Wikipedia
scwiki
https://sc.wikipedia.org/wiki/P%C3%A0gina_printzipale
MediaWiki 1.45.0-wmf.8
first-letter
Media
Ispetziale
Cuntierra
Usuàriu
Cuntierra usuàriu
Wikipedia
Cuntierra Wikipedia
File
Cuntierra file
MediaWiki
Cuntierra MediaWiki
Template
Cuntierra template
Agiudu
Cuntierra agiudu
Categoria
Cuntierra categoria
TimedText
TimedText talk
Module
Module talk
Event
Event talk
Antonio Gramsci
0
3935
186804
186561
2025-07-03T13:22:23Z
SamSard
25038
186804
wikitext
text/x-wiki
{{Variant|LOG}}
{{Infobox Filosofu
|region = [[Filosofia otzidentale]]
|era = [[Filosofia de su XXesimu seculu]]
|color = lightsteelblue
|image_name = Gramsci.png
|image_size = 180px
|image_caption = Antonio Gramsci
|name = Antonio Gramsci
|birth_date = 22 de ennalzu 1891
|birth_place = [[Abas]], [[Sardigna]]
|death_date = 27 de abrile 1937
|death_place = [[Roma]], [[Italia]]
|school_tradition = [[Marxismu]]
|main_interests = [[Polìtiga]], [[Ideologia]], [[Cultura]]
|notable_ideas = [[Comunismu]], [[Egemonia culturale]], [[Intellettuale organicu]], [[Meridionalismu]], [[Chistione Sarda]]
|influences = [[Niccolò Machiavelli]] • [[Giambattista Vico]] • [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel|Hegel]] • [[Karl Marx]] • [[Lenin]] • [[Henri Bergson]] • [[Benedetto Croce]] • [[Antonio Labriola]] • [[Vilfredo Pareto]] • [[Georges Sorel]] • [[Francesco de Sanctis]]
|influenced = [[Zackie Achmat]] • [[Eqbal Ahmad]] • [[Jalal Al-e-Ahmad]] • [[Louis Althusser]] • [[Perry Anderson]] • [[Giuliu Angioni]] • [[Michael Apple]] • [[Giovanni Arrighi]] • [[Zygmunt Bauman]] • [[Homi K. Bhabha]] • [[Gordon Brown]] • [[Judith Butler]] • [[Marilena Chauí]] • [[Noam Chomsky]] • [[Hugo Costa]] • [[Robert W. Cox]] • [[Alain de Benoist]] • [[Umberto Eco]] • [[John Fiske]] • [[Michel Foucault]] • [[Paulo Freire]] • [[Eugenio Garin]] • [[Eugene D. Genovese]] • [[Stephen Gill]] • [[Paul Gottfried]] • [[Stuart Hall]] • [[Michael Hardt]] • [[David Harvey]] • [[Hamish Henderson]] • [[Eric Hobsbawm]] • [[Samuel P. Huntington]] • [[Bob Jessop]] • [[Ernesto Laclau]] • [[Subcomandante Insurgente Marcos]] • [[Chantal Mouffe]] • [[Antonio Negri]] • [[Luigi Nono]] • [[Michael Omi]] • [[Pier Paolo Pasolini]] • [[Antonio Pigliaru]] • [[Michelangelo Pira]] • [[Nicos Poulantzas]] • [[William I. Robinson]] • [[Edward Said]] • [[Ato Sekyi-Otu]] • [[Gayatri Chakravorty Spivak]]
• [[E.P. Thompson]] • [[Cornel West]] • [[Howard Winant]] • [[Raymond Williams]] • [[Eric Wolf]] • [[Howard Zinn]]• [[Amartya Sen]]
|signature =
|box_width =
}}
{{quote|E l'ana mortu chena pietade<br />
sos aguzzinos de su capitale|[[Peppino Marotto|Peppinu Marotto]]}}
{{quote| Ind'ogni sotziedade no totalitaria, zertas frommas culturales sunu predominantes subra ateras, propriu comente zertas bideas influenzian pius de ateras; sa fromma de custa leadership culturale est su chi Gramsci ada identificadu comente ''[[egemonia culturale|egemonìa]]'', unu cunzettu indipensabile pro poder cumprendere sa vida culturale de s'Occidente industrializadu|[[Edward Said]]}}
'''Antoni Gramsci''' ([[Abas]], [[22 de ghennàrgiu]] [[1891]] – [[Roma]], [[27 de abrile]] [[1937]]) fiat unu [[filòsofu]], iscrittore, [[politigu]] e [[teoricu de sa polìtiga]] [[sardos|sardu]].
Est istadu unu de sos fundadores e leader de su [[Partito Comunista Italiano]]. Sos iscrittos suos sunu meda interessados a s'analisi de sa [[leadership]] culturale e politiga e dd'est cunsideradu comente unu pensadore altamente originale in sa traditzione [[Marxista]]. Unu de sos contributos suos pius importantes est istadu su cunzettu de [[egemonia culturale]] comente 'e mesu de sas classes dominantes pro imporre a sas classes subalternas sos valores, fatendelos passare comente universales, chi servini a mantenne' s'istadu de sa soziedade [[capitalismu|capitalista]].
Impresonau suta su regime [[Fascismu|fascista]] de [[Benito Mussolini]], est mortu appenas bessidu dae su carcere, inue, tra su 1929 a su 1935, aiat iscritu subra e diversos argumentos, sos iscrittos sun istados poi regoltos in "Quaderni del carcere".
== Sa vida ==
Gramsci fit naschidu in [[Abas]] ([[Aristanis]]) e fit su quartu de sos sette fizos de Giuseppina Marcias (1861-1932) e Frantzischu (1860-1937). Su babbu nde derivaiat dae una familia [[Albania|albanesa]] chi fit relatada cun [[Gramsh]], una tzitade albanesa.
== Oberas ==
=== Editziones de sos iscrittos de Antonio Gramsci ===
* {{it}} ''Alcuni temi della quistione meridionale'', s.l. 1935.
* ''Opere di Antonio Gramsci'' (12 voll.)
:''Lettere dal carcere'', Einaudi, Torino 1947.
:''I quaderni dal carcere''
::''Il materialismo storico e la filosofia di Benedetto Croce'', Einaudi, Torino 1948.
::''Gli intellettuali e l'organizzazione della cultura'', Einaudi, Torino 1948.
::''Il Risorgimento'', Einaudi, Torino 1949.
::''Note sul Machiavelli sulla politica e sullo stato moderno'', Einaudi, Torino 1949.
::''Letteratura e vita nazionale'', Einaudi, Torino 1950.
::''Passato e presente'', Einaudi, Torino 1951.
:''[[L'Ordine Nuovo (rivista)|L'Ordine Nuovo]]. 1919-1920'', Einaudi, Torino 1954.
:''Scritti giovanili. 1914-1918'', Einaudi, Torino 1958.
:''Sotto la mole. 1916-1920'', Einaudi, Torino 1960.
:''Socialismo e fascismo. L'Ordine Nuovo 1921-1922'', Einaudi, Torino 1966.
:''La costruzione del Partito comunista. 1923-1926'', Einaudi, Torino 1971.
* ''L'albero del riccio'', Milano-sera, Milano 1948.
* ''Americanismo e fordismo'', Ed. cooperativa Libro popolare, Milano 1949.
* ''Ultimo discorso alla Camera. 16 maggio 1925'', R. Guerrini, Padova 195?.
* ''Antologia popolare degli scritti e delle lettere di Antonio Gramsci'', Editori Riuniti, Roma 1957.
* ''Il Vaticano e l'Italia'', Editori Riuniti, Roma 1961.
* ''Note sulla situazione italiana 1922-1924'', Rivista storica del socialismo, Milano 1962.
* ''2000 pagine di Gramsci''
:''Nel tempo della lotta. 1914-1926'', Il Saggiatore, Milano 1964.
:''Lettere edite e inedite. 1912-1937'', Il Saggiatore, Milano 1964.
* ''Elementi di politica'', Editori Riuniti, Roma 1964.
* ''La formazione dell'uomo. Scritti di pedagogia'', Editori Riuniti, Roma 1967.
* ''Scritti politici''
:''La guerra, la rivoluzione russa e i nuovi problemi del socialismo italiano, 1916-1919'', Editori Riuniti, Roma 1967.
:''Il Biennio rosso, la crisi del socialismo e la nascita del Partito comunista, 1919-1921'', Editori Riuniti, Roma 1967.
:''Il nuovo partito della classe operaia e il suo programma. La lotta contro il fascismo, 1921-1926'', Editori Riuniti, Roma 1973.
* ''Scritti 1915-1921'', I quaderni de Il corpo, Milano 1968.
* ''Dibattito sui Consigli di fabbrica'', La nuova sinistra, Roma 1971.
* ''L'alternativa pedagogica'', La nuova Italia, Firenze 1972.
* ''I consigli e la critica operaia alla produzione'', Servire il popolo, Milano 1972.
* ''La lotta per l'edificazione del Partito comunista'', Servire il popolo, Milano 1972.
* ''Il pensiero di Gramsci'', Editori Riuniti, Roma 1972.
* ''Il pensiero filosofico e storiografico di Antonio Gramsci'', Palumbo, Palermo 1972.
* ''Resoconto dei lavori del III congresso del P.C.D'I.. (Lione, 26 gennaio 1926)'', Cooperativa editrice distributrice proletaria, Milano 1972.
* ''Scritti sul sindacato'', Sapere, Milano 1972.
* ''Sul fascismo'', Editori Riuniti, Roma 1973.
* ''Quaderni del carcere''
:''Quaderni 1-5. (1929-1932)'', Einaudi, Torino 1975.
:''Quaderni 6-11. (1930-1933)'', Einaudi, Torino 1975.
:''Quaderni 12-29. (1932-1935)'', Einaudi, Torino 1975.
:''Apparato critico'', Einaudi, Torino 1975.
* ''La rivoluzione italiana'', Newton Compton, Roma 1976.
* ''Arte e folclore'', Newton Compton, Roma 1976.
* ''Scritti 1915-1921. Inediti dal Grido del popolo e dall'Avanti. Con una antologia dal Grido del Popolo'', Moizzi, Milano 1976.
* ''Ricordi politici e civili'', Pavia 1977.
* ''Scritti nella lotta. Dai consigli di fabbrica, alla fondazione del partito, al Congresso di Lione'', Edizioni Gramsci, Livorno 1977.
* ''Scritti sul sindacato'', Nuove edizioni operaie, Roma 1977.
* ''A Delio e Giuliano'', N. Milano, Milano 1978.
* ''I consigli di fabbrica'', Amici della casa Gramsci di Ghilarza, Centro milanese, Milano 1978.
* ''Scritti 1913-1926''
:''Cronache torinesi. 1913-1917'', Einaudi, Torino 1980.
:''La città futura. 1917-1918'', Einaudi, Torino 1982.
:''Il nostro Marx. 1918-1919'', Einaudi, Torino 1984.
:''L'Ordine nuovo, 1919-1920'', Einaudi, Torino 1987.
* ''Nuove lettere di Antonio Gramsci. Con altre lettere di Piero Sraffa'', Editori Riuniti, Roma 1986.
* ''Forse rimarrai lontana.... Lettere a Iulca, 1922-1937'', Editori Riuniti, Roma 1987.
* ''Gramsci al confino di Ustica. Nelle lettere di Gramsci, di Berti e di Bordiga'', Editori Riuniti, Roma 1987.
* ''Le sue idee nel nostro tempo'', Editrice l'Unita, Milano 1987.
* ''Il rivoluzionario qualificato. Scritti 1916-1925'', Delotti, Roma 1988.
* ''Il giornalismo'', Editori Riuniti, Roma 1991.
* ''Lettere, 1908-1926'', Einaudi, Torino 1992.
* ''Per una preparazione ideologica di massa : introduzione al primo corso della scuola interna di partito, aprile-maggio 1925'', Laboratorio politico, Napoli 1994.
* ''Scritti di economia politica'', Bollati Boringhieri, Torino 1994.
* ''Vita attraverso le lettere, 1908-1937'', Einaudi, Torino 1994.
* ''Disgregazione sociale e rivoluzione. Scritti sul Mezzogiorno'', Liguori, Napoli 1996.
* ''Piove, Governo ladro. Satire e polemiche sul costume degli italiani'', Editori Riuniti, Roma 1996.
* ''Contro la legge sulle associazioni segrete'', Manifestolibri, Roma 1997.
* ''Lettere, 1926-1935'', Einaudi, Torino 1997.
* ''Le opere'', Editori Riuniti, Roma 1997.
* ''Critica letteraria e linguistica'', Lithos, Roma 1998.
* ''Il lettore in catene. La critica letteraria nei Quaderni'', Carocci, Roma 2004.
* ''La nostra citta futura. Scritti torinesi, 1911-1922'', Carocci, Roma 2004.
* ''Pensare l'Italia'', Nuova iniziativa editoriale, Roma 2004.
* ''Scritti sulla Sardegna. La memoria familiare, l'analisi della questione sarda'', Ilisso, Nuoro 2008.
=== Tradutziones ===
* ''Favole di libertà'', Vallecchi, Firenze 1980. oburu ''Favole di libertà. Le fiabe dei fratelli Grimm tradotte in carcere'', Roma, 2008
== Curiosidades ==
Antonio Gramsci est oe unu de sos autores italianos pius connottos e istudiados in su mundu. Ma, a parte in calchi raru casu, in sa sinistra e in su mundu accademicu in [[Italia]] custu produidi indiferentzia. Beru est chi non mancana sos omaggios e sas cerimonias istitutzionales in sos anniversarios, ma in sa realtade s'obera de Gramsci non benit leada in cunsidèru edd'est ignoradu s'omine e su politigu, e duncas in sos fattos non sun regoltas s'eredidade politica e culturale suas.
== Bibliografia ==
* {{Tzita libru|nùmene=Omar|sambenadu=Onnis|nùmene2=Manuelle|sambenadu2=Mureddu|tìtulu=Illustres. Vita, morte e miracoli di quaranta personalità sarde|url=https://www.worldcat.org/oclc/1124656644|atzessu=2019-12-06|data=2019|editore=Domus de Janas|tzitade=Sestu|limba=it|OCLC=1124656644|ISBN=978-88-97084-90-7}}
== Agganzos dae fora ==
* [http://www.fondazionegramsci.org/pub05.htm Sas publicatziones de Antoni Gramsci] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090105211332/http://www.fondazionegramsci.org/pub05.htm |date=2009-01-05 }}
* {{Tzita web|url=http://www.sardegnacultura.it/j/v/369?s=31282&v=2&c=2592&visb=&t=1|tìtulu=Antoni Gramsci|atzessu=28 santandria 2019|dataarchìviu=2022-08-22|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20220822170434/http://www.sardegnacultura.it/j/v/369?s=31282&v=2&c=2592&visb=&t=1|urlmortu=eja}}
* {{YouTube|autore=Enrico Putzolu|produidore=TCS - Tele Costa Smeralda|fsWXQmTwik0|LOGOS DE LOGU 2020 6PUNTATA|minutu=20|segundu=55}} (in s'ùrtima parte de sa puntada [[Frantziscu Casula]] chistionat de Antoni Gramsci)
{{Controllu de autoridade}}
[[Categoria:Biografias|Gramsci]]
[[Categoria:Sardos|Gramsci, Antonio]]
[[Categoria:Universidade de Torinu]]
[[Categoria:Filosofos italianos|Gramsci]]
[[Categoria:Polìtigos italianos|Gramsci]]
[[Categoria:Antifascistas|Gramsci]]
[[Categoria:Marxistas|Gramsci]]
[[Categoria:Comunistas|Gramsci]]
[[Categoria:Giornalistas italianos|Gramsci, Antonio]]
[[Categoria:Traduttores|Gramsci, Antonio]]
1687eparlpzmc3zihew3fn7i7tuwfgf
Rossana Ghessa
0
10613
186806
186721
2025-07-03T13:25:27Z
SamSard
25038
186806
wikitext
text/x-wiki
{{Variant|LOG}}
Rossana Ghessa ([[Carbònia]] 24 de Ghennarzu 1943) est una [[atora]] [[sardos|sarda]] de tzitadinantzia Brasiliana.
[[Categoria:Sardos]][[Categoria:Brasilianos]][[Category:Attores]]
nd3i9gr4dgecq18ye4lnaup7hc63ufz
Antoni Lara
0
10893
186812
184762
2025-07-04T09:30:13Z
SamSard
25038
186812
wikitext
text/x-wiki
{{Variant|LOG}}'''Antonio Lara''' ([[Bidda de Putzu]] [[1886]] – [[1979]]) fit unu sonadore [[sardos|sardu]] de [[launeddas]].
==== Biografía ====
Aiat imparadu a sonare dae su babbu e, pro sa connoschentzia cumpleta chi aiat de sos cunzertos, fit istadu selezionadu dae s'etnomusicologo [[Danimarca|danesu]] [[Andreas Fridolin Weis Bentzon|Bentzon]], pro registrare e pubricare diversas sonadas suas.
== Agganzos dae fora ==
*[http://www.sardegnacultura.it/j/v/258?s=20389&v=2&c=2702&t=7 Sardegna Cultura - E.Melis e A. Lara] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140715141145/http://www.sardegnacultura.it/j/v/258?s=20389&v=2&c=2702&t=7 |date=2014-07-15 }}
[[Categoria:Biografias|Lara, Antoni]]
[[Category:Sardos|Lara, Antoni]]
[[category: Mùsica folk||Lara, Antoni]]
[[Category:Sonadores de launeddas|Lara, Antoni]]
[[Categoria:Artistas de sa Tirsu|Lara, Antoni]]
tefj9wp6ykgo8uwogxp14drzww80oaq
186813
186812
2025-07-04T09:30:25Z
SamSard
25038
186813
wikitext
text/x-wiki
{{Variant|LOG}}'''Antoni Lara''' ([[Bidda de Putzu]] [[1886]] – [[1979]]) fit unu sonadore [[sardos|sardu]] de [[launeddas]].
==== Biografía ====
Aiat imparadu a sonare dae su babbu e, pro sa connoschentzia cumpleta chi aiat de sos cunzertos, fit istadu selezionadu dae s'etnomusicologo [[Danimarca|danesu]] [[Andreas Fridolin Weis Bentzon|Bentzon]], pro registrare e pubricare diversas sonadas suas.
== Agganzos dae fora ==
*[http://www.sardegnacultura.it/j/v/258?s=20389&v=2&c=2702&t=7 Sardegna Cultura - E.Melis e A. Lara] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140715141145/http://www.sardegnacultura.it/j/v/258?s=20389&v=2&c=2702&t=7 |date=2014-07-15 }}
[[Categoria:Biografias|Lara, Antoni]]
[[Category:Sardos|Lara, Antoni]]
[[category: Mùsica folk||Lara, Antoni]]
[[Category:Sonadores de launeddas|Lara, Antoni]]
[[Categoria:Artistas de sa Tirsu|Lara, Antoni]]
sjiv51q1rpemsglxvuxmm177thvy06a
Josef Stalin
0
10902
186798
186797
2025-07-03T13:14:13Z
SamSard
25038
186798
wikitext
text/x-wiki
'''Iosif Vissarionovič Stalin''' nasciu Iosif Vissarionovič Džugašvili (6 de nadale [[1879]] - 05 de martzu [[1953]]) fiat istadu capu de istadu de s'Unione de sas Repubricas Sotzialistas Sovieticas de su 1924 fintze su 1952, segretàriu zenerale de su Partidu Comunista de S'Unione Sovietiga in sos matessi annus. Fiat de nassionalidade [[Georgia|zeorziana]].
Sa polìtiga sua fiat basada in sos printzìpios de s’ideolozia Marxista-Leninista, is politigas chi at caraterizau su tempus suos e sas detzisiones suas sunt anemonadas de sos istoricos cumente [[Stalinismu]].
In tempus de su rezìmene suo, Stalin e sos cullaboradores suos fiant istados apuntzados de crimines e destrassos chi ant portadu a miliones de mortes, argumentos chi sunt fintze oe chistionadus intra 'e sos istoricos e politicos.
Stalin est cussideradu finas s’architetu printzipale de sa bintòria soviètiga subra de su nazismu e su fascismu in sa [[segunda gherra mundiale]].
[[Categoria:Ditadores]]
arvd4yupc21uaddiswhkqhjv5ryjdtu
186799
186798
2025-07-03T13:15:56Z
SamSard
25038
186799
wikitext
text/x-wiki
'''Iosif Vissarionovič Stalin''' nasciu '''Iosif Vissarionovič Džugašvili''' ([[Gori]], [[Geòrgia]] 6 de nadale [[1879]] - [[Mosca]] 05 de martzu [[1953]]) fiat istadu capu de istadu de s'Unione de sas Repubricas Sotzialistas Sovieticas de su 1924 fintze su 1952, segretàriu zenerale de su Partidu Comunista de S'Unione Sovietiga in sos matessi annus. Fiat de nassionalidade [[Georgia|zeorziana]].
Sa polìtiga sua fiat basada in sos printzìpios de s’ideolozia Marxista-Leninista, is politigas chi at caraterizau su tempus suos e sas detzisiones suas sunt anemonadas de sos istoricos cumente [[Stalinismu]].
In tempus de su rezìmene suo, Stalin e sos cullaboradores suos fiant istados apuntzados de crimines e destrassos chi ant portadu a miliones de mortes, argumentos chi sunt fintze oe chistionadus intra 'e sos istoricos e politicos.
Stalin est cussideradu finas s’architetu printzipale de sa bintòria soviètiga subra de su nazismu e su fascismu in sa [[segunda gherra mundiale]].
[[Categoria:Ditadores]]
1ow95khab1i8of2szgxw2akase498ml
186800
186799
2025-07-03T13:16:22Z
SamSard
25038
186800
wikitext
text/x-wiki
'''Iosif Vissarionovič Stalin''' nasciu '''Iosif Vissarionovič Džugašvili''' ([[Gori]], [[Geòrgia]] 6 de nadale [[1879]] - [[Mosca]] 05 de martzu [[1953]]) est istadu capu de istadu de s'Unione de sas Repubricas Sotzialistas Sovieticas de su 1924 fintze su 1952, segretàriu zenerale de su Partidu Comunista de S'Unione Sovietiga in sos matessi annus. Fiat de nassionalidade [[Georgia|zeorziana]].
Sa polìtiga sua fiat basada in sos printzìpios de s’ideolozia Marxista-Leninista, is politigas chi at caraterizau su tempus suos e sas detzisiones suas sunt anemonadas de sos istoricos cumente [[Stalinismu]].
In tempus de su rezìmene suo, Stalin e sos cullaboradores suos fiant istados apuntzados de crimines e destrassos chi ant portadu a miliones de mortes, argumentos chi sunt fintze oe chistionadus intra 'e sos istoricos e politicos.
Stalin est cussideradu finas s’architetu printzipale de sa bintòria soviètiga subra de su nazismu e su fascismu in sa [[segunda gherra mundiale]].
[[Categoria:Ditadores]]
08n7c4pi7u95qsbth71d7rasqiz664l
186801
186800
2025-07-03T13:18:27Z
SamSard
25038
186801
wikitext
text/x-wiki
'''Iosif Vissarionovič Stalin''' nasciu '''Iosif Vissarionovič Džugašvili''' ([[Gori]], [[Geòrgia]] 6 de nadale [[1879]] - [[Mosca]] 05 de martzu [[1953]]) est istadu capu de istadu de s'[[Unione Sovietica|Uniòne de sas Repùbbricas Sotzialìstas Sovièticas]] de su 1924 fintze su 1952, segretàriu zenerale de su [[Partidu Comunista de S'Unione Sovietica]] in sos matessi annus. Fiat de nassionalidade [[Georgia|zeorziana]].
Sa polìtiga sua fiat basada in sos printzìpios de s’ideolozia Marxista-Leninista, is politigas chi at caraterizau su tempus suos e sas detzisiones suas sunt anemonadas de sos istoricos cumente [[Stalinismu]].
In tempus de su rezìmene suo, Stalin e sos cullaboradores suos fiant istados apuntzados de crimines e destrassos chi ant portadu a miliones de mortes, argumentos chi sunt fintze oe chistionadus intra 'e sos istoricos e politicos.
Stalin est cussideradu finas s’architetu printzipale de sa bintòria soviètiga subra de su nazismu e su fascismu in sa [[segunda gherra mundiale]].
[[Categoria:Ditadores]]
n2zu0uadvd949piy7nwwq2g53rz2298
186802
186801
2025-07-03T13:19:07Z
SamSard
25038
186802
wikitext
text/x-wiki
'''Iosif Vissarionovič Stalin''' nasciu '''Iosif Vissarionovič Džugašvili''' ([[Gori]], [[Geòrgia]] 6 de nadale [[1879]] - [[Mosca]] 05 de martzu [[1953]]) est istadu capu de istadu de s'[[Unione Sovietica|Uniòne de sas Repùbbricas Sotzialìstas Sovièticas]] de su 1924 fintze su 1952, segretàriu zenerale de su [[Partidu Comunista de s'Unione Soviètica]] in sos matessi annus. Fiat de nassionalidade [[Georgia|zeorziana]].
Sa polìtiga sua fiat basada in sos printzìpios de s’ideolozia Marxista-Leninista, is politigas chi at caraterizau su tempus suos e sas detzisiones suas sunt anemonadas de sos istoricos cumente [[Stalinismu]].
In tempus de su rezìmene suo, Stalin e sos cullaboradores suos fiant istados apuntzados de crimines e destrassos chi ant portadu a miliones de mortes, argumentos chi sunt fintze oe chistionadus intra 'e sos istoricos e politicos.
Stalin est cussideradu finas s’architetu printzipale de sa bintòria soviètiga subra de su nazismu e su fascismu in sa [[segunda gherra mundiale]].
[[Categoria:Ditadores]]
kuzyo2oiqokfxqceuns1xwa5pv0vunb
186811
186802
2025-07-04T09:29:15Z
SamSard
25038
186811
wikitext
text/x-wiki
'''Iosif Vissarionovič Stalin''' nasciu '''Iosif Vissarionovič Džugašvili''' ([[Gori]], [[Geòrgia]] 6 de nadale [[1879]] - [[Mosca]] 05 de martzu [[1953]]) est istadu capu de istadu de s'[[Unione Sovietica|Uniòne de sas Repùbbricas Sotzialìstas Sovièticas]] de su 1924 fintze su 1953, segretàriu zenerale de su [[Partidu Comunista de s'Unione Soviètica]] in sos matessi annus. Fiat de nassionalidade [[Georgia|zeorziana]].
Sa polìtiga sua fiat basada in sos printzìpios de s’ideolozia Marxista-Leninista, is politigas chi at caraterizau su tempus suos e sas detzisiones suas sunt anemonadas de sos istoricos cumente [[Stalinismu]].
In tempus de su rezìmene suo, Stalin e sos cullaboradores suos fiant istados apuntzados de crimines e destrassos chi ant portadu a miliones de mortes, argumentos chi sunt fintze oe chistionadus intra 'e sos istoricos e politicos.
Stalin est cussideradu finas s’architetu printzipale de sa bintòria soviètiga subra de su nazismu e su fascismu in sa [[segunda gherra mundiale]].
[[Categoria:Ditadores]]
eoqrjkhzjv2go0lmgst2yygrpctrgem
Blue Zone
0
11488
186807
171116
2025-07-03T13:26:48Z
SamSard
25038
186807
wikitext
text/x-wiki
{{Variant|NUG}}
[[File:Anziano di Ulassai.jpg|150px|thumbnail|left|Un'omine [[sardos|sardu]] de [[Ulassa]] (foto picada in sos annos '50)]]
'''Blue Zone''' (in [[Limba sarda|sardu]] ''locu biaìttu'') est unu faveddu [[limba inglesa|inglesu]] chi serbit a inditare locos (siat in sensu demograficu siat in sensu geograficu) pèri su mundu in ube sa zente campat de prus cuffòrma sa mèdia mundiàle, comente b'at iscrittu in su libru de Dan Buettner "''The Blue Zones: Lessons for Living Longer from people who lived the longest''".<ref>{{Tzita noas|nùmene=Ivan|sambenadu=Marongiu|url=https://www.istorias.it/15/04/2021/6140/is-tzentenarios-de-costa-rica-giapone-e-sardigna-in-unu-documentariu/|tìtulu=Is tzentenàrios de Costa Rica, Giapone e Sardigna in unu documentàriu|publicatzione=Istòrias|data=2021-04-15|atzessu=2021-04-30}}</ref> Custu cuntzettu at crèschiu chin sa chìrca demografica de Gianni Pes e Michel Poulain, chi aìant iscopertu in [[Sardigna]], e in su zassu de sa [[Provìntzia de Nùgoro|provintzia de Nùgoro]] (comunes de [[Biddamanna Istrisàili]], [[Àrthana]], [[Talana]], [[Baunei]], [[Orthullè]], [[Ulassa]], [[Foghesu]], [[Tìana]], [[Ovodda]], [[Ollolai]], [[Gavoi]], [['Onne]], [[Mamujada]], [[Orgòsolo]], [[Ulìana]]) in particulàre, su locu in ube b'at resurtàu sa prus arta pertzentuale de zente chi vivet chent'annos e prus. In su traballu aìant disinnàu chìrcos de color'e chelu in sa cartina cumintzande a lis nàrrer ''Blue Zone''. Buettner at atzapàu ateros de custos zàssos in Okinawa ([[Giappone]]), in [[Sardigna]], in Nicoya (Costa Rica), in Icaria ([[Grèghia]]) e in sos de sa Crèsia Cristiana Avventista de su Die de Sete in California ispiegande, pro mèdiu de datos empiricos e autòpticos (est a nàrrer, picaos de prima manu pompiàndelos de manera partecipante), proite custa zente vivat prus a longu de sos ateros.
"Blue Zone" est fìnas una siènda chi Dan Buettner etottu aiat fundau e chi, proponènde modellos chi parìtzos grùpos etnicos pèri su mundu pràticant, azuat sa zente a vivere menzus e prus a longu, e offèrit varios servitzios comente informatziones de valore pedagogicu, màndicu e ateros benes.
==Riferimentos==
<references />
==Libros==
*Buettner, Dan (2012). ''The Blue Zones, Second Edition: 9 Lessons for Living Longer From the People Who've Lived the Longest''. Washington, D.C.: National Geographic.
*Buettner, Dan (2010). ''Thrive : finding happiness the Blue Zones way''. Washington, D.C.: National Geographic.
mcgijjlul35bqlec49zh09o0fqnlyer
Ashton Kutcher
0
13859
186805
171547
2025-07-03T13:23:50Z
SamSard
25038
186805
wikitext
text/x-wiki
{{S}}
[[File:Ashton Kutcher of A-Grade speaks onstage at TechCrunch Disrupt NY 2013, 2.jpg|thumb|Kutcher in su [[2013]]]]
'''Christopher Ashton Kutcher''' ([[Cedar Rapids]], [[Iowa]], 7 de friàrgiu [[1978]]), est unu [[còmicu]] e [[atore]] [[Istados Unidos de Amèrica|americanu]].
[[Categoria:Biografias|Kutcher, Ashton]][[Categoria:Attores|Kutcher, Ashton]][[Categoria:Americanos (USA)|Kutcher, Ashton]]
pnli5ca5ep71ckqibu6u8yc65lhjds8
Lenin
0
22801
186803
186611
2025-07-03T13:21:18Z
SamSard
25038
186803
wikitext
text/x-wiki
{{S}}{{Variant|CAM}}
'''Vladimir Il'ič Ul'janov''' (Uljanovsk, 22 Abrili 1870 - Gorki, 21 Gennargiu 1924), connotu cun su nomini de "Lenin" fiat unu puliticu, filososofu, revolutzionariu [[russu]], leader de sa fatzioni bolscevica in sa [[Rivolutzione de santugaine|Revolutzioni de Ledàmini]] e primu leader de su [[Partidu Comunista de s'Unione Soviètica|Partidu Comunista]] de s'[[Unione Sovietica|Unioni de is Repubricas Sotzialistas Sovieticas]].
{{Controllu de autoridade}}
[[Categoria:Unione Soviètica]]
[[Categoria:Comunistas]]
97doq8g35yzdjovwj9n1d2bgmnuh6kg
Leonardo DiCaprio
0
23102
186808
186603
2025-07-03T15:57:47Z
2A01:E11:9001:1510:1CAC:E74D:B7F5:C4EE
186808
wikitext
text/x-wiki
{{S}}{{Bio|Sesso=M|Didascalia=Leonardo DiCaprio in su 2022|Sambenàdu=DiCaprio|Nòmene=Leonardo Wilhelm|Faìna=atore|Faìna2=iscenegiadore|Faìna3=produtore tzinematogràficu|Natzionalidade=istadunidensu|AnnuNascita=1974|DieMeseNascita=11 de onniasantu|LoguNascita=Los Angeles|FaìnaAltre=|Imàzine=Leonardo_di_Caprio_(23531475691).jpg}}
<references />
Cunsideradu unu de is [[Atore|atores]] prus populares de s'istòria de su tzìnema, DiCaprio at pigadu parte a numerosas pellìculas de sutzessu e at a s'ispissu otentu s'agradessimentu de pùblicu e crìtica ispetzializada.<ref name=":0">{{Tzita web|url=http://www.un.org/climatechange/summit/2014/09/secretary-general-designates-leonardo-di-caprio-un-messenger-peace/|tìtulu=Secretary-General designates Leonardo DiCaprio as UN Messenger of Peace|atzessu=2 gennaio 2017}}</ref><ref name=":1">{{Tzita web|url=https://www.cinefacts.it/cinefacts-top8-160/tutti-i-film-in-cui-leonardo-dicaprio-ha-ottenuto-dei-premi.html|tìtulu=Tutti i film in cui Leonardo DiCaprio ha vinto dei premi|data=11 novembre 2020|atzessu=12 novembre 2020}}</ref>
S'est fatu famadu a livellu internatzionale in su 1994 pro s'interpretatzione sua in su film drammàticu ''What's Eating Gilbert Grape'' e s'est cunsagradu in su 1997 cun su ruolu de Jack Dawson in su colossal ''Titanic'' de James Cameron, acanta de Kate Winslet, essende unu de is atores prus influentes de sa generatzione sua.<ref>{{Tzita web|url=https://www.republicworld.com/entertainment-news/hollywood-news/leonardo-dicaprios-titanic-interesting-trivia-about-the-iconic-film.html|tìtulu=Leonardo DiCaprio's 'Titanic': Here is interesting trivia about the iconic film|autore=Republic World|atzessu=20 marzo 2021}}</ref> In su cursu de sa carriera at collaboradu cun calicunu de is registas prus importantes de s'època sua, comente a su giai tzitadu James Cameron, Baz Luhrmann, Danny Boyle, Clint Eastwood, [[Christopher Nolan]], Steven Spielberg, Ridley Scott, Sam Mendes, Sam Raimi, Edward Zwick, Woody Allen, Alejandro González Iñárritu, Quentin Tarantino, Paul Thomas Anderson e mescamente Martin Scorsese, cun chi at traballadu a fitianu dae su 2002, cunsiderende·ddu su mèntore suo.
In su 2016 at bintu s'[[Premiu Oscar|Oscar]] comente mègius atore pro s'interpretatzione de Hugh Glass in ''The Revenant'' de Alejandro Iñárritu. Intre sos vàrios reconnoschimentos otentos figurant sete candidaduras a s'Oscar (una comente a mègius atore non protagonista pro ''What's Eating Gilbert Grape'' e una a su mègius film pro ''The Wolf of Wall Street'' comente produtore), tres Golden Globe dae batòrdighi candidaduras, unu Screen Actors Guild Award cun trèighi candidaduras, unu prèmiu BAFTA cun ses candidaduras e duas Critics Choice Awards cun trèighi candidaduras.<ref name=":1">{{Tzita web|url=https://www.cinefacts.it/cinefacts-top8-160/tutti-i-film-in-cui-leonardo-dicaprio-ha-ottenuto-dei-premi.html|tìtulu=Tutti i film in cui Leonardo DiCaprio ha vinto dei premi|data=11 novembre 2020|atzessu=12 novembre 2020}}</ref>
== Riferimentos ==
[[Categoria:BioBot]]
[[Categoria:Attores]]
c5m91j6zwstwejjg0sbel51wodmd2c1
Soupy Sales
0
23112
186809
2025-07-04T01:28:55Z
71.35.4.111
Pàgina creada cun '{{s}} [[File:6.8.08SoupySalesByLuigiNovi.jpg|thumb|Sales in su [[2008]]]] '''Milton Supman''' ([[Franklinton]], [[North Carolina]], [[8 January]], [[1926]]), est unu [[còmicu]] e [[attore]] [[americanu]]. [[Categoria:Biografias]] [[Categoria:Attores]] [[Categoria:Americanos (USA)]]'
186809
wikitext
text/x-wiki
{{s}}
[[File:6.8.08SoupySalesByLuigiNovi.jpg|thumb|Sales in su [[2008]]]]
'''Milton Supman''' ([[Franklinton]], [[North Carolina]], [[8 January]], [[1926]]), est unu [[còmicu]] e [[attore]] [[americanu]].
[[Categoria:Biografias]]
[[Categoria:Attores]]
[[Categoria:Americanos (USA)]]
2z9gdhhx2iwqgvw7jwdx40tk89rhr95
186810
186809
2025-07-04T09:28:31Z
SamSard
25038
186810
wikitext
text/x-wiki
{{s}}
[[File:6.8.08SoupySalesByLuigiNovi.jpg|thumb|Sales in su [[2008]]]]
'''Milton Supman''' ([[Franklinton]], [[North Carolina]], [[8 January]], [[1926]]), est unu [[còmicu]] e [[atore]] [[americanu]].
[[Categoria:Biografias]]
[[Categoria:Attores]]
[[Categoria:Americanos (USA)]]
c9m5hb8h7sb8vb4plr73hzt1z6r0uqf