[[File:Carbonia viale Gramsci.jpg|thumb|250px|left|Viali Gramsci, una de is principalis rugas de su centru]]
[[File:Torre Civica Carbonia.jpg|300px|right|Sa Turri Civica giai Littòria]]
'''Corona de cittadi'''
* Tìtulu de Cittadi, Conferidu a Carbònia cun su R.D.L. de su 9 friàxiu 1939
'''Medaglia d'argentu o pratta''' a su mèritu civili
* motivazione: "...Nobile testimonianza di dedizione al lavoro e di riscatto sociale spinti fino all'estremo sacrificio..."<ref>{{cita web|url=http://www.quirinale.it/elementi/DettaglioOnorificenze.aspx?decorato=318018|titolo=Carbonia Gonfalone della Città di|opera=Quirinale.it|accesso=1 maggio 2012}}</ref>.
* Conferita a Carbonia dal [[Presidente della Repubblica]] il 27 ottobre 2011
=== Archeologia ===
[[File:Domus de Janas Cannas di Sotto.jpg|thumb|left|250px|Sa domu de janas de Cannas de Sutta. Sa necropoli s'aggatat aintru de su nucleu urbanu de sa cittadi, circondada da una zona residentziali]]
[[File:Nuraghe Sirai.jpg|thumb|220px|right|Su Nuraxi Sirai, in s'omonimu monti]]
[[File:Mastio dal vestibolo 3 (Monte Sirai).JPG|thumb|220px|left|Acropoli fenìciu-pùnica de Monti Sirai]]
=== Architetturas civilis e religiosas ===
[[File:Carbonia piazza Roma.jpg|thumb|250px|Sa Crèsia Parrocchiali de Santu Ponzianu cun su Campanili]]
[[File:Teatro Centrale Carbonia.jpg|thumb|250px|right|Su Teatru Centrali]]
[[File:Miniera di Cortoghiana.jpg|thumb|250px|right|Is strutturas de sa minera carbonìfera de Cortoghiana]]
[[File:Piazza Roma Carbonia.jpg|thumb|220px|right|Pratza Roma, cun sa monumentu Frammentu de Sboidu I, Su Palatzu Municipali e su Campanili de sa Cresia de Santu Ponzianu]]
[[File:Carbonia Miners Monument.JPG|thumb|220px|right|Su Monumentu a su Minadori]]
=== Evolutzioni demogràfica ===
[[File:Miniera Serbariu da monte Rosmarino.jpg|thumb|250px|right|Su panorama de sa Minera Serbariu da su monti Rosmarinu]]
[[File:Sede Provincia Carbonia-Iglesias Carbonia-Via Mazzini.jpg|thumb|250px|right|Sa seu de sa Provincia de Carbònia-Igrèsias de sa ruga de Mazzini, chi fiat sa struttura originària de unu de is dexis albergus operàius presenti in cittadi]]
[[File:Stazione Carbonia Serbariu 5.jpg|thumb|250px|right|Sa Stazioni noa ferroviària de Carbònia Serbariu]]
== Gemellaggius ==
* [[File:flag of Germany.svg|20px]] [[Oberhàusen]], [[Germània]] de su 2002
* [[File:flag of France.svg|20px]] [[Behren-lès-Forbach]], [[Frància]] de su 2005
* [[File:flag of Croatia.svg|20px]] [[Àrsia]], [[Croàtzia]] de su 2010
* [[File:flag of Croatia.svg|20px]] [[Albona]], [[Croàtzia]] de su 2010
== Notas ==
<references />{{Provìntzia de Sud Sardigna}}
[[Categoria:Comunes de sa provìntzia de su Sulcis Igresiente]]
0z589egujmdnh9pnc2eb36x2wr0pmcz
Carloforte
0
3238
186624
184812
2025-06-24T13:22:03Z
SamSard
25038
186624
wikitext
text/x-wiki
{{coord|format=dms|display=title}}
{{Tmp|Bidda}}{{s/geografia}}
'''Carlufòrti''' ('''U Pàize''' in [[tabarchinu]]) est unu comunu de 6.444 abitantes de sa [[provìntzia de su Sulcis Igresiente]] postu in s'ìsula de [[Santu Pedru]].
Est un'ìsula linguìstica in ue si fueddat su [[tabarchinu]].
== Ligàmenes esternos ==
* {{Limbas|it}}[http://www.isoladisanpietro.org/ Carloforte e l'Isola di San Pietro su Internet]
{{Provìntzia de su Sulcis Igresiente}}
[[Categoria:Comunes de sa provìntzia de su Sulcis Igresiente]]
k4349bj20leh61twfx8n85yyyp2m415
186625
186624
2025-06-24T13:27:04Z
SamSard
25038
186625
wikitext
text/x-wiki
{{coord|format=dms|display=title}}
{{Tmp|Bidda}}{{s/geografia}}
{{Bidda|nòmene comune=Carlufòrti, U Paize|nòmene ufitziale=Carloforte|nòmene rezone=Sardigna|nòmene provìntzia=Sulcis-Igresiente|sigla provìntzia=SU|sìndigu=Stefano Rombi (Lista Tzivica) de su 13-6-2022|artiore=10 m|populamentu=5873|densidade=114,93 ab./km²|comunes lacanantes=nisciunu|cap=09014|prefissu=0781|nòmene bividores=tabarchin, carlufortinus|nòmene patronu=Carlo Borromeo|die patronu=4 de Santandrìa}}
'''Carlufòrti''' ('''U Pàize''' in [[tabarchinu]]) est unu comunu de 5873 abitantes de sa [[provìntzia de su Sulcis Igresiente]] postu in s'ìsula de [[Santu Pedru]].
Est un'ìsula linguìstica in ue si fueddat su [[tabarchinu]].
== Ligàmenes esternos ==
* {{Limbas|it}}[http://www.isoladisanpietro.org/ Carloforte e l'Isola di San Pietro su Internet]
{{Provìntzia de su Sulcis Igresiente}}
[[Categoria:Comunes de sa provìntzia de su Sulcis Igresiente]]
i9xt4qtr22a8e5u3cez6h4w70xva9v5
186626
186625
2025-06-24T13:28:31Z
SamSard
25038
186626
wikitext
text/x-wiki
{{coord|format=dms|display=title}}
{{Tmp|Bidda}}{{s/geografia}}
{{Bidda|nòmene comune=Carlufòrti, U Pàize|nòmene ufitziale=Carloforte|nòmene rezone=Sardigna|nòmene provìntzia=Sulcis-Igresiente|sigla provìntzia=SU|sìndigu=Stefano Rombi (Lista Tzivica) de su 13-6-2022|artiore=10 m|populamentu=5873|densidade=114,93 ab./km²|comunes lacanantes=nisciunu|cap=09014|prefissu=0781|nòmene bividores=tabarchin, carlufortinus|nòmene patronu=Carlo Borromeo|die patronu=4 de Santandrìa}}
'''Carlufòrti''' ('''U Pàize''' in [[tabarchinu]]) est unu comunu de 5873 abitantes de sa [[provìntzia de su Sulcis Igresiente]] postu in s'ìsula de [[Santu Pedru]].
Est un'ìsula linguìstica in ue si fueddat su [[tabarchinu]].
== Ligàmenes esternos ==
* {{Limbas|it}}[http://www.isoladisanpietro.org/ Carloforte e l'Isola di San Pietro su Internet]
{{Provìntzia de su Sulcis Igresiente}}
[[Categoria:Comunes de sa provìntzia de su Sulcis Igresiente]]
kar35it78q1q4isr98p1fati3ahjs6r
Domunoas
0
3239
186620
176881
2025-06-24T13:15:55Z
SamSard
25038
186620
wikitext
text/x-wiki
{{coord|format=dms|display=title}}
{{Tmp|Bidda}}{{s/geografia}}
{{Bidda|nòmene comune=Domunòas|imàzine=|nòmene ufitziale=Domusnovas|nòmene rezone=Sardigna|nòmene provìntzia=Sulcis-Igresiente|sigla provìntzia=SU|sìndigu=Isangela Mascia (Lista Tzivica) de su 11-10-2021|artiore=152 m|populamentu=5709|densidade=70,84 ab./km²|comunes lacanantes=Frùmini Majòri, Gònnos, Igrèsias, Mùsei, Biddacidru, Bidda Matzràxia.|cap=09015|prefissu=0781|nòmene bividores=domunoesus|nòmene patronu=Santa Maria Assunta, Santu Ignatziu dae Laconi|die patronu=15 de Austu, 11 de Maju}}
'''Domunòas''' est unu comunu de 5709 abitantes de sa [[provìntzia de su Sulcis Igresiente]].
== Ligàmenes esternos ==
[http://www.comune.domusnovas.ca.it/ Situ istitutzionale] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060818182052/http://www.comune.domusnovas.ca.it/ |date=2006-08-18 }}
{{Provìntzia de su Sulcis Igresiente}}
[[Category:Comunes de sa provìntzia de su Sulcis Igresiente]]
md60ti25nv576kfw8gcsfdvhxu7jnp8
Lola Ponce
0
3500
186663
160639
2025-06-24T22:43:38Z
SamSard
25038
186663
wikitext
text/x-wiki
{{stub}}
{{variant|CAM}}
'''Lola Ponce''' (Rosario, [[25 de làmpadas]] [[1982]])<ref>[http://www.cmtv.com.ar/biografia/show.php?bnid=246&banda=]</ref> est una cantadora argentina.
Filla de unu cantadori, Hector Ponce, cun s'ajaju suus [[gènova|genovesu]] chi faiat parti de s'Orchestra de Osvaldo Fresedo, giai de picioca at dimostrau chi podiat cantai.
At bintu su [[Festival de Sanremo]] [[2008]] cun [[Giò di Tonno]].
==Discografia==
*[[2001]] - ''Inalcanzable''
*[[2004]] - ''Fearless''
*[[2008]] - ''Il diario di Lola''
== Collegamentus a foras ==
*[http://www.lolaponce.it/ Giassu ufitziale]
[[category:Biografias|Ponce]]
[[category:Argentinos|Ponce]]
[[category:Mùsica pop|Ponce]][[category:Cantantes in ispagnolu|Ponce]]
== Notas ==
<references/>
kowashmtsbfylm1q9usmbtwoj8d5k8y
186664
186663
2025-06-24T22:44:05Z
SamSard
25038
186664
wikitext
text/x-wiki
{{stub}}
{{variant|CAM}}
'''Lola Ponce''' (Rosario, [[25 de làmpadas]] [[1982]])<ref>[http://www.cmtv.com.ar/biografia/show.php?bnid=246&banda=]</ref> est una cantadora [[argentina]].
Filla de unu cantadori, Hector Ponce, cun s'ajaju suus [[gènova|genovesu]] chi faiat parti de s'Orchestra de Osvaldo Fresedo, giai de picioca at dimostrau chi podiat cantai.
At bintu su [[Festival de Sanremo]] [[2008]] cun [[Giò di Tonno]].
==Discografia==
*[[2001]] - ''Inalcanzable''
*[[2004]] - ''Fearless''
*[[2008]] - ''Il diario di Lola''
== Collegamentus a foras ==
*[http://www.lolaponce.it/ Giassu ufitziale]
[[category:Biografias|Ponce]]
[[category:Argentinos|Ponce]]
[[category:Mùsica pop|Ponce]][[category:Cantantes in ispagnolu|Ponce]]
== Notas ==
<references/>
4crb81ca4h1o0iuay4j3xcuc7c2fjv4
Elena Ledda
0
4400
186630
160766
2025-06-24T13:44:15Z
SamSard
25038
186630
wikitext
text/x-wiki
'''Elena Ledda''' (Ceraxius 17 de Maju 1959) est una [[cantora]] [[sarda]].
==Biografía==
Ja dae minore hat contivizadu s'istudiu de sas artes e de pretzisu de sa musica. Difattis hat istudiadu in su conservatoriu de [[Cagliari]] s'oboe e su cantu. Cun sos annos cando est bennidu su momentu de seberare issa hat preferidu a una carriera de [[soprano]] su [[cantu sardu]].
In su [[1979]] hat bogadu su primu discu "''Ammentos''", umpare a [[Mauro Palmas]] chi est istadu su cumpagnu de trabagliu de sempre. Cun isse creeidi su gruppu jamadu [[Suonofficina]], in cui hant isperimentadu formas noas de su cantu sardu cun arrangiamentos noos. Paret chi sos istudios chi hant fattu Mauro e Elena siant in calchi modu cullegados cun cussos fattos dae [[Luciano Berio]] in su 1964 in sos [[Folk Songs]] chi haiat iscrittu pro sa muzere sa cantante mesusopranu [[Cathy Berberian]], cantos populares de varias natziones de su mundu. In mesu ai cussos cantos b'haiat puru unu muttu sardu intitoladu '''Mottettu de tristura''' cantadu dae sa Berberian cun originalidade e sentimentu. In cussu cantu si notant ja unu zertu tipu de arrangiamentu chi hat a influenzare isperienzias de su [[Crossover (musica)|crossover]] chi si sunt isviluppadas in sa musica folcloristica dae sos annos 80 in poi.
In su [[1984]] est bessidu s'album "''Is Arrosas''". In cussos annos Elena Ledda s'est fatta connoschere dae su pubbricu sardu de massa bessende ortas meda in [[Videolina]] in su programma televisivu [[Sardegna Canta]]. Ma in su matessi tempus issa hat continuadu a chircare attera istradas, infattis in cussos annos collaborat cun artistas comente [[Andreas Vollenweider]], connottu comente su re de sa [[new age]]. Intantu su gruppu Suonofficina diventat [[Sonos]].
Poi 'e sa morte 'e [[Maria Carta]] in su 1994 Elena est diventada s'erede naturale de sa cantante de [[Siligo]].
Ultimamente in su 2006 Elena e Mauro Palmas hant iscrittu e prodottu unu progettu nou jamadu "Visioni di Sardegna", inue sunt assemblados filmados antigos de [[Sardigna]] recuperados in s'[[Istituo Luce]] restaurados sutta sa direzione de Rodolfo Roberti han sonadu 18 musicistas.
Umpare a Sonos, Elena hat collaboradu cun diversos artistas tipu: [[Fabrizio De André]], [[Lester Bowie]], [[Don Cherry]], [[Andreas Vollenweider]], [[Savina Yannatou]], [[Maria del Mar Bonet]], [[Paolo Fresu]], [[ Noa]], [[Andrea Parodi]], [[Antonello Salis]], [[Rita Marcotulli]], [[Riccardo Tesi]] e [[Gavino Murgia]].
==Discografia==
*[[1979]] ''Ammentos''
*[[1984]] ''Is arrosas''
*[[1988]] ''Sonos''
*[[1993]] ''Incanti''
*[[1999]] ''Sonos Langanos''
*[[2001]] ''Maremannu''
*[[2005]] ''Amargura''
*[[2007]] ''Rosa Resolza''
[[Category:Biografias|Ledda, Elena]]
[[category: Mùsica folk|Ledda, Elena]][[Category:Cantantes sardos|Ledda, Elena]][[Category:Cantantes in sardu|Ledda, E]][[Category:Cantautores italianos|Ledda, Elena]]
p9pvaqyshttd0tw8xkl0ozyxk7iyo5p
186631
186630
2025-06-24T13:45:06Z
SamSard
25038
186631
wikitext
text/x-wiki
'''Elena Ledda''' ([[Ceraxius]] 17 de Maju 1959) est una [[cantadòra]] [[sarda]].
==Biografía==
Ja dae minore hat contivizadu s'istudiu de sas artes e de pretzisu de sa musica. Difattis hat istudiadu in su conservatoriu de [[Cagliari]] s'oboe e su cantu. Cun sos annos cando est bennidu su momentu de seberare issa hat preferidu a una carriera de [[soprano]] su [[cantu sardu]].
In su [[1979]] hat bogadu su primu discu "''Ammentos''", umpare a [[Mauro Palmas]] chi est istadu su cumpagnu de trabagliu de sempre. Cun isse creeidi su gruppu jamadu [[Suonofficina]], in cui hant isperimentadu formas noas de su cantu sardu cun arrangiamentos noos. Paret chi sos istudios chi hant fattu Mauro e Elena siant in calchi modu cullegados cun cussos fattos dae [[Luciano Berio]] in su 1964 in sos [[Folk Songs]] chi haiat iscrittu pro sa muzere sa cantante mesusopranu [[Cathy Berberian]], cantos populares de varias natziones de su mundu. In mesu ai cussos cantos b'haiat puru unu muttu sardu intitoladu '''Mottettu de tristura''' cantadu dae sa Berberian cun originalidade e sentimentu. In cussu cantu si notant ja unu zertu tipu de arrangiamentu chi hat a influenzare isperienzias de su [[Crossover (musica)|crossover]] chi si sunt isviluppadas in sa musica folcloristica dae sos annos 80 in poi.
In su [[1984]] est bessidu s'album "''Is Arrosas''". In cussos annos Elena Ledda s'est fatta connoschere dae su pubbricu sardu de massa bessende ortas meda in [[Videolina]] in su programma televisivu [[Sardegna Canta]]. Ma in su matessi tempus issa hat continuadu a chircare attera istradas, infattis in cussos annos collaborat cun artistas comente [[Andreas Vollenweider]], connottu comente su re de sa [[new age]]. Intantu su gruppu Suonofficina diventat [[Sonos]].
Poi 'e sa morte 'e [[Maria Carta]] in su 1994 Elena est diventada s'erede naturale de sa cantante de [[Siligo]].
Ultimamente in su 2006 Elena e Mauro Palmas hant iscrittu e prodottu unu progettu nou jamadu "Visioni di Sardegna", inue sunt assemblados filmados antigos de [[Sardigna]] recuperados in s'[[Istituo Luce]] restaurados sutta sa direzione de Rodolfo Roberti han sonadu 18 musicistas.
Umpare a Sonos, Elena hat collaboradu cun diversos artistas tipu: [[Fabrizio De André]], [[Lester Bowie]], [[Don Cherry]], [[Andreas Vollenweider]], [[Savina Yannatou]], [[Maria del Mar Bonet]], [[Paolo Fresu]], [[ Noa]], [[Andrea Parodi]], [[Antonello Salis]], [[Rita Marcotulli]], [[Riccardo Tesi]] e [[Gavino Murgia]].
==Discografia==
*[[1979]] ''Ammentos''
*[[1984]] ''Is arrosas''
*[[1988]] ''Sonos''
*[[1993]] ''Incanti''
*[[1999]] ''Sonos Langanos''
*[[2001]] ''Maremannu''
*[[2005]] ''Amargura''
*[[2007]] ''Rosa Resolza''
[[Category:Biografias|Ledda, Elena]]
[[category: Mùsica folk|Ledda, Elena]][[Category:Cantantes sardos|Ledda, Elena]][[Category:Cantantes in sardu|Ledda, E]][[Category:Cantautores italianos|Ledda, Elena]]
0bf9tzqkysd1f0qh26oyt8pg8woacfv
Antonello Salis
0
4412
186633
123583
2025-06-24T13:45:54Z
SamSard
25038
186633
wikitext
text/x-wiki
{{Variant|LOG}}{{Bio
|Nòmene = Antonello
|Sambenàdu = Salis
|Sesso = M
|LoguNascita = Bidda Mara
|LoguNascitaAlt =
|DieMeseNascita = 28 frearzu
|AnnuNascita = [[1950]]
|LoguMorte =
|DieMeseMorte =
|AnnuMorte =
|PreFaìna =
|Faìna = pianista
|Epoca =
|Epoca2 =
|Faìna2 = fisarmonicista
|Faìna3 = cumposidore de jazz
|FaìnaAltre =
|Natzionalidade = sardu
}}
Totu s'amore pro sa musica de Antonello est cominzadu cando, ancora criadura, su tiu l'haiat regaladu una [[fisarmonica]] de giocattulu.
In su 1973 cun sa mama si trasferin a [[S'Alighera]] e in cue, Salis cun Riccardo Lay (basso elettrico) e Mario Paliano ([[bateria]]) frommat su trio jazz jamadu [[Cadmo]].
[[Category: Sardos|Salis, Antonello]]
[[Category: Musicistas de jazz|Salis, Antonello]][[Category: Pianistas jazz|Salis, Antonello]][[Category: Free jazz|Salis, Antonello]][[Category: Fisarmonicistas|Salis, Antonello]]
1v5quq41kyw059l3i2hi416xh5kchcv
Andrea Parodi
0
4632
186634
166260
2025-06-24T13:46:37Z
SamSard
25038
186634
wikitext
text/x-wiki
{{s}}{{Variant|LOG}}
{{Artista musicale
| nùmene = Andrea Parodi
| image =
| image_size = 260
| landscape =
| alt =
| descritzione = Andrea Parodi.
| ruolu = cantante_solista
| nùmene_de_nàschida =
| nùmene_nativu =
| nùmene_nativu_lang =
| zistru =
| data_de_nàschida = {{data_de_nàschida|1956|07|18}}
| logu_de_nàschida =
| orìgine = [[Sardigna]], [[Itàlia]]
| data_de_morte = {{data_de_morte_e_etade|2006|10|17|1955|07|18}}
| logu_de_morte =
| gènere_musicale = [[Pop rock]], [[Mùsica ètnica]], [[folk rock]], [[Mùsica pop|pop]]
| ocupatzione =
| istrumentos =
| annos_de_atividade = 1977–2006
| eticheta = [[Visa Record]], [[Radiorama]], [[Vida Records/Rusty Records]]
| artistas_assotziados = [[Tazenda]], [[ Coro degli Angeli]], [[Gino Marielli]]
| giassu =
| istrumentos_notàbiles =
| membros_atuales =
| membros_colados =
}}
'''Andrea Parodi''' ([[Portu Turre]], su 18 de triulas de su [[1955]] – [[Casteddu]] su 17 santu aine [[2006]]) est istadu unu [[cantadòre]] [[sardu]].
Si fit diplomadu ''Allievo Capitano di Lungo Corso'' in s'[[Istituto Tecnico Nautico]] de Portu Turre.
In su [[1977]] aiat fundadu cun atteros kimbe de [[Tàtari]] su gruppu [[Coro degli Angeli]], e cun su nùmene Sole Nero in sos annos 1980 aìana fattu de ''spalla'' e incisu in istudiu cun [[Gianni Morandi]]. Fit sa oghe 'e sa band [[Tazenda]].
{{Controllu de autoridade}}
[[category: Biografias|Parodi, Andrea]] [[category: Sardos|Parodi, Andrea]] [[category: Mùsica folk|Parodi, Andrea]][[category: Mùsica pop|Parodi, Andrea]][[category: Cantantes sardos|Parodi, Andrea]][[category: Artistas de sa Ricordi|Parodi, Andrea]][[Category:Cantantes in sardu|Parodi, A]]
eesmsy7nmu1t0aziss6dgmpjlu29wzv
186635
186634
2025-06-24T13:46:52Z
SamSard
25038
186635
wikitext
text/x-wiki
{{s}}{{Variant|LOG}}
{{Artista musicale
| nùmene = Andrea Parodi
| image =
| image_size = 260
| landscape =
| alt =
| descritzione = Andrea Parodi.
| ruolu = cantante_solista
| nùmene_de_nàschida =
| nùmene_nativu =
| nùmene_nativu_lang =
| zistru =
| data_de_nàschida = {{data_de_nàschida|1956|07|18}}
| logu_de_nàschida =
| orìgine = [[Sardigna]]
| data_de_morte = {{data_de_morte_e_etade|2006|10|17|1955|07|18}}
| logu_de_morte =
| gènere_musicale = [[Pop rock]], [[Mùsica ètnica]], [[folk rock]], [[Mùsica pop|pop]]
| ocupatzione =
| istrumentos =
| annos_de_atividade = 1977–2006
| eticheta = [[Visa Record]], [[Radiorama]], [[Vida Records/Rusty Records]]
| artistas_assotziados = [[Tazenda]], [[ Coro degli Angeli]], [[Gino Marielli]]
| giassu =
| istrumentos_notàbiles =
| membros_atuales =
| membros_colados =
}}
'''Andrea Parodi''' ([[Portu Turre]], su 18 de triulas de su [[1955]] – [[Casteddu]] su 17 santu aine [[2006]]) est istadu unu [[cantadòre]] [[sardu]].
Si fit diplomadu ''Allievo Capitano di Lungo Corso'' in s'[[Istituto Tecnico Nautico]] de Portu Turre.
In su [[1977]] aiat fundadu cun atteros kimbe de [[Tàtari]] su gruppu [[Coro degli Angeli]], e cun su nùmene Sole Nero in sos annos 1980 aìana fattu de ''spalla'' e incisu in istudiu cun [[Gianni Morandi]]. Fit sa oghe 'e sa band [[Tazenda]].
{{Controllu de autoridade}}
[[category: Biografias|Parodi, Andrea]] [[category: Sardos|Parodi, Andrea]] [[category: Mùsica folk|Parodi, Andrea]][[category: Mùsica pop|Parodi, Andrea]][[category: Cantantes sardos|Parodi, Andrea]][[category: Artistas de sa Ricordi|Parodi, Andrea]][[Category:Cantantes in sardu|Parodi, A]]
6ugijzvmeqnrvzuta1hu2lf6lynlnco
Kenze Neke
0
4809
186648
172449
2025-06-24T14:21:59Z
SamSard
25038
186648
wikitext
text/x-wiki
{{Variant|NUG}}
{{Artista musicale
| nùmene = Kenze Neke
| image =
| image_size =
| landscape = leave blank -->
| alt =
| descritzione =
| ruolu = grupu
| nùmene_de_nàschida =
| nùmene_nativu =
| nùmene_nativu_lang =
| zistru =
| data_de_nàschida = <!-- {{birth date and age|YYYY|MM|DD}} -->
| logu_de_nàschida =
| orìgine = [[Thiniscole]], [[Sardigna]]
| data_de_morte = <!-- {{death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date 1st) -->
| logu_de_morte =
| gènere_musicale = [[Etno Rock]], [[Crossover rock]],[[Funk rock]], [[Ska]], [[Reggae]], [[Punk rock]], [[Mùsica acùstica]] in [[limba sarda|sardu]]
| ocupatzione =
| istrumentos =
| annos_de_atividade = 1989-2012
| eticheta = Gridalo Forte Records, KN produtziones
| artistas_assotziados = [[KNA (banda musicale)|KNA]], [[Soberanìa Populare]]
}}
Sos '''Kenze Neke''' sunt unu grupu musicale de genere [[rock]] cantatu in [[Sardu]], naschint in [[Thiniscole]] in su [[1989]].
Su numene ''Kenze Neke'' (chentza neghe) est dedicatu a [[Michele Schirru]], anàrchicu sardu chi aiat pessatu de bochire a [[Benito Mussolini]].
== Istoria de su gruppu ==
Sos fondatores de su gruppu sunt Enzo Saporitu a sa boche e chitarra e Sandro Usai a sa [[bateria]], unn s'azunta de Toni Carta in su [[1990]] a su bassu; essit in cust'annu [[Kin sas armas o kin sas rosas]], demo autoprodottu cun Luciano Sezzi a su sassofonu comente ospite. Otto branos chi cumprendene "Americanos a balla ki bos bokene" e "Kenze Neke".
In su [[1991]] Sandro Usai partit militare e intrat Guido Forlano a sa [[bateria]], a sichire Massimo circelli a sa chitarra solista e Stefano Ferrando, bateria e boche, chi at a picare su postu peri de Guido Forlano; intrat in su gruppu Massimo Loriga, chi at a sonare su sax e su sonete a buca. Su sonu de su gruppu picat forma in d'unu genere chi variat trae su rock, su punk, s'iska, su reggae, cunn tematicas sotziales chi vaeddan de sa [[Sardigna]] e de sos problemas istoricos de s'isola (bases militares, alcolismu, droga), chin collaboraziones chin sos tenores (su tenore Luisu Ozzanu at a cantare Sa Maddalena aperende "Americanos").
In su [[1993]] su primu discu: "Naralu! De uve sese", chi presentat branos de su primu demo torratos a arranzare e sonare. In cust'annu Toni Carta lassat su gruppu e nde picat su postu Claudio Roccia a su bassu, chi at a sonare in su secundu discu de su gruppu, doppiu: "Boghes de pedra", in uve enin utilizatos sos istrumentos de sa tradizione sarda: sas [[launeddas]], sa [[trunfa]], su [[sonete]].
In tournee in ziru in [[Europa]] pro presentare su discu: Ispagna, Francia, Germania, Belgiu, Olanda, Svizzera, sos Kenze Neke enin acumpannatos dae unu gruppu de ballu sardu e de cantu a tenore de [[Thiniscole]].
Sonan in su discu e a pustis in cuncertu fintzas a su 1995: Andrea Pinna a su sax baritonu, launeddas, flauto traverso, Gianni Cherchi a su sonete, Luciano Sezzi a su sax contraltu.
"Boghes de pedra" cumprendet branos istoricos de sa traditzione sarda: "Su patriottu sardu a sos feudatarios" de Innassiu Vrantziscu Mannu, "A Nanni Sulis" de Peppinu Mereu, "Su balente". Massimo Loriga paris chin Massimo Circelli lassant su gruppu. A sa kitarra solista intrat duncas Antonello Cossu, [[Gavino Murgia]] a sas launeddas e sassofonos.
In su 1998 essit "Liberos, rispettatos, uguales", chi idet in istudiu sonare sa [[bateria]] Giampaolo Conchedda. Dal vivo su discu l'at a sonare Carlo Sezzi. Custu discu tenet branos importantes, comente sa matessi "Liberos," de Peppino Mereu, "Pantanu", de su gruppu corsu [[Cinqui sò]], "Entula", e "Pratobello" de su gruppu [[Rubanu]] de [[Orgosolo]], e peri "[[Black Panther]]", dedicata a su Movimentu de liberazione de sos nieddos de [[America]].
Su [[2000]] est s'annu de "Kenze Neke", discu antologicu de dech'annos, sonatu e cantatu paris chin Lalli, Francesco di Giacomo, Picchio e Sigaro de sa [[Banda Bassotti]], Max Furian at a sonare sa [[bateria]]. Su discu torrat a proporrere branos istoricos comente "Zente", "Americanos", cantatos peri in [[frantzesu]], bascu e [[ispagnolu]], paris chin cover de sa Banda Bassotti "Barboni" cantata dae Lalli (sa canthone Zente l'at a cantare in [[sardu]]), de sos Franti ("Sa oke tua") e Francesco di Giacomo chi cantat in sardu "Black Panther"; Picchio e Sigaro de sa Banda Bassotti cantana in [[italianu]] "Kenze Neke".
A pustis de "Kenze Neke", chimbe annos chenza sonare, fintzas a sa detzisione de torrare paris pro unu cuncertu in su mese de austu de su 2006 in [[Solarussa]], e sa registratzione de unu discu [[dvd]] live dae su titolu "Artziati entu", cun tottus sos musicistas istoricos torra in su parcu.
== Discografia ==
===Demo tape===
* 1990 – ''[[Chin sas armas o chin sas rosas]]''
===Albums de istudiu===
* 1992 – ''[[Naralu! De uve sese]]''
* 1994 – ''[[Boghes de pedra]]''
* 1998 – ''[[Liberos, rispettatos, uguales]]''
* 2000 – ''[[Kenze neke (album)|Kenze neke]]''
===Collaboratzionis===
* [[1996]] – ''[[Gherramus tott'impare]]'' (mini CD in collaboratzione de s'[[Askra]])
=== Albums live ===
* 2006 – ''[[Artziati entu vol. 1]]''
* 2007 – ''[[Artziati entu vol. 2]]''
==Ligas a foras==
* [http://www.kenzeneke.com/ Situ ufitziale] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817075514/http://www.kenzeneke.com/ |date=2011-08-17 }}
{{Controllu de autoridade}}
[[Category:Mùsica Rock]]
61ydp1cuvk9ygnvh7em9jmu9py8vn8p
Fernando Atzori
0
5808
186644
173136
2025-06-24T14:04:59Z
SamSard
25038
186644
wikitext
text/x-wiki
{{Variant|LOG}}
{{Isportivu|Nùmene=Fernando Atzori|Artària=157cm|Pesu=51kg|Disciplina=Pugilau|Categoria=Pesus de muscas|Iscuadras=Centro Sportivo Esercito}}
'''Fernando Atzori''' ([[Abas]], 1 de làmpadas [[1942]] – [[Firenze]], 9 de santandria [[2020]]) est istadu unu pugile professionista [[sardu]] e medaglia de oro a sas [[Giogos de sa XVIII Olimpiade|Olimpiades de Tokio 1964]] pro s'[[Italia]].
== Sa carriera ==
* Dilettantes:
** 43 incontros (37 vittorias)
*** Campione italianu ('63 - '64)
== Resultatos Olimpicos ==
*Binchet contra a [[Mahmoud Mersal]] ([[Egittu]]) 5-0
*Binchet contra a [[Darryl Norwood]] ([[Australia]]) 5-0
*Binchet contra a [[John McCafferty]] ([[Repùbrica de s'Irlanda]]) 5-0
*Binchet contra a [[Bob Carmody]] ([[USA|Istados Unidos de s'America]]) 4-1
*Binchet contra a [[Artur Olech]] ([[Polonia]]) 4-1
== Acapios foraneos ==
[http://www.boxrec.com/list_bouts.php?human_id=053865&cat=boxer Elenco de sos incontros de Fernando Atzori dae professionista] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120927184643/http://boxrec.com/list_bouts.php?human_id=053865&cat=boxer |date=2012-09-27 }}
[[Categoria:Biografias|Atzori, Fernando]][[Categoria:Sardos|Atzori, Fernando]] [[Categoria:Italianos|Atzori, Fernando]][[Categoria:Pugiles|Atzori, Fernando]][[Categoria:Campiones olìmpicos|Atzori, Fernando]]
aqiudrknh3gklf2cycw86ov4onreszf
186645
186644
2025-06-24T14:05:46Z
SamSard
25038
186645
wikitext
text/x-wiki
{{Variant|LOG}}
{{Isportivu|Nùmene=Fernando Atzori|Artària=157cm|Pesu=51kg|Disciplina=Pugilau|Categoria=Pesus de muscas|Iscuadras=Centro Sportivo Esercito}}
'''Fernando Atzori''' ([[Abas]], 1 de làmpadas [[1942]] – [[Firenze]], 9 de santandria [[2020]]) est istadu unu pugile professionista [[sardu]] e medaglia de oro a sas [[Giogos de sa XVIII Olimpiade|Olimpiades de Tokio 1964]] pro s'[[Italia]].
== Sa carrera sua ==
* Dilettantes:
** 43 incontros (37 vittorias)
*** Campione italianu ('63 - '64)
== Resultatos Olimpicos ==
*Binchet contra a [[Mahmoud Mersal]] ([[Egittu]]) 5-0
*Binchet contra a [[Darryl Norwood]] ([[Australia]]) 5-0
*Binchet contra a [[John McCafferty]] ([[Repùbrica de s'Irlanda]]) 5-0
*Binchet contra a [[Bob Carmody]] ([[USA|Istados Unidos de s'America]]) 4-1
*Binchet contra a [[Artur Olech]] ([[Polonia]]) 4-1
== Acapios foraneos ==
[http://www.boxrec.com/list_bouts.php?human_id=053865&cat=boxer Elenco de sos incontros de Fernando Atzori dae professionista] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120927184643/http://boxrec.com/list_bouts.php?human_id=053865&cat=boxer |date=2012-09-27 }}
[[Categoria:Biografias|Atzori, Fernando]][[Categoria:Sardos|Atzori, Fernando]] [[Categoria:Italianos|Atzori, Fernando]][[Categoria:Pugiles|Atzori, Fernando]][[Categoria:Campiones olìmpicos|Atzori, Fernando]]
0m5btubdn1u1qsd5fd90br02i2fovn5
186646
186645
2025-06-24T14:07:31Z
SamSard
25038
186646
wikitext
text/x-wiki
{{Variant|LOG}}
{{Isportivu|Nùmene=Fernando Atzori|Artària=157cm|Pesu=51kg|Disciplina=Pugilau|Categoria=Pesus de muscas|Iscuadras=Centro Sportivo Esercito}}
'''Fernando Atzori''' ([[Abas]], 1 de làmpadas [[1942]] – [[Firenze]], 9 de santandria [[2020]]) est istadu unu pugile professionista [[sardu]] e medàllia de oro a sas [[Giogos de sa XVIII Olimpiade|Olimpiades de Tokio 1964]] pro s'[[Italia]].
== Sa carrera sua ==
* Dilettantes:
** 43 incontros (37 vittorias)
*** Campione italianu ('63 - '64)
== Resultatos Olimpicos ==
*Binchet contra a [[Mahmoud Mersal]] ([[Egittu]]) 5-0
*Binchet contra a [[Darryl Norwood]] ([[Australia]]) 5-0
*Binchet contra a [[John McCafferty]] ([[Repùbrica de s'Irlanda]]) 5-0
*Binchet contra a [[Bob Carmody]] ([[USA|Istados Unidos de s'America]]) 4-1
*Binchet contra a [[Artur Olech]] ([[Polonia]]) 4-1
== Acapios foraneos ==
[http://www.boxrec.com/list_bouts.php?human_id=053865&cat=boxer Elenco de sos incontros de Fernando Atzori dae professionista] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120927184643/http://boxrec.com/list_bouts.php?human_id=053865&cat=boxer |date=2012-09-27 }}
[[Categoria:Biografias|Atzori, Fernando]][[Categoria:Sardos|Atzori, Fernando]] [[Categoria:Italianos|Atzori, Fernando]][[Categoria:Pugiles|Atzori, Fernando]][[Categoria:Campiones olìmpicos|Atzori, Fernando]]
6ae2bg6k2jppkn8rcm2byelu8e0l5pz
Gavino Murgia
0
6520
186632
185079
2025-06-24T13:45:34Z
SamSard
25038
186632
wikitext
text/x-wiki
{{Variant|LOG}}
{{Bio
|Nòmene = Gavino
|Sambenàdu = Murgia
|Sesso = M
|LoguNascita = Nuoro
|LoguNascitaAlt =
|DieMeseNascita =
|AnnuNascita = [[1969]]
|LoguMorte =
|DieMeseMorte =
|AnnuMorte =
|PreFaìna =
|Faìna = musicista
|Epoca =
|Epoca2 =
|Faìna2 = sassofonista
|Faìna3 = cantante
|FaìnaAltre =
|Natzionalidade = sardu
}}
Gavinu est unu saxofonista, cantante e sonadore de [[Launeddas]] e cumpositore de musica [[jazz]].
== Aggantzos esternos ==
*[http://www.gavinomurgia.com/ Situ uffitziale de Gavinu Murgia]
[[Categoria: Sardos|Murgia, G.]]
[[Categoria: Sassofonistas de jazz]]
[[Categoria:Sonadores de launeddas]]
9d04b14zs1duu4xbu60cl392x1pzfq6
Matzedònia de su Norte
0
6599
186627
162907
2025-06-24T13:38:44Z
SamSard
25038
186627
wikitext
text/x-wiki
{{s/geografia}}
{{coord|format=dms|display=title}}{{Variant|CAM}}[[File:Flag of the Republic of Macedonia.svg|248x248px|right|thumb|Sa bandera]]
[[File:Europe-Republic of North Macedonia.svg|thumb|247x247px|Mapa de sa Repùblica de Matzedònia de su Nord]]
Sa '''Repùbrica de Matzedònia de su Norte''' (in [[Limba matzedònia|limba matzèdone]] "Република ''Северна'' Македонија", ''Republika Severna Makedonija'') est unu istadu de sa penìsula de is [[Balcanos|Balcànus]]. Cunfinat a setentrioni cun sa [[Sèrbia]] e su [[Kòssovu|Kosovo]], a orienti cun sa [[Bulgaria]] a meridioni cun sa [[Grèghia]] e a otzidenti cun s'[[Albania]]. Sa capitali est [[Skopje]].
Fintzas a su 1993 faiat parti de sa ''Federatzioni de [[Iugoslàvia]]'': fiat s'istadu prus meridionali e mancai prus pòburu de sa federatzioni.
Sa Repùbrica de Matzedònia de su Norti est arreconnota dae sa prus parti de is istàdus de su mundu, ma in tempus coladus at tentu problemas pro su nòmini chi aiat sçobedau. Matzedònia defati est su nòmini de una regioni de sa Grèghia puru, chi at protestau in s'[[ONU]] poita no boliat chi sa Repùbrica noa teniat cuddu matessi nòmini. Ufitzialmenti oi in di su nòmini est ''"Repùbrica ex-Iugoslava de Matzedònia"'' e at dèpiu puru cambiai sa bandera: sa chi teniat a su momentu de s'indipendèntzia teniat unu [[Soli de Verghina]], sìmbolu de sempri cullegau a s'antigu [[Imperu Matzèdone]], mescamenti a su rei [[Filippu]], babbu de [[Lisandru Mannu|Alessandru su Mannu]]. Pustis de is protèstas de sa Grèghia, sa bandera noa tenit unu soli giallu in campu arrùbiu chi regòrdat su Soli de Verghina, ma no porit essi cuntestàu de nisçunus.
Sa limba matzèdone assimilla a su bùlgaru ma tenit influèntzias de su serbu puru, e sa sigunda limba foeddara in Matzedònia est s'[[limba albanesa|albanesu]].
Retzentementi nci funt stètius disòrdines in sa popolatzioni de etnia albanesa chi pustis de sa gherra in [[Kòssovu|Kosovo]] est aumentara de nùmeru (imoi funt su 43% de sa popolatzioni totali poita ca ddui funt medas afitianaus) e bolit prus autonomia. In is pròssimus annus est possìbili chi sa Repùbrica de Matzedònia de su Norti potzat intrai in s'[[Unione Europea|Uniòni Europea]].
{{Europa}}
[[Categoria:Natziones de s'Europa]]
5m76f2suff45nj2ogajwjo0n1f7cfrh
Joni Mitchell
0
6979
186655
180917
2025-06-24T22:33:51Z
SamSard
25038
186655
wikitext
text/x-wiki
[[File:Joni Mitchell 1983.jpg|thumb|Mitchell in su 1983]]
{{Variant|LOG}}'''Joni Mitchell''', naschida cun su numene ''Roberta Joan Anderson'' ([[Fort Macleod]], [[Alberta]], [[Canada]] 7 de Santandria [[1943]]) est un'artísta, musicísta, cantadora e pintòra [[Canada|canadesa]].
Comente e musicísta ada aderidu a diversos generes musicales: [[Folk]], [[West Coast]],[[Jazz]], [[World Music]],[[Pop]], finas ai como at produidu 27 [[album]]s.
{{s}}
[[category:Biografias|Mitchell, Joni]] [[category:Canadesos|Mitchell, Joni]][[Categoria:Musicistas canadesos|Mitchell, Joni]][[category:Cantautores|Mitchell, Joni]][[category:Mùsica folk|Mitchell, Joni]][[category:Musicistas de jazz|Mitchell, Joni]][[category:Mùsica pop|Mitchell, Joni]][[category:Artistas de sa Reprise|Mitchell, Joni]][[Categoria:Binchidores de su Grammy Award|Mitchell, Joni]]
9w9zw965zmindmje0uv1oeikscrke90
Lordi
0
7055
186657
181349
2025-06-24T22:37:50Z
SamSard
25038
186657
wikitext
text/x-wiki
{{stub}}
[[File:Lordi, 3-Majówka 2023 48.jpg|300px|thumb|Lordi (2023)]]
'''Lordi''' est unu grupu musicali [[rock]] [[finlandesu]].
== Formatzione ==
=== Immoi ===
* Tomi "Mr. Lordi" Putaansuu (1996-)
* Jussi "Amen" Sydänmaa (1996-)
* Hiisi (2019-)
* "Mana" (2012-)
* "Hella" (2012-)
=== Bessidus ===
* Erna "Enary" Siikavirta (1996-2005)
* Sami "G-stealer" Keinänen (1996-1999)
* Sami "Magnum" Wolking (1999-2002)
* Niko "Kalma" Hurme (2002-2005)
* Sampsa "Kita" Astala (2000-2010)
* Tonmi "Otus" Lillman (2010-2012)
* Leena "Awa" Peisa (2005-2012)
* Samer "OX" el Nahhal (2005-2019)
== Discografia ==
=== Albums de istùdiu ===
* [[Get Heavy]] (2002)
* [[The Monsterican Dream]] (2004)
* [[The Arockalypse]] (2006)
* [[Deadache]] (2008)
* [[Babez For Breakfast]] (2010)
* [[To Beast or Not To Beast]] (2013)
* [[Scare Force One]] (2014)
* [[Monstereophonic – Theaterror vs. Demonarchy]] (2016)
* [[Sexorcism]] (2018)
* [[Killection]] (2020)
* [[Lordiversity]] (2021)
=== Singles ===
* [[Would You Love a Monsterman?]] (2002)
* [[Devil is a Loser]] (2003)
* [[Blood Red Sandman]] (2004)
* [[My Heaven Is Your Hell]] (2004)
* [[Hard Rock Hallelujah]] (2006)
* [[Who's Your Daddy?]] (2006)
* [[It Snows In Hell]] (2006)
* [[They Only Come Out At Night]] (2007)
* [[Beast Loose In Paradise]] (2008)
* [[Bite It Like A Bulldog]] (2008)
* [[Deadache (single)|Deadache]] (2008)
* [[This Is Heavy Metal]] (2010)
* [[Rock Police]] (2010)
* [[The Riff]] (2013)
* Hug You Hardcore (2016)
* Your Tongue’s Got the Cat (2018)
* Naked in My Cellar (2018)
* Shake the Baby Silent (2019)
* I Dug a Hole in the Yard for You (2019)
* Like A Bee To The Honey (2020)
* Believe Me (2021)
=== Dvd ===
* [[Market Square Massacre]] (2006)
* [[Bringing back the Balls to Stockholm 2006]] (2007)
* [[Recordead Live – Sextourcism in Z7]] (2018)
== Acàpius a foras ==
* [http://www.lordi.fi/ Giassu ufitziale] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110225070110/http://lordi.fi/ |date=2011-02-25 }}
{{Commonscat}}
[[Categoria:Mùsica Rock]]
c7rqz2b2x9r5wsahuikm6mukrupo09w
Nanni Svampa
0
7748
186665
171329
2025-06-24T22:47:53Z
SamSard
25038
186665
wikitext
text/x-wiki
{{Variant|LOG}}
'''Nanni Svampa''' ([[Milanu|Milano]], 28 de [[Freàrgiu|frealzu]] [[1938]] – 26 de [[austu]] [[2017]]) est istadu unu [[cantante|cantadore]] e [[Iscritore|iscrittore]] [[Itàlia|italianu]].
Est istadu unu de sos fundadores de [[I Gufi]]. Est istadu un autore chi fit meda amantiosu de sa cultura popolare finas a su puntu de fagher ricercas filologicas e archivistigas pro chircare de tramandare cussu importante patrimoniu de sas cantones [[Milanu|meneghinas]]. In pius s'est interessadu meda finas de sa musica e sas cantones de [[Georges Brassens]].
==Discografia==
===A sa sola===
* [[1964]]: ''Nanni Svampa canta Brassens''
* [[1966]]: ''Milano tua'' ([[Durium]], ms A 77147)
** ''Nanni Svampa''
* 25 luglio [[1969]]: ''Perché?'' ([[Durium]], ms A 77225)
** ''Milanese - Antologia della canzone lombarda. Antiche ballate e storie d'amore''
* [[1970]]: ''Milanese - Antologia della canzone lombarda. Il [[Risorgimento]], i mestieri e l'officina.''
** ''Milanese - Antologia della canzone lombarda. La mala e l'[[osteria]].''
** ''Milanese - Antologia della canzone lombarda. Le canzoni della Madonina.''
* [[1971]]: ''Nanni Svampa canta Brassens.''
* [[1972]]: ''Nanni Svampa in italiano.''
* [[1973]]: ''Milanese - Antologia della canzone lombarda. Antiche ballate del contado.''
** ''Milanese - Antologia della canzone lombarda. W l'osteria.''
** ''Milanese - Antologia della canzone lombarda. La nuova canzone milanese.''
** ''Milanese - Antologia della canzone lombarda. Il cabaret.''
* [[1977]]: ''Cabaret italiano''
** ''Cantabrassens''
** ''Milanese - Antologia della canzone lombarda. Lee la va de sora.''
** ''Milanese - Antologia della canzone lombarda. I donn a lavora e num a solda.''
** ''Milanese - Antologia della canzone lombarda. Al dì d'incoeu.''
** ''Milanese - Antologia della canzone lombarda. Cà de ringhera e veggia osteria.''
** ''Cantamilano.'
** ''All'osteria con Nanni Svampa.''
* [[1980]]: ''Riflusso Riflesso.''
* [[1982]]: ''Le canzoni milanesi del buonumore.''
* [[1991]]: ''Concerto per Milano.''
** ''I canzon dell'osteria.''vol. 1 e vol. 2
** ''Barzellett, storiell e strofett.''vol. 1 e vol. 2
* [[1997]] ''Cabaret all’Italiana – 10 personaggi per una serata diversa''
* [[1999]]: ''W Brassens - dal vivo''
* [[2003]]: ''La mia morosa cara''
* [[2004]]: ''Donne, gorilla, fantasmi e lillà - Omaggio italiano a G. Brassens''
* [[2005]]: ''Cabaret concerto live - Una serata con Nanni Svampa''
==Sos iscrittos==
* [[1991]] ''Brassens - tutte le canzoni tradotte'' con Mario Mascioli - Ed. Muzzio
* [[2001]] ''W Brassens'' - Ed. Lampi di stampa
* [[2002]] ''Scherzi della memoria'' - Ed. Ponte alle Grazie
* [[2005]] ''Bisogna saperle raccontare'' - Ed. Ponte alle Grazie
* [[2005]] ''Boff de Canoeubina - Poesie in dialetto Cannobiese di Nino Svampa'' - Ed. curata dalla Libreria Margaroli
== Agganzos dae fora ==
* [http://www.nannisvampa.com/ Situ ufitziale]
[[categoria:Italianos]][[categoria:Cantantes|Svampa, Nanni]][[categoria:Mùsica folk]][[categoria:Cabaret|Svampa, Nanni]][[categoria:Traduttores|Svampa, Nanni]] [[Category:Universidade "Bocconi" de Milano|Svampa, Nanni]][[Categoria:I Gufi]][[categoria:Milano]]
frmgeh852ijnpf31kp2kvev6h2tr74c
Mario Sironi
0
8231
186637
160360
2025-06-24T13:53:22Z
SamSard
25038
186637
wikitext
text/x-wiki
{{Variant|LOG}}
{{Bio
|Nòmene = Mario
|Sambenàdu = Sironi
|Sesso = M
|LoguNascita = Sassari
|LoguNascitaAlt =
|DieMeseNascita = 12 de maiu
|AnnuNascita = [[1885]]
|LoguMorte = Milano
|DieMeseMorte =13 de austu
|AnnuMorte = 1961
|PreFaìna =
|Faìna = pintore
|Epoca = 1900
|Epoca2 =
|Faìna2 =
|Faìna3 =
|FaìnaAltre =
|Natzionalidade = sardu
}}
== Gallery ==
<gallery widths="200px" heights="200px" perrow="4">
File:Artgate Fondazione Cariplo - Sironi Mario, Composizione o Composizione e figure.jpg
</gallery>
[[Categoria:Italianos]]
[[Categoria:Pintores italianos]]
[[categoria:Milano]]
jlqmtpuywguizrqgxcuxpyfgg6yjv4r
Jan Sobieski
0
8596
186628
126634
2025-06-24T13:40:25Z
SamSard
25038
186628
wikitext
text/x-wiki
{{Variant|LOG}}{{s}}
'''Jan Sobieski''' ([[Olesko]], [[1624]] - [[Wilanów]], [[1696]]). Rei de [[Polonia]]. Aiada cumbattidu contra de sos Tartaros e i sos Turcos chi aiada iscunfittu a [[Chotin]] in su 1673. In cabidanni de su 1683 aiada partetzipadu a sa gherra contra sos Turcos chi po duos meses aiana attaccadu [[Vienna]] cumandados dae [[Kara Mustafa Pasha]]. S'esercitu Turcu fudi de 140.000 omines e s'esercitu de sos principes cristianos fudi de 80.000 omines. Decisivu s'interventu de 30.000 polaccos cumandados dae Sobieski. Sa battaglia est durada duas dies s'11 e su 12 de cabidanni e est finida cun s'isconfitta de sos Turcos e sa liberatzione de s'[[Europa]].
[[Categoria:Biografias|Sobieski, Jan]]
[[Categoria:Polàcos|Sobieski, Jan]]
7ntykezkurbdd1cuf8riptusi0ngli6
Tore Ligios
0
8766
186654
171439
2025-06-24T22:31:05Z
SamSard
25038
186654
wikitext
text/x-wiki
{{s}}{{w}}
'''Tore Ligios''' ([[Biddanoa Monteleone]], [[1949]]) est unu [[Fotografia|fotografu]] [[sardu]]. Direttore de su tzentru culturale “Su Palattu” in Biddanoa Monteleone dae s'annu [[2000]] a su [[2008]]. Ada curadu varias mustras de fotografia in sa 'idda sua e in ateros logos.
[[Categoria:Fotografos]]
isd80jdsenc092njs1miw5p46gsvs5m
Maria del Mar Bonet
0
8782
186629
141492
2025-06-24T13:40:54Z
SamSard
25038
186629
wikitext
text/x-wiki
[[File:Maria_del_Mar_Bonet.JPG|250px|thumb|Maria del Mar Bonet en [[2007]] a [[Verges]]]]
'''Maria del Mar Bonet''' ([[Palma de Majorca|Palma de Maiorca]], [[27 abrile]] [[1947]]) est una cantante ispagnola de [[limba catalana]]. At collaboradu cun diversos artistas tipu: [[Elena Ledda]], [[Milton Nascimentu]], [[Alan Stivell]].
== Premios ==
* 2006, [[Premio Maria Carta]]
[[Categoria:Biografias|Bonet, Maria del Mar]]
[[Categoria:Ispagnolos|Bonet, Maria del Mar]]
[[Categoria:Cantautores|Bonet, Maria del Mar]]
e0wg6ndp8cm28p1j2bsvzw5favgsvvr
Enzo Francescoli
0
8838
186647
130839
2025-06-24T14:08:32Z
SamSard
25038
186647
wikitext
text/x-wiki
{{Variant|LOG}}
{{Bio
|Nòmene = Enzo
|Sambenàdu = Francescoli Uriarte
|Sesso = M
|LoguNascita = Montevideo
|LoguNascitaAlt =
|DieMeseNascita = 12 de santandria
|AnnuNascita = [[1961]]
|LoguMorte =
|DieMeseMorte =
|AnnuMorte =
|PreFaìna =
|Faìna = giogadore de fùbalu
|Epoca =
|Epoca2 =
|Faìna2 =
|Faìna3 =
|FaìnaAltre =
|Natzionalidade = uruguaianu
}}
=== Isquadras ===
[[File:Enzo Francescoli 2011.jpg|right|200px]]
{|align="center" bgcolor="#f7f8ff" cellpadding="3" cellspacing="0" border="1" style="font-size: 95%; border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;"
|- align=center bgcolor=#DDDDDD style="color:black;"
!width="190"|Club
!width="170"|Natzione
!width="120"|Annu
|-align=center
|[[Montevideo Wanderers Fútbol Club|Montevideo Wanderers]]
|[[Uruguay]]
|1978—1982
|-align=center
|[[Club Atlético River Plate|River Plate]]
|[[Argentina]]
|1983—1986
|-align=center
|[[Racing Club de France Football|Racing Club de París]]
|[[Frantza]]
|1986—1989
|-align=center
|[[Olympique de Marsiglia]]
|[[Frantza]]
|1989—1990
|-align=center
|[[Cagliari Calcio|Cagliari]]
|[[Italia]]
|1990—1993
|-align=center
|[[Torino Calcio|Torino]]
|[[Italia]]
|1993—1994
|-align=center
|[[Club Atlético River Plate|River Plate]]
|[[Argentina]]
|1994—1997
|}
[[Categoria:Italo-uruguaianos]]
[[Categoria:Giogadores de pallone]]
[[Categoria:Cagliari Calcio]]
dspb2o8qn590l309o3ygos4kzjik7gq
Robert Louis Stevenson
0
8859
186668
157192
2025-06-24T22:51:37Z
SamSard
25038
186668
wikitext
text/x-wiki
{{s}}{{Variant|LOG}}
'''Robert Louis Stevenson''' ([[Edimburgo]] [[1850]] - Isole Samoa [[1894]]). [[Iscritore]] de romanzos e [[poeta]]. Pagu sanu, ada fattu viagios chirchende sa salude. Autore de romanzos fortunados: [[Treasure Island]] (in [[limba sarda|sardu]] ''S'isola de su siddadu'' ([[1883]]); Lo strano caso del dottor Jekyll e mister Hyde (1886); La freccia nera (1888); Il signore di Ballantrae (1889)
{{Controllu de autoridade}}
[[Categoria:Biografias]]
[[Categoria:Inglèsos]]
[[Categoria:Iscrittores]]
[[Categoria:Iscrittores inglesos]]
fvd6esrrlha1lnoex40a0dzidqxtkx1
Gerusalemme
0
9042
186670
162004
2025-06-24T22:58:49Z
SamSard
25038
186670
wikitext
text/x-wiki
{{coord|format=dms|display=title}}{{Variant|LOG}}
[[File:Emblem of Jerusalem.svg|thumb|100px|left]]
[[File:Panorámica de Jerusalén desde el Monte de los Olivos.jpg|thumb|600px|center|Panorama de sa tzitade]]
'''Gerusalemme''' (in [[limba ebrea|ebraicu]]: '''ירושלים''',''Yerushalayim''; in [[limba araba|àrabu]]|القُدس|al-Quds, "sa (tzitade) santa") est una citade in [[Palestina]], cunsiderada capitale de s'[[Israele|Istadu de Israele]] chentza 'e reconnoschimentu internatzionale chi nddi ocupat sa parte [[Palestina|palestinesa]].
==Artìculos ligados==
* [[Gerusalemme Est]]
[[Categoria:Tzitades de s'Asia]]
[[Categoria:Tzitades antigas]]
[[Categoria:Capitales de istadu]]
e8psqjrs1rrd4pwkcspvn01tht15jxi
186671
186670
2025-06-24T23:00:18Z
SamSard
25038
186671
wikitext
text/x-wiki
{{coord|format=dms|display=title}}{{Variant|LOG}}
[[File:Emblem of Jerusalem.svg|thumb|100px|left]]
[[File:Panorámica de Jerusalén desde el Monte de los Olivos.jpg|thumb|600px|center|Panorama de sa tzitade]]
'''Gerusalemme''' (in [[limba ebrea|ebraicu]]: '''ירושלים''',''Yerushalayim''; in [[limba araba|àrabu]]|القُدس|al-Quds, "sa (tzitade) santa") est una citade in [[Palestina]], cunsiderada capitale de s'[[Israele|Istadu de Israele]] chentza 'e reconnoschimentu internatzionale chi nddi ocupat sa parte [[Istadu de Palestina|palestinesa]].
==Artìculos ligados==
* [[Gerusalemme Est]]
[[Categoria:Tzitades de s'Asia]]
[[Categoria:Tzitades antigas]]
[[Categoria:Capitales de istadu]]
jvw9h6vpke21d7sl18ka07o678yq1pv
186672
186671
2025-06-24T23:01:27Z
SamSard
25038
186672
wikitext
text/x-wiki
{{coord|format=dms|display=title}}{{Variant|LOG}}
[[File:Emblem of Jerusalem.svg|thumb|100px|left]]
[[File:Panorámica de Jerusalén desde el Monte de los Olivos.jpg|thumb|600px|center|Panorama de sa tzitade]]
'''Gerusalemme''' (in [[limba ebrea|ebraicu]]: '''ירושלים''',''Yerushalayim''; in [[limba araba|àrabu]]|القُدس|al-Quds, "sa (tzitade) santa") est una citade in [[Palestina]], cunsiderada capitale de s'[[Israele|Istadu de Israele]] chentza 'e reconnoschimentu internatzionale chi nddi ocupat sa parte [[Istadu de Palestina|palestinesa]], [[Gerusalemme Est]].
==Artìculos ligados==
* [[Gerusalemme Est]]
[[Categoria:Tzitades de s'Asia]]
[[Categoria:Tzitades antigas]]
[[Categoria:Capitales de istadu]]
sytpkdns18mozkkvhaq2vxi1rvasrnh
Umberto Tozzi
0
10587
186666
182844
2025-06-24T22:48:51Z
SamSard
25038
186666
wikitext
text/x-wiki
[[File:Umberto Tozzi Wiener Stadtfest 2014 08.jpg|thumb|Umberto Tozzi in su 2014]]
'''Umberto Antonio Tozzi''', cunnotu comente '''Umberto Tozzi''' ([[Torinu]], 4 martzu [[1952]]), est unu [[cantante|cantadori]] e ghitarrista [[Itàlia|italianu]].
Cun 70 milliones de isemprales bèndidos, Tozzi est intre sos artistas italianos chi ant bèndidu su nùmeru prus mannu de discos.
== Biografia ==
Naschet dae una famìlia de emigradores [[Pùglia|apuliesos]] naturales de [[Rodi Garganico]]. Frade prus minore de Franco Tozzi, cantautore bastante pobulare in sos annos sessanta, faghet sos primos passos a su livellu musigale devenende su ghitarrista de su grupu chi l’acumpanzaiat in sas turneras.
In su 1968, a sos 16 annos, intrat a sos “Off Sound”, unu grupu [[Rock and roll|rock]] torinesu de zòvanos zòvanos, cun sos cales acumpanzat finas frade suo e s’istrenat discografigamente in su 1970, cantende sa prima camba de sa cantone “Qui”. In [[Milanu]], cunnoschet a [[Adriano Pappalardo]] e cun isse format unu grupu de 13 elementos cun sos cales andat in tur.
Format parte finas de su grupu “La Strana Società”, abarrende in intro suo finas a su 1976, cun su cale at partezipadu a “Unu discu pro s’istiu”, a unu [[Festivalbar]] e a un’edissione de su [[Festivale de Santu Remu]]; de su grupu naradu, est famada sa fasca “Popcorn”.
[[Categoria:Cantautores italianos]]
[[Categoria:Chitarristas]]
809yjluf62z7uo4dvzcbumbwrt13jdv
Inuit
0
10836
186659
154028
2025-06-24T22:41:23Z
SamSard
25038
186659
wikitext
text/x-wiki
{{Variant|LOG}}
[[File:Qamutik 1 1999-04-01.jpg|thumb|240px|Grupu de persones in su [[qamutik]] (slitta tradizionale)]]
Sos '''Inuit''' sunt sos abitantes de s'[[Àrticu|Articu]] e, umpare a sos [[Yupik]], fiant jamados [[eschimesu|eschimesos]] in manera sballiada. In sa cultura issoro si mentuat una regione de origine dae su nomene miticu "Thule". Sos Inuit vivene in su [[Canada]] (in su territoriu autònomu de su [[Nunavut]]) 50.480 pessonas, in sos [[Istados Unidos]] in [[Alaska]] 51.365 e in sa [[Groenlàndia|Groenlandia]] 16.581 abitantes. Custu populu pro vivere pratigat sa catza. In tempus de catza fraigaiant [[igloo]] cun bloccos de astràu. Sunt ambientes minoreddos che si podiant puru iscaldare cun d'unu fogu. S'esistentzia de de sos Inuit est sempre istada dura e suggetta a perigulos, maladias e carestias. E oe puru, sa vida issoro est in perigulu, a motivu de su cambiamentu de su clima e po s'inquinamentu.
[[Categoria:Nativos americanos]]
lskw4qsliq79jyc0t6zwiayz0ieowfh
Tenore de Bitti
0
10890
186656
184383
2025-06-24T22:35:27Z
SamSard
25038
186656
wikitext
text/x-wiki
{{Variant|LOG}}
Sos '''Tenores de Bitti Remunnu 'e Locu''' est su [[cantu a tenore|tenore]] istoricu de sa idda de [[Bitzi]] edd'est istadu fundadu in su [[1974]].
Sa formazione attuale de sos Tenores de Bitti Remunnu 'e Locu es cumposta dae:
* [[Daniele Cossellu]] (leader, "Oche" e "Mesu Oche")
* [[Mario Pira]] ("Bassu")
* [[Pier Luigi Giorno]] ("Contra")
* [[Piero Sanna]] ("Oche" e "Mesu Oche").
*Sos de primu:
*[[Salvatore Bandinu]], "Bassu"
* [[Tancredi Tucconi]], "Contra".
== Aggantzos dae fora ==
* [http://www.tenoresdibitti.net Situ uffitziale]{{Ligàmene interrùmpidu}}
* [http://www.regione.sardegna.it/j/v/491?s=77432&v=2&c=1489&t=1 I tenores di Bitti ora sono cavalieri] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305073047/http://www.regione.sardegna.it/j/v/491?s=77432&v=2&c=1489&t=1 |date=2016-03-05 }}
* [http://www.sardegnadigitallibrary.it/index.php?xsl=626&id=66286 Sardegna DigitalLibrary''Ballu seriu'' - Tenores di Bitti Remunnu 'e Locu] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140821215409/http://www.sardegnadigitallibrary.it/index.php?xsl=626&id=66286 |date=2014-08-21 }}
[[Categoria:Mùsica sarda|Tenores di Bitti]]
[[Categoria:Cantu a tenore|Tenores di Bitti]]
[[Categoria:Artistas de sa Tirsu]]
b32xn2utpgbwpu2sit19j9x6tihfad5
Ignazio Sanna
0
11219
186636
176262
2025-06-24T13:52:32Z
SamSard
25038
186636
wikitext
text/x-wiki
{{s}}
{{Pìscamu
|nòmine= Ignazio Sanna
|tipu= archipìscopu de sa Crésia Catolica
|immàgine=Ignazio Sanna.jpg
|istemma= Coat of arms of Ignazio Sanna.svg
|tìtulu= archipìscopu emèritu de Aristanis
|incàrrigos=Presidenti de s'Acadèmia Pontifìcia de Teologia}}
'''Ignazio Sanna''' ([[Orune]], 20 de freaxu [[1942]]) est unu [[Pìscamu|archipìscopu]] catòlicu e teòlogu [[sardu]], de su 4 maju [[2019]] archipìscopu emèritu de [[Aristanis]] e de su 3 de làmpadas 2019 presidenti de s'Acadèmia Pontifìcia de Teologia.
{{Controllu de autoridade}}
[[category:Sardos]]
[[category:Italianos]]
[[category:Teologos cattoligos]]
[[Categoria:Pìscamos]]
2l1jn8uporb56nnt67pmegi0pz3nyrw
Askra
0
11374
186650
183152
2025-06-24T14:22:57Z
SamSard
25038
186650
wikitext
text/x-wiki
{{Variant|LOG}}
{{Artista musicale
| nùmene = Askra
| image = Askra_logo.jpg
| image_size = 260
| landscape = <!-- yes, if wide image, otherwise leave blank -->
| alt =
| descritzione = Logo de sos Askra
| ruolu = grupu
| nùmene_de_nàschida =
| nùmene_nativu =
| nùmene_nativu_lang =
| zistru =
| data_de_nàschida = <!-- {{birth date and age|YYYY|MM|DD}} -->
| logu_de_nàschida =
| orìgine = [[Thiniscole]], [[Sardigna]]
| data_de_morte = <!-- {{death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date 1st) -->
| logu_de_morte =
| gènere_musicale = [[Folk rock]], [[Folk punk]], [[Crossover rock]], [[Ska]], [[Punk Rock]], [[Mùsica acùstica]] in [[limba sarda|sardu]]
| ocupatzione =
| istrumentos =
| annos_de_atividade = 1993-in atividade
| eticheta = Discos autoproduidos, [[KN Produtziones]]
| artistas_assotziados = [[KNA (banda musicale)|KNA]], [[Kenze Neke]], [[Soberanìa Populare]]
| giassu = [http://www.askra.it/ askra.it]
| istrumentos_notàbiles =
| membros_atuales = Sandro Usai ''(bateria, boghe e percussiones)'', Alessandro Chighini ''(chitarra e boghe)'', Marco Cau ''(chitarra e boghe)'', Homar Farina ''(boghe)'', Mirko Carbini ''(bassu)'', Luciano Sezzi ''(sassòfonu''), Eneko Larrañaga ''(bateria)'', Fabio Coronas ''(testos)'', Mauro Conti ''(bateria)''
| membros_colados = Stefano Ferrando ''(boghe)'', Sergio Putzu ''(fisarmònica)'', Pier Paolo Pau ''(bassu)'', Fabio Carta
}}
Sos '''Askra''' sun unu grupu musicale [[Punk Rock|punk rock]] nàschidu in [[Thiniscole]], in sa [[Provìntzia de Nùgoro]] in [[Sardigna]] in su [[1993]] e galu in atividade. Su nomene issoro cheret narrere ''frammento''<ref>{{Tzita web|url=http://www.alfiomusic.it/site_content/9-rock/77-askra.html|tìtulu=Askra|limba=it|atzessu=2013-09-21|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20130927174820/http://www.alfiomusic.it/site_content/9-rock/77-askra.html|dataarchìviu=2013-09-27|deadurl=eja}}</ref> in limbazu baroniesu. Cantan printzipalmente in [[limba sarda|sardu]] e in calchi cantòne in [[Limba ispagnola|ispagnolu]] e ateras limbas puru. Sos ''Askra'' sun meda ligados a sa [[limba sarda|limba]] e a sa identidade de s'isula. Sas cantones trattan de temas istoricos e politicos (comente s'[[indipendentismu sardu]], sos [[Desaparecidos]] o [[Antonio Gramsci]], in prus de torrare a fagher a moda [[punk rock|punk]] cantones de sa [[musica sarda]].
Sutta su nomene de [[KNA (banda musicale)|KNA]] (''Kenze Neke-Askra'') dae su 2006 an publicadu duos album impàre a sos [[Kenze Neke]].
==Formatzione==
===De commo===
*Sandro Usai (batteria e oghe, ex [[Kenze Neke]])
*Alessandro Chighini (chiterra e oghe)
*Marco Cau (chiterra e oghe)
*Homar Farina (oghe)
*Mirko Carbini (bassu)
*Luciano Sezzi (sax)
*Eneko Larrañaga (ex [[No Relax]], batteria candu Sandro Usai cantat)
*Fabio Coronas (testos)
===Membros colados===
*Stefano Ferrando (oghe, ex [Kenze Neke], essidu dae su gruppu a sa fine de su 2012)
*Sergio Putzu (Fisarmonica, essidu dae su gruppu a sa fine de su 2012)
*Pier Paolo Pau (bassu)
*Fabio Carta
== Discografìa ==
=== Album studio ===
* [[1996]] - ''[[A sa Muta!]]''
* [[2000]] - ''[[Ya bastat]]''
* [[2004]] - ''[[Hijos]]''
* [[2008]] - ''[[Colores... Dolores]]''
=== Collabborassiònes ===
* [[1996]] – ''[[Gherramus tott'impare]]'' (EP in collabborassiòne cun sos [[Kenze Neke]])
=== Album de sos KNA ===
* [[2007]] - ''[[Ruju]]'' (cuntzertu in acusticu)
* [[2008]] - ''[[Rispetu e amore]]''
=== Compilations ===
* [[2008]] - "FuoriSessione" (Emergency) cun su branu "Mamacita"
==Notas==
<references />
==Boghes ligadas==
* [[Kenze Neke]]
* [[KNA (banda musicale)]]
* [[Soberanìa Populare]]
== Aggantzos de fora ==
* [http://www.askra.it/ Situ uffitziale] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130930153200/http://www.askra.it/ |date=2013-09-30 }}
* [http://web.tiscali.it/askra/ Situ pretzedente de sos Askra]
* [http://www.alfiomusic.it/site_content/9-rock/77-askra.html Alfiomusic Sardinia Rock Pictures: Scheda su Askra] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130927174820/http://www.alfiomusic.it/site_content/9-rock/77-askra.html |date=2013-09-27 }}
{{Controllu de autoridade}}
[[Categoria:Grupos de Punk Rock]]
on50jwjpdxgqc6o1kuqbvyp8litix7i
Bryan Cranston
0
12358
186652
185294
2025-06-24T22:29:07Z
SamSard
25038
186652
wikitext
text/x-wiki
[[File:Bryan Cranston by Gage Skidmore 2.jpg|right|thumb|Bryan Cranston in su 2013]]
'''Bryan Lee Cranston''' ([[Los Angeles]], [[California]] [[1956]]), prus conotta comente '''Lee Stone''', est unu [[cantadore]] e [[atore|atòre]] americanu.
{{stub}}
[[Categoria:Biografias]]
pb88a9wfu6x3y24z52usajvgklzz9mn
186653
186652
2025-06-24T22:29:27Z
SamSard
25038
186653
wikitext
text/x-wiki
[[File:Bryan Cranston by Gage Skidmore 2.jpg|right|thumb|Bryan Cranston in su 2013]]
'''Bryan Lee Cranston''' ([[Los Angeles]], [[California]] [[1956]]), prus conotta comente '''Lee Stone''', est unu [[cantadore]] e [[atore|atòre]] [[americanu]].
{{stub}}
[[Categoria:Biografias]]
c0b1y70ms1u6afetto2kyuv2qrm2xfk
KNA (banda musicale)
0
13139
186651
164213
2025-06-24T14:24:00Z
SamSard
25038
186651
wikitext
text/x-wiki
{{Variant|LOG}}
{{Artista musicale
| nùmene = KNA
| image =
| image_size =
| landscape = <!-- yes, if wide image, otherwise leave blank -->
| alt =
| descritzione = Logo de sos KNA
| ruolu = grupu
| nùmene_de_nàschida =
| nùmene_nativu =
| nùmene_nativu_lang =
| zistru = Kenzaskra<br>Kenze Neke - Askra
| data_de_nàschida = <!-- {{birth date and age|YYYY|MM|DD}} -->
| logu_de_nàschida =
| orìgine = [[Thiniscole]], [[Sardigna]]
| data_de_morte = <!-- {{death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date 1st) -->
| logu_de_morte =
| gènere_musicale = [[Folk rock]], [[Mùsica acùstica]]<ref name= conoscerelasardegna.it > [http://www.conoscerelasardegna.it/ultime/musica-sardegna-kenze-neke-rock-reggae-ska-musica-sarda-siniscola-provincia-di-nuoro] ''conoscerelasardegna.it/musica/kenzeneke'' {{It}}: ...(i Kenze Neke) assieme agli ASKRA hanno dato vita al progetto KNA, nel quale un sound acustico fa da sottofondo alle denunce sociali che sono sempre presenti. </ref> in [[limba sarda|sardu]]
| ocupatzione =
| istrumentos =
| annos_de_atividade = 2006-2012
| eticheta = [[KN produtziones]]
| artistas_assotziados = [[Askra]], [[Kenze Neke]], [[Soberanìa Populare]]
| giassu = [http://www.askra.it/ askra.it] - [http://www.kenzeneke.com/ kenzeneke.com]
| istrumentos_notàbiles =
| membros_colados = Homar Farjna ''(boghe, percussiones)'', Marco Cau ''(boghe, chitarra)'', Renzo Saporito ''(boghe, chitarra)'', ''(chitarra, coro)'', Alessandro Chighini ''(chitarra, coro)'', Claudio Roccia ''(bassu, coro)'', Luciano Sezzi ''(sassòfonu, coro)'', Sergio Putzu ''(fisarmònica)'', Walter Patimo ''(bateria, percussiones, conga, djembe)'', Francesco Bachis ''(trumba)'', Daniele Cuccu ''(trumbone)'', Massimo Loriga ''(sassòfonu, boghe)'', Andrea Pinna ''(flautu traversu)'', Gemiliano Cabras ''(violoncellu)''
}}
Sos '''KNA''' (fintzas '''Kenzaskra''' o '''Kenze Neke - Askra''') sun istatos una banda musicale folk rock [[Sardigna|sarda]] fundata in [[Thiniscole]] in su 2006 e attiva fintzas a su 2012. Naschitu dae s'aunimentu de sos duos grupos rock thiniscolesos [[Kenze Neke]] e [[Askra]], su prozetu KNA at torratu a interpretare in crae acustica repertorjos de sas duas bandas e fintzas cantones novas.
==Istòria==
Su prozetu KNA naschit in su 2005 dae s'aunimentu de duos grupos, chi benin ambosduos dae sa tzittade de Thiniscole: sos Askra, chi sichin a esser in attivitate issoro in prus de su periodu KNA, e sos Kenze Neke, chi aìan accabbatu de cantare in su 2000. Sas bandas tenìan a cumone su matessi zenere musicale (su folk punk) e sa matessi bidea politica ([[indipendentismu sardu]]), e aìan zai traballatu paris in su 1995 'achende su mini album "Gherramus tott'impare". Pernu de s'aunimentu 'it sa punna a torrare a pessare in crae acustica sos repertorjos de sas duas bandas distintas. Su primu cuntzertu de sos KNA est in su 27 de su mese de Capidanne de su 2006 in Prata Santa Caderina in [[Tàtari]], chi li at sichitu cussu fattu in su 25 de Sant'Andrìa in su Titty Twister de [[Selargius]] in [[provìntzia de Casteddu]]. Custu, chi benit lezistratu, daet su cumintzu a su primu traballu de su grupu: su live album "Ruju" essìtu a campu in su 2007. Sos KNA sichin s'attivitate issoro in istiu de su 2007 andande foras dae sa Sardinna e cantande in cuntzertu in [[Pisa]] e [[Bologna]]. In attonzu de su matessi annu su grupu isseperat de traballare cumponende cantones novas, chi los at a 'acher essire s'album "Respetu e Amore" prubicatu in su marcu indipendente "KN produtziones". In su 2011 essit cun s'[[Unione Sarda]] sa regorta "Andhonzu" chi collit cantones de sos Kenze Neke, Askra e [[Tzoku]]. Su prozetu KNA accabbat in beranu de su 2012, pro more de su fattu chi Alessandro Chighini, Homar Farjna e Luciano Sezzi aìan lassatu sa banda. In su 2013 naschin sos de "Soberanìa Populare", band cumposta dae medas cantadores e musitzistas de sos KNA.
==Notas==
<references/>{{Controllu de autoridade}}
[[Categoria:Mùsica sarda]]
[[Categoria:Mùsica Rock]]
8n45auhu2zly6q55f73lt0nf41f541d
Ruja Karrera
0
13214
186649
178566
2025-06-24T14:22:35Z
SamSard
25038
186649
wikitext
text/x-wiki
{{Variant|NUG}}
{{Artista musicale
| nùmene = Ruja Karrera
| image =
| image_size = 260
| landscape = <!-- yes, if wide image, otherwise leave blank -->
| alt =
| descritzione = Logo de sos Ruja Karrera
| ruolu = grupu
| nùmene_de_nàschida =
| nùmene_nativu =
| nùmene_nativu_lang =
| zistru =
| data_de_nàschida = <!-- {{birth date and age|YYYY|MM|DD}} -->
| logu_de_nàschida =
| orìgine = [[Thiniscole]], [[Sardigna]]
| data_de_morte = <!-- {{death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date 1st) -->
| logu_de_morte =
| gènere_musicale = [[Ska]], [[Punk rock]], [[Reggae]]
| ocupatzione =
| istrumentos =
| annos_de_atividade = 2006-in atividade
| eticheta = [[Maskamente Records]]
| artistas_assotziados =
| giassu = https://myspace.com/rujakarreraband
| istrumentos_notàbiles =
| membros_atuales = Giancarlo "Skakallo" Coronas ''(boghe)'', Matteo Todde ''(chiterra)'', Luca Stara ''(chiterra)'', Carlo Sezzi ''(bateria)'', Fabio Serra ''(bassu)'', Yuri "Mesita" Deriu ''(boghe)'', Tatiana Giuranna ''(tromba)'', Giovanni Giuranna ''(trombone)''
}}
Sos '''''Ruja Karrera''''' sunt unu grupu [[mùsica|musicale]] [[Punk rock|punk rock]]<ref name= lanuova.it >[http://ricerca.gelocal.it/lanuovasardegna/archivio/lanuovasardegna/2012/03/30/NU_22_03.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160311224221/http://ricerca.gelocal.it/lanuovasardegna/archivio/lanuovasardegna/2012/03/30/NU_22_03.html |date=2016-03-11 }} La Nuova Sardegna - 30 martzu 2012 — pagina 22</ref>, [[ska]]<ref name= lanuova.it /> e [[reggae]]<ref name= lanuova.it /> nàschidu a [[Thiniscole]]<ref name= lanuova.it2 > [http://lanuovasardegna.gelocal.it/sassari/cronaca/2013/09/17/news/ruja-karrera-i-baluardi-della-musica-combattiva-1.7760256] lanuovasardegna.it - 17 cabidanni 2013 </ref>, in sa [[Provìntzia de Nùgoro]] in [[Sardigna]] in su [[2006]] e galu in attividade.
==Membros==
* Giancarlo "Skakallo" Coronas - oghe
* Matteo Todde - chiterra
* Luca Stara - chiterra
* Carlo Sezzi - bateria
* Fabio Serra - bassu
* Yuri "Mesita" Deriu - oghe
* Tatiana Giuranna - tromba
* Giovanni Giuranna - trombone
==Discografia==
===Albums de istudiu===
[[2007]] - ''[[Indianos metropolitanos]]''
[[2009]] - ''[[Semos tottus clandestinos]]''
===Operas audiovisivas===
[[2011]] - ''[[S'historia de sa Ruja vol.1]]''
===Compilation===
[[2012]] - ''Know Your Rights - Sicurezza sul lavoro''
== Notas ==
<references />
==Ligas a foras==
* [https://myspace.com/rujakarreraband/ Pazina ufitziale Myspace]
{{Controllu de autoridade}}
[[Category:Mùsica Rock]]
[[Categoria:Grupos ska punk]]
j60iw8qgqkk3zd7086qhmqvlal259a7
Ebreos
0
13956
186674
171233
2025-06-25T09:23:20Z
Damouns
27355
better map
186674
wikitext
text/x-wiki
{{Variant|LSC}}
[[File:Jews2.png|thumb|372x372px|Imàgines de unos cantos ebreos famados. De sus a bàsciu e de manca a dereta: [[Albert Einstein]], [[Maimònide]], [[Golda Meir]], [[Emma Lazarus]]]]
[[File:Percent of Jewish population by country.svg|thumb|279x279px|Isparghidura de is ebreos in su mundu]]
Is '''ebreos''' o '''giudeos''' (in [[limba ebrea|ebreu]]: '''יְהוּדִים''', ''yehoudim;'' in [[limba grega|grecu]] antigu: '' Ἰουδαῖοι'', ''Ioudaĩoi;'' in [[limba latina|latinu]]: ''Iudaei'') sunt is membros de unu pòpulu caraterizadu de religione propia, s'[[ebraismu]], e in sensu ladu de su faeddu inditat is chi apartenet a unu grupu ètnicu e religiosu. Sunt totu de pesada de antigos [[israelitu|israelitos]] de su levante [[mare de Mesu|mediterràneu]].
Is ebreos non costìtuint unu grupu omogèneu, sa definitzione chi si ddis dat fatu-fatu est duncas cuntierrada e mudat segundu s'ènfasi chi si faghet subra su credu religiosu o s'identidade seculare ligada a traditziones, caràteres culturales e linguìsticos comunos.
S'istòria issoro est caraterizada de sufferèntzias dadas de is persighidas a chi ant dèpidu aguantare fatuvatu in logos e èpocas diferentes, susetotus a òpera de [[Cristianèsimu|cristianos]]. Oe in die, sa majoria de is autoridades càrculat chi is pessones ebreas in su mundu tzàntzighent intre is 12 e 15 milliones, rapresentende unu 0,2% de sa populatzione mundiale.
Sa prus parte de issos bivet in is [[Istados Unidos d'America|Istados Unidos d'Amèrica]] e in [[Israele]]. Segundu istùdios fatos dae s'Universidade Ebrea de [[Gerusalemme]], su 96% de is ebreos residentes foras de [[Israele]] sunt ispaniados in deghe paisos, totus democràticos.
Is ebreos ant tentu importu mannu fintzas in s'istòria e cultura de [[Sardigna]]. Rastas de su cuntatu intre gentes [[sardos|sardas]] e ebreas si nd'agatant galu in is costumas, contos e fintzas in sa [[limba sarda|limba]] (''chenabura'', pro esempru, faghet relatu a s'aprontada de su mandigare - sa ''"chena pura" -'' sa die in antis de su [[Shabbat]]). Is testimonias prus antigas de ebreos in [[Sardigna]] torrant a su 19 p.C. suta s'imperadore [[Impèriu romanu|romanu]] [[Tibèriu]], e pertocant 4.000 libertos deportados a [[Tharros]]. Est dàbile però chi medas prus esserent is ebreos betidos pro triballare che minadores in [[Surcis]] o in is minas de [[Lùvula]].
Pro totu s'[[Edade de Mesu|Edade Mèdia]] [[sardos]] e ebreos diant àere bìvidu impare in paghe in totu s'ìsula, e de is connoschèntzias tentas paret chi tènnerent medas carateres ètnicu-culturales simigiantes, de su restu segundu unas cantas chircas, fintzas a su 1492 unu 50% o prus de is sambenados de [[Sardigna]] teniat derivatzione [[limbas semìticas|semìtica]].
A pustis de 1492, su re de [[Ispagna]] [[Ferdinandu su Catòlicu]] ddos aiat obligados a si cunvèrtere a su [[catolitzèsimu]] (is ''[[marranu|marranos]]'') o a si nche andare.
[[Categoria:Ebreos| ]]
ixsi3jc74gvoz71elxcxr0t2g2m85fm
Marco Sau
0
14239
186638
142915
2025-06-24T13:54:55Z
SamSard
25038
186638
wikitext
text/x-wiki
'''Marco Sau''' ([[Sorgono]], 3 de Santandria [[1987]]) est unu [[giogadore de pallone]] [[sardu]].
[[Categoria:Sardos]]
[[Categoria:Giogadores de pallone]]
[[Categoria:Cagliari Calcio]]
pvo16uaerbubpi8zjadz5nwdk0kgfy6
186639
186638
2025-06-24T13:55:34Z
SamSard
25038
186639
wikitext
text/x-wiki
'''Marco Sau''' ([[Sorgono]], 3 de Santandria [[1987]]) est unu [[giogadore de fúbbalu]] [[sardu]].
[[Categoria:Sardos]]
[[Categoria:Giogadores de pallone]]
[[Categoria:Cagliari Calcio]]
aopzxrqul4eaap0cbs92xkdgudi23ev
186640
186639
2025-06-24T13:56:14Z
SamSard
25038
186640
wikitext
text/x-wiki
'''Marco Sau''' ([[Sorgono]], 3 de Santandria [[1987]]) est unu [[fubalu|giogadore de fúbalu]] [[sardu]].
[[Categoria:Sardos]]
[[Categoria:Giogadores de pallone]]
[[Categoria:Cagliari Calcio]]
fd31h3k7qclxge1cuscyn5cyzo9ewmx
186641
186640
2025-06-24T13:56:27Z
SamSard
25038
186641
wikitext
text/x-wiki
'''Marco Sau''' ([[Sorgono]], 3 de Santandria [[1987]]) est unu [[fùbalu|giogadore de fúbalu]] [[sardu]].
[[Categoria:Sardos]]
[[Categoria:Giogadores de pallone]]
[[Categoria:Cagliari Calcio]]
lo9yrux81h7r2by7w6licjlztbi9id8
Nelly Furtado
0
17534
186662
186298
2025-06-24T22:42:27Z
SamSard
25038
186662
wikitext
text/x-wiki
{{Variant|LOG}}[[File:Nelly Furtado at Radio Regenbogen Award 2017 (5).jpg|thumb|upright=0.9|Nelly Furtado]]
{{Bio
|Nòmene = Nelly Kim
|Sambenàdu = Furtado
|Sesso = F
|LoguNascita = Victoria
|LoguNascitaAlt =
|DieMeseNascita = 30 de nadale
|AnnuNascita = [[1978]]
|LoguMorte =
|DieMeseMorte =
|AnnuMorte =
|PreFaìna =
|Faìna = cantadora
|Epoca =
|Epoca2 =
|Faìna2 =
|Faìna3 =
|FaìnaAltre =
|Natzionalidade = canadesa
}}
== Discografia ==
* Whoa, Nelly! (2000)
* Folklore (2003)
* Loose (2006)
* Mi Plan (2009)
* The Spirit Indestructible (2012)
* The Ride (2017)
* 7 (2024)
== Agganzos dae fora ==
[[Categoria:Canadesos|Furtado, Nelly]]
[[Categoria:Musicistas canadesos|Furtado, NElly]]
[[Categoria:Mùsica pop|Furtado, Nelly]]
6qspsti2glcw8fm0bduebtlz1uhoqap
Goldie Hawn
0
17554
186658
185314
2025-06-24T22:39:00Z
SamSard
25038
186658
wikitext
text/x-wiki
{{Bio
|Nòmene = Goldie
|Sambenàdu = Hawn
|Sesso = F
|LoguNascita = Washington
|LoguNascitaAlt =
|DieMeseNascita = 21 de Santandria
|AnnuNascita = [[1945]]
|LoguMorte =
|DieMeseMorte =
|AnnuMorte =
|PreFaìna =
|Faìna = atora
|Epoca = 2000
|Epoca2 =
|Faìna2 =
|Faìna3 =
|FaìnaAltre =
|Natzionalidade = Istados Unidos de Amèrica|americana
}}
[[File:Goldie Hawn 2011.jpg|thumb|Goldie Hawn in su 2011]]
{{Commons|Goldie Hawn}}
[[Categoria:Attores|Hawn, Goldie]]
[[Categoria:Americanos (USA)|Hawn, Goldie]]
ltuq7rim3vcn5s3q8firvb7pg2xfcgy
Lali Espósito
0
17663
186660
168629
2025-06-24T22:41:43Z
SamSard
25038
186660
wikitext
text/x-wiki
{{Variant|LOG}}
[[File:Lali Espósito 2012.jpg|thumb|right|180px|Lali Espósito (2012)]]
'''Mariana "Lali" Espósito''' (Tzidade de [[Buenos Aires]], 10 de [[santuaine]], [[1991]]) est una cantadora [[argentina]].
== Album ==
* A Bailar (2014)
* Soy (2016)
* Brava (2018)
{{stub}}
[[Categoria:Biografias|Esposito, Lali]]
[[Categoria:Argentinos|Esposito, Lali]]
[[Categoria:Mùsica pop|Esposito, Lali]]
eittpkff0wayf4xarwzlvws6p3lz90b
186661
186660
2025-06-24T22:42:09Z
SamSard
25038
186661
wikitext
text/x-wiki
{{Variant|LOG}}
[[File:Lali Espósito 2012.jpg|thumb|right|180px|Lali Espósito (2012)]]
'''Mariana "Lali" Espósito''' (Tzidade de [[Buenos Aires]], 10 de [[santuaine]], [[1991]]) est una cantadora e [[atora]] [[argentina]].
== Album ==
* A Bailar (2014)
* Soy (2016)
* Brava (2018)
{{stub}}
[[Categoria:Biografias|Esposito, Lali]]
[[Categoria:Argentinos|Esposito, Lali]]
[[Categoria:Mùsica pop|Esposito, Lali]]
e4bm39269rf6uowl95dfbvve27cfmem
Priyanka Chopra
0
17804
186669
154247
2025-06-24T22:51:59Z
SamSard
25038
186669
wikitext
text/x-wiki
{{Variant|LOG}}
{{Bio
|Nòmene = Priyanka
|Sambenàdu = Chopra
|Sesso = F
|LoguNascita = Jamshedpur
|LoguNascitaAlt =
|DieMeseNascita = 18 de Trìulas
|AnnuNascita = [[1982]]
|LoguMorte =
|DieMeseMorte =
|AnnuMorte =
|PreFaìna =
|Faìna = atora
|Epoca = 2000
|Epoca2 =
|Faìna2 =
|Faìna3 =
|FaìnaAltre =
|Natzionalidade = indiana
}}
[[File:Priyanka At Nikon Camera Launch.jpg|thumb|Priyanka Chopra]]
{{Commons|Priyanka Chopra}}
[[Categoria:Biografias|Chopra, Priyanka]]
[[Categoria:Indianos|Chopra, Priyanka]]
[[Categoria:Attores|Chopra, Priyanka]]
3097534exbsi03ed11uj0cbs3uzg9np
Provìntzia de Carbònia-Igrèsias/nugoresu
0
18040
186618
156109
2025-06-24T12:22:30Z
SamSard
25038
/* Comunes */
186618
wikitext
text/x-wiki
{| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 1px; border-bottom-width: 1px; background-color: aliceblue"
! colspan="3" style="background-color: #BBDEFD" |
{| style="background: #BBDEFD" align="center" width="100%"
| padding=0px|
| style="background: #BBDEFD" align="center" width="100%" |<font color=black size=4>'''{{{nòmene|Provìncia de Carbònia-Igrèsias}}}'''<br /><small>{{it}} '''{{{nòmene|Provincia di Carbonia-Iglesias}}}'''</small>
| padding=0px|
|}
|-----
| colspan=2 align="center" bgcolor=white|[[Immàgini:Provìntzia de Carbònia-Igrèsias - Istema.png|thumb|right|150px| Stemma de sa Provìntzia de Carbònia-Igrèsias]]
|-----
| colspan=2 align="center" bgcolor=white|[[File:Sardinia satellite.jpg|200px|Sa Sardigna bista dae su satellite]] [[File:Sardinia Map.png|220px|Mappa amministrativa de sa Sardigna]]
|-----
! bgcolor="#BBDEFD" colspan="2" | ''Informatziones''
|-----
| [[Istados de su mundu|Istadu]]
| [[Itàlia]]
|-----
| [[Regiones de s'Itàlia|Regione]]
| [[Sardigna]] o [[Sardinia]]
|-----
| [[Capulogu]]
| {{{Capulogu|[[Carbònia]] e [[Igrèsias]]}}}
|-----
| [[Superfitzie]] ([[km²]])
| {{{superfitzie|1.494}}}
|-----
| [[Populatzione]]
| {{{populatzione|127.133}}}
|-----
| [[Annu]]
| {{{annu|2015}}}
|-----
| [[Densidade de populatzione|Densidade de pop.]] (a./km²)
| {{{densidade|84,77}}}
|-----
| [[Comunas de s'Italia|Comunas]]
| {{{comuna|23}}}
|-----
| [[President de sa provincia italiana|Presidente]]
| {{{président|[[Salvatore Cherchi]]}}}
|-----
| [[Limbas de sa Sardigna|Limbas]]
| {{{limba|[[Limba italiana|Italianu]] e [[Limba sarda|Sardu]]}}}
|-----
| [[Ateras limbas de sos sardos|Ateras limbas]]
| {{{Ateras limbas|[[Limba ingresa|Ingresu]], [[Limba ispagnola|Ispannolu]], [[Limba corsicana|corsicanu]],<br>[[Limba catalana|Catalanu]] (Cummerciale et Turisticu)}}}
|-----
| [[Muneda de sos Sardos|Muneda]]
| {{{Muneda|Euro}}}
|-----
|}
[[File:Sede Provincia Carbonia-Iglesias Carbonia-Via Mazzini.jpg|thumb|250px|left|Sa sede de sa Provìntzia de Carbònia-Igrèsias: Carbònia - Rua de [[Giuseppe Mazzini]]]]
Sa '''[[Provìncia de Carbònia-Igrèsias]]''', su nòmine offitziale in [[italianu]] est '''[[Provincia di Carbonia-Iglesias]]''' (in tabarchinu '''Provinsa de Carbònia-Igréxi''' e in [[sardu]] [[logudoresu]] ''[[Provìntzia de Carbònia-Igrèsias]]''), podet essere nomenada comente '''[[Contau de Carbònia-Igrèsias]]''', o puru [[Meria de Carbònia-Igrèsias]], est una provìntzia italiana de sa [[Sardigna]] o Sardinia in su territòriu de sa Maurreddia o Sulcis e s'Igresienti, e sa prus pitzidda comente estensione in sa Regione de sa Sardigna. Custa noa provìntzia, fatta de pogu tempus (istituida in su 2001 e attivada da su 2005), tirat 1.494,95 km², at 127.133 bividores (in su 2015) e tenet 23 comunes), tiraus de su Contau de [[Cuntau de Casteddu Mannu|Casteddu Mannu]], o [[Provìntzia de Casteddu]] Mannu o [[Provìncia de Casteddu Mannu]], o puru Meria de Casteddu Mannu. Cunfinat cun sa [[Provincia de su Mesu Campidanu]] (in italianu [[Provincia del Medio Campidano]]) a susu, cun sa [[Provìncia de Casteddu Mannu]] (in italianu [[Provincia di Cagliari]]) a oriente e a su sud, et a occidentie. Costas suas fit in su [[Mari de Sardigna]] o [[Mediterràneu]], aundi s'accattant puru sos isulas de [[Sant'Antiogu]] e [[Santu Perdu]] (e attras isulas minoris), chi sunt parte de su territòriu provintziale. Cun un [[PIL pro capite nominali]] pari a 14.346 € in su 2009 risultat de essere sa provincia prus pòvera de s'Itàlia. Sa Provintzia no tenet po immoi una tzittade unica definida comente cabulogu provintziali, ma sos comunes prus mannus, chi fit Crabònia e Igrèsias, funt is seus: su primu de sa [[Giunta Provinciali]] e su segundu de su [[Consìliu Provinciali]]. Pro custa regioni Carbònia est considerada su cabologu provintziale.
== Comunes ==
{|
|-
! Italianu !! Sardu
|-
| Buggerru || [[Buggerru]]
|-
| Calasetta || [[Cala Seda]]
|-
| Carbònia || [[Carbònia]] o [[Crabònia]]
|-
| Carloforte || [[Carluforti]]
|-
| Domusnovas || [[Domunoas]]
|-
| Fluminimaggiore || [[Frùmini Majori]]
|-
| Giba || [[Giba]] o [[Gibba]]
|-
| Gonnesa || [[Conesa]] o [[Gonnesa]]
|-
| Iglesias || [[Igrèsias]]
|-
| Masainas || [[Masainas]]
|-
| Musei || [[Musei]]
|-
| Narcao || [[Narcau]]
|-
| Nuxis || [[Nuxis]]
|-
| Perdaxius || [[Perdaxus]]
|-
| Piscinas || [[Piscinas]]
|-
| Portoscuso || [[Portuscusi]]
|-
| San Giovanni Suergiu || [[Santu 'Uanni Sruexu]]
|-
| Santadi || [[Santadi]]
|-
| Sant'Anna Arresi || [[Sant'Anna Arresi|Arresi]]
|-
| Sant'Antioco || [[Santu Antiogu]]
|-
| Tratalias || [[Tratalias]]
|-
| Villamassargia || [[Bidda Matzràxia]]
|-
| Villaperuccio || [[Sa Baronia]]
|}
{{Sardigna}}
[[Categoria:Provìntzias de sa Sardigna]]
p4qjylnp4016cci409zvhm10e2qpy0q
186619
186618
2025-06-24T12:25:21Z
SamSard
25038
/* Comunes */
186619
wikitext
text/x-wiki
{| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 1px; border-bottom-width: 1px; background-color: aliceblue"
! colspan="3" style="background-color: #BBDEFD" |
{| style="background: #BBDEFD" align="center" width="100%"
| padding=0px|
| style="background: #BBDEFD" align="center" width="100%" |<font color=black size=4>'''{{{nòmene|Provìncia de Carbònia-Igrèsias}}}'''<br /><small>{{it}} '''{{{nòmene|Provincia di Carbonia-Iglesias}}}'''</small>
| padding=0px|
|}
|-----
| colspan=2 align="center" bgcolor=white|[[Immàgini:Provìntzia de Carbònia-Igrèsias - Istema.png|thumb|right|150px| Stemma de sa Provìntzia de Carbònia-Igrèsias]]
|-----
| colspan=2 align="center" bgcolor=white|[[File:Sardinia satellite.jpg|200px|Sa Sardigna bista dae su satellite]] [[File:Sardinia Map.png|220px|Mappa amministrativa de sa Sardigna]]
|-----
! bgcolor="#BBDEFD" colspan="2" | ''Informatziones''
|-----
| [[Istados de su mundu|Istadu]]
| [[Itàlia]]
|-----
| [[Regiones de s'Itàlia|Regione]]
| [[Sardigna]] o [[Sardinia]]
|-----
| [[Capulogu]]
| {{{Capulogu|[[Carbònia]] e [[Igrèsias]]}}}
|-----
| [[Superfitzie]] ([[km²]])
| {{{superfitzie|1.494}}}
|-----
| [[Populatzione]]
| {{{populatzione|127.133}}}
|-----
| [[Annu]]
| {{{annu|2015}}}
|-----
| [[Densidade de populatzione|Densidade de pop.]] (a./km²)
| {{{densidade|84,77}}}
|-----
| [[Comunas de s'Italia|Comunas]]
| {{{comuna|23}}}
|-----
| [[President de sa provincia italiana|Presidente]]
| {{{président|[[Salvatore Cherchi]]}}}
|-----
| [[Limbas de sa Sardigna|Limbas]]
| {{{limba|[[Limba italiana|Italianu]] e [[Limba sarda|Sardu]]}}}
|-----
| [[Ateras limbas de sos sardos|Ateras limbas]]
| {{{Ateras limbas|[[Limba ingresa|Ingresu]], [[Limba ispagnola|Ispannolu]], [[Limba corsicana|corsicanu]],<br>[[Limba catalana|Catalanu]] (Cummerciale et Turisticu)}}}
|-----
| [[Muneda de sos Sardos|Muneda]]
| {{{Muneda|Euro}}}
|-----
|}
[[File:Sede Provincia Carbonia-Iglesias Carbonia-Via Mazzini.jpg|thumb|250px|left|Sa sede de sa Provìntzia de Carbònia-Igrèsias: Carbònia - Rua de [[Giuseppe Mazzini]]]]
Sa '''[[Provìncia de Carbònia-Igrèsias]]''', su nòmine offitziale in [[italianu]] est '''[[Provincia di Carbonia-Iglesias]]''' (in tabarchinu '''Provinsa de Carbònia-Igréxi''' e in [[sardu]] [[logudoresu]] ''[[Provìntzia de Carbònia-Igrèsias]]''), podet essere nomenada comente '''[[Contau de Carbònia-Igrèsias]]''', o puru [[Meria de Carbònia-Igrèsias]], est una provìntzia italiana de sa [[Sardigna]] o Sardinia in su territòriu de sa Maurreddia o Sulcis e s'Igresienti, e sa prus pitzidda comente estensione in sa Regione de sa Sardigna. Custa noa provìntzia, fatta de pogu tempus (istituida in su 2001 e attivada da su 2005), tirat 1.494,95 km², at 127.133 bividores (in su 2015) e tenet 23 comunes), tiraus de su Contau de [[Cuntau de Casteddu Mannu|Casteddu Mannu]], o [[Provìntzia de Casteddu]] Mannu o [[Provìncia de Casteddu Mannu]], o puru Meria de Casteddu Mannu. Cunfinat cun sa [[Provincia de su Mesu Campidanu]] (in italianu [[Provincia del Medio Campidano]]) a susu, cun sa [[Provìncia de Casteddu Mannu]] (in italianu [[Provincia di Cagliari]]) a oriente e a su sud, et a occidentie. Costas suas fit in su [[Mari de Sardigna]] o [[Mediterràneu]], aundi s'accattant puru sos isulas de [[Sant'Antiogu]] e [[Santu Perdu]] (e attras isulas minoris), chi sunt parte de su territòriu provintziale. Cun un [[PIL pro capite nominali]] pari a 14.346 € in su 2009 risultat de essere sa provincia prus pòvera de s'Itàlia. Sa Provintzia no tenet po immoi una tzittade unica definida comente cabulogu provintziali, ma sos comunes prus mannus, chi fit Crabònia e Igrèsias, funt is seus: su primu de sa [[Giunta Provinciali]] e su segundu de su [[Consìliu Provinciali]]. Pro custa regioni Carbònia est considerada su cabologu provintziale.
== Comunes ==
{|
|-
|-
| [[Buggerru]]
|-
| [[Cala Seda]]
|-
| [[Carbònia]] o [[Crabònia]]
|-
| [[Carluforti]]
|-
| [[Domunoas]]
|-
| [[Frùmini Majori]]
|-
| [[Giba]] o [[Gibba]]
|-
| [[Conesa]] o [[Gonnesa]]
|-
| [[Igrèsias]]
|-
| [[Masainas]]
|-
| [[Musei]]
|-
| [[Narcau]]
|-
| [[Nuxis]]
|-
| [[Perdaxus]]
|-
| [[Piscinas]]
|-
| [[Portuscusi]]
|-
| [[Santu 'Uanni Sruexu]]
|-
| [[Santadi]]
|-
| [[Sant'Anna Arresi|Arresi]]
|-
| [[Santu Antiogu]]
|-
| [[Tratalias]]
|-
| [[Bidda Matzràxia]]
|-
| [[Sa Baronia]]
|}
{{Sardigna}}
[[Categoria:Provìntzias de sa Sardigna]]
e62uwpi9xni3438yfgt0fkk2k8izl3z
André Sogliuzzo
0
20131
186667
170956
2025-06-24T22:51:01Z
SamSard
25038
186667
wikitext
text/x-wiki
{{s}}
'''André Sogliuzzo''' ([[New York City]], [[New York (istadu)|New York]], 10 de [[austu]], [[1966]]) est unu [[còmicu]] e [[atore]] [[USA|americanu]].
[[Categoria:Biografias|Sogliuzzo, André]]
[[Categoria:Attores|Sogliuzzo, André]]
[[Categoria:Americanos (USA)|Sogliuzzo, André]]
tereegorighwn55fay03ftk8xeq73xb
Candi Milo
0
23103
186673
2025-06-25T03:47:29Z
71.35.4.10
Pàgina creada cun '{{s}} [[File:Candi Milo by Gage Skidmore.jpg|thumb|Milo in su [[2025]]]] '''Candyce Anne Rose''' "'''Candi'''" '''Milo''' ([[Palm Springs]], [[California]], [[9 January]], [[1961]]), est unu [[còmicu]] e [[attore]] [[americanu]]. [[Categoria:Biografias]] [[Categoria:Attores]] [[Categoria:Americanos (USA)]]'
186673
wikitext
text/x-wiki
{{s}}
[[File:Candi Milo by Gage Skidmore.jpg|thumb|Milo in su [[2025]]]]
'''Candyce Anne Rose''' "'''Candi'''" '''Milo''' ([[Palm Springs]], [[California]], [[9 January]], [[1961]]), est unu [[còmicu]] e [[attore]] [[americanu]].
[[Categoria:Biografias]]
[[Categoria:Attores]]
[[Categoria:Americanos (USA)]]
4hfv846rqoas2n7spgcc6bioaceyt39