وڪيپيڊيا sdwiki https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%8F%DA%A9_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%88 MediaWiki 1.45.0-wmf.4 first-letter ذريعات خاص بحث واپرائيندڙ واپرائيندڙ بحث وڪيپيڊيا وڪيپيڊيا بحث فائل فائل بحث ذريعات وڪي ذريعات وڪي بحث سانچو سانچو بحث مدد مدد بحث زمرو زمرو بحث باب باب بحث TimedText TimedText talk ماڊيول ماڊيول بحث 0 11119 319253 307731 2025-06-13T09:41:09Z Ibne maryam 17680 319253 wikitext text/x-wiki [[فائل:Salah.jpg|thumb]] '''عبادت''' عاجزي ۽ تعظيم جي آخري حد جو نالو آهي. عبادت [[عربي ٻولي]] جو لفظ "عبد" مان ورتل آهي، جن جو معنيٰ آخري درجي جي عاجزي ۽  انڪساري آهي. امام راغب اصفهاني بيان ڪرن ٿا: "العبادةُ أَبْلَغُ مِنْهَا لِأَنَّهَا غَايَةُ التَّذُلَّلِ. (راغب اصفهانی، المفردات : 319) <meta /> ترجمو: عبادت  عاجزي ۽  فروتني جي انتها جو نالو آهي. شريعتِ اسلامي جي اصطلاح ۾؛  "عبادت، صرف اهڙي عمل جو نالو آهي جيڪو ڪنهن جي نسبت معبود هجڻ جو اعتقاد رکندي ان جي لاءِ تعظيم، عاجزي ۽ فروتني جي خاطر ڪيو ويندو آهي" ==نتيجو== حد درجي جي تعظيم جو اظهار صرف انهيء حستي جي لاءِ روا آهي جيڪو معبود برحق يعني [[الله|اللّٰه]] آهي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:اسلام]] [[زمرو:اصطلاح قرآن]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] p35xi4y9tvz9i25mxros0gkmteem1rp 319254 319253 2025-06-13T09:41:50Z Ibne maryam 17680 319254 wikitext text/x-wiki [[فائل:Salah.jpg|thumb]] '''عبادت''' عاجزي ۽ تعظيم جي آخري حد جو نالو آهي.عبادت [[عربي ٻولي]] جو لفظ "عبد" مان ورتل آهي، جن جو معنيٰ آخري درجي جي عاجزي ۽  انڪساري آهي. امام راغب اصفهاني بيان ڪرن ٿا: "العبادةُ أَبْلَغُ مِنْهَا لِأَنَّهَا غَايَةُ التَّذُلَّلِ. (راغب اصفهانی، المفردات : 319) <meta /> ترجمو: عبادت  عاجزي ۽  فروتني جي انتها جو نالو آهي. شريعتِ اسلامي جي اصطلاح ۾؛  "عبادت، صرف اهڙي عمل جو نالو آهي جيڪو ڪنهن جي نسبت معبود هجڻ جو اعتقاد رکندي ان جي لاءِ تعظيم، عاجزي ۽ فروتني جي خاطر ڪيو ويندو آهي" ==نتيجو== حد درجي جي تعظيم جو اظهار صرف انهيء حستي جي لاءِ روا آهي جيڪو معبود برحق يعني [[الله|اللّٰه]] آهي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:اسلام]] [[زمرو:اصطلاح قرآن]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] pd7whvbl3lxzyml8t4vxnhsq0nkfzz0 319255 319254 2025-06-13T09:42:46Z Ibne maryam 17680 319255 wikitext text/x-wiki [[فائل:Salah.jpg|thumb]] '''عبادت''' عاجزي ۽ تعظيم جي آخري حد جو نالو آهي. عبادت جو لفظ [[عربي ٻولي|عربي]] جي لفظ "عبد" مان ورتل آهي، جن جو معنيٰ آخري درجي جي عاجزي ۽  انڪساري آهي. امام راغب اصفهاني بيان ڪرن ٿا: "العبادةُ أَبْلَغُ مِنْهَا لِأَنَّهَا غَايَةُ التَّذُلَّلِ. (راغب اصفهانی، المفردات : 319) <meta /> ترجمو: عبادت  عاجزي ۽  فروتني جي انتها جو نالو آهي. شريعتِ اسلامي جي اصطلاح ۾؛  "عبادت، صرف اهڙي عمل جو نالو آهي جيڪو ڪنهن جي نسبت معبود هجڻ جو اعتقاد رکندي ان جي لاءِ تعظيم، عاجزي ۽ فروتني جي خاطر ڪيو ويندو آهي" ==نتيجو== حد درجي جي تعظيم جو اظهار صرف انهيء حستي جي لاءِ روا آهي جيڪو معبود برحق يعني [[الله|اللّٰه]] آهي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:اسلام]] [[زمرو:اصطلاح قرآن]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] hf62ggvcw1y9m22d584gr2zo8zzrhry 319256 319255 2025-06-13T09:44:45Z Ibne maryam 17680 319256 wikitext text/x-wiki [[فائل:Salah.jpg|thumb]] '''عبادت''' عاجزي ۽ تعظيم جي آخري حد جو نالو آهي. عبادت جو لفظ [[عربي ٻولي|عربي]] جي لفظ "عبد" مان ورتل آهي، جن جو معنيٰ آخري درجي جي عاجزي ۽  انڪساري آهي. امام راغب اصفهاني بيان ڪرن ٿا: "العبادةُ أَبْلَغُ مِنْهَا لِأَنَّهَا غَايَةُ التَّذُلَّلِ" ترجمو:عبادت عاجزي ۽ فروتني جي انتها جو نالو آهي. (راغب اصفهانی، المفردات: 319) شريعتِ اسلامي جي اصطلاح ۾؛  "عبادت، صرف اهڙي عمل جو نالو آهي، جيڪو ڪنهن جي نسبت معبود هجڻ جو اعتقاد رکندي، ان جي تعظيم، عاجزي ۽ فروتني جي خاطر ڪيو ويندو آهي" ==نتيجو== حد درجي جي تعظيم جو اظهار صرف انهيء حستي جي لاءِ روا آهي جيڪو معبود برحق يعني [[الله|اللّٰه]] آهي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:اسلام]] [[زمرو:اصطلاح قرآن]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] jln7n1mwd4fo8y2117oo0b114ideti6 319257 319256 2025-06-13T09:45:30Z Ibne maryam 17680 319257 wikitext text/x-wiki [[فائل:Salah.jpg|thumb]] '''عبادت''' عاجزي ۽ تعظيم جي آخري حد جو نالو آهي. عبادت جو لفظ [[عربي ٻولي|عربي]] جي لفظ "عبد" مان ورتل آهي، جن جو معنيٰ آخري درجي جي عاجزي ۽  انڪساري آهي. امام راغب اصفهاني بيان ڪرن ٿا: "العبادةُ أَبْلَغُ مِنْهَا لِأَنَّهَا غَايَةُ التَّذُلَّلِ"<br>ترجمو:عبادت عاجزي ۽ فروتني جي انتها جو نالو آهي. (راغب اصفهانی، المفردات: 319) شريعتِ اسلامي جي اصطلاح ۾؛  "عبادت، صرف اهڙي عمل جو نالو آهي، جيڪو ڪنهن جي نسبت معبود هجڻ جو اعتقاد رکندي، ان جي تعظيم، عاجزي ۽ فروتني جي خاطر ڪيو ويندو آهي" ==نتيجو== حد درجي جي تعظيم جو اظهار صرف انهيء حستي جي لاءِ روا آهي جيڪو معبود برحق يعني [[الله|اللّٰه]] آهي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:اسلام]] [[زمرو:اصطلاح قرآن]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] fio9ou9ffqgv4w1b27gvfy5fkrmjr4e 319258 319257 2025-06-13T09:47:03Z Ibne maryam 17680 /* نتيجو */ 319258 wikitext text/x-wiki [[فائل:Salah.jpg|thumb]] '''عبادت''' عاجزي ۽ تعظيم جي آخري حد جو نالو آهي. عبادت جو لفظ [[عربي ٻولي|عربي]] جي لفظ "عبد" مان ورتل آهي، جن جو معنيٰ آخري درجي جي عاجزي ۽  انڪساري آهي. امام راغب اصفهاني بيان ڪرن ٿا: "العبادةُ أَبْلَغُ مِنْهَا لِأَنَّهَا غَايَةُ التَّذُلَّلِ"<br>ترجمو:عبادت عاجزي ۽ فروتني جي انتها جو نالو آهي. (راغب اصفهانی، المفردات: 319) شريعتِ اسلامي جي اصطلاح ۾؛  "عبادت، صرف اهڙي عمل جو نالو آهي، جيڪو ڪنهن جي نسبت معبود هجڻ جو اعتقاد رکندي، ان جي تعظيم، عاجزي ۽ فروتني جي خاطر ڪيو ويندو آهي" ==نتيجو== حد درجي جي تعظيم جو اظهار صرف انهيء هستي جي لاءِ جائز آهي، جيڪو معبود برحق ([[الله]]) آهي. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:اسلام]] [[زمرو:اصطلاح قرآن]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] clxamjygyto9750lxajanilil9pjrtf 319259 319258 2025-06-13T09:47:31Z Ibne maryam 17680 319259 wikitext text/x-wiki [[فائل:Salah.jpg|thumb]] '''عبادت''' عاجزي ۽ تعظيم جي آخري حد جو نالو آهي. عبادت جو لفظ [[عربي ٻولي|عربي]] جي لفظ "عبد" مان ورتل آهي، جن جو معنيٰ آخري درجي جي عاجزي ۽  انڪساري آهي. امام راغب اصفهاني بيان ڪرن ٿا: "العبادةُ أَبْلَغُ مِنْهَا لِأَنَّهَا غَايَةُ التَّذُلَّلِ"<br>ترجمو:عبادت عاجزي ۽ فروتني جي انتها جو نالو آهي. (راغب اصفهانی، المفردات: 319) شريعتِ اسلامي جي اصطلاح ۾؛  "عبادت، صرف اهڙي عمل جو نالو آهي، جيڪو ڪنهن جي نسبت معبود هجڻ جو اعتقاد رکندي، ان جي تعظيم، عاجزي ۽ فروتني جي خاطر ڪيو ويندو آهي" حد درجي جي تعظيم جو اظهار صرف انهيء هستي جي لاءِ جائز آهي، جيڪو معبود برحق ([[الله]]) آهي. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:اسلام]] [[زمرو:اصطلاح قرآن]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] 4g4qx70zbx5s4z54qlszesf72khae2b 319260 319259 2025-06-13T09:51:22Z Ibne maryam 17680 319260 wikitext text/x-wiki [[فائل:Salah.jpg|thumb]] '''عبادت''' عاجزي ۽ تعظيم جي آخري حد جو نالو آهي. عبادت جو لفظ [[عربي ٻولي|عربي]] جي لفظ "عبد" مان ورتل آهي، جن جو معنيٰ آخري درجي جي عاجزي ۽ انڪساري آهي. اسلامي عقيدي موجب، صرف [[الله]] جي عبادت جائز آهي، جيڪو حقيقي معبود (عبادت جي لائق) آهي. امام راغب اصفهاني بيان ڪرن ٿا: "العبادةُ أَبْلَغُ مِنْهَا لِأَنَّهَا غَايَةُ التَّذُلَّلِ"<br>ترجمو:عبادت عاجزي ۽ فروتني جي انتها جو نالو آهي. (راغب اصفهانی، المفردات: 319) شريعتِ اسلامي جي اصطلاح ۾؛  "عبادت، صرف اهڙي عمل جو نالو آهي، جيڪو ڪنهن جي نسبت معبود هجڻ جو اعتقاد رکندي، ان جي تعظيم، عاجزي ۽ فروتني جي خاطر ڪيو ويندو آهي." ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:اسلام]] [[زمرو:اصطلاح قرآن]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] sbs4acwf8wo1w8wqd113fcoxozqvmdg 319261 319260 2025-06-13T09:53:20Z Ibne maryam 17680 319261 wikitext text/x-wiki [[فائل:Salah.jpg|thumb]] '''عبادت''' عاجزي ۽ تعظيم جي آخري حد جو نالو آهي. عبادت جو لفظ [[عربي ٻولي|عربي]] جي لفظ "عبد" مان ورتل آهي، جن جو معنيٰ آخري درجي جي عاجزي ۽ انڪساري آهي. اسلامي عقيدي موجب، صرف [[الله]] جي عبادت جائز آهي، جيڪو حقيقي معبود (عبادت جي لائق) آهي. امام راغب اصفهاني بيان ڪرن ٿا: "العبادةُ أَبْلَغُ مِنْهَا لِأَنَّهَا غَايَةُ التَّذُلَّلِ"<br>ترجمو:عبادت عاجزي ۽ فروتني جي انتها جو نالو آهي. (راغب اصفهانی، المفردات: 319) شريعتِ اسلامي جي اصطلاح ۾؛  "عبادت، صرف اهڙي عمل جو نالو آهي، جيڪي هڪ هستي جي نسبت معبود هجڻ جو اعتقاد رکندي، ڪئي ويندي آهي." ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:اسلام]] [[زمرو:اصطلاح قرآن]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] q1fhajich5hwsrr0mny9kthx1bwmuqx 0 11161 319114 318598 2025-06-12T13:23:35Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319114 wikitext text/x-wiki [[فائل:Iron.jpg|thumb]] {{Infobox iron}} {{Infobox element}} '''لوه''' <small>(پراڪرت)</small> <small> ([[انگريزي]]: Iron)</small> هڪ [[ڪيميائي عنصر]] آهي جنهن جي علامت '''Fe''' <small>(لاطيني: ''ferrum'')</small> آهي. هن جو  جوهري نمبر 21 آهي.هي هڪ سستو ترين ڌاتو آهي. دنيا جي صنعتي انقلاب جو سبب ٻه معدنيات آهن لوه ۽ ڪوئلو۔ هن ٻنهي ڌاتن جي سبب لاتعداد مشينون تيار ڪيون ويون جنهن جي ڪري انسان تمام گھڻي ترقي ڪئي، اڄ شايد ئي ڪائي مشين هجي جنهن ۾ لوه شامل نه هجي۔ هي شيون فوٽان خارج ڪنديون آهن جن جو حرارتي پد ٻڙي يعني منفي 273 سينٽي گريڊ کان وڌيڪ آهي پر هي فوٽانز گھڻو ڪري انفرا ڳاڙهي توانائي جا حامل هوندا آهن ان لاءِ نظر ناهين ايندا جيئن جيئن لوھ جو پد وڌندو آهي ان مان گھڻي توانائيءَ جا فوٽانز بہ نڪرڻ شروع ٿي ويندا آهن جڏهن انھن فوٽونز جي توانائي ايتري وڌيڪ ٿي وڃي جو اسانجون اکيون ان فوٽونز جي سڃاڻپ ڪرڻ لڳن تہ اسانکي لوھ ڳاڙهو نظر ايندو آهي ڳاڙهي رنگ جي فوٽانز جي فريڪوئنسي انفرا ڳاڙهي کان وڌيڪ هوندي آهي ۽ ڳاڙهي رنگ جي فوٽانز کي اسانجون اکيون محسوس ڪري سگھن ٿيون جيڪڏهن لوھ کي گھڻو گرم ڪيو وڃي تہ فوٽانز جي توانائي وڌيڪ وڌي ويندي آهي جنھن جو نتيجو هي ٿيندو آهي تہ اسانکي گرم لوھ جو رنگ مٽيل نظر ايندو آهي گھڻو گرم لوھ [[نيرو]] نظر ايندو آهي ۽ انکان بہ وڌ گرم لوھ اڇو ڏيک ڏيندڙ هوندو آهي جيڪو برقرار رهندو آهي. ==عمارتن ۾ لوھ جو استعمال== لوھ جي گھٽ قوت جي امڪان سبب تعميراتي ڪم ۾ نقص جو انديشو رھي ٿو انھيءَ ڪري لوھھ ھميشه [[پاڪستان]] اسٽئنڊرڊ انسٽيٽيوٽ (P. S. I) جي منظور ٿيل ڪارخانن جو تيار ڪيل استعمال ڪجي. سريھ طور عام طرح سان مائيلڊ اسٽيل (Mild Stress) جون گول سيخون استعمال ڪيون وڃن جن جي گھٽ ۾ گھٽ بيلڊ اسٽريس (Yield Stress) ھڪ اسڪئاير انچ تي 36,000 پائونڊ (36,000 psi) ھئڻ گھرجي. وڏين گھڻ منزلھ جاين ۽ وڏن ھالن لاءِ زياده قوت وارا غير ھموار سريھ (High Tensile Deformed Bars) استعمال ڪيا وڃن ڇاڪاڻ تھ اھي وڌيڪ ڪفايت وارا رھن ٿا. اھڙين سيخن جي گھٽ ۾ گھٽ طاقت ھر اسڪئاير انچ تي 60،000 پائونڊ ٿيندي آھي. استعمال کان اڳ ۾ سريھ کي ڪٽ يا زنگ، ڏارن، ڦوٽ ۽ بي ڊولائتي ھئڻ کان پاڪ ھئڻ گھرجي. بازار ۾ اھڙو لوھھ بھ دستياب آھي، جو ھڪ ڪرو نھ آھي ۽ انھيءَ ۾ گھڻائي عيب آھن. اھڙي لوھھ جو استعمال نقصانڪار آھي. لوھھ جي ٻڌڻ لاءِ لوھھ جي 16 نمبر (16 SWG) جي سنھي تار استعمال ڪئي وڃي..<ref>ڪتاب: عمارت سازي ؛ ليکڪ: ضياءين انصاري؛ ايڊيشن:1990؛ پبلشر: سنڌي ادبي بورڊ،ڄامشورو</ref><ref>{{حوالو_ويب|url=http://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%84%D9%88%D9%87%D9%87|title=لوهه {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2020-06-25}}</ref> ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:گروپ 8]] [[زمرو:غذائي معدنيات]] llmnipehn03ivq9jb8qcsz8abfudfwq 319198 319114 2025-06-12T17:03:56Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319198 wikitext text/x-wiki [[فائل:Iron.jpg|thumb]] {{Infobox iron}} {{Infobox element}} '''لوه''' <small>(پراڪرت)</small> <small> ([[انگريزي]]: Iron)</small> هڪ [[ڪيميائي عنصر]] آهي جنهن جي علامت '''Fe''' <small>(لاطيني: ''ferrum'')</small> آهي. هن جو  جوهري نمبر 21 آهي.هي هڪ سستو ترين ڌاتو آهي. دنيا جي صنعتي انقلاب جو سبب ٻه معدنيات آهن لوه ۽ ڪوئلو۔ هن ٻنهي ڌاتن جي سبب لاتعداد مشينون تيار ڪيون ويون جنهن جي ڪري انسان تمام گھڻي ترقي ڪئي، اڄ شايد ئي ڪائي مشين هجي جنهن ۾ لوه شامل نه هجي۔ هي شيون فوٽان خارج ڪنديون آهن جن جو حرارتي پد ٻڙي يعني منفي 273 سينٽي گريڊ کان وڌيڪ آهي پر هي فوٽانز گھڻو ڪري انفرا ڳاڙهي توانائي جا حامل هوندا آهن ان لاءِ نظر ناهين ايندا جيئن جيئن لوھ جو پد وڌندو آهي ان مان گھڻي توانائيءَ جا فوٽانز بہ نڪرڻ شروع ٿي ويندا آهن جڏهن انھن فوٽونز جي توانائي ايتري وڌيڪ ٿي وڃي جو اسانجون اکيون ان فوٽونز جي سڃاڻپ ڪرڻ لڳن تہ اسانکي لوھ ڳاڙهو نظر ايندو آهي ڳاڙهي رنگ جي فوٽانز جي فريڪوئنسي انفرا ڳاڙهي کان وڌيڪ هوندي آهي ۽ ڳاڙهي رنگ جي فوٽانز کي اسانجون اکيون محسوس ڪري سگھن ٿيون جيڪڏهن لوھ کي گھڻو گرم ڪيو وڃي تہ فوٽانز جي توانائي وڌيڪ وڌي ويندي آهي جنھن جو نتيجو هي ٿيندو آهي تہ اسانکي گرم لوھ جو رنگ مٽيل نظر ايندو آهي گھڻو گرم لوھ [[نيرو]] نظر ايندو آهي ۽ انکان بہ وڌ گرم لوھ اڇو ڏيک ڏيندڙ هوندو آهي جيڪو برقرار رهندو آهي. ==عمارتن ۾ لوھ جو استعمال== لوھ جي گھٽ قوت جي امڪان سبب تعميراتي ڪم ۾ نقص جو انديشو رھي ٿو انھيءَ ڪري لوھھ ھميشه [[پاڪستان]] اسٽئنڊرڊ انسٽيٽيوٽ (P. S. I) جي منظور ٿيل ڪارخانن جو تيار ڪيل استعمال ڪجي. سريھ طور عام طرح سان مائيلڊ اسٽيل (Mild Stress) جون گول سيخون استعمال ڪيون وڃن جن جي گھٽ ۾ گھٽ بيلڊ اسٽريس (Yield Stress) ھڪ اسڪئاير انچ تي 36,000 پائونڊ (36,000 psi) ھئڻ گھرجي. وڏين گھڻ منزلھ جاين ۽ وڏن ھالن لاءِ زياده قوت وارا غير ھموار سريھ (High Tensile Deformed Bars) استعمال ڪيا وڃن ڇاڪاڻ تھ اھي وڌيڪ ڪفايت وارا رھن ٿا. اھڙين سيخن جي گھٽ ۾ گھٽ طاقت ھر اسڪئاير انچ تي 60،000 پائونڊ ٿيندي آھي. استعمال کان اڳ ۾ سريھ کي ڪٽ يا زنگ، ڏارن، ڦوٽ ۽ بي ڊولائتي ھئڻ کان پاڪ ھئڻ گھرجي. بازار ۾ اھڙو لوھھ بھ دستياب آھي، جو ھڪ ڪرو نھ آھي ۽ انھيءَ ۾ گھڻائي عيب آھن. اھڙي لوھھ جو استعمال نقصانڪار آھي. لوھھ جي ٻڌڻ لاءِ لوھھ جي 16 نمبر (16 SWG) جي سنھي تار استعمال ڪئي وڃي..<ref>ڪتاب: عمارت سازي ؛ ليکڪ: ضياءين انصاري؛ ايڊيشن:1990؛ پبلشر: سنڌي ادبي بورڊ،ڄامشورو</ref><ref>{{حوالو_ويب|url=http://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%84%D9%88%D9%87%D9%87|title=لوهه {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2020-06-25}}</ref> ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:آئرن گروپ]] [[زمرو:غذائي معدنيات]] a10xptaxb1dg1vhn2lzwxfhgvw79c4z 319199 319198 2025-06-12T17:08:20Z Ibne maryam 17680 319199 wikitext text/x-wiki [[فائل:Iron.jpg|thumb]] {{Infobox iron}} {{Infobox element}} '''لوهه''' (انگريزي:Iron؛ لاطيني:Ferrum) هڪ ڪيميائي تت آهي. هن جي علامت Fe ۽ ايٽمي نمبر 21 آهي. هي هڪ سستو ترين ڌاتو آهي. دنيا جي صنعتي انقلاب جو سبب ٻه معدنيات آهن لوه ۽ ڪوئلو۔ هن ٻنهي ڌاتن جي سبب لاتعداد مشينون تيار ڪيون ويون جنهن جي ڪري انسان تمام گھڻي ترقي ڪئي، اڄ شايد ئي ڪائي مشين هجي جنهن ۾ لوه شامل نه هجي۔ هي شيون فوٽان خارج ڪنديون آهن جن جو حرارتي پد ٻڙي يعني منفي 273 سينٽي گريڊ کان وڌيڪ آهي پر هي فوٽانز گھڻو ڪري انفرا ڳاڙهي توانائي جا حامل هوندا آهن ان لاءِ نظر ناهين ايندا جيئن جيئن لوھ جو پد وڌندو آهي ان مان گھڻي توانائيءَ جا فوٽانز بہ نڪرڻ شروع ٿي ويندا آهن جڏهن انھن فوٽونز جي توانائي ايتري وڌيڪ ٿي وڃي جو اسانجون اکيون ان فوٽونز جي سڃاڻپ ڪرڻ لڳن تہ اسانکي لوھ ڳاڙهو نظر ايندو آهي ڳاڙهي رنگ جي فوٽانز جي فريڪوئنسي انفرا ڳاڙهي کان وڌيڪ هوندي آهي ۽ ڳاڙهي رنگ جي فوٽانز کي اسانجون اکيون محسوس ڪري سگھن ٿيون جيڪڏهن لوھ کي گھڻو گرم ڪيو وڃي تہ فوٽانز جي توانائي وڌيڪ وڌي ويندي آهي جنھن جو نتيجو هي ٿيندو آهي تہ اسانکي گرم لوھ جو رنگ مٽيل نظر ايندو آهي گھڻو گرم لوھ [[نيرو]] نظر ايندو آهي ۽ انکان بہ وڌ گرم لوھ اڇو ڏيک ڏيندڙ هوندو آهي جيڪو برقرار رهندو آهي. ==عمارتن ۾ لوھ جو استعمال== لوھ جي گھٽ قوت جي امڪان سبب تعميراتي ڪم ۾ نقص جو انديشو رھي ٿو انھيءَ ڪري لوھھ ھميشه [[پاڪستان]] اسٽئنڊرڊ انسٽيٽيوٽ (P. S. I) جي منظور ٿيل ڪارخانن جو تيار ڪيل استعمال ڪجي. سريھ طور عام طرح سان مائيلڊ اسٽيل (Mild Stress) جون گول سيخون استعمال ڪيون وڃن جن جي گھٽ ۾ گھٽ بيلڊ اسٽريس (Yield Stress) ھڪ اسڪئاير انچ تي 36,000 پائونڊ (36,000 psi) ھئڻ گھرجي. وڏين گھڻ منزلھ جاين ۽ وڏن ھالن لاءِ زياده قوت وارا غير ھموار سريھ (High Tensile Deformed Bars) استعمال ڪيا وڃن ڇاڪاڻ تھ اھي وڌيڪ ڪفايت وارا رھن ٿا. اھڙين سيخن جي گھٽ ۾ گھٽ طاقت ھر اسڪئاير انچ تي 60،000 پائونڊ ٿيندي آھي. استعمال کان اڳ ۾ سريھ کي ڪٽ يا زنگ، ڏارن، ڦوٽ ۽ بي ڊولائتي ھئڻ کان پاڪ ھئڻ گھرجي. بازار ۾ اھڙو لوھھ بھ دستياب آھي، جو ھڪ ڪرو نھ آھي ۽ انھيءَ ۾ گھڻائي عيب آھن. اھڙي لوھھ جو استعمال نقصانڪار آھي. لوھھ جي ٻڌڻ لاءِ لوھھ جي 16 نمبر (16 SWG) جي سنھي تار استعمال ڪئي وڃي..<ref>ڪتاب: عمارت سازي ؛ ليکڪ: ضياءين انصاري؛ ايڊيشن:1990؛ پبلشر: سنڌي ادبي بورڊ،ڄامشورو</ref><ref>{{حوالو_ويب|url=http://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%84%D9%88%D9%87%D9%87|title=لوهه {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2020-06-25}}</ref> ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:آئرن گروپ]] [[زمرو:غذائي معدنيات]] i526oudm0l2eae6ko8vmooriz2c9zo7 319200 319199 2025-06-12T17:10:25Z Ibne maryam 17680 319200 wikitext text/x-wiki {{Infobox iron}} {{Infobox element}} '''لوهه''' (انگريزي:Iron؛ لاطيني:Ferrum) هڪ ڪيميائي تت آهي. هن جي علامت Fe ۽ ايٽمي نمبر 21 آهي. پراڪرت ۾ لوه ۽ لوکنڊ چئبو آهي، هي هڪ سستو ترين ڌاتو آهي. دنيا جي صنعتي انقلاب جو سبب ٻه معدنيات آهن لوه ۽ ڪوئلو۔ هن ٻنهي ڌاتن جي سبب لاتعداد مشينون تيار ڪيون ويون جنهن جي ڪري انسان تمام گھڻي ترقي ڪئي، اڄ شايد ئي ڪائي مشين هجي جنهن ۾ لوه شامل نه هجي۔ هي شيون فوٽان خارج ڪنديون آهن جن جو حرارتي پد ٻڙي يعني منفي 273 سينٽي گريڊ کان وڌيڪ آهي پر هي فوٽانز گھڻو ڪري انفرا ڳاڙهي توانائي جا حامل هوندا آهن ان لاءِ نظر ناهين ايندا جيئن جيئن لوھ جو پد وڌندو آهي ان مان گھڻي توانائيءَ جا فوٽانز بہ نڪرڻ شروع ٿي ويندا آهن جڏهن انھن فوٽونز جي توانائي ايتري وڌيڪ ٿي وڃي جو اسانجون اکيون ان فوٽونز جي سڃاڻپ ڪرڻ لڳن تہ اسانکي لوھ ڳاڙهو نظر ايندو آهي ڳاڙهي رنگ جي فوٽانز جي فريڪوئنسي انفرا ڳاڙهي کان وڌيڪ هوندي آهي ۽ ڳاڙهي رنگ جي فوٽانز کي اسانجون اکيون محسوس ڪري سگھن ٿيون جيڪڏهن لوھ کي گھڻو گرم ڪيو وڃي تہ فوٽانز جي توانائي وڌيڪ وڌي ويندي آهي جنھن جو نتيجو هي ٿيندو آهي تہ اسانکي گرم لوھ جو رنگ مٽيل نظر ايندو آهي گھڻو گرم لوھ [[نيرو]] نظر ايندو آهي ۽ انکان بہ وڌ گرم لوھ اڇو ڏيک ڏيندڙ هوندو آهي جيڪو برقرار رهندو آهي. ==عمارتن ۾ لوھ جو استعمال== لوھ جي گھٽ قوت جي امڪان سبب تعميراتي ڪم ۾ نقص جو انديشو رھي ٿو انھيءَ ڪري لوھھ ھميشه [[پاڪستان]] اسٽئنڊرڊ انسٽيٽيوٽ (P. S. I) جي منظور ٿيل ڪارخانن جو تيار ڪيل استعمال ڪجي. سريھ طور عام طرح سان مائيلڊ اسٽيل (Mild Stress) جون گول سيخون استعمال ڪيون وڃن جن جي گھٽ ۾ گھٽ بيلڊ اسٽريس (Yield Stress) ھڪ اسڪئاير انچ تي 36,000 پائونڊ (36,000 psi) ھئڻ گھرجي. وڏين گھڻ منزلھ جاين ۽ وڏن ھالن لاءِ زياده قوت وارا غير ھموار سريھ (High Tensile Deformed Bars) استعمال ڪيا وڃن ڇاڪاڻ تھ اھي وڌيڪ ڪفايت وارا رھن ٿا. اھڙين سيخن جي گھٽ ۾ گھٽ طاقت ھر اسڪئاير انچ تي 60،000 پائونڊ ٿيندي آھي. استعمال کان اڳ ۾ سريھ کي ڪٽ يا زنگ، ڏارن، ڦوٽ ۽ بي ڊولائتي ھئڻ کان پاڪ ھئڻ گھرجي. بازار ۾ اھڙو لوھھ بھ دستياب آھي، جو ھڪ ڪرو نھ آھي ۽ انھيءَ ۾ گھڻائي عيب آھن. اھڙي لوھھ جو استعمال نقصانڪار آھي. لوھھ جي ٻڌڻ لاءِ لوھھ جي 16 نمبر (16 SWG) جي سنھي تار استعمال ڪئي وڃي..<ref>ڪتاب: عمارت سازي ؛ ليکڪ: ضياءين انصاري؛ ايڊيشن:1990؛ پبلشر: سنڌي ادبي بورڊ،ڄامشورو</ref><ref>{{حوالو_ويب|url=http://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%84%D9%88%D9%87%D9%87|title=لوهه {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2020-06-25}}</ref> ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:آئرن گروپ]] [[زمرو:غذائي معدنيات]] 1hb5tirsmqp4daiex52fejlsjxzdlci 319201 319200 2025-06-12T17:15:48Z Ibne maryam 17680 319201 wikitext text/x-wiki {{Infobox iron}} {{Infobox element}} '''لوهه''' (انگريزي:Iron؛ لاطيني:Ferrum) هڪ ڪيميائي تت آهي. هن جي علامت Fe ۽ ايٽمي نمبر 21 آهي. لوهه هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان Fe (لاطيني: Ferrum مان) ۽ ايٽمي نمبر 26 آهي. اهو هڪ ڌاتو آهي جيڪو دوراني جدول جي پهرين منتقلي سيريز ۽ گروپ 8 (لوهه گروپ) سان تعلق رکي ٿو. اهو، وزن جي لحاظ کان، ڌرتيءَ تي سڀ کان عام عنصر آهي. ڌرتيءَ جي ٻاهرين ۽ اندروني ڪور جو گهڻو حصو ٺاهيندو آهي. اهو ڌرتيءَ جي ڪرسٽ ۾ چوٿون سڀ کان وڌيڪ گهڻائي عنصر آهي. بنيادي طور تي ميٽيورائٽس پاران ان جي ڌاتوئي حالت ۾ جمع ڪيو ويندو آهي. اردو ۾ لوه ۽ لوکنڊ چئبو آهي، هي هڪ سستو ترين ڌاتو آهي. دنيا جي صنعتي انقلاب جو سبب ٻه معدنيات آهن لوه ۽ ڪوئلو هن ٻنهي ڌاتن جي سبب لاتعداد مشينون تيار ڪيون ويون جنهن جي ڪري انسان تمام گھڻي ترقي ڪئي، اڄ شايد ئي ڪائي مشين هجي جنهن ۾ لوه شامل نه هجي۔ هي شيون فوٽان خارج ڪنديون آهن جن جو حرارتي پد ٻڙي يعني منفي 273 سينٽي گريڊ کان وڌيڪ آهي پر هي فوٽانز گھڻو ڪري انفرا ڳاڙهي توانائي جا حامل هوندا آهن ان لاءِ نظر ناهين ايندا جيئن جيئن لوھ جو پد وڌندو آهي ان مان گھڻي توانائيءَ جا فوٽانز بہ نڪرڻ شروع ٿي ويندا آهن جڏهن انھن فوٽونز جي توانائي ايتري وڌيڪ ٿي وڃي جو اسانجون اکيون ان فوٽونز جي سڃاڻپ ڪرڻ لڳن تہ اسانکي لوھ ڳاڙهو نظر ايندو آهي ڳاڙهي رنگ جي فوٽانز جي فريڪوئنسي انفرا ڳاڙهي کان وڌيڪ هوندي آهي ۽ ڳاڙهي رنگ جي فوٽانز کي اسانجون اکيون محسوس ڪري سگھن ٿيون جيڪڏهن لوھ کي گھڻو گرم ڪيو وڃي تہ فوٽانز جي توانائي وڌيڪ وڌي ويندي آهي جنھن جو نتيجو هي ٿيندو آهي تہ اسانکي گرم لوھ جو رنگ مٽيل نظر ايندو آهي گھڻو گرم لوھ [[نيرو]] نظر ايندو آهي ۽ انکان بہ وڌ گرم لوھ اڇو ڏيک ڏيندڙ هوندو آهي جيڪو برقرار رهندو آهي. ==عمارتن ۾ لوھ جو استعمال== لوھ جي گھٽ قوت جي امڪان سبب تعميراتي ڪم ۾ نقص جو انديشو رھي ٿو انھيءَ ڪري لوھھ ھميشه [[پاڪستان]] اسٽئنڊرڊ انسٽيٽيوٽ (P. S. I) جي منظور ٿيل ڪارخانن جو تيار ڪيل استعمال ڪجي. سريھ طور عام طرح سان مائيلڊ اسٽيل (Mild Stress) جون گول سيخون استعمال ڪيون وڃن جن جي گھٽ ۾ گھٽ بيلڊ اسٽريس (Yield Stress) ھڪ اسڪئاير انچ تي 36,000 پائونڊ (36,000 psi) ھئڻ گھرجي. وڏين گھڻ منزلھ جاين ۽ وڏن ھالن لاءِ زياده قوت وارا غير ھموار سريھ (High Tensile Deformed Bars) استعمال ڪيا وڃن ڇاڪاڻ تھ اھي وڌيڪ ڪفايت وارا رھن ٿا. اھڙين سيخن جي گھٽ ۾ گھٽ طاقت ھر اسڪئاير انچ تي 60،000 پائونڊ ٿيندي آھي. استعمال کان اڳ ۾ سريھ کي ڪٽ يا زنگ، ڏارن، ڦوٽ ۽ بي ڊولائتي ھئڻ کان پاڪ ھئڻ گھرجي. بازار ۾ اھڙو لوھھ بھ دستياب آھي، جو ھڪ ڪرو نھ آھي ۽ انھيءَ ۾ گھڻائي عيب آھن. اھڙي لوھھ جو استعمال نقصانڪار آھي. لوھھ جي ٻڌڻ لاءِ لوھھ جي 16 نمبر (16 SWG) جي سنھي تار استعمال ڪئي وڃي..<ref>ڪتاب: عمارت سازي ؛ ليکڪ: ضياءين انصاري؛ ايڊيشن:1990؛ پبلشر: سنڌي ادبي بورڊ،ڄامشورو</ref><ref>{{حوالو_ويب|url=http://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%84%D9%88%D9%87%D9%87|title=لوهه {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2020-06-25}}</ref> ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:آئرن گروپ]] [[زمرو:غذائي معدنيات]] k5r97dha0e978utq8hx9jyxmuz1yfg2 319202 319201 2025-06-12T17:20:45Z Ibne maryam 17680 319202 wikitext text/x-wiki {{Infobox iron}} {{Infobox element}} '''لوهه''' (انگريزي:Iron؛ لاطيني:Ferrum) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان Fe (لاطيني: Ferrum مان) ۽ ايٽمي نمبر 21 آهي. اهو هڪ ڌاتو آهي، جيڪو دوري جدول جي پهرين منتقلي سيريز (Transition Series) ۽ گروپ 8 (آئرن گروپ) سان تعلق رکي ٿو. اهو، وزن (mass) جي لحاظ کان، ڌرتيءَ تي سڀ کان عام عنصر آهي. ڌرتيءَ جي ٻاهرين ۽ اندروني پرتن جو گهڻو حصو ٺاهيندو آهي. اهو ڌرتيءَ جي ڪرسٽ ۾ چوٿون سڀ کان وڌيڪ گهڻائي وارو عنصر آهي ۽ بنيادي طور تي، شهاب (Meteorites) پاران ان کي هن جي ڌاتوئي حالت ۾ جمع ڪري سگهبو آهي. اردو ۾ لوه ۽ لوکنڊ چئبو آهي، هي هڪ سستو ترين ڌاتو آهي. دنيا جي صنعتي انقلاب جو سبب ٻه معدنيات آهن لوه ۽ ڪوئلو هن ٻنهي ڌاتن جي سبب لاتعداد مشينون تيار ڪيون ويون جنهن جي ڪري انسان تمام گھڻي ترقي ڪئي، اڄ شايد ئي ڪائي مشين هجي جنهن ۾ لوه شامل نه هجي۔ هي شيون فوٽان خارج ڪنديون آهن جن جو حرارتي پد ٻڙي يعني منفي 273 سينٽي گريڊ کان وڌيڪ آهي پر هي فوٽانز گھڻو ڪري انفرا ڳاڙهي توانائي جا حامل هوندا آهن ان لاءِ نظر ناهين ايندا جيئن جيئن لوھ جو پد وڌندو آهي ان مان گھڻي توانائيءَ جا فوٽانز بہ نڪرڻ شروع ٿي ويندا آهن جڏهن انھن فوٽونز جي توانائي ايتري وڌيڪ ٿي وڃي جو اسانجون اکيون ان فوٽونز جي سڃاڻپ ڪرڻ لڳن تہ اسانکي لوھ ڳاڙهو نظر ايندو آهي ڳاڙهي رنگ جي فوٽانز جي فريڪوئنسي انفرا ڳاڙهي کان وڌيڪ هوندي آهي ۽ ڳاڙهي رنگ جي فوٽانز کي اسانجون اکيون محسوس ڪري سگھن ٿيون جيڪڏهن لوھ کي گھڻو گرم ڪيو وڃي تہ فوٽانز جي توانائي وڌيڪ وڌي ويندي آهي جنھن جو نتيجو هي ٿيندو آهي تہ اسانکي گرم لوھ جو رنگ مٽيل نظر ايندو آهي گھڻو گرم لوھ [[نيرو]] نظر ايندو آهي ۽ انکان بہ وڌ گرم لوھ اڇو ڏيک ڏيندڙ هوندو آهي جيڪو برقرار رهندو آهي. ==عمارتن ۾ لوھ جو استعمال== لوھ جي گھٽ قوت جي امڪان سبب تعميراتي ڪم ۾ نقص جو انديشو رھي ٿو انھيءَ ڪري لوھھ ھميشه [[پاڪستان]] اسٽئنڊرڊ انسٽيٽيوٽ (P. S. I) جي منظور ٿيل ڪارخانن جو تيار ڪيل استعمال ڪجي. سريھ طور عام طرح سان مائيلڊ اسٽيل (Mild Stress) جون گول سيخون استعمال ڪيون وڃن جن جي گھٽ ۾ گھٽ بيلڊ اسٽريس (Yield Stress) ھڪ اسڪئاير انچ تي 36,000 پائونڊ (36,000 psi) ھئڻ گھرجي. وڏين گھڻ منزلھ جاين ۽ وڏن ھالن لاءِ زياده قوت وارا غير ھموار سريھ (High Tensile Deformed Bars) استعمال ڪيا وڃن ڇاڪاڻ تھ اھي وڌيڪ ڪفايت وارا رھن ٿا. اھڙين سيخن جي گھٽ ۾ گھٽ طاقت ھر اسڪئاير انچ تي 60،000 پائونڊ ٿيندي آھي. استعمال کان اڳ ۾ سريھ کي ڪٽ يا زنگ، ڏارن، ڦوٽ ۽ بي ڊولائتي ھئڻ کان پاڪ ھئڻ گھرجي. بازار ۾ اھڙو لوھھ بھ دستياب آھي، جو ھڪ ڪرو نھ آھي ۽ انھيءَ ۾ گھڻائي عيب آھن. اھڙي لوھھ جو استعمال نقصانڪار آھي. لوھھ جي ٻڌڻ لاءِ لوھھ جي 16 نمبر (16 SWG) جي سنھي تار استعمال ڪئي وڃي..<ref>ڪتاب: عمارت سازي ؛ ليکڪ: ضياءين انصاري؛ ايڊيشن:1990؛ پبلشر: سنڌي ادبي بورڊ،ڄامشورو</ref><ref>{{حوالو_ويب|url=http://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%84%D9%88%D9%87%D9%87|title=لوهه {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2020-06-25}}</ref> ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:آئرن گروپ]] [[زمرو:غذائي معدنيات]] 20ov27yb2mzc6wfvmi7s78jx52xtfu7 319203 319202 2025-06-12T17:22:41Z Ibne maryam 17680 319203 wikitext text/x-wiki '''لوهه''' (انگريزي:Iron؛ لاطيني:Ferrum) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان Fe (لاطيني: Ferrum مان) ۽ ايٽمي نمبر 21 آهي. اهو هڪ ڌاتو آهي، جيڪو دوري جدول جي پهرين منتقلي سيريز (Transition Series) ۽ گروپ 8 (آئرن گروپ) سان تعلق رکي ٿو. اهو، وزن (mass) جي لحاظ کان، ڌرتيءَ تي سڀ کان عام عنصر آهي. ڌرتيءَ جي ٻاهرين ۽ اندروني پرتن جو گهڻو حصو ٺاهيندو آهي. اهو ڌرتيءَ جي ڪرسٽ ۾ چوٿون سڀ کان وڌيڪ گهڻائي وارو عنصر آهي ۽ بنيادي طور تي، شهاب (Meteorites) پاران ان کي هن جي ڌاتوئي حالت ۾ جمع ڪري سگهبو آهي. ==تفصيل== {{Infobox element}} {{Infobox iron}} اردو ۾ لوه ۽ لوکنڊ چئبو آهي، هي هڪ سستو ترين ڌاتو آهي. دنيا جي صنعتي انقلاب جو سبب ٻه معدنيات آهن لوه ۽ ڪوئلو هن ٻنهي ڌاتن جي سبب لاتعداد مشينون تيار ڪيون ويون جنهن جي ڪري انسان تمام گھڻي ترقي ڪئي، اڄ شايد ئي ڪائي مشين هجي جنهن ۾ لوه شامل نه هجي۔ هي شيون فوٽان خارج ڪنديون آهن جن جو حرارتي پد ٻڙي يعني منفي 273 سينٽي گريڊ کان وڌيڪ آهي پر هي فوٽانز گھڻو ڪري انفرا ڳاڙهي توانائي جا حامل هوندا آهن ان لاءِ نظر ناهين ايندا جيئن جيئن لوھ جو پد وڌندو آهي ان مان گھڻي توانائيءَ جا فوٽانز بہ نڪرڻ شروع ٿي ويندا آهن جڏهن انھن فوٽونز جي توانائي ايتري وڌيڪ ٿي وڃي جو اسانجون اکيون ان فوٽونز جي سڃاڻپ ڪرڻ لڳن تہ اسانکي لوھ ڳاڙهو نظر ايندو آهي ڳاڙهي رنگ جي فوٽانز جي فريڪوئنسي انفرا ڳاڙهي کان وڌيڪ هوندي آهي ۽ ڳاڙهي رنگ جي فوٽانز کي اسانجون اکيون محسوس ڪري سگھن ٿيون جيڪڏهن لوھ کي گھڻو گرم ڪيو وڃي تہ فوٽانز جي توانائي وڌيڪ وڌي ويندي آهي جنھن جو نتيجو هي ٿيندو آهي تہ اسانکي گرم لوھ جو رنگ مٽيل نظر ايندو آهي گھڻو گرم لوھ [[نيرو]] نظر ايندو آهي ۽ انکان بہ وڌ گرم لوھ اڇو ڏيک ڏيندڙ هوندو آهي جيڪو برقرار رهندو آهي. ==عمارتن ۾ لوھ جو استعمال== لوھ جي گھٽ قوت جي امڪان سبب تعميراتي ڪم ۾ نقص جو انديشو رھي ٿو انھيءَ ڪري لوھھ ھميشه [[پاڪستان]] اسٽئنڊرڊ انسٽيٽيوٽ (P. S. I) جي منظور ٿيل ڪارخانن جو تيار ڪيل استعمال ڪجي. سريھ طور عام طرح سان مائيلڊ اسٽيل (Mild Stress) جون گول سيخون استعمال ڪيون وڃن جن جي گھٽ ۾ گھٽ بيلڊ اسٽريس (Yield Stress) ھڪ اسڪئاير انچ تي 36,000 پائونڊ (36,000 psi) ھئڻ گھرجي. وڏين گھڻ منزلھ جاين ۽ وڏن ھالن لاءِ زياده قوت وارا غير ھموار سريھ (High Tensile Deformed Bars) استعمال ڪيا وڃن ڇاڪاڻ تھ اھي وڌيڪ ڪفايت وارا رھن ٿا. اھڙين سيخن جي گھٽ ۾ گھٽ طاقت ھر اسڪئاير انچ تي 60،000 پائونڊ ٿيندي آھي. استعمال کان اڳ ۾ سريھ کي ڪٽ يا زنگ، ڏارن، ڦوٽ ۽ بي ڊولائتي ھئڻ کان پاڪ ھئڻ گھرجي. بازار ۾ اھڙو لوھھ بھ دستياب آھي، جو ھڪ ڪرو نھ آھي ۽ انھيءَ ۾ گھڻائي عيب آھن. اھڙي لوھھ جو استعمال نقصانڪار آھي. لوھھ جي ٻڌڻ لاءِ لوھھ جي 16 نمبر (16 SWG) جي سنھي تار استعمال ڪئي وڃي..<ref>ڪتاب: عمارت سازي ؛ ليکڪ: ضياءين انصاري؛ ايڊيشن:1990؛ پبلشر: سنڌي ادبي بورڊ،ڄامشورو</ref><ref>{{حوالو_ويب|url=http://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%84%D9%88%D9%87%D9%87|title=لوهه {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2020-06-25}}</ref> ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:آئرن گروپ]] [[زمرو:غذائي معدنيات]] 9cpsrf0lqsrrge5sq2dkkbr972xz9v4 319204 319203 2025-06-12T17:23:06Z Ibne maryam 17680 319204 wikitext text/x-wiki '''لوهه''' (انگريزي:Iron؛ لاطيني:Ferrum) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان Fe (لاطيني: Ferrum مان) ۽ ايٽمي نمبر 21 آهي. اهو هڪ ڌاتو آهي، جيڪو دوري جدول جي پهرين منتقلي سيريز (Transition Series) ۽ گروپ 8 (آئرن گروپ) سان تعلق رکي ٿو. اهو، وزن (mass) جي لحاظ کان، ڌرتيءَ تي سڀ کان عام عنصر آهي. ڌرتيءَ جي ٻاهرين ۽ اندروني پرتن جو گهڻو حصو ٺاهيندو آهي. اهو ڌرتيءَ جي ڪرسٽ ۾ چوٿون سڀ کان وڌيڪ گهڻائي وارو عنصر آهي ۽ بنيادي طور تي، شهاب (Meteorites) پاران ان کي هن جي ڌاتوئي حالت ۾ جمع ڪري سگهبو آهي. ==خاڪو== ==تفصيل== {{Infobox element}} {{Infobox iron}} اردو ۾ لوه ۽ لوکنڊ چئبو آهي، هي هڪ سستو ترين ڌاتو آهي. دنيا جي صنعتي انقلاب جو سبب ٻه معدنيات آهن لوه ۽ ڪوئلو هن ٻنهي ڌاتن جي سبب لاتعداد مشينون تيار ڪيون ويون جنهن جي ڪري انسان تمام گھڻي ترقي ڪئي، اڄ شايد ئي ڪائي مشين هجي جنهن ۾ لوه شامل نه هجي۔ هي شيون فوٽان خارج ڪنديون آهن جن جو حرارتي پد ٻڙي يعني منفي 273 سينٽي گريڊ کان وڌيڪ آهي پر هي فوٽانز گھڻو ڪري انفرا ڳاڙهي توانائي جا حامل هوندا آهن ان لاءِ نظر ناهين ايندا جيئن جيئن لوھ جو پد وڌندو آهي ان مان گھڻي توانائيءَ جا فوٽانز بہ نڪرڻ شروع ٿي ويندا آهن جڏهن انھن فوٽونز جي توانائي ايتري وڌيڪ ٿي وڃي جو اسانجون اکيون ان فوٽونز جي سڃاڻپ ڪرڻ لڳن تہ اسانکي لوھ ڳاڙهو نظر ايندو آهي ڳاڙهي رنگ جي فوٽانز جي فريڪوئنسي انفرا ڳاڙهي کان وڌيڪ هوندي آهي ۽ ڳاڙهي رنگ جي فوٽانز کي اسانجون اکيون محسوس ڪري سگھن ٿيون جيڪڏهن لوھ کي گھڻو گرم ڪيو وڃي تہ فوٽانز جي توانائي وڌيڪ وڌي ويندي آهي جنھن جو نتيجو هي ٿيندو آهي تہ اسانکي گرم لوھ جو رنگ مٽيل نظر ايندو آهي گھڻو گرم لوھ [[نيرو]] نظر ايندو آهي ۽ انکان بہ وڌ گرم لوھ اڇو ڏيک ڏيندڙ هوندو آهي جيڪو برقرار رهندو آهي. ==عمارتن ۾ لوھ جو استعمال== لوھ جي گھٽ قوت جي امڪان سبب تعميراتي ڪم ۾ نقص جو انديشو رھي ٿو انھيءَ ڪري لوھھ ھميشه [[پاڪستان]] اسٽئنڊرڊ انسٽيٽيوٽ (P. S. I) جي منظور ٿيل ڪارخانن جو تيار ڪيل استعمال ڪجي. سريھ طور عام طرح سان مائيلڊ اسٽيل (Mild Stress) جون گول سيخون استعمال ڪيون وڃن جن جي گھٽ ۾ گھٽ بيلڊ اسٽريس (Yield Stress) ھڪ اسڪئاير انچ تي 36,000 پائونڊ (36,000 psi) ھئڻ گھرجي. وڏين گھڻ منزلھ جاين ۽ وڏن ھالن لاءِ زياده قوت وارا غير ھموار سريھ (High Tensile Deformed Bars) استعمال ڪيا وڃن ڇاڪاڻ تھ اھي وڌيڪ ڪفايت وارا رھن ٿا. اھڙين سيخن جي گھٽ ۾ گھٽ طاقت ھر اسڪئاير انچ تي 60،000 پائونڊ ٿيندي آھي. استعمال کان اڳ ۾ سريھ کي ڪٽ يا زنگ، ڏارن، ڦوٽ ۽ بي ڊولائتي ھئڻ کان پاڪ ھئڻ گھرجي. بازار ۾ اھڙو لوھھ بھ دستياب آھي، جو ھڪ ڪرو نھ آھي ۽ انھيءَ ۾ گھڻائي عيب آھن. اھڙي لوھھ جو استعمال نقصانڪار آھي. لوھھ جي ٻڌڻ لاءِ لوھھ جي 16 نمبر (16 SWG) جي سنھي تار استعمال ڪئي وڃي..<ref>ڪتاب: عمارت سازي ؛ ليکڪ: ضياءين انصاري؛ ايڊيشن:1990؛ پبلشر: سنڌي ادبي بورڊ،ڄامشورو</ref><ref>{{حوالو_ويب|url=http://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%84%D9%88%D9%87%D9%87|title=لوهه {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2020-06-25}}</ref> ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:آئرن گروپ]] [[زمرو:غذائي معدنيات]] lq4wyjcea88zkv5s1orghi1eebmjacn 319205 319204 2025-06-12T17:26:25Z Ibne maryam 17680 319205 wikitext text/x-wiki '''لوهه''' (انگريزي: Iron؛ لاطيني: Ferrum)، هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو [[ڪيميائي نشاني|علامت]] '''Fe''' آهي، جيڪا هن جي لاطيني نالي کان ورتل آهي ۽ [[ايٽمي نمبر]] 21 آهي. اهو دوري جدول جي پهرين منتقلي سيريز (Transition Series) ۽ گروپ 8 (آئرن گروپ) سان تعلق رکي ٿو. اهو، وزن (mass) جي لحاظ کان، ڌرتيءَ تي سڀ کان عام عنصر آهي. ڌرتيءَ جي ٻاهرين ۽ اندروني پرتن جو گهڻو حصو ٺاهيندو آهي. اهو ڌرتيءَ جي ڪرسٽ ۾ چوٿون سڀ کان وڌيڪ گهڻائي وارو عنصر آهي ۽ بنيادي طور تي، شهاب (Meteorites) پاران ان کي هن جي ڌاتوئي حالت ۾ جمع ڪري سگهبو آهي. ==خاڪو== ==تفصيل== {{Infobox element}} {{Infobox iron}} اردو ۾ لوه ۽ لوکنڊ چئبو آهي، هي هڪ سستو ترين ڌاتو آهي. دنيا جي صنعتي انقلاب جو سبب ٻه معدنيات آهن لوه ۽ ڪوئلو هن ٻنهي ڌاتن جي سبب لاتعداد مشينون تيار ڪيون ويون جنهن جي ڪري انسان تمام گھڻي ترقي ڪئي، اڄ شايد ئي ڪائي مشين هجي جنهن ۾ لوه شامل نه هجي۔ هي شيون فوٽان خارج ڪنديون آهن جن جو حرارتي پد ٻڙي يعني منفي 273 سينٽي گريڊ کان وڌيڪ آهي پر هي فوٽانز گھڻو ڪري انفرا ڳاڙهي توانائي جا حامل هوندا آهن ان لاءِ نظر ناهين ايندا جيئن جيئن لوھ جو پد وڌندو آهي ان مان گھڻي توانائيءَ جا فوٽانز بہ نڪرڻ شروع ٿي ويندا آهن جڏهن انھن فوٽونز جي توانائي ايتري وڌيڪ ٿي وڃي جو اسانجون اکيون ان فوٽونز جي سڃاڻپ ڪرڻ لڳن تہ اسانکي لوھ ڳاڙهو نظر ايندو آهي ڳاڙهي رنگ جي فوٽانز جي فريڪوئنسي انفرا ڳاڙهي کان وڌيڪ هوندي آهي ۽ ڳاڙهي رنگ جي فوٽانز کي اسانجون اکيون محسوس ڪري سگھن ٿيون جيڪڏهن لوھ کي گھڻو گرم ڪيو وڃي تہ فوٽانز جي توانائي وڌيڪ وڌي ويندي آهي جنھن جو نتيجو هي ٿيندو آهي تہ اسانکي گرم لوھ جو رنگ مٽيل نظر ايندو آهي گھڻو گرم لوھ [[نيرو]] نظر ايندو آهي ۽ انکان بہ وڌ گرم لوھ اڇو ڏيک ڏيندڙ هوندو آهي جيڪو برقرار رهندو آهي. ==عمارتن ۾ لوھ جو استعمال== لوھ جي گھٽ قوت جي امڪان سبب تعميراتي ڪم ۾ نقص جو انديشو رھي ٿو انھيءَ ڪري لوھھ ھميشه [[پاڪستان]] اسٽئنڊرڊ انسٽيٽيوٽ (P. S. I) جي منظور ٿيل ڪارخانن جو تيار ڪيل استعمال ڪجي. سريھ طور عام طرح سان مائيلڊ اسٽيل (Mild Stress) جون گول سيخون استعمال ڪيون وڃن جن جي گھٽ ۾ گھٽ بيلڊ اسٽريس (Yield Stress) ھڪ اسڪئاير انچ تي 36,000 پائونڊ (36,000 psi) ھئڻ گھرجي. وڏين گھڻ منزلھ جاين ۽ وڏن ھالن لاءِ زياده قوت وارا غير ھموار سريھ (High Tensile Deformed Bars) استعمال ڪيا وڃن ڇاڪاڻ تھ اھي وڌيڪ ڪفايت وارا رھن ٿا. اھڙين سيخن جي گھٽ ۾ گھٽ طاقت ھر اسڪئاير انچ تي 60،000 پائونڊ ٿيندي آھي. استعمال کان اڳ ۾ سريھ کي ڪٽ يا زنگ، ڏارن، ڦوٽ ۽ بي ڊولائتي ھئڻ کان پاڪ ھئڻ گھرجي. بازار ۾ اھڙو لوھھ بھ دستياب آھي، جو ھڪ ڪرو نھ آھي ۽ انھيءَ ۾ گھڻائي عيب آھن. اھڙي لوھھ جو استعمال نقصانڪار آھي. لوھھ جي ٻڌڻ لاءِ لوھھ جي 16 نمبر (16 SWG) جي سنھي تار استعمال ڪئي وڃي..<ref>ڪتاب: عمارت سازي ؛ ليکڪ: ضياءين انصاري؛ ايڊيشن:1990؛ پبلشر: سنڌي ادبي بورڊ،ڄامشورو</ref><ref>{{حوالو_ويب|url=http://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%84%D9%88%D9%87%D9%87|title=لوهه {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2020-06-25}}</ref> ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:آئرن گروپ]] [[زمرو:غذائي معدنيات]] 55ov2c1xm0igk81wpv27guohxfxp5je 319206 319205 2025-06-12T17:29:38Z Ibne maryam 17680 319206 wikitext text/x-wiki '''لوهه''' (انگريزي: Iron؛ لاطيني: Ferrum)، هڪ [[ڪيميائي عنصر]] آهي؛ ان جو [[ڪيميائي نشاني|علامت]] '''Fe''' آهي، جيڪا هن جي لاطيني نالي کان ورتل آهي ۽ [[ايٽمي نمبر]] 21 آهي. اهو [[دوري جدول]] جي پهرين منتقلي سيريز (Transition Series) ۽ گروپ 8 (آئرن گروپ) سان تعلق رکندڙ ڌاتو آهي. اهو، وزن (mass) جي لحاظ کان، ڌرتيءَ تي سڀ کان عام عنصر آهي ۽ ڌرتيءَ جي ٻاهرين ۽ اندروني پرتن جو گهڻو حصو ٺاهيندو آهي. اهو ڌرتيءَ جي ڪرسٽ ۾ چوٿون سڀ کان وڌيڪ گهڻائي وارو عنصر آهي ۽ بنيادي طور تي، ڌرتي تي کرڻ واري شهابن (Meteorites) سان ان کي هن جي ڌاتوئي حالت ۾ حاصل ڪري سگهبو آهي. ==خاڪو== ==تفصيل== {{Infobox element}} {{Infobox iron}} اردو ۾ لوه ۽ لوکنڊ چئبو آهي، هي هڪ سستو ترين ڌاتو آهي. دنيا جي صنعتي انقلاب جو سبب ٻه معدنيات آهن لوه ۽ ڪوئلو هن ٻنهي ڌاتن جي سبب لاتعداد مشينون تيار ڪيون ويون جنهن جي ڪري انسان تمام گھڻي ترقي ڪئي، اڄ شايد ئي ڪائي مشين هجي جنهن ۾ لوه شامل نه هجي۔ هي شيون فوٽان خارج ڪنديون آهن جن جو حرارتي پد ٻڙي يعني منفي 273 سينٽي گريڊ کان وڌيڪ آهي پر هي فوٽانز گھڻو ڪري انفرا ڳاڙهي توانائي جا حامل هوندا آهن ان لاءِ نظر ناهين ايندا جيئن جيئن لوھ جو پد وڌندو آهي ان مان گھڻي توانائيءَ جا فوٽانز بہ نڪرڻ شروع ٿي ويندا آهن جڏهن انھن فوٽونز جي توانائي ايتري وڌيڪ ٿي وڃي جو اسانجون اکيون ان فوٽونز جي سڃاڻپ ڪرڻ لڳن تہ اسانکي لوھ ڳاڙهو نظر ايندو آهي ڳاڙهي رنگ جي فوٽانز جي فريڪوئنسي انفرا ڳاڙهي کان وڌيڪ هوندي آهي ۽ ڳاڙهي رنگ جي فوٽانز کي اسانجون اکيون محسوس ڪري سگھن ٿيون جيڪڏهن لوھ کي گھڻو گرم ڪيو وڃي تہ فوٽانز جي توانائي وڌيڪ وڌي ويندي آهي جنھن جو نتيجو هي ٿيندو آهي تہ اسانکي گرم لوھ جو رنگ مٽيل نظر ايندو آهي گھڻو گرم لوھ [[نيرو]] نظر ايندو آهي ۽ انکان بہ وڌ گرم لوھ اڇو ڏيک ڏيندڙ هوندو آهي جيڪو برقرار رهندو آهي. ==عمارتن ۾ لوھ جو استعمال== لوھ جي گھٽ قوت جي امڪان سبب تعميراتي ڪم ۾ نقص جو انديشو رھي ٿو انھيءَ ڪري لوھھ ھميشه [[پاڪستان]] اسٽئنڊرڊ انسٽيٽيوٽ (P. S. I) جي منظور ٿيل ڪارخانن جو تيار ڪيل استعمال ڪجي. سريھ طور عام طرح سان مائيلڊ اسٽيل (Mild Stress) جون گول سيخون استعمال ڪيون وڃن جن جي گھٽ ۾ گھٽ بيلڊ اسٽريس (Yield Stress) ھڪ اسڪئاير انچ تي 36,000 پائونڊ (36,000 psi) ھئڻ گھرجي. وڏين گھڻ منزلھ جاين ۽ وڏن ھالن لاءِ زياده قوت وارا غير ھموار سريھ (High Tensile Deformed Bars) استعمال ڪيا وڃن ڇاڪاڻ تھ اھي وڌيڪ ڪفايت وارا رھن ٿا. اھڙين سيخن جي گھٽ ۾ گھٽ طاقت ھر اسڪئاير انچ تي 60،000 پائونڊ ٿيندي آھي. استعمال کان اڳ ۾ سريھ کي ڪٽ يا زنگ، ڏارن، ڦوٽ ۽ بي ڊولائتي ھئڻ کان پاڪ ھئڻ گھرجي. بازار ۾ اھڙو لوھھ بھ دستياب آھي، جو ھڪ ڪرو نھ آھي ۽ انھيءَ ۾ گھڻائي عيب آھن. اھڙي لوھھ جو استعمال نقصانڪار آھي. لوھھ جي ٻڌڻ لاءِ لوھھ جي 16 نمبر (16 SWG) جي سنھي تار استعمال ڪئي وڃي..<ref>ڪتاب: عمارت سازي ؛ ليکڪ: ضياءين انصاري؛ ايڊيشن:1990؛ پبلشر: سنڌي ادبي بورڊ،ڄامشورو</ref><ref>{{حوالو_ويب|url=http://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%84%D9%88%D9%87%D9%87|title=لوهه {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2020-06-25}}</ref> ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:آئرن گروپ]] [[زمرو:غذائي معدنيات]] hpmitpq9l0kj2l53gb1ncp8e8fcdix7 319207 319206 2025-06-12T17:51:24Z Ibne maryam 17680 319207 wikitext text/x-wiki '''لوهه''' (انگريزي: Iron؛ لاطيني: Ferrum)، هڪ [[ڪيميائي عنصر]] آهي؛ ان جو [[ڪيميائي نشاني|علامت]] '''Fe''' آهي، جيڪا هن جي لاطيني نالي کان ورتل آهي ۽ [[ايٽمي نمبر]] 21 آهي. اهو [[دوري جدول]] جي پهرين منتقلي سيريز (Transition Series) ۽ گروپ 8 (آئرن گروپ) سان تعلق رکندڙ ڌاتو آهي. اهو، وزن (mass) جي لحاظ کان، ڌرتيءَ تي سڀ کان عام عنصر آهي ۽ ڌرتيءَ جي ٻاهرين ۽ اندروني پرتن جو گهڻو حصو ٺاهيندو آهي. اهو ڌرتيءَ جي ڪرسٽ ۾ چوٿون سڀ کان وڌيڪ گهڻائي وارو عنصر آهي ۽ بنيادي طور تي، ڌرتي تي کرڻ واري شهابن (Meteorites) سان ان کي هن جي ڌاتوئي حالت ۾ حاصل ڪري سگهبو آهي. لوھ جي معدنيات مان استعمال لائق ڌاتو ڪڍڻ لاءِ اهڙي ڀٽين (furnace) جي ضرورت پوندي آهي جيڪي 1,500°C (ٽامي کي ڳارڻ (Smelting) لاءِ گهربل گرمي پد کان تقريباً 500 °C وڌيڪ) تائين پھتي سگهن. انساني تهذيبون ٻي صدي قبل مسيح دوران يوريشيا ۾ ان عمل ۾ مهارت حاصل ڪرڻ شروع ڪيو ۽ اوزارن ۽ هٿيارن جي ٺاھيل لاء ٽامي جي مصرعن، جي لوھ جو استعمال شروع ٿيو. صرف 1200 ق.م جي آس پاس شروع ٿيو. اهو واقعو برونز ايج کان لوھ جي دور ۾ منتقلي سمجهيو ويندو آهي. جديد دنيا ۾، لوھ جا مصرع (جهڙوڪ اسٽيل، اسٽينلیس اسٽيل، ڪاسٽ آئرن ۽ خاص اسٽيل) سڀ کان وڌيڪ عام صنعتي ڌاتو آهن. انهن جي مشيني خاصيتن ۽ گهٽ قيمت جي ڪري. لوھ ۽ اسٽيل جي صنعت اقتصادي طور تي تمام اهم آهي. ۽ لوھ سڀ کان سستو ڌاتو آهي. ڪجهه ڊالر في ڪلوگرام يا پائونڊ جي قيمت سان. * موسمي (قديم) ۽ هموار خالص لوھ جون مٿاڇريون آئيني وانگر چاندي-گرين آهن. لوھ آڪسيجن ۽ پاڻي سان آساني سان رد عمل ڪري ٿو ته جيئن ناسي کان ڪارو هائيڊريٽڊ آئرن آڪسائيڊ پيدا ڪري سگهجي. عام طور تي زنگ جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو. ڪجهه ٻين ڌاتو جي آڪسائيڊ جي برعڪس جيڪي غير فعال پرتون ٺاهيندا آهن. زنگ ڌاتوءَ کان وڌيڪ مقدار ۾ قبضو ڪري ٿو ۽ ان ڪري ڦاٽل ٿي وڃي ٿو. زنگ لاءِ وڌيڪ تازيون مٿاڇريون ظاهر ڪري ٿو. ڪيميائي طور تي، لوهه جون سڀ کان عام آڪسائيڊيشن حالتون +2 ۽ +3 آهن. لوهه ٻين منتقلي ڌاتوءَ جون ڪيتريون ئي خاصيتون شيئر ڪري ٿو. ٻئي گروپ 8 عنصرن سميت. روٿينيم ۽ آسيميم. لوهه آڪسائيڊيشن حالتن جي وسيع رينج ۾ مرکبات ٺاهيندو آهي. -4 کان +7 تائين. لوهه ڪيترائي هم آهنگي ڪمپليڪس پڻ ٺاهيندو آهي. انهن مان ڪجهه (جهڙوڪ فيروسين، فيريوڪسليٽ ۽ پرشين نيرو) ۾ اهم صنعتي، طبي يا تحقيقي ايپليڪيشنون آهن. پنهنجي اصلي نظر ۾. ==خاڪو== ==تفصيل== {{Infobox element}} {{Infobox iron}} اردو ۾ لوه ۽ لوکنڊ چئبو آهي، هي هڪ سستو ترين ڌاتو آهي. دنيا جي صنعتي انقلاب جو سبب ٻه معدنيات آهن لوه ۽ ڪوئلو هن ٻنهي ڌاتن جي سبب لاتعداد مشينون تيار ڪيون ويون جنهن جي ڪري انسان تمام گھڻي ترقي ڪئي، اڄ شايد ئي ڪائي مشين هجي جنهن ۾ لوه شامل نه هجي۔ هي شيون فوٽان خارج ڪنديون آهن جن جو حرارتي پد ٻڙي يعني منفي 273 سينٽي گريڊ کان وڌيڪ آهي پر هي فوٽانز گھڻو ڪري انفرا ڳاڙهي توانائي جا حامل هوندا آهن ان لاءِ نظر ناهين ايندا جيئن جيئن لوھ جو پد وڌندو آهي ان مان گھڻي توانائيءَ جا فوٽانز بہ نڪرڻ شروع ٿي ويندا آهن جڏهن انھن فوٽونز جي توانائي ايتري وڌيڪ ٿي وڃي جو اسانجون اکيون ان فوٽونز جي سڃاڻپ ڪرڻ لڳن تہ اسانکي لوھ ڳاڙهو نظر ايندو آهي ڳاڙهي رنگ جي فوٽانز جي فريڪوئنسي انفرا ڳاڙهي کان وڌيڪ هوندي آهي ۽ ڳاڙهي رنگ جي فوٽانز کي اسانجون اکيون محسوس ڪري سگھن ٿيون جيڪڏهن لوھ کي گھڻو گرم ڪيو وڃي تہ فوٽانز جي توانائي وڌيڪ وڌي ويندي آهي جنھن جو نتيجو هي ٿيندو آهي تہ اسانکي گرم لوھ جو رنگ مٽيل نظر ايندو آهي گھڻو گرم لوھ [[نيرو]] نظر ايندو آهي ۽ انکان بہ وڌ گرم لوھ اڇو ڏيک ڏيندڙ هوندو آهي جيڪو برقرار رهندو آهي. ==عمارتن ۾ لوھ جو استعمال== لوھ جي گھٽ قوت جي امڪان سبب تعميراتي ڪم ۾ نقص جو انديشو رھي ٿو انھيءَ ڪري لوھھ ھميشه [[پاڪستان]] اسٽئنڊرڊ انسٽيٽيوٽ (P. S. I) جي منظور ٿيل ڪارخانن جو تيار ڪيل استعمال ڪجي. سريھ طور عام طرح سان مائيلڊ اسٽيل (Mild Stress) جون گول سيخون استعمال ڪيون وڃن جن جي گھٽ ۾ گھٽ بيلڊ اسٽريس (Yield Stress) ھڪ اسڪئاير انچ تي 36,000 پائونڊ (36,000 psi) ھئڻ گھرجي. وڏين گھڻ منزلھ جاين ۽ وڏن ھالن لاءِ زياده قوت وارا غير ھموار سريھ (High Tensile Deformed Bars) استعمال ڪيا وڃن ڇاڪاڻ تھ اھي وڌيڪ ڪفايت وارا رھن ٿا. اھڙين سيخن جي گھٽ ۾ گھٽ طاقت ھر اسڪئاير انچ تي 60،000 پائونڊ ٿيندي آھي. استعمال کان اڳ ۾ سريھ کي ڪٽ يا زنگ، ڏارن، ڦوٽ ۽ بي ڊولائتي ھئڻ کان پاڪ ھئڻ گھرجي. بازار ۾ اھڙو لوھھ بھ دستياب آھي، جو ھڪ ڪرو نھ آھي ۽ انھيءَ ۾ گھڻائي عيب آھن. اھڙي لوھھ جو استعمال نقصانڪار آھي. لوھھ جي ٻڌڻ لاءِ لوھھ جي 16 نمبر (16 SWG) جي سنھي تار استعمال ڪئي وڃي..<ref>ڪتاب: عمارت سازي ؛ ليکڪ: ضياءين انصاري؛ ايڊيشن:1990؛ پبلشر: سنڌي ادبي بورڊ،ڄامشورو</ref><ref>{{حوالو_ويب|url=http://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%84%D9%88%D9%87%D9%87|title=لوهه {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2020-06-25}}</ref> ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:آئرن گروپ]] [[زمرو:غذائي معدنيات]] 5rwvyzntu6c7b0yv9up4lxwpel6js2j 0 11295 319236 281422 2025-06-13T04:44:34Z CommonsDelinker 103 Replacing Emblem_of_Pakistan_(1947-1955).svg with [[File:Emblem_of_Pakistan_(1947-1954).svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR3|Criterion 3]] (obvious error) · per the enwiki article and o 319236 wikitext text/x-wiki {{Infobox coat of arms |name = پاڪستان جو رياستي نشان |image = Coat of arms of Pakistan.svg |image_width = 250 |middle = |middle_width = yuu |middle_caption = 56 |lesser = |lesser_width = |lesser_caption = |armiger = [[اسلامي جمھوريہ پاڪستان]] |year_adopted = 1954<ref>{{cite web|title=State Emblem of Pakistan|url=http://pakistan786.tripod.com/Emblem.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20141219161502/http://pakistan786.tripod.com/Emblem.html|archive-date=2014-12-19|df=}}</ref> |crest = سائي رنگ جو ھلال ۽ ان ۾ تارو |torse = |shield = چئن سبز خانن مان ھڪ ۾ ڪپھ جو گل، ٻئي ۾ چانھن جو ٻوٽو ڏانڊي سميت، ٽئين ۾ ڪڻڪ جو سنگ ۽ چوٿين ۾ سڻي جو ٻوٽو بغير ڏانڊي جي |supporters = ٻہ گل ياسمين جون سائي رنگ جون ٽاريون ونگ جي شڪل ۾ ڏيکاريل |compartment = سبز ربن پٽي ۾ چاندي جي رنگ سان اردو ۾ پاڪستاني شعار: "ايمان، اتحاد، نظم" لکيل |motto = {{lang|ur|{{Nastaliq|''' ایمان، اتحاد، نظم'''}}}} |orders = |other_elements = |earlier_versions = |use = <!-- This parameter should explain where the emblem is used. For example, post offices, currency, buildings, etc. --> }} '''[[پاڪستان]] جي ریاستي علامت''' {{ٻيا نالا|انگريزي= state emblem of Pakistan}} جو اتخاذ 1956ع ۾ ڪيو ويو هو. هي علامت پاڪستان جو نظرياتي اساسو، ان جي معيشت جو بنياد، ان جو ثقافتي ورثو ۽ ان جي رهنما اصولن جو عڪس آهي. هن علامت ۾ هڪ ڍال جي مٿان چنڊ تاري جو نشان ٺهيل آهي، جنهن جي چوڌاري گلن جو حلقو آهي. هن حلقي جي هيٺان هڪ صحيفو ٺهيل آهي ، جنهن تي پاڪستان جو قومي اصول لکيل آهي. چنڊ تاري ۽ حلقي ۾ موجود [[سائو]] [[رنگ]] [[اسلام]] جو روايتي نشان آهي. حلقي ۾ موجود ڍال چار برابر حصن ۾ ورهايل آهي ، جنهن جي مٿين حصي ۾ سڄي پاسي [[چانھ]] ۽ کٻي پاسي [[ڪپھ]]؛ جڏهن تہ هيٺين حصي ۾ سڄي پاسي [[ڪڻڪ]] ۽ کاٻي پاسي جوٽ ڏيکاريو ويو آهي. آزادي جي وقت، هي پاڪستان جا اهم فصل هيا ۽ انهن کي ڍال تي ظاهر ڪرڻ جو مقصد پاڪستان جي زرعي معيشت جي عڪاسي ڪرڻ هيو. هيٺ موجود صحيفو، قائد اعظم جي اصولن ، ”ايمان، اتحاد، نظم“، جو پيغام آهي، جن کي پاڪستان جي رهنما اصولن مان هڪ ڳڻيو ويندو آهي. ڍال جي چوڌاري جو حلقو پاڪستان جي قومي گل ياسيمين سان ٺھيل آهي. '''پاڪستان جو رياستي نشان''' پھريون ڀيرو 1954ع ۾ قومي نشان طور اختيار ڪيو ويو جيڪو پاڪستان جي نظرياتي بنياد، طرز معيشت، ثقافتي ورثي ۽ رھنما اصولن کي ظاھر ڪري ٿو<ref name="emblem1">{{cite web| url=http://www.infopak.gov.pk/Eemblem.aspx| title=The State Emblem| publisher=Ministry of Information and Broadcasting, Government of Pakistan| access-date=2007-11-29| url-status=dead| archive-url=https://web.archive.org/web/20070701023430/http://www.infopak.gov.pk/Eemblem.aspx| archive-date=2007-07-01| df=}}</ref>. ==پاڪستان ۾ ٻيا علامتي نشان== ===اڳوڻو رياستي نشان (1947–1954)=== <gallery> File:Emblem of Pakistan (1947-1954).svg|ڊومينين آف پاڪستان جي جو نشان(1947–1954) </gallery> ===قومي ادارن جا نشان=== <gallery> File:Emblem of the Supreme Court of Pakistan.svg| [[پاڪستان جي سپريم ڪورٽ|سپريم ڪورٽ]] جو نشان File:Emblem of the Federal Shariat Court of Pakistan.svg|[[وفاقي شرعي ڪورٽ]] جو نشان File:Emblem of the Election Commission of Pakistan.svg|[[اليڪشن ڪميشن آف پاڪستان|اليڪشن ڪميشن]] جو نشان File:Emblem of the Oil and Gas Regulatory Authority of Pakistan.svg|[[تيل ۽ گيس جي ريگليوٽري جو ادارو|تيل ۽ گيس جي ريگليوٽري جي اداري]] جو نشان </gallery> ==علائقائي نشان== <gallery> File:AzadKashmirSeal.png|[[آزاد ڪشمير]] جو نشان File:Coat of arms of Khyber Pakhtunkhwa.svg|[[خيبر پختونخوا]] جو نشان File:Coat of arms of Sindh Province.svg|[[سنڌ]] جو نشان File:Coat of arms of Punjab.svg|[[پنجاب، پاڪستان|پنجاب]] جو نشان File:Coat of arms of Balochistan.svg|[[بلوچستان، پاڪستان|بلوچستان]] جو نشان </gallery> ===اڳوڻا علائقائي نشان=== <gallery> File:Coat of arms of State of Bahawalpur.svg|[[بھاولپور (نوابي رياست)|بھاولپور رياست]] File:Coat of arms of State of Chitral.svg|[[چترال (نوابي رياست)|چترال رياست]] File:Coat of arms of Hunza.svg|[[ھنزہ (نوابي رياست)|ھنزہ]] File:Emblem of East Pakistan (1955-1971).svg|[[اوڀر پاڪستان]] جو نشان File:Coat of arms of NWFP.svg|[[اتر-اولھ سرحدي صوبو|اتر-اولھ سرحدي صوبي]] (ھاڻوڪي خيبر پختونخوا) جو نشان File:Coat of arms of FATA.svg|خيبر پختونخوا جي [[وفاقي انتظامي قبائلي علائقا| اڳوڻن وفاقي انتظام ھيٺ قبائلي علائقن]] جو نشان </gallery> ==پڻ ڏسو== {{Portal|پاڪستان}} * [[پاڪستان جو جهنڊو]] * [[پاڪستان جو قومي ترانو]] == حوالا == {{حوالا}} {{پاڪستان جون قومي علامتون}} {{Coats of arms of Asia}} {{DEFAULTSORT:State Emblem Of Pakistan}} [[زمرو:حڪومت پاڪستان]] [[زمرو:قومي نشان|پاڪستان ]] [[زمرو:پاڪستان جون قومي علامتون|نشان]] [[Category:Coats of arms with cotton|Pakistan]] [[Category:Coats of arms with wheat|Pakistan]] [[Category:Coats of arms with Camellia|Pakistan]] [[Category:Coats of arms with jute|Pakistan]] [[Category:Coats of arms with the star and crescent|Pakistan]] {{Pakistan-stub}} {{Heraldry-stub}} 2zp43fqdyfpf3pmgjl0irk8zrrb06d9 0 13714 319230 314642 2025-06-12T21:25:00Z InternetArchiveBot 13773 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 319230 wikitext text/x-wiki {{About|فلڪيات|ٻين استعمال|ڪهڪشان (سلجهائپ)}} {{اصطلاح|جھرمٽ <br /> سنگتراش <br /> عمودي چاڙهه <br /> افقي لاٿَ <br /> سُرخ سيرَ <br />ظاهري جسامت <br /> ظاهري پد <br /> نوري سال<br /> ڇلائون ڊول <br /> گھُٻيل <br /> ٻِه گھٻيل <br /> کيرائين واٽ<br /> ڏورويک <br /> منهن ڀر|constellation <br /> sculptor <br /> right ascension <br /> declination <br /> red-shift <br /> apparent size <br /> apparent magnitude <br /> light-year <br /> ring shape <br /> convex <br /> bi-convex (lenticular) <br /> milkyway <br /> telesccope <br /> head-on <br />}} {{Galaxy | نالو = ڦِيٿَ ڪهڪشان | image = [[عڪس:Sig06-005.jpg|250px]] |caption = ڦِيٿَ ڪهڪشان، نقلي رنگن ۾ ڏسجندي. | epoch = [[J2000]] | قسم = S pec (ڇلو)<ref name="ned">{{cite web | title=NASA/IPAC Extragalactic Database | work=نتيجا براءِ ڦِيٿَ ڪهڪشان | url=http://nedwww.ipac.caltech.edu/ | accessdate=2006-11-25 }}</ref> | ra = {{RA|00|37|41.1}}<ref name="ned" /> | dec = {{DEC|-33|42|59}}<ref name="ned" /> | dist_ly = 50 ڪروڙ [[نوري سال]]<ref>[http://apod.gsfc.nasa.gov/apod/ap010612.html ناسا]</ref> | z = 9050 ± 3 [[ڪلوميٽر]]/[[سيڪنڊ]]<ref name="ned" /> | appmag_v = 15.2<ref name="ned" /> | size_v = 1′.1 × 0′.9<ref name="ned" /> | جھرمٽ = [[سنگتراش (جھرمٽ)|سنگتراش]] | notes = ڇلائون ڊول | names = MCG-06-02-022a,<ref name="ned" /> [[Principal Galaxies Catalogue|PGC]] 2248<ref name="ned" /> }} '''ڦِيٿَ ڪهڪشان''' (جنهن کي ''ESO 350-40'' طور پڻ سڃاتو ويندو آهي) اسان کان 50 ڪروڙ نوري سال پرتي [[سنگتراش (جھرمٽ)|سنگتراش]] نالي جھرمٽ ۾ هڪ [[ٻِہ-گھُٻِيَلَ ڪهڪشان]] آهي. ان ڪهڪشان کي 1941ع ڌاري فرز زئيڪي دريافت ڪيو. تڏڻي فرز زئيڪي سمجھيو ته اها ڪهڪشان هڪ انتهائي پيچيده جڙت آهي، جنهن جي وضاحت نجمياتي حرڪيات جي بنياد تي ڪرڻي پوندي. [4][5] ان ڪهڪشان جي ويڪر جو تخمينو هڪ لک 50 هزار نوري سال لڳايو ويو، جيڪو کيرائين واٽ جي ويڪر کان ٿورو وڌيڪ آهي. === اوسر === هڪ ويجھڙي ڪهڪشان سان منهن ڀر ٽڪرائجڻ کان اڳ اها بہ [[کيرائين واٽ ڪهڪشان|کيرائين واٽ]] وانگي هڪ عام ڪهڪشان هئي. جڏهن ڦيٿَ ڪهڪشان مان ويجھڙي ڪهڪشان پار گذري، تڏهن ٽڪراءُ باعث منجھانئس هڪ جھنجھوڙي ڇڏيندڙ طاقتور لهر ڊوڙي وئي، جيئن ڪنهن پهڻ کي چيڀاٽي مٽيءَ جو ڍير ڪري ڇڏجي. ڪهڪشان جي مرڪزي حصي جي چوگرد تيز رفتار سان هلندي، ڌماڪي جي ان لهر سموري ڌُوڙ ۽ گيس ٻهاري ڇڏي. جڏهن تہ ڪهڪشان جو مرڪزي حصو جيئن جو تيئن رهيو، جنهن سبب اهو نسبتاً چمڪيلو نظر اچي ٿو ۽ سندس چوگرد هڪ نيرو ڇلو بہ ڏسجي ٿو. === ايڪس ڪرڻڪ ذريعا === [[عڪس:cartwheel.galaxy.arp.750pix.jpg|thumb|300px|left|[[ناسا]] جي [[هبل ڏورويک]] مان نڪتل ڦِيٿَ ڪهڪشان جي هن اصلي رنگ عڪس ۾ [[باهِمرُوئندڙ ڪهڪشان|ٻن ڪهڪشائن جو حيرت انگيز منهن ڀر ٽڪر]] نظر اچي رهيو آهي.]] {{-}} == خارجي ڳنڍڻا == * [http://www.seds.org/hst/Cartwheel.html ڦِيٿَ ڪهڪشان] * [http://burro.cwru.edu/SSAnims/CartwheelFull.mpg ڪهڪشانوي اوسر جي سميوليشن: ڦِيٿَ ڪهڪشان] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110719183350/http://burro.cwru.edu/SSAnims/CartwheelFull.mpg |date=2011-07-19 }} == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:فلڪي شيون]] [[زمرو:ڪهڪشائون]] [[زمرو:ڪهڪشانوي نجميات]] [[زمرو:ٻِہ-گھٻيل ڪهڪشائون]] [[زمرو:Peculiar galaxies]] [[زمرو:ڇلائيون ڪهڪشائون]] [[زمرو:سنگتراش جھرمٽ]] [[زمرو:PGC objects|02248]] {{galaxy-stub}} ni3wxatkpkxrvxg8nm9m2z3mcfiwooh 0 17506 319238 318480 2025-06-13T07:04:38Z Ibne maryam 17680 319238 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Liquid_oxygen_in_a_beaker_(cropped_and_retouched).jpg | subdivision_type = وجود | subdivision_name = شروع کان | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 8 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2,6 | seat_type = حالت (معياري حرارت ۽ داٻ تي) | seat = سالڊ | seat1_type = گھاٽائي (معياري حرارت ۽ داٻ تي) | seat1 = 1.429 گرام في لٽر | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = (90.188°K) (182.962°C-) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = (54.36°K) (218.79°C-) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 0.444 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 6.82 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 29.378 جول في مول.ڪيلون | leader_title5 = گھاٽائي (STP تي) | leader_name5 = 1.429 گرام في لٽر | leader_title6 = حالت (STP تي) | leader_name6 = گئس | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = وزن 15.99 <ref> Prohaska, Thomas; Irrgeher, Johanna; Benefield, Jacqueline; Böhlke, John K.; Chesson, Lesley A.; Coplen, Tyler B.; Ding, Tiping; Dunn, Philip J. H.; Gröning, Manfred; Holden, Norman E.; Meijer, Harro A. J. (May 4, 2022). "Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report)". Pure and Applied Chemistry. doi:10.1515/pac-2019-0603. ISSN 1365-3075.</ref> | subdivision_name3 = 16 | subdivision_name4 = 7 | subdivision_name5 = s-block | subdivision_name6 = 1s² 2s² 2p⁴ | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 66±2 پيڪو ميٽر (ڪوويلنت) | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = 1st: 1313.9 kJ/mol 2nd: 3388.3 kJ/mol 3rd: 5300.5 kJ/mol | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: -2<br> -1، +1، +2<ref> Greenwood, Norman N.; Earnshaw Alan (1997). Chemistry of the Elements (2nd ed.). Butterworth-Heinemann. p. 28. ISBN 978-0-08-037941-8. #Arblaster, John W. (2018). Selected Values of the Crystallographic Properties of Elements. Materials Park, Ohio: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9. </ref> | extinct_title = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | extinct_date = 3.44 (پالنگ اسڪيل) | name = آڪسيجن | official_name = <small>₈</small>O | native_name = Oxygen | government_type = | image_blank_emblem = [[File:Oxygen.svg|90px]] | blank_emblem_type = نشان | governing_body = | government_footnotes = فزيڪل خاصيتون | image_caption = مائع آڪسيجن (O2 گئس، 184°C- کان هيٺيان) }} '''آڪسيجن''' (Oxygen) هڪ [[ڪيميائي عنصر]] آهي؛ ان جي [[ڪيميائي نشاني|علامت]] '''"O"''' ۽ [[ايٽمي نمبر]] '''"8"''' آهي. اهو [[دوري جدول]] ۾ چالڪوجين گروپ-16 جو ميمبر آهي. هڪ انتهائي رد عمل وارو غير ڌاتو ۽ هڪ طاقتور آڪسائيڊائيزنگ ايجنٽ، <ref>Greenwood, Norman N.; Earnshaw Alan (1997). Chemistry of the Elements (2nd ed.). Butterworth-Heinemann. p. 28. ISBN 978-0-08-037941-8. Arblaster, John W. (2018). Selected Values of the Crystallographic Properties of Elements. Materials Park, Ohio: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9.</ref> جيڪو آساني سان گھڻن عنصرن ۽ ٻين مرڪبن سان گڏ ٿي آڪسائيڊ ٺاهيندو آهي. آڪسيجن ڌرتيءَ جي ڪرسٽ ۾ سڀ کان وڌيڪ مقدار ۾ موجود عنصر آهي، ۽ ڌرتيءَ جي ڪرسٽ جو تقريباً اڌ حصو مختلف آڪسائيڊن جهڙوڪ پاڻي، ڪاربان ڊاءِ آڪسائيڊ، آئرن آڪسائيڊ ۽ سليڪيٽ جي صورت ۾ ٺاهيندو آهي.<ref name="Atkins7th">Atkins, P.; Jones, L.; Laverman, L. (2016).''Chemical Principles'', 7th edition. Freeman. {{ISBN|978-1-4641-8395-9}}</ref> ڪائنات ۾ [[ھائڊروجن|هائيڊروجن]] ۽ [[هيليئم|هيليم]] کان پوءِ ٽيون سڀ کان وڌيڪ مقدار ۾ موجود عنصر آهي. معياري گرمي پد ۽ دٻاءُ تي، ٻہ آڪسيجن ايٽم ڊائي آڪسيجن، ڪيميائي فارمولا O2 سان هڪ بي رنگ ۽ بي بوءِ ڊائيٽامڪ گيس ٺاهڻ لاءِ covalent bond جي ڳنڍيل هوندا. ڊائي آڪسيجن گيس هن وقت زمين جي ماحول جو لڳ ڀڳ %24 مولر حصو ٺاهيندي آهي. آڪسيجن جو هڪ تمام گهٽ ٽرائي اٽامڪ ايلوٽروپ، اوزون (O3) UV شعاعن کي مضبوطيءَ سان جذب ڪري ٿو ۽ هيٺين اسٽريٽوسفيئر تي هڪ حفاظتي اوزون پرت ٺاهيندو آهي. جيڪو بايوسفيئر کي آئنائيزنگ الٽراوائليٽ شعاعن کان بچائيندو آهي. بهرحال، مٿاڇري تي موجود اوزون سموگ جي هڪ ضمني پيداوار آهي ۽ ان ڪري هڪ هوائي آلودگي آهي. سڀني يوڪريوٽڪ جاندارن، جن ۾ ٻوٽا، جانور، فنگس، الجي ۽ گهڻا پروٽسٽس شامل آهن، کي جيو گهرڙن جي تنفس، هڪ اهڙو عمل جيڪو کاڌي مان نڪتل نامياتي ماليڪيولن سان آڪسيجن جي رد عمل ذريعي ڪيميائي توانائي ڪڍي ٿو ۽ ڪاربان ڊاءِ آڪسائيڊ کي فضول پيداوار طور جاري ڪري ٿو، لاءِ آڪسيجن جي ضرورت هوندي آهي. جانورن ۾ نامياتي ماليڪيولن جا ڪيترائي وڏا طبقا، پروٽين، نيوڪليائي تيزاب، ڪاربوهائيڊريٽ ۽ چربی (fats) جا ماليڪيول آڪسيجن ايٽم تي مشتمل هوندا آهن. زمين جي ماحول ۾ آڪسيجن بايوٽڪ فوٽو سنٿيسس ذريعي پيدا ٿئي ٿي. جنهن ۾ سج جي روشني ۾ موجود فوٽون جي توانائي، پنن ۾ موجود ڪلوروفل جي حاصل ڪئي ويندي آهي ۽ هن توانائي جي موجودگي ۾ پاڻي ۽ ڪاربن ڊاءِ آڪسائيڊ جي رد عمل سان ڪاربوهائيڊريٽ پيدا ٿئين ٿا ۽ آڪسيجن هڪ ضمني پيداوار جي طور تي خارج ٿئي ٿي. آڪسيجن جي عام صنعتي استعمال ۾ اسٽيل، پلاسٽڪ ۽ ڪپڙي جي پيداوار، اسٽيل ۽ ٻين ڌاتو جي بريزنگ، ويلڊنگ ۽ ڪٽڻ، راڪيٽ پروپيلنٽ، آڪسيجن ٿراپي، ۽ هوائي جهازن، آبدوزين، خلائي پرواز ۽ ڊائيونگ ۾ لائف سپورٽ سسٽم شامل آهن. آڪسيجن کي سال 1604ع کان اڳ مائيڪل سينڊيووجيئس ھوا مان ڌار ڪئي، پر عام خيال اھو آھي ته اھا سال 1773ع يا ان کان اڳ سوئيڊن جو ڪارل وليم شيلي دريافت ڪئي. اِھو به خيال آهي ته هن کي انگلش ڪيميادان، [[جوزف پرسٽلي|جوزف پريسٽلي]] 1774ع دريافت ڪيو ۽ هن کي هڪ الڳ عنصر جي بجاء "ڊي فلوجسٽيڪيٽڊ ھوا" جو نالو ڏنو. جوزف پريسٽلي جي تحقيق سڀ کان پھرين ڇپي، هن ڪري آڪسيجن جي دريافت جو ڪريڊٽ جوزف پريسٽلي کي ڏنو وڃي ٿو. سال 1777ع ۾ اينٽوئن ليوازئي ان کي بطور [[ڪيميائي عنصر]] تسليم ڪيو ۽ ان کي "آڪسيجن" جو نالو ڏنو. ليوازئي ان جي ٻرڻ جي عمل (combustion) جو صحيح وضاحت ڪيو. [[انسائيڪلوپيڊيا سنڌيانا]] جي مطابق؛ "آڪسيجن هڪ بي رنگ گئس آهي جنھن ۾ نہ بوءِ آهي ۽ نہ وري ذائقو اَٿس. هيءَ گئس هوا کان ڳري آهي ۽ پاڻيءَ کان هلڪي ۽ حل ٿيندڙ آهي." آڪسيجن، جاندارن جي جياپي لاءِ تمام ضروري آهي. اسان جي ساھہ کڻڻ سان آڪسيجن ڦڦڙن ۾ ويندي آهي. هيءَ گئس ڏينهن ۾ وڻن مان خارج ٿيندي آهي. آڪسيجن جي ھڪ ائٽم ۽ [[ھائڊروجن|هائڊروجن]] جي ٻن ايٽمن جي ميلاپ سان پاڻي ٺهي ٿو، جنهن جو ڪيميائي فارمولو H₂O آهي. ڌرتيءَ جي ماحولياتي دائري ۾ آڪسيجن گئس جو مقدار 21 سيڪڙو آهي.<ref>[http://encyclopediasindhiana.org/article.php?Dflt=%D8%A2%DA%AA%D8%B3%D9%8A%D8%AC%D9%86 آڪسيجن : (Sindhianaسنڌيانا)<!-- Bot generated title -->]</ref> زندگي زمين تي پنھنجا پير کوڙي چڪي هئي ۽ پکڙجڻ شروع ٿي ۽ ايروبڪ مائيڪروب جي شڪل ۾ ھئي. جن مان ٽي ارب سال پھريان [[سائنوبئڪٽيريا]] نڪتا. انھن جي توانائي جو ذريعو سج جي گرمي هئي. آڪسيجن گئس جنھن تي زندگي جو دارومدار آهي، انھن ۾ [[ڦوٽوسنٿيسس]] جو عمل شروع ڪري ڇڏيو. انھن سائنو بيڪٽريا جا ڪيترائي قسم هيا. هر هڪ سج کان ايندڙ مختلف ويولينٿ کي پڪڙيندو ھيو. سمنڊ جي لھرن ۾ ان وقت ڄمو ڳاڙهي رنگ وارو سائنو بيڪٽيريا ۽ سائي رنگ جي الجي شامل ھيا. سج جي روشني جي مدد سان پاڻي ۾ [[برقيو|اليڪٽران]] هلندا هئا جن ڪيميائي ري ايڪشن ڪرڻ شروع ڪيو. گھٽ ملندڙ سلفر جي بجائي سائنو بيڪٽيريا هاڻي زمين تي گھڻا عام ملندا ھيا، جيڪي ماليڪيولز مان توانائي وٺي سگهن پيا جنھن ڪري انھن جي پيداوار ۾ تمام گھڻو اضافو ٿيو. ان کي مفيد توانائي ۾ بدلجڻ جو عمل ڪلوروفل مان شروع ٿيندو آهي سائي رنگ جي ماليڪيول جيڪي اينٽينا جيان ڪم ڪندا آهن ۽ زمين جي مٿاڇري کان ايندڙ روشني کي جذب ڪندا آهن. ==مطالعي جي تاريخ== ===زندگي جي ابتدا=== ان کانپوءِ بائيو ڪيمسٽري ٿيوري پيچيدهه آهي. بنيادي طور تي، ان مان ڪيميائي ري ايڪشن ٿيندو آهي ۽ پاڻي هائيڊروجن ۽ آڪسيجن ۾ بدلجي ويندو آهي. انھن جا ڪجهه حصا ڪاربن ڊائي آڪسائيڊ سان ملي ڪري گلوڪوز جھڙي شوگر ٺاهيندا آهن. ڪيمسٽري جي ان جمع خرچ ۾ ڪجهه آڪسيجن بچي ويندي آهي آزاد آڪسيجن اڄ بہ اسانکي سٺي لڳندي آهي، پر ان وقت جي زندگي جي لاءِ زهريلي هئي. سج تاري جون الٽرا وائلٽ شعاعون آڪسيجن جي ماليڪيول کي ٽوڙي ڪري آزاد ريڊيڪل ٺاهينديون هيون. هي ڊي اين اي کي چٻاڙيندو هيو ۽ ڦاڙي ڇڏيندو هيو. آزاد آڪسيجن نائيٽروجن مقرر ڪرڻ وارن بيڪٽريان جي صلاحيت کي تباھ ڪري ڇڏيندي هئي. ڇوجو هي انجي ان انزام مان لوھ جي ايٽم کي ٽوڙي ڪري ناڪارو ڪري ڇڏيندي هئي آڪسيجن ان وقت زميني زندگي لاءِ خطرناڪ دشمن هئي انھن نازڪ مائيڪروبز جي لاءِ شروع ۾ خوشي قسمتي اهيا رهي تہ آڪسيجن گڏ نہ ٿئي رهي هئي هي گھڻو ڪري شين مان ري ايڪٽ ڪري ويندي هئي ڇونہ هوا ۾ هجي يا پاڻي ۾ پاڻي ۾ لوھ جي وڏي مقدار ڦليل هئي ان آڪسيجن ان لوھ کي زنگ ڏيڻ شروع ڪري ڏنو زنگ جا هي ننڍڙا ڊرڙا سمنڊ جي تھ ۾ جمع ٿيڻ شروع ٿي ويا ۽ انھن کي ڳاڙهو ڪري ڇڏيو هي اڄ بہ هر قديم سمنڊ تھ ۾ نظر ايندا آهن دنيا جي نوي سيڪڙو لوھ جا ذخیرا ان طرح جا آهن ۽ هي ان مائيڪروبز جو ڪم آهي جيستائين تهي حل ٿيل لوھ باقي رهيو آڪسيجن ماحول کي آلودو نہ ڪيو سال بہ سال زمانو بہ زمانو سائينو بيڪٽيريا پکڙجڻ لڳا اهو ئي ڪم ڪندا رهيا لوھ ختم ٿيندو رهيو ايستائين جو انجو معاملو بگڙجڻ شروع ٿي ويو آزاد آڪسيجن سمنڊ ۾ جمع ٿيڻ شروع ٿي ويو زندگي کي مارڻ شروع ڪري ڇڏيو پوءِ هي فضا ۾ پکڙجڻ شروع ٿي انهن مائيڪروبز جي لاءِ هي زهريلا ڪڪر هيا زندگي جي لاءِ ايترو وڏو خطرو انکان سواءِ ٻيو ڪو بہ نہ رهيو زندگي جي ڪڙي کي موت جو خطرو هيو پوءِ زندگي ان خطري جو مقابلو ڪرڻ شروع ڪري ڏنو ڪجهه پاران ٻاهرا ممبرين ٺاهي ڪري ۽ ڪجهه پاران اندر جي ڀت ۾ چادر چاڙهي ڪري تہ جيئن نائيٽروجن برقرار ڪرڻ وارا انزام کي بچايو وڃي ڪجهه هڪ ٻيا هيا جن ڪجهه نہ ڪيو انھن جي خلياتي مشينري انھن گيسن کي اي تواناني جي لاءِ استعمال ڪرڻ شروع ڪري ڇڏيو انجي ڌماڪي دار طاقت کي پنھنجي توانائي جي لاءِ اپنائي ڇڏيو جيئن ڪنھن تي ڪيميائي هٿيارن جو حملو ٿي ۽ اهو ان زهريلي گيس کي ئي ڪم ۾ آڻي آڻ يقيني طور تي حيرت انگيز پر هي اهوئي خاص بيڪٽيريا هيا جن ڪمال ئي ڪري ڇڏيو اڄ اسان ۽ زمين تي تقريبن سڄي زندگي ان جراثيمن جي جدوجهد ڪارڻ آهيون ڇوجو انھن جي وجهہ سان زندگي جو پيچ ممڪن ٿي ڪثرت خلوي جاندار ممڪن ٿيا سڀني خلين ۾ ننڍڙا مائيٽوڪونڊريا پاتا ويندا آهن جيڪي انھن جراثيمن جي وجهہ سان آهن هي مائيٽوڪونڊريا آڪسيجن سان توانائي ممڪن بڻائيندا آهن اسڪولن ۾ پڙهايو تہ ويندو آهي تہ جاندارن کي آڪسيجن زندھ رکڻ جي لاءِ ضروري آهي پر عام طور تي اهيو ناهي ٻڌايو ويندو تہ ڇاڪاڻ؟ انجو سولو جواب اي آهي تہ مائيٽرو ڪونڊريا آڪسيجن کي استعمال ڪري گلوڪوز جھڙي شوگر ۾ ٽوڙيندا آهن انھن کان بغير انهن شوگرز مان گھڻي ڀاڱي گھٽ ئي توانائي ڪڊهجي سگھجي ٿي پر ان سان توانائي چوسي وڃڻ وارا ڪم مائيٽو ڪونڊريا جو آهي جيڪي آڪسيجن جي مدد سان ڪندا آهن انھن کان سواءِ اسانجي توانائي جي بيٽري ختم ٿي ويندي ۽ اسان ڪجهه سيڪنڊن ۾ مري وينداسين  ياد رهي تہ ٻوٽا بہ ان طرح آڪسيجن مان ساهہ کڻندا آهن انھن کي وڌڻ ۽ پنھنجي نسل جي پرورش جي لاءِ کپي آڪسيجن زندگي کان سواءِ زمين کي پڻ بدلي ڇڏيو آزاد آڪسيجن پنھنجو حملو گرين هائوس گيسن تي ڪيو ميٿين جھڙين گيسن کي ختم ڪري ڇڏيو ان سان زمين جو پد ڪري پيو زمين برف سان ڌڪجي وئي خط استوا تي بہ گليشيئر اچي ويا زمين جو ٻہ سيڪڙو معدنيات اهوئي آهن جيڪي صرف آڪسيجن جي موجودگي ۾ ٺھي سگھن ٿيون انھن ۾ ڪئي گوهر ۽ نگينا بہ هئا ياقوت ۽ نيلم ان آڪسيجن جي حملي سان ٺهيا ڪيتريون معدنيات آڪسيجن جي موجودگي ۾ نٿا رهي سگھن يعني ان قديم معدنيات کي آڪسيجن ختم ڪري ڇڏيو پٿر بہ ان طرح گيسن جي موجودگي ۾ وڌندا ۽ ختم ٿيندا آهن آڪسيجن انھن مان ڪيترن جي لاءِ زندگي جو پيغام هئي ۽ ڪيترن جي لاءِ موت جو اڄ آڪسيجن فضا جو ايڪويهه سيڪڙو آهي ۽ ان سطح تي برقرار آهي ان مان ڪجهه ٻوٽن جي طرف کان ايندي آهي ۽ ڪجهه مائيڪروبز جي طرف کان اڄ کان ٻہ ارب ٽيھ ڪروڙ سال سڳ جڏهن سمنڊ مان لوھ ختم ٿيو هيو تہ ان وقت آڪسيجن فضا ۾ ڏھ کرب مان هڪ ماليڪيول هيو اڳئين ڪجهه سئو ملين صدين ۾ هي پنج سئو مان هڪ ماليڪيول تائين پھچي چڪي هئي گھٽ وقت ۾ ان قدر تيزي سان ان اضافي زندگي ويجھو ويجھو مٽائي ئي ڇڏي هئي هڪ ارب اسي ڪروڙ سال پهريان هي سطح هڪ ليول تائين اچي چڪي هئي جڏهن زمين تي معدنيات ان کي چوسڻ شروع ڪيو اڳئين هڪ ارب سال تائين هي هڪ سطح تي رهي جڏهن معدنيات سينچوريٽ ٿي وئي ۽ پوءِ وڌڻ شروع ٿي ٻوٽا ۽ [[جاندار|جانور]] ان وقت ريڪارڊ ۾ اچڻ شروع ٿيا ان مان حاصل ٿيندڙ توانائي جي وجهہ سان اهوئي مخلوقات جيڪي ڀڄي سگهنديون هيون شڪار ڪري سگهنديون هيون جنسي طريقي سان پنھنجي نسل ڪري سگهنديون هيون ۽ ماري سگهنديون هيون انکان پوءِ آڪسيجن جي سطح پندرهن ۽ پنجٽيهہ سيڪڙو جي ويجھي مٿي هيٺ ٿيندي رهي انجا پنھنجا اثر ٿيا جڏهن هي گھڻي هئي تہ ايتري گھڻي جو معمولي ڀڙڀٽ وڏي باھ لڳائڻ جي سگھ هئي ۽ جڏهن گھٽ تہ ايتري گھٽ جو ڪرندڙ بجلي يا آتش فشان جي لاءِ بہ ڪجهہ ساڙڻ مشڪل هجي جيڪڏهن فرض ڪجي ڪو ٽائيم مشين ٺاهي ڪري وقت ۾ پوئتي وڃڻ چاهي تہ هي زمين جي تاريخ جو پھريون مرحلو آهي جڏهن اهو ٽائيم مشين مان قديم ٻاهر نڪري ڪري موت جو شڪار نہ ٿيندو سترهن سيڪڙو آڪسيجن مان گھٽ سطح تي سوچڻ جي صلاحيت متاثر ٿيڻ شروع ٿي ويندي آهي ۽ هلڻ مشڪل ٿي ويندو آهي آڪسيجن جي وڌندڙ ليول سان سڀ کان گھڻو فائدو جيتن کنيو ڪيڙن جا ڦڦڙ ناهين هوندا هي آڪسيجن کي پنھنجي خلين جي مسامن جي ذريعي اندر وٺي ويندا آهن جيو ميٽري مان پتو پوندو آهي تہ انھن جو سائز وڌڻ جي سطح جو رقبو واليوم جي مقابلي ۾ آهستہ سان وڌندو آهي انجي وجہ سان ڪيڙا گھڻا وڏا نٿا ٿي سگھن نہ تہ آڪسيجن جي گهٽتائي سان مري وڃن ها انهي وجھ سان اڄ جي ڪيڙا ننڊڙي سائز جا هوندا آهن جڏهن آڪسيجن جي سطح پنجٽيهه سيڪڙو تائين پھتي هئي ان وقت انھن وٽ وڏو ٿيڻ آسان هيو جيڪڏهن ٽائيم مشين ۾ اسانجا دوست ٽيھ ڪروڙ سال پهريان وڃن تہ انھن کي گز وڏي ڪبوتر جي سائز جون مکيون ۽ ٽائرن جي سائز جون مڪڙيون ملنديون هي آڪسيجن جو ڪارنامو هيا هاڻوڪي آڪسيجن جي ليول تي اسانکي چار سيڪنڊن ۾ هڪ ساهہ گھرجي ڏينھن جا ويھ هزار اهيا آڪسيجن ٺاهڻ وارا بيڪٽريا جيڪي اڄ جي سڀئي زندگي ونڊ ڪندي آهي جيڪڏھن ٻوٽن ۽ آڪسيجن ٺاهڻ وارا بيڪٽريا انھن کي ٺاهڻ ڇڏي ڏين تہ هڪ هزار صدي ۾ آڪسيجن تي جيئندڙ سڀ زندگي زمين مان ختم ٿي ويندي جيترو عرصو انھن کي ٺھڻ ۾ لڳو انجي هڪ ملين حصي ۾ پر جيڪي جراثيم ۽ ٻوٽا هي ڪم روزانو ڪندا آهن زندگي جي مختلف شڪلن جي ويجھو ڏئي وٺ جو هي سندرتا توازن برقرار آهي ٻوٽا ڪاربن ڊائي آڪسائيڊ ۽ پاڻي ٺاهيندا آهن. فزڪس ۾ اوهان قدرت جي سندرتا کي پڙهندا هوندا پر آڪسيجن ۽ ڪاربن ڊائي آڪسائيڊ جي هي ڪميسٽري گھڻو متاثر ڪندڙ آهي ڇوجو انکي هاڻي تائين پهچڻ ان قدر گھڻو وقت لڳو آهي ۽ ان ۾ ان قدر گھڻين شين حصو ورتو ان ۾ ايتريون گھڻون شيون خراب ٿي سگھن ٿيون پر ٿينديون ناهين برگد جا وڻ جهرڪيون سائنو بيڪٽيريا ۽ اسان ان توازن ۾ سڀ گڏ آهيون. ==خاصيتون== ==حياتياتي پيداوار== ==صنعتي پيداوار== ==اسٽوريج== ==ايپليڪيشن== ==مرڪب== ==احتياطون== ==پڻ ڏسو== [[:باب:ڪيميا]] * [[:باب:طب]] * [[دوري جدول]] * [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]] == ٻاهريان ڳنڍڻا == * [https://www.periodicvideos.com/videos/008.htm Oxygen] at ''[[The Periodic Table of Videos]]'' (University of Nottingham) * [https://www.organic-chemistry.org/chemicals/oxidations/oxygen.shtm Oxidizing Agents > Oxygen] * [https://www.uigi.com/oxygen.html Oxygen (O₂) Properties, Uses, Applications] * [https://www.americanscientist.org/issues/pub/the-story-of-o Roald Hoffmann article on "The Story of O"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170607115422/http://www.americanscientist.org/issues/pub/the-story-of-o |date=2017-06-07 }} * [https://www.webelements.com/webelements/elements/text/O/index.html WebElements.com&nbsp;– Oxygen] * * [https://scrippso2.ucsd.edu/ Scripps Institute: Atmospheric Oxygen has been dropping for 20 years] {{Authority control}} {{featured article}} [[زمرو:آڪسيجن]] [[زمرو:چالڪوجين]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:آڪسيڊائزنگ ايجنٽ]] [[Category:Diatomic nonmetals]] [[Category:Reactive nonmetals]] [[Category:Chemical substances for emergency medicine]] [[Category:Breathing gases]] [[Category:E-number additives]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] llijtkb9uo08jfc7avv68ftttkyaxp5 319239 319238 2025-06-13T07:07:44Z Ibne maryam 17680 319239 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Liquid_oxygen_in_a_beaker_(cropped_and_retouched).jpg | subdivision_type = وجود | subdivision_name = شروع کان | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 8 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2,6 | seat_type = حالت (معياري حرارت ۽ داٻ تي) | seat = سالڊ | seat1_type = گھاٽائي (معياري حرارت ۽ داٻ تي) | seat1 = 1.429 گرام في لٽر | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = (90.188°K) (182.962°C-) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = (54.36°K) (218.79°C-) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 0.444 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 6.82 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 29.378 جول في مول.ڪيلون | leader_title5 = گھاٽائي (STP تي) | leader_name5 = 1.429 گرام في لٽر | leader_title6 = حالت (STP تي) | leader_name6 = گئس | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = وزن 15.99 <ref> Prohaska, Thomas; Irrgeher, Johanna; Benefield, Jacqueline; Böhlke, John K.; Chesson, Lesley A.; Coplen, Tyler B.; Ding, Tiping; Dunn, Philip J. H.; Gröning, Manfred; Holden, Norman E.; Meijer, Harro A. J. (May 4, 2022). "Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report)". Pure and Applied Chemistry. doi:10.1515/pac-2019-0603. ISSN 1365-3075.</ref> | subdivision_name3 = 16 | subdivision_name4 = 7 | subdivision_name5 = s-block | subdivision_name6 = 1s² 2s² 2p⁴ | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 66±2 پيڪو ميٽر (ڪوويلنت) | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = 1st: 1313.9 kJ/mol 2nd: 3388.3 kJ/mol 3rd: 5300.5 kJ/mol | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: -2<br> -1، +1، +2<ref> Greenwood, Norman N.; Earnshaw Alan (1997). Chemistry of the Elements (2nd ed.). Butterworth-Heinemann. p. 28. ISBN 978-0-08-037941-8. #Arblaster, John W. (2018). Selected Values of the Crystallographic Properties of Elements. Materials Park, Ohio: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9. </ref> | extinct_title = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | extinct_date = 3.44 (پالنگ اسڪيل) | name = آڪسيجن | official_name = <small>₈</small>O | native_name = Oxygen | government_type = | image_blank_emblem = [[File:Oxygen.svg|90px]] | blank_emblem_type = نشان | governing_body = | government_footnotes = فزيڪل خاصيتون | image_caption = مائع آڪسيجن (O2 گئس، 184°C- کان هيٺيان) }} '''آڪسيجن''' (Oxygen) هڪ [[ڪيميائي عنصر]] آهي؛ ان جي [[ڪيميائي نشاني|علامت]] '''"O"''' ۽ [[ايٽمي نمبر]] '''"8"''' آهي. اهو [[دوري جدول]] ۾ چالڪوجين گروپ-16 جو ميمبر آهي. هڪ انتهائي رد عمل وارو غير ڌاتو ۽ هڪ طاقتور آڪسائيڊائيزنگ ايجنٽ، <ref>Greenwood, Norman N.; Earnshaw Alan (1997). Chemistry of the Elements (2nd ed.). Butterworth-Heinemann. p. 28. ISBN 978-0-08-037941-8. Arblaster, John W. (2018). Selected Values of the Crystallographic Properties of Elements. Materials Park, Ohio: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9.</ref> جيڪو آساني سان گھڻن عنصرن ۽ ٻين مرڪبن سان گڏ ٿي آڪسائيڊ ٺاهيندو آهي. آڪسيجن ڌرتيءَ جي ڪرسٽ ۾ سڀ کان وڌيڪ مقدار ۾ موجود عنصر آهي، ۽ ڌرتيءَ جي ڪرسٽ جو تقريباً اڌ حصو مختلف آڪسائيڊن جهڙوڪ پاڻي، ڪاربان ڊاءِ آڪسائيڊ، آئرن آڪسائيڊ ۽ سليڪيٽ جي صورت ۾ ٺاهيندو آهي.<ref name="Atkins7th">Atkins, P.; Jones, L.; Laverman, L. (2016).''Chemical Principles'', 7th edition. Freeman. {{ISBN|978-1-4641-8395-9}}</ref> ڪائنات ۾ [[ھائڊروجن]] ۽ [[هيليئم]] کان پوءِ ٽيون سڀ کان وڌيڪ مقدار ۾ موجود عنصر آهي. آڪسيجن [[انسائيڪلوپيڊيا سنڌيانا]] جي مطابق؛ "هڪ بي رنگ گئس آهي جنھن ۾ نہ بوءِ آهي ۽ نہ وري ذائقو اَٿس. هيءَ گئس هوا کان ڳري آهي ۽ پاڻيءَ کان هلڪي ۽ حل ٿيندڙ آهي." معياري گرمي پد ۽ دٻاءُ تي، ٻہ آڪسيجن ايٽم ڊائي آڪسيجن، ڪيميائي فارمولا O2 سان هڪ بي رنگ ۽ بي بوءِ ڊائيٽامڪ گيس ٺاهڻ لاءِ covalent bond جي ڳنڍيل هوندا. ڊائي آڪسيجن گيس هن وقت زمين جي ماحول جو لڳ ڀڳ %24 مولر حصو ٺاهيندي آهي. آڪسيجن جو هڪ تمام گهٽ ٽرائي اٽامڪ ايلوٽروپ، اوزون (O3) UV شعاعن کي مضبوطيءَ سان جذب ڪري ٿو ۽ هيٺين اسٽريٽوسفيئر تي هڪ حفاظتي اوزون پرت ٺاهيندو آهي. جيڪو بايوسفيئر کي آئنائيزنگ الٽراوائليٽ شعاعن کان بچائيندو آهي. بهرحال، مٿاڇري تي موجود اوزون سموگ جي هڪ ضمني پيداوار آهي ۽ ان ڪري هڪ هوائي آلودگي آهي. سڀني يوڪريوٽڪ جاندارن، جن ۾ ٻوٽا، جانور، فنگس، الجي ۽ گهڻا پروٽسٽس شامل آهن، کي جيو گهرڙن جي تنفس، هڪ اهڙو عمل جيڪو کاڌي مان نڪتل نامياتي ماليڪيولن سان آڪسيجن جي رد عمل ذريعي ڪيميائي توانائي ڪڍي ٿو ۽ ڪاربان ڊاءِ آڪسائيڊ کي فضول پيداوار طور جاري ڪري ٿو، لاءِ آڪسيجن جي ضرورت هوندي آهي. جانورن ۾ نامياتي ماليڪيولن جا ڪيترائي وڏا طبقا، پروٽين، نيوڪليائي تيزاب، ڪاربوهائيڊريٽ ۽ چربی (fats) جا ماليڪيول آڪسيجن ايٽم تي مشتمل هوندا آهن. زمين جي ماحول ۾ آڪسيجن بايوٽڪ فوٽو سنٿيسس ذريعي پيدا ٿئي ٿي. جنهن ۾ سج جي روشني ۾ موجود فوٽون جي توانائي، پنن ۾ موجود ڪلوروفل جي حاصل ڪئي ويندي آهي ۽ هن توانائي جي موجودگي ۾ پاڻي ۽ ڪاربن ڊاءِ آڪسائيڊ جي رد عمل سان ڪاربوهائيڊريٽ پيدا ٿئين ٿا ۽ آڪسيجن هڪ ضمني پيداوار جي طور تي خارج ٿئي ٿي. آڪسيجن جي عام صنعتي استعمال ۾ اسٽيل، پلاسٽڪ ۽ ڪپڙي جي پيداوار، اسٽيل ۽ ٻين ڌاتو جي بريزنگ، ويلڊنگ ۽ ڪٽڻ، راڪيٽ پروپيلنٽ، آڪسيجن ٿراپي، ۽ هوائي جهازن، آبدوزين، خلائي پرواز ۽ ڊائيونگ ۾ لائف سپورٽ سسٽم شامل آهن. آڪسيجن کي سال 1604ع کان اڳ مائيڪل سينڊيووجيئس ھوا مان ڌار ڪئي، پر عام خيال اھو آھي ته اھا سال 1773ع يا ان کان اڳ سوئيڊن جو ڪارل وليم شيلي دريافت ڪئي. اِھو به خيال آهي ته هن کي انگلش ڪيميادان، [[جوزف پرسٽلي|جوزف پريسٽلي]] 1774ع دريافت ڪيو ۽ هن کي هڪ الڳ عنصر جي بجاء "ڊي فلوجسٽيڪيٽڊ ھوا" جو نالو ڏنو. جوزف پريسٽلي جي تحقيق سڀ کان پھرين ڇپي، هن ڪري آڪسيجن جي دريافت جو ڪريڊٽ جوزف پريسٽلي کي ڏنو وڃي ٿو. سال 1777ع ۾ اينٽوئن ليوازئي ان کي بطور [[ڪيميائي عنصر]] تسليم ڪيو ۽ ان کي "آڪسيجن" جو نالو ڏنو. ليوازئي ان جي ٻرڻ جي عمل (combustion) جو صحيح وضاحت ڪيو. آڪسيجن، جاندارن جي جياپي لاءِ تمام ضروري آهي. اسان جي ساھہ کڻڻ سان آڪسيجن ڦڦڙن ۾ ويندي آهي. هيءَ گئس ڏينهن ۾ وڻن مان خارج ٿيندي آهي. آڪسيجن جي ھڪ ائٽم ۽ [[ھائڊروجن|هائڊروجن]] جي ٻن ايٽمن جي ميلاپ سان پاڻي ٺهي ٿو، جنهن جو ڪيميائي فارمولو H₂O آهي. ڌرتيءَ جي ماحولياتي دائري ۾ آڪسيجن گئس جو مقدار 21 سيڪڙو آهي.<ref>[http://encyclopediasindhiana.org/article.php?Dflt=%D8%A2%DA%AA%D8%B3%D9%8A%D8%AC%D9%86 آڪسيجن : (Sindhianaسنڌيانا)<!-- Bot generated title -->]</ref> زندگي زمين تي پنھنجا پير کوڙي چڪي هئي ۽ پکڙجڻ شروع ٿي ۽ ايروبڪ مائيڪروب جي شڪل ۾ ھئي. جن مان ٽي ارب سال پھريان [[سائنوبئڪٽيريا]] نڪتا. انھن جي توانائي جو ذريعو سج جي گرمي هئي. آڪسيجن گئس جنھن تي زندگي جو دارومدار آهي، انھن ۾ [[ڦوٽوسنٿيسس]] جو عمل شروع ڪري ڇڏيو. انھن سائنو بيڪٽريا جا ڪيترائي قسم هيا. هر هڪ سج کان ايندڙ مختلف ويولينٿ کي پڪڙيندو ھيو. سمنڊ جي لھرن ۾ ان وقت ڄمو ڳاڙهي رنگ وارو سائنو بيڪٽيريا ۽ سائي رنگ جي الجي شامل ھيا. سج جي روشني جي مدد سان پاڻي ۾ [[برقيو|اليڪٽران]] هلندا هئا جن ڪيميائي ري ايڪشن ڪرڻ شروع ڪيو. گھٽ ملندڙ سلفر جي بجائي سائنو بيڪٽيريا هاڻي زمين تي گھڻا عام ملندا ھيا، جيڪي ماليڪيولز مان توانائي وٺي سگهن پيا جنھن ڪري انھن جي پيداوار ۾ تمام گھڻو اضافو ٿيو. ان کي مفيد توانائي ۾ بدلجڻ جو عمل ڪلوروفل مان شروع ٿيندو آهي سائي رنگ جي ماليڪيول جيڪي اينٽينا جيان ڪم ڪندا آهن ۽ زمين جي مٿاڇري کان ايندڙ روشني کي جذب ڪندا آهن. ==مطالعي جي تاريخ== ===زندگي جي ابتدا=== ان کانپوءِ بائيو ڪيمسٽري ٿيوري پيچيدهه آهي. بنيادي طور تي، ان مان ڪيميائي ري ايڪشن ٿيندو آهي ۽ پاڻي هائيڊروجن ۽ آڪسيجن ۾ بدلجي ويندو آهي. انھن جا ڪجهه حصا ڪاربن ڊائي آڪسائيڊ سان ملي ڪري گلوڪوز جھڙي شوگر ٺاهيندا آهن. ڪيمسٽري جي ان جمع خرچ ۾ ڪجهه آڪسيجن بچي ويندي آهي آزاد آڪسيجن اڄ بہ اسانکي سٺي لڳندي آهي، پر ان وقت جي زندگي جي لاءِ زهريلي هئي. سج تاري جون الٽرا وائلٽ شعاعون آڪسيجن جي ماليڪيول کي ٽوڙي ڪري آزاد ريڊيڪل ٺاهينديون هيون. هي ڊي اين اي کي چٻاڙيندو هيو ۽ ڦاڙي ڇڏيندو هيو. آزاد آڪسيجن نائيٽروجن مقرر ڪرڻ وارن بيڪٽريان جي صلاحيت کي تباھ ڪري ڇڏيندي هئي. ڇوجو هي انجي ان انزام مان لوھ جي ايٽم کي ٽوڙي ڪري ناڪارو ڪري ڇڏيندي هئي آڪسيجن ان وقت زميني زندگي لاءِ خطرناڪ دشمن هئي انھن نازڪ مائيڪروبز جي لاءِ شروع ۾ خوشي قسمتي اهيا رهي تہ آڪسيجن گڏ نہ ٿئي رهي هئي هي گھڻو ڪري شين مان ري ايڪٽ ڪري ويندي هئي ڇونہ هوا ۾ هجي يا پاڻي ۾ پاڻي ۾ لوھ جي وڏي مقدار ڦليل هئي ان آڪسيجن ان لوھ کي زنگ ڏيڻ شروع ڪري ڏنو زنگ جا هي ننڍڙا ڊرڙا سمنڊ جي تھ ۾ جمع ٿيڻ شروع ٿي ويا ۽ انھن کي ڳاڙهو ڪري ڇڏيو هي اڄ بہ هر قديم سمنڊ تھ ۾ نظر ايندا آهن دنيا جي نوي سيڪڙو لوھ جا ذخیرا ان طرح جا آهن ۽ هي ان مائيڪروبز جو ڪم آهي جيستائين تهي حل ٿيل لوھ باقي رهيو آڪسيجن ماحول کي آلودو نہ ڪيو سال بہ سال زمانو بہ زمانو سائينو بيڪٽيريا پکڙجڻ لڳا اهو ئي ڪم ڪندا رهيا لوھ ختم ٿيندو رهيو ايستائين جو انجو معاملو بگڙجڻ شروع ٿي ويو آزاد آڪسيجن سمنڊ ۾ جمع ٿيڻ شروع ٿي ويو زندگي کي مارڻ شروع ڪري ڇڏيو پوءِ هي فضا ۾ پکڙجڻ شروع ٿي انهن مائيڪروبز جي لاءِ هي زهريلا ڪڪر هيا زندگي جي لاءِ ايترو وڏو خطرو انکان سواءِ ٻيو ڪو بہ نہ رهيو زندگي جي ڪڙي کي موت جو خطرو هيو پوءِ زندگي ان خطري جو مقابلو ڪرڻ شروع ڪري ڏنو ڪجهه پاران ٻاهرا ممبرين ٺاهي ڪري ۽ ڪجهه پاران اندر جي ڀت ۾ چادر چاڙهي ڪري تہ جيئن نائيٽروجن برقرار ڪرڻ وارا انزام کي بچايو وڃي ڪجهه هڪ ٻيا هيا جن ڪجهه نہ ڪيو انھن جي خلياتي مشينري انھن گيسن کي اي تواناني جي لاءِ استعمال ڪرڻ شروع ڪري ڇڏيو انجي ڌماڪي دار طاقت کي پنھنجي توانائي جي لاءِ اپنائي ڇڏيو جيئن ڪنھن تي ڪيميائي هٿيارن جو حملو ٿي ۽ اهو ان زهريلي گيس کي ئي ڪم ۾ آڻي آڻ يقيني طور تي حيرت انگيز پر هي اهوئي خاص بيڪٽيريا هيا جن ڪمال ئي ڪري ڇڏيو اڄ اسان ۽ زمين تي تقريبن سڄي زندگي ان جراثيمن جي جدوجهد ڪارڻ آهيون ڇوجو انھن جي وجهہ سان زندگي جو پيچ ممڪن ٿي ڪثرت خلوي جاندار ممڪن ٿيا سڀني خلين ۾ ننڍڙا مائيٽوڪونڊريا پاتا ويندا آهن جيڪي انھن جراثيمن جي وجهہ سان آهن هي مائيٽوڪونڊريا آڪسيجن سان توانائي ممڪن بڻائيندا آهن اسڪولن ۾ پڙهايو تہ ويندو آهي تہ جاندارن کي آڪسيجن زندھ رکڻ جي لاءِ ضروري آهي پر عام طور تي اهيو ناهي ٻڌايو ويندو تہ ڇاڪاڻ؟ انجو سولو جواب اي آهي تہ مائيٽرو ڪونڊريا آڪسيجن کي استعمال ڪري گلوڪوز جھڙي شوگر ۾ ٽوڙيندا آهن انھن کان بغير انهن شوگرز مان گھڻي ڀاڱي گھٽ ئي توانائي ڪڊهجي سگھجي ٿي پر ان سان توانائي چوسي وڃڻ وارا ڪم مائيٽو ڪونڊريا جو آهي جيڪي آڪسيجن جي مدد سان ڪندا آهن انھن کان سواءِ اسانجي توانائي جي بيٽري ختم ٿي ويندي ۽ اسان ڪجهه سيڪنڊن ۾ مري وينداسين  ياد رهي تہ ٻوٽا بہ ان طرح آڪسيجن مان ساهہ کڻندا آهن انھن کي وڌڻ ۽ پنھنجي نسل جي پرورش جي لاءِ کپي آڪسيجن زندگي کان سواءِ زمين کي پڻ بدلي ڇڏيو آزاد آڪسيجن پنھنجو حملو گرين هائوس گيسن تي ڪيو ميٿين جھڙين گيسن کي ختم ڪري ڇڏيو ان سان زمين جو پد ڪري پيو زمين برف سان ڌڪجي وئي خط استوا تي بہ گليشيئر اچي ويا زمين جو ٻہ سيڪڙو معدنيات اهوئي آهن جيڪي صرف آڪسيجن جي موجودگي ۾ ٺھي سگھن ٿيون انھن ۾ ڪئي گوهر ۽ نگينا بہ هئا ياقوت ۽ نيلم ان آڪسيجن جي حملي سان ٺهيا ڪيتريون معدنيات آڪسيجن جي موجودگي ۾ نٿا رهي سگھن يعني ان قديم معدنيات کي آڪسيجن ختم ڪري ڇڏيو پٿر بہ ان طرح گيسن جي موجودگي ۾ وڌندا ۽ ختم ٿيندا آهن آڪسيجن انھن مان ڪيترن جي لاءِ زندگي جو پيغام هئي ۽ ڪيترن جي لاءِ موت جو اڄ آڪسيجن فضا جو ايڪويهه سيڪڙو آهي ۽ ان سطح تي برقرار آهي ان مان ڪجهه ٻوٽن جي طرف کان ايندي آهي ۽ ڪجهه مائيڪروبز جي طرف کان اڄ کان ٻہ ارب ٽيھ ڪروڙ سال سڳ جڏهن سمنڊ مان لوھ ختم ٿيو هيو تہ ان وقت آڪسيجن فضا ۾ ڏھ کرب مان هڪ ماليڪيول هيو اڳئين ڪجهه سئو ملين صدين ۾ هي پنج سئو مان هڪ ماليڪيول تائين پھچي چڪي هئي گھٽ وقت ۾ ان قدر تيزي سان ان اضافي زندگي ويجھو ويجھو مٽائي ئي ڇڏي هئي هڪ ارب اسي ڪروڙ سال پهريان هي سطح هڪ ليول تائين اچي چڪي هئي جڏهن زمين تي معدنيات ان کي چوسڻ شروع ڪيو اڳئين هڪ ارب سال تائين هي هڪ سطح تي رهي جڏهن معدنيات سينچوريٽ ٿي وئي ۽ پوءِ وڌڻ شروع ٿي ٻوٽا ۽ [[جاندار|جانور]] ان وقت ريڪارڊ ۾ اچڻ شروع ٿيا ان مان حاصل ٿيندڙ توانائي جي وجهہ سان اهوئي مخلوقات جيڪي ڀڄي سگهنديون هيون شڪار ڪري سگهنديون هيون جنسي طريقي سان پنھنجي نسل ڪري سگهنديون هيون ۽ ماري سگهنديون هيون انکان پوءِ آڪسيجن جي سطح پندرهن ۽ پنجٽيهہ سيڪڙو جي ويجھي مٿي هيٺ ٿيندي رهي انجا پنھنجا اثر ٿيا جڏهن هي گھڻي هئي تہ ايتري گھڻي جو معمولي ڀڙڀٽ وڏي باھ لڳائڻ جي سگھ هئي ۽ جڏهن گھٽ تہ ايتري گھٽ جو ڪرندڙ بجلي يا آتش فشان جي لاءِ بہ ڪجهہ ساڙڻ مشڪل هجي جيڪڏهن فرض ڪجي ڪو ٽائيم مشين ٺاهي ڪري وقت ۾ پوئتي وڃڻ چاهي تہ هي زمين جي تاريخ جو پھريون مرحلو آهي جڏهن اهو ٽائيم مشين مان قديم ٻاهر نڪري ڪري موت جو شڪار نہ ٿيندو سترهن سيڪڙو آڪسيجن مان گھٽ سطح تي سوچڻ جي صلاحيت متاثر ٿيڻ شروع ٿي ويندي آهي ۽ هلڻ مشڪل ٿي ويندو آهي آڪسيجن جي وڌندڙ ليول سان سڀ کان گھڻو فائدو جيتن کنيو ڪيڙن جا ڦڦڙ ناهين هوندا هي آڪسيجن کي پنھنجي خلين جي مسامن جي ذريعي اندر وٺي ويندا آهن جيو ميٽري مان پتو پوندو آهي تہ انھن جو سائز وڌڻ جي سطح جو رقبو واليوم جي مقابلي ۾ آهستہ سان وڌندو آهي انجي وجہ سان ڪيڙا گھڻا وڏا نٿا ٿي سگھن نہ تہ آڪسيجن جي گهٽتائي سان مري وڃن ها انهي وجھ سان اڄ جي ڪيڙا ننڊڙي سائز جا هوندا آهن جڏهن آڪسيجن جي سطح پنجٽيهه سيڪڙو تائين پھتي هئي ان وقت انھن وٽ وڏو ٿيڻ آسان هيو جيڪڏهن ٽائيم مشين ۾ اسانجا دوست ٽيھ ڪروڙ سال پهريان وڃن تہ انھن کي گز وڏي ڪبوتر جي سائز جون مکيون ۽ ٽائرن جي سائز جون مڪڙيون ملنديون هي آڪسيجن جو ڪارنامو هيا هاڻوڪي آڪسيجن جي ليول تي اسانکي چار سيڪنڊن ۾ هڪ ساهہ گھرجي ڏينھن جا ويھ هزار اهيا آڪسيجن ٺاهڻ وارا بيڪٽريا جيڪي اڄ جي سڀئي زندگي ونڊ ڪندي آهي جيڪڏھن ٻوٽن ۽ آڪسيجن ٺاهڻ وارا بيڪٽريا انھن کي ٺاهڻ ڇڏي ڏين تہ هڪ هزار صدي ۾ آڪسيجن تي جيئندڙ سڀ زندگي زمين مان ختم ٿي ويندي جيترو عرصو انھن کي ٺھڻ ۾ لڳو انجي هڪ ملين حصي ۾ پر جيڪي جراثيم ۽ ٻوٽا هي ڪم روزانو ڪندا آهن زندگي جي مختلف شڪلن جي ويجھو ڏئي وٺ جو هي سندرتا توازن برقرار آهي ٻوٽا ڪاربن ڊائي آڪسائيڊ ۽ پاڻي ٺاهيندا آهن. فزڪس ۾ اوهان قدرت جي سندرتا کي پڙهندا هوندا پر آڪسيجن ۽ ڪاربن ڊائي آڪسائيڊ جي هي ڪميسٽري گھڻو متاثر ڪندڙ آهي ڇوجو انکي هاڻي تائين پهچڻ ان قدر گھڻو وقت لڳو آهي ۽ ان ۾ ان قدر گھڻين شين حصو ورتو ان ۾ ايتريون گھڻون شيون خراب ٿي سگھن ٿيون پر ٿينديون ناهين برگد جا وڻ جهرڪيون سائنو بيڪٽيريا ۽ اسان ان توازن ۾ سڀ گڏ آهيون. ==خاصيتون== ==حياتياتي پيداوار== ==صنعتي پيداوار== ==اسٽوريج== ==ايپليڪيشن== ==مرڪب== ==احتياطون== ==پڻ ڏسو== [[:باب:ڪيميا]] * [[:باب:طب]] * [[دوري جدول]] * [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]] == ٻاهريان ڳنڍڻا == * [https://www.periodicvideos.com/videos/008.htm Oxygen] at ''[[The Periodic Table of Videos]]'' (University of Nottingham) * [https://www.organic-chemistry.org/chemicals/oxidations/oxygen.shtm Oxidizing Agents > Oxygen] * [https://www.uigi.com/oxygen.html Oxygen (O₂) Properties, Uses, Applications] * [https://www.americanscientist.org/issues/pub/the-story-of-o Roald Hoffmann article on "The Story of O"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170607115422/http://www.americanscientist.org/issues/pub/the-story-of-o |date=2017-06-07 }} * [https://www.webelements.com/webelements/elements/text/O/index.html WebElements.com&nbsp;– Oxygen] * * [https://scrippso2.ucsd.edu/ Scripps Institute: Atmospheric Oxygen has been dropping for 20 years] {{Authority control}} {{featured article}} [[زمرو:آڪسيجن]] [[زمرو:چالڪوجين]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:آڪسيڊائزنگ ايجنٽ]] [[Category:Diatomic nonmetals]] [[Category:Reactive nonmetals]] [[Category:Chemical substances for emergency medicine]] [[Category:Breathing gases]] [[Category:E-number additives]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] 43oksij5g4h5pgyo7paxc8dhtluys22 319240 319239 2025-06-13T07:08:59Z Ibne maryam 17680 319240 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Liquid_oxygen_in_a_beaker_(cropped_and_retouched).jpg | subdivision_type = وجود | subdivision_name = شروع کان | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 8 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2,6 | seat_type = حالت (معياري حرارت ۽ داٻ تي) | seat = سالڊ | seat1_type = گھاٽائي (معياري حرارت ۽ داٻ تي) | seat1 = 1.429 گرام في لٽر | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = (90.188°K) (182.962°C-) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = (54.36°K) (218.79°C-) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 0.444 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 6.82 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 29.378 جول في مول.ڪيلون | leader_title5 = گھاٽائي (STP تي) | leader_name5 = 1.429 گرام في لٽر | leader_title6 = حالت (STP تي) | leader_name6 = گئس | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = وزن 15.99 <ref> Prohaska, Thomas; Irrgeher, Johanna; Benefield, Jacqueline; Böhlke, John K.; Chesson, Lesley A.; Coplen, Tyler B.; Ding, Tiping; Dunn, Philip J. H.; Gröning, Manfred; Holden, Norman E.; Meijer, Harro A. J. (May 4, 2022). "Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report)". Pure and Applied Chemistry. doi:10.1515/pac-2019-0603. ISSN 1365-3075.</ref> | subdivision_name3 = 16 | subdivision_name4 = 7 | subdivision_name5 = s-block | subdivision_name6 = 1s² 2s² 2p⁴ | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 66±2 پيڪو ميٽر (ڪوويلنت) | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = 1st: 1313.9 kJ/mol 2nd: 3388.3 kJ/mol 3rd: 5300.5 kJ/mol | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: -2<br> -1، +1، +2<ref> Greenwood, Norman N.; Earnshaw Alan (1997). Chemistry of the Elements (2nd ed.). Butterworth-Heinemann. p. 28. ISBN 978-0-08-037941-8. #Arblaster, John W. (2018). Selected Values of the Crystallographic Properties of Elements. Materials Park, Ohio: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9. </ref> | extinct_title = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | extinct_date = 3.44 (پالنگ اسڪيل) | name = آڪسيجن | official_name = <small>₈</small>O | native_name = Oxygen | government_type = | image_blank_emblem = [[File:Oxygen.svg|90px]] | blank_emblem_type = نشان | governing_body = | government_footnotes = فزيڪل خاصيتون | image_caption = مائع آڪسيجن (O2 گئس، 184°C- کان هيٺيان) }} '''آڪسيجن''' (Oxygen) هڪ [[ڪيميائي عنصر]] آهي؛ ان جي [[ڪيميائي نشاني|علامت]] '''"O"''' ۽ [[ايٽمي نمبر]] '''"8"''' آهي. اهو [[دوري جدول]] ۾ چالڪوجين گروپ-16 جو ميمبر آهي. هڪ انتهائي رد عمل وارو غير ڌاتو ۽ هڪ طاقتور آڪسائيڊائيزنگ ايجنٽ، <ref>Greenwood, Norman N.; Earnshaw Alan (1997). Chemistry of the Elements (2nd ed.). Butterworth-Heinemann. p. 28. ISBN 978-0-08-037941-8. Arblaster, John W. (2018). Selected Values of the Crystallographic Properties of Elements. Materials Park, Ohio: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9.</ref> جيڪو آساني سان گھڻن عنصرن ۽ ٻين مرڪبن سان گڏ ٿي آڪسائيڊ ٺاهيندو آهي. آڪسيجن ڌرتيءَ جي ڪرسٽ ۾ سڀ کان وڌيڪ مقدار ۾ موجود عنصر آهي، ۽ ڌرتيءَ جي ڪرسٽ جو تقريباً اڌ حصو مختلف آڪسائيڊن جهڙوڪ پاڻي، ڪاربان ڊاءِ آڪسائيڊ، آئرن آڪسائيڊ ۽ سليڪيٽ جي صورت ۾ ٺاهيندو آهي.<ref name="Atkins7th">Atkins, P.; Jones, L.; Laverman, L. (2016).''Chemical Principles'', 7th edition. Freeman. {{ISBN|978-1-4641-8395-9}}</ref> ڪائنات ۾ [[ھائڊروجن]] ۽ [[هيليئم]] کان پوءِ ٽيون سڀ کان وڌيڪ مقدار ۾ موجود عنصر آهي. [[انسائيڪلوپيڊيا سنڌيانا]] جي مطابق؛ "آڪسيجن هڪ بي رنگ گئس آهي جنھن ۾ نہ بوءِ آهي ۽ نہ وري ذائقو اَٿس. هيءَ گئس هوا کان ڳري آهي ۽ پاڻيءَ کان هلڪي ۽ حل ٿيندڙ آهي." معياري گرمي پد ۽ دٻاءُ تي، ٻہ آڪسيجن ايٽم ڊائي آڪسيجن، ڪيميائي فارمولا O2 سان هڪ بي رنگ ۽ بي بوءِ ڊائيٽامڪ گيس ٺاهڻ لاءِ covalent bond جي ڳنڍيل هوندا. ڊائي آڪسيجن گيس هن وقت زمين جي ماحول جو لڳ ڀڳ %24 مولر حصو ٺاهيندي آهي. آڪسيجن جو هڪ تمام گهٽ ٽرائي اٽامڪ ايلوٽروپ، اوزون (O3) UV شعاعن کي مضبوطيءَ سان جذب ڪري ٿو ۽ هيٺين اسٽريٽوسفيئر تي هڪ حفاظتي اوزون پرت ٺاهيندو آهي. جيڪو بايوسفيئر کي آئنائيزنگ الٽراوائليٽ شعاعن کان بچائيندو آهي. بهرحال، مٿاڇري تي موجود اوزون سموگ جي هڪ ضمني پيداوار آهي ۽ ان ڪري هڪ هوائي آلودگي آهي. سڀني يوڪريوٽڪ جاندارن، جن ۾ ٻوٽا، جانور، فنگس، الجي ۽ گهڻا پروٽسٽس شامل آهن، کي جيو گهرڙن جي تنفس، هڪ اهڙو عمل جيڪو کاڌي مان نڪتل نامياتي ماليڪيولن سان آڪسيجن جي رد عمل ذريعي ڪيميائي توانائي ڪڍي ٿو ۽ ڪاربان ڊاءِ آڪسائيڊ کي فضول پيداوار طور جاري ڪري ٿو، لاءِ آڪسيجن جي ضرورت هوندي آهي. جانورن ۾ نامياتي ماليڪيولن جا ڪيترائي وڏا طبقا، پروٽين، نيوڪليائي تيزاب، ڪاربوهائيڊريٽ ۽ چربی (fats) جا ماليڪيول آڪسيجن ايٽم تي مشتمل هوندا آهن. زمين جي ماحول ۾ آڪسيجن بايوٽڪ فوٽو سنٿيسس ذريعي پيدا ٿئي ٿي. جنهن ۾ سج جي روشني ۾ موجود فوٽون جي توانائي، پنن ۾ موجود ڪلوروفل جي حاصل ڪئي ويندي آهي ۽ هن توانائي جي موجودگي ۾ پاڻي ۽ ڪاربن ڊاءِ آڪسائيڊ جي رد عمل سان ڪاربوهائيڊريٽ پيدا ٿئين ٿا ۽ آڪسيجن هڪ ضمني پيداوار جي طور تي خارج ٿئي ٿي. آڪسيجن جي عام صنعتي استعمال ۾ اسٽيل، پلاسٽڪ ۽ ڪپڙي جي پيداوار، اسٽيل ۽ ٻين ڌاتو جي بريزنگ، ويلڊنگ ۽ ڪٽڻ، راڪيٽ پروپيلنٽ، آڪسيجن ٿراپي، ۽ هوائي جهازن، آبدوزين، خلائي پرواز ۽ ڊائيونگ ۾ لائف سپورٽ سسٽم شامل آهن. آڪسيجن کي سال 1604ع کان اڳ مائيڪل سينڊيووجيئس ھوا مان ڌار ڪئي، پر عام خيال اھو آھي ته اھا سال 1773ع يا ان کان اڳ سوئيڊن جو ڪارل وليم شيلي دريافت ڪئي. اِھو به خيال آهي ته هن کي انگلش ڪيميادان، [[جوزف پرسٽلي|جوزف پريسٽلي]] 1774ع دريافت ڪيو ۽ هن کي هڪ الڳ عنصر جي بجاء "ڊي فلوجسٽيڪيٽڊ ھوا" جو نالو ڏنو. جوزف پريسٽلي جي تحقيق سڀ کان پھرين ڇپي، هن ڪري آڪسيجن جي دريافت جو ڪريڊٽ جوزف پريسٽلي کي ڏنو وڃي ٿو. سال 1777ع ۾ اينٽوئن ليوازئي ان کي بطور [[ڪيميائي عنصر]] تسليم ڪيو ۽ ان کي "آڪسيجن" جو نالو ڏنو. ليوازئي ان جي ٻرڻ جي عمل (combustion) جو صحيح وضاحت ڪيو. آڪسيجن، جاندارن جي جياپي لاءِ تمام ضروري آهي. اسان جي ساھہ کڻڻ سان آڪسيجن ڦڦڙن ۾ ويندي آهي. هيءَ گئس ڏينهن ۾ وڻن مان خارج ٿيندي آهي. آڪسيجن جي ھڪ ائٽم ۽ [[ھائڊروجن|هائڊروجن]] جي ٻن ايٽمن جي ميلاپ سان پاڻي ٺهي ٿو، جنهن جو ڪيميائي فارمولو H₂O آهي. ڌرتيءَ جي ماحولياتي دائري ۾ آڪسيجن گئس جو مقدار 21 سيڪڙو آهي.<ref>[http://encyclopediasindhiana.org/article.php?Dflt=%D8%A2%DA%AA%D8%B3%D9%8A%D8%AC%D9%86 آڪسيجن : (Sindhianaسنڌيانا)<!-- Bot generated title -->]</ref> زندگي زمين تي پنھنجا پير کوڙي چڪي هئي ۽ پکڙجڻ شروع ٿي ۽ ايروبڪ مائيڪروب جي شڪل ۾ ھئي. جن مان ٽي ارب سال پھريان [[سائنوبئڪٽيريا]] نڪتا. انھن جي توانائي جو ذريعو سج جي گرمي هئي. آڪسيجن گئس جنھن تي زندگي جو دارومدار آهي، انھن ۾ [[ڦوٽوسنٿيسس]] جو عمل شروع ڪري ڇڏيو. انھن سائنو بيڪٽريا جا ڪيترائي قسم هيا. هر هڪ سج کان ايندڙ مختلف ويولينٿ کي پڪڙيندو ھيو. سمنڊ جي لھرن ۾ ان وقت ڄمو ڳاڙهي رنگ وارو سائنو بيڪٽيريا ۽ سائي رنگ جي الجي شامل ھيا. سج جي روشني جي مدد سان پاڻي ۾ [[برقيو|اليڪٽران]] هلندا هئا جن ڪيميائي ري ايڪشن ڪرڻ شروع ڪيو. گھٽ ملندڙ سلفر جي بجائي سائنو بيڪٽيريا هاڻي زمين تي گھڻا عام ملندا ھيا، جيڪي ماليڪيولز مان توانائي وٺي سگهن پيا جنھن ڪري انھن جي پيداوار ۾ تمام گھڻو اضافو ٿيو. ان کي مفيد توانائي ۾ بدلجڻ جو عمل ڪلوروفل مان شروع ٿيندو آهي سائي رنگ جي ماليڪيول جيڪي اينٽينا جيان ڪم ڪندا آهن ۽ زمين جي مٿاڇري کان ايندڙ روشني کي جذب ڪندا آهن. ==مطالعي جي تاريخ== ===زندگي جي ابتدا=== ان کانپوءِ بائيو ڪيمسٽري ٿيوري پيچيدهه آهي. بنيادي طور تي، ان مان ڪيميائي ري ايڪشن ٿيندو آهي ۽ پاڻي هائيڊروجن ۽ آڪسيجن ۾ بدلجي ويندو آهي. انھن جا ڪجهه حصا ڪاربن ڊائي آڪسائيڊ سان ملي ڪري گلوڪوز جھڙي شوگر ٺاهيندا آهن. ڪيمسٽري جي ان جمع خرچ ۾ ڪجهه آڪسيجن بچي ويندي آهي آزاد آڪسيجن اڄ بہ اسانکي سٺي لڳندي آهي، پر ان وقت جي زندگي جي لاءِ زهريلي هئي. سج تاري جون الٽرا وائلٽ شعاعون آڪسيجن جي ماليڪيول کي ٽوڙي ڪري آزاد ريڊيڪل ٺاهينديون هيون. هي ڊي اين اي کي چٻاڙيندو هيو ۽ ڦاڙي ڇڏيندو هيو. آزاد آڪسيجن نائيٽروجن مقرر ڪرڻ وارن بيڪٽريان جي صلاحيت کي تباھ ڪري ڇڏيندي هئي. ڇوجو هي انجي ان انزام مان لوھ جي ايٽم کي ٽوڙي ڪري ناڪارو ڪري ڇڏيندي هئي آڪسيجن ان وقت زميني زندگي لاءِ خطرناڪ دشمن هئي انھن نازڪ مائيڪروبز جي لاءِ شروع ۾ خوشي قسمتي اهيا رهي تہ آڪسيجن گڏ نہ ٿئي رهي هئي هي گھڻو ڪري شين مان ري ايڪٽ ڪري ويندي هئي ڇونہ هوا ۾ هجي يا پاڻي ۾ پاڻي ۾ لوھ جي وڏي مقدار ڦليل هئي ان آڪسيجن ان لوھ کي زنگ ڏيڻ شروع ڪري ڏنو زنگ جا هي ننڍڙا ڊرڙا سمنڊ جي تھ ۾ جمع ٿيڻ شروع ٿي ويا ۽ انھن کي ڳاڙهو ڪري ڇڏيو هي اڄ بہ هر قديم سمنڊ تھ ۾ نظر ايندا آهن دنيا جي نوي سيڪڙو لوھ جا ذخیرا ان طرح جا آهن ۽ هي ان مائيڪروبز جو ڪم آهي جيستائين تهي حل ٿيل لوھ باقي رهيو آڪسيجن ماحول کي آلودو نہ ڪيو سال بہ سال زمانو بہ زمانو سائينو بيڪٽيريا پکڙجڻ لڳا اهو ئي ڪم ڪندا رهيا لوھ ختم ٿيندو رهيو ايستائين جو انجو معاملو بگڙجڻ شروع ٿي ويو آزاد آڪسيجن سمنڊ ۾ جمع ٿيڻ شروع ٿي ويو زندگي کي مارڻ شروع ڪري ڇڏيو پوءِ هي فضا ۾ پکڙجڻ شروع ٿي انهن مائيڪروبز جي لاءِ هي زهريلا ڪڪر هيا زندگي جي لاءِ ايترو وڏو خطرو انکان سواءِ ٻيو ڪو بہ نہ رهيو زندگي جي ڪڙي کي موت جو خطرو هيو پوءِ زندگي ان خطري جو مقابلو ڪرڻ شروع ڪري ڏنو ڪجهه پاران ٻاهرا ممبرين ٺاهي ڪري ۽ ڪجهه پاران اندر جي ڀت ۾ چادر چاڙهي ڪري تہ جيئن نائيٽروجن برقرار ڪرڻ وارا انزام کي بچايو وڃي ڪجهه هڪ ٻيا هيا جن ڪجهه نہ ڪيو انھن جي خلياتي مشينري انھن گيسن کي اي تواناني جي لاءِ استعمال ڪرڻ شروع ڪري ڇڏيو انجي ڌماڪي دار طاقت کي پنھنجي توانائي جي لاءِ اپنائي ڇڏيو جيئن ڪنھن تي ڪيميائي هٿيارن جو حملو ٿي ۽ اهو ان زهريلي گيس کي ئي ڪم ۾ آڻي آڻ يقيني طور تي حيرت انگيز پر هي اهوئي خاص بيڪٽيريا هيا جن ڪمال ئي ڪري ڇڏيو اڄ اسان ۽ زمين تي تقريبن سڄي زندگي ان جراثيمن جي جدوجهد ڪارڻ آهيون ڇوجو انھن جي وجهہ سان زندگي جو پيچ ممڪن ٿي ڪثرت خلوي جاندار ممڪن ٿيا سڀني خلين ۾ ننڍڙا مائيٽوڪونڊريا پاتا ويندا آهن جيڪي انھن جراثيمن جي وجهہ سان آهن هي مائيٽوڪونڊريا آڪسيجن سان توانائي ممڪن بڻائيندا آهن اسڪولن ۾ پڙهايو تہ ويندو آهي تہ جاندارن کي آڪسيجن زندھ رکڻ جي لاءِ ضروري آهي پر عام طور تي اهيو ناهي ٻڌايو ويندو تہ ڇاڪاڻ؟ انجو سولو جواب اي آهي تہ مائيٽرو ڪونڊريا آڪسيجن کي استعمال ڪري گلوڪوز جھڙي شوگر ۾ ٽوڙيندا آهن انھن کان بغير انهن شوگرز مان گھڻي ڀاڱي گھٽ ئي توانائي ڪڊهجي سگھجي ٿي پر ان سان توانائي چوسي وڃڻ وارا ڪم مائيٽو ڪونڊريا جو آهي جيڪي آڪسيجن جي مدد سان ڪندا آهن انھن کان سواءِ اسانجي توانائي جي بيٽري ختم ٿي ويندي ۽ اسان ڪجهه سيڪنڊن ۾ مري وينداسين  ياد رهي تہ ٻوٽا بہ ان طرح آڪسيجن مان ساهہ کڻندا آهن انھن کي وڌڻ ۽ پنھنجي نسل جي پرورش جي لاءِ کپي آڪسيجن زندگي کان سواءِ زمين کي پڻ بدلي ڇڏيو آزاد آڪسيجن پنھنجو حملو گرين هائوس گيسن تي ڪيو ميٿين جھڙين گيسن کي ختم ڪري ڇڏيو ان سان زمين جو پد ڪري پيو زمين برف سان ڌڪجي وئي خط استوا تي بہ گليشيئر اچي ويا زمين جو ٻہ سيڪڙو معدنيات اهوئي آهن جيڪي صرف آڪسيجن جي موجودگي ۾ ٺھي سگھن ٿيون انھن ۾ ڪئي گوهر ۽ نگينا بہ هئا ياقوت ۽ نيلم ان آڪسيجن جي حملي سان ٺهيا ڪيتريون معدنيات آڪسيجن جي موجودگي ۾ نٿا رهي سگھن يعني ان قديم معدنيات کي آڪسيجن ختم ڪري ڇڏيو پٿر بہ ان طرح گيسن جي موجودگي ۾ وڌندا ۽ ختم ٿيندا آهن آڪسيجن انھن مان ڪيترن جي لاءِ زندگي جو پيغام هئي ۽ ڪيترن جي لاءِ موت جو اڄ آڪسيجن فضا جو ايڪويهه سيڪڙو آهي ۽ ان سطح تي برقرار آهي ان مان ڪجهه ٻوٽن جي طرف کان ايندي آهي ۽ ڪجهه مائيڪروبز جي طرف کان اڄ کان ٻہ ارب ٽيھ ڪروڙ سال سڳ جڏهن سمنڊ مان لوھ ختم ٿيو هيو تہ ان وقت آڪسيجن فضا ۾ ڏھ کرب مان هڪ ماليڪيول هيو اڳئين ڪجهه سئو ملين صدين ۾ هي پنج سئو مان هڪ ماليڪيول تائين پھچي چڪي هئي گھٽ وقت ۾ ان قدر تيزي سان ان اضافي زندگي ويجھو ويجھو مٽائي ئي ڇڏي هئي هڪ ارب اسي ڪروڙ سال پهريان هي سطح هڪ ليول تائين اچي چڪي هئي جڏهن زمين تي معدنيات ان کي چوسڻ شروع ڪيو اڳئين هڪ ارب سال تائين هي هڪ سطح تي رهي جڏهن معدنيات سينچوريٽ ٿي وئي ۽ پوءِ وڌڻ شروع ٿي ٻوٽا ۽ [[جاندار|جانور]] ان وقت ريڪارڊ ۾ اچڻ شروع ٿيا ان مان حاصل ٿيندڙ توانائي جي وجهہ سان اهوئي مخلوقات جيڪي ڀڄي سگهنديون هيون شڪار ڪري سگهنديون هيون جنسي طريقي سان پنھنجي نسل ڪري سگهنديون هيون ۽ ماري سگهنديون هيون انکان پوءِ آڪسيجن جي سطح پندرهن ۽ پنجٽيهہ سيڪڙو جي ويجھي مٿي هيٺ ٿيندي رهي انجا پنھنجا اثر ٿيا جڏهن هي گھڻي هئي تہ ايتري گھڻي جو معمولي ڀڙڀٽ وڏي باھ لڳائڻ جي سگھ هئي ۽ جڏهن گھٽ تہ ايتري گھٽ جو ڪرندڙ بجلي يا آتش فشان جي لاءِ بہ ڪجهہ ساڙڻ مشڪل هجي جيڪڏهن فرض ڪجي ڪو ٽائيم مشين ٺاهي ڪري وقت ۾ پوئتي وڃڻ چاهي تہ هي زمين جي تاريخ جو پھريون مرحلو آهي جڏهن اهو ٽائيم مشين مان قديم ٻاهر نڪري ڪري موت جو شڪار نہ ٿيندو سترهن سيڪڙو آڪسيجن مان گھٽ سطح تي سوچڻ جي صلاحيت متاثر ٿيڻ شروع ٿي ويندي آهي ۽ هلڻ مشڪل ٿي ويندو آهي آڪسيجن جي وڌندڙ ليول سان سڀ کان گھڻو فائدو جيتن کنيو ڪيڙن جا ڦڦڙ ناهين هوندا هي آڪسيجن کي پنھنجي خلين جي مسامن جي ذريعي اندر وٺي ويندا آهن جيو ميٽري مان پتو پوندو آهي تہ انھن جو سائز وڌڻ جي سطح جو رقبو واليوم جي مقابلي ۾ آهستہ سان وڌندو آهي انجي وجہ سان ڪيڙا گھڻا وڏا نٿا ٿي سگھن نہ تہ آڪسيجن جي گهٽتائي سان مري وڃن ها انهي وجھ سان اڄ جي ڪيڙا ننڊڙي سائز جا هوندا آهن جڏهن آڪسيجن جي سطح پنجٽيهه سيڪڙو تائين پھتي هئي ان وقت انھن وٽ وڏو ٿيڻ آسان هيو جيڪڏهن ٽائيم مشين ۾ اسانجا دوست ٽيھ ڪروڙ سال پهريان وڃن تہ انھن کي گز وڏي ڪبوتر جي سائز جون مکيون ۽ ٽائرن جي سائز جون مڪڙيون ملنديون هي آڪسيجن جو ڪارنامو هيا هاڻوڪي آڪسيجن جي ليول تي اسانکي چار سيڪنڊن ۾ هڪ ساهہ گھرجي ڏينھن جا ويھ هزار اهيا آڪسيجن ٺاهڻ وارا بيڪٽريا جيڪي اڄ جي سڀئي زندگي ونڊ ڪندي آهي جيڪڏھن ٻوٽن ۽ آڪسيجن ٺاهڻ وارا بيڪٽريا انھن کي ٺاهڻ ڇڏي ڏين تہ هڪ هزار صدي ۾ آڪسيجن تي جيئندڙ سڀ زندگي زمين مان ختم ٿي ويندي جيترو عرصو انھن کي ٺھڻ ۾ لڳو انجي هڪ ملين حصي ۾ پر جيڪي جراثيم ۽ ٻوٽا هي ڪم روزانو ڪندا آهن زندگي جي مختلف شڪلن جي ويجھو ڏئي وٺ جو هي سندرتا توازن برقرار آهي ٻوٽا ڪاربن ڊائي آڪسائيڊ ۽ پاڻي ٺاهيندا آهن. فزڪس ۾ اوهان قدرت جي سندرتا کي پڙهندا هوندا پر آڪسيجن ۽ ڪاربن ڊائي آڪسائيڊ جي هي ڪميسٽري گھڻو متاثر ڪندڙ آهي ڇوجو انکي هاڻي تائين پهچڻ ان قدر گھڻو وقت لڳو آهي ۽ ان ۾ ان قدر گھڻين شين حصو ورتو ان ۾ ايتريون گھڻون شيون خراب ٿي سگھن ٿيون پر ٿينديون ناهين برگد جا وڻ جهرڪيون سائنو بيڪٽيريا ۽ اسان ان توازن ۾ سڀ گڏ آهيون. ==خاصيتون== ==حياتياتي پيداوار== ==صنعتي پيداوار== ==اسٽوريج== ==ايپليڪيشن== ==مرڪب== ==احتياطون== ==پڻ ڏسو== [[:باب:ڪيميا]] * [[:باب:طب]] * [[دوري جدول]] * [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]] == ٻاهريان ڳنڍڻا == * [https://www.periodicvideos.com/videos/008.htm Oxygen] at ''[[The Periodic Table of Videos]]'' (University of Nottingham) * [https://www.organic-chemistry.org/chemicals/oxidations/oxygen.shtm Oxidizing Agents > Oxygen] * [https://www.uigi.com/oxygen.html Oxygen (O₂) Properties, Uses, Applications] * [https://www.americanscientist.org/issues/pub/the-story-of-o Roald Hoffmann article on "The Story of O"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170607115422/http://www.americanscientist.org/issues/pub/the-story-of-o |date=2017-06-07 }} * [https://www.webelements.com/webelements/elements/text/O/index.html WebElements.com&nbsp;– Oxygen] * * [https://scrippso2.ucsd.edu/ Scripps Institute: Atmospheric Oxygen has been dropping for 20 years] {{Authority control}} {{featured article}} [[زمرو:آڪسيجن]] [[زمرو:چالڪوجين]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:آڪسيڊائزنگ ايجنٽ]] [[Category:Diatomic nonmetals]] [[Category:Reactive nonmetals]] [[Category:Chemical substances for emergency medicine]] [[Category:Breathing gases]] [[Category:E-number additives]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] hhpyvrqej9m7tw9a57kl4lmx9tg31mh 0 29253 319278 314221 2025-06-13T10:42:02Z Ibne maryam 17680 /* ٻاهريان ڳنڍڻا */ 319278 wikitext text/x-wiki {{Short description|Islamic holiday at the end of Ramadan, first day of Shawwal}} {{Infobox holiday | holiday_name = عيد الفطر | image = {{Photo montage | photo1a = Eid al-Fitr prayer, Suleymaniye Mosque, Istanbul - Aug 30, 2011.jpg | photo37a = Hari Raya lantern.jpg | photo2b=Eid m.jpg | size= 240px | spacing = 0 | color = black | color_border = green}} | caption = مٿي کان: مسلمان سليماني مسجد، استنبول، ترڪي ۾ عيد نماز ادا ڪندي؛ الجزائر ۾ جشن دوران ڪيڪ ۽ مٺايون، جيڪي مشهور طور تي استعمال ڪيا ويا آهن؛ انڊونيشيا ۾ عيد جي جشن دوران روشني ڪئي پئي وڃي. | official_name = عيد الفطر (عربي) | nickname = ننڍي عيد، مٺي عيد | observedby = سڄي ڌرتي جا مسلمان<br> List <br> {{flag|Afghanistan}} <br> {{flag|Albania}} <br> {{flag|Algeria}} <br> {{flag|Australia}} <br/> {{flag|Bahrain}} <br/> {{flag|Bangladesh}} <br/> {{flag|Benin}} <br/> {{flag|Bosnia and Herzegovina}} <br/> {{flag|Brunei}}</br> {{flag|Burkina Faso}} <br/> {{flag|Cameroon}}<br /> {{flag|Canada}}<br/> [[سينٽرل آفريڪن ريپبلڪ]] <br /> {{flag|Chad}} <br /> {{flag|Comoros}} <br/> {{flag|Djibouti}} <br/> {{flag|East Timor}} <br/> {{flag|Egypt}}<br/> {{flag|Eritrea}}<br /> {{flag|Ethiopia}}<br /> {{flag|France}} <br /> {{flag|Gabon}} <br /> {{flag|Gambia}} <br /> {{flag|Germany}} <br /> {{flag|Ghana}} <br /> {{flag|Guinea}} <br /> {{flag|Guinea-Bissau}} <br /> {{flag|India}}<br /> {{flag|Indonesia}}<br /> {{flag|Iran}} <br /> {{flag|Iraq}}<br />{{flag|Ivory Coast}}<br />{{flag|Jordan}}<br />{{flag|Kazakhstan}}<br />{{flag|Kenya}}<br />{{flag|Kosovo}}<br />{{flag|Kuwait}}<br />{{flag|Kyrgyzstan}}<br />{{flag|Lebanon}}<br />{{flag|Libya}}<br />{{flag|Madagascar}}<br />{{flag|Malaysia}}<br />{{flag|Malawi}}<br />{{flag|Maldives}}<br />{{flag|Mauritius}}<br />{{flag|Mauritania}}<br />{{flag|Morocco}}<br />{{flag|Nepal}} <br> {{flag|Niger}} <br> {{flag|Nigeria}} <br> [[Northern Cyprus]] <br> [[اتر مقدونيا]] <br /> {{flag|Oman}}<br />{{flag|Pakistan}}<br />{{flag|State of Palestine|Palestine}}<br />{{flag|Philippines}}<br />{{flag|Qatar}}<br />{{flag|Rwanda}}<br />{{flag|Saudi Arabia}}<br />{{flag|Senegal}}<br />{{flag|Serbia}}<br />{{flag|Sierra Leone}}<br />{{flag|Singapore}} <br> {{flag|Somalia}} <br> [[Somaliland]] <br> {{flag|South Sudan}}<br />{{flag|Spain}}<br />{{flag|Sri Lanka}}<br />{{flag|Sudan}}<br />{{flag|Suriname|Surinam}}<br />{{flag|Syria}}<br />{{flag|Tajikistan}}<br />{{flag|Tanzania}}<br /> {{flag|Thailand}}<br /> {{flag|Togo}}<br />{{flag|Tunisia}}<br />{{flag|Turkey}}<br />{{flag|Turkmenistan}}<br />{{flag|Uganda}}<br />{{flag|United Arab Emirates}} <br> {{flag|United Kingdom}} <br> {{flag|United States}} <br> {{flag|Uzbekistan}} <br> [[مغربي صحارا]] <br> {{flag|Yemen}} | type = Islamic | longtype = اسلامي اهميت | significance = رمضان المبارڪ ۾ روزا ختم ٿيڻ جي يادگار | date = 1 شوال <ref name="ummalqura"/> | date2019 = 4 June<ref name="ummalqura"/> (Saudi Arabia and some other countries)<ref>{{cite web|url=https://www.islamicfinder.org/islamic-calendar/2020/May/?type=Gregorian|title=Gregorian vs Hijri Calendar|access-date=4 June 2019|publisher=islamicfinder.org|archive-date=24 June 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200624125108/https://www.islamicfinder.org/islamic-calendar/2020/May/?type=Gregorian|url-status=live}}</ref> 5 June (Pakistan and some other countries) | date2024 = 10 April - 12 April{{efn|1="The actual date may vary as per the moon sighting"}}<ref>{{Cite news |last=Singh |first=Bhupinder |date=2 April 2023 |title=When Is Eid Al-Fitr 2023? Eid Al-Fitr History, Significance, All You Need To Know About Holy Festival |url=https://www.indiatimes.com/trending/social-relevance/when-is-eid-al-fitr-2023-history-significance-celebration-597357.html |website=The Times of India |language=en |access-date=10 April 2023 |archive-date=10 April 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230410183457/https://www.indiatimes.com/trending/social-relevance/when-is-eid-al-fitr-2023-history-significance-celebration-597357.html |url-status=live }}</ref> | date2025 = 31 March - 2 April | celebrations = عيد جي نماز، خيرات، اجتماعي گڏجاڻيون، عيد جا طعام، عيدي (تحفا) ڏيڻ، لباس پائڻ. | relatedto = [[Ramadan]], [[Eid al-Adha]] }} [[File:The Badshahi in all its glory during the Eid Prayers.JPG|thumb|[[پاڪستان]] جي [[لاھور|لاهور شهر]] جي [[بادشاهي مسجد]] ۾ عيد الفطر جو اجتماع]] '''عيد الفطر''' (Eid al-Fitr، معنيٰ: روزا رکڻ جي خاتمي جو تهوار) اسلام ۾ ٻن عيدن (جشن جي ڏينهن) مان پهريون آهي، ٻيو عيد الاضحيٰ (الله جي آڏو قرباني پيش ڪرڻ جي عيد) آهي. اها اسلامي ڪئلينڊر جي ڏهين مهيني، شوال جي پهرين ڏينهن تي ملهايو ويندو آهي. عيد الفطر سڄي دنيا ۾ مسلمان ملهائيندا آهن، الله جي شڪرگذاري جي ڏينهن طور، جيئن هو صراط المستقيم (اسلام) ڏانهن هدايت ڪري ۽ رمضان جي مهيني ۾ روزا رکڻ ۽ جيڪي عبادتون الله مقرر فرمايو آهي، ھنن کي ادا ڪرڻ جي توفيق ڏنيون. <ref name="آسان فقه2">- ڪتاب: آسان فقه، از: مولانا محمد يوسف اصلاحي، مترجم: محمد عاشق ڌامراھا، مھراڻ اڪيڊمي شڪارپور، جنوري 2002 - صہ 277</ref> هن ڏينهن کي دنيا جي مختلف ٻولين ۽ ملڪن ۾ مختلف نالن سان سڃاتو وڃي ٿو. [[رمضان]] جيڪو اسلام جي بنيادي رڪنن مان ٽيون رڪن، روزا رکڻ جو مهينو آهي، الله تعالٰي ان جا روزا مڪمل ڪرڻ تي عيد مشروع ڪئي آھي جنھن ۾ ھو الله تعالٰي جو شڪر ادا ڪرڻ، الله (ڌڻي) جي وڏائي بيان ڪرڻ، جھڙي طرح ان جو حق آهي ۽ الله جو ذڪر (ياد) ڪرڻ، جئين پنهنجي اباڻي کي ياد ڪرڻ يا ان کان وڌيڪ، جي لاءِ جمع ٿين. ھن عيد ۾ الله تعالٰي مسلمانن تي صدقه الفطر ( فطرانو ) ۽ ٻه رڪعت، عيد جي نماز ادا ڪرڻ کي مقرر ڪيو آھي. عيد الفطر جي نماز ٻن رڪعتن تي مشتمل آهي جيڪا عام طور تي کليل ميدان/ميدان يا وڏي هال ۾ ادا ڪئي ويندي آهي. اها صرف جماعت (جماعت) ۾ ادا ڪري سگهجي ٿي ۽ ان ۾ ڇهه اضافي تڪبيرون شامل آهن (تڪبير پڙهندي ڪنن تائين هٿ کڻڻ، "الله اڪبر" چوڻ، جنهن جو مطلب آهي "خدا سڀ کان وڏو آهي"). نماز کان پوءِ، اتي موجود مسلمان، هڪ ٻئي کي ڀاڪر پائي عيد مبارڪ جا لفظ چوندا آهن. عيد جي هڪ ٻي خاصيت عيد لاءِ خاص طور تي ٺهيل مٺايون آهن، تنهن ڪري هن عيد کي "مٺي عيد" پڻ چيو ويندو آهي. ==تاريخ== ==عيدالفطر جون سنتون== عيدالفطر جون ھيٺيون 12 سنتون آهن<ref name="آسان فقه"> - ڪتاب: آسان فقه، از: مولانا محمد يوسف اصلاحي، مترجم: محمد عاشق ڌامراھا، مھراڻ اڪيڊمي شڪارپور، جنوري 2002 - صہ 277 </ref>: # پاڻ کي سينگارڻ، سنوارڻ جو انتظام ڪرڻ #غسل ڪرڻ #ڏندڻ ھڻڻ # عمدو لباس پائڻ #خوشبو استعمال ڪرڻ # صبح جو سوير اٿڻ #عيدگاھ ۾ سوير پھچڻ #عيدگاھ ۾ وڃڻ کان اڳ [[ فطرو]] ادا ڪرڻ #عيدگاھ وڃڻ کان اڳ ڪا مٺي شئي کائڻ # عيد جي نماز عيدگاھ ۾ پڙھڻ #رستي ۾ آھستي آھستي تڪبير پڙھڻ #ھڪ رستي کان پيدل وڃڻ ۽ ٻئي رستي کان موٽڻ ==عيد جي نماز== عيد جي نماز ۾ ٻہ رڪعتون واجب شامل آهن ۽ ان جي صحيح ۽ واجب ھجڻ لاء ساڳيا شرط آھن، جيڪي جمعي جي نماز جا آھن، پر عيد جي نماز ۾ خطبو شرط ناھي جيڪو جمعي جي نماز ۾ لازمي شرط ھوندو آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد نماز ۾ خطبو سنت آھي. عيد جي نماز جو وقت سج نڪرڻ کان پوء ۽ سج جي زوال تائين جاري رھي ٿو، پر مستحب آھي تہ عيد جي نماز ۾ دير نہ ڪئي وڃي. اھا نماز اڪيلي سر نہ ٿي پڙھي سگھجي.<ref name="آسان فقه" /> ان جي قضا ڪانہ ٿيندي آهي. ھن نماز ۾ اذان ۽ اقامت نہ ٿيندي آهي. اھل حديث وارن لاء عيد نماز ۾ عورتن جي ۽ ٻارن جي شرڪت سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد جو خطبو نه صيف سنت آھي بلڪه ان جو ٻڌڻ واجب آهي. خطبو نماز بعد پڙھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ٻہ خطبا پڙھڻ ۽ ٻنھي جي وچ ۾ جمعي جي نماز جي خطبي واري وقفي جيترو ويھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ==ملڪ جي لحاظ کان طريقا ۽ ثقافت== ==شمسي ڪئلينڊر ۾== ==گيلري== [[File:Sholakia_Eidgah_Maidan_08.jpg|thumb|right|[[بنگلاديش|بنگلادیش]] جي شولڪيا شهر ۾ عيد جو جشن - سڀ کان وڏو عيد اجتماع]] [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb| ايران جي صوبي مغربي آذربائيجان شهر جي ارميا ۾ عيدالفطر جي نماز جي هڪ پراڻي تصوير]] ==پڻ ڏسو== [[:باب:اسلام]] * [[عيد الاضحي|عيد الاضحيٰ]] * [[روزو|اسلام ۾ روزو رکڻ]] * [[رمضان|رمضان المبارڪ جو مهينو]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{عيد}} {{اسلامي موڪلون}} {{ڪومنز زمرو|عيد الفطر}} [[زمرو:عيد]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[زمرو:اسلامي مقدس ڏينھن]] [[زمرو:ايران ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:افغانستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ڀارت ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:بنگلاديش ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:پاڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ترڪي ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سري لنڪا ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سعودي عرب ۾ عام موڪلن جا ڏينهن]] [[زمرو:مصر ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ميانمار ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ازبڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:آذربائيجان ۾ عام موڪل جا ڏينهن]] ==حوالا== {{حوالا}} {{رمضان جا موضوع|state=expanded}} [[زمرو:ازبڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:اسلام]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[زمرو:بنگلاديش ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ڀارت ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ترڪي ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:پاڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:رمضان]] [[زمرو:سري لنڪا ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سعودي عرب ۾ عام موڪلن جا ڏينهن]] [[زمرو:عيد]] [[زمرو:مصر ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:آذربائيجان ۾ عام موڪل جا ڏينهن]] eb084109bn74cp8xlm6wp58z5i8trzj 0 30282 319103 319101 2025-06-12T11:59:48Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319103 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Zinc fragment sublimed and 1cm3 cube.jpg | subdivision_type = حالت (STP تي) | subdivision_name = سالڊ | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 30 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 18, 2 | seat_type = وجود | seat = شروع کان (primordial) | seat1_type = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | seat1 = 1.65 (پالنگ اسڪيل) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = (1180°K) (907°C) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = (692.68°K)<br>(419.53°C) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 7.32 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 115 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 25.470 جول في مول.ڪيلون | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 65.38 | subdivision_name3 = 12 | subdivision_name4 = 4 | subdivision_name5 = d-block | subdivision_name6 = 3d10 4s2 [[آرگون|[Ar]]] | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 134 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 =پهرين: 906.4<br>ٻئي: 1733.3<br>ٽئي: 3833 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: 2+، 2-، 0، 1+ | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date = 7.140 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر | name = جست | official_name = Zinc | native_name = <small>₃₀</small>Zn | government_type = | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | image_blank_emblem = | blank_emblem_type = نشان }} [[عڪس:Zinc fragment sublimed and 1cm3 cube.jpg|thumb|کاٻو|جست جون حالتون]] '''جست''' يا '''زنڪ''' (Zinc) هڪ ڪيميائي تت آهي جن جو نشان "Zn" ۽ ايٽمي نمبر "30" آهي. اها سفيد رنگ جو هڪ منتقلي ڌاتو آهي جو قلعي کان ٿورو دير سان پگھرندو آهي. ڪمري جي گرميء پد تي ٿورو ڀُرندڙ آهي ۽ جڏهن آڪسائيڊ واري پرت هٽايي ويندي آهي ته ان جو رنگ چمڪندڙ-سرمئي رنگ جو هوندو آهي. اهو دوراني جدول جي گروپ 12 (IIB) ۾ پهريون عنصر آهي. ڪجهه لحاظ کان، زنڪ ڪيميائي طور تي ميگنيشيم سان ملندڙ جلندڙ آهي؛ ٻئي عنصر صرف هڪ عام آڪسيڊيشن حالت (+2) ڏيکارين ٿا ۽ Zn+² ۽ Mg+² آئن ساڳي سائيز جا آهن. هي عنصر خالص حالت ۾ نه ملندو آهي ۽ صرف سلفائيڊ مرڪب (ZnSO4) جي شڪل ۾ ملي ٿو. زنڪ ڌرتيءَ جي ڪرسٽ ۾ 24 هون سڀ کان وڌيڪ گهڻائي وارو عنصر آهي ۽ ان ۾ پنج مستحڪم آئسوٽوپس آهن. سڀ کان عام زنڪ معدنيات اسفيلريٽ (زنڪ بلينڊ)، هڪ زنڪ سلفائيڊ معدنيات آهي. انهيءَ ڪري سلفائيڊ آف زنڪ مان جست ٺاهڻ جا ڪارخانا موجود آهن. قديم زماني مٿئين مرڪب کي ٽامي سان ملائي پيتل جا ٿانوَ ٺاهبا هئا. جست انسانن، جانورن، ٻوٽن ۽ خوردبيني حيات لاءِ هڪ ضروري عنصر آهي ۽ پيدائش کان اڳ ۽ پيدائش کان پوءِ ٻارن جي ترقي لاءِ ضروري آهي.<ref name="Hambridge20072">{{Cite journal|author=Hambidge, K. M.|author2=Krebs, N. F.|date=2007|title=Zinc deficiency: a special challenge|journal=J. Nutr.|volume=137|issue=4|pages=1101–5|doi=10.1093/jn/137.4.1101|pmid=17374687|doi-access=free|name-list-style=amp}}</ref> اهو انساني جسم ۾ لوهه کان پوءِ ٻيو نمبر سڀ کان وڌيڪ گهڻائي وارو ڌاتو آهي، ڪيترن ئي اينزائمز لاءِ هڪ اهم ڪوفيڪٽر، ۽ واحد ڌاتو جيڪو سڀني اينزائمز طبقن ۾ ظاهر ٿئي ٿو. زنڪ پڻ مرجان جي واڌ لاءِ هڪ ضروري غذائي عنصر آهي.<ref>{{Cite journal|last1=Xiao|first1=Hangfang|last2=Deng|first2=Wenfeng|last3=Wei|first3=Gangjian|last4=Chen|first4=Jiubin|last5=Zheng|first5=Xinqing|last6=Shi|first6=Tuo|last7=Chen|first7=Xuefei|last8=Wang|first8=Chenying|last9=Liu|first9=Xi|date=October 30, 2020|title=A Pilot Study on Zinc Isotopic Compositions in Shallow-Water Coral Skeletons|url=https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1029/2020GC009430#:~:text=Although%20excess%20Zn%20is%20toxic,of%20zooxanthellae%20and%20calcification%20of|journal=Geochemistry, Geophysics, Geosystems|volume=21|issue=11|bibcode=2020GGG....2109430X|doi=10.1029/2020GC009430|s2cid=228975484}}</ref> زنڪ جي گهٽتائي ترقي پذير دنيا ۾ لڳ ڀڳ ٻه ارب ماڻهن کي متاثر ڪري ٿي ۽ ڪيترن ئي بيمارين سان لاڳاپيل آهي. ٻارن ۾، گهٽتائي واڌ ويجهه ۾ رڪاوٽ، دير سان جنسي پختگي، انفيڪشن جي حساسيت ۽ دستن جو سبب بڻجندي آهي.<ref name="Hambridge20073">{{Cite journal|author=Hambidge, K. M.|author2=Krebs, N. F.|date=2007|title=Zinc deficiency: a special challenge|journal=J. Nutr.|volume=137|issue=4|pages=1101–5|doi=10.1093/jn/137.4.1101|pmid=17374687|doi-access=free|name-list-style=amp}}</ref> رد عمل مرڪز ۾ زنڪ ايٽم سان اينزائمز، جهڙوڪ انسانن ۾ الڪوحل ڊيهائيڊروجنيز، حياتي ڪيميا ۾ وڏي پيماني تي آهن.<ref>{{cite book|title=Metallomics and the Cell|last1=Maret|first1=Wolfgang|date=2013|publisher=Springer|isbn=978-94-007-5561-1|editor1-last=Banci|editor1-first=Lucia|series=Metal Ions in Life Sciences|volume=12|pages=479–501|chapter=Zinc and the Zinc Proteome|doi=10.1007/978-94-007-5561-1_14|pmid=23595681}}</ref> زنڪ جو وڌيڪ استعمال ايٽيڪسيا، سستي ۽ ٽامي جي گهٽتائي جو سبب بڻجي سگهي ٿو. سامونڊي حياتي دائري ۾، خاص طور تي قطبي علائقن ۾، زنڪ جي کوٽ بنيادي الجي برادرين جي حياتيات کي متاثر ڪري سگهي ٿي، ممڪن طور تي پيچيده سامونڊي ٽرافڪ جوڙجڪ کي غير مستحڪم ڪري سگهي ٿي ۽ نتيجي طور حياتياتي تنوع کي متاثر ڪري سگهي ٿي.<ref>{{Cite web|url=https://phys.org/news/2022-06-zinc-vital-evolution-complex-life.html|title=Zinc vital to evolution of complex life in polar oceans|last=Anglia|first=University of East|website=phys.org|language=en|access-date=2023-09-03}}</ref> پيتل، مختلف تناسب ۾ ٽامي ۽ زنڪ جو هڪ مصر، ٽئين صدي قبل مسيح ۾ ايجين، وچ اوڀر ۽ وچ ايشيا ۾ استعمال ڪيو ويو. ٻئي صدي قبل مسيح ۾ اهو انهن علائقن ۾ استعمال ڪيو ويو جن ۾ هن وقت اولهه هندستان، ازبڪستان، ايران، شام، عراق ۽ اسرائيل شامل آهن. هن عنصر جو نالو شايد ڪيميا دان پيراسيلسس پاران جرمن لفظ زنڪي (پرانگ، ڏند) جي نالي تي رکيو ويو هو. جرمن ڪيميا دان اينڊرياس سيگسمنڊ مارگراف کي 1746 ۾ خالص ڌاتو زنڪ دريافت ڪرڻ جو ڪريڊٽ ڏنو ويو آهي. لوئيگي گالواني ۽ اليسندرو وولٽا جي ڪم 1800 تائين زنڪ جي اليڪٽرڪ ڪيميڪل خاصيتن کي دريافت ڪيو. لوهه جي سنکنرن جي مزاحمت لاء زنڪ پليٽنگ (گيلوانائيزنگ) هن ڌات جو اهم استعمال آهي. ٻيا استعمال بجلي جي بيٽرين، ننڍين غير ساختي ڪاسٽنگ، ۽ پيتل جهڙن مصرعن ۾ آهن. مختلف قسم جا زنڪ مرڪب عام طور تي استعمال ڪيا ويندا آهن (جهڙوڪ زنڪ ڪاربونيٽ ۽ زنڪ گلوڪوونيٽ) غذائي سپليمنٽس طور، ڊيوڊورنٽ ۾ زنڪ ڪلورائڊ، اينٽي ڊنڊرف شيمپو ۾ زنڪ پائريٿيون، لُومينسنٽ پينٽس ۾ زنڪ سلفائيڊ ۽ نامياتي ليبارٽري ۾ ڊائي ميٿائل زنڪ يا ڊائي ميٿائل زنڪ. ==تاريخ== پهريون دفعو حـڪـيـم بارڪـل سوس [[سوئٽزرلينڊ]] جي رهاڪو 1541ع ۾ هن کي خالص حالت ۾ ظاهر ڪيو. جست جي استعمال ســان ڪـيــڊمـم شيهي ۽ پاري جو زهر ختم ٿي وڃي ٿو. سنڌ ۾ جست جي ٿانون جو استعمــال اڃــا رائج آهي، جست جي کوٽ سبب ريٽينا (اک جي بناوٽ جو هڪ حصو) جي گهرڙن ۾ ڀڃ ٽوڙ شروع ٿي ويندي آهي. ٻارن کي دست هجن ته ان لاءِ جست ڪم آڻبو آهي. جست کي عربي ۾ شبه، فارسيءَ ۾ جسر، سنسڪرت ۾ شر، بنگاليءَ ۾ دست، انگريزيءَ ۾ Zinc ۽ لاطينيءَ ۾ Zinc Metalicum چيو وڃي ٿو. هن جو مزاج گرم ۽ خشڪ آهي. سنڌ ۾ آڳاٽي وقت ۾ ٺڪر جي ٿانوَن کانسواءِ جست جا ٿانوَ به استعمال ڪيا ويندا هئا، جن ۾ گلاس، ٿالهيون، وٽيون وغيره شامل آهن.<ref>ڪتاب: [[انسائيڪلوپيڊيا سنڌيانا]]، جلد ٽيون، ڇپيندڙ: [[سنڌي ٻولي جو با اختيار ادارو|سنڌي لئنگئيج اٿارٽي]] (ISBN: 978-969-9098-40-6) سال: 2011 </ref> ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:منتقلي ڌاتو]] [[زمرو:غذائي معدنيات]] [[زمرو:آتشبازي]] [[Category:Reducing agents]] [[Category:Chemical elements with hexagonal close-packed structure]] [[Category:Pyrotechnic fuels]] [[Category:Native element minerals]] [[Category:Alchemical substances]] lahiwmh0ui11z2mlnsg20g12wmkpqjy 319195 319103 2025-06-12T17:01:19Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319195 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Zinc fragment sublimed and 1cm3 cube.jpg | subdivision_type = حالت (STP تي) | subdivision_name = سالڊ | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 30 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 18, 2 | seat_type = وجود | seat = شروع کان (primordial) | seat1_type = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | seat1 = 1.65 (پالنگ اسڪيل) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = (1180°K) (907°C) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = (692.68°K)<br>(419.53°C) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 7.32 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 115 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 25.470 جول في مول.ڪيلون | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 65.38 | subdivision_name3 = 12 | subdivision_name4 = 4 | subdivision_name5 = d-block | subdivision_name6 = 3d10 4s2 [[آرگون|[Ar]]] | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 134 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 =پهرين: 906.4<br>ٻئي: 1733.3<br>ٽئي: 3833 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: 2+، 2-، 0، 1+ | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date = 7.140 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر | name = جست | official_name = Zinc | native_name = <small>₃₀</small>Zn | government_type = | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | image_blank_emblem = | blank_emblem_type = نشان }} [[عڪس:Zinc fragment sublimed and 1cm3 cube.jpg|thumb|کاٻو|جست جون حالتون]] '''جست''' يا '''زنڪ''' (Zinc) هڪ ڪيميائي تت آهي جن جو نشان "Zn" ۽ ايٽمي نمبر "30" آهي. اها سفيد رنگ جو هڪ منتقلي ڌاتو آهي جو قلعي کان ٿورو دير سان پگھرندو آهي. ڪمري جي گرميء پد تي ٿورو ڀُرندڙ آهي ۽ جڏهن آڪسائيڊ واري پرت هٽايي ويندي آهي ته ان جو رنگ چمڪندڙ-سرمئي رنگ جو هوندو آهي. اهو دوراني جدول جي گروپ 12 (IIB) ۾ پهريون عنصر آهي. ڪجهه لحاظ کان، زنڪ ڪيميائي طور تي ميگنيشيم سان ملندڙ جلندڙ آهي؛ ٻئي عنصر صرف هڪ عام آڪسيڊيشن حالت (+2) ڏيکارين ٿا ۽ Zn+² ۽ Mg+² آئن ساڳي سائيز جا آهن. هي عنصر خالص حالت ۾ نه ملندو آهي ۽ صرف سلفائيڊ مرڪب (ZnSO4) جي شڪل ۾ ملي ٿو. زنڪ ڌرتيءَ جي ڪرسٽ ۾ 24 هون سڀ کان وڌيڪ گهڻائي وارو عنصر آهي ۽ ان ۾ پنج مستحڪم آئسوٽوپس آهن. سڀ کان عام زنڪ معدنيات اسفيلريٽ (زنڪ بلينڊ)، هڪ زنڪ سلفائيڊ معدنيات آهي. انهيءَ ڪري سلفائيڊ آف زنڪ مان جست ٺاهڻ جا ڪارخانا موجود آهن. قديم زماني مٿئين مرڪب کي ٽامي سان ملائي پيتل جا ٿانوَ ٺاهبا هئا. جست انسانن، جانورن، ٻوٽن ۽ خوردبيني حيات لاءِ هڪ ضروري عنصر آهي ۽ پيدائش کان اڳ ۽ پيدائش کان پوءِ ٻارن جي ترقي لاءِ ضروري آهي.<ref name="Hambridge20072">{{Cite journal|author=Hambidge, K. M.|author2=Krebs, N. F.|date=2007|title=Zinc deficiency: a special challenge|journal=J. Nutr.|volume=137|issue=4|pages=1101–5|doi=10.1093/jn/137.4.1101|pmid=17374687|doi-access=free|name-list-style=amp}}</ref> اهو انساني جسم ۾ لوهه کان پوءِ ٻيو نمبر سڀ کان وڌيڪ گهڻائي وارو ڌاتو آهي، ڪيترن ئي اينزائمز لاءِ هڪ اهم ڪوفيڪٽر، ۽ واحد ڌاتو جيڪو سڀني اينزائمز طبقن ۾ ظاهر ٿئي ٿو. زنڪ پڻ مرجان جي واڌ لاءِ هڪ ضروري غذائي عنصر آهي.<ref>{{Cite journal|last1=Xiao|first1=Hangfang|last2=Deng|first2=Wenfeng|last3=Wei|first3=Gangjian|last4=Chen|first4=Jiubin|last5=Zheng|first5=Xinqing|last6=Shi|first6=Tuo|last7=Chen|first7=Xuefei|last8=Wang|first8=Chenying|last9=Liu|first9=Xi|date=October 30, 2020|title=A Pilot Study on Zinc Isotopic Compositions in Shallow-Water Coral Skeletons|url=https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1029/2020GC009430#:~:text=Although%20excess%20Zn%20is%20toxic,of%20zooxanthellae%20and%20calcification%20of|journal=Geochemistry, Geophysics, Geosystems|volume=21|issue=11|bibcode=2020GGG....2109430X|doi=10.1029/2020GC009430|s2cid=228975484}}</ref> زنڪ جي گهٽتائي ترقي پذير دنيا ۾ لڳ ڀڳ ٻه ارب ماڻهن کي متاثر ڪري ٿي ۽ ڪيترن ئي بيمارين سان لاڳاپيل آهي. ٻارن ۾، گهٽتائي واڌ ويجهه ۾ رڪاوٽ، دير سان جنسي پختگي، انفيڪشن جي حساسيت ۽ دستن جو سبب بڻجندي آهي.<ref name="Hambridge20073">{{Cite journal|author=Hambidge, K. M.|author2=Krebs, N. F.|date=2007|title=Zinc deficiency: a special challenge|journal=J. Nutr.|volume=137|issue=4|pages=1101–5|doi=10.1093/jn/137.4.1101|pmid=17374687|doi-access=free|name-list-style=amp}}</ref> رد عمل مرڪز ۾ زنڪ ايٽم سان اينزائمز، جهڙوڪ انسانن ۾ الڪوحل ڊيهائيڊروجنيز، حياتي ڪيميا ۾ وڏي پيماني تي آهن.<ref>{{cite book|title=Metallomics and the Cell|last1=Maret|first1=Wolfgang|date=2013|publisher=Springer|isbn=978-94-007-5561-1|editor1-last=Banci|editor1-first=Lucia|series=Metal Ions in Life Sciences|volume=12|pages=479–501|chapter=Zinc and the Zinc Proteome|doi=10.1007/978-94-007-5561-1_14|pmid=23595681}}</ref> زنڪ جو وڌيڪ استعمال ايٽيڪسيا، سستي ۽ ٽامي جي گهٽتائي جو سبب بڻجي سگهي ٿو. سامونڊي حياتي دائري ۾، خاص طور تي قطبي علائقن ۾، زنڪ جي کوٽ بنيادي الجي برادرين جي حياتيات کي متاثر ڪري سگهي ٿي، ممڪن طور تي پيچيده سامونڊي ٽرافڪ جوڙجڪ کي غير مستحڪم ڪري سگهي ٿي ۽ نتيجي طور حياتياتي تنوع کي متاثر ڪري سگهي ٿي.<ref>{{Cite web|url=https://phys.org/news/2022-06-zinc-vital-evolution-complex-life.html|title=Zinc vital to evolution of complex life in polar oceans|last=Anglia|first=University of East|website=phys.org|language=en|access-date=2023-09-03}}</ref> پيتل، مختلف تناسب ۾ ٽامي ۽ زنڪ جو هڪ مصر، ٽئين صدي قبل مسيح ۾ ايجين، وچ اوڀر ۽ وچ ايشيا ۾ استعمال ڪيو ويو. ٻئي صدي قبل مسيح ۾ اهو انهن علائقن ۾ استعمال ڪيو ويو جن ۾ هن وقت اولهه هندستان، ازبڪستان، ايران، شام، عراق ۽ اسرائيل شامل آهن. هن عنصر جو نالو شايد ڪيميا دان پيراسيلسس پاران جرمن لفظ زنڪي (پرانگ، ڏند) جي نالي تي رکيو ويو هو. جرمن ڪيميا دان اينڊرياس سيگسمنڊ مارگراف کي 1746 ۾ خالص ڌاتو زنڪ دريافت ڪرڻ جو ڪريڊٽ ڏنو ويو آهي. لوئيگي گالواني ۽ اليسندرو وولٽا جي ڪم 1800 تائين زنڪ جي اليڪٽرڪ ڪيميڪل خاصيتن کي دريافت ڪيو. لوهه جي سنکنرن جي مزاحمت لاء زنڪ پليٽنگ (گيلوانائيزنگ) هن ڌات جو اهم استعمال آهي. ٻيا استعمال بجلي جي بيٽرين، ننڍين غير ساختي ڪاسٽنگ، ۽ پيتل جهڙن مصرعن ۾ آهن. مختلف قسم جا زنڪ مرڪب عام طور تي استعمال ڪيا ويندا آهن (جهڙوڪ زنڪ ڪاربونيٽ ۽ زنڪ گلوڪوونيٽ) غذائي سپليمنٽس طور، ڊيوڊورنٽ ۾ زنڪ ڪلورائڊ، اينٽي ڊنڊرف شيمپو ۾ زنڪ پائريٿيون، لُومينسنٽ پينٽس ۾ زنڪ سلفائيڊ ۽ نامياتي ليبارٽري ۾ ڊائي ميٿائل زنڪ يا ڊائي ميٿائل زنڪ. ==تاريخ== پهريون دفعو حـڪـيـم بارڪـل سوس [[سوئٽزرلينڊ]] جي رهاڪو 1541ع ۾ هن کي خالص حالت ۾ ظاهر ڪيو. جست جي استعمال ســان ڪـيــڊمـم شيهي ۽ پاري جو زهر ختم ٿي وڃي ٿو. سنڌ ۾ جست جي ٿانون جو استعمــال اڃــا رائج آهي، جست جي کوٽ سبب ريٽينا (اک جي بناوٽ جو هڪ حصو) جي گهرڙن ۾ ڀڃ ٽوڙ شروع ٿي ويندي آهي. ٻارن کي دست هجن ته ان لاءِ جست ڪم آڻبو آهي. جست کي عربي ۾ شبه، فارسيءَ ۾ جسر، سنسڪرت ۾ شر، بنگاليءَ ۾ دست، انگريزيءَ ۾ Zinc ۽ لاطينيءَ ۾ Zinc Metalicum چيو وڃي ٿو. هن جو مزاج گرم ۽ خشڪ آهي. سنڌ ۾ آڳاٽي وقت ۾ ٺڪر جي ٿانوَن کانسواءِ جست جا ٿانوَ به استعمال ڪيا ويندا هئا، جن ۾ گلاس، ٿالهيون، وٽيون وغيره شامل آهن.<ref>ڪتاب: [[انسائيڪلوپيڊيا سنڌيانا]]، جلد ٽيون، ڇپيندڙ: [[سنڌي ٻولي جو با اختيار ادارو|سنڌي لئنگئيج اٿارٽي]] (ISBN: 978-969-9098-40-6) سال: 2011 </ref> ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:منتقلي ڌاتو]] [[زمرو:زنڪ گروپ]] [[زمرو:غذائي معدنيات]] [[زمرو:آتشبازي]] [[Category:Reducing agents]] [[Category:Chemical elements with hexagonal close-packed structure]] [[Category:Pyrotechnic fuels]] [[Category:Native element minerals]] [[Category:Alchemical substances]] kjyqy77hwxduo8o5ddogskzzl0s28o1 0 31504 319214 299947 2025-06-12T19:42:53Z InternetArchiveBot 13773 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 319214 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name = نوابزادہ لياقت علي خان |office = [[پاڪستان جو وزيراعظم|پاڪستان جو پهريون وزيراعظم]] |honorific-prefix = ''Shaheed-e-Millat''<ref name="Shaheed">{{cite book|last=Suleri|first=Ziauddin Ahmad|title=Shaheed-e-Millat Liaquat Ali Khan, builder of Pakistan|year=1990|publisher=Royal Book Co.|location=[[مشي گن يونيورسٽي]]|pages=69|url=https://books.google.com/books?id=AhhuAAAAMAAJ&q=shaheed-e-millat&dq=shaheed-e-illat&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwitjKyxju7JAhVKNSYKHa_hAMcQ6AEIJTAA}}</ref><br/>شهيد ملت |native_name = {{Nastaliq| لياقت علي خان}} |image = Liaquat Ali Khan.jpg |monarch = [[جارج ڇهون]] |predecessor = ''[[تحريڪ پاڪستان]]'' |successor = [[خواجہ ناظم الدين]] |office2 = [[وزير دفاع پاڪستان]] |predecessor2 = ''آغاز دفتر'' |successor2 = [[خواجہ ناظم الدين]] |party = [[مسلم (پاڪستان)|مسلم ليگ]] |office1 = [[پرڏيهي معاملن جو وزير (پاڪستان)|پاڪستان جي پرڏيهي معاملن جو وزير]] |predecessor1 = ''Office established'' |successor1 = [[محمد ظفر اللہ خان]] |birth_date = {{birth date|1895|10|1|df=y}} |birth_place = [[مظفر نگر]]، [[برطانوي هندستان جا گڏيل صوبا|گڏيل صوبا]]، [[برطانوي هند جا صوبا ۽ علائقا|برطانوي هند]] <br/> <small> (هينئر ڀارت ۾)</small> |death_date = {{death date and age|1951|10|16|1895|10|1|df=y}} |death_place = [[راولپنڊي]]، [[پنجاب، پاڪستان]]، [[ڊومنين پاڪستان]] |nationality = [[برطانوي هند]] (1895–1947)، [[پاڪستاني قوم]] (1947–1951) |alma_mater = [[علي ڳڙھ مسلم يونيورسٽي]]<br/>[[ايڪسٽر ڪاليج، آڪسفورڊ]]<br/>[[سٽي لاء اسڪول]] |religion = [[اسلام]] |governor_general = [[محمد علي جناح]]<br/>[[خواجہ ناظم الدين]] |term_start = 15 آگسٽ 1947 |term_end = 16 آڪٽوبر 1951 |term_start1 = 15 آگسٽ 1947 |term_end1 = 27 ڊسمبر 1949 |term_start2 = 15 آگسٽ 1947 |term_end2 = 16 آڪٽوبر 1951 |office3 = [[ناڻي جي وزير (ڀارت)|ناڻي جو وزير هندستان]] |term_start3 = 29 آڪٽوبر 1946 |term_end3 = 14 آگسٽ 1947 |predecessor3 = ''آغاز دفتر'' |successor3 = [[آر. ڪي. شانمخم شيٽي|شانمخم شيٽي]] }} [[فائل:LAKhan with family.jpg|کاٻو|frame|لياقت علي خان پنهنجي خاندان سان گڏ]] '''لياقت علي خان''' [[پاڪستان]] جو پهريون وزيراعظم هيو۔ هو [[هندوستان]] جي علائقي [[ڪرنال]] ۾ پيدا ٿيو ۽ [[آڪسفورڊ يونيورسٽي]] مان قانون جي ڊگري ورتي ۽ [[1922ء]] ۾ انگلينڊ بار ۾ شموليت اختيار ڪئي۔ [[1923ء]] ۾ [[هندوستان]] واپس آيو ۽ [[مسلم ليگ]] ۾ شامل ٿيو۔ [[1936ء]] ۾ هو [[مسلم ليگ]] جو سيڪرٽري جنرل بڻيو۔ هي قائد اعظم [[محمد علي جناح]] جو دست راست هيو۔ == ملاحظات == {{حوالا|2}} == وڌيڪ مطالعو == {{Refbegin|30em}} * {{cite book|last=Suleri|first=Ziauddin Ahmad|authorlink=Z. A. Suleri|title=Shaheed-e-Millat Liaquat Ali Khan, builder of Pakistan|location=Karachi|publisher= Royal Book Co (1990)|year=1990|isbn=978-969-407-112-1|ref=harv}} * {{cite book|last=Kazmi|first=Muhammad Raza|authorlink=|title=Liaquat Ali Khan: His Life and Work|location=Karachi|publisher= Oxford University Press|year=2003|isbn=978-0-19-579788-6|ref=harv}} * {{cite book|last=Kazmi|first=Muhammad Raza|authorlink=|title=Liaquat Ali Khan and the freedom movement|location=Lahore|publisher= Pakistan Study Centre|year=1997|asin=B0006FBFSA|ref=harv}} * {{cite book|last=Wolpert|first=Stanley|authorlink=Stanley Wolpert|title=Dear Mr. Jinnah': Selected Correspondence and Speeches of Liaquat Ali Khan, 1937–1947 |location=United Kingdom|publisher= Oxford University Press|year=2005|isbn=978-0-19-597709-7|ref=harv}} * {{cite book|last=Kapur|first=Ashoke|authorlink=|title=Pakistan in Crises |location=United States|publisher= Oxford University Press|year=1991|isbn=0-203-19287-7|ref=harv}} * {{cite book|last=Ekbal|first=Nikhat|authorlink=|title=Great Muslims of Undivided India |location=New Delhi, India|publisher=Kapzal Publications India|year=2009|isbn= 978-81-7835-756-0|ref=harv}} * {{cite book|last=Hay|first=Stephen|authorlink=|title=Sources of Indian Tradition: Modern India and Pakistan |location=United States|publisher=Columbia University Press |year=1988|isbn=0-231-06415-2|ref=harv}} * {{cite book|last=Jone|first=Owen Bennett|authorlink=|title=Pakistan: An eye of storm |location=Yale University, U.S.|publisher=Yale University Press |year=2002|isbn= 978-0-300-09760-3|ref=harv}} {{Refend}} == خارجي ڳنڍڻا == {{Commons category}} * [http://www.kforknowledge.com/2011/11/pakistan-and-modern-world.html گڏيل قومن (اقوام متحدهہ) ۾ لياقت علي خان جي تقرير] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120228054649/http://www.kforknowledge.com/2011/11/pakistan-and-modern-world.html |date=2012-02-28 }} * [http://www.trumanlibrary.org/photographs/ آمريڪا جي دوري وقت لياقت علي خان جون تصويرون] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190616131730/http://www.trumanlibrary.org/photographs/ |date=2019-06-16 }}— تلاش جي خاني ۾ پاڪستان لکو * [https://web.archive.org/web/20090402114442/http://therepublicofrumi.com/47.htm ڪرونيڪل آف پاڪستان] * [http://www.icdc.com/~paulwolf/pakistan/pakintrigue.htm#liaquat لياقت علي خان جو قتل: آمريڪي نيشنل آرڪائيوز مان دستاويزات] * [http://www.storyofpakistan.com# پاڪستان جي ڪهاڻي] {{s-start}} {{s-off}} {{s-new|rows=4|office}} {{s-ttl|title=[[ناڻي جي وزير (ڀارت)|ناڻي جو وزير هندستان]]|years=1946–1947}} {{s-aft|after=[[آر. ڪي. شانمخم شيٽي|شانمخم شيٽي]]}} |- {{s-ttl|title=[[وزير اعظم پاڪستان]]|years=1947–1951}} {{s-aft|rows=2|after=[[خواجہ ناظم الدين]]}} |- {{s-ttl|title=[[وزير دفاع پاڪستان]]|years=1947–1951}} |- {{s-ttl|title=[[پرڏيهي معاملن جو وزير (پاڪستان)|پاڪستان جي پرڏيهي معاملن جو وزير]]|years=1947}} {{s-aft|after=[[محمد ظفر اللہ خان]]}} {{s-end}} {{PakistaniPMs}} {{Pakistan Movement}} {{Conservatism in Pakistan}} {{Authority control}} == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:سياست]] [[زمرو:تحريڪ پاڪستان]] [[زمرو:پاڪستاني شخصيتون]] [[زمرو:پاڪستان جا وزيراعظم]] [[زمرو:تحريڪ پاڪستان جا اڳواڻ]] [[زمرو:تحريڪ پاڪستان جا اڳواڻ]] [[زمرو:پاڪستاني مسلم شخصيتون]] [[زمرو:1895ع جون پيدائشون]] [[زمرو:1951ع جون فوتگيون]] rnbepynz7itekym5nvju0i7ilbe696r 0 34177 319264 314456 2025-06-13T10:02:46Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319264 wikitext text/x-wiki {{Short description|Islamic holiday on the tenth day of Dhu al-Hijja}} {{For|the Eid after Ramadan|Eid al-Fitr}} {{Infobox holiday | holiday_name = عيد الاضحي | official_name = عيد الاضحيٰ (عربي) | image = Eid Blessings WDL6855.png | caption = سال 1730ع جو هڪ خطاطي جو نمونو جن تي عربي ۾ عيد الاضحي جي تبريڪ لکل آهي. | observedby = سڄي دنيا جا مسلمان <br> {{flag|Afghanistan}}<br />{{flag|Albania}}<br />{{flag|Algeria}}<br />{{flag|Bahrain}}<br />{{flag|Bangladesh}}<br />{{flag|Benin}}<br />{{flag|Bosnia and Herzegovina}}<br />{{flag|Brunei}}<br />{{flag|Burkina Faso}}<br />{{flag|Burundi}}<br />{{flag|Cameroon}} <br> [[سينٽرل آفريڪن ريپبلڪ]] <br />{{flag|Chad}}<br />{{flag|Comoros}}<br />{{flag|Djibouti}}<br />{{flag|East Timor}}<br />{{flag|Egypt}}<br />{{flag|Eritrea}}<br />{{flag|Ethiopia}}<br />{{flag|Gabon}}<br />{{flag|Gambia}}<br />{{flag|Ghana}}<br />{{flag|Guinea}}<br />{{flag|Guinea-Bissau}}<br />{{flag|Guyana}}<br />{{flag|India}}<br />{{flag|Indonesia}}<br />{{flag|Iran}}<br />{{flag|Iraq}}<br />{{flag|Ivory Coast}}<br />{{flag|Jordan}}<br />{{flag|Kazakhstan}}<br />{{flag|Kenya}}<br />{{flag|Kosovo}}<br />{{flag|Kuwait}}<br />{{flag|Kyrgyzstan}}<br />{{flag|Lebanon}}<br />{{flag|Libya}}<br />{{flag|Madagascar}}<br />{{flag|Malaysia}}<br />{{flag|Maldives}}<br />{{flag|Mauritania}}<br />{{flag|Morocco}}<br />{{flag|Myanmar}}<br />{{flag|Nepal}}<br />{{flag|Niger}}<br />{{flag|Nigeria}} <br />[[شمالي ڪپرس]] <br />{{flag|Oman}}<br />{{flag|Pakistan}}<br />{{flag|Palestine}}<br />{{flag|Philippines}}<br />{{flag|Qatar}}<br />{{flag|Rwanda}}<br />{{flag|Saudi Arabia}}<br />{{flag|Senegal}}<br />{{flag|Sierra Leone}}<br />{{flag|Singapore}}<br />{{flag|Somalia}} <br /> [[صوماليا|صومالي لينڊ]] <br /> {{flag|South Sudan}}<br />{{flag|Spain}}<br />{{flag|Sri Lanka}}<br />{{flag|Sudan}} <br />[[سورينام]] <br />{{flag|Syria}}<br />{{flag|Tajikistan}}<br />{{flag|Tanzania}}<br />{{flag|Togo}}<br />{{flag|Tunisia}}<br />{{flag|Turkey}}<br />{{flag|Turkmenistan}}<br />{{flag|Uganda}}<br />{{flag|United Arab Emirates}}<br />{{flag|Uzbekistan}} <br /> [[مغربي صحارا]] <br> {{flag|Yemen}} | type = اسلامي تهوار | significance = الله جي حڪم جي تعميل ۾ ابراهيم عليه السلام جي پنهنجي پٽ جي قرباني ڏيڻ جي رضامندي جي ياد ۾ <br /> End of the annual [[Hajj]] | begins = 10 ذوالحج | ends = 13 ذوالحج | date2019 = 11 آگسٽ، 2019ع | date2024 = 16 - 20 جون، 2024ع | date2025 = 6 - 10 جون، 2025ع | observances = نماز عيد، قرباني | relatedto = [[حج]]؛ [[عيد الفطر]] | alt = | nickname = قرباني جي عيد، وڏي عيد | litcolor = | celebrations = عيد الاضحيٰ جي ٽي ڏينهن ۾ مسلمان ڪند آهن ۽ هڪ ٻئي کي مبارڪباد ڏيندا آهن. | date = 9 ذوالحج | weekday = 3 | month = ذوالحج | scheduling = | duration = 3 days | frequency = هر هجري سال | firsttime = | startedby = [[ابراھيم عليه السلام]] }} '''عيد الاضحيٰ''' يا قرباڻي واري عيد، مسلمانن جو تهوار آهي، جيڪو قرباني لاء مقرر ڪيو ويو آھي. مسلمان ٻن طرح جون عيدون ملھائيندا آھن. ھڪ کي [[عيد الفطر]] ۽ ٻي کي عيد الاضحيٰ چيو ويندو آھي. عيد الاضحيٰ [[ذوالحج]] جي ڏھ تاريخ تي ملھائي ويندي آھي. ھڪ ڏينھن اڳ 9 ذوالحج جنهن کي "يوم عرفه" سڏيو وڃي ٿو، حاجي عرفات جي ميدان ۾ به پهچندا آهن، جيڪو حج جو لازم رڪن آھي. انس بن مالڪ فرمائن ٿا تہ، "جھالت جي دور ۾ ماڻھن سال ۾ ٻہ ڏينھن راند روند جي لاءِ مقرر ڪري ڇڏيا ھئا. رسول الله (صلي الله عليه وآلهٖ وسلم) جڏھن مديني منور تشريف آندي تہ ارشاد فرمايو، "ماڻھن جي راند روند جي لاءِ ٻہ ڏينھن مقرر ھيا، الله تعاليٰ انھن کي انھن کان بھتر ڏينھن، يعني عيدالفطر ۽ عيد الاضحيٰ ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آھي". <ref>سنن نسائي:جلد اول:حديث نمبر 1561 </ref> [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] مسلمانن جي لاءِ دنيا ۾ ٽي عيدون آھن. عبد الله ابن عباس کان روايت آھي تہ رسول الله (صلي الله عليه وآله وسلم) ارشاد فرمايا تہ؛ "جمعه المبارڪ به عيد جو ڏينھن آھي جو الله تعاليٰ مسلمانون کي عطا ڪيو، سو! جيڪو جمعي جي نماز جو ارادو ڪري، تہ غسل ڪري ۽ جيڪڏھن خوشبو ميسر ھجي تہ لڳائي ۽ توھان تي پر مسواڪ (بہ) لازم آھي". <ref>سنن ابن ماجہ:جلد اول:حديث نمبر 1098</ref> ذوالحج جي 9 تاريخ کي يوم عرفه يا عرفه جو ڏينهن سڏيندا آهن ۽ 10 ذوالحج کي يوم النحر يا قرباني جو ڏينهن سڏبو آهي ۽ 10، 11, 12 ۽ 13 ذوالحج کي ايام تشريق سڏيندا آهن.<ref name="آسان فقه"> - ڪتاب: آسان فقه، از: مولانا محمد يوسف اصلاحي، مترجم: محمد عاشق ڌامراھا، مھراڻ اڪيڊمي شڪارپور، جنوري 2002 - صہ 277 کان 282 </ref> عيد الاضحيٰ اسلام ۾ ٻن مکيه تہوارن مان ٻيو عيد الفطر سان گڏ آهي. اها هجري ڪئلينڊر جي آخري مهيني يعني 12هين مهيني، ذوالحج جي 10 تاريخ تي پوي ٿي.<ref>{{cite encyclopedia|title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions|url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|language=en|date=11 March 2025}}</ref> قرباني ۽ تڪبير (الله جي وڏائي بيان ڪرڻ) کي عام طور تي ايندڙ ٽن ڏينهن تائين اڳتي وڌايو ويندو آهي، جن کي تشريق جا ڏينهن چيو ويندو آهي. عيد الاضحيٰ کي ڪڏهن ڪڏهن "وڏي عيد" به چيو ويندو آهي، ڇاڪاڻ ته ان جي ملهائڻ کي 3 ڏينهن وڌيڪ وڌايو ويندو آهي.<ref name="Metro2020-07-31-01a2">{{cite web|url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid?|last1=Haigh|first1=Phil|date=31 July 2020|website=Metro|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|archive-date=2020-09-23|access-date=25 April 2021|quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> عيد الفطر وانگر، عيد جي نماز عيد الاضحيٰ جي صبح ادا ڪئي ويندي آهي، جنهن کان پوءِ ٻڪري، رڍ، ڳئون يا اٺ جي قرباني ادا ڪئي ويندي آهي. اسلامي روايت ۾، اهو ابراهيم جي پنهنجي پٽ، اسماعيل (عليه السلام) کي قربان ڪرڻ جي رضامندي کي خدا جي حڪم جي اطاعت جي عمل طور تي عزت ڏئي ٿو.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140|title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis|last1=Firestone|first1=Reuven|date=January 1990|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-0331-0}}</ref> حاجي عام طور تي عيد الاضحيٰ تي حج جو مناسڪ، يعني بيت الله جو طواف ۽ صفا ۽ مروه جي ٽڪرين جي درميان سعي ڪندا آهن، ان سان گڏ عيد جي ڏينهن ۽ ايندڙ ٻن ڏينهن جمرات (پٿر جيڪا ان جاء تي رکيل آهن جتي شيطان نافرني وسوسو وجهڻ جي ڪوشش ڪيو) تي رمي (ڪنڪريون مارڻ جو عمل) ادا ڪندا آهن. ==عيدالاضحي جون سنتون== عيد الضحي ج جي ڏينهن عيدگاھ وڃڻ کان پھريون ڪجهه نہ کائڻ سنت آھي. عيدگاھ وڃڻ وقت بلند آواز ۾ تڪبيرون پڙھڻ سنت آھي. == عيد الاضحيٰ جو ڏينهن == ٻي عيدالاضحي آھي جيڪا ڏھ ذي الحج جي ڏينھن ۾ آتي آھي ۽ ھي ٻنھي عيدن ۾ وڏي ۽ افضل عيد آھي ۽ حج جي مڪمل ٿيڻ کان بعد اچي ٿي جڏھن مسلمان حج مڪمل ڪري وٺن ٿا تو الله تعالٰي انھن کي معاف ڪرديتا آھي۔ ان لاءِ حج جي تڪميل يوم عرفہ ۾ وقوف عرفہ تي ٿيندي آھي جيڪو حج جو ھڪ عظيم رڪن آھي جيئن تہ نبي صلي الله عليه وسلم ڪا فرمان آھي: يوم عرفہ باھ کان آزادي جو ڏينھن آھي جنھن ۾ الله تعالٰي ھر شخص کي باھ کان آزادي ڏيندو آھي عرفات ۾ وقوف ڪرڻ وارن۽ ٻين ملڪن ۾ رھنڻ وارن مسلمانون کي بہ آزادي ملندي آھي ۔ 1. - ھي ڏينھن الله تعالٰي وٽ سڀ کان بھترين ڏينھن آھي : حافظ ابن قيم رحمه الله تعالٰي زاد المعاد ( 1 / 54 ) ۾ چون ٿا : [الله تعالٰي وٽ سڀ کان افضل ۽ بھتر ڏينھن يوم النحر ( عيدالاضحي ) جو ڏينھن آھي ۽ اھو حج اڪبر وارو ڏينھن آھي] ( نبي صلي الله عليه وسلم جو فرمان آھي : يقينن يوم النحر الله تعالٰي وٽ بھترين ڏينھن آھي ) <ref>سنن ابوداؤد حديث نمبر 1765 </ref> 2. – ھي حج اڪبر وارو ڏينھن آھي : <br/> ابن عمر رضي الله تعالٰي عنھما بيان ڪن ٿا تہ نبي صلي الله عليه وسلم اس حج جي دوران جيڪو انھن ڪيو ھو يوم النحر( عيد الاضحي ) والري ڏينھن جمرات جي وچ ۾ بيھي ڪري فرمائڻ لڳا تہ حج اڪبر وارو ڏينھن آھي ۔ <ref>صحيح بخاري حديث نمبر 1742 </ref> نبي اڪرم صلي الله عليه وسلم فرمايو : يوم عرفہ ۽ يوم النحر ۽ ايام تشريق اسان اھل اسلام جي عيد جا ڏينھن آھن ۽ ھي سڀ کائڻ پيئڻ جا ڏينھن آھنن ۔ <ref>سنن ترمذي حديث نمبر 773 </ref> ==عيد نماز== عيد جي نماز ۾ ٻہ رڪعتون واجب شامل آهن ۽ ان جي صحيح ۽ واجب ھجڻ لاء ساڳيا شرط آھن جيڪي جمعي جي نماز جا آھن پر عيد جي نماز ۾ خطبو شرط ناھي جيڪو جمعي جي نماز ۾ لازمي شرط ھوندو آھي<ref name="آسان فقه" />. عيد نماز ۾ خطبو سنت آھي. عيد جي نماز جو وقت سج نڪرڻ سان پيلاڻ جي ختم ٿيڻ بعد شروع ٿئي ٿو ۽ سج جي زوال تائين جاري رھي ٿو پر مستحب آھي تہ عيد نماز ۾ دير نہ ڪئي وڃي. اھا نماز اڪيلي سر نہ ٿي پڙھي سگھجي<ref name="آسان فقه" />. ان جي قضا ڪانہ ٿيندي آهي. ھن نماز ۾ اذان ۽ اقامت نہ ٿيندي آهي. اھل حديث وارن لاء عيد نماز ۾ عورتن جي ۽ ٻارن جي شرڪت سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. عيد جو خطبو سنت آھي پر ان جو ٻڌڻ واجب آهي.خطبو نماز بعد پڙھڻ سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. ٻہ خطبا پڙھڻ ۽ ٻنھي جي وچ ۾ جمعي جي نماز جي خطبي واري وقفي جيترو ويھڻ سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. ==پڻ ڏسو== [[:باب:اسلام]] * [[حج]] * [[عيد الفطر]] * [[ابراھيم عليه السلام]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{اسلامي موڪلون}} {{حج جا موضوع}} {{عيد}} {{ڪومنز زمرو|Eid ul-adha}} ==حوالا== {{حوالا}} 8e0dojfpi67olptm86qi7qefe8dahxb 319265 319264 2025-06-13T10:03:41Z Ibne maryam 17680 /* ٻاهريان ڳنڍڻا */ 319265 wikitext text/x-wiki {{Short description|Islamic holiday on the tenth day of Dhu al-Hijja}} {{For|the Eid after Ramadan|Eid al-Fitr}} {{Infobox holiday | holiday_name = عيد الاضحي | official_name = عيد الاضحيٰ (عربي) | image = Eid Blessings WDL6855.png | caption = سال 1730ع جو هڪ خطاطي جو نمونو جن تي عربي ۾ عيد الاضحي جي تبريڪ لکل آهي. | observedby = سڄي دنيا جا مسلمان <br> {{flag|Afghanistan}}<br />{{flag|Albania}}<br />{{flag|Algeria}}<br />{{flag|Bahrain}}<br />{{flag|Bangladesh}}<br />{{flag|Benin}}<br />{{flag|Bosnia and Herzegovina}}<br />{{flag|Brunei}}<br />{{flag|Burkina Faso}}<br />{{flag|Burundi}}<br />{{flag|Cameroon}} <br> [[سينٽرل آفريڪن ريپبلڪ]] <br />{{flag|Chad}}<br />{{flag|Comoros}}<br />{{flag|Djibouti}}<br />{{flag|East Timor}}<br />{{flag|Egypt}}<br />{{flag|Eritrea}}<br />{{flag|Ethiopia}}<br />{{flag|Gabon}}<br />{{flag|Gambia}}<br />{{flag|Ghana}}<br />{{flag|Guinea}}<br />{{flag|Guinea-Bissau}}<br />{{flag|Guyana}}<br />{{flag|India}}<br />{{flag|Indonesia}}<br />{{flag|Iran}}<br />{{flag|Iraq}}<br />{{flag|Ivory Coast}}<br />{{flag|Jordan}}<br />{{flag|Kazakhstan}}<br />{{flag|Kenya}}<br />{{flag|Kosovo}}<br />{{flag|Kuwait}}<br />{{flag|Kyrgyzstan}}<br />{{flag|Lebanon}}<br />{{flag|Libya}}<br />{{flag|Madagascar}}<br />{{flag|Malaysia}}<br />{{flag|Maldives}}<br />{{flag|Mauritania}}<br />{{flag|Morocco}}<br />{{flag|Myanmar}}<br />{{flag|Nepal}}<br />{{flag|Niger}}<br />{{flag|Nigeria}} <br />[[شمالي ڪپرس]] <br />{{flag|Oman}}<br />{{flag|Pakistan}}<br />{{flag|Palestine}}<br />{{flag|Philippines}}<br />{{flag|Qatar}}<br />{{flag|Rwanda}}<br />{{flag|Saudi Arabia}}<br />{{flag|Senegal}}<br />{{flag|Sierra Leone}}<br />{{flag|Singapore}}<br />{{flag|Somalia}} <br /> [[صوماليا|صومالي لينڊ]] <br /> {{flag|South Sudan}}<br />{{flag|Spain}}<br />{{flag|Sri Lanka}}<br />{{flag|Sudan}} <br />[[سورينام]] <br />{{flag|Syria}}<br />{{flag|Tajikistan}}<br />{{flag|Tanzania}}<br />{{flag|Togo}}<br />{{flag|Tunisia}}<br />{{flag|Turkey}}<br />{{flag|Turkmenistan}}<br />{{flag|Uganda}}<br />{{flag|United Arab Emirates}}<br />{{flag|Uzbekistan}} <br /> [[مغربي صحارا]] <br> {{flag|Yemen}} | type = اسلامي تهوار | significance = الله جي حڪم جي تعميل ۾ ابراهيم عليه السلام جي پنهنجي پٽ جي قرباني ڏيڻ جي رضامندي جي ياد ۾ <br /> End of the annual [[Hajj]] | begins = 10 ذوالحج | ends = 13 ذوالحج | date2019 = 11 آگسٽ، 2019ع | date2024 = 16 - 20 جون، 2024ع | date2025 = 6 - 10 جون، 2025ع | observances = نماز عيد، قرباني | relatedto = [[حج]]؛ [[عيد الفطر]] | alt = | nickname = قرباني جي عيد، وڏي عيد | litcolor = | celebrations = عيد الاضحيٰ جي ٽي ڏينهن ۾ مسلمان ڪند آهن ۽ هڪ ٻئي کي مبارڪباد ڏيندا آهن. | date = 9 ذوالحج | weekday = 3 | month = ذوالحج | scheduling = | duration = 3 days | frequency = هر هجري سال | firsttime = | startedby = [[ابراھيم عليه السلام]] }} '''عيد الاضحيٰ''' يا قرباڻي واري عيد، مسلمانن جو تهوار آهي، جيڪو قرباني لاء مقرر ڪيو ويو آھي. مسلمان ٻن طرح جون عيدون ملھائيندا آھن. ھڪ کي [[عيد الفطر]] ۽ ٻي کي عيد الاضحيٰ چيو ويندو آھي. عيد الاضحيٰ [[ذوالحج]] جي ڏھ تاريخ تي ملھائي ويندي آھي. ھڪ ڏينھن اڳ 9 ذوالحج جنهن کي "يوم عرفه" سڏيو وڃي ٿو، حاجي عرفات جي ميدان ۾ به پهچندا آهن، جيڪو حج جو لازم رڪن آھي. انس بن مالڪ فرمائن ٿا تہ، "جھالت جي دور ۾ ماڻھن سال ۾ ٻہ ڏينھن راند روند جي لاءِ مقرر ڪري ڇڏيا ھئا. رسول الله (صلي الله عليه وآلهٖ وسلم) جڏھن مديني منور تشريف آندي تہ ارشاد فرمايو، "ماڻھن جي راند روند جي لاءِ ٻہ ڏينھن مقرر ھيا، الله تعاليٰ انھن کي انھن کان بھتر ڏينھن، يعني عيدالفطر ۽ عيد الاضحيٰ ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آھي". <ref>سنن نسائي:جلد اول:حديث نمبر 1561 </ref> [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] مسلمانن جي لاءِ دنيا ۾ ٽي عيدون آھن. عبد الله ابن عباس کان روايت آھي تہ رسول الله (صلي الله عليه وآله وسلم) ارشاد فرمايا تہ؛ "جمعه المبارڪ به عيد جو ڏينھن آھي جو الله تعاليٰ مسلمانون کي عطا ڪيو، سو! جيڪو جمعي جي نماز جو ارادو ڪري، تہ غسل ڪري ۽ جيڪڏھن خوشبو ميسر ھجي تہ لڳائي ۽ توھان تي پر مسواڪ (بہ) لازم آھي". <ref>سنن ابن ماجہ:جلد اول:حديث نمبر 1098</ref> ذوالحج جي 9 تاريخ کي يوم عرفه يا عرفه جو ڏينهن سڏيندا آهن ۽ 10 ذوالحج کي يوم النحر يا قرباني جو ڏينهن سڏبو آهي ۽ 10، 11, 12 ۽ 13 ذوالحج کي ايام تشريق سڏيندا آهن.<ref name="آسان فقه"> - ڪتاب: آسان فقه، از: مولانا محمد يوسف اصلاحي، مترجم: محمد عاشق ڌامراھا، مھراڻ اڪيڊمي شڪارپور، جنوري 2002 - صہ 277 کان 282 </ref> عيد الاضحيٰ اسلام ۾ ٻن مکيه تہوارن مان ٻيو عيد الفطر سان گڏ آهي. اها هجري ڪئلينڊر جي آخري مهيني يعني 12هين مهيني، ذوالحج جي 10 تاريخ تي پوي ٿي.<ref>{{cite encyclopedia|title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions|url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|language=en|date=11 March 2025}}</ref> قرباني ۽ تڪبير (الله جي وڏائي بيان ڪرڻ) کي عام طور تي ايندڙ ٽن ڏينهن تائين اڳتي وڌايو ويندو آهي، جن کي تشريق جا ڏينهن چيو ويندو آهي. عيد الاضحيٰ کي ڪڏهن ڪڏهن "وڏي عيد" به چيو ويندو آهي، ڇاڪاڻ ته ان جي ملهائڻ کي 3 ڏينهن وڌيڪ وڌايو ويندو آهي.<ref name="Metro2020-07-31-01a2">{{cite web|url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid?|last1=Haigh|first1=Phil|date=31 July 2020|website=Metro|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|archive-date=2020-09-23|access-date=25 April 2021|quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> عيد الفطر وانگر، عيد جي نماز عيد الاضحيٰ جي صبح ادا ڪئي ويندي آهي، جنهن کان پوءِ ٻڪري، رڍ، ڳئون يا اٺ جي قرباني ادا ڪئي ويندي آهي. اسلامي روايت ۾، اهو ابراهيم جي پنهنجي پٽ، اسماعيل (عليه السلام) کي قربان ڪرڻ جي رضامندي کي خدا جي حڪم جي اطاعت جي عمل طور تي عزت ڏئي ٿو.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140|title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis|last1=Firestone|first1=Reuven|date=January 1990|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-0331-0}}</ref> حاجي عام طور تي عيد الاضحيٰ تي حج جو مناسڪ، يعني بيت الله جو طواف ۽ صفا ۽ مروه جي ٽڪرين جي درميان سعي ڪندا آهن، ان سان گڏ عيد جي ڏينهن ۽ ايندڙ ٻن ڏينهن جمرات (پٿر جيڪا ان جاء تي رکيل آهن جتي شيطان نافرني وسوسو وجهڻ جي ڪوشش ڪيو) تي رمي (ڪنڪريون مارڻ جو عمل) ادا ڪندا آهن. ==عيدالاضحي جون سنتون== عيد الضحي ج جي ڏينهن عيدگاھ وڃڻ کان پھريون ڪجهه نہ کائڻ سنت آھي. عيدگاھ وڃڻ وقت بلند آواز ۾ تڪبيرون پڙھڻ سنت آھي. == عيد الاضحيٰ جو ڏينهن == ٻي عيدالاضحي آھي جيڪا ڏھ ذي الحج جي ڏينھن ۾ آتي آھي ۽ ھي ٻنھي عيدن ۾ وڏي ۽ افضل عيد آھي ۽ حج جي مڪمل ٿيڻ کان بعد اچي ٿي جڏھن مسلمان حج مڪمل ڪري وٺن ٿا تو الله تعالٰي انھن کي معاف ڪرديتا آھي۔ ان لاءِ حج جي تڪميل يوم عرفہ ۾ وقوف عرفہ تي ٿيندي آھي جيڪو حج جو ھڪ عظيم رڪن آھي جيئن تہ نبي صلي الله عليه وسلم ڪا فرمان آھي: يوم عرفہ باھ کان آزادي جو ڏينھن آھي جنھن ۾ الله تعالٰي ھر شخص کي باھ کان آزادي ڏيندو آھي عرفات ۾ وقوف ڪرڻ وارن۽ ٻين ملڪن ۾ رھنڻ وارن مسلمانون کي بہ آزادي ملندي آھي ۔ 1. - ھي ڏينھن الله تعالٰي وٽ سڀ کان بھترين ڏينھن آھي : حافظ ابن قيم رحمه الله تعالٰي زاد المعاد ( 1 / 54 ) ۾ چون ٿا : [الله تعالٰي وٽ سڀ کان افضل ۽ بھتر ڏينھن يوم النحر ( عيدالاضحي ) جو ڏينھن آھي ۽ اھو حج اڪبر وارو ڏينھن آھي] ( نبي صلي الله عليه وسلم جو فرمان آھي : يقينن يوم النحر الله تعالٰي وٽ بھترين ڏينھن آھي ) <ref>سنن ابوداؤد حديث نمبر 1765 </ref> 2. – ھي حج اڪبر وارو ڏينھن آھي : <br/> ابن عمر رضي الله تعالٰي عنھما بيان ڪن ٿا تہ نبي صلي الله عليه وسلم اس حج جي دوران جيڪو انھن ڪيو ھو يوم النحر( عيد الاضحي ) والري ڏينھن جمرات جي وچ ۾ بيھي ڪري فرمائڻ لڳا تہ حج اڪبر وارو ڏينھن آھي ۔ <ref>صحيح بخاري حديث نمبر 1742 </ref> نبي اڪرم صلي الله عليه وسلم فرمايو : يوم عرفہ ۽ يوم النحر ۽ ايام تشريق اسان اھل اسلام جي عيد جا ڏينھن آھن ۽ ھي سڀ کائڻ پيئڻ جا ڏينھن آھنن ۔ <ref>سنن ترمذي حديث نمبر 773 </ref> ==عيد نماز== عيد جي نماز ۾ ٻہ رڪعتون واجب شامل آهن ۽ ان جي صحيح ۽ واجب ھجڻ لاء ساڳيا شرط آھن جيڪي جمعي جي نماز جا آھن پر عيد جي نماز ۾ خطبو شرط ناھي جيڪو جمعي جي نماز ۾ لازمي شرط ھوندو آھي<ref name="آسان فقه" />. عيد نماز ۾ خطبو سنت آھي. عيد جي نماز جو وقت سج نڪرڻ سان پيلاڻ جي ختم ٿيڻ بعد شروع ٿئي ٿو ۽ سج جي زوال تائين جاري رھي ٿو پر مستحب آھي تہ عيد نماز ۾ دير نہ ڪئي وڃي. اھا نماز اڪيلي سر نہ ٿي پڙھي سگھجي<ref name="آسان فقه" />. ان جي قضا ڪانہ ٿيندي آهي. ھن نماز ۾ اذان ۽ اقامت نہ ٿيندي آهي. اھل حديث وارن لاء عيد نماز ۾ عورتن جي ۽ ٻارن جي شرڪت سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. عيد جو خطبو سنت آھي پر ان جو ٻڌڻ واجب آهي.خطبو نماز بعد پڙھڻ سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. ٻہ خطبا پڙھڻ ۽ ٻنھي جي وچ ۾ جمعي جي نماز جي خطبي واري وقفي جيترو ويھڻ سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. ==پڻ ڏسو== [[:باب:اسلام]] * [[حج]] * [[عيد الفطر]] * [[ابراھيم عليه السلام]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{عيد}} {{اسلامي موڪلون}} {{حج جا موضوع}} {{ڪومنز زمرو|Eid ul-adha}} [[زمرو:عيد]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[زمرو:اسلامي مقدس ڏينھن]] [[زمرو:ايران ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:افغانستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ڀارت ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:بنگلاديش ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:پاڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ترڪي ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سري لنڪا ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سعودي عرب ۾ عام موڪلن جا ڏينهن]] [[زمرو:مصر ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ميانمار ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ازبڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:آذربائيجان ۾ عام موڪل جا ڏينهن]] ==حوالا== {{حوالا}} 907w93yznzo0nh0pc8eb7g4kvx6ligq 319266 319265 2025-06-13T10:07:56Z Ibne maryam 17680 319266 wikitext text/x-wiki {{Short description|Islamic holiday on the tenth day of Dhu al-Hijja}} {{For|the Eid after Ramadan|Eid al-Fitr}} {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|For the Eid after Ramadan, see [[Eid al-Fitr]]. For other uses, see [[Eid (disambiguation)]].}} {{Infobox holiday | holiday_name = عيد الاضحي | official_name = عيد الاضحيٰ (عربي) | image = Eid Blessings WDL6855.png | caption = سال 1730ع جو هڪ خطاطي جو نمونو جن تي عربي ۾ عيد الاضحي جي تبريڪ لکل آهي. | observedby = سڄي دنيا جا مسلمان <br> {{flag|Afghanistan}}<br />{{flag|Albania}}<br />{{flag|Algeria}}<br />{{flag|Bahrain}}<br />{{flag|Bangladesh}}<br />{{flag|Benin}}<br />{{flag|Bosnia and Herzegovina}}<br />{{flag|Brunei}}<br />{{flag|Burkina Faso}}<br />{{flag|Burundi}}<br />{{flag|Cameroon}} <br> [[سينٽرل آفريڪن ريپبلڪ]] <br />{{flag|Chad}}<br />{{flag|Comoros}}<br />{{flag|Djibouti}}<br />{{flag|East Timor}}<br />{{flag|Egypt}}<br />{{flag|Eritrea}}<br />{{flag|Ethiopia}}<br />{{flag|Gabon}}<br />{{flag|Gambia}}<br />{{flag|Ghana}}<br />{{flag|Guinea}}<br />{{flag|Guinea-Bissau}}<br />{{flag|Guyana}}<br />{{flag|India}}<br />{{flag|Indonesia}}<br />{{flag|Iran}}<br />{{flag|Iraq}}<br />{{flag|Ivory Coast}}<br />{{flag|Jordan}}<br />{{flag|Kazakhstan}}<br />{{flag|Kenya}}<br />{{flag|Kosovo}}<br />{{flag|Kuwait}}<br />{{flag|Kyrgyzstan}}<br />{{flag|Lebanon}}<br />{{flag|Libya}}<br />{{flag|Madagascar}}<br />{{flag|Malaysia}}<br />{{flag|Maldives}}<br />{{flag|Mauritania}}<br />{{flag|Morocco}}<br />{{flag|Myanmar}}<br />{{flag|Nepal}}<br />{{flag|Niger}}<br />{{flag|Nigeria}} <br />[[شمالي ڪپرس]] <br />{{flag|Oman}}<br />{{flag|Pakistan}}<br />{{flag|Palestine}}<br />{{flag|Philippines}}<br />{{flag|Qatar}}<br />{{flag|Rwanda}}<br />{{flag|Saudi Arabia}}<br />{{flag|Senegal}}<br />{{flag|Sierra Leone}}<br />{{flag|Singapore}}<br />{{flag|Somalia}} <br /> [[صوماليا|صومالي لينڊ]] <br /> {{flag|South Sudan}}<br />{{flag|Spain}}<br />{{flag|Sri Lanka}}<br />{{flag|Sudan}} <br />[[سورينام]] <br />{{flag|Syria}}<br />{{flag|Tajikistan}}<br />{{flag|Tanzania}}<br />{{flag|Togo}}<br />{{flag|Tunisia}}<br />{{flag|Turkey}}<br />{{flag|Turkmenistan}}<br />{{flag|Uganda}}<br />{{flag|United Arab Emirates}}<br />{{flag|Uzbekistan}} <br /> [[مغربي صحارا]] <br> {{flag|Yemen}} | type = اسلامي تهوار | significance = الله جي حڪم جي تعميل ۾ ابراهيم عليه السلام جي پنهنجي پٽ جي قرباني ڏيڻ جي رضامندي جي ياد ۾ <br /> End of the annual [[Hajj]] | begins = 10 ذوالحج | ends = 13 ذوالحج | date2019 = 11 آگسٽ، 2019ع | date2024 = 16 - 20 جون، 2024ع | date2025 = 6 - 10 جون، 2025ع | observances = نماز عيد، قرباني | relatedto = [[حج]]؛ [[عيد الفطر]] | alt = | nickname = قرباني جي عيد، وڏي عيد | litcolor = | celebrations = عيد الاضحيٰ جي ٽي ڏينهن ۾ مسلمان ڪند آهن ۽ هڪ ٻئي کي مبارڪباد ڏيندا آهن. | date = 9 ذوالحج | weekday = 3 | month = ذوالحج | scheduling = | duration = 3 days | frequency = هر هجري سال | firsttime = | startedby = [[ابراھيم عليه السلام]] }} '''عيد الاضحيٰ''' يا قرباڻي واري عيد، مسلمانن جو تهوار آهي، جيڪو قرباني لاء مقرر ڪيو ويو آھي. مسلمان ٻن طرح جون عيدون ملھائيندا آھن. ھڪ کي [[عيد الفطر]] ۽ ٻي کي عيد الاضحيٰ چيو ويندو آھي. عيد الاضحيٰ [[ذوالحج]] جي ڏھ تاريخ تي ملھائي ويندي آھي. ھڪ ڏينھن اڳ 9 ذوالحج جنهن کي "يوم عرفه" سڏيو وڃي ٿو، حاجي عرفات جي ميدان ۾ به پهچندا آهن، جيڪو حج جو لازم رڪن آھي. انس بن مالڪ فرمائن ٿا تہ، "جھالت جي دور ۾ ماڻھن سال ۾ ٻہ ڏينھن راند روند جي لاءِ مقرر ڪري ڇڏيا ھئا. رسول الله (صلي الله عليه وآلهٖ وسلم) جڏھن مديني منور تشريف آندي تہ ارشاد فرمايو، "ماڻھن جي راند روند جي لاءِ ٻہ ڏينھن مقرر ھيا، الله تعاليٰ انھن کي انھن کان بھتر ڏينھن، يعني عيدالفطر ۽ عيد الاضحيٰ ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آھي". <ref>سنن نسائي:جلد اول:حديث نمبر 1561 </ref> [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] مسلمانن جي لاءِ دنيا ۾ ٽي عيدون آھن. عبد الله ابن عباس کان روايت آھي تہ رسول الله (صلي الله عليه وآله وسلم) ارشاد فرمايا تہ؛ "جمعه المبارڪ به عيد جو ڏينھن آھي جو الله تعاليٰ مسلمانون کي عطا ڪيو، سو! جيڪو جمعي جي نماز جو ارادو ڪري، تہ غسل ڪري ۽ جيڪڏھن خوشبو ميسر ھجي تہ لڳائي ۽ توھان تي پر مسواڪ (بہ) لازم آھي". <ref>سنن ابن ماجہ:جلد اول:حديث نمبر 1098</ref> ذوالحج جي 9 تاريخ کي يوم عرفه يا عرفه جو ڏينهن سڏيندا آهن ۽ 10 ذوالحج کي يوم النحر يا قرباني جو ڏينهن سڏبو آهي ۽ 10، 11, 12 ۽ 13 ذوالحج کي ايام تشريق سڏيندا آهن.<ref name="آسان فقه"> - ڪتاب: آسان فقه، از: مولانا محمد يوسف اصلاحي، مترجم: محمد عاشق ڌامراھا، مھراڻ اڪيڊمي شڪارپور، جنوري 2002 - صہ 277 کان 282 </ref> عيد الاضحيٰ اسلام ۾ ٻن مکيه تہوارن مان ٻيو عيد الفطر سان گڏ آهي. اها هجري ڪئلينڊر جي آخري مهيني يعني 12هين مهيني، ذوالحج جي 10 تاريخ تي پوي ٿي.<ref>{{cite encyclopedia|title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions|url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|language=en|date=11 March 2025}}</ref> قرباني ۽ تڪبير (الله جي وڏائي بيان ڪرڻ) کي عام طور تي ايندڙ ٽن ڏينهن تائين اڳتي وڌايو ويندو آهي، جن کي تشريق جا ڏينهن چيو ويندو آهي. عيد الاضحيٰ کي ڪڏهن ڪڏهن "وڏي عيد" به چيو ويندو آهي، ڇاڪاڻ ته ان جي ملهائڻ کي 3 ڏينهن وڌيڪ وڌايو ويندو آهي.<ref name="Metro2020-07-31-01a2">{{cite web|url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid?|last1=Haigh|first1=Phil|date=31 July 2020|website=Metro|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|archive-date=2020-09-23|access-date=25 April 2021|quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> عيد الفطر وانگر، عيد جي نماز عيد الاضحيٰ جي صبح ادا ڪئي ويندي آهي، جنهن کان پوءِ ٻڪري، رڍ، ڳئون يا اٺ جي قرباني ادا ڪئي ويندي آهي. اسلامي روايت ۾، اهو ابراهيم جي پنهنجي پٽ، اسماعيل (عليه السلام) کي قربان ڪرڻ جي رضامندي کي خدا جي حڪم جي اطاعت جي عمل طور تي عزت ڏئي ٿو.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140|title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis|last1=Firestone|first1=Reuven|date=January 1990|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-0331-0}}</ref> حاجي عام طور تي عيد الاضحيٰ تي حج جو مناسڪ، يعني بيت الله جو طواف ۽ صفا ۽ مروه جي ٽڪرين جي درميان سعي ڪندا آهن، ان سان گڏ عيد جي ڏينهن ۽ ايندڙ ٻن ڏينهن جمرات (پٿر جيڪا ان جاء تي رکيل آهن جتي شيطان نافرني وسوسو وجهڻ جي ڪوشش ڪيو) تي رمي (ڪنڪريون مارڻ جو عمل) ادا ڪندا آهن. ==تفصيل== {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|For the Eid after Ramadan, see [[Eid al-Fitr]]. For other uses, see [[Eid (disambiguation)]].}} {{Use dmy dates|date=December 2024}} {{Infobox holiday | holiday_name = Eid al-Adha | image = Eid al adha compilation.jpg | caption = From top: ''[[Eid prayers|Bayram Namazı]]'' in [[Istanbul]]; [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|Qurbani]] on Egyptian market; Feast in [[Ahvaz]], Iran; [[Muslims|Muslim]] children receiving [[Eidi (gift)|Eidi]]; Moroccan sheep prepared for sacrifice; Eid prayer in Albania | observedby = [[Muslims]] | type = [[Islamic holidays|Islamic]] | significance = {{ubl|{{Longitem|Commemoration of [[Abraham in Islam|Abraham]]'s [[Binding_of_Isaac#Muslim_views|willingness to sacrifice his son]] in obedience to [[Allah in Islam|God]]'s command}}|{{Longitem|End of the annual [[Hajj]] in [[Mecca]] for pilgrims}}}} | date2025 = 6 June – 9 June (West Asia, Europe, North America)<br />7 June – 10 June (North Africa, South Asia and Southeast Asia)<ref>{{Cite web |title=مركز الفلك الدولي {{!}} International Astronomical Center (IAC) |url=https://astronomycenter.net/icop/hej46.html?l=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20250318181031/https://astronomycenter.net/icop/hej46.html?l=en |archive-date=18 March 2025 |access-date=2025-05-15 |website=astronomycenter.net |url-status=live }}</ref> | date2026 = 27 May – 30 May | observances = | relatedto = [[Hajj]], [[Eid al-Fitr]] | alt = | nickname = The Major Festival | litcolor = | celebrations = [[Eid prayers]], [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|sacrificing animals]], gift-giving ([[Eidi (gift)|Eidi]]), festive meals, family and social gatherings, symbolic decoration, charity | date = 10–13 [[Dhu al-Hijjah]] | weekday = | month = | scheduling = | duration = 4 days | frequency = | firsttime = | startedby = | image_size = 250px }} {{Islamic Culture}} '''Eid al-Adha'''{{efn|{{IPAc-en|ˌ|iː|d|_|əl|_|ˈ|ɑː|d|ə|,_|-|_|ˈ|ɑː|d|h|ɑː}} {{respell|EED|_|əl|_|AH|də|,_-_|AHD|hah}}; {{langx|ar|عيد الأضحى|ʿĪd al-ʾAḍḥā}}, {{IPA|ar|ʕiːd al ˈʔadˤħaː|IPA}}.}} ({{Langx|ar|عيد الأضحى|translit=ʿĪd al-ʾAḍḥā|lit=Feast of Sacrifice}}) is the second of the two main [[Islamic holidays|festivals in Islam]] alongside [[Eid al-Fitr]]. It falls on the 10th of [[Dhu al-Hijja]], the twelfth and final month of the [[Islamic calendar]].<ref>{{cite encyclopedia |title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions |url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha |encyclopedia=Encyclopedia Britannica |language=en |date=11 March 2025}}</ref> Celebrations and observances are generally carried forward to the three following days, known as the Tashreeq days. Eid al-Adha, depending on country and language is also called the Greater or Large Eid ({{langx|ar|العيد الكبير|al-ʿĪd al-Kabīr|links=no}}).<ref name="Metro2020-07-31-01a">{{cite web |last1=Haigh |first1=Phil |date=31 July 2020 |title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid? |url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/ |archive-date=2020-09-23 |access-date=25 April 2021 |website=Metro |language=en |quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> As with Eid al-Fitr, the [[Salah#Friday and Eid prayers|Eid prayer]] is performed on the morning of Eid al-Adha, after which the ''[[udhiyah]]'' or the ritual sacrifice of a livestock animal, is performed. In Islamic tradition, it honours the willingness of [[Abraham in Islam|Abraham]] to [[Binding of Isaac#Muslim views|sacrifice his son]] as an act of obedience to [[God in Islam|God]]'s command. Depending on the narrative, either [[Ishmael in Islam|Ishmael]] or [[Isaac in Islam|Isaac]] are referred to with the honorific title "''Sacrifice of God''".<ref>{{cite book | url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140 | title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis | isbn=978-0-7914-0331-0 | last1=Firestone | first1=Reuven | date=January 1990 | publisher=SUNY Press }}</ref> Pilgrims performing the [[Hajj]] typically perform the [[tawaf]] and [[saee]] of Hajj on Eid al-Adha, along with the ritual [[stoning of the Devil]] on the Eid day and the following days. ==عيدالاضحي جون سنتون== عيد الضحي ج جي ڏينهن عيدگاھ وڃڻ کان پھريون ڪجهه نہ کائڻ سنت آھي. عيدگاھ وڃڻ وقت بلند آواز ۾ تڪبيرون پڙھڻ سنت آھي. == عيد الاضحيٰ جو ڏينهن == ٻي عيدالاضحي آھي جيڪا ڏھ ذي الحج جي ڏينھن ۾ آتي آھي ۽ ھي ٻنھي عيدن ۾ وڏي ۽ افضل عيد آھي ۽ حج جي مڪمل ٿيڻ کان بعد اچي ٿي جڏھن مسلمان حج مڪمل ڪري وٺن ٿا تو الله تعالٰي انھن کي معاف ڪرديتا آھي۔ ان لاءِ حج جي تڪميل يوم عرفہ ۾ وقوف عرفہ تي ٿيندي آھي جيڪو حج جو ھڪ عظيم رڪن آھي جيئن تہ نبي صلي الله عليه وسلم ڪا فرمان آھي: يوم عرفہ باھ کان آزادي جو ڏينھن آھي جنھن ۾ الله تعالٰي ھر شخص کي باھ کان آزادي ڏيندو آھي عرفات ۾ وقوف ڪرڻ وارن۽ ٻين ملڪن ۾ رھنڻ وارن مسلمانون کي بہ آزادي ملندي آھي ۔ 1. - ھي ڏينھن الله تعالٰي وٽ سڀ کان بھترين ڏينھن آھي : حافظ ابن قيم رحمه الله تعالٰي زاد المعاد ( 1 / 54 ) ۾ چون ٿا : [الله تعالٰي وٽ سڀ کان افضل ۽ بھتر ڏينھن يوم النحر ( عيدالاضحي ) جو ڏينھن آھي ۽ اھو حج اڪبر وارو ڏينھن آھي] ( نبي صلي الله عليه وسلم جو فرمان آھي : يقينن يوم النحر الله تعالٰي وٽ بھترين ڏينھن آھي ) <ref>سنن ابوداؤد حديث نمبر 1765 </ref> 2. – ھي حج اڪبر وارو ڏينھن آھي : <br/> ابن عمر رضي الله تعالٰي عنھما بيان ڪن ٿا تہ نبي صلي الله عليه وسلم اس حج جي دوران جيڪو انھن ڪيو ھو يوم النحر( عيد الاضحي ) والري ڏينھن جمرات جي وچ ۾ بيھي ڪري فرمائڻ لڳا تہ حج اڪبر وارو ڏينھن آھي ۔ <ref>صحيح بخاري حديث نمبر 1742 </ref> نبي اڪرم صلي الله عليه وسلم فرمايو : يوم عرفہ ۽ يوم النحر ۽ ايام تشريق اسان اھل اسلام جي عيد جا ڏينھن آھن ۽ ھي سڀ کائڻ پيئڻ جا ڏينھن آھنن ۔ <ref>سنن ترمذي حديث نمبر 773 </ref> ==عيد نماز== عيد جي نماز ۾ ٻہ رڪعتون واجب شامل آهن ۽ ان جي صحيح ۽ واجب ھجڻ لاء ساڳيا شرط آھن جيڪي جمعي جي نماز جا آھن پر عيد جي نماز ۾ خطبو شرط ناھي جيڪو جمعي جي نماز ۾ لازمي شرط ھوندو آھي<ref name="آسان فقه" />. عيد نماز ۾ خطبو سنت آھي. عيد جي نماز جو وقت سج نڪرڻ سان پيلاڻ جي ختم ٿيڻ بعد شروع ٿئي ٿو ۽ سج جي زوال تائين جاري رھي ٿو پر مستحب آھي تہ عيد نماز ۾ دير نہ ڪئي وڃي. اھا نماز اڪيلي سر نہ ٿي پڙھي سگھجي<ref name="آسان فقه" />. ان جي قضا ڪانہ ٿيندي آهي. ھن نماز ۾ اذان ۽ اقامت نہ ٿيندي آهي. اھل حديث وارن لاء عيد نماز ۾ عورتن جي ۽ ٻارن جي شرڪت سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. عيد جو خطبو سنت آھي پر ان جو ٻڌڻ واجب آهي.خطبو نماز بعد پڙھڻ سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. ٻہ خطبا پڙھڻ ۽ ٻنھي جي وچ ۾ جمعي جي نماز جي خطبي واري وقفي جيترو ويھڻ سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. ==پڻ ڏسو== [[:باب:اسلام]] * [[حج]] * [[عيد الفطر]] * [[ابراھيم عليه السلام]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{عيد}} {{اسلامي موڪلون}} {{حج جا موضوع}} {{ڪومنز زمرو|Eid ul-adha}} [[زمرو:عيد]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[زمرو:اسلامي مقدس ڏينھن]] [[زمرو:ايران ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:افغانستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ڀارت ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:بنگلاديش ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:پاڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ترڪي ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سري لنڪا ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سعودي عرب ۾ عام موڪلن جا ڏينهن]] [[زمرو:مصر ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ميانمار ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ازبڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:آذربائيجان ۾ عام موڪل جا ڏينهن]] ==حوالا== {{حوالا}} 0fvepqpq7zxlzu4hfm9pm3s2knpvl4e 319267 319266 2025-06-13T10:08:31Z Ibne maryam 17680 319267 wikitext text/x-wiki {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|For the Eid after Ramadan, see [[Eid al-Fitr]]. For other uses, see [[Eid (disambiguation)]].}} {{Infobox holiday | holiday_name = عيد الاضحي | official_name = عيد الاضحيٰ (عربي) | image = Eid Blessings WDL6855.png | caption = سال 1730ع جو هڪ خطاطي جو نمونو جن تي عربي ۾ عيد الاضحي جي تبريڪ لکل آهي. | observedby = سڄي دنيا جا مسلمان <br> {{flag|Afghanistan}}<br />{{flag|Albania}}<br />{{flag|Algeria}}<br />{{flag|Bahrain}}<br />{{flag|Bangladesh}}<br />{{flag|Benin}}<br />{{flag|Bosnia and Herzegovina}}<br />{{flag|Brunei}}<br />{{flag|Burkina Faso}}<br />{{flag|Burundi}}<br />{{flag|Cameroon}} <br> [[سينٽرل آفريڪن ريپبلڪ]] <br />{{flag|Chad}}<br />{{flag|Comoros}}<br />{{flag|Djibouti}}<br />{{flag|East Timor}}<br />{{flag|Egypt}}<br />{{flag|Eritrea}}<br />{{flag|Ethiopia}}<br />{{flag|Gabon}}<br />{{flag|Gambia}}<br />{{flag|Ghana}}<br />{{flag|Guinea}}<br />{{flag|Guinea-Bissau}}<br />{{flag|Guyana}}<br />{{flag|India}}<br />{{flag|Indonesia}}<br />{{flag|Iran}}<br />{{flag|Iraq}}<br />{{flag|Ivory Coast}}<br />{{flag|Jordan}}<br />{{flag|Kazakhstan}}<br />{{flag|Kenya}}<br />{{flag|Kosovo}}<br />{{flag|Kuwait}}<br />{{flag|Kyrgyzstan}}<br />{{flag|Lebanon}}<br />{{flag|Libya}}<br />{{flag|Madagascar}}<br />{{flag|Malaysia}}<br />{{flag|Maldives}}<br />{{flag|Mauritania}}<br />{{flag|Morocco}}<br />{{flag|Myanmar}}<br />{{flag|Nepal}}<br />{{flag|Niger}}<br />{{flag|Nigeria}} <br />[[شمالي ڪپرس]] <br />{{flag|Oman}}<br />{{flag|Pakistan}}<br />{{flag|Palestine}}<br />{{flag|Philippines}}<br />{{flag|Qatar}}<br />{{flag|Rwanda}}<br />{{flag|Saudi Arabia}}<br />{{flag|Senegal}}<br />{{flag|Sierra Leone}}<br />{{flag|Singapore}}<br />{{flag|Somalia}} <br /> [[صوماليا|صومالي لينڊ]] <br /> {{flag|South Sudan}}<br />{{flag|Spain}}<br />{{flag|Sri Lanka}}<br />{{flag|Sudan}} <br />[[سورينام]] <br />{{flag|Syria}}<br />{{flag|Tajikistan}}<br />{{flag|Tanzania}}<br />{{flag|Togo}}<br />{{flag|Tunisia}}<br />{{flag|Turkey}}<br />{{flag|Turkmenistan}}<br />{{flag|Uganda}}<br />{{flag|United Arab Emirates}}<br />{{flag|Uzbekistan}} <br /> [[مغربي صحارا]] <br> {{flag|Yemen}} | type = اسلامي تهوار | significance = الله جي حڪم جي تعميل ۾ ابراهيم عليه السلام جي پنهنجي پٽ جي قرباني ڏيڻ جي رضامندي جي ياد ۾ <br /> End of the annual [[Hajj]] | begins = 10 ذوالحج | ends = 13 ذوالحج | date2019 = 11 آگسٽ، 2019ع | date2024 = 16 - 20 جون، 2024ع | date2025 = 6 - 10 جون، 2025ع | observances = نماز عيد، قرباني | relatedto = [[حج]]؛ [[عيد الفطر]] | alt = | nickname = قرباني جي عيد، وڏي عيد | litcolor = | celebrations = عيد الاضحيٰ جي ٽي ڏينهن ۾ مسلمان ڪند آهن ۽ هڪ ٻئي کي مبارڪباد ڏيندا آهن. | date = 9 ذوالحج | weekday = 3 | month = ذوالحج | scheduling = | duration = 3 days | frequency = هر هجري سال | firsttime = | startedby = [[ابراھيم عليه السلام]] }} '''عيد الاضحيٰ''' يا قرباڻي واري عيد، مسلمانن جو تهوار آهي، جيڪو قرباني لاء مقرر ڪيو ويو آھي. مسلمان ٻن طرح جون عيدون ملھائيندا آھن. ھڪ کي [[عيد الفطر]] ۽ ٻي کي عيد الاضحيٰ چيو ويندو آھي. عيد الاضحيٰ [[ذوالحج]] جي ڏھ تاريخ تي ملھائي ويندي آھي. ھڪ ڏينھن اڳ 9 ذوالحج جنهن کي "يوم عرفه" سڏيو وڃي ٿو، حاجي عرفات جي ميدان ۾ به پهچندا آهن، جيڪو حج جو لازم رڪن آھي. انس بن مالڪ فرمائن ٿا تہ، "جھالت جي دور ۾ ماڻھن سال ۾ ٻہ ڏينھن راند روند جي لاءِ مقرر ڪري ڇڏيا ھئا. رسول الله (صلي الله عليه وآلهٖ وسلم) جڏھن مديني منور تشريف آندي تہ ارشاد فرمايو، "ماڻھن جي راند روند جي لاءِ ٻہ ڏينھن مقرر ھيا، الله تعاليٰ انھن کي انھن کان بھتر ڏينھن، يعني عيدالفطر ۽ عيد الاضحيٰ ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آھي". <ref>سنن نسائي:جلد اول:حديث نمبر 1561 </ref> [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] مسلمانن جي لاءِ دنيا ۾ ٽي عيدون آھن. عبد الله ابن عباس کان روايت آھي تہ رسول الله (صلي الله عليه وآله وسلم) ارشاد فرمايا تہ؛ "جمعه المبارڪ به عيد جو ڏينھن آھي جو الله تعاليٰ مسلمانون کي عطا ڪيو، سو! جيڪو جمعي جي نماز جو ارادو ڪري، تہ غسل ڪري ۽ جيڪڏھن خوشبو ميسر ھجي تہ لڳائي ۽ توھان تي پر مسواڪ (بہ) لازم آھي". <ref>سنن ابن ماجہ:جلد اول:حديث نمبر 1098</ref> ذوالحج جي 9 تاريخ کي يوم عرفه يا عرفه جو ڏينهن سڏيندا آهن ۽ 10 ذوالحج کي يوم النحر يا قرباني جو ڏينهن سڏبو آهي ۽ 10، 11, 12 ۽ 13 ذوالحج کي ايام تشريق سڏيندا آهن.<ref name="آسان فقه"> - ڪتاب: آسان فقه، از: مولانا محمد يوسف اصلاحي، مترجم: محمد عاشق ڌامراھا، مھراڻ اڪيڊمي شڪارپور، جنوري 2002 - صہ 277 کان 282 </ref> عيد الاضحيٰ اسلام ۾ ٻن مکيه تہوارن مان ٻيو عيد الفطر سان گڏ آهي. اها هجري ڪئلينڊر جي آخري مهيني يعني 12هين مهيني، ذوالحج جي 10 تاريخ تي پوي ٿي.<ref>{{cite encyclopedia|title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions|url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|language=en|date=11 March 2025}}</ref> قرباني ۽ تڪبير (الله جي وڏائي بيان ڪرڻ) کي عام طور تي ايندڙ ٽن ڏينهن تائين اڳتي وڌايو ويندو آهي، جن کي تشريق جا ڏينهن چيو ويندو آهي. عيد الاضحيٰ کي ڪڏهن ڪڏهن "وڏي عيد" به چيو ويندو آهي، ڇاڪاڻ ته ان جي ملهائڻ کي 3 ڏينهن وڌيڪ وڌايو ويندو آهي.<ref name="Metro2020-07-31-01a2">{{cite web|url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid?|last1=Haigh|first1=Phil|date=31 July 2020|website=Metro|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|archive-date=2020-09-23|access-date=25 April 2021|quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> عيد الفطر وانگر، عيد جي نماز عيد الاضحيٰ جي صبح ادا ڪئي ويندي آهي، جنهن کان پوءِ ٻڪري، رڍ، ڳئون يا اٺ جي قرباني ادا ڪئي ويندي آهي. اسلامي روايت ۾، اهو ابراهيم جي پنهنجي پٽ، اسماعيل (عليه السلام) کي قربان ڪرڻ جي رضامندي کي خدا جي حڪم جي اطاعت جي عمل طور تي عزت ڏئي ٿو.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140|title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis|last1=Firestone|first1=Reuven|date=January 1990|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-0331-0}}</ref> حاجي عام طور تي عيد الاضحيٰ تي حج جو مناسڪ، يعني بيت الله جو طواف ۽ صفا ۽ مروه جي ٽڪرين جي درميان سعي ڪندا آهن، ان سان گڏ عيد جي ڏينهن ۽ ايندڙ ٻن ڏينهن جمرات (پٿر جيڪا ان جاء تي رکيل آهن جتي شيطان نافرني وسوسو وجهڻ جي ڪوشش ڪيو) تي رمي (ڪنڪريون مارڻ جو عمل) ادا ڪندا آهن. ==تفصيل== {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|For the Eid after Ramadan, see [[Eid al-Fitr]]. For other uses, see [[Eid (disambiguation)]].}} {{Use dmy dates|date=December 2024}} {{Infobox holiday | holiday_name = Eid al-Adha | image = Eid al adha compilation.jpg | caption = From top: ''[[Eid prayers|Bayram Namazı]]'' in [[Istanbul]]; [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|Qurbani]] on Egyptian market; Feast in [[Ahvaz]], Iran; [[Muslims|Muslim]] children receiving [[Eidi (gift)|Eidi]]; Moroccan sheep prepared for sacrifice; Eid prayer in Albania | observedby = [[Muslims]] | type = [[Islamic holidays|Islamic]] | significance = {{ubl|{{Longitem|Commemoration of [[Abraham in Islam|Abraham]]'s [[Binding_of_Isaac#Muslim_views|willingness to sacrifice his son]] in obedience to [[Allah in Islam|God]]'s command}}|{{Longitem|End of the annual [[Hajj]] in [[Mecca]] for pilgrims}}}} | date2025 = 6 June – 9 June (West Asia, Europe, North America)<br />7 June – 10 June (North Africa, South Asia and Southeast Asia)<ref>{{Cite web |title=مركز الفلك الدولي {{!}} International Astronomical Center (IAC) |url=https://astronomycenter.net/icop/hej46.html?l=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20250318181031/https://astronomycenter.net/icop/hej46.html?l=en |archive-date=18 March 2025 |access-date=2025-05-15 |website=astronomycenter.net |url-status=live }}</ref> | date2026 = 27 May – 30 May | observances = | relatedto = [[Hajj]], [[Eid al-Fitr]] | alt = | nickname = The Major Festival | litcolor = | celebrations = [[Eid prayers]], [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|sacrificing animals]], gift-giving ([[Eidi (gift)|Eidi]]), festive meals, family and social gatherings, symbolic decoration, charity | date = 10–13 [[Dhu al-Hijjah]] | weekday = | month = | scheduling = | duration = 4 days | frequency = | firsttime = | startedby = | image_size = 250px }} {{Islamic Culture}} '''Eid al-Adha'''{{efn|{{IPAc-en|ˌ|iː|d|_|əl|_|ˈ|ɑː|d|ə|,_|-|_|ˈ|ɑː|d|h|ɑː}} {{respell|EED|_|əl|_|AH|də|,_-_|AHD|hah}}; {{langx|ar|عيد الأضحى|ʿĪd al-ʾAḍḥā}}, {{IPA|ar|ʕiːd al ˈʔadˤħaː|IPA}}.}} ({{Langx|ar|عيد الأضحى|translit=ʿĪd al-ʾAḍḥā|lit=Feast of Sacrifice}}) is the second of the two main [[Islamic holidays|festivals in Islam]] alongside [[Eid al-Fitr]]. It falls on the 10th of [[Dhu al-Hijja]], the twelfth and final month of the [[Islamic calendar]].<ref>{{cite encyclopedia |title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions |url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha |encyclopedia=Encyclopedia Britannica |language=en |date=11 March 2025}}</ref> Celebrations and observances are generally carried forward to the three following days, known as the Tashreeq days. Eid al-Adha, depending on country and language is also called the Greater or Large Eid ({{langx|ar|العيد الكبير|al-ʿĪd al-Kabīr|links=no}}).<ref name="Metro2020-07-31-01a">{{cite web |last1=Haigh |first1=Phil |date=31 July 2020 |title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid? |url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/ |archive-date=2020-09-23 |access-date=25 April 2021 |website=Metro |language=en |quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> As with Eid al-Fitr, the [[Salah#Friday and Eid prayers|Eid prayer]] is performed on the morning of Eid al-Adha, after which the ''[[udhiyah]]'' or the ritual sacrifice of a livestock animal, is performed. In Islamic tradition, it honours the willingness of [[Abraham in Islam|Abraham]] to [[Binding of Isaac#Muslim views|sacrifice his son]] as an act of obedience to [[God in Islam|God]]'s command. Depending on the narrative, either [[Ishmael in Islam|Ishmael]] or [[Isaac in Islam|Isaac]] are referred to with the honorific title "''Sacrifice of God''".<ref>{{cite book | url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140 | title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis | isbn=978-0-7914-0331-0 | last1=Firestone | first1=Reuven | date=January 1990 | publisher=SUNY Press }}</ref> Pilgrims performing the [[Hajj]] typically perform the [[tawaf]] and [[saee]] of Hajj on Eid al-Adha, along with the ritual [[stoning of the Devil]] on the Eid day and the following days. ==عيدالاضحي جون سنتون== عيد الضحي ج جي ڏينهن عيدگاھ وڃڻ کان پھريون ڪجهه نہ کائڻ سنت آھي. عيدگاھ وڃڻ وقت بلند آواز ۾ تڪبيرون پڙھڻ سنت آھي. == عيد الاضحيٰ جو ڏينهن == ٻي عيدالاضحي آھي جيڪا ڏھ ذي الحج جي ڏينھن ۾ آتي آھي ۽ ھي ٻنھي عيدن ۾ وڏي ۽ افضل عيد آھي ۽ حج جي مڪمل ٿيڻ کان بعد اچي ٿي جڏھن مسلمان حج مڪمل ڪري وٺن ٿا تو الله تعالٰي انھن کي معاف ڪرديتا آھي۔ ان لاءِ حج جي تڪميل يوم عرفہ ۾ وقوف عرفہ تي ٿيندي آھي جيڪو حج جو ھڪ عظيم رڪن آھي جيئن تہ نبي صلي الله عليه وسلم ڪا فرمان آھي: يوم عرفہ باھ کان آزادي جو ڏينھن آھي جنھن ۾ الله تعالٰي ھر شخص کي باھ کان آزادي ڏيندو آھي عرفات ۾ وقوف ڪرڻ وارن۽ ٻين ملڪن ۾ رھنڻ وارن مسلمانون کي بہ آزادي ملندي آھي ۔ 1. - ھي ڏينھن الله تعالٰي وٽ سڀ کان بھترين ڏينھن آھي : حافظ ابن قيم رحمه الله تعالٰي زاد المعاد ( 1 / 54 ) ۾ چون ٿا : [الله تعالٰي وٽ سڀ کان افضل ۽ بھتر ڏينھن يوم النحر ( عيدالاضحي ) جو ڏينھن آھي ۽ اھو حج اڪبر وارو ڏينھن آھي] ( نبي صلي الله عليه وسلم جو فرمان آھي : يقينن يوم النحر الله تعالٰي وٽ بھترين ڏينھن آھي ) <ref>سنن ابوداؤد حديث نمبر 1765 </ref> 2. – ھي حج اڪبر وارو ڏينھن آھي : <br/> ابن عمر رضي الله تعالٰي عنھما بيان ڪن ٿا تہ نبي صلي الله عليه وسلم اس حج جي دوران جيڪو انھن ڪيو ھو يوم النحر( عيد الاضحي ) والري ڏينھن جمرات جي وچ ۾ بيھي ڪري فرمائڻ لڳا تہ حج اڪبر وارو ڏينھن آھي ۔ <ref>صحيح بخاري حديث نمبر 1742 </ref> نبي اڪرم صلي الله عليه وسلم فرمايو : يوم عرفہ ۽ يوم النحر ۽ ايام تشريق اسان اھل اسلام جي عيد جا ڏينھن آھن ۽ ھي سڀ کائڻ پيئڻ جا ڏينھن آھنن ۔ <ref>سنن ترمذي حديث نمبر 773 </ref> ==عيد نماز== عيد جي نماز ۾ ٻہ رڪعتون واجب شامل آهن ۽ ان جي صحيح ۽ واجب ھجڻ لاء ساڳيا شرط آھن جيڪي جمعي جي نماز جا آھن پر عيد جي نماز ۾ خطبو شرط ناھي جيڪو جمعي جي نماز ۾ لازمي شرط ھوندو آھي<ref name="آسان فقه" />. عيد نماز ۾ خطبو سنت آھي. عيد جي نماز جو وقت سج نڪرڻ سان پيلاڻ جي ختم ٿيڻ بعد شروع ٿئي ٿو ۽ سج جي زوال تائين جاري رھي ٿو پر مستحب آھي تہ عيد نماز ۾ دير نہ ڪئي وڃي. اھا نماز اڪيلي سر نہ ٿي پڙھي سگھجي<ref name="آسان فقه" />. ان جي قضا ڪانہ ٿيندي آهي. ھن نماز ۾ اذان ۽ اقامت نہ ٿيندي آهي. اھل حديث وارن لاء عيد نماز ۾ عورتن جي ۽ ٻارن جي شرڪت سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. عيد جو خطبو سنت آھي پر ان جو ٻڌڻ واجب آهي.خطبو نماز بعد پڙھڻ سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. ٻہ خطبا پڙھڻ ۽ ٻنھي جي وچ ۾ جمعي جي نماز جي خطبي واري وقفي جيترو ويھڻ سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. ==پڻ ڏسو== [[:باب:اسلام]] * [[حج]] * [[عيد الفطر]] * [[ابراھيم عليه السلام]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{عيد}} {{اسلامي موڪلون}} {{حج جا موضوع}} {{ڪومنز زمرو|Eid ul-adha}} [[زمرو:عيد]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[زمرو:اسلامي مقدس ڏينھن]] [[زمرو:ايران ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:افغانستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ڀارت ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:بنگلاديش ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:پاڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ترڪي ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سري لنڪا ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سعودي عرب ۾ عام موڪلن جا ڏينهن]] [[زمرو:مصر ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ميانمار ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ازبڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:آذربائيجان ۾ عام موڪل جا ڏينهن]] ==حوالا== {{حوالا}} 49hp78z97k0b47l78qgrkwfhvgeak7o 319268 319267 2025-06-13T10:09:20Z Ibne maryam 17680 319268 wikitext text/x-wiki {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|For the Eid after Ramadan, see [[Eid al-Fitr]]. For other uses, see [[Eid (disambiguation)]].}} {{Infobox holiday | holiday_name = عيد الاضحي | official_name = عيد الاضحيٰ (عربي) | image = Eid Blessings WDL6855.png | caption = سال 1730ع جو هڪ خطاطي جو نمونو جن تي عربي ۾ عيد الاضحي جي تبريڪ لکل آهي. | observedby = سڄي دنيا جا مسلمان <br> {{flag|Afghanistan}}<br />{{flag|Albania}}<br />{{flag|Algeria}}<br />{{flag|Bahrain}}<br />{{flag|Bangladesh}}<br />{{flag|Benin}}<br />{{flag|Bosnia and Herzegovina}}<br />{{flag|Brunei}}<br />{{flag|Burkina Faso}}<br />{{flag|Burundi}}<br />{{flag|Cameroon}} <br> [[سينٽرل آفريڪن ريپبلڪ]] <br />{{flag|Chad}}<br />{{flag|Comoros}}<br />{{flag|Djibouti}}<br />{{flag|East Timor}}<br />{{flag|Egypt}}<br />{{flag|Eritrea}}<br />{{flag|Ethiopia}}<br />{{flag|Gabon}}<br />{{flag|Gambia}}<br />{{flag|Ghana}}<br />{{flag|Guinea}}<br />{{flag|Guinea-Bissau}}<br />{{flag|Guyana}}<br />{{flag|India}}<br />{{flag|Indonesia}}<br />{{flag|Iran}}<br />{{flag|Iraq}}<br />{{flag|Ivory Coast}}<br />{{flag|Jordan}}<br />{{flag|Kazakhstan}}<br />{{flag|Kenya}}<br />{{flag|Kosovo}}<br />{{flag|Kuwait}}<br />{{flag|Kyrgyzstan}}<br />{{flag|Lebanon}}<br />{{flag|Libya}}<br />{{flag|Madagascar}}<br />{{flag|Malaysia}}<br />{{flag|Maldives}}<br />{{flag|Mauritania}}<br />{{flag|Morocco}}<br />{{flag|Myanmar}}<br />{{flag|Nepal}}<br />{{flag|Niger}}<br />{{flag|Nigeria}} <br />[[شمالي ڪپرس]] <br />{{flag|Oman}}<br />{{flag|Pakistan}}<br />{{flag|Palestine}}<br />{{flag|Philippines}}<br />{{flag|Qatar}}<br />{{flag|Rwanda}}<br />{{flag|Saudi Arabia}}<br />{{flag|Senegal}}<br />{{flag|Sierra Leone}}<br />{{flag|Singapore}}<br />{{flag|Somalia}} <br /> [[صوماليا|صومالي لينڊ]] <br /> {{flag|South Sudan}}<br />{{flag|Spain}}<br />{{flag|Sri Lanka}}<br />{{flag|Sudan}} <br />[[سورينام]] <br />{{flag|Syria}}<br />{{flag|Tajikistan}}<br />{{flag|Tanzania}}<br />{{flag|Togo}}<br />{{flag|Tunisia}}<br />{{flag|Turkey}}<br />{{flag|Turkmenistan}}<br />{{flag|Uganda}}<br />{{flag|United Arab Emirates}}<br />{{flag|Uzbekistan}} <br /> [[مغربي صحارا]] <br> {{flag|Yemen}} | type = اسلامي تهوار | significance = الله جي حڪم جي تعميل ۾ ابراهيم عليه السلام جي پنهنجي پٽ جي قرباني ڏيڻ جي رضامندي جي ياد ۾ <br /> End of the annual [[Hajj]] | begins = 10 ذوالحج | ends = 13 ذوالحج | date2019 = 11 آگسٽ، 2019ع | date2024 = 16 - 20 جون، 2024ع | date2025 = 6 - 10 جون، 2025ع | observances = نماز عيد، قرباني | relatedto = [[حج]]؛ [[عيد الفطر]] | alt = | nickname = قرباني جي عيد، وڏي عيد | litcolor = | celebrations = عيد الاضحيٰ جي ٽي ڏينهن ۾ مسلمان ڪند آهن ۽ هڪ ٻئي کي مبارڪباد ڏيندا آهن. | date = 9 ذوالحج | weekday = 3 | month = ذوالحج | scheduling = | duration = 3 days | frequency = هر هجري سال | firsttime = | startedby = [[ابراھيم عليه السلام]] }} '''عيد الاضحيٰ''' يا قرباڻي واري عيد، مسلمانن جو تهوار آهي، جيڪو قرباني لاء مقرر ڪيو ويو آھي. مسلمان ٻن طرح جون عيدون ملھائيندا آھن. ھڪ کي [[عيد الفطر]] ۽ ٻي کي عيد الاضحيٰ چيو ويندو آھي. عيد الاضحيٰ [[ذوالحج]] جي ڏھ تاريخ تي ملھائي ويندي آھي. ھڪ ڏينھن اڳ 9 ذوالحج جنهن کي "يوم عرفه" سڏيو وڃي ٿو، حاجي عرفات جي ميدان ۾ به پهچندا آهن، جيڪو حج جو لازم رڪن آھي. انس بن مالڪ فرمائن ٿا تہ، "جھالت جي دور ۾ ماڻھن سال ۾ ٻہ ڏينھن راند روند جي لاءِ مقرر ڪري ڇڏيا ھئا. رسول الله (صلي الله عليه وآلهٖ وسلم) جڏھن مديني منور تشريف آندي تہ ارشاد فرمايو، "ماڻھن جي راند روند جي لاءِ ٻہ ڏينھن مقرر ھيا، الله تعاليٰ انھن کي انھن کان بھتر ڏينھن، يعني عيدالفطر ۽ عيد الاضحيٰ ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آھي". <ref>سنن نسائي:جلد اول:حديث نمبر 1561 </ref> [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] مسلمانن جي لاءِ دنيا ۾ ٽي عيدون آھن. عبد الله ابن عباس کان روايت آھي تہ رسول الله (صلي الله عليه وآله وسلم) ارشاد فرمايا تہ؛ "جمعه المبارڪ به عيد جو ڏينھن آھي جو الله تعاليٰ مسلمانون کي عطا ڪيو، سو! جيڪو جمعي جي نماز جو ارادو ڪري، تہ غسل ڪري ۽ جيڪڏھن خوشبو ميسر ھجي تہ لڳائي ۽ توھان تي پر مسواڪ (بہ) لازم آھي". <ref>سنن ابن ماجہ:جلد اول:حديث نمبر 1098</ref> ذوالحج جي 9 تاريخ کي يوم عرفه يا عرفه جو ڏينهن سڏيندا آهن ۽ 10 ذوالحج کي يوم النحر يا قرباني جو ڏينهن سڏبو آهي ۽ 10، 11, 12 ۽ 13 ذوالحج کي ايام تشريق سڏيندا آهن.<ref name="آسان فقه"> - ڪتاب: آسان فقه، از: مولانا محمد يوسف اصلاحي، مترجم: محمد عاشق ڌامراھا، مھراڻ اڪيڊمي شڪارپور، جنوري 2002 - صہ 277 کان 282 </ref> عيد الاضحيٰ اسلام ۾ ٻن مکيه تہوارن مان ٻيو عيد الفطر سان گڏ آهي. اها هجري ڪئلينڊر جي آخري مهيني يعني 12هين مهيني، ذوالحج جي 10 تاريخ تي پوي ٿي.<ref>{{cite encyclopedia|title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions|url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|language=en|date=11 March 2025}}</ref> قرباني ۽ تڪبير (الله جي وڏائي بيان ڪرڻ) کي عام طور تي ايندڙ ٽن ڏينهن تائين اڳتي وڌايو ويندو آهي، جن کي تشريق جا ڏينهن چيو ويندو آهي. عيد الاضحيٰ کي ڪڏهن ڪڏهن "وڏي عيد" به چيو ويندو آهي، ڇاڪاڻ ته ان جي ملهائڻ کي 3 ڏينهن وڌيڪ وڌايو ويندو آهي.<ref name="Metro2020-07-31-01a2">{{cite web|url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid?|last1=Haigh|first1=Phil|date=31 July 2020|website=Metro|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|archive-date=2020-09-23|access-date=25 April 2021|quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> عيد الفطر وانگر، عيد جي نماز عيد الاضحيٰ جي صبح ادا ڪئي ويندي آهي، جنهن کان پوءِ ٻڪري، رڍ، ڳئون يا اٺ جي قرباني ادا ڪئي ويندي آهي. اسلامي روايت ۾، اهو ابراهيم جي پنهنجي پٽ، اسماعيل (عليه السلام) کي قربان ڪرڻ جي رضامندي کي خدا جي حڪم جي اطاعت جي عمل طور تي عزت ڏئي ٿو.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140|title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis|last1=Firestone|first1=Reuven|date=January 1990|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-0331-0}}</ref> حاجي عام طور تي عيد الاضحيٰ تي حج جو مناسڪ، يعني بيت الله جو طواف ۽ صفا ۽ مروه جي ٽڪرين جي درميان سعي ڪندا آهن، ان سان گڏ عيد جي ڏينهن ۽ ايندڙ ٻن ڏينهن جمرات (پٿر جيڪا ان جاء تي رکيل آهن جتي شيطان نافرني وسوسو وجهڻ جي ڪوشش ڪيو) تي رمي (ڪنڪريون مارڻ جو عمل) ادا ڪندا آهن. ==تفصيل== {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|For the Eid after Ramadan, see [[Eid al-Fitr]]. For other uses, see [[Eid (disambiguation)]].}} {{Use dmy dates|date=December 2024}} {{Infobox holiday | holiday_name = Eid al-Adha | image = Eid al adha compilation.jpg | caption = From top: ''[[Eid prayers|Bayram Namazı]]'' in [[Istanbul]]; [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|Qurbani]] on Egyptian market; Feast in [[Ahvaz]], Iran; [[Muslims|Muslim]] children receiving [[Eidi (gift)|Eidi]]; Moroccan sheep prepared for sacrifice; Eid prayer in Albania | observedby = [[Muslims]] | type = [[Islamic holidays|Islamic]] | significance = {{ubl|{{Longitem|Commemoration of [[Abraham in Islam|Abraham]]'s [[Binding_of_Isaac#Muslim_views|willingness to sacrifice his son]] in obedience to [[Allah in Islam|God]]'s command}}|{{Longitem|End of the annual [[Hajj]] in [[Mecca]] for pilgrims}}}} | date2025 = 6 June – 9 June (West Asia, Europe, North America)<br />7 June – 10 June (North Africa, South Asia and Southeast Asia)<ref>{{Cite web |title=مركز الفلك الدولي {{!}} International Astronomical Center (IAC) |url=https://astronomycenter.net/icop/hej46.html?l=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20250318181031/https://astronomycenter.net/icop/hej46.html?l=en |archive-date=18 March 2025 |access-date=2025-05-15 |website=astronomycenter.net |url-status=live }}</ref> | date2026 = 27 May – 30 May | observances = | relatedto = [[Hajj]], [[Eid al-Fitr]] | alt = | nickname = The Major Festival | litcolor = | celebrations = [[Eid prayers]], [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|sacrificing animals]], gift-giving ([[Eidi (gift)|Eidi]]), festive meals, family and social gatherings, symbolic decoration, charity | date = 10–13 [[Dhu al-Hijjah]] | weekday = | month = | scheduling = | duration = 4 days | frequency = | firsttime = | startedby = | image_size = 250px }} {{Islamic Culture}} '''Eid al-Adha'''{{efn|{{IPAc-en|ˌ|iː|d|_|əl|_|ˈ|ɑː|d|ə|,_|-|_|ˈ|ɑː|d|h|ɑː}} {{respell|EED|_|əl|_|AH|də|,_-_|AHD|hah}}; {{langx|ar|عيد الأضحى|ʿĪd al-ʾAḍḥā}}, {{IPA|ar|ʕiːd al ˈʔadˤħaː|IPA}}.}} ({{Langx|ar|عيد الأضحى|translit=ʿĪd al-ʾAḍḥā|lit=Feast of Sacrifice}}) is the second of the two main [[Islamic holidays|festivals in Islam]] alongside [[Eid al-Fitr]]. It falls on the 10th of [[Dhu al-Hijja]], the twelfth and final month of the [[Islamic calendar]].<ref>{{cite encyclopedia |title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions |url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha |encyclopedia=Encyclopedia Britannica |language=en |date=11 March 2025}}</ref> Celebrations and observances are generally carried forward to the three following days, known as the Tashreeq days. Eid al-Adha, depending on country and language is also called the Greater or Large Eid ({{langx|ar|العيد الكبير|al-ʿĪd al-Kabīr|links=no}}).<ref name="Metro2020-07-31-01a">{{cite web |last1=Haigh |first1=Phil |date=31 July 2020 |title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid? |url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/ |archive-date=2020-09-23 |access-date=25 April 2021 |website=Metro |language=en |quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> As with Eid al-Fitr, the [[Salah#Friday and Eid prayers|Eid prayer]] is performed on the morning of Eid al-Adha, after which the ''[[udhiyah]]'' or the ritual sacrifice of a livestock animal, is performed. In Islamic tradition, it honours the willingness of [[Abraham in Islam|Abraham]] to [[Binding of Isaac#Muslim views|sacrifice his son]] as an act of obedience to [[God in Islam|God]]'s command. Depending on the narrative, either [[Ishmael in Islam|Ishmael]] or [[Isaac in Islam|Isaac]] are referred to with the honorific title "''Sacrifice of God''".<ref>{{cite book | url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140 | title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis | isbn=978-0-7914-0331-0 | last1=Firestone | first1=Reuven | date=January 1990 | publisher=SUNY Press }}</ref> Pilgrims performing the [[Hajj]] typically perform the [[tawaf]] and [[saee]] of Hajj on Eid al-Adha, along with the ritual [[stoning of the Devil]] on the Eid day and the following days. ==عيدالاضحي جون سنتون== عيد الضحي ج جي ڏينهن عيدگاھ وڃڻ کان پھريون ڪجهه نہ کائڻ سنت آھي. عيدگاھ وڃڻ وقت بلند آواز ۾ تڪبيرون پڙھڻ سنت آھي. == عيد الاضحيٰ جو ڏينهن == ٻي عيدالاضحي آھي جيڪا ڏھ ذي الحج جي ڏينھن ۾ آتي آھي ۽ ھي ٻنھي عيدن ۾ وڏي ۽ افضل عيد آھي ۽ حج جي مڪمل ٿيڻ کان بعد اچي ٿي جڏھن مسلمان حج مڪمل ڪري وٺن ٿا تو الله تعالٰي انھن کي معاف ڪرديتا آھي۔ ان لاءِ حج جي تڪميل يوم عرفہ ۾ وقوف عرفہ تي ٿيندي آھي جيڪو حج جو ھڪ عظيم رڪن آھي جيئن تہ نبي صلي الله عليه وسلم ڪا فرمان آھي: يوم عرفہ باھ کان آزادي جو ڏينھن آھي جنھن ۾ الله تعالٰي ھر شخص کي باھ کان آزادي ڏيندو آھي عرفات ۾ وقوف ڪرڻ وارن۽ ٻين ملڪن ۾ رھنڻ وارن مسلمانون کي بہ آزادي ملندي آھي ۔ 1. - ھي ڏينھن الله تعالٰي وٽ سڀ کان بھترين ڏينھن آھي : حافظ ابن قيم رحمه الله تعالٰي زاد المعاد ( 1 / 54 ) ۾ چون ٿا : [الله تعالٰي وٽ سڀ کان افضل ۽ بھتر ڏينھن يوم النحر ( عيدالاضحي ) جو ڏينھن آھي ۽ اھو حج اڪبر وارو ڏينھن آھي] ( نبي صلي الله عليه وسلم جو فرمان آھي : يقينن يوم النحر الله تعالٰي وٽ بھترين ڏينھن آھي ) <ref>سنن ابوداؤد حديث نمبر 1765 </ref> 2. – ھي حج اڪبر وارو ڏينھن آھي : <br/> ابن عمر رضي الله تعالٰي عنھما بيان ڪن ٿا تہ نبي صلي الله عليه وسلم اس حج جي دوران جيڪو انھن ڪيو ھو يوم النحر( عيد الاضحي ) والري ڏينھن جمرات جي وچ ۾ بيھي ڪري فرمائڻ لڳا تہ حج اڪبر وارو ڏينھن آھي ۔ <ref>صحيح بخاري حديث نمبر 1742 </ref> نبي اڪرم صلي الله عليه وسلم فرمايو : يوم عرفہ ۽ يوم النحر ۽ ايام تشريق اسان اھل اسلام جي عيد جا ڏينھن آھن ۽ ھي سڀ کائڻ پيئڻ جا ڏينھن آھنن ۔ <ref>سنن ترمذي حديث نمبر 773 </ref> ==عيد نماز== عيد جي نماز ۾ ٻہ رڪعتون واجب شامل آهن ۽ ان جي صحيح ۽ واجب ھجڻ لاء ساڳيا شرط آھن جيڪي جمعي جي نماز جا آھن پر عيد جي نماز ۾ خطبو شرط ناھي جيڪو جمعي جي نماز ۾ لازمي شرط ھوندو آھي<ref name="آسان فقه" />. عيد نماز ۾ خطبو سنت آھي. عيد جي نماز جو وقت سج نڪرڻ سان پيلاڻ جي ختم ٿيڻ بعد شروع ٿئي ٿو ۽ سج جي زوال تائين جاري رھي ٿو پر مستحب آھي تہ عيد نماز ۾ دير نہ ڪئي وڃي. اھا نماز اڪيلي سر نہ ٿي پڙھي سگھجي<ref name="آسان فقه" />. ان جي قضا ڪانہ ٿيندي آهي. ھن نماز ۾ اذان ۽ اقامت نہ ٿيندي آهي. اھل حديث وارن لاء عيد نماز ۾ عورتن جي ۽ ٻارن جي شرڪت سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. عيد جو خطبو سنت آھي پر ان جو ٻڌڻ واجب آهي.خطبو نماز بعد پڙھڻ سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. ٻہ خطبا پڙھڻ ۽ ٻنھي جي وچ ۾ جمعي جي نماز جي خطبي واري وقفي جيترو ويھڻ سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. ==پڻ ڏسو== [[:باب:اسلام]] * [[حج]] * [[عيد الفطر]] * [[ابراھيم عليه السلام]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{عيد}} {{اسلامي موڪلون}} {{حج جا موضوع}} {{ڪومنز زمرو|Eid ul-adha}} [[زمرو:عيد]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[زمرو:اسلامي مقدس ڏينھن]] [[زمرو:ايران ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:افغانستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ڀارت ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:بنگلاديش ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:پاڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ترڪي ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سري لنڪا ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سعودي عرب ۾ عام موڪلن جا ڏينهن]] [[زمرو:مصر ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ميانمار ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ازبڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:آذربائيجان ۾ عام موڪل جا ڏينهن]] ==حوالا== {{حوالا}} mc3923b9pjkt8wottthyhl6mw27lbhs 319269 319268 2025-06-13T10:15:28Z Ibne maryam 17680 319269 wikitext text/x-wiki {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|For the Eid after Ramadan, see [[Eid al-Fitr]]. For other uses, see [[Eid (disambiguation)]].}} {{Infobox holiday | holiday_name = عيد الاضحي | official_name = عيد الاضحيٰ (عربي) | image = Eid Blessings WDL6855.png | caption = سال 1730ع جو هڪ خطاطي جو نمونو جن تي عربي ۾ عيد الاضحي جي تبريڪ لکل آهي. | observedby = سڄي دنيا جا مسلمان | type = اسلامي تهوار | significance = الله جي حڪم جي تعميل ۾ ابراهيم عليه السلام جي پنهنجي پٽ جي قرباني ڏيڻ جي رضامندي جي ياد ۾ | begins = 10 ذوالحج | ends = 13 ذوالحج | date2025 = 6 - 10 جون، 2025ع | observances = نماز عيد، قرباني | relatedto = [[حج]] | alt = | nickname = قرباني جي عيد، وڏي عيد | litcolor = | celebrations = عيد الاضحيٰ جي ٽي ڏينهن ۾ مسلمان قرباني ڪند آهن. | date = 9 ذوالحج | weekday = 3 | month = ذوالحج | scheduling = | duration = 3 days | frequency = هر هجري سال | firsttime = نامعلوم | startedby = [[ابراھيم عليه السلام]] }} '''عيد الاضحيٰ''' يا قرباڻي واري عيد، مسلمانن جو تهوار آهي، جيڪو قرباني لاء مقرر ڪيو ويو آھي. مسلمان ٻن طرح جون عيدون ملھائيندا آھن. ھڪ کي [[عيد الفطر]] ۽ ٻي کي عيد الاضحيٰ چيو ويندو آھي. عيد الاضحيٰ [[ذوالحج]] جي ڏھ تاريخ تي ملھائي ويندي آھي. ھڪ ڏينھن اڳ 9 ذوالحج جنهن کي "يوم عرفه" سڏيو وڃي ٿو، حاجي عرفات جي ميدان ۾ به پهچندا آهن، جيڪو حج جو لازم رڪن آھي. انس بن مالڪ فرمائن ٿا تہ، "جھالت جي دور ۾ ماڻھن سال ۾ ٻہ ڏينھن راند روند جي لاءِ مقرر ڪري ڇڏيا ھئا. رسول الله (صلي الله عليه وآلهٖ وسلم) جڏھن مديني منور تشريف آندي تہ ارشاد فرمايو، "ماڻھن جي راند روند جي لاءِ ٻہ ڏينھن مقرر ھيا، الله تعاليٰ انھن کي انھن کان بھتر ڏينھن، يعني عيدالفطر ۽ عيد الاضحيٰ ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آھي". <ref>سنن نسائي:جلد اول:حديث نمبر 1561 </ref> [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] مسلمانن جي لاءِ دنيا ۾ ٽي عيدون آھن. عبد الله ابن عباس کان روايت آھي تہ رسول الله (صلي الله عليه وآله وسلم) ارشاد فرمايا تہ؛ "جمعه المبارڪ به عيد جو ڏينھن آھي جو الله تعاليٰ مسلمانون کي عطا ڪيو، سو! جيڪو جمعي جي نماز جو ارادو ڪري، تہ غسل ڪري ۽ جيڪڏھن خوشبو ميسر ھجي تہ لڳائي ۽ توھان تي پر مسواڪ (بہ) لازم آھي". <ref>سنن ابن ماجہ:جلد اول:حديث نمبر 1098</ref> ذوالحج جي 9 تاريخ کي يوم عرفه يا عرفه جو ڏينهن سڏيندا آهن ۽ 10 ذوالحج کي يوم النحر يا قرباني جو ڏينهن سڏبو آهي ۽ 10، 11, 12 ۽ 13 ذوالحج کي ايام تشريق سڏيندا آهن.<ref name="آسان فقه"> - ڪتاب: آسان فقه، از: مولانا محمد يوسف اصلاحي، مترجم: محمد عاشق ڌامراھا، مھراڻ اڪيڊمي شڪارپور، جنوري 2002 - صہ 277 کان 282 </ref> عيد الاضحيٰ اسلام ۾ ٻن مکيه تہوارن مان ٻيو عيد الفطر سان گڏ آهي. اها هجري ڪئلينڊر جي آخري مهيني يعني 12هين مهيني، ذوالحج جي 10 تاريخ تي پوي ٿي.<ref>{{cite encyclopedia|title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions|url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|language=en|date=11 March 2025}}</ref> قرباني ۽ تڪبير (الله جي وڏائي بيان ڪرڻ) کي عام طور تي ايندڙ ٽن ڏينهن تائين اڳتي وڌايو ويندو آهي، جن کي تشريق جا ڏينهن چيو ويندو آهي. عيد الاضحيٰ کي ڪڏهن ڪڏهن "وڏي عيد" به چيو ويندو آهي، ڇاڪاڻ ته ان جي ملهائڻ کي 3 ڏينهن وڌيڪ وڌايو ويندو آهي.<ref name="Metro2020-07-31-01a2">{{cite web|url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid?|last1=Haigh|first1=Phil|date=31 July 2020|website=Metro|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|archive-date=2020-09-23|access-date=25 April 2021|quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> عيد الفطر وانگر، عيد جي نماز عيد الاضحيٰ جي صبح ادا ڪئي ويندي آهي، جنهن کان پوءِ ٻڪري، رڍ، ڳئون يا اٺ جي قرباني ادا ڪئي ويندي آهي. اسلامي روايت ۾، اهو ابراهيم جي پنهنجي پٽ، اسماعيل (عليه السلام) کي قربان ڪرڻ جي رضامندي کي خدا جي حڪم جي اطاعت جي عمل طور تي عزت ڏئي ٿو.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140|title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis|last1=Firestone|first1=Reuven|date=January 1990|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-0331-0}}</ref> حاجي عام طور تي عيد الاضحيٰ تي حج جو مناسڪ، يعني بيت الله جو طواف ۽ صفا ۽ مروه جي ٽڪرين جي درميان سعي ڪندا آهن، ان سان گڏ عيد جي ڏينهن ۽ ايندڙ ٻن ڏينهن جمرات (پٿر جيڪا ان جاء تي رکيل آهن جتي شيطان نافرني وسوسو وجهڻ جي ڪوشش ڪيو) تي رمي (ڪنڪريون مارڻ جو عمل) ادا ڪندا آهن. ==تفصيل== {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|For the Eid after Ramadan, see [[Eid al-Fitr]]. For other uses, see [[Eid (disambiguation)]].}} {{Use dmy dates|date=December 2024}} {{Infobox holiday | holiday_name = Eid al-Adha | image = Eid al adha compilation.jpg | caption = From top: ''[[Eid prayers|Bayram Namazı]]'' in [[Istanbul]]; [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|Qurbani]] on Egyptian market; Feast in [[Ahvaz]], Iran; [[Muslims|Muslim]] children receiving [[Eidi (gift)|Eidi]]; Moroccan sheep prepared for sacrifice; Eid prayer in Albania | observedby = [[Muslims]] | type = [[Islamic holidays|Islamic]] | significance = {{ubl|{{Longitem|Commemoration of [[Abraham in Islam|Abraham]]'s [[Binding_of_Isaac#Muslim_views|willingness to sacrifice his son]] in obedience to [[Allah in Islam|God]]'s command}}|{{Longitem|End of the annual [[Hajj]] in [[Mecca]] for pilgrims}}}} | date2025 = 6 June – 9 June (West Asia, Europe, North America)<br />7 June – 10 June (North Africa, South Asia and Southeast Asia)<ref>{{Cite web |title=مركز الفلك الدولي {{!}} International Astronomical Center (IAC) |url=https://astronomycenter.net/icop/hej46.html?l=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20250318181031/https://astronomycenter.net/icop/hej46.html?l=en |archive-date=18 March 2025 |access-date=2025-05-15 |website=astronomycenter.net |url-status=live }}</ref> | date2026 = 27 May – 30 May | observances = | relatedto = [[Hajj]], [[Eid al-Fitr]] | alt = | nickname = The Major Festival | litcolor = | celebrations = [[Eid prayers]], [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|sacrificing animals]], gift-giving ([[Eidi (gift)|Eidi]]), festive meals, family and social gatherings, symbolic decoration, charity | date = 10–13 [[Dhu al-Hijjah]] | weekday = | month = | scheduling = | duration = 4 days | frequency = | firsttime = | startedby = | image_size = 250px }} {{Islamic Culture}} '''Eid al-Adha'''{{efn|{{IPAc-en|ˌ|iː|d|_|əl|_|ˈ|ɑː|d|ə|,_|-|_|ˈ|ɑː|d|h|ɑː}} {{respell|EED|_|əl|_|AH|də|,_-_|AHD|hah}}; {{langx|ar|عيد الأضحى|ʿĪd al-ʾAḍḥā}}, {{IPA|ar|ʕiːd al ˈʔadˤħaː|IPA}}.}} ({{Langx|ar|عيد الأضحى|translit=ʿĪd al-ʾAḍḥā|lit=Feast of Sacrifice}}) is the second of the two main [[Islamic holidays|festivals in Islam]] alongside [[Eid al-Fitr]]. It falls on the 10th of [[Dhu al-Hijja]], the twelfth and final month of the [[Islamic calendar]].<ref>{{cite encyclopedia |title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions |url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha |encyclopedia=Encyclopedia Britannica |language=en |date=11 March 2025}}</ref> Celebrations and observances are generally carried forward to the three following days, known as the Tashreeq days. Eid al-Adha, depending on country and language is also called the Greater or Large Eid ({{langx|ar|العيد الكبير|al-ʿĪd al-Kabīr|links=no}}).<ref name="Metro2020-07-31-01a">{{cite web |last1=Haigh |first1=Phil |date=31 July 2020 |title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid? |url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/ |archive-date=2020-09-23 |access-date=25 April 2021 |website=Metro |language=en |quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> As with Eid al-Fitr, the [[Salah#Friday and Eid prayers|Eid prayer]] is performed on the morning of Eid al-Adha, after which the ''[[udhiyah]]'' or the ritual sacrifice of a livestock animal, is performed. In Islamic tradition, it honours the willingness of [[Abraham in Islam|Abraham]] to [[Binding of Isaac#Muslim views|sacrifice his son]] as an act of obedience to [[God in Islam|God]]'s command. Depending on the narrative, either [[Ishmael in Islam|Ishmael]] or [[Isaac in Islam|Isaac]] are referred to with the honorific title "''Sacrifice of God''".<ref>{{cite book | url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140 | title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis | isbn=978-0-7914-0331-0 | last1=Firestone | first1=Reuven | date=January 1990 | publisher=SUNY Press }}</ref> Pilgrims performing the [[Hajj]] typically perform the [[tawaf]] and [[saee]] of Hajj on Eid al-Adha, along with the ritual [[stoning of the Devil]] on the Eid day and the following days. ==عيدالاضحي جون سنتون== عيد الضحي ج جي ڏينهن عيدگاھ وڃڻ کان پھريون ڪجهه نہ کائڻ سنت آھي. عيدگاھ وڃڻ وقت بلند آواز ۾ تڪبيرون پڙھڻ سنت آھي. == عيد الاضحيٰ جو ڏينهن == ٻي عيدالاضحي آھي جيڪا ڏھ ذي الحج جي ڏينھن ۾ آتي آھي ۽ ھي ٻنھي عيدن ۾ وڏي ۽ افضل عيد آھي ۽ حج جي مڪمل ٿيڻ کان بعد اچي ٿي جڏھن مسلمان حج مڪمل ڪري وٺن ٿا تو الله تعالٰي انھن کي معاف ڪرديتا آھي۔ ان لاءِ حج جي تڪميل يوم عرفہ ۾ وقوف عرفہ تي ٿيندي آھي جيڪو حج جو ھڪ عظيم رڪن آھي جيئن تہ نبي صلي الله عليه وسلم ڪا فرمان آھي: يوم عرفہ باھ کان آزادي جو ڏينھن آھي جنھن ۾ الله تعالٰي ھر شخص کي باھ کان آزادي ڏيندو آھي عرفات ۾ وقوف ڪرڻ وارن۽ ٻين ملڪن ۾ رھنڻ وارن مسلمانون کي بہ آزادي ملندي آھي ۔ 1. - ھي ڏينھن الله تعالٰي وٽ سڀ کان بھترين ڏينھن آھي : حافظ ابن قيم رحمه الله تعالٰي زاد المعاد ( 1 / 54 ) ۾ چون ٿا : [الله تعالٰي وٽ سڀ کان افضل ۽ بھتر ڏينھن يوم النحر ( عيدالاضحي ) جو ڏينھن آھي ۽ اھو حج اڪبر وارو ڏينھن آھي] ( نبي صلي الله عليه وسلم جو فرمان آھي : يقينن يوم النحر الله تعالٰي وٽ بھترين ڏينھن آھي ) <ref>سنن ابوداؤد حديث نمبر 1765 </ref> 2. – ھي حج اڪبر وارو ڏينھن آھي : <br/> ابن عمر رضي الله تعالٰي عنھما بيان ڪن ٿا تہ نبي صلي الله عليه وسلم اس حج جي دوران جيڪو انھن ڪيو ھو يوم النحر( عيد الاضحي ) والري ڏينھن جمرات جي وچ ۾ بيھي ڪري فرمائڻ لڳا تہ حج اڪبر وارو ڏينھن آھي ۔ <ref>صحيح بخاري حديث نمبر 1742 </ref> نبي اڪرم صلي الله عليه وسلم فرمايو : يوم عرفہ ۽ يوم النحر ۽ ايام تشريق اسان اھل اسلام جي عيد جا ڏينھن آھن ۽ ھي سڀ کائڻ پيئڻ جا ڏينھن آھنن ۔ <ref>سنن ترمذي حديث نمبر 773 </ref> ==عيد نماز== عيد جي نماز ۾ ٻہ رڪعتون واجب شامل آهن ۽ ان جي صحيح ۽ واجب ھجڻ لاء ساڳيا شرط آھن جيڪي جمعي جي نماز جا آھن پر عيد جي نماز ۾ خطبو شرط ناھي جيڪو جمعي جي نماز ۾ لازمي شرط ھوندو آھي<ref name="آسان فقه" />. عيد نماز ۾ خطبو سنت آھي. عيد جي نماز جو وقت سج نڪرڻ سان پيلاڻ جي ختم ٿيڻ بعد شروع ٿئي ٿو ۽ سج جي زوال تائين جاري رھي ٿو پر مستحب آھي تہ عيد نماز ۾ دير نہ ڪئي وڃي. اھا نماز اڪيلي سر نہ ٿي پڙھي سگھجي<ref name="آسان فقه" />. ان جي قضا ڪانہ ٿيندي آهي. ھن نماز ۾ اذان ۽ اقامت نہ ٿيندي آهي. اھل حديث وارن لاء عيد نماز ۾ عورتن جي ۽ ٻارن جي شرڪت سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. عيد جو خطبو سنت آھي پر ان جو ٻڌڻ واجب آهي.خطبو نماز بعد پڙھڻ سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. ٻہ خطبا پڙھڻ ۽ ٻنھي جي وچ ۾ جمعي جي نماز جي خطبي واري وقفي جيترو ويھڻ سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. ==پڻ ڏسو== [[:باب:اسلام]] * [[حج]] * [[عيد الفطر]] * [[ابراھيم عليه السلام]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{عيد}} {{اسلامي موڪلون}} {{حج جا موضوع}} {{ڪومنز زمرو|Eid ul-adha}} [[زمرو:عيد]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[زمرو:اسلامي مقدس ڏينھن]] [[زمرو:ايران ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:افغانستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ڀارت ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:بنگلاديش ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:پاڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ترڪي ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سري لنڪا ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سعودي عرب ۾ عام موڪلن جا ڏينهن]] [[زمرو:مصر ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ميانمار ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ازبڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:آذربائيجان ۾ عام موڪل جا ڏينهن]] ==حوالا== {{حوالا}} ayexz6z5ugmxy9fk41xfmmirb3sj6hn 319276 319269 2025-06-13T10:36:20Z Ibne maryam 17680 319276 wikitext text/x-wiki {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|For the Eid after Ramadan, see [[Eid al-Fitr]]. For other uses, see [[Eid (disambiguation)]].}} {{Infobox holiday | holiday_name = عيد الاضحي | official_name = عيد الاضحيٰ (عربي) | image = Eid Blessings WDL6855.png | caption = سال 1730ع جو هڪ خطاطي جو نمونو جن تي عربي ۾ عيد الاضحي جي تبريڪ لکل آهي. | observedby = سڄي دنيا جا مسلمان | type = اسلامي تهوار | significance = الله جي حڪم جي تعميل ۾ ابراهيم عليه السلام جي پنهنجي پٽ جي قرباني ڏيڻ جي رضامندي جي ياد ۾ | begins = 10 ذوالحج | ends = 13 ذوالحج | date2025 = 6 - 10 جون، 2025ع | observances = نماز عيد، قرباني | relatedto = [[حج]] | alt = | nickname = قرباني جي عيد، وڏي عيد | litcolor = | celebrations = عيد الاضحيٰ جي ٽي ڏينهن ۾ مسلمان قرباني ڪند آهن. | date = 9 ذوالحج | weekday = 3 | month = ذوالحج | scheduling = | duration = 3 days | frequency = هر هجري سال | firsttime = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] پنهنجي پٽ کي قرباني لاء پيش ڪيو | startedby = [[محمد|رسول الله صلي الله عليه وآلهٖ وسلم]] }} [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] '''قرباني واري عيد''' يا '''عيد الاضحيٰ'''، هڪ اسلامي تهوار آهي، جيڪا قرباني جي روايت سان لاڳاپيل آهي، جيڪا مسلمان [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾ ملهائيندا آهن ۽ هي جو تهوار، قرباني لاء مقرر ڪيو ويو آھي. مسلمان ٻن طرح جون عيدون ملھائيندا آھن. ھڪ کي [[عيد الفطر]] ۽ ٻي کي عيد الاضحيٰ چيو ويندو آھي. عيد الاضحيٰ [[ذوالحج]] جي ڏھ تاريخ تي ملھائي ويندي آھي. ھڪ ڏينھن اڳ 9 ذوالحج جنهن کي "يوم عرفه" سڏيو وڃي ٿو، حاجي عرفات جي ميدان ۾ به پهچندا آهن، جيڪو حج جو لازم رڪن آھي. انس بن مالڪ فرمائن ٿا تہ، "جھالت جي دور ۾ ماڻھن سال ۾ ٻہ ڏينھن راند روند جي لاءِ مقرر ڪري ڇڏيا ھئا. رسول الله (صلي الله عليه وآلهٖ وسلم) جڏھن مديني منور تشريف آندي تہ ارشاد فرمايو، "ماڻھن جي راند روند جي لاءِ ٻہ ڏينھن مقرر ھيا، الله تعاليٰ انھن کي انھن کان بھتر ڏينھن، يعني عيدالفطر ۽ عيد الاضحيٰ ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آھي". <ref>سنن نسائي:جلد اول:حديث نمبر 1561 </ref> [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] مسلمانن جي لاءِ دنيا ۾ ٽي عيدون آھن. ذوالحج جي 9 تاريخ کي يوم عرفه يا عرفه جو ڏينهن سڏيندا آهن ۽ 10 ذوالحج کي يوم النحر يا قرباني جو ڏينهن سڏبو آهي ۽ 10، 11, 12 ۽ 13 ذوالحج کي ايام تشريق سڏيندا آهن.<ref name="آسان فقه"> - ڪتاب: آسان فقه، از: مولانا محمد يوسف اصلاحي، مترجم: محمد عاشق ڌامراھا، مھراڻ اڪيڊمي شڪارپور، جنوري 2002 - صہ 277 کان 282 </ref> عيد الاضحيٰ اسلام ۾ ٻن مکيه تہوارن مان ٻيو عيد الفطر سان گڏ آهي. اها هجري ڪئلينڊر جي آخري مهيني يعني 12هين مهيني، ذوالحج جي 10 تاريخ تي پوي ٿي.<ref>{{cite encyclopedia|title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions|url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|language=en|date=11 March 2025}}</ref> قرباني ۽ تڪبير (الله جي وڏائي بيان ڪرڻ) کي عام طور تي ايندڙ ٽن ڏينهن تائين اڳتي وڌايو ويندو آهي، جن کي تشريق جا ڏينهن چيو ويندو آهي. عيد الاضحيٰ کي ڪڏهن ڪڏهن "وڏي عيد" به چيو ويندو آهي، ڇاڪاڻ ته ان جي ملهائڻ کي 3 ڏينهن وڌيڪ وڌايو ويندو آهي.<ref name="Metro2020-07-31-01a2">{{cite web|url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid?|last1=Haigh|first1=Phil|date=31 July 2020|website=Metro|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|archive-date=2020-09-23|access-date=25 April 2021|quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> عيد الفطر وانگر، عيد جي نماز عيد الاضحيٰ جي صبح ادا ڪئي ويندي آهي، جنهن کان پوءِ ٻڪري، رڍ، ڳئون يا اٺ جي قرباني ادا ڪئي ويندي آهي. اسلامي روايت ۾، اهو ابراهيم جي پنهنجي پٽ، اسماعيل (عليه السلام) کي قربان ڪرڻ جي رضامندي کي خدا جي حڪم جي اطاعت جي عمل طور تي عزت ڏئي ٿو.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140|title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis|last1=Firestone|first1=Reuven|date=January 1990|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-0331-0}}</ref> حاجي عام طور تي عيد الاضحيٰ تي حج جو مناسڪ، يعني بيت الله جو طواف ۽ صفا ۽ مروه جي ٽڪرين جي درميان سعي ڪندا آهن، ان سان گڏ عيد جي ڏينهن ۽ ايندڙ ٻن ڏينهن جمرات (پٿر جيڪا ان جاء تي رکيل آهن جتي شيطان نافرني وسوسو وجهڻ جي ڪوشش ڪيو) تي رمي (ڪنڪريون مارڻ جو عمل) ادا ڪندا آهن. ==تفصيل== {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|For the Eid after Ramadan, see [[Eid al-Fitr]]. For other uses, see [[Eid (disambiguation)]].}} {{Use dmy dates|date=December 2024}} {{Infobox holiday | holiday_name = Eid al-Adha | image = Eid al adha compilation.jpg | caption = From top: ''[[Eid prayers|Bayram Namazı]]'' in [[Istanbul]]; [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|Qurbani]] on Egyptian market; Feast in [[Ahvaz]], Iran; [[Muslims|Muslim]] children receiving [[Eidi (gift)|Eidi]]; Moroccan sheep prepared for sacrifice; Eid prayer in Albania | observedby = [[Muslims]] | type = [[Islamic holidays|Islamic]] | significance = {{ubl|{{Longitem|Commemoration of [[Abraham in Islam|Abraham]]'s [[Binding_of_Isaac#Muslim_views|willingness to sacrifice his son]] in obedience to [[Allah in Islam|God]]'s command}}|{{Longitem|End of the annual [[Hajj]] in [[Mecca]] for pilgrims}}}} | date2025 = 6 June – 9 June (West Asia, Europe, North America)<br />7 June – 10 June (North Africa, South Asia and Southeast Asia)<ref>{{Cite web |title=مركز الفلك الدولي {{!}} International Astronomical Center (IAC) |url=https://astronomycenter.net/icop/hej46.html?l=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20250318181031/https://astronomycenter.net/icop/hej46.html?l=en |archive-date=18 March 2025 |access-date=2025-05-15 |website=astronomycenter.net |url-status=live }}</ref> | date2026 = 27 May – 30 May | observances = | relatedto = [[Hajj]], [[Eid al-Fitr]] | alt = | nickname = The Major Festival | litcolor = | celebrations = [[Eid prayers]], [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|sacrificing animals]], gift-giving ([[Eidi (gift)|Eidi]]), festive meals, family and social gatherings, symbolic decoration, charity | date = 10–13 [[Dhu al-Hijjah]] | weekday = | month = | scheduling = | duration = 4 days | frequency = | firsttime = | startedby = | image_size = 250px }} {{Islamic Culture}} '''Eid al-Adha'''{{efn|{{IPAc-en|ˌ|iː|d|_|əl|_|ˈ|ɑː|d|ə|,_|-|_|ˈ|ɑː|d|h|ɑː}} {{respell|EED|_|əl|_|AH|də|,_-_|AHD|hah}}; {{langx|ar|عيد الأضحى|ʿĪd al-ʾAḍḥā}}, {{IPA|ar|ʕiːd al ˈʔadˤħaː|IPA}}.}} ({{Langx|ar|عيد الأضحى|translit=ʿĪd al-ʾAḍḥā|lit=Feast of Sacrifice}}) is the second of the two main [[Islamic holidays|festivals in Islam]] alongside [[Eid al-Fitr]]. It falls on the 10th of [[Dhu al-Hijja]], the twelfth and final month of the [[Islamic calendar]].<ref>{{cite encyclopedia |title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions |url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha |encyclopedia=Encyclopedia Britannica |language=en |date=11 March 2025}}</ref> Celebrations and observances are generally carried forward to the three following days, known as the Tashreeq days. Eid al-Adha, depending on country and language is also called the Greater or Large Eid ({{langx|ar|العيد الكبير|al-ʿĪd al-Kabīr|links=no}}).<ref name="Metro2020-07-31-01a">{{cite web |last1=Haigh |first1=Phil |date=31 July 2020 |title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid? |url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/ |archive-date=2020-09-23 |access-date=25 April 2021 |website=Metro |language=en |quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> As with Eid al-Fitr, the [[Salah#Friday and Eid prayers|Eid prayer]] is performed on the morning of Eid al-Adha, after which the ''[[udhiyah]]'' or the ritual sacrifice of a livestock animal, is performed. In Islamic tradition, it honours the willingness of [[Abraham in Islam|Abraham]] to [[Binding of Isaac#Muslim views|sacrifice his son]] as an act of obedience to [[God in Islam|God]]'s command. Depending on the narrative, either [[Ishmael in Islam|Ishmael]] or [[Isaac in Islam|Isaac]] are referred to with the honorific title "''Sacrifice of God''".<ref>{{cite book | url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140 | title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis | isbn=978-0-7914-0331-0 | last1=Firestone | first1=Reuven | date=January 1990 | publisher=SUNY Press }}</ref> Pilgrims performing the [[Hajj]] typically perform the [[tawaf]] and [[saee]] of Hajj on Eid al-Adha, along with the ritual [[stoning of the Devil]] on the Eid day and the following days. ==عيدالاضحي جون سنتون== عيد الضحي ج جي ڏينهن عيدگاھ وڃڻ کان پھريون ڪجهه نہ کائڻ سنت آھي. عيدگاھ وڃڻ وقت بلند آواز ۾ تڪبيرون پڙھڻ سنت آھي. == عيد الاضحيٰ جو ڏينهن == ٻي عيدالاضحي آھي جيڪا ڏھ ذي الحج جي ڏينھن ۾ آتي آھي ۽ ھي ٻنھي عيدن ۾ وڏي ۽ افضل عيد آھي ۽ حج جي مڪمل ٿيڻ کان بعد اچي ٿي جڏھن مسلمان حج مڪمل ڪري وٺن ٿا تو الله تعالٰي انھن کي معاف ڪرديتا آھي۔ ان لاءِ حج جي تڪميل يوم عرفہ ۾ وقوف عرفہ تي ٿيندي آھي جيڪو حج جو ھڪ عظيم رڪن آھي جيئن تہ نبي صلي الله عليه وسلم ڪا فرمان آھي: يوم عرفہ باھ کان آزادي جو ڏينھن آھي جنھن ۾ الله تعالٰي ھر شخص کي باھ کان آزادي ڏيندو آھي عرفات ۾ وقوف ڪرڻ وارن۽ ٻين ملڪن ۾ رھنڻ وارن مسلمانون کي بہ آزادي ملندي آھي ۔ 1. - ھي ڏينھن الله تعالٰي وٽ سڀ کان بھترين ڏينھن آھي : حافظ ابن قيم رحمه الله تعالٰي زاد المعاد ( 1 / 54 ) ۾ چون ٿا : [الله تعالٰي وٽ سڀ کان افضل ۽ بھتر ڏينھن يوم النحر ( عيدالاضحي ) جو ڏينھن آھي ۽ اھو حج اڪبر وارو ڏينھن آھي] ( نبي صلي الله عليه وسلم جو فرمان آھي : يقينن يوم النحر الله تعالٰي وٽ بھترين ڏينھن آھي ) <ref>سنن ابوداؤد حديث نمبر 1765 </ref> 2. – ھي حج اڪبر وارو ڏينھن آھي : <br/> ابن عمر رضي الله تعالٰي عنھما بيان ڪن ٿا تہ نبي صلي الله عليه وسلم اس حج جي دوران جيڪو انھن ڪيو ھو يوم النحر( عيد الاضحي ) والري ڏينھن جمرات جي وچ ۾ بيھي ڪري فرمائڻ لڳا تہ حج اڪبر وارو ڏينھن آھي ۔ <ref>صحيح بخاري حديث نمبر 1742 </ref> نبي اڪرم صلي الله عليه وسلم فرمايو : يوم عرفہ ۽ يوم النحر ۽ ايام تشريق اسان اھل اسلام جي عيد جا ڏينھن آھن ۽ ھي سڀ کائڻ پيئڻ جا ڏينھن آھنن ۔ <ref>سنن ترمذي حديث نمبر 773 </ref> ==عيد نماز== عيد جي نماز ۾ ٻہ رڪعتون واجب شامل آهن ۽ ان جي صحيح ۽ واجب ھجڻ لاء ساڳيا شرط آھن جيڪي جمعي جي نماز جا آھن پر عيد جي نماز ۾ خطبو شرط ناھي جيڪو جمعي جي نماز ۾ لازمي شرط ھوندو آھي<ref name="آسان فقه" />. عيد نماز ۾ خطبو سنت آھي. عيد جي نماز جو وقت سج نڪرڻ سان پيلاڻ جي ختم ٿيڻ بعد شروع ٿئي ٿو ۽ سج جي زوال تائين جاري رھي ٿو پر مستحب آھي تہ عيد نماز ۾ دير نہ ڪئي وڃي. اھا نماز اڪيلي سر نہ ٿي پڙھي سگھجي<ref name="آسان فقه" />. ان جي قضا ڪانہ ٿيندي آهي. ھن نماز ۾ اذان ۽ اقامت نہ ٿيندي آهي. اھل حديث وارن لاء عيد نماز ۾ عورتن جي ۽ ٻارن جي شرڪت سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. عيد جو خطبو سنت آھي پر ان جو ٻڌڻ واجب آهي.خطبو نماز بعد پڙھڻ سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. ٻہ خطبا پڙھڻ ۽ ٻنھي جي وچ ۾ جمعي جي نماز جي خطبي واري وقفي جيترو ويھڻ سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. ==پڻ ڏسو== [[:باب:اسلام]] * [[حج]] * [[عيد الفطر]] * [[ابراھيم عليه السلام]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{عيد}} {{اسلامي موڪلون}} {{حج جا موضوع}} {{ڪومنز زمرو|Eid ul-adha}} [[زمرو:عيد]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[زمرو:اسلامي مقدس ڏينھن]] [[زمرو:ايران ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:افغانستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ڀارت ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:بنگلاديش ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:پاڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ترڪي ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سري لنڪا ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سعودي عرب ۾ عام موڪلن جا ڏينهن]] [[زمرو:مصر ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ميانمار ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ازبڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:آذربائيجان ۾ عام موڪل جا ڏينهن]] ==حوالا== {{حوالا}} 7uajhiyxpgys97obih3tcwv0alr39y0 319279 319276 2025-06-13T10:45:39Z Ibne maryam 17680 319279 wikitext text/x-wiki {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|رمضان کانپوء يڪم شوال واري عيد لاء، ڏسو [[عيد الفطر]] }} {{Infobox holiday | holiday_name = عيد الاضحي | official_name = عيد الاضحيٰ (عربي) | image = Eid Blessings WDL6855.png | caption = سال 1730ع جو هڪ خطاطي جو نمونو جن تي عربي ۾ عيد الاضحي جي تبريڪ لکل آهي. | observedby = سڄي دنيا جا مسلمان | type = اسلامي تهوار | significance = الله جي حڪم جي تعميل ۾ ابراهيم عليه السلام جي پنهنجي پٽ جي قرباني ڏيڻ جي رضامندي جي ياد ۾ | begins = 10 ذوالحج | ends = 13 ذوالحج | date2025 = 6 - 10 جون، 2025ع | observances = نماز عيد، قرباني | relatedto = [[حج]] | alt = | nickname = قرباني جي عيد، وڏي عيد | litcolor = | celebrations = عيد الاضحيٰ جي ٽي ڏينهن ۾ مسلمان قرباني ڪند آهن. | date = 9 ذوالحج | weekday = 3 | month = ذوالحج | scheduling = | duration = 3 days | frequency = هر هجري سال | firsttime = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] پنهنجي پٽ کي قرباني لاء پيش ڪيو | startedby = [[محمد|رسول الله صلي الله عليه وآلهٖ وسلم]] }} [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] '''قرباني واري عيد''' يا '''عيد الاضحيٰ'''، هڪ اسلامي تهوار آهي، جيڪا قرباني جي روايت سان لاڳاپيل آهي، جيڪا مسلمان [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾ ملهائيندا آهن ۽ هي جو تهوار، قرباني لاء مقرر ڪيو ويو آھي. مسلمان ٻن طرح جون عيدون ملھائيندا آھن. ھڪ کي [[عيد الفطر]] ۽ ٻي کي عيد الاضحيٰ چيو ويندو آھي. عيد الاضحيٰ [[ذوالحج]] جي ڏھ تاريخ تي ملھائي ويندي آھي. ھڪ ڏينھن اڳ 9 ذوالحج جنهن کي "يوم عرفه" سڏيو وڃي ٿو، حاجي عرفات جي ميدان ۾ به پهچندا آهن، جيڪو حج جو لازم رڪن آھي. انس بن مالڪ فرمائن ٿا تہ، "جھالت جي دور ۾ ماڻھن سال ۾ ٻہ ڏينھن راند روند جي لاءِ مقرر ڪري ڇڏيا ھئا. رسول الله (صلي الله عليه وآلهٖ وسلم) جڏھن مديني منور تشريف آندي تہ ارشاد فرمايو، "ماڻھن جي راند روند جي لاءِ ٻہ ڏينھن مقرر ھيا، الله تعاليٰ انھن کي انھن کان بھتر ڏينھن، يعني عيدالفطر ۽ عيد الاضحيٰ ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آھي". <ref>سنن نسائي:جلد اول:حديث نمبر 1561 </ref> [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] مسلمانن جي لاءِ دنيا ۾ ٽي عيدون آھن. ذوالحج جي 9 تاريخ کي يوم عرفه يا عرفه جو ڏينهن سڏيندا آهن ۽ 10 ذوالحج کي يوم النحر يا قرباني جو ڏينهن سڏبو آهي ۽ 10، 11, 12 ۽ 13 ذوالحج کي ايام تشريق سڏيندا آهن.<ref name="آسان فقه"> - ڪتاب: آسان فقه، از: مولانا محمد يوسف اصلاحي، مترجم: محمد عاشق ڌامراھا، مھراڻ اڪيڊمي شڪارپور، جنوري 2002 - صہ 277 کان 282 </ref> عيد الاضحيٰ اسلام ۾ ٻن مکيه تہوارن مان ٻيو عيد الفطر سان گڏ آهي. اها هجري ڪئلينڊر جي آخري مهيني يعني 12هين مهيني، ذوالحج جي 10 تاريخ تي پوي ٿي.<ref>{{cite encyclopedia|title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions|url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|language=en|date=11 March 2025}}</ref> قرباني ۽ تڪبير (الله جي وڏائي بيان ڪرڻ) کي عام طور تي ايندڙ ٽن ڏينهن تائين اڳتي وڌايو ويندو آهي، جن کي تشريق جا ڏينهن چيو ويندو آهي. عيد الاضحيٰ کي ڪڏهن ڪڏهن "وڏي عيد" به چيو ويندو آهي، ڇاڪاڻ ته ان جي ملهائڻ کي 3 ڏينهن وڌيڪ وڌايو ويندو آهي.<ref name="Metro2020-07-31-01a2">{{cite web|url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid?|last1=Haigh|first1=Phil|date=31 July 2020|website=Metro|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|archive-date=2020-09-23|access-date=25 April 2021|quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> عيد الفطر وانگر، عيد جي نماز عيد الاضحيٰ جي صبح ادا ڪئي ويندي آهي، جنهن کان پوءِ ٻڪري، رڍ، ڳئون يا اٺ جي قرباني ادا ڪئي ويندي آهي. اسلامي روايت ۾، اهو ابراهيم جي پنهنجي پٽ، اسماعيل (عليه السلام) کي قربان ڪرڻ جي رضامندي کي خدا جي حڪم جي اطاعت جي عمل طور تي عزت ڏئي ٿو.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140|title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis|last1=Firestone|first1=Reuven|date=January 1990|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-0331-0}}</ref> حاجي عام طور تي عيد الاضحيٰ تي حج جو مناسڪ، يعني بيت الله جو طواف ۽ صفا ۽ مروه جي ٽڪرين جي درميان سعي ڪندا آهن، ان سان گڏ عيد جي ڏينهن ۽ ايندڙ ٻن ڏينهن جمرات (پٿر جيڪا ان جاء تي رکيل آهن جتي شيطان نافرني وسوسو وجهڻ جي ڪوشش ڪيو) تي رمي (ڪنڪريون مارڻ جو عمل) ادا ڪندا آهن. ==تفصيل== {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|For the Eid after Ramadan, see [[Eid al-Fitr]]. For other uses, see [[Eid (disambiguation)]].}} {{Use dmy dates|date=December 2024}} {{Infobox holiday | holiday_name = Eid al-Adha | image = Eid al adha compilation.jpg | caption = From top: ''[[Eid prayers|Bayram Namazı]]'' in [[Istanbul]]; [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|Qurbani]] on Egyptian market; Feast in [[Ahvaz]], Iran; [[Muslims|Muslim]] children receiving [[Eidi (gift)|Eidi]]; Moroccan sheep prepared for sacrifice; Eid prayer in Albania | observedby = [[Muslims]] | type = [[Islamic holidays|Islamic]] | significance = {{ubl|{{Longitem|Commemoration of [[Abraham in Islam|Abraham]]'s [[Binding_of_Isaac#Muslim_views|willingness to sacrifice his son]] in obedience to [[Allah in Islam|God]]'s command}}|{{Longitem|End of the annual [[Hajj]] in [[Mecca]] for pilgrims}}}} | date2025 = 6 June – 9 June (West Asia, Europe, North America)<br />7 June – 10 June (North Africa, South Asia and Southeast Asia)<ref>{{Cite web |title=مركز الفلك الدولي {{!}} International Astronomical Center (IAC) |url=https://astronomycenter.net/icop/hej46.html?l=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20250318181031/https://astronomycenter.net/icop/hej46.html?l=en |archive-date=18 March 2025 |access-date=2025-05-15 |website=astronomycenter.net |url-status=live }}</ref> | date2026 = 27 May – 30 May | observances = | relatedto = [[Hajj]], [[Eid al-Fitr]] | alt = | nickname = The Major Festival | litcolor = | celebrations = [[Eid prayers]], [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|sacrificing animals]], gift-giving ([[Eidi (gift)|Eidi]]), festive meals, family and social gatherings, symbolic decoration, charity | date = 10–13 [[Dhu al-Hijjah]] | weekday = | month = | scheduling = | duration = 4 days | frequency = | firsttime = | startedby = | image_size = 250px }} {{Islamic Culture}} '''Eid al-Adha'''{{efn|{{IPAc-en|ˌ|iː|d|_|əl|_|ˈ|ɑː|d|ə|,_|-|_|ˈ|ɑː|d|h|ɑː}} {{respell|EED|_|əl|_|AH|də|,_-_|AHD|hah}}; {{langx|ar|عيد الأضحى|ʿĪd al-ʾAḍḥā}}, {{IPA|ar|ʕiːd al ˈʔadˤħaː|IPA}}.}} ({{Langx|ar|عيد الأضحى|translit=ʿĪd al-ʾAḍḥā|lit=Feast of Sacrifice}}) is the second of the two main [[Islamic holidays|festivals in Islam]] alongside [[Eid al-Fitr]]. It falls on the 10th of [[Dhu al-Hijja]], the twelfth and final month of the [[Islamic calendar]].<ref>{{cite encyclopedia |title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions |url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha |encyclopedia=Encyclopedia Britannica |language=en |date=11 March 2025}}</ref> Celebrations and observances are generally carried forward to the three following days, known as the Tashreeq days. Eid al-Adha, depending on country and language is also called the Greater or Large Eid ({{langx|ar|العيد الكبير|al-ʿĪd al-Kabīr|links=no}}).<ref name="Metro2020-07-31-01a">{{cite web |last1=Haigh |first1=Phil |date=31 July 2020 |title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid? |url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/ |archive-date=2020-09-23 |access-date=25 April 2021 |website=Metro |language=en |quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> As with Eid al-Fitr, the [[Salah#Friday and Eid prayers|Eid prayer]] is performed on the morning of Eid al-Adha, after which the ''[[udhiyah]]'' or the ritual sacrifice of a livestock animal, is performed. In Islamic tradition, it honours the willingness of [[Abraham in Islam|Abraham]] to [[Binding of Isaac#Muslim views|sacrifice his son]] as an act of obedience to [[God in Islam|God]]'s command. Depending on the narrative, either [[Ishmael in Islam|Ishmael]] or [[Isaac in Islam|Isaac]] are referred to with the honorific title "''Sacrifice of God''".<ref>{{cite book | url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140 | title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis | isbn=978-0-7914-0331-0 | last1=Firestone | first1=Reuven | date=January 1990 | publisher=SUNY Press }}</ref> Pilgrims performing the [[Hajj]] typically perform the [[tawaf]] and [[saee]] of Hajj on Eid al-Adha, along with the ritual [[stoning of the Devil]] on the Eid day and the following days. ==عيدالاضحي جون سنتون== عيد الضحي ج جي ڏينهن عيدگاھ وڃڻ کان پھريون ڪجهه نہ کائڻ سنت آھي. عيدگاھ وڃڻ وقت بلند آواز ۾ تڪبيرون پڙھڻ سنت آھي. == عيد الاضحيٰ جو ڏينهن == ٻي عيدالاضحي آھي جيڪا ڏھ ذي الحج جي ڏينھن ۾ آتي آھي ۽ ھي ٻنھي عيدن ۾ وڏي ۽ افضل عيد آھي ۽ حج جي مڪمل ٿيڻ کان بعد اچي ٿي جڏھن مسلمان حج مڪمل ڪري وٺن ٿا تو الله تعالٰي انھن کي معاف ڪرديتا آھي۔ ان لاءِ حج جي تڪميل يوم عرفہ ۾ وقوف عرفہ تي ٿيندي آھي جيڪو حج جو ھڪ عظيم رڪن آھي جيئن تہ نبي صلي الله عليه وسلم ڪا فرمان آھي: يوم عرفہ باھ کان آزادي جو ڏينھن آھي جنھن ۾ الله تعالٰي ھر شخص کي باھ کان آزادي ڏيندو آھي عرفات ۾ وقوف ڪرڻ وارن۽ ٻين ملڪن ۾ رھنڻ وارن مسلمانون کي بہ آزادي ملندي آھي ۔ 1. - ھي ڏينھن الله تعالٰي وٽ سڀ کان بھترين ڏينھن آھي : حافظ ابن قيم رحمه الله تعالٰي زاد المعاد ( 1 / 54 ) ۾ چون ٿا : [الله تعالٰي وٽ سڀ کان افضل ۽ بھتر ڏينھن يوم النحر ( عيدالاضحي ) جو ڏينھن آھي ۽ اھو حج اڪبر وارو ڏينھن آھي] ( نبي صلي الله عليه وسلم جو فرمان آھي : يقينن يوم النحر الله تعالٰي وٽ بھترين ڏينھن آھي ) <ref>سنن ابوداؤد حديث نمبر 1765 </ref> 2. – ھي حج اڪبر وارو ڏينھن آھي : <br/> ابن عمر رضي الله تعالٰي عنھما بيان ڪن ٿا تہ نبي صلي الله عليه وسلم اس حج جي دوران جيڪو انھن ڪيو ھو يوم النحر( عيد الاضحي ) والري ڏينھن جمرات جي وچ ۾ بيھي ڪري فرمائڻ لڳا تہ حج اڪبر وارو ڏينھن آھي ۔ <ref>صحيح بخاري حديث نمبر 1742 </ref> نبي اڪرم صلي الله عليه وسلم فرمايو : يوم عرفہ ۽ يوم النحر ۽ ايام تشريق اسان اھل اسلام جي عيد جا ڏينھن آھن ۽ ھي سڀ کائڻ پيئڻ جا ڏينھن آھنن ۔ <ref>سنن ترمذي حديث نمبر 773 </ref> ==عيد نماز== عيد جي نماز ۾ ٻہ رڪعتون واجب شامل آهن ۽ ان جي صحيح ۽ واجب ھجڻ لاء ساڳيا شرط آھن جيڪي جمعي جي نماز جا آھن پر عيد جي نماز ۾ خطبو شرط ناھي جيڪو جمعي جي نماز ۾ لازمي شرط ھوندو آھي<ref name="آسان فقه" />. عيد نماز ۾ خطبو سنت آھي. عيد جي نماز جو وقت سج نڪرڻ سان پيلاڻ جي ختم ٿيڻ بعد شروع ٿئي ٿو ۽ سج جي زوال تائين جاري رھي ٿو پر مستحب آھي تہ عيد نماز ۾ دير نہ ڪئي وڃي. اھا نماز اڪيلي سر نہ ٿي پڙھي سگھجي<ref name="آسان فقه" />. ان جي قضا ڪانہ ٿيندي آهي. ھن نماز ۾ اذان ۽ اقامت نہ ٿيندي آهي. اھل حديث وارن لاء عيد نماز ۾ عورتن جي ۽ ٻارن جي شرڪت سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. عيد جو خطبو سنت آھي پر ان جو ٻڌڻ واجب آهي.خطبو نماز بعد پڙھڻ سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. ٻہ خطبا پڙھڻ ۽ ٻنھي جي وچ ۾ جمعي جي نماز جي خطبي واري وقفي جيترو ويھڻ سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. ==پڻ ڏسو== [[:باب:اسلام]] * [[حج]] * [[عيد الفطر]] * [[ابراھيم عليه السلام]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{عيد}} {{اسلامي موڪلون}} {{حج جا موضوع}} {{ڪومنز زمرو|Eid ul-adha}} [[زمرو:عيد]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[زمرو:اسلامي مقدس ڏينھن]] [[زمرو:ايران ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:افغانستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ڀارت ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:بنگلاديش ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:پاڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ترڪي ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سري لنڪا ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سعودي عرب ۾ عام موڪلن جا ڏينهن]] [[زمرو:مصر ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ميانمار ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ازبڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:آذربائيجان ۾ عام موڪل جا ڏينهن]] ==حوالا== {{حوالا}} omabdefvzjnivmvbu00ew3w5x5wxvl3 319280 319279 2025-06-13T10:54:06Z Ibne maryam 17680 319280 wikitext text/x-wiki {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|رمضان کانپوء يڪم شوال واري عيد لاء، ڏسو [[عيد الفطر]] }} {{Infobox holiday | holiday_name = عيد الاضحي | official_name = عيد الاضحيٰ (عربي) | image = Eid Blessings WDL6855.png | caption = سال 1730ع جو هڪ خطاطي جو نمونو جن تي عربي ۾ عيد الاضحي جي تبريڪ لکل آهي. | observedby = سڄي دنيا جا مسلمان | type = اسلامي تهوار | significance = الله جي حڪم جي تعميل ۾ ابراهيم عليه السلام جي پنهنجي پٽ جي قرباني ڏيڻ جي رضامندي جي ياد ۾ | begins = 10 ذوالحج | ends = 13 ذوالحج | date2025 = 6 - 10 جون، 2025ع | observances = نماز عيد، قرباني | relatedto = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾، [[حج]] جو فرض "وقوف عرفه" به هڪ ڏينهن پهريون 9 ذي الحج تي ڪيو ويندو آهي. | alt = | nickname = قرباني جي عيد، وڏي عيد | litcolor = | celebrations = عيد الاضحيٰ جي ٽي ڏينهن ۾ مسلمان قرباني ڪند آهن. | date = 9 ذوالحج | weekday = 3 | month = ذوالحج | scheduling = | duration = 3 days | frequency = هر هجري سال | firsttime = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] پنهنجي پٽ کي قرباني لاء پيش ڪيو ۽ [[الله]] هن جاء تي هڪ رڍ جي قرباني کي، قرباني طور قبول ڪيو. | startedby = [[محمد|رسول الله صلي الله عليه وآلهٖ وسلم]] هن کي [[الله]] حڪم موجب، ابراهيم عليه السلام جي قرباني جي ياد ۾ جاري ڪيو ۽ هن ڏينهن کي تهوار مقرر ڪيو. }} [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] '''قرباني واري عيد''' يا '''عيد الاضحيٰ'''، هڪ اسلامي تهوار آهي، جيڪا قرباني جي روايت سان لاڳاپيل آهي، جيڪا مسلمان [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾ ملهائيندا آهن ۽ هي جو تهوار، قرباني لاء مقرر ڪيو ويو آھي. مسلمان ٻن طرح جون عيدون ملھائيندا آھن. ھڪ کي [[عيد الفطر]] ۽ ٻي کي عيد الاضحيٰ چيو ويندو آھي. عيد الاضحيٰ [[ذوالحج]] جي ڏھ تاريخ تي ملھائي ويندي آھي. ھڪ ڏينھن اڳ 9 ذوالحج جنهن کي "يوم عرفه" سڏيو وڃي ٿو، حاجي عرفات جي ميدان ۾ به پهچندا آهن، جيڪو حج جو لازم رڪن آھي. انس بن مالڪ فرمائن ٿا تہ، "جھالت جي دور ۾ ماڻھن سال ۾ ٻہ ڏينھن راند روند جي لاءِ مقرر ڪري ڇڏيا ھئا. رسول الله (صلي الله عليه وآلهٖ وسلم) جڏھن مديني منور تشريف آندي تہ ارشاد فرمايو، "ماڻھن جي راند روند جي لاءِ ٻہ ڏينھن مقرر ھيا، الله تعاليٰ انھن کي انھن کان بھتر ڏينھن، يعني عيدالفطر ۽ عيد الاضحيٰ ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آھي". <ref>سنن نسائي:جلد اول:حديث نمبر 1561 </ref> [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] مسلمانن جي لاءِ دنيا ۾ ٽي عيدون آھن. ذوالحج جي 9 تاريخ کي يوم عرفه يا عرفه جو ڏينهن سڏيندا آهن ۽ 10 ذوالحج کي يوم النحر يا قرباني جو ڏينهن سڏبو آهي ۽ 10، 11, 12 ۽ 13 ذوالحج کي ايام تشريق سڏيندا آهن.<ref name="آسان فقه"> - ڪتاب: آسان فقه، از: مولانا محمد يوسف اصلاحي، مترجم: محمد عاشق ڌامراھا، مھراڻ اڪيڊمي شڪارپور، جنوري 2002 - صہ 277 کان 282 </ref> عيد الاضحيٰ اسلام ۾ ٻن مکيه تہوارن مان ٻيو عيد الفطر سان گڏ آهي. اها هجري ڪئلينڊر جي آخري مهيني يعني 12هين مهيني، ذوالحج جي 10 تاريخ تي پوي ٿي.<ref>{{cite encyclopedia|title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions|url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|language=en|date=11 March 2025}}</ref> قرباني ۽ تڪبير (الله جي وڏائي بيان ڪرڻ) کي عام طور تي ايندڙ ٽن ڏينهن تائين اڳتي وڌايو ويندو آهي، جن کي تشريق جا ڏينهن چيو ويندو آهي. عيد الاضحيٰ کي ڪڏهن ڪڏهن "وڏي عيد" به چيو ويندو آهي، ڇاڪاڻ ته ان جي ملهائڻ کي 3 ڏينهن وڌيڪ وڌايو ويندو آهي.<ref name="Metro2020-07-31-01a2">{{cite web|url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid?|last1=Haigh|first1=Phil|date=31 July 2020|website=Metro|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|archive-date=2020-09-23|access-date=25 April 2021|quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> عيد الفطر وانگر، عيد جي نماز عيد الاضحيٰ جي صبح ادا ڪئي ويندي آهي، جنهن کان پوءِ ٻڪري، رڍ، ڳئون يا اٺ جي قرباني ادا ڪئي ويندي آهي. اسلامي روايت ۾، اهو ابراهيم جي پنهنجي پٽ، اسماعيل (عليه السلام) کي قربان ڪرڻ جي رضامندي کي خدا جي حڪم جي اطاعت جي عمل طور تي عزت ڏئي ٿو.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140|title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis|last1=Firestone|first1=Reuven|date=January 1990|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-0331-0}}</ref> حاجي عام طور تي عيد الاضحيٰ تي حج جو مناسڪ، يعني بيت الله جو طواف ۽ صفا ۽ مروه جي ٽڪرين جي درميان سعي ڪندا آهن، ان سان گڏ عيد جي ڏينهن ۽ ايندڙ ٻن ڏينهن جمرات (پٿر جيڪا ان جاء تي رکيل آهن جتي شيطان نافرني وسوسو وجهڻ جي ڪوشش ڪيو) تي رمي (ڪنڪريون مارڻ جو عمل) ادا ڪندا آهن. ==تفصيل== {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|For the Eid after Ramadan, see [[Eid al-Fitr]]. For other uses, see [[Eid (disambiguation)]].}} {{Use dmy dates|date=December 2024}} {{Infobox holiday | holiday_name = Eid al-Adha | image = Eid al adha compilation.jpg | caption = From top: ''[[Eid prayers|Bayram Namazı]]'' in [[Istanbul]]; [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|Qurbani]] on Egyptian market; Feast in [[Ahvaz]], Iran; [[Muslims|Muslim]] children receiving [[Eidi (gift)|Eidi]]; Moroccan sheep prepared for sacrifice; Eid prayer in Albania | observedby = [[Muslims]] | type = [[Islamic holidays|Islamic]] | significance = {{ubl|{{Longitem|Commemoration of [[Abraham in Islam|Abraham]]'s [[Binding_of_Isaac#Muslim_views|willingness to sacrifice his son]] in obedience to [[Allah in Islam|God]]'s command}}|{{Longitem|End of the annual [[Hajj]] in [[Mecca]] for pilgrims}}}} | date2025 = 6 June – 9 June (West Asia, Europe, North America)<br />7 June – 10 June (North Africa, South Asia and Southeast Asia)<ref>{{Cite web |title=مركز الفلك الدولي {{!}} International Astronomical Center (IAC) |url=https://astronomycenter.net/icop/hej46.html?l=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20250318181031/https://astronomycenter.net/icop/hej46.html?l=en |archive-date=18 March 2025 |access-date=2025-05-15 |website=astronomycenter.net |url-status=live }}</ref> | date2026 = 27 May – 30 May | observances = | relatedto = [[Hajj]], [[Eid al-Fitr]] | alt = | nickname = The Major Festival | litcolor = | celebrations = [[Eid prayers]], [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|sacrificing animals]], gift-giving ([[Eidi (gift)|Eidi]]), festive meals, family and social gatherings, symbolic decoration, charity | date = 10–13 [[Dhu al-Hijjah]] | weekday = | month = | scheduling = | duration = 4 days | frequency = | firsttime = | startedby = | image_size = 250px }} {{Islamic Culture}} '''Eid al-Adha'''{{efn|{{IPAc-en|ˌ|iː|d|_|əl|_|ˈ|ɑː|d|ə|,_|-|_|ˈ|ɑː|d|h|ɑː}} {{respell|EED|_|əl|_|AH|də|,_-_|AHD|hah}}; {{langx|ar|عيد الأضحى|ʿĪd al-ʾAḍḥā}}, {{IPA|ar|ʕiːd al ˈʔadˤħaː|IPA}}.}} ({{Langx|ar|عيد الأضحى|translit=ʿĪd al-ʾAḍḥā|lit=Feast of Sacrifice}}) is the second of the two main [[Islamic holidays|festivals in Islam]] alongside [[Eid al-Fitr]]. It falls on the 10th of [[Dhu al-Hijja]], the twelfth and final month of the [[Islamic calendar]].<ref>{{cite encyclopedia |title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions |url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha |encyclopedia=Encyclopedia Britannica |language=en |date=11 March 2025}}</ref> Celebrations and observances are generally carried forward to the three following days, known as the Tashreeq days. Eid al-Adha, depending on country and language is also called the Greater or Large Eid ({{langx|ar|العيد الكبير|al-ʿĪd al-Kabīr|links=no}}).<ref name="Metro2020-07-31-01a">{{cite web |last1=Haigh |first1=Phil |date=31 July 2020 |title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid? |url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/ |archive-date=2020-09-23 |access-date=25 April 2021 |website=Metro |language=en |quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> As with Eid al-Fitr, the [[Salah#Friday and Eid prayers|Eid prayer]] is performed on the morning of Eid al-Adha, after which the ''[[udhiyah]]'' or the ritual sacrifice of a livestock animal, is performed. In Islamic tradition, it honours the willingness of [[Abraham in Islam|Abraham]] to [[Binding of Isaac#Muslim views|sacrifice his son]] as an act of obedience to [[God in Islam|God]]'s command. Depending on the narrative, either [[Ishmael in Islam|Ishmael]] or [[Isaac in Islam|Isaac]] are referred to with the honorific title "''Sacrifice of God''".<ref>{{cite book | url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140 | title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis | isbn=978-0-7914-0331-0 | last1=Firestone | first1=Reuven | date=January 1990 | publisher=SUNY Press }}</ref> Pilgrims performing the [[Hajj]] typically perform the [[tawaf]] and [[saee]] of Hajj on Eid al-Adha, along with the ritual [[stoning of the Devil]] on the Eid day and the following days. ==عيدالاضحي جون سنتون== عيد الضحي ج جي ڏينهن عيدگاھ وڃڻ کان پھريون ڪجهه نہ کائڻ سنت آھي. عيدگاھ وڃڻ وقت بلند آواز ۾ تڪبيرون پڙھڻ سنت آھي. == عيد الاضحيٰ جو ڏينهن == ٻي عيدالاضحي آھي جيڪا ڏھ ذي الحج جي ڏينھن ۾ آتي آھي ۽ ھي ٻنھي عيدن ۾ وڏي ۽ افضل عيد آھي ۽ حج جي مڪمل ٿيڻ کان بعد اچي ٿي جڏھن مسلمان حج مڪمل ڪري وٺن ٿا تو الله تعالٰي انھن کي معاف ڪرديتا آھي۔ ان لاءِ حج جي تڪميل يوم عرفہ ۾ وقوف عرفہ تي ٿيندي آھي جيڪو حج جو ھڪ عظيم رڪن آھي جيئن تہ نبي صلي الله عليه وسلم ڪا فرمان آھي: يوم عرفہ باھ کان آزادي جو ڏينھن آھي جنھن ۾ الله تعالٰي ھر شخص کي باھ کان آزادي ڏيندو آھي عرفات ۾ وقوف ڪرڻ وارن۽ ٻين ملڪن ۾ رھنڻ وارن مسلمانون کي بہ آزادي ملندي آھي ۔ 1. - ھي ڏينھن الله تعالٰي وٽ سڀ کان بھترين ڏينھن آھي : حافظ ابن قيم رحمه الله تعالٰي زاد المعاد ( 1 / 54 ) ۾ چون ٿا : [الله تعالٰي وٽ سڀ کان افضل ۽ بھتر ڏينھن يوم النحر ( عيدالاضحي ) جو ڏينھن آھي ۽ اھو حج اڪبر وارو ڏينھن آھي] ( نبي صلي الله عليه وسلم جو فرمان آھي : يقينن يوم النحر الله تعالٰي وٽ بھترين ڏينھن آھي ) <ref>سنن ابوداؤد حديث نمبر 1765 </ref> 2. – ھي حج اڪبر وارو ڏينھن آھي : <br/> ابن عمر رضي الله تعالٰي عنھما بيان ڪن ٿا تہ نبي صلي الله عليه وسلم اس حج جي دوران جيڪو انھن ڪيو ھو يوم النحر( عيد الاضحي ) والري ڏينھن جمرات جي وچ ۾ بيھي ڪري فرمائڻ لڳا تہ حج اڪبر وارو ڏينھن آھي ۔ <ref>صحيح بخاري حديث نمبر 1742 </ref> نبي اڪرم صلي الله عليه وسلم فرمايو : يوم عرفہ ۽ يوم النحر ۽ ايام تشريق اسان اھل اسلام جي عيد جا ڏينھن آھن ۽ ھي سڀ کائڻ پيئڻ جا ڏينھن آھنن ۔ <ref>سنن ترمذي حديث نمبر 773 </ref> ==عيد نماز== عيد جي نماز ۾ ٻہ رڪعتون واجب شامل آهن ۽ ان جي صحيح ۽ واجب ھجڻ لاء ساڳيا شرط آھن جيڪي جمعي جي نماز جا آھن پر عيد جي نماز ۾ خطبو شرط ناھي جيڪو جمعي جي نماز ۾ لازمي شرط ھوندو آھي<ref name="آسان فقه" />. عيد نماز ۾ خطبو سنت آھي. عيد جي نماز جو وقت سج نڪرڻ سان پيلاڻ جي ختم ٿيڻ بعد شروع ٿئي ٿو ۽ سج جي زوال تائين جاري رھي ٿو پر مستحب آھي تہ عيد نماز ۾ دير نہ ڪئي وڃي. اھا نماز اڪيلي سر نہ ٿي پڙھي سگھجي<ref name="آسان فقه" />. ان جي قضا ڪانہ ٿيندي آهي. ھن نماز ۾ اذان ۽ اقامت نہ ٿيندي آهي. اھل حديث وارن لاء عيد نماز ۾ عورتن جي ۽ ٻارن جي شرڪت سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. عيد جو خطبو سنت آھي پر ان جو ٻڌڻ واجب آهي.خطبو نماز بعد پڙھڻ سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. ٻہ خطبا پڙھڻ ۽ ٻنھي جي وچ ۾ جمعي جي نماز جي خطبي واري وقفي جيترو ويھڻ سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. ==پڻ ڏسو== [[:باب:اسلام]] * [[حج]] * [[عيد الفطر]] * [[ابراھيم عليه السلام]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{عيد}} {{اسلامي موڪلون}} {{حج جا موضوع}} {{ڪومنز زمرو|Eid ul-adha}} [[زمرو:عيد]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[زمرو:اسلامي مقدس ڏينھن]] [[زمرو:ايران ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:افغانستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ڀارت ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:بنگلاديش ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:پاڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ترڪي ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سري لنڪا ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سعودي عرب ۾ عام موڪلن جا ڏينهن]] [[زمرو:مصر ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ميانمار ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ازبڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:آذربائيجان ۾ عام موڪل جا ڏينهن]] ==حوالا== {{حوالا}} 1t2awr90i39p3vu0rb4px1h20b4pbs2 319281 319280 2025-06-13T10:56:05Z Ibne maryam 17680 319281 wikitext text/x-wiki {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|رمضان کانپوء يڪم شوال واري عيد لاء، ڏسو [[عيد الفطر]] }} {{Infobox holiday | holiday_name = عيد الاضحي | official_name = عيد الاضحيٰ (عربي) | image = Eid Blessings WDL6855.png | caption = سال 1730ع جو هڪ خطاطي جو نمونو جن تي عربي ۾ عيد الاضحي جي تبريڪ لکل آهي. | observedby = سڄي دنيا جا مسلمان | type = اسلامي تهوار | significance = الله جي حڪم جي تعميل ۾ ابراهيم عليه السلام جي پنهنجي پٽ جي قرباني ڏيڻ جي رضامندي جي ياد ۾ | begins = 10 ذوالحج | ends = 13 ذوالحج | date2025 = 6 - 10 جون، 2025ع | observances = نماز عيد، قرباني | relatedto = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾، [[حج]] جو فرض "وقوف عرفه" به هڪ ڏينهن پهريون 9 ذي الحج تي ڪيو ويندو آهي. | alt = | nickname = قرباني جي عيد، وڏي عيد | litcolor = | celebrations = عيد الاضحيٰ جي ٽي ڏينهن ۾ مسلمان قرباني ڪند آهن. | date = 9 ذوالحج | weekday = 3 | month = ذوالحج | scheduling = | duration = 3 days | frequency = هر هجري سال | firsttime = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] پنهنجي پٽ کي قرباني لاء پيش ڪيو ۽ [[الله]] هن جاء تي هڪ رڍ جي قرباني کي، قرباني طور قبول ڪيو. | startedby = [[محمد|رسول الله صلي الله عليه وآلهٖ وسلم]] هن کي [[الله]] حڪم موجب، ابراهيم عليه السلام جي قرباني جي ياد ۾ جاري ڪيو ۽ هن ڏينهن کي تهوار مقرر ڪيو. }} [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] '''قرباني واري عيد''' يا '''عيد الاضحيٰ'''، هڪ اسلامي تهوار آهي، جيڪا قرباني جي روايت سان لاڳاپيل آهي، جيڪا مسلمان [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾ ملهائيندا آهن ۽ هي جو تهوار، قرباني لاء مقرر ڪيو ويو آھي. مسلمان ٻن طرح جون عيدون ملھائيندا آھن. ھڪ کي [[عيد الفطر]] ۽ ٻي کي عيد الاضحيٰ چيو ويندو آھي. عيد الاضحيٰ [[ذوالحج]] جي ڏھ تاريخ تي ملھائي ويندي آھي. ھڪ ڏينھن اڳ 9 ذوالحج جنهن کي "يوم عرفه" سڏيو وڃي ٿو، حاجي عرفات جي ميدان ۾ به پهچندا آهن، جيڪو حج جو لازم رڪن آھي. انس بن مالڪ فرمائن ٿا تہ، "جھالت جي دور ۾ ماڻھن سال ۾ ٻہ ڏينھن راند روند جي لاءِ مقرر ڪري ڇڏيا ھئا. رسول الله (صلي الله عليه وآلهٖ وسلم) جڏھن مديني منور تشريف آندي تہ ارشاد فرمايو، "ماڻھن جي راند روند جي لاءِ ٻہ ڏينھن مقرر ھيا، الله تعاليٰ انھن کي انھن کان بھتر ڏينھن، يعني عيدالفطر ۽ عيد الاضحيٰ ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آھي". <ref>سنن نسائي:جلد اول:حديث نمبر 1561 </ref> [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] مسلمانن جي لاءِ دنيا ۾ ٽي عيدون آھن. ذوالحج جي 9 تاريخ کي يوم عرفه يا عرفه جو ڏينهن سڏيندا آهن ۽ 10 ذوالحج کي يوم النحر يا قرباني جو ڏينهن سڏبو آهي ۽ 10، 11, 12 ۽ 13 ذوالحج کي ايام تشريق سڏيندا آهن.<ref name="آسان فقه"> - ڪتاب: آسان فقه، از: مولانا محمد يوسف اصلاحي، مترجم: محمد عاشق ڌامراھا، مھراڻ اڪيڊمي شڪارپور، جنوري 2002 - صہ 277 کان 282 </ref> عيد الاضحيٰ اسلام ۾ ٻن مکيه تہوارن مان ٻيو عيد الفطر سان گڏ آهي. اها هجري ڪئلينڊر جي آخري مهيني يعني 12هين مهيني، ذوالحج جي 10 تاريخ تي پوي ٿي.<ref>{{cite encyclopedia|title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions|url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|language=en|date=11 March 2025}}</ref> قرباني ۽ تڪبير (الله جي وڏائي بيان ڪرڻ) کي عام طور تي ايندڙ ٽن ڏينهن تائين اڳتي وڌايو ويندو آهي، جن کي تشريق جا ڏينهن چيو ويندو آهي. عيد الاضحيٰ کي ڪڏهن ڪڏهن "وڏي عيد" به چيو ويندو آهي، ڇاڪاڻ ته ان جي ملهائڻ کي 3 ڏينهن وڌيڪ وڌايو ويندو آهي.<ref name="Metro2020-07-31-01a2">{{cite web|url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid?|last1=Haigh|first1=Phil|date=31 July 2020|website=Metro|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|archive-date=2020-09-23|access-date=25 April 2021|quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> عيد الفطر وانگر، عيد جي نماز عيد الاضحيٰ جي صبح ادا ڪئي ويندي آهي، جنهن کان پوءِ ٻڪري، رڍ، ڳئون يا اٺ جي قرباني ادا ڪئي ويندي آهي. اسلامي روايت ۾، اهو ابراهيم جي پنهنجي پٽ، اسماعيل (عليه السلام) کي قربان ڪرڻ جي رضامندي کي خدا جي حڪم جي اطاعت جي عمل طور تي عزت ڏئي ٿو.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140|title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis|last1=Firestone|first1=Reuven|date=January 1990|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-0331-0}}</ref> حاجي عام طور تي عيد الاضحيٰ تي حج جو مناسڪ، يعني بيت الله جو طواف ۽ صفا ۽ مروه جي ٽڪرين جي درميان سعي ڪندا آهن، ان سان گڏ عيد جي ڏينهن ۽ ايندڙ ٻن ڏينهن جمرات (پٿر جيڪا ان جاء تي رکيل آهن جتي شيطان نافرني وسوسو وجهڻ جي ڪوشش ڪيو) تي رمي (ڪنڪريون مارڻ جو عمل) ادا ڪندا آهن. ==تفصيل== {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|For the Eid after Ramadan, see [[Eid al-Fitr]]. For other uses, see [[Eid (disambiguation)]].}} {{Use dmy dates|date=December 2024}} {{Infobox holiday | holiday_name = Eid al-Adha | image = observedby = [[Muslims]] | type = [[Islamic holidays|Islamic]] | significance = {{ubl|{{Longitem|Commemoration of [[Abraham in Islam|Abraham]]'s [[Binding_of_Isaac#Muslim_views|willingness to sacrifice his son]] in obedience to [[Allah in Islam|God]]'s command}}|{{Longitem|End of the annual [[Hajj]] in [[Mecca]] for pilgrims}}}} | date2025 = 6 June – 9 June (West Asia, Europe, North America)<br />7 June – 10 June (North Africa, South Asia and Southeast Asia)<ref>{{Cite web |title=مركز الفلك الدولي {{!}} International Astronomical Center (IAC) |url=https://astronomycenter.net/icop/hej46.html?l=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20250318181031/https://astronomycenter.net/icop/hej46.html?l=en |archive-date=18 March 2025 |access-date=2025-05-15 |website=astronomycenter.net |url-status=live }}</ref> | date2026 = 27 May – 30 May | observances = | relatedto = [[Hajj]], [[Eid al-Fitr]] | alt = | nickname = The Major Festival | litcolor = | celebrations = [[Eid prayers]], [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|sacrificing animals]], gift-giving ([[Eidi (gift)|Eidi]]), festive meals, family and social gatherings, symbolic decoration, charity | date = 10–13 [[Dhu al-Hijjah]] | weekday = | month = | scheduling = | duration = 4 days | frequency = | firsttime = | startedby = | image_size = 250px }} {{Islamic Culture}} '''Eid al-Adha'''{{efn|{{IPAc-en|ˌ|iː|d|_|əl|_|ˈ|ɑː|d|ə|,_|-|_|ˈ|ɑː|d|h|ɑː}} {{respell|EED|_|əl|_|AH|də|,_-_|AHD|hah}}; {{langx|ar|عيد الأضحى|ʿĪd al-ʾAḍḥā}}, {{IPA|ar|ʕiːd al ˈʔadˤħaː|IPA}}.}} ({{Langx|ar|عيد الأضحى|translit=ʿĪd al-ʾAḍḥā|lit=Feast of Sacrifice}}) is the second of the two main [[Islamic holidays|festivals in Islam]] alongside [[Eid al-Fitr]]. It falls on the 10th of [[Dhu al-Hijja]], the twelfth and final month of the [[Islamic calendar]].<ref>{{cite encyclopedia |title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions |url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha |encyclopedia=Encyclopedia Britannica |language=en |date=11 March 2025}}</ref> Celebrations and observances are generally carried forward to the three following days, known as the Tashreeq days. Eid al-Adha, depending on country and language is also called the Greater or Large Eid ({{langx|ar|العيد الكبير|al-ʿĪd al-Kabīr|links=no}}).<ref name="Metro2020-07-31-01a">{{cite web |last1=Haigh |first1=Phil |date=31 July 2020 |title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid? |url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/ |archive-date=2020-09-23 |access-date=25 April 2021 |website=Metro |language=en |quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> As with Eid al-Fitr, the [[Salah#Friday and Eid prayers|Eid prayer]] is performed on the morning of Eid al-Adha, after which the ''[[udhiyah]]'' or the ritual sacrifice of a livestock animal, is performed. In Islamic tradition, it honours the willingness of [[Abraham in Islam|Abraham]] to [[Binding of Isaac#Muslim views|sacrifice his son]] as an act of obedience to [[God in Islam|God]]'s command. Depending on the narrative, either [[Ishmael in Islam|Ishmael]] or [[Isaac in Islam|Isaac]] are referred to with the honorific title "''Sacrifice of God''".<ref>{{cite book | url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140 | title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis | isbn=978-0-7914-0331-0 | last1=Firestone | first1=Reuven | date=January 1990 | publisher=SUNY Press }}</ref> Pilgrims performing the [[Hajj]] typically perform the [[tawaf]] and [[saee]] of Hajj on Eid al-Adha, along with the ritual [[stoning of the Devil]] on the Eid day and the following days. ==عيدالاضحي جون سنتون== عيد الضحي ج جي ڏينهن عيدگاھ وڃڻ کان پھريون ڪجهه نہ کائڻ سنت آھي. عيدگاھ وڃڻ وقت بلند آواز ۾ تڪبيرون پڙھڻ سنت آھي. == عيد الاضحيٰ جو ڏينهن == ٻي عيدالاضحي آھي جيڪا ڏھ ذي الحج جي ڏينھن ۾ آتي آھي ۽ ھي ٻنھي عيدن ۾ وڏي ۽ افضل عيد آھي ۽ حج جي مڪمل ٿيڻ کان بعد اچي ٿي جڏھن مسلمان حج مڪمل ڪري وٺن ٿا تو الله تعالٰي انھن کي معاف ڪرديتا آھي۔ ان لاءِ حج جي تڪميل يوم عرفہ ۾ وقوف عرفہ تي ٿيندي آھي جيڪو حج جو ھڪ عظيم رڪن آھي جيئن تہ نبي صلي الله عليه وسلم ڪا فرمان آھي: يوم عرفہ باھ کان آزادي جو ڏينھن آھي جنھن ۾ الله تعالٰي ھر شخص کي باھ کان آزادي ڏيندو آھي عرفات ۾ وقوف ڪرڻ وارن۽ ٻين ملڪن ۾ رھنڻ وارن مسلمانون کي بہ آزادي ملندي آھي ۔ 1. - ھي ڏينھن الله تعالٰي وٽ سڀ کان بھترين ڏينھن آھي : حافظ ابن قيم رحمه الله تعالٰي زاد المعاد ( 1 / 54 ) ۾ چون ٿا : [الله تعالٰي وٽ سڀ کان افضل ۽ بھتر ڏينھن يوم النحر ( عيدالاضحي ) جو ڏينھن آھي ۽ اھو حج اڪبر وارو ڏينھن آھي] ( نبي صلي الله عليه وسلم جو فرمان آھي : يقينن يوم النحر الله تعالٰي وٽ بھترين ڏينھن آھي ) <ref>سنن ابوداؤد حديث نمبر 1765 </ref> 2. – ھي حج اڪبر وارو ڏينھن آھي : <br/> ابن عمر رضي الله تعالٰي عنھما بيان ڪن ٿا تہ نبي صلي الله عليه وسلم اس حج جي دوران جيڪو انھن ڪيو ھو يوم النحر( عيد الاضحي ) والري ڏينھن جمرات جي وچ ۾ بيھي ڪري فرمائڻ لڳا تہ حج اڪبر وارو ڏينھن آھي ۔ <ref>صحيح بخاري حديث نمبر 1742 </ref> نبي اڪرم صلي الله عليه وسلم فرمايو : يوم عرفہ ۽ يوم النحر ۽ ايام تشريق اسان اھل اسلام جي عيد جا ڏينھن آھن ۽ ھي سڀ کائڻ پيئڻ جا ڏينھن آھنن ۔ <ref>سنن ترمذي حديث نمبر 773 </ref> ==عيد نماز== عيد جي نماز ۾ ٻہ رڪعتون واجب شامل آهن ۽ ان جي صحيح ۽ واجب ھجڻ لاء ساڳيا شرط آھن جيڪي جمعي جي نماز جا آھن پر عيد جي نماز ۾ خطبو شرط ناھي جيڪو جمعي جي نماز ۾ لازمي شرط ھوندو آھي<ref name="آسان فقه" />. عيد نماز ۾ خطبو سنت آھي. عيد جي نماز جو وقت سج نڪرڻ سان پيلاڻ جي ختم ٿيڻ بعد شروع ٿئي ٿو ۽ سج جي زوال تائين جاري رھي ٿو پر مستحب آھي تہ عيد نماز ۾ دير نہ ڪئي وڃي. اھا نماز اڪيلي سر نہ ٿي پڙھي سگھجي<ref name="آسان فقه" />. ان جي قضا ڪانہ ٿيندي آهي. ھن نماز ۾ اذان ۽ اقامت نہ ٿيندي آهي. اھل حديث وارن لاء عيد نماز ۾ عورتن جي ۽ ٻارن جي شرڪت سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. عيد جو خطبو سنت آھي پر ان جو ٻڌڻ واجب آهي.خطبو نماز بعد پڙھڻ سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. ٻہ خطبا پڙھڻ ۽ ٻنھي جي وچ ۾ جمعي جي نماز جي خطبي واري وقفي جيترو ويھڻ سنت آھي<ref name="آسان فقه" />. ==پڻ ڏسو== [[:باب:اسلام]] * [[حج]] * [[عيد الفطر]] * [[ابراھيم عليه السلام]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{عيد}} {{اسلامي موڪلون}} {{حج جا موضوع}} {{ڪومنز زمرو|Eid ul-adha}} [[زمرو:عيد]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[زمرو:اسلامي مقدس ڏينھن]] [[زمرو:ايران ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:افغانستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ڀارت ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:بنگلاديش ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:پاڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ترڪي ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سري لنڪا ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سعودي عرب ۾ عام موڪلن جا ڏينهن]] [[زمرو:مصر ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ميانمار ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ازبڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:آذربائيجان ۾ عام موڪل جا ڏينهن]] ==حوالا== {{حوالا}} eyc9e7a67js8ydd8okjylcochbd299h 319282 319281 2025-06-13T10:59:14Z Ibne maryam 17680 /* عيد نماز */ 319282 wikitext text/x-wiki {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|رمضان کانپوء يڪم شوال واري عيد لاء، ڏسو [[عيد الفطر]] }} {{Infobox holiday | holiday_name = عيد الاضحي | official_name = عيد الاضحيٰ (عربي) | image = Eid Blessings WDL6855.png | caption = سال 1730ع جو هڪ خطاطي جو نمونو جن تي عربي ۾ عيد الاضحي جي تبريڪ لکل آهي. | observedby = سڄي دنيا جا مسلمان | type = اسلامي تهوار | significance = الله جي حڪم جي تعميل ۾ ابراهيم عليه السلام جي پنهنجي پٽ جي قرباني ڏيڻ جي رضامندي جي ياد ۾ | begins = 10 ذوالحج | ends = 13 ذوالحج | date2025 = 6 - 10 جون، 2025ع | observances = نماز عيد، قرباني | relatedto = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾، [[حج]] جو فرض "وقوف عرفه" به هڪ ڏينهن پهريون 9 ذي الحج تي ڪيو ويندو آهي. | alt = | nickname = قرباني جي عيد، وڏي عيد | litcolor = | celebrations = عيد الاضحيٰ جي ٽي ڏينهن ۾ مسلمان قرباني ڪند آهن. | date = 9 ذوالحج | weekday = 3 | month = ذوالحج | scheduling = | duration = 3 days | frequency = هر هجري سال | firsttime = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] پنهنجي پٽ کي قرباني لاء پيش ڪيو ۽ [[الله]] هن جاء تي هڪ رڍ جي قرباني کي، قرباني طور قبول ڪيو. | startedby = [[محمد|رسول الله صلي الله عليه وآلهٖ وسلم]] هن کي [[الله]] حڪم موجب، ابراهيم عليه السلام جي قرباني جي ياد ۾ جاري ڪيو ۽ هن ڏينهن کي تهوار مقرر ڪيو. }} [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] '''قرباني واري عيد''' يا '''عيد الاضحيٰ'''، هڪ اسلامي تهوار آهي، جيڪا قرباني جي روايت سان لاڳاپيل آهي، جيڪا مسلمان [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾ ملهائيندا آهن ۽ هي جو تهوار، قرباني لاء مقرر ڪيو ويو آھي. مسلمان ٻن طرح جون عيدون ملھائيندا آھن. ھڪ کي [[عيد الفطر]] ۽ ٻي کي عيد الاضحيٰ چيو ويندو آھي. عيد الاضحيٰ [[ذوالحج]] جي ڏھ تاريخ تي ملھائي ويندي آھي. ھڪ ڏينھن اڳ 9 ذوالحج جنهن کي "يوم عرفه" سڏيو وڃي ٿو، حاجي عرفات جي ميدان ۾ به پهچندا آهن، جيڪو حج جو لازم رڪن آھي. انس بن مالڪ فرمائن ٿا تہ، "جھالت جي دور ۾ ماڻھن سال ۾ ٻہ ڏينھن راند روند جي لاءِ مقرر ڪري ڇڏيا ھئا. رسول الله (صلي الله عليه وآلهٖ وسلم) جڏھن مديني منور تشريف آندي تہ ارشاد فرمايو، "ماڻھن جي راند روند جي لاءِ ٻہ ڏينھن مقرر ھيا، الله تعاليٰ انھن کي انھن کان بھتر ڏينھن، يعني عيدالفطر ۽ عيد الاضحيٰ ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آھي". <ref>سنن نسائي:جلد اول:حديث نمبر 1561 </ref> [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] مسلمانن جي لاءِ دنيا ۾ ٽي عيدون آھن. ذوالحج جي 9 تاريخ کي يوم عرفه يا عرفه جو ڏينهن سڏيندا آهن ۽ 10 ذوالحج کي يوم النحر يا قرباني جو ڏينهن سڏبو آهي ۽ 10، 11, 12 ۽ 13 ذوالحج کي ايام تشريق سڏيندا آهن.<ref name="آسان فقه"> - ڪتاب: آسان فقه، از: مولانا محمد يوسف اصلاحي، مترجم: محمد عاشق ڌامراھا، مھراڻ اڪيڊمي شڪارپور، جنوري 2002 - صہ 277 کان 282 </ref> عيد الاضحيٰ اسلام ۾ ٻن مکيه تہوارن مان ٻيو عيد الفطر سان گڏ آهي. اها هجري ڪئلينڊر جي آخري مهيني يعني 12هين مهيني، ذوالحج جي 10 تاريخ تي پوي ٿي.<ref>{{cite encyclopedia|title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions|url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|language=en|date=11 March 2025}}</ref> قرباني ۽ تڪبير (الله جي وڏائي بيان ڪرڻ) کي عام طور تي ايندڙ ٽن ڏينهن تائين اڳتي وڌايو ويندو آهي، جن کي تشريق جا ڏينهن چيو ويندو آهي. عيد الاضحيٰ کي ڪڏهن ڪڏهن "وڏي عيد" به چيو ويندو آهي، ڇاڪاڻ ته ان جي ملهائڻ کي 3 ڏينهن وڌيڪ وڌايو ويندو آهي.<ref name="Metro2020-07-31-01a2">{{cite web|url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid?|last1=Haigh|first1=Phil|date=31 July 2020|website=Metro|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|archive-date=2020-09-23|access-date=25 April 2021|quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> عيد الفطر وانگر، عيد جي نماز عيد الاضحيٰ جي صبح ادا ڪئي ويندي آهي، جنهن کان پوءِ ٻڪري، رڍ، ڳئون يا اٺ جي قرباني ادا ڪئي ويندي آهي. اسلامي روايت ۾، اهو ابراهيم جي پنهنجي پٽ، اسماعيل (عليه السلام) کي قربان ڪرڻ جي رضامندي کي خدا جي حڪم جي اطاعت جي عمل طور تي عزت ڏئي ٿو.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140|title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis|last1=Firestone|first1=Reuven|date=January 1990|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-0331-0}}</ref> حاجي عام طور تي عيد الاضحيٰ تي حج جو مناسڪ، يعني بيت الله جو طواف ۽ صفا ۽ مروه جي ٽڪرين جي درميان سعي ڪندا آهن، ان سان گڏ عيد جي ڏينهن ۽ ايندڙ ٻن ڏينهن جمرات (پٿر جيڪا ان جاء تي رکيل آهن جتي شيطان نافرني وسوسو وجهڻ جي ڪوشش ڪيو) تي رمي (ڪنڪريون مارڻ جو عمل) ادا ڪندا آهن. ==تفصيل== {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|For the Eid after Ramadan, see [[Eid al-Fitr]]. For other uses, see [[Eid (disambiguation)]].}} {{Use dmy dates|date=December 2024}} {{Infobox holiday | holiday_name = Eid al-Adha | image = observedby = [[Muslims]] | type = [[Islamic holidays|Islamic]] | significance = {{ubl|{{Longitem|Commemoration of [[Abraham in Islam|Abraham]]'s [[Binding_of_Isaac#Muslim_views|willingness to sacrifice his son]] in obedience to [[Allah in Islam|God]]'s command}}|{{Longitem|End of the annual [[Hajj]] in [[Mecca]] for pilgrims}}}} | date2025 = 6 June – 9 June (West Asia, Europe, North America)<br />7 June – 10 June (North Africa, South Asia and Southeast Asia)<ref>{{Cite web |title=مركز الفلك الدولي {{!}} International Astronomical Center (IAC) |url=https://astronomycenter.net/icop/hej46.html?l=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20250318181031/https://astronomycenter.net/icop/hej46.html?l=en |archive-date=18 March 2025 |access-date=2025-05-15 |website=astronomycenter.net |url-status=live }}</ref> | date2026 = 27 May – 30 May | observances = | relatedto = [[Hajj]], [[Eid al-Fitr]] | alt = | nickname = The Major Festival | litcolor = | celebrations = [[Eid prayers]], [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|sacrificing animals]], gift-giving ([[Eidi (gift)|Eidi]]), festive meals, family and social gatherings, symbolic decoration, charity | date = 10–13 [[Dhu al-Hijjah]] | weekday = | month = | scheduling = | duration = 4 days | frequency = | firsttime = | startedby = | image_size = 250px }} {{Islamic Culture}} '''Eid al-Adha'''{{efn|{{IPAc-en|ˌ|iː|d|_|əl|_|ˈ|ɑː|d|ə|,_|-|_|ˈ|ɑː|d|h|ɑː}} {{respell|EED|_|əl|_|AH|də|,_-_|AHD|hah}}; {{langx|ar|عيد الأضحى|ʿĪd al-ʾAḍḥā}}, {{IPA|ar|ʕiːd al ˈʔadˤħaː|IPA}}.}} ({{Langx|ar|عيد الأضحى|translit=ʿĪd al-ʾAḍḥā|lit=Feast of Sacrifice}}) is the second of the two main [[Islamic holidays|festivals in Islam]] alongside [[Eid al-Fitr]]. It falls on the 10th of [[Dhu al-Hijja]], the twelfth and final month of the [[Islamic calendar]].<ref>{{cite encyclopedia |title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions |url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha |encyclopedia=Encyclopedia Britannica |language=en |date=11 March 2025}}</ref> Celebrations and observances are generally carried forward to the three following days, known as the Tashreeq days. Eid al-Adha, depending on country and language is also called the Greater or Large Eid ({{langx|ar|العيد الكبير|al-ʿĪd al-Kabīr|links=no}}).<ref name="Metro2020-07-31-01a">{{cite web |last1=Haigh |first1=Phil |date=31 July 2020 |title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid? |url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/ |archive-date=2020-09-23 |access-date=25 April 2021 |website=Metro |language=en |quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> As with Eid al-Fitr, the [[Salah#Friday and Eid prayers|Eid prayer]] is performed on the morning of Eid al-Adha, after which the ''[[udhiyah]]'' or the ritual sacrifice of a livestock animal, is performed. In Islamic tradition, it honours the willingness of [[Abraham in Islam|Abraham]] to [[Binding of Isaac#Muslim views|sacrifice his son]] as an act of obedience to [[God in Islam|God]]'s command. Depending on the narrative, either [[Ishmael in Islam|Ishmael]] or [[Isaac in Islam|Isaac]] are referred to with the honorific title "''Sacrifice of God''".<ref>{{cite book | url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140 | title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis | isbn=978-0-7914-0331-0 | last1=Firestone | first1=Reuven | date=January 1990 | publisher=SUNY Press }}</ref> Pilgrims performing the [[Hajj]] typically perform the [[tawaf]] and [[saee]] of Hajj on Eid al-Adha, along with the ritual [[stoning of the Devil]] on the Eid day and the following days. ==عيدالاضحي جون سنتون== عيد الضحي ج جي ڏينهن عيدگاھ وڃڻ کان پھريون ڪجهه نہ کائڻ سنت آھي. عيدگاھ وڃڻ وقت بلند آواز ۾ تڪبيرون پڙھڻ سنت آھي. == عيد الاضحيٰ جو ڏينهن == ٻي عيدالاضحي آھي جيڪا ڏھ ذي الحج جي ڏينھن ۾ آتي آھي ۽ ھي ٻنھي عيدن ۾ وڏي ۽ افضل عيد آھي ۽ حج جي مڪمل ٿيڻ کان بعد اچي ٿي جڏھن مسلمان حج مڪمل ڪري وٺن ٿا تو الله تعالٰي انھن کي معاف ڪرديتا آھي۔ ان لاءِ حج جي تڪميل يوم عرفہ ۾ وقوف عرفہ تي ٿيندي آھي جيڪو حج جو ھڪ عظيم رڪن آھي جيئن تہ نبي صلي الله عليه وسلم ڪا فرمان آھي: يوم عرفہ باھ کان آزادي جو ڏينھن آھي جنھن ۾ الله تعالٰي ھر شخص کي باھ کان آزادي ڏيندو آھي عرفات ۾ وقوف ڪرڻ وارن۽ ٻين ملڪن ۾ رھنڻ وارن مسلمانون کي بہ آزادي ملندي آھي ۔ 1. - ھي ڏينھن الله تعالٰي وٽ سڀ کان بھترين ڏينھن آھي : حافظ ابن قيم رحمه الله تعالٰي زاد المعاد ( 1 / 54 ) ۾ چون ٿا : [الله تعالٰي وٽ سڀ کان افضل ۽ بھتر ڏينھن يوم النحر ( عيدالاضحي ) جو ڏينھن آھي ۽ اھو حج اڪبر وارو ڏينھن آھي] ( نبي صلي الله عليه وسلم جو فرمان آھي : يقينن يوم النحر الله تعالٰي وٽ بھترين ڏينھن آھي ) <ref>سنن ابوداؤد حديث نمبر 1765 </ref> 2. – ھي حج اڪبر وارو ڏينھن آھي : <br/> ابن عمر رضي الله تعالٰي عنھما بيان ڪن ٿا تہ نبي صلي الله عليه وسلم اس حج جي دوران جيڪو انھن ڪيو ھو يوم النحر( عيد الاضحي ) والري ڏينھن جمرات جي وچ ۾ بيھي ڪري فرمائڻ لڳا تہ حج اڪبر وارو ڏينھن آھي ۔ <ref>صحيح بخاري حديث نمبر 1742 </ref> نبي اڪرم صلي الله عليه وسلم فرمايو : يوم عرفہ ۽ يوم النحر ۽ ايام تشريق اسان اھل اسلام جي عيد جا ڏينھن آھن ۽ ھي سڀ کائڻ پيئڻ جا ڏينھن آھنن ۔ <ref>سنن ترمذي حديث نمبر 773 </ref> ==عيد نماز== عيد جي نماز ۾ ٻہ رڪعتون واجب شامل آهن ۽ ان جي صحيح ۽ واجب ھجڻ لاء ساڳيا شرط آھن جيڪي جمعي جي نماز جا آھن پر عيد جي نماز ۾ خطبو شرط ناھي جيڪو جمعي جي نماز ۾ لازمي شرط ھوندو آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد نماز ۾ خطبو سنت آھي. عيد جي نماز جو وقت سج نڪرڻ سان پيلاڻ جي ختم ٿيڻ بعد شروع ٿئي ٿو ۽ سج جي زوال تائين جاري رھي ٿو پر مستحب آھي تہ عيد نماز ۾ دير نہ ڪئي وڃي. اھا نماز اڪيلي سر نہ ٿي پڙھي سگھجي.<ref name="آسان فقه" /> ان جي قضا ڪانہ ٿيندي آهي. ھن نماز ۾ اذان ۽ اقامت نہ ٿيندي آهي. عيد نماز ۾ عورتن ۽ ٻارن کي شرڪت جي اجازت آهي، پر واجب نه آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد جو خطبو سنت آھي پر ان جو ٻڌڻ واجب آهي. خطبو نماز بعد پڙھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ٻہ خطبا پڙھڻ ۽ ٻنھي جي وچ ۾ جمعي جي نماز جي خطبي واري وقفي جيترو ويھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ==گيلري== Eid al adha compilation.jpg | caption = From top: ''[[Eid prayers|Bayram Namazı]]'' in [[Istanbul]]; [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|Qurbani]] on Egyptian market; Feast in [[Ahvaz]], Iran; [[Muslims|Muslim]] children receiving [[Eidi (gift)|Eidi]]; Moroccan sheep prepared for sacrifice; Eid prayer in Albania ==پڻ ڏسو== [[:باب:اسلام]] * [[حج]] * [[عيد الفطر]] * [[ابراھيم عليه السلام]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{عيد}} {{اسلامي موڪلون}} {{حج جا موضوع}} {{ڪومنز زمرو|Eid ul-adha}} [[زمرو:عيد]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[زمرو:اسلامي مقدس ڏينھن]] [[زمرو:ايران ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:افغانستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ڀارت ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:بنگلاديش ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:پاڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ترڪي ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سري لنڪا ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سعودي عرب ۾ عام موڪلن جا ڏينهن]] [[زمرو:مصر ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ميانمار ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ازبڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:آذربائيجان ۾ عام موڪل جا ڏينهن]] ==حوالا== {{حوالا}} p4zg9p0iscgu1flydbcxgow4a37zwb1 319283 319282 2025-06-13T10:59:41Z Ibne maryam 17680 319283 wikitext text/x-wiki {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|رمضان کانپوء يڪم شوال واري عيد لاء، ڏسو [[عيد الفطر]] }} {{Infobox holiday | holiday_name = عيد الاضحي | official_name = عيد الاضحيٰ (عربي) | image = Eid Blessings WDL6855.png | caption = سال 1730ع جو هڪ خطاطي جو نمونو جن تي عربي ۾ عيد الاضحي جي تبريڪ لکل آهي. | observedby = سڄي دنيا جا مسلمان | type = اسلامي تهوار | significance = الله جي حڪم جي تعميل ۾ ابراهيم عليه السلام جي پنهنجي پٽ جي قرباني ڏيڻ جي رضامندي جي ياد ۾ | begins = 10 ذوالحج | ends = 13 ذوالحج | date2025 = 6 - 10 جون، 2025ع | observances = نماز عيد، قرباني | relatedto = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾، [[حج]] جو فرض "وقوف عرفه" به هڪ ڏينهن پهريون 9 ذي الحج تي ڪيو ويندو آهي. | alt = | nickname = قرباني جي عيد، وڏي عيد | litcolor = | celebrations = عيد الاضحيٰ جي ٽي ڏينهن ۾ مسلمان قرباني ڪند آهن. | date = 9 ذوالحج | weekday = 3 | month = ذوالحج | scheduling = | duration = 3 days | frequency = هر هجري سال | firsttime = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] پنهنجي پٽ کي قرباني لاء پيش ڪيو ۽ [[الله]] هن جاء تي هڪ رڍ جي قرباني کي، قرباني طور قبول ڪيو. | startedby = [[محمد|رسول الله صلي الله عليه وآلهٖ وسلم]] هن کي [[الله]] حڪم موجب، ابراهيم عليه السلام جي قرباني جي ياد ۾ جاري ڪيو ۽ هن ڏينهن کي تهوار مقرر ڪيو. }} [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] '''قرباني واري عيد''' يا '''عيد الاضحيٰ'''، هڪ اسلامي تهوار آهي، جيڪا قرباني جي روايت سان لاڳاپيل آهي، جيڪا مسلمان [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾ ملهائيندا آهن ۽ هي جو تهوار، قرباني لاء مقرر ڪيو ويو آھي. مسلمان ٻن طرح جون عيدون ملھائيندا آھن. ھڪ کي [[عيد الفطر]] ۽ ٻي کي عيد الاضحيٰ چيو ويندو آھي. عيد الاضحيٰ [[ذوالحج]] جي ڏھ تاريخ تي ملھائي ويندي آھي. ھڪ ڏينھن اڳ 9 ذوالحج جنهن کي "يوم عرفه" سڏيو وڃي ٿو، حاجي عرفات جي ميدان ۾ به پهچندا آهن، جيڪو حج جو لازم رڪن آھي. انس بن مالڪ فرمائن ٿا تہ، "جھالت جي دور ۾ ماڻھن سال ۾ ٻہ ڏينھن راند روند جي لاءِ مقرر ڪري ڇڏيا ھئا. رسول الله (صلي الله عليه وآلهٖ وسلم) جڏھن مديني منور تشريف آندي تہ ارشاد فرمايو، "ماڻھن جي راند روند جي لاءِ ٻہ ڏينھن مقرر ھيا، الله تعاليٰ انھن کي انھن کان بھتر ڏينھن، يعني عيدالفطر ۽ عيد الاضحيٰ ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آھي". <ref>سنن نسائي:جلد اول:حديث نمبر 1561 </ref> [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] مسلمانن جي لاءِ دنيا ۾ ٽي عيدون آھن. ذوالحج جي 9 تاريخ کي يوم عرفه يا عرفه جو ڏينهن سڏيندا آهن ۽ 10 ذوالحج کي يوم النحر يا قرباني جو ڏينهن سڏبو آهي ۽ 10، 11, 12 ۽ 13 ذوالحج کي ايام تشريق سڏيندا آهن.<ref name="آسان فقه"> - ڪتاب: آسان فقه، از: مولانا محمد يوسف اصلاحي، مترجم: محمد عاشق ڌامراھا، مھراڻ اڪيڊمي شڪارپور، جنوري 2002 - صہ 277 کان 282 </ref> عيد الاضحيٰ اسلام ۾ ٻن مکيه تہوارن مان ٻيو عيد الفطر سان گڏ آهي. اها هجري ڪئلينڊر جي آخري مهيني يعني 12هين مهيني، ذوالحج جي 10 تاريخ تي پوي ٿي.<ref>{{cite encyclopedia|title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions|url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|language=en|date=11 March 2025}}</ref> قرباني ۽ تڪبير (الله جي وڏائي بيان ڪرڻ) کي عام طور تي ايندڙ ٽن ڏينهن تائين اڳتي وڌايو ويندو آهي، جن کي تشريق جا ڏينهن چيو ويندو آهي. عيد الاضحيٰ کي ڪڏهن ڪڏهن "وڏي عيد" به چيو ويندو آهي، ڇاڪاڻ ته ان جي ملهائڻ کي 3 ڏينهن وڌيڪ وڌايو ويندو آهي.<ref name="Metro2020-07-31-01a2">{{cite web|url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid?|last1=Haigh|first1=Phil|date=31 July 2020|website=Metro|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|archive-date=2020-09-23|access-date=25 April 2021|quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> عيد الفطر وانگر، عيد جي نماز عيد الاضحيٰ جي صبح ادا ڪئي ويندي آهي، جنهن کان پوءِ ٻڪري، رڍ، ڳئون يا اٺ جي قرباني ادا ڪئي ويندي آهي. اسلامي روايت ۾، اهو ابراهيم جي پنهنجي پٽ، اسماعيل (عليه السلام) کي قربان ڪرڻ جي رضامندي کي خدا جي حڪم جي اطاعت جي عمل طور تي عزت ڏئي ٿو.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140|title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis|last1=Firestone|first1=Reuven|date=January 1990|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-0331-0}}</ref> حاجي عام طور تي عيد الاضحيٰ تي حج جو مناسڪ، يعني بيت الله جو طواف ۽ صفا ۽ مروه جي ٽڪرين جي درميان سعي ڪندا آهن، ان سان گڏ عيد جي ڏينهن ۽ ايندڙ ٻن ڏينهن جمرات (پٿر جيڪا ان جاء تي رکيل آهن جتي شيطان نافرني وسوسو وجهڻ جي ڪوشش ڪيو) تي رمي (ڪنڪريون مارڻ جو عمل) ادا ڪندا آهن. ==تفصيل== {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|For the Eid after Ramadan, see [[Eid al-Fitr]]. For other uses, see [[Eid (disambiguation)]].}} {{Use dmy dates|date=December 2024}} {{Infobox holiday | holiday_name = Eid al-Adha | image = observedby = [[Muslims]] | type = [[Islamic holidays|Islamic]] | significance = {{ubl|{{Longitem|Commemoration of [[Abraham in Islam|Abraham]]'s [[Binding_of_Isaac#Muslim_views|willingness to sacrifice his son]] in obedience to [[Allah in Islam|God]]'s command}}|{{Longitem|End of the annual [[Hajj]] in [[Mecca]] for pilgrims}}}} | date2025 = 6 June – 9 June (West Asia, Europe, North America)<br />7 June – 10 June (North Africa, South Asia and Southeast Asia)<ref>{{Cite web |title=مركز الفلك الدولي {{!}} International Astronomical Center (IAC) |url=https://astronomycenter.net/icop/hej46.html?l=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20250318181031/https://astronomycenter.net/icop/hej46.html?l=en |archive-date=18 March 2025 |access-date=2025-05-15 |website=astronomycenter.net |url-status=live }}</ref> | date2026 = 27 May – 30 May | observances = | relatedto = [[Hajj]], [[Eid al-Fitr]] | alt = | nickname = The Major Festival | litcolor = | celebrations = [[Eid prayers]], [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|sacrificing animals]], gift-giving ([[Eidi (gift)|Eidi]]), festive meals, family and social gatherings, symbolic decoration, charity | date = 10–13 [[Dhu al-Hijjah]] | weekday = | month = | scheduling = | duration = 4 days | frequency = | firsttime = | startedby = | image_size = 250px }} {{Islamic Culture}} '''Eid al-Adha'''{{efn|{{IPAc-en|ˌ|iː|d|_|əl|_|ˈ|ɑː|d|ə|,_|-|_|ˈ|ɑː|d|h|ɑː}} {{respell|EED|_|əl|_|AH|də|,_-_|AHD|hah}}; {{langx|ar|عيد الأضحى|ʿĪd al-ʾAḍḥā}}, {{IPA|ar|ʕiːd al ˈʔadˤħaː|IPA}}.}} ({{Langx|ar|عيد الأضحى|translit=ʿĪd al-ʾAḍḥā|lit=Feast of Sacrifice}}) is the second of the two main [[Islamic holidays|festivals in Islam]] alongside [[Eid al-Fitr]]. It falls on the 10th of [[Dhu al-Hijja]], the twelfth and final month of the [[Islamic calendar]].<ref>{{cite encyclopedia |title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions |url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha |encyclopedia=Encyclopedia Britannica |language=en |date=11 March 2025}}</ref> Celebrations and observances are generally carried forward to the three following days, known as the Tashreeq days. Eid al-Adha, depending on country and language is also called the Greater or Large Eid ({{langx|ar|العيد الكبير|al-ʿĪd al-Kabīr|links=no}}).<ref name="Metro2020-07-31-01a">{{cite web |last1=Haigh |first1=Phil |date=31 July 2020 |title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid? |url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/ |archive-date=2020-09-23 |access-date=25 April 2021 |website=Metro |language=en |quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> As with Eid al-Fitr, the [[Salah#Friday and Eid prayers|Eid prayer]] is performed on the morning of Eid al-Adha, after which the ''[[udhiyah]]'' or the ritual sacrifice of a livestock animal, is performed. In Islamic tradition, it honours the willingness of [[Abraham in Islam|Abraham]] to [[Binding of Isaac#Muslim views|sacrifice his son]] as an act of obedience to [[God in Islam|God]]'s command. Depending on the narrative, either [[Ishmael in Islam|Ishmael]] or [[Isaac in Islam|Isaac]] are referred to with the honorific title "''Sacrifice of God''".<ref>{{cite book | url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140 | title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis | isbn=978-0-7914-0331-0 | last1=Firestone | first1=Reuven | date=January 1990 | publisher=SUNY Press }}</ref> Pilgrims performing the [[Hajj]] typically perform the [[tawaf]] and [[saee]] of Hajj on Eid al-Adha, along with the ritual [[stoning of the Devil]] on the Eid day and the following days. ==عيدالاضحي جون سنتون== عيد الضحي ج جي ڏينهن عيدگاھ وڃڻ کان پھريون ڪجهه نہ کائڻ سنت آھي. عيدگاھ وڃڻ وقت بلند آواز ۾ تڪبيرون پڙھڻ سنت آھي. == عيد الاضحيٰ جو ڏينهن == ٻي عيدالاضحي آھي جيڪا ڏھ ذي الحج جي ڏينھن ۾ آتي آھي ۽ ھي ٻنھي عيدن ۾ وڏي ۽ افضل عيد آھي ۽ حج جي مڪمل ٿيڻ کان بعد اچي ٿي جڏھن مسلمان حج مڪمل ڪري وٺن ٿا تو الله تعالٰي انھن کي معاف ڪرديتا آھي۔ ان لاءِ حج جي تڪميل يوم عرفہ ۾ وقوف عرفہ تي ٿيندي آھي جيڪو حج جو ھڪ عظيم رڪن آھي جيئن تہ نبي صلي الله عليه وسلم ڪا فرمان آھي: يوم عرفہ باھ کان آزادي جو ڏينھن آھي جنھن ۾ الله تعالٰي ھر شخص کي باھ کان آزادي ڏيندو آھي عرفات ۾ وقوف ڪرڻ وارن۽ ٻين ملڪن ۾ رھنڻ وارن مسلمانون کي بہ آزادي ملندي آھي ۔ 1. - ھي ڏينھن الله تعالٰي وٽ سڀ کان بھترين ڏينھن آھي : حافظ ابن قيم رحمه الله تعالٰي زاد المعاد ( 1 / 54 ) ۾ چون ٿا : [الله تعالٰي وٽ سڀ کان افضل ۽ بھتر ڏينھن يوم النحر ( عيدالاضحي ) جو ڏينھن آھي ۽ اھو حج اڪبر وارو ڏينھن آھي] ( نبي صلي الله عليه وسلم جو فرمان آھي : يقينن يوم النحر الله تعالٰي وٽ بھترين ڏينھن آھي ) <ref>سنن ابوداؤد حديث نمبر 1765 </ref> 2. – ھي حج اڪبر وارو ڏينھن آھي : <br/> ابن عمر رضي الله تعالٰي عنھما بيان ڪن ٿا تہ نبي صلي الله عليه وسلم اس حج جي دوران جيڪو انھن ڪيو ھو يوم النحر( عيد الاضحي ) والري ڏينھن جمرات جي وچ ۾ بيھي ڪري فرمائڻ لڳا تہ حج اڪبر وارو ڏينھن آھي ۔ <ref>صحيح بخاري حديث نمبر 1742 </ref> نبي اڪرم صلي الله عليه وسلم فرمايو : يوم عرفہ ۽ يوم النحر ۽ ايام تشريق اسان اھل اسلام جي عيد جا ڏينھن آھن ۽ ھي سڀ کائڻ پيئڻ جا ڏينھن آھنن ۔ <ref>سنن ترمذي حديث نمبر 773 </ref> ==گيلري== Eid al adha compilation.jpg | caption = From top: ''[[Eid prayers|Bayram Namazı]]'' in [[Istanbul]]; [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|Qurbani]] on Egyptian market; Feast in [[Ahvaz]], Iran; [[Muslims|Muslim]] children receiving [[Eidi (gift)|Eidi]]; Moroccan sheep prepared for sacrifice; Eid prayer in Albania ==پڻ ڏسو== [[:باب:اسلام]] * [[حج]] * [[عيد الفطر]] * [[ابراھيم عليه السلام]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{عيد}} {{اسلامي موڪلون}} {{حج جا موضوع}} {{ڪومنز زمرو|Eid ul-adha}} [[زمرو:عيد]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[زمرو:اسلامي مقدس ڏينھن]] [[زمرو:ايران ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:افغانستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ڀارت ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:بنگلاديش ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:پاڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ترڪي ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سري لنڪا ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سعودي عرب ۾ عام موڪلن جا ڏينهن]] [[زمرو:مصر ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ميانمار ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ازبڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:آذربائيجان ۾ عام موڪل جا ڏينهن]] ==حوالا== {{حوالا}} jd4su0zn3ur3so1zv62k29yswvbnir7 319284 319283 2025-06-13T11:00:25Z Ibne maryam 17680 319284 wikitext text/x-wiki {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|رمضان کانپوء يڪم شوال واري عيد لاء، ڏسو [[عيد الفطر]] }} {{Infobox holiday | holiday_name = عيد الاضحي | official_name = عيد الاضحيٰ (عربي) | image = Eid Blessings WDL6855.png | caption = سال 1730ع جو هڪ خطاطي جو نمونو جن تي عربي ۾ عيد الاضحي جي تبريڪ لکل آهي. | observedby = سڄي دنيا جا مسلمان | type = اسلامي تهوار | significance = الله جي حڪم جي تعميل ۾ ابراهيم عليه السلام جي پنهنجي پٽ جي قرباني ڏيڻ جي رضامندي جي ياد ۾ | begins = 10 ذوالحج | ends = 13 ذوالحج | date2025 = 6 - 10 جون، 2025ع | observances = نماز عيد، قرباني | relatedto = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾، [[حج]] جو فرض "وقوف عرفه" به هڪ ڏينهن پهريون 9 ذي الحج تي ڪيو ويندو آهي. | alt = | nickname = قرباني جي عيد، وڏي عيد | litcolor = | celebrations = عيد الاضحيٰ جي ٽي ڏينهن ۾ مسلمان قرباني ڪند آهن. | date = 9 ذوالحج | weekday = 3 | month = ذوالحج | scheduling = | duration = 3 days | frequency = هر هجري سال | firsttime = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] پنهنجي پٽ کي قرباني لاء پيش ڪيو ۽ [[الله]] هن جاء تي هڪ رڍ جي قرباني کي، قرباني طور قبول ڪيو. | startedby = [[محمد|رسول الله صلي الله عليه وآلهٖ وسلم]] هن کي [[الله]] حڪم موجب، ابراهيم عليه السلام جي قرباني جي ياد ۾ جاري ڪيو ۽ هن ڏينهن کي تهوار مقرر ڪيو. }} [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] '''قرباني واري عيد''' يا '''عيد الاضحيٰ'''، هڪ اسلامي تهوار آهي، جيڪا قرباني جي روايت سان لاڳاپيل آهي، جيڪا مسلمان [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾ ملهائيندا آهن ۽ هي جو تهوار، قرباني لاء مقرر ڪيو ويو آھي. مسلمان ٻن طرح جون عيدون ملھائيندا آھن. ھڪ کي [[عيد الفطر]] ۽ ٻي کي عيد الاضحيٰ چيو ويندو آھي. عيد الاضحيٰ [[ذوالحج]] جي ڏھ تاريخ تي ملھائي ويندي آھي. ھڪ ڏينھن اڳ 9 ذوالحج جنهن کي "يوم عرفه" سڏيو وڃي ٿو، حاجي عرفات جي ميدان ۾ به پهچندا آهن، جيڪو حج جو لازم رڪن آھي. انس بن مالڪ فرمائن ٿا تہ، "جھالت جي دور ۾ ماڻھن سال ۾ ٻہ ڏينھن راند روند جي لاءِ مقرر ڪري ڇڏيا ھئا. رسول الله (صلي الله عليه وآلهٖ وسلم) جڏھن مديني منور تشريف آندي تہ ارشاد فرمايو، "ماڻھن جي راند روند جي لاءِ ٻہ ڏينھن مقرر ھيا، الله تعاليٰ انھن کي انھن کان بھتر ڏينھن، يعني عيدالفطر ۽ عيد الاضحيٰ ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آھي". <ref>سنن نسائي:جلد اول:حديث نمبر 1561 </ref> [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] مسلمانن جي لاءِ دنيا ۾ ٽي عيدون آھن. ذوالحج جي 9 تاريخ کي يوم عرفه يا عرفه جو ڏينهن سڏيندا آهن ۽ 10 ذوالحج کي يوم النحر يا قرباني جو ڏينهن سڏبو آهي ۽ 10، 11, 12 ۽ 13 ذوالحج کي ايام تشريق سڏيندا آهن.<ref name="آسان فقه"> - ڪتاب: آسان فقه، از: مولانا محمد يوسف اصلاحي، مترجم: محمد عاشق ڌامراھا، مھراڻ اڪيڊمي شڪارپور، جنوري 2002 - صہ 277 کان 282 </ref> عيد الاضحيٰ اسلام ۾ ٻن مکيه تہوارن مان ٻيو عيد الفطر سان گڏ آهي. اها هجري ڪئلينڊر جي آخري مهيني يعني 12هين مهيني، ذوالحج جي 10 تاريخ تي پوي ٿي.<ref>{{cite encyclopedia|title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions|url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|language=en|date=11 March 2025}}</ref> قرباني ۽ تڪبير (الله جي وڏائي بيان ڪرڻ) کي عام طور تي ايندڙ ٽن ڏينهن تائين اڳتي وڌايو ويندو آهي، جن کي تشريق جا ڏينهن چيو ويندو آهي. عيد الاضحيٰ کي ڪڏهن ڪڏهن "وڏي عيد" به چيو ويندو آهي، ڇاڪاڻ ته ان جي ملهائڻ کي 3 ڏينهن وڌيڪ وڌايو ويندو آهي.<ref name="Metro2020-07-31-01a2">{{cite web|url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid?|last1=Haigh|first1=Phil|date=31 July 2020|website=Metro|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|archive-date=2020-09-23|access-date=25 April 2021|quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> عيد الفطر وانگر، عيد جي نماز عيد الاضحيٰ جي صبح ادا ڪئي ويندي آهي، جنهن کان پوءِ ٻڪري، رڍ، ڳئون يا اٺ جي قرباني ادا ڪئي ويندي آهي. اسلامي روايت ۾، اهو ابراهيم جي پنهنجي پٽ، اسماعيل (عليه السلام) کي قربان ڪرڻ جي رضامندي کي خدا جي حڪم جي اطاعت جي عمل طور تي عزت ڏئي ٿو.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140|title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis|last1=Firestone|first1=Reuven|date=January 1990|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-0331-0}}</ref> حاجي عام طور تي عيد الاضحيٰ تي حج جو مناسڪ، يعني بيت الله جو طواف ۽ صفا ۽ مروه جي ٽڪرين جي درميان سعي ڪندا آهن، ان سان گڏ عيد جي ڏينهن ۽ ايندڙ ٻن ڏينهن جمرات (پٿر جيڪا ان جاء تي رکيل آهن جتي شيطان نافرني وسوسو وجهڻ جي ڪوشش ڪيو) تي رمي (ڪنڪريون مارڻ جو عمل) ادا ڪندا آهن. ==عيد جي نماز== عيد جي نماز ۾ ٻہ رڪعتون واجب شامل آهن ۽ ان جي صحيح ۽ واجب ھجڻ لاء ساڳيا شرط آھن جيڪي جمعي جي نماز جا آھن پر عيد جي نماز ۾ خطبو شرط ناھي جيڪو جمعي جي نماز ۾ لازمي شرط ھوندو آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد نماز ۾ خطبو سنت آھي. عيد جي نماز جو وقت سج نڪرڻ سان پيلاڻ جي ختم ٿيڻ بعد شروع ٿئي ٿو ۽ سج جي زوال تائين جاري رھي ٿو پر مستحب آھي تہ عيد نماز ۾ دير نہ ڪئي وڃي. اھا نماز اڪيلي سر نہ ٿي پڙھي سگھجي.<ref name="آسان فقه" /> ان جي قضا ڪانہ ٿيندي آهي. ھن نماز ۾ اذان ۽ اقامت نہ ٿيندي آهي. عيد نماز ۾ عورتن ۽ ٻارن کي شرڪت جي اجازت آهي، پر واجب نه آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد جو خطبو سنت آھي پر ان جو ٻڌڻ واجب آهي. خطبو نماز بعد پڙھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ٻہ خطبا پڙھڻ ۽ ٻنھي جي وچ ۾ جمعي جي نماز جي خطبي واري وقفي جيترو ويھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ==تفصيل== {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|For the Eid after Ramadan, see [[Eid al-Fitr]]. For other uses, see [[Eid (disambiguation)]].}} {{Use dmy dates|date=December 2024}} {{Infobox holiday | holiday_name = Eid al-Adha | image = observedby = [[Muslims]] | type = [[Islamic holidays|Islamic]] | significance = {{ubl|{{Longitem|Commemoration of [[Abraham in Islam|Abraham]]'s [[Binding_of_Isaac#Muslim_views|willingness to sacrifice his son]] in obedience to [[Allah in Islam|God]]'s command}}|{{Longitem|End of the annual [[Hajj]] in [[Mecca]] for pilgrims}}}} | date2025 = 6 June – 9 June (West Asia, Europe, North America)<br />7 June – 10 June (North Africa, South Asia and Southeast Asia)<ref>{{Cite web |title=مركز الفلك الدولي {{!}} International Astronomical Center (IAC) |url=https://astronomycenter.net/icop/hej46.html?l=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20250318181031/https://astronomycenter.net/icop/hej46.html?l=en |archive-date=18 March 2025 |access-date=2025-05-15 |website=astronomycenter.net |url-status=live }}</ref> | date2026 = 27 May – 30 May | observances = | relatedto = [[Hajj]], [[Eid al-Fitr]] | alt = | nickname = The Major Festival | litcolor = | celebrations = [[Eid prayers]], [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|sacrificing animals]], gift-giving ([[Eidi (gift)|Eidi]]), festive meals, family and social gatherings, symbolic decoration, charity | date = 10–13 [[Dhu al-Hijjah]] | weekday = | month = | scheduling = | duration = 4 days | frequency = | firsttime = | startedby = | image_size = 250px }} {{Islamic Culture}} '''Eid al-Adha'''{{efn|{{IPAc-en|ˌ|iː|d|_|əl|_|ˈ|ɑː|d|ə|,_|-|_|ˈ|ɑː|d|h|ɑː}} {{respell|EED|_|əl|_|AH|də|,_-_|AHD|hah}}; {{langx|ar|عيد الأضحى|ʿĪd al-ʾAḍḥā}}, {{IPA|ar|ʕiːd al ˈʔadˤħaː|IPA}}.}} ({{Langx|ar|عيد الأضحى|translit=ʿĪd al-ʾAḍḥā|lit=Feast of Sacrifice}}) is the second of the two main [[Islamic holidays|festivals in Islam]] alongside [[Eid al-Fitr]]. It falls on the 10th of [[Dhu al-Hijja]], the twelfth and final month of the [[Islamic calendar]].<ref>{{cite encyclopedia |title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions |url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha |encyclopedia=Encyclopedia Britannica |language=en |date=11 March 2025}}</ref> Celebrations and observances are generally carried forward to the three following days, known as the Tashreeq days. Eid al-Adha, depending on country and language is also called the Greater or Large Eid ({{langx|ar|العيد الكبير|al-ʿĪd al-Kabīr|links=no}}).<ref name="Metro2020-07-31-01a">{{cite web |last1=Haigh |first1=Phil |date=31 July 2020 |title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid? |url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/ |archive-date=2020-09-23 |access-date=25 April 2021 |website=Metro |language=en |quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> As with Eid al-Fitr, the [[Salah#Friday and Eid prayers|Eid prayer]] is performed on the morning of Eid al-Adha, after which the ''[[udhiyah]]'' or the ritual sacrifice of a livestock animal, is performed. In Islamic tradition, it honours the willingness of [[Abraham in Islam|Abraham]] to [[Binding of Isaac#Muslim views|sacrifice his son]] as an act of obedience to [[God in Islam|God]]'s command. Depending on the narrative, either [[Ishmael in Islam|Ishmael]] or [[Isaac in Islam|Isaac]] are referred to with the honorific title "''Sacrifice of God''".<ref>{{cite book | url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140 | title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis | isbn=978-0-7914-0331-0 | last1=Firestone | first1=Reuven | date=January 1990 | publisher=SUNY Press }}</ref> Pilgrims performing the [[Hajj]] typically perform the [[tawaf]] and [[saee]] of Hajj on Eid al-Adha, along with the ritual [[stoning of the Devil]] on the Eid day and the following days. ==عيدالاضحي جون سنتون== عيد الضحي ج جي ڏينهن عيدگاھ وڃڻ کان پھريون ڪجهه نہ کائڻ سنت آھي. عيدگاھ وڃڻ وقت بلند آواز ۾ تڪبيرون پڙھڻ سنت آھي. == عيد الاضحيٰ جو ڏينهن == ٻي عيدالاضحي آھي جيڪا ڏھ ذي الحج جي ڏينھن ۾ آتي آھي ۽ ھي ٻنھي عيدن ۾ وڏي ۽ افضل عيد آھي ۽ حج جي مڪمل ٿيڻ کان بعد اچي ٿي جڏھن مسلمان حج مڪمل ڪري وٺن ٿا تو الله تعالٰي انھن کي معاف ڪرديتا آھي۔ ان لاءِ حج جي تڪميل يوم عرفہ ۾ وقوف عرفہ تي ٿيندي آھي جيڪو حج جو ھڪ عظيم رڪن آھي جيئن تہ نبي صلي الله عليه وسلم ڪا فرمان آھي: يوم عرفہ باھ کان آزادي جو ڏينھن آھي جنھن ۾ الله تعالٰي ھر شخص کي باھ کان آزادي ڏيندو آھي عرفات ۾ وقوف ڪرڻ وارن۽ ٻين ملڪن ۾ رھنڻ وارن مسلمانون کي بہ آزادي ملندي آھي ۔ 1. - ھي ڏينھن الله تعالٰي وٽ سڀ کان بھترين ڏينھن آھي : حافظ ابن قيم رحمه الله تعالٰي زاد المعاد ( 1 / 54 ) ۾ چون ٿا : [الله تعالٰي وٽ سڀ کان افضل ۽ بھتر ڏينھن يوم النحر ( عيدالاضحي ) جو ڏينھن آھي ۽ اھو حج اڪبر وارو ڏينھن آھي] ( نبي صلي الله عليه وسلم جو فرمان آھي : يقينن يوم النحر الله تعالٰي وٽ بھترين ڏينھن آھي ) <ref>سنن ابوداؤد حديث نمبر 1765 </ref> 2. – ھي حج اڪبر وارو ڏينھن آھي : <br/> ابن عمر رضي الله تعالٰي عنھما بيان ڪن ٿا تہ نبي صلي الله عليه وسلم اس حج جي دوران جيڪو انھن ڪيو ھو يوم النحر( عيد الاضحي ) والري ڏينھن جمرات جي وچ ۾ بيھي ڪري فرمائڻ لڳا تہ حج اڪبر وارو ڏينھن آھي ۔ <ref>صحيح بخاري حديث نمبر 1742 </ref> نبي اڪرم صلي الله عليه وسلم فرمايو : يوم عرفہ ۽ يوم النحر ۽ ايام تشريق اسان اھل اسلام جي عيد جا ڏينھن آھن ۽ ھي سڀ کائڻ پيئڻ جا ڏينھن آھنن ۔ <ref>سنن ترمذي حديث نمبر 773 </ref> ==گيلري== Eid al adha compilation.jpg | caption = From top: ''[[Eid prayers|Bayram Namazı]]'' in [[Istanbul]]; [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|Qurbani]] on Egyptian market; Feast in [[Ahvaz]], Iran; [[Muslims|Muslim]] children receiving [[Eidi (gift)|Eidi]]; Moroccan sheep prepared for sacrifice; Eid prayer in Albania ==پڻ ڏسو== [[:باب:اسلام]] * [[حج]] * [[عيد الفطر]] * [[ابراھيم عليه السلام]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{عيد}} {{اسلامي موڪلون}} {{حج جا موضوع}} {{ڪومنز زمرو|Eid ul-adha}} [[زمرو:عيد]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[زمرو:اسلامي مقدس ڏينھن]] [[زمرو:ايران ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:افغانستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ڀارت ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:بنگلاديش ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:پاڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ترڪي ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سري لنڪا ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سعودي عرب ۾ عام موڪلن جا ڏينهن]] [[زمرو:مصر ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ميانمار ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ازبڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:آذربائيجان ۾ عام موڪل جا ڏينهن]] ==حوالا== {{حوالا}} 7m7soivbq5suya7ruj4rgp6uqc9ewc6 319285 319284 2025-06-13T11:00:55Z Ibne maryam 17680 319285 wikitext text/x-wiki {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|رمضان کانپوء يڪم شوال واري عيد لاء، ڏسو [[عيد الفطر]] }} {{Infobox holiday | holiday_name = عيد الاضحي | official_name = عيد الاضحيٰ (عربي) | image = Eid Blessings WDL6855.png | caption = سال 1730ع جو هڪ خطاطي جو نمونو جن تي عربي ۾ عيد الاضحي جي تبريڪ لکل آهي. | observedby = سڄي دنيا جا مسلمان | type = اسلامي تهوار | significance = الله جي حڪم جي تعميل ۾ ابراهيم عليه السلام جي پنهنجي پٽ جي قرباني ڏيڻ جي رضامندي جي ياد ۾ | begins = 10 ذوالحج | ends = 13 ذوالحج | date2025 = 6 - 10 جون، 2025ع | observances = نماز عيد، قرباني | relatedto = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾، [[حج]] جو فرض "وقوف عرفه" به هڪ ڏينهن پهريون 9 ذي الحج تي ڪيو ويندو آهي. | alt = | nickname = قرباني جي عيد، وڏي عيد | litcolor = | celebrations = عيد الاضحيٰ جي ٽي ڏينهن ۾ مسلمان قرباني ڪند آهن. | date = 9 ذوالحج | weekday = 3 | month = ذوالحج | scheduling = | duration = 3 days | frequency = هر هجري سال | firsttime = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] پنهنجي پٽ کي قرباني لاء پيش ڪيو ۽ [[الله]] هن جاء تي هڪ رڍ جي قرباني کي، قرباني طور قبول ڪيو. | startedby = [[محمد|رسول الله صلي الله عليه وآلهٖ وسلم]] هن کي [[الله]] حڪم موجب، ابراهيم عليه السلام جي قرباني جي ياد ۾ جاري ڪيو ۽ هن ڏينهن کي تهوار مقرر ڪيو. }} [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] '''قرباني واري عيد''' يا '''عيد الاضحيٰ'''، هڪ اسلامي تهوار آهي، جيڪا قرباني جي روايت سان لاڳاپيل آهي، جيڪا مسلمان [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾ ملهائيندا آهن ۽ هي جو تهوار، قرباني لاء مقرر ڪيو ويو آھي. مسلمان ٻن طرح جون عيدون ملھائيندا آھن. ھڪ کي [[عيد الفطر]] ۽ ٻي کي عيد الاضحيٰ چيو ويندو آھي. عيد الاضحيٰ [[ذوالحج]] جي ڏھ تاريخ تي ملھائي ويندي آھي. ھڪ ڏينھن اڳ 9 ذوالحج جنهن کي "يوم عرفه" سڏيو وڃي ٿو، حاجي عرفات جي ميدان ۾ به پهچندا آهن، جيڪو حج جو لازم رڪن آھي. انس بن مالڪ فرمائن ٿا تہ، "جھالت جي دور ۾ ماڻھن سال ۾ ٻہ ڏينھن راند روند جي لاءِ مقرر ڪري ڇڏيا ھئا. رسول الله (صلي الله عليه وآلهٖ وسلم) جڏھن مديني منور تشريف آندي تہ ارشاد فرمايو، "ماڻھن جي راند روند جي لاءِ ٻہ ڏينھن مقرر ھيا، الله تعاليٰ انھن کي انھن کان بھتر ڏينھن، يعني عيدالفطر ۽ عيد الاضحيٰ ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آھي". <ref>سنن نسائي:جلد اول:حديث نمبر 1561 </ref> [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] مسلمانن جي لاءِ دنيا ۾ ٽي عيدون آھن. ذوالحج جي 9 تاريخ کي يوم عرفه يا عرفه جو ڏينهن سڏيندا آهن ۽ 10 ذوالحج کي يوم النحر يا قرباني جو ڏينهن سڏبو آهي ۽ 10، 11, 12 ۽ 13 ذوالحج کي ايام تشريق سڏيندا آهن.<ref name="آسان فقه"> - ڪتاب: آسان فقه، از: مولانا محمد يوسف اصلاحي، مترجم: محمد عاشق ڌامراھا، مھراڻ اڪيڊمي شڪارپور، جنوري 2002 - صہ 277 کان 282 </ref> عيد الاضحيٰ اسلام ۾ ٻن مکيه تہوارن مان ٻيو عيد الفطر سان گڏ آهي. اها هجري ڪئلينڊر جي آخري مهيني يعني 12هين مهيني، ذوالحج جي 10 تاريخ تي پوي ٿي.<ref>{{cite encyclopedia|title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions|url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|language=en|date=11 March 2025}}</ref> قرباني ۽ تڪبير (الله جي وڏائي بيان ڪرڻ) کي عام طور تي ايندڙ ٽن ڏينهن تائين اڳتي وڌايو ويندو آهي، جن کي تشريق جا ڏينهن چيو ويندو آهي. عيد الاضحيٰ کي ڪڏهن ڪڏهن "وڏي عيد" به چيو ويندو آهي، ڇاڪاڻ ته ان جي ملهائڻ کي 3 ڏينهن وڌيڪ وڌايو ويندو آهي.<ref name="Metro2020-07-31-01a2">{{cite web|url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid?|last1=Haigh|first1=Phil|date=31 July 2020|website=Metro|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|archive-date=2020-09-23|access-date=25 April 2021|quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> عيد الفطر وانگر، عيد جي نماز عيد الاضحيٰ جي صبح ادا ڪئي ويندي آهي، جنهن کان پوءِ ٻڪري، رڍ، ڳئون يا اٺ جي قرباني ادا ڪئي ويندي آهي. اسلامي روايت ۾، اهو ابراهيم جي پنهنجي پٽ، اسماعيل (عليه السلام) کي قربان ڪرڻ جي رضامندي کي خدا جي حڪم جي اطاعت جي عمل طور تي عزت ڏئي ٿو.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140|title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis|last1=Firestone|first1=Reuven|date=January 1990|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-0331-0}}</ref> حاجي عام طور تي عيد الاضحيٰ تي حج جو مناسڪ، يعني بيت الله جو طواف ۽ صفا ۽ مروه جي ٽڪرين جي درميان سعي ڪندا آهن، ان سان گڏ عيد جي ڏينهن ۽ ايندڙ ٻن ڏينهن جمرات (پٿر جيڪا ان جاء تي رکيل آهن جتي شيطان نافرني وسوسو وجهڻ جي ڪوشش ڪيو) تي رمي (ڪنڪريون مارڻ جو عمل) ادا ڪندا آهن. ==عيد جي نماز== عيد جي نماز ۾ ٻہ رڪعتون واجب شامل آهن ۽ ان جي صحيح ۽ واجب ھجڻ لاء ساڳيا شرط آھن جيڪي جمعي جي نماز جا آھن پر عيد جي نماز ۾ خطبو شرط ناھي جيڪو جمعي جي نماز ۾ لازمي شرط ھوندو آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد نماز ۾ خطبو سنت آھي. عيد جي نماز جو وقت سج نڪرڻ سان پيلاڻ جي ختم ٿيڻ بعد شروع ٿئي ٿو ۽ سج جي زوال تائين جاري رھي ٿو پر مستحب آھي تہ عيد نماز ۾ دير نہ ڪئي وڃي. اھا نماز اڪيلي سر نہ ٿي پڙھي سگھجي.<ref name="آسان فقه" /> ان جي قضا ڪانہ ٿيندي آهي. ھن نماز ۾ اذان ۽ اقامت نہ ٿيندي آهي. عيد نماز ۾ عورتن ۽ ٻارن کي شرڪت جي اجازت آهي، پر واجب نه آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد جو خطبو سنت آھي پر ان جو ٻڌڻ واجب آهي. خطبو نماز بعد پڙھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ٻہ خطبا پڙھڻ ۽ ٻنھي جي وچ ۾ جمعي جي نماز جي خطبي واري وقفي جيترو ويھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ==عيدالاضحي جون سنتون== عيد الضحي ج جي ڏينهن عيدگاھ وڃڻ کان پھريون ڪجهه نہ کائڻ سنت آھي. عيدگاھ وڃڻ وقت بلند آواز ۾ تڪبيرون پڙھڻ سنت آھي. == عيد الاضحيٰ جو ڏينهن == ٻي عيدالاضحي آھي جيڪا ڏھ ذي الحج جي ڏينھن ۾ آتي آھي ۽ ھي ٻنھي عيدن ۾ وڏي ۽ افضل عيد آھي ۽ حج جي مڪمل ٿيڻ کان بعد اچي ٿي جڏھن مسلمان حج مڪمل ڪري وٺن ٿا تو الله تعالٰي انھن کي معاف ڪرديتا آھي۔ ان لاءِ حج جي تڪميل يوم عرفہ ۾ وقوف عرفہ تي ٿيندي آھي جيڪو حج جو ھڪ عظيم رڪن آھي جيئن تہ نبي صلي الله عليه وسلم ڪا فرمان آھي: يوم عرفہ باھ کان آزادي جو ڏينھن آھي جنھن ۾ الله تعالٰي ھر شخص کي باھ کان آزادي ڏيندو آھي عرفات ۾ وقوف ڪرڻ وارن۽ ٻين ملڪن ۾ رھنڻ وارن مسلمانون کي بہ آزادي ملندي آھي ۔ 1. - ھي ڏينھن الله تعالٰي وٽ سڀ کان بھترين ڏينھن آھي : حافظ ابن قيم رحمه الله تعالٰي زاد المعاد ( 1 / 54 ) ۾ چون ٿا : [الله تعالٰي وٽ سڀ کان افضل ۽ بھتر ڏينھن يوم النحر ( عيدالاضحي ) جو ڏينھن آھي ۽ اھو حج اڪبر وارو ڏينھن آھي] ( نبي صلي الله عليه وسلم جو فرمان آھي : يقينن يوم النحر الله تعالٰي وٽ بھترين ڏينھن آھي ) <ref>سنن ابوداؤد حديث نمبر 1765 </ref> 2. – ھي حج اڪبر وارو ڏينھن آھي : <br/> ابن عمر رضي الله تعالٰي عنھما بيان ڪن ٿا تہ نبي صلي الله عليه وسلم اس حج جي دوران جيڪو انھن ڪيو ھو يوم النحر( عيد الاضحي ) والري ڏينھن جمرات جي وچ ۾ بيھي ڪري فرمائڻ لڳا تہ حج اڪبر وارو ڏينھن آھي ۔ <ref>صحيح بخاري حديث نمبر 1742 </ref> نبي اڪرم صلي الله عليه وسلم فرمايو : يوم عرفہ ۽ يوم النحر ۽ ايام تشريق اسان اھل اسلام جي عيد جا ڏينھن آھن ۽ ھي سڀ کائڻ پيئڻ جا ڏينھن آھنن ۔ <ref>سنن ترمذي حديث نمبر 773 </ref> ==گيلري== Eid al adha compilation.jpg | caption = From top: ''[[Eid prayers|Bayram Namazı]]'' in [[Istanbul]]; [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|Qurbani]] on Egyptian market; Feast in [[Ahvaz]], Iran; [[Muslims|Muslim]] children receiving [[Eidi (gift)|Eidi]]; Moroccan sheep prepared for sacrifice; Eid prayer in Albania ==پڻ ڏسو== [[:باب:اسلام]] * [[حج]] * [[عيد الفطر]] * [[ابراھيم عليه السلام]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{عيد}} {{اسلامي موڪلون}} {{حج جا موضوع}} {{ڪومنز زمرو|Eid ul-adha}} [[زمرو:عيد]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[زمرو:اسلامي مقدس ڏينھن]] [[زمرو:ايران ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:افغانستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ڀارت ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:بنگلاديش ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:پاڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ترڪي ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سري لنڪا ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سعودي عرب ۾ عام موڪلن جا ڏينهن]] [[زمرو:مصر ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ميانمار ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ازبڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:آذربائيجان ۾ عام موڪل جا ڏينهن]] ==حوالا== {{حوالا}} i1lsitzbbxssiw0a8ghran55w633e8e 319286 319285 2025-06-13T11:01:52Z Ibne maryam 17680 319286 wikitext text/x-wiki {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|رمضان کانپوء يڪم شوال واري عيد لاء، ڏسو [[عيد الفطر]] }} {{Infobox holiday | holiday_name = عيد الاضحي | official_name = عيد الاضحيٰ (عربي) | image = Eid Blessings WDL6855.png | caption = سال 1730ع جو هڪ خطاطي جو نمونو جن تي عربي ۾ عيد الاضحي جي تبريڪ لکل آهي. | observedby = سڄي دنيا جا مسلمان | type = اسلامي تهوار | significance = الله جي حڪم جي تعميل ۾ ابراهيم عليه السلام جي پنهنجي پٽ جي قرباني ڏيڻ جي رضامندي جي ياد ۾ | begins = 10 ذوالحج | ends = 13 ذوالحج | date2025 = 6 - 10 جون، 2025ع | observances = نماز عيد، قرباني | relatedto = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾، [[حج]] جو فرض "وقوف عرفه" به هڪ ڏينهن پهريون 9 ذي الحج تي ڪيو ويندو آهي. | alt = | nickname = قرباني جي عيد، وڏي عيد | litcolor = | celebrations = عيد الاضحيٰ جي ٽي ڏينهن ۾ مسلمان قرباني ڪند آهن. | date = 9 ذوالحج | weekday = 3 | month = ذوالحج | scheduling = | duration = 3 days | frequency = هر هجري سال | firsttime = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] پنهنجي پٽ کي قرباني لاء پيش ڪيو ۽ [[الله]] هن جاء تي هڪ رڍ جي قرباني کي، قرباني طور قبول ڪيو. | startedby = [[محمد|رسول الله صلي الله عليه وآلهٖ وسلم]] هن کي [[الله]] حڪم موجب، ابراهيم عليه السلام جي قرباني جي ياد ۾ جاري ڪيو ۽ هن ڏينهن کي تهوار مقرر ڪيو. }} '''قرباني واري عيد''' يا '''عيد الاضحيٰ'''، هڪ اسلامي تهوار آهي، جيڪا قرباني جي روايت سان لاڳاپيل آهي، جيڪا مسلمان [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾ ملهائيندا آهن ۽ هي جو تهوار، قرباني لاء مقرر ڪيو ويو آھي. مسلمان ٻن طرح جون عيدون ملھائيندا آھن. ھڪ کي [[عيد الفطر]] ۽ ٻي کي عيد الاضحيٰ چيو ويندو آھي. عيد الاضحيٰ [[ذوالحج]] جي ڏھ تاريخ تي ملھائي ويندي آھي. ھڪ ڏينھن اڳ 9 ذوالحج جنهن کي "يوم عرفه" سڏيو وڃي ٿو، حاجي عرفات جي ميدان ۾ به پهچندا آهن، جيڪو حج جو لازم رڪن آھي. انس بن مالڪ فرمائن ٿا تہ، "جھالت جي دور ۾ ماڻھن سال ۾ ٻہ ڏينھن راند روند جي لاءِ مقرر ڪري ڇڏيا ھئا. رسول الله (صلي الله عليه وآلهٖ وسلم) جڏھن مديني منور تشريف آندي تہ ارشاد فرمايو، "ماڻھن جي راند روند جي لاءِ ٻہ ڏينھن مقرر ھيا، الله تعاليٰ انھن کي انھن کان بھتر ڏينھن، يعني عيدالفطر ۽ عيد الاضحيٰ ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آھي". <ref>سنن نسائي:جلد اول:حديث نمبر 1561 </ref> [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] مسلمانن جي لاءِ دنيا ۾ ٽي عيدون آھن. ذوالحج جي 9 تاريخ کي يوم عرفه يا عرفه جو ڏينهن سڏيندا آهن ۽ 10 ذوالحج کي يوم النحر يا قرباني جو ڏينهن سڏبو آهي ۽ 10، 11, 12 ۽ 13 ذوالحج کي ايام تشريق سڏيندا آهن.<ref name="آسان فقه"> - ڪتاب: آسان فقه، از: مولانا محمد يوسف اصلاحي، مترجم: محمد عاشق ڌامراھا، مھراڻ اڪيڊمي شڪارپور، جنوري 2002 - صہ 277 کان 282 </ref> عيد الاضحيٰ اسلام ۾ ٻن مکيه تہوارن مان ٻيو عيد الفطر سان گڏ آهي. اها هجري ڪئلينڊر جي آخري مهيني يعني 12هين مهيني، ذوالحج جي 10 تاريخ تي پوي ٿي.<ref>{{cite encyclopedia|title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions|url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|language=en|date=11 March 2025}}</ref> قرباني ۽ تڪبير (الله جي وڏائي بيان ڪرڻ) کي عام طور تي ايندڙ ٽن ڏينهن تائين اڳتي وڌايو ويندو آهي، جن کي تشريق جا ڏينهن چيو ويندو آهي. عيد الاضحيٰ کي ڪڏهن ڪڏهن "وڏي عيد" به چيو ويندو آهي، ڇاڪاڻ ته ان جي ملهائڻ کي 3 ڏينهن وڌيڪ وڌايو ويندو آهي.<ref name="Metro2020-07-31-01a2">{{cite web|url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid?|last1=Haigh|first1=Phil|date=31 July 2020|website=Metro|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|archive-date=2020-09-23|access-date=25 April 2021|quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> عيد الفطر وانگر، عيد جي نماز عيد الاضحيٰ جي صبح ادا ڪئي ويندي آهي، جنهن کان پوءِ ٻڪري، رڍ، ڳئون يا اٺ جي قرباني ادا ڪئي ويندي آهي. اسلامي روايت ۾، اهو ابراهيم جي پنهنجي پٽ، اسماعيل (عليه السلام) کي قربان ڪرڻ جي رضامندي کي خدا جي حڪم جي اطاعت جي عمل طور تي عزت ڏئي ٿو.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140|title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis|last1=Firestone|first1=Reuven|date=January 1990|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-0331-0}}</ref> حاجي عام طور تي عيد الاضحيٰ تي حج جو مناسڪ، يعني بيت الله جو طواف ۽ صفا ۽ مروه جي ٽڪرين جي درميان سعي ڪندا آهن، ان سان گڏ عيد جي ڏينهن ۽ ايندڙ ٻن ڏينهن جمرات (پٿر جيڪا ان جاء تي رکيل آهن جتي شيطان نافرني وسوسو وجهڻ جي ڪوشش ڪيو) تي رمي (ڪنڪريون مارڻ جو عمل) ادا ڪندا آهن. ==عيد جي نماز== عيد جي نماز ۾ ٻہ رڪعتون واجب شامل آهن ۽ ان جي صحيح ۽ واجب ھجڻ لاء ساڳيا شرط آھن جيڪي جمعي جي نماز جا آھن پر عيد جي نماز ۾ خطبو شرط ناھي جيڪو جمعي جي نماز ۾ لازمي شرط ھوندو آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد نماز ۾ خطبو سنت آھي. عيد جي نماز جو وقت سج نڪرڻ سان پيلاڻ جي ختم ٿيڻ بعد شروع ٿئي ٿو ۽ سج جي زوال تائين جاري رھي ٿو پر مستحب آھي تہ عيد نماز ۾ دير نہ ڪئي وڃي. اھا نماز اڪيلي سر نہ ٿي پڙھي سگھجي.<ref name="آسان فقه" /> ان جي قضا ڪانہ ٿيندي آهي. ھن نماز ۾ اذان ۽ اقامت نہ ٿيندي آهي. عيد نماز ۾ عورتن ۽ ٻارن کي شرڪت جي اجازت آهي، پر واجب نه آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد جو خطبو سنت آھي پر ان جو ٻڌڻ واجب آهي. خطبو نماز بعد پڙھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ٻہ خطبا پڙھڻ ۽ ٻنھي جي وچ ۾ جمعي جي نماز جي خطبي واري وقفي جيترو ويھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ==عيدالاضحي جون سنتون== عيد الضحي ج جي ڏينهن عيدگاھ وڃڻ کان پھريون ڪجهه نہ کائڻ سنت آھي. عيدگاھ وڃڻ وقت بلند آواز ۾ تڪبيرون پڙھڻ سنت آھي. == عيد الاضحيٰ جو ڏينهن == ٻي عيدالاضحي آھي جيڪا ڏھ ذي الحج جي ڏينھن ۾ آتي آھي ۽ ھي ٻنھي عيدن ۾ وڏي ۽ افضل عيد آھي ۽ حج جي مڪمل ٿيڻ کان بعد اچي ٿي جڏھن مسلمان حج مڪمل ڪري وٺن ٿا تو الله تعالٰي انھن کي معاف ڪرديتا آھي۔ ان لاءِ حج جي تڪميل يوم عرفہ ۾ وقوف عرفہ تي ٿيندي آھي جيڪو حج جو ھڪ عظيم رڪن آھي جيئن تہ نبي صلي الله عليه وسلم ڪا فرمان آھي: يوم عرفہ باھ کان آزادي جو ڏينھن آھي جنھن ۾ الله تعالٰي ھر شخص کي باھ کان آزادي ڏيندو آھي عرفات ۾ وقوف ڪرڻ وارن۽ ٻين ملڪن ۾ رھنڻ وارن مسلمانون کي بہ آزادي ملندي آھي ۔ 1. - ھي ڏينھن الله تعالٰي وٽ سڀ کان بھترين ڏينھن آھي : حافظ ابن قيم رحمه الله تعالٰي زاد المعاد ( 1 / 54 ) ۾ چون ٿا : [الله تعالٰي وٽ سڀ کان افضل ۽ بھتر ڏينھن يوم النحر ( عيدالاضحي ) جو ڏينھن آھي ۽ اھو حج اڪبر وارو ڏينھن آھي] ( نبي صلي الله عليه وسلم جو فرمان آھي : يقينن يوم النحر الله تعالٰي وٽ بھترين ڏينھن آھي ) <ref>سنن ابوداؤد حديث نمبر 1765 </ref> 2. – ھي حج اڪبر وارو ڏينھن آھي : <br/> ابن عمر رضي الله تعالٰي عنھما بيان ڪن ٿا تہ نبي صلي الله عليه وسلم اس حج جي دوران جيڪو انھن ڪيو ھو يوم النحر( عيد الاضحي ) والري ڏينھن جمرات جي وچ ۾ بيھي ڪري فرمائڻ لڳا تہ حج اڪبر وارو ڏينھن آھي ۔ <ref>صحيح بخاري حديث نمبر 1742 </ref> نبي اڪرم صلي الله عليه وسلم فرمايو : يوم عرفہ ۽ يوم النحر ۽ ايام تشريق اسان اھل اسلام جي عيد جا ڏينھن آھن ۽ ھي سڀ کائڻ پيئڻ جا ڏينھن آھنن ۔ <ref>سنن ترمذي حديث نمبر 773 </ref> ==گيلري== Eid al adha compilation.jpg | caption = From top: ''[[Eid prayers|Bayram Namazı]]'' in [[Istanbul]]; [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|Qurbani]] on Egyptian market; Feast in [[Ahvaz]], Iran; [[Muslims|Muslim]] children receiving [[Eidi (gift)|Eidi]]; Moroccan sheep prepared for sacrifice; Eid prayer in Albania ==پڻ ڏسو== [[:باب:اسلام]] * [[حج]] * [[عيد الفطر]] * [[ابراھيم عليه السلام]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{عيد}} {{اسلامي موڪلون}} {{حج جا موضوع}} {{ڪومنز زمرو|Eid ul-adha}} [[زمرو:عيد]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[زمرو:اسلامي مقدس ڏينھن]] [[زمرو:ايران ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:افغانستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ڀارت ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:بنگلاديش ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:پاڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ترڪي ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سري لنڪا ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سعودي عرب ۾ عام موڪلن جا ڏينهن]] [[زمرو:مصر ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ميانمار ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ازبڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:آذربائيجان ۾ عام موڪل جا ڏينهن]] ==حوالا== {{حوالا}} nticmf4ywtiqcvlngrynp0d33df9gqz 319287 319286 2025-06-13T11:02:10Z Ibne maryam 17680 /* گيلري */ 319287 wikitext text/x-wiki {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|رمضان کانپوء يڪم شوال واري عيد لاء، ڏسو [[عيد الفطر]] }} {{Infobox holiday | holiday_name = عيد الاضحي | official_name = عيد الاضحيٰ (عربي) | image = Eid Blessings WDL6855.png | caption = سال 1730ع جو هڪ خطاطي جو نمونو جن تي عربي ۾ عيد الاضحي جي تبريڪ لکل آهي. | observedby = سڄي دنيا جا مسلمان | type = اسلامي تهوار | significance = الله جي حڪم جي تعميل ۾ ابراهيم عليه السلام جي پنهنجي پٽ جي قرباني ڏيڻ جي رضامندي جي ياد ۾ | begins = 10 ذوالحج | ends = 13 ذوالحج | date2025 = 6 - 10 جون، 2025ع | observances = نماز عيد، قرباني | relatedto = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾، [[حج]] جو فرض "وقوف عرفه" به هڪ ڏينهن پهريون 9 ذي الحج تي ڪيو ويندو آهي. | alt = | nickname = قرباني جي عيد، وڏي عيد | litcolor = | celebrations = عيد الاضحيٰ جي ٽي ڏينهن ۾ مسلمان قرباني ڪند آهن. | date = 9 ذوالحج | weekday = 3 | month = ذوالحج | scheduling = | duration = 3 days | frequency = هر هجري سال | firsttime = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] پنهنجي پٽ کي قرباني لاء پيش ڪيو ۽ [[الله]] هن جاء تي هڪ رڍ جي قرباني کي، قرباني طور قبول ڪيو. | startedby = [[محمد|رسول الله صلي الله عليه وآلهٖ وسلم]] هن کي [[الله]] حڪم موجب، ابراهيم عليه السلام جي قرباني جي ياد ۾ جاري ڪيو ۽ هن ڏينهن کي تهوار مقرر ڪيو. }} '''قرباني واري عيد''' يا '''عيد الاضحيٰ'''، هڪ اسلامي تهوار آهي، جيڪا قرباني جي روايت سان لاڳاپيل آهي، جيڪا مسلمان [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾ ملهائيندا آهن ۽ هي جو تهوار، قرباني لاء مقرر ڪيو ويو آھي. مسلمان ٻن طرح جون عيدون ملھائيندا آھن. ھڪ کي [[عيد الفطر]] ۽ ٻي کي عيد الاضحيٰ چيو ويندو آھي. عيد الاضحيٰ [[ذوالحج]] جي ڏھ تاريخ تي ملھائي ويندي آھي. ھڪ ڏينھن اڳ 9 ذوالحج جنهن کي "يوم عرفه" سڏيو وڃي ٿو، حاجي عرفات جي ميدان ۾ به پهچندا آهن، جيڪو حج جو لازم رڪن آھي. انس بن مالڪ فرمائن ٿا تہ، "جھالت جي دور ۾ ماڻھن سال ۾ ٻہ ڏينھن راند روند جي لاءِ مقرر ڪري ڇڏيا ھئا. رسول الله (صلي الله عليه وآلهٖ وسلم) جڏھن مديني منور تشريف آندي تہ ارشاد فرمايو، "ماڻھن جي راند روند جي لاءِ ٻہ ڏينھن مقرر ھيا، الله تعاليٰ انھن کي انھن کان بھتر ڏينھن، يعني عيدالفطر ۽ عيد الاضحيٰ ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آھي". <ref>سنن نسائي:جلد اول:حديث نمبر 1561 </ref> [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] مسلمانن جي لاءِ دنيا ۾ ٽي عيدون آھن. ذوالحج جي 9 تاريخ کي يوم عرفه يا عرفه جو ڏينهن سڏيندا آهن ۽ 10 ذوالحج کي يوم النحر يا قرباني جو ڏينهن سڏبو آهي ۽ 10، 11, 12 ۽ 13 ذوالحج کي ايام تشريق سڏيندا آهن.<ref name="آسان فقه"> - ڪتاب: آسان فقه، از: مولانا محمد يوسف اصلاحي، مترجم: محمد عاشق ڌامراھا، مھراڻ اڪيڊمي شڪارپور، جنوري 2002 - صہ 277 کان 282 </ref> عيد الاضحيٰ اسلام ۾ ٻن مکيه تہوارن مان ٻيو عيد الفطر سان گڏ آهي. اها هجري ڪئلينڊر جي آخري مهيني يعني 12هين مهيني، ذوالحج جي 10 تاريخ تي پوي ٿي.<ref>{{cite encyclopedia|title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions|url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|language=en|date=11 March 2025}}</ref> قرباني ۽ تڪبير (الله جي وڏائي بيان ڪرڻ) کي عام طور تي ايندڙ ٽن ڏينهن تائين اڳتي وڌايو ويندو آهي، جن کي تشريق جا ڏينهن چيو ويندو آهي. عيد الاضحيٰ کي ڪڏهن ڪڏهن "وڏي عيد" به چيو ويندو آهي، ڇاڪاڻ ته ان جي ملهائڻ کي 3 ڏينهن وڌيڪ وڌايو ويندو آهي.<ref name="Metro2020-07-31-01a2">{{cite web|url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid?|last1=Haigh|first1=Phil|date=31 July 2020|website=Metro|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|archive-date=2020-09-23|access-date=25 April 2021|quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> عيد الفطر وانگر، عيد جي نماز عيد الاضحيٰ جي صبح ادا ڪئي ويندي آهي، جنهن کان پوءِ ٻڪري، رڍ، ڳئون يا اٺ جي قرباني ادا ڪئي ويندي آهي. اسلامي روايت ۾، اهو ابراهيم جي پنهنجي پٽ، اسماعيل (عليه السلام) کي قربان ڪرڻ جي رضامندي کي خدا جي حڪم جي اطاعت جي عمل طور تي عزت ڏئي ٿو.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140|title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis|last1=Firestone|first1=Reuven|date=January 1990|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-0331-0}}</ref> حاجي عام طور تي عيد الاضحيٰ تي حج جو مناسڪ، يعني بيت الله جو طواف ۽ صفا ۽ مروه جي ٽڪرين جي درميان سعي ڪندا آهن، ان سان گڏ عيد جي ڏينهن ۽ ايندڙ ٻن ڏينهن جمرات (پٿر جيڪا ان جاء تي رکيل آهن جتي شيطان نافرني وسوسو وجهڻ جي ڪوشش ڪيو) تي رمي (ڪنڪريون مارڻ جو عمل) ادا ڪندا آهن. ==عيد جي نماز== عيد جي نماز ۾ ٻہ رڪعتون واجب شامل آهن ۽ ان جي صحيح ۽ واجب ھجڻ لاء ساڳيا شرط آھن جيڪي جمعي جي نماز جا آھن پر عيد جي نماز ۾ خطبو شرط ناھي جيڪو جمعي جي نماز ۾ لازمي شرط ھوندو آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد نماز ۾ خطبو سنت آھي. عيد جي نماز جو وقت سج نڪرڻ سان پيلاڻ جي ختم ٿيڻ بعد شروع ٿئي ٿو ۽ سج جي زوال تائين جاري رھي ٿو پر مستحب آھي تہ عيد نماز ۾ دير نہ ڪئي وڃي. اھا نماز اڪيلي سر نہ ٿي پڙھي سگھجي.<ref name="آسان فقه" /> ان جي قضا ڪانہ ٿيندي آهي. ھن نماز ۾ اذان ۽ اقامت نہ ٿيندي آهي. عيد نماز ۾ عورتن ۽ ٻارن کي شرڪت جي اجازت آهي، پر واجب نه آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد جو خطبو سنت آھي پر ان جو ٻڌڻ واجب آهي. خطبو نماز بعد پڙھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ٻہ خطبا پڙھڻ ۽ ٻنھي جي وچ ۾ جمعي جي نماز جي خطبي واري وقفي جيترو ويھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ==عيدالاضحي جون سنتون== عيد الضحي ج جي ڏينهن عيدگاھ وڃڻ کان پھريون ڪجهه نہ کائڻ سنت آھي. عيدگاھ وڃڻ وقت بلند آواز ۾ تڪبيرون پڙھڻ سنت آھي. == عيد الاضحيٰ جو ڏينهن == ٻي عيدالاضحي آھي جيڪا ڏھ ذي الحج جي ڏينھن ۾ آتي آھي ۽ ھي ٻنھي عيدن ۾ وڏي ۽ افضل عيد آھي ۽ حج جي مڪمل ٿيڻ کان بعد اچي ٿي جڏھن مسلمان حج مڪمل ڪري وٺن ٿا تو الله تعالٰي انھن کي معاف ڪرديتا آھي۔ ان لاءِ حج جي تڪميل يوم عرفہ ۾ وقوف عرفہ تي ٿيندي آھي جيڪو حج جو ھڪ عظيم رڪن آھي جيئن تہ نبي صلي الله عليه وسلم ڪا فرمان آھي: يوم عرفہ باھ کان آزادي جو ڏينھن آھي جنھن ۾ الله تعالٰي ھر شخص کي باھ کان آزادي ڏيندو آھي عرفات ۾ وقوف ڪرڻ وارن۽ ٻين ملڪن ۾ رھنڻ وارن مسلمانون کي بہ آزادي ملندي آھي ۔ 1. - ھي ڏينھن الله تعالٰي وٽ سڀ کان بھترين ڏينھن آھي : حافظ ابن قيم رحمه الله تعالٰي زاد المعاد ( 1 / 54 ) ۾ چون ٿا : [الله تعالٰي وٽ سڀ کان افضل ۽ بھتر ڏينھن يوم النحر ( عيدالاضحي ) جو ڏينھن آھي ۽ اھو حج اڪبر وارو ڏينھن آھي] ( نبي صلي الله عليه وسلم جو فرمان آھي : يقينن يوم النحر الله تعالٰي وٽ بھترين ڏينھن آھي ) <ref>سنن ابوداؤد حديث نمبر 1765 </ref> 2. – ھي حج اڪبر وارو ڏينھن آھي : <br/> ابن عمر رضي الله تعالٰي عنھما بيان ڪن ٿا تہ نبي صلي الله عليه وسلم اس حج جي دوران جيڪو انھن ڪيو ھو يوم النحر( عيد الاضحي ) والري ڏينھن جمرات جي وچ ۾ بيھي ڪري فرمائڻ لڳا تہ حج اڪبر وارو ڏينھن آھي ۔ <ref>صحيح بخاري حديث نمبر 1742 </ref> نبي اڪرم صلي الله عليه وسلم فرمايو : يوم عرفہ ۽ يوم النحر ۽ ايام تشريق اسان اھل اسلام جي عيد جا ڏينھن آھن ۽ ھي سڀ کائڻ پيئڻ جا ڏينھن آھنن ۔ <ref>سنن ترمذي حديث نمبر 773 </ref> ==گيلري== [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] Eid al adha compilation.jpg | caption = From top: ''[[Eid prayers|Bayram Namazı]]'' in [[Istanbul]]; [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|Qurbani]] on Egyptian market; Feast in [[Ahvaz]], Iran; [[Muslims|Muslim]] children receiving [[Eidi (gift)|Eidi]]; Moroccan sheep prepared for sacrifice; Eid prayer in Albania ==پڻ ڏسو== [[:باب:اسلام]] * [[حج]] * [[عيد الفطر]] * [[ابراھيم عليه السلام]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{عيد}} {{اسلامي موڪلون}} {{حج جا موضوع}} {{ڪومنز زمرو|Eid ul-adha}} [[زمرو:عيد]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[زمرو:اسلامي مقدس ڏينھن]] [[زمرو:ايران ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:افغانستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ڀارت ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:بنگلاديش ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:پاڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ترڪي ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سري لنڪا ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سعودي عرب ۾ عام موڪلن جا ڏينهن]] [[زمرو:مصر ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ميانمار ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ازبڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:آذربائيجان ۾ عام موڪل جا ڏينهن]] ==حوالا== {{حوالا}} hben3ksyb2e9vcj4p5sy5hl8wk1yse2 319289 319287 2025-06-13T11:34:05Z Ibne maryam 17680 319289 wikitext text/x-wiki {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|رمضان کانپوء يڪم شوال واري عيد لاء، ڏسو [[عيد الفطر]] }} {{Infobox holiday | holiday_name = عيد الاضحي | official_name = عيد الاضحيٰ (عربي) | image = Eid Blessings WDL6855.png | caption = سال 1730ع جو هڪ خطاطي جو نمونو جن تي عربي ۾ عيد الاضحي جي تبريڪ لکل آهي. | observedby = سڄي دنيا جا مسلمان | type = اسلامي تهوار | significance = الله جي حڪم جي تعميل ۾ ابراهيم عليه السلام جي پنهنجي پٽ جي قرباني ڏيڻ جي رضامندي جي ياد ۾ | begins = 10 ذوالحج | ends = 13 ذوالحج | date2025 = 6 - 10 جون، 2025ع | observances = نماز عيد، قرباني | relatedto = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾، [[حج]] جو فرض "وقوف عرفه" به هڪ ڏينهن پهريون 9 ذي الحج تي ڪيو ويندو آهي. | alt = | nickname = قرباني جي عيد، وڏي عيد | litcolor = | celebrations = عيد الاضحيٰ جي ٽي ڏينهن ۾ مسلمان قرباني ڪند آهن. | date = 9 ذوالحج | weekday = 3 | month = ذوالحج | scheduling = | duration = 3 days | frequency = هر هجري سال | firsttime = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] پنهنجي پٽ کي قرباني لاء پيش ڪيو ۽ [[الله]] هن جاء تي هڪ رڍ جي قرباني کي، قرباني طور قبول ڪيو. | startedby = [[محمد|رسول الله صلي الله عليه وآلهٖ وسلم]] هن کي [[الله]] حڪم موجب، ابراهيم عليه السلام جي قرباني جي ياد ۾ جاري ڪيو ۽ هن ڏينهن کي تهوار مقرر ڪيو. }} '''قرباني واري عيد''' يا '''عيد الاضحيٰ'''، هڪ اسلامي تهوار آهي، جيڪا قرباني جي روايت سان لاڳاپيل آهي، جيڪا مسلمان [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾ ملهائيندا آهن ۽ هي جو تهوار، قرباني لاء مقرر ڪيو ويو آھي. مسلمان ٻن طرح جون عيدون ملھائيندا آھن. ھڪ کي [[عيد الفطر]] ۽ ٻي کي عيد الاضحيٰ چيو ويندو آھي. عيد الاضحيٰ [[ذوالحج]] جي ڏھ تاريخ تي ملھائي ويندي آھي. ھڪ ڏينھن اڳ 9 ذوالحج جنهن کي "يوم عرفه" سڏيو وڃي ٿو، حاجي عرفات جي ميدان ۾ به پهچندا آهن، جيڪو حج جو لازم رڪن آھي. انس بن مالڪ فرمائن ٿا تہ، "جھالت جي دور ۾ ماڻھن سال ۾ ٻہ ڏينھن راند روند جي لاءِ مقرر ڪري ڇڏيا ھئا. رسول الله (صلي الله عليه وآلهٖ وسلم) جڏھن مديني منور تشريف آندي تہ ارشاد فرمايو، "ماڻھن جي راند روند جي لاءِ ٻہ ڏينھن مقرر ھيا، الله تعاليٰ انھن کي انھن کان بھتر ڏينھن، يعني عيدالفطر ۽ عيد الاضحيٰ ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آھي". <ref>سنن نسائي:جلد اول:حديث نمبر 1561 </ref> ذوالحج جي 9 تاريخ کي يوم عرفه يا عرفه جو ڏينهن سڏيندا آهن ۽ 10 ذوالحج کي يوم النحر يا قرباني جو ڏينهن سڏبو آهي ۽ 10، 11, 12 ۽ 13 ذوالحج کي ايام تشريق سڏيندا آهن.<ref name="آسان فقه"> - ڪتاب: آسان فقه، از: مولانا محمد يوسف اصلاحي، مترجم: محمد عاشق ڌامراھا، مھراڻ اڪيڊمي شڪارپور، جنوري 2002 - صہ 277 کان 282 </ref> عيد الاضحيٰ اسلام ۾ ٻن مکيه تہوارن مان ٻيو عيد الفطر سان گڏ آهي. اها هجري ڪئلينڊر جي آخري مهيني يعني 12هين مهيني، ذوالحج جي 10 تاريخ تي پوي ٿي.<ref>{{cite encyclopedia|title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions|url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|language=en|date=11 March 2025}}</ref> قرباني ۽ تڪبير (الله جي وڏائي بيان ڪرڻ) کي عام طور تي ايندڙ ٽن ڏينهن تائين اڳتي وڌايو ويندو آهي، جن کي تشريق جا ڏينهن چيو ويندو آهي. عيد الاضحيٰ کي ڪڏهن ڪڏهن "وڏي عيد" به چيو ويندو آهي، ڇاڪاڻ ته ان جي ملهائڻ کي 3 ڏينهن وڌيڪ وڌايو ويندو آهي.<ref name="Metro2020-07-31-01a2">{{cite web|url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid?|last1=Haigh|first1=Phil|date=31 July 2020|website=Metro|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|archive-date=2020-09-23|access-date=25 April 2021|quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> عيد الفطر وانگر، عيد جي نماز عيد الاضحيٰ جي صبح ادا ڪئي ويندي آهي، جنهن کان پوءِ ٻڪري، رڍ، ڳئون يا اٺ جي قرباني ادا ڪئي ويندي آهي. اسلامي روايت ۾، اهو ابراهيم جي پنهنجي پٽ، اسماعيل (عليه السلام) کي قربان ڪرڻ جي رضامندي کي خدا جي حڪم جي اطاعت جي عمل طور تي عزت ڏئي ٿو.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140|title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis|last1=Firestone|first1=Reuven|date=January 1990|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-0331-0}}</ref> حاجي عام طور تي عيد الاضحيٰ تي حج جو مناسڪ، يعني بيت الله جو طواف ۽ صفا ۽ مروه جي ٽڪرين جي درميان سعي ڪندا آهن، ان سان گڏ عيد جي ڏينهن ۽ ايندڙ ٻن ڏينهن جمرات (پٿر جيڪا ان جاء تي رکيل آهن جتي شيطان نافرني وسوسو وجهڻ جي ڪوشش ڪيو) تي رمي (ڪنڪريون مارڻ جو عمل) ادا ڪندا آهن. ==عيد جي نماز== عيد جي نماز ۾ ٻہ رڪعتون واجب شامل آهن ۽ ان جي صحيح ۽ واجب ھجڻ لاء ساڳيا شرط آھن جيڪي جمعي جي نماز جا آھن پر عيد جي نماز ۾ خطبو شرط ناھي جيڪو جمعي جي نماز ۾ لازمي شرط ھوندو آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد نماز ۾ خطبو سنت آھي. عيد جي نماز جو وقت سج نڪرڻ سان پيلاڻ جي ختم ٿيڻ بعد شروع ٿئي ٿو ۽ سج جي زوال تائين جاري رھي ٿو پر مستحب آھي تہ عيد نماز ۾ دير نہ ڪئي وڃي. اھا نماز اڪيلي سر نہ ٿي پڙھي سگھجي.<ref name="آسان فقه" /> ان جي قضا ڪانہ ٿيندي آهي. ھن نماز ۾ اذان ۽ اقامت نہ ٿيندي آهي. عيد نماز ۾ عورتن ۽ ٻارن کي شرڪت جي اجازت آهي، پر واجب نه آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد جو خطبو سنت آھي پر ان جو ٻڌڻ واجب آهي. خطبو نماز بعد پڙھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ٻہ خطبا پڙھڻ ۽ ٻنھي جي وچ ۾ جمعي جي نماز جي خطبي واري وقفي جيترو ويھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ==عيدالاضحي جون سنتون== عيد الضحي ج جي ڏينهن عيدگاھ وڃڻ کان پھريون ڪجهه نہ کائڻ سنت آھي. عيدگاھ وڃڻ وقت بلند آواز ۾ تڪبيرون پڙھڻ سنت آھي. == عيد الاضحيٰ جو ڏينهن == ٻي عيدالاضحي آھي جيڪا ڏھ ذي الحج جي ڏينھن ۾ آتي آھي ۽ ھي ٻنھي عيدن ۾ وڏي ۽ افضل عيد آھي ۽ حج جي مڪمل ٿيڻ کان بعد اچي ٿي جڏھن مسلمان حج مڪمل ڪري وٺن ٿا تو الله تعالٰي انھن کي معاف ڪرديتا آھي۔ ان لاءِ حج جي تڪميل يوم عرفہ ۾ وقوف عرفہ تي ٿيندي آھي جيڪو حج جو ھڪ عظيم رڪن آھي جيئن تہ نبي صلي الله عليه وسلم ڪا فرمان آھي: يوم عرفہ باھ کان آزادي جو ڏينھن آھي جنھن ۾ الله تعالٰي ھر شخص کي باھ کان آزادي ڏيندو آھي عرفات ۾ وقوف ڪرڻ وارن۽ ٻين ملڪن ۾ رھنڻ وارن مسلمانون کي بہ آزادي ملندي آھي ۔ 1. - ھي ڏينھن الله تعالٰي وٽ سڀ کان بھترين ڏينھن آھي : حافظ ابن قيم رحمه الله تعالٰي زاد المعاد ( 1 / 54 ) ۾ چون ٿا : [الله تعالٰي وٽ سڀ کان افضل ۽ بھتر ڏينھن يوم النحر ( عيدالاضحي ) جو ڏينھن آھي ۽ اھو حج اڪبر وارو ڏينھن آھي] ( نبي صلي الله عليه وسلم جو فرمان آھي : يقينن يوم النحر الله تعالٰي وٽ بھترين ڏينھن آھي ) <ref>سنن ابوداؤد حديث نمبر 1765 </ref> 2. – ھي حج اڪبر وارو ڏينھن آھي : <br/> ابن عمر رضي الله تعالٰي عنھما بيان ڪن ٿا تہ نبي صلي الله عليه وسلم اس حج جي دوران جيڪو انھن ڪيو ھو يوم النحر( عيد الاضحي ) والري ڏينھن جمرات جي وچ ۾ بيھي ڪري فرمائڻ لڳا تہ حج اڪبر وارو ڏينھن آھي ۔ <ref>صحيح بخاري حديث نمبر 1742 </ref> نبي اڪرم صلي الله عليه وسلم فرمايو : يوم عرفہ ۽ يوم النحر ۽ ايام تشريق اسان اھل اسلام جي عيد جا ڏينھن آھن ۽ ھي سڀ کائڻ پيئڻ جا ڏينھن آھنن ۔ <ref>سنن ترمذي حديث نمبر 773 </ref> ==گيلري== [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] Eid al adha compilation.jpg | caption = From top: ''[[Eid prayers|Bayram Namazı]]'' in [[Istanbul]]; [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|Qurbani]] on Egyptian market; Feast in [[Ahvaz]], Iran; [[Muslims|Muslim]] children receiving [[Eidi (gift)|Eidi]]; Moroccan sheep prepared for sacrifice; Eid prayer in Albania ==پڻ ڏسو== [[:باب:اسلام]] * [[حج]] * [[عيد الفطر]] * [[ابراھيم عليه السلام]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{عيد}} {{اسلامي موڪلون}} {{حج جا موضوع}} {{ڪومنز زمرو|Eid ul-adha}} [[زمرو:عيد]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[زمرو:اسلامي مقدس ڏينھن]] [[زمرو:ايران ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:افغانستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ڀارت ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:بنگلاديش ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:پاڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ترڪي ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سري لنڪا ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سعودي عرب ۾ عام موڪلن جا ڏينهن]] [[زمرو:مصر ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ميانمار ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ازبڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:آذربائيجان ۾ عام موڪل جا ڏينهن]] ==حوالا== {{حوالا}} 0lfyg6kj8otqh2p8218eecppbuk1poz 319290 319289 2025-06-13T11:36:41Z Ibne maryam 17680 /* گيلري */ 319290 wikitext text/x-wiki {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|رمضان کانپوء يڪم شوال واري عيد لاء، ڏسو [[عيد الفطر]] }} {{Infobox holiday | holiday_name = عيد الاضحي | official_name = عيد الاضحيٰ (عربي) | image = Eid Blessings WDL6855.png | caption = سال 1730ع جو هڪ خطاطي جو نمونو جن تي عربي ۾ عيد الاضحي جي تبريڪ لکل آهي. | observedby = سڄي دنيا جا مسلمان | type = اسلامي تهوار | significance = الله جي حڪم جي تعميل ۾ ابراهيم عليه السلام جي پنهنجي پٽ جي قرباني ڏيڻ جي رضامندي جي ياد ۾ | begins = 10 ذوالحج | ends = 13 ذوالحج | date2025 = 6 - 10 جون، 2025ع | observances = نماز عيد، قرباني | relatedto = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾، [[حج]] جو فرض "وقوف عرفه" به هڪ ڏينهن پهريون 9 ذي الحج تي ڪيو ويندو آهي. | alt = | nickname = قرباني جي عيد، وڏي عيد | litcolor = | celebrations = عيد الاضحيٰ جي ٽي ڏينهن ۾ مسلمان قرباني ڪند آهن. | date = 9 ذوالحج | weekday = 3 | month = ذوالحج | scheduling = | duration = 3 days | frequency = هر هجري سال | firsttime = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] پنهنجي پٽ کي قرباني لاء پيش ڪيو ۽ [[الله]] هن جاء تي هڪ رڍ جي قرباني کي، قرباني طور قبول ڪيو. | startedby = [[محمد|رسول الله صلي الله عليه وآلهٖ وسلم]] هن کي [[الله]] حڪم موجب، ابراهيم عليه السلام جي قرباني جي ياد ۾ جاري ڪيو ۽ هن ڏينهن کي تهوار مقرر ڪيو. }} '''قرباني واري عيد''' يا '''عيد الاضحيٰ'''، هڪ اسلامي تهوار آهي، جيڪا قرباني جي روايت سان لاڳاپيل آهي، جيڪا مسلمان [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾ ملهائيندا آهن ۽ هي جو تهوار، قرباني لاء مقرر ڪيو ويو آھي. مسلمان ٻن طرح جون عيدون ملھائيندا آھن. ھڪ کي [[عيد الفطر]] ۽ ٻي کي عيد الاضحيٰ چيو ويندو آھي. عيد الاضحيٰ [[ذوالحج]] جي ڏھ تاريخ تي ملھائي ويندي آھي. ھڪ ڏينھن اڳ 9 ذوالحج جنهن کي "يوم عرفه" سڏيو وڃي ٿو، حاجي عرفات جي ميدان ۾ به پهچندا آهن، جيڪو حج جو لازم رڪن آھي. انس بن مالڪ فرمائن ٿا تہ، "جھالت جي دور ۾ ماڻھن سال ۾ ٻہ ڏينھن راند روند جي لاءِ مقرر ڪري ڇڏيا ھئا. رسول الله (صلي الله عليه وآلهٖ وسلم) جڏھن مديني منور تشريف آندي تہ ارشاد فرمايو، "ماڻھن جي راند روند جي لاءِ ٻہ ڏينھن مقرر ھيا، الله تعاليٰ انھن کي انھن کان بھتر ڏينھن، يعني عيدالفطر ۽ عيد الاضحيٰ ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آھي". <ref>سنن نسائي:جلد اول:حديث نمبر 1561 </ref> ذوالحج جي 9 تاريخ کي يوم عرفه يا عرفه جو ڏينهن سڏيندا آهن ۽ 10 ذوالحج کي يوم النحر يا قرباني جو ڏينهن سڏبو آهي ۽ 10، 11, 12 ۽ 13 ذوالحج کي ايام تشريق سڏيندا آهن.<ref name="آسان فقه"> - ڪتاب: آسان فقه، از: مولانا محمد يوسف اصلاحي، مترجم: محمد عاشق ڌامراھا، مھراڻ اڪيڊمي شڪارپور، جنوري 2002 - صہ 277 کان 282 </ref> عيد الاضحيٰ اسلام ۾ ٻن مکيه تہوارن مان ٻيو عيد الفطر سان گڏ آهي. اها هجري ڪئلينڊر جي آخري مهيني يعني 12هين مهيني، ذوالحج جي 10 تاريخ تي پوي ٿي.<ref>{{cite encyclopedia|title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions|url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|language=en|date=11 March 2025}}</ref> قرباني ۽ تڪبير (الله جي وڏائي بيان ڪرڻ) کي عام طور تي ايندڙ ٽن ڏينهن تائين اڳتي وڌايو ويندو آهي، جن کي تشريق جا ڏينهن چيو ويندو آهي. عيد الاضحيٰ کي ڪڏهن ڪڏهن "وڏي عيد" به چيو ويندو آهي، ڇاڪاڻ ته ان جي ملهائڻ کي 3 ڏينهن وڌيڪ وڌايو ويندو آهي.<ref name="Metro2020-07-31-01a2">{{cite web|url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid?|last1=Haigh|first1=Phil|date=31 July 2020|website=Metro|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|archive-date=2020-09-23|access-date=25 April 2021|quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> عيد الفطر وانگر، عيد جي نماز عيد الاضحيٰ جي صبح ادا ڪئي ويندي آهي، جنهن کان پوءِ ٻڪري، رڍ، ڳئون يا اٺ جي قرباني ادا ڪئي ويندي آهي. اسلامي روايت ۾، اهو ابراهيم جي پنهنجي پٽ، اسماعيل (عليه السلام) کي قربان ڪرڻ جي رضامندي کي خدا جي حڪم جي اطاعت جي عمل طور تي عزت ڏئي ٿو.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140|title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis|last1=Firestone|first1=Reuven|date=January 1990|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-0331-0}}</ref> حاجي عام طور تي عيد الاضحيٰ تي حج جو مناسڪ، يعني بيت الله جو طواف ۽ صفا ۽ مروه جي ٽڪرين جي درميان سعي ڪندا آهن، ان سان گڏ عيد جي ڏينهن ۽ ايندڙ ٻن ڏينهن جمرات (پٿر جيڪا ان جاء تي رکيل آهن جتي شيطان نافرني وسوسو وجهڻ جي ڪوشش ڪيو) تي رمي (ڪنڪريون مارڻ جو عمل) ادا ڪندا آهن. ==عيد جي نماز== عيد جي نماز ۾ ٻہ رڪعتون واجب شامل آهن ۽ ان جي صحيح ۽ واجب ھجڻ لاء ساڳيا شرط آھن جيڪي جمعي جي نماز جا آھن پر عيد جي نماز ۾ خطبو شرط ناھي جيڪو جمعي جي نماز ۾ لازمي شرط ھوندو آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد نماز ۾ خطبو سنت آھي. عيد جي نماز جو وقت سج نڪرڻ سان پيلاڻ جي ختم ٿيڻ بعد شروع ٿئي ٿو ۽ سج جي زوال تائين جاري رھي ٿو پر مستحب آھي تہ عيد نماز ۾ دير نہ ڪئي وڃي. اھا نماز اڪيلي سر نہ ٿي پڙھي سگھجي.<ref name="آسان فقه" /> ان جي قضا ڪانہ ٿيندي آهي. ھن نماز ۾ اذان ۽ اقامت نہ ٿيندي آهي. عيد نماز ۾ عورتن ۽ ٻارن کي شرڪت جي اجازت آهي، پر واجب نه آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد جو خطبو سنت آھي پر ان جو ٻڌڻ واجب آهي. خطبو نماز بعد پڙھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ٻہ خطبا پڙھڻ ۽ ٻنھي جي وچ ۾ جمعي جي نماز جي خطبي واري وقفي جيترو ويھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ==عيدالاضحي جون سنتون== عيد الضحي ج جي ڏينهن عيدگاھ وڃڻ کان پھريون ڪجهه نہ کائڻ سنت آھي. عيدگاھ وڃڻ وقت بلند آواز ۾ تڪبيرون پڙھڻ سنت آھي. == عيد الاضحيٰ جو ڏينهن == ٻي عيدالاضحي آھي جيڪا ڏھ ذي الحج جي ڏينھن ۾ آتي آھي ۽ ھي ٻنھي عيدن ۾ وڏي ۽ افضل عيد آھي ۽ حج جي مڪمل ٿيڻ کان بعد اچي ٿي جڏھن مسلمان حج مڪمل ڪري وٺن ٿا تو الله تعالٰي انھن کي معاف ڪرديتا آھي۔ ان لاءِ حج جي تڪميل يوم عرفہ ۾ وقوف عرفہ تي ٿيندي آھي جيڪو حج جو ھڪ عظيم رڪن آھي جيئن تہ نبي صلي الله عليه وسلم ڪا فرمان آھي: يوم عرفہ باھ کان آزادي جو ڏينھن آھي جنھن ۾ الله تعالٰي ھر شخص کي باھ کان آزادي ڏيندو آھي عرفات ۾ وقوف ڪرڻ وارن۽ ٻين ملڪن ۾ رھنڻ وارن مسلمانون کي بہ آزادي ملندي آھي ۔ 1. - ھي ڏينھن الله تعالٰي وٽ سڀ کان بھترين ڏينھن آھي : حافظ ابن قيم رحمه الله تعالٰي زاد المعاد ( 1 / 54 ) ۾ چون ٿا : [الله تعالٰي وٽ سڀ کان افضل ۽ بھتر ڏينھن يوم النحر ( عيدالاضحي ) جو ڏينھن آھي ۽ اھو حج اڪبر وارو ڏينھن آھي] ( نبي صلي الله عليه وسلم جو فرمان آھي : يقينن يوم النحر الله تعالٰي وٽ بھترين ڏينھن آھي ) <ref>سنن ابوداؤد حديث نمبر 1765 </ref> 2. – ھي حج اڪبر وارو ڏينھن آھي : <br/> ابن عمر رضي الله تعالٰي عنھما بيان ڪن ٿا تہ نبي صلي الله عليه وسلم اس حج جي دوران جيڪو انھن ڪيو ھو يوم النحر( عيد الاضحي ) والري ڏينھن جمرات جي وچ ۾ بيھي ڪري فرمائڻ لڳا تہ حج اڪبر وارو ڏينھن آھي ۔ <ref>صحيح بخاري حديث نمبر 1742 </ref> نبي اڪرم صلي الله عليه وسلم فرمايو : يوم عرفہ ۽ يوم النحر ۽ ايام تشريق اسان اھل اسلام جي عيد جا ڏينھن آھن ۽ ھي سڀ کائڻ پيئڻ جا ڏينھن آھنن ۔ <ref>سنن ترمذي حديث نمبر 773 </ref> ==گيلري== [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] مسلمانن جي لاءِ دنيا ۾ ٽي عيدون آھن. [[File: Eid al adha compilation.jpg |thumb|عيد]] | caption = From top: ''[[Eid prayers|Bayram Namazı]]'' in [[Istanbul]]; [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|Qurbani]] on Egyptian market; Feast in [[Ahvaz]], Iran; [[Muslims|Muslim]] children receiving [[Eidi (gift)|Eidi]]; Moroccan sheep prepared for sacrifice; Eid prayer in Albania ==پڻ ڏسو== [[:باب:اسلام]] * [[حج]] * [[عيد الفطر]] * [[ابراھيم عليه السلام]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{عيد}} {{اسلامي موڪلون}} {{حج جا موضوع}} {{ڪومنز زمرو|Eid ul-adha}} [[زمرو:عيد]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[زمرو:اسلامي مقدس ڏينھن]] [[زمرو:ايران ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:افغانستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ڀارت ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:بنگلاديش ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:پاڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ترڪي ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سري لنڪا ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سعودي عرب ۾ عام موڪلن جا ڏينهن]] [[زمرو:مصر ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ميانمار ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ازبڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:آذربائيجان ۾ عام موڪل جا ڏينهن]] ==حوالا== {{حوالا}} ms7s78ag47k3cxqqruoqjjdhcb6plbs 319291 319290 2025-06-13T11:37:23Z Ibne maryam 17680 /* گيلري */ 319291 wikitext text/x-wiki {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|رمضان کانپوء يڪم شوال واري عيد لاء، ڏسو [[عيد الفطر]] }} {{Infobox holiday | holiday_name = عيد الاضحي | official_name = عيد الاضحيٰ (عربي) | image = Eid Blessings WDL6855.png | caption = سال 1730ع جو هڪ خطاطي جو نمونو جن تي عربي ۾ عيد الاضحي جي تبريڪ لکل آهي. | observedby = سڄي دنيا جا مسلمان | type = اسلامي تهوار | significance = الله جي حڪم جي تعميل ۾ ابراهيم عليه السلام جي پنهنجي پٽ جي قرباني ڏيڻ جي رضامندي جي ياد ۾ | begins = 10 ذوالحج | ends = 13 ذوالحج | date2025 = 6 - 10 جون، 2025ع | observances = نماز عيد، قرباني | relatedto = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾، [[حج]] جو فرض "وقوف عرفه" به هڪ ڏينهن پهريون 9 ذي الحج تي ڪيو ويندو آهي. | alt = | nickname = قرباني جي عيد، وڏي عيد | litcolor = | celebrations = عيد الاضحيٰ جي ٽي ڏينهن ۾ مسلمان قرباني ڪند آهن. | date = 9 ذوالحج | weekday = 3 | month = ذوالحج | scheduling = | duration = 3 days | frequency = هر هجري سال | firsttime = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] پنهنجي پٽ کي قرباني لاء پيش ڪيو ۽ [[الله]] هن جاء تي هڪ رڍ جي قرباني کي، قرباني طور قبول ڪيو. | startedby = [[محمد|رسول الله صلي الله عليه وآلهٖ وسلم]] هن کي [[الله]] حڪم موجب، ابراهيم عليه السلام جي قرباني جي ياد ۾ جاري ڪيو ۽ هن ڏينهن کي تهوار مقرر ڪيو. }} '''قرباني واري عيد''' يا '''عيد الاضحيٰ'''، هڪ اسلامي تهوار آهي، جيڪا قرباني جي روايت سان لاڳاپيل آهي، جيڪا مسلمان [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾ ملهائيندا آهن ۽ هي جو تهوار، قرباني لاء مقرر ڪيو ويو آھي. مسلمان ٻن طرح جون عيدون ملھائيندا آھن. ھڪ کي [[عيد الفطر]] ۽ ٻي کي عيد الاضحيٰ چيو ويندو آھي. عيد الاضحيٰ [[ذوالحج]] جي ڏھ تاريخ تي ملھائي ويندي آھي. ھڪ ڏينھن اڳ 9 ذوالحج جنهن کي "يوم عرفه" سڏيو وڃي ٿو، حاجي عرفات جي ميدان ۾ به پهچندا آهن، جيڪو حج جو لازم رڪن آھي. انس بن مالڪ فرمائن ٿا تہ، "جھالت جي دور ۾ ماڻھن سال ۾ ٻہ ڏينھن راند روند جي لاءِ مقرر ڪري ڇڏيا ھئا. رسول الله (صلي الله عليه وآلهٖ وسلم) جڏھن مديني منور تشريف آندي تہ ارشاد فرمايو، "ماڻھن جي راند روند جي لاءِ ٻہ ڏينھن مقرر ھيا، الله تعاليٰ انھن کي انھن کان بھتر ڏينھن، يعني عيدالفطر ۽ عيد الاضحيٰ ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آھي". <ref>سنن نسائي:جلد اول:حديث نمبر 1561 </ref> ذوالحج جي 9 تاريخ کي يوم عرفه يا عرفه جو ڏينهن سڏيندا آهن ۽ 10 ذوالحج کي يوم النحر يا قرباني جو ڏينهن سڏبو آهي ۽ 10، 11, 12 ۽ 13 ذوالحج کي ايام تشريق سڏيندا آهن.<ref name="آسان فقه"> - ڪتاب: آسان فقه، از: مولانا محمد يوسف اصلاحي، مترجم: محمد عاشق ڌامراھا، مھراڻ اڪيڊمي شڪارپور، جنوري 2002 - صہ 277 کان 282 </ref> عيد الاضحيٰ اسلام ۾ ٻن مکيه تہوارن مان ٻيو عيد الفطر سان گڏ آهي. اها هجري ڪئلينڊر جي آخري مهيني يعني 12هين مهيني، ذوالحج جي 10 تاريخ تي پوي ٿي.<ref>{{cite encyclopedia|title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions|url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|language=en|date=11 March 2025}}</ref> قرباني ۽ تڪبير (الله جي وڏائي بيان ڪرڻ) کي عام طور تي ايندڙ ٽن ڏينهن تائين اڳتي وڌايو ويندو آهي، جن کي تشريق جا ڏينهن چيو ويندو آهي. عيد الاضحيٰ کي ڪڏهن ڪڏهن "وڏي عيد" به چيو ويندو آهي، ڇاڪاڻ ته ان جي ملهائڻ کي 3 ڏينهن وڌيڪ وڌايو ويندو آهي.<ref name="Metro2020-07-31-01a2">{{cite web|url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid?|last1=Haigh|first1=Phil|date=31 July 2020|website=Metro|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|archive-date=2020-09-23|access-date=25 April 2021|quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> عيد الفطر وانگر، عيد جي نماز عيد الاضحيٰ جي صبح ادا ڪئي ويندي آهي، جنهن کان پوءِ ٻڪري، رڍ، ڳئون يا اٺ جي قرباني ادا ڪئي ويندي آهي. اسلامي روايت ۾، اهو ابراهيم جي پنهنجي پٽ، اسماعيل (عليه السلام) کي قربان ڪرڻ جي رضامندي کي خدا جي حڪم جي اطاعت جي عمل طور تي عزت ڏئي ٿو.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140|title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis|last1=Firestone|first1=Reuven|date=January 1990|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-0331-0}}</ref> حاجي عام طور تي عيد الاضحيٰ تي حج جو مناسڪ، يعني بيت الله جو طواف ۽ صفا ۽ مروه جي ٽڪرين جي درميان سعي ڪندا آهن، ان سان گڏ عيد جي ڏينهن ۽ ايندڙ ٻن ڏينهن جمرات (پٿر جيڪا ان جاء تي رکيل آهن جتي شيطان نافرني وسوسو وجهڻ جي ڪوشش ڪيو) تي رمي (ڪنڪريون مارڻ جو عمل) ادا ڪندا آهن. ==عيد جي نماز== عيد جي نماز ۾ ٻہ رڪعتون واجب شامل آهن ۽ ان جي صحيح ۽ واجب ھجڻ لاء ساڳيا شرط آھن جيڪي جمعي جي نماز جا آھن پر عيد جي نماز ۾ خطبو شرط ناھي جيڪو جمعي جي نماز ۾ لازمي شرط ھوندو آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد نماز ۾ خطبو سنت آھي. عيد جي نماز جو وقت سج نڪرڻ سان پيلاڻ جي ختم ٿيڻ بعد شروع ٿئي ٿو ۽ سج جي زوال تائين جاري رھي ٿو پر مستحب آھي تہ عيد نماز ۾ دير نہ ڪئي وڃي. اھا نماز اڪيلي سر نہ ٿي پڙھي سگھجي.<ref name="آسان فقه" /> ان جي قضا ڪانہ ٿيندي آهي. ھن نماز ۾ اذان ۽ اقامت نہ ٿيندي آهي. عيد نماز ۾ عورتن ۽ ٻارن کي شرڪت جي اجازت آهي، پر واجب نه آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد جو خطبو سنت آھي پر ان جو ٻڌڻ واجب آهي. خطبو نماز بعد پڙھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ٻہ خطبا پڙھڻ ۽ ٻنھي جي وچ ۾ جمعي جي نماز جي خطبي واري وقفي جيترو ويھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ==عيدالاضحي جون سنتون== عيد الضحي ج جي ڏينهن عيدگاھ وڃڻ کان پھريون ڪجهه نہ کائڻ سنت آھي. عيدگاھ وڃڻ وقت بلند آواز ۾ تڪبيرون پڙھڻ سنت آھي. == عيد الاضحيٰ جو ڏينهن == ٻي عيدالاضحي آھي جيڪا ڏھ ذي الحج جي ڏينھن ۾ آتي آھي ۽ ھي ٻنھي عيدن ۾ وڏي ۽ افضل عيد آھي ۽ حج جي مڪمل ٿيڻ کان بعد اچي ٿي جڏھن مسلمان حج مڪمل ڪري وٺن ٿا تو الله تعالٰي انھن کي معاف ڪرديتا آھي۔ ان لاءِ حج جي تڪميل يوم عرفہ ۾ وقوف عرفہ تي ٿيندي آھي جيڪو حج جو ھڪ عظيم رڪن آھي جيئن تہ نبي صلي الله عليه وسلم ڪا فرمان آھي: يوم عرفہ باھ کان آزادي جو ڏينھن آھي جنھن ۾ الله تعالٰي ھر شخص کي باھ کان آزادي ڏيندو آھي عرفات ۾ وقوف ڪرڻ وارن۽ ٻين ملڪن ۾ رھنڻ وارن مسلمانون کي بہ آزادي ملندي آھي ۔ 1. - ھي ڏينھن الله تعالٰي وٽ سڀ کان بھترين ڏينھن آھي : حافظ ابن قيم رحمه الله تعالٰي زاد المعاد ( 1 / 54 ) ۾ چون ٿا : [الله تعالٰي وٽ سڀ کان افضل ۽ بھتر ڏينھن يوم النحر ( عيدالاضحي ) جو ڏينھن آھي ۽ اھو حج اڪبر وارو ڏينھن آھي] ( نبي صلي الله عليه وسلم جو فرمان آھي : يقينن يوم النحر الله تعالٰي وٽ بھترين ڏينھن آھي ) <ref>سنن ابوداؤد حديث نمبر 1765 </ref> 2. – ھي حج اڪبر وارو ڏينھن آھي : <br/> ابن عمر رضي الله تعالٰي عنھما بيان ڪن ٿا تہ نبي صلي الله عليه وسلم اس حج جي دوران جيڪو انھن ڪيو ھو يوم النحر( عيد الاضحي ) والري ڏينھن جمرات جي وچ ۾ بيھي ڪري فرمائڻ لڳا تہ حج اڪبر وارو ڏينھن آھي ۔ <ref>صحيح بخاري حديث نمبر 1742 </ref> نبي اڪرم صلي الله عليه وسلم فرمايو : يوم عرفہ ۽ يوم النحر ۽ ايام تشريق اسان اھل اسلام جي عيد جا ڏينھن آھن ۽ ھي سڀ کائڻ پيئڻ جا ڏينھن آھنن ۔ <ref>سنن ترمذي حديث نمبر 773 </ref> ==گيلري== [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] مسلمانن جي لاءِ دنيا ۾ ٽي عيدون آھن. [[File:Eid al adha compilation.jpg |thumb|عيد]] | caption = From top: ''[[Eid prayers|Bayram Namazı]]'' in [[Istanbul]]; [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|Qurbani]] on Egyptian market; Feast in [[Ahvaz]], Iran; [[Muslims|Muslim]] children receiving [[Eidi (gift)|Eidi]]; Moroccan sheep prepared for sacrifice; Eid prayer in Albania ==پڻ ڏسو== [[:باب:اسلام]] * [[حج]] * [[عيد الفطر]] * [[ابراھيم عليه السلام]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{عيد}} {{اسلامي موڪلون}} {{حج جا موضوع}} {{ڪومنز زمرو|Eid ul-adha}} [[زمرو:عيد]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[زمرو:اسلامي مقدس ڏينھن]] [[زمرو:ايران ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:افغانستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ڀارت ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:بنگلاديش ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:پاڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ترڪي ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سري لنڪا ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سعودي عرب ۾ عام موڪلن جا ڏينهن]] [[زمرو:مصر ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ميانمار ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ازبڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:آذربائيجان ۾ عام موڪل جا ڏينهن]] ==حوالا== {{حوالا}} qeph8n183e0cijnvwwej7x2a2od1yi9 319292 319291 2025-06-13T11:38:24Z Ibne maryam 17680 /* گيلري */ 319292 wikitext text/x-wiki {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|رمضان کانپوء يڪم شوال واري عيد لاء، ڏسو [[عيد الفطر]] }} {{Infobox holiday | holiday_name = عيد الاضحي | official_name = عيد الاضحيٰ (عربي) | image = Eid Blessings WDL6855.png | caption = سال 1730ع جو هڪ خطاطي جو نمونو جن تي عربي ۾ عيد الاضحي جي تبريڪ لکل آهي. | observedby = سڄي دنيا جا مسلمان | type = اسلامي تهوار | significance = الله جي حڪم جي تعميل ۾ ابراهيم عليه السلام جي پنهنجي پٽ جي قرباني ڏيڻ جي رضامندي جي ياد ۾ | begins = 10 ذوالحج | ends = 13 ذوالحج | date2025 = 6 - 10 جون، 2025ع | observances = نماز عيد، قرباني | relatedto = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾، [[حج]] جو فرض "وقوف عرفه" به هڪ ڏينهن پهريون 9 ذي الحج تي ڪيو ويندو آهي. | alt = | nickname = قرباني جي عيد، وڏي عيد | litcolor = | celebrations = عيد الاضحيٰ جي ٽي ڏينهن ۾ مسلمان قرباني ڪند آهن. | date = 9 ذوالحج | weekday = 3 | month = ذوالحج | scheduling = | duration = 3 days | frequency = هر هجري سال | firsttime = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] پنهنجي پٽ کي قرباني لاء پيش ڪيو ۽ [[الله]] هن جاء تي هڪ رڍ جي قرباني کي، قرباني طور قبول ڪيو. | startedby = [[محمد|رسول الله صلي الله عليه وآلهٖ وسلم]] هن کي [[الله]] حڪم موجب، ابراهيم عليه السلام جي قرباني جي ياد ۾ جاري ڪيو ۽ هن ڏينهن کي تهوار مقرر ڪيو. }} '''قرباني واري عيد''' يا '''عيد الاضحيٰ'''، هڪ اسلامي تهوار آهي، جيڪا قرباني جي روايت سان لاڳاپيل آهي، جيڪا مسلمان [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾ ملهائيندا آهن ۽ هي جو تهوار، قرباني لاء مقرر ڪيو ويو آھي. مسلمان ٻن طرح جون عيدون ملھائيندا آھن. ھڪ کي [[عيد الفطر]] ۽ ٻي کي عيد الاضحيٰ چيو ويندو آھي. عيد الاضحيٰ [[ذوالحج]] جي ڏھ تاريخ تي ملھائي ويندي آھي. ھڪ ڏينھن اڳ 9 ذوالحج جنهن کي "يوم عرفه" سڏيو وڃي ٿو، حاجي عرفات جي ميدان ۾ به پهچندا آهن، جيڪو حج جو لازم رڪن آھي. انس بن مالڪ فرمائن ٿا تہ، "جھالت جي دور ۾ ماڻھن سال ۾ ٻہ ڏينھن راند روند جي لاءِ مقرر ڪري ڇڏيا ھئا. رسول الله (صلي الله عليه وآلهٖ وسلم) جڏھن مديني منور تشريف آندي تہ ارشاد فرمايو، "ماڻھن جي راند روند جي لاءِ ٻہ ڏينھن مقرر ھيا، الله تعاليٰ انھن کي انھن کان بھتر ڏينھن، يعني عيدالفطر ۽ عيد الاضحيٰ ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آھي". <ref>سنن نسائي:جلد اول:حديث نمبر 1561 </ref> ذوالحج جي 9 تاريخ کي يوم عرفه يا عرفه جو ڏينهن سڏيندا آهن ۽ 10 ذوالحج کي يوم النحر يا قرباني جو ڏينهن سڏبو آهي ۽ 10، 11, 12 ۽ 13 ذوالحج کي ايام تشريق سڏيندا آهن.<ref name="آسان فقه"> - ڪتاب: آسان فقه، از: مولانا محمد يوسف اصلاحي، مترجم: محمد عاشق ڌامراھا، مھراڻ اڪيڊمي شڪارپور، جنوري 2002 - صہ 277 کان 282 </ref> عيد الاضحيٰ اسلام ۾ ٻن مکيه تہوارن مان ٻيو عيد الفطر سان گڏ آهي. اها هجري ڪئلينڊر جي آخري مهيني يعني 12هين مهيني، ذوالحج جي 10 تاريخ تي پوي ٿي.<ref>{{cite encyclopedia|title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions|url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|language=en|date=11 March 2025}}</ref> قرباني ۽ تڪبير (الله جي وڏائي بيان ڪرڻ) کي عام طور تي ايندڙ ٽن ڏينهن تائين اڳتي وڌايو ويندو آهي، جن کي تشريق جا ڏينهن چيو ويندو آهي. عيد الاضحيٰ کي ڪڏهن ڪڏهن "وڏي عيد" به چيو ويندو آهي، ڇاڪاڻ ته ان جي ملهائڻ کي 3 ڏينهن وڌيڪ وڌايو ويندو آهي.<ref name="Metro2020-07-31-01a2">{{cite web|url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid?|last1=Haigh|first1=Phil|date=31 July 2020|website=Metro|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|archive-date=2020-09-23|access-date=25 April 2021|quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> عيد الفطر وانگر، عيد جي نماز عيد الاضحيٰ جي صبح ادا ڪئي ويندي آهي، جنهن کان پوءِ ٻڪري، رڍ، ڳئون يا اٺ جي قرباني ادا ڪئي ويندي آهي. اسلامي روايت ۾، اهو ابراهيم جي پنهنجي پٽ، اسماعيل (عليه السلام) کي قربان ڪرڻ جي رضامندي کي خدا جي حڪم جي اطاعت جي عمل طور تي عزت ڏئي ٿو.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140|title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis|last1=Firestone|first1=Reuven|date=January 1990|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-0331-0}}</ref> حاجي عام طور تي عيد الاضحيٰ تي حج جو مناسڪ، يعني بيت الله جو طواف ۽ صفا ۽ مروه جي ٽڪرين جي درميان سعي ڪندا آهن، ان سان گڏ عيد جي ڏينهن ۽ ايندڙ ٻن ڏينهن جمرات (پٿر جيڪا ان جاء تي رکيل آهن جتي شيطان نافرني وسوسو وجهڻ جي ڪوشش ڪيو) تي رمي (ڪنڪريون مارڻ جو عمل) ادا ڪندا آهن. ==عيد جي نماز== عيد جي نماز ۾ ٻہ رڪعتون واجب شامل آهن ۽ ان جي صحيح ۽ واجب ھجڻ لاء ساڳيا شرط آھن جيڪي جمعي جي نماز جا آھن پر عيد جي نماز ۾ خطبو شرط ناھي جيڪو جمعي جي نماز ۾ لازمي شرط ھوندو آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد نماز ۾ خطبو سنت آھي. عيد جي نماز جو وقت سج نڪرڻ سان پيلاڻ جي ختم ٿيڻ بعد شروع ٿئي ٿو ۽ سج جي زوال تائين جاري رھي ٿو پر مستحب آھي تہ عيد نماز ۾ دير نہ ڪئي وڃي. اھا نماز اڪيلي سر نہ ٿي پڙھي سگھجي.<ref name="آسان فقه" /> ان جي قضا ڪانہ ٿيندي آهي. ھن نماز ۾ اذان ۽ اقامت نہ ٿيندي آهي. عيد نماز ۾ عورتن ۽ ٻارن کي شرڪت جي اجازت آهي، پر واجب نه آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد جو خطبو سنت آھي پر ان جو ٻڌڻ واجب آهي. خطبو نماز بعد پڙھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ٻہ خطبا پڙھڻ ۽ ٻنھي جي وچ ۾ جمعي جي نماز جي خطبي واري وقفي جيترو ويھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ==عيدالاضحي جون سنتون== عيد الضحي ج جي ڏينهن عيدگاھ وڃڻ کان پھريون ڪجهه نہ کائڻ سنت آھي. عيدگاھ وڃڻ وقت بلند آواز ۾ تڪبيرون پڙھڻ سنت آھي. == عيد الاضحيٰ جو ڏينهن == ٻي عيدالاضحي آھي جيڪا ڏھ ذي الحج جي ڏينھن ۾ آتي آھي ۽ ھي ٻنھي عيدن ۾ وڏي ۽ افضل عيد آھي ۽ حج جي مڪمل ٿيڻ کان بعد اچي ٿي جڏھن مسلمان حج مڪمل ڪري وٺن ٿا تو الله تعالٰي انھن کي معاف ڪرديتا آھي۔ ان لاءِ حج جي تڪميل يوم عرفہ ۾ وقوف عرفہ تي ٿيندي آھي جيڪو حج جو ھڪ عظيم رڪن آھي جيئن تہ نبي صلي الله عليه وسلم ڪا فرمان آھي: يوم عرفہ باھ کان آزادي جو ڏينھن آھي جنھن ۾ الله تعالٰي ھر شخص کي باھ کان آزادي ڏيندو آھي عرفات ۾ وقوف ڪرڻ وارن۽ ٻين ملڪن ۾ رھنڻ وارن مسلمانون کي بہ آزادي ملندي آھي ۔ 1. - ھي ڏينھن الله تعالٰي وٽ سڀ کان بھترين ڏينھن آھي : حافظ ابن قيم رحمه الله تعالٰي زاد المعاد ( 1 / 54 ) ۾ چون ٿا : [الله تعالٰي وٽ سڀ کان افضل ۽ بھتر ڏينھن يوم النحر ( عيدالاضحي ) جو ڏينھن آھي ۽ اھو حج اڪبر وارو ڏينھن آھي] ( نبي صلي الله عليه وسلم جو فرمان آھي : يقينن يوم النحر الله تعالٰي وٽ بھترين ڏينھن آھي ) <ref>سنن ابوداؤد حديث نمبر 1765 </ref> 2. – ھي حج اڪبر وارو ڏينھن آھي : <br/> ابن عمر رضي الله تعالٰي عنھما بيان ڪن ٿا تہ نبي صلي الله عليه وسلم اس حج جي دوران جيڪو انھن ڪيو ھو يوم النحر( عيد الاضحي ) والري ڏينھن جمرات جي وچ ۾ بيھي ڪري فرمائڻ لڳا تہ حج اڪبر وارو ڏينھن آھي ۔ <ref>صحيح بخاري حديث نمبر 1742 </ref> نبي اڪرم صلي الله عليه وسلم فرمايو : يوم عرفہ ۽ يوم النحر ۽ ايام تشريق اسان اھل اسلام جي عيد جا ڏينھن آھن ۽ ھي سڀ کائڻ پيئڻ جا ڏينھن آھنن ۔ <ref>سنن ترمذي حديث نمبر 773 </ref> ==گيلري== [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] مسلمانن جي لاءِ دنيا ۾ ٽي عيدون آھن. [[File:Eid al adha compilation.jpg |340px|عيد]] thumb|عيد]] | caption = From top: ''[[Eid prayers|Bayram Namazı]]'' in [[Istanbul]]; [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|Qurbani]] on Egyptian market; Feast in [[Ahvaz]], Iran; [[Muslims|Muslim]] children receiving [[Eidi (gift)|Eidi]]; Moroccan sheep prepared for sacrifice; Eid prayer in Albania ==پڻ ڏسو== [[:باب:اسلام]] * [[حج]] * [[عيد الفطر]] * [[ابراھيم عليه السلام]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{عيد}} {{اسلامي موڪلون}} {{حج جا موضوع}} {{ڪومنز زمرو|Eid ul-adha}} [[زمرو:عيد]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[زمرو:اسلامي مقدس ڏينھن]] [[زمرو:ايران ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:افغانستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ڀارت ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:بنگلاديش ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:پاڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ترڪي ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سري لنڪا ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سعودي عرب ۾ عام موڪلن جا ڏينهن]] [[زمرو:مصر ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ميانمار ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ازبڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:آذربائيجان ۾ عام موڪل جا ڏينهن]] ==حوالا== {{حوالا}} prs7b7zrlmv6iep212t05ozo5horbdl 319293 319292 2025-06-13T11:39:05Z Ibne maryam 17680 /* گيلري */ 319293 wikitext text/x-wiki {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|رمضان کانپوء يڪم شوال واري عيد لاء، ڏسو [[عيد الفطر]] }} {{Infobox holiday | holiday_name = عيد الاضحي | official_name = عيد الاضحيٰ (عربي) | image = Eid Blessings WDL6855.png | caption = سال 1730ع جو هڪ خطاطي جو نمونو جن تي عربي ۾ عيد الاضحي جي تبريڪ لکل آهي. | observedby = سڄي دنيا جا مسلمان | type = اسلامي تهوار | significance = الله جي حڪم جي تعميل ۾ ابراهيم عليه السلام جي پنهنجي پٽ جي قرباني ڏيڻ جي رضامندي جي ياد ۾ | begins = 10 ذوالحج | ends = 13 ذوالحج | date2025 = 6 - 10 جون، 2025ع | observances = نماز عيد، قرباني | relatedto = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾، [[حج]] جو فرض "وقوف عرفه" به هڪ ڏينهن پهريون 9 ذي الحج تي ڪيو ويندو آهي. | alt = | nickname = قرباني جي عيد، وڏي عيد | litcolor = | celebrations = عيد الاضحيٰ جي ٽي ڏينهن ۾ مسلمان قرباني ڪند آهن. | date = 9 ذوالحج | weekday = 3 | month = ذوالحج | scheduling = | duration = 3 days | frequency = هر هجري سال | firsttime = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] پنهنجي پٽ کي قرباني لاء پيش ڪيو ۽ [[الله]] هن جاء تي هڪ رڍ جي قرباني کي، قرباني طور قبول ڪيو. | startedby = [[محمد|رسول الله صلي الله عليه وآلهٖ وسلم]] هن کي [[الله]] حڪم موجب، ابراهيم عليه السلام جي قرباني جي ياد ۾ جاري ڪيو ۽ هن ڏينهن کي تهوار مقرر ڪيو. }} '''قرباني واري عيد''' يا '''عيد الاضحيٰ'''، هڪ اسلامي تهوار آهي، جيڪا قرباني جي روايت سان لاڳاپيل آهي، جيڪا مسلمان [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾ ملهائيندا آهن ۽ هي جو تهوار، قرباني لاء مقرر ڪيو ويو آھي. مسلمان ٻن طرح جون عيدون ملھائيندا آھن. ھڪ کي [[عيد الفطر]] ۽ ٻي کي عيد الاضحيٰ چيو ويندو آھي. عيد الاضحيٰ [[ذوالحج]] جي ڏھ تاريخ تي ملھائي ويندي آھي. ھڪ ڏينھن اڳ 9 ذوالحج جنهن کي "يوم عرفه" سڏيو وڃي ٿو، حاجي عرفات جي ميدان ۾ به پهچندا آهن، جيڪو حج جو لازم رڪن آھي. انس بن مالڪ فرمائن ٿا تہ، "جھالت جي دور ۾ ماڻھن سال ۾ ٻہ ڏينھن راند روند جي لاءِ مقرر ڪري ڇڏيا ھئا. رسول الله (صلي الله عليه وآلهٖ وسلم) جڏھن مديني منور تشريف آندي تہ ارشاد فرمايو، "ماڻھن جي راند روند جي لاءِ ٻہ ڏينھن مقرر ھيا، الله تعاليٰ انھن کي انھن کان بھتر ڏينھن، يعني عيدالفطر ۽ عيد الاضحيٰ ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آھي". <ref>سنن نسائي:جلد اول:حديث نمبر 1561 </ref> ذوالحج جي 9 تاريخ کي يوم عرفه يا عرفه جو ڏينهن سڏيندا آهن ۽ 10 ذوالحج کي يوم النحر يا قرباني جو ڏينهن سڏبو آهي ۽ 10، 11, 12 ۽ 13 ذوالحج کي ايام تشريق سڏيندا آهن.<ref name="آسان فقه"> - ڪتاب: آسان فقه، از: مولانا محمد يوسف اصلاحي، مترجم: محمد عاشق ڌامراھا، مھراڻ اڪيڊمي شڪارپور، جنوري 2002 - صہ 277 کان 282 </ref> عيد الاضحيٰ اسلام ۾ ٻن مکيه تہوارن مان ٻيو عيد الفطر سان گڏ آهي. اها هجري ڪئلينڊر جي آخري مهيني يعني 12هين مهيني، ذوالحج جي 10 تاريخ تي پوي ٿي.<ref>{{cite encyclopedia|title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions|url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|language=en|date=11 March 2025}}</ref> قرباني ۽ تڪبير (الله جي وڏائي بيان ڪرڻ) کي عام طور تي ايندڙ ٽن ڏينهن تائين اڳتي وڌايو ويندو آهي، جن کي تشريق جا ڏينهن چيو ويندو آهي. عيد الاضحيٰ کي ڪڏهن ڪڏهن "وڏي عيد" به چيو ويندو آهي، ڇاڪاڻ ته ان جي ملهائڻ کي 3 ڏينهن وڌيڪ وڌايو ويندو آهي.<ref name="Metro2020-07-31-01a2">{{cite web|url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid?|last1=Haigh|first1=Phil|date=31 July 2020|website=Metro|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|archive-date=2020-09-23|access-date=25 April 2021|quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> عيد الفطر وانگر، عيد جي نماز عيد الاضحيٰ جي صبح ادا ڪئي ويندي آهي، جنهن کان پوءِ ٻڪري، رڍ، ڳئون يا اٺ جي قرباني ادا ڪئي ويندي آهي. اسلامي روايت ۾، اهو ابراهيم جي پنهنجي پٽ، اسماعيل (عليه السلام) کي قربان ڪرڻ جي رضامندي کي خدا جي حڪم جي اطاعت جي عمل طور تي عزت ڏئي ٿو.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140|title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis|last1=Firestone|first1=Reuven|date=January 1990|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-0331-0}}</ref> حاجي عام طور تي عيد الاضحيٰ تي حج جو مناسڪ، يعني بيت الله جو طواف ۽ صفا ۽ مروه جي ٽڪرين جي درميان سعي ڪندا آهن، ان سان گڏ عيد جي ڏينهن ۽ ايندڙ ٻن ڏينهن جمرات (پٿر جيڪا ان جاء تي رکيل آهن جتي شيطان نافرني وسوسو وجهڻ جي ڪوشش ڪيو) تي رمي (ڪنڪريون مارڻ جو عمل) ادا ڪندا آهن. ==عيد جي نماز== عيد جي نماز ۾ ٻہ رڪعتون واجب شامل آهن ۽ ان جي صحيح ۽ واجب ھجڻ لاء ساڳيا شرط آھن جيڪي جمعي جي نماز جا آھن پر عيد جي نماز ۾ خطبو شرط ناھي جيڪو جمعي جي نماز ۾ لازمي شرط ھوندو آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد نماز ۾ خطبو سنت آھي. عيد جي نماز جو وقت سج نڪرڻ سان پيلاڻ جي ختم ٿيڻ بعد شروع ٿئي ٿو ۽ سج جي زوال تائين جاري رھي ٿو پر مستحب آھي تہ عيد نماز ۾ دير نہ ڪئي وڃي. اھا نماز اڪيلي سر نہ ٿي پڙھي سگھجي.<ref name="آسان فقه" /> ان جي قضا ڪانہ ٿيندي آهي. ھن نماز ۾ اذان ۽ اقامت نہ ٿيندي آهي. عيد نماز ۾ عورتن ۽ ٻارن کي شرڪت جي اجازت آهي، پر واجب نه آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد جو خطبو سنت آھي پر ان جو ٻڌڻ واجب آهي. خطبو نماز بعد پڙھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ٻہ خطبا پڙھڻ ۽ ٻنھي جي وچ ۾ جمعي جي نماز جي خطبي واري وقفي جيترو ويھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ==عيدالاضحي جون سنتون== عيد الضحي ج جي ڏينهن عيدگاھ وڃڻ کان پھريون ڪجهه نہ کائڻ سنت آھي. عيدگاھ وڃڻ وقت بلند آواز ۾ تڪبيرون پڙھڻ سنت آھي. == عيد الاضحيٰ جو ڏينهن == ٻي عيدالاضحي آھي جيڪا ڏھ ذي الحج جي ڏينھن ۾ آتي آھي ۽ ھي ٻنھي عيدن ۾ وڏي ۽ افضل عيد آھي ۽ حج جي مڪمل ٿيڻ کان بعد اچي ٿي جڏھن مسلمان حج مڪمل ڪري وٺن ٿا تو الله تعالٰي انھن کي معاف ڪرديتا آھي۔ ان لاءِ حج جي تڪميل يوم عرفہ ۾ وقوف عرفہ تي ٿيندي آھي جيڪو حج جو ھڪ عظيم رڪن آھي جيئن تہ نبي صلي الله عليه وسلم ڪا فرمان آھي: يوم عرفہ باھ کان آزادي جو ڏينھن آھي جنھن ۾ الله تعالٰي ھر شخص کي باھ کان آزادي ڏيندو آھي عرفات ۾ وقوف ڪرڻ وارن۽ ٻين ملڪن ۾ رھنڻ وارن مسلمانون کي بہ آزادي ملندي آھي ۔ 1. - ھي ڏينھن الله تعالٰي وٽ سڀ کان بھترين ڏينھن آھي : حافظ ابن قيم رحمه الله تعالٰي زاد المعاد ( 1 / 54 ) ۾ چون ٿا : [الله تعالٰي وٽ سڀ کان افضل ۽ بھتر ڏينھن يوم النحر ( عيدالاضحي ) جو ڏينھن آھي ۽ اھو حج اڪبر وارو ڏينھن آھي] ( نبي صلي الله عليه وسلم جو فرمان آھي : يقينن يوم النحر الله تعالٰي وٽ بھترين ڏينھن آھي ) <ref>سنن ابوداؤد حديث نمبر 1765 </ref> 2. – ھي حج اڪبر وارو ڏينھن آھي : <br/> ابن عمر رضي الله تعالٰي عنھما بيان ڪن ٿا تہ نبي صلي الله عليه وسلم اس حج جي دوران جيڪو انھن ڪيو ھو يوم النحر( عيد الاضحي ) والري ڏينھن جمرات جي وچ ۾ بيھي ڪري فرمائڻ لڳا تہ حج اڪبر وارو ڏينھن آھي ۔ <ref>صحيح بخاري حديث نمبر 1742 </ref> نبي اڪرم صلي الله عليه وسلم فرمايو : يوم عرفہ ۽ يوم النحر ۽ ايام تشريق اسان اھل اسلام جي عيد جا ڏينھن آھن ۽ ھي سڀ کائڻ پيئڻ جا ڏينھن آھنن ۔ <ref>سنن ترمذي حديث نمبر 773 </ref> ==گيلري== [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] مسلمانن جي لاءِ دنيا ۾ ٽي عيدون آھن. [[File:Eid al adha compilation.jpg]] thumb|عيد]] | caption = From top: ''[[Eid prayers|Bayram Namazı]]'' in [[Istanbul]]; [[Qurban (Islamic ritual sacrifice)|Qurbani]] on Egyptian market; Feast in [[Ahvaz]], Iran; [[Muslims|Muslim]] children receiving [[Eidi (gift)|Eidi]]; Moroccan sheep prepared for sacrifice; Eid prayer in Albania ==پڻ ڏسو== [[:باب:اسلام]] * [[حج]] * [[عيد الفطر]] * [[ابراھيم عليه السلام]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{عيد}} {{اسلامي موڪلون}} {{حج جا موضوع}} {{ڪومنز زمرو|Eid ul-adha}} [[زمرو:عيد]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[زمرو:اسلامي مقدس ڏينھن]] [[زمرو:ايران ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:افغانستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ڀارت ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:بنگلاديش ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:پاڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ترڪي ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سري لنڪا ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سعودي عرب ۾ عام موڪلن جا ڏينهن]] [[زمرو:مصر ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ميانمار ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ازبڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:آذربائيجان ۾ عام موڪل جا ڏينهن]] ==حوالا== {{حوالا}} q0dpmcv5vz3pkjy0zox6exim5jrgz3a 319294 319293 2025-06-13T11:41:58Z Ibne maryam 17680 /* گيلري */ 319294 wikitext text/x-wiki {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|رمضان کانپوء يڪم شوال واري عيد لاء، ڏسو [[عيد الفطر]] }} {{Infobox holiday | holiday_name = عيد الاضحي | official_name = عيد الاضحيٰ (عربي) | image = Eid Blessings WDL6855.png | caption = سال 1730ع جو هڪ خطاطي جو نمونو جن تي عربي ۾ عيد الاضحي جي تبريڪ لکل آهي. | observedby = سڄي دنيا جا مسلمان | type = اسلامي تهوار | significance = الله جي حڪم جي تعميل ۾ ابراهيم عليه السلام جي پنهنجي پٽ جي قرباني ڏيڻ جي رضامندي جي ياد ۾ | begins = 10 ذوالحج | ends = 13 ذوالحج | date2025 = 6 - 10 جون، 2025ع | observances = نماز عيد، قرباني | relatedto = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾، [[حج]] جو فرض "وقوف عرفه" به هڪ ڏينهن پهريون 9 ذي الحج تي ڪيو ويندو آهي. | alt = | nickname = قرباني جي عيد، وڏي عيد | litcolor = | celebrations = عيد الاضحيٰ جي ٽي ڏينهن ۾ مسلمان قرباني ڪند آهن. | date = 9 ذوالحج | weekday = 3 | month = ذوالحج | scheduling = | duration = 3 days | frequency = هر هجري سال | firsttime = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] پنهنجي پٽ کي قرباني لاء پيش ڪيو ۽ [[الله]] هن جاء تي هڪ رڍ جي قرباني کي، قرباني طور قبول ڪيو. | startedby = [[محمد|رسول الله صلي الله عليه وآلهٖ وسلم]] هن کي [[الله]] حڪم موجب، ابراهيم عليه السلام جي قرباني جي ياد ۾ جاري ڪيو ۽ هن ڏينهن کي تهوار مقرر ڪيو. }} '''قرباني واري عيد''' يا '''عيد الاضحيٰ'''، هڪ اسلامي تهوار آهي، جيڪا قرباني جي روايت سان لاڳاپيل آهي، جيڪا مسلمان [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾ ملهائيندا آهن ۽ هي جو تهوار، قرباني لاء مقرر ڪيو ويو آھي. مسلمان ٻن طرح جون عيدون ملھائيندا آھن. ھڪ کي [[عيد الفطر]] ۽ ٻي کي عيد الاضحيٰ چيو ويندو آھي. عيد الاضحيٰ [[ذوالحج]] جي ڏھ تاريخ تي ملھائي ويندي آھي. ھڪ ڏينھن اڳ 9 ذوالحج جنهن کي "يوم عرفه" سڏيو وڃي ٿو، حاجي عرفات جي ميدان ۾ به پهچندا آهن، جيڪو حج جو لازم رڪن آھي. انس بن مالڪ فرمائن ٿا تہ، "جھالت جي دور ۾ ماڻھن سال ۾ ٻہ ڏينھن راند روند جي لاءِ مقرر ڪري ڇڏيا ھئا. رسول الله (صلي الله عليه وآلهٖ وسلم) جڏھن مديني منور تشريف آندي تہ ارشاد فرمايو، "ماڻھن جي راند روند جي لاءِ ٻہ ڏينھن مقرر ھيا، الله تعاليٰ انھن کي انھن کان بھتر ڏينھن، يعني عيدالفطر ۽ عيد الاضحيٰ ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آھي". <ref>سنن نسائي:جلد اول:حديث نمبر 1561 </ref> ذوالحج جي 9 تاريخ کي يوم عرفه يا عرفه جو ڏينهن سڏيندا آهن ۽ 10 ذوالحج کي يوم النحر يا قرباني جو ڏينهن سڏبو آهي ۽ 10، 11, 12 ۽ 13 ذوالحج کي ايام تشريق سڏيندا آهن.<ref name="آسان فقه"> - ڪتاب: آسان فقه، از: مولانا محمد يوسف اصلاحي، مترجم: محمد عاشق ڌامراھا، مھراڻ اڪيڊمي شڪارپور، جنوري 2002 - صہ 277 کان 282 </ref> عيد الاضحيٰ اسلام ۾ ٻن مکيه تہوارن مان ٻيو عيد الفطر سان گڏ آهي. اها هجري ڪئلينڊر جي آخري مهيني يعني 12هين مهيني، ذوالحج جي 10 تاريخ تي پوي ٿي.<ref>{{cite encyclopedia|title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions|url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|language=en|date=11 March 2025}}</ref> قرباني ۽ تڪبير (الله جي وڏائي بيان ڪرڻ) کي عام طور تي ايندڙ ٽن ڏينهن تائين اڳتي وڌايو ويندو آهي، جن کي تشريق جا ڏينهن چيو ويندو آهي. عيد الاضحيٰ کي ڪڏهن ڪڏهن "وڏي عيد" به چيو ويندو آهي، ڇاڪاڻ ته ان جي ملهائڻ کي 3 ڏينهن وڌيڪ وڌايو ويندو آهي.<ref name="Metro2020-07-31-01a2">{{cite web|url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid?|last1=Haigh|first1=Phil|date=31 July 2020|website=Metro|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|archive-date=2020-09-23|access-date=25 April 2021|quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> عيد الفطر وانگر، عيد جي نماز عيد الاضحيٰ جي صبح ادا ڪئي ويندي آهي، جنهن کان پوءِ ٻڪري، رڍ، ڳئون يا اٺ جي قرباني ادا ڪئي ويندي آهي. اسلامي روايت ۾، اهو ابراهيم جي پنهنجي پٽ، اسماعيل (عليه السلام) کي قربان ڪرڻ جي رضامندي کي خدا جي حڪم جي اطاعت جي عمل طور تي عزت ڏئي ٿو.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140|title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis|last1=Firestone|first1=Reuven|date=January 1990|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-0331-0}}</ref> حاجي عام طور تي عيد الاضحيٰ تي حج جو مناسڪ، يعني بيت الله جو طواف ۽ صفا ۽ مروه جي ٽڪرين جي درميان سعي ڪندا آهن، ان سان گڏ عيد جي ڏينهن ۽ ايندڙ ٻن ڏينهن جمرات (پٿر جيڪا ان جاء تي رکيل آهن جتي شيطان نافرني وسوسو وجهڻ جي ڪوشش ڪيو) تي رمي (ڪنڪريون مارڻ جو عمل) ادا ڪندا آهن. ==عيد جي نماز== عيد جي نماز ۾ ٻہ رڪعتون واجب شامل آهن ۽ ان جي صحيح ۽ واجب ھجڻ لاء ساڳيا شرط آھن جيڪي جمعي جي نماز جا آھن پر عيد جي نماز ۾ خطبو شرط ناھي جيڪو جمعي جي نماز ۾ لازمي شرط ھوندو آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد نماز ۾ خطبو سنت آھي. عيد جي نماز جو وقت سج نڪرڻ سان پيلاڻ جي ختم ٿيڻ بعد شروع ٿئي ٿو ۽ سج جي زوال تائين جاري رھي ٿو پر مستحب آھي تہ عيد نماز ۾ دير نہ ڪئي وڃي. اھا نماز اڪيلي سر نہ ٿي پڙھي سگھجي.<ref name="آسان فقه" /> ان جي قضا ڪانہ ٿيندي آهي. ھن نماز ۾ اذان ۽ اقامت نہ ٿيندي آهي. عيد نماز ۾ عورتن ۽ ٻارن کي شرڪت جي اجازت آهي، پر واجب نه آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد جو خطبو سنت آھي پر ان جو ٻڌڻ واجب آهي. خطبو نماز بعد پڙھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ٻہ خطبا پڙھڻ ۽ ٻنھي جي وچ ۾ جمعي جي نماز جي خطبي واري وقفي جيترو ويھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ==عيدالاضحي جون سنتون== عيد الضحي ج جي ڏينهن عيدگاھ وڃڻ کان پھريون ڪجهه نہ کائڻ سنت آھي. عيدگاھ وڃڻ وقت بلند آواز ۾ تڪبيرون پڙھڻ سنت آھي. == عيد الاضحيٰ جو ڏينهن == ٻي عيدالاضحي آھي جيڪا ڏھ ذي الحج جي ڏينھن ۾ آتي آھي ۽ ھي ٻنھي عيدن ۾ وڏي ۽ افضل عيد آھي ۽ حج جي مڪمل ٿيڻ کان بعد اچي ٿي جڏھن مسلمان حج مڪمل ڪري وٺن ٿا تو الله تعالٰي انھن کي معاف ڪرديتا آھي۔ ان لاءِ حج جي تڪميل يوم عرفہ ۾ وقوف عرفہ تي ٿيندي آھي جيڪو حج جو ھڪ عظيم رڪن آھي جيئن تہ نبي صلي الله عليه وسلم ڪا فرمان آھي: يوم عرفہ باھ کان آزادي جو ڏينھن آھي جنھن ۾ الله تعالٰي ھر شخص کي باھ کان آزادي ڏيندو آھي عرفات ۾ وقوف ڪرڻ وارن۽ ٻين ملڪن ۾ رھنڻ وارن مسلمانون کي بہ آزادي ملندي آھي ۔ 1. - ھي ڏينھن الله تعالٰي وٽ سڀ کان بھترين ڏينھن آھي : حافظ ابن قيم رحمه الله تعالٰي زاد المعاد ( 1 / 54 ) ۾ چون ٿا : [الله تعالٰي وٽ سڀ کان افضل ۽ بھتر ڏينھن يوم النحر ( عيدالاضحي ) جو ڏينھن آھي ۽ اھو حج اڪبر وارو ڏينھن آھي] ( نبي صلي الله عليه وسلم جو فرمان آھي : يقينن يوم النحر الله تعالٰي وٽ بھترين ڏينھن آھي ) <ref>سنن ابوداؤد حديث نمبر 1765 </ref> 2. – ھي حج اڪبر وارو ڏينھن آھي : <br/> ابن عمر رضي الله تعالٰي عنھما بيان ڪن ٿا تہ نبي صلي الله عليه وسلم اس حج جي دوران جيڪو انھن ڪيو ھو يوم النحر( عيد الاضحي ) والري ڏينھن جمرات جي وچ ۾ بيھي ڪري فرمائڻ لڳا تہ حج اڪبر وارو ڏينھن آھي ۔ <ref>صحيح بخاري حديث نمبر 1742 </ref> نبي اڪرم صلي الله عليه وسلم فرمايو : يوم عرفہ ۽ يوم النحر ۽ ايام تشريق اسان اھل اسلام جي عيد جا ڏينھن آھن ۽ ھي سڀ کائڻ پيئڻ جا ڏينھن آھنن ۔ <ref>سنن ترمذي حديث نمبر 773 </ref> ==گيلري== [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] [[File:Eid al adha compilation.jpg]] ==پڻ ڏسو== [[:باب:اسلام]] * [[حج]] * [[عيد الفطر]] * [[ابراھيم عليه السلام]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{عيد}} {{اسلامي موڪلون}} {{حج جا موضوع}} {{ڪومنز زمرو|Eid ul-adha}} [[زمرو:عيد]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[زمرو:اسلامي مقدس ڏينھن]] [[زمرو:ايران ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:افغانستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ڀارت ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:بنگلاديش ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:پاڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ترڪي ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سري لنڪا ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سعودي عرب ۾ عام موڪلن جا ڏينهن]] [[زمرو:مصر ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ميانمار ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ازبڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:آذربائيجان ۾ عام موڪل جا ڏينهن]] ==حوالا== {{حوالا}} 2pd423d2p2lf8qfmnn69ls6zkmza29f 319295 319294 2025-06-13T11:51:41Z Ibne maryam 17680 /* گيلري */ 319295 wikitext text/x-wiki {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|رمضان کانپوء يڪم شوال واري عيد لاء، ڏسو [[عيد الفطر]] }} {{Infobox holiday | holiday_name = عيد الاضحي | official_name = عيد الاضحيٰ (عربي) | image = Eid Blessings WDL6855.png | caption = سال 1730ع جو هڪ خطاطي جو نمونو جن تي عربي ۾ عيد الاضحي جي تبريڪ لکل آهي. | observedby = سڄي دنيا جا مسلمان | type = اسلامي تهوار | significance = الله جي حڪم جي تعميل ۾ ابراهيم عليه السلام جي پنهنجي پٽ جي قرباني ڏيڻ جي رضامندي جي ياد ۾ | begins = 10 ذوالحج | ends = 13 ذوالحج | date2025 = 6 - 10 جون، 2025ع | observances = نماز عيد، قرباني | relatedto = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾، [[حج]] جو فرض "وقوف عرفه" به هڪ ڏينهن پهريون 9 ذي الحج تي ڪيو ويندو آهي. | alt = | nickname = قرباني جي عيد، وڏي عيد | litcolor = | celebrations = عيد الاضحيٰ جي ٽي ڏينهن ۾ مسلمان قرباني ڪند آهن. | date = 9 ذوالحج | weekday = 3 | month = ذوالحج | scheduling = | duration = 3 days | frequency = هر هجري سال | firsttime = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] پنهنجي پٽ کي قرباني لاء پيش ڪيو ۽ [[الله]] هن جاء تي هڪ رڍ جي قرباني کي، قرباني طور قبول ڪيو. | startedby = [[محمد|رسول الله صلي الله عليه وآلهٖ وسلم]] هن کي [[الله]] حڪم موجب، ابراهيم عليه السلام جي قرباني جي ياد ۾ جاري ڪيو ۽ هن ڏينهن کي تهوار مقرر ڪيو. }} '''قرباني واري عيد''' يا '''عيد الاضحيٰ'''، هڪ اسلامي تهوار آهي، جيڪا قرباني جي روايت سان لاڳاپيل آهي، جيڪا مسلمان [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾ ملهائيندا آهن ۽ هي جو تهوار، قرباني لاء مقرر ڪيو ويو آھي. مسلمان ٻن طرح جون عيدون ملھائيندا آھن. ھڪ کي [[عيد الفطر]] ۽ ٻي کي عيد الاضحيٰ چيو ويندو آھي. عيد الاضحيٰ [[ذوالحج]] جي ڏھ تاريخ تي ملھائي ويندي آھي. ھڪ ڏينھن اڳ 9 ذوالحج جنهن کي "يوم عرفه" سڏيو وڃي ٿو، حاجي عرفات جي ميدان ۾ به پهچندا آهن، جيڪو حج جو لازم رڪن آھي. انس بن مالڪ فرمائن ٿا تہ، "جھالت جي دور ۾ ماڻھن سال ۾ ٻہ ڏينھن راند روند جي لاءِ مقرر ڪري ڇڏيا ھئا. رسول الله (صلي الله عليه وآلهٖ وسلم) جڏھن مديني منور تشريف آندي تہ ارشاد فرمايو، "ماڻھن جي راند روند جي لاءِ ٻہ ڏينھن مقرر ھيا، الله تعاليٰ انھن کي انھن کان بھتر ڏينھن، يعني عيدالفطر ۽ عيد الاضحيٰ ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آھي". <ref>سنن نسائي:جلد اول:حديث نمبر 1561 </ref> ذوالحج جي 9 تاريخ کي يوم عرفه يا عرفه جو ڏينهن سڏيندا آهن ۽ 10 ذوالحج کي يوم النحر يا قرباني جو ڏينهن سڏبو آهي ۽ 10، 11, 12 ۽ 13 ذوالحج کي ايام تشريق سڏيندا آهن.<ref name="آسان فقه"> - ڪتاب: آسان فقه، از: مولانا محمد يوسف اصلاحي، مترجم: محمد عاشق ڌامراھا، مھراڻ اڪيڊمي شڪارپور، جنوري 2002 - صہ 277 کان 282 </ref> عيد الاضحيٰ اسلام ۾ ٻن مکيه تہوارن مان ٻيو عيد الفطر سان گڏ آهي. اها هجري ڪئلينڊر جي آخري مهيني يعني 12هين مهيني، ذوالحج جي 10 تاريخ تي پوي ٿي.<ref>{{cite encyclopedia|title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions|url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|language=en|date=11 March 2025}}</ref> قرباني ۽ تڪبير (الله جي وڏائي بيان ڪرڻ) کي عام طور تي ايندڙ ٽن ڏينهن تائين اڳتي وڌايو ويندو آهي، جن کي تشريق جا ڏينهن چيو ويندو آهي. عيد الاضحيٰ کي ڪڏهن ڪڏهن "وڏي عيد" به چيو ويندو آهي، ڇاڪاڻ ته ان جي ملهائڻ کي 3 ڏينهن وڌيڪ وڌايو ويندو آهي.<ref name="Metro2020-07-31-01a2">{{cite web|url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid?|last1=Haigh|first1=Phil|date=31 July 2020|website=Metro|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|archive-date=2020-09-23|access-date=25 April 2021|quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> عيد الفطر وانگر، عيد جي نماز عيد الاضحيٰ جي صبح ادا ڪئي ويندي آهي، جنهن کان پوءِ ٻڪري، رڍ، ڳئون يا اٺ جي قرباني ادا ڪئي ويندي آهي. اسلامي روايت ۾، اهو ابراهيم جي پنهنجي پٽ، اسماعيل (عليه السلام) کي قربان ڪرڻ جي رضامندي کي خدا جي حڪم جي اطاعت جي عمل طور تي عزت ڏئي ٿو.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140|title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis|last1=Firestone|first1=Reuven|date=January 1990|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-0331-0}}</ref> حاجي عام طور تي عيد الاضحيٰ تي حج جو مناسڪ، يعني بيت الله جو طواف ۽ صفا ۽ مروه جي ٽڪرين جي درميان سعي ڪندا آهن، ان سان گڏ عيد جي ڏينهن ۽ ايندڙ ٻن ڏينهن جمرات (پٿر جيڪا ان جاء تي رکيل آهن جتي شيطان نافرني وسوسو وجهڻ جي ڪوشش ڪيو) تي رمي (ڪنڪريون مارڻ جو عمل) ادا ڪندا آهن. ==عيد جي نماز== عيد جي نماز ۾ ٻہ رڪعتون واجب شامل آهن ۽ ان جي صحيح ۽ واجب ھجڻ لاء ساڳيا شرط آھن جيڪي جمعي جي نماز جا آھن پر عيد جي نماز ۾ خطبو شرط ناھي جيڪو جمعي جي نماز ۾ لازمي شرط ھوندو آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد نماز ۾ خطبو سنت آھي. عيد جي نماز جو وقت سج نڪرڻ سان پيلاڻ جي ختم ٿيڻ بعد شروع ٿئي ٿو ۽ سج جي زوال تائين جاري رھي ٿو پر مستحب آھي تہ عيد نماز ۾ دير نہ ڪئي وڃي. اھا نماز اڪيلي سر نہ ٿي پڙھي سگھجي.<ref name="آسان فقه" /> ان جي قضا ڪانہ ٿيندي آهي. ھن نماز ۾ اذان ۽ اقامت نہ ٿيندي آهي. عيد نماز ۾ عورتن ۽ ٻارن کي شرڪت جي اجازت آهي، پر واجب نه آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد جو خطبو سنت آھي پر ان جو ٻڌڻ واجب آهي. خطبو نماز بعد پڙھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ٻہ خطبا پڙھڻ ۽ ٻنھي جي وچ ۾ جمعي جي نماز جي خطبي واري وقفي جيترو ويھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ==عيدالاضحي جون سنتون== عيد الضحي ج جي ڏينهن عيدگاھ وڃڻ کان پھريون ڪجهه نہ کائڻ سنت آھي. عيدگاھ وڃڻ وقت بلند آواز ۾ تڪبيرون پڙھڻ سنت آھي. == عيد الاضحيٰ جو ڏينهن == ٻي عيدالاضحي آھي جيڪا ڏھ ذي الحج جي ڏينھن ۾ آتي آھي ۽ ھي ٻنھي عيدن ۾ وڏي ۽ افضل عيد آھي ۽ حج جي مڪمل ٿيڻ کان بعد اچي ٿي جڏھن مسلمان حج مڪمل ڪري وٺن ٿا تو الله تعالٰي انھن کي معاف ڪرديتا آھي۔ ان لاءِ حج جي تڪميل يوم عرفہ ۾ وقوف عرفہ تي ٿيندي آھي جيڪو حج جو ھڪ عظيم رڪن آھي جيئن تہ نبي صلي الله عليه وسلم ڪا فرمان آھي: يوم عرفہ باھ کان آزادي جو ڏينھن آھي جنھن ۾ الله تعالٰي ھر شخص کي باھ کان آزادي ڏيندو آھي عرفات ۾ وقوف ڪرڻ وارن۽ ٻين ملڪن ۾ رھنڻ وارن مسلمانون کي بہ آزادي ملندي آھي ۔ 1. - ھي ڏينھن الله تعالٰي وٽ سڀ کان بھترين ڏينھن آھي : حافظ ابن قيم رحمه الله تعالٰي زاد المعاد ( 1 / 54 ) ۾ چون ٿا : [الله تعالٰي وٽ سڀ کان افضل ۽ بھتر ڏينھن يوم النحر ( عيدالاضحي ) جو ڏينھن آھي ۽ اھو حج اڪبر وارو ڏينھن آھي] ( نبي صلي الله عليه وسلم جو فرمان آھي : يقينن يوم النحر الله تعالٰي وٽ بھترين ڏينھن آھي ) <ref>سنن ابوداؤد حديث نمبر 1765 </ref> 2. – ھي حج اڪبر وارو ڏينھن آھي : <br/> ابن عمر رضي الله تعالٰي عنھما بيان ڪن ٿا تہ نبي صلي الله عليه وسلم اس حج جي دوران جيڪو انھن ڪيو ھو يوم النحر( عيد الاضحي ) والري ڏينھن جمرات جي وچ ۾ بيھي ڪري فرمائڻ لڳا تہ حج اڪبر وارو ڏينھن آھي ۔ <ref>صحيح بخاري حديث نمبر 1742 </ref> نبي اڪرم صلي الله عليه وسلم فرمايو : يوم عرفہ ۽ يوم النحر ۽ ايام تشريق اسان اھل اسلام جي عيد جا ڏينھن آھن ۽ ھي سڀ کائڻ پيئڻ جا ڏينھن آھنن ۔ <ref>سنن ترمذي حديث نمبر 773 </ref> ==گيلري== [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] مٿان کان: ترڪي جي شهر استنبول ۾ عيد جي نماز، مصر ۾ قرباني جو منظر، ايران جي شهر اهواز ۾ عيد جو تهوار؛ ٻارن کي عيد جو تحفو (عيدي) ملي رهيو آهي. مراڪش ۾ قرباني لاءِ مخصوص ڪيل رڍ، البانيا ۾ عيد جي نماز ادا ڪن جو منظر. [[File:Eid al adha compilation.jpg]] ==پڻ ڏسو== [[:باب:اسلام]] * [[حج]] * [[عيد الفطر]] * [[ابراھيم عليه السلام]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{عيد}} {{اسلامي موڪلون}} {{حج جا موضوع}} {{ڪومنز زمرو|Eid ul-adha}} [[زمرو:عيد]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[زمرو:اسلامي مقدس ڏينھن]] [[زمرو:ايران ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:افغانستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ڀارت ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:بنگلاديش ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:پاڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ترڪي ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سري لنڪا ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سعودي عرب ۾ عام موڪلن جا ڏينهن]] [[زمرو:مصر ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ميانمار ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ازبڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:آذربائيجان ۾ عام موڪل جا ڏينهن]] ==حوالا== {{حوالا}} r4uudf390x1mjoub463e8axilq9odzm 319296 319295 2025-06-13T11:55:39Z Ibne maryam 17680 /* گيلري */ 319296 wikitext text/x-wiki {{Short description|Islamic holiday}} {{Hatnote|رمضان کانپوء يڪم شوال واري عيد لاء، ڏسو [[عيد الفطر]] }} {{Infobox holiday | holiday_name = عيد الاضحي | official_name = عيد الاضحيٰ (عربي) | image = Eid Blessings WDL6855.png | caption = سال 1730ع جو هڪ خطاطي جو نمونو جن تي عربي ۾ عيد الاضحي جي تبريڪ لکل آهي. | observedby = سڄي دنيا جا مسلمان | type = اسلامي تهوار | significance = الله جي حڪم جي تعميل ۾ ابراهيم عليه السلام جي پنهنجي پٽ جي قرباني ڏيڻ جي رضامندي جي ياد ۾ | begins = 10 ذوالحج | ends = 13 ذوالحج | date2025 = 6 - 10 جون، 2025ع | observances = نماز عيد، قرباني | relatedto = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾، [[حج]] جو فرض "وقوف عرفه" به هڪ ڏينهن پهريون 9 ذي الحج تي ڪيو ويندو آهي. | alt = | nickname = قرباني جي عيد، وڏي عيد | litcolor = | celebrations = عيد الاضحيٰ جي ٽي ڏينهن ۾ مسلمان قرباني ڪند آهن. | date = 9 ذوالحج | weekday = 3 | month = ذوالحج | scheduling = | duration = 3 days | frequency = هر هجري سال | firsttime = [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] پنهنجي پٽ کي قرباني لاء پيش ڪيو ۽ [[الله]] هن جاء تي هڪ رڍ جي قرباني کي، قرباني طور قبول ڪيو. | startedby = [[محمد|رسول الله صلي الله عليه وآلهٖ وسلم]] هن کي [[الله]] حڪم موجب، ابراهيم عليه السلام جي قرباني جي ياد ۾ جاري ڪيو ۽ هن ڏينهن کي تهوار مقرر ڪيو. }} '''قرباني واري عيد''' يا '''عيد الاضحيٰ'''، هڪ اسلامي تهوار آهي، جيڪا قرباني جي روايت سان لاڳاپيل آهي، جيڪا مسلمان [[اسلام ۾ ابراهيم|ابراهيم عليه السلام]] جي قرباني جي ياد ۾ ملهائيندا آهن ۽ هي جو تهوار، قرباني لاء مقرر ڪيو ويو آھي. مسلمان ٻن طرح جون عيدون ملھائيندا آھن. ھڪ کي [[عيد الفطر]] ۽ ٻي کي عيد الاضحيٰ چيو ويندو آھي. عيد الاضحيٰ [[ذوالحج]] جي ڏھ تاريخ تي ملھائي ويندي آھي. ھڪ ڏينھن اڳ 9 ذوالحج جنهن کي "يوم عرفه" سڏيو وڃي ٿو، حاجي عرفات جي ميدان ۾ به پهچندا آهن، جيڪو حج جو لازم رڪن آھي. انس بن مالڪ فرمائن ٿا تہ، "جھالت جي دور ۾ ماڻھن سال ۾ ٻہ ڏينھن راند روند جي لاءِ مقرر ڪري ڇڏيا ھئا. رسول الله (صلي الله عليه وآلهٖ وسلم) جڏھن مديني منور تشريف آندي تہ ارشاد فرمايو، "ماڻھن جي راند روند جي لاءِ ٻہ ڏينھن مقرر ھيا، الله تعاليٰ انھن کي انھن کان بھتر ڏينھن، يعني عيدالفطر ۽ عيد الاضحيٰ ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آھي". <ref>سنن نسائي:جلد اول:حديث نمبر 1561 </ref> ذوالحج جي 9 تاريخ کي يوم عرفه يا عرفه جو ڏينهن سڏيندا آهن ۽ 10 ذوالحج کي يوم النحر يا قرباني جو ڏينهن سڏبو آهي ۽ 10، 11, 12 ۽ 13 ذوالحج کي ايام تشريق سڏيندا آهن.<ref name="آسان فقه"> - ڪتاب: آسان فقه، از: مولانا محمد يوسف اصلاحي، مترجم: محمد عاشق ڌامراھا، مھراڻ اڪيڊمي شڪارپور، جنوري 2002 - صہ 277 کان 282 </ref> عيد الاضحيٰ اسلام ۾ ٻن مکيه تہوارن مان ٻيو عيد الفطر سان گڏ آهي. اها هجري ڪئلينڊر جي آخري مهيني يعني 12هين مهيني، ذوالحج جي 10 تاريخ تي پوي ٿي.<ref>{{cite encyclopedia|title=Eid al-Adha {{!}} Meaning, Observances, & Traditions|url=https://www.britannica.com/topic/Eid-al-Adha|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|language=en|date=11 March 2025}}</ref> قرباني ۽ تڪبير (الله جي وڏائي بيان ڪرڻ) کي عام طور تي ايندڙ ٽن ڏينهن تائين اڳتي وڌايو ويندو آهي، جن کي تشريق جا ڏينهن چيو ويندو آهي. عيد الاضحيٰ کي ڪڏهن ڪڏهن "وڏي عيد" به چيو ويندو آهي، ڇاڪاڻ ته ان جي ملهائڻ کي 3 ڏينهن وڌيڪ وڌايو ويندو آهي.<ref name="Metro2020-07-31-01a2">{{cite web|url=https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|title=What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid?|last1=Haigh|first1=Phil|date=31 July 2020|website=Metro|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923074640/https://metro.co.uk/2018/08/21/why-eid-ul-adha-referred-big-eid-7865194/|archive-date=2020-09-23|access-date=25 April 2021|quote=Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as 'Big Eid' while Eid al Fitr can be known as 'Lesser Eid'. Eid al-Kabir means 'Greater Eid' and is used in Yemen, Syria, and North Africa, while other translations of 'Large Eid' are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi. This distinction is also known in the Arab world, but by calling 'Bari Eid' bari, this Eid is already disadvantaged. It is the 'other Eid'. 'Bari Eid', or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. 'Bari Eid' brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is a reminder of the Abrahamic sacrifice, while 'Choti Eid' commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.}}</ref> عيد الفطر وانگر، عيد جي نماز عيد الاضحيٰ جي صبح ادا ڪئي ويندي آهي، جنهن کان پوءِ ٻڪري، رڍ، ڳئون يا اٺ جي قرباني ادا ڪئي ويندي آهي. اسلامي روايت ۾، اهو ابراهيم جي پنهنجي پٽ، اسماعيل (عليه السلام) کي قربان ڪرڻ جي رضامندي کي خدا جي حڪم جي اطاعت جي عمل طور تي عزت ڏئي ٿو.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&dq=Others+refer+to+either+Isaac+or+Ishmael+with+the+honorific+title+(+laqab+)+%22+Sacrifice+of+God+%22+attached+to+the+name.&pg=PA140|title=Journeys in Holy Lands: The Evolution of the Abraham-Ishmael Legends in Islamic Exegesis|last1=Firestone|first1=Reuven|date=January 1990|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-0331-0}}</ref> حاجي عام طور تي عيد الاضحيٰ تي حج جو مناسڪ، يعني بيت الله جو طواف ۽ صفا ۽ مروه جي ٽڪرين جي درميان سعي ڪندا آهن، ان سان گڏ عيد جي ڏينهن ۽ ايندڙ ٻن ڏينهن جمرات (پٿر جيڪا ان جاء تي رکيل آهن جتي شيطان نافرني وسوسو وجهڻ جي ڪوشش ڪيو) تي رمي (ڪنڪريون مارڻ جو عمل) ادا ڪندا آهن. ==عيد جي نماز== عيد جي نماز ۾ ٻہ رڪعتون واجب شامل آهن ۽ ان جي صحيح ۽ واجب ھجڻ لاء ساڳيا شرط آھن جيڪي جمعي جي نماز جا آھن پر عيد جي نماز ۾ خطبو شرط ناھي جيڪو جمعي جي نماز ۾ لازمي شرط ھوندو آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد نماز ۾ خطبو سنت آھي. عيد جي نماز جو وقت سج نڪرڻ سان پيلاڻ جي ختم ٿيڻ بعد شروع ٿئي ٿو ۽ سج جي زوال تائين جاري رھي ٿو پر مستحب آھي تہ عيد نماز ۾ دير نہ ڪئي وڃي. اھا نماز اڪيلي سر نہ ٿي پڙھي سگھجي.<ref name="آسان فقه" /> ان جي قضا ڪانہ ٿيندي آهي. ھن نماز ۾ اذان ۽ اقامت نہ ٿيندي آهي. عيد نماز ۾ عورتن ۽ ٻارن کي شرڪت جي اجازت آهي، پر واجب نه آھي.<ref name="آسان فقه" /> عيد جو خطبو سنت آھي پر ان جو ٻڌڻ واجب آهي. خطبو نماز بعد پڙھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ٻہ خطبا پڙھڻ ۽ ٻنھي جي وچ ۾ جمعي جي نماز جي خطبي واري وقفي جيترو ويھڻ سنت آھي.<ref name="آسان فقه" /> ==عيدالاضحي جون سنتون== عيد الضحي ج جي ڏينهن عيدگاھ وڃڻ کان پھريون ڪجهه نہ کائڻ سنت آھي. عيدگاھ وڃڻ وقت بلند آواز ۾ تڪبيرون پڙھڻ سنت آھي. == عيد الاضحيٰ جو ڏينهن == ٻي عيدالاضحي آھي جيڪا ڏھ ذي الحج جي ڏينھن ۾ آتي آھي ۽ ھي ٻنھي عيدن ۾ وڏي ۽ افضل عيد آھي ۽ حج جي مڪمل ٿيڻ کان بعد اچي ٿي جڏھن مسلمان حج مڪمل ڪري وٺن ٿا تو الله تعالٰي انھن کي معاف ڪرديتا آھي۔ ان لاءِ حج جي تڪميل يوم عرفہ ۾ وقوف عرفہ تي ٿيندي آھي جيڪو حج جو ھڪ عظيم رڪن آھي جيئن تہ نبي صلي الله عليه وسلم ڪا فرمان آھي: يوم عرفہ باھ کان آزادي جو ڏينھن آھي جنھن ۾ الله تعالٰي ھر شخص کي باھ کان آزادي ڏيندو آھي عرفات ۾ وقوف ڪرڻ وارن۽ ٻين ملڪن ۾ رھنڻ وارن مسلمانون کي بہ آزادي ملندي آھي ۔ 1. - ھي ڏينھن الله تعالٰي وٽ سڀ کان بھترين ڏينھن آھي : حافظ ابن قيم رحمه الله تعالٰي زاد المعاد ( 1 / 54 ) ۾ چون ٿا : [الله تعالٰي وٽ سڀ کان افضل ۽ بھتر ڏينھن يوم النحر ( عيدالاضحي ) جو ڏينھن آھي ۽ اھو حج اڪبر وارو ڏينھن آھي] ( نبي صلي الله عليه وسلم جو فرمان آھي : يقينن يوم النحر الله تعالٰي وٽ بھترين ڏينھن آھي ) <ref>سنن ابوداؤد حديث نمبر 1765 </ref> 2. – ھي حج اڪبر وارو ڏينھن آھي : <br/> ابن عمر رضي الله تعالٰي عنھما بيان ڪن ٿا تہ نبي صلي الله عليه وسلم اس حج جي دوران جيڪو انھن ڪيو ھو يوم النحر( عيد الاضحي ) والري ڏينھن جمرات جي وچ ۾ بيھي ڪري فرمائڻ لڳا تہ حج اڪبر وارو ڏينھن آھي ۔ <ref>صحيح بخاري حديث نمبر 1742 </ref> نبي اڪرم صلي الله عليه وسلم فرمايو : يوم عرفہ ۽ يوم النحر ۽ ايام تشريق اسان اھل اسلام جي عيد جا ڏينھن آھن ۽ ھي سڀ کائڻ پيئڻ جا ڏينھن آھنن ۔ <ref>سنن ترمذي حديث نمبر 773 </ref> ==گيلري== [[File:Eid ul-Fitr praying in Grand Mosque of Urmia - 1926.jpg|thumb|280px|عيد نماز جو ھڪ منظر]] مٿان کان، کاٻي کان ساڄي: [[ترڪي]] جي شهر [[استنبول]] ۾ عيد جي نماز، [[قاهره]]، [[مصر]] ۾ قرباني جو منظر، [[ايران]] جي شهر اهواز ۾ عيد جي تقريب ٻارن کي عيد جو تحفو، عيدي ڏيڻ جو منظر، [[مراڪش]] ۾ قرباني لاءِ مخصوص ڪيل رڍ، [[البانيا]] ۾ عيد جي نماز ادا ڪن جو منظر. [[File:Eid al adha compilation.jpg]] ==پڻ ڏسو== [[:باب:اسلام]] * [[حج]] * [[عيد الفطر]] * [[ابراھيم عليه السلام]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{عيد}} {{اسلامي موڪلون}} {{حج جا موضوع}} {{ڪومنز زمرو|Eid ul-adha}} [[زمرو:عيد]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[زمرو:اسلامي مقدس ڏينھن]] [[زمرو:ايران ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:افغانستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ڀارت ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:بنگلاديش ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:پاڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ترڪي ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سري لنڪا ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:سعودي عرب ۾ عام موڪلن جا ڏينهن]] [[زمرو:مصر ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ميانمار ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:ازبڪستان ۾ عام موڪلون]] [[زمرو:آذربائيجان ۾ عام موڪل جا ڏينهن]] ==حوالا== {{حوالا}} iph38xwsmp812ulnhif5yhxo6tybkpn 0 37969 319210 318594 2025-06-12T19:34:41Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319210 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Gold-crystals.jpg | subdivision_type = حالت (STP تي) | subdivision_name = سالڊ | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 79 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 18, 32, 18, 1 | seat_type = وجود | seat = شروع کان (primordial) | seat1_type = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | seat1 = 2.54 (پالنگ اسڪيل) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = 3243°K<br>2970°C | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 =1337.33°K<br>1064°C | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 12.55 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 342 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 25.418 جول في مول.ڪيلون | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 196.97 | subdivision_name3 = 11 | subdivision_name4 = 6 | subdivision_name5 = d-block | subdivision_name6 = [[زينون|Xe]] 4f14 5d10 6s1 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 144 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي | established_date2 = پهرين: 890.1 ڪلو جول في مول<br>ٻئي: 1980 ڪلو جول في مول | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: 3+, 3-, 2-, 1-, 1+, 2+, 5+ | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date =19.283 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر<br>17.31 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر (Liquid at M.P) | name = سون يا گولڊ | official_name = Aurum | native_name = <small>₇₉</small>Au | government_type = | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | image_blank_emblem = File:Gold.svg | blank_emblem_type = نشان }} '''سون''' يا '''گولڊ''' (Gold) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان '''Au''' (لاطيني Aurum مان) ۽ ايٽمي نمبر '''79''' آهي. ان جي خالص شڪل ۾، اهو هڪ روشن، ٿورو نارنگي-پيلو، گهاٽو، نرم ۽ لچڪدار ڌاتو آهي. ڪيميائي طور تي، سون هڪ منتقلي ڌاتو، گروپ 11 جو هڪ عنصر ۽ نوبل ڌاتو مان هڪ آهي. اهو عنصرن جي رد عمل واري جدول ۾ ٻيو گهٽ ۾ گهٽ هجڻ ڪري، گهٽ ۾ گهٽ رد عمل ڪندڙ ڪيميائي عنصرن مان هڪ آهي. اهو معياري حالتن ۾ مضبوط آهي. سون اڪثر ڪري آزاد عنصر (اصلي حالت) ۾، نگٽس يا داڻن جي طور تي، پٿرن، رڳن ۽ جلو جي ذخيرن ۾ ٿئي ٿو. اهو هڪ مضبوط حل سيريز ۾ ٿئي ٿو جنهن ۾ اصلي عنصر چاندي (جيئن اليڪٽرم ۾)، قدرتي طور تي ٻين ڌاتو جهڙوڪ ٽامي ۽ پيليڊيم سان ملايو ويندو آهي، ۽ معدني شموليت جهڙوڪ پائرائٽ اندر. گهٽ عام طور تي، اهو معدنيات ۾ سون جي مرکبن جي طور تي ٿئي ٿو، اڪثر ڪري ٽيليوريم (سون ٽيليورائيڊس) سان. سون گھڻن تيزابن جي مزاحمتي آهي، جيتوڻيڪ اهو ايڪوا ريگيا (نائيٽرڪ ايسڊ ۽ هائيڊروڪلورڪ ايسڊ جو مرکب) ۾ حل ٿئي ٿو، هڪ حل ٿيندڙ ٽيٽرا ڪلورواوريٽ اينيون ٺاهيندو آهي. سون صرف نائٽرڪ ايسڊ ۾ حل نه ٿيندو آهي، جيڪو چاندي ۽ بنيادي ڌاتو کي حل ڪري ٿو، هڪ ملڪيت جيڪا ڊگهي عرصي کان سون کي صاف ڪرڻ ۽ ڌاتو جي شين ۾ سون جي موجودگي جي تصديق ڪرڻ لاءِ استعمال ڪئي ويندي آهي، جنهن جي ڪري 'ايڊ ٽيسٽ' جي اصطلاح پيدا ٿئي ٿي. سون سائانائيڊ جي الڪائن محلولن ۾ حل ٿئي ٿو، جيڪي کان کني ۽ اليڪٽروپليٽنگ ۾ استعمال ٿيندا آهن. سون پاري ۾ پڻ حل ٿئي ٿو، املگام مصر ٺاهيندو آهي، ۽ جيئن ته سون صرف هڪ محلول طور ڪم ڪري ٿو، اهو ڪيميائي رد عمل ناهي. سون تي گھڻا تيزاب اثر نه ڪندا آهن، جيتوڻيڪ اهو "شاهي پاڻي" (Aqua Regia؛ نائٽرڪ ايسڊ ۽ هائيڊروڪلورڪ ايسڊ جو مرڪب) ۾ گھلندو آهي، ۽ حل ٿيندڙ ٽيٽرا ڪلورواوريٽ اينيون ٺاهيندو آهي. سون صرف نائٽرڪ ايسڊ ۾ گھلڻ وارو ناهي، جيڪو چاندي ۽ بنيادي ڌاتو کي گھلائيندو آهي، هڪ خاصيت جيڪا ڊگهي عرصي کان سون کي صاف ڪرڻ ۽ ڌاتو جي شين ۾ سون جي موجودگي جي تصديق ڪرڻ لاءِ استعمال ٿيندي آهي، جنهن جي ڪري 'ايڊ ٽيسٽ' جي اصطلاح کي جنم ڏنو ويندو آهي. سون سائانائيڊ جي الڪلين محلولن ۾ گھلندو آهي، جيڪي کان کني ۽ اليڪٽروپليٽنگ ۾ استعمال ٿيندا آهن. سون پاري ۾ به گھلندو آهي، املگام مصر ٺاهيندو آهي، ۽ جيئن ته سون صرف هڪ محلول جي طور تي ڪم ڪري ٿو، اهو ڪيميائي رد عمل ناهي. هڪ نسبتاً غير رد عمل واري (inert) تت طور،<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=VeJmDAAAQBAJ&pg=PA4|title=The Monetary History of Gold: A Documentary History, 1660–1999|last=Duckenfield|first=Mark|date=2016|publisher=Routledge|isbn=978-1-315-47612-4|page=4|quote=Its scarcity makes it a useful store of value; however, its relative rarity reduced its utility as a currency, especially for transactions in small denominations.}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=M6aZBwAAQBAJ&pg=PT53|title=Museums, Objects, and Collections: A Cultural Study|last=Pearce|first=Susan M.|date=1993|publisher=Smithsonian Books|isbn=978-1-58834-517-2|page=53|quote=Its scarcity makes it a useful store of value; however, its relative rarity reduced its utility as a currency, especially for transactions in small denominations. ... Rarity is, nevertheless, in itself a source of value, and so is the degree of difficulty which surrounds the winning of the raw material, especially if it is exotic and has to be brought some distance. Gold is, geologically, a relatively rare material on Earth and occurs only in specific places which are remote from most other places.}}</ref> سون هڪ قيمتي ڌاتو آهي جيڪو رڪارڊ ٿيل تاريخ ۾ سڪن، زيورن ۽ فن جي ٻين ڪمن لاءِ استعمال ڪيو ويو آهي. ماضي ۾، سون جو معيار اڪثر ڪري مالي پاليسي جي طور تي لاڳو ڪيو ويندو هو. 1930ع جي ڏهاڪي ۾ سون جي سڪن کي گردش ڪندڙ ڪرنسي جي طور تي ٺهڻ بند ڪيو ويو ۽ 1971ع کان پوءِ عالمي سون جي معيار کي فيٽ ڪرنسي سسٽم لاءِ ڇڏي ڏنو ويو. سال 2023ع ۾، دنيا جو سڀ کان وڏو سون پيدا ڪندڙ ملڪ چين هو، ان کان پوءِ روس ۽ آسٽريليا هئا.<ref name="Gold Production-202322">{{cite web|url=https://www.gold.org/goldhub/data/gold-production-by-country|title=Gold Production & Mining Data by Country|date=7 June 2023}}</ref> 2020ع تائين، دريافت ٿيل سون جي مقدار 2,01,296 ٽن آهي.<ref>{{cite web|url=https://www.gold.org/goldhub/data/above-ground-stocks|title=Above-ground stocks|publisher=gold.org|access-date=18 October 2021}}</ref> اهو هڪ مڪعب جي برابر آهي، جنهن جي هر پاسي جي ماپ تقريباً 21.7 ميٽر (71 فوٽ) آهي. دنيا ۾ پيدا ٿيندڙ نئين سون جو استعمال زيورن ۾ تقريباً 50 سيڪڙو، سيڙپڪاري ۾ %40 ۽ صنعتي استعمال ۾ %10 آهي.<ref name="Soos-201122">{{cite news|url=http://oilprice.com/Metals/Gold/Gold-Mining-Boom-Increasing-Mercury-Pollution-Risk.html|title=Gold Mining Boom Increasing Mercury Pollution Risk|last=Soos|first=Andy|date=6 January 2011|work=Advanced Media Solutions, Inc.|access-date=26 March 2011|publisher=Oilprice.com}}</ref> سون جي تار ۽ پتلي چادر وانگر ڇڪڻ جي صلاحيت، سنکنرن ۽ ٻين اڪثر ڪيميائي رد عملن جي مزاحمت، ۽ انهي سان گڏ بجلي جي چالکائي، سڀني قسمن جي ڪمپيوٽرائيزڊ ڊوائيسز ۾ سنکنرن جي مزاحمتي برقي ڪنيڪٽرن ۾ ان جي مسلسل استعمال جو سبب بڻيا آهن. (ان جو مکيه صنعتي استعمال). سون کي انفراريڊ شيلڊنگ، رنگين شيشي جي پيداوار، سون جو ڊيزائن ٺاهڻ، ۽ ڏندن جي بحالي ۾ پڻ استعمال ڪيو ويندو آهي. ڪجهه سون جي لوڻ اڃا تائين دوائن ۾ سوزش مخالف ايجنٽ طور استعمال ڪيا ويندا آهن. ھڪ ڌاتو آھي جنھن کي قديم کان زماني زيور طور استعمال ڪيو وڃي ٿو. سون جو رنگ سونھري ٿيندو آھي. سون ٻين ڌاتن جھڙوڪ [[لوھ]]، چاندي، ٽامي وغيره کان وڌيڪ مھانگو آھي. ==طب== [[فائل:Dubai-Gold-Souq-4.JPG|alt=File|کاٻو|thumb]] سون کي عربي ۾ '''ذهب'''، فارسي ۾ '''طلازر'''، ھندي ۽ ٻين مقامي ٻولين ۾ '''سونا'''، '''عقيان'''، آبريز، زرشمس ۽ مکنون چوندا آهن. طبي لحاظ کان ان جو اثر معتدل گرميءَ وارو آھي. اھو ھڪ چلڪڻي گهاٽي هيڊي رنگ جو ڌاتو آهي.طبي خاصيت مطابق هن جا ورق يا ڪشتو دل ۽ دماغ کي خوش ڪن ٿا. جگر، معدي، گردن ۽ ذهن کي طاقت ڏين ٿا. ماليخوليا ۽ سوداوي بيمارين ۾ مفيد آهي. بدن کي ٿلهو ڪري قوت باهه کي وڌائي ٿو. گردي ۽ مثاني جي پٿري، بواسير جي رت، فالـج، لقوي، عضون جي استرخاءِ لاءِ فائدي وارو آهي. هن جو سرمون اک جي روشنائي وڌائي، ڌنڌ ۽ ڦلي کي هٽائي ٿو..<ref>ڪتاب فرھنگ جعفري :؛ ليکڪ: حڪيم محمد جعفر؛ايڊيشن: 2007؛ پبلشر: سنڌي ادبي بورڊ ڄامشورو</ref> ==پڻ ڏسو== * [[آئسوٽوپ]] * [[دوري جدول]] * [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو؛ڪاپر گروپ]] irnsgds8w71lnts01kqggq31nceyu8j 319211 319210 2025-06-12T19:35:02Z Ibne maryam 17680 319211 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Gold-crystals.jpg | subdivision_type = حالت (STP تي) | subdivision_name = سالڊ | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 79 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 18, 32, 18, 1 | seat_type = وجود | seat = شروع کان (primordial) | seat1_type = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | seat1 = 2.54 (پالنگ اسڪيل) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = 3243°K<br>2970°C | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 =1337.33°K<br>1064°C | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 12.55 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 342 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 25.418 جول في مول.ڪيلون | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 196.97 | subdivision_name3 = 11 | subdivision_name4 = 6 | subdivision_name5 = d-block | subdivision_name6 = [[زينون|Xe]] 4f14 5d10 6s1 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 144 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي | established_date2 = پهرين: 890.1 ڪلو جول في مول<br>ٻئي: 1980 ڪلو جول في مول | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: 3+, 3-, 2-, 1-, 1+, 2+, 5+ | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date =19.283 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر<br>17.31 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر (Liquid at M.P) | name = سون يا گولڊ | official_name = Aurum | native_name = <small>₇₉</small>Au | government_type = | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | image_blank_emblem = File:Gold.svg | blank_emblem_type = نشان }} '''سون''' يا '''گولڊ''' (Gold) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان '''Au''' (لاطيني Aurum مان) ۽ ايٽمي نمبر '''79''' آهي. ان جي خالص شڪل ۾، اهو هڪ روشن، ٿورو نارنگي-پيلو، گهاٽو، نرم ۽ لچڪدار ڌاتو آهي. ڪيميائي طور تي، سون هڪ منتقلي ڌاتو، گروپ 11 جو هڪ عنصر ۽ نوبل ڌاتو مان هڪ آهي. اهو عنصرن جي رد عمل واري جدول ۾ ٻيو گهٽ ۾ گهٽ هجڻ ڪري، گهٽ ۾ گهٽ رد عمل ڪندڙ ڪيميائي عنصرن مان هڪ آهي. اهو معياري حالتن ۾ مضبوط آهي. سون اڪثر ڪري آزاد عنصر (اصلي حالت) ۾، نگٽس يا داڻن جي طور تي، پٿرن، رڳن ۽ جلو جي ذخيرن ۾ ٿئي ٿو. اهو هڪ مضبوط حل سيريز ۾ ٿئي ٿو جنهن ۾ اصلي عنصر چاندي (جيئن اليڪٽرم ۾)، قدرتي طور تي ٻين ڌاتو جهڙوڪ ٽامي ۽ پيليڊيم سان ملايو ويندو آهي، ۽ معدني شموليت جهڙوڪ پائرائٽ اندر. گهٽ عام طور تي، اهو معدنيات ۾ سون جي مرکبن جي طور تي ٿئي ٿو، اڪثر ڪري ٽيليوريم (سون ٽيليورائيڊس) سان. سون گھڻن تيزابن جي مزاحمتي آهي، جيتوڻيڪ اهو ايڪوا ريگيا (نائيٽرڪ ايسڊ ۽ هائيڊروڪلورڪ ايسڊ جو مرکب) ۾ حل ٿئي ٿو، هڪ حل ٿيندڙ ٽيٽرا ڪلورواوريٽ اينيون ٺاهيندو آهي. سون صرف نائٽرڪ ايسڊ ۾ حل نه ٿيندو آهي، جيڪو چاندي ۽ بنيادي ڌاتو کي حل ڪري ٿو، هڪ ملڪيت جيڪا ڊگهي عرصي کان سون کي صاف ڪرڻ ۽ ڌاتو جي شين ۾ سون جي موجودگي جي تصديق ڪرڻ لاءِ استعمال ڪئي ويندي آهي، جنهن جي ڪري 'ايڊ ٽيسٽ' جي اصطلاح پيدا ٿئي ٿي. سون سائانائيڊ جي الڪائن محلولن ۾ حل ٿئي ٿو، جيڪي کان کني ۽ اليڪٽروپليٽنگ ۾ استعمال ٿيندا آهن. سون پاري ۾ پڻ حل ٿئي ٿو، املگام مصر ٺاهيندو آهي، ۽ جيئن ته سون صرف هڪ محلول طور ڪم ڪري ٿو، اهو ڪيميائي رد عمل ناهي. سون تي گھڻا تيزاب اثر نه ڪندا آهن، جيتوڻيڪ اهو "شاهي پاڻي" (Aqua Regia؛ نائٽرڪ ايسڊ ۽ هائيڊروڪلورڪ ايسڊ جو مرڪب) ۾ گھلندو آهي، ۽ حل ٿيندڙ ٽيٽرا ڪلورواوريٽ اينيون ٺاهيندو آهي. سون صرف نائٽرڪ ايسڊ ۾ گھلڻ وارو ناهي، جيڪو چاندي ۽ بنيادي ڌاتو کي گھلائيندو آهي، هڪ خاصيت جيڪا ڊگهي عرصي کان سون کي صاف ڪرڻ ۽ ڌاتو جي شين ۾ سون جي موجودگي جي تصديق ڪرڻ لاءِ استعمال ٿيندي آهي، جنهن جي ڪري 'ايڊ ٽيسٽ' جي اصطلاح کي جنم ڏنو ويندو آهي. سون سائانائيڊ جي الڪلين محلولن ۾ گھلندو آهي، جيڪي کان کني ۽ اليڪٽروپليٽنگ ۾ استعمال ٿيندا آهن. سون پاري ۾ به گھلندو آهي، املگام مصر ٺاهيندو آهي، ۽ جيئن ته سون صرف هڪ محلول جي طور تي ڪم ڪري ٿو، اهو ڪيميائي رد عمل ناهي. هڪ نسبتاً غير رد عمل واري (inert) تت طور،<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=VeJmDAAAQBAJ&pg=PA4|title=The Monetary History of Gold: A Documentary History, 1660–1999|last=Duckenfield|first=Mark|date=2016|publisher=Routledge|isbn=978-1-315-47612-4|page=4|quote=Its scarcity makes it a useful store of value; however, its relative rarity reduced its utility as a currency, especially for transactions in small denominations.}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=M6aZBwAAQBAJ&pg=PT53|title=Museums, Objects, and Collections: A Cultural Study|last=Pearce|first=Susan M.|date=1993|publisher=Smithsonian Books|isbn=978-1-58834-517-2|page=53|quote=Its scarcity makes it a useful store of value; however, its relative rarity reduced its utility as a currency, especially for transactions in small denominations. ... Rarity is, nevertheless, in itself a source of value, and so is the degree of difficulty which surrounds the winning of the raw material, especially if it is exotic and has to be brought some distance. Gold is, geologically, a relatively rare material on Earth and occurs only in specific places which are remote from most other places.}}</ref> سون هڪ قيمتي ڌاتو آهي جيڪو رڪارڊ ٿيل تاريخ ۾ سڪن، زيورن ۽ فن جي ٻين ڪمن لاءِ استعمال ڪيو ويو آهي. ماضي ۾، سون جو معيار اڪثر ڪري مالي پاليسي جي طور تي لاڳو ڪيو ويندو هو. 1930ع جي ڏهاڪي ۾ سون جي سڪن کي گردش ڪندڙ ڪرنسي جي طور تي ٺهڻ بند ڪيو ويو ۽ 1971ع کان پوءِ عالمي سون جي معيار کي فيٽ ڪرنسي سسٽم لاءِ ڇڏي ڏنو ويو. سال 2023ع ۾، دنيا جو سڀ کان وڏو سون پيدا ڪندڙ ملڪ چين هو، ان کان پوءِ روس ۽ آسٽريليا هئا.<ref name="Gold Production-202322">{{cite web|url=https://www.gold.org/goldhub/data/gold-production-by-country|title=Gold Production & Mining Data by Country|date=7 June 2023}}</ref> 2020ع تائين، دريافت ٿيل سون جي مقدار 2,01,296 ٽن آهي.<ref>{{cite web|url=https://www.gold.org/goldhub/data/above-ground-stocks|title=Above-ground stocks|publisher=gold.org|access-date=18 October 2021}}</ref> اهو هڪ مڪعب جي برابر آهي، جنهن جي هر پاسي جي ماپ تقريباً 21.7 ميٽر (71 فوٽ) آهي. دنيا ۾ پيدا ٿيندڙ نئين سون جو استعمال زيورن ۾ تقريباً 50 سيڪڙو، سيڙپڪاري ۾ %40 ۽ صنعتي استعمال ۾ %10 آهي.<ref name="Soos-201122">{{cite news|url=http://oilprice.com/Metals/Gold/Gold-Mining-Boom-Increasing-Mercury-Pollution-Risk.html|title=Gold Mining Boom Increasing Mercury Pollution Risk|last=Soos|first=Andy|date=6 January 2011|work=Advanced Media Solutions, Inc.|access-date=26 March 2011|publisher=Oilprice.com}}</ref> سون جي تار ۽ پتلي چادر وانگر ڇڪڻ جي صلاحيت، سنکنرن ۽ ٻين اڪثر ڪيميائي رد عملن جي مزاحمت، ۽ انهي سان گڏ بجلي جي چالکائي، سڀني قسمن جي ڪمپيوٽرائيزڊ ڊوائيسز ۾ سنکنرن جي مزاحمتي برقي ڪنيڪٽرن ۾ ان جي مسلسل استعمال جو سبب بڻيا آهن. (ان جو مکيه صنعتي استعمال). سون کي انفراريڊ شيلڊنگ، رنگين شيشي جي پيداوار، سون جو ڊيزائن ٺاهڻ، ۽ ڏندن جي بحالي ۾ پڻ استعمال ڪيو ويندو آهي. ڪجهه سون جي لوڻ اڃا تائين دوائن ۾ سوزش مخالف ايجنٽ طور استعمال ڪيا ويندا آهن. ھڪ ڌاتو آھي جنھن کي قديم کان زماني زيور طور استعمال ڪيو وڃي ٿو. سون جو رنگ سونھري ٿيندو آھي. سون ٻين ڌاتن جھڙوڪ [[لوھ]]، چاندي، ٽامي وغيره کان وڌيڪ مھانگو آھي. ==طب== [[فائل:Dubai-Gold-Souq-4.JPG|alt=File|کاٻو|thumb]] سون کي عربي ۾ '''ذهب'''، فارسي ۾ '''طلازر'''، ھندي ۽ ٻين مقامي ٻولين ۾ '''سونا'''، '''عقيان'''، آبريز، زرشمس ۽ مکنون چوندا آهن. طبي لحاظ کان ان جو اثر معتدل گرميءَ وارو آھي. اھو ھڪ چلڪڻي گهاٽي هيڊي رنگ جو ڌاتو آهي.طبي خاصيت مطابق هن جا ورق يا ڪشتو دل ۽ دماغ کي خوش ڪن ٿا. جگر، معدي، گردن ۽ ذهن کي طاقت ڏين ٿا. ماليخوليا ۽ سوداوي بيمارين ۾ مفيد آهي. بدن کي ٿلهو ڪري قوت باهه کي وڌائي ٿو. گردي ۽ مثاني جي پٿري، بواسير جي رت، فالـج، لقوي، عضون جي استرخاءِ لاءِ فائدي وارو آهي. هن جو سرمون اک جي روشنائي وڌائي، ڌنڌ ۽ ڦلي کي هٽائي ٿو..<ref>ڪتاب فرھنگ جعفري :؛ ليکڪ: حڪيم محمد جعفر؛ايڊيشن: 2007؛ پبلشر: سنڌي ادبي بورڊ ڄامشورو</ref> ==پڻ ڏسو== * [[آئسوٽوپ]] * [[دوري جدول]] * [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:ڪاپر گروپ]] 0t90vqgo27dt36sshc6mgh43nqgaqb2 319218 319211 2025-06-12T19:56:44Z Ibne maryam 17680 319218 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Gold-crystals.jpg | subdivision_type = حالت (STP تي) | subdivision_name = سالڊ | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 79 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 18, 32, 18, 1 | seat_type = وجود | seat = شروع کان (primordial) | seat1_type = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | seat1 = 2.54 (پالنگ اسڪيل) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = 3243°K<br>2970°C | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 =1337.33°K<br>1064°C | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 12.55 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 342 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 25.418 جول في مول.ڪيلون | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 196.97 | subdivision_name3 = 11 | subdivision_name4 = 6 | subdivision_name5 = d-block | subdivision_name6 = [[زينون|Xe]] 4f14 5d10 6s1 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 144 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي | established_date2 = پهرين: 890.1 ڪلو جول في مول<br>ٻئي: 1980 ڪلو جول في مول | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: 3+, 3-, 2-, 1-, 1+, 2+, 5+ | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date =19.283 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر<br>17.31 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر (Liquid at M.P) | name = سون يا گولڊ | official_name = Aurum | native_name = <small>₇₉</small>Au | government_type = | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | image_blank_emblem = File:Gold.svg | blank_emblem_type = نشان }} '''سون''' يا '''گولڊ''' (Gold) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان '''Au''' (لاطيني Aurum مان) ۽ ايٽمي نمبر '''79''' آهي. ان جي خالص شڪل ۾، اهو هڪ روشن، ٿورو نارنگي-پيلو، گهاٽو، نرم ۽ لچڪدار ڌاتو آهي. ڪيميائي طور تي، سون هڪ منتقلي ڌاتو، گروپ 11 جو هڪ عنصر ۽ نوبل ڌاتو مان هڪ آهي. اهو عنصرن جي رد عمل واري جدول ۾ ٻيو گهٽ ۾ گهٽ هجڻ ڪري، گهٽ ۾ گهٽ رد عمل ڪندڙ ڪيميائي عنصرن مان هڪ آهي. اهو معياري حالتن ۾ مضبوط آهي. سون اڪثر ڪري آزاد عنصر (اصلي حالت) ۾، نگٽس يا داڻن جي طور تي، پٿرن، رڳن ۽ جلو جي ذخيرن ۾ ٿئي ٿو. اهو هڪ مضبوط حل سيريز ۾ ٿئي ٿو جنهن ۾ اصلي عنصر چاندي (جيئن اليڪٽرم ۾)، قدرتي طور تي ٻين ڌاتو جهڙوڪ ٽامي ۽ پيليڊيم سان ملايو ويندو آهي، ۽ معدني شموليت جهڙوڪ پائرائٽ اندر. گهٽ عام طور تي، اهو معدنيات ۾ سون جي مرکبن جي طور تي ٿئي ٿو، اڪثر ڪري ٽيليوريم (سون ٽيليورائيڊس) سان. سون گھڻن تيزابن جي مزاحمتي آهي، جيتوڻيڪ اهو ايڪوا ريگيا (نائيٽرڪ ايسڊ ۽ هائيڊروڪلورڪ ايسڊ جو مرکب) ۾ حل ٿئي ٿو، هڪ حل ٿيندڙ ٽيٽرا ڪلورواوريٽ اينيون ٺاهيندو آهي. سون صرف نائٽرڪ ايسڊ ۾ حل نه ٿيندو آهي، جيڪو چاندي ۽ بنيادي ڌاتو کي حل ڪري ٿو، هڪ ملڪيت جيڪا ڊگهي عرصي کان سون کي صاف ڪرڻ ۽ ڌاتو جي شين ۾ سون جي موجودگي جي تصديق ڪرڻ لاءِ استعمال ڪئي ويندي آهي، جنهن جي ڪري 'ايڊ ٽيسٽ' جي اصطلاح پيدا ٿئي ٿي. سون سائانائيڊ جي الڪائن محلولن ۾ حل ٿئي ٿو، جيڪي کان کني ۽ اليڪٽروپليٽنگ ۾ استعمال ٿيندا آهن. سون پاري ۾ پڻ حل ٿئي ٿو، املگام مصر ٺاهيندو آهي، ۽ جيئن ته سون صرف هڪ محلول طور ڪم ڪري ٿو، اهو ڪيميائي رد عمل ناهي. سون تي گھڻا تيزاب اثر نه ڪندا آهن، جيتوڻيڪ اهو "شاهي پاڻي" (Aqua Regia؛ نائٽرڪ ايسڊ ۽ هائيڊروڪلورڪ ايسڊ جو مرڪب) ۾ گھلندو آهي، ۽ حل ٿيندڙ ٽيٽرا ڪلورواوريٽ اينيون ٺاهيندو آهي. سون صرف نائٽرڪ ايسڊ ۾ گھلڻ وارو ناهي، جيڪو چاندي ۽ بنيادي ڌاتو کي گھلائيندو آهي، هڪ خاصيت جيڪا ڊگهي عرصي کان سون کي صاف ڪرڻ ۽ ڌاتو جي شين ۾ سون جي موجودگي جي تصديق ڪرڻ لاءِ استعمال ٿيندي آهي، جنهن جي ڪري 'ايڊ ٽيسٽ' جي اصطلاح کي جنم ڏنو ويندو آهي. سون سائانائيڊ جي الڪلين محلولن ۾ گھلندو آهي، جيڪي کان کني ۽ اليڪٽروپليٽنگ ۾ استعمال ٿيندا آهن. سون پاري ۾ به گھلندو آهي، املگام مصر ٺاهيندو آهي، ۽ جيئن ته سون صرف هڪ محلول جي طور تي ڪم ڪري ٿو، اهو ڪيميائي رد عمل ناهي. هڪ نسبتاً غير رد عمل واري (inert) تت طور،<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=VeJmDAAAQBAJ&pg=PA4|title=The Monetary History of Gold: A Documentary History, 1660–1999|last=Duckenfield|first=Mark|date=2016|publisher=Routledge|isbn=978-1-315-47612-4|page=4|quote=Its scarcity makes it a useful store of value; however, its relative rarity reduced its utility as a currency, especially for transactions in small denominations.}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=M6aZBwAAQBAJ&pg=PT53|title=Museums, Objects, and Collections: A Cultural Study|last=Pearce|first=Susan M.|date=1993|publisher=Smithsonian Books|isbn=978-1-58834-517-2|page=53|quote=Its scarcity makes it a useful store of value; however, its relative rarity reduced its utility as a currency, especially for transactions in small denominations. ... Rarity is, nevertheless, in itself a source of value, and so is the degree of difficulty which surrounds the winning of the raw material, especially if it is exotic and has to be brought some distance. Gold is, geologically, a relatively rare material on Earth and occurs only in specific places which are remote from most other places.}}</ref> سون هڪ قيمتي ڌاتو آهي جيڪو رڪارڊ ٿيل تاريخ ۾ سڪن، زيورن ۽ فن جي ٻين ڪمن لاءِ استعمال ڪيو ويو آهي. ماضي ۾، سون جو معيار اڪثر ڪري مالي پاليسي جي طور تي لاڳو ڪيو ويندو هو. 1930ع جي ڏهاڪي ۾ سون جي سڪن کي گردش ڪندڙ ڪرنسي جي طور تي ٺهڻ بند ڪيو ويو ۽ 1971ع کان پوءِ عالمي سون جي معيار کي فيٽ ڪرنسي سسٽم لاءِ ڇڏي ڏنو ويو. سال 2023ع ۾، دنيا جو سڀ کان وڏو سون پيدا ڪندڙ ملڪ چين هو، ان کان پوءِ روس ۽ آسٽريليا هئا.<ref name="Gold Production-202322">{{cite web|url=https://www.gold.org/goldhub/data/gold-production-by-country|title=Gold Production & Mining Data by Country|date=7 June 2023}}</ref> 2020ع تائين، دريافت ٿيل سون جي مقدار 2,01,296 ٽن آهي.<ref>{{cite web|url=https://www.gold.org/goldhub/data/above-ground-stocks|title=Above-ground stocks|publisher=gold.org|access-date=18 October 2021}}</ref> اهو هڪ مڪعب جي برابر آهي، جنهن جي هر پاسي جي ماپ تقريباً 21.7 ميٽر (71 فوٽ) آهي. دنيا ۾ پيدا ٿيندڙ نئين سون جو استعمال زيورن ۾ تقريباً 50 سيڪڙو، سيڙپڪاري ۾ %40 ۽ صنعتي استعمال ۾ %10 آهي.<ref name="Soos-201122">{{cite news|url=http://oilprice.com/Metals/Gold/Gold-Mining-Boom-Increasing-Mercury-Pollution-Risk.html|title=Gold Mining Boom Increasing Mercury Pollution Risk|last=Soos|first=Andy|date=6 January 2011|work=Advanced Media Solutions, Inc.|access-date=26 March 2011|publisher=Oilprice.com}}</ref> سون جي تار ۽ پتلي چادر وانگر ڇڪڻ جي صلاحيت، سنکنرن ۽ ٻين اڪثر ڪيميائي رد عملن جي مزاحمت، ۽ انهي سان گڏ بجلي جي چالکائي، سڀني قسمن جي ڪمپيوٽرائيزڊ ڊوائيسز ۾ سنکنرن جي مزاحمتي برقي ڪنيڪٽرن ۾ ان جي مسلسل استعمال جو سبب بڻيا آهن. (ان جو مکيه صنعتي استعمال). سون کي انفراريڊ شيلڊنگ، رنگين شيشي جي پيداوار، سون جو ڊيزائن ٺاهڻ، ۽ ڏندن جي بحالي ۾ پڻ استعمال ڪيو ويندو آهي. ڪجهه سون جي لوڻ اڃا تائين دوائن ۾ سوزش مخالف ايجنٽ طور استعمال ڪيا ويندا آهن. ھڪ ڌاتو آھي جنھن کي قديم کان زماني زيور طور استعمال ڪيو وڃي ٿو. سون جو رنگ سونھري ٿيندو آھي. سون ٻين ڌاتن جھڙوڪ [[لوھ]]، چاندي، ٽامي وغيره کان وڌيڪ مھانگو آھي. ==طب== [[فائل:Dubai-Gold-Souq-4.JPG|alt=File|کاٻو|thumb]] سون کي عربي ۾ '''ذهب'''، فارسي ۾ '''طلازر'''، ھندي ۽ ٻين مقامي ٻولين ۾ '''سونا'''، '''عقيان'''، آبريز، زرشمس ۽ مکنون چوندا آهن. طبي لحاظ کان ان جو اثر معتدل گرميءَ وارو آھي. اھو ھڪ چلڪڻي گهاٽي هيڊي رنگ جو ڌاتو آهي.طبي خاصيت مطابق هن جا ورق يا ڪشتو دل ۽ دماغ کي خوش ڪن ٿا. جگر، معدي، گردن ۽ ذهن کي طاقت ڏين ٿا. ماليخوليا ۽ سوداوي بيمارين ۾ مفيد آهي. بدن کي ٿلهو ڪري قوت باهه کي وڌائي ٿو. گردي ۽ مثاني جي پٿري، بواسير جي رت، فالـج، لقوي، عضون جي استرخاءِ لاءِ فائدي وارو آهي. هن جو سرمون اک جي روشنائي وڌائي، ڌنڌ ۽ ڦلي کي هٽائي ٿو..<ref>ڪتاب فرھنگ جعفري :؛ ليکڪ: حڪيم محمد جعفر؛ايڊيشن: 2007؛ پبلشر: سنڌي ادبي بورڊ ڄامشورو</ref> ==پڻ ڏسو== * [[آئسوٽوپ]] * [[دوري جدول]] * [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{Wikiquote|Gold}} {{Commons}} {{Wiktionary|gold}} * {{cite EB1911|wstitle=Gold|volume=11|short=x}} * [https://web.archive.org/web/20080417110808/http://www.rsc.org/chemistryworld/podcast/element.asp Chemistry in its element podcast] (MP3) from the [[Royal Society of Chemistry]]'s [[Chemistry World]]: [http://www.rsc.org/images/CIIE_Gold_48k_tcm18-118269.mp3 Gold] www.rsc.org * [http://www.periodicvideos.com/videos/079.htm Gold] at ''[[The Periodic Table of Videos]]'' (University of Nottingham) * [https://web.archive.org/web/20080307000911/http://www.epa.gov/epaoswer/other/mining/techdocs/gold.pdf ''Getting Gold'' 1898 book], www.lateralscience.co.uk * {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20080307000911/http://www.epa.gov/epaoswer/other/mining/techdocs/gold.pdf |date=7 March 2008 |title=Technical Document on Extraction and Mining of Gold }}, www.epa.gov * [https://www.rsc.org/periodic-table/element/79/gold Gold element information] – rsc.org {{Periodic table (navbox)}} {{Gold compounds}} {{Jewellery}} {{Authority control}} [[زمرو:گولڊ (سون)]] [[Category:Chemical elements]] [[Category:Transition metals]] [[Category:Noble metals]] [[Category:Precious metals]] [[Category:Cubic minerals]] [[Category:Minerals in space group 225]] [[Category:Dental materials]] [[Category:Electrical conductors]] [[Category:Native element minerals]] [[Category:E-number additives]] [[Category:Symbols of Alaska]] [[Category:Symbols of California]] [[Category:Chemical elements with face-centered cubic structure]] [[Category:Coinage metals and alloys]] [[Category:Symbols of Victoria]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:ڪاپر گروپ]] 84dw1d6bsnkyrqupqzfh3fbx7wnpoh1 319219 319218 2025-06-12T19:57:08Z Ibne maryam 17680 319219 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Gold-crystals.jpg | subdivision_type = حالت (STP تي) | subdivision_name = سالڊ | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 79 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 18, 32, 18, 1 | seat_type = وجود | seat = شروع کان (primordial) | seat1_type = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | seat1 = 2.54 (پالنگ اسڪيل) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = 3243°K<br>2970°C | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 =1337.33°K<br>1064°C | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 12.55 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 342 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 25.418 جول في مول.ڪيلون | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 196.97 | subdivision_name3 = 11 | subdivision_name4 = 6 | subdivision_name5 = d-block | subdivision_name6 = [[زينون|Xe]] 4f14 5d10 6s1 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 144 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي | established_date2 = پهرين: 890.1 ڪلو جول في مول<br>ٻئي: 1980 ڪلو جول في مول | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: 3+, 3-, 2-, 1-, 1+, 2+, 5+ | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date =19.283 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر<br>17.31 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر (Liquid at M.P) | name = سون يا گولڊ | official_name = Aurum | native_name = <small>₇₉</small>Au | government_type = | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | image_blank_emblem = File:Gold.svg | blank_emblem_type = نشان }} '''سون''' يا '''گولڊ''' (Gold) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان '''Au''' (لاطيني Aurum مان) ۽ ايٽمي نمبر '''79''' آهي. ان جي خالص شڪل ۾، اهو هڪ روشن، ٿورو نارنگي-پيلو، گهاٽو، نرم ۽ لچڪدار ڌاتو آهي. ڪيميائي طور تي، سون هڪ منتقلي ڌاتو، گروپ 11 جو هڪ عنصر ۽ نوبل ڌاتو مان هڪ آهي. اهو عنصرن جي رد عمل واري جدول ۾ ٻيو گهٽ ۾ گهٽ هجڻ ڪري، گهٽ ۾ گهٽ رد عمل ڪندڙ ڪيميائي عنصرن مان هڪ آهي. اهو معياري حالتن ۾ مضبوط آهي. سون اڪثر ڪري آزاد عنصر (اصلي حالت) ۾، نگٽس يا داڻن جي طور تي، پٿرن، رڳن ۽ جلو جي ذخيرن ۾ ٿئي ٿو. اهو هڪ مضبوط حل سيريز ۾ ٿئي ٿو جنهن ۾ اصلي عنصر چاندي (جيئن اليڪٽرم ۾)، قدرتي طور تي ٻين ڌاتو جهڙوڪ ٽامي ۽ پيليڊيم سان ملايو ويندو آهي، ۽ معدني شموليت جهڙوڪ پائرائٽ اندر. گهٽ عام طور تي، اهو معدنيات ۾ سون جي مرکبن جي طور تي ٿئي ٿو، اڪثر ڪري ٽيليوريم (سون ٽيليورائيڊس) سان. سون گھڻن تيزابن جي مزاحمتي آهي، جيتوڻيڪ اهو ايڪوا ريگيا (نائيٽرڪ ايسڊ ۽ هائيڊروڪلورڪ ايسڊ جو مرکب) ۾ حل ٿئي ٿو، هڪ حل ٿيندڙ ٽيٽرا ڪلورواوريٽ اينيون ٺاهيندو آهي. سون صرف نائٽرڪ ايسڊ ۾ حل نه ٿيندو آهي، جيڪو چاندي ۽ بنيادي ڌاتو کي حل ڪري ٿو، هڪ ملڪيت جيڪا ڊگهي عرصي کان سون کي صاف ڪرڻ ۽ ڌاتو جي شين ۾ سون جي موجودگي جي تصديق ڪرڻ لاءِ استعمال ڪئي ويندي آهي، جنهن جي ڪري 'ايڊ ٽيسٽ' جي اصطلاح پيدا ٿئي ٿي. سون سائانائيڊ جي الڪائن محلولن ۾ حل ٿئي ٿو، جيڪي کان کني ۽ اليڪٽروپليٽنگ ۾ استعمال ٿيندا آهن. سون پاري ۾ پڻ حل ٿئي ٿو، املگام مصر ٺاهيندو آهي، ۽ جيئن ته سون صرف هڪ محلول طور ڪم ڪري ٿو، اهو ڪيميائي رد عمل ناهي. سون تي گھڻا تيزاب اثر نه ڪندا آهن، جيتوڻيڪ اهو "شاهي پاڻي" (Aqua Regia؛ نائٽرڪ ايسڊ ۽ هائيڊروڪلورڪ ايسڊ جو مرڪب) ۾ گھلندو آهي، ۽ حل ٿيندڙ ٽيٽرا ڪلورواوريٽ اينيون ٺاهيندو آهي. سون صرف نائٽرڪ ايسڊ ۾ گھلڻ وارو ناهي، جيڪو چاندي ۽ بنيادي ڌاتو کي گھلائيندو آهي، هڪ خاصيت جيڪا ڊگهي عرصي کان سون کي صاف ڪرڻ ۽ ڌاتو جي شين ۾ سون جي موجودگي جي تصديق ڪرڻ لاءِ استعمال ٿيندي آهي، جنهن جي ڪري 'ايڊ ٽيسٽ' جي اصطلاح کي جنم ڏنو ويندو آهي. سون سائانائيڊ جي الڪلين محلولن ۾ گھلندو آهي، جيڪي کان کني ۽ اليڪٽروپليٽنگ ۾ استعمال ٿيندا آهن. سون پاري ۾ به گھلندو آهي، املگام مصر ٺاهيندو آهي، ۽ جيئن ته سون صرف هڪ محلول جي طور تي ڪم ڪري ٿو، اهو ڪيميائي رد عمل ناهي. هڪ نسبتاً غير رد عمل واري (inert) تت طور،<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=VeJmDAAAQBAJ&pg=PA4|title=The Monetary History of Gold: A Documentary History, 1660–1999|last=Duckenfield|first=Mark|date=2016|publisher=Routledge|isbn=978-1-315-47612-4|page=4|quote=Its scarcity makes it a useful store of value; however, its relative rarity reduced its utility as a currency, especially for transactions in small denominations.}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=M6aZBwAAQBAJ&pg=PT53|title=Museums, Objects, and Collections: A Cultural Study|last=Pearce|first=Susan M.|date=1993|publisher=Smithsonian Books|isbn=978-1-58834-517-2|page=53|quote=Its scarcity makes it a useful store of value; however, its relative rarity reduced its utility as a currency, especially for transactions in small denominations. ... Rarity is, nevertheless, in itself a source of value, and so is the degree of difficulty which surrounds the winning of the raw material, especially if it is exotic and has to be brought some distance. Gold is, geologically, a relatively rare material on Earth and occurs only in specific places which are remote from most other places.}}</ref> سون هڪ قيمتي ڌاتو آهي جيڪو رڪارڊ ٿيل تاريخ ۾ سڪن، زيورن ۽ فن جي ٻين ڪمن لاءِ استعمال ڪيو ويو آهي. ماضي ۾، سون جو معيار اڪثر ڪري مالي پاليسي جي طور تي لاڳو ڪيو ويندو هو. 1930ع جي ڏهاڪي ۾ سون جي سڪن کي گردش ڪندڙ ڪرنسي جي طور تي ٺهڻ بند ڪيو ويو ۽ 1971ع کان پوءِ عالمي سون جي معيار کي فيٽ ڪرنسي سسٽم لاءِ ڇڏي ڏنو ويو. سال 2023ع ۾، دنيا جو سڀ کان وڏو سون پيدا ڪندڙ ملڪ چين هو، ان کان پوءِ روس ۽ آسٽريليا هئا.<ref name="Gold Production-202322">{{cite web|url=https://www.gold.org/goldhub/data/gold-production-by-country|title=Gold Production & Mining Data by Country|date=7 June 2023}}</ref> 2020ع تائين، دريافت ٿيل سون جي مقدار 2,01,296 ٽن آهي.<ref>{{cite web|url=https://www.gold.org/goldhub/data/above-ground-stocks|title=Above-ground stocks|publisher=gold.org|access-date=18 October 2021}}</ref> اهو هڪ مڪعب جي برابر آهي، جنهن جي هر پاسي جي ماپ تقريباً 21.7 ميٽر (71 فوٽ) آهي. دنيا ۾ پيدا ٿيندڙ نئين سون جو استعمال زيورن ۾ تقريباً 50 سيڪڙو، سيڙپڪاري ۾ %40 ۽ صنعتي استعمال ۾ %10 آهي.<ref name="Soos-201122">{{cite news|url=http://oilprice.com/Metals/Gold/Gold-Mining-Boom-Increasing-Mercury-Pollution-Risk.html|title=Gold Mining Boom Increasing Mercury Pollution Risk|last=Soos|first=Andy|date=6 January 2011|work=Advanced Media Solutions, Inc.|access-date=26 March 2011|publisher=Oilprice.com}}</ref> سون جي تار ۽ پتلي چادر وانگر ڇڪڻ جي صلاحيت، سنکنرن ۽ ٻين اڪثر ڪيميائي رد عملن جي مزاحمت، ۽ انهي سان گڏ بجلي جي چالکائي، سڀني قسمن جي ڪمپيوٽرائيزڊ ڊوائيسز ۾ سنکنرن جي مزاحمتي برقي ڪنيڪٽرن ۾ ان جي مسلسل استعمال جو سبب بڻيا آهن. (ان جو مکيه صنعتي استعمال). سون کي انفراريڊ شيلڊنگ، رنگين شيشي جي پيداوار، سون جو ڊيزائن ٺاهڻ، ۽ ڏندن جي بحالي ۾ پڻ استعمال ڪيو ويندو آهي. ڪجهه سون جي لوڻ اڃا تائين دوائن ۾ سوزش مخالف ايجنٽ طور استعمال ڪيا ويندا آهن. ھڪ ڌاتو آھي جنھن کي قديم کان زماني زيور طور استعمال ڪيو وڃي ٿو. سون جو رنگ سونھري ٿيندو آھي. سون ٻين ڌاتن جھڙوڪ [[لوھ]]، چاندي، ٽامي وغيره کان وڌيڪ مھانگو آھي. ==طب== [[فائل:Dubai-Gold-Souq-4.JPG|alt=File|کاٻو|thumb]] سون کي عربي ۾ '''ذهب'''، فارسي ۾ '''طلازر'''، ھندي ۽ ٻين مقامي ٻولين ۾ '''سونا'''، '''عقيان'''، آبريز، زرشمس ۽ مکنون چوندا آهن. طبي لحاظ کان ان جو اثر معتدل گرميءَ وارو آھي. اھو ھڪ چلڪڻي گهاٽي هيڊي رنگ جو ڌاتو آهي.طبي خاصيت مطابق هن جا ورق يا ڪشتو دل ۽ دماغ کي خوش ڪن ٿا. جگر، معدي، گردن ۽ ذهن کي طاقت ڏين ٿا. ماليخوليا ۽ سوداوي بيمارين ۾ مفيد آهي. بدن کي ٿلهو ڪري قوت باهه کي وڌائي ٿو. گردي ۽ مثاني جي پٿري، بواسير جي رت، فالـج، لقوي، عضون جي استرخاءِ لاءِ فائدي وارو آهي. هن جو سرمون اک جي روشنائي وڌائي، ڌنڌ ۽ ڦلي کي هٽائي ٿو..<ref>ڪتاب فرھنگ جعفري :؛ ليکڪ: حڪيم محمد جعفر؛ايڊيشن: 2007؛ پبلشر: سنڌي ادبي بورڊ ڄامشورو</ref> ==پڻ ڏسو== * [[آئسوٽوپ]] * [[دوري جدول]] * [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{Wikiquote|Gold}} {{Commons}} {{Wiktionary|gold}} * {{cite EB1911|wstitle=Gold|volume=11|short=x}} * [https://web.archive.org/web/20080417110808/http://www.rsc.org/chemistryworld/podcast/element.asp Chemistry in its element podcast] (MP3) from the [[Royal Society of Chemistry]]'s [[Chemistry World]]: [http://www.rsc.org/images/CIIE_Gold_48k_tcm18-118269.mp3 Gold] www.rsc.org * [http://www.periodicvideos.com/videos/079.htm Gold] at ''[[The Periodic Table of Videos]]'' (University of Nottingham) * [https://web.archive.org/web/20080307000911/http://www.epa.gov/epaoswer/other/mining/techdocs/gold.pdf ''Getting Gold'' 1898 book], www.lateralscience.co.uk * {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20080307000911/http://www.epa.gov/epaoswer/other/mining/techdocs/gold.pdf |date=7 March 2008 |title=Technical Document on Extraction and Mining of Gold }}, www.epa.gov * [https://www.rsc.org/periodic-table/element/79/gold Gold element information] – rsc.org {{Periodic table (navbox)}} {{Gold compounds}} {{Jewellery}} {{Authority control}} [[زمرو:گولڊ (سون)]] [[Category:Chemical elements]] [[Category:Transition metals]] [[Category:Noble metals]] [[Category:Precious metals]] [[Category:Cubic minerals]] [[Category:Minerals in space group 225]] [[Category:Dental materials]] [[Category:Electrical conductors]] [[Category:Native element minerals]] [[Category:E-number additives]] [[Category:Symbols of Alaska]] [[Category:Symbols of California]] [[Category:Chemical elements with face-centered cubic structure]] [[Category:Coinage metals and alloys]] [[Category:Symbols of Victoria]] ==حوالا== {{حوالا}} f0zvr7nqgj9xawde9efwnggqbb8t5sc 319220 319219 2025-06-12T19:57:34Z Ibne maryam 17680 319220 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Gold-crystals.jpg | subdivision_type = حالت (STP تي) | subdivision_name = سالڊ | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 79 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 18, 32, 18, 1 | seat_type = وجود | seat = شروع کان (primordial) | seat1_type = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | seat1 = 2.54 (پالنگ اسڪيل) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = 3243°K<br>2970°C | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 =1337.33°K<br>1064°C | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 12.55 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 342 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 25.418 جول في مول.ڪيلون | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 196.97 | subdivision_name3 = 11 | subdivision_name4 = 6 | subdivision_name5 = d-block | subdivision_name6 = [[زينون|Xe]] 4f14 5d10 6s1 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 144 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي | established_date2 = پهرين: 890.1 ڪلو جول في مول<br>ٻئي: 1980 ڪلو جول في مول | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: 3+, 3-, 2-, 1-, 1+, 2+, 5+ | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date =19.283 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر<br>17.31 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر (Liquid at M.P) | name = سون يا گولڊ | official_name = Aurum | native_name = <small>₇₉</small>Au | government_type = | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | image_blank_emblem = File:Gold.svg | blank_emblem_type = نشان }} '''سون''' يا '''گولڊ''' (Gold) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان '''Au''' (لاطيني Aurum مان) ۽ ايٽمي نمبر '''79''' آهي. ان جي خالص شڪل ۾، اهو هڪ روشن، ٿورو نارنگي-پيلو، گهاٽو، نرم ۽ لچڪدار ڌاتو آهي. ڪيميائي طور تي، سون هڪ منتقلي ڌاتو، گروپ 11 جو هڪ عنصر ۽ نوبل ڌاتو مان هڪ آهي. اهو عنصرن جي رد عمل واري جدول ۾ ٻيو گهٽ ۾ گهٽ هجڻ ڪري، گهٽ ۾ گهٽ رد عمل ڪندڙ ڪيميائي عنصرن مان هڪ آهي. اهو معياري حالتن ۾ مضبوط آهي. سون اڪثر ڪري آزاد عنصر (اصلي حالت) ۾، نگٽس يا داڻن جي طور تي، پٿرن، رڳن ۽ جلو جي ذخيرن ۾ ٿئي ٿو. اهو هڪ مضبوط حل سيريز ۾ ٿئي ٿو جنهن ۾ اصلي عنصر چاندي (جيئن اليڪٽرم ۾)، قدرتي طور تي ٻين ڌاتو جهڙوڪ ٽامي ۽ پيليڊيم سان ملايو ويندو آهي، ۽ معدني شموليت جهڙوڪ پائرائٽ اندر. گهٽ عام طور تي، اهو معدنيات ۾ سون جي مرکبن جي طور تي ٿئي ٿو، اڪثر ڪري ٽيليوريم (سون ٽيليورائيڊس) سان. سون گھڻن تيزابن جي مزاحمتي آهي، جيتوڻيڪ اهو ايڪوا ريگيا (نائيٽرڪ ايسڊ ۽ هائيڊروڪلورڪ ايسڊ جو مرکب) ۾ حل ٿئي ٿو، هڪ حل ٿيندڙ ٽيٽرا ڪلورواوريٽ اينيون ٺاهيندو آهي. سون صرف نائٽرڪ ايسڊ ۾ حل نه ٿيندو آهي، جيڪو چاندي ۽ بنيادي ڌاتو کي حل ڪري ٿو، هڪ ملڪيت جيڪا ڊگهي عرصي کان سون کي صاف ڪرڻ ۽ ڌاتو جي شين ۾ سون جي موجودگي جي تصديق ڪرڻ لاءِ استعمال ڪئي ويندي آهي، جنهن جي ڪري 'ايڊ ٽيسٽ' جي اصطلاح پيدا ٿئي ٿي. سون سائانائيڊ جي الڪائن محلولن ۾ حل ٿئي ٿو، جيڪي کان کني ۽ اليڪٽروپليٽنگ ۾ استعمال ٿيندا آهن. سون پاري ۾ پڻ حل ٿئي ٿو، املگام مصر ٺاهيندو آهي، ۽ جيئن ته سون صرف هڪ محلول طور ڪم ڪري ٿو، اهو ڪيميائي رد عمل ناهي. سون تي گھڻا تيزاب اثر نه ڪندا آهن، جيتوڻيڪ اهو "شاهي پاڻي" (Aqua Regia؛ نائٽرڪ ايسڊ ۽ هائيڊروڪلورڪ ايسڊ جو مرڪب) ۾ گھلندو آهي، ۽ حل ٿيندڙ ٽيٽرا ڪلورواوريٽ اينيون ٺاهيندو آهي. سون صرف نائٽرڪ ايسڊ ۾ گھلڻ وارو ناهي، جيڪو چاندي ۽ بنيادي ڌاتو کي گھلائيندو آهي، هڪ خاصيت جيڪا ڊگهي عرصي کان سون کي صاف ڪرڻ ۽ ڌاتو جي شين ۾ سون جي موجودگي جي تصديق ڪرڻ لاءِ استعمال ٿيندي آهي، جنهن جي ڪري 'ايڊ ٽيسٽ' جي اصطلاح کي جنم ڏنو ويندو آهي. سون سائانائيڊ جي الڪلين محلولن ۾ گھلندو آهي، جيڪي کان کني ۽ اليڪٽروپليٽنگ ۾ استعمال ٿيندا آهن. سون پاري ۾ به گھلندو آهي، املگام مصر ٺاهيندو آهي، ۽ جيئن ته سون صرف هڪ محلول جي طور تي ڪم ڪري ٿو، اهو ڪيميائي رد عمل ناهي. هڪ نسبتاً غير رد عمل واري (inert) تت طور،<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=VeJmDAAAQBAJ&pg=PA4|title=The Monetary History of Gold: A Documentary History, 1660–1999|last=Duckenfield|first=Mark|date=2016|publisher=Routledge|isbn=978-1-315-47612-4|page=4|quote=Its scarcity makes it a useful store of value; however, its relative rarity reduced its utility as a currency, especially for transactions in small denominations.}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=M6aZBwAAQBAJ&pg=PT53|title=Museums, Objects, and Collections: A Cultural Study|last=Pearce|first=Susan M.|date=1993|publisher=Smithsonian Books|isbn=978-1-58834-517-2|page=53|quote=Its scarcity makes it a useful store of value; however, its relative rarity reduced its utility as a currency, especially for transactions in small denominations. ... Rarity is, nevertheless, in itself a source of value, and so is the degree of difficulty which surrounds the winning of the raw material, especially if it is exotic and has to be brought some distance. Gold is, geologically, a relatively rare material on Earth and occurs only in specific places which are remote from most other places.}}</ref> سون هڪ قيمتي ڌاتو آهي جيڪو رڪارڊ ٿيل تاريخ ۾ سڪن، زيورن ۽ فن جي ٻين ڪمن لاءِ استعمال ڪيو ويو آهي. ماضي ۾، سون جو معيار اڪثر ڪري مالي پاليسي جي طور تي لاڳو ڪيو ويندو هو. 1930ع جي ڏهاڪي ۾ سون جي سڪن کي گردش ڪندڙ ڪرنسي جي طور تي ٺهڻ بند ڪيو ويو ۽ 1971ع کان پوءِ عالمي سون جي معيار کي فيٽ ڪرنسي سسٽم لاءِ ڇڏي ڏنو ويو. سال 2023ع ۾، دنيا جو سڀ کان وڏو سون پيدا ڪندڙ ملڪ چين هو، ان کان پوءِ روس ۽ آسٽريليا هئا.<ref name="Gold Production-202322">{{cite web|url=https://www.gold.org/goldhub/data/gold-production-by-country|title=Gold Production & Mining Data by Country|date=7 June 2023}}</ref> 2020ع تائين، دريافت ٿيل سون جي مقدار 2,01,296 ٽن آهي.<ref>{{cite web|url=https://www.gold.org/goldhub/data/above-ground-stocks|title=Above-ground stocks|publisher=gold.org|access-date=18 October 2021}}</ref> اهو هڪ مڪعب جي برابر آهي، جنهن جي هر پاسي جي ماپ تقريباً 21.7 ميٽر (71 فوٽ) آهي. دنيا ۾ پيدا ٿيندڙ نئين سون جو استعمال زيورن ۾ تقريباً 50 سيڪڙو، سيڙپڪاري ۾ %40 ۽ صنعتي استعمال ۾ %10 آهي.<ref name="Soos-201122">{{cite news|url=http://oilprice.com/Metals/Gold/Gold-Mining-Boom-Increasing-Mercury-Pollution-Risk.html|title=Gold Mining Boom Increasing Mercury Pollution Risk|last=Soos|first=Andy|date=6 January 2011|work=Advanced Media Solutions, Inc.|access-date=26 March 2011|publisher=Oilprice.com}}</ref> سون جي تار ۽ پتلي چادر وانگر ڇڪڻ جي صلاحيت، سنکنرن ۽ ٻين اڪثر ڪيميائي رد عملن جي مزاحمت، ۽ انهي سان گڏ بجلي جي چالکائي، سڀني قسمن جي ڪمپيوٽرائيزڊ ڊوائيسز ۾ سنکنرن جي مزاحمتي برقي ڪنيڪٽرن ۾ ان جي مسلسل استعمال جو سبب بڻيا آهن. (ان جو مکيه صنعتي استعمال). سون کي انفراريڊ شيلڊنگ، رنگين شيشي جي پيداوار، سون جو ڊيزائن ٺاهڻ، ۽ ڏندن جي بحالي ۾ پڻ استعمال ڪيو ويندو آهي. ڪجهه سون جي لوڻ اڃا تائين دوائن ۾ سوزش مخالف ايجنٽ طور استعمال ڪيا ويندا آهن. ھڪ ڌاتو آھي جنھن کي قديم کان زماني زيور طور استعمال ڪيو وڃي ٿو. سون جو رنگ سونھري ٿيندو آھي. سون ٻين ڌاتن جھڙوڪ [[لوھ]]، چاندي، ٽامي وغيره کان وڌيڪ مھانگو آھي. ==طب== [[فائل:Dubai-Gold-Souq-4.JPG|alt=File|کاٻو|thumb]] سون کي عربي ۾ '''ذهب'''، فارسي ۾ '''طلازر'''، ھندي ۽ ٻين مقامي ٻولين ۾ '''سونا'''، '''عقيان'''، آبريز، زرشمس ۽ مکنون چوندا آهن. طبي لحاظ کان ان جو اثر معتدل گرميءَ وارو آھي. اھو ھڪ چلڪڻي گهاٽي هيڊي رنگ جو ڌاتو آهي.طبي خاصيت مطابق هن جا ورق يا ڪشتو دل ۽ دماغ کي خوش ڪن ٿا. جگر، معدي، گردن ۽ ذهن کي طاقت ڏين ٿا. ماليخوليا ۽ سوداوي بيمارين ۾ مفيد آهي. بدن کي ٿلهو ڪري قوت باهه کي وڌائي ٿو. گردي ۽ مثاني جي پٿري، بواسير جي رت، فالـج، لقوي، عضون جي استرخاءِ لاءِ فائدي وارو آهي. هن جو سرمون اک جي روشنائي وڌائي، ڌنڌ ۽ ڦلي کي هٽائي ٿو..<ref>ڪتاب فرھنگ جعفري :؛ ليکڪ: حڪيم محمد جعفر؛ايڊيشن: 2007؛ پبلشر: سنڌي ادبي بورڊ ڄامشورو</ref> ==پڻ ڏسو== * [[آئسوٽوپ]] * [[دوري جدول]] * [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{Wikiquote|Gold}} {{Commons}} {{Wiktionary|gold}} * {{cite EB1911|wstitle=Gold|volume=11|short=x}} * [https://web.archive.org/web/20080417110808/http://www.rsc.org/chemistryworld/podcast/element.asp Chemistry in its element podcast] (MP3) from the [[Royal Society of Chemistry]]'s [[Chemistry World]]: [http://www.rsc.org/images/CIIE_Gold_48k_tcm18-118269.mp3 Gold] www.rsc.org * [http://www.periodicvideos.com/videos/079.htm Gold] at ''[[The Periodic Table of Videos]]'' (University of Nottingham) * [https://web.archive.org/web/20080307000911/http://www.epa.gov/epaoswer/other/mining/techdocs/gold.pdf ''Getting Gold'' 1898 book], www.lateralscience.co.uk * {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20080307000911/http://www.epa.gov/epaoswer/other/mining/techdocs/gold.pdf |date=7 March 2008 |title=Technical Document on Extraction and Mining of Gold }}, www.epa.gov * [https://www.rsc.org/periodic-table/element/79/gold Gold element information] – rsc.org {{Periodic table (navbox)}} {{Gold compounds}} {{Jewellery}} {{Authority control}} [[زمرو:گولڊ (سون)]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:ڪاپر گروپ]] [[Category:Chemical elements]] [[Category:Transition metals]] [[Category:Noble metals]] [[Category:Precious metals]] [[Category:Cubic minerals]] [[Category:Minerals in space group 225]] [[Category:Dental materials]] [[Category:Electrical conductors]] [[Category:Native element minerals]] [[Category:E-number additives]] [[Category:Symbols of Alaska]] [[Category:Symbols of California]] [[Category:Chemical elements with face-centered cubic structure]] [[Category:Coinage metals and alloys]] [[Category:Symbols of Victoria]] ==حوالا== {{حوالا}} 90vnlkk6in5q2y4h0avrm6q87c0mqs3 319221 319220 2025-06-12T20:00:06Z Ibne maryam 17680 /* ٻاهريان ڳنڍڻا */ 319221 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Gold-crystals.jpg | subdivision_type = حالت (STP تي) | subdivision_name = سالڊ | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 79 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 18, 32, 18, 1 | seat_type = وجود | seat = شروع کان (primordial) | seat1_type = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | seat1 = 2.54 (پالنگ اسڪيل) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = 3243°K<br>2970°C | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 =1337.33°K<br>1064°C | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 12.55 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 342 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 25.418 جول في مول.ڪيلون | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 196.97 | subdivision_name3 = 11 | subdivision_name4 = 6 | subdivision_name5 = d-block | subdivision_name6 = [[زينون|Xe]] 4f14 5d10 6s1 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 144 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي | established_date2 = پهرين: 890.1 ڪلو جول في مول<br>ٻئي: 1980 ڪلو جول في مول | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: 3+, 3-, 2-, 1-, 1+, 2+, 5+ | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date =19.283 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر<br>17.31 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر (Liquid at M.P) | name = سون يا گولڊ | official_name = Aurum | native_name = <small>₇₉</small>Au | government_type = | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | image_blank_emblem = File:Gold.svg | blank_emblem_type = نشان }} '''سون''' يا '''گولڊ''' (Gold) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان '''Au''' (لاطيني Aurum مان) ۽ ايٽمي نمبر '''79''' آهي. ان جي خالص شڪل ۾، اهو هڪ روشن، ٿورو نارنگي-پيلو، گهاٽو، نرم ۽ لچڪدار ڌاتو آهي. ڪيميائي طور تي، سون هڪ منتقلي ڌاتو، گروپ 11 جو هڪ عنصر ۽ نوبل ڌاتو مان هڪ آهي. اهو عنصرن جي رد عمل واري جدول ۾ ٻيو گهٽ ۾ گهٽ هجڻ ڪري، گهٽ ۾ گهٽ رد عمل ڪندڙ ڪيميائي عنصرن مان هڪ آهي. اهو معياري حالتن ۾ مضبوط آهي. سون اڪثر ڪري آزاد عنصر (اصلي حالت) ۾، نگٽس يا داڻن جي طور تي، پٿرن، رڳن ۽ جلو جي ذخيرن ۾ ٿئي ٿو. اهو هڪ مضبوط حل سيريز ۾ ٿئي ٿو جنهن ۾ اصلي عنصر چاندي (جيئن اليڪٽرم ۾)، قدرتي طور تي ٻين ڌاتو جهڙوڪ ٽامي ۽ پيليڊيم سان ملايو ويندو آهي، ۽ معدني شموليت جهڙوڪ پائرائٽ اندر. گهٽ عام طور تي، اهو معدنيات ۾ سون جي مرکبن جي طور تي ٿئي ٿو، اڪثر ڪري ٽيليوريم (سون ٽيليورائيڊس) سان. سون گھڻن تيزابن جي مزاحمتي آهي، جيتوڻيڪ اهو ايڪوا ريگيا (نائيٽرڪ ايسڊ ۽ هائيڊروڪلورڪ ايسڊ جو مرکب) ۾ حل ٿئي ٿو، هڪ حل ٿيندڙ ٽيٽرا ڪلورواوريٽ اينيون ٺاهيندو آهي. سون صرف نائٽرڪ ايسڊ ۾ حل نه ٿيندو آهي، جيڪو چاندي ۽ بنيادي ڌاتو کي حل ڪري ٿو، هڪ ملڪيت جيڪا ڊگهي عرصي کان سون کي صاف ڪرڻ ۽ ڌاتو جي شين ۾ سون جي موجودگي جي تصديق ڪرڻ لاءِ استعمال ڪئي ويندي آهي، جنهن جي ڪري 'ايڊ ٽيسٽ' جي اصطلاح پيدا ٿئي ٿي. سون سائانائيڊ جي الڪائن محلولن ۾ حل ٿئي ٿو، جيڪي کان کني ۽ اليڪٽروپليٽنگ ۾ استعمال ٿيندا آهن. سون پاري ۾ پڻ حل ٿئي ٿو، املگام مصر ٺاهيندو آهي، ۽ جيئن ته سون صرف هڪ محلول طور ڪم ڪري ٿو، اهو ڪيميائي رد عمل ناهي. سون تي گھڻا تيزاب اثر نه ڪندا آهن، جيتوڻيڪ اهو "شاهي پاڻي" (Aqua Regia؛ نائٽرڪ ايسڊ ۽ هائيڊروڪلورڪ ايسڊ جو مرڪب) ۾ گھلندو آهي، ۽ حل ٿيندڙ ٽيٽرا ڪلورواوريٽ اينيون ٺاهيندو آهي. سون صرف نائٽرڪ ايسڊ ۾ گھلڻ وارو ناهي، جيڪو چاندي ۽ بنيادي ڌاتو کي گھلائيندو آهي، هڪ خاصيت جيڪا ڊگهي عرصي کان سون کي صاف ڪرڻ ۽ ڌاتو جي شين ۾ سون جي موجودگي جي تصديق ڪرڻ لاءِ استعمال ٿيندي آهي، جنهن جي ڪري 'ايڊ ٽيسٽ' جي اصطلاح کي جنم ڏنو ويندو آهي. سون سائانائيڊ جي الڪلين محلولن ۾ گھلندو آهي، جيڪي کان کني ۽ اليڪٽروپليٽنگ ۾ استعمال ٿيندا آهن. سون پاري ۾ به گھلندو آهي، املگام مصر ٺاهيندو آهي، ۽ جيئن ته سون صرف هڪ محلول جي طور تي ڪم ڪري ٿو، اهو ڪيميائي رد عمل ناهي. هڪ نسبتاً غير رد عمل واري (inert) تت طور،<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=VeJmDAAAQBAJ&pg=PA4|title=The Monetary History of Gold: A Documentary History, 1660–1999|last=Duckenfield|first=Mark|date=2016|publisher=Routledge|isbn=978-1-315-47612-4|page=4|quote=Its scarcity makes it a useful store of value; however, its relative rarity reduced its utility as a currency, especially for transactions in small denominations.}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=M6aZBwAAQBAJ&pg=PT53|title=Museums, Objects, and Collections: A Cultural Study|last=Pearce|first=Susan M.|date=1993|publisher=Smithsonian Books|isbn=978-1-58834-517-2|page=53|quote=Its scarcity makes it a useful store of value; however, its relative rarity reduced its utility as a currency, especially for transactions in small denominations. ... Rarity is, nevertheless, in itself a source of value, and so is the degree of difficulty which surrounds the winning of the raw material, especially if it is exotic and has to be brought some distance. Gold is, geologically, a relatively rare material on Earth and occurs only in specific places which are remote from most other places.}}</ref> سون هڪ قيمتي ڌاتو آهي جيڪو رڪارڊ ٿيل تاريخ ۾ سڪن، زيورن ۽ فن جي ٻين ڪمن لاءِ استعمال ڪيو ويو آهي. ماضي ۾، سون جو معيار اڪثر ڪري مالي پاليسي جي طور تي لاڳو ڪيو ويندو هو. 1930ع جي ڏهاڪي ۾ سون جي سڪن کي گردش ڪندڙ ڪرنسي جي طور تي ٺهڻ بند ڪيو ويو ۽ 1971ع کان پوءِ عالمي سون جي معيار کي فيٽ ڪرنسي سسٽم لاءِ ڇڏي ڏنو ويو. سال 2023ع ۾، دنيا جو سڀ کان وڏو سون پيدا ڪندڙ ملڪ چين هو، ان کان پوءِ روس ۽ آسٽريليا هئا.<ref name="Gold Production-202322">{{cite web|url=https://www.gold.org/goldhub/data/gold-production-by-country|title=Gold Production & Mining Data by Country|date=7 June 2023}}</ref> 2020ع تائين، دريافت ٿيل سون جي مقدار 2,01,296 ٽن آهي.<ref>{{cite web|url=https://www.gold.org/goldhub/data/above-ground-stocks|title=Above-ground stocks|publisher=gold.org|access-date=18 October 2021}}</ref> اهو هڪ مڪعب جي برابر آهي، جنهن جي هر پاسي جي ماپ تقريباً 21.7 ميٽر (71 فوٽ) آهي. دنيا ۾ پيدا ٿيندڙ نئين سون جو استعمال زيورن ۾ تقريباً 50 سيڪڙو، سيڙپڪاري ۾ %40 ۽ صنعتي استعمال ۾ %10 آهي.<ref name="Soos-201122">{{cite news|url=http://oilprice.com/Metals/Gold/Gold-Mining-Boom-Increasing-Mercury-Pollution-Risk.html|title=Gold Mining Boom Increasing Mercury Pollution Risk|last=Soos|first=Andy|date=6 January 2011|work=Advanced Media Solutions, Inc.|access-date=26 March 2011|publisher=Oilprice.com}}</ref> سون جي تار ۽ پتلي چادر وانگر ڇڪڻ جي صلاحيت، سنکنرن ۽ ٻين اڪثر ڪيميائي رد عملن جي مزاحمت، ۽ انهي سان گڏ بجلي جي چالکائي، سڀني قسمن جي ڪمپيوٽرائيزڊ ڊوائيسز ۾ سنکنرن جي مزاحمتي برقي ڪنيڪٽرن ۾ ان جي مسلسل استعمال جو سبب بڻيا آهن. (ان جو مکيه صنعتي استعمال). سون کي انفراريڊ شيلڊنگ، رنگين شيشي جي پيداوار، سون جو ڊيزائن ٺاهڻ، ۽ ڏندن جي بحالي ۾ پڻ استعمال ڪيو ويندو آهي. ڪجهه سون جي لوڻ اڃا تائين دوائن ۾ سوزش مخالف ايجنٽ طور استعمال ڪيا ويندا آهن. ھڪ ڌاتو آھي جنھن کي قديم کان زماني زيور طور استعمال ڪيو وڃي ٿو. سون جو رنگ سونھري ٿيندو آھي. سون ٻين ڌاتن جھڙوڪ [[لوھ]]، چاندي، ٽامي وغيره کان وڌيڪ مھانگو آھي. ==طب== [[فائل:Dubai-Gold-Souq-4.JPG|alt=File|کاٻو|thumb]] سون کي عربي ۾ '''ذهب'''، فارسي ۾ '''طلازر'''، ھندي ۽ ٻين مقامي ٻولين ۾ '''سونا'''، '''عقيان'''، آبريز، زرشمس ۽ مکنون چوندا آهن. طبي لحاظ کان ان جو اثر معتدل گرميءَ وارو آھي. اھو ھڪ چلڪڻي گهاٽي هيڊي رنگ جو ڌاتو آهي.طبي خاصيت مطابق هن جا ورق يا ڪشتو دل ۽ دماغ کي خوش ڪن ٿا. جگر، معدي، گردن ۽ ذهن کي طاقت ڏين ٿا. ماليخوليا ۽ سوداوي بيمارين ۾ مفيد آهي. بدن کي ٿلهو ڪري قوت باهه کي وڌائي ٿو. گردي ۽ مثاني جي پٿري، بواسير جي رت، فالـج، لقوي، عضون جي استرخاءِ لاءِ فائدي وارو آهي. هن جو سرمون اک جي روشنائي وڌائي، ڌنڌ ۽ ڦلي کي هٽائي ٿو..<ref>ڪتاب فرھنگ جعفري :؛ ليکڪ: حڪيم محمد جعفر؛ايڊيشن: 2007؛ پبلشر: سنڌي ادبي بورڊ ڄامشورو</ref> ==پڻ ڏسو== * [[آئسوٽوپ]] * [[دوري جدول]] * [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{Wikiquote|Gold}} {{Commons}} {{Wiktionary|gold}} * {{cite EB1911|wstitle=Gold|volume=11|short=x}} * [https://web.archive.org/web/20080417110808/http://www.rsc.org/chemistryworld/podcast/element.asp Chemistry in its element podcast] (MP3) from the [[Royal Society of Chemistry]]'s [[Chemistry World]]: [http://www.rsc.org/images/CIIE_Gold_48k_tcm18-118269.mp3 Gold] www.rsc.org * [http://www.periodicvideos.com/videos/079.htm Gold] at ''[[The Periodic Table of Videos]]'' (University of Nottingham) * [https://web.archive.org/web/20080307000911/http://www.epa.gov/epaoswer/other/mining/techdocs/gold.pdf ''Getting Gold'' 1898 book], www.lateralscience.co.uk * {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20080307000911/http://www.epa.gov/epaoswer/other/mining/techdocs/gold.pdf |date=7 March 2008 |title=Technical Document on Extraction and Mining of Gold }}, www.epa.gov * [https://www.rsc.org/periodic-table/element/79/gold Gold element information] – rsc.org {{Periodic table (navbox)}} {{Gold compounds}} {{Jewellery}} {{Authority control}} [[زمرو:گولڊ (سون)]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:ڪاپر گروپ]] [[زمرو:منتقلي ڌاتو]] [[زمرو:قيمتي ڌاتو]] [[زمرو:بجلي جا پسرائيندڙ]] [[Category:Noble metals]] [[Category:Cubic minerals]] [[Category:Minerals in space group 225]] [[Category:Dental materials]] [[Category:Native element minerals]] [[Category:E-number additives]] [[Category:Symbols of Alaska]] [[Category:Symbols of California]] [[Category:Chemical elements with face-centered cubic structure]] [[Category:Coinage metals and alloys]] [[Category:Symbols of Victoria]] ==حوالا== {{حوالا}} tiviv9z6jjcnbltxflrslqnc0wt0l7b 319222 319221 2025-06-12T20:00:59Z Ibne maryam 17680 319222 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Gold-crystals.jpg | subdivision_type = حالت (STP تي) | subdivision_name = سالڊ | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 79 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 18, 32, 18, 1 | seat_type = وجود | seat = شروع کان (primordial) | seat1_type = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | seat1 = 2.54 (پالنگ اسڪيل) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = 3243°K<br>2970°C | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 =1337.33°K<br>1064°C | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 12.55 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 342 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 25.418 جول في مول.ڪيلون | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 196.97 | subdivision_name3 = 11 | subdivision_name4 = 6 | subdivision_name5 = d-block | subdivision_name6 = [[زينون|Xe]] 4f14 5d10 6s1 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 144 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي | established_date2 = پهرين: 890.1 ڪلو جول في مول<br>ٻئي: 1980 ڪلو جول في مول | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: 3+, 3-, 2-, 1-, 1+, 2+, 5+ | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date =19.283 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر<br>17.31 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر (Liquid at M.P) | name = سون يا گولڊ | official_name = Aurum | native_name = <small>₇₉</small>Au | government_type = | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | image_blank_emblem = File:Gold.svg | blank_emblem_type = نشان }} '''سون''' يا '''گولڊ''' (Gold) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان '''Au''' (لاطيني Aurum مان) ۽ ايٽمي نمبر '''79''' آهي. ان جي خالص شڪل ۾، اهو هڪ روشن، ٿورو نارنگي-پيلو، گهاٽو، نرم ۽ لچڪدار ڌاتو آهي. ڪيميائي طور تي، سون هڪ منتقلي ڌاتو، گروپ 11 جو هڪ عنصر ۽ نوبل ڌاتو مان هڪ آهي. اهو عنصرن جي رد عمل واري جدول ۾ ٻيو گهٽ ۾ گهٽ هجڻ ڪري، گهٽ ۾ گهٽ رد عمل ڪندڙ ڪيميائي عنصرن مان هڪ آهي. اهو معياري حالتن ۾ مضبوط آهي. سون اڪثر ڪري آزاد عنصر (اصلي حالت) ۾، نگٽس يا داڻن جي طور تي، پٿرن، رڳن ۽ جلو جي ذخيرن ۾ ٿئي ٿو. اهو هڪ مضبوط حل سيريز ۾ ٿئي ٿو جنهن ۾ اصلي عنصر چاندي (جيئن اليڪٽرم ۾)، قدرتي طور تي ٻين ڌاتو جهڙوڪ ٽامي ۽ پيليڊيم سان ملايو ويندو آهي، ۽ معدني شموليت جهڙوڪ پائرائٽ اندر. گهٽ عام طور تي، اهو معدنيات ۾ سون جي مرکبن جي طور تي ٿئي ٿو، اڪثر ڪري ٽيليوريم (سون ٽيليورائيڊس) سان. سون گھڻن تيزابن جي مزاحمتي آهي، جيتوڻيڪ اهو ايڪوا ريگيا (نائيٽرڪ ايسڊ ۽ هائيڊروڪلورڪ ايسڊ جو مرکب) ۾ حل ٿئي ٿو، هڪ حل ٿيندڙ ٽيٽرا ڪلورواوريٽ اينيون ٺاهيندو آهي. سون صرف نائٽرڪ ايسڊ ۾ حل نه ٿيندو آهي، جيڪو چاندي ۽ بنيادي ڌاتو کي حل ڪري ٿو، هڪ ملڪيت جيڪا ڊگهي عرصي کان سون کي صاف ڪرڻ ۽ ڌاتو جي شين ۾ سون جي موجودگي جي تصديق ڪرڻ لاءِ استعمال ڪئي ويندي آهي، جنهن جي ڪري 'ايڊ ٽيسٽ' جي اصطلاح پيدا ٿئي ٿي. سون سائانائيڊ جي الڪائن محلولن ۾ حل ٿئي ٿو، جيڪي کان کني ۽ اليڪٽروپليٽنگ ۾ استعمال ٿيندا آهن. سون پاري ۾ پڻ حل ٿئي ٿو، املگام مصر ٺاهيندو آهي، ۽ جيئن ته سون صرف هڪ محلول طور ڪم ڪري ٿو، اهو ڪيميائي رد عمل ناهي. سون تي گھڻا تيزاب اثر نه ڪندا آهن، جيتوڻيڪ اهو "شاهي پاڻي" (Aqua Regia؛ نائٽرڪ ايسڊ ۽ هائيڊروڪلورڪ ايسڊ جو مرڪب) ۾ گھلندو آهي، ۽ حل ٿيندڙ ٽيٽرا ڪلورواوريٽ اينيون ٺاهيندو آهي. سون صرف نائٽرڪ ايسڊ ۾ گھلڻ وارو ناهي، جيڪو چاندي ۽ بنيادي ڌاتو کي گھلائيندو آهي، هڪ خاصيت جيڪا ڊگهي عرصي کان سون کي صاف ڪرڻ ۽ ڌاتو جي شين ۾ سون جي موجودگي جي تصديق ڪرڻ لاءِ استعمال ٿيندي آهي، جنهن جي ڪري 'ايڊ ٽيسٽ' جي اصطلاح کي جنم ڏنو ويندو آهي. سون سائانائيڊ جي الڪلين محلولن ۾ گھلندو آهي، جيڪي کان کني ۽ اليڪٽروپليٽنگ ۾ استعمال ٿيندا آهن. سون پاري ۾ به گھلندو آهي، املگام مصر ٺاهيندو آهي، ۽ جيئن ته سون صرف هڪ محلول جي طور تي ڪم ڪري ٿو، اهو ڪيميائي رد عمل ناهي. هڪ نسبتاً غير رد عمل واري (inert) تت طور،<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=VeJmDAAAQBAJ&pg=PA4|title=The Monetary History of Gold: A Documentary History, 1660–1999|last=Duckenfield|first=Mark|date=2016|publisher=Routledge|isbn=978-1-315-47612-4|page=4|quote=Its scarcity makes it a useful store of value; however, its relative rarity reduced its utility as a currency, especially for transactions in small denominations.}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=M6aZBwAAQBAJ&pg=PT53|title=Museums, Objects, and Collections: A Cultural Study|last=Pearce|first=Susan M.|date=1993|publisher=Smithsonian Books|isbn=978-1-58834-517-2|page=53|quote=Its scarcity makes it a useful store of value; however, its relative rarity reduced its utility as a currency, especially for transactions in small denominations. ... Rarity is, nevertheless, in itself a source of value, and so is the degree of difficulty which surrounds the winning of the raw material, especially if it is exotic and has to be brought some distance. Gold is, geologically, a relatively rare material on Earth and occurs only in specific places which are remote from most other places.}}</ref> سون هڪ قيمتي ڌاتو آهي جيڪو رڪارڊ ٿيل تاريخ ۾ سڪن، زيورن ۽ فن جي ٻين ڪمن لاءِ استعمال ڪيو ويو آهي. ماضي ۾، سون جو معيار اڪثر ڪري مالي پاليسي جي طور تي لاڳو ڪيو ويندو هو. 1930ع جي ڏهاڪي ۾ سون جي سڪن کي گردش ڪندڙ ڪرنسي جي طور تي ٺهڻ بند ڪيو ويو ۽ 1971ع کان پوءِ عالمي سون جي معيار کي فيٽ ڪرنسي سسٽم لاءِ ڇڏي ڏنو ويو. سال 2023ع ۾، دنيا جو سڀ کان وڏو سون پيدا ڪندڙ ملڪ چين هو، ان کان پوءِ روس ۽ آسٽريليا هئا.<ref name="Gold Production-202322">{{cite web|url=https://www.gold.org/goldhub/data/gold-production-by-country|title=Gold Production & Mining Data by Country|date=7 June 2023}}</ref> 2020ع تائين، دريافت ٿيل سون جي مقدار 2,01,296 ٽن آهي.<ref>{{cite web|url=https://www.gold.org/goldhub/data/above-ground-stocks|title=Above-ground stocks|publisher=gold.org|access-date=18 October 2021}}</ref> اهو هڪ مڪعب جي برابر آهي، جنهن جي هر پاسي جي ماپ تقريباً 21.7 ميٽر (71 فوٽ) آهي. دنيا ۾ پيدا ٿيندڙ نئين سون جو استعمال زيورن ۾ تقريباً 50 سيڪڙو، سيڙپڪاري ۾ %40 ۽ صنعتي استعمال ۾ %10 آهي.<ref name="Soos-201122">{{cite news|url=http://oilprice.com/Metals/Gold/Gold-Mining-Boom-Increasing-Mercury-Pollution-Risk.html|title=Gold Mining Boom Increasing Mercury Pollution Risk|last=Soos|first=Andy|date=6 January 2011|work=Advanced Media Solutions, Inc.|access-date=26 March 2011|publisher=Oilprice.com}}</ref> سون جي تار ۽ پتلي چادر وانگر ڇڪڻ جي صلاحيت، سنکنرن ۽ ٻين اڪثر ڪيميائي رد عملن جي مزاحمت، ۽ انهي سان گڏ بجلي جي چالکائي، سڀني قسمن جي ڪمپيوٽرائيزڊ ڊوائيسز ۾ سنکنرن جي مزاحمتي برقي ڪنيڪٽرن ۾ ان جي مسلسل استعمال جو سبب بڻيا آهن. (ان جو مکيه صنعتي استعمال). سون کي انفراريڊ شيلڊنگ، رنگين شيشي جي پيداوار، سون جو ڊيزائن ٺاهڻ، ۽ ڏندن جي بحالي ۾ پڻ استعمال ڪيو ويندو آهي. ڪجهه سون جي لوڻ اڃا تائين دوائن ۾ سوزش مخالف ايجنٽ طور استعمال ڪيا ويندا آهن. ھڪ ڌاتو آھي جنھن کي قديم کان زماني زيور طور استعمال ڪيو وڃي ٿو. سون جو رنگ سونھري ٿيندو آھي. سون ٻين ڌاتن جھڙوڪ [[لوھ]]، چاندي، ٽامي وغيره کان وڌيڪ مھانگو آھي. ==طب== [[فائل:Dubai-Gold-Souq-4.JPG|alt=File|کاٻو|thumb]] سون کي عربي ۾ '''ذهب'''، فارسي ۾ '''طلازر'''، ھندي ۽ ٻين مقامي ٻولين ۾ '''سونا'''، '''عقيان'''، آبريز، زرشمس ۽ مکنون چوندا آهن. طبي لحاظ کان ان جو اثر معتدل گرميءَ وارو آھي. اھو ھڪ چلڪڻي گهاٽي هيڊي رنگ جو ڌاتو آهي.طبي خاصيت مطابق هن جا ورق يا ڪشتو دل ۽ دماغ کي خوش ڪن ٿا. جگر، معدي، گردن ۽ ذهن کي طاقت ڏين ٿا. ماليخوليا ۽ سوداوي بيمارين ۾ مفيد آهي. بدن کي ٿلهو ڪري قوت باهه کي وڌائي ٿو. گردي ۽ مثاني جي پٿري، بواسير جي رت، فالـج، لقوي، عضون جي استرخاءِ لاءِ فائدي وارو آهي. هن جو سرمون اک جي روشنائي وڌائي، ڌنڌ ۽ ڦلي کي هٽائي ٿو..<ref>ڪتاب فرھنگ جعفري :؛ ليکڪ: حڪيم محمد جعفر؛ايڊيشن: 2007؛ پبلشر: سنڌي ادبي بورڊ ڄامشورو</ref> ==پڻ ڏسو== * [[آئسوٽوپ]] * [[دوري جدول]] * [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{Wikiquote|Gold}} {{Commons}} {{Wiktionary|gold}} * * [https://web.archive.org/web/20080417110808/http://www.rsc.org/chemistryworld/podcast/element.asp Chemistry in its element podcast] (MP3) from the [[Royal Society of Chemistry]]'s [[Chemistry World]]: [http://www.rsc.org/images/CIIE_Gold_48k_tcm18-118269.mp3 Gold] www.rsc.org * [http://www.periodicvideos.com/videos/079.htm Gold] at ''[[The Periodic Table of Videos]]'' (University of Nottingham) * [https://web.archive.org/web/20080307000911/http://www.epa.gov/epaoswer/other/mining/techdocs/gold.pdf ''Getting Gold'' 1898 book], www.lateralscience.co.uk * {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20080307000911/http://www.epa.gov/epaoswer/other/mining/techdocs/gold.pdf |date=7 March 2008 |title=Technical Document on Extraction and Mining of Gold }}, www.epa.gov * [https://www.rsc.org/periodic-table/element/79/gold Gold element information] – rsc.org {{Authority control}} [[زمرو:گولڊ (سون)]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:ڪاپر گروپ]] [[زمرو:منتقلي ڌاتو]] [[زمرو:قيمتي ڌاتو]] [[زمرو:بجلي جا پسرائيندڙ]] [[Category:Noble metals]] [[Category:Cubic minerals]] [[Category:Minerals in space group 225]] [[Category:Dental materials]] [[Category:Native element minerals]] [[Category:E-number additives]] [[Category:Symbols of Alaska]] [[Category:Symbols of California]] [[Category:Chemical elements with face-centered cubic structure]] [[Category:Coinage metals and alloys]] [[Category:Symbols of Victoria]] ==حوالا== {{حوالا}} 804msalc2o9nhu0tnxqbddrq6zs0kmg 0 37970 319212 315751 2025-06-12T19:36:10Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319212 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Silver.jpg | subdivision_type = حالت (STP تي) | subdivision_name = سالڊ | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 47 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 18, 18, 1 | seat_type = وجود | seat = شروع کان (primordial) | seat1_type = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | seat1 =1.93 (پالنگ اسڪيل) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name =(2435°K) (2162°C) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = (1234.93°K) (961.78°C) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 11.28 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 254 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 25.350 جول في مول.ڪيلون | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 =107.87 | subdivision_name3 = 11 | subdivision_name4 = 5 | subdivision_name5 =d-block | subdivision_name6 = [[ڪرپٽن|[Kr]]] 4d10 5s1 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 144 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = پهرين:731.0<br>ٻئي:2070<br>ٽئي:3361 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: 1+,2-,1-,2+,3+ | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date = 10.503 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر<br>9.320 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر(مائع حالت ۾) | name = چاندي | official_name = Silver | native_name = Argentum <small>₄₇</small>Ag | government_type = | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | image_blank_emblem = File:Silver.svg | blank_emblem_type = نشان }} [[فائل:Silver.jpg|thumb|چاندي]] '''چاندي''' (Silver) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ جنهن جو نشان '''Ag''' (لاطيني: Argentum) ۽ ايٽمي نمبر '''47''' آهي. هڪ نرم، اڇو-ڀورو، چمڪندڙ منتقلي ڌاتو، اهو ڪنهن به ڌاتو جي سڀ کان وڌيڪ برقي ۽ حرارتي چالکائي وارو آهي. چاندي زمين جي ڪرسٽ ۾ خالص، آزاد عنصري شڪل ۾، سون ۽ ٻين ڌاتن سان گڏ هڪ مصر جي طور تي ۽ معدنيات جهڙوڪ ارجنٽائٽ ۽ ڪلورارگيرائٽ ۾ ملي ٿو. چاندي وڌو تر ٽامي، سون، شيھي ۽ جست جي ريفائننگ ۾ ضمني پيداوار جي طور تي پيدا ڪئي ويندي آهي. چاندي کي گهڻي وقت کان هڪ قيمتي ڌاتو طور اهميت ڏني وئي آهي. چاندي جي ڌاتو کي ڪيترن ئي سون جي سڪن ۾ استعمال ڪيو ويندو آهي، ڪڏهن ڪڏهن سون سان گڏ: جڏهن ته اهو سون کان وڌيڪ وافر مقدار ۾ هوندو آهي، اهو هڪ اصلي ڌاتو جي طور تي تمام گهٽ وافر مقدار ۾ هوندو آهي. ان جي پاڪائي عام طور تي في ml جي بنياد تي ماپي ويندي آهي؛ %94 خالص مصر کي "0.940 فائن" طور بيان ڪيو ويو آهي. قديم دور جي ستن ڌاتو مان هڪ جي طور تي، چاندي جو گهڻو ڪري انساني ثقافتن ۾ هڪ مستقل ڪردار رهيو آهي. ڪرنسي کان سواءِ ۽ هڪ سيڙپڪاري وچولي (سڪا ۽ بلين) جي طور تي، چاندي کي شمسي پينل، پاڻي جي فلٽريشن، زيور، زيورن، اعليٰ قدر واري ٽيبل ويئر ۽ برتنن ۾ استعمال ڪيو ويندو آهي (تنهن ڪري اصطلاح "چاندي جو سامان")، برقي رابطن ۽ ڪنڊڪٽرن ۾، خاص آئينن ۾، ونڊو ڪوٽنگن ۾، ڪيميائي رد عمل جي ڪيٽيليسس ۾، داغدار شيشي ۾ رنگ ڪندڙ جي طور تي، ۽ خاص ڪنفڪشنري ۾. ان جا مرڪب فوٽوگرافڪ ۽ ايڪس ري فلم ۾ استعمال ٿيندا آهن. چانديءَ جي نائٽريٽ ۽ ٻين چانديءَ جي مرڪبن جا پتلا محلول جراثيم ڪش ۽ مائڪروبائيوسائيڊ (اوليگوڊائنامڪ اثر) طور استعمال ڪيا ويندا آهن، جيڪي پٽين، زخم جي ڊريسنگ، ڪيٿيٽر ۽ ٻين طبي اوزارن ۾ شامل ڪيا ويندا آهن. ڌاتوءَ جو نالو آھي جنھن جو رنگ پڻ چاندي آھي. چاندي کي زيور طور استعمال ڪيو وڃي ٿو ۽ ان جي قيمت [[سون]] کان گھٽ آھي. ==طب== چاندي: نالا: ع. فضه، ف. سيم، هه. وغيره___ روپا، ويراط، ڪرمس، شنام نقره ۽ قمر. اثر: سرد خشڪ 1، نقصان: آنڊن کي، ميل: ماکي، عيوض: سون ۽ فيروزه، وزن: ورق هڪ يا ٻه عدد، ڪشتو ٻن چانورن کان هڪ رتيءَ تائين. سڃاڻپ: هي مشهور ڌاتو کاڻين مان کوٽي ڪڍبو آهي، ان کي حل ڪري ورق يا ڪشتو ٺاهي استعمال ڪبو آهي. خاصيت: معدي ۽ جگر کي طاقت ڏئي ٿو، رت وڌائي ٿو. ماليخوليا، خفقان، سوداوي بيمارين، کنگهه، دمڪشي، جلندر، ٻرهل، پيشاب جي ساڙي، بواسير جي رت جي گهڻائي، گهاٽي رت کي صفا ڪرڻ، وائي بادي وڃائڻ، قوت باهه ۽ مني وڌائڻ ۽ گهاٽي ڪرڻ، گردن ۽ مثاني جي بيمارين ۾ فائديمند آهي. هن جي مارڻ جون ڪيتريون ئي ترڪيبون آهن، جن مان هڪ واٽ هيءَ آهي، ته چاندي پراڻيءَ جي هڪ تولي کي سؤ دفعا گرم ڪجي ۽ هر دفعي نازبو جي پاڻيءَ ۾ ٺارجي، جمال گهوٽو، سهاڳو، نوشادر ۽ دار چڪنو هرهڪ جو هڪ تولو وٺي، وڏن ڏهن ليمن جي رس ۾ کرل ڪري لغدو ٺاهي، مٿين صفا ٿيل چاندي جي وچ ۾ رکي، گلحڪمت ڪري سڪائي ويهن سيرن ڇيڻن جي باهه ڏبي ته ڦلو سفيد ٿي بيهندو، اهو ڪشتو بدن جي تقويت ۽ قوت باهه جي لاءِ مجرب آهي، رئيس عضون کي طاقت ڏئي ٿو، اهو ڪشتو اکين ۾ سرمي وانگر سرائي روز پائبي ته نظر وڌندي. چانديءَ جي ٿانون ۾ ماني کائڻ سان قلب کي فرحت ايندي. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:ڪاپر گروپ]] 5uhqahqe7ik45lwrbcwb7hj9xtik1cu 319213 319212 2025-06-12T19:40:41Z Ibne maryam 17680 319213 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Silver.jpg | subdivision_type = حالت (STP تي) | subdivision_name = سالڊ | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 47 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 18, 18, 1 | seat_type = وجود | seat = شروع کان (primordial) | seat1_type = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | seat1 =1.93 (پالنگ اسڪيل) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name =(2435°K) (2162°C) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = (1234.93°K) (961.78°C) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 11.28 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 254 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 25.350 جول في مول.ڪيلون | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 =107.87 | subdivision_name3 = 11 | subdivision_name4 = 5 | subdivision_name5 =d-block | subdivision_name6 = [[ڪرپٽن|[Kr]]] 4d10 5s1 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 144 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = پهرين:731.0<br>ٻئي:2070<br>ٽئي:3361 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: 1+,2-,1-,2+,3+ | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date = 10.503 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر<br>9.320 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر(مائع حالت ۾) | name = چاندي | official_name = Silver | native_name = Argentum <small>₄₇</small>Ag | government_type = | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | image_blank_emblem = File:Silver.svg | blank_emblem_type = نشان }} [[فائل:Silver.jpg|thumb|چاندي]] '''چاندي''' (Silver) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ جنهن جو نشان '''Ag''' (لاطيني: Argentum) ۽ ايٽمي نمبر '''47''' آهي. هڪ نرم، اڇو-ڀورو، چمڪندڙ منتقلي ڌاتو، اهو ڪنهن به ڌاتو جي سڀ کان وڌيڪ برقي ۽ حرارتي چالکائي وارو آهي. چاندي زمين جي ڪرسٽ ۾ خالص، آزاد عنصري شڪل ۾، سون ۽ ٻين ڌاتن سان گڏ هڪ مصر جي طور تي ۽ معدنيات جهڙوڪ ارجنٽائٽ ۽ ڪلورارگيرائٽ ۾ ملي ٿو. چاندي وڌو تر ٽامي، سون، شيھي ۽ جست جي ريفائننگ ۾ ضمني پيداوار جي طور تي پيدا ڪئي ويندي آهي. چاندي کي گهڻي وقت کان هڪ قيمتي ڌاتو طور اهميت ڏني وئي آهي. چاندي جي ڌاتو کي ڪيترن ئي سون جي سڪن ۾ استعمال ڪيو ويندو آهي، ڪڏهن ڪڏهن سون سان گڏ: جڏهن ته اهو سون کان وڌيڪ وافر مقدار ۾ هوندو آهي، اهو هڪ اصلي ڌاتو جي طور تي تمام گهٽ وافر مقدار ۾ هوندو آهي. ان جي پاڪائي عام طور تي في ml جي بنياد تي ماپي ويندي آهي؛ %94 خالص مصر کي "0.940 فائن" طور بيان ڪيو ويو آهي. قديم دور جي ستن ڌاتو مان هڪ جي طور تي، چاندي جو گهڻو ڪري انساني ثقافتن ۾ هڪ مستقل ڪردار رهيو آهي. ڪرنسي کان سواءِ ۽ هڪ سيڙپڪاري وچولي (سڪا ۽ بلين) جي طور تي، چاندي کي شمسي پينل، پاڻي جي فلٽريشن، زيور، زيورن، اعليٰ قدر واري ٽيبل ويئر ۽ برتنن ۾ استعمال ڪيو ويندو آهي (تنهن ڪري اصطلاح "چاندي جو سامان")، برقي رابطن ۽ ڪنڊڪٽرن ۾، خاص آئينن ۾، ونڊو ڪوٽنگن ۾، ڪيميائي رد عمل جي ڪيٽيليسس ۾، داغدار شيشي ۾ رنگ ڪندڙ جي طور تي، ۽ خاص ڪنفڪشنري ۾. ان جا مرڪب فوٽوگرافڪ ۽ ايڪس ري فلم ۾ استعمال ٿيندا آهن. چانديءَ جي نائٽريٽ ۽ ٻين چانديءَ جي مرڪبن جا پتلا محلول جراثيم ڪش ۽ مائڪروبائيوسائيڊ (اوليگوڊائنامڪ اثر) طور استعمال ڪيا ويندا آهن، جيڪي پٽين، زخم جي ڊريسنگ، ڪيٿيٽر ۽ ٻين طبي اوزارن ۾ شامل ڪيا ويندا آهن. ڌاتوءَ جو نالو آھي جنھن جو رنگ پڻ چاندي آھي. چاندي کي زيور طور استعمال ڪيو وڃي ٿو ۽ ان جي قيمت [[سون]] کان گھٽ آھي. ==طب== چاندي: نالا: ع. فضه، ف. سيم، هه. وغيره___ روپا، ويراط، ڪرمس، شنام نقره ۽ قمر. اثر: سرد خشڪ 1، نقصان: آنڊن کي، ميل: ماکي، عيوض: سون ۽ فيروزه، وزن: ورق هڪ يا ٻه عدد، ڪشتو ٻن چانورن کان هڪ رتيءَ تائين. سڃاڻپ: هي مشهور ڌاتو کاڻين مان کوٽي ڪڍبو آهي، ان کي حل ڪري ورق يا ڪشتو ٺاهي استعمال ڪبو آهي. خاصيت: معدي ۽ جگر کي طاقت ڏئي ٿو، رت وڌائي ٿو. ماليخوليا، خفقان، سوداوي بيمارين، کنگهه، دمڪشي، جلندر، ٻرهل، پيشاب جي ساڙي، بواسير جي رت جي گهڻائي، گهاٽي رت کي صفا ڪرڻ، وائي بادي وڃائڻ، قوت باهه ۽ مني وڌائڻ ۽ گهاٽي ڪرڻ، گردن ۽ مثاني جي بيمارين ۾ فائديمند آهي. هن جي مارڻ جون ڪيتريون ئي ترڪيبون آهن، جن مان هڪ واٽ هيءَ آهي، ته چاندي پراڻيءَ جي هڪ تولي کي سؤ دفعا گرم ڪجي ۽ هر دفعي نازبو جي پاڻيءَ ۾ ٺارجي، جمال گهوٽو، سهاڳو، نوشادر ۽ دار چڪنو هرهڪ جو هڪ تولو وٺي، وڏن ڏهن ليمن جي رس ۾ کرل ڪري لغدو ٺاهي، مٿين صفا ٿيل چاندي جي وچ ۾ رکي، گلحڪمت ڪري سڪائي ويهن سيرن ڇيڻن جي باهه ڏبي ته ڦلو سفيد ٿي بيهندو، اهو ڪشتو بدن جي تقويت ۽ قوت باهه جي لاءِ مجرب آهي، رئيس عضون کي طاقت ڏئي ٿو، اهو ڪشتو اکين ۾ سرمي وانگر سرائي روز پائبي ته نظر وڌندي. چانديءَ جي ٿانون ۾ ماني کائڻ سان قلب کي فرحت ايندي. ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{Sister project links |commons=silver |b=no |n=no |q=silver |s=no |v=no |wikt=silver}} {{Spoken Wikipedia|En-Silver.oga|date=1 September 2005}} * [http://www.periodicvideos.com/videos/047.htm Silver] at ''[[The Periodic Table of Videos]]'' (University of Nottingham) * [http://www.silverinstitute.org/ The Silver Institute], [[industry association]] website * [https://www.theodoregray.com/PeriodicTable/Elements/047/index.html Collection of silver items and samples] from [[Theodore Gray]] * [https://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0557.html Silver entry] in the ''NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards'' published by the [[U.S. Centers for Disease Control and Prevention]]'s [[National Institute for Occupational Safety and Health]] * [https://www.bloomberg.com/markets/commodities/futures/metals Silver prices] – current [[Spot market|spot prices]] on the global [[commodities market]]s, from [[Bloomberg L.P.]] {{Periodic table (navbox)}} {{Silver compounds}} {{Jewellery}} {{Authority control}} {{good article}} [[زمرو:چاندي]] [[زمرو:منتقلي ڌاتو]] [[زمرو:قيمتي ڌاتو]] [[Category:Silver| ]] [[Category:Chemical elements]] [[Category:Transition metals]] [[Category:Noble metals]] [[Category:Precious metals]] [[Category:Cubic minerals]] [[Category:Minerals in space group 225]] [[Category:Electrical conductors]] [[Category:Native element minerals]] [[Category:E-number additives]] [[Category:Chemical elements with face-centered cubic structure]] [[Category:Coinage metals and alloys]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:ڪاپر گروپ]] mwxg6nphfklrpd4hbm3d40vmw4v5gr0 319215 319213 2025-06-12T19:50:46Z Ibne maryam 17680 319215 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Silver.jpg | subdivision_type = حالت (STP تي) | subdivision_name = سالڊ | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 47 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 18, 18, 1 | seat_type = وجود | seat = شروع کان (primordial) | seat1_type = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | seat1 =1.93 (پالنگ اسڪيل) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name =(2435°K) (2162°C) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = (1234.93°K) (961.78°C) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 11.28 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 254 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 25.350 جول في مول.ڪيلون | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 =107.87 | subdivision_name3 = 11 | subdivision_name4 = 5 | subdivision_name5 =d-block | subdivision_name6 = [[ڪرپٽن|[Kr]]] 4d10 5s1 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 144 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = پهرين:731.0<br>ٻئي:2070<br>ٽئي:3361 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: 1+,2-,1-,2+,3+ | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date = 10.503 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر<br>9.320 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر(مائع حالت ۾) | name = چاندي | official_name = Silver | native_name = Argentum <small>₄₇</small>Ag | government_type = | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | image_blank_emblem = File:Silver.svg | blank_emblem_type = نشان }} [[فائل:Silver.jpg|thumb|چاندي]] '''چاندي''' (Silver) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ جنهن جو نشان '''Ag''' (لاطيني: Argentum) ۽ ايٽمي نمبر '''47''' آهي. هڪ نرم، اڇو-ڀورو، چمڪندڙ منتقلي ڌاتو، اهو ڪنهن به ڌاتو جي سڀ کان وڌيڪ برقي ۽ حرارتي چالکائي وارو آهي. چاندي زمين جي ڪرسٽ ۾ خالص، آزاد عنصري شڪل ۾، سون ۽ ٻين ڌاتن سان گڏ هڪ مصر جي طور تي ۽ معدنيات جهڙوڪ ارجنٽائٽ ۽ ڪلورارگيرائٽ ۾ ملي ٿو. چاندي وڌو تر ٽامي، سون، شيھي ۽ جست جي ريفائننگ ۾ ضمني پيداوار جي طور تي پيدا ڪئي ويندي آهي. چاندي کي گهڻي وقت کان هڪ قيمتي ڌاتو طور اهميت ڏني وئي آهي. چاندي جي ڌاتو کي ڪيترن ئي سون جي سڪن ۾ استعمال ڪيو ويندو آهي، ڪڏهن ڪڏهن سون سان گڏ: جڏهن ته اهو سون کان وڌيڪ وافر مقدار ۾ هوندو آهي، اهو هڪ اصلي ڌاتو جي طور تي تمام گهٽ وافر مقدار ۾ هوندو آهي. ان جي پاڪائي عام طور تي في ml جي بنياد تي ماپي ويندي آهي؛ %94 خالص مصر کي "0.940 فائن" طور بيان ڪيو ويو آهي. قديم دور جي ستن ڌاتو مان هڪ جي طور تي، چاندي جو گهڻو ڪري انساني ثقافتن ۾ هڪ مستقل ڪردار رهيو آهي. ڪرنسي کان سواءِ ۽ هڪ سيڙپڪاري وچولي (سڪا ۽ بلين) جي طور تي، چاندي کي شمسي پينل، پاڻي جي فلٽريشن، زيور، زيورن، اعليٰ قدر واري ٽيبل ويئر ۽ برتنن ۾ استعمال ڪيو ويندو آهي (تنهن ڪري اصطلاح "چاندي جو سامان")، برقي رابطن ۽ ڪنڊڪٽرن ۾، خاص آئينن ۾، ونڊو ڪوٽنگن ۾، ڪيميائي رد عمل جي ڪيٽيليسس ۾، داغدار شيشي ۾ رنگ ڪندڙ جي طور تي، ۽ خاص ڪنفڪشنري ۾. ان جا مرڪب فوٽوگرافڪ ۽ ايڪس ري فلم ۾ استعمال ٿيندا آهن. چانديءَ جي نائٽريٽ ۽ ٻين چانديءَ جي مرڪبن جا پتلا محلول جراثيم ڪش ۽ مائڪروبائيوسائيڊ (اوليگوڊائنامڪ اثر) طور استعمال ڪيا ويندا آهن، جيڪي پٽين، زخم جي ڊريسنگ، ڪيٿيٽر ۽ ٻين طبي اوزارن ۾ شامل ڪيا ويندا آهن. ڌاتوءَ جو نالو آھي جنھن جو رنگ پڻ چاندي آھي. چاندي کي زيور طور استعمال ڪيو وڃي ٿو ۽ ان جي قيمت [[سون]] کان گھٽ آھي. ==طب== چاندي: نالا: ع. فضه، ف. سيم، هه. وغيره___ روپا، ويراط، ڪرمس، شنام نقره ۽ قمر. اثر: سرد خشڪ 1، نقصان: آنڊن کي، ميل: ماکي، عيوض: سون ۽ فيروزه، وزن: ورق هڪ يا ٻه عدد، ڪشتو ٻن چانورن کان هڪ رتيءَ تائين. سڃاڻپ: هي مشهور ڌاتو کاڻين مان کوٽي ڪڍبو آهي، ان کي حل ڪري ورق يا ڪشتو ٺاهي استعمال ڪبو آهي. خاصيت: معدي ۽ جگر کي طاقت ڏئي ٿو، رت وڌائي ٿو. ماليخوليا، خفقان، سوداوي بيمارين، کنگهه، دمڪشي، جلندر، ٻرهل، پيشاب جي ساڙي، بواسير جي رت جي گهڻائي، گهاٽي رت کي صفا ڪرڻ، وائي بادي وڃائڻ، قوت باهه ۽ مني وڌائڻ ۽ گهاٽي ڪرڻ، گردن ۽ مثاني جي بيمارين ۾ فائديمند آهي. هن جي مارڻ جون ڪيتريون ئي ترڪيبون آهن، جن مان هڪ واٽ هيءَ آهي، ته چاندي پراڻيءَ جي هڪ تولي کي سؤ دفعا گرم ڪجي ۽ هر دفعي نازبو جي پاڻيءَ ۾ ٺارجي، جمال گهوٽو، سهاڳو، نوشادر ۽ دار چڪنو هرهڪ جو هڪ تولو وٺي، وڏن ڏهن ليمن جي رس ۾ کرل ڪري لغدو ٺاهي، مٿين صفا ٿيل چاندي جي وچ ۾ رکي، گلحڪمت ڪري سڪائي ويهن سيرن ڇيڻن جي باهه ڏبي ته ڦلو سفيد ٿي بيهندو، اهو ڪشتو بدن جي تقويت ۽ قوت باهه جي لاءِ مجرب آهي، رئيس عضون کي طاقت ڏئي ٿو، اهو ڪشتو اکين ۾ سرمي وانگر سرائي روز پائبي ته نظر وڌندي. چانديءَ جي ٿانون ۾ ماني کائڻ سان قلب کي فرحت ايندي. ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{Sister project links |commons=silver |b=no |n=no |q=silver |s=no |v=no |wikt=silver}} {{Spoken Wikipedia|En-Silver.oga|date=1 September 2005}} * [http://www.periodicvideos.com/videos/047.htm Silver] at ''[[The Periodic Table of Videos]]'' (University of Nottingham) * [http://www.silverinstitute.org/ The Silver Institute], [[industry association]] website * [https://www.theodoregray.com/PeriodicTable/Elements/047/index.html Collection of silver items and samples] from [[Theodore Gray]] * [https://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0557.html Silver entry] in the ''NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards'' published by the [[U.S. Centers for Disease Control and Prevention]]'s [[National Institute for Occupational Safety and Health]] * [https://www.bloomberg.com/markets/commodities/futures/metals Silver prices] – current [[Spot market|spot prices]] on the global [[commodities market]]s, from [[Bloomberg L.P.]] {{Periodic table (navbox)}} {{Silver compounds}} {{Jewellery}} {{Authority control}} {{good article}} [[زمرو:چاندي]] [[زمرو:منتقلي ڌاتو]] [[زمرو:قيمتي ڌاتو]] [[Category:Silver| ]] [[Category:Chemical elements]] [[Category:Transition metals]] [[Category:Noble metals]] [[Category:Precious metals]] [[Category:Cubic minerals]] [[Category:Minerals in space group 225]] [[Category:Electrical conductors]] [[Category:Native element minerals]] [[Category:E-number additives]] [[Category:Chemical elements with face-centered cubic structure]] [[Category:Coinage metals and alloys]] ==حوالا== {{حوالا}} iiahjmq1qtlwi5zcfqmv678afgz9aad 319216 319215 2025-06-12T19:53:03Z Ibne maryam 17680 /* ٻاهريان ڳنڍڻا */ 319216 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Silver.jpg | subdivision_type = حالت (STP تي) | subdivision_name = سالڊ | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 47 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 18, 18, 1 | seat_type = وجود | seat = شروع کان (primordial) | seat1_type = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | seat1 =1.93 (پالنگ اسڪيل) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name =(2435°K) (2162°C) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = (1234.93°K) (961.78°C) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 11.28 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 254 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 25.350 جول في مول.ڪيلون | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 =107.87 | subdivision_name3 = 11 | subdivision_name4 = 5 | subdivision_name5 =d-block | subdivision_name6 = [[ڪرپٽن|[Kr]]] 4d10 5s1 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 144 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = پهرين:731.0<br>ٻئي:2070<br>ٽئي:3361 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: 1+,2-,1-,2+,3+ | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date = 10.503 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر<br>9.320 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر(مائع حالت ۾) | name = چاندي | official_name = Silver | native_name = Argentum <small>₄₇</small>Ag | government_type = | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | image_blank_emblem = File:Silver.svg | blank_emblem_type = نشان }} [[فائل:Silver.jpg|thumb|چاندي]] '''چاندي''' (Silver) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ جنهن جو نشان '''Ag''' (لاطيني: Argentum) ۽ ايٽمي نمبر '''47''' آهي. هڪ نرم، اڇو-ڀورو، چمڪندڙ منتقلي ڌاتو، اهو ڪنهن به ڌاتو جي سڀ کان وڌيڪ برقي ۽ حرارتي چالکائي وارو آهي. چاندي زمين جي ڪرسٽ ۾ خالص، آزاد عنصري شڪل ۾، سون ۽ ٻين ڌاتن سان گڏ هڪ مصر جي طور تي ۽ معدنيات جهڙوڪ ارجنٽائٽ ۽ ڪلورارگيرائٽ ۾ ملي ٿو. چاندي وڌو تر ٽامي، سون، شيھي ۽ جست جي ريفائننگ ۾ ضمني پيداوار جي طور تي پيدا ڪئي ويندي آهي. چاندي کي گهڻي وقت کان هڪ قيمتي ڌاتو طور اهميت ڏني وئي آهي. چاندي جي ڌاتو کي ڪيترن ئي سون جي سڪن ۾ استعمال ڪيو ويندو آهي، ڪڏهن ڪڏهن سون سان گڏ: جڏهن ته اهو سون کان وڌيڪ وافر مقدار ۾ هوندو آهي، اهو هڪ اصلي ڌاتو جي طور تي تمام گهٽ وافر مقدار ۾ هوندو آهي. ان جي پاڪائي عام طور تي في ml جي بنياد تي ماپي ويندي آهي؛ %94 خالص مصر کي "0.940 فائن" طور بيان ڪيو ويو آهي. قديم دور جي ستن ڌاتو مان هڪ جي طور تي، چاندي جو گهڻو ڪري انساني ثقافتن ۾ هڪ مستقل ڪردار رهيو آهي. ڪرنسي کان سواءِ ۽ هڪ سيڙپڪاري وچولي (سڪا ۽ بلين) جي طور تي، چاندي کي شمسي پينل، پاڻي جي فلٽريشن، زيور، زيورن، اعليٰ قدر واري ٽيبل ويئر ۽ برتنن ۾ استعمال ڪيو ويندو آهي (تنهن ڪري اصطلاح "چاندي جو سامان")، برقي رابطن ۽ ڪنڊڪٽرن ۾، خاص آئينن ۾، ونڊو ڪوٽنگن ۾، ڪيميائي رد عمل جي ڪيٽيليسس ۾، داغدار شيشي ۾ رنگ ڪندڙ جي طور تي، ۽ خاص ڪنفڪشنري ۾. ان جا مرڪب فوٽوگرافڪ ۽ ايڪس ري فلم ۾ استعمال ٿيندا آهن. چانديءَ جي نائٽريٽ ۽ ٻين چانديءَ جي مرڪبن جا پتلا محلول جراثيم ڪش ۽ مائڪروبائيوسائيڊ (اوليگوڊائنامڪ اثر) طور استعمال ڪيا ويندا آهن، جيڪي پٽين، زخم جي ڊريسنگ، ڪيٿيٽر ۽ ٻين طبي اوزارن ۾ شامل ڪيا ويندا آهن. ڌاتوءَ جو نالو آھي جنھن جو رنگ پڻ چاندي آھي. چاندي کي زيور طور استعمال ڪيو وڃي ٿو ۽ ان جي قيمت [[سون]] کان گھٽ آھي. ==طب== چاندي: نالا: ع. فضه، ف. سيم، هه. وغيره___ روپا، ويراط، ڪرمس، شنام نقره ۽ قمر. اثر: سرد خشڪ 1، نقصان: آنڊن کي، ميل: ماکي، عيوض: سون ۽ فيروزه، وزن: ورق هڪ يا ٻه عدد، ڪشتو ٻن چانورن کان هڪ رتيءَ تائين. سڃاڻپ: هي مشهور ڌاتو کاڻين مان کوٽي ڪڍبو آهي، ان کي حل ڪري ورق يا ڪشتو ٺاهي استعمال ڪبو آهي. خاصيت: معدي ۽ جگر کي طاقت ڏئي ٿو، رت وڌائي ٿو. ماليخوليا، خفقان، سوداوي بيمارين، کنگهه، دمڪشي، جلندر، ٻرهل، پيشاب جي ساڙي، بواسير جي رت جي گهڻائي، گهاٽي رت کي صفا ڪرڻ، وائي بادي وڃائڻ، قوت باهه ۽ مني وڌائڻ ۽ گهاٽي ڪرڻ، گردن ۽ مثاني جي بيمارين ۾ فائديمند آهي. هن جي مارڻ جون ڪيتريون ئي ترڪيبون آهن، جن مان هڪ واٽ هيءَ آهي، ته چاندي پراڻيءَ جي هڪ تولي کي سؤ دفعا گرم ڪجي ۽ هر دفعي نازبو جي پاڻيءَ ۾ ٺارجي، جمال گهوٽو، سهاڳو، نوشادر ۽ دار چڪنو هرهڪ جو هڪ تولو وٺي، وڏن ڏهن ليمن جي رس ۾ کرل ڪري لغدو ٺاهي، مٿين صفا ٿيل چاندي جي وچ ۾ رکي، گلحڪمت ڪري سڪائي ويهن سيرن ڇيڻن جي باهه ڏبي ته ڦلو سفيد ٿي بيهندو، اهو ڪشتو بدن جي تقويت ۽ قوت باهه جي لاءِ مجرب آهي، رئيس عضون کي طاقت ڏئي ٿو، اهو ڪشتو اکين ۾ سرمي وانگر سرائي روز پائبي ته نظر وڌندي. چانديءَ جي ٿانون ۾ ماني کائڻ سان قلب کي فرحت ايندي. ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{Sister project links |commons=silver |b=no |n=no |q=silver |s=no |v=no |wikt=silver}} {{Spoken Wikipedia|En-Silver.oga|date=1 September 2005}} * [http://www.periodicvideos.com/videos/047.htm Silver] at ''[[The Periodic Table of Videos]]'' (University of Nottingham) * [http://www.silverinstitute.org/ The Silver Institute], [[industry association]] website * [https://www.theodoregray.com/PeriodicTable/Elements/047/index.html Collection of silver items and samples] from [[Theodore Gray]] * [https://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0557.html Silver entry] in the ''NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards'' published by the [[U.S. Centers for Disease Control and Prevention]]'s [[National Institute for Occupational Safety and Health]] * [https://www.bloomberg.com/markets/commodities/futures/metals Silver prices] – current [[Spot market|spot prices]] on the global [[commodities market]]s, from [[Bloomberg L.P.]] {{Periodic table (navbox)}} {{Silver compounds}} {{Jewellery}} {{Authority control}} {{good article}} [[زمرو:چاندي]] [[زمرو:منتقلي ڌاتو]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:ڪاپر گروپ]] [[زمرو:قيمتي ڌاتو]] [[زمرو:بجلي جا پسرائيندڙ]] [[Category:Noble metals]] [[Category:Cubic minerals]] [[Category:Minerals in space group 225]] [[Category:Native element minerals]] [[Category:E-number additives]] [[Category:Chemical elements with face-centered cubic structure]] [[Category:Coinage metals and alloys]] ==حوالا== {{حوالا}} hd46rd3nnuqhxxp9yv0mos6yt2ashgi 319217 319216 2025-06-12T19:53:56Z Ibne maryam 17680 319217 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Silver.jpg | subdivision_type = حالت (STP تي) | subdivision_name = سالڊ | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 47 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 18, 18, 1 | seat_type = وجود | seat = شروع کان (primordial) | seat1_type = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | seat1 =1.93 (پالنگ اسڪيل) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name =(2435°K) (2162°C) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = (1234.93°K) (961.78°C) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 11.28 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 254 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 25.350 جول في مول.ڪيلون | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 =107.87 | subdivision_name3 = 11 | subdivision_name4 = 5 | subdivision_name5 =d-block | subdivision_name6 = [[ڪرپٽن|[Kr]]] 4d10 5s1 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 144 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = پهرين:731.0<br>ٻئي:2070<br>ٽئي:3361 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: 1+,2-,1-,2+,3+ | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date = 10.503 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر<br>9.320 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر(مائع حالت ۾) | name = چاندي | official_name = Silver | native_name = Argentum <small>₄₇</small>Ag | government_type = | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | image_blank_emblem = File:Silver.svg | blank_emblem_type = نشان }} [[فائل:Silver.jpg|thumb|چاندي]] '''چاندي''' (Silver) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ جنهن جو نشان '''Ag''' (لاطيني: Argentum) ۽ ايٽمي نمبر '''47''' آهي. هڪ نرم، اڇو-ڀورو، چمڪندڙ منتقلي ڌاتو، اهو ڪنهن به ڌاتو جي سڀ کان وڌيڪ برقي ۽ حرارتي چالکائي وارو آهي. چاندي زمين جي ڪرسٽ ۾ خالص، آزاد عنصري شڪل ۾، سون ۽ ٻين ڌاتن سان گڏ هڪ مصر جي طور تي ۽ معدنيات جهڙوڪ ارجنٽائٽ ۽ ڪلورارگيرائٽ ۾ ملي ٿو. چاندي وڌو تر ٽامي، سون، شيھي ۽ جست جي ريفائننگ ۾ ضمني پيداوار جي طور تي پيدا ڪئي ويندي آهي. چاندي کي گهڻي وقت کان هڪ قيمتي ڌاتو طور اهميت ڏني وئي آهي. چاندي جي ڌاتو کي ڪيترن ئي سون جي سڪن ۾ استعمال ڪيو ويندو آهي، ڪڏهن ڪڏهن سون سان گڏ: جڏهن ته اهو سون کان وڌيڪ وافر مقدار ۾ هوندو آهي، اهو هڪ اصلي ڌاتو جي طور تي تمام گهٽ وافر مقدار ۾ هوندو آهي. ان جي پاڪائي عام طور تي في ml جي بنياد تي ماپي ويندي آهي؛ %94 خالص مصر کي "0.940 فائن" طور بيان ڪيو ويو آهي. قديم دور جي ستن ڌاتو مان هڪ جي طور تي، چاندي جو گهڻو ڪري انساني ثقافتن ۾ هڪ مستقل ڪردار رهيو آهي. ڪرنسي کان سواءِ ۽ هڪ سيڙپڪاري وچولي (سڪا ۽ بلين) جي طور تي، چاندي کي شمسي پينل، پاڻي جي فلٽريشن، زيور، زيورن، اعليٰ قدر واري ٽيبل ويئر ۽ برتنن ۾ استعمال ڪيو ويندو آهي (تنهن ڪري اصطلاح "چاندي جو سامان")، برقي رابطن ۽ ڪنڊڪٽرن ۾، خاص آئينن ۾، ونڊو ڪوٽنگن ۾، ڪيميائي رد عمل جي ڪيٽيليسس ۾، داغدار شيشي ۾ رنگ ڪندڙ جي طور تي، ۽ خاص ڪنفڪشنري ۾. ان جا مرڪب فوٽوگرافڪ ۽ ايڪس ري فلم ۾ استعمال ٿيندا آهن. چانديءَ جي نائٽريٽ ۽ ٻين چانديءَ جي مرڪبن جا پتلا محلول جراثيم ڪش ۽ مائڪروبائيوسائيڊ (اوليگوڊائنامڪ اثر) طور استعمال ڪيا ويندا آهن، جيڪي پٽين، زخم جي ڊريسنگ، ڪيٿيٽر ۽ ٻين طبي اوزارن ۾ شامل ڪيا ويندا آهن. ڌاتوءَ جو نالو آھي جنھن جو رنگ پڻ چاندي آھي. چاندي کي زيور طور استعمال ڪيو وڃي ٿو ۽ ان جي قيمت [[سون]] کان گھٽ آھي. ==طب== چاندي: نالا: ع. فضه، ف. سيم، هه. وغيره___ روپا، ويراط، ڪرمس، شنام نقره ۽ قمر. اثر: سرد خشڪ 1، نقصان: آنڊن کي، ميل: ماکي، عيوض: سون ۽ فيروزه، وزن: ورق هڪ يا ٻه عدد، ڪشتو ٻن چانورن کان هڪ رتيءَ تائين. سڃاڻپ: هي مشهور ڌاتو کاڻين مان کوٽي ڪڍبو آهي، ان کي حل ڪري ورق يا ڪشتو ٺاهي استعمال ڪبو آهي. خاصيت: معدي ۽ جگر کي طاقت ڏئي ٿو، رت وڌائي ٿو. ماليخوليا، خفقان، سوداوي بيمارين، کنگهه، دمڪشي، جلندر، ٻرهل، پيشاب جي ساڙي، بواسير جي رت جي گهڻائي، گهاٽي رت کي صفا ڪرڻ، وائي بادي وڃائڻ، قوت باهه ۽ مني وڌائڻ ۽ گهاٽي ڪرڻ، گردن ۽ مثاني جي بيمارين ۾ فائديمند آهي. هن جي مارڻ جون ڪيتريون ئي ترڪيبون آهن، جن مان هڪ واٽ هيءَ آهي، ته چاندي پراڻيءَ جي هڪ تولي کي سؤ دفعا گرم ڪجي ۽ هر دفعي نازبو جي پاڻيءَ ۾ ٺارجي، جمال گهوٽو، سهاڳو، نوشادر ۽ دار چڪنو هرهڪ جو هڪ تولو وٺي، وڏن ڏهن ليمن جي رس ۾ کرل ڪري لغدو ٺاهي، مٿين صفا ٿيل چاندي جي وچ ۾ رکي، گلحڪمت ڪري سڪائي ويهن سيرن ڇيڻن جي باهه ڏبي ته ڦلو سفيد ٿي بيهندو، اهو ڪشتو بدن جي تقويت ۽ قوت باهه جي لاءِ مجرب آهي، رئيس عضون کي طاقت ڏئي ٿو، اهو ڪشتو اکين ۾ سرمي وانگر سرائي روز پائبي ته نظر وڌندي. چانديءَ جي ٿانون ۾ ماني کائڻ سان قلب کي فرحت ايندي. ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{Sister project links |commons=silver |b=no |n=no |q=silver |s=no |v=no |wikt=silver}} * [http://www.periodicvideos.com/videos/047.htm Silver] at ''[[The Periodic Table of Videos]]'' (University of Nottingham) * [http://www.silverinstitute.org/ The Silver Institute], [[industry association]] website * [https://www.theodoregray.com/PeriodicTable/Elements/047/index.html Collection of silver items and samples] from [[Theodore Gray]] * [https://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0557.html Silver entry] in the ''NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards'' published by the [[U.S. Centers for Disease Control and Prevention]]'s [[National Institute for Occupational Safety and Health]] * [https://www.bloomberg.com/markets/commodities/futures/metals Silver prices] – current [[Spot market|spot prices]] on the global [[commodities market]]s, from [[Bloomberg L.P.]] {{Authority control}} {{good article}} [[زمرو:چاندي]] [[زمرو:منتقلي ڌاتو]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:ڪاپر گروپ]] [[زمرو:قيمتي ڌاتو]] [[زمرو:بجلي جا پسرائيندڙ]] [[Category:Noble metals]] [[Category:Cubic minerals]] [[Category:Minerals in space group 225]] [[Category:Native element minerals]] [[Category:E-number additives]] [[Category:Chemical elements with face-centered cubic structure]] [[Category:Coinage metals and alloys]] ==حوالا== {{حوالا}} 1ijc4klfql750ekenqh2qfivg1t9ckt 0 39370 319234 208060 2025-06-12T21:37:13Z InternetArchiveBot 13773 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 319234 wikitext text/x-wiki [[فائل:Hoedad2-Kaibab-Nat-Forest.jpg|380px|thumb|ڪوڏر وڻن جي پوکيءَ لاءِ اوزار ھوندو آھي.ايروزينا جي ڪئباب نئشنل فاريسٽ ۾ ھڪ ماڻھو ڪوڏر سان ڪم ڪندي]] ڪوڏر: هي تمام ڪمائتو اوزار آهي، نظر رکجي ته ڳن ڪوڏر ۾ گوني ڪنڊ کان وڌيڪ پري لڳل نه هجي ۽ سندس منهن تيکو هجي. مڏي ڪوڏر سان جيڪو ڪم سڄي ڏينهن ۾ ٿيندو، سو تکيءَ ڪوڏر سان ٻن ڪلاڪن ۾ لهي سگهندو.<ref>ڪتاب: باغ ۽ باغباني؛ ليکڪ: مرزا قليچ بيگ؛ايڊيشن:1960؛پبلشر: [[سنڌي ادبي بورڊ]]، ڄامشورو</ref> ڪوڏر ۾ ننڍي ڳن جي ڪري استعما وقت جھڪڻو پوندو آهي جنھن جي ڪري چيلھ جي سور جي شڪايت پيدا ٿيندي آهي. ڪيليفورنيا ۾ سيزر شاويز نالي شخص جي سياسي جدوجھد سان ڪوڏر ۾ ننڍي ڳن لڳائڻ تي سپريم ڪورٽ جي حڪم تي 1975 ۾ ڪيليفورنيا رياست جي سرڪاري بندش لڳائي ڇڏي.<ref>{{cite web |title=Fight in the Fields: Cesar Chavez and the Farmworkers' Struggle |url=https://www.pbs.org/itvs/fightfields/book1.html |publisher=Pbs.org| accessdate= December 13, 2012}}</ref><ref>{{cite book|last1=Bruns|first1=Roger|title=Cesar Chavez: A Biography|date=2005|publisher=Greenwood Press|location=Westport, CT|pages=91–92|url=https://books.google.com/books?id=QuDvaINavwMC&pg=PA91&lpg=PA91&dq=chavez+brown+hoe&source=bl&ots=BMOzuGDUDT&sig=2dRSfFbR_VaG5JRsu1IyXiHD1NI&hl=en&sa=X&ved=0CDgQ6AEwBWoVChMIyL6L3I_oyAIVhEAmCh1tYgmf#v=onepage&q=chavez%20brown%20hoe&f=false|accessdate=29 October 2015}}</ref>موزمبيق آفريقا جو ملڪ آھ ان جي جھنڊي ۾ ڪوڏر جو نشان آھي. <gallery><!--chronologica order--> فائل:Flag_of_Mozambique.svg|Flag of Mozambique, featuring a draw hoe </gallery> ==تاريخ== ڪوڏر کوٽائي جو سڀ کان قديم اوزار آھي ۽ ان جو استعمال انسان ھر کان اڳ شروع ڪيو ھو. قديم سميري نسل جي ماڻھن جو خيال ھو تہ ڪوڏر ديوتائن جي مجلس جي سردار ديوتا اينلل ايجاد ڪئي ھئي<ref>PBS. ''Heritage: Civilization and the Jews''. "[https://www.pbs.org/wnet/heritage/episode1/atlas/map2.html# Nippur] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140314035139/http://www.pbs.org/wnet/heritage/episode1/atlas/map2.html |date=2014-03-14 }}". Accessed 26 Nov 2012.</ref>ڪوڏر جو ذڪر بابل جي بادشاھ حمورابي جي لکيل ڪوڊ ۾ بہ ملي ٿو. == حوالا == {{حوالا}} oje65zxq8esgct94k71xub9boj7426u 0 39773 319137 318596 2025-06-12T13:55:56Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319137 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي عنصر}} {{featured article}} [[File:Lead-2.jpg|thumb|left|A sample of lead solidified from the molten state|alt=A disk of metal]] '''شيھو''' يا '''ليڊ''' (انگريزي:Lead؛ اردو: سيسو) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جي علامت "Pb" (لاطيني Plumbum مان) ۽ ايٽمي نمبر "82" آھي. اھو ھڪڙو ڪاري رنگ جو نرم ڌاتو آهي جو قلعيءَ وانگر هوندو آهي. اهو هڪ وزني ڌاتو آھي جيڪو گھڻن عام مواد کان گھڻ وزني آھي. شيھو نرم آهي ۽ انهن جو ورق ٺهي سگهجي ٿو. پڻ انهن جو پگھلڻ وارو نقطو نسبتا گهٽ آهي. جڏهن تازو ڪٽي، شيھو هڪ سرمائي رنگ ۾ نيري جي شيڊ سان چمڪندڙ آهي. هوا جي سامهون اچڻ تي اهو هڪ ڳاڙهي سرمائي رنگ ڏانهن ڌڪيندو آهي. شيھي وٽ ڪنهن به مستحڪم عنصر جو سڀ کان وڌيڪ ايٽمي نمبر هوندو آهي ۽ ان جا ٽي آئسوٽوپس وڏن عنصرن جي وڏي ايٽمي ڊڪي زنجيرن جا آخري نقطا آهن. شيھو هڪ نسبتا غير فعال پوسٽ-منتقلي ڌاتو آهي. ان جو ڪمزور ڌاتي ڪردار ان جي ايمفوٽيرڪ فطرت طرفان بيان ڪيو ويو آهي؛ شيھو ۽ شيھي جو آڪسائيڊ (ليڊ آڪسائيڊ) تيزاب ۽ اساس (Base) سان رد عمل ڪن ٿا ۽ اهو ڪوويلنٽ بانڊ ٺاهي ٿو. شيھي جا مرڪب عام طور تي، عام ڪاربن گروپ جي ٻين ھلڪي ميمبرن سان +4 حالت جي بجاءِ، +2 آڪسائيڊ حالت ۾ مليا آهن. استثنا اڪثر ڪري آرگانوليڊ (organolead) مرڪبن تائين محدود آهي. گروپ جي هلڪي ميمبرن وانگر، شيھو پاڻ سان بانڊ بڻائي سگهجي ٿو. اهو زنجير ۽ گهڻ کونن وارو (polyhedral) جوڙجڪ بڻجي سگهي ٿو. جيئن ته شيھو آسانيءَ سان ان جي ڪچڌات مان ڪڍيو وڃي ٿو، ان ڪري ويجھو اوڀر ۾ پراگاڻيڪ ماڻهو ان کان واقف هئا. گلينا (Galena) شيھي جو هڪ پرنسپل ڪچڌات آهي، جيڪو اڪثر ڪري چانديءَ سان گڏ هوندو آهي. چاندي ۾ دلچسپي قديم روم ۾ وڏي پئماني تي، شيھي جي نڪرڻ ۽ استعمال جي شروعات ۾ مدد ڪئي. روم جي زوال کان پوءِ شيھي جي پيداوار گهٽجي وئي ۽ صنعتي انقلاب تائين برابري جي سطح تي نه پهتي. شيھو پرنٽنگ پريس جي ترقي ۾ اهم ڪردار ادا ڪيو، ڇاڪاڻ ته اکر نسبتا آساني سان شيھي جي ملاوٽ واري ڌاتن سان ٺاهي سگهجي ٿو.{{sfn|Theodore Low De Vinne|1899|pp=9–36}} 2014ع ۾، شيھي جي سالياني عالمي پيداوار اٽڪل 10 ملين ٽن هئي، جن مان اڌ کان وڌيڪ ري سائیکلنگ مان هئي. شيھي جي اعلي ڪثافت (Density)، گهٽ پگھلڻ جو نقطو (Melting Point)، نرمي (Ductility) ۽ آڪسائيڊيشن لاء لاڳاپا گهٽ جڙت ان کي مفيد ڌاتو بڻائي ٿي. اهي خاصيتون، ان جي لاڳاپي جي گهڻائي ۽ گهٽ قيمت سان گڏ، نتيجي ۾ ان جي تعمير، پلمبنگ، بيٽرين، بلٽ، شاٽ، وزن، سولڊر، پيوٽر، فيوزيبل الائيز، ليڊ پينٽ، ليڊ گيسولين، ۽ تابڪاري جي حفاظت ۾ وسيع استعمال کي ممڪن بڻائي ٿو. شيھو هڪ نيوروٽوڪسين آهي جيڪو نرم بافتن ۽ هڏن ۾ جمع ٿئي ٿو. اهو اعصابي نظام (Nervous System) کي نقصان پهچائيندو آهي ۽ حياتياتي اينزائمز جي ڪم ۾ مداخلت ڪري ٿو، اعصابي خرابيون پيدا ڪري ٿو جن ۾ رويي جي مسئلن کان وٺي دماغي نقصان تائين، ۽ عام صحت، دل ۽ گردن جي نظام کي پڻ متاثر ڪري ٿو. شيھي جي زهر کي پهريون ڀيرو قديم يوناني ۽ رومن ليکڪن طرفان دستاويز ڪيو ويو، جن شيھي جي زهر جي ڪجهه نشانين کي نوٽ ڪيو، پر 19 صدي عيسوي جي آخر ۾ يورپ ۾ وڏي پيماني تي تسليم ڪيو ويو. ==طبيعي خاصيتون== ==ڪيميائي خاصيتون== ==اصل ۽ ظهور== ==اصطلاح== ==تاريخ== ==پيداوار== ==ايپليڪيشن== ==حياتياتي اثرات== ==ماحولياتي اثرات== ==پابنديون ۽ تدبيرون== ==طبي استعمال== هن کي گل روغن ۾ گھي، باھ ۾ ساڙيل داغ تي طلا ڪجي تہ جلن ۽ سور کان آرام ملندو. هن کي پٽ تر جي پاڙن ۾ ماري ڪشتو ڪري کارائڻ سان کنگهہ، پراڻي [[سلهہ|سل]]، سلسلبول، قوت باھ، بدن جي خارش ۽ اکين جي بيمارين ۾ مفيد ثابت ٿيندو.<ref>ڪتاب: [[فرھنگ جعفري]]؛ ليکڪ: حڪيم محمد جعفر؛ ايڊيشن: 2007ع؛ پبلشر: [[سنڌي ادبي بورڊ]]، ڄامشورو، سنڌ.</ref> ==پڻ ڏسو== * [[نڪل]] * [[جست]] * [[ٽامو]] * [[آئسوٽوپ]] * [[دوري جدول]] * [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]] ==خارجي لنڪس== {{Wiktionary}} {{Commons}} *[https://www.researchgate.net/profile/Catherine_Hammett-Stabler/publication/288272623_The_Toxicology_of_Heavy_Metals_Getting_the_Lead_Out/links/572748fd08ae586b21e28b65.pdf The Toxicology of Heavy Metals: Getting the Lead Out], [[American Society for Clinical Pathology]] *[https://www.crown.co.za/modern-mining/industry-news/13897-covid-19-to-reduce-global-lead-production-by-5-2-in-2020 COVID-19 to reduce global lead production by 5,2% in 2020 (with a figure showing global lead production, 2010–2024)] {{Portal bar|Chemistry}} {{Authority control}} [[Category:Lead| ]] [[Category:Chemical elements]] [[Category:Post-transition metals]] [[Category:Native element minerals]] [[Category:Superconductors]] [[Category:Endocrine disruptors]] [[Category:IARC Group 2B carcinogens]] [[Category:Nuclear reactor coolants]] [[Category:Chemical elements with face-centered cubic structure]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:ڪاربان گروپ]] phv512tej48r4qq5rsz98bp5dli3mlq 0 41812 319288 314128 2025-06-13T11:18:42Z CommonsDelinker 103 Replacing Europe-Bosnia_and_Herzegovina.svg with [[File:Map_of_Bosnia_and_Herzegovina_in_Europe.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR2|Criterion 2]]). 319288 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = بوسنيا ۽ ھرزگوينا<br>Bosnia and Herzegovina | common_name = بوسيني | native_name = ''Bosna i Hercegovina''<br/>Босна и Херцеговина | image_flag = Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg | image_coat = Coat of arms of Bosnia and Herzegovina.svg | national_anthem = {{nowrap|"بوسنيا ۽ ھرزگوينيا جو قومي ترانو"<br/>{{small|({{lang-en|"بوسنيا ۽ ھرزگوينا جو قومي ترانو"}})}}}}<br/><br/> <center></center> | image_map = Map of Bosnia and Herzegovina in Europe.svg | map_caption = {{map caption |location_color= سائو رنگ |region= يورپ|region_color= تيز ڀورو}} | capital = [[سرائيوو]] | coordinates = | largest_city = سرائيوو | official_languages = اڃان ڪابہ نہ | languages_type = قومي ٻوليون | languages = * بوسنيائي * ڪروشيائي * سرب ٻولي | ethnic_groups_year = 2013 census<ref name=Popis2013/> | demonym = {{vunblist|بوسنيائي| ھرزگوينائي}} | government_type = {{nowrap|[[وفاقي نظام|وفاقي]]، [[پارلياماني نظام|پارلياماني]] <br/>[[ريپبلڪ|آئيني ريپبلڪ]]}} | leader_title1 = ھاء ريپرزنٽيٽو | leader_name1 = ويلنٽن انزڪو | leader_title2 = پريزيڊنسي جو چيئرمين | leader_name2 = [[باقر عزت بيگووچ]] | leader_title3 = پريزيڊنسي جا رڪن | leader_name3 = ملادن آئيونچ <br>دراگن ڪووچ | leader_title4 = وزيراعظم | leader_name4 = ڊينس زويزدڪچ | legislature = پارليامينٽ|<nowiki> پارلياماني اسيمبلي ]]</nowiki> | upper_house = ھائوس آف پيپلز|<nowiki>ھائوس آف پيپلز]]</nowiki> | lower_house = ھائوس آف ريپرزنٽيٽوز|<nowiki> ھائوس آف ريپرزنٽيٽوز]]</nowiki> | sovereignty_type = قيام | established_event2 = بينيٽ آف بوسينيا | established_date2 = c. 1154 | established_event3 = بوسينيا جي بادشاھت | established_date3 = c. 1377 | established_event4 = خلافت عثمانيه بوسنيا فتح ڪيو | established_date4 = c. 1463 | established_event5 = آسٽروھنگري راڄ | established_date5 = 1878 | established_event6 = آسٽرو ھنگري کان علحدگي | established_date6 = 29 آڪٽوبر 1918 | established_event7 = يوگوسلاويا جو جنم | established_date7 = 4 ڊسمبر 1918 | established_event8 = قومي ڏينھن | established_date8 = 25 نومبر 1943 | established_event9 = سوشلسٽ يوگوسلاويا کان آزادي | established_date9 = 1 مارچ 1992 | established_event10 = عمل ٿيو<ref>[[Peace Implementation Council]], [[High Representative for Bosnia and Herzegovina]], [[Constitutional Court of Bosnia and Herzegovina#Composition of the court]], [[European Union Police Mission in Bosnia and Herzegovina]], [[EUFOR Althea]]</ref> | established_date10 = 6 اپريل 1992 | established_event11 = [[بوسنيا جو آئين]] | established_date11 = 14 ڊسمبر 1995 | area_km2 = 51,129 | area_rank = 125th <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | area_sq_mi = 19,741 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | percent_water = 1.4% | population_estimate = | population_census = 3,531,159<ref>{{cite news|publisher=Politico|title=Bosnia releases disputed census results|url=http://www.politico.eu/article/bosnia-releases-disputed-census-results/|date=1 July 2016|accessdate=1July 2016}}</ref> | population_estimate_year = | population_estimate_rank = | population_census_year = 2013 | population_density_km2 = 68.97 | population_density_sq_mi = | population_density_rank = | GDP_PPP = $45.858 ارب ڊالر <ref name="imf.org">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=67&pr.y=11&sy=2017&ey=2019&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=963&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC&grp=0&a=|title=Report for Selected Countries and Subjects|publisher=}}</ref> | GDP_PPP_year = 2018 | GDP_PPP_rank = | GDP_PPP_per_capita = $12,986<ref name="imf.org"/> | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $18.560&nbsp;ارب ڊالر <ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=67&pr.y=11&sy=2017&ey=2019&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=963&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC&grp=0&a=|title=Bosnia and Herzegovina |publisher=International Monetary Fund |accessdate=7 February 2018}}</ref> | GDP_nominal_year = 2018 | GDP_nominal_rank = | GDP_nominal_per_capita = $5,256<ref name=imf2/> | GDP_nominal_per_capita_rank = | Gini = 33.8 <!--number only--> | Gini_year = 2011 | Gini_change = 36 → 33.8<!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref>{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?end=2011&locations=BA&start=2001 |title=Distribution of family income&nbsp;– Gini index |work=The World Factbook |publisher=TWB |accessdate=29 October 2017}}</ref> | Gini_rank = 18th | HDI = 0.750 <!--number only--> | HDI_year = 2016<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/en/countries/profiles/BIH# |title=Human Development Report 2017 |year=2017 |publisher=United Nations |accessdate=29 October 2017}}</ref> | HDI_rank = 81st | currency = ڪنورٽبل مارڪ | currency_code = BAM | time_zone = [[وچ يورپي ٽائيم ]] | utc_offset = +1 | utc_offset_DST = +2 | time_zone_DST = [[ وچ يورپي اونھاري وارو ٽائيم ]] | date_format = dd. mm. yyyy. ([[Common Era|CE]]) | drives_on = ساڄو پاسو | calling_code = [[ بوسنيا ۽ ھرزگوينه جا ٽيليفون نمبر |+387]] | cctld = [[.ba]] | footnote_a = | footnote_b = | footnote_c = | footnote_d = | country_code = }} '''بوسنيا ۽ ھرزگووينا''' (Bosnia- Herzegovina) مختصر طور تي (B&H) ۽ عام نالو "بوسنيا"، ھڪ ملڪ آھي جيڪو [[بلقان|بلقان جزيري نما]] ۾ واقع آهي. ان جو گاديءَ جو هنڌ ۽ سڀ کان وڏو شھر [[سرائيوو]] آهي. مسلم اڪثريت وارو ھي يورپي ملڪ ڏکڻ بلقان وارن جبلن ۾ واقع 20 ھزار چورس ميلن جي پکيڙ وارو آهي. اتر ۾ ان جون سرحدون ڪيٿولڪ اڪثريت واري ملڪ [[ڪروشيا]] سان، اوڀر ۾ آرٿوڊڪس عيسائيت جي اڪثريت واري ملڪ [[سربيا]]، ڏکڻ ۾ آرٿوڊڪس اڪثريت واري ملڪ [[مونٽي نيگرو]] ۽ 15 ميلن تائين ان جي سرحد ايڊرياٽڪ سمنڊ سان پڻ ملي ٿي.<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام "> - Encyclopedia of Islam- Juan E. Campo J. Gordon Melton, Series Editor-: Facts On File, Inc. An imprint of Infobase Publishing 132 West 31st Street New York NY 10001 - pages# 114, </ref> ==نالو ۽ مطلب== بوسينيا جي اتر وارو وڏو پاسو، "بوسنيا نديءَ" جي ڪري ان نالي سان منصوب ٿيو. ڏکڻ وارو پاسو ھرزگوينا جرمن ٻوليءَ جي لفظ "ھرزوگ" (herzog، معني: نواب يا ڊيوڪ) ۽ ٻيو پويون لفظ، "اووينا" (ovina؛ معني: زمين) سان نڪتل آهي. <ref>{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bk.html}{{مئل ڳنڍڻو|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == تاريخ == ھن ملڪ کي ستين صدي عيسويءَ ۾ سلاف نسل جي ماڻهن آباد ڪيو.<ref name="Columbia University Press">{{cite book|title=Bosnia and Hercegovina: A Tradition Betrayed|author= Robert J. Donia |author2=John VA Fine|publisher=Columbia University Press|date=1994|pages=14–16}}</ref><ref>Hupchick, Dennis P. ''The Balkans from Constantinople to Communism'', pp. 28–30. Palgrave Macmillan (2004)</ref> ٻارھين ۽ چوڏھين صديءَ دوران ھن ملڪ جي حيثيت ھڪ پرنسيپلٽي واري ھئي جنھن دؤر ۾ [[بلغاريه]] کان عيسائي ھتي اچي آباد ٿيا. [[فائل:Medieval Bosnian State Expansion-en.svg|thumb|کا|بوسنيا قرون وسطي يا وچولي دؤر ۾ جڏھن بينيٽ ۽ پوءِ ڪنگڊم ٺھي]] ٻارھين صدي جي ختم ٿيڻ وقت بوسنيا اتر مان [[هنگري|ھنگري]] (ڪروٽ پڻ انھن ۾ شامل) کان ۽ اوڀر ۾ سربن کان آزادي حاصل ڪئي.<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" /> نئين بوسنيائي بادشاھت آرٿوڊڪس ۽ رومن ڪيٿولڪ ماڻھن ۾ ورھايل ھئي پر پوء ھڪ ٽيون عيسائي مذھبي گروھه اڀري آيو جنھن جو نالو بوگوملئزم ھيو جيڪو اصل ۾ [[مقدونيا (قديم رياست)|مقدوينہ]] ۾ اڀريو ۽ ڏکڻ بلقان ۾ ڦھلجي ويو جنھن بوسنيا جي اندر داخل ٿي انھن ۾ قومي جذبو پيدا ڪيو ڇوته ايسٽرن آرٿوڊڪس بوسنيا ۾ بازنطيني اثر رکيو ۽ ڪيٿولڪ مذھب اتي ھنگري جو اثر پيدا ڪيو ۽ انھن جي ڀيٽ ۾ بوگوملئزم اتي بوسنيائي چرچ کي جنم ڏنو.<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" /> ===بوسنيا خلافت عثمانيه ۾ === [[فائل:Begova dzamija (1).jpg|thumb|کاٻو|[[سرائيوو]] جي [[غازي خسرو بيگ مسجد]] جيڪا 1531ع ۾ تعمير ٿي. ]] 1463 ۾ عثماني ترڪن بلغاريه فتح ڪيو تہ ماڻھو مسلمان ٿيڻ شروع ٿيا جن م وڏو تعداد عيسائين جو ھو.<ref>( حوالو گھربل )</ref> پندرھين صدي جي پڇاڙيءَ ۾ ترڪ فوجون ڏکڻ بلقان ۾ ڌوڪي آيون ۽ اسلام بوسنيا ۽ ھرزگوينه ۾ داخل ٿي ويو.<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" /> رومن ڪيٿولڪ حاڪمن بوگومل عقيدي وارن کي سختي ۽ زيادتين جو نشانو بڻايو ھيو جنھن ڪري انھن مسلمان ترڪن جو ساٿ ڏنو ۽ اھي مسلمانن جي گھڻو ويجھو رھيا ان ڪري جلدي مسلمان ٿي ويا.ا<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" /> عثماني خلافت ۾ سرائيوو ۾ پاشا يا گورنر مقرر ڪيو ويو جنھن پنھنجو صدرمقام سرائيوو ۾ ئي رکيو ۽ پوري علائقي کي اٺ [[سنجاق|سنجاقن]] (ضلعن) ۾ ورهايو ويو.<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" /> عثماني خلافت حنفي فقه سان لاڳاپيل ھئي ان ڪري بوسنيا ۾ حنفي فقه کي فروغ مليو. آڳتي ھلي بوسنيائي مسلمانن ۾ بہ عثماني خلافت کان آزادي جو جذبو پيدا ٿيو.<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" /> آسٽرو-ھنگروي رياست جي خلافت سان ٽڪراء جي نتيجي م خلافت کي اھو علائقو ڇڏڻو پيو پر بوسنيا پنهنجي آزادي ماڻي نہ سگھيو پر ھئبسبرگ جي حڪمراني ھيٺ اچي ويو.<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" /> 1463ع ۾ عثماني ترڪن بلغاريه فتح ڪيو تہ ماڻھو مسلمان ٿيڻ شروع ٿيا جن م وڏو تعداد عيسائين جو ھيو. ويھين صدي ۾ مسلمانن ھتي اڪثريت ۾ رھيا پر سربيا، نازين ۽ يوگوسلاويا جي ڪميونسٽن انھن کي اھڙي انتظامي نظام ۾ رکيو جنھن ۾ اھي اقليت ۾ رھندا آيا.ا<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" /> [[فائل:Medieval Bosnian State Expansion-en.svg|thumb|کاٻو|بوسنيا قرون وسطي يا وچولي دؤر ۾ جڏھن بينيٽ ۽ پوءِ ڪنگڊم ٺھي]] === آسٽرو ھنگري ايمپائر ۾ === [[فائل:Sarajevo 1878..jpg|thumb|کاٻو|سال 1878ع ۾ جڏھن [[آسٽرو ھنگري]] فوج ملڪ ۾ گھري پئي.]] 1878ع ۾ ھي علائقو ڪانگريس آف برلن جي فيصلي تحت آسٽرو-ھنگروي جي حڪومت جي انتظام ۾ آيو. اھو فيصلو عثماني ترڪن قبول نه ڪيو. 1909ع ۾ آسٽريائي حڪومت مسلمانن ۾ رئيس العلماء جو ھڪ نئون عھدو قائم ڪيو. [[فائل:Sarajevo, Academy of Arts.jpg|thumb|left|سرائيوو م آرٽس اڪيڊمي جا منار ۽ گنبذ جيڪو چيڪ آرڪيٽيڪٽ ڪارل پاريڪ ڊزائن ڪيو. ]] [[فائل:Sarajevo Tram (1901).png|thumb|کاٻو|1901ع ۾ سرائيوو ۾ ٽرام ڏيکاريل ]] [[فائل:National Museum of BiH Aerial.JPG|thumb|left| بوسنيا ۽ ھرزگوينه جو قومي عجائب گھر جيڪو سال 1888ع ۾ قائم ٿيو. ]] [[فائل:DC-1914-27-d-Sarajevo-cropped.jpg|thumb|کاٻو| آسٽريا جي آرڪ ڊيوڪ [[فرانز فرڊيننڊ]] ۽ ھوھنبرگ جي ڊچيس، صوفي جو قتل 12 جولاءِ، 1914ع جي اخبار ۾ بيان ڪيل.]] ===يوگوسلاويا جي وفاق ۾=== [[فائل:The Eternal flame in Sarajevo (2).JPG|thumb|کاٻو|ٻي جنگ عظيم ۾ مري ويل شھرين ۽ فوجين جي ياد ۾ جوڙيل دائمي شعلو نالي يادگار]] پھرين جنگ عظيم کان پوء ھن ملڪ تي سربيا قبضو ڪيو.<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" /> ٻين جنگ عظيم ۾ سرب ۽ ڪروشيئن مسلمانن جو قتل عام ڪيو.<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" /> يوگوسلاويا جي وفاق ۾ مارڪسي ليڊر [[مارشل ٽيٽو]] (جوزف بروز) جي دؤر حڪومت ۾ مذھب دشمن پاليسين ذريعي مسجدون بند ڪيون ويون، ٻارن کي مذھبي تعليم منع ڪئي وئي، اسلامي استادن جي تربيت تي بہ بندش وڌي وئي.<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" /> ردعمل ۾ 1960ع واري ڏھاڪي ۾ اسلامي جاڳرتا بوسنيائي قومي جذبي سان شروع ٿيڻ لڳي ۽ سال 1991ع ۾ يوگوسلاويا جو وفاق ٽٽي ويو ۽ بوسنيا ۽ ھرزگوينا پنھنجي آزادي جو اعلان ڪري ڇڏيو پر بوسنيا جي اتر ۽اوڀر واري حصي ۾ رھندڙ سرب نئين رياست جي قيام جي مخالفت ڪري ڇڏي.<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" /> [[فائل:Flag of Bosnia and Herzegovina (1943–1992).svg|thumbnail|left|يوگوسلاويا جي سوشلسٽ وفاقي ريپبلڪ ۾ بوسنيا ۽ ھرزگوينه جو جھنڊو]] ===آزادي ۽ گھرو ويڙھه=== 19 فيبروري کان پھرين مارچ، 1992ع ۾ ھڪ ريفرينڊم ڪرايو ويو جيڪو آزاديءَ لاءِ ھيو جنھن ۾ 63 سيڪڙو ماڻھن حصو ورتو. بوسنيا جا سرب ريفرينڊم جو بائيڪاٽ ڪيو ۽ ووٽ ڏيڻ وارن جو 99 سيڪڙو آزادي جي حمايت ڪئي.<ref>{{cite web |url=http://csce.gov/index.cfm?FuseAction=UserGroups.Home&ContentRecord_id=250&ContentType=G&ContentRecordType=G&UserGroup_id=5&Subaction=ByDate |title=The Referendum on Independence in Bosnia–Herzegovina: February 29&nbsp;– March 1, 1992 |date=1992 |publisher=Commission on Security and Cooperation in Europe |page=19 |accessdate=28 December 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110522132353/http://csce.gov/index.cfm?FuseAction=UserGroups.Home&ContentRecord_id=250&ContentType=G&ContentRecordType=G&UserGroup_id=5&Subaction=ByDate|archivedate=22 May 2011}}</ref> مارچ، 1992ع ۾ معاھدو عمل ۾ آيو ته مسلمان، سرب ۽ ڪروٽ ٽن حصن ۾ تقسيم ٿي بوسنيا جي مرڪزي ڪنٽرول ۾ رھن.<ref>{{cite book|last=Ramet|first=Sabrina P.|title=The Three Yugoslavias: State-Building and Legitimation, 1918–2004|date=2006|publisher=Indiana University Press|isbn=0-271-01629-9|page=379}} </ref> 5 اپريل، 1992ع ۾ بوسنيا آزادي جو اعلان ڪيو،<ref name="ICTY: Naletilić and Martinović verdict — A. Historical background">{{cite web|url=https://www.un.org/icty/naletilic/trialc/judgement/nal-tj030331-1.htm#IIA|title=ICTY: Naletilić and Martinović verdict&nbsp;– A. Historical background |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090619013724/http://www.un.org/icty/naletilic/trialc/judgement/nal-tj030331-1.htm#IIA |archivedate=19 June 2009}}</ref> جنھن کي [[آمريڪا جون گڏيل رياستون|آمريڪا]] تسليم ڪيو جنھن بعد ٻن سرب ميمبرن بوسنيا جي مرڪزي حڪومت مان استعفي ڏني. جنھن کانپوءِ خانہ جنگي شروع ٿي وئي جنھن م مسلمانن جو وڏو نقصان ٿيو. 29 جون تي سڪيورٽي ڪائونسل جي فيصلي تحت جن ۽ انساني جسمن جي نقصان کي روڪڻ لاءِ گڏيل قومن جون فوجون داخل ٿي ويون ۽ سرائيوو تي گڏيل قومن جو ڪنٽرول ٿيو ۽ پوء گڏيل قومن 13 آگسٽ، 1992ع ۾ طاقت جي استعمال جو فيصلو ڪيو ۽ 10 جنوري، 1994ع ۾ [[اتر بحرالڪاهل معاهدي واري تنظيم|ناٽو]] (NATO) جي الٽي ميٽم بعد بوسنيائي ۽ سرب فوجين کي شھرن مان ٻاھر ڪڍي جنگ بندي ڪرائي وئي. 1994ع ۾ مسلمانن ۽ ڪروٽن جي وچ ۾ ويڙھه شروع ٿي وئي. بوسنيا ھرزگوينا کي ٽٽڻ کان بچائڻ لاء بوسنيائي صدر، عاليجاھه عزت بيگووچ (1925–2003ع) اعلان ڪيو ته نئون ملڪ اسلامي رياست ۾ تبديل نہ ڪيو ويندو ۽ عيسائي اقليتن جي حقن جو تحفظ ڪيو ويندو.<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" /> اھا گارنٽي بوسنيائي سربن کي پراڻي يوگوسلاويا جي فوج سان اتحاد کي ختم نہ ڪري سگھي ۽ ملڪ ۾ گھرو ويڙھه جي شروعات ٿي، جيڪا ھن علائقي ۾ سڀ کان خراب تجربو ثابت ٿيو.<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" /> بوسنيائي سرب فوجون [[بلغراد]] جي حڪومت جي کلي عام مدد سان نسل ڪشي واري پاليسي تي عمل ڪندي، بوسنيا ۾ بوسنيائي مسلمانن جو قتل عام شروع ڪيو. سڀ کان سنگين قتل عام 1995ع ۾ "سربرينيڪا" ۾ ٿيو جنھن ۾ ھزارين بوسنيائي ماڻهن کي ڪٺو ويو. <ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" /> اھا جنگ ڊسمبر، 1995ع ۾ "ڊيٽن جي معاھدي" تي دستخط ڪرڻ سان ختم ٿي. ان معاهدي ۾ نئون آئين پڻ شامل ھيو، جنھن ۾ بوسنيائي، سرب ۽ ڪروٽن ٽنھي گروھن جي سياسي حقن کي تحفظ ڏنو ويو.<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" /> جنگ بعد انھن جنگي ڏوھن جي ڪري کوڙ سرب اڳواڻ جنگي ڏوھاري طور گرفتار ٿيا ھئا.<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" /> [[فائل:Neretva most.jpg|thumb|left|بوسنيا جي جبلانڪوا ۾ نريٽوا ندي جي مٿان واقع نريٽوا پل جيڪا نريٽوا واري جنگ ۾ ٻہ دفعا تباھه ٿيو]] [[فائل:Bosnian social protests Tuzla.jpg|220px|thumbnail|کاٻو|7 فيبروري، 2014ع ۾ حڪومت مخالف مظاھرن ۾ تزلا ۾ ساڙيل سرڪاري عمارت]] [[فائل:Breakup of Yugoslavia.gif|left|thumb|upright=1.45|يوگوسلاويا جو خاتمو]] بوسينيا ۽ ھرزگوينا پنھنجي خودمختياري جو اعلان آڪٽوبر 1991ع ۾ ڪيو ۽ کيس اڳوڻي يوگوسلاويا کان آزادي 3 مارچ، 1992ع ۾ ريفرنڊم ذريعي حاصل ٿيس، جنھن جو سرب واسي بائيڪاٽ ڪيو. بوسينيا م رھندڙ سرب، پاڙيسري ملڪن [[سربيا]] ۽ [[مونٽي نيگرو]] جي مدد سان ھٿيار بند مزاحمت شروع ڪئي. اھي نسلي تقسيم ذريعي "عظيم سربيا" جو حصو بڻجڻ چاھين پيا. مارچ، 1994ع ۾ بوسينيئن ۽ ڪروٽ پاڻ ۾ جنگ بندي ڪري معاھدي ذريعي بوسينيا ۽ ھرزگوينا جي نالي سان وفاق جوڙيو. 21 نومبر، 1995ع ۾ ڊيٽن (Dayton)، [[اوهايو|اوھايو]] (Ohio) ۾ جنگ ڪندڙ ڌرين ھڪ معاھدي ذريعي نسلي لڙائي جو خاتمو آندو ۽ 14 ڊسمبر، 1995ع تي [[پيرس]] ۾ ھڪ معاھدي تي دستخط ڪيا ويا. "ڊيٽن معاهدو" بوسينيا ۽ ھرزگوينا جون بين الاقوامي سرحدون بحال ڪيون ۽ گھڻ نسلي حڪومت جو قيام عمل ۾ آيو.<ref>{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bk.html}{{مئل ڳنڍڻو|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> [[فائل:Bk-map.png|thumb|left|ڊيٽن ايگريمنٽ کانپوءِ بوسينيا۽ ھرزگوينا]] ==جاگرافي== [[فائل:Neum, Adriatic Sea, Bosnia and Herzegovina.jpg|thumb|center|upright=3.65| 2010 ۾ بوسنيا ۽ ھرزگوينا کان 20 ڪلوميٽر تي ايڊرياٽڪ سمنڊ جي ڪناري تي واقع نيوم شھر]] ڏکڻ اوڀر يورپ ۾ ھن ملڪ جو محل وقوع، °44 اتر ۽ °18 اوڀر ڦاڪ تي آهي. هن جي پکيڙ 51,197 چورس ڪلوميٽر آهي، جنھن ۾ 51,187 چورس ڪلوميٽر خشڪي ۽ 10 چورس ڪلوميٽر پاڻي آھي. پکيڙ ۾ دنيا جي ملڪن ۾ ان جو نمبر 129هون آھي. ھن جي زميني سرحد 1,543 ڪلوميٽر ڊگهي آھي، جن مان [[ڪروشيا]] سان 956 ڪلوميٽر، [[مونٽي نيگرو]] سان 242 ڪلوميٽر ۽ [[سربيا]] سان 345 ڪلوميٽر جي آهن. سامونڊي سرحد 20 ڪلوميٽر اٿس. ھن جي سراسري اوچائي اڌ ڪلوميٽر يا 500 ميٽر آهي. سڀ کان ھيٺاھون مقام ايڊرياٽڪ سمند آھي ۽ سڀ کان اوچو "ميگلڪ جبل" آهي جنھن جي اوچائي 2,386 ميٽر آھي.<ref>{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bk.html}{{مئل ڳنڍڻو|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> {{multiple image|caption_align=center |align = left |direction = vertical |width = 200 |image1 = Bosnia and Herzegovina topographic map.svg |caption1 = بوسنيا ۽ ھرزگوينه جو ٽوپوگرافڪ نقشو |image2 = River Bosna, Sarajevo (4).JPG |caption2 = [[بوسنا ندي]] }} ==معيشت== ھن ملڪ جي قدرتي وسيلن ۾، [[لوھ|ڪچو لوھه]]، [[ٽامو]]، [[شيھو]]، [[جست]]، [[ڪوبالٽ]]، [[جپسم]]، [[لوڻ]]، باڪسائيٽ، ڪوئلو، ڪرومائيٽ، مينگنيز، نڪل ۽ [[ڪاٺ|عمارتي ڪاٺ]] شامل آهن. ملڪ جو %42.2 زمين [[زراعت]] سان لاڳاپيل آهي، جنھن مان وري %19.7 آبپاشي واري آھي، جنھن جو 2 سيڪڙو تي مستقل پوکون ٿينديو آهن. %20.5 تي چراگاھون آھن ۽ 42.8 سيڪڙي زمين تي ٻيلا اٿس. بوسينيا جي خريداري جي طاقت سان برابري (PPP) واري جي ڊي پي (GDP) سال 2017ع ۾ 43.85 ارب آمريڪي ڊالر، آفيشل ايڪسچينج ريٽ مطابق جي ڊي پي 17.46 ارب آمريڪي ڊالر ۽ جي ڊي پي واڌ واري شرح 2017ع ۾ 2.5 سيڪڙو ھئي. ساڳي سال في ڪس جي ڊي پي شرح 11,400 آمريڪي ڊالر في ماڻهو ھيو. ھتان جي ليبر فورس 15 لک کان وڌيڪ تي مشتمل آھي. سال 2017ع ۾ افراط زر 1.8 سيڪڙو ھئي ۽ ايڪسپورٽ 4.803 ارب آمريڪي ڊالر جي ھئي. ملڪ جي بجلي جي پيداوار 14.97 ارب ڪلوواٽ آهي.<ref>{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bk.html}{{مئل ڳنڍڻو|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ==سياسي انتظام== [[فائل:Map Bih entities.png|thumb|کا| بوسنيا ۽ ھرزگوينا جو گڏيل وفاق (FBiH)، سرپسڪا جي ريپبلڪ ۽ برچڪو ڊسٽرڪٽ کي ملائي بوسنيا ۽ ھرزگوينا چوندا آهن]] پارليامينٽري ريپلڪ جي ھن وفاق جو گاديءَ جو هنڌ سرائيوو آھي. ھي ملڪ ٽن انتظامي حصن ۾ ورهايو ويو آهي؛ براڪو (Brcko)، فيڊريشن آف بوسينيا اينڊ ھرزگوينا ۽ ريپبلڪ آف سرپسڪا (Srpska). ھتان جو قومي ڏينھن پھرين مارچ، 1992ع آھي، جيڪو ان جو يوم آزادي آھي. موجودہ آئين 14 ڊسمبر، 1995ع ۾ ٺھيو، جيڪو "ڊيٽن امن معاهدي" جو نتيجو ھو. ملڪ جي صدر کي ھتي پريزيڊنسي جو چيئرمين چون ٿا ۽ ھن وقت ان عھدي تي "باقر عزت بيگووچ" 17 مارچ، 2018ع کان فائز آھي.<ref>{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bk.html}{{مئل ڳنڍڻو|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> {{Multiple image |align=left |direction=vertical |width=220 |image1=|caption1=سرائيوو ۾ بوسنيا ۽ ھرزگوينا جي پارليامينٽ |image2=Predsjedništvo BiH.JPG|caption2= بوسنيا ۽ ھرزگوينا جي صدارتي آفس، جيڪا سرائيوو جي وچ ۾ واقع آهي}} سياسي جماعتن مان ھتي پارٽي آف ڊيموڪريٽڪ ايڪشن اقتدار ۾ آھي، جنھن جو سربراھه، باقر عزت بيگووچ آهي. ھتي 80 سيڪڙو مرد ۽ 70 سيڪڙو عورتون تعليم يافتہ آھن. ھن ملڪ م ڪل 109 ضلعا آهن. فوج جي سگھه ۾ 92,000 جوان ۽ آفيسر آھن. ملڪ ۾ 28 ايئرپورٽ آھن، جن مان 24 استعمال جي قابل آهن. روڊن جي ماپ 21,168 ڪلوميٽر آهي. 9 براڊ ڪاسٽ اسٽيشن ۽ 6 ٽي وي اسٽيشن آھن. وڏن شھرن ۾ [[سرائيوو]]، بانجالوڪا ۽ زيسلڪا شامل آهن. ڪرنسي دينار اٿس. ھي گڏيل قومن جي اداري، غير وابسته تحريڪ، انٽرپول، انٽرنيشنل سول ايوي ايشن، انٽرنيشنل ليبر آرگنائيزيشن ۽ گڏيل قومن جي ذيلي ادارن جو رڪن آهي. ==آبادي ۽ ثقافت== [[فائل:BiH population density map 2013 by municipalities.png|thumb|2013 جي آدمشماري مطابق بوسنيا ۽ ھرزگوينا جي ميونسپالٽين جي آبادي جي گھاٽائي جو نقشو]] ھتان جي آبادي جولائي، 2017ع ۾ 38,56,181 ھئي ۽ ان حساب سان دنيا ۾ ھن جو نمبر 128 آھي. ھتي رھندڙ ماڻھو بوسينيائي، ھرزگوينائي سڏبا آهن. انھن ۾ 50.1 سيڪڙو بوسينيائي، 30.8 سيڪڙو سرب، 15.4 سيڪڙو ڪروٽ آھن. ھن ملڪ جون سرڪاري ٻوليون بوسينيائي، ڪروشيائي ۽ سرب آھن. ھن ملڪ جا ماڻهو 50.7 سيڪڙو مسلمان، 30.7 سيڪڙو آرٿوڊڪس عيسائي، 15.2 سيڪڙو رومن ڪيٿولڪ عيسائي، 0.8 سيڪڙو لامذهب ۽ 0.3 سيڪڙو اگناسٽڪ آھن. مقامي آباديءَ جي واڌ جي شرح سال 2017ع ۾ 0.16 سيڪڙو، ڄم جي شرح 8.8 ۽ موت جي شرح 10 سيڪڙو ھئي. 40.1 سيڪڙو آبادي شھرن ۾ رھندڙ آھي. طبي سھولتن ۾ اسپتال جا 3.5 بسترا في ھزار ماڻھن لاءِ بندوبست ۾ آھن. 1.8 ڊاڪٽر في ھزار ماڻھن لاءِ مقرر آھن. جي ڊي پي جو 9.6 سيڪڙو صحت تي خرچ ٿيندو آهي.<ref>{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bk.html}{{مئل ڳنڍڻو|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ھن ملڪ ۾ ٽي گروھن جا ماڻهو رهن ٿا جن ۾ بوسنيائي يا بوسنيڪ جيڪي اڪثر مسلمان ۽ ڪل آبادي جو 48 سيڪڙو آھن، ٻيو گروھه سرب آھن جيڪي 14.3 سيڪڙو آھن ۽ ٽيون گروھه ڪروئيشيائي ماڻھن جو آهي. ملڪ جا 51 سيڪڙو ماڻھو مسلمان، 31 سيڪڙو آرٿوڊڪس عيسائي ۽ 15 سيڪڙو رومن ڪيٿولڪ عيسائي آھن.<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" /> [[فائل:Bosanska Krupa Churches.JPG|thumb|left|بوسانسڪا ڪروپا ۾ رومن ڪيٿولڪ چرچ، سربيائي آرٿوڊڪس چرچ ۽ ھڪ مسجد]] {{bar box |title = بوسنيا ۽ ھرزگوينا ۾ مذھب (2013ع) |titlebar=#ddd |left1= مذھب |left1= سيڪڙو |float=left |bars = {{bar percent|[[اسلام]]|green|51}} {{bar percent|[[عيسائيت|سربيائي آرٿوڊوڪس عيسائيت]]|SkyBlue|31}} {{bar percent|[[عيسائيت|ڪيٿولڪ عيسائيت]]|DodgerBlue|15}} {{bar percent|ٻيا/ڪوبہ نہ/بيان نہ ڪيل |grey|3}} }} ==سياحت== [[فائل:Marijin dvor, Sarajevo panorama 2010.jpg|300px|thumb|center|upright=3.65|سرائيوو شهر جو ھڪ چؤڪ]] {{Multiple image |align=left |direction=vertical |width=220 |image1=Mostar Old Town Panorama 2007.jpg |caption1=موستار شهر جو پراڻو پل |image2=Trebinje River.jpg |caption2= تربيشنيسا جي ڪناري تي واقع تربيشنيسا |image3=Bridge on the Drina July 2009.jpg |caption3= ويشاگراڊ جو محمد پاشا سوڪولووڪ پل، جيڪا يونيسڪو پاران 2007ع کان عالمي ورثو قرار ڏنل آهي. |image4=Blagaj Ceilings.jpg |caption4=بونا ندي لڳ ڪارست چشمو |image5=Prokosko jezero.jpg |caption5=فوجنيڪا ڀرسان پروڪوشڪو ڍنڍ |image6=Saint James Church (St. Jakov) Medjugorje - Hotel Pansion Porta - Bosnia Herzegovina - Creative Commons by gnuckx (4695237966).jpg |caption6= امن جي راڻي جو مزار}} ==تعليم ۽ ميڊيا== [[فائل:Sarajevo University building.JPG|thumb|کا|سرائيوو يونيورسٽي جو سرائيوو لاء اسڪول]] [[فائل:Sarajevo, knihovna.jpg|thumb|بوسنيا ھرزگوينا جي نيشنل لائبريري]] == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:بلقان جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:وفاقي جمهوريا]] [[زمرو:يورپ]] [[زمرو:يورپي ملڪ]] [[زمرو:يورپ جي ڪائونسل جون ڀاتي رياستون]] [[زمرو: بلقان اپٻيٽ]] [[زمرو: عثماني خلافت]] [[زمرو:دنيا جا خودمختيار ملڪ]] [[زمرو: يوگوسلاويه]] 1drlr4qi32hcva6kx17etnwowpst66a 14 43641 319275 123015 2025-06-13T10:33:37Z KaleemBot 10779 خودڪار: [[زمرو:موڪلون ۽ تقريبون بلحاظ جدول (هر سال ساڳيو ڏينهن)]] جو اضافو 319275 wikitext text/x-wiki [[زمرو:ڏڻ]] [[زمرو:موڪلون ۽ تقريبون بلحاظ جدول (هر سال ساڳيو ڏينهن)]] rg6r49cpmnrvxwewi1u71voj3ms45cg 0 47438 319113 315630 2025-06-12T13:19:30Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319113 wikitext text/x-wiki {{About|the chemical element|the use of calcium as a medication|Calcium supplement|other uses}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Calcium_unter_Argon_Schutzgasatmosphäre.jpg | subdivision_type = حالت (STP تي) | subdivision_name = سالڊ | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 20 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 8, 2 | seat_type = وجود | seat = شروع کان (primordial) | seat1_type = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | seat1 = 1 (پالنگ اسڪيل) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = (1757°K) ​(1484°C) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 =(1115°K) ​ (842°C) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 8.54 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 154.7 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 25.929 جول في مول.ڪيلون | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 40.08 | subdivision_name3 = 2 | subdivision_name4 = 4 | subdivision_name5 = s-block | subdivision_name6 = [[آرگون|Ar]] + 4s2 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 197 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = پهرين: 589.8 ٻئي: 1145.4 ٽئي: 4912.4 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: 2+، 1+ | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date = 1.526 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر | name = ڪيلشيئم | official_name = Calcium | native_name = <small>₂₀</small>Ca | government_type = | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | image_blank_emblem = File:Calcium.svg | blank_emblem_type = نشان }} '''ڪيلشيئم''' (Calcium) هڪ [[ڪيميائي عنصر|ڪيميائي تَت]] آهي، جنھن جو نشان "Ca" ۽ ايٽمي نمبر "20" آهي. هڪ الڪلائن زميني ڌاتو جي طور تي، ڪيلشيئم هڪ رد عمل وارو ڌاتو آهي جيڪو هوا جي سامهون اچڻ تي هڪ ڳاڙهو آڪسائيڊ-نائٽرائڊ پرت ٺاهيندو آهي. ان جون طبيعي ۽ ڪيميائي خاصيتون ان جي ڳري هم جنس اسٽرونشيئم ۽ بيريئم سان تمام گهڻيون ملندڙ جلندڙ آهن. اهو زمين جي ڪرسٽ ۾ پنجون سڀ کان وڌيڪ گهڻائي وارو عنصر آهي، ۽ لوهه ۽ ايلومينيم کان پوءِ ٽيون سڀ کان وڌيڪ گهڻائي وارو ڌاتو آهي. ڌرتيءَ تي سڀ کان وڌيڪ عام ڪيلشيئم مرڪب ڪئلشيم ڪاربونيٽ (CaCO3) آهي، جيڪو چونا پٿر ۽ ابتدائي سامونڊي زندگي جي فوسل ٿيل باقيات ۾ ملي ٿو؛ جپسم، اينهائيڊرائٽ، فلورائيٽ، ۽ اپيٽائٽ پڻ ڪيلشيم جا ذريعا آهن. نالو لاطيني ڪيلڪس "چونا" مان نڪتل آهي، جئين تي اها چونا پٿر کي گرم ڪرڻ کان حاصل ڪيو ويو هو. ڪجهه ڪئلشيم مرڪب قديم ماڻهن کي معلوم هئا، جيتوڻيڪ انهن جي ڪيمسٽري سترهين صدي تائين نامعلوم هئي. خالص ڪئلشيم 1808ع ۾ همفري ڊيوي، جنهن هن عنصر کي نالو ڏنو، پاران ان جي آڪسائيڊ جي اليڪٽرولائيزيشن ذريعي الڳ ڪيو ويو. ڪيلشيم مرڪب ڪيترن ئي صنعتن ۾ وڏي پيماني تي استعمال ٿيندا آهن؛ مثال طور کاڌي ۽ دواسازي ۾ ڪيلشيم جي اضافي لاءِ، ڪاغذ جي صنعت ۾ بليچ جي طور تي، سيمينٽ ۽ بجلي جي انسوليٽر ۾ اجزاء جي طور تي، ۽ صابن جي تياري ۾. ٻئي طرف، خالص شڪل ۾ ڌاتو ان جي اعلي رد عمل جي ڪري ڪجھ استعمال ٿئي ٿو؛ اڃا تائين، ٿوري مقدار ۾ اهو اڪثر ڪري اسٽيل ٺاهڻ ۾ هڪ مصر جي جزو جي طور تي استعمال ٿيندو آهي، ۽ ڪڏهن ڪڏهن، آٽوميٽو بيٽريون ٺاهڻ ۾، ڪيلشيم-ليڊ مصر جي طور تي. ==تفصيل== '''Calcium''' is a [[chemical element]]; it has [[Symbol (chemistry)|symbol]] '''Ca''' and [[atomic number]] 20. As an [[alkaline earth metal]], calcium is a reactive metal that forms a dark oxide-nitride layer when exposed to air. Its physical and chemical properties are most similar to its heavier homologues [[strontium]] and [[barium]]. It is the fifth most abundant element in Earth's crust, and the third most abundant metal, after [[iron]] and [[aluminium]]. The most common calcium compound on Earth is [[calcium carbonate]], found in [[limestone]] and the fossilized remnants of early sea life; [[gypsum]], [[anhydrite]], [[fluorite]], and [[apatite]] are also sources of calcium. The name derives from [[Latin language|Latin]] ''calx'' "[[lime (material)|lime]]", which was obtained from heating limestone. Some calcium compounds were known to the ancients, though their chemistry was unknown until the seventeenth century. Pure calcium was isolated in 1808 via [[electrolysis]] of its oxide by [[Humphry Davy]], who named the element. Calcium compounds are widely used in many industries: in foods and pharmaceuticals for [[calcium supplementation]], in the paper industry as bleaches, as components in cement and electrical insulators, and in the manufacture of soaps. On the other hand, the metal in pure form has few applications due to its high reactivity; still, in small quantities it is often used as an alloying component in steelmaking, and sometimes, as a calcium–lead alloy, in making automotive batteries. Calcium is the most abundant metal and the fifth-most abundant element in the [[human body#Composition|human body]].<ref name="lpi">{{cite web | url=https://lpi.oregonstate.edu/mic/minerals/calcium | title=Calcium | publisher=Linus Pauling Institute, Oregon State University, Corvallis, Oregon | date=1 September 2017 | access-date=31 August 2019}}</ref> As [[electrolyte]]s, [[Calcium in biology|calcium ions]] (Ca²⁺) play a vital role in the [[physiology|physiological]] and [[biochemistry|biochemical]] processes of organisms and [[cell (biology)|cell]]s: in [[signal transduction]] pathways where they act as a [[second messenger]]; in [[neurotransmitter]] release from [[neurons]]; in contraction of all [[muscle cell]] types; as [[Cofactor (biochemistry)|cofactors]] in many [[enzyme]]s; and in [[fertilization]].<ref name="lpi" /> Calcium ions outside cells are important for maintaining the [[potential difference]] across excitable [[cell membrane]]s, [[protein]] synthesis, and bone formation.<ref name="lpi" /><ref name="ods">{{cite web |title=Calcium: Fact Sheet for Health Professionals |url=https://ods.od.nih.gov/factsheets/Calcium-HealthProfessional/ |publisher=Office of Dietary Supplements, US National Institutes of Health |access-date=31 August 2019 |date=9 July 2019}}</ref> ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:الڪلائن زميني ڌاتو]] [[زمرو:غذائي معدنيات]] i8lug3pw2qqn6steuxtx2js31nubdy8 0 53555 319209 309667 2025-06-12T19:33:28Z InternetArchiveBot 13773 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 319209 wikitext text/x-wiki {{Infobox military operation | name = قاسم سليماني جو قتل | partof = [[فارسي نار بحران (2019ع کان تاحال)]] ۽ [[آمريڪي اڳواڻي ۾ عراق اندر مداخلت (2014ع کان تاحال)|آمريڪي اڳواڻي ۾ عراق اندر مداخلت]] | image = Assassination of Qasem Soleimani – burning car.jpg | image_upright = | alt = | caption = حملي ۾ تباھ ٿيل قاسم سليماني جي گاڏي | scope = | type = [[ڊرون حملو]]<ref>{{Cite news |url=https://www.cnn.com/2020/01/02/middleeast/baghdad-airport-rockets/index.html |title=US drone strike ordered by Trump kills top Iranian commander in Baghdad |last1=Cohen |first1=Zachary |date=3 January 2020 |access-date=3 January 2020 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200103031258/https://www.cnn.com/2020/01/02/middleeast/baghdad-airport-rockets/index.html |archive-date=3 January 2020 |publisher=[[CNN]] |last2=Alkhshali |first2=Hamdi |last3=Khadder |first3=Kareem |last4=Dewan |first4=Angela}}</ref> | location = [[بغداد ھوائي اڏو روڊ|بغداد ھوائي اڏي روڊ]] جي ويجھو، [[بغداد بين الاقوامي ھوائي اڏو]]، [[بغداد گورنريٽ]]، [[بغداد]]، [[عراق]] | coordinates = {{Coord|33|15|29|N|44|15|22|E|region:IQ-BG_type:event|display=inline,title}} | map_type = Iraq | map_size = | map_caption = عراق ۾ مقانيت | map_label = | planned = | planned_by = {{Country|آمريڪا}} | commanded_by = | target = [[قاسم سليماني]]<ref name="Cooper" /> | date = {{start date and age|2020|1|3|df=yes}} | time = لڳ ڀڳ 1:00{{nbsp}}وڳي رات<ref>{{Cite web |url=https://www.theatlantic.com/international/archive/2020/01/qassem-soleimani-death-missed/604396/ |title=Qassem Soleimani Haunted the Arab World |last=Ghattas |first=Kim |date=3 January 2020 |website=[[The Atlantic]] |access-date=5 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200103215246/https://www.theatlantic.com/international/archive/2020/01/qassem-soleimani-death-missed/604396/ |archive-date=3 January 2020 |url-status=live}}</ref> | time-begin = | time-end = | timezone = [[عراق ۾ وقت|مقامي وقت]]، [[برابر عالمي وقت|يو ٽي سي 3+]] | executed_by = [[File:Flag of the United States Air Force.svg|21px]] [[آمريڪا جي ھوائي فوج]] | outcome = ڪامياب | casualties = {{flagicon|Iran}} {{flagicon|Iraq}} 10 مارجي ويا، بشمول [[قاسم سليماني]] ۽ [[ابو مهدي المهنديس]] | injuries = | title = | conflict = }} '''قاسم سليماني جو قتل''' {{ٻيا نالا|انگريزي=Assassination of Qasem Soleimani}}، 3 جنوري 2020ع تي، [[آمريڪا جون گڏيل رياستون|آمريڪا]] پاران ڪيو ويو. ھي قتل آمريڪا ۽ [[ايران]] جي وچ ۾ ھلندڙ تڪرار دوران،<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/urdu/world-51005514|title=قاسم سلیمانی: ایران، امریکہ کے درمیان بڑھتی کشیدگی - BBC News اردو|date=2020-01-08|access-date=2020-01-08|language=en-GB|archive-date=2023-06-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20230616193206/https://www.bbc.com/urdu/world-51005514|dead-url=yes}}</ref> [[بغداد بين الاقوامي هوائي اڏو|بغداد بين الاقوامي هوائي اڏي]] ويجهو ڊور حملي ذريعي ڪيو ويو. ھن حملي ۾ [[اسلامي انقلابي گارڊ ڪور]] ۽ [[قدس فورس]] (جنهن کي [[آمريڪا جون گڏيل رياستون|آمريڪا]]، <ref>{{cite web |url=http://www.treasury.gov/press-center/press-releases/Pages/hp644.aspx |title=Fact Sheet: Designation of Iranian Entities and Individuals for Proliferation Activities and Support for Terrorism |publisher=U.S. Department of the Treasury |archive-date=January 7, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141110014318/http://www.treasury.gov/press-center/press-releases/Pages/hp644.aspx}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.npr.org/2019/04/08/710987393/u-s-labels-irans-revolutionary-guard-as-a-foreign-terrorist-organization |title=U.S. Labels Iran's Revolutionary Guard As A Foreign Terrorist Organization |publisher=NPR |archive-date=January 7, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190610123914/https://www.npr.org/2019/04/08/710987393/u-s-labels-irans-revolutionary-guard-as-a-foreign-terrorist-organization}}</ref> [[ڪئناڊا|ڪينيڊا]]، <ref>{{cite web |url=http://www.publicsafety.gc.ca/cnt/ntnl-scrt/cntr-trrrsm/lstd-ntts/crrnt-lstd-ntts-eng.aspx |title=Currently listed entities |archive-date=January 7, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170202121931/https://www.publicsafety.gc.ca/cnt/ntnl-scrt/cntr-trrrsm/lstd-ntts/crrnt-lstd-ntts-eng.aspx}}</ref>[[سعودي عرب]] ۽ [[بحرين]] هڪ [[دهشت گرد تنظيم]] نامزد ڪيو آهي) جو [[فوجي جرنل|ڪمانڊر]] ۽ ايراني [[ميجر جنرل]] [[قاسم سليماني]] مارجي ويو. <ref>{{cite web |url=https://www.euronews.com/2018/10/23/saudi-bahrain-add-irans-irgc-to-terror-lists-spa |title=Saudi, Bahrain add Iran's IRGC to terror lists - SPA |archive-date=January 7, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190510040315/https://www.euronews.com/2018/10/23/saudi-bahrain-add-irans-irgc-to-terror-lists-spa}}</ref> ھن حملي ۾ عراق جي پاپولر موبلائزيشن فورسز (پي ايم ايف) جو نائب چيئرمين ۽ نامزد دهشتگرد، ابو مهدي المهنديس <ref>https://www.treasury.gov/press-center/press-releases/Pages/tg195.aspx</ref> سميت 9 ٻِيا مُسافر پڻ مارجي وِيا. ھن هوائي حملي جي منظوري آمريڪي صدر [[ڊونلڊ ٽرمپ]] ڏني ھئي. [[آمريڪا جون گڏيل رياستون|گڏيل آمريڪي رياستن]] جي دفاع واري کاتي مطابق آمريڪي سفارت ڪارن ۽ فوجي اهلڪارن تي وَڌيڪ حملن کي روڪڻ لاءِ هي فيصلائتي "دفاعي ڪارروائي" ڪئي وئي، جڏهن تہ ايران مطابق هيءَ حملو "رياستي [[دھشتگردي|دهشت گردي]]" آھي. عراق ھن حملي کي قومي خودمختاري جي خلاف ورزي قرار ڏنو، ۽ 5 جنوري 2020 تي، عراقي پارليامينٽ سمورن غير ملڪي فوجين کي پنهنجي سرزمين تان ٻاهر ڪڍڻ لاءِ هڪ قرارداد منظور ڪئي.<ref>[https://www.nytimes.com/reuters/2020/01/05/world/middleeast/05reuters-iraq-security-parliament-resolution.html Iraqi Parliament Passes Resolution to End Foreign Troop Presence]</ref> ==پس منظر== [[داعش|اسلامڪ اسٽيٽ آف عراق ۽ ليونٽ (داعش)]] جي دهشت گرد تنظيم کي هيسائڻ (هراسان ڪرڻ) ۽ ان جو مقابلو ڪرڻ جي لاءِ [[آمريڪا جون گڏيل رياستون|آمريڪا]] جي انتظام هيٺ مشن آپريشن موروثي حل (آپريشن انهيرنٽ ريزولو (اوآءِ آر)) جي هڪ حصي طو، 2014 ۾ عراق جي اندر مداخلت ڪئي هُئي، ۽ عراقي فورسز سان گڏ ڪُلهوڪُلهي ۾ ملائي [[داعش]] مخالف اتحاد جي هڪ رِٿا طور تربيت ۽ ڪم ڪري رهي هئي. عراقی گَهرُو جنگ (خانہ جنگي) دوران، بنيادي طور ايران جي حمايتي شيعہ مليشيا هٿياربند— پاپولر موبلائزيشن فورسز جي مدد سان [[داعش]] کي 2017 ۾ وڏي پيماني تي شڪست ڏِني وَئي هُئي، جنهن ۾ عراقي وزير اعظم — ۽ آمريڪي حمايتي عراقي هٿياربند [[فوج]] کي سال 2016 کان رپورٽ ڏني وئي هُئي. <ref name=IranLink>{{cite web |url=http://www.euronews.com/2018/08/31/exclusive-iran-moves-missiles-to-iraq-in-warning-to-enemies-sources|title=Iran moves missiles to Iraq in warning to enemies—sources|work=[[Euronews]]|accessdate=2 January 2020|date=31 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20200101100301/https://www.euronews.com/2018/08/31/exclusive-iran-moves-missiles-to-iraq-in-warning-to-enemies-sources|archive-date=1 January 2020|url-status=live}}</ref> هي حملو 2019–20 ۾ فارس نار جي بُحران دوران واقع ٿيو هو، ھي بحران 2018ع ۾ تڏھن شروع ٿيو، جڏھن ايران ۽ [[آمريڪا جون گڏيل رياستون|آمريڪا]] وچ ۾ ٿيل 2015ع جي جوهري ٺاهه تان آمريڪا دستبردار ٿيو، ۽ ايران مٿان ٻيھر پابنديون لڳايون ويون. حملي کان اڳ ايراني عنصرن تي علائقي ۾ آمريڪي فوجُن کي هراسان ڪرڻ جي مُهم هَلائڻ جو الزام لڳايو ويو هو. 27 ڊسمبر 2019 تي، [[عراق]] ۾ ڪي-1 ايئر بيس، جنهن ۾ عراقي ۽ آمريڪي اهلڪار شامل هئا، تِن تي حملو ڪيو ويو، جنهن ۾ هڪ آمريڪي ٺيڪيدار مارجي ويو هو.آمريڪا جوابي ڪاروائي ڪندي،عراق ۽ شام ۾ ايران جي حمايت يافتہ عسڪريت پسندجماعت [[حزب اللہ]] جي ٺڪاڻن تي هوائي حملا شروع ڪيا، جِن ۾ 25 عسڪريت پسند مارجي ويا. حملي جي ڪُجھ ڏينهَن کانپوءِ، [[شيعہ|شيعا]] مليشيا فوج جي اهلڪارن ۽ انهن جي حامين گرين زون ۾ آمريڪي سفارت خاني تي حملو ڪيو. == حملي کان اڳ == ===پينٽاگون جي اڳڪٿي=== پينٽاگون جائزو ورتو تہ عراق ۾ آمريڪي فوجي ٺِڪاڻن (اَڏن) تي تهران جي حملن جو رهنما (سرواڻُ) سليماني هُيو، جنهن ۾ 2019 ڪي-1 ايئر بيس تي حملو ۽ آمريڪي شهرين جي مارجڻ، ۽ آمريڪي فضائي گاڏيءَ تي گولي ماري مارڻ شامل هُيو.<ref>BBC: Qasem Soleimani: Why kill him now and what happens next? https://www.bbc.com/news/world-middle-east-50980704 </ref><ref>{{cite web | url=https://www.defense.gov/Newsroom/Releases/Release/Article/2049534/statement-by-the-department-of-defense/ | title=Statement by the Department of Defense | publisher=[[United States Department of Defense]] | date=2 January 2020 | accessdate=3 January 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200103031549/https://www.defense.gov/Newsroom/Releases/Release/Article/2049534/statement-by-the-department-of-defense/ | archive-date=3 January 2020 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite web | url=https://www.theguardian.com/world/2020/jan/03/baghdad-airport-iraq-attack-deaths-iran-us-tensions | title=Iran general Qassem Suleimani killed in Baghdad drone strike ordered by Trump | publisher=The Guardian | date=3 January 2020 | accessdate=3 January 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200103013024/https://www.theguardian.com/world/2020/jan/03/baghdad-airport-iraq-attack-deaths-iran-us-tensions | archive-date=3 January 2020 | url-status=live}}</ref> ===قاسم سليماني جي خلاف اڳ واريون ڌمڪيون=== اَڳُوڻَنِ آمريڪي صَدرَنِ جارج ڊبليو بش ۽ [[بارڪ اوباما|باراڪ اوباما]] ٻِنهين سوچ ويچار کانپوءِ [[قاسم سليماني]] کي نشانو بڻائڻ جي راءِ قائم ڪئي ۽ پوءِ وري ان راءِ کي ان خدشي سبب نامنظور (مسترد) ڪيو ويو، تہ اهو هڪ وڏي پيماني تي [[جنگ]] جي طرف وَڌي ويندو. ريٽائرڊ سينٽرل انٽيليجنس ايجنسي (سي آءِ اي) جو گُماشتو (آفيسر) مارڪ پوليمرپالوس '' [[دي نيويارڪ ٽائمز]]'' کي ٻُڌايو آهي تہ سليماني، آمريڪا جي هٿان مارجي ويل ٻين مخالفن جي ڀيٽ ۾ (برعڪس)، کُلي عام طور ڪم ڪرڻ ۾ سُڪون (راحت) محسوس ڪندو هُيو ۽ ان کي ڳولهڻ مشڪل نہ هُيو. سليماني گهڻي ريت پنهنجيون تصويرون ڇِڪيندو (ڪڍندو) هُيو ۽ آمريڪي فوجُنِ تي کُليل نموني ٽوڪَ (طنز) ڪندو هُيو. <ref>{{Cite news|url=https://www.chicagotribune.com/nation-world/ct-nw-nyt-qassem-soleimani-iran-20200103-6cfuwdo5cfhi7aocmrhn75nbse-story.html|title=Iran's Maj. Gen. Qassem Soleimani traveled with impunity — until U.S. drones found him |last=Schmitt |first=Eric |date=3 January 2020 |work=The New York Times (via the Chicago Tribune)|access-date=3 January 2020|url-status=live|department=Nation & World}}</ref> ==حملو== [[File:MQ-9 Reaper aerial video DOD 107212162-5e1342c0d88af.webm|thumb|An MQ-9 Reaper drone]] 3 جنوري 2020 جي [[صبح|صبح سويري]]، سليماني جو جهاز [[بغداد انٽرنيشنل ايئرپورٽ]] پهتو، جِتي اُن علائقي ۾ آمريڪي هوائي فوج (فضائيا، ايئر فورس) ۽ ٻيا فوجي جهاز ايم ڪيو-9 ريپر ڊرون سميت اڳ ئي لڪيل گهات هڻي ويٺا هيا. آمريڪي حڪومت پاران نامزد دهشت گرد ابو مهدي المهندس سميت سليماني ۽ ايراني حامي نيم فوجي شخصيتون،<ref>{{Cite web | last = Lawrence | first = John | date = 26 May 2015 | title = Iraq Situation Report: May 23–25, 2015 | url = http://understandingwar.org/backgrounder/iraq-situation-report-may-23-25-2015 | website = understandingwar.org | publisher = [[Institute for the Study of War]] | accessdate = 27 May 2015}} See paragraph 5 of the report.</ref> ٻن گاڏين ۾ داخل ٿيا ۽ ايئر پورٽ تان اندرون شهر [[بغداد]] جي طرف روانا ٿِيا. مقامي وقت مطابق صبح 1 بجي (رات جي ٻارنهن وڄڻ کانپوءِ 1 وڄڻ واري مهل) جي لڳ ڀڳ، ايم ڪيو-9 رائپر ڊرون بغداد ايئرپورٽ روڊ تي ويندڙ انهيءَ قافلي (ڪاروان) تي حملو ڪندي انيڪ (ڪيترائي) ميزائل ڇڏيا، جنهن سان ٻنهين ڪارين (گاڏين) کي [[باھ|باهه]] (آتشزدگي) وَڪوڙي وئي 10 ماڻهو مارجي ويا.<ref>{{cite web|url=https://apnews.com/e36db7c72c1adba1a6cae75091bc273d|title=Iran vows 'harsh' response to US killing of top general|date=3 January 2020|website=AP NEWS|access-date=3 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200103084921/https://apnews.com/e36db7c72c1adba1a6cae75091bc273d|archive-date=3 January 2020|url-status=live}}</ref><ref name="nyt">{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2020/01/02/world/middleeast/qassem-soleimani-iraq-iran-attack.html|title=U.S. Strike in Iraq Kills Qassim Suleimani, Commander of Iranian Forces|work=The New York Times|last1=Crowley|first1=Michael|last2=Hassan|first2=Falih|last3=Schmitt|first3=Eric|date=2 January 2020|access-date=3 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200103022034/https://www.nytimes.com/2020/01/02/world/middleeast/qassem-soleimani-iraq-iran-attack.html|archive-date=3 January 2020|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.axios.com/qasem-soleimani-killed-iran-baghdad-dc347be1-e847-4c56-92ab-fcc18352d840.html|title=U.S. kills top Iranian commander Qasem Soleimani|work=[[Axios (website)|Axios]]|last=Lawler|first=Dave|date=2 January 2020|access-date=3 January 2020|archive-date=3 April 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200403012308/https://www.axios.com/qasem-soleimani-killed-iran-baghdad-dc347be1-e847-4c56-92ab-fcc18352d840.html|dead-url=yes}}</ref><ref name=reutersspokesman /><ref>{{Cite web|url=https://twitter.com/janearraf/status/1213751454760144896|title=After 2003 #Baghdad's airport road was one of the deadliest roads in #Iraq. It's been years since then—renovation included versions of iconic Iraqi paintings—now marked with shrapnel from the US drone strike. A lot of Iraqis fear being plunged back into the abyss.pic.twitter.com/KwzRNUxp7o|last=arraf|first=jane|date=2020-01-05|website=@janearraf|language=en|access-date=2020-01-07}}</ref> اِنهيءَ واقعي جي اطلاع ملندي ئي، [[آمريڪا جون گڏيل رياستون|آمريڪا]] جي بچاءُ کاتو (محڪمو دفاع) هِڪُ بيان جاري ڪيو، جنهن ۾ چيو ويو تہ اهو هوائي حملو (ايئر سٽرائيڪ) "صدر جي هدایت" تي ڪيو ويو ۽ ان جو مقصد مستقبل جي حملن کي روڪڻ هُيو.<ref>{{حوالو_ويب|url=http://www.dailyimkaan.com/news/5504/%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%B1%D9%88%DA%AA%DA%BB-%D9%84%D8%A7-%D8%B3%D9%84%D9%8A%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%8A-%DA%A9%D9%8A-%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%D9%88-%D8%A8%DA%BB%D8%A7%D9%8A%D9%88-%D9%BD%D8%B1%D9%85%D9%BE/|title=جنگ روڪڻ لاءِ سليماني کي نشانو بڻايو : ٽرمپ {{!}} Daily Imkaan {{!}} روزاني امڪان|website=www.dailyimkaan.com|language=sd|access-date=2020-01-08}}</ref><ref>{{حوالو_ويب|url=https://www.dailysindhyar.com/?p=21080|title=سليماني کي جنگ روڪڻ لاءِ نشانو بڻايو ويو، ٽرمپ|website=Daily Sindhyar|language=en-US|access-date=2020-01-08}}</ref> ٽرمپ مؤقف اختيار ڪيو تہ سليماني امريڪي سفارت ڪارن (سفيرن) ۽ فوجي اهلڪارن تي وَڌيڪ حملن جي رِٿابندي(منصوبا بندي) ڪري رهيو هُيو ۽ اُنَ پاران بغداد ۾ آمريڪي سفارت خانو تي حملي جي منظوري ڏئي ڇڏي هُئي.<ref>{{cite web |url=https://www.defense.gov/Newsroom/Releases/Release/Article/2049534/statement-by-the-department-of-defense/|title=Statement by the Department of Defense | publisher=[[United States Department of Defense]] | date=2 January 2020 | accessdate=3 January 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200103031549/https://www.defense.gov/Newsroom/Releases/Release/Article/2049534/statement-by-the-department-of-defense/|archive-date=3 January 2020|url-status=live}}</ref><ref name="theguardian2">{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2020/jan/03/baghdad-airport-iraq-attack-deaths-iran-us-tensions|title=Iran general Qassem Suleimani killed in Baghdad drone strike ordered by Trump|work=The Guardian|last1=Borger|first1=Julian|last2=Chulov|first2=Martin|date=3 January 2020|access-date=3 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200103013024/https://www.theguardian.com/world/2020/jan/03/baghdad-airport-iraq-attack-deaths-iran-us-tensions|archive-date=3 January 2020|url-status=live}}</ref><ref name=CNBC>{{cite web|url=https://www.cnbc.com/2020/01/03/top-iranian-general-qassim-soleimani-killed-in-us-airstrike-in-baghdad-pentagon.html|title=Top Iranian general killed in US airstrike in Baghdad, Pentagon confirms|publisher=[[CNBC]]|date=2 January 2020|accessdate=3 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200103032150/https://www.cnbc.com/2020/01/03/top-iranian-general-qassim-soleimani-killed-in-us-airstrike-in-baghdad-pentagon.html|archive-date=3 January 2020|url-status=live}}</ref> == حملي کانپوءِ == ان حملي جي قانوني حيثيت کي بعد ۾ بين الاقوامي قانون سان گڏوگڏ [[آمريڪا جون گڏيل رياستون|آمريڪا]] جي اندروني گهريلو قانونن ۽ عراق سان سندن ٻہ طرفو سيڪيورٽي معاهدن جي سلسلي ۾ پڻ سوالي نشان لڳايو ويو هُيو. سليماني جي مارجي وڃڻ سان آمريڪا ۽ ايران جي وچ۾ ڇڪتاڻ ۾ تيزيءَ سان وَاڌارو ٿيو ۽ فوجي تنازعي جو خدشو پيدا ٿي ويو. ايراني اَڳِوَاڻن بدلو وَٺڻ جو پڪو پهہ (عزم) ڪيو، جڏهن تہ آمريڪي عهديدارن جو چوڻ هُيو تہ هو کين حق آهي تہ هو عراق ۾ ايران جي حمايتي نيم فوجي دستن (پيراملٽري) تي ڪنهن بھ نوعيت جو حملو ڪرڻ جو امڪان بڻائيندا، جنهن ۾ انهن کي خطرو هُئڻ سميت ثقافتي ماڳن جو پڻ احساس هيو. 5 جنوري 2020 تي، ايران 2015 وارو بين الاقوامي جوهري معاهدو تان پنهنجي وعدن (ڪمٽمينٽ) کي ختم ڪيو. <ref>[https://www.euronews.com/2020/01/05/crowds-greet-soleimani-s-body-as-trump-threatens-to-attack-52-iranian-sites Iran abandons nuclear deal over Soleimani killing]</ref> القدس فورس اڳواڻ جنرل قاسم سليماني جي مارجڻ کانپوءِ جوابي ڪاروائي ڪندي ايران  پاران عراق ۾ آمريڪا ۽ ان جي اتحادي فوج جي فوجي اڏن تي  ميزائل حملا ڪيا.<ref>{{حوالو_ويب|url=http://www.dailyimkaan.com/news/5527/%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%A7-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82-%DB%BE-%D8%A2%D9%85%D8%B1%D9%8A%DA%AA%D9%8A-%D9%81%D9%88%D8%AC%D9%8A-%D8%A7%DA%8F%D9%86-%D8%AA%D9%8A-%D9%85%D9%8A%D8%B2%D8%A7%D8%A6%D9%84-%D8%AD%D9%85%D9%84%D8%A7-/|title=ايران جا عراق ۾ آمريڪي فوجي اڏن تي ميزائل حملا {{!}} Daily Imkaan {{!}} روزاني امڪان|website=www.dailyimkaan.com|language=sd|access-date=2020-01-08}}</ref><ref>{{حوالو_ويب|url=https://www.dailysindhyar.com/?p=21400|title=آمريڪي فوجي اڏن تي حملو، ايران پاران 80 فوجي مارڻ جي دعويٰ|website=Daily Sindhyar|language=en-US|access-date=2020-01-08}}</ref> == پڻ ڏسو == {{commons}} *[[عراق ۾ 2020]] *[[سياست ۽ حڪومت ۾ 2020]] *[[باريشا ڇاپو|باريشہ raid ]] *[[ايران–سعودي عرب پراڪسي تڪرار]] *[[ٽارگيٽ ڪلنگ|نشانو بڻائي قتل]] *[[گڏيل آمريڪي رياستن جي فوجي ڪاروائين جي ٽائم لائن]] == حوالا == {{Reflist}} {{Iran–United States relations}} {{Trump presidency}} {{Portal bar|ايشيا|جهاز راني|ايران|عراق|Modern history|گڏيل آمريڪي رياستون|جنگ}} {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:Baghdad international airport attack, 2020}} roklr9xv5vl7cutnntn9fclzc5pqy3z 0 53647 319105 252828 2025-06-12T12:03:28Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319105 wikitext text/x-wiki [[فائل:B020311e - PFC Generett and SGT Rutledge probe in yard of house.png|thumb|upright|آمريڪي فوجي ڌاتو کوجي استعمال ڪندي]] '''ڌاتو کوجي''':{{ٻيا نالا|انگريزي= ''' Metal Detector'''}} ھڪ برقي اوزار آهي جيڪو اردگرد ڌاتو جي موجوگي جو پتو ڏيندو آهي. اھي شين ۾ موجود ڌاتو ۽ زمين ۾ پوريل ڌاتوئن مان ٺھيل شين ڳولڻ ۾ ڪارائتا ھوندا آھن.ان جي اندر آسيلئٽر متبادل ڪرنٽ پيدا ڪندو آهي جيڪو ويڙھيل تار مان گذري ھڪ متبادل مقناطيسي ميدان کي جنم ڏيندو آهي. جڏھن بجلي کي پسرائجندڙ ڌاتو ان ويڙھيل تارن جي ويجھو ٿيندو آهي تہ ان پسرائجندڙ ڌاتو ۾ گردابي ڪرنٽ يا گولائي ۾ ڦرندڙ ڪرنٽ پيدا ٿيندو آهي جيڪو ھڪ علحده مقناطيسي ميدان کي جنم ڏينوا آهي. ان ۾ جيڪڏهن ھڪ ٻي ويڙھيل تار ان مقناطيسي ميدان کي ماپڻ لاء بطور مقناطيسي ميٽر شامل ڪبي تہ ان مقناطيسي ميدان ۾ ڌاتو جي اچڻ سان ٿيندڙ تبديلي ظاھر ٿي پئي ٿي. عام طور تي اھو ھٿ ۾ کڻڻ وارو اوزار ھوندو آھي جنھن مان محسوسڪار (sensor) نڪري زمين تي ۽ شين جي مٿان پکڙجي جاچي ڌاتن جو پتو لڳائندا آھن، جيئن ئي محسوسڪار ڌاتو سان ٽڪرجندا آهن تہ اوزار اسپيڪر مان مخصوص آواز ڪڍندو آهي يا انڊيڪيٽر جي سئي چرپر شروع ڪندي آهي. فاصلي تي آواز گھٽ نڪرندو آهي ۽ جيئن جيئن ڌاتو جي ويجھو ٿبو آھي تہ آواز تيز ٿي ويندو آهي يا انڊيڪيٽر جي سئي بلڪل مٿي اٿي ايندي آهي.<br> ڌاتو کوجي جو ٻيو عام قسم "واڪ ٿرو" ڌاتو کوجي آھن جيڪي بچاء لاء ڪنھن بہ جاء جي داخلي ھنڌ تي لڳايا ويندا آھن جن منجھان ماڻھو ايندي ويندي گذرندا آهن جنھن ذريعي انھن ۾ ڪپڙن منجھ يا ساڻ کنيل شين اندر موجود ڌاتو جي شين جي موجودگي جي چڪاس ٿيندي آھي. ھٿيار ڌاتو جا ٺھيل ھجڻ ڪري محسوسڪار انھن جي موجودگي جو پتو لڳائڻ ۾ مدد ڏيندا آهن. واڪ ٿرو ڌاتو کوجي اڪثر ڪري ايئر پورٽن، اسپتالن، ڪورٽن، جيلن وغيره ۾ لڳل ھوندا آھن. شروعاتي صنعتي ڌاتو کوجي 1960 واري ڏهاڪي جي پيداوار ھيا جن جو استعمال معدنيات واري پاسي ۽ ٻين صنعت سان تعلق رکندڙ شين ۾ ٿيندو ھو. ٿيندو ھو. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:جنگ]] [[زمرو:ٽيڪنالاجي]] 9lmfrp932d148mlpp8gaekvszpcb7v8 319124 319105 2025-06-12T13:35:13Z KaleemBot 10779 خودڪار: [[زمرو:مشغولا]] جو اضافو + ترتيب 319124 wikitext text/x-wiki [[فائل:B020311e - PFC Generett and SGT Rutledge probe in yard of house.png|thumb|upright|آمريڪي فوجي ڌاتو کوجي استعمال ڪندي]] '''ڌاتو کوجي''':{{ٻيا نالا|انگريزي= ''' Metal Detector'''}} ھڪ برقي اوزار آهي جيڪو اردگرد ڌاتو جي موجوگي جو پتو ڏيندو آهي. اھي شين ۾ موجود ڌاتو ۽ زمين ۾ پوريل ڌاتوئن مان ٺھيل شين ڳولڻ ۾ ڪارائتا ھوندا آھن.ان جي اندر آسيلئٽر متبادل ڪرنٽ پيدا ڪندو آهي جيڪو ويڙھيل تار مان گذري ھڪ متبادل مقناطيسي ميدان کي جنم ڏيندو آهي. جڏھن بجلي کي پسرائجندڙ ڌاتو ان ويڙھيل تارن جي ويجھو ٿيندو آهي تہ ان پسرائجندڙ ڌاتو ۾ گردابي ڪرنٽ يا گولائي ۾ ڦرندڙ ڪرنٽ پيدا ٿيندو آهي جيڪو ھڪ علحده مقناطيسي ميدان کي جنم ڏينوا آهي. ان ۾ جيڪڏهن ھڪ ٻي ويڙھيل تار ان مقناطيسي ميدان کي ماپڻ لاء بطور مقناطيسي ميٽر شامل ڪبي تہ ان مقناطيسي ميدان ۾ ڌاتو جي اچڻ سان ٿيندڙ تبديلي ظاھر ٿي پئي ٿي. عام طور تي اھو ھٿ ۾ کڻڻ وارو اوزار ھوندو آھي جنھن مان محسوسڪار (sensor) نڪري زمين تي ۽ شين جي مٿان پکڙجي جاچي ڌاتن جو پتو لڳائندا آھن، جيئن ئي محسوسڪار ڌاتو سان ٽڪرجندا آهن تہ اوزار اسپيڪر مان مخصوص آواز ڪڍندو آهي يا انڊيڪيٽر جي سئي چرپر شروع ڪندي آهي. فاصلي تي آواز گھٽ نڪرندو آهي ۽ جيئن جيئن ڌاتو جي ويجھو ٿبو آھي تہ آواز تيز ٿي ويندو آهي يا انڊيڪيٽر جي سئي بلڪل مٿي اٿي ايندي آهي.<br> ڌاتو کوجي جو ٻيو عام قسم "واڪ ٿرو" ڌاتو کوجي آھن جيڪي بچاء لاء ڪنھن بہ جاء جي داخلي ھنڌ تي لڳايا ويندا آھن جن منجھان ماڻھو ايندي ويندي گذرندا آهن جنھن ذريعي انھن ۾ ڪپڙن منجھ يا ساڻ کنيل شين اندر موجود ڌاتو جي شين جي موجودگي جي چڪاس ٿيندي آھي. ھٿيار ڌاتو جا ٺھيل ھجڻ ڪري محسوسڪار انھن جي موجودگي جو پتو لڳائڻ ۾ مدد ڏيندا آهن. واڪ ٿرو ڌاتو کوجي اڪثر ڪري ايئر پورٽن، اسپتالن، ڪورٽن، جيلن وغيره ۾ لڳل ھوندا آھن. شروعاتي صنعتي ڌاتو کوجي 1960 واري ڏهاڪي جي پيداوار ھيا جن جو استعمال معدنيات واري پاسي ۽ ٻين صنعت سان تعلق رکندڙ شين ۾ ٿيندو ھو. ٿيندو ھو. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ٽيڪنالاجي]] [[زمرو:جنگ]] [[زمرو:مشغولا]] jxjeayexv9fd5avyucux7duasc1e0j3 0 62665 319270 314259 2025-06-13T10:18:48Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319270 wikitext text/x-wiki {{Infobox religious biography|name=ابراھيم|image=File:Rembrandt Abraham Serving the Three Angels.jpg|image_size=|caption=ابراھيم ٽن فرشتن ساڻ|birth_name=ابرام|birth_place=ار ڪسيدم|death_place=[[الخليل|حبرون]]|resting_place=[[الخليل]]|resting_place_coordinates={{coord|31.524744|35.110726|type:landmark|display=inline}}}} '''حضرت ابراھيم عليه السلام''' ({{عبراني نالو|אַבְרָהָם|اوراھم|ابراھام}}، [[عربي ٻولي|عربي]]: ابراهيم) ٽن ابراھيمي مذھبن ([[يھوديت]]، [[عيسائيت]] ۽ [[اسلام]]) جي ھڪ چونڊيل شخصيت آھن. ھنن کي [[يهوديت]] ۾، خدا ۽ يھودين جي وچ ۾ هڪ خاص تعلق قائم ڪرڻ جي ڪري، "ميثاق" جو باني سمجهيو ويندو آهي. عيسائيت ۾، هن کي سڀني مومنن (يھودين ۽ غير يھودين) جي پھرين شخصيت سمجهيو ويندو آهي. اسلام ۾، هن کي "ابوالانبيا" (نبين جا پيء) ۽ "خليل الله" (الله جو دوست) جي لقبن سان سڃاتو ويندو آهي. ==اسلام ۾ حضرت ابراهيم عليه السلام== [[اسلام]] حضرت ابراهيم عليه السلام کي نبين جي سلسلي جي هڪ ڪڙي قرار ڏئي ٿو جيڪي [[آدم| حضرت آدم عليه السلام]] کان شروع ٿئي ۽ [[اسماعيل|حضرت اسماعيل عليه السلام]] جي معرفت [[محمد|حضرت محمد صلي الله عليه وسلم]] تي پڄاڻي ٿئي ٿي. حضرت ابراهيم عليه السلام جو ذڪر [[قرآن]] جي 35هين سورت ۾ ڪيو ويو آهي، ڪنهن به نبي، سواءِ حضرت [[موسيٰ|موسيٰ عليه السلام]] کان سواءِ، تمام گهڻو آهي. هنن کي "حنيف" (توحيد پرست) ۽ "مسلم" (الله جو تابعدار) ٻئي سڏيو وڃي ٿو ۽ مسلمان کيس الله جو سچو نبي، خالص توحيد پرست، ڪامل مسلم ۽ مڪي ۾ ڪعبي جو معزز تعمير ڪندڙ سمجهن ٿا. اسلامي روايتون ابراھيم عليه السلام کي اسلام جو پھريون علمبردار سمجھن ٿيون (جن کي "ملت ابراھيم" ۽ ”دين ابراھيم“ به سڏيو وڃي ٿو) ۽ اھو ته سندس سڄي زندگي جو مقصد ۽ مشن الله جي وحدانيت جو اعلان ڪرڻ ھو. اسلام ۾، ابراهيم عليه السلام کي وڏن نبين ۾ هڪ اعلي مقام حاصل آهي ۽ هن کي "ابراهيم خليل الله"، مطلب ته "ابراھيم الله جو دوست" جي نالي سان سڏيو ويندو آهي. ابراهيم عليه السلام الله جي نظر ۾ سڀ کان وڌيڪ معزز ۽ بهترين انسانن مان آهن. ابراهيم عليه السلام جو ذڪر قرآن ۾ پڻ "مسلمانن جي پيء" ۽ امت مسلمه لاء رول ماڊل طور ذڪر ڪيو ويو آهي. ==ساره ۽ هاجره== ==اسحاق ۽ اسماعيل== ==مختصر سوانح عمري== ==پڻ ڏسو== * [[آدم|حضرت آدم عليه السلام]] * [[نوح|حضرت نوح عليه السلام]] * [[اسلام ۾ ابراهيم|اسلام ۾ ابراهيم عليه السلام]] * [[ابراهيمي مذهب]] ==خارجي لنڪس== ==حوالا== {{حوالو}} {{ڪچو}} [[زمرو:شخصيتون عبراني بائبل]] [[زمرو:ڪامنز زمرو جنهنجو ڳنڍڻو وڪيڊيٽا تي آهي]] [[زمرو:Short description is different from Wikidata]] moupo1yu1nqp668degfkvkaoh1u66v1 319271 319270 2025-06-13T10:21:41Z Ibne maryam 17680 319271 wikitext text/x-wiki {{Infobox religious biography|name=ابراھيم|image=File:Rembrandt Abraham Serving the Three Angels.jpg|image_size=|caption=ابراھيم ٽن فرشتن ساڻ|birth_name=ابرام|birth_place=ار ڪسيدم|death_place=[[الخليل|حبرون]]|resting_place=[[الخليل]]|resting_place_coordinates={{coord|31.524744|35.110726|type:landmark|display=inline}}}} '''ابراھيم''' (عبراني: אַבְרָהָם، اوراھم، ابراھام؛ [[عربي ٻولي|عربي]]: ابراهيم) ٽن ابراھيمي مذھب، [[يھوديت]]، [[عيسائيت]] ۽ [[اسلام]] جي ھڪ چونڊيل شخصيت آھن. ھنن کي [[يهوديت]] ۾، خدا ۽ يھودين جي وچ ۾ هڪ خاص تعلق قائم ڪرڻ جي ڪري، "ميثاق" جو باني سمجهيو ويندو آهي. عيسائيت ۾، هن کي سڀني مومنن (يھودين ۽ غير يھودين) جي پھرين شخصيت سمجهيو ويندو آهي. اسلام ۾، هن کي "ابوالانبيا" (نبين جا پيء) ۽ "خليل الله" (الله جو دوست) جي لقبن سان سڃاتو ويندو آهي. ==اسلام ۾ حضرت ابراهيم عليه السلام== [[اسلام]] حضرت ابراهيم عليه السلام کي نبين جي سلسلي جي هڪ ڪڙي قرار ڏئي ٿو جيڪي [[آدم| حضرت آدم عليه السلام]] کان شروع ٿئي ۽ [[اسماعيل|حضرت اسماعيل عليه السلام]] جي معرفت [[محمد|حضرت محمد صلي الله عليه وسلم]] تي پڄاڻي ٿئي ٿي. حضرت ابراهيم عليه السلام جو ذڪر [[قرآن]] جي 35هين سورت ۾ ڪيو ويو آهي، ڪنهن به نبي، سواءِ حضرت [[موسيٰ|موسيٰ عليه السلام]] کان سواءِ، تمام گهڻو آهي. هنن کي "حنيف" (توحيد پرست) ۽ "مسلم" (الله جو تابعدار) ٻئي سڏيو وڃي ٿو ۽ مسلمان کيس الله جو سچو نبي، خالص توحيد پرست، ڪامل مسلم ۽ مڪي ۾ ڪعبي جو معزز تعمير ڪندڙ سمجهن ٿا. اسلامي روايتون ابراھيم عليه السلام کي اسلام جو پھريون علمبردار سمجھن ٿيون (جن کي "ملت ابراھيم" ۽ ”دين ابراھيم“ به سڏيو وڃي ٿو) ۽ اھو ته سندس سڄي زندگي جو مقصد ۽ مشن الله جي وحدانيت جو اعلان ڪرڻ ھو. اسلام ۾، ابراهيم عليه السلام کي وڏن نبين ۾ هڪ اعلي مقام حاصل آهي ۽ هن کي "ابراهيم خليل الله"، مطلب ته "ابراھيم الله جو دوست" جي نالي سان سڏيو ويندو آهي. ابراهيم عليه السلام الله جي نظر ۾ سڀ کان وڌيڪ معزز ۽ بهترين انسانن مان آهن. ابراهيم عليه السلام جو ذڪر قرآن ۾ پڻ "مسلمانن جي پيء" ۽ امت مسلمه لاء رول ماڊل طور ذڪر ڪيو ويو آهي. ==ساره ۽ هاجره== ==اسحاق ۽ اسماعيل== ==مختصر سوانح عمري== ==پڻ ڏسو== * [[آدم|حضرت آدم عليه السلام]] * [[نوح|حضرت نوح عليه السلام]] * [[اسلام ۾ ابراهيم|اسلام ۾ ابراهيم عليه السلام]] * [[ابراهيمي مذهب]] ==خارجي لنڪس== ==حوالا== {{حوالو}} {{ڪچو}} [[زمرو:شخصيتون عبراني بائبل]] [[زمرو:ڪامنز زمرو جنهنجو ڳنڍڻو وڪيڊيٽا تي آهي]] [[زمرو:Short description is different from Wikidata]] 1c82p9wezdx3garjezioy8xsl53y506 319272 319271 2025-06-13T10:23:11Z Ibne maryam 17680 /* اسلام ۾ */ 319272 wikitext text/x-wiki {{Infobox religious biography|name=ابراھيم|image=File:Rembrandt Abraham Serving the Three Angels.jpg|image_size=|caption=ابراھيم ٽن فرشتن ساڻ|birth_name=ابرام|birth_place=ار ڪسيدم|death_place=[[الخليل|حبرون]]|resting_place=[[الخليل]]|resting_place_coordinates={{coord|31.524744|35.110726|type:landmark|display=inline}}}} '''ابراھيم''' (عبراني: אַבְרָהָם، اوراھم، ابراھام؛ [[عربي ٻولي|عربي]]: ابراهيم) ٽن ابراھيمي مذھب، [[يھوديت]]، [[عيسائيت]] ۽ [[اسلام]] جي ھڪ چونڊيل شخصيت آھن. ھنن کي [[يهوديت]] ۾، خدا ۽ يھودين جي وچ ۾ هڪ خاص تعلق قائم ڪرڻ جي ڪري، "ميثاق" جو باني سمجهيو ويندو آهي. عيسائيت ۾، هن کي سڀني مومنن (يھودين ۽ غير يھودين) جي پھرين شخصيت سمجهيو ويندو آهي. اسلام ۾، هن کي "ابوالانبيا" (نبين جا پيء) ۽ "خليل الله" (الله جو دوست) جي لقبن سان سڃاتو ويندو آهي. ==اسلام ۾== ڏسو: [[اسلام ۾ ابراھيم]] [[اسلام]] حضرت ابراهيم عليه السلام کي نبين جي سلسلي جي هڪ ڪڙي قرار ڏئي ٿو جيڪي [[آدم| حضرت آدم عليه السلام]] کان شروع ٿئي ۽ [[اسماعيل|حضرت اسماعيل عليه السلام]] جي معرفت [[محمد|حضرت محمد صلي الله عليه وسلم]] تي پڄاڻي ٿئي ٿي. حضرت ابراهيم عليه السلام جو ذڪر [[قرآن]] جي 35هين سورت ۾ ڪيو ويو آهي، ڪنهن به نبي، سواءِ حضرت [[موسيٰ|موسيٰ عليه السلام]] کان سواءِ، تمام گهڻو آهي. هنن کي "حنيف" (توحيد پرست) ۽ "مسلم" (الله جو تابعدار) ٻئي سڏيو وڃي ٿو ۽ مسلمان کيس الله جو سچو نبي، خالص توحيد پرست، ڪامل مسلم ۽ مڪي ۾ ڪعبي جو معزز تعمير ڪندڙ سمجهن ٿا. اسلامي روايتون ابراھيم عليه السلام کي اسلام جو پھريون علمبردار سمجھن ٿيون (جن کي "ملت ابراھيم" ۽ ”دين ابراھيم“ به سڏيو وڃي ٿو) ۽ اھو ته سندس سڄي زندگي جو مقصد ۽ مشن الله جي وحدانيت جو اعلان ڪرڻ ھو. اسلام ۾، ابراهيم عليه السلام کي وڏن نبين ۾ هڪ اعلي مقام حاصل آهي ۽ هن کي "ابراهيم خليل الله"، مطلب ته "ابراھيم الله جو دوست" جي نالي سان سڏيو ويندو آهي. ابراهيم عليه السلام الله جي نظر ۾ سڀ کان وڌيڪ معزز ۽ بهترين انسانن مان آهن. ابراهيم عليه السلام جو ذڪر قرآن ۾ پڻ "مسلمانن جي پيء" ۽ امت مسلمه لاء رول ماڊل طور ذڪر ڪيو ويو آهي. ==ساره ۽ هاجره== ==اسحاق ۽ اسماعيل== ==مختصر سوانح عمري== ==پڻ ڏسو== * [[آدم|حضرت آدم عليه السلام]] * [[نوح|حضرت نوح عليه السلام]] * [[اسلام ۾ ابراهيم|اسلام ۾ ابراهيم عليه السلام]] * [[ابراهيمي مذهب]] ==خارجي لنڪس== ==حوالا== {{حوالو}} {{ڪچو}} [[زمرو:شخصيتون عبراني بائبل]] [[زمرو:ڪامنز زمرو جنهنجو ڳنڍڻو وڪيڊيٽا تي آهي]] [[زمرو:Short description is different from Wikidata]] ft5nltv0t7yhetw7uxjlhj05h4ctpvv 319273 319272 2025-06-13T10:23:26Z Ibne maryam 17680 /* اسلام ۾ */ 319273 wikitext text/x-wiki {{Infobox religious biography|name=ابراھيم|image=File:Rembrandt Abraham Serving the Three Angels.jpg|image_size=|caption=ابراھيم ٽن فرشتن ساڻ|birth_name=ابرام|birth_place=ار ڪسيدم|death_place=[[الخليل|حبرون]]|resting_place=[[الخليل]]|resting_place_coordinates={{coord|31.524744|35.110726|type:landmark|display=inline}}}} '''ابراھيم''' (عبراني: אַבְרָהָם، اوراھم، ابراھام؛ [[عربي ٻولي|عربي]]: ابراهيم) ٽن ابراھيمي مذھب، [[يھوديت]]، [[عيسائيت]] ۽ [[اسلام]] جي ھڪ چونڊيل شخصيت آھن. ھنن کي [[يهوديت]] ۾، خدا ۽ يھودين جي وچ ۾ هڪ خاص تعلق قائم ڪرڻ جي ڪري، "ميثاق" جو باني سمجهيو ويندو آهي. عيسائيت ۾، هن کي سڀني مومنن (يھودين ۽ غير يھودين) جي پھرين شخصيت سمجهيو ويندو آهي. اسلام ۾، هن کي "ابوالانبيا" (نبين جا پيء) ۽ "خليل الله" (الله جو دوست) جي لقبن سان سڃاتو ويندو آهي. ==اسلام ۾== ڏسو: [[اسلام ۾ ابراھيم]] [[اسلام]] حضرت ابراهيم عليه السلام کي نبين جي سلسلي جي هڪ ڪڙي قرار ڏئي ٿو جيڪي [[آدم| حضرت آدم عليه السلام]] کان شروع ٿئي ۽ [[اسماعيل|حضرت اسماعيل عليه السلام]] جي معرفت [[محمد|حضرت محمد صلي الله عليه وسلم]] تي پڄاڻي ٿئي ٿي. حضرت ابراهيم عليه السلام جو ذڪر [[قرآن]] جي 35هين سورت ۾ ڪيو ويو آهي، ڪنهن به نبي، سواءِ حضرت [[موسيٰ|موسيٰ عليه السلام]] کان سواءِ، تمام گهڻو آهي. هنن کي "حنيف" (توحيد پرست) ۽ "مسلم" (الله جو تابعدار) ٻئي سڏيو وڃي ٿو ۽ مسلمان کيس الله جو سچو نبي، خالص توحيد پرست، ڪامل مسلم ۽ مڪي ۾ ڪعبي جو معزز تعمير ڪندڙ سمجهن ٿا. اسلامي روايتون ابراھيم عليه السلام کي اسلام جو پھريون علمبردار سمجھن ٿيون (جن کي "ملت ابراھيم" ۽ ”دين ابراھيم“ به سڏيو وڃي ٿو) ۽ اھو ته سندس سڄي زندگي جو مقصد ۽ مشن الله جي وحدانيت جو اعلان ڪرڻ ھو. اسلام ۾، ابراهيم عليه السلام کي وڏن نبين ۾ هڪ اعلي مقام حاصل آهي ۽ هن کي "ابراهيم خليل الله"، مطلب ته "ابراھيم الله جو دوست" جي نالي سان سڏيو ويندو آهي. ابراهيم عليه السلام الله جي نظر ۾ سڀ کان وڌيڪ معزز ۽ بهترين انسانن مان آهن. ابراهيم عليه السلام جو ذڪر قرآن ۾ پڻ "مسلمانن جي پيء" ۽ امت مسلمه لاء رول ماڊل طور ذڪر ڪيو ويو آهي. ==ساره ۽ هاجره== ==اسحاق ۽ اسماعيل== ==مختصر سوانح عمري== ==پڻ ڏسو== * [[آدم|حضرت آدم عليه السلام]] * [[نوح|حضرت نوح عليه السلام]] * [[اسلام ۾ ابراهيم|اسلام ۾ ابراهيم عليه السلام]] * [[ابراهيمي مذهب]] ==خارجي لنڪس== ==حوالا== {{حوالو}} {{ڪچو}} [[زمرو:شخصيتون عبراني بائبل]] [[زمرو:ڪامنز زمرو جنهنجو ڳنڍڻو وڪيڊيٽا تي آهي]] [[زمرو:Short description is different from Wikidata]] kf55akssmpeatt1t79g6lbbwl8mbaf2 319274 319273 2025-06-13T10:24:37Z Ibne maryam 17680 /* اسلام ۾ */ 319274 wikitext text/x-wiki {{Infobox religious biography|name=ابراھيم|image=File:Rembrandt Abraham Serving the Three Angels.jpg|image_size=|caption=ابراھيم ٽن فرشتن ساڻ|birth_name=ابرام|birth_place=ار ڪسيدم|death_place=[[الخليل|حبرون]]|resting_place=[[الخليل]]|resting_place_coordinates={{coord|31.524744|35.110726|type:landmark|display=inline}}}} '''ابراھيم''' (عبراني: אַבְרָהָם، اوراھم، ابراھام؛ [[عربي ٻولي|عربي]]: ابراهيم) ٽن ابراھيمي مذھب، [[يھوديت]]، [[عيسائيت]] ۽ [[اسلام]] جي ھڪ چونڊيل شخصيت آھن. ھنن کي [[يهوديت]] ۾، خدا ۽ يھودين جي وچ ۾ هڪ خاص تعلق قائم ڪرڻ جي ڪري، "ميثاق" جو باني سمجهيو ويندو آهي. عيسائيت ۾، هن کي سڀني مومنن (يھودين ۽ غير يھودين) جي پھرين شخصيت سمجهيو ويندو آهي. اسلام ۾، هن کي "ابوالانبيا" (نبين جا پيء) ۽ "خليل الله" (الله جو دوست) جي لقبن سان سڃاتو ويندو آهي. ==اسلام ۾== ڏسو: [[اسلام ۾ ابراهيم]] [[اسلام]] حضرت ابراهيم عليه السلام کي نبين جي سلسلي جي هڪ ڪڙي قرار ڏئي ٿو جيڪي [[آدم| حضرت آدم عليه السلام]] کان شروع ٿئي ۽ [[اسماعيل|حضرت اسماعيل عليه السلام]] جي معرفت [[محمد|حضرت محمد صلي الله عليه وسلم]] تي پڄاڻي ٿئي ٿي. حضرت ابراهيم عليه السلام جو ذڪر [[قرآن]] جي 35هين سورت ۾ ڪيو ويو آهي، ڪنهن به نبي، سواءِ حضرت [[موسيٰ|موسيٰ عليه السلام]] کان سواءِ، تمام گهڻو آهي. هنن کي "حنيف" (توحيد پرست) ۽ "مسلم" (الله جو تابعدار) ٻئي سڏيو وڃي ٿو ۽ مسلمان کيس الله جو سچو نبي، خالص توحيد پرست، ڪامل مسلم ۽ مڪي ۾ ڪعبي جو معزز تعمير ڪندڙ سمجهن ٿا. اسلامي روايتون ابراھيم عليه السلام کي اسلام جو پھريون علمبردار سمجھن ٿيون (جن کي "ملت ابراھيم" ۽ ”دين ابراھيم“ به سڏيو وڃي ٿو) ۽ اھو ته سندس سڄي زندگي جو مقصد ۽ مشن الله جي وحدانيت جو اعلان ڪرڻ ھو. اسلام ۾، ابراهيم عليه السلام کي وڏن نبين ۾ هڪ اعلي مقام حاصل آهي ۽ هن کي "ابراهيم خليل الله"، مطلب ته "ابراھيم الله جو دوست" جي نالي سان سڏيو ويندو آهي. ابراهيم عليه السلام الله جي نظر ۾ سڀ کان وڌيڪ معزز ۽ بهترين انسانن مان آهن. ابراهيم عليه السلام جو ذڪر قرآن ۾ پڻ "مسلمانن جي پيء" ۽ امت مسلمه لاء رول ماڊل طور ذڪر ڪيو ويو آهي. ==ساره ۽ هاجره== ==اسحاق ۽ اسماعيل== ==مختصر سوانح عمري== ==پڻ ڏسو== * [[آدم|حضرت آدم عليه السلام]] * [[نوح|حضرت نوح عليه السلام]] * [[اسلام ۾ ابراهيم|اسلام ۾ ابراهيم عليه السلام]] * [[ابراهيمي مذهب]] ==خارجي لنڪس== ==حوالا== {{حوالو}} {{ڪچو}} [[زمرو:شخصيتون عبراني بائبل]] [[زمرو:ڪامنز زمرو جنهنجو ڳنڍڻو وڪيڊيٽا تي آهي]] [[زمرو:Short description is different from Wikidata]] sypcy2lz8eqra0xlm3xocs8tghfimo1 0 63645 319187 254257 2025-06-12T16:16:38Z InternetArchiveBot 13773 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 319187 wikitext text/x-wiki {{رياست اوڙيسا}} [[اوڙيسا]] [[ڀارت]] جي 28 [[ڀارت جون رياستون ۽ يونين علائقا|رياستن]] منجھان ھڪ آھي، جيڪا اُڀرندي سامونڊي ڪناري تي آھي. اھا اولھندي اوڀر ۾ [[اولھ بنگال]] وٽان، اُتر ۾ [[جھارکنڊ]] کان، اولھ ۽ اُترئين اولھ ۾ [[ڇتيس ڳڙھ]] کان ۽ ڏکڻ ۽ ڏکڻ اولھ ۾ [[آنڌرا پرديش]] سان گھيريل آھي.<ref>[{{fullurl:en:Odisha|wprov=sfla1}}]</ref> [[اڙيہ ٻولي|اڊيہ ٻولي]] (جيڪا پھرين [[اڙيہ]] جي نالي سان مشھور ھئي) اوڙيشا جي سرڪاري ۽ سڀ کان وڌيڪ ڳالھائي ويندڙ ٻولي آھي، 2000 جي مردم شماري جي مطابق 33.2 ملين ماڻھو اوڙيشا ۾ اڙيہ ڳالھائيندا ھئا. <ref name="Indiaspeak">{{cite news|title=Indiaspeak: English is our 2nd language|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/Indiaspeak-English-is-our-2nd-language/articleshow/5680962.cms|access-date=3 فيبروري 2015|work=[[دي ٽائمز آف انڊيا]]|date=14 مارچ 2010}}</ref> اوڊيشا جي جديد رياست 1 اپريل 1936ء تي برطانوي راڄ ۾ ھڪ صوبو جي درجي سان قائم ڪئي وئي ھُئي <ref name="GovHistory">{{cite web|title=Detail History of Orissa|url=http://www.orissa.gov.in/history1.htm|publisher=[[Government of Odisha]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20061112195307/http://www.orissa.gov.in/history1.htm|archive-date=12 نومبر 2006}}</ref>، ۽ اھا خاص طور تي اڙيہ ڳالھائيندڙ خطن تي مشتمل ھئي. 1 اپريل اوڙيسا جي ڏينھن طور ملھايو ويندو آھي. <ref name="FlavoursOfOdisha">{{cite news|title=Utkala Dibasa hails colours, flavours of Odisha|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/lucknow/Utkala-Dibasa-hails-colours-flavours-of-Odisha/articleshow/33095967.cms|access-date=1 فيبروري 2015|work=[[دي ٽائمز آف انڊيا]]|date=2 اپريل 2014}}</ref> == بصري فن == ٻين ثقافتي پرڪشش ماڳن ۾ پوري جي جگناٿ مندر؛ جيڪا پنھنجي سالانہ رٿ ياترا يا رٿ، <ref>https://odisha.gov.in/odisha-tourism/important-tourist-pointspuri</ref> تلہ چترا <ref>{{Citation |title=آرڪائيو ڪاپي |url=https://gaatha.org/igaatha/details_craft/Crafts/Tala-Pattachitra-craft/Documentation-palm-leaf-Tala-Pattachitra |accessdate=2021-03-11 |archive-date=2021-01-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210123072733/https://gaatha.org/igaatha/details_craft/Crafts/Tala-Pattachitra-craft/Documentation-palm-leaf-Tala-Pattachitra |dead-url=yes }}</ref>(کجور جي پتن جي ڪندہ ڪاري)<ref>https://odisha.gov.in/odisha-tourism/important-tourist-pointsbhubaneswar</ref> جي لاءِ معروف آھي. اھڙي طرح اوڊيشا؛ نيلگری، باليسور جي مشھور پٿر جا ٿانوءَ (برتن) <ref>https://www.indianmirror.com/culture/indian-specialties/orissastonecrafting.html</ref> ۽ مختلف متاثر ٿيل قبائلي ثقافتن جي لاءِ بہ سُڃاتي ويندي آھي. ڪونارڪ ۾ سورج مندر پنھنجي اڏاوتي شاھڪار شان و شوڪت جي لاءِ مشھور آھي <ref>https://odisha.gov.in/odisha-tourism/important-tourist-pointskonark</ref> ۽ [[سمبلپوري ساڙي]]<ref>Alkazi, Roshan (1983) "Ancient Indian costume"، Art Heritage; Ghurye (1951) "Indian costume"، Popular book depot (Bombay); Boulanger, Chantal; (1997)</ref> فنڪارانہ مھما ۾ ڏسڻ وٽان آھي۔ پوري جي ساحلن تي واريءَ جا مجسمہ تيار ڪيا ويندا آھن<ref>https://www.incredibleart.org/news/issues/sand-sculptures.html</ref> == ڌرم == پنھنجي ڊگھي اتھاس ۾ اوڙيشا ۾ [[مذھبي روايتون]] خصوصاً [[ھندومت]]، [[ٻڌمت]] ۽ [[جين مت]] جي روايت رھي آھي. <ref>https://www.toursorissa.com/religion-in-odisha/{{مئل ڳنڍڻو|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>[[اشوڪ]] جي [[ڪلنگ]] جي سوڀ رياست ۾ [[ٻڌ مت]] کي ھڪ اھم مذھب بڻائي ڇڏيو، <ref>https://books.google.co.in/books?id=uXyftdtE1ygC&pg=PA214&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false</ref> جنھنڪري ڪيترائي استوپيون ۽ ٻڌ مت جا مرڪز قائم ٿيا. [[کاراويلا]] جي دور ۾ [[جين مت]] کي شھرت ملي۔<ref>https://www.storiesbyarpit.com/2020/07/the-forgotten-jain-heritage-of-odisha.html?m=1</ref> اھڙي ريت نائين صدي عيسوي جي وچ تائين ھندو مذھب جي بحالي ٿي ھئي، جنھن ۾ [[مڪتيشورہ]]، [[لنگاراج]]، [[جگناٿ]] ۽ [[ڪونارڪ]] جھڙا انيڪ مندرن جي تصديق ڪئي وئي ھئي، جيڪي ستين صدي عيسوي جي پڇاڙيءَ کان شروع ٿيا. [[ھندو مت]] جي احیاء جو ھڪ حصو [[ادي شنڪراچاريہ]] جي سبب ھيو، جنھن [[پوري]] جي، ھندو مذھب جي لاءِ چار پويتر ماڳ يا چار ڌام منجھان ھڪ ھجڻ جو اعلان ڪيو ھيو. تنھنڪري اوڙيشا؛ ٽي تاريخي مذھبن جي ھڪجھڙائي جو مرڪب آھي، جنھن جي تصديق ان حقيقت سان ٿيندي آھي تہ [[پوري]] ۾ [[جگناٿ مندر]] کي ھندون، ٻڌن ۽ جينن پويتر سمجھن ٿا. ھن وقت رياست اوڙيسا ۾ گھڻي کان گھڻا ماڻھو ھندو آھن. <ref>https://www.census2011.co.in/data/religion/state/21-orissa.html</ref> 2001ء جي مردم شماري مطابق اوڙيشا؛ (آبادي جي في سيڪڙو جي طور تي) ڀارت جي ٽئين وڏي ھندو آبادي واري رياست آھي. <ref>https://web.archive.org/web/20180901131912/http://www.stscodisha.gov.in/Aboutus.asp?GL=abt&PL=1</ref> رياست ۾ ھندو عقيدي جي سبب کان ھڪ متناسب ثقافتي ورثو آھي. مثال جي طور تي، اوڙيسا ۾ ڪيترن ئي ھندو سنتن جا گھر آھن. <ref>https://www.hindustantimes.com/india-news/odisha-govt-gives-control-of-govardhan-math-to-puri-s-shankaracharya/story-AxFTzPub2rVSgzS0DAMCzL_amp.html</ref> [[سنت ڀيما ڀوئي]]؛ [[مھيما جماعت تحريڪ]] جو سرواڻ ھيو. <ref>{{cite web|last=Nepak |first=Bhagirathi |title=Mahima Dharma, Bhima Bhoi and Biswanathbaba |url=http://orissa.gov.in/e-magazine/Orissareview/may2005/engpdf/mahima_dharma_bhima_bhoi_biswanathbaba.pdf |access-date=1 مئي 2005 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070926224314/http://www.orissa.gov.in/e-magazine/Orissareview/may2005/engpdf/mahima_dharma_bhima_bhoi_biswanathbaba.pdf |archive-date=26 سيپٽمبر 2007}}</ref> [[سرلا داس]]؛ اوڊيہ ۾ "مھاڀارت" جو مترجم ھيو۔<ref>https://peoplepill.com/people/sarala-dasa</re == حوالا == {{حوالا|2}} 6z0z9w6mu0bpog5ubve2lrpfrl45q5n 0 72090 319147 318939 2025-06-12T14:10:39Z Ibne maryam 17680 /* خارجي لنڪس */ 319147 wikitext text/x-wiki {{About|the chemical element}} [[File:19. Експлозија на смеса од водород и воздух.webm|thumb|هوا ۾ آڪسيجن سان هائيڊروجن جو ملهه ۽ باهه جي پيدائش]] [[File:Shuttle Main Engine Test Firing cropped edited and reduced.jpg|thumb|خلائي شٽل جو مکيه انجڻ [[آڪسيجن]] سان گڏ هائيڊروجن کي ساڙيندي، مڪمل زور تي باهه جو لڳ ڀڳ پوشيده شعلو پيدا ڪري ٿو.|alt=A black inverted funnel with blue glow emerging from its opening.]] '''{{PAGENAME}}''' (hydrogen) ھڪ [[ڪيميائي عنصر]] آھي جنھن جي علامت H آھي ۽ ايٽمي نمبر 1 آھي. اهو سڀ کان هلڪو عنصر آهي ۽ معياري حالتن ۾، فارمولي، H₂ سان گڏ ڊائي ائٽومڪ [[ماليڪيول|ماليڪيولن]] جو هڪ گيس آهي، ڪڏهن ڪڏهن ڊاء هائيڊروجن به سڏيو ويندو آهي.<ref>{{cite web|url=http://www.usm.maine.edu/~newton/Chy251_253/Lectures/LewisStructures/Dihydrogen.html|title=Dihydrogen|work=O{{=}}CHem Directory|publisher=[[University of Southern Maine]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20090213174645/http://usm.maine.edu/~newton/Chy251_253/Lectures/LewisStructures/Dihydrogen.html|archive-date=13 February 2009|access-date=6 April 2009|df=dmy-all}}</ref> پر وڌيڪ عام طور تي هائڊروجن گيس، ماليڪيولر هائڊروجن يا صرف هائڊروجن سڏيو ويندو آهي. اهو بي رنگ، بي بو، غير زهريلي ۽ انتهائي آتش گير گئس آهي.<ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/science/hydrogen|title=Hydrogen|website=[[Encyclopædia Britannica]]|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20211224165150/https://www.britannica.com/science/hydrogen|archive-date=24 December 2021|access-date=25 December 2021|url-status=live}}</ref> سڀني عام مادي جو %75 بابت ٺاهيندي، هائيڊروجن [[ڪائنات]] ۾ سڀ کان وڌيڪ گهڻائي وارو ڪيميائي عنصر آهي. <ref>{{cite web|url=https://imagine.gsfc.nasa.gov/ask_astro/stars.html#961112a|title=What is the chemical composition of stars?|last=Boyd|first=Padi|date=19 July 2014|publisher=[[NASA]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20150115074556/http://imagine.gsfc.nasa.gov/ask_astro/stars.html#961112a|archive-date=15 January 2015|access-date=5 February 2008|url-status=live}}</ref> ستارا، [[سج]]، خاص طور تي [[پلازما]] جي حالت ۾ هائڊروجن تي مشتمل آهن، جڏهن ته ڌرتيء تي، هائيڊروجن [[پاڻي|پاڻيء]] ۾، نامياتي مرڪبن، ڊاء هائيڊروجن ۽ ٻين سالمياتي شڪلن ۾ ملي ٿو. هائيڊروجن جو سڀ کان عام آئسوٽوپ (پروٽيم، ¹H) هڪ [[پروٽان]]، هڪ [[اليڪٽران]] ۽ تي مشتمل هوندو آهي ۽ هن ۾ [[نيوٽران]] نه هوندا آهن. شروعاتي ڪائنات ۾، هائيڊروجن جي پروٽان جو ٺهڻ بگ بينگ کان پوءِ پهرئين سيڪنڊ ۾ ٿيو؛ غير جانبدار هائيڊروجن ايٽم صرف 3,70,000 سالن کان پوءِ ٻيهر ٺهڻ واري دور ۾ ٺهيا، جڏهن ڪائنات ٿڌي ٿي وئي ۽ پلازما ڪافي ٿڌو ٿي چڪو هو ته اليڪٽران پروٽانن سان جڙيل رهيا.<ref>{{cite journal|last=Tanabashi|first=M.|display-authors=etal|year=2018|title=Big-Bang Cosmology|url=http://pdg.lbl.gov/2018/reviews/rpp2018-rev-bbang-cosmology.pdf|journal=[[Physical Review D]]|volume=98|issue=3|page=358|doi=10.1103/PhysRevD.98.030001|archive-url=https://web.archive.org/web/20210629034426/https://pdg.lbl.gov/2018/reviews/rpp2018-rev-bbang-cosmology.pdf|archive-date=29 June 2021|quote=Chapter 21.4.1 - This occurred when the age of the Universe was about 370,000 years.|via=[[Particle Data Group]] at [[Lawrence Berkeley National Laboratory]]|doi-access=free|url-status=live}} (Revised September 2017) by [[Keith Olive|Keith A. Olive]] and [[John A. Peacock]].</ref> هائيڊروجن، عام طور تي غير ڌاتوءَ آهي (انتهائي دٻاءَ هيٺ کان سواءِ) ۽ آسانيءَ سان اڪثر غير ڌاتوءَ سان ڪوويلنٽ بانڊ ٺاهي ٿو، مرڪبات جهڙوڪ پاڻي ۽ مختلف نامياتي مادن جي ٺهڻ ۾ مدد ڪري ٿو. ان جو ڪردار تيزاب-اساس عمل ۾ اهم آهي، جنهن ۾ خاص طور تي حل ٿيندڙ ماليڪيولن جي وچ ۾ پروٽون جي مٽاسٽا شامل آهي. آئني مرڪبن ۾، هائيڊروجن يا ته منفي طور تي چارج ٿيل اين آئنن جي صورت وٺي سگھي ٿو، جتي ان کي هائڊرائيڊ طور سڃاتو وڃي ٿو، يا مثبت طور تي چارج ڪيل ڪيٽ آئن (⁺H). ڪيٽ آئن، عام طور تي صرف هڪ پروٽون (علامت p)، آبي محلولن ۾ مخصوص رويي کي ظاهر ڪري ٿو ۽ آئني مرڪبات ۾، ان جي چوڌاري پولر ماليڪيولز يا اين آئنن جي ذريعي، ان جي برقي چارج جي اسڪريننگ ۾ شامل آهي. هائيڊروجن جي هڪ غير جانبدار ايٽم جي طور تي منفرد پوزيشن، جنهن لاءِ شروڊنگر مساوات سڌو سنئون حل ٿي سگهي ٿو، ان جي توانائي ۽ ڪيميائي بانڊنگ جي ڳولا ذريعي ڪوانٽم ميڪنڪس جي بنيادي اصولن ۾ اهم ڪردار ادا ڪيو آهي.<ref name="Laursen042">{{cite web|url=http://www.umich.edu/~elements/5e/web_mod/quantum/introduction_3.htm|title=An extremely brief introduction to computational quantum chemistry|last1=Laursen|first1=S.|last2=Chang|first2=J.|date=27 July 2004|website=Molecular Modeling in Chemical Engineering|publisher=University of Michigan|archive-url=https://web.archive.org/web/20150520061846/http://www.umich.edu/~elements/5e/web_mod/quantum/introduction_3.htm|archive-date=20 May 2015|access-date=4 May 2015|last3=Medlin|first3=W.|last4=Gürmen|first4=N.|last5=Fogler|first5=H. S.|url-status=live}}</ref> هائيڊروجن گيس پهريون ڀيرو مصنوعي طور تي 16هين صدي جي شروعات ۾ تيزاب کي ڌاتو سان رد عمل ڪندي پيدا ڪيو ويو. [[هنري ڪيونڊش]] 1764ع ۾، هائيڊروجن گيس کي هڪ الڳ مادي جي طور تي سڃاڻي<ref>{{Cite episode|title=Discovering the Elements|url=http://www.bbc.co.uk/programmes/b00q2mk5|series=Chemistry: A Volatile History|credits=Presenter: Professor Jim Al-Khalili|network=[[BBC]]|station=[[BBC Four]]|air-date=21 January 2010|minutes=25:40|access-date=9 February 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100125010949/http://www.bbc.co.uk/programmes/b00q2mk5|archive-date=25 January 2010|url-status=live}}</ref> ۽ ان جي خاصيت کي دريافت ڪيو جيڪو پاڻي پيدا ڪري ٿي جڏهن ساڙي ويندي آهي؛ تنهن ڪري ان جي نالي جو يوناني ۾ مطلب "پاڻي ٺاھيندڙ" آهي. اڪثر هائڊروجن جي پيداوار قدرتي گئس کي ٻاڦ جي مٿان گذاري ٿيندي آهي؛ هڪ ننڍڙو حصو توانائي جي شدت واري طريقي، جهڙوڪ پاڻي جي اليڪٽرولائيزيشن مان اچي ٿو.<ref name="Dincer-20152">{{Cite journal|last1=Dincer|first1=Ibrahim|last2=Acar|first2=Canan|date=14 September 2015|title=Review and evaluation of hydrogen production methods for better sustainability|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0360319914034119|journal=International Journal of Hydrogen Energy|language=en|volume=40|issue=34|pages=11094–11111|bibcode=2015IJHE...4011094D|doi=10.1016/j.ijhydene.2014.12.035|issn=0360-3199|archive-url=https://web.archive.org/web/20220215183915/https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0360319914034119|archive-date=15 February 2022|access-date=4 February 2022|url-status=live}}</ref> <ref>{{cite web|url=http://www.fsec.ucf.edu/en/consumer/hydrogen/basics/production.htm|title=Hydrogen Basics&nbsp;– Production|date=2007|publisher=[[Florida Solar Energy Center]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20080218210526/http://www.fsec.ucf.edu/en/consumer/hydrogen/basics/production.htm|archive-date=18 February 2008|access-date=5 February 2008}}</ref> ان جي مکيه صنعتي استعمالن ۾ فوسل اينڌن (Fuel) جي پروسيسنگ، جهڙوڪ هائڊروڪڪنگ ۽ امونيا جي پيداوار، بجلي جي پيداوار لاءِ ايندھن جي سيلن ۾ وڌندڙ استعمال ۽ گرمي جي ذريعي جي طور تي شامل آهن.<ref name="Lewis-20212">{{Cite journal|last=Lewis|first=Alastair C.|date=10 June 2021|title=Optimising air quality co-benefits in a hydrogen economy: a case for hydrogen-specific standards for NO x emissions|journal=Environmental Science: Atmospheres|language=en|volume=1|issue=5|pages=201–207|doi=10.1039/D1EA00037C|doi-access=free|s2cid=236732702}}{{Creative Commons text attribution notice|cc=by3|url=|authors=|vrt=|from this source=yes}}</ref> جڏهن ايندھن جي سيلن ۾ استعمال ڪي ويندي آهي، استعمال جي نقطي تي هائڊروجن جو واحد اخراج پاڻي جا بخارات آهن، جيتوڻيڪ ٻرڻ (Combustion) نائيٽروجن آڪسائيڊ پيدا ڪري سگهي ٿو. <ref name="Lewis-20213">{{Cite journal|last=Lewis|first=Alastair C.|date=10 June 2021|title=Optimising air quality co-benefits in a hydrogen economy: a case for hydrogen-specific standards for NO x emissions|journal=Environmental Science: Atmospheres|language=en|volume=1|issue=5|pages=201–207|doi=10.1039/D1EA00037C|doi-access=free|s2cid=236732702}}{{Creative Commons text attribution notice|cc=by3|url=|authors=|vrt=|from this source=yes}}</ref> هائيڊروجن جو ڌاتن سان لاڳاپو ڌاتن جي ڦوٽڪ جو سبب بڻجي سگهي ٿو.<ref name="Rogers 1999 1057–10642">{{cite journal|last=Rogers|first=H. C.|date=1999|title=Hydrogen Embrittlement of Metals|journal=[[Science (journal)|Science]]|volume=159|issue=3819|pages=1057–1064|bibcode=1968Sci...159.1057R|doi=10.1126/science.159.3819.1057|pmid=17775040|s2cid=19429952}}</ref> ==خاڪو== {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = | subdivision_type = وجود | subdivision_name = شروع کان | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 89 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2,8,18 | seat_type = حالت (STP) | seat = سالڊ | seat1_type = گھاٽائي (20°C تي) | seat1 = 10 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = (3500±300)°K،<br>(3200±300)°C | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 =(1500°K)، ​(1227°C) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 14ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 400 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 27.2 جول في مول.ڪيلون | leader_title5 = | leader_name5 = | leader_title6 = حالت (STP تي) | leader_name6 = سالڊ | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 127 | subdivision_name3 = گروپ | subdivision_name4 = 7 | subdivision_name5 = f-block | subdivision_name6 = [[ريڊون|[Rn]]] 6d1 7s2 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 215 پيڪو ميٽر (ڪو ويلنت) | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = 1st: 499 <br>2nd: 1170<br>3rd: 1900 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: +3 | extinct_title = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | extinct_date = 1.1(پالنگ اسڪيل) | name = ؟؟؟؟ | official_name = <small>₈₉</small>Ac | native_name = xxx | government_type = | image_blank_emblem = | blank_emblem_type = | governing_body = | government_footnotes = فزيڪل خاصيتون }} ==خاصيتون== ==تاريخ== ==ڪائناتي پکيڙ ۽ ورڇ== ==پيداوار== ==ايپليڪيشن== ==حياتياتي ردعمل== ==حفاظت ۽ احتياط== ==پڻ ڏسو== * [[آڪسيجن]] * [[نائٽروجن]] * [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]] ==خارجي لنڪس== * [https://web.archive.org/web/20060612225336/http://www.physics.drexel.edu/~tim/open/hydrofin/ Basic Hydrogen Calculations of Quantum Mechanics] * [http://www.periodicvideos.com/videos/001.htm Hydrogen] at ''[[The Periodic Table of Videos]]'' (University of Nottingham) <!-- access forbidden *[http://www.astro.washington.edu/users/larson/Astro150b/Lectures/JupSatUraNep/hydrogen_phase.gif Hydrogen phase diagram] --> * [http://militzer.berkeley.edu/diss/node5.html High temperature hydrogen phase diagram] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304070245/http://militzer.berkeley.edu/diss/node5.html |date=2016-03-04 }} * [http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/Hbase/quantum/hydwf.html#c3 Wavefunction of hydrogen] {{Subject bar |portal1=Chemistry |portal2=Energy |book1=Hydrogen |book2=Period 1 elements |book3=Chemical elements (sorted&nbsp;alphabetically) |book4=Chemical elements (sorted by number) |commons=y |wikt=y |wikt-search=hydrogen |v=y |v-search=Hydrogen atom |b=y |b-search=Wikijunior:The Elements/Hydrogen }} {{Authority control}} [[زمرو:ھائڊروجن]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:گروپ 1]] [[Category:Reactive nonmetals]] [[Category:Diatomic nonmetals]] [[Category:Nuclear fusion fuels]] [[Category:Airship technology]] [[Category:Reducing agents]] [[Category:Refrigerants]] [[Category:Gaseous signaling molecules]] [[Category:E-number additives]] [[Category:Least dense things]] ==حوالا== {{حوالا}} lhux4vrvm6bkduslhqvopguu6p7uvvo 0 72100 319138 315711 2025-06-12T13:56:50Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319138 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Sn-Alpha-Beta.jpg | subdivision_type = حالت (STP تي) | subdivision_name = سالڊ | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 50 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 18, 18, 4 | seat_type = وجود | seat = شروع کان (primordial) | seat1_type = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | seat1 = 1.96 (پالنگ اسڪيل) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = (2875°K) (2602°C) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = (505.08°K)(231.93°C) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 7.03 ڪلو جول في مول (اڇو β) | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 296.1 ڪلو جول في مول (اڇو β) | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 27.112 جول في مول.ڪيلون (اڇو β) | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 118.71 | subdivision_name3 = 14 (ڪاربان گروپ) | subdivision_name4 = 5 | subdivision_name5 = p-block | subdivision_name6 = [[ڪرپٽن|[Kr]]] 4d10 5s2 5p2 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 140 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = پهرين:708.6<br>ٻئي:1411.8<br>ٽئي:2943.0 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: 4+,2+,4-,2-,1+,1-,3+,3- | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date = اڇو (β): 7.289 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر<br>ڀورو (α): 5.770 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر<br>مايع: 6.99 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر<br>(پگھرائڻ جي نقطي تي) | name = ٽن | official_name = Tin | native_name = Stannum <small>₅₀</small>Sn | government_type = | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | image_blank_emblem = File:Tin.svg | blank_emblem_type = نشان }} '''قلعي''' يا '''ٽن''' (Tin) (Stannum) هڪ [[ڪيميائي عنصر|ڪيميائي تَتوَ]] (عنصر) آهي، جنھن جي نشاني "Sn" آهي ۽ [[ايٽمي نمبر]] 50 آهي. هڪ چانديءَ جي رنگ جو ڌاتو، ٽن ايتري نرم آهي جو ٿوري طاقت سان ڪٽي سگهجي ٿو<ref>{{cite web|url=https://theodoregray.com/Periodictable/Ref/050/index.html|title=Tin Images|last=Gray|first=Theodore|date=2007|work=The Elements|publisher=Black Dog & Leventhal}}</ref> ۽ ٽن جي هڪ بار کي ٿوري ڪوشش سان هٿ سان موڙي سگهجي ٿو. جڏهن موڙيو ويندو آهي، ته ٽن ڪرسٽل ۾ ٻٽي ٿيڻ جي نتيجي ۾ "ٽن جي چيخ " کي ٻڌو وڃي ٿو.<ref name="Hol19852">{{cite book|title=Lehrbuch der Anorganischen Chemie|last1=Holleman|first1=Arnold F.|last2=Wiberg|first2=Egon|last3=Wiberg|first3=Nils|date=1985|publisher=Walter de&nbsp;Gruyter|isbn=978-3-11-007511-3|edition=91–100|pages=793–800|language=de|chapter=Tin}}</ref> ٽين عنصرن جي دوراني جدول جي گروپ 14 ۾ هڪ پوسٽ ٽرانسيشن ڌاتو آهي. اهو خاص طور تي معدني ڪيسيٽيرائٽ مان حاصل ڪيو ويندو آهي، جنهن ۾ اسٽينڪ آڪسائيڊ شامل آهي. ٽين گروپ 14 ۾ پنهنجي ٻنهي پاڙيسرين، جرمينيم ۽ ليڊ سان ڪيميائي مماثلت ڏيکاري ٿو، ۽ ان ۾ ٻه مکيه آڪسيڊيشن حالتون آهن، +2 ۽ ٿورو وڌيڪ مستحڪم +4. ٽن زمين تي 49 هون سڀ کان وڌيڪ گهڻائي عنصر آهي، جيڪو ان جي ڪرسٽ جو %0.00022 ٺاهيندو آهي، ۽ 10 مستحڪم آئسوٽوپس سان، ان ۾ دوراني جدول ۾ مستحڪم آئسوٽوپس جو سڀ کان وڏو تعداد آهي، ان جي جادوئي تعداد جي ڪري پروٽان. ان ۾ ٻه مکيه ايلوٽروپ آهن: ڪمري جي حرارت تي، مستحڪم ايلوٽروپ β-ٽين آهي، هڪ چاندي-اڇو، لچڪدار ڌاتو؛ گهٽ درجه حرارت تي اهو گهٽ گهاٽو گرين α-ٽين آهي، جنهن ۾ هيرن جي ڪعبي جوڙجڪ آهي. ڌاتو ٽين هوا ۽ پاڻي ۾ آساني سان آڪسائيڊ نه ٿيندو آهي. وڏي پيماني تي استعمال ٿيندڙ پهريون ٽين مصرعو ڪانسي هو، جيڪو 1⁄8 ٽين ۽ 7⁄8 ٽامي (ترتيب وار 12.5٪ ۽ 87.5٪) مان ٺهيل هو، جيڪو 3000 ق.م کان اڳ هو. 600 ق.م کان پوءِ، خالص ڌاتو ٽين پيدا ڪيو ويو. پيوٽر، جيڪو 85-90٪ ٽين جو مصرعو آهي جنهن ۾ باقي عام طور تي ٽامي، اينٽيموني، بسمٿ، ۽ ڪڏهن ڪڏهن ليڊ ۽ چاندي شامل آهن، ڪانسي جي دور کان وٺي فليٽ ويئر لاءِ استعمال ڪيو ويندو رهيو آهي. جديد دور ۾، ٽين ڪيترن ئي مصرعن ۾ استعمال ڪيو ويندو آهي، خاص طور تي ٽين-ليڊ نرم سولڊر، جيڪي عام طور تي 60٪ يا وڌيڪ ٽين هوندا آهن، ۽ آپٽو اليڪٽرانڪ ايپليڪيشنن ۾ انڊيم ٽين آڪسائيڊ جي شفاف، برقي طور تي هلندڙ فلمن جي تياري ۾. هڪ ٻيو وڏو استعمال اسٽيل جي سنکنرن جي مزاحمتي ٽين پليٽنگ آهي. غير نامياتي ٽين جي گهٽ زهر جي ڪري، ٽين-پلٽيڊ اسٽيل کي کاڌي جي پيڪنگنگ لاءِ "ٽين ڪين" طور وڏي پيماني تي استعمال ڪيو ويندو آهي. ڪجهه آرگنوٽين مرکبات انتهائي زهريلي ٿي سگهن ٿا. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:ڪاربان گروپ]] [[زمرو:Articles with short description]] n027diyapf0p92sqhs6i22r4pz6zx39 0 72114 319119 315628 2025-06-12T13:30:09Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319119 wikitext text/x-wiki '''{{PAGENAME}}''' هڪ [[ڪيميائي عنصر|ڪيميائي تَتوَ]] (عنصر) آهي، جنھن جي نشاني Cl ۽ [[ايٽمي نمبر]] 17 آهي. [[File:Chlorine.svg|thumb|ڪلورين]] ==تفصيل== ==خاڪو== {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File: Magnesium.jpg | subdivision_type = حالت (STP تي) | subdivision_name = سالڊ | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 12 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 2 | seat_type = وجود | seat = شروع کان (primordial) | seat1_type = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | seat1 = 1.31 (پالنگ اسڪيل) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = (1363°K) (1091°C) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = (923°K) (650°C) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 8.48 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 128 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 24.869 جول في مول.ڪيلون | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 24.31 | subdivision_name3 = 2 | subdivision_name4 = 3 | subdivision_name5 = s-block | subdivision_name6 = [[نيون|[Ne]]] 3s2 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 160 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = پهرين: 737.7<br>ٻئي: 1450.7<br>ٽئي: 7732.7 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: 0,+2,+1 | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date = 1.737 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر <br>1.584 گرام/cm3 (پگھرائڻ جي نقطي تي مائع حالت ۾) | name = ميگنيشيئم | official_name = Magnesium | native_name = <small>₁₂</small> Mg | government_type = | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | image_blank_emblem = File:Magnesium.svg | blank_emblem_type = نشان }} ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:هيلوجن گروپ]] lx9z4ngrvub3u4kyhf2mo8ssvj58lcr 0 72125 319116 314909 2025-06-12T13:26:10Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319116 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Argon_discharge_tube.jpg | image_alt = | image_caption = | subdivision_type = علامت | subdivision_name = Ar | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 18 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 8 ، 8 ، 2 | seat_type = حالت (STP تي) | seat_name = حالت | seat1_type = وجود | seat1 = شروع کان | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = 87.302 K (185.848-) C | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = 83.81 K (189.34-) C | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 1.18 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 6.53 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 20.85 جول في مول.ڪيلون | leader_title5 = نالو رکيو ويو | leader_name5 = | leader_title6 = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | leader_name6 = N/A (پالنگ اسڪيل) | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 39.948 | subdivision_name3 = 18 (نوبل گئس) | subdivision_name4 = 3 | subdivision_name5 = p-block | subdivision_name6 = [[نيون|Ne]] + 3s2 3p6 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 106±10 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = پهرين: 1520.6<br>ٻين: 2665.8<br>ٽيون: 3931 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = 0، ڪوبه نه | extinct_title = گھاٽائي (STP تي) | extinct_date = 1.784 گرام في ليٽر | name = آرگون | official_name = Argon | native_name = <small>₁₈</small>Ar | government_type = نوبل گئس | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | seat = گئس }} '''آرگون''' (Argon) ھڪ [[ڪيميائي عنصر|ڪيميائي تت]] آھي جنھن جو نشان "Ar" ۽ ايٽمي نمبر "18" آهي. اها دوري جدول جي گروپ 18 ۾ آهي ۽ هڪ نوبل گئس آهي.<ref>In older versions of the periodic table, the noble gases were identified as Group VIIIA or as Group 0. See [[Group (periodic table)]].</ref> آرگن زمين جي فضا ۾ ٽئين سڀ کان وڌيڪ گهڻائي واري گئس (%0.934) ۽ زمين جي ڪرسٽ ۾ سڀ کان وڌيڪ گهڻائي واري نوبل گئس آهي، جيڪا زمين جي ڪرسٽ جي %0.00015 تي مشتمل آهي. زمين جي فضا ۾ تقريبن سڀئي آرگن ريڊيوجينڪ آرگن-40 جي شڪل ۾ آهي، جيڪا زمين جي ڪرسٽ ۾ پوٽاشيم-40 جي زوال مان نڪتل آهي. ڪائنات ۾، آرگن-36 سڀ کان وڌيڪ عام آرگن آئسوٽوپ آهي، ڇاڪاڻ ته اهو سپرنووا ۾ اسٽيلر نيوڪليوسنٿيسس ذريعي سڀ کان وڌيڪ آساني سان پيدا ٿئي ٿو. "آرگن" نالو يوناني لفظ "ἀργόν" مان نڪتل آهي، جنهن جو مطلب آهي 'غير فعال' جيڪا هن حقيقت جو حوالو آهي ته عنصر تقريبن ڪو به ڪيميائي رد عمل نه ٿو ڪري. ٻاهرين ايٽمي شيل ۾ مڪمل آڪٽيٽ (اٺ اليڪٽران) جي موجودگي آرگن کي مستحڪم ۽ ٻين عنصرن سان ڳنڍڻ لاء مزاحمتي بڻائي ٿو. ان جو ٽرپل پوائنٽ گرمي پد 83.8058 ڪيلون سال 1990ع جي بين الاقوامي گرمي پد جي پيماني تي حوالي جو مقرر ٿيل نقطو آهي. آرگن کي صنعتي طور تي مائع هوا (Liquid Air ) جي جزوي آسون (fractional distillation) ذريعي ڪڍيو ويندو آهي. اهو گهڻو ڪري ويلڊنگ ۽ ٻين اعلي گرميء پد واري صنعتي عملن ۾ هڪ غير فعال شيلڊنگ گيس جي طور تي استعمال ڪيو ويندو آهي، جتي عام طور تي غير فعال مادا رد عمل وارا (reactive) بڻجي ويندا آهن؛ مثال طور، گريفائٽ کي ساڙڻ کان روڪڻ لاءِ گريفائٽ برقي ڀٽي ۾ آرگن گئس کي استعمال ڪيو ويندو آهي. اهو تاپديپت (<small>incandescent</small>) ۽ فلوريسينٽ بتين ۾ روشني لاء ۽ ٻين گئس ڊسچارج ٽيوبن ۾ پڻ استعمال ڪيو ويندو آهي. اهو هڪ مخصوص نيري-سائي گئس ليزر ٺاهيندو آهي. اهو فلوريسينٽ گلو اسٽارٽرز ۾ پڻ استعمال ٿيندو آهي. [[File:Argon.png|thumb|آرگون]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:نوبل گيسون]] 5sgycspd5xy573505fsidim8g3z4a90 0 72126 319108 319040 2025-06-12T13:12:33Z Ibne maryam 17680 /* ٻاهريان ڳنڍڻا */ 319108 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = [[File:Cobalt-3.jpg|thumb|ڪوبالٽ ڌاتو جي هڪ چادر]] | subdivision_type = وجود | subdivision_name = شروع کان | subdivision_type1 = [[ايٽمي نمبر|ايٽمي انگ (Z)]] | subdivision_name1 = 27 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = '''2, 15, 8, 2''' | seat_type = حالت (STP) | seat = سالڊ | seat1_type = گھاٽائي (20°C تي) | seat1 = 8.834 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر <br>7.75 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر (مايع، پگھرائڻ جي نقطي تي) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = (3200°K) (2927°C) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 =(1768°K) (1495°C) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 16.06 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 377 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 24.81 جول في مول.ڪيلون | leader_title5 = گھاٽائي (STP تي) | leader_name5 = 10 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر | leader_title6 = حالت (STP تي) | leader_name6 = سالڊ | subdivision_type2 = [[معياري ايٽمي مايو]] | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 58.933 | subdivision_name3 = 9 | subdivision_name4 = 4 | subdivision_name5 = d-block | subdivision_name6 =[[آرگون|[Ar]]] '''3d⁷ 4s²''' | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 125 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = 1st:760.4 <br>2nd:1648 <br>3rd:3232 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: +2،+3،-3،-1،+1،+4،+5 | extinct_title = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | extinct_date = 1.88 (پالنگ اسڪيل) | name = ڪوبالٽ | official_name = <small>₂₇</small>Co | native_name = Cobalt | government_type = | image_blank_emblem = | blank_emblem_type = | governing_body = | government_footnotes = فزيڪل خاصيتون }} '''ڪوبالٽ''' (Cobalt) هڪ [[ڪيميائي عنصر]] آهي، جنھن جي نشاني Co ۽ [[ايٽمي نمبر]] 27 آهي. نڪل وانگر، ڪوبالٽ زمين جي ڪرسٽ ۾ صرف ڪيميائي طور تي گڏيل شڪل ۾ ملي ٿو، سواء هڪ ننڍڙي مقدار قدرتي ميٽيورڪ لوهه جي مصر ۾ ملندي آهي. خالص ڪوبالٽ، جيڪو اسميلٽنگ (Smelting) سان پيدا ٿئي ٿو، هڪ سخت، چمڪندڙ، ۽ ڀُريل، سائو ڌاتو آهي. ڪوبالٽ تي ٻڌل نيرو رنگ (ڪوبالٽ نيرو) قديم زماني کان وٺي زيورن ۽ رنگن لاءِ ۽ شيشي کي هڪ مخصوص نيرو رنگ ڏيڻ لاءِ استعمال ٿيندو رهيو آهي. معدنيات ۾ موجود رنگ کي ڊگهي عرصي کان ڌاتو بسمٿ جي ڪري سمجهيو ويندو هو. جيئن ته اهو ڪجهه نيرو رنگ پيدا ڪندڙ معدنيات آهي، کاڻن ۾ ڪم ڪندڙ ڊگهي عرصي کان "ڪوبولڊ" معدنيات (گوبلن معدنيات لاءِ جرمن لفظ) جو نالو استعمال ڪندا هئا. ڇاڪاڻ ته اهي ڄاتل سڃاتل ڌاتو ۾ گهٽ هئا ۽ اسميلٽنگ تي زهريلو آرسينڪ تي مشتمل دونهون ڇڏينديون هيون، انهن کي اهو نالو ڏنو ويو هو.<ref>{{Cite OED2|cobalt}}</ref> سال 1735ع ۾، اهڙي ڪچ ڌاتن جي گهٽتائي (reducing) سان هڪ نئين ڌاتو (قديم زماني کان پهرين ڀيري دريافت ٿيل) حاصل ڪئي وئي، جن جو نالو ڪوبولڊ جي مٿان رکيو ويو. اڄڪلهه ڪوبالٽ کي ڪيترن ئي ڌاتو وانگر چمڪندڙ ڪچ ڌات، جهڙوڪ ڪوبالٽائيٽ (CoAsS) مان حاصل ڪيو ويندو آهي. ڪوبالٽ کي طور تي ٽامي ۽ نڪل جي کاڻن مان ضمني پيداوار جي طور تي پيدا ڪيو ويندو آهي. جمهوري جمهوريه ڪانگو (DRC) ۽ زامبيا ۾ ڪاپر بيلٽ عالمي ڪوبالٽ جي پيداوار جو گهڻو حصو پيدا ڪري ٿو. ڪينيڊا جي قدرتي وسيلن جي اداري مطابق ، 2016ع ۾ عالمي پيداوار 1,16,000 ٽن هئي، جن ۾ 50 سيڪڙو کان وڌيڪ ڪانگو (DRC) جو حصو هيو. <ref name="Bochove2">{{cite news|url=https://www.thestar.com/news/canada/2017/11/01/rare-metal-used-in-electric-cars-causes-a-cobalt-rush-in-cobalt-ont.html|title=Electric car future spurs Cobalt rush: Swelling demand for product breathes new life into small Ontario town|author=Danielle Bochove|date=1 November 2017|work=Vancouver Sun|archive-url=https://web.archive.org/web/20190728212957/https://www.thestar.com/news/canada/2017/11/01/rare-metal-used-in-electric-cars-causes-a-cobalt-rush-in-cobalt-ont.html|archive-date=28 July 2019|agency=Bloomberg|url-status=live}}</ref> 2024ع ۾، پيداوار 3,00,000 ٽن تائين وڌي وئي، جن مان 80 سيڪڙو کان وڌيڪ ڪانگو (DRC) جو حصو هيو. ڪوبالٽ بنيادي طور تي ليٿيم-آئن بيٽرين ۽ مقناطيسي، دٻاءُ مزاحمتي ۽ اعليٰ طاقت وارن مصر جي پيداوار ۾ استعمال ٿيندو آهي. ڪوبالٽ مرڪب ڪوبالٽ سليڪٽ ۽ ڪوبالٽ (II) ايلومينيٽ (CoAl₂O₄_، ڪوبالٽ نيرو)، شيشي، سيرامڪس، انڪ ، رنگ ۽ وارنش کي هڪ مخصوص ڳاڙهو نيرو رنگ ڏين ٿا. ڪوبالٽ قدرتي طور تي صرف هڪ مستحڪم آئسوٽوپ، ڪوبالٽ-59 جي طور تي ٿئي ٿو. ڪوبالٽ-60 هڪ تجارتي طور تي اهم ريڊيوآئسوٽوپ آهي. اهو ريڊيو ايڪٽو ٽريسر طور ۽ اعليٰ توانائي واري گاما شعاعن جي پيداوار لاءِ استعمال ٿيندو آهي. ڪوبالٽ پيٽروليم انڊسٽري ۾ پڻ خام تيل کي صاف ڪرڻ وقت هڪ ڪيٽالسٽ جي طور تي استعمال ٿيندو آهي. اهو خام تيل مان گندرف کي صاف ڪرڻ لاءِ آهي، جيڪو ساڙڻ تي تمام گهڻو آلوده ٿيندو آهي ۽ تيزابي مينهن جو سبب بڻجندو آهي.<ref>{{cite web|url=https://www.cobaltinstitute.org/essential-cobalt-2/powering-the-green-economy/catalytic-converters/|title=Catalysts|publisher=Cobalt Institute|archive-url=https://web.archive.org/web/20230816125621/https://www.cobaltinstitute.org/essential-cobalt-2/powering-the-green-economy/catalytic-converters/|archive-date=16 August 2023|access-date=15 August 2023|url-status=dead}}</ref> ڪوبالٽ ڪوانزائمز جي هڪ گروپ جو فعال مرڪز آهي جنهن کي ڪوبالامن سڏيو ويندو آهي. وٽامن B₁₂ اهڙي قسم جي بهترين مشهور مثال آهي. اهو سڀني جانورن لاءِ هڪ ضروري وٽامن آهي. غير نامياتي شڪل ۾ ڪوبالٽ بيڪٽيريا، الجي ۽ فنگس لاءِ هڪ مائڪرو غذائيت پڻ آهي. ڪوبالٽ نالو هڪ قسم جي معدنيات مان نڪتل آهي جيڪو 16 صدي جي جرمن چاندي جي معدنيات جي طرفان تڪليف ڏيندڙ سمجهيو ويندو هو. جنهن جو نالو شايد ڪنهن روح يا گوبلن مان رکيو ويو هجي جيڪو ان لاءِ وهم پرستي سان ذميوار هو. هي روح ڪجهه ماڻهن پاران ڪوبولڊ (هڪ گهريلو روح) جي برابر سمجهيو ويندو آهي، يا ٻين پاران گنوم (مائن روح) جي طور تي درجه بندي ڪيو ويندو آهي. ==پڻ ڏسو== * [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{Commons}} {{Wiktionary|cobalt}} * * [http://www.periodicvideos.com/videos/027.htm Cobalt] at ''[[The Periodic Table of Videos]]'' (University of Nottingham) * [https://www.cdc.gov/niosh/topics/cobalt/ Centers for Disease and Prevention – Cobalt] {{Authority control}} {{Good article}} [[زمرو:ڪوبالٽ]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:منتقلي ڌاتو]] [[زمرو:ڪارسينوجين]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:منتقلي ڌاتو]] [[زمرو:غذائي معدنيات]] [[Category:Ferromagnetic materials]] [[Category:Nuclear magnetic resonance]] [[Category:Dietary minerals]] [[Category:Child labour]] [[Category:Cobalt mining]] [[Category:Informal economy in Africa]] [[Category:Resource economics]] [[Category:Mining communities in Africa]] [[Category:Extractive Industries Transparency Initiative]] [[Category:Chemical elements with hexagonal close-packed structure]] [[Category:Native element minerals]] ==حوالا== {{حوالا}} sscclsgxm2qalxxpr31az0jvjakuc4d 319166 319108 2025-06-12T15:23:07Z Ibne maryam 17680 319166 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = [[File:Cobalt-3.jpg|thumb|ڪوبالٽ ڌاتو جي هڪ چادر]] | subdivision_type = وجود | subdivision_name = شروع کان | subdivision_type1 = [[ايٽمي نمبر|ايٽمي انگ (Z)]] | subdivision_name1 = 27 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = '''2, 15, 8, 2''' | seat_type = حالت (STP) | seat = سالڊ | seat1_type = گھاٽائي (20°C تي) | seat1 = 8.834 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر <br>7.75 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر (مايع، پگھرائڻ جي نقطي تي) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = (3200°K) (2927°C) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 =(1768°K) (1495°C) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 16.06 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 377 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 24.81 جول في مول.ڪيلون | leader_title5 = گھاٽائي (STP تي) | leader_name5 = 10 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر | leader_title6 = حالت (STP تي) | leader_name6 = سالڊ | subdivision_type2 = [[معياري ايٽمي مايو]] | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 58.933 | subdivision_name3 = 9 | subdivision_name4 = 4 | subdivision_name5 = d-block | subdivision_name6 =[[آرگون|[Ar]]] '''3d⁷ 4s²''' | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 125 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = 1st:760.4 <br>2nd:1648 <br>3rd:3232 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: +2،+3،-3،-1،+1،+4،+5 | extinct_title = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | extinct_date = 1.88 (پالنگ اسڪيل) | name = ڪوبالٽ | official_name = <small>₂₇</small>Co | native_name = Cobalt | government_type = | image_blank_emblem = | blank_emblem_type = | governing_body = | government_footnotes = فزيڪل خاصيتون }} '''ڪوبالٽ''' (Cobalt) هڪ [[ڪيميائي عنصر]] آهي، جنھن جي نشاني Co ۽ [[ايٽمي نمبر]] 27 آهي. نڪل وانگر، ڪوبالٽ زمين جي ڪرسٽ ۾ صرف ڪيميائي طور تي گڏيل شڪل ۾ ملي ٿو، سواء هڪ ننڍڙي مقدار قدرتي ميٽيورڪ لوهه جي مصر ۾ ملندي آهي. خالص ڪوبالٽ، جيڪو اسميلٽنگ (Smelting) سان پيدا ٿئي ٿو، هڪ سخت، چمڪندڙ، ۽ ڀُريل، سائو ڌاتو آهي. ڪوبالٽ تي ٻڌل نيرو رنگ (ڪوبالٽ نيرو) قديم زماني کان وٺي زيورن ۽ رنگن لاءِ ۽ شيشي کي هڪ مخصوص نيرو رنگ ڏيڻ لاءِ استعمال ٿيندو رهيو آهي. معدنيات ۾ موجود رنگ کي ڊگهي عرصي کان ڌاتو بسمٿ جي ڪري سمجهيو ويندو هو. جيئن ته اهو ڪجهه نيرو رنگ پيدا ڪندڙ معدنيات آهي، کاڻن ۾ ڪم ڪندڙ ڊگهي عرصي کان "ڪوبولڊ" معدنيات (گوبلن معدنيات لاءِ جرمن لفظ) جو نالو استعمال ڪندا هئا. ڇاڪاڻ ته اهي ڄاتل سڃاتل ڌاتو ۾ گهٽ هئا ۽ اسميلٽنگ تي زهريلو آرسينڪ تي مشتمل دونهون ڇڏينديون هيون، انهن کي اهو نالو ڏنو ويو هو.<ref>{{Cite OED2|cobalt}}</ref> سال 1735ع ۾، اهڙي ڪچ ڌاتن جي گهٽتائي (reducing) سان هڪ نئين ڌاتو (قديم زماني کان پهرين ڀيري دريافت ٿيل) حاصل ڪئي وئي، جن جو نالو ڪوبولڊ جي مٿان رکيو ويو. اڄڪلهه ڪوبالٽ کي ڪيترن ئي ڌاتو وانگر چمڪندڙ ڪچ ڌات، جهڙوڪ ڪوبالٽائيٽ (CoAsS) مان حاصل ڪيو ويندو آهي. ڪوبالٽ کي طور تي ٽامي ۽ نڪل جي کاڻن مان ضمني پيداوار جي طور تي پيدا ڪيو ويندو آهي. جمهوري جمهوريه ڪانگو (DRC) ۽ زامبيا ۾ ڪاپر بيلٽ عالمي ڪوبالٽ جي پيداوار جو گهڻو حصو پيدا ڪري ٿو. ڪينيڊا جي قدرتي وسيلن جي اداري مطابق ، 2016ع ۾ عالمي پيداوار 1,16,000 ٽن هئي، جن ۾ 50 سيڪڙو کان وڌيڪ ڪانگو (DRC) جو حصو هيو. <ref name="Bochove2">{{cite news|url=https://www.thestar.com/news/canada/2017/11/01/rare-metal-used-in-electric-cars-causes-a-cobalt-rush-in-cobalt-ont.html|title=Electric car future spurs Cobalt rush: Swelling demand for product breathes new life into small Ontario town|author=Danielle Bochove|date=1 November 2017|work=Vancouver Sun|archive-url=https://web.archive.org/web/20190728212957/https://www.thestar.com/news/canada/2017/11/01/rare-metal-used-in-electric-cars-causes-a-cobalt-rush-in-cobalt-ont.html|archive-date=28 July 2019|agency=Bloomberg|url-status=live}}</ref> 2024ع ۾، پيداوار 3,00,000 ٽن تائين وڌي وئي، جن مان 80 سيڪڙو کان وڌيڪ ڪانگو (DRC) جو حصو هيو. ڪوبالٽ بنيادي طور تي ليٿيم-آئن بيٽرين ۽ مقناطيسي، دٻاءُ مزاحمتي ۽ اعليٰ طاقت وارن مصر جي پيداوار ۾ استعمال ٿيندو آهي. ڪوبالٽ مرڪب ڪوبالٽ سليڪٽ ۽ ڪوبالٽ (II) ايلومينيٽ (CoAl₂O₄_، ڪوبالٽ نيرو)، شيشي، سيرامڪس، انڪ ، رنگ ۽ وارنش کي هڪ مخصوص ڳاڙهو نيرو رنگ ڏين ٿا. ڪوبالٽ قدرتي طور تي صرف هڪ مستحڪم آئسوٽوپ، ڪوبالٽ-59 جي طور تي ٿئي ٿو. ڪوبالٽ-60 هڪ تجارتي طور تي اهم ريڊيوآئسوٽوپ آهي. اهو ريڊيو ايڪٽو ٽريسر طور ۽ اعليٰ توانائي واري گاما شعاعن جي پيداوار لاءِ استعمال ٿيندو آهي. ڪوبالٽ پيٽروليم انڊسٽري ۾ پڻ خام تيل کي صاف ڪرڻ وقت هڪ ڪيٽالسٽ جي طور تي استعمال ٿيندو آهي. اهو خام تيل مان گندرف کي صاف ڪرڻ لاءِ آهي، جيڪو ساڙڻ تي تمام گهڻو آلوده ٿيندو آهي ۽ تيزابي مينهن جو سبب بڻجندو آهي.<ref>{{cite web|url=https://www.cobaltinstitute.org/essential-cobalt-2/powering-the-green-economy/catalytic-converters/|title=Catalysts|publisher=Cobalt Institute|archive-url=https://web.archive.org/web/20230816125621/https://www.cobaltinstitute.org/essential-cobalt-2/powering-the-green-economy/catalytic-converters/|archive-date=16 August 2023|access-date=15 August 2023|url-status=dead}}</ref> ڪوبالٽ ڪوانزائمز جي هڪ گروپ جو فعال مرڪز آهي جنهن کي ڪوبالامن سڏيو ويندو آهي. وٽامن B₁₂ اهڙي قسم جي بهترين مشهور مثال آهي. اهو سڀني جانورن لاءِ هڪ ضروري وٽامن آهي. غير نامياتي شڪل ۾ ڪوبالٽ بيڪٽيريا، الجي ۽ فنگس لاءِ هڪ مائڪرو غذائيت پڻ آهي. ڪوبالٽ نالو هڪ قسم جي معدنيات مان نڪتل آهي جيڪو 16 صدي جي جرمن چاندي جي معدنيات جي طرفان تڪليف ڏيندڙ سمجهيو ويندو هو. جنهن جو نالو شايد ڪنهن روح يا گوبلن مان رکيو ويو هجي جيڪو ان لاءِ وهم پرستي سان ذميوار هو. هي روح ڪجهه ماڻهن پاران ڪوبولڊ (هڪ گهريلو روح) جي برابر سمجهيو ويندو آهي، يا ٻين پاران گنوم (مائن روح) جي طور تي درجه بندي ڪيو ويندو آهي. ==پڻ ڏسو== * [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{Commons}} {{Wiktionary|cobalt}} * * [http://www.periodicvideos.com/videos/027.htm Cobalt] at ''[[The Periodic Table of Videos]]'' (University of Nottingham) * [https://www.cdc.gov/niosh/topics/cobalt/ Centers for Disease and Prevention – Cobalt] {{Authority control}} {{Good article}} [[زمرو:ڪوبالٽ]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:منتقلي ڌاتو]] [[زمرو:ڪوبالٽ گروپ]] [[زمرو:ڪارسينوجين]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:منتقلي ڌاتو]] [[زمرو:غذائي معدنيات]] [[Category:Ferromagnetic materials]] [[Category:Nuclear magnetic resonance]] [[Category:Dietary minerals]] [[Category:Child labour]] [[Category:Cobalt mining]] [[Category:Informal economy in Africa]] [[Category:Resource economics]] [[Category:Mining communities in Africa]] [[Category:Extractive Industries Transparency Initiative]] [[Category:Chemical elements with hexagonal close-packed structure]] [[Category:Native element minerals]] ==حوالا== {{حوالا}} 94x3aetri6s9ufiodxsd6jhiku8qmm9 0 72127 319109 318974 2025-06-12T13:13:40Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319109 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | image_skyline = File:Sodium.jpg | image_alt = | image_caption = سوڊيم | subdivision_type = علامت | subdivision_name = Na | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 11 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2,8,1 | seat_type = | seat_name = | seat1_type = مقناطيسي ترتيب | seat1 = | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = 1156.090 K ​(882.940 °C, ​1621.292 °F) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = 370.944 K ​(97.794 °C, ​208.029 °F) | leader_title2 = | leader_name2 = | leader_title3 = | leader_name3 = | leader_title4 = | leader_name4 = | leader_title5 = | leader_name5 = گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر | postal_code_type = | postal_code = | area_code_type = | area_code = | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 23 | subdivision_name3 = IA (الڪلي ڌات) | subdivision_name4 = 3 | subdivision_name5 = s | subdivision_name6 = 1s2, 2s2,2p6,3s1 | established_title1 = معياري دٻا ۽ پد تي حالت | established_date1 = Solid | established_title2 = ايٽمي ريڊيس | established_date2 = پيڪو ميٽر | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = +1 | extinct_title = گھاٽائي | extinct_date = 0.9688 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر (20C) | named_for = | demographics_type1 = | demographics1_title1 = | demographics_type2 = | demographics2_title1 = | postal2_code_type = | postal2_code = }} '''سوڊيم''' (Sodium)، سائنسي نالو نيٽريئم (Natrium) هڪ [[ڪيميائي عنصر|ڪيميائي تَتوَ]] آهي، جنهن جي نشاني "Na"، [[ايٽمي نمبر]] "11" ۽ ايٽمي وزن "23" هوندو آهي. اهو هڪ نرم، چاندي جهڙو اڇو، انتهائي رد عمل وارو ڌاتو آهي. سوڊيم هڪ الڪلي ڌاتو آهي، جيڪو [[دوري جدول]] جي گروپ IA ۾ آهي. ان جو واحد مستحڪم [[همزاد|آئسوٽوپ]] Na₂₃ آهي. ڌاتو آزاد طور تي فطرت ۾ نه ملي ٿو ۽ ان کي مرڪبات مان تيار ڪيو وڃي ٿو. سوڊيم ڌرتيءَ جي ڪرسٽ ۾ ڇهين سڀ کان وڌيڪ گهڻائي وارو تت آهي ۽ ڪيترن ئي معدنيات جهڙوڪ فيلڊ اسپارس، سوڊالائيٽ، ۽ هيلائيٽ (NaCl) ۾ موجود آهي. سوڊيم جا ڪيترائي لوڻ پاڻي ۾ تمام گهڻو حل ٿيندڙ آهن. سوڊيم آئن ڪيترن ئي سالن کان ڌرتيءَ جي معدنيات مان پاڻي جي عمل سان ليچ ڪيا ويا آهن ۽ انهي ڪري سوڊيم ۽ ڪلورين سمنڊن ۾ وزن جي لحاظ کان سڀ کان وڌيڪ عام حل ٿيل تت آهن. ==پڻ ڏسو== * [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:الڪلي ڌاتو]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:غذائي معدنيات]] 35j5vtx5utpeulc103lj82bhzu7lw5q 0 72128 319110 318975 2025-06-12T13:15:14Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319110 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File: Magnesium.jpg | subdivision_type = حالت (STP تي) | subdivision_name = سالڊ | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 12 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 2 | seat_type = وجود | seat = شروع کان (primordial) | seat1_type = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | seat1 = 1.31 (پالنگ اسڪيل) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = (1363°K) (1091°C) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = (923°K) (650°C) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 8.48 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 128 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 24.869 جول في مول.ڪيلون | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 24.31 | subdivision_name3 = 2 | subdivision_name4 = 3 | subdivision_name5 = s-block | subdivision_name6 = [[نيون|[Ne]]] 3s2 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 160 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = پهرين: 737.7<br>ٻئي: 1450.7<br>ٽئي: 7732.7 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: 0,+2,+1 | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date = 1.737 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر <br>1.584 گرام/cm3 (پگھرائڻ جي نقطي تي مائع حالت ۾) | name = ميگنيشيئم | official_name = Magnesium | native_name = <small>₁₂</small> Mg | government_type = | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | image_blank_emblem = File:Magnesium.svg | blank_emblem_type = نشان }} '''ميگنيشيئم''' (Magnesium) هڪ [[ڪيميائي عنصر|ڪيميائي تَتوَ]] (عنصر) آهي، جنھن جي نشاني Mg ۽ [[ايٽمي نمبر]] 12 آهي. هي هڪ چمڪندڙ ڀوري ڌاتو آهي جنهن جي گھاٽائي گهٽ، پگھلڻ جو نقطو گهٽ ۽ ڪيميائي رد عمل وڌيڪ آهي. ٻين الڪلائين زميني ڌاتو (پيريوڊڪ ٽيبل جو گروپ 2) وانگر، اهو قدرتي طور تي صرف ٻين عنصرن سان ميلاپ ۾ ٿئي ٿو ۽ تقريبن هميشه +2 جي آڪسيڊيشن حالت رکي ٿو. اهو هوا سان آساني سان رد عمل ڪري ميگنيشيم آڪسائيڊ جي هڪ پتلي ڪوٽنگ ٺاهيندو آهي جيڪو ڌاتو جي وڌيڪ سنکنرن کي روڪيندو آهي. آزاد ڌاتو هڪ شاندار سفيد روشني سان ساڙي ٿو. ڌاتو بنيادي طور تي برائن مان حاصل ڪيل ميگنيشيم لوڻ جي اليڪٽرولائيزيشن ذريعي حاصل ڪيو ويندو آهي. اهو ايلومينيم کان گهٽ گهاٽو آهي ۽ بنيادي طور تي مضبوط ۽ هلڪو وزن واري مصر ۾ هڪ جزو جي طور تي استعمال ڪيو ويندو آهي جنهن ۾ ايلومينيم هوندو آهي. ڪائنات ۾، ميگنيشيم وڏي تارن ۾ ڪاربان نيوڪليس ۾ هيليم نيوڪليس جي ترتيب وار اضافي ذريعي پيدا ٿيو. جڏهن اهڙا تارا سپرنووا جي طور تي ڦاٽي پوندا آهن، ته ميگنيشيم جو گهڻو حصو انٽر اسٽيلر ميڊيم ۾ خارج ڪيو ويندو آهي جتي اهو نئين اسٽار سسٽم ۾ ري سائيڪل ٿي سگهي ٿو. ميگنيشيم ڌرتيءَ جي ڪرسٽ ۾ اٺون سڀ کان وڌيڪ گهڻائي وارو عنصر آهي ۽ ڌرتيءَ تي چوٿون سڀ کان وڌيڪ عام تت آهي (لوهه، آڪسيجن ۽ سليڪان کان پوءِ)، جيڪو ڌرتيءَ جي ماس جو %13 ۽ ڌرتيءَ جي مينٽل جو هڪ وڏو حصو ٺاهيندو آهي. اهو سوڊيم ۽ ڪلورين کان پوءِ سمنڊ جي پاڻيءَ ۾ حل ٿيندڙ ٽيون سڀ کان وڌيڪ گهڻائي وارو عنصر آهي.<ref>{{cite news|url=http://www.seafriends.org.nz/oceano/seawater.htm#composition|title=The chemical composition of seawater|author=Anthoni, J. Floor|date=2006|website=Seafriends}}</ref> هي عنصر انساني جسم ۾ ماس جي لحاظ کان يارهين سڀ کان وڌيڪ گهڻائي وارو عنصر آهي ۽ سڀني جيو گهرڙن ۽ تقريبن 300 اينزائمز لاءِ ضروري آهي. ميگنيشيم آئن پولي فاسفيٽ مرکبات جهڙوڪ ATP، DNA، ۽ RNA سان لهه وچڙ ڪن ٿا. سوين اينزائمز کي ڪم ڪرڻ لاءِ ميگنيشيم آئن جي ضرورت هوندي آهي. ميگنيشيم مرکبات کي دوائن ۾ عام جلاب ۽ اينٽي ايسڊ (جهڙوڪ ملڪ آف ميگنيشيا) جي طور تي استعمال ڪيو ويندو آهي ۽ ايڪلمپسيا جهڙين حالتن ۾ غير معمولي اعصاب جي جوش يا رت جي نالن جي اسپاسم کي مستحڪم ڪرڻ لاءِ استعمال ڪيو ويندو آهي. ==پڻ ڏسو== * [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:الڪلائن زميني ڌاتو]] [[زمرو:غذائي معدنيات]] s1tz9wcmxk9xhd36lflrlt3vhbuo28b 0 72129 319111 315739 2025-06-12T13:16:43Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319111 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File: Potassium.jpg | subdivision_type = حالت (STP تي) | subdivision_name = سالڊ | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 19 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 8, 1 | seat_type = وجود | seat = شروع کان (primordial) | seat1_type = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | seat1 = 0.82 (پالنگ اسڪيل) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = (1030.77°K) (745°C) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = (336.7°K)(63.5°C) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 2.33 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 76.9 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 29.6 جول في مول.ڪيلون | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 39.01 | subdivision_name3 = 1 | subdivision_name4 = 4 | subdivision_name5 = s-block | subdivision_name6 =[[آرگون|[Ar]]] 4s1 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 227 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = پهرين:418.8<br>ٻئي:3052<br>ٽئي:4420 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام:1+ , 1- | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date = 0.8590 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر<br>0.82948 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر<br>(پگھرائڻ جي نقطي تي مائع حالت ۾) | name = پوٽاشيئم | official_name = Potassium | native_name = Kalium <small>₁₉</small>K | government_type = | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | image_blank_emblem = File:Potassium.svg | blank_emblem_type = نشان }} '''پوٽاشيئم''' (Potassium) هڪ [[ڪيميائي عنصر|ڪيميائي تَتوَ]] آهي جنھن جو نشان '''K''' (لاطيني: Kalium مان) ۽ [[ايٽمي نمبر]] '''19''' آهي. اهو هڪ چانديءَ جي اڇي ڌاتو آهي جيڪو چاقو سان آساني سان ڪٽڻ لاءِ ڪافي نرم آهي.<ref>{{cite encyclopedia|url=https://www.britannica.com/science/potassium|title=Potassium/ Chemical element|last=Augustyn|first=Adam|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|access-date=2019-04-17|quote=Potassium Physical properties|archive-date=2019-07-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20190709132602/https://www.britannica.com/science/potassium|url-status=live}}</ref> پوٽاشيئم ڌاتو فضائي آڪسيجن سان تيزي سان رد عمل ڪري ٿو ته جيئن صرف سيڪنڊن جي نمائش ۾ فلڪي اڇو پوٽاشيئم پيرو آڪسائيڊ ٺاهي. ان کي پهريون ڀيرو پوٽاش، ٻوٽن جي راھ کان الڳ ڪيو ويو، جنهن تان ان جو نالو نڪتو آهي. دوراني جدول ۾، پوٽاشيم الڪلي ڌاتو مان هڪ آهي، جن سڀني ۾ ٻاهرين اليڪٽران شيل ۾ هڪ واحد ويلنس اليڪٽران هوندو آهي، جيڪو آساني سان هٽائي هڪ مثبت چارج سان آئن ٺاهيندو آهي (جيڪو اينائن سان ملائي لوڻ ٺاهيندو آهي). فطرت ۾، پوٽاشيم صرف آئنڪ لوڻ ۾ ٿئي ٿو. عنصري پوٽاشيم پاڻي سان زور سان رد عمل ڪري ٿو، رد عمل ۾ خارج ٿيندڙ هائيڊروجن کي باهه ڏيڻ لاءِ ڪافي گرمي پيدا ڪري ٿو، ۽ هڪ ليلڪ رنگ جي شعلي سان جلندو آهي. اهو سمنڊ جي پاڻي ۾ حل ٿيل ملي ٿو (وزن جي لحاظ کان %0.04) <ref name="seawaterconcentration2">{{cite journal|last=Webb|first=D. A.|date=April 1939|title=The Sodium and Potassium Content of Sea Water|url=http://jeb.biologists.org/content/jexbio/16/2/178.full.pdf|journal=[[The Journal of Experimental Biology]]|volume=16|issue=2|page=183|bibcode=1939JExpB..16..178W|doi=10.1242/jeb.16.2.178|archive-url=https://web.archive.org/web/20190924141916/https://jeb.biologists.org/content/jexbio/16/2/178.full.pdf|archive-date=2019-09-24|access-date=2017-07-23|url-status=live}}</ref> <ref>{{cite web|url=http://www.seafriends.org.nz/oceano/seawater.htm|title=Detailed composition of seawater at 3.5% salinity|last=Anthoni|first=J.|year=2006|work=seafriends.org.nz|archive-url=https://web.archive.org/web/20190118121116/http://www.seafriends.org.nz/oceano/seawater.htm|archive-date=2019-01-18|access-date=2011-09-23|url-status=live}}</ref> ۽ ڪيترن ئي معدنيات جهڙوڪ آرٿوڪليس ۾ ملي ٿو، جيڪا گرينائيٽ ۽ ٻين اگنيئس پٿرن جو هڪ عام جزو آهي.<ref>{{cite journal|last1=Halperin|first1=Mitchell L.|last2=Kamel|first2=Kamel S.|date=1998-07-11|title=Potassium|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0140673698850447|journal=The Lancet|language=en|volume=352|issue=9122|pages=135–140|doi=10.1016/S0140-6736(98)85044-7|issn=0140-6736|pmid=9672294|archive-url=https://web.archive.org/web/20210607024424/https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0140673698850447|archive-date=2021-06-07|access-date=2021-06-07|s2cid=208790031|url-status=live}}</ref> پوٽاشيم ڪيميائي طور تي سوڊيم سان تمام گهڻو ملندڙ جلندڙ آهي، جيڪو دوراني جدول جي گروپ 1 ۾ پوئين عنصر آهي. انهن ۾ هڪجهڙائي پهرين آئنائيزيشن توانائي آهي، جيڪا هر ايٽم کي پنهنجي واحد ٻاهرين اليڪٽران کي ڇڏڻ جي اجازت ڏئي ٿي. اهو پهريون ڀيرو 1702 ۾ تجويز ڪيو ويو هو ته اهي الڳ عنصر هئا جيڪي ساڳين اينائنز سان گڏ هڪجهڙا لوڻ ٺاهڻ لاءِ ملن ٿا، جيڪو 1807ع ۾ ظاهر ڪيو ويو جڏهن عنصري پوٽاشيم کي پهريون ڀيرو اليڪٽرولائيزيشن ذريعي الڳ ڪيو ويو هو. قدرتي طور تي موجود پوٽاشيم ٽن آئسوٽوپس تي مشتمل آهي، جن مان پوٽاشيم-40 ريڊيو ايڪٽو آهي. P-40 جا نشان سڀني پوٽاشيم ۾ مليا آهن، ۽ اهو انساني جسم ۾ سڀ کان عام ريڊيو آئسوٽوپ آهي پوٽاشيئم آئن سڀني جاندار سيلن جي ڪم لاءِ اهم آهن. پوٽاشيم آئنن جي منتقلي اعصاب سيل جھلين ۾ عام اعصاب ٽرانسميشن لاءِ ضروري آهي؛ پوٽاشيم جي گهٽتائي ۽ اضافي هر هڪ جي نتيجي ۾ ڪيتريون ئي نشانيون ۽ علامتون پيدا ٿي سگهن ٿيون، جن ۾ دل جي غير معمولي تال ۽ مختلف اليڪٽرو ڪارڊيوگرافڪ غير معمولي شيون شامل آهن. تازا ميوا ۽ ڀاڄيون پوٽاشيم جا سٺا غذائي ذريعا آهن. جسم غذائي پوٽاشيم جي آمد تي ردعمل ڏئي ٿو، جيڪو سيرم پوٽاشيم جي سطح کي وڌائي ٿو، پوٽاشيم کي ٻاهر کان اندر سيلن ڏانهن منتقل ڪندي ۽ گردئن پاران پوٽاشيم جي اخراج کي وڌائيندي. پوٽاشيم جا گھڻا صنعتي استعمال پاڻي ۾ ان جي مرکبات جي اعلي حل پذيري جو استحصال ڪن ٿا، جهڙوڪ لوڻ واري پاڻي جو صابڻ. وڏي فصل جي پيداوار تيزي سان مٽي ۾ پوٽاشيم کي ختم ڪري ٿي، ۽ ان کي پوٽاشيم تي مشتمل زرعي ڀاڻن سان حل ڪري سگهجي ٿو، جيڪو عالمي پوٽاشيم ڪيميائي پيداوار جو 95٪ آهي.<ref name="g732">[[پوٽاشيئم#Greenwood|Greenwood]], p. 73</ref> ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:الڪلي ڌاتو]] [[زمرو:غذائي معدنيات]] 5ytri4aem28dwfanbacfyekcyzkmywg 0 72313 319107 319034 2025-06-12T13:03:31Z KaleemBot 10779 خودڪار: [[زمرو:ڪيميائي مقدارون]] جو اضافو + ترتيب 319107 wikitext text/x-wiki {{Short description|Number of protons found in the nucleus of an atom}} {{Distinguish|Atomic mass|Mass number|Atomic weight}} '''ايٽمي نمبر''' (Atomic Number) ھر [[ڪيميائي عنصر]] ۾ موجود [[اليڪٽران|اليڪٽرانن]] يا [[پروٽان|پروٽانن]] جي تعداد کي ظاھر ڪري ٿو. هن سائنسي علامت "Z" دؤري جدول ۾ عنصرن جي ترتيب سندن وڌندڙ ايٽمي نمبر مطابق ڪئي وئي آهي. [[File:Atomic number depiction.svg|thumb|300px|ڪيميائي تت جي نشان تي مٿيان لکت ۽ ھيٺيان لکت جي وضاحت]] ڪنهن ڪيميائي عنصر جو ايٽمي نمبر يا نيوڪليئر چارج نمبر (علامت Z) ان جي ايٽمي نيوڪليس جو چارج نمبر آهي. پروٽان ۽ نيوٽران تي مشتمل عام نيوڪليس لاءِ، اهو پروٽان نمبر (np) يا ان عنصر جي هر ايٽم جي نيوڪليس ۾ موجود پروٽان جي تعداد جي برابر آهي. ايٽمي نمبر کي عام ڪيميائي عنصرن کي منفرد طور تي سڃاڻڻ لاءِ استعمال ڪري سگهجي ٿو. عام غير چارج ٿيل ايٽم ۾، اليڪٽرانن جي تعداد پڻ ايٽمي نمبر (پروٽان جي تعداد)جي برابر هوندي آهي. هڪ عام ايٽم، جنهن ۾ پروٽان، نيوٽران ۽ اليڪٽران شامل آهن، ۾ ايٽمي نمبر "Z" ۽ نيوٽران نمبر "N" جو مجموعو ايٽم جو ايٽمي ماس نمبر "A" ڏئي ٿو. جيئن ته پروٽان ۽ نيوٽران جو ماس تقريبن ساڳيو هوندو آهي (اليڪٽران جو ماس ۽ نيوڪليس بانڊنگ جي ڪارڻ ماس جي ڪمي هميشه نيوڪليس جي ماس جي مقابلي ۾، نه هجڻ برابر آهي). ڪنهن به ايٽم جو ايٽمي ماس، جڏهن ڊالٽن، هڪ مقدار جنهن کي "نسبتي آئسوٽوپ ماس" سڏيو ويندو آهي، پوري ماس نمبر A جي %1 جي اندر هوندو آهي. ايٽم جيڪي ساڳيا ايٽمي نمبر پر مختلف نيوٽران نمبر، ۽ ان ڪري مختلف ماس نمبر رکڻ ٿا، همجاء يا آئسوٽوپ (Isotopes) طور سڃاڻيا وڃن ٿا. قدرتي طور تي موجود عنصرن ۾ 3/4 کان وڌيڪ آئسوٽوپس جي ميلاپ جي طور تي موجود آهن. ايٽمي ماس نمبر جي علامت Z، علم ڪيميا ۽ طبيعيات جي خيالن جي جديد ترکیب کان اڳ جي آهي، جيڪا جرمن لفظ (Zahl، معني نمبر) مان آئي آهي. ==نوٽيشن== ==تاريخ== ==ڪيميائي خاصيتون== ==نوان عنصر== ==پڻ ڏسو== * [[دوري جدول]] * [[ڪيميائي نشاني]] * [[ڪيميائي عنصر]] * [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]] {{wiktionary|ايٽمي نمبر}} ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميا]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:ڪيميائي مقدارون]] [[زمرو:دوري جدول]] nf1wes82zdt2j4yco8ian2zigjqn0tp 0 76687 319152 273764 2025-06-12T14:13:13Z KingPjr 20474 319152 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = پنجشير <br>Panjshir | native_name = {{nq|پنجشیر}} | native_name_lang = fa | settlement_type = [[صوبو]] | image_skyline = ولایت پنجشیر.jpg | image_alt = | image_caption = Clockwise: the Panjshir valley, the Panjshir River, the tomb of [[Ahmad Shah Massoud]], and a Panjshir wind farm | image_seal = | seal_alt = State emblem | image_shield = | shield_alt = | nickname = | motto = | image_map = Panjshir in Afghanistan.svg | map_alt = | map_caption = Map of Afghanistan with Panjshir highlighted | pushpin_map = | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | coor_pinpoint = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = [[ملڪ]] | subdivision_name = {{flag|Afghanistan}} [[افغانستان]] | subdivision_type1 = | subdivision_name1 = | established_title = | established_date = 2004ع | founder = | seat_type = Capital | seat = بازارڪ | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = گورنر | leader_name = محمد آغا حڪیم<ref>{{cite web |title=UN Official Visits Panjshir Province & Meets Taliban's Governor |url=https://www.afintl.com/en/202311170124 |website=Afghanistan International |access-date=15 April 2024 |date=17 November 2023}}</ref> | leader_title1 = نائب گورنر | leader_name1 = قاري اسرار<ref> {{Cite web|url=https://morr.gov.af/ps/%D8%AF-%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%B4%D9%8A%D8%B1-%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%8A%D8%AA-%D8%A7%DA%93%D9%85%D9%86%D9%88-%D8%AE%D9%84%DA%A9%D9%88-%D8%A7%D9%88-%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%D9%8A-%D8%A8%DB%90-%DA%81%D8%A7%D9%8A%D9%87-%D8%B4%D9%88%D9%8A%D9%88-%D8%B3%D8%B1%D9%87-%D8%AF-%D9%85%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D9%88-%D8%A7%D9%88-%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86%D8%B2%D9%88-%D8%AF-%D8%AD%D9%84-%D9%BE%D9%87-%D9%85%D9%88%D8%AE%D9%87-%D8%AF-%DA%A9%DA%89%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%88-%D8%A7%D9%88|title=د پنجشير ولايت اړمنو خلکو او داخلي بې ځايه شويو سره د مرستو او ستونزو د حل په موخه د کډوالو او راستنېدونکو چارو وزارت په مشرۍ يو ګډ پلاوي دی ولايت ته سفر وکړ &#124; د مهاجرینو او راستنېدونکو چارو وزارت|website=morr.gov.af|accessdate=13 June 2023}}</ref> | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = | area_total_km2 = 3771 | area_land_km2 = | area_water_km2 = | area_water_percent = | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = <ref name=nsia/> | population_total = 1,72,895 | population_as_of = 2021ع | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_note = | blank_name_sec1 = [[Languages of Afghanistan|Main languages]] | blank_info_sec1 = [[Dari]] | timezone1 = Afghanistan Time | utc_offset1 = +4:30 | timezone1_DST = | utc_offset1_DST = | postal_code_type = Postal code | postal_code = 15XX | area_code_type = | area_code = | iso_code = AF-PAN<ref>{{cite web |title=AF - Afghanistan |url=https://www.iso.org/obp/ui/#iso:code:3166:AF |website=[[International Organization for Standardization|ISO]] Online Browsing Platform |access-date=16 December 2021}}</ref> | website = | footnotes = | official_name = | blank_name_sec2 = Control | blank_info_sec2 = }} '''پنجشير''' (دري: {{Nastaliq|پنجشیر}}، لفظي طور تي "پنج شینھن") [[افغانستان جا صوبا|افغانستان جي 34 صوبن]] مان هڪ آهي، جيڪو پنجشير وادي تي مشتمل ملڪ جي اتر اوڀر واري حصي ۾ واقع آهي. صوبو ستن ضلعن ۾ ورهايل آهي ۽ 512 ڳوٺن تي مشتمل آهي. سال 2021ع تائين، پنجشير صوبي جي آبادي اٽڪل 1,73,000 هئي. پنجشير 2004ع ۾ پاڙيسري پروان صوبي کان الگ صوبو بڻجي ويو. هن جي سرحد اتر ۾ [[بغلان صوبو|بغلان]] ۽ [[تخار صوبو|تخار]]، اوڀر ۾ [[بدخشان صوبو|بدخشان]] ۽ [[نورستان صوبو|نورستان]]، ڏکڻ ۾ [[لغمان صوبو|لغمان]] ۽ [[ڪاپيسا صوبو|ڪاپيسا]] ۽ اولهه ۾ [[پروان صوبو|پروان]] آهي. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:افغانستان]] [[زمرو:افغانستان جا صوبا]] [[زمرو:اسلامي جهموريا افغانستان جا صوبا]] qt49lbnyk7p3kp3otd6yqss664vlqrm 0 79930 319223 316032 2025-06-12T20:35:36Z InternetArchiveBot 13773 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 319223 wikitext text/x-wiki [[File:Tusi_couple.jpg|thumb|طوسي جوڙو، هڪ رياضياتي اوزار، فارسي پوليميٿ [[نصيرالدين طوسي|نصير الدين طوسي]] طرفان ايجاد ڪيو ويو ته جيئن سيارن جي مدار ۾ گردش مڪمل طور تي گول نه هجي.]] '''وچين دور جي اسلامي دنيا ۾ سائنس''' (Science in the Medieval Islamic world)، اها سائنس جيڪا اسلامي سونهري دور ۾ [[بغداد]] جي [[عباسي خلافت]]، قرطبه جي اموي حڪومت، اشبيليه جي عبادين، ساماني، زيارڊي ۽ [[ايران|فارس]] ۽ ان کان ٻاهر بني بويه جي دور ۾، تقريبن 786ع ۽ 1258ع جي وچ ۾، ترقي ڪئي هئي. اسلامي سائنسي ڪاميابيون مختلف ميدانن تي، خاص ڪري علم فلڪيات، رياضي ۽ طب تي مشتمل آهن. سائنسي تحقيق جي ٻين مضمونن ۾ ڪيميا ۽ علم ڪيميا، [[نباتاتيات]] ۽ زراعت، جاگرافي ۽ نقشا نگاري، بصريات، اکين جي علم، فارماڪولوجي، طبيعيات ۽ [[حيوانيات|علم حيوانيات]] شامل آهن. وچين دور جي اسلامي سائنس جا مقصد عملي فائدن سان گڏ تحقيق ۽ علم به هئا. مثال طور، علم فلڪيات ''[[قبلو|قبله جي]]'' تعين ڪرڻ لاءِ مفيد هو، جنهن طرف نماز ادا ڪئي وڃي ٿي، علم نباتاتيات کي زراعت ۾ عملي طور استعمال ڪيو ويو، جيئن ابن بسال ۽ ابن العوام جي ڪمن ۾ ۽ جاگرافي ابو زيد البلخي کي نقشا درست ڪرڻ جي قابل بڻايو. اسلامي رياضيدانن جهڙوڪ الخوارزمي، [[ابن سينا]] ۽ جمشيد الڪشي [[آلجبرا|الجبرا]]، ٽرگنوميٽري، [[جاميٽري]] ۽ عربي انگن ۾ ترقي ڪئي. مسلمان طبيب، [[ماتا (بيماري)|چيچڪ]] ۽ [[اُرڙي|خسري]] جهڙي بيمارين کي بيان ڪيو ۽ ڪلاسيڪل يوناني طبي نظريي کي چيلينج ڪيو. [[البيروني]]، ابن سينا ۽ ٻين ٻوٽن ۽ ڪيميائي مرڪبن مان ٺهيل سوين دوائن جي تياري ٻڌايو. مسلمان طبيعيات دانن جهڙوڪ [[ابن ھيثم|ابن الهيثم]]، البيروني ۽ ٻين [[بصريات]] ۽ [[ميڪانيات]] سان گڏوگڏ [[فلڪيات]] جو اڀياس ڪيو ۽ [[ارسطو]] جي [[حرڪت (فزڪس)|حرڪت]] جي باري ۾ نظريي تي تنقيد ڪئي. وچين دور ۾، اسلامي سائنس [[رومي (ڀونوچ) سمنڊ|رومي سمنڊ]] جي چوڌاري وسيع علائقي ۾ ۽ اڳتي هلي، ڪيترن ئي صدين تائين، ادارن جي هڪ وسيع رينج ۾ ترقي ڪئي. ==پس منظر ۽ تاريخ== [[File:Map of expansion of Caliphate.svg|thumb|left|upright=1|اسلامي فتوحات: {{legend|#a1584e|[[محمد|حضرت محمد ﷺ]] جي دور ۾، 622ع کان 632 ع تائين}} {{legend|#ef9070|[[راشدين خلافت|خليفي راشدين]] جي دور ۾، 632ع کان 661 ع تائين}} {{legend|#fad07d|[[ٻنو اميه|اموي خليفن]] جي دور ۾، 661ع کان 750 ع تائين}}]] {{Further|تاريخ اسلام}}اسلامي دور سال 622ع ۾ شروع ٿيو. اسلامي فوجون آخرڪار [[عرب جزيري نما|عربستان]]، [[مصر]] ۽ [[ميسوپوٽيميا|عراق]] کي فتح ڪري ورتو ۽ ڪاميابيءَ سان چند ڏهاڪن اندر [[ساساني سلطنت|پارسي]] ۽ [[بازنطيني سلطنت|بازنطيني سلطنتن]] کي علائقي مان نيڪالي ڏني. هڪ صدي اندر اسلام اولهه ۾ موجوده [[پورچوگال|پرتگال]] ۽ اوڀر ۾ [[وچ ايشيا]] تائين پهچي چڪو هو. اسلامي سونهري دور (تقريبن 786 ۽ 1258 جي وچ ۾) [[عباسي خلافت]] (750ع کان 1258ع تائين) جي دور ۾، مستحڪم سياسي جوڙجڪ ۽ ترقي يافته واپار سان گڏ، ترقي ڪيو. اسلامي سلطنت جا اهم مذهبي ۽ ثقافتي ڪارناما عربي ۽ ڪڏهن ڪڏهن فارسي ۾ ترجمو ڪيا ويا. اسلامي ثقافت کي يوناني، هندستاني، آشوري ۽ فارسي ثقافتن جا اثر ورثي ۾ مليا. اسلام جي بنياد تي، اعلي ثقافت ۽ جدت جو هڪ دور، آبادي ۽ شهرن ۾ تيزيء سان واڌ سان، هڪ نئين گڏيل تهذيب قائم ڪئي وئي. عرب زرعي انقلاب ٻهراڙين ۾ وڌيڪ فصلن ۽ بهتر زرعي ٽيڪنالاجي، خاص طور تي آبپاشي کڻي آيو. هن وڏي آبادي جي حمايت ڪئي ۽ ثقافت کي ڦهلائڻ جي قابل ڪيو.<ref name="Hodgson2">{{cite book|url=https://archive.org/details/ventureofislamco00hodg/page/233|title=The Venture of Islam; Conscience and History in a World Civilisation Vol 1|last=Hodgson|first=Marshall|date=1974|publisher=University of Chicago|isbn=978-0-226-34683-0|pages=[https://archive.org/details/ventureofislamco00hodg/page/233 233–238]|author-link=Marshall Hodgson}}</ref> <ref name="McClellanDorn20062">McClellan and Dorn [[وچئين دور جي اسلامي دنيا ۾ سائنس#CITEREFMcClellanDorn2006|2006, pp.103–115]]</ref> نائين صدي عيسويءَ کان پوءِ، [[الڪندي]] جهڙن عالمن هندي، آشوري، فارسي ۽ يوناني علمن جو ترجمو ڪيو،<ref name="SEP-Al-Kindi2">{{cite encyclopedia|title=Al-Kindi|url=https://plato.stanford.edu/entries/al-kindi/|encyclopedia=[[Stanford Encyclopedia of Philosophy]]|date=17 March 2015}}</ref> جنهن ۾ [[ارسطو|ارسطوءَ]] جي خيالات به شامل آهن. انهن ترجمن اسلامي دنيا جي سائنسدانن جي ترقيءَ جي حمايت ڪئي.<ref name="RobinsonCambridge2">{{cite book|title=The Cambridge Illustrated History of the Islamic World|publisher=[[Cambridge University Press]]|year=1996|editor-last=Robinson|editor-first=Francis|editor-link=Francis Robinson|pages=228–229}}</ref> [[File:Abbasids850.png|thumb|left|upright=1|عباسي خلافت، 750-1261ع، (۽ بعد ۾ مصر ۾) اٽڪل 850ع ۾ پنهنجي عروج تي]] اسلامي سائنس اسپين جي ابتدائي عيسائي فتح کان بچي وئي، جنهن ۾ 1248ع ۾ اشبيليه جو سقوط به شامل آهي، جيئن اڀرندي مرڪزن ۾ ڪم جاري رهيو (جهڙوڪ فارس ۾). سال 1492ع ۾ اسپين جي فتح کان پوءِ اسلامي دنيا معاشي ۽ ثقافتي زوال جو شڪار ٿي وئي.<ref name="McClellanDorn20063">McClellan and Dorn [[وچئين دور جي اسلامي دنيا ۾ سائنس#CITEREFMcClellanDorn2006|2006, pp.103–115]]</ref> عباسي خلافت جي پٺيان عثماني سلطنت (1299 کان 1922ع تائين) جو مرڪز ترڪي ۾ هو ۽ صفوي سلطنت (1501ع کان 1736ع تائين) جو مرڪز فارس ۾ هو، جتي فن ۽ سائنس ۾ ڪم جاري رهيو.<ref>Turner [[وچئين دور جي اسلامي دنيا ۾ سائنس#CITEREFTurner1997|1997, p.7]]</ref> ==تحقيق جا ميدان== Medieval Islamic scientific achievements encompassed a wide range of subject areas, especially [[Mathematics in medieval Islam|mathematics]], [[Astronomy in the medieval Islamic world|astronomy]], and [[Medicine in the medieval Islamic world|medicine]].<ref name=RobinsonCambridge/> Other subjects of scientific inquiry included [[Physics in the medieval Islamic world|physics]], [[Alchemy and chemistry in medieval Islam|alchemy and chemistry]], [[Ophthalmology in medieval Islam|ophthalmology]], and [[Geography and cartography in medieval Islam|geography and cartography]].<ref>Turner [[#CITEREFTurner1997|1997, Table of contents]]</ref>{{efn|{{harvnb|Lindberg|Shank|2013|loc=chapters 1–5}} cover science, mathematics and medicine in Islam.}} ===ڪيميا ۽ علم ڪيميا=== {{Main |Alchemy and chemistry in the medieval Islamic world}} The early Islamic period saw the establishment of theoretical frameworks in [[alchemy]] and [[chemistry]]. The [[sulfur-mercury theory of metals]], first found in ''[[Sirr al-khalīqa]]'' ("The Secret of Creation", c. 750–850, [[pseudepigraphy|falsely attributed]] to [[Apollonius of Tyana]]), and in the writings attributed to [[Jabir ibn Hayyan]] (written c. 850–950),<ref name="Kraus">{{cite book |last=Kraus |first=Paul |author-link=Paul Kraus (Arabist) |year=1942–1943 |title=Jâbir ibn Hayyân: Contribution à l'histoire des idées scientifiques dans l'Islam. I. Le corpus des écrits jâbiriens. II. Jâbir et la science grecque |publisher=Institut Français d'Archéologie Orientale |location=Cairo |oclc=468740510 |isbn=978-3-487-09115-0}} vol. II, p. 1, note 1; {{cite book |last=Weisser |first=Ursula |editor-first1=Otto |editor-last1=Spies |title=Das "Buch über das Geheimnis der Schöpfung" von Pseudo-Apollonios von Tyana |publisher=[[De Gruyter]] |year=1980 |location=Berlin |doi=10.1515/9783110866933 |page=199|isbn=978-3-11-007333-1 }}</ref> remained the basis of theories of metallic composition until the 18th century.<ref>{{cite journal |last=Norris |first=John |year=2006 |title=The Mineral Exhalation Theory of Metallogenesis in Pre-Modern Mineral Science |journal=Ambix |volume=53 |issue=1 |pages=43–65 |doi=10.1179/174582306X93183|s2cid=97109455 }}</ref> The ''[[Emerald Tablet]]'', a cryptic text that all later alchemists up to and including [[Isaac Newton]] saw as the foundation of their art, first occurs in the ''Sirr al-khalīqa'' and in one of the works attributed to Jabir.<ref>{{cite book |last=Weisser |first=Ursula |editor-first1=Otto |editor-last1=Spies |title=Das "Buch über das Geheimnis der Schöpfung" von Pseudo-Apollonios von Tyana |publisher=[[De Gruyter]] |year=1980 |location=Berlin |doi=10.1515/9783110866933|isbn=978-3-11-007333-1 }} p. 46. On Newton's alchemy, see {{cite book |last=Newman |first=William R. |author-link=William R. Newman |title=Newton the Alchemist: Science, Enigma, and the Quest for Nature's Secret Fire |year=2019 |publisher=Princeton University Press |location=Princeton |isbn=978-0-691-17487-7}}</ref> In practical chemistry, the works of Jabir, and those of the Persian alchemist and physician [[Abu Bakr al-Razi]] (c. 865–925), contain the earliest systematic classifications of chemical substances.<ref name="chemicke-listy.cz">{{cite journal |last1=Karpenko |first1=Vladimír |last2=Norris |first2=John A. |year=2002 |title=Vitriol in the History of Chemistry |journal=Chemické listy |volume=96 |issue=12 |pages=997–1005 |url=http://www.chemicke-listy.cz/ojs3/index.php/chemicke-listy/article/view/2266}}</ref> Alchemists were also interested in artificially creating such substances.<ref>See {{cite book |last=Newman |first=William R. |author-link=William R. Newman |year=2004 |title=Promethean Ambitions: Alchemy and the Quest to Perfect Nature |location=Chicago |publisher=University of Chicago Press |isbn=978-0-226-57524-7}}</ref> Jabir describes the synthesis of [[ammonium chloride]] ([[sal ammoniac]]) from [[Organic compound|organic substances]],<ref name="Kraus"/> and Abu Bakr al-Razi experimented with the heating of ammonium chloride, [[vitriol]], and other [[Salt (chemistry)|salts]], which would eventually lead to the discovery of the [[mineral acids]] by 13th-century Latin alchemists such as [[pseudo-Geber]].<ref name="chemicke-listy.cz"/> ===فلڪيات ۽ ڪاسمولوجي=== [[File:Lunar phases al-Biruni.jpg|thumb|[[al-Biruni]]'s explanation of the [[Lunar phase|phases of the moon]] ]] {{Main|Astronomy in the medieval Islamic world| Cosmology in medieval Islam}} Astronomy became a major discipline within Islamic science. Astronomers devoted effort both towards understanding the nature of the cosmos and to practical purposes. One application involved determining the [[Qibla|''Qibla'', the direction to face during prayer]]. Another was [[Astrology in medieval Islam|astrology]], predicting events affecting human life and [[electional astrology|selecting suitable times for actions]] such as going to war or founding a city.<ref>Turner [[#CITEREFTurner1997|1997, pp.59–116]]</ref> [[Al-Battani]] (850–922) accurately determined the length of the solar year. He contributed to the [[Tables of Toledo]], used by astronomers to predict the movements of the sun, moon and planets across the sky. [[Nicolaus Copernicus|Copernicus]] (1473–1543) later used some of Al-Battani's astronomic tables.<ref>Masood [[#CITEREFMasood2009|2009, pp.74, 148–150]]</ref> [[Al-Zarqali]] (1028–1087) developed a more accurate [[astrolabe]], used for centuries afterwards. He constructed a [[water clock]] in [[Toledo, Spain|Toledo]], discovered that the Sun's [[apogee]] moves slowly relative to the fixed stars, and obtained a good estimate of its motion<ref>[[#CITEREFLinton2004|Linton (2004)]], [https://books.google.com/books?id=aJuwFLGWKF8C&pg=PA97 p.97)]. Owing to the unreliability of the data al-Zarqali relied on for this estimate, its remarkable accuracy was fortuitous.</ref> for its rate of change.<ref>Masood [[#CITEREFMasood2009|2009, pp.73–75]]</ref> [[Nasir al-Din al-Tusi]] (1201–1274) wrote an important revision to [[Ptolemaic system|Ptolemy's 2nd-century celestial model]]. When Tusi became [[Hulagu Khan|Helagu]]'s astrologer, he was given an observatory and gained access to Chinese techniques and observations. He developed [[trigonometry]] as a separate field, and compiled the most [[Zij-i Ilkhani|accurate astronomical tables]] available up to that time.<ref>Masood [[#CITEREFMasood2009|2009, pp.132–135]]</ref> ===علم نباتاتيات ۽ زراعت=== {{Further|Arab Agricultural Revolution}} [[File:A Quince Tree, a Cypress Tree, and a Sumac Tree in Zakariya al-Qazwini's Wonders of Creation.jpg|thumb|upright|[[Quince]], [[cypress]], and [[sumac]] trees, in [[Zakariya al-Qazwini]]'s 13th century [[ʿAjā'ib al-makhlūqāt wa gharā'ib al-mawjūdāt|''Wonders of Creation'']] ]] The study of the natural world extended to a detailed examination of plants. The work done proved directly useful in the unprecedented growth of [[pharmacology]]<!--see Pharmacology below for details--> across the Islamic world.<ref name=Turner138/> [[Abu Hanifa Dinawari|Al-Dinawari]] (815–896) popularised [[botany]] in the Islamic world with his six-volume ''Kitab al-Nabat'' (''Book of Plants''). Only volumes 3 and 5 have survived, with part of volume 6 reconstructed from quoted passages. The surviving text describes 637 plants in alphabetical order from the letters ''sin'' to ''ya'', so the whole book must have covered several thousand kinds of plants. Al-Dinawari described the phases of [[plant growth]] and the production of flowers and fruit. The thirteenth century encyclopedia compiled by [[Zakariya al-Qazwini]] (1203–1283) – [[ʿAjā'ib al-makhlūqāt wa gharā'ib al-mawjūdāt|''ʿAjā'ib al-makhlūqāt'' (The Wonders of Creation)]] – contained, among many other topics, both realistic botany and fantastic accounts. For example, he described trees which grew birds on their twigs in place of leaves, but which could only be found in the far-distant British Isles.<ref name=Fahd-815>{{citation|last=Fahd |first=Toufic |title=Botany and agriculture| page=815}}, in Morelon & Rashed [[#CITEREFMorelonRashed1996|1996, pp.813–852]]</ref><ref name=Turner138>Turner [[#CITEREFTurner1997|1997, pp.138–139]]</ref><ref>Turner [[#CITEREFTurner1997|1997, pp.162–188]]</ref> The use and cultivation of plants was documented in the 11th century by [[Ibn Bassal|Muhammad bin Ibrāhīm Ibn Bassāl]] of [[Toledo, Spain|Toledo]] in his book ''Dīwān al-filāha'' (The Court of Agriculture), and by [[Ibn al-'Awwam|Ibn al-'Awwam al-Ishbīlī]] (also called Abū l-Khayr al-Ishbīlī) of [[Seville]] in his 12th century book ''Kitāb al-Filāha'' (Treatise on Agriculture). Ibn Bassāl had travelled widely across the Islamic world, returning with a detailed knowledge of [[agronomy]] that fed into the [[Arab Agricultural Revolution]]. His practical and systematic book describes over 180 plants and how to propagate and care for them. It covered leaf- and root-vegetables, herbs, spices and trees.<ref>{{cite web |title=Ibn Baṣṣāl: Dīwān al-filāḥa / Kitāb al-qaṣd wa'l-bayān |url=http://www.filaha.org/author_Ibn_bassal.html |website=The Filaha Texts Project: The Arabic Books of Husbandry |access-date=11 April 2017}}</ref> ===جاگرافي ۽ نقشا نويسي=== [[File:Piri reis world map 01.jpg|thumb|upright| Surviving fragment of the [[Piri Reis map|first World Map]] of [[Piri Reis]] (1513)]] {{Main|Geography and cartography in medieval Islam}} The spread of Islam across Western Asia and North Africa encouraged an unprecedented growth in trade and travel by land and sea as far away as Southeast Asia, China, much of Africa, Scandinavia and even Iceland. Geographers worked to compile increasingly accurate maps of the known world, starting from many existing but fragmentary sources.<ref>Turner [[#CITEREFTurner1997|1997, pp.117–130]]</ref> [[Abu Zayd al-Balkhi]] (850–934), founder of the Balkhī school of cartography in Baghdad, wrote an atlas called ''Figures of the Regions'' (Suwar al-aqalim).<ref>{{cite book |author1=Edson, E. |author2=[[Savage-Smith, Emilie]] |title=Medieval Views of the Cosmos |pages=61–63 |publisher=Bodleian Library |date=2004 |isbn=978-1-851-24184-2}}</ref> [[Al-Biruni]] (973–1048) measured the radius of the earth using a new method. It involved observing the height of a mountain at [[Nandana]] (now in Pakistan).<ref>{{cite encyclopedia |last=Pingree |first=David |author-link=David Pingree |title=BĪRŪNĪ, ABŪ RAYḤĀN iv. Geography |encyclopedia=[[Encyclopædia Iranica]] |date=March 1997 |publisher=Columbia University |isbn=978-1-56859-050-9}}</ref> [[Al-Idrisi]] (1100–1166) drew a map of the world for [[Roger II of Sicily|Roger]], the Norman King of Sicily (ruled 1105–1154). He also wrote the ''[[Tabula Rogeriana]]'' (Book of Roger), a geographic study of the peoples, climates, resources and industries of the whole of the world known at that time.<ref>Masood [[#CITEREFMasood2009|2009, pp.79–80]]</ref> The [[Ottoman Empire|Ottoman]] [[admiral]] [[Piri Reis]] ({{circa}} 1470–1553) made a map of the New World and West Africa in 1513. He made use of maps from Greece, Portugal, Muslim sources, and perhaps one made by [[Christopher Columbus]]. He represented a part of a major tradition of Ottoman cartography.<ref>Turner [[#CITEREFTurner1997|1997, pp.128–129]]</ref> <gallery mode="packed"> File:TabulaRogeriana upside-down.jpg| Modern copy of [[al-Idrisi]]'s 1154 ''[[Tabula Rogeriana]]'', upside-down, north at top </gallery> ===رياضي=== [[File:Image-Al-Kitāb al-muḫtaṣar fī ḥisāb al-ğabr wa-l-muqābala.jpg|thumb|upright|left| A page from [[Muḥammad ibn Mūsā al-Khwārizmī|al-Khwarizmi]]'s ''Algebra'']] {{Main|Mathematics in medieval Islam}} Islamic mathematicians gathered, organised and clarified the mathematics they inherited from ancient Egypt, Greece, India, Mesopotamia and Persia, and went on to make innovations of their own. Islamic mathematics covered [[algebra]], [[geometry]] and [[arithmetic]]. Algebra was mainly used for recreation: it had few practical applications at that time. Geometry was studied at different levels. Some texts contain practical geometrical rules for surveying and for measuring figures. Theoretical geometry was a necessary prerequisite for understanding astronomy and optics, and it required years of concentrated work. Early in the Abbasid caliphate (founded 750), soon after the foundation of Baghdad in 762, some mathematical knowledge was assimilated by [[al-Mansur]]'s group of scientists from the pre-Islamic Persian tradition in astronomy. Astronomers from India were invited to the court of the caliph in the late eighth century; they explained the rudimentary [[trigonometry|trigonometrical]] techniques used in Indian astronomy. Ancient Greek works such as [[Ptolemy]]'s ''[[Almagest]]'' and [[Euclid's Elements|Euclid's ''Elements'']] were translated into Arabic. By the second half of the ninth century, Islamic mathematicians were already making contributions to the most sophisticated parts of Greek geometry. Islamic mathematics reached its apogee in the Eastern part of the Islamic world between the tenth and twelfth centuries. Most medieval Islamic mathematicians wrote in Arabic, others in Persian.<ref>{{cite book |last=Meri |first=Josef W. |title=Medieval Islamic Civilization, Volume 1: An Encyclopedia |date=January 2006 |publisher=[[Routledge]] |isbn=978-0-415-96691-7 |pages=484–485}}</ref><ref>Turner [[#CITEREFTurner1997|1997, pp.43–61]]</ref><ref>{{cite journal |first1=Jan P. |last1=Hogendijk |last2=Berggren |first2=J. L. |title=''Episodes in the Mathematics of Medieval Islam'' by J. Lennart Berggren |journal=Journal of the American Oriental Society |volume=109 |issue=4 |year=1989 |pages=697–698 |doi=10.2307/604119 |jstor=604119}}</ref> [[File:Khayyam-paper-1stpage.png|thumb|upright|[[Omar Khayyam]]'s "Cubic equation and intersection of [[conic sections]]"]] [[Muḥammad ibn Mūsā al-Khwārizmī|Al-Khwarizmi]] (8th–9th centuries) was instrumental in the adoption of the [[Hindu–Arabic numeral system]] and the development of [[algebra]], introduced methods of simplifying equations, and used [[Euclidean geometry]] in his proofs.<ref>[[Gerald J. Toomer|Toomer, Gerald]] (1990). "Al-Khwārizmī, Abu Jaʿfar Muḥammad ibn Mūsā". In Gillispie, Charles Coulston. ''Dictionary of Scientific Biography''. 7. New York: Charles Scribner's Sons. {{ISBN|978-0-684-16962-0}}.</ref><ref>Masood [[#CITEREFMasood2009|2009, pp.139–145]]</ref> He was the first to treat algebra as an independent discipline in its own right,<ref name="Gandz">{{citation |last=Gandz |first=S. |title=The Sources of Al-Khowārizmī's Algebra |journal=[[Osiris (journal)|Osiris]] |volume=1 |year=1936 |pages=263–277|doi=10.1086/368426 |s2cid=60770737 }}, page 263–277: "In a sense, al-Khwarizmi is more entitled to be called "the father of algebra" than Diophantus because al-Khwarizmi is the first to teach algebra in an elementary form and for its own sake, Diophantus is primarily concerned with the theory of numbers".</ref> and presented the first systematic solution of [[linear equation|linear]] and [[quadratic equation]]s.<ref name="Maher">Maher, P. (1998). From Al-Jabr to Algebra. Mathematics in School, 27(4), 14–15.</ref>{{rp|14}} [[Ibn Ishaq al-Kindi]] (801–873) worked on cryptography for the [[Abbasid Caliphate]],<ref>Masood [[#CITEREFMasood2009|2009, pp.49–52]]</ref> and gave the first known recorded explanation of [[cryptanalysis]] and the first description of the method of [[Frequency analysis (cryptanalysis)|frequency analysis]].<ref>{{cite journal |last=Broemeling |first=Lyle D.|title=An Account of Early Statistical Inference in Arab Cryptology |journal=The American Statistician |date=1 November 2011 |volume=65 |issue=4 |pages=255–257 |doi=10.1198/tas.2011.10191|s2cid=123537702}}</ref><ref>{{cite journal | last1=Al-Kadi | first1=Ibrahim A. | year=1992 | title=The origins of cryptology: The Arab contributions | journal=Cryptologia | volume=16 | issue=2| pages=97–126 | doi=10.1080/0161-119291866801}}</ref> [[Avicenna]] ({{circa}} 980–1037) contributed to mathematical techniques such as [[casting out nines]].<ref name="Masood 2009, pp.104">Masood [[#CITEREFMasood2009|2009, pp.104–105]]</ref> [[Thābit ibn Qurra]] (835–901) calculated the solution to a [[Mathematical chess problem|chessboard problem]] involving an exponential series.<ref>Masood [[#CITEREFMasood2009|2009, pp.48–49]]</ref> [[Al-Farabi]] ({{circa}} 870–950) attempted to describe, geometrically, the [[Islamic geometric patterns|repeating patterns popular in Islamic decorative motifs]] in his book ''Spiritual Crafts and Natural Secrets in the Details of Geometrical Figures''.<ref>Masood [[#CITEREFMasood2009|2009, pp.148–149]]</ref> [[Omar Khayyam]] (1048–1131), known in the West as a poet, calculated the length of the year to within 5 decimal places, and found geometric solutions to all 13 forms of cubic equations, developing some [[quadratic equation]]s still in use.<ref>Masood [[#CITEREFMasood2009|2009, pp.5, 104, 145–146]]</ref> [[Jamshīd al-Kāshī]] (c. 1380–1429) is credited with several theorems of trigonometry, including the [[law of cosines]], also known as Al-Kashi's Theorem. He has been credited with the invention of [[decimal fractions]], and with a [[Horner's method|method like Horner's]] to calculate roots. He calculated [[Pi|π]] correctly to 17 significant figures.<ref>O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Ghiyath al-Din Jamshid Mas'ud al-Kashi", MacTutor History of Mathematics archive, University of St Andrews.</ref> Sometime around the seventh century, Islamic scholars adopted the [[Hindu–Arabic numeral system]], describing their use in a standard type of text ''fī l-ḥisāb al hindī'', (On the numbers of the Indians). A distinctive Western Arabic variant of the [[Eastern Arabic numerals]] began to emerge around the 10th century in the [[Maghreb]] and [[Al-Andalus]] (sometimes called ''ghubar'' numerals, though the term is not always accepted), which are the direct ancestor of the modern [[Arabic numerals]] used throughout the world.<ref>{{citation |first=Paul |last=Kunitzsch |chapter=The Transmission of Hindu-Arabic Numerals Reconsidered |editor1=J. P. Hogendijk |editor2=A. I. Sabra |title=The Enterprise of Science in Islam: New Perspectives |chapter-url=https://books.google.com/books?id=_AUtLNtg3nsC&pg=PA3 |year=2003 |publisher=MIT Press |isbn=978-0-262-19482-2 |pages=3–22}}</ref> ===طب=== [[File:Mansur1911.jpg|thumb|upright|A coloured illustration from [[Mansur ibn Ilyas|Mansur]]'s ''Anatomy'', {{circa|1450}}]] {{Main| Medicine in the medieval Islamic world}} Islamic society paid careful attention to medicine, following a ''[[hadith]]'' enjoining the preservation of good health. Its physicians inherited knowledge and traditional medical beliefs from the civilisations of classical Greece, Rome, Syria, Persia and India. These included the writings of [[Hippocrates]] such as on the theory of the [[four humours]], and the theories of [[Galen]].<ref>Turner [[#CITEREFTurner1997|1997, pp.131–161]]</ref> [[Muhammad ibn Zakariya al-Razi|al-Razi]] ({{circa}} 865–925) identified smallpox and measles, and recognized fever as a part of the body's defenses. He wrote a 23-volume compendium of Chinese, Indian, Persian, Syriac and Greek medicine. al-Razi questioned the classical Greek medical theory of how the four humours regulate [[Physiology|life processes]]. He challenged Galen's work on several fronts, including the treatment of [[bloodletting]], arguing that it was effective.<ref>Masood [[#CITEREFMasood2009|2009, pp.74, 99–105]]</ref> [[al-Zahrawi]] (936–1013) was a surgeon whose most important surviving work is referred to as ''[[al-Tasrif]]'' (Medical Knowledge). It is a 30-volume set mainly discussing medical symptoms, treatments, and pharmacology. The last volume, on surgery, describes surgical instruments, supplies, and pioneering procedures.<ref>Masood [[#CITEREFMasood2009|2009, pp.108–109]]</ref> Avicenna (c. 980–1037) wrote the major medical textbook, ''[[The Canon of Medicine]]''.<ref name="Masood 2009, pp.104"/> [[Ibn al-Nafis]] (1213–1288) wrote an influential book on medicine; it largely replaced Avicenna's ''Canon'' in the Islamic world. He wrote commentaries on Galen and on Avicenna's works. One of these commentaries, discovered in 1924, described [[Pulmonary circulation|the circulation of blood through the lungs]].<ref>Masood [[#CITEREFMasood2009|2009, pp.110–111]]</ref><ref>Turner [[#CITEREFTurner1997|1997, pp.131–139]]</ref> ===بصريات ۽ اکين جي بيمارين جو علم=== [[File:Cheshm manuscript.jpg|thumb|upright|The eye according to [[Hunayn ibn Ishaq]], {{circa|1200}}]] {{Main|Physics in the medieval Islamic world#Optics|Ophthalmology in medieval Islam}} [[File:Alhazen (122459248).jpg|thumb|upright=0.7|[[Ibn al-Haytham]] (Alhazen), (965–1039 [[Iraq]]). A polymath, sometimes considered the father of modern [[scientific method]]ology due to his emphasis on experimental data and on the [[reproducibility]] of its results.<ref name=news.bbc.co.uk>{{cite web |title=The 'first true scientist'|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/7810846.stm |work=BBC News |first=Jim |last=Al-Khalili |date=4 January 2009 |quote=Ibn al-Haytham is regarded as the father of the modern scientific method.}}</ref><ref>{{cite book |title=Mind, Brain, and Education Science: A Comprehensive Guide to the New Brain-Based Teaching|year=2010|publisher=W. W. Norton & Company |isbn=978-0-393-70607-9 |author=Tracey Tokuhama-Espinosa |page=39 |quote=Alhazen (or Al-Haytham; 965–1039 CE) was perhaps one of the greatest physicists of all times and a product of the Islamic Golden Age or Islamic Renaissance (7th–13th centuries). He made significant contributions to anatomy, astronomy, engineering, [[mathematics]], medicine, ophthalmology, philosophy, physics, psychology, and visual perception and is primarily attributed as the inventor of the scientific method, for which author Bradley Steffens (2006) describes him as the "first scientist".}}</ref>]] Optics developed rapidly in this period. By the ninth century, there were works on physiological, geometrical and physical optics. Topics covered included mirror reflection. [[Hunayn ibn Ishaq]] (809–873) wrote the book ''Ten Treatises on the Eye''; this remained influential in the West until the 17th century.<ref>Masood [[#CITEREFMasood2009|2009, pp.47–48, 59, 96–97, 171–72]]</ref> [[Abbas Ibn Firnas|Abbas ibn Firnas]] (810–887) developed lenses for magnification and the improvement of vision.<ref>Masood [[#CITEREFMasood2009|2009, pp.71–73]]</ref> [[Ibn Sahl (mathematician)|Ibn Sahl]] ({{circa}} 940–1000) discovered the law of refraction known as [[Snell's law]]. He used the law to produce the first [[Aspheric lens]]es that focused light without geometric aberrations.<ref>K. B. Wolf, "Geometry and dynamics in refracting systems", ''European Journal of Physics'' 16, p. 14–20, 1995.</ref><ref>R. Rashed, "A pioneer in anaclastics: Ibn Sahl on burning mirrors and lenses", ''Isis'' 81, p. 464–491, 1990</ref> In the eleventh century [[Ibn al-Haytham]] (Alhazen, 965–1040) rejected the Greek ideas about vision, whether the Aristotelian tradition that held that the form of the perceived object entered the eye (but not its matter), or that of Euclid and Ptolemy which held that the eye emitted a ray. Al-Haytham proposed in his ''Book of Optics'' that vision occurs by way of light rays forming a cone with its vertex at the center of the eye. He suggested that light was reflected from different surfaces in different directions, thus causing objects to look different.<ref name=Dallal>{{cite book |last=Dallal |first=Ahmad |title=Islam, Science, and the Challenge of History |url=https://archive.org/details/islamsciencechal0000dall |url-access=registration |publisher=Yale University Press |date=2010 |pages=[https://archive.org/details/islamsciencechal0000dall/page/38 38–39]}}</ref><ref name=Lindberg>{{cite book |last=Lindberg |first=David C.|year=1976 |title=Theories of Vision from al-Kindi to Kepler |publisher=University of Chicago Press, Chicago |isbn=978-0-226-48234-7|oclc=1676198}}</ref><ref>{{cite book |last=El-Bizri |first=Nader |author-link=Nader El-Bizri |title=A Philosophical Perspective on Alhazen's Optics |work=Arabic Sciences and Philosophy, Vol. 15 |publisher=Cambridge University Press |date=2005 |pages=189–218}}</ref><ref>{{cite web |last=El-Bizri |first=Nader |url=http://www.muslimheritage.com/article/nader-el-bizri-ibn-al-haytham-introduction |publisher=Muslim Heritage |title=Ibn al-Haytham |date=30 March 2011 |access-date=9 July 2017}}</ref> He argued further that the mathematics of reflection and [[refraction]] needed to be consistent with the anatomy of the eye.<ref name="Masood 2009, pp.173">Masood [[#CITEREFMasood2009|2009, pp.173–175]]</ref> He was also an early proponent of the [[scientific method]], the concept that a hypothesis must be proved by experiments based on confirmable procedures or mathematical evidence, five centuries before [[History of science in the Renaissance|Renaissance scientists]].<ref>{{citation |last=Ackerman |first=James S. |title=Distance Points: Essays in Theory and Renaissance Art and Architecture |date=August 1991 |location=Cambridge, Massachusetts |publisher=MIT Press |isbn=978-0-262-01122-8}}</ref><ref name="Haq">[[Nomanul Haq|Haq, Syed]] (2009). "Science in Islam". Oxford Dictionary of the Middle Ages. {{ISSN|1703-7603}}. Retrieved 22 October 2014.</ref><ref name="Toomer">[[G. J. Toomer]]. [https://www.jstor.org/stable/228328?pg=464 Review on JSTOR, Toomer's 1964 review of Matthias Schramm (1963) ''Ibn Al-Haythams Weg Zur Physik''] Toomer p.464: "Schramm sums up [Ibn Al-Haytham's] achievement in the development of scientific method."</ref><ref>{{cite web|url=http://www.light2015.org/Home/ScienceStories/1000-Years-of-Arabic-Optics.html|title=International Year of Light - Ibn Al-Haytham and the Legacy of Arabic Optics|access-date=2019-04-09|archive-date=2014-10-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20141001171116/http://www.light2015.org/Home/ScienceStories/1000-Years-of-Arabic-Optics.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/7810846.stm |work=BBC News |title=The 'first true scientist' |last=Al-Khalili |first=Jim |date=4 January 2009 |access-date=24 September 2013}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Gorini |first=Rosanna |title=Al-Haytham the man of experience. First steps in the science of vision |url=http://www.ishim.net/ishimj/4/10.pdf |journal=Journal of the International Society for the History of Islamic Medicine |volume=2 |issue=4 |pages=53–55 |date=October 2003 |access-date=25 September 2008 |archive-date=9 October 2022 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.ishim.net/ishimj/4/10.pdf |dead-url=yes }}</ref> ===فارماڪولوجي=== [[File:Avicenna Expounding Pharmacy to his Pupils Wellcome L0008688.jpg|thumb|left|[[Avicenna|Ibn Sina]] teaching the use of drugs. 15th-century ''Great Canon of Avicenna'']] {{Further|History of pharmacy}} Advances in [[botany]] and [[chemistry]] in the Islamic world encouraged developments in [[pharmacology]]. [[Muhammad ibn Zakarīya Rāzi]] (Rhazes) (865–915) promoted the medical uses of chemical compounds. [[Abu al-Qasim al-Zahrawi]] (Abulcasis) (936–1013) pioneered the preparation of medicines by [[sublimation (phase transition)|sublimation]] and [[distillation]]. His ''Liber servitoris'' provides instructions for preparing [[Simple (pharmacology)|"simples"]] from which were [[compounding|compounded]] the complex drugs then used. Sabur Ibn Sahl (died 869) was the first physician to describe a large variety of drugs and remedies for ailments. [[Abu Mansur Muwaffaq|Al-Muwaffaq]], in the 10th century, wrote ''The foundations of the true properties of Remedies'', describing chemicals such as [[arsenious oxide]] and [[silicic acid]]. He distinguished between [[sodium carbonate]] and [[potassium carbonate]], and drew attention to the poisonous nature of [[copper]] compounds, especially copper [[vitriol]], and also of [[lead]] compounds. [[Al-Biruni]] (973–1050) wrote the ''Kitab al-Saydalah'' (''The Book of Drugs''), describing in detail the properties of drugs, the role of pharmacy and the duties of the pharmacist. [[Avicenna|Ibn Sina]] (Avicenna) described 700 preparations, their properties, their mode of action and their indications. He devoted a whole volume to simples in ''[[The Canon of Medicine]]''. Works by [[Masawaih al-Mardini]] ({{circa}} 925–1015) and by [[Ibn al-Wafid]] (1008–1074) were printed in [[Latin]] more than fifty times, appearing as ''De Medicinis universalibus et particularibus'' by [[Masawaih al-Mardini|Mesue the Younger]] (died 1015) and as the ''Medicamentis simplicibus'' by [[Ibn al-Wafid|Abenguefit]] (c. 997 – 1074) respectively. [[Peter of Abano]] (1250–1316) translated and added a supplement to the work of al-Mardini under the title ''De Veneris''. [[Ibn al-Baytar]] (1197–1248), in his ''Al-Jami fi al-Tibb'', described a thousand simples and drugs based directly on Mediterranean plants collected along the entire coast between Syria and Spain, for the first time exceeding the coverage provided by [[Dioscorides]] in classical times.<ref>{{cite book |last=Levey |first=M. |date=1973 |title=Early Arabic Pharmacology |publisher=E. J. Brill}}</ref><ref name=Turner138/> Islamic physicians such as Ibn Sina described [[clinical trials]] for determining the efficacy of medical [[drug]]s and [[Chemical substance|substances]].<ref name="MeinartTonascia">{{cite book |first1=Curtis L. |last1=Meinert |first2=Susan |last2=Tonascia |title=Clinical trials: design, conduct, and analysis |year=1986 |publisher=[[Oxford University Press]] |page=3 |url=https://books.google.com/books?id=i1oAxuE29MUC&pg=PA3 |isbn=978-0-19-503568-1 }}</ref> ===طبيعيات=== [[File:Banu musa mechanical.jpg|thumb|upright|''Self trimming lamp'' in [[Banū Mūsā|Ahmad ibn Mūsā ibn Shākir]]'s treatise on mechanical devices, c. 850]] {{Main|Physics in the medieval Islamic world}} The fields of physics studied in this period, apart from optics and astronomy which are described separately, are aspects of [[mechanics]]: [[statics]], [[dynamics (mechanics)|dynamics]], [[kinematics]] and [[Motion (physics)|motion]]. In the sixth century [[John Philoponus]] ({{circa|490|570}}) rejected the [[Aristotle|Aristotelian]] view of motion. He argued instead that an object acquires an inclination to move when it has a motive power impressed on it. In the eleventh century Ibn Sina adopted roughly the same idea, namely that a moving object has force which is dissipated by external agents like air resistance.<ref name="ibn sina and buridan">{{cite journal |last=Sayili |first=Aydin |title=Ibn Sina and Buridan on the Motion the Projectile |journal=Annals of the New York Academy of Sciences |volume=500 |issue=1 |pages=477–482 |doi=10.1111/j.1749-6632.1987.tb37219.x |year=1987 |s2cid=84784804 }}</ref> Ibn Sina distinguished between "force" and "inclination" (''mayl''); he claimed that an object gained ''mayl'' when the object is in opposition to its natural motion. He concluded that continuation of motion depends on the inclination that is transferred to the object, and that the object remains in motion until the ''mayl'' is spent. He also claimed that a projectile in a vacuum would not stop unless it is acted upon. That view accords with [[Newton's first law of motion]], on inertia.<ref name=Espinoza>{{cite journal |last=Espinoza |first=Fernando |title=An Analysis of the Historical Development of Ideas About Motion and its Implications for Teaching |journal=Physics Education |volume=40 |issue=2 |doi=10.1088/0031-9120/40/2/002 |year=2005 |pages=139–146|bibcode=2005PhyEd..40..139E |s2cid=250809354 }}</ref> As a non-Aristotelian suggestion, it was essentially abandoned until it was described as "impetus" by [[Jean Buridan]] (c. 1295–1363), who was likely influenced by Ibn Sina's [[The Book of Healing|''Book of Healing'']].<ref name="ibn sina and buridan"/> In the ''Shadows'', [[Abū Rayḥān al-Bīrūnī]] (973–1048) describes non-uniform motion as the result of acceleration.<ref name="al-biruni">{{cite web| title=Biography of Al-Biruni| publisher=University of St. Andrews, Scotland |url=http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Al-Biruni.html}}</ref> Ibn-Sina's theory of ''mayl'' tried to relate the velocity and weight of a moving object, a precursor of the concept of [[momentum]].<ref name="Nasr & Razavi">{{cite book |last1=Nasr |first1=S. H. |last2=Razavi |first2=M. A. |title=The Islamic Intellectual Tradition in Persia |date=1996 |publisher=Routledge}}</ref> Aristotle's theory of motion stated that a constant force produces a uniform motion; [[Abu'l-Barakāt al-Baghdādī]] (c. 1080 – 1164/5) disagreed, arguing that velocity and acceleration are two different things, and that force is proportional to acceleration, not to velocity.<ref name=Gutman>{{cite book |title=Studies in Arabic versions of Greek texts and in mediaeval science |volume=2 |first=Shlomo |last=Pines |author-link=Shlomo Pines |publisher=Brill Publishers |year=1986 |isbn=978-965-223-626-5 |page=203}}</ref> [[Banū Mūsā|The Banu Musa brothers]], Jafar-Muhammad, Ahmad and al-Hasan (c. early 9th century) invented automated devices described in their [[Book of Ingenious Devices]].<ref>Masood [[#CITEREFMasood2009|2009, pp.161–163]]</ref><ref>{{Cite book |last=Lindberg |first=David |title=Science in the Middle Ages |publisher=University of Chicago Press |year=1978 |pages=23, 56}}</ref><ref>{{Cite book |editor-last=Selin |editor-first=Helaine |editor-link=Helaine Selin |title=Encyclopaedia of the History of Science, Technology, and Medicine in Non-Western Cultures |publisher=Kluwer Academic Publishers |year=1997 |pages=151, 235, 375}}</ref> Advances on the subject were also made by [[al-Jazari]] and [[Ibn Ma'ruf]]. ===علم حيوانيات=== [[File:Al-Jahiz - pages from Kitaab al Hayawaan 3.jpg|thumb|upright|Page from the ''Kitāb al-Hayawān'' (''Book of Animals'') by [[Al-Jahiz]]. Ninth century]] {{Further|Kitāb al-Hayawān}} Many [[Transmission of the Greek Classics|classical works, including those of Aristotle, were transmitted from Greek]] to Syriac, then to Arabic, then to Latin in the Middle Ages. [[Aristotle's biology|Aristotle's zoology]] remained dominant in its field for two thousand years.<ref>{{cite book |last=Hoffman |first=Eva R. |title=Translating Image and Text in the Medieval Mediterranean World between the Tenth and Thirteenth Centuries|work=Mechanisms of Exchange: Transmission in Medieval Art and Architecture of the Mediterranean, ca. 1000–1500 |url=https://books.google.com/books?id=XaNjNFu8fnEC&pg=PA288 |year=2013 |publisher=Brill |isbn=978-90-04-25034-5 |pages=288–}}</ref> The ''[[Kitāb al-Hayawān]]'' (كتاب الحيوان, English: ''Book of Animals'') is a 9th-century [[Arabic]] translation of ''History of Animals'': 1–10, ''On the Parts of Animals'': 11–14,<ref>Kruk, R., 1979, The Arabic Version of Aristotle's ''Parts of Animals'': book XI–XIV of the Kitab al-Hayawan, Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences, Amsterdam-Oxford 1979.</ref> and ''Generation of Animals'': 15–19.<ref>{{cite book |last1=Contadini |first1=Anna |title=A World of Beasts: A Thirteenth-Century Illustrated Arabic Book on Animals (the Kitab Na't al-Hayawan) in the Ibn Bakhtishu' Tradition) |date=2012 |publisher=Brill |location=Leiden |url=https://books.google.com/books?id=mf0xAQAAQBAJ&pg=PA39|isbn=978-90-04-22265-6 }}</ref><ref>Kruk, R., 2003, "La zoologie aristotélicienne. Tradition arabe", DPhA Supplement, 329–334</ref> The book was mentioned by [[Al-Kindī]] (died 850), and commented on by [[Avicenna]] (Ibn Sīnā) in his ''[[The Book of Healing]]''. [[Avempace]] (Ibn Bājja) and [[Averroes]] (Ibn Rushd) commented on and criticised ''On the Parts of Animals'' and ''Generation of Animals''.<ref>{{cite book |last=Leroi |first=Armand Marie |author-link=Armand Marie Leroi |title=The Lagoon: How Aristotle Invented Science |title-link=Aristotle's Lagoon |publisher=Bloomsbury |date=2014 |isbn=978-1-4088-3622-4 |pages=354–355}}</ref> ==اهميت== مسلمان سائنسدانن هڪ تجرباتي سائنس جو، انهن جي مدد سان سائنسي طريقي ۽ سائنسي تحقيق لاءِ انهن جي سادا، تجرباتي ۽ مقداري انداز سان، بنياد رکڻ ۾ مدد ڪئي. وڌيڪ عام معنيٰ ۾، اسلامي سائنس جي مثبت ڪاميابي صدين تائين، ڪيترن ئي ادارن ۾، رصد گاهن کان وٺي لائبريرين، مدرسن کان وٺي اسپتالن ۽ ڪورٽن تائين، ٻنهي اسلامي سونهري دور جي اوج تي ۽ ڪجهه صدين تائين ڦهلجڻ ئي هئي. بعد ۾ اهو ابتدائي جديد يورپ وانگر سائنسي انقلاب جو سبب نه بڻيو، پر اهڙيون خارجي موازن کي، هڪ ڪامياب قرون وسطي واري ثقافت تي "تاريخ ۽ ثقافتي طور تي اجنبي معيار" لاڳو ڪري، شايد رد ڪيو وڃي ٿو. ==پڻ ڏسو== * [[اسلام ۽ سائنس]] * [[سائنسي طريقو]] * [[اسلامي اقتصاديات جي تاريخ]] * [[اسلامي فلسفو]] * [[سائنس ڏانهن اسلامي رويو]] * [[مسلم دنيا ۾ سائنس ۽ انجنيئرنگ جو خاڪو]] ==خارجي لنڪس== {{Commons category|History of Islamic science}} *[http://www.aina.org/books/hgsptta.pdf "How Greek Science Passed to the Arabs"] by [[De Lacy O'Leary]] *{{cite web |url=http://www.columbia.edu/~gas1/project/visions/case1/sci.1.html |title=Whose Science is Arabic Science in Renaissance Europe? |first=George |last=Saliba |author-link=George Saliba |ref=none}} *Habibi, Golareh. [https://www.scq.ubc.ca/is-there-such-a-thing-as-islamic-science-the-influence-of-islam-on-the-world-of-science/ is there such a thing as Islamic science? the influence of Islam on the world of science], ''Science Creative Quarterly''. {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:Science In Medieval Islam}} [[Category:Science in the medieval Islamic world| ]] [[Category:Islamic Golden Age|.Science]] [[Category:Medieval history of the Middle East]] [[Category:Science in the Middle Ages|Islamic world]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:اسلام]] [[زمرو:سائنس]] [[زمرو:سماج ۽ سائنس]] hadz85lx5t4ji2abbyixn1kq8x4ph5v 0 81713 319235 317862 2025-06-13T04:40:38Z CommonsDelinker 103 Replacing Antakya_Views_from_Views_from_hill_to_SE_in_1990's_05.jpg with [[File:Antakya_Views_from_hill_at_SE_in_1990's_05.jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]:). 319235 wikitext text/x-wiki {{Short description|Metropolitan municipality in Turkey}} {{Distinguish|Antalya}} {{Infobox settlement | type = ميٽرو ضلعو | name = انطاڪيه<br> Antakya | image_skyline = {{multiple image | border = infobox | perrow = 1/3/2/1 | total_width = 290 | caption_align = center | image1 = Antakya Views from hill at SE in 1990's 05.jpg | caption1 = انطاڪيه جو پئنوراما نظارو | image2 = Antakya Ulu Cami Courtyard in 2004 02.jpg | caption2 = انطاڪيه جامع مسجد | image3 = ANTAKYA_EYLÜL_2011_-_panoramio_(1).jpg | caption3 = سينٽ پال چرچ | image4 = ChurchSaintPeterAntakya.jpg | caption4 = سينٽ پيٽر جو چرچ | image5 = Habibi Neccar Camii.jpg | caption5 = حبيب نجار مسجد }} | subdivision_type = [[ملڪ]] | subdivision_name = {{پرچم|ترڪي}} | subdivision_type1 = علائقو | subdivision_type2 = [[صوبو]] | subdivision_name1 = رومي سمنڊ وارو علائقو | subdivision_name2 = هتئ صوبو | image_map = Hatay location Antakya.png | map_caption = نقشي ۾ صوبي هتئ ۾ انطاڪيه ضلعي جو مقام | coordinates = {{coord|36|12|09|N|36|09|38|E|region:TR|display=inline,title}} | pushpin_map = Turkey | leader_party = آق پارٽي | leader_title = ميئر | leader_name = ابراهيم ناجي (İbrahim Naci Yapar) | area_total_km2 = 703 | elevation_m = 67 | population_footnotes = <ref name=tuik/> | population_total = 399045 | population_as_of = 2022ع | postal_code = | area_code = 0326 | website = {{URL|http://www.antakya.bel.tr/}} | image_flag = Antakya City Government Logo.png | blank_emblem_type = انطاڪيه ميٽروپوليٽن ميونسپلٽي جو نشان | image_blank_emblem = Hatay Metropolitan Municipality Logo.png }} '''انطاڪيه''' (Antakya؛ قديم: Antioch)، هڪ ميونسپلٽي ۽ [[ترڪي]] جي هتئ (Hatay) صوبي جو گاديءَ جو هنڌ آهي.<ref>[https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx Büyükşehir İlçe Belediyesi] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230306001414/https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx |date=2023-03-06 }}, Turkey Civil Administration Departments Inventory. Retrieved 19 September 2023.</ref> ان جي ايراضي 703 چورس ڪلوميٽر (271 چورس ميل) آهي.<ref>{{Cite web|url=https://www.harita.gov.tr/uploads/files-folder/il_ilce_alanlari.xlsx|title=İl ve İlçe Yüz ölçümleri|publisher=General Directorate of Mapping|access-date=19 September 2023}}</ref> سال 2023ع جي زلزلي تباهه ڪاري کان اڳ، ان جي آبادي 3,99,045 (2022ع) هئي.<ref name="tuik2">{{Cite web|url=https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=en|title=Address-based population registration system (ADNKS) results dated 31 December 2022, Favorite Reports|publisher=[[TÜİK]]|language=en|format=XLS|access-date=19 September 2023}}</ref> اهو هتئ صوبي ۾ آهي، جيڪو ترڪي جي ڏاکڻي علائقي ۾ آهي. هي شهر اورونٽس نديءَ تي هڪ سٺي پاڻي واري ۽ زرخيز واديءَ ۾ واقع آهي، جيڪو [[رومي (ڀونوچ) سمنڊ|رومي سمنڊ جي اوڀر واري حصي، شامي سمنڊ]] کان اٽڪل 20 ڪلوميٽر (12 ميل) آهي. اڄ جو شهر جزوي طور تي قديم انٽيوچيا جي ماڳ تي بيٺو آهي (جنهن کي ”انٽيوچ آن دي اورونٽس“ به چيو ويندو آهي)، جنهن جو بنياد چوٿين صدي ق.م. ۾ پيو. انٽيوچ بعد ۾ رومن سلطنت جي وڏن شهرن مان هڪ بڻجي ويو ۽ شام ۽ ڪولي-شام جي صوبن جي گاديءَ جو هنڌ بڻيو. اهو پڻ عيسائيت جو هڪ بااثر ابتدائي مرڪز هو.<ref>"The mixture of Roman, Greek, and Jewish elements admirably adapted Antioch for the great part it played in the early history of Christianity. The city was the cradle of the church." — "Antioch", ''[[Encyclopaedia Biblica]]'', Vol. I, p. 186 (p. 125 of 612 in [[iarchive:encyclopaediabib01cheyuoft|online .pdf file]] '''Warning:''' Takes several minutes to download).</ref> بائبل جي نئين عهدنامي ۾ اچي ٿو ته نالو "مسيحي" (Christian) پهريون ڀيرو انٽيوچ ۾ ظاهر ٿيو.<ref>{{Cite web|url=http://biblehub.com/acts/11-26.htm|title=Acts 11:26 - The Church at Antioch|website=Bible Hub}}.</ref> بازنطيني سلطنت جي دور ۾ هن شهر کي تمام گهڻي اهميت حاصل هئي. ٻئي خليفه راشد، حضرت عمر بن الخطاب جي دور ۾، ستين صدي عيسويءَ ۾، مسلمانن جي قبضي هيٺ آيو. قرون وسطيٰ واري انتاڪيه کي ڪيترائي ڀيرا فتح ڪيو ويو: سال 969ع ۾ بازنطيني، سال 1084ع ۾ سلجوقي، سال 1084ع ۾ صليبي، <ref name="Ronald Roberson2">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ovotAAAAYAAJ|title=The Eastern Christian Churches: A Brief Survey|last1=Roberson|first1=Ronald|year=1995|isbn=9788872103104}}.</ref> سال 1268ع ۾ مملوڪ ۽ آخر ۾ عثماني سلطنت ان کي فتح ڪيو ۽ صوبي، حلب ايالت پوءِ حلب ولايت ۾ شامل ڪيو.<ref name="Ronald Roberson3">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ovotAAAAYAAJ|title=The Eastern Christian Churches: A Brief Survey|last1=Roberson|first1=Ronald|year=1995|isbn=9788872103104}}.</ref> هي شهر ترڪ جمهوريه ۾ شامل ٿيڻ کان اڳ فرانسيسي مينڊيٽ تحت "هتئ" رياست ۾ شامل ٿيو. 6 فيبروري، 2023ع تي، شهر کي ٻن طاقتور زلزلن، جنهن جو مرڪز ترڪي جي علائقي، ڪهرامنماراز ۾ هيو، سان تمام گهڻو نقصان پهتو. ڪجهه تاريخي ماڳ، جن ۾ سينٽ پال جو چرچ شامل آهن، تباهه ٿي ويا.<ref>{{Cite web|url=https://www.euronews.com/2023/02/10/antakya-is-finished-thousands-of-locals-left-homeless-after-devastating-earthquake|title="Antakya is finished": Thousands left homeless in ruined city|last=Borges|first=Anelise|date=10 February 2023|website=euronews|language=en|access-date=12 February 2023}}</ref> زلزلو شهر جا ڪيترائي پاڙيسري علائقا تباهه ڪيا ۽ هزارين ماڻهو بي گهر ٿي ويا. هتئ صوبي ۾ موت جو تعداد، جنهن ۾ انطاڪيه به شامل آهي، اندازي مطابق 20,000 کان مٿي هئي.<ref>{{Cite news|url=https://artigercek.com/guncel/lutfu-savas-hatayda-20-bin-kisi-oldu-24-bin-yarali-var-239624h|title=Lütfü Savaş: Hatay'da 20 bin kişi öldü, 24 bin yaralı vartrans-title=Lütfü Savaş: 20 thousand people died and 24 thousand were injured in Hatay|date=18 February 2023|access-date=18 November 2023|agency=Artı Gerçek|language=tr}}</ref> ==تاريخ== [[File:Capture of Antioch by Bohemond of Tarente in June 1098.JPG|thumb|left|[[Capture of Antioch]] by [[Louis Gallait]]]] == آباديات == ==تازو تاريخ== [[File:AntakyaCarsi.JPG|thumb|The marketplace in central Antakya]] [[File:Roman Catholic Church Antakya 1.jpg|thumb|left|Courtyard of the Church of Apostles Peter and Paul in Antakya]] [[File:The_Museum_Hotel_Antakya,_Turkey_(52032570022).jpg|thumb|The Museum Hotel Antakya opened in 2020. A 9,000 square-foot Roman mosaic is displayed inside the hotel.]] Mount Habib-i Neccar and the city walls which climb the hillsides symbolise Antakya, making the city a formidable fortress built on a series of hills running north-east to south-west. Antakya was originally centred on the east bank of the river. Since the 19th century, the city has expanded with new neighbourhoods built on the plains across the river to the south-west, and four bridges connect the old and new cities. Many of the buildings of the last two decades are styled as concrete blocks, and Antakya has lost much of its classic beauty.{{citation needed|date=December 2010}} The narrow streets of the old city can become clogged with traffic. Antakya is a provincial capital of considerable importance as the centre of a large district. The draining of [[Lake Amik]] and development of land have caused the region's economy to grow in wealth and productivity. The town is a lively shopping and business centre with many restaurants, cinemas and other amenities. This district is centred on a large park opposite the governor's building and the central avenue ''Kurtuluş Caddesı''. The tea gardens, cafes and restaurants in the neighbourhood of ''[[Harbiye, Antakya|Harbiye]]'' are popular destinations, particularly for the variety of ''[[meze]]'' in the restaurants. The [[Orontes River]] can be malodorous when water is low in summer. Rather than formal nightlife, in the summer heat, people will stay outside until late at the night to walk with their families and friends, and munch on snacks. Its location near the Syrian border makes Antakya more cosmopolitan than many cities in Turkey. It did not attract the mass immigration of people from eastern Anatolia in the 1980s and 1990s that radically swelled the populations of Mediterranean cities such as [[Adana]] and [[Mersin]]. Both [[Turkish language|Turkish]] and [[Arabic]] are still widely spoken in Antakya, although written Arabic is rarely used. A mixed community of faiths and denominations co-exist peacefully here. While almost all the inhabitants are [[Sunni Muslim]], a substantial proportion adhere to the [[Alevi]] and [[Alawites|Alawite]] traditions of [[Islam]], in "Harbiye" there is a place to honour the saint [[Khidr|Hızır]]. Numerous tombs of saints, of both [[Sunni]] and [[Alawite]], are located throughout the city. Several small [[Christianity in Turkey|Christian communities]] are active in the city, with the largest church being St. Peter and St. Paul on Hürriyet Avenue.<ref>{{Cite web |url=https://edgeofhumanity.com/2017/02/07/faith-3/ |title=Christian Arab Congregation In Antakya, Turkey |date=7 February 2017 |publisher=Edge of Humanity Magazine}}.</ref> With its long history of spiritual and religious movements, Antakya is a place of pilgrimage for Christians. The Jewish community of Antakya had shrunk to 14 members in 2014.<ref>{{Cite web |last1=Chudacoff |first1=Danya |title=Turkey's Jewish community longs for the past |url=http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2014/04/turkey-jewish-community-antakya-20144227111824684.html |website=Aljazeera |access-date=18 February 2018 |date=14 May 2014}}.</ref><ref>Avotaynu: the international review of Jewish genealogy, Volume 14, G. Mokotoff, 1998, [https://books.google.com/books?id=77RtAAAAMAAJ&q=Information+comes+from+the+Jewish+communities+of+Antakya+Bodrum+Bursa+Canakkale+Corlu+Edirne+Finike+Gelibolu+Iskendorun+Istanbul+Izmir+Kilis+Kirklarelli+Manisa+and+Tire+plus+a+few+scattered+stones+from+other+Gazi-Antep p. 40.]</ref> In 2023, the last Jew in the city announced that he was leaving the city after a [[2023 Turkey–Syria earthquake|devastating earthquake]].<ref name="Arutz">{{Cite news |last1=Rahav-Meir |first1=Sivan |title=The last Jew of Antakya |url=https://www.israelnationalnews.com/news/367721 |access-date=20 February 2023 |work=Israel National News |date=20 February 2023 |language=en}}.</ref> It has a reputation in Turkey as a place for spells, fortune telling, miracles and spirits.{{citation needed|date=February 2023}} Local crafts include a soap scented with the oil of [[bay Laurel|bay tree]]. ===سال 2023ع جو زلزلو=== {{Main|2023 Turkey–Syria earthquakes}} [[File:Destruction in Turkish city of Antakya ESA24720887.gif|thumb|220px|left|Satellite image of Antakya before and after the earthquake]] On 6 February 2023, Antakya suffered heavy damage as a result of a [[2023 Turkey–Syria earthquake|major earthquake]].<ref>{{Cite news |title=Turkey earthquake: BBC reports from Antakya, a city reduced to rubble |url=https://www.bbc.com/news/av/world-64561818 |access-date=8 February 2023 |agency=BBC}}</ref> Many parts of the city were totally destroyed.<ref name="Hubbard" /> As of 7 February, the BBC reported that at least 1,200 buildings in the city center and the districts of Kırıkhan and İskenderun were razed. Officials said "almost all" houses in the Cebrail District had collapsed.<ref name="Hatay872">{{Cite news |title=Hatay'da son durum: "2 bine yakın yıkılmış bina var, kayıplarımız çok fazla" |trans-title=The latest situation in Hatay: "There are nearly 2,000 destroyed buildings, our losses are too high" |url=https://www.bbc.com/turkce/articles/ce4yl2gw8dqo |access-date=7 February 2023 |work=BBC News |date=6 February 2023 |language=tr}}</ref> Many historical sites, including churches and mosques, were destroyed,<ref>{{Cite web |title=ASIA/TURKEY - Antioch, the earthquake destroys mosques and churches. Catholic parish welcomes displaced people |url=http://www.fides.org/en/news/73382-ASIA_TURKEY_Antioch_the_earthquake_destroys_mosques_and_churches_Catholic_parish_welcomes_displaced_people |website=agenzia fides |access-date=8 February 2023}}</ref> [[St. Paul's Church, Antakya|St. Paul's Church]] being one of them.<ref>{{Cite web |last=Gct |date=7 February 2023 |title=The Historic Antakya Greek Orthodox Church In Hatay Damaged By The Earthquake |url=https://greekcitytimes.com/2023/02/07/the-historic-antakya-greek-orthodox-church-in-hatay-damaged-by-the-earthquake/ |access-date=9 February 2023 |language=en}}</ref> The historic [[Antakya Synagogue]] and [[Hatay State Assembly Building]] were also destroyed.<ref>{{Cite web |title=Turkey earthquake: 2500-year-old Jewish presence in Antakya may come to an end |url=http://www.middleeasteye.net/news/turkey-earthquake-antakya-jewish-presence-may-end |access-date=15 February 2023 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Hatay'daki yıkım SÖZCÜ muhabirinin objektifine böyle yansıdı |trans-title=This is how the destruction in Hatay was reflected in the lens of SÖZCÜ reporter |url=https://www.sozcu.com.tr/2023/gundem/son-dakika-hataydaki-yikim-sozcu-muhabirinin-objektifine-boyle-yansidi-7583228/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230207101756/https://www.sozcu.com.tr/2023/gundem/son-dakika-hataydaki-yikim-sozcu-muhabirinin-objektifine-boyle-yansidi-7583228/ |archive-date=7 February 2023 |access-date=7 February 2023 |website=sozcu.com.tr |date=7 February 2023 |language=tr}}</ref> In the aftermath, President [[Recep Tayyip Erdoğan]] promised to an immediate reconstruction of the affected areas. During a visit to the city in September 2023, ''[[The New York Times]]'' reported that heavily damaged buildings were still being demolished and no large-scale reconstruction works were observed. Many damaged buildings remained standing but abandoned while survivors continue to live in tents. Hatay's mayor, [[Lütfü Savaş]], said only half of the estimated 38,000 buildings registered to be dismantled had been fulfilled. In Gülderen, there were ongoing works to build 2,300 apartment units in 122 blocks.<ref name="Hubbard">{{Cite news |last1=Hubbard |first1=Ben |last2=Kirac |first2=Nimet |title=An Ancient City, Now in Ruins, Struggles to Keep Its Soul |url=https://www.nytimes.com/2023/10/01/world/middleeast/turkey-earthquake-antakya-reconstruction.html |access-date=18 November 2023 |agency=The New York Times |date=1 October 2023}}</ref> == جاگرافي == == تعليم == ==سياحت جي مکيه جايون== ==ٽرانسپورٽ== ==ثقافت ۽ رانديون== ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{wikivoyage|Antakya}} * [http://www.pbase.com/dosseman/Antakya Pictures of Antakya] * [http://www.pbase.com/dosseman/antakya_museum Pictures of Antakya Museum] {{Authority control}} [[Category:Antakya| ]] [[Category:Antakya District| ]] [[Category:Populated places in Hatay Province]] [[Category:Çukurova]] [[Category:Archaeological sites in Hatay Province]] [[Category:Populated places along the Silk Road]] [[Category:Crusade places]] [[Category:Ancient Greek archaeological sites in Turkey]] [[Category:Seleucid colonies in Anatolia]] [[Category:Holy cities]] [[Category:New Testament places]] [[Category:Roman sites in Turkey]] [[Category:Populated places established in the 4th century BC]] [[Category:Jewish communities in Turkey]] [[Category:300s BC establishments]] [[Category:Arab settlements in Turkey]] [[Category:Aleppo vilayet]] [[Category:Populated places destroyed by earthquakes]] [[Category:Districts of Hatay Province]] [[Category:Metropolitan district municipalities in Turkey]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:شهر]] [[زمرو:ترڪي]] [[زمرو:سلڪ روڊ سان گڏ آباد هنڌ]] dvaqa7r40fjk369m3g2tmrhwopcpxru 0 82530 319121 314071 2025-06-12T13:31:22Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319121 wikitext text/x-wiki {{About|the chemical element}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Iodine-evaporating.jpg | image_alt = | image_caption = آيوڊين هڪ واڱڻائي گيس ۾ تبديل ٿيندي | subdivision_type = علامت | subdivision_name = I | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 53 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 18, 15 , 7 | seat_type = آئنائيزيشن انرجي | seat_name = 577.5 kJ/mol | seat1_type = Atomic radius | seat1 = 140 پيڪو ميٽر | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = 457.4 K 184.3 °C | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = 386.85 K ​ 113.7 °C | leader_title2 = فيوزن جي گرمي | leader_name2 = 15.52 ڪلو جول في مول | leader_title3 = مولر گرمي جي گنجائش | leader_name3 = 54.44 جول في مول-ڪيلون | leader_title4 = Heat of vaporisation | leader_name4 = 41.57 kJ/mol 1st: 1008.4 kJ/mol 2nd: 1845.9 kJ/mol 3rd: 3180 kJ/mol | leader_title5 = | leader_name5 = گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر | postal_code_type = | postal_code = | area_code_type = | area_code = | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 126.90447±0.00003<br>126.90±0.01 | subdivision_name3 = VII A (Halogen Group) | subdivision_name4 = 5 | subdivision_name5 = p-block | subdivision_name6 = [[ڪرپٽن|Kr]] , 4d10 , 5s2 ,5p5 | established_title1 = معياري دٻا ۽ پد تي حالت | established_date1 = ٺوس | established_title2 = ايٽمي ريڊيس | established_date2 = 140 پيڪو ميٽر | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = 1- (عام طور)،+1، +3، +5، +7، +2، +4، +6 | extinct_title = گھاٽائي | extinct_date = 4.944 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر (20C) | named_for = ? | demographics_type1 = | demographics1_title1 = | demographics_type2 = | demographics2_title1 = | postal2_code_type = | postal2_code = }} '''آيوڊين''' (Iodine) هڪ ڪيميائي تت آهي جن جي علامت "I" ۽ ايٽمي نمبر "53" آهي. اها مستحڪم حالت ۾ هيلوجنز مان سڀ کان ڳرو تت آهي، اهو معياري حالتن ۾ هڪ نيم چمڪندڙ، غير ڌاتو ٺوس جي طور تي موجود هوندو آهي جيڪو °114 سينٽي گريڊ (°237 فارنهائيٽ) تي هڪ واڱڻائي مائع ٺاهي ٿو ۽ °184 سينٽي گريڊ (°363 فارنهائيٽ) تي هڪ واڱڻائي گئس ۾ اُبلندو آهي. هي تت سال 1811ع ۾ فرانسيسي ڪيميا دان برنارڊ ڪورٽوئس پاران دريافت ڪيو ويو هو ۽ ٻن سالن بعد جوزف لوئس گي-لوساڪ پاران قديم يوناني لفظ "آيوڊس" (Ιώδης)، جنهن جي معنيٰ "واڱڻائي" آهي، سان هن جو نالو رکيو ويو. آئيوڊين ڪيترن ئي آڪسائيڊيشن حالتن ۾ ٿئي ٿو، جن ۾ آئيوڊين آئن(I−)، آئيوڊيٽ آئن (IO-3) ۽ مختلف پيريوڊيٽ اين آئن شامل آهن. سڀ کان ڳري ضروري معدني غذائيت جي طور تي، آئيوڊين ٿائرائيڊ هارمونز جي ٺهڻ لاءِ گهربل آهي.<ref name="lpi2">{{cite web|url=http://lpi.oregonstate.edu/mic/minerals/iodine|title=Iodine|date=2015|publisher=Micronutrient Information Center, [[Linus Pauling Institute]], [[Oregon State University]], Corvallis|archive-url=https://web.archive.org/web/20150417055246/http://lpi.oregonstate.edu/mic/minerals/iodine|archive-date=17 April 2015|access-date=20 November 2017|url-status=live}}</ref> آئيوڊين جي گهٽتائي تقريبن ٻه ارب ماڻهن کي متاثر ڪري ٿي ۽ ذهني معذوري جي روڪٿام لاء مکيه ذريعيو آهي. <ref>{{cite news|url=https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9E05E3D81231F935A25751C1A9609C8B63|title=In Raising the World's I.Q., the Secret's in the Salt|date=16 December 2006|work=The New York Times|access-date=21 July 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20100712011551/http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9E05E3D81231F935A25751C1A9609C8B63|archive-date=12 July 2010|vauthors=McNeil Jr DG|url-status=live}}</ref> اڄ آئيوڊين جا غالب پيدا ڪندڙ چلي ۽ جاپان آهن. ان جي اعلي ايٽمي نمبر ۽ نامياتي مرڪبن سان ڳنڍڻ جي آساني جي ڪري، ان کي هڪ غير زهريلي ريڊيوڪونٽرسٽ مواد جي طور تي پڻ پسند ڪيو ويندو آهي. انساني جسم پاران ان جي جذب جي خاصيت جي ڪري، آئيوڊين جا ريڊيو ايڪٽو آئسوٽوپس ٿائرائيڊ ڪينسر جي علاج لاءِ پڻ استعمال ڪري سگهجن ٿا. آئيوڊين کي ايسيٽڪ ايسڊ ۽ ڪجهه پوليمر جي صنعتي پيداوار ۾ هڪ ڪيٽالسٽ طور پڻ استعمال ڪيو ويندو آهي. اهو عالمي صحت تنظيم (WHO) جي ضروري دوائن جي فهرست تي آهي.<ref name="WHO22nd2">{{cite book|title=World Health Organization model list of essential medicines: 22nd list (2021)|vauthors=((World Health Organization))|publisher=World Health Organization|year=2021|location=Geneva|hdl=10665/345533|id=WHO/MHP/HPS/EML/2021.02|author-link=World Health Organization|hdl-access=free}}</ref> ==طبيعي خاصيتون== ==ٻاهريان ڳنڍڻا== ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:هيلوجن گروپ]] r0kun72vt9zxv3qw6ij537jab3dvmxv 0 82531 319120 313802 2025-06-12T13:30:48Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319120 wikitext text/x-wiki {{About|the chemical element}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Bromine_vial_in_acrylic_cube.jpg | image_alt = | image_caption = مايع ۽ گئس برومين هڪ شفاف ٽيوب ۾ | subdivision_type = علامت | subdivision_name = Br | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 35 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2,8,18,7 | seat_type = بخاري گرمي | seat_name = 577.5 ڪلو جول في مول | seat1_type = ايٽمي ريڊيس | seat1 = 140 پيڪو ميٽر | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = 332.0° ڪيلون (Br2) <br> 58.8° سينٽي گريڊ | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = 265.8° ڪيلون (Br2)<br> 7.2° (-) سينٽي گريڊ | leader_title2 = پگھرائڻ لاء گرمي | leader_name2 = 10.571 ڪلو جول في مول (Br2) | leader_title3 = مولر گرمي جي گنجائش | leader_name3 = جول في مول-ڪيلون | leader_title4 = آئيونائزيشن انرجي | leader_name4 = پهرين: 1139.9 ڪلو جول في مول <br>بيئن: 2103 ڪلو جول في مول <br>ٽئين: 3470 ڪلو جول في مول | leader_title5 = گھاٽائي | leader_name5 = 3.1028 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر <br>(ڪمري جي گرميء پد تي) (مايع Br2) | leader_title6 = ٻاڦ جي گرمي | leader_name6 = 29.96 ڪلو جول في مول | postal_code_type = | postal_code = | area_code_type = | area_code = | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 79.901, 79.907<br>79.904±0.003 | subdivision_name3 = VII A (هيلوجن گروپ) | subdivision_name4 = 4 | subdivision_name5 = p-block | subdivision_name6 = Ar, 3d10 4s2 4p5 | established_title1 = معياري دٻا ۽ گرميء پد تي حالت | established_date1 = مايع (Liquid) | established_title2 = ايٽمي ريڊيس | established_date2 = 120 پيڪو ميٽر | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = −1 (عام)، +1، +3، +5، +2، 4+، 7+ | extinct_title = گھاٽائي | extinct_date = 4.944 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر (20°C) | named_for = ? | demographics_type1 = ٻاڦ جي حرارت | demographics1_title1 = | demographics_type2 = | demographics2_title1 = | postal2_code_type = | postal2_code = }} '''برومين''' (Bromine) هڪ ڪيميائي تت آهي؛ ان جي علامت "Br" ۽ ايٽمي نمبر "35" آهي. اهو ڪمري جي گرميء پد تي هڪ غير مستحڪم ڳاڙهي-ڀوري رنگ جو مائع آهي جيڪو آساني سان بخارات بڻجي ويندو آهي ۽ ساڳئي رنگ جا بخارات (Vapours) ٺاهيندو آهي. ان جون خاصيتون ڪلورين ۽ آئوڊين جي وچ ۾ وچولي آهن. ٻن ڪيميا دان، ڪارل جيڪب لوئگ (1825ع) ۽ اينٽوئن جيروم بالارڊ (1826ع) پاران آزاد طور تي الڳ ڪيو ويو، ان جو نالو قديم يوناني "βρῶμος" (بروموس) يعني بدبو مان نڪتل آهي، جيڪو ان جي تيز ۽ چڀندڙ بوءَ جو حوالو ڏئي ٿو. ==طبيعي خاصيتون== ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:هيلوجن گروپ]] 60s2l0s2fr4yporckn9kn5rotwteu9a 0 82532 319192 313815 2025-06-12T16:56:58Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319192 wikitext text/x-wiki {{About|the chemical element}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Nickel_electrolytic_and_1cm3_cube.jpg | image_alt = | image_caption = نڪل ڌات اليڪٽرولٽڪ شڪل ۾ ۽ ڌات جو هڪ ڪعبي ٽڪڙ | subdivision_type = نشان | subdivision_name = Ni | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 28 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2,8,16,2 يا 2,8,17 1 | seat_type = ٻاڦ جي گرمي | seat_name = 577.5 ڪلو جول في مول | seat1_type = ايٽمي ريڊيس | seat1 = 140 پيڪو ميٽر | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = 3003°K (​2730 °C​) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = 1728 ڪيلون (C°1455) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء گرمي | leader_name2 = 17.48 ڪلو جول في مول | leader_title3 = مولر گرمي جي گنجائش | leader_name3 = 26.7 جول في مول-ڪيلون | leader_title4 = آئيونائزيشن انرجي | leader_name4 = پهريون: 737.1 ڪلو جول في مول<br>ٻيون: 1753.0 ڪلو جول في مول<br>ٽيون: 3395 ڪلو جول في مول | leader_title5 = گھاٽائي | leader_name5 = 3.1028 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر<br>(ڪمري جي گرميء پد تي) | leader_title6 = ٻاڦ جي گرمي | leader_name6 = 379 ڪلو جول في مول | postal_code_type = | postal_code = | area_code_type = | area_code = | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 58.6934 | subdivision_name3 = VI A (منتقل) | subdivision_name4 = 4 | subdivision_name5 = d-block | subdivision_name6 = Ar, 3d8,4s2 or 3d9 4s1 | established_title1 = معياري دٻا ۽ گرميء پد تي حالت | established_date1 = ٺوس (solid) | established_title2 = ايٽمي ريڊيس | established_date2 = 124 پيڪو ميٽر | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = +2 (عام)، -2، -1، 0، +1، +3، +4 | extinct_title = گھاٽائي | extinct_date = 8.907 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر (20°C) | named_for = ? | demographics_type1 = ٻاڦ جي حرارت | demographics1_title1 = 379 ڪلو جول في مول | demographics_type2 = | demographics2_title1 = | postal2_code_type = | postal2_code = }} '''نڪل''' (Nickel) هڪ ڪيميائي تت آهي. هن جو نشان "Ni" ۽ ايٽمي نمبر "28" آهي. اهو هڪ چانديءَ جيڙو اڇي چمڪندڙ ڌاتو آهي جنهن ۾ ٿوري سون رنگت آهي. نڪل هڪ سخت ۽ نرم منتقلي ڌاتو آهي. خالص نڪل ڪيميائي طور تي رد عمل ڪندڙ آهي، پر وڏا ٽڪرا معياري حالتن ۾ هوا سان رد عمل ڪرڻ ۾ سست هوندا آهن ڇاڪاڻ ته نڪل آڪسائيڊ (NiO) جي هڪ غير فعال پرت مٿاڇري تي ٺهندي آهي جيڪا وڌيڪ سنکنرن کي روڪيندي آهي. تنهن هوندي به، خالص اصلي نڪل زمين جي ڪرسٽ ۾ صرف ٿوري مقدار ۾ ملي ٿو، عام طور تي الٽرامافڪ پٿرن ۾ ۽ وڏن نڪل-لوهه جي ميٽيورائٽس جي اندروني حصي ۾ جيڪي زمين جي ماحول کان ٻاهر آڪسيجن جي سامهون نه آيا هئا.<ref>{{cite book |editor=Anthony, John W. |editor2=Bideaux, Richard A. |editor3=Bladh, Kenneth W. |editor4=Nichols, Monte C. |title= Handbook of Mineralogy|publisher= Mineralogical Society of America|place= Chantilly, Virginia, US|chapter-url=http://www.handbookofmineralogy.org/pdfs/nickel.pdf|chapter=Nickel|isbn=978-0962209703 |volume=I|year=1990}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.mindat.org/min-2895.html|title=Nickel: Nickel mineral information and data|website=Mindat.org|access-date=2016-03-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303184003/http://www.mindat.org/min-2895.html|archive-date=March 3, 2016|url-status=live}}</ref> اهو لوهه جي ميلاپ سان، جيڪو انهن عنصرن جي اصليت جو عڪس آهي، جيئن سپرنووا نيوڪليوسنٿيسس جي مکيه آخري پيداوار، ۾ ملي ٿو. هڪ خيال اهو آهي ته زمين جي ٻاهرين ۽ اندروني ڪور لوهه-نڪل مڪسچر سان ٺهيل آهن.<ref>{{cite journal|last1=Stixrude|first1=Lars|last2=Waserman|first2=Evgeny|last3=Cohen|first3=Ronald|date=November 1997|title=Composition and temperature of Earth's inner core|journal=Journal of Geophysical Research|volume=102|issue=B11|pages=24729–24740|bibcode=1997JGR...10224729S|doi=10.1029/97JB02125|doi-access=}}</ref> نڪل جو استعمال (قدرتي ميٽيورڪ نڪل-لوهه جي مصر جي طور تي) 3500 قبل مسيح ۾ ڳولي لڌو ويو آهي. نڪل کي پهريون ڀيرو سال 1751ع ۾ ايڪسل فريڊرڪ ڪرونسٽيڊٽ پاران الڳ ڪيو ويو ۽ هڪ عنصر جي طور تي درجه بندي ڪيو ويو، جنهن شروعاتي طور تي لاس، هيلسنگ لينڊ، سويڊن جي ڪوبالٽ مائنز ۾، تانبا جي معدنيات طور غلط سمجهيو. عنصر جو نالو جرمن ڏند ڪٿا جي هڪ شرارتي ڪردار، نڪل (پراڻي نڪ سان ملندڙ جلندڙ) مان آيو آهي. نڪل معدنيات، ٽامي جي معدنيات وانگر سائو ٿي سگهي ٿو ۽ "ڪپفرنڪل" (Kupfernickel؛ نڪل جو ٽامو) جي نالي سان سڃاتو ويندو آهي ڇاڪاڻ ته انهن ڪو به ٽامو نه پيدا ڪندا آهن. جيتوڻيڪ زمين جي ڪرسٽ ۾ گهڻا نڪل آڪسائيڊ جي طور تي موجود آهن، اقتصادي طور تي وڌيڪ اهم نڪل معدنيات سلفائيڊ آهن، خاص طور تي پينٽلينڊائيٽ. مکيه پيداواري هنڌن ۾ سولاويسي، انڊونيشيا، سڊبري علائقو، ڪينيڊا (جيڪو موسميات جي اصليت جو سمجهيو ويندو آهي)، پئسفڪ ۾ نيو ڪيليڊونيا، مغربي آسٽريليا، ۽ نورلسڪ، روس شامل آهن. نڪل چئن عنصرن مان هڪ آهي (ٻيا لوهه، ڪوبالٽ ۽ گڊولينيم<ref name="CoeySkumryev19992">{{cite journal|last1=Coey|first1=J. M. D.|last2=Skumryev|first2=V.|last3=Gallagher|first3=K.|year=1999|title=Rare-earth metals: Is gadolinium really ferromagnetic?|journal=Nature|volume=401|issue=6748|pages=35–36|bibcode=1999Natur.401...35C|doi=10.1038/43363}}</ref> آهن) جيڪي ڪمري جي حرارت تي فيرومگنيٽڪ آهن. جزوي طور تي نڪل تي ٻڌل النيڪو مستقل مقناطيس لوهه تي ٻڌل مستقل مقناطيس ۽ نادر زمين جي مقناطيس جي وچ ۾ وچولي طاقت جا آهن. ڌاتو خاص طور تي مصر ۽ سنکنرن جي مزاحمتي پليٽنگ ۾ استعمال ٿيندو آهي. دنيا جي پيداوار جو تقريباً %68 اسٽينلیس سٹیل ۾ استعمال ٿيندو آهي. %10 وڌيڪ نڪل تي ٻڌل ۽ ٽامي تي ٻڌل مصر لاءِ استعمال ڪيو ويندو آهي. %9 پليٽنگ لاءِ استعمال ڪيو ويندو آهي. %7 اسٽيل جي مصر لاءِ استعمال ڪيو ويندو آهي. %3 فاؤنڊيريز ۾ استعمال ڪيو ويندو آهي ۽ %4 ٻين ايپليڪيشنن ۾ استعمال ڪيو ويندو آهي جهڙوڪ ريچارج ايبل بيٽرين ۾،<ref name="Nickel Use In Society2">{{Cite web|url=https://nickelinstitute.org/en/about-nickel-and-its-applications/nickel-in-batteries/|title=Nickel in Batteries|website=Nickel Institute|archive-url=https://web.archive.org/web/20170921000402/https://www.nickelinstitute.org/NickelUseInSociety/AboutNickel/FirstAndEndUsesofNickel.aspx|archive-date=September 21, 2017|url-status=live}}</ref> جن ۾ برقي گاڏين (EVs) شامل آهن.<ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/timtreadgold/2019/08/11/gold-is-hot-but-nickel-is-hotter-as-demand-grows-for-batteries-in-electric-vehicles/|title=Gold Is Hot But Nickel Is Hotter As Demand Grows For Batteries In Electric Vehicles|last=Treadgold|first=Tim|website=Forbes|access-date=2020-10-14}}</ref> نڪل کي سڪن ۾ وڏي پيماني تي استعمال ڪيو ويندو آهي، جيتوڻيڪ نڪل پليٽ ٿيل شيون ڪڏهن ڪڏهن نڪل الرجي کي جنم ڏين ٿيون. هڪ مرڪب جي طور تي، نڪل ۾ ڪيترائي خاص ڪيميائي پيداوار جا استعمال آهن، جهڙوڪ هائيڊروجنيشن لاءِ هڪ ڪيٽالسٽ، ريچارج ايبل بيٽرين لاءِ ڪيٿوڊ، رنگ ۽ ڌاتو جي مٿاڇري جي (treatment) شامل آهن.<ref>{{Cite web|url=https://nickelinstitute.org/media/2298/ni-compounds-2015-v12-final.pdf|title=Nickel Compounds|website=Nickel Institute|archive-url=https://web.archive.org/web/20180831002419/https://nickelinstitute.org/~/media/Files/MediaCenter/NiCompounds/NI%20Compounds%202015%20v12%20FINAL.ashx?la=en|archive-date=2018-08-31|url-status=live}}</ref> نڪل ڪجهه مائڪروجنزمن ۽ ٻوٽن لاءِ هڪ ضروري غذائيت آهي جن ۾ نڪل سان گڏ اينزائمز هڪ فعال سائيٽ طور تي آهن. ==طبيعي خاصيتون== ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:نڪل گروپ]] 3tuzpdidzrxnufn1my25tg62ss7dgkz 0 82541 319118 315829 2025-06-12T13:28:20Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319118 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Krypton_discharge_tube.jpg |image_caption = هڪ ڪرپٽن سان ڀريل ڊسچارج ٽيوب جنهن ۾ ڪرپٽن اڇي رنگ ۾ چمڪي رهيو آهي. | subdivision_type = حالت (STP تي) | subdivision_name = گئس | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 36 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = '''8 18 8 2''' | seat_type = وجود | seat = شروع کان (primordial) | seat1_type = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | seat1 = 3.00 (پالنگ اسڪيل) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = (115.78°K) (-115.78°C) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = (119.93°K) (153.41°C-) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 1.64 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 9.08 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 20.95 جول في مول.ڪيلون | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 83.8 | subdivision_name3 = 18 (نوبل گئس) | subdivision_name4 = 4 | subdivision_name5 = p-block | subdivision_name6 = [[آرگون|Ar]] 3d¹⁰ 4s² 4p⁶ | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 116 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = پهرين:1350.8<br>ٻئي:2350.4<br>ٽئي:3565 | established_title3 = آڪسسڊيشن نمبر | established_date3 = عام: +2, +1 | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date =3.749 گرام في ليٽر<br>2.413 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر<br> (پگھرائڻ جي نقطي تي مائع حالت ۾) | name = ڪرپٽون | official_name = Krypton | native_name = <small>₃₆</small>Kr | government_type = | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | image_blank_emblem = File:Krypton.svg | blank_emblem_type = نشان }} '''ڪرپٽون''' (Krypton؛ قديم يوناني لفظ κρυπτός، ڪرپٽوس يعني 'لڪيل' مان) هڪ ڪيميائي عنصر آهي، جن جو نشان '''Kr''' ۽ ايٽمي نمبر '''36''' آهي. اها هڪ بي رنگ ۽ بوءِ کان پاڪ نوبل گئس آهي. اها فضا ۾ تمام ٿوري مقدار ۾ هوندي آهي. اها اڪثر ڪري فلوريسينٽ ليمپ ۾ ٻين ناياب گئسن سان گڏ استعمال ٿيندي آهي. ڪرپٽون ڪابه ڪيميائي رد عمل نه ڪندي آهي، ڇو ته هن جي آخري مدار ۾ ڪو به ردعمل وارو اليڪٽران نه هوندو آهي. ڪرپٽون، ٻين نوبل گيسن وانگر، روشني ۽ فوٽوگرافي ۾ استعمال ٿيندو آهي. ڪرپٽون جي روشني ۾ ڪيتريون ئي اسپيڪٽرل لائينون آهن ۽ ڪرپٽون پلازما روشن، اعليٰ طاقت وارن گيس ليزرن (ڪرپٽن آئن ۽ ايڪسائيمر ليزر) ۾ ڪارآمد آهي، جن مان هر هڪ اسپيڪٽرل لائن کي گونجندو ۽ وڌائيندو آهي. ڪرپٽون فلورائيڊ هڪ مفيد ليزر ميڊيم پڻ ٺاهيندو آهي. 1960 ۾، بين الاقوامي وزن ۽ ماپ جي بيورو ميٽر کي خلا ۾ خارج ٿيندڙ روشني جي 1,650,763.73 طول موج (Wavelength) طور تي بيان ڪيو جيڪو آئسوٽوپ ڪرپٽن-86 ۾ 2p10 ۽ 5d5 سطحن جي وچ ۾ اليڪٽران جي منتقلي دوران خارج ٿيندڙ روشني جي طول موج هئي.<ref>{{cite web|url=http://www.bipm.org/en/measurement-units/history-si/evolution-metre.html|title=The BIPM and the evolution of the definition of the metre|date=2014-07-26|publisher=Bureau International des Poids et Mesures|access-date=2016-06-23}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.nist.gov/pml/div683/museum-timeline.cfm|title=Time Line for the Definition of the Meter|last=Penzes|first=William B.|date=2009-01-08|publisher=National Institute of Standards and Technology|archive-url=https://web.archive.org/web/20160812132330/http://nist.gov/pml/div683/museum-timeline.cfm|archive-date=2016-08-12|access-date=2016-06-23|url-status=dead}}</ref> ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:نوبل گيسون]] bq9qush46jo9avc0csoy5b8hia2lptg 0 82543 319162 314353 2025-06-12T15:15:26Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319162 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت، ميگنيز (Mn)}} {{Distinguish|text=[[مئگنيشيئم]] ''(Mg)''|ميگنيشيئم}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Manganese_electrolytic_and_1cm3_cube.jpg | image_alt = | image_caption = | subdivision_type = نشان | subdivision_name= Mn | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 25 | established_title = هر مدار ۾ اليڪٽرانن تعداد | established_date = 2 8 13 2 | seat_type = ٻاڦ جي حرارت (في مول) | seat_name = 577.5 ڪلو جول | seat1_type = ايٽمي ريڊيس | seat1 = 127 پيڪو ميٽر | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = 2334°K 2061°C | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = 1519°K 1246°C | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت (في مول) | leader_name2 = 12.91 ڪلو جول | leader_title3 = مولر گرمي جي گنجائش | leader_name3 = 26.32 جول في مول-ڪيلون | leader_title4 = آئيونائزيشن انرجي (في مول) | leader_name4 = پهريون: 717.3 ڪلو جول، بيون: 1509.0 ڪلو جول، ٽيون: 3248 ڪلو جول | leader_title5 = ٻاڦ جي حرارت (في مول) | leader_name5 = 7.192 | leader_title6 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name6 = 379 ڪلو جول في مول | postal_code_type = | postal_code = | area_code_type = | area_code = | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) a.m.u. | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 54.938 | subdivision_name3 = VII A (منتقلي تت) | subdivision_name4 = 4 | subdivision_name5 = d-block | subdivision_name6 = 3d5 4s2 [[آرگون|Ar]] | established_title1 = معياري دٻا ۽ گرميء پد تي حالت | established_date1 = ٺوس (solid) | established_title2 = ايٽمي ريڊيس | established_date2 = 124 پيڪو ميٽر | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = +2 (عام طور)،+4، +7،−3،−2،−1، 0،+1،+3،+5،+6 | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date = 7.476 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر | named_for = ? | demographics_type1 = ٻاڦ جي حرارت (في مول) | demographics1_title1 = 221 ڪلو جول | demographics_type2 = | demographics2_title1 = | postal2_code_type = | postal2_code = }} '''مينگنيز''' (Manganese) هڪ ڪيميائي تت آهي، جن جو نشان "Mn" ۽ ايٽمي نمبر "25" آهي. اهو هڪ سخت، ڀُرندڙ، چاندي جي رنگ جو ڌاتو آهي. اهو اڪثر ڪري معدنيات ۾ لوهه سان ميلاپ ۾ ملي ٿو. مينگنيز کي پهريون ڀيرو 1770ع جي ڏهاڪي ۾ الڳ ڪيو ويو، اها هڪ منتقلي ڌاتو <small>(Transition Element)</small> آهي. صنعتي مصرن ۾ هن جي گهڻ رخي استعمال، خاص طور تي اسٽيل (Stainless Steel) ۾، هن جي مڪسنگ، اسٽيل جي طاقت، ڪم ​​ڪرڻ جي صلاحيت ۽ مزاحمت کي بهتر بڻائي ٿو. مينگنيز آڪسائيڊ کي هڪ آڪسائيڊائزنگ ايجنٽ طور استعمال ڪيو ويندو آهي ۽ هن کان سواء رٻڙ ۾ شامل ڪرڻ لاء، شيشو ٺاهڻ لاء ۽ ڀاڻ ۽ سيرامڪس ۾ پڻ استعمال ڪيو ويندو آهي. مينگنيز سلفيٽ کي فصلن ۾ فنگي جي ختم ڪرڻ لاء فنگيسائيڊ طور به استعمال ڪري سگهجي ٿو. مينگنيز انساني غذا جو پڻ هڪ ضروري جزو آهي. اهو غذا جي وڏي نيوٽريئنٽ (macronutrient) جي ميٽابولزم، هڏن جي ٺهڻ ۽ آزاد ريڊيڪل جي دفاعي نظام ۾ اهم آهي. اهو ڪيترن ئي پروٽين ۽ اينزائمز ۾ هڪ اهم جزو آهي. اهو گهڻو ڪري هڏن ۾ ملي ٿو، پر جگر، بکين ۽ دماغ ۾ پڻ ملي ٿو. انساني دماغ ۾، اها مينگنيز ميٽالوپروٽين سان ڳنڍيل آهي، جيڪو ايسٽروسائٽس ۾ گلوٽامن جي سنٿيسس لاء سڀ کان وڌيڪ قابل ذڪر آهي . ليبارٽرين ۾ هن جو هڪ ڊيپ واڱڻائي لوڻ، پوٽاشيم پرمينگيٽ جي صورت ۾ استعمال ڪيو ويندو آهي. اهو ڪجهه اينزائمز جي فعال جڳهن تي ٿئي ٿو.<ref>{{cite book|title=Metallomics and the Cell|last1=Roth|first1=Jerome|last2=Ponzoni|first2=Silvia|last3=Aschner|first3=Michael|date=2013|publisher=Springer|isbn=978-94-007-5560-4|editor1-last=Banci|editor1-first=Lucia|series=Metal Ions in Life Sciences|volume=12|pages=169–201|chapter=Manganese Homeostasis and Transport|doi=10.1007/978-94-007-5561-1_6|pmc=6542352|pmid=23595673}} Electronic-book {{ISBN|978-94-007-5561-1}}.</ref> هڪ اهم ڪم هن جو آڪسيجن سان گڏ (Mn-O) ڪلستر آهي، جيڪو ٻوٽن ۾، آڪسيجن جي ٺاهڻ ۾، آڪسيجن وڌائڻدڙ طور ڪم ڪري ٿو. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:مينگينيز گروپ]] 0de99ud9r6ouf5ahxa7epbn7q84o743 0 82548 319112 318978 2025-06-12T13:18:08Z Ibne maryam 17680 /* ٻاهريان ڳنڍڻا */ 319112 wikitext text/x-wiki {{Short description|none}} اڄا تائين 118 '''ڪيميائي عنصرن''' (Chemical Elements) جي سڃاڻپ ڪئي وئي آهي ۽ پيور ۽ اپلائيڊ ڪيمسٽري جي بين الاقوامي يونين (IUPAC) طرفان سرڪاري طور تي انهن کي نالا ڏنا ويا آهن. هڪ ڪيميائي عنصر، جنهن کي اڪثر ڪري صرف هڪ عنصر سڏيو ويندو آهي، هڪ قسم جو ايٽم آهي جنهن جي ايٽمي مرڪز ۾ پروٽان جو هڪ مخصوص تعداد هوندو آهي، جن کي ايٽمي نمبر (Z) چئبو آهي.<ref>{{GoldBookRef|title=chemical element|file=C01022}}</ref> [[File:Colour_18-col_PT_with_labels.png]] عنصرن جي دوري جدول سڀني 118 عنصرن جي وضاحت جي هڪ بصري شڪل آهي، جن جي تاريخ ۽ اصول جديد ڪيميا جي بنيادي ترقي مان هڪ هئا. اها انهن عنصرن جي ڪيميائي خاصيتن جي لحاظ کان هڪ جدولي ترتيب آهي، جيڪا عام طور تي مڪمل عنصر جي نالن جي جاءِ تي مختصر ڪيميائي علامتون استعمال ڪندي آهي. هيٺ ڏنل فهرست پڻ مفيد آهي. اها فھرست به دوري جدول وانگر، عنصرن کي انهن جي ايٽم ۾ پروٽان جي تعداد جي لحاظ کان منظم ڪري ٿي. اها هن عنصرن ۽ هنن جي ايٽمن جي ٻين خاصيتن، جهڙوڪ ايٽم جي وزن (Atomic Mass)، گھاٽائي ۽ برقي منفيت، جي ڄاڻ پڻ ڏئي ٿي. ==فهرست== {| class="wikitable sortable" style="text-align:right" |- !ايٽمي نمبر (Z) ! نشان ! نالو ! ايٽمي ماس (amu) ! گروپ ! گھاٽائي<br>(g/cm3) ! حالت (STP تي) |- |1 |H |align="right"|[[ھائڊروجن]] |align="left"|1.0080 |1 |align="left"|0.00008988 |align="right"|گئس |- |2 |He |align="right"|[[هيليئم]] |align="left"|4.0026 |18 |align="left"|0.0001785 |align="right"|گئس |- |3 |Li |[[لٿيئم|ليٿيئم]] |align="left"|6.94 |1 |align="left"|0.534 |گئس |- |4 |Be |[[بيريليئم]] |align="left"|9.012 |2 |align="left"|1.85 |سالڊ |- |5 |B |[[بورون]] |align="left"|10.81 |13 |align="left"|2.34 |سالڊ |- |6 |C |[[ڪاربان]] |align="left"|12.011 |14 |align="left"|2.267 |سالڊ |- |7 |N |[[نائٽروجن]] |align="left"|14.007 |15 |align="left"|0.0012506 |گئس |- |8 |O |[[آڪسيجن]] |align="left"|15.999 |16 |align="left"|0.001429 |گئس |- |9 |F |[[فلورين]] |align="left"|18.998 |17 |align="left"|0.001696 |گئس |- |10 |Ne |[[نيون]] |align="left"|20.180 |18 |align="left"|0.0009002 |گئس |- |11 |Na |[[سوڊيئم]] |align="left"|22.990 |1 |align="left"|0.968 |سالڊ |- |12 |Mg |[[ميگنيشيئم]] |align="left"|24.305 |2 |align="left"|1.738 |سالڊ |- |13 |Al |[[ايليومينيم|ايلومينيم]] |align="left"|26.982 |13 |align="left"|2.70 |سالڊ |- |14 |Si |[[سليڪان]] |align="left"|28.085 |14 |align="left"|2.3290 |سالڊ |- |15 |P |[[فاسفورس]] |align="left"|30.974 |15 |align="left"|1.823 |سالڊ |- |16 |S |[[گندرف|سلفر]] |align="left"|32.06 |16 |align="left"|2.07 |سالڊ |- |17 |Cl |[[ڪلورين]] |align="left"|35.45 |17 |align="left"|0.0032 |گئس |- |18 |Ar |[[آرگون]] |align="left"|39.95 |18 |align="left"|0.001784 |گئس |- |19 |K |[[پوٽاشيئم]] |align="left"|39.098 |1 |align="left"|0.89 |سالڊ |- |20 |Ca |[[ڪيلشم|ڪئلشيم]] |align="left"|40.078 |2 |align="left"|1.55 |سالڊ |- |21 |Sc |[[اسڪينڊيئم]] |align="left"|44.956 |3 |align="left"|2.985 |سالڊ |- |22 |Ti |[[ٽائيٽانيئم]] |align="left"|47.867 |4 |align="left"|4.506 |سالڊ |- |23 |V |[[وينئڊيئم]] |align="left"|50.942 |5 |align="left"|6.11 |سالڊ |- |24 |Cr |[[ڪروميئم]] |align="left"|51.996 |6 |align="left"|7.15 |سالڊ |- |25 |Mn |[[مينگانيز]] |align="left"|54.938 |7 |align="left"|7.21 |سالڊ |- |26 |Fe |[[لوھ|آئرن]] |align="left"|55.845 |8 |align="left"|7.874 |سالڊ |- |27 |Co |[[ڪوبالٽ]] |align="left"|58.933 |9 |align="left"|8.90 |سالڊ |- |28 |Ni |[[نڪل]] |align="left"|58.693 |10 |align="left"|8.908 |سالڊ |- |29 |Cu |[[ٽامو|ڪاپر]] |align="left"|63.546 |11 |align="left"|8.96 |سالڊ |- |30 |Zn |[[جست|زنڪ]] |align="left"|65.38 |12 |align="left"|7.14 |سالڊ |- |31 |Ga |[[گئليئم]] |align="left"|69.723 |13 |align="left"|5.91 |سالڊ |- |32 |Ge |[[جرمئنيئم]] |align="left"|72.630 |14 |align="left"|5.323 |سالڊ |- |33 |As |[[آرسينڪ]] |align="left"|74.922 |15 |align="left"|5.727 |سالڊ |- |34 |Se |[[سيلينيم|سيلينيئم]] |align="left"|78.971 |16 |align="left"|4.81 |سالڊ |- |35 |Br |[[برومين]] |align="left"|79.904 |17 |align="left"|3.1028 |مايع |- |36 |Kr |[[ڪرپٽن]] |align="left"|83.798 |18 |align="left"|0.003749 |گئس |- |37 |Rb |[[روبيڊيم]] |align="left"|85.468 |1 |align="left"|1.532 |سالڊ |- |38 |Sr |[[اسٽرونشيئم]] |align="left"|87.62 |2 |align="left"|2.64 |سالڊ |- |39 |Y |[[ايٽريم]] |align="left"|88.906 |3 |align="left"|4.472 |سالڊ |- |40 |Zr |[[زرڪونيئم]] |align="left"|91.224 |4 |align="left"|6.52 |سالڊ |- |41 |Nb |[[نايوبيئم]] |align="left"|92.906 |5 |align="left"|8.57 |سالڊ |- |42 |Mo |[[مولبڊينم]] |align="left"|95.95 |6 |align="left"| 10.28 |سالڊ |- |43 |Tc |[[ٽيڪنيشيئم]] |align="left"|97 |7 |align="left"|11 |<small>^{'''سالڊ (زوال)'''}</small> |- |44 |Ru |[[روٿينيئم]] |align="left"|101.07 |8 |align="left"|12.45 |سالڊ |- |45 |Rh |[[روڊيم|روڊيئم]] |align="left"|102.91 |9 |align="left"|12.41 |سالڊ |- |46 |Pd |[[پلاڊيئم]] |align="left"|106.42 |10 |align="left"|12.023 |سالڊ |- |47 |Ag |[[چاندي|سلور]] |align="left"|107.87 |11 |align="left"|10.49 |سالڊ |- |48 |Cd |[[ڪيڊميئم]] |align="left"|112.41 |12 |align="left"|8.65 |سالڊ |- |49 |In |[[انڊيم|انڊيئم]] |align="left"|114.82 |13 |align="left"|7.31 |سالڊ |- |50 |Sn |[[ٽين|ٽن]] |align="left"|118.71 |14 |align="left"|7.265 |سالڊ |- |51 |Sb |[[اينٽيمني]] |align="left"|121.76 |15 |align="left"|6.697 |سالڊ |- |52 |Te |[[ٽيلريئم|ٽيليوريم]] |align="left"|127.60 |16 |align="left"|6.24 |سالڊ |- |53 |I |[[آيوڊين]] |align="left"|126.90 |17 |align="left"|4.933 |سالڊ |- |54 |Xe |[[زينون]] |align="left"|131.29 |18 |align="left"|0.005894 |گئس |- |55 |Cs |[[سيزيئم]] |align="left"|132.91 |1 |align="left"|1.93 |سالڊ |- |56 |Ba |[[بيريئم]] |align="left"|137.33 |2 |align="left"|3.51 |سالڊ |- |57 |La |[[لنٿانم]] |align="left"|138.91 |<small>''f-block''</small> |align="left"|6.162 |سالڊ |- |58 |Ce |[[سئريئم]] |align="left"|140.12 |<small>''f-block''</small> |align="left"|6.770 |سالڊ |- |59 |Pr |[[پراسيوڊائيميئم]] |align="left"|140.91 |<small>''f-block''</small> |align="left"|6.77 |سالڊ |- |60 |Nd |[[نيوڊائيميئم]] |align="left"|144.24 |<small>''f-block''</small> |align="left"|7.01 |سالڊ |- |61 |Pm |[[پرومئٿيئم]] |align="left"|145 |<small>''f-block''</small> |align="left"|7.26 |سالڊ<small>^{'''(from decay)'''}</small> |- |62 |Sm |[[سماريئم]] |align="left"|150.36 |<small>''f-block''</small> |align="left"|7.52 |سالڊ |- |63 |Eu |[[يورپيئم]] |align="left"|151.96 |<small>''f-block''</small> |align="left"|5.244 |سالڊ |- |64 |Gd |[[گڊوليئم]] |align="left"|157.25 |<small>''f-block''</small> |align="left"|7.90 |سالڊ |- |65 |Tb |[[ٽيربيئم]] |align="left"|158.93 |<small>''f-block''</small> |align="left"|8.23 |سالڊ |- |66 |Dy |[[ڊسپروسيئم]] |align="left"|162.50 |<small>''f-block''</small> |align="left"|8.540 |سالڊ |- |67 |Ho |[[هولميئم]] |align="left"|164.93 |<small>''f-block''</small> |align="left"|8.79 |سالڊ |- |68 |Er |[[اربيئم]] |align="left"|167.26 |<small>''f-block''</small> |align="left"|9.066 |سالڊ |- |69 |Tm |[[ٿوليئم]] |align="left"|168.93 |<small>''f-block''</small> |align="left"|9.32 |سالڊ |- |70 |Yb |[[اٽربيئم]] |align="left"|173.05 |<small>''f-block''</small> |align="left"|6.90 |سالڊ |- |71 |Lu |[[لٽئٽيئم]] |align="left"|174.97 |3 |align="left"|9.841 |سالڊ |- |72 |Hf |[[هئفنيئم]] |align="left"|178.49 |4 |align="left"|13.31 |سالڊ |- |73 |Ta |[[ٽئنٽالم]] |align="left"|180.95 |5 |align="left"|16.69 |سالڊ |- |74 |W |[[ٽنگسٽين|ٽنگسٽن]] |align="left"|183.84 |6 |align="left"|19.25 |سالڊ |- |75 |Re |[[رئنيئم|رينيئم]] |align="left"|186.21 |7 |align="left"|21.02 |سالڊ |- |76 |Os |[[اوسميئم]] |align="left"|190.23 |8 |align="left"|22.59 |سالڊ |- |77 |Ir |[[ايريڊيم|اريڊيئم]] |align="left"|192.22 |9 |align="left"|22.56 |سالڊ |- |78 |Pt |[[پلاٽينيم|پلاٽينيئم]] |align="left"|195.08 |10 |align="left"|21.45 |سالڊ |- |79 |Au |[[سون|گولڊ]] |align="left"|196.97 |11 |align="left"|19.3 |سالڊ |- |80 |Hg |[[پارو|مرڪري]] |align="left"|200.59 |12 |align="left"|13.534 |مايع |- |81 |Tl |[[ٿئليئم]] |align="left"|204.38 |13 |align="left"|11.85 |سالڊ |- |82 |Pb |[[شيھو|ليڊ]] |align="left"|207.2 |14 |align="left"|11.34 |سالڊ |- |83 |Bi |[[بسمٿ]] |align="left"|208.98 |15 |align="left"|9.78 |سالڊ |- |84 |Po |[[پولونيئم]] |align="left"|209 |16 |align="left"|9.196 |سالڊ<small>^{'''(from decay)'''}</small> |- |85 |At |[[ايسٽئٽن]] |align="left"|210 |17 |align="left"|8.91-8.95 |<small>^{'''(unknown phase from decay)'''}</small> |- |86 |Rn |[[ريڊون]] |align="left"|222 |18 |align="left"|0.00973 |گئس<small>^{'''(from decay)'''}</small> |- |87 |Fr |[[فرانسيئم]] |align="left"|223 |1 |align="left"|2.48 |<small>^{'''(unknown phase from decay)'''}</small> |- |88 |Ra |[[ريڊيئم]] |align="left"|226 |2 |align="left"|5.5 |سالڊ<small>^{'''(from decay)'''}</small> |- |89 |Ac |[[ايڪٽينيئم|اڪٽينيئم]] |align="left"|227 |<small>''f-block''</small> |align="left"|10 |سالڊ<small>^{'''(from decay)'''}</small> |- |90 |Th |[[ٿوريئم]] |align="left"|232.04 |<small>''f-block''</small> |align="left"|11.7 |سالڊ |- |91 |Pa |[[پروٽيڪٽينيم]] |align="left"|231.04 |<small>''f-block''</small> |align="left"|15.37 |سالڊ<small>^{'''(from decay)'''}</small> |- |92 |U |[[يورينيئم]] |align="left"|238.03 |<small>''f-block''</small> |align="left"|19.1 |سالڊ |- |93 |Np |[[نيپچونيئم]] |align="left"|237 |<small>''f-block''</small> |align="left"|20.45 |سالڊ<small>^{'''(from decay)'''}</small> |- |94 |Pu |[[پلوٽونيم|پلوٽونيئم]] |align="left"|244 |<small>''f-block''</small> |align="left"|19.85 |سالڊ<small>^{'''(from decay)'''}</small> |- |95 |Am |[[آمريڪيئم]] |align="left"|243 |<small>''f-block''</small> |align="left"|12 |<small>^{'''(synthetic solid )'''}</small> |- |96 |Cm |[[ڪيوريم]] |align="left"|247 |<small>''f-block''</small> |align="left"|13.5 |<small>^{'''(synthetic solid )'''}</small> |- |97 |Bk |[[برڪيليئم]] |align="left"|247 |<small>''f-block''</small> |align="left"|14.78 |<small>^{'''(synthetic solid )'''}</small> |- |98 |Cf |[[ڪيليفورنيم]] |align="left"|251 |<small>''f-block''</small> |align="left"|15.1 |<small>^{'''(synthetic solid )'''}</small> |- |99 |Es |[[آئنسٽائنيئم]] |align="left"|252 |<small>''f-block''</small> |align="left"|8.84 |<small>^{'''(synthetic solid )'''}</small> |- |100 |Fm |[[فرميئم]] |align="left"|257 |<small>''f-block''</small> |align="left"|9.7 |<small>^{'''(synthetic unknown phase)'''}</small> |- |101 |Md |[[مينڊليويم]] |align="left"|258 |<small>''f-block''</small> |align="left"|10.3 |<small>^{'''unknown phase (synthetic)'''}</small> |- |102 |No |[[نوبيليم]] |align="left"|259 |<small>''f-block''</small> |align="left"|9.9 |<small>^{'''unknown phase (synthetic)'''}</small> |- |103 |Lr |[[لارينسيئم]] |align="left"|266 |<small>''f-block''</small> |align="left"|14.4 |<small>^{'''unknown phase (synthetic)'''}</small> |- |104 |Rf |[[رٿرفورڊيم]] |align="left"|267 |<small>''f-block''</small> |align="left"|17 |<small>^{'''unknown phase (synthetic)'''}</small> |- |105 |Db |[[ڊبنيئم]] |align="left"|268 |<small>''f-block''</small> |align="left"|21.6 |<small>^{'''unknown phase (synthetic)'''}</small> |- |106 |Sg |[[شيبورجيئم]] |align="left"|267 |<small>''f-block''</small> |align="left"|23 |<small>^{'''unknown phase (synthetic)'''}</small> |- |107 |Bh |[[بوهريم]] |align="left"|270 |<small>''f-block''</small> |align="left"|26 |<small>^{'''unknown phase (synthetic)'''}</small> |- |108 |Hs |[[هئزيئم]] |align="left"|271 |<small>''f-block''</small> |align="left"|27 |<small>^{'''unknown phase (synthetic)'''}</small> |- |109 |Mt |[[ميٽنريم]] |align="left"|278 |<small>''f-block''</small> |align="left"|27 |<small>^{'''unknown phase (synthetic)'''}</small> |- |110 |Ds |[[ڊرمسٽاڊيم]] |align="left"|281 |<small>''f-block''</small> |align="left"|27 |<small>^{'''unknown phase (synthetic)'''}</small> |- |111 |Rg |[[روئنٽجينيم]] |align="left"|282 |<small>''f-block''</small> |align="left"|22 |<small>^{'''unknown phase (synthetic)'''}</small> |- |112 |Cn |[[ڪوپرنيڪيم]] |align="left"|285 |<small>''f-block''</small> |align="left"|14 |<small>^{'''unknown phase (synthetic)'''}</small> |- |113 |Nh |[[نيهونيئم]] |align="left"|286 |<small>''f-block''</small> |align="left"|16 |<small>^{'''unknown phase (synthetic)'''}</small> |- |114 |Fl |[[فليروويئم]] |align="left"|289 |<small>''f-block''</small> |align="left"|11.4 |<small>^{'''unknown phase (synthetic)'''}</small> |- |115 |Mc |[[ماسڪوويئم]] |align="left"|290 |<small>''f-block''</small> |align="left"|13.5 |<small>^{'''unknown phase (synthetic)'''}</small> |- |116 |Lv |[[ليورموريئم]] |align="left"|293 |<small>''p-block''</small> |align="left"|12.9 |<small>^{'''unknown phase (synthetic)'''}</small> |- |117 |Ts |[[ٽينيسائن]] |align="left"|294 |<small>''p-block''</small> |align="left"|7.1 |<small>^{'''unknown phase (synthetic)'''}</small> |- |118 |Og |[[اوگانيسن]] |align="left"|294 |<small>''f-block''</small> |align="left"|7 |<small>^{'''unknown phase (synthetic)'''}</small> |- |} ==پڻ ڏسو== * [[آئسوٽوپ]] * [[دوري جدول]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== *[http://www.thingsmadethinkable.com/item/atoms.php Atoms made thinkable], an interactive visualisation of the elements allowing physical and chemical properties of the elements to be compared {{Periodic table (navbox)}} {{Navbox periodic table}} [[Category:Lists of chemical elements]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميا]] [[زمرو:طبيعيات]] [[زمرو:فهرستون]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:سائنس-سان لاڳاپيل فهرستون]] ky3ynat6k6t06vmnnaujltl6h6gnx93 0 82595 319128 318155 2025-06-12T13:41:27Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319128 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{good article}} {{distinguish|ريڊون}} {{Infobox settlement | image_skyline = file:radium226.jpg | image_alt = | image_caption = | subdivision_type = علامت | subdivision_name = Ra | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 88 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 18, 32, 18, 8, 2 | seat_type = حالت (STP تي) | seat_name = حالت | seat1_type = وجود | seat1 = شروع کان | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = 2010°K (1737°C) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = 973°K (700°C) | leader_title2 = خاص گرميء گنجائش | leader_name2 = ڪلو جول في مول-ڪيلون | leader_title3 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name3 = 8.5 ڪلو جول في مول | leader_title4 =ٻاڦ جي حرارت | leader_name4 = 113 ڪلو جول في مول | leader_title5 = نالو رکيو ويو | leader_name5 = لاطيني: Radius، معني "شعاع" | leader_title6 = بخاري دٻاء | leader_name6 = 1 atm | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 226 | subdivision_name3 = 2 | subdivision_name4 = 7 | subdivision_name5 = s-block | subdivision_name6 = [[ريڊون|Rn]] 7s2 | established_title1 =ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 221±2 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي | established_date2 = پهري: 509.3 ڪلو جول في مول<br>ٻئي: 979 ڪلو جول في مول | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = +2 (عام) | extinct_title =گھاٽائي (عام گرميء پد تي) | extinct_date = 5.5 گرام في ڪعبي سينٽي | name = ريڊيم | official_name = Radium | native_name = Radium | government_type = منتقلي ڌات | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | seat = سالڊ }} [[File:Radium 226 radiation source 1.jpg|270 px|thumb|ريڊيم-226 تابڪاري جو ذريعو|سرگرمي 3300 بيڪيوريل (3 ڪلو بيڪيوريل)]] '''ريڊيئم''' (Radium) هڪ ڪيميائي تت آهي جن جو نشان "Ra" ۽ ايٽمي نمبر "88" آهي. ريڊيم هڪ ڪيميائي عنصر آهي. ان جو نشان Ra ۽ ايٽمي نمبر 88 آهي. اهو دوراني جدول جي گروپ 2 ۾ ڇهون عنصر آهي. ان کي الڪلين زميني ڌاتو پڻ سڏيو ويندو آهي. خالص ريڊيم چاندي جو اڇو هوندو آهي، پر اهو هوا جي سامهون اچڻ تي نائٽروجن (آڪسيجن جي بدران) سان آساني سان رد عمل ڪري ٿو، ريڊيم نائٽرائڊ (Ra3N2) جي هڪ ڪاري مٿاڇري واري پرت ٺاهيندو آهي. ريڊيم جا سڀئي آئسوٽوپ ريڊيو ايڪٽو آهن، سڀ کان وڌيڪ مستحڪم آئسوٽوپ ريڊيم-226 آهي جنهن جي اڌ زندگي 1,600 سال آهي. جڏهن ريڊيم خراب ٿئي ٿو، اهو آئنائيزنگ تابڪاري کي ضمني پيداوار جي طور تي خارج ڪري ٿو، جيڪو فلوروسينٽ ڪيميڪلز کي متحرڪ ڪري سگهي ٿو ۽ ريڊيوولومينسنس جو سبب بڻجي سگهي ٿو. هن ملڪيت لاءِ، ان جي دريافت کان پوءِ ان کي خود روشن رنگن ۾ وڏي پيماني تي استعمال ڪيو ويو. تابڪاري عنصرن مان جيڪي مقدار ۾ ٿين ٿا، ريڊيم کي خاص طور تي زهريلو سمجهيو ويندو آهي، ۽ اهو ڪارڪينوجينڪ آهي ڇاڪاڻ ته ان جي تابڪاري ۽ ان جي فوري طور تي خراب ٿيندڙ پيداوار ريڊون ۽ هڏن ۾ جمع ٿيڻ جي رجحان جي ڪري. ريڊيم، ريڊيم ڪلورائڊ جي صورت ۾، ميري ۽ پيئر ڪيوري پاران 1898 ۾ جاچيموف ۾ معدنيات مان دريافت ڪيو ويو. انهن يورينائيٽ مان ريڊيم مرڪب ڪڍيو ۽ پنج ڏينهن بعد فرانسيسي اڪيڊمي آف سائنسز ۾ دريافت شايع ڪئي. ريڊيم کي ان جي ڌاتوئي حالت ۾ ميري ڪيوري ۽ اينڊري لوئس ڊيبيرن پاران 1910 ۾ ريڊيم ڪلورائڊ جي اليڪٽرولائيزيشن ذريعي الڳ ڪيو ويو، ۽ جلد ئي بعد ۾ ڌاتو آسٽريا، آمريڪا ۽ بيلجيم ۾ وڏي پيماني تي پيدا ٿيڻ شروع ٿيو. بهرحال، عالمي سطح تي پيدا ٿيندڙ ريڊيم جو مقدار هميشه ٻين عنصرن جي مقابلي ۾ ننڍو رهيو آهي. جڏهن ته، عالمي سطح تي پيدا ٿيندڙ ريڊيم جو مقدار ٻين عنصرن جي مقابلي ۾ هميشه ننڍو رهيو آهي، ۽ 2010 جي ڏهاڪي تائين، ريڊيم جي سالياني پيداوار، خاص طور تي خرچ ٿيل ايٽمي ايندھن مان ڪڍڻ ذريعي، 100 گرام کان گهٽ هئي. فطرت ۾، ريڊيم يورينيم جي معدنيات ۾ هڪ گرام جي ستين حصي جيتري مقدار ۾ ملي ٿو، في ٽن يورينائيٽ، ۽ ٿوريم جي معدنيات ۾ ٽريس مقدار ۾. ريڊيم جاندارن لاءِ ضروري ناهي، ۽ ان جي تابڪاري ۽ ڪيميائي رد عمل صحت تي منفي اثر وجهڻ جو امڪان پيدا ڪن ٿا جڏهن ان کي بايو ڪيميڪل عملن ۾ شامل ڪيو ويندو آهي ڇاڪاڻ ته ان جي ڪيلشيم جي ڪيميائي نقل جي ڪري. 2018 تائين، ايٽمي دوائن کان سواءِ، ريڊيم جو ڪو به تجارتي استعمال ناهي. اڳ ۾، 1910 کان 1970 جي ڏهاڪي تائين، ان کي ريڊيوولومينسنٽ ڊوائيسز لاءِ ريڊيو ايڪٽو ذريعو طور استعمال ڪيو ويندو هو ۽ ان جي علاج واري طاقت لاءِ ريڊيو ايڪٽو ڪوڪري ۾ پڻ. ان جي تقريبن سڀني استعمالن ۾، ريڊيم کي گهٽ خطرناڪ ريڊيوآئسوٽوپس سان تبديل ڪيو ويو آهي، ان جي باقي ڪجهه غير طبي استعمالن مان هڪ ايٽمي ري ايڪٽرن ۾ ايڪٽينيم جي پيداوار آهي. ==تفصيل== ==پڻ ڏسو== * [[آئسوٽوپ]] * [[دوري جدول]] * [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:الڪلائن زميني ڌاتو]] oz5a2u2t8yjjl2szeojkay1me6hmczw 0 82598 319117 318156 2025-06-12T13:27:35Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319117 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Helium_discharge_tube.jpg | image_alt = | image_caption = | subdivision_type = علامت | subdivision_name = Rn | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 86 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2,8,18,32,18,8 | seat_type = حالت (STP تي) | seat_name = حالت | seat1_type = وجود | seat1 = ريڊيم جي زوال کان | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = 211.5°K<br>(61-)°C | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = 202°K<br>C° (-71) | leader_title2 = خاص گرميء گنجائش | leader_name2 = 20.786 ڪلو جول/ مول-K | leader_title3 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name3 = 3.247 ڪلو جول في مول | leader_title4 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name4 = 18.10 ڪلو جول في مول | leader_title5 = نالو رکيو ويو | leader_name5 = ريڊيم سان ورتل | leader_title6 = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | leader_name6 = 2.2 (پالنگ اسڪيل) | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 222 | subdivision_name3 = 18 (نوبل گئس) | subdivision_name4 = 6 | subdivision_name5 = p-block | subdivision_name6 = [[زينون|Xe]] 4f14 5d10 6s2 6p6 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 150 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي | established_date2 = 1037 ڪلو جول في مول | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = +6، ؟، +2 | extinct_title = گھاٽائي (عام گرميء پد تي) | extinct_date = 9.73 گرام في ليٽر | name = ريڊون | official_name = Radon | native_name = Radon | government_type = تابڪار گئس | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | seat = گئس }} '''ريڊون''' (Radon) هڪ ڪيميائي تت آهي. هن جو نشان "Rn" ۽ ايٽمي نمبر (Z) "86" آهي. اها هڪ تابڪار نوبل گئس آهي ۽ رنگ ۽ بوءِ کان پاڪ گئس آهي. ريڊون گئس سال 1899ع ۾ ارنيسٽ رٿرفورڊ ۽ رابرٽ بي پاران دريافت ڪيو ويو هو. ٽن قدرتي طور تي پيدا ٿيندڙ ريڊون آئسوٽوپس مان، صرف هڪ {{sup|222}}Rn هڪ مناسب اڌ زندگي (Half Life)، 3.825 ڏينهن، وارو آهي، جئين تي زمين يا پٿر، جتان هي وجود ۾ ايندو آهي، کان نڪرڻ کانپوء، هن جي اڌ زندگي 3.825 ڏينهن هوندي آهي. ريڊون آئسوٽوپ، {{sup|222}}Rn ريڊيم آئسوٽوپ، جي فوري زوال واري پراڊڪٽ آهي. ريڊون ²²²Rn جو تيزي کان زوال، عدم استحڪام، جنهن جي اڌ زندگي سڀ کان وڌيڪ آهي، ان کي ناياب ترين عنصرن مان هڪ بڻائي ٿي. ريڊون جي وجود جو مختصر دور، جئين تي هن جي سڀ کان مستحڪم آئسوٽوپ، {{sup|222}}Rn جي اڌ زندگي 3.825 ڏينهن آهي، هن کي ناياب عنصرن مان هڪ بڻائي ٿو. ريڊون پنهنجي مختصر اڌ زندگي جي باوجود ڪيترن ئي ارب سالن تائين زمين تي موجود رهندو، ڇاڪاڻ ته اها {{sup|238}}U ۽ {{sup|232}}Th، ٻن ئي جي ودي پيماني تي موجود ريڊيو ايڪٽو نيوڪلائيڊ، جنهن جي اڌ زندگي گهٽ ۾ گهٽ ڪيترائي ارب سال آهي، جي زوال (decay) جي مسلسل عمل دوران پيدا ٿيندا رھندا آھن. ريڊون زوال سان ٻئين ڪيترن ئي مختصر زندگي واري نيوڪلائيڊ جي پيدا ٿين جو هڪ سلسلو شروع ٿئي ٿو، جيڪو آخرڪار شيهي جي مستحڪم آئسوٽوپس، {{sup|206}}Pb تي ختم ٿئي ٿو.<ref name="USPHS902">{{Cite web|url=http://www.bvsde.paho.org/bvstox/i/fulltext/toxprofiles/radon.pdf|title=Toxicological profile for radon|date=December 1990|work=[[Agency for Toxic Substances and Disease Registry]]|publisher=U.S. Public Health Service, In collaboration with U.S. Environmental Protection Agency|archive-url=https://web.archive.org/web/20160415161629/http://www.bvsde.paho.org/bvstox/i/fulltext/toxprofiles/radon.pdf|archive-date=2016-04-15}}</ref> ريڊون جو آئسوٽوپ، {{sup|222}}Rn يورينيم جي نارمل ريڊيو ايڪٽو زوال جي هڪ سلسلي ۾ هڪ مرحلي جي طور تي اهم مقدار ۾ پيدا ٿيندو رهندو آهي، جن کي يورينيم سيريز پڻ چيو ويندو آهي، جن جو زوال آهستي آهستي مختلف قسم جي ريڊيو ايڪٽو نيوڪلائيڊس ۾ ٿئي ٿو ۽ آخرڪار مستحڪم آئسوٽوپ، {{sup|206}}Pb تي ختم ٿيندو آهي. آئسوٽوپ {{sup|232}}Th جي زوال جي سلسلي ۾ هڪ وچولي مرحلي طور معمولي مقدار ۾ ٿئي ٿو، جنهن کي ٿوريم سلسلو پڻ چيو ويندو آهي، جيڪا شيھي جي هڪ مستقل آئسوٽوپ، {{sup|208}}Pb ٽي ختم ٿيندو آهي. وبائي مطالعي ريڊون جي اعلي ڪنسنٽريشن ۽ ڦڦڙن جي ڪينسر جي واقعن جي وچ ۾ هڪ واضح تعلق ڏيکاريو آهي.<ref name="JRR 201922">{{cite journal|last1=Dobrzynski|first1=Ludwik|last2=Fornalski|first2=Krzysztof W.|last3=Reszczyńska|first3=Joanna|date=23 November 2017|title=Meta-analysis of thirty-two case–control and two ecological radon studies of lung cancer|journal=Journal of Radiation Research|volume=59|issue=2|pages=149–163|doi=10.1093/jrr/rrx061|pmc=5950923|pmid=29186473|doi-access=free}}</ref> ==نالو== Under standard conditions, radon is gaseous and can be easily inhaled, posing a health hazard. However, the primary danger comes not from radon itself, but from its decay products, known as radon daughters. These decay products, often existing as single atoms or ions, can attach themselves to airborne dust particles. Although radon is a noble gas and does not adhere to lung tissue (meaning it is often exhaled before decaying), the radon daughters attached to dust are more likely to stick to the lungs. This increases the risk of harm, as the radon daughters can cause damage to lung tissue.<ref>{{cite web |title=Public Health Fact Sheet on Radon&nbsp;— Health and Human Services |publisher=Mass.Gov |url=http://www.mass.gov/eohhs/consumer/community-health/environmental-health/exposure-topics/radiation/radon/public-health-fact-sheet-on-radon.html |access-date=2011-12-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111121032816/http://www.mass.gov/eohhs/consumer/community-health/environmental-health/exposure-topics/radiation/radon/public-health-fact-sheet-on-radon.html |archive-date=2011-11-21}}</ref> Radon and its daughters are, taken together, often the single largest contributor to an individual's [[background radiation]] dose, but due to local differences in geology,<ref name="Kusky">{{cite book |last=Kusky |first=Timothy M. |year=2003 |title=Geological Hazards: A Sourcebook |publisher=Greenwood Press |isbn=9781573564694 |pages=236–239 |url=https://books.google.com/books?id=ZnARN4s-WRkC}}</ref> the level of exposure to radon gas differs by location. A common source of environmental radon is uranium-containing minerals in the ground; it therefore accumulates in subterranean areas such as basements. Radon can also occur in ground water, such as [[Spring (hydrosphere)|spring]] waters and hot springs.<ref>{{cite web |title=Facts about Radon |publisher=Facts about |url=http://www.facts-about.org.uk/science-element-radon.htm |access-date=2008-09-07 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20050222004131/http://www.facts-about.org.uk/science-element-radon.htm |archive-date=2005-02-22}}</ref> Radon trapped in [[permafrost]] may be released by [[climate change | climate-change]]-induced [[Permafrost#Impacts of climate change|thawing of permafrosts]],<ref>{{cite web |url=https://www.cbc.ca/news/canada/north/radon-gas-exposure-permafrost-1.6351615 |title=Thawing permafrost can expose northerners to cancer-causing gas, study says |last1=Lamberink |first1=Liny |date=16 February 2022 |publisher=CBC News |website=cbc.ca |archive-url=https://web.archive.org/web/20220217220621/https://www.cbc.ca/news/canada/north/radon-gas-exposure-permafrost-1.6351615 |archive-date=17 February 2022 |url-status=live |access-date=22 February 2024}}</ref> and radon may also be released into groundwater and the atmosphere following seismic events leading to [[earthquake]]s, which has led to its investigation in the field of [[earthquake prediction]]. It is possible to test for radon in buildings, and to use techniques such as sub-slab depressurization for [[Radon mitigation|mitigation]].<ref name="Baraniuk">{{cite journal |last1=Baraniuk |first1=Chris |title=The race against radon |journal=Knowable Magazine |publisher=Annual Reviews |date=11 May 2022 |doi=10.1146/knowable-051122-1 |doi-broken-date=November 1, 2024 |doi-access=free |url=https://knowablemagazine.org/article/physical-world/2022/race-against-radon |access-date=17 May 2022}}</ref><ref>{{Cite web|date=October 28, 2005 |url=https://semspub.epa.gov/work/09/2099558.pdf |title=Skateland Sub-Slab Depressurization Testing Draft Technical Memorandum |publisher=Environmental Protection Agency}}</ref> [[Epidemiology|Epidemiological]] studies have shown a clear association between breathing high concentrations of radon and incidence of [[lung cancer]]. Radon is a contaminant that affects [[indoor air quality]] worldwide. According to the [[United States Environmental Protection Agency]] (EPA), radon is the second most frequent cause of lung cancer, after cigarette smoking, causing 21,000 lung cancer deaths per year in the United States. About 2,900 of these deaths occur among people who have never smoked. While radon is the second most frequent cause of lung cancer, it is the number one cause among non-smokers, according to EPA policy-oriented estimates. Significant uncertainties exist for the health effects of low-dose exposures.<ref name="JRR 2019">{{cite journal |last1=Dobrzynski |first1=Ludwik |last2=Fornalski |first2=Krzysztof W. |last3=Reszczyńska |first3=Joanna |date=23 November 2017 |title=Meta-analysis of thirty-two case–control and two ecological radon studies of lung cancer |journal=Journal of Radiation Research |doi=10.1093/jrr/rrx061 |doi-access=free |pmid=29186473 |pmc=5950923 |volume=59 |issue=2 |pages=149–163}}</ref> ==پڻ ڏسو== * [[آئسوٽوپ]] * [[دوري جدول]] * [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:نوبل گيسون]] nm26fm8zhsacaw7fqb19inpq0w020jj 0 82604 319122 314896 2025-06-12T13:32:09Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319122 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Xenon_discharge_tube.jpg | image_alt = | image_caption = | subdivision_type = علامت | subdivision_name = Xe | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 54 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2,8,18,18,8 | seat_type = حالت (STP تي) | seat_name = حالت | seat1_type = وجود | seat1 = شروع کان | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = 165.051°K<br> C°(108.099-) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = 161.40°K<br> C​°(111.75-) | leader_title2 = خاص گرميء گنجائش | leader_name2 = 21.01 ڪلو جول/(مول.ڪيلون) | leader_title3 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name3 = 2.27 ڪلو جول في مول | leader_title4 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name4 = 12.64 ڪلو جول في مول | leader_title5 = نالو رکيو ويو | leader_name5 = | leader_title6 = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | leader_name6 = 2.6 (پالنگ اسڪيل) | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 131.29 | subdivision_name3 = 18 (نوبل گئس) | subdivision_name4 = 5 |subdivision_name5 =block-p | subdivision_name6 = [[ڪرپٽن|Kr]] + 4d10 5s2 5p6 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 140±9 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = پهرين:1170.4<br> ٻين: 2046.4 <br> ٽيون:3099.4 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: +8، 0، +6،+4،+2 | extinct_title = گھاٽائي (STP تي) | extinct_date = 5.894 گرام في ليٽر | name = زينون | official_name = Xenon | native_name = <small>₅₄</small>Xe | government_type = نوبل گئس | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | seat = گئس }} '''زينون''' (Xenon) هڪ ڪيميائي تت آهي، ان جو نشان "Xe" ۽ ايٽمي نمبر (Z) "54" آهي. اهو هڪ گهاٽو، بي رنگ ۽ بوءِ کان پاڪ نوبل گيس آهي جيڪو زمين جي ماحول ۾ تمام گهٽ مقدار ۾ ملي ٿو.<ref>{{cite encyclopedia|year=2007|url=http://www.infoplease.com/ce6/sci/A0852881.html|title=Xenon|encyclopedia=Columbia Electronic Encyclopedia|edition=6th|publisher=Columbia University Press|access-date=October 23, 2007}}</ref> جيتوڻيڪ اهو عام طور تي غير رد عمل وارو (inert) آهي، پر ڪجهه رد عملن، جيهڙو کي زينون هيڪسا فلورو پلاٽينيٽ (پهريون نوبل گيس مرڪب جيڪو سنٿيسائز ڪيو ويو) جي ٺاهڻ ۾ ڪيميائي رد عمل کان گذرندو آهي.<ref name="lanl">{{cite web | author = Husted, Robert | author2 = Boorman, Mollie | date = December 15, 2003 | url = http://periodic.lanl.gov/54.shtml | title = Xenon | publisher = [[Los Alamos National Laboratory]], Chemical Division | access-date = September 26, 2007 }}</ref><ref>{{cite book | last = Rabinovich | first = Viktor Abramovich | author2 = Vasserman, A. A. | author3 = Nedostup, V. I. | author4 = Veksler, L. S. | title = Thermophysical properties of neon, argon, krypton, and xenon | journal = Washington | series = National Standard Reference Data Service of the USSR | volume = 10 | date = 1988 | publisher = Hemisphere Publishing Corp. | location = Washington, DC | isbn = 0-89116-675-0 | bibcode = 1988wdch...10.....R }}</ref> زينون فليش ليمپ ۽ آرڪ ليمپ ۾ ۽ سرجري دوران، مريض کي بي هوش ڪرڻ لاء هڪ عام انيسٿيٽڪ طور به استعمال ڪيو ويندو آهي.<ref name="Sanders2">{{cite journal|author=Sanders, Robert D.|author2=Ma, Daqing|author3=Maze, Mervyn|year=2005|title=Xenon: elemental anaesthesia in clinical practice|journal=[[British Medical Bulletin]]|volume=71|issue=1|pages=115–35|doi=10.1093/bmb/ldh034|pmid=15728132|doi-access=free}}</ref> پهرين زائمر ليزر ڊيزائن (Ximer Laser Design) ۾ هڪ ڊائمر زينون ماليڪيول (Xe₂) کي وچولي طور استعمال ڪيو ويو، جڏهن ته ابتدائي ليزر ڊيزائنن ۾ زينون فليش ليمپ کي پمپ طور استعمال ڪيو ويندو هو. زينون کي فرضي ڪمزور رد عمل واري وڏي ذرڙن جي ڳولا<ref name="ball2">{{cite journal|last=Ball|first=Philip|date=May 1, 2002|title=Xenon outs WIMPs|url=http://www.nature.com/news/2002/020429/full/news020429-6.html|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|doi=10.1038/news020429-6|access-date=October 8, 2007}}</ref> ۽ خلائي جهاز ۾ آئن ٿرسٽرز کي اڳ وڌائڻ لاء، پروپيلنٽ طور به استعمال ڪيو ويندو آهي. قدرتي طور تي موجود، زينون جا ست مستحڪم آئسوٽوپس ۽ ٻه ڊگهي عرصي تائين رهندڙ ريڊيو ايڪٽو آئسوٽوپس آهن. 40 کان وڌيڪ غير مستحڪم زينون آئسوٽوپس ريڊيو ايڪٽوپس جي زوال پذيري (decay) مان گذرن ٿا. زينون جي آئسوٽوپن جو هي تناسب شمسي نظام جي شروعاتي تاريخ جي مطالعي لاءِ هڪ اهم اوزار آهي. ريڊيو ايڪٽو زينون-135، آئيوڊين-135 (ايٽمي ڀنج جي پيداوار) جي بيٽا زوال (decay) ذريعي پيدا ٿئي ٿو. اهو ايٽمي ري ايڪٽرن ۾ سڀ کان اهم، پر هڪ مرحلي تي ناپسنديده، نيوٽرانن جو جاذب آهي. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:نوبل گيسون]] ry4mvuhtf3o4mv8olg645cdzoje1g02 0 82623 319133 315261 2025-06-12T13:47:45Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319133 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline =File:Scandium_sublimed_dendritic_and_1cm3_cube.jpg | subdivision_type = حالت (STP تي) | subdivision_name = سالڊ | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 21 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 9, 2 | seat_type = وجود | seat = شروع کان (primordial) | seat1_type = زوال جي تفصيل | seat1 = | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = 3109°K ​(2836°C) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 =(1814°K)(1541°C) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 14.1 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 332.7 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 25.52 جول في مول.ڪيلون | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 44.96 | subdivision_name3 = 3 | subdivision_name4 = 4 | subdivision_name5 = d-block | subdivision_name6 = [[آرگون|Ar]] + 3d1 4s2 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 162 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = پهرين: 633.1 <br>ٻئي: 1235.0<br>ٽئي: 2388.6 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: +3,+1,+2 ۽ 0 | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date = 2.989 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر | name = اسڪينڊيئم | official_name = Scandium | native_name = <small>₂₁</small>Sc | government_type = | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | image_blank_emblem = | blank_emblem_type = نشان }} '''اسڪينڊيئم''' (Scandium) هڪ ڪيميائي تت آهي؛ ان جو نشان '''Sc''' ۽ ايٽمي نمبر '''21''' آهي. اهو هڪ اڇو، چاندي جهڙي چمڪ وارو ڊي-بلاڪ جو ڌاتو عنصر آهي. تاريخي طور تي، هن کي يٽريئم (Yttrium) ۽ بئين لنٿانائيڊ سان گڏ، هڪ نادر زميني عنصر جي طور تي درجه بندي ڪيو ويو آهي.<ref>{{cite web|url=http://www.iupac.org/publications/books/rbook/Red_Book_2005.pdf|title=IUPAC Recommendations, Nomenclature of Inorganic Chemistry|archive-url=https://web.archive.org/web/20080527204340/http://www.iupac.org/publications/books/rbook/Red_Book_2005.pdf|archive-date=2008-05-27}}</ref> اها سال 1879ع ۾ اسڪنيڊينيويا جي يوڪسينائٽ ۽ گڊولينائٽ ڪچڌاتن جي اسپيڪٽرل تجزيي ذريعي دريافت ڪيو ويو.<ref>{{Citation|last1=Samson|first1=Iain M.|title=Scandium|date=2016|encyclopedia=Encyclopedia of Geochemistry: A Comprehensive Reference Source on the Chemistry of the Earth|pages=1–5|editor-last=White|editor-first=William M.|place=Cham|publisher=Springer International Publishing|language=en|doi=10.1007/978-3-319-39193-9_281-1|isbn=978-3-319-39193-9|last2=Chassé|first2=Mathieu}}</ref> اسڪينڊيم يورينيم ۽ ناياب ڌاتن جي مرڪبن جي اڪثر ذخيرن ۾ موجود آهي، پر اهو دنيا جي صرف ڪجهه کاڻن ۾ انهن مان ڪڍيو ويندو آهي. گهٽ دستيابي ۽ هن جي ڌات جي تياري ۾ مشڪلاتن جي ڪري (جيڪا پهريون ڀيرو 1937ع ۾ ڪيو ويو)، اسڪينڊيم جا استعمال 1970ع جي ڏهاڪي تائين ترقي نه ڪيا، جيستائين اسڪينڊيم جا ايلومينيم جي مصرن تي مثبت اثر دريافت ٿيا. اهڙي مصرن ۾ ان جو استعمال ان جو واحد وڏو استعمال رهي ٿو. اسڪينڊيم آڪسائيڊ جو عالمي واپار هر سال 15 کان 20 ٽن تائين آهي.<ref name="USGS2">{{cite web|url=https://pubs.usgs.gov/periodicals/mcs2020/mcs2020-scandium.pdf|title=Mineral Commodity Summaries 2020|website=US Geological Survey Mineral Commodities Summary 2020|publisher=US Geological Survey|access-date=10 February 2020|ref=USGS}}</ref> اسڪينڊيم جي مرڪبن جون خاصيتون ايلومينيم ۽ يٽريم جي وچ ۾ وچولي آهن. ميگنيشيم ۽ اسڪينڊيئم جي وچ ۾ هڪ ترچھو تعلق (diagonal relation) موجود آهي، جهڙوڪ بيريليم ۽ ايلومينيم جي وچ ۾ آهي. گروپ 3 ۾ عنصرن جي ڪيميائي مرڪبن ۾، غالب آڪسيڊيشن حالت +3 آهي. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:لنٿانائيڊ]] 58if3spdgoz1pl3ildnmfvyeyxuze97 319189 319133 2025-06-12T16:53:17Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319189 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline =File:Scandium_sublimed_dendritic_and_1cm3_cube.jpg | subdivision_type = حالت (STP تي) | subdivision_name = سالڊ | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 21 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 9, 2 | seat_type = وجود | seat = شروع کان (primordial) | seat1_type = زوال جي تفصيل | seat1 = | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = 3109°K ​(2836°C) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 =(1814°K)(1541°C) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 14.1 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 332.7 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 25.52 جول في مول.ڪيلون | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 44.96 | subdivision_name3 = 3 | subdivision_name4 = 4 | subdivision_name5 = d-block | subdivision_name6 = [[آرگون|Ar]] + 3d1 4s2 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 162 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = پهرين: 633.1 <br>ٻئي: 1235.0<br>ٽئي: 2388.6 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: +3,+1,+2 ۽ 0 | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date = 2.989 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر | name = اسڪينڊيئم | official_name = Scandium | native_name = <small>₂₁</small>Sc | government_type = | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | image_blank_emblem = | blank_emblem_type = نشان }} '''اسڪينڊيئم''' (Scandium) هڪ ڪيميائي تت آهي؛ ان جو نشان '''Sc''' ۽ ايٽمي نمبر '''21''' آهي. اهو هڪ اڇو، چاندي جهڙي چمڪ وارو ڊي-بلاڪ جو ڌاتو عنصر آهي. تاريخي طور تي، هن کي يٽريئم (Yttrium) ۽ بئين لنٿانائيڊ سان گڏ، هڪ نادر زميني عنصر جي طور تي درجه بندي ڪيو ويو آهي.<ref>{{cite web|url=http://www.iupac.org/publications/books/rbook/Red_Book_2005.pdf|title=IUPAC Recommendations, Nomenclature of Inorganic Chemistry|archive-url=https://web.archive.org/web/20080527204340/http://www.iupac.org/publications/books/rbook/Red_Book_2005.pdf|archive-date=2008-05-27}}</ref> اها سال 1879ع ۾ اسڪنيڊينيويا جي يوڪسينائٽ ۽ گڊولينائٽ ڪچڌاتن جي اسپيڪٽرل تجزيي ذريعي دريافت ڪيو ويو.<ref>{{Citation|last1=Samson|first1=Iain M.|title=Scandium|date=2016|encyclopedia=Encyclopedia of Geochemistry: A Comprehensive Reference Source on the Chemistry of the Earth|pages=1–5|editor-last=White|editor-first=William M.|place=Cham|publisher=Springer International Publishing|language=en|doi=10.1007/978-3-319-39193-9_281-1|isbn=978-3-319-39193-9|last2=Chassé|first2=Mathieu}}</ref> اسڪينڊيم يورينيم ۽ ناياب ڌاتن جي مرڪبن جي اڪثر ذخيرن ۾ موجود آهي، پر اهو دنيا جي صرف ڪجهه کاڻن ۾ انهن مان ڪڍيو ويندو آهي. گهٽ دستيابي ۽ هن جي ڌات جي تياري ۾ مشڪلاتن جي ڪري (جيڪا پهريون ڀيرو 1937ع ۾ ڪيو ويو)، اسڪينڊيم جا استعمال 1970ع جي ڏهاڪي تائين ترقي نه ڪيا، جيستائين اسڪينڊيم جا ايلومينيم جي مصرن تي مثبت اثر دريافت ٿيا. اهڙي مصرن ۾ ان جو استعمال ان جو واحد وڏو استعمال رهي ٿو. اسڪينڊيم آڪسائيڊ جو عالمي واپار هر سال 15 کان 20 ٽن تائين آهي.<ref name="USGS2">{{cite web|url=https://pubs.usgs.gov/periodicals/mcs2020/mcs2020-scandium.pdf|title=Mineral Commodity Summaries 2020|website=US Geological Survey Mineral Commodities Summary 2020|publisher=US Geological Survey|access-date=10 February 2020|ref=USGS}}</ref> اسڪينڊيم جي مرڪبن جون خاصيتون ايلومينيم ۽ يٽريم جي وچ ۾ وچولي آهن. ميگنيشيم ۽ اسڪينڊيئم جي وچ ۾ هڪ ترچھو تعلق (diagonal relation) موجود آهي، جهڙوڪ بيريليم ۽ ايلومينيم جي وچ ۾ آهي. گروپ 3 ۾ عنصرن جي ڪيميائي مرڪبن ۾، غالب آڪسيڊيشن حالت +3 آهي. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:لنٿانائيڊ]] [[زمرو:اسڪينڊيئم گروپ]] qx8boi356bihqo3s8fhhjneoe1neuvk 0 82627 319140 315334 2025-06-12T14:01:11Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319140 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline =File:Titan-crystal_bar.JPG | subdivision_type = حالت (STP تي) | subdivision_name = سالڊ | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 22 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 10, 2 | seat_type = وجود | seat = شروع کان (primordial) | seat1_type = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | seat1 = 1.54 (پالنگ اسڪيل) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = (3560°K) ​(3287°C) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 =(1941°K) (1668°C46) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 14.15 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 425 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 =25.060 جول في مول.ڪيلون | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 47.87 | subdivision_name3 = 4 | subdivision_name4 = 4 | subdivision_name5 = d-block | subdivision_name6 = [[آرگون|Ar]] + 3d2 4s2 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 147 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = پهرين: 658.8<br>ٻئي: 1309.8<br>ٽئي: 2652.5 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: +4، -2، -1، 0، +1، +2، +3 | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date = 4.502 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر | name = ٽائيٽانيئم | official_name = Titanium | native_name = <small>₂₂</small>Ti | government_type = | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | image_blank_emblem = | blank_emblem_type = نشان }} '''ٽائيٽانيئم''' (Titanium) هڪ ڪيميائي تت آهي؛ هن جو نشان '''Ti''' ۽ ايٽمي نمبر '''22''' آهي. اهو فطرت ۾ صرف هڪ آڪسائيڊ جي طور تي ملي ٿو. ان کي چاندي رنگ واري، گهٽ گھاٽائي ۽ اعلي مضبوطي واري هڪ چمڪندڙ منتقلي ڌاتو پيدا ڪرڻ لاءِ گهٽائي <small>(reduced)</small> سگهجي ٿو، جيڪا سمنڊ جي پاڻي، شاھي پاڻي (<small>aqua regia</small>) ۽ ڪلورين ۾ سنکنرن جي مزاحمت ڪندڙ (<small>antirusting</small>) طور بهترين آهي. ٽائيٽانيئم سال 1791ع ۾ وليم گريگور پاران دريافت ڪيو ويو ۽ هن جو نالو يوناني ڏند ڪٿائن جي ڪردار ٽائيٽن جي نالي تي رکيو ويو. هي عنصر ڪيترن ئي معدنيات، خاص طور تي روٽائل ۽ ايلمينائيٽ، ۾ ٿئي ٿو، جيڪي زمين جي ڪرسٽ ۽ ليٿوسفيئر ۾ وڏي پيماني تي ورهايل آهن. اهو تقريبن سڀني جاندار شين ۾، انهي سان گڏ پاڻي، پٿر ۽ مٽي جي جسمن ۾ ملي ٿو. ڌاتو ڪرول ۽ هنٽر عملن ذريعي ان جي مکيه معدنيات مان ڪڍيو ويندو آهي. سڀ کان عام مرڪب، ٽائيٽينيم ڊاءِ آڪسائيڊ (TiO₂)، هڪ مشهور فوٽو ڪيٽيلسٽ آهي ۽ اڇي رنگن جي تياري ۾ استعمال ٿيندو آهي.<ref name="HistoryAndUse2">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=yb9xTj72vNAC|title=The History and Use of Our Earth's Chemical Elements: A Reference Guide|last=Krebs|first=Robert E.|publisher=Greenwood Press|year=2006|isbn=978-0-313-33438-2|edition=2nd|location=[[Westport, CT]]}}</ref> ٻين مرڪبن ۾ ٽائيٽينيم ٽيٽرا ڪلورائڊ (TiCl₄)، جيڪو دونھين جي اسڪرين ۽ ڪيٽيلسٽ جو هڪ جزو آهي، ۽ ٽائيٽينيم ٽرائڪلورائڊ (TiCl₃) جيڪو پولي پروپيلين جي پيداوار ۾ ڪيٽيلسٽ طور استعمال ٿيندو آهي، شامل آهن. ٽائيٽينيم کي لوھ، ايلومينيم، وينڊيم ۽ موليبڊينم سان ملايو وڃي ٿو، ۽ نتيجي ۾ ٺھيل ٽائٽينيم مصر مضبوط، ھلڪو وزن ۽ ورسٽائل آھن. ايپليڪيشنون جن ۾ ايرو اسپيس، فوجي سامان، صنعتي عمل، آٽوميٽو، زراعت، راندين جو سامان، زيور ۽ اليڪٽرانڪس شامل آھن. ٽائيٽينيم کي سڀ کان وڌيڪ بايو مطابقت رکندڙ ڌاتو مان ھڪڙو پڻ سمجهيو ويندو آھي. جيڪو طبي ايپليڪيشنن، بشمول مصنوعي عضوا، آرٿوپيڊڪ ۽ ڏندن جي امپلانٽس ۽ جراحي آلات، جي ھڪڙي حد تائين پھچائي ٿو.<ref name="Medical University 2022 v6362">{{cite web|url=https://phys.org/news/2022-05-exploring-titanium-implants-remarkable-biocompatibility.html|title=Exploring what gives titanium implants their remarkable biocompatibility|last1=Medical|first1=Tokyo|last2=University|first2=Dental|date=2022-05-24|website=Phys.org|access-date=2024-05-02}}</ref> ڌات جون ٻہ سڀ کان وڌيڪ مفيد خاصيتون سنکنرن جي مزاحمت ۽ هن جي گهٽ گھاٽائي جي مقابلي ۾ مضبوطي جو تناسب آهن، جيڪو ڪنهن به ٻئي ڌاتو عنصر کان وڌيڪ آهن.<ref>{{harvnb|Donachie|1988|p=11}}</ref> خالص حالت ۾، ٽائيٽينيم، گهٽ گھاٽائي سان گڏ، اسٽيل وانگر مضبوط هوندو آهي.<ref name="Barksdale1968p7382">{{harvnb|Barksdale|1968|p=738}}</ref> هن عنصر جي ٻه ايلوٽروپڪ شڪلون ۽ پنج قدرتي طور تي پيدا ٿيندڙ آئسوٽوپ {{sup|46}}Ti کان {{sup|50}}Ti تائين آهن، جنهن ۾ {{sup|48}}Ti سڀ کان وڌيڪ مقدار (%73.8) ۾ موجود آهي.<ref name="EnvChem2">{{cite web|url=http://environmentalchemistry.com/yogi/periodic/Ti-pg2.html#Nuclides|title=Periodic Table of Elements: Ti – Titanium|author=Barbalace, Kenneth L.|year=2006|access-date=26 December 2006}}</ref> ==تفصيل== ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:ٽائيٽينيم گروپ]] hp1najvtkxj583w6manvcl23goeuugk 0 82628 319145 315366 2025-06-12T14:07:24Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319145 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Vanadium_crystal_bar_and_1cm3_cube.jpg | subdivision_type = حالت (STP تي) | subdivision_name = سالڊ | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 23 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 11, 2 | seat_type = وجود | seat = شروع کان (primordial) | seat1_type = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | seat1 = 1.63 (پالنگ اسڪيل) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = (3680°K) (3407°C) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = (2183°K) (1910°C) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 =21.5 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 444 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 =24.89 جول في مول.ڪيلون | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 50.94 | subdivision_name3 = 5 | subdivision_name4 = 4 | subdivision_name5 = d-block | subdivision_name6 = [[آرگون|Ar]] + 3d3 4s2 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 134 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = پهرين: 650.9<br>ٻئي: 1414<br>ٽئي: 2830 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: +5,−3,−1, 0,+1,+2,+3,+4 | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date =6.099 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر | name = وينئڊيئم | official_name = Vanadium | native_name = <small>₂₃</small>V | government_type = | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | image_blank_emblem = | blank_emblem_type = نشان }} '''وينئڊيئم''' (Vanadium) هڪ ڪيميائي تت آهي؛ هن جو نشان '''V''' ۽ ايٽمي نمبر '''23''' آهي. اهو هڪ سخت، سرمئي لچڪدار منتقلي ڌاتو آهي. خالص ڌاتو فطرت ۾ تمام گهٽ ملي ٿو، پر هڪ ڀيرو مصنوعي طور تي الڳ ٿيڻ کان پوءِ، آڪسائيڊ پرت جي ٺهڻ سان خالص ڌاتو کي وڌيڪ آڪسيڊيشن جي خلاف ڪجهه حد تائين مستحڪم ٿي ويندو آهي. اسپيني-ميڪسيڪن سائنسدان اينڊريس مينوئل ڊيل ريو 1801ع ۾ هڪ نئين ليڊ بيئرنگ معدنيات جو تجزيو ڪندي وينڊيم جا مرڪب دريافت ڪيا جنهن کي هن "براؤن ليڊ" سڏيو. جيتوڻيڪ هن شروعات ۾ اهو سمجهيو ته ان جون خاصيتون هڪ نئين عنصر جي موجودگي جي ڪري آهن، بعد ۾ هن کي فرانسيسي ڪيمسٽ هپولائيٽ وڪٽر ڪوليٽ-ڊيسڪوٽلز طرفان غلط طور قائل ڪيو ويو ته عنصر صرف ڪروميم آهي. پوءِ 1830ع ۾، نيلس گبريل سيفسٽروم وينڊيم جا ڪلورائڊ پيدا ڪيا، اهڙي طرح ثابت ڪيو ته هڪ نئون عنصر موجود آهي ۽ ان کي خوبصورتي ۽ زرخيزي جي ديوي، وينڊيس (فريجا) جي نالي تي "وينئڊيئم" جو نالو ڏنو. اهو نالو وينڊيم مرڪبن ۾ موجود رنگن جي وسيع رينج تي ٻڌل هو. ڊيل ريو جي ليڊ معدنيات کي آخرڪار ان جي وينڊيم مواد جي ڪري وينڊينائيٽ جو نالو ڏنو ويو. 1867ع ۾، هينري اينفيلڊ روسڪو خالص عنصر حاصل ڪيو. وينڊيم قدرتي طور تي تقريبن 65 معدنيات ۽ فوسل فيول جي ذخيرن ۾ ملي ٿو. اهو چين ۽ روس ۾ اسٽيل سميلٽر سليگ مان پيدا ڪيو ويندو آهي. ٻيا ملڪ ان کي يا ته سڌو سنئون ميگنيٽائٽ، ڳري تيل جي فلو ڊسٽ، يا يورينيم مائننگ جي ضمني پيداوار جي طور تي پيدا ڪن ٿا. اهو بنيادي طور تي خاص اسٽيل مصر جهڙوڪ تيز رفتار ٽول اسٽيل ۽ ڪجهه ايلومينيم مصر پيدا ڪرڻ لاءِ استعمال ڪيو ويندو آهي. سڀ کان اهم صنعتي وينڊيم مرڪب، وينڊيم پينٽا آڪسائيڊ (V3O5)، گندرف جي تيزاب جي پيداوار لاءِ ڪيٽالسٽ طور استعمال ڪيو ويندو آهي. توانائي جي اسٽوريج لاءِ وينڊيم ريڊوڪس بيٽري مستقبل ۾ هڪ اهم استعمال ٿي سگهي ٿي. وينڊيم آئن جي وڏي مقدار ڪجھ جاندارن ۾، ممڪن طور تي زهر جي طور ملي ٿي. وينڊيم جي آڪسائيڊ ۽ هن جي ڪجهه ٻين لوڻي مرڪب ۾ وچولي زهر آهي. خاص طور تي سمنڊ ۾، وينڊيم ڪجهه زندگي جي شڪلن، جهڙوڪ ڪجهه سامونڊي الجي جو وينڊيم بروموپيرواوڪسيڊيز، پاران اينزائمز جي هڪ فعال مرڪز طور استعمال ڪيو ويندو آهي. ==تاريخ== ==خاصيتون== ==ڪيميائي مرڪب== ==موجودگي== [[File:Vanadinite, goethite(2).jpg|thumb|وينئڊينائٽ]] ڌاتو وينڊيم فطرت ۾ ناياب آهي (جيڪو اصلي وينڊيم جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو)، ڪوليما آتش فشان، ميڪسيڪو جي فومرولز ۾ مليو آهي، <ref>{{cite journal|author1=Ostrooumov, M.|author2=Taran, Y.|year=2015|title=Discovery of Native Vanadium, a New Mineral from the Colima Volcano, State of Colima (Mexico)|url=https://www.uhu.es/fexp/sem2015/arc/macla/macla_20_109-110.pdf|journal=Revista de la Sociedad Española de Mineralogía|volume=20|pages=109–110|archive-url=https://web.archive.org/web/20230207070847/https://www.uhu.es/fexp/sem2015/arc/macla/macla_20_109-110.pdf|archive-date=7 February 2023|access-date=7 February 2023|url-status=live}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.mindat.org/min-43604.html|title=Vanadium: Vanadium mineral information and data|website=Mindat.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20210716205934/https://www.mindat.org/min-43604.html|archive-date=16 July 2021|access-date=2016-03-02|url-status=live}}</ref> پر وينڊيم جا مرڪب قدرتي طور تي تقريبن 65 مختلف معدنيات ۾ ملن ٿا. وينڊيم 1896ع ۾ خاص اسٽيل جي تياري ۾ استعمال ٿيڻ شروع ٿيو. ان وقت، وينڊيم معدنيات جا تمام گهٽ ذخيرا معلوم هئا. سال 1899ع ۽ 1906ع جي وچ ۾، مکيه ذخيرا استعمال ڪيا ويا جيڪي اسپين جي باداجوز جون کاڻيون هيون. انهن کاڻين مان واناڊينائيٽ ڪڍيو ويو.<ref>{{Cite book|title=Construyendo la Tabla Periódica|last=Calvo Rebollar|first=Miguel|publisher=Prames|year=2019|isbn=978-84-8321-908-9|location=Zaragoza, Spain|pages=161–165|language=es|trans-title=Building the Periodic Table}}</ref> 20هين صدي جي شروعات ۾، جنين، سيرو ڊي پاسڪو، پيرو (هاڻي ميناس راگرا وينڊيم کان) جي ويجهو وينڊيم معدنيات جو هڪ وڏو ذخيرو دريافت ڪيو ويو.<ref>{{cite journal |last1=Hillebrand |first1=W. F. |year=1907 |title=The Vanadium Sulphide, Patronite, and ITS Mineral Associates from Minasragra, Peru |url=https://zenodo.org/record/1450154 |url-status=live |journal=Journal of the American Chemical Society |volume=29 |issue=7 |pages=1019–1029 |doi=10.1021/ja01961a006 |bibcode=1907JAChS..29.1019H |archive-url=https://web.archive.org/web/20210911093143/https://zenodo.org/record/1450154 |archive-date=11 September 2021 |access-date=6 September 2020}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Hewett |first1=F. |year=1906 |title=A New Occurrence of Vanadium in Peru |journal=The Engineering and Mining Journal |volume=82 |issue=9 |pages=385}}</ref><ref name="scielo">{{cite journal |last1=Steinberg |first1=W.S. |last2=Geyser |first2=W. |last3=Nell |first3=J. |year=2011 |title=The history and development of the pyrometallurgical processes at Evraz Highveld Steel & Vanadium |url=http://www.scielo.org.za/pdf/jsaimm/v111n10/v111n10a09.pdf |url-status=live |journal=The Journal of the Southern African Institute of Mining and Metallurgy |volume=111 |pages=705–710 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210911093146/http://www.scielo.org.za/pdf/jsaimm/v111n10/v111n10a09.pdf |archive-date=11 September 2021 |access-date=17 December 2018}}</ref> ڪيترن سالن تائين هي پيٽرونائيٽ (VS₄) ذخيرو وينڊيم معدنيات لاءِ اقتصادي طور تي هڪ اهم ذريعو هو.<ref>{{cite web|url=https://www.mindat.org/min-3131.html|title=mineralogical data about Patrónite|publisher=mindata.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20210430004309/https://www.mindat.org/min-3131.html|archive-date=30 April 2021|access-date=19 January 2009|url-status=live}}</ref> 1920ع ۾ دنيا جي پيداوار جو تقريباً ٻه ٽيون حصو پيرو جي کاڻ مان فراهم ڪيو ويندو هو.<ref>{{cite journal|last1=Allen|first1=M. A.|last2=Butler|first2=G. M.|date=1921|title=Vanadium|url=https://repository.arizona.edu/bitstream/handle/10150/630042/b-115_vanadium.pdf|journal=University of Arizona|archive-url=https://web.archive.org/web/20210427182032/https://repository.arizona.edu/bitstream/handle/10150/630042/b-115_vanadium.pdf|archive-date=27 April 2021|access-date=20 January 2020|url-status=live}}</ref> 1910ع ۽ 1920ع جي ڏهاڪي ۾ ڪارنوٽائٽ ({{nowrap|K₂(UO₂)₂(VO₄)₂·3H₂O}}) مان يورينيم جي پيداوار سان، وينڊيم يورينيم جي پيداوار جي ضمني پيداوار جي طور تي دستياب ٿيو. وينڊينائيٽ ({{nowrap|Pb₅(VO₄)₃Cl}}) ۽ ٻيا وينڊيم وارا معدنيات صرف غير معمولي ڪيسن ۾ ڪِريا ويندا آهن. وڌندڙ طلب سان، دنيا جي وينڊيم جي پيداوار جو گهڻو حصو هاڻي الٽرامافڪ گبرو باڊيز ۾ ملندڙ وينڊيم واري ميگنيٽائٽ مان حاصل ڪيو ويندو آهي. جيڪڏهن هي ٽائيٽوماگنيٽائٽ لوهه پيدا ڪرڻ لاءِ استعمال ڪيو وڃي ٿو، ته وينڊيم جو گهڻو حصو سليگ ۾ ويندو آهي ۽ ان مان ڪڍيو ويندو آهي.<ref>{{cite journal|last1=Hukkanen|first1=E.|last2=Walden|first2=H.|year=1985|title=The production of vanadium and steel from titanomagnetites|journal=International Journal of Mineral Processing|volume=15|issue=1–2|pages=89–102|bibcode=1985IJMP...15...89H|doi=10.1016/0301-7516(85)90026-2}}</ref> وينڊيم گهڻو ڪري چين، ڏکڻ آفريڪا ۽ اوڀر روس ۾ ڪِريا ويندو آهي. 2022ع ۾ انهن ٽنهي ملڪن 100,000 ٽن پيدا ٿيندڙ وينڊيم مان 96 سيڪڙو کان وڌيڪ ڪِريا، جنهن ۾ چين 70 سيڪڙو فراهم ڪيو.<ref name="usgs2">{{cite web|url=https://pubs.usgs.gov/periodicals/mcs2023/mcs2023-vanadium.pdf|title=Mineral Commodity Summaries 2023: Vanadium|last=Polyak|first=Désirée E.|publisher=[[United States Geological Survey]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230207070837/https://pubs.usgs.gov/periodicals/mcs2023/mcs2023-vanadium.pdf|archive-date=7 February 2023|access-date=7 February 2023|url-status=live}}</ref> ڪوليما جا فومارول وينڊيم سان مالا مال هجڻ جي ڪري مشهور آهن، جيڪي ٻين وينڊيم معدنيات کي جمع ڪن ٿا، جن ۾ شيربينائيٽ (V2O5) ۽ ڪوليمائيٽ (K3VS4) شامل آهن. وينڊيم باڪسائيٽ ۽ خام تيل، ڪوئلي، آئل شيل، ۽ ٽار سينڊ جي ذخيرن ۾ پڻ موجود آهي. خام تيل ۾، 1200 پي پي ايم تائين ڪنسنٽريشن رپورٽ ڪئي وئي آهي. جڏهن اهڙين تيل جي شين کي ساڙيو ويندو آهي، ته وينڊيم جا نشان انجن ۽ بوائلر ۾ سنکنرن جو سبب بڻجي سگهن ٿا. هڪ اندازي مطابق هر سال 110,000 ٽن وينڊيم فوسل ايندھن کي ساڙڻ سان فضا ۾ ڇڏيا ويندا آهن. ڪارا شيل پڻ وينڊيم جو هڪ امڪاني ذريعو آهن. ٻي عالمي جنگ دوران سويڊن جي ڏکڻ ۾ ڪجهه وينڊيم کي ايلم شيل مان ڪڍيو ويو هو. ڪائنات ۾، وينڊيم جي ڪائناتي ڪثرت 0.0001٪ آهي، جيڪا عنصر کي ٽامي يا زنڪ جيتري عام بڻائي ٿي. وينڊيم ڪرسٽ ۾ 19 هون سڀ کان وڌيڪ گهڻائي وارو عنصر آهي. اهو سج جي روشني ۾ ۽ ڪڏهن ڪڏهن ٻين تارن جي روشني ۾ اسپيڪٽرو اسڪوپي طور تي معلوم ٿئي ٿو. ويناڊيل آئن سمنڊ جي پاڻي ۾ پڻ گهڻي مقدار ۾ موجود آهي، جنهن جي سراسري ڪنسنٽريشن 30 nM (1.5 mg/m3) آهي. ڪجهه معدني پاڻي جي چشمن ۾ پڻ آئن وڏي مقدار ۾ هوندو آهي. مثال طور، ماؤنٽ فوجي جي ويجهو چشمن ۾ 54 μg في ليٽر تائين هوندو آهي. For several years this [[patrónite]] (VS₄) deposit was an economically significant source for vanadium ore. In 1920 roughly two-thirds of the worldwide production was supplied by the mine in Peru. With the production of uranium in the 1910s and 1920s from [[carnotite]] ({{nowrap|K₂(UO₂)₂(VO₄)₂·3H₂O}}) vanadium became available as a side product of uranium production. [[Vanadinite]] ({{nowrap|Pb₅(VO₄)₃Cl}}) and other vanadium bearing minerals are only mined in exceptional cases. With the rising demand, much of the world's vanadium production is now sourced from vanadium-bearing [[magnetite]] found in [[ultramafic]] [[gabbro]] bodies. If this [[titanomagnetite]] is used to produce iron, most of the vanadium goes to the [[slag]] and is extracted from it.<ref>{{cite journal |last1=Hukkanen |first1=E. |last2=Walden |first2=H. |year=1985 |title=The production of vanadium and steel from titanomagnetites |journal=International Journal of Mineral Processing |volume=15 |issue=1–2 |pages=89–102 |bibcode=1985IJMP...15...89H |doi=10.1016/0301-7516(85)90026-2}}</ref><ref name="scielo" /> Vanadium is mined mostly in [[China]], [[South Africa]] and eastern [[Russia]]. In 2022 these three countries mined more than 96% of the 100,000 [[tonne|tons]] of produced vanadium, with China providing 70%.<ref name="usgs">{{cite web |last=Polyak |first=Désirée E. |title=Mineral Commodity Summaries 2023: Vanadium |url=https://pubs.usgs.gov/periodicals/mcs2023/mcs2023-vanadium.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230207070837/https://pubs.usgs.gov/periodicals/mcs2023/mcs2023-vanadium.pdf |archive-date=7 February 2023 |access-date=7 February 2023 |publisher=[[United States Geological Survey]]}}</ref> Fumaroles of Colima are known of being vanadium-rich, depositing other vanadium minerals, that include shcherbinaite (V₂O₅) and [[colimaite]] (K₃VS₄).<ref>Ostrooumov, M., and Taran, Y., 2015. Discovery of Native Vanadium, a New Mineral from the Colima Volcano, State of Colima (Mexico). Revista de la Sociedad Española de Mineralogía 20, 109-110</ref><ref>{{cite web|url=http://www.mindat.org/min-43604.html |title=Vanadium: Vaandium mineral information and data |website=Mindat.org |accessdate=2016-03-02}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.mindat.org/min-43604.html |title=Colima volcano (Volcan de Fuego; Volcan de Colima), Colima volcanic complex, Jalisco, Mexico |website=Mindat.org |accessdate=2016-03-02}}</ref> Vanadium is also present in [[bauxite]] and deposits of [[crude oil]], [[coal]], [[oil shale]], and [[tar sand]]s. In crude oil, concentrations up to 1200&nbsp;ppm have been reported. When such oil products are burned, traces of vanadium may cause [[corrosion]] in engines and boilers.<ref>{{cite journal |last1=Pearson |first1=C. D. |last2=Green |first2=J. B. |date=1 May 1993 |title=Vanadium and nickel complexes in petroleum resid acid, base, and neutral fractions |url=https://digital.library.unt.edu/ark:/67531/metadc1198139/ |url-status=live |journal=Energy & Fuels |volume=7 |issue=3 |pages=338–346 |doi=10.1021/ef00039a001 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210911093151/https://digital.library.unt.edu/ark:/67531/metadc1198139/ |archive-date=11 September 2021 |access-date=10 August 2018}}</ref> An estimated 110,000 tons of vanadium per year are released into the atmosphere by burning [[fossil fuels]].<ref>{{cite journal |last1=Anke |first1=Manfred |date=2004 |title=Vanadium: An element both essential and toxic to plants, animals and humans? |url=https://analesranf.com/wp-content/uploads/2004/70_04/7004_06.pdf |url-status=live |journal=Anales de la Real Academia Nacional de Farmacia |volume=70 |issue=4 |pages=961–999 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230419220209/https://analesranf.com/wp-content/uploads/2004/70_04/7004_06.pdf |archive-date=19 April 2023 |access-date=19 April 2023}}</ref> [[Black shale]]s are also a potential source of vanadium. During WWII some vanadium was extracted from [[alum shale]]s in the south of Sweden.<ref>{{cite book |last1=Dyni |first1=John R. |title=Scientific Investigations Report |year=2006 |page=22 |chapter=Geology and resources of some world oil-shale deposits |doi=10.3133/sir29955294 |s2cid=19814608}}</ref> In the universe, the [[Abundance of the chemical elements#Universe|cosmic abundance]] of vanadium is 0.0001%, making the element nearly as common as [[copper]] or [[zinc]].<ref name="Dieter">{{cite book |last1=Rehder |first1=Dieter |title=Bioinorganic Vanadium Chemistry |date=2008 |publisher=John Wiley & Sons, Ltd |isbn=978-0-470-06509-9 |edition=1st |series=Inorganic Chemistry |location=Hamburg, Germany |pages=5 & 9–10 |doi=10.1002/9780470994429}}</ref> Vanadium is the 19th most abundant element in the crust.<ref>{{Cite book |last=Emsley |first=John |url=https://books.google.com/books?id=j-Xu07p3cKwC&dq=%2219th+most+abundant+element%22&pg=PA486 |title=Nature's Building Blocks: An A-Z Guide to the Elements |date=2003 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-850340-8 |language=en}}</ref> It is detected [[Optical spectrometer|spectroscopically]] in light from the [[Sun]] and sometimes in the light from other [[star]]s.<ref>{{cite journal |last1=Cowley |first1=C. R. |last2=Elste |first2=G. H. |last3=Urbanski |first3=J. L. |date=October 1978 |title=Vanadium abundances in early A stars |journal=Publications of the Astronomical Society of the Pacific |volume=90 |pages=536 |bibcode=1978PASP...90..536C |doi=10.1086/130379 |s2cid=121428891|doi-access=free }}</ref> The [[vanadyl ion]] is also abundant in [[seawater]], having an average concentration of 30&nbsp;[[Molar concentration#Units|nM]] (1.5&nbsp;mg/m³).<ref name="Dieter" /> Some [[mineral water]] [[spring (hydrology)|springs]] also contain the ion in high concentrations. For example, springs near [[Mount Fuji]] contain as much as 54&nbsp;[[microgram|μg]] per [[liter]].<ref name="Dieter" /> ==پيداوار== ==ايپليڪيشن== ==حياتياتي ڪردار== ==حفاظت ۽ احتياط== ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{Commons|Vanadium}} {{Wiktionary|vanadium}} * *[http://www.periodicvideos.com/videos/023.htm Vanadium] at ''[[The Periodic Table of Videos]]'' (University of Nottingham) {{Authority control}} [[Category:Vanadium| ]] [[Category:Chemical elements]] [[Category:Transition metals]] [[Category:Dietary minerals]] [[Category:Restorative dentistry]] [[Category:Chemical elements with body-centered cubic structure]] [[Category:Native element minerals]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:وينيڊيئم گروپ]] 93i1k644xdpdt08xtzq8fujozbnhoen 0 82641 319136 318157 2025-06-12T13:54:42Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319136 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Bismuth_crystals_and_1cm3_cube.jpg | subdivision_type = حالت (STP تي) | subdivision_name = سالڊ | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 83 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 18, 32, 18, 5 | seat_type = وجود | seat = شروع کان (primordial) | seat1_type = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | seat1 = 2.02 (پالنگ اسڪيل) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = (1837°K) (1564°C)) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = (544.7°K) (271.5°C) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 11.30 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 179 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 25.52 جول في مول.ڪيلون | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 208.98 | subdivision_name3 = 15 | subdivision_name4 = 6 | subdivision_name5 = p-block | subdivision_name6 = [[زينون|[Xe]]] 4f14 5d10 6s2 6p3 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 =156 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 =پهرين:703<br>ٻئي:1610<br>ٽئي:2466 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: +3,-3,-2,-1,+1,+2,+4,+5 | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date =9.807 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر<br>10.05 گرام/cm3 (پگھرائڻ جي نقطي تي مائع حالت ۾) | name = بسمٿ | official_name = Bismuth | native_name = <small>₈₃</small>Bi | government_type = | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | image_blank_emblem = File:Bismuth.svg | blank_emblem_type = نشان }} '''بسمٿ''' (Bismuth) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان '''Bi''' ۽ ايٽمي نمبر '''83''' آهي. اهو منتقلي ڌاتن کان پوء جو پنڪٽوجنز آهي، جنهن جون ڪيميائي خاصيتون گروپ 15 ۾ هن جي هلڪي ڀائرن آرسينڪ ۽ اينٽيموني سان ملندڙ جلندڙ آهن. عنصري بسمٿ قدرتي طور تي ٿئي ٿو ۽ ان جا سلفائيڊ ۽ آڪسائيڊ اهم تجارتي معدنيات آهن. آزاد عنصر %86 ليڊ جيترو گهاٽو آهي. اهو هڪ ڀُرندڙ ڌاتو آهي جنهن جو رنگ شروع ۾ چاندي-اڇو هوندو آهي. مٿاڇري جي آڪسيڊيشن عام طور تي ڌاتو جي نمونن کي ڪجهه گلابي ڪاسٽ ڏئي ٿي. گرمي هيٺ وڌيڪ آڪسائيڊيشن پتلي فلم جي مداخلت جي ڪري بسمٿ کي هڪ روشن طور تي چمڪندڙ ظاهر ڏئي سگهي ٿو. بسمٿ سڀ کان وڌيڪ ڊائيمگنيٽڪ عنصر آهي ۽ گرميء جي گهٽ ۾ گهٽ چالکائي واري ڌاتن مان هڪ آهي. ==تفصيل== بسمٿ کي اڳ ۾ سڀ کان وڌيڪ ايٽمي ماس وارو عنصر سمجهيو ويندو هو جنهن جي نيوڪليس جو زوال (decay) (پاڻمرادو) نه ٿيندو آهي. بهرحال، 2003ع ۾ اهو تمام ٿورو تابڪار (radioactive) مليو. ڌاتو جو واحد قدرتي همجاء (Isotope)، بسمٿ-209، جو الفا زوال (alpha decay) جي هاف لائف، ڪائنات جي اندازي مطابق عمر کان تقريباً هڪ ارب ڀيرا وڌيڪ آهي.<ref>{{cite news|url=http://physicsworld.com/cws/article/news/2003/apr/23/bismuth-breaks-half-life-record-for-alpha-decay|title=Bismuth breaks half-life record for alpha decay|last=Dumé|first=Belle|date=23 April 2003|publisher=Physicsworld}}</ref><ref name="Kean2">{{cite book|title=The Disappearing Spoon (and other true tales of madness, love, and the history of the world from the Periodic Table of Elements)|last=Kean|first=Sam|publisher=Back Bay Books|year=2011|isbn=978-0-316-051637|location=New York/Boston|pages=158–160}}</ref> بسمٿ ڌاتو قديم زماني کان معلوم آهي. جديد تجزياتي طريقن کان اڳ بسمٿ جي ليڊ ۽ ٽن سان ڌاتوءَ جي مشابهت اڪثر ڪري ان کي انهن ڌاتوءَ سان مونجهارو بڻائي ڇڏيو. هن جي نالي "بسمٿ" جو اصل يقيني نه آهي، پر ٿي سگهي ٿو، شايد سورهين صديءَ جي وچ ۾ جرمن لفظ ويئس ماس ({{lang|de|weiße Masse}}) يا وسمٿ ({{lang|de|Wismuth}}) جي نيو-لاطيني ترجمن مان آيو هجي، جنهن جي معنيٰ آهي "اڇو ماس"، جن کي بيسموٽم يا بيسموٽيم طور ترجمو ڪيو ويو هو. بسمٿ جا مرڪب، هن جي عالمي پيداوار جو اڌ حصو آهن. اهي سينگار، رنگ ۽ ڪجهه دواسازي ۾ استعمال ٿيندا آهن، خاص طور تي بسمٿ سبسيليسالٽ (<small>bismuth</small> <small>subsalicylate</small>)، جيڪو دستن (<small>diarrhea</small>) جي علاج لاءِ استعمال ٿيندو آهي.<ref name="Kean3">{{cite book|title=The Disappearing Spoon (and other true tales of madness, love, and the history of the world from the Periodic Table of Elements)|last=Kean|first=Sam|publisher=Back Bay Books|year=2011|isbn=978-0-316-051637|location=New York/Boston|pages=158–160}}</ref> بسمٿ جي مضبوط ٿيڻ سان گڏ، سالڊ حالت ۾، ان جي غير معمولي واڌ جي ڪارڻ، اها پرنٽنگ جي ڪاسٽنگ ۾. بسمٿ، جڏهن ان جي بنيادي شڪل ۾ هوندو آهي، ته ان ۾ ڳري ڌاتو لاءِ غير معمولي طور تي گهٽ زهر آهي. جيئن ته 20 صدي دوران ليڊ جي زهر ۽ ان جي ماحولياتي علاج جي قيمت وڌيڪ واضح ٿي وئي، مناسب بسمٿ مصر دات کي ليڊ جي متبادل طور مقبوليت حاصل ٿي. هن وقت، عالمي بسمٿ جي پيداوار جو تقريباً ٽيون حصو اڳ ۾ ليڊ جي ضرورتن لاءِ وقف آهي. Bismuth compounds account for about half the global production of bismuth. They are used in cosmetics; [[pigment]]s; and a few pharmaceuticals, notably bismuth subsalicylate, used to treat [[diarrhea]].<ref name="Kean">{{cite book|title=The Disappearing Spoon (and other true tales of madness, love, and the history of the world from the Periodic Table of Elements)|last=Kean|first=Sam|publisher=Back Bay Books|year=2011|isbn=978-0-316-051637|location=New York/Boston|pages=158–160}}</ref> Bismuth's unusual propensity to expand as it solidifies is responsible for some of its uses, as in the casting of printing type.<ref name="Kean" /> Bismuth, when in its elemental form, has unusually low [[toxicity]] for a [[heavy metals|heavy metal]].<ref name="Kean" /> As the [[Lead poisoning|toxicity of lead]] and the cost of its [[environmental remediation]] became more apparent during the 20th century, suitable bismuth [[alloy]]s have gained popularity as replacements for lead. Presently, around a third of global bismuth production is dedicated to needs formerly met by lead. ==پڻ ڏسو== * [[آئسوٽوپ]] * [[دوري جدول]] * [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:نڪٽوجين]] q0vkdfi3125aa2h7uea680ope3n8d4k 0 82645 319135 318120 2025-06-12T13:53:41Z Ibne maryam 17680 319135 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = Polonium.svg | subdivision_type = وجود | subdivision_name = شروع کان | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 84 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2,8,18,32,18,6 | seat_type = حالت (STP) | seat = سالڊ | seat1_type = گھاٽائي (عام گرميء پد تي) | seat1 = α-Po: 9.196 g/cm3<br>β-Po: 9.398 g/cm3 | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = (1235°K) (962°C) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 =(527°K) ​(254°C)​ | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 13 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 102.91 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 26.4 جول في مول.ڪيلون | leader_title5 = گھاٽائي (STP تي) | leader_name5 = α-Po: 9.196 g/cm3 <br>β-Po: 9.398 g/cm3 | leader_title6 = حالت (STP تي) | leader_name6 = سالڊ | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 209 | subdivision_name3 = 16 (چالڪوجن) | subdivision_name4 = 6 | subdivision_name5 = p-block | subdivision_name6 = [[زينون|[Xe]]] 4f¹⁴ 5d¹⁰ 6s² 6p⁴ | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 168 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي | established_date2 = 812.1 ڪلو جول في مول | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3=عام:−2,+2+,4+,5+, 6+ | extinct_title = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | extinct_date = 2.0 (پالنگ اسڪيل) | name = پولونيئم | official_name = <small>₈₄</small>Po | native_name = Polonium | government_type = | image_blank_emblem = | blank_emblem_type = | governing_body = | government_footnotes = فزيڪل خاصيتون }} '''پولونيم''' (Polonium) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان '''Po''' ۽ ايٽمي نمبر '''84''' آهي. هڪ ناياب ۽ انتهائي تابڪاري ڌاتو، جيتوڻيڪ ڪڏهن ڪڏهن هڪ ميٽلائيڊ جي طور تي درجه بندي ڪيو ويندو آهي، جنهن ۾ ڪو به مستحڪم آئسوٽوپ ناهي. پولونيم هڪ چالڪوجين آهي ۽ ڪيميائي طور تي سيلينيم ۽ ٽيلوريم سان ملندڙ جلندڙ آهي، جيتوڻيڪ ان جو ڌاتو ڪردار دوري جدول ۾ ان جي افقي پاڙيسرين، ٿيليم، ليڊ، ۽ بسمٿ سان ملندڙ جلندڙ آهي. ان جي سڀني آئسوٽوپس جي مختصر اڌ زندگي جي ڪري، ان جو قدرتي موجودگي يورينيم جي ڪچڌات ۾ فليٽنگ پولونيم-210 (138 ڏينهن جي اڌ زندگي سان) جي ننڍڙن نشانن (traces) تائين محدود آهي، ڇاڪاڻ ته اهو قدرتي يورينيم-238 جي زوال جو آخر آهي. جيتوڻيڪ ٻه وڌيڪ عرصي تائين رهندڙ آئسوٽوپ موجود آهن (پولونيم- 209 جي ھاف لائف 124 سال ۽ پولونيم-208 جي هاف لائف 2.898 سالن سان)، انهن کي پيدا ڪرڻ تمام گهڻو ڏکيو آهي. اڄڪلهه، پولونيم عام طور تي بسمٿ جي نيوٽران تي تابڪاري جي ذريعي مليگرام مقدار ۾ پيدا ڪيو ويندو آهي. ان جي شديد تابڪاري جي ڪري، جنهن جي نتيجي ۾ ڪيميائي بانڊن جي تابڪاري ۽ نيوڪليائي تابڪاري خود گرم ٿيڻ جو نتيجو نڪرندو آهي، ان جي ڪيمسٽري جي تحقيق گهڻو ڪري صرف ٽريس اسڪيل تي ڪئي وئي آهي. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:چالڪوجين]] knpa3v912bgoksl3pz32ftiyvc8phio 0 82648 319127 317928 2025-06-12T13:40:18Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319127 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Strontium_destilled_crystals.jpg | subdivision_type = حالت (STP تي) | subdivision_name = سالڊ | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 38 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 18, 8, 2 | seat_type = وجود | seat = شروع کان (primordial) | seat1_type = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | seat1 =0.95 (پالنگ اسڪيل) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = (1650°K) (1377°C) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = (1050°K) (777°C) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 7.43 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 141 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 26.4 جول في مول.ڪيلون | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 87.62 | subdivision_name3 = 2 | subdivision_name4 = 5 | subdivision_name5 = s-block | subdivision_name6 = [[ڪرپٽن|Kr]] 5s2 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 215 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = پهرين: 549.5<br>ٻئي: 1064.2<br>ٽئي: 4138 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: 2+، 1+ | extinct_title = گھاٽائي (20°C تي) | extinct_date = 2.582 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر<br>2.375 گرام/cm3 (پگھرائڻ جي نقطي تي مائع حالت ۾) | name = اسٽرونشيئم | official_name = Strontium | native_name = <small>₃₈</small>Sr | government_type = | government_footnotes = طبيعي خاصيتون | image_blank_emblem = | blank_emblem_type = نشان }} '''اسٽرونشيئم''' (Strontium) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان '''Sr''' ۽ ايٽمي نمبر '''38''' آهي. هڪ الڪلائين زميني ڌاتو، اهو هڪ نرم چاندي-اڇو پيلو ڌاتو عنصر آهي جيڪو ڪيميائي طور تي انتهائي رد عمل ڪندڙ آهي. ڌاتو هوا جي سامهون اچڻ تي هڪ ڪارو آڪسائيڊ پرت ٺاهيندو آهي. اسٽرونشيئم جي طبيعي ۽ ڪيميائي خاصيتون دوري جدول ۾ ان جي ٻن عمودي پاڙيسرين، ڪيلشيم ۽ بيريم سان ملڻ ٿيون. اهو قدرتي طور، سيلسٽين ۽ اسٽرونٽيانائيٽ جي جي شڪل ۾ موجود آهي ۽ گهڻو ڪري انهن مان ڪڍيو ويندو آهي. اسٽرونٽيم ۽ اسٽرونٽيانائيٽ ٻنهي جو نالو اسٽرونٽيان جي نالي تي رکيو ويو آهي، جيڪو اسڪاٽلينڊ جو هڪ ڳوٺ آهي جنهن جي ويجهو 1790ع ۾ ايڊيئر ڪرافورڊ ۽ وليم ڪروڪ شنڪ معدنيات دريافت ڪئي هئي؛ ان کي ايندڙ سال ان جي ڳاڙهي رنگ جي شعله جي ٽيسٽ رنگ مان هڪ نئين عنصر طور سڃاتو ويو. اسٽرونٽيم کي پهريون ڀيرو سال 1808ع ۾ همفري ڊيوي پاران اليڪٽرولائيزيشن جي نئين دريافت ڪيل عمل کي استعمال ڪندي ڌاتو جي طور تي الڳ ڪيو ويو. 19 صدي دوران، اسٽرونشيئم گهڻو ڪري چقندر مان کنڊ جي پيداوار ۾ استعمال ڪيو ويندو هو (اسٽرونٽيان عمل ڏسو). ٽيليويزن ڪيٿوڊ-ري ٽيوب جي پيداوار جي چوٽي تي، آمريڪا ۾ اسٽرونشيئم جي استعمال جو 75 سيڪڙو فيس پليٽ گلاس لاءِ استعمال ڪيو ويندو هو.<ref name="USGS2">{{cite web|url=https://www.earthmagazine.org/article/mineral-resource-month-strontium|title=Mineral Resource of the Month: Strontium|date=8 December 2014|publisher=U.S. Geological Survey|access-date=16 August 2015}}</ref> ڪيٿوڊ-ري ٽيوب کي ڊسپلي جي ٻئي طريقن سان تبديل ڪرڻ سان گڏ اسٽرونشيئم جي استعمال ۾ ڊرامائي طور تي گهٽتائي آئي آهي. جڏهن ته قدرتي اسٽرونشيئم (جيڪو گهڻو ڪري آئسوٽوپ اسٽرونشيئم-88 آهي) مستحڪم آهي، مصنوعي اسٽرونشيئم 90 ريڊيو ايڪٽو آهي ۽ نيوڪليئر فال آئوٽ جي سڀ کان خطرناڪ جزن مان هڪ آهي، ڇاڪاڻ ته اسٽرونشيئم جسم پاران ڪيلشيم وانگر جذب ڪيو ويندو آهي. ٻئي طرف، قدرتي مستحڪم اسٽرونٽيم صحت لاءِ خطرناڪ ناهي. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:الڪلائن زميني ڌاتو]] detloki9qltjuc7siprakkqzrc9empj 0 82649 319144 318162 2025-06-12T14:05:00Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319144 wikitext text/x-wiki '''ٿئليئم''' (Thallium) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان Tl ۽ ايٽمي نمبر 81 آهي. اهو هڪ چانديءَ جي اڇو منتقلي ڌاتن کان پوء جو تت آهي جيڪو فطرت ۾ آزاد نه ٿو ملي. جڏهن الڳ ڪيو ويندو آهي، ٿيليم ٽن وانگر هوندو آهي، پر هوا جي سامهون اچڻ تي آڪسيڊيشن جي ڪارڻ رنگ بدلجي ويندو آهي. ڪيمسٽ وليم ڪروڪس ۽ ڪلاڊ-آگسٽ ليمي 1861ع ۾، سلفيورڪ ايسڊ جي پيداوار جي باقيات ۾، آزاد طور تي ٿئليئم دريافت ڪيو. ٻنهي ڪيمسٽ فليم اسپيڪٽروسڪوپي جي نئين ترقي يافته طريقي کي استعمال ڪيو، جنهن ۾ ٿئليئم هڪ قابل ذڪر سائي رنگ جو اسپيڪٽرل لائن پيدا ڪيو. ٿئليئم جو نالو يوناني لفظ "θαλλός" ٿئلس مان آهي، جنهن جي معنيٰ آهي "سائو ڦوٽو" يا "ٽهلي"، ڪروڪس پاران رکيو ويو. ان کي 1862ع ۾ ليمي ۽ ڪروڪس ٻنهي، ليمي اليڪٽرولائيزيشن ذريعي ۽ ڪروڪس نتيجي ۾ پيدا ٿيندڙ پائوڊر جي ورن ۽ پگھلڻ سان الڳ ڪيو. ڪروڪس ان کي بين الاقوامي نمائش ۾ زنڪ جي ذريعي تيار ڪيل پائوڊر جي طور تي نمائش ڪئي، جيڪا ان سال پهرين مئي تي کوليو ويو. ==تفصيل== ==پڻ ڏسو== * [[آئسوٽوپ]] * [[دوري جدول]] * [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:بورون گروپ]] oun0r0lxqowvuoqxs37dfv0iyfl7ygp 0 82654 319142 318178 2025-06-12T14:03:24Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319142 wikitext text/x-wiki '''زرڪونيئم''' (Zirconium) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان '''Zr''' ۽ ايٽمي نمبر '''40''' آهي. پهريون ڀيرو سال 1789ع ۾ هن جي سڃاڻپ ڪئي وئي، سال 1824ع ۾ خالص شڪل ۾ الڳ ڪئي وئي ۽ سال 1925ع تائين پيماني تي تيار ڪئي وئي، خالص زرڪونيئم هڪ چمڪندڙ منتقلي ڌاتو آهي، جنهن جو رنگ ڀورو-اڇو آهي جيڪو هافنيم ۽ گهٽ حد تائين ٽائيٽانيئم سان ملندڙ جلندڙ آهي. اهو ڪمري جي گرميء پد تي مضبوط، نرم، کردري ۽ سنکنرن جي مزاحمتي آهي. زرڪونيم جو نالو معدني زرڪونيئم جي نالي مان نڪتل آهي، جيڪو زرڪونيم جو سڀ کان اهم ذريعو آهي. اهو لفظ فارسي زرغون ​​(زر-غون، "سون جهڙو" يا "سون وانگر") سان لاڳاپيل آهي. زرڪون کان علاوه، زرڪونيم 140 کان وڌيڪ ٻين معدنيات ۾ ٿئي ٿو، جن ۾ بيڊليائيٽ ۽ يوڊيالائيٽ شامل آهن؛ گهڻو ڪري زرڪونيم ٽائيٽينيم ۽ ٽن لاءِ ڪِريل معدنيات جي ضمني پيداوار جي طور تي پيدا ٿئي ٿو. ==پڻ ڏسو== * [[آئسوٽوپ]] * [[دوري جدول]] * [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:ٽائيٽينيم گروپ]] 32rhbatgpd3q8ufetrxxe2gwtznsuk3 0 82676 319139 318150 2025-06-12T13:58:16Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319139 wikitext text/x-wiki '''رينيم''' (Rhenium) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان Re ۽ ايٽمي نمبر 75 آهي. اهو دوراني جدول جي گروپ 7 ۾ هڪ چاندي-ڀوري، ڳري، ٽئين قطار جي منتقلي ڌاتو آهي. 1 حصو في ارب (ppb) جي اندازي مطابق سراسري ڪنسنٽريشن سان، رينيم زمين جي ڪرسٽ ۾ ناياب عنصرن مان هڪ آهي. ان ۾ ڪنهن به عنصر جي سڀ کان وڌيڪ پگھلڻ ۽ اُبلندڙ نقطن مان هڪ آهي. اهو ڪيميائي طور تي مينگنيز ۽ ٽيڪنيٽيم سان مشابهت رکي ٿو ۽ بنيادي طور تي موليبڊينم ۽ ٽامي جي معدنيات جي ڪڍڻ ۽ صاف ڪرڻ جي ضمني پيداوار جي طور تي حاصل ڪيو ويندو آهي. اهو پنهنجي مرڪبن ۾ -1 کان +7 تائين آڪسائيڊيشن رياستن جي وسيع قسم کي ڏيکاري ٿو. ==پڻ ڏسو== * [[آئسوٽوپ]] * [[دوري جدول]] * [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:مينگينيز گروپ]] 6e3y2l3cq9f1uii26lng4w0ms2v8hzh 0 82684 319125 318149 2025-06-12T13:38:40Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319125 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = File:Technetium-sample-cropped.jpg | subdivision_type = وجود | subdivision_name = ٿوريئم جي زوال سان | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 43 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 18, 32, 18, 5 | seat_type = حالت (STP) | seat = سالڊ | seat1_type = گھاٽائي (20°C تي) | seat1 = 11.359 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر (⁹⁸Tc)<br>11.475 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر (⁹⁹Tc) | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = (4538 °K) (4265°C) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = (2430°K) (3914°C) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 33.29 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 585.2 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 24.27 جول في مول.ڪيلون | leader_title5 = گھاٽائي (STP تي) | leader_name5 = 11.359 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر (⁹⁸Tc)<br>11.475 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر (⁹⁹Tc) | leader_title6 = حالت (STP تي) | leader_name6 = سالڊ | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 97 | subdivision_name3 = 7 | subdivision_name4 = 5 | subdivision_name5 = d-block | subdivision_name6 = 4d5 5s2 [[ڪرپٽن|['''Kr''']]] | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 136 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = 1st: 686.9 <br>2nd: 1470 <br>3rd: 2850 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: +4,+7,−1,+1,+2,+3,+5,+6 | extinct_title = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | extinct_date = 1.9 (پالنگ اسڪيل) | name = ٽيڪنيشيئم | official_name = <small>₄₃</small>Tc | native_name = Technetium | government_type = | image_blank_emblem = | blank_emblem_type = | governing_body = | government_footnotes = فزيڪل خاصيتون }} '''ٽيڪنيشيئم''' (Technetium) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان Tc ۽ ايٽمي نمبر 43 آهي. اهو سڀ کان هلڪو عنصر آهي جنهن جا سڀئي آئسوٽوپ ريڊيو ايڪٽو آهن. ٽيڪنيشيئم ۽ پروميٿيم واحد ريڊيو ايڪٽو عنصر آهن جن جا پاڙيسري ايٽمي نمبر جي لحاظ کان ٻئي مستحڪم آهن. سڀ موجود ٽيڪنيشيئم هڪ مصنوعي عنصر جي طور تي پيدا ڪيو ويندو آهي. قدرتي طور تي موجود ٽيڪنيشيئم يورينيم معدنيات ۽ ٿوريم معدنيات (سڀ کان عام ذريعو) ۾ هڪ خود بخود فشن پيداوار آهي، يا موليبڊينم معدنيات ۾ نيوٽران جي قبضي جي پيداوار آهي. هي چاندي جي ڀوري، ڪرسٽل منتقلي ڌاتو دوراني جدول جي گروپ 7 ۾ مينگنيز ۽ رينيم جي وچ ۾ آهي ۽ ان جون ڪيميائي خاصيتون ٻنهي ويجهن عنصرن جي وچ ۾ وچولي آهن. سڀ کان عام قدرتي طور تي موجود آئسوٽوپ ⁹⁹Tc صرف ٽريس ۾ موجود آهي. ٽيڪنيٽيم ۽ پروميٿيم واحد تابڪاري عنصر آهن جن جا ٻئي پاڙيسري (ايٽمي نمبر جي لحاظ کان) مستحڪم آهن. سڀ موجود ٽيڪنيٽيم هڪ مصنوعي عنصر جي طور تي پيدا ڪيو ويندو آهي. قدرتي طور تي موجود ٽيڪنيٽيم يورينيم ۽ ٿوريم معدنيات ۾ خود بخود فيشن جي پيداوار آهي. (سڀ کان عام ذريعو) يا اهو موليبڊينم معدنيات ۾ نيوٽران جي داخلي جي پيداوار آهي. هي چاندي جي ڀوري، ڪرسٽل منتقلي ڌاتو دوراني جدول جي گروپ 7 ۾ مينگنيز ۽ رينيم جي وچ ۾ آهي ۽ ان جون ڪيميائي خاصيتون ٻنهي ويجهن عنصرن جي وچ ۾ وچولي آهن. صرف سڀ کان عام قدرتي طور تي موجود آئسوٽوپ، ⁹⁹Tc معمولي مقدار (Traces) ۾ موجود آهي. ٽيڪنيٽيم جي ڪيتريون ئي خاصيتون دمتري مينڊليو پاران دريافت ٿيڻ کان اڳ اڳڪٿي ڪئي وئي هئي؛ مينڊليو پنهنجي دوراني جدول ۾ هڪ خال کي نوٽ ڪيو ۽ اڻ دريافت ٿيل عنصر کي عارضي نالو ايڪامنگاني (Em) ڏنو. 1937 ۾، ٽيڪنيٽيم پيدا ٿيندڙ پهريون بنيادي طور تي مصنوعي عنصر بڻجي ويو، تنهنڪري ان جو نالو ٽيڪنيشيئم، قديم يوناني جي لفظ، "ٽيڪنوس"، معني مصنوعي ۽ سابقي، "ايئم" جي ملاپ کان مليو آهي. * هڪ مختصر مدت وارو گاما شعاع خارج ڪندڙ نيوڪليئر آئسومر، ٽيڪنيٽيم-99، نيوڪليئر علاج ۾ مختلف ٽيسٽن، جهڙوڪ هڏن جي ڪينسر جي تشخيص، لاءِ استعمال ڪيو ويندو آهي، * نيوڪلائيڊ ٽيڪنيٽيم-99 جي زميني حالت بيٽا ذرڙن جي گاما شعاع کان آزاد ذريعو طور استعمال ڪئي ويندي آهي. * تجارتي طور تي پيدا ٿيندڙ ڊگهي عرصي وارو ٽيڪنيٽيم آئسوٽوپس ايٽمي ري ايڪٽرن ۾ يورينيم-235 جي فيشن جي ضمني پيداوار آهن ۽ ايٽمي ايندھن جي راڊز مان ڪڍيو ويندو آهي. * ڇاڪاڻ ته ٽيڪنيٽيم جي سڀ کان ڊگهي عرصي واري آئسوٽوپ جي اڌ زندگي به نسبتاً مختصر آهي (4.21 ملين سال)، تنهن ڪري 1952 ۾ ڳاڙهي رنگ جي ڏيو ستاري ۾ ٽيڪنيٽيم جي ڳولا اهو ثابت ڪرڻ ۾ مدد ڪئي ته تارا ڳرا عنصر پيدا ڪري سگهن ٿا. ==پڻ ڏسو== * [[آئسوٽوپ]] * [[دوري جدول]] * [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:منتقلي ڌاتو]] [[زمرو:مينگينيز گروپ]] 3k0n9brn51pv7kj9v9l1ii1d7ei8yrs 0 82867 319154 318008 2025-06-12T15:03:19Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319154 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline =File:Tellurium2.jpg | subdivision_type = وجود | subdivision_name = | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 52 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2, 8, 18, 18, 6 | seat_type = حالت (STP) | seat = سالڊ | seat1_type = گھاٽائي (20°C تي) | seat1 = 6.237 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر<br>مايع حالت ۾ (پگھرائڻ جي نقطي): 5.70 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = (1261°K), (988°C) | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 = (722.66K) (449.51°C)، | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 17.49 ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 114.1 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 25.73 جول في مول.ڪيلون | leader_title5 = گھاٽائي (STP تي) | leader_name5 = | leader_title6 = حالت (STP تي) | leader_name6 = سالڊ | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 127.60 | subdivision_name3 = 16 (چالڪوجن) | subdivision_name4 = 5 | subdivision_name5 = p-block | subdivision_name6 = [[ڪرپٽن|['''Kr''']]] 4d¹⁰ 5s² 5p⁴ | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 140 پيڪو ميٽر | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 =1st: 869.3<br>2nd: 1790 <br>3rd: 2698 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: 1-,1+,2-,+2 ،3+,4+,5+,+6 | extinct_title = اليڪٽرونيگيٽيئٽي | extinct_date = 2.1 (پالنگ اسڪيل) | name = ٽيلوريئم | official_name = <small>₅₂</small>Te | native_name = Tellurium | government_type = | image_blank_emblem = | blank_emblem_type = | governing_body = | government_footnotes = فزيڪل خاصيتون }} '''ٽيلوريئم''' (Tellurium) هڪ ڪيميائي عنصر آهي، جن جو نشان '''Te''' ۽ ايٽمي نمبر '''52''' آهي. اهو هڪ ڀُرندڙ، هلڪو زهريلو، ناياب، چانديءَ جهيڙي اڇي رنگ وارو يم ڌاتو (Metalloid) آهي. ٽيليوريم ڪيميائي طور تي سيلينيم ۽ سلفر سان لاڳاپيل آهي، جئين ته اها سڀئي چالڪوجن آهن. اهو ڪڏهن ڪڏهن پنهنجي اصلي شڪل ۾ عنصري ڪرسٽل جي صورت ۾ ملي ٿو. ٽيليوريم ڌرتيءَ جي ڀيٽ ۾ پوري ڪائنات ۾ تمام گهڻو عام آهي. ڌرتيءَ جي ڪرسٽ ۾ هن جو، پلاٽينم مقابلي ۾ انتهائي ناياب ٿيڻ جو ڪارڻ، هن جو هڪ غير مستحڪم هائيڊرائيڊ جي ٺهڻ جي ڪري آهي. هن ڪارڻ ٽيليوريم ڌرتيءَ جي گرم نيبولر جي ٺهڻ دوران، گئس جي طور تي خلا ۾ گم ٿي ويو هو. ٽيليوريم وارا مرڪب پهريون ڀيرو سال 1782ع ۾ ڪلينشلاٽن، ٽرانسلوانيا (هاڻي زلاٽنا، رومانيا) ۾ سون جي کاڻ ۾ آسٽريا جي معدنيات جي ماهر فرانز-جوزف مولر وون ريچينسٽائن پاران دريافت ڪيا ويا هئا. جيتوڻيڪ اهو مارٽن هينريچ ڪلاپروٿ هو جنهن 1798ع ۾ نئين عنصر جو نالو، لاطيني ٽيلس، معني "ڌرتي"جي نالي تي ڏنو. سون جا ٽيليوريڊ معدنيات سڀ کان وڌيڪ قابل ذڪر قدرتي سون جا مرڪب آهن. بهرحال، اهي ٽيليوريم جو تجارتي طور تي اهم ذريعو نه آهن، جيڪو عام طور تي ٽامي ۽ شيھي جي پيداوار جي ضمني پيداوار جي طور تي ڪڍيو ويندو آهي. تجارتي طور تي، ٽيليوريم جو بنيادي استعمال CdTe سولر پينل ۽ ٿرمو اليڪٽرڪ ڊوائيسز آهن. ٽامي (ٽيليوريم ڪاپر) ۽ اسٽيل مصر ۾ هڪ وڌيڪ روايتي استعمال، جتي ٽيليوريم مشيني صلاحيت کي بهتر بڻائي ٿو، ٽيليوريم جي پيداوار جو هڪ وڏو حصو پڻ استعمال ڪري ٿو. ٽيليوريم جو ڪو به حياتياتي ڪم نه آهي، جيتوڻيڪ فنگس ان کي سلفر ۽ سيلينيم جي جاءِ تي امينو ايسڊ جهڙوڪ ٽيليوريسسٽين ۽ ٽيليوريميٿيونائن ۾ استعمال ڪري سگهن ٿا. انسانن ۾، ٽيليوريم جزوي طور تي ڊائي ميٿائل ٽيليورائيڊ، (CH3)2Te ۾ ميٽابولائز ٿئي ٿو، هڪ گئس جنهن ۾ لہسن جهڙي بوءِ هوندي آهي جيڪا ٽيليوريم جي نمائش يا زهر جي متاثرين جي ساهه ۾ خارج ٿيندي آهي. ==موجودگي== {{see also|Telluride mineral}} [[File:Tellurium-89043.jpg|thumb|left|سلوانائيٽ تي اصلي ٽيليوريم ڪرسٽل (واتوڪولا، ويٽي ليوو، فجي). تصوير جي ويڪر 2 ملي ميٽر.]] ڌرتيء جي ڪرسٽ ۾ پلاٽينم جي مقابلي ۾ ڪثرت سان، (تقريبن 1 μg/ڪلوگرام)، ناياب مستحڪم مضبوط عنصرن مان هڪ آهي.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=g1Kb-xizc1wC&pg=PA396|title=A handbook of industrial ecology|last1=Ayres|first1=Robert U.|last2=Ayres|first2=Leslie|date=2002|publisher=Edward Elgar Publishing|isbn=1-84064-506-7|page=396}}</ref> اڃا تائين ته ٿئليم ڪرسٽل، لينٽانائيڊس ۾ سڀ کان ناياب، جي ڪثرت به 500 μg/ڪلوگرام آهي.<ref>{{Cite journal|last1=Suess|first1=Hans|last2=Urey|first2=Harold|date=1956|title=Abundances of the Elements|journal=Reviews of Modern Physics|volume=28|issue=1|pages=53–74|bibcode=1956RvMP...28...53S|doi=10.1103/RevModPhys.28.53}}</ref> زمين جي ڪرسٽ ۾ ٽيليوريم جي نايابيت ان جي ڪائناتي ڪثرت جو عڪس ناهي. ٽيليوريم ڪائنات ۾ روبيڊيم کان وڌيڪ ڪثرت سان آهي، پر ڌرتيء جي ڪرسٽ ۾ روبيڊيم 10,000 ڀيرا وڌيڪ ڪثرت سان آهي. زمين تي ٽيليوريم جي نايابيت کي، شمسي نيبولا ۾ اڳواٽ ترتيب ڏيڻ دوران حالتن جي ڪارڻ خيال ڪيو ويندو آهي. جڏهن ڪجهه عنصرن جي مستحڪم شڪل (آڪسيجن ۽ پاڻي جي غير موجودگي ۾) آزاد هائيڊروجن جي گهٽتائي واري طاقت ذريعي ڪنٽرول ڪئي وئي هئي. اهڙي حالت ۾، ڪجهه عنصر جيڪا غير مستحڪم هائيڊرائيڊ، جهڙوڪ ٽيليوريم ٺاهيندا هئا، انهن هائيڊرائيڊ جي بخارات ذريعي تيزي سان ختم ٿي ويا. ٽيليوريم ۽ سيلينيم اهي ڳرا عنصر آهن جيڪي هن عمل ذريعي سڀ کان وڌيڪ ختم ٿيا. ٽيليوريم ڪڏهن ڪڏهن پنهنجي اصلي (يعني، عنصري) شڪل ۾ ملي ٿو، پر اهو گهڻو ڪري سون جي ٽيليوريڊ، جهڙوڪ ڪيلاورائٽ ۽ ڪرينيرائٽ، (AuTe2 جا ٻه مختلف پوليمورف)، پيٽزائٽ (Ag3AuTe2) ۽ سلوانائٽ (AgAuTe4) جي صورت مان ملي ٿو. سون پاڻ کي عام طور تي غير گڏيل مليو آهي. پر جڏهن ڪيميائي مرڪب جي طور تي مليو، اهو اڪثر ٽيليوريم سان گڏ ڪيو ويندو آهي. جيتوڻيڪ، ٽيليوريم سون سان گڏ غير گڏيل شڪل جي ڀيٽ ۾ وڌيڪ ملي ٿو. اهو وڌيڪ عام ڌاتو جي ٽيليوريڊز جي طور تي گڏ ٿيل ملي ٿو. ميلونائيٽ (NiTe2). قدرتي ٽيليوريٽ ۽ ٽيليوريٽ معدنيات پڻ ٿين ٿا. جيڪي زمين جي مٿاڇري جي ويجهو ٽيليوريڊز جي آڪسائيڊيشن سان ٺهندا آهن. سيلينيم جي برعڪس. ٽيليوريم عام طور تي آئن ريڊي ۾ وڏي فرق جي ڪري معدنيات ۾ سلفر کي تبديل نٿو ڪري. تنهن ڪري ڪيترن ئي عام سلفائيڊ معدنيات ۾ سيلينيم جي وڏي مقدار ۽ صرف ٽيليوريم جا نشان هوندا آهن. <ref>{{Cite book|title=Geochemistry, mineralogy and genesis of gold deposits|last=Nekrasov|first=I. Y.|date=1996|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-90-5410-723-1|pages=217–256|chapter=Phase Relations in the Selenide Telluride Systems|chapter-url=https://books.google.com/books?id=HUWRZecignoC&pg=PA217}}</ref> سال 1893ع جي سون جي تلاش (Gold Rush) ۾، ڪلگورلي ۾، جڏهن خالص سون جي ڳولا ڪري رهيا هئا، ڪچ ڌات ۾ هڪ پائريٽڪ مواد کي رد ڪري ڇڏيا ۽ ان کي کڏن کي ڀرڻ ۽ فٽ پاٿ ٺاهڻ لاءِ استعمال ڪيو ويو. سال 1896ع ۾، هن رد ڪيل (ٽيلنگ) مان ڪيلاورائيٽ، سون جو هڪ ٽيليوريڊ، دريافت ڪيو ويو، جيڪا هڪ ٻئي گولڊ رش کي جنم ڏنو جنهن ۾ گهٽين جي مائننگ شامل هئي.<ref>{{Cite book|title=The Earth: An Intimate History|last=Fortey|first=Richard|date=2004|publisher=[[Harper Perennial]]<!-- presumably UK but not sure -->|isbn=978-0-00-257011-4|page=230|author-link=Richard Fortey}}</ref> سال 2023 ۾ فلڪيات دانن ٻن نيوٽران تارن جي وچ ۾ ٽڪراءَ دوران ٽيليوريم جي تخليق جو پتو لڳايو.<ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/science/2023/oct/25/creation-of-rare-heavy-elements-witnessed-in-neutron-star-collision|title=Creation of rare heavy elements witnessed in neutron-star collision|last=Sample|first=Ian|date=25 October 2023|work=The Guardian|access-date=26 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231026082650/https://www.theguardian.com/science/2023/oct/25/creation-of-rare-heavy-elements-witnessed-in-neutron-star-collision|archive-date=26 October 2023|last2=|first2=|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref> ==طبعي خاصيتون== Tellurium has two [[allotrope]]s, crystalline and amorphous. When [[crystal]]line, tellurium is silvery-white with a metallic luster. The crystals are [[trigonal crystal system|trigonal]] and [[chiral]] ([[space group]] 152 or 154 depending on the chirality), like the gray form of [[selenium]]. It is a brittle and easily pulverized metalloid. Amorphous tellurium is a black-brown powder prepared by precipitating it from a solution of [[tellurous acid]] or [[telluric acid]] (Te(OH)₆). Tellurium is a [[semiconductor]] that shows greater electrical conductivity in certain directions depending on [[atom]]ic alignment; the conductivity increases slightly when exposed to light ([[photoconductivity]]).<ref>{{Cite book|chapter-url = https://books.google.com/books?id=Ty5Ymlg_Mh0C&pg=PA89|pages = 89–91|isbn = 978-0-8493-8912-2|chapter = Tellurium|publisher = CRC Press|title = Semiconductor materials|first = Lev Isaakovich|last = Berger|year = 1997|url = https://archive.org/details/semiconductormat0000berg/page/89}}</ref> When molten, tellurium is corrosive to copper, [[iron]], and [[stainless steel]]. Of the [[chalcogen]]s (oxygen-family elements), tellurium has the highest melting and boiling points, at {{convert|722.66|and|1261|K|°C}}, respectively.<ref>[http://www.ptable.com/#Property/State Periodic Table]. ptable.com</ref> ==ڪيميائي خاصيتون== Crystalline tellurium consists of parallel helical chains of Te atoms, with three atoms per turn. This gray material resists oxidation by air and is not volatile.<ref>[[#Greenwood|Greenwood]], p. 752</ref> ==همجاء== {{Main|Isotopes of tellurium}} Naturally occurring tellurium has eight isotopes. Six of those isotopes, ¹²⁰Te, ¹²²Te, ¹²³Te, ¹²⁴Te, ¹²⁵Te, and ¹²⁶Te, are stable. The other two, ¹²⁸Te and ¹³⁰Te, are slightly radioactive,<ref name="NUBASE">{{Cite journal| last1 = Audi| first1 = G.|title = The NUBASE Evaluation of Nuclear and Decay Properties| journal = Nuclear Physics A| volume = 729| issue = 1| pages = 3–128|publisher = Atomic Mass Data Center| date = 2003| doi = 10.1016/j.nuclphysa.2003.11.001| bibcode=2003NuPhA.729....3A| last2 = Bersillon| first2 = O.| last3 = Blachot| first3 = J.| last4 = Wapstra| first4 = A. H.| url = http://hal.in2p3.fr/in2p3-00014184}}</ref><ref name="Tellurium 128">{{Cite web|title = WWW Table of Radioactive Isotopes: Tellurium|publisher = Nuclear Science Division, Lawrence Berkeley National Laboratory|date = 2008|url = http://ie.lbl.gov/toi/nuclide.asp?iZA=520128|access-date = 2010-01-16|archive-url = https://web.archive.org/web/20100205101344/http://ie.lbl.gov/toi/nuclide.asp?iZA=520128|archive-date = 2010-02-05|url-status = dead}}</ref><ref>{{cite journal|arxiv=hep-ex/0211015|doi= 10.1103/PhysRevC.67.014323|title= New limits on naturally occurring electron capture of ¹²³Te|journal= Physical Review C|volume= 67|issue= 1|pages= 014323|year= 2003|last1= Alessandrello|first1= A.|last2= Arnaboldi|first2= C.|last3= Brofferio|first3= C.|last4= Capelli|first4= S.|last5= Cremonesi|first5= O.|last6= Fiorini|first6= E.|last7= Nucciotti|first7= A.|last8= Pavan|first8= M.|last9= Pessina|first9= G.|last10= Pirro|first10= S.|last11= Previtali|first11= E.|last12= Sisti|first12= M.|last13= Vanzini|first13= M.|last14= Zanotti|first14= L.|last15= Giuliani|first15= A.|last16= Pedretti|first16= M.|last17= Bucci|first17= C.|last18= Pobes|first18= C.|bibcode= 2003PhRvC..67a4323A|s2cid= 119523039}}</ref> with extremely long half-lives, including 2.2&nbsp;×&nbsp;10²⁴ years for ¹²⁸Te. This is the longest known half-life among all [[radionuclide]]s<ref>{{Cite web|title=Noble Gas Research |publisher=Laboratory for Space Sciences, Washington University in St. Louis |date=2008 |url=http://presolar.wustl.edu/work/noblegas.html |access-date=2013-01-10 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110928143717/http://presolar.wustl.edu/work/noblegas.html |archive-date=September 28, 2011 }}</ref> and is about 160 [[Orders of magnitude (numbers)#1012|trillion]] (10¹²) times the [[Age of the universe|age of the known universe]]. A further 31 artificial [[radioisotope]]s of tellurium are known, with [[atomic mass]]es ranging from 104 to 142 and with half-lives of 19 days or less. Also, 17 [[nuclear isomer]]s are known, with half-lives up to 154 days. Except for [[beryllium-8]] and beta-delayed alpha emission branches in some lighter [[nuclide]]s, tellurium (¹⁰⁴Te to ¹⁰⁹Te) is the second lightest element with isotopes known to undergo alpha decay, [[antimony]] being the lightest.<ref name="NUBASE" /> The atomic mass of tellurium ({{val|127.60|u=g·mol⁻¹}}) exceeds that of iodine ({{val|126.90|u=g·mol⁻¹}}), the next element in the periodic table.<ref name="Emsley">{{Cite book|chapter-url = https://books.google.com/books?id=j-Xu07p3cKwC&pg=PA426|isbn = 978-0-19-850340-8|pages = [https://archive.org/details/naturesbuildingb0000emsl/page/426 426–429]|publisher = Oxford University Press|date = 2003|title = Nature's building blocks: an A-Z guide to the elements|chapter = Tellurium|first = John|last = Emsley|url = https://archive.org/details/naturesbuildingb0000emsl/page/426}}</ref> ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:چالڪوجين]] pa8pubpbm59zq9a109bdyd42kkza8x6 0 82880 319129 318265 2025-06-12T13:43:11Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319129 wikitext text/x-wiki {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = [[File:Uraninite-39029.jpg|upright=0.70|thumb|يورينينائٽ ڪچڌات ۾ ايڪٽينيم جي مقدار وڌيڪ هوندي آهي.]] | subdivision_type = وجود | subdivision_name = شروع کان | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 89 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2,8,18,32,18,9,2 | seat_type = حالت (STP) | seat = سالڊ | seat1_type = گھاٽائي (عام گرميء پد تي) | seat1 = 10 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = (3500±300)°K،<br>(3200±300)°C | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 =(1500°K)، ​(1227°C) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 14ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 400 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 27.2 جول في مول.ڪيلون | leader_title5 = گھاٽائي (STP تي) | leader_name5 = 10 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر | leader_title6 = حالت (STP تي) | leader_name6 = سالڊ | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 127 | subdivision_name3 = ايڪٽينائيڊ (f-bloc) | subdivision_name4 = 7 | subdivision_name5 = f-block | subdivision_name6 = [[ريڊون|[Rn]]] 6d1 7s2 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 215 پيڪو ميٽر (ڪو ويلنت) | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = 1st: 499 <br>2nd: 1170<br>3rd: 1900 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: +3 | extinct_title = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | extinct_date = 1.1(پالنگ اسڪيل) | name = اڪٽينيئم | official_name = <small>₈₉</small>Ac | native_name = Actinium | government_type = | image_blank_emblem = | blank_emblem_type = | governing_body = | government_footnotes = فزيڪل خاصيتون }} '''ايڪٽينيم''' (Actinium) هڪ [[ڪيميائي عنصر]] آهي؛ ان جو [[ڪيميائي نشاني|نشان]] '''Ac''' ۽ [[ايٽمي نمبر]] '''89''' آهي. ان کي 1902ع ۾ فريڊرڪ آسڪر گيزل دريافت ڪيو، جنهن ان کي ''امانيئم (Emanium) جو نالو ڏنو''؛ هن عنصر کي پنهنجو نالو غلط طور تي هڪ مادو اينڊري-لوئس ڊيبيرن سان سڃاڻڻ جي ڪري مليو، جيڪو سال 1899ع ۾ مليو، جن کي ايڪٽينيم سڏيو ويندو هو. [[دوري جدول|عناصر جي دوري جدول]] ۾، ايڪٽينائيڊ سيريز، هڪ درجه بندي، ايڪٽينيئم ۽ لارينشيئم جي وچ ۾ 15 عنصرن جو هڪ سيٽ، جو نالو ايڪٽينيم جي نالي تي رکيو ويو آهي. [[پولونيئم|پولونيم]]، [[ريڊيئم|ريڊيم]] ۽ [[ريڊون]] سان گڏ، ايڪٽينيم دريافت ٿيندڙ پهريون غير ابتدائي تابڪاري عنصرن مان هڪ هو. هڪ نرم، چانديءَ جهڙو اڇو تابڪاري ڌاتو، ايڪٽينيم تيزيءَ سان آڪسيجن ۽ هوا ۾ نمي سان رد عمل ڪري، ايڪٽينيم آڪسائيڊ جي هڪ اڇي ڪوٽنگ ٺاهيندو آهي، جيڪو هن جي وڌيڪ آڪسيڊيشن کي روڪيندو آهي. گھڻن لنٿانائيڊز ۽ ايڪٽئنائيڊز وانگر، ايڪٽينيئم جي سڀني ڪيميائي مرڪبن ۾ آڪسائيڊيشن حالت کي +3 فرض ڪيو وڃي ٿو. ايڪٽينيم صرف [[يورينيئم|يورينيم]] ۽ ٿوريم جي ڪچ ڌات ۾ [[آئسوٽوپ]] ²²⁷Ac طور ملي ٿو، جيڪو 21.772 سالن جي اڌ زندگي سان سڙي ٿو، خاص طور تي بيٽا ۽ ڪڏهن ڪڏهن الفا ذرڙا خارج ڪري ٿو، جڏهن تي ²²⁸Ac جيڪو بيٽا سرگرم (Beta active) آهي، 6.15 ڪلاڪن جي اڌ زندگي رکي ٿو. [[يورينيئم|يورينيم]] جي هڪ ٽن ڪچڌات ۾ لڳ ڀڳ 0.2 ملي گرام ايڪٽينيم-227 هوندو آهي ۽ ٿوريم جي هڪ ٽن ڪچڌات ۾ لڳ ڀڳ 5 نئنوگرام ايڪٽينيم-228 هوندو آهي. ايڪٽينيم ۽ لينٿئنم جي طبعي ۽ ڪيميائي خاصيتن جي ويجهڙائي ايڪٽينيم کي ڪچڌات کان الڳ ڪرڻ جي عمل کي عملي طور تي مشڪل بڻائي ٿو. ان جي بدران، ايڪٽينيم کي هڪ ايٽمي ري ايڪٽر ۾، 226R جي نيوٽران جي تابڪاري (Irradiation) جي ذريعي ملي گرام جي مقدار ۾ حاصل ڪيو ويندو آهي. ان جي کوٽ، وڏي قيمت ۽ تابڪاري جي ڪري، ايڪٽينيم جو ڪو خاص صنعتي استعمال ناهي. ان جي موجوده ايپليڪيشن ۾، هن جو هڪ نيوٽران، جيڪو تابڪاري علاج لاءِ هڪ ايجنٽ طور استعمال ٿئي ٿو، جي حاصل ڪرڻ جي ذريعي (Source) طور استعمال آهي. ==پڻ ڏسو== * [[آئسوٽوپ]] * [[دوري جدول]] * [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:ايڪٽينائيڊ]] 1bdvatdrct02m6en0p8lch90h3t5pcs 0 82882 319132 318126 2025-06-12T13:47:16Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319132 wikitext text/x-wiki '''لنٿانم''' (Lanthanum) هڪ ڪيميائي عنصر آهي، ان جو نشان '''La''' ۽ ايٽمي نمبر '''57''' آهي. اهو هڪ نرم، تار وارو (ductile) چاندي جيهڙي اڇي رنگ جو ڌاتو آهي، جيڪو هوا جي سامهون اچڻ تي آهستي آهستي هلڪو (dull) ٿي ويندو آهي. اهو لنٿانائڊ سيريز، دوري جدول ۾ لنٿانم ۽ لوٽيٽيئم جي وچ ۾ 15 ساڳين عنصرن جو هڪ گروپ، جنهن مان لنٿانم پهريون ۽ پروٽوٽائپ آهي، جو نالو هن جي نالي تي آهي. لنٿانم کي روايتي طور تي ناياب زميني عنصرن ۾ شمار ڪيو ويندو آهي ۽ ٻين ناياب زميني عنصرن وانگر، هنجي عام آڪسيڊيشن حالت +3 آهي. جيتوڻيڪ ڪجهه مرڪب +2 جي آڪسيڊيشن حالت سان سڃاتا وڃن ٿا. لنٿانم جو انسانن ۾ ڪو به حياتياتي ڪردار ناهي، پر اهو ڪجهه بيڪٽيريا پاران استعمال ڪيو ويندو آهي. اهو خاص طور تي انسانن لاءِ زهر نه آهي، پر ڪجهه اينٽي مائڪروبيل سرگرمي ڏيکاري ٿو. لينٿنم عام طور تي سيريم ۽ ٻين ناياب زميني عنصرن سان گڏ ملندو آهي (ٿيندو آهي). لينٿنم پهريون ڀيرو 1839 ۾ سويڊن جي ڪيمسٽ ڪارل گستاف موسانڊر پاران سيريم نائٽريٽ ۾ نجاست جي طور تي مليو هو. تنهن ڪري نالو لينٿنم، قديم يوناني لفظ λανθάνειν (لينٿنين) مان ورتو ويو آهي، جنهن جي معنيٰ آهي 'لڪائڻ'. جيتوڻيڪ ان کي هڪ ناياب زميني عنصر جي طور تي درجه بندي ڪيو ويو آهي. لينٿنم زمين جي ڪرسٽ ۾ 28 هون سڀ کان وڌيڪ گهڻائي وارو عنصر آهي. ليڊ جي ڀيٽ ۾ تقريبن ٽي ڀيرا وڌيڪ. مونازائٽ ۽ بيسٽناسائيٽ جهڙن معدنيات ۾. لينٿنم لينٿانائيڊ مواد جو چوٿون حصو ٺاهيندو آهي. اهو انهن معدنيات مان اهڙي پيچيدگي جي عمل ذريعي ڪڍيو ويندو آهي ته خالص لينٿنم ڌاتو 1923 تائين الڳ نه ڪيو ويو هو. * لينٿنم جي مرڪبن جا ڪيترائي استعمال آهن، مثال طور هڪ ڪيٽالسٽ جي طور تي، شيشي ۾ هڪ اضافي جي طور تي، اسٽوڊيو لائيٽن ۽ پروجيڪٽرن لاءِ ڪاربان آرڪ ليمپ ۾، لائٽرن ۽ ٽارچن ۾ اگنيشن عنصر جي طور تي، اليڪٽران ڪيٿوڊس جي طور تي، اسڪينٽيليٽرز ۽ ٽنگسٽن آرڪ ويلڊنگ لاء اليڪٽروڊ، لينٿنم ڪاربونيٽ کي فاسفيٽ بائنڊر طور، رت ۾ فاسفيٽ جي اعلي سطح، جيڪو گردئن جي ناڪامي سان گڏ هوندو آهي، جي علاج لاءِ استعمال ڪيو ويندو آهي ==تاريخ== {{About|ڪيميائي تت}} {{Infobox settlement | image_skyline = [[File:Uraninite-39029.jpg|upright=0.70|thumb|يورينينائٽ ڪچڌات ۾ ايڪٽينيم جي مقدار وڌيڪ هوندي آهي.]] | subdivision_type = وجود | subdivision_name = شروع کان | subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z) | subdivision_name1 = 89 | established_title = اليڪٽران في شيل | established_date = 2,8,18,32,18,9,2 | seat_type = حالت (STP) | seat = سالڊ | seat1_type = گھاٽائي (عام گرميء پد تي) | seat1 = 10 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر | leader_title = اُبلڻ جو نقطو | leader_name = (3500±300)°K،<br>(3200±300)°C | leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو | leader_name1 =(1500°K)، ​(1227°C) | leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت | leader_name2 = 14ڪلو جول في مول | leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت | leader_name3 = 400 ڪلو جول في مول | leader_title4 = مولر گرميء گنجائش | leader_name4 = 27.2 جول في مول.ڪيلون | leader_title5 = گھاٽائي (STP تي) | leader_name5 = 10 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر | leader_title6 = حالت (STP تي) | leader_name6 = سالڊ | subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A) | subdivision_type3 = گروپ | subdivision_type4 = سيريز | subdivision_type5 = بلاڪ | subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب | subdivision_name2 = 127 | subdivision_name3 = ايڪٽينائيڊ (f-bloc) | subdivision_name4 = 7 | subdivision_name5 = f-block | subdivision_name6 = [[ريڊون|[Rn]]] 6d1 7s2 | established_title1 = ايٽمي ريڊيس | established_date1 = 215 پيڪو ميٽر (ڪو ويلنت) | established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول) | established_date2 = 1st: 499 <br>2nd: 1170<br>3rd: 1900 | established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر | established_date3 = عام: +3 | extinct_title = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي | extinct_date = 1.1(پالنگ اسڪيل) | name = اڪٽينيئم | official_name = <small>₈₉</small>Ac | native_name = Actinium | government_type = | image_blank_emblem = | blank_emblem_type = | governing_body = | government_footnotes = فزيڪل خاصيتون }} ==خاصيتون== ==مرڪب== ==تاريخ== واقعو ۽ پيداوار: درخواستون: ==حياتياتي ڪردار== ==احتياطون== ==پڻ ڏسو== لنڪ: ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:لنٿانائيڊ]] 17a1w6b0t0ukz1u56ry0fj4cfsftozk 14 82902 319170 318327 2025-06-12T15:36:43Z Ibne maryam 17680 319170 wikitext text/x-wiki [[دوري جدول]] جي گروپن جي تفصيل: # گروپ 1 = الڪلي ڌاتو ۽ ھائڊروجن # گروپ 2 = الڪلائن زميني ڌاتو # گروپ 3 = # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ [[زمرو:دوري جدول]] s3zdx3gterxn092r57htgyjfozcupdi 319171 319170 2025-06-12T15:37:04Z Ibne maryam 17680 319171 wikitext text/x-wiki [[دوري جدول]] جي گروپن جي تفصيل: # گروپ 1 = الڪلي ڌاتو ۽ ھائڊروجن # گروپ 2 = الڪلائن زميني ڌاتو # گروپ 3 = # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ [[زمرو:دوري جدول]] 9si553d52h5rq0p88i7kuuzl26f6heo 319172 319171 2025-06-12T15:37:22Z Ibne maryam 17680 319172 wikitext text/x-wiki [[دوري جدول]] جي گروپن جي تفصيل: # گروپ 1 = الڪلي ڌاتو ۽ ھائڊروجن # گروپ 2 = الڪلائن زميني ڌاتو # گروپ 3 = # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ [[زمرو:دوري جدول]] e3l9romh4e37b9chpni6crenrucl3ov 319173 319172 2025-06-12T15:38:30Z Ibne maryam 17680 319173 wikitext text/x-wiki [[دوري جدول]] جي گروپن جي تفصيل: # گروپ 1 = الڪلي ڌاتو ۽ ھائڊروجن # گروپ 2 = الڪلائن زميني ڌاتو # گروپ 3 = # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ 16 = # گروپ 17 = هيلوجن گروپ # گروپ 18 = نوبل گيسون [[زمرو:دوري جدول]] 0x8zh7ycgq52iq22teho31efs9fywyb 319174 319173 2025-06-12T15:42:31Z Ibne maryam 17680 319174 wikitext text/x-wiki [[دوري جدول]] جي گروپن جي تفصيل: # گروپ 1 = الڪلي ڌاتو ۽ ھائڊروجن # گروپ 2 = الڪلائن زميني ڌاتو # گروپ 3 = # گروپ 4 = ٽائيٽينيم گروپ # گروپ 5 = # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ 15 = # گروپ 16 = # گروپ 17 = هيلوجن گروپ # گروپ 18 = نوبل گيسون [[زمرو:دوري جدول]] 8ze2u9w58dd99whbyakz7mzdhfjb7k4 319175 319174 2025-06-12T15:44:11Z Ibne maryam 17680 319175 wikitext text/x-wiki [[دوري جدول]] جي گروپن جي تفصيل: # گروپ 1 = الڪلي ڌاتو ۽ ھائڊروجن # گروپ 2 = الڪلائن زميني ڌاتو # گروپ 3 = # گروپ 4 = ٽائيٽينيم گروپ # گروپ 5 = # گروپ 6 = # گروپ 7 = مينگانيز گروپ # گروپ 8 = # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ 15 = # گروپ 16 = # گروپ 17 = هيلوجن گروپ # گروپ 18 = نوبل گيسون [[زمرو:دوري جدول]] maq74b4tzhj4jxey8j2uhxpgmwmi3g6 319176 319175 2025-06-12T15:45:04Z Ibne maryam 17680 319176 wikitext text/x-wiki [[دوري جدول]] جي گروپن جي تفصيل: # گروپ 1 = الڪلي ڌاتو ۽ ھائڊروجن # گروپ 2 = الڪلائن زميني ڌاتو # گروپ 3 = # گروپ 4 = ٽائيٽينيم گروپ # گروپ 5 = # گروپ 6 = # گروپ 7 = مينگانيز گروپ # گروپ 8 = # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ # گروپ 13 = # گروپ 14 = # گروپ 15 = # گروپ 16 = # گروپ 17 = هيلوجن گروپ # گروپ 18 = نوبل گيسون [[زمرو:دوري جدول]] gciifolsl0engb6kbu4fuivi9e7qm5y 319177 319176 2025-06-12T15:46:42Z Ibne maryam 17680 319177 wikitext text/x-wiki [[دوري جدول]] جي گروپن جي تفصيل: # گروپ 1 = الڪلي ڌاتو ۽ ھائڊروجن # گروپ 2 = الڪلائن زميني ڌاتو # گروپ 3 = # گروپ 4 = ٽائيٽينيم گروپ # گروپ 5 = # گروپ 6 = # گروپ 7 = مينگانيز گروپ # گروپ 8 = # گروپ 9 = # گروپ 10 = # گروپ 11 = # گروپ 12 = # گروپ 13 = بورون گروپ # گروپ 14 = # گروپ 15 = # گروپ 16 = # گروپ 17 = هيلوجن گروپ # گروپ 18 = نوبل گيسون [[زمرو:دوري جدول]] sf5914nuw5q5pet2pidrq1togvcs725 319178 319177 2025-06-12T15:48:08Z Ibne maryam 17680 319178 wikitext text/x-wiki [[دوري جدول]] جي گروپن جي تفصيل: # گروپ 1 = الڪلي ڌاتو ۽ ھائڊروجن # گروپ 2 = الڪلائن زميني ڌاتو # گروپ 3 = # گروپ 4 = ٽائيٽينيم گروپ # گروپ 5 = # گروپ 6 = # گروپ 7 = مينگانيز گروپ # گروپ 8 = # گروپ 9 = # گروپ 10 = # گروپ 11 = # گروپ 12 = # گروپ 13 = بورون گروپ # گروپ 14 = # گروپ 15 = نڪٽوجين (Pnictogens) # گروپ 16 = # گروپ 17 = هيلوجن گروپ # گروپ 18 = نوبل گيسون [[زمرو:دوري جدول]] 5644v1z0typ344yidoqge8r05ne17h3 319179 319178 2025-06-12T15:49:01Z Ibne maryam 17680 319179 wikitext text/x-wiki [[دوري جدول]] جي گروپن جي تفصيل: # گروپ 1 = الڪلي ڌاتو ۽ ھائڊروجن # گروپ 2 = الڪلائن زميني ڌاتو # گروپ 3 = # گروپ 4 = ٽائيٽينيم گروپ # گروپ 5 = وينئڊيئم گروپ # گروپ 6 = # گروپ 7 = مينگانيز گروپ # گروپ 8 = # گروپ 9 = # گروپ 10 = # گروپ 11 = # گروپ 12 = # گروپ 13 = بورون گروپ # گروپ 14 = # گروپ 15 = نڪٽوجين (Pnictogens) # گروپ 16 = # گروپ 17 = هيلوجن گروپ # گروپ 18 = نوبل گيسون [[زمرو:دوري جدول]] grvqyo2s99xrufnpiy23f30qlvcg6hy 319180 319179 2025-06-12T15:49:53Z Ibne maryam 17680 319180 wikitext text/x-wiki [[دوري جدول]] جي گروپن جي تفصيل: # گروپ 1 = الڪلي ڌاتو ۽ ھائڊروجن # گروپ 2 = الڪلائن زميني ڌاتو # گروپ 3 = # گروپ 4 = ٽائيٽينيم گروپ # گروپ 5 = وينئڊيئم گروپ # گروپ 6 = # گروپ 7 = مينگانيز گروپ # گروپ 8 = # گروپ 9 = # گروپ 10 = # گروپ 11 = # گروپ 12 = # گروپ 13 = بورون گروپ # گروپ 14 = چالڪوجين # گروپ 15 = نڪٽوجين (Pnictogens) # گروپ 16 = # گروپ 17 = هيلوجن گروپ # گروپ 18 = نوبل گيسون [[زمرو:دوري جدول]] fejnqp03uwd061f411wkwx61fw5u2o0 319181 319180 2025-06-12T15:58:43Z Ibne maryam 17680 319181 wikitext text/x-wiki [[دوري جدول]] جي گروپن جي تفصيل: # گروپ 1 = الڪلي ڌاتو ۽ ھائڊروجن # گروپ 2 = الڪلائن زميني ڌاتو # گروپ 3 = # گروپ 4 = ٽائيٽينيم گروپ # گروپ 5 = وينئڊيئم گروپ # گروپ 6 = # گروپ 7 = مينگانيز گروپ # گروپ 8 = # گروپ 9 = ڪوبالٽ گروپ # گروپ 10 = # گروپ 11 = # گروپ 12 = # گروپ 13 = بورون گروپ # گروپ 14 = چالڪوجين # گروپ 15 = نڪٽوجين (Pnictogens) # گروپ 16 = # گروپ 17 = هيلوجن گروپ # گروپ 18 = نوبل گيسون [[زمرو:دوري جدول]] 4ma647ypuwma2jzedyhte3fuei8mdr9 319182 319181 2025-06-12T15:59:26Z Ibne maryam 17680 319182 wikitext text/x-wiki [[دوري جدول]] جي گروپن جي تفصيل: # گروپ 1 = الڪلي ڌاتو ۽ ھائڊروجن # گروپ 2 = الڪلائن زميني ڌاتو # گروپ 3 = # گروپ 4 = ٽائيٽينيم گروپ # گروپ 5 = وينئڊيئم گروپ # گروپ 6 = # گروپ 7 = مينگانيز گروپ # گروپ 8 = # گروپ 9 = ڪوبالٽ گروپ # گروپ 10 = # گروپ 11 = ڪاپر گروپ # گروپ 12 = # گروپ 13 = بورون گروپ # گروپ 14 = چالڪوجين # گروپ 15 = نڪٽوجين (Pnictogens) # گروپ 16 = # گروپ 17 = هيلوجن گروپ # گروپ 18 = نوبل گيسون [[زمرو:دوري جدول]] csihgebn5a9z6geyjhf4vdv0gxbl7dn 319183 319182 2025-06-12T16:01:14Z Ibne maryam 17680 319183 wikitext text/x-wiki [[دوري جدول]] جي گروپن جي تفصيل: # گروپ 1 = الڪلي ڌاتو ۽ ھائڊروجن # گروپ 2 = الڪلائن زميني ڌاتو # گروپ 3 = # گروپ 4 = ٽائيٽينيم گروپ # گروپ 5 = وينئڊيئم گروپ # گروپ 6 = # گروپ 7 = مينگانيز گروپ # گروپ 8 = آئرن گروپ # گروپ 9 = ڪوبالٽ گروپ # گروپ 10 = # گروپ 11 = ڪاپر گروپ # گروپ 12 = # گروپ 13 = بورون گروپ # گروپ 14 = چالڪوجين # گروپ 15 = نڪٽوجين (Pnictogens) # گروپ 16 = # گروپ 17 = هيلوجن گروپ # گروپ 18 = نوبل گيسون [[زمرو:دوري جدول]] 5d0d7huqha9fcqjizmtcqhfl3km7h1j 319184 319183 2025-06-12T16:02:16Z Ibne maryam 17680 319184 wikitext text/x-wiki [[دوري جدول]] جي گروپن جي تفصيل: # گروپ 1 = الڪلي ڌاتو ۽ ھائڊروجن # گروپ 2 = الڪلائن زميني ڌاتو # گروپ 3 = # گروپ 4 = ٽائيٽينيم گروپ # گروپ 5 = وينئڊيئم گروپ # گروپ 6 = # گروپ 7 = مينگانيز گروپ # گروپ 8 = آئرن گروپ # گروپ 9 = ڪوبالٽ گروپ # گروپ 10 = # گروپ 11 = ڪاپر گروپ # گروپ 12 = # گروپ 13 = بورون گروپ # گروپ 14 = چالڪوجين # گروپ 15 = نڪٽوجين (Pnictogens) # گروپ 16 = چالڪوجين (آڪسيجن گروپ) # گروپ 17 = هيلوجن گروپ # گروپ 18 = نوبل گيسون [[زمرو:دوري جدول]] 4ob9nbe5mvv2c8gz4x7ry9r82xajixm 319185 319184 2025-06-12T16:03:19Z Ibne maryam 17680 319185 wikitext text/x-wiki [[دوري جدول]] جي گروپن جي تفصيل: # گروپ 1 = الڪلي ڌاتو ۽ ھائڊروجن # گروپ 2 = الڪلائن زميني ڌاتو # گروپ 3 = # گروپ 4 = ٽائيٽينيم گروپ # گروپ 5 = وينئڊيئم گروپ # گروپ 6 = # گروپ 7 = مينگانيز گروپ # گروپ 8 = آئرن گروپ # گروپ 9 = ڪوبالٽ گروپ # گروپ 10 = # گروپ 11 = ڪاپر گروپ # گروپ 12 = # گروپ 13 = بورون گروپ # گروپ 14 = ڪاربان گروپ # گروپ 15 = نڪٽوجين (Pnictogens) # گروپ 16 = چالڪوجين (آڪسيجن گروپ) # گروپ 17 = هيلوجن گروپ # گروپ 18 = نوبل گيسون [[زمرو:دوري جدول]] subxe8aai17qk9kdlv9bpwvl4fmippb 319186 319185 2025-06-12T16:05:25Z Ibne maryam 17680 319186 wikitext text/x-wiki [[دوري جدول]] جي گروپن جي تفصيل: # گروپ 1 = الڪلي ڌاتو ۽ ھائڊروجن # گروپ 2 = الڪلائن زميني ڌاتو # گروپ 3 = # گروپ 4 = ٽائيٽينيم گروپ # گروپ 5 = وينئڊيئم گروپ # گروپ 6 = ڪروميئم گروپ # گروپ 7 = مينگانيز گروپ # گروپ 8 = آئرن گروپ # گروپ 9 = ڪوبالٽ گروپ # گروپ 10 = # گروپ 11 = ڪاپر گروپ # گروپ 12 = # گروپ 13 = بورون گروپ # گروپ 14 = ڪاربان گروپ # گروپ 15 = نڪٽوجين (Pnictogens) # گروپ 16 = چالڪوجين (آڪسيجن گروپ) # گروپ 17 = هيلوجن گروپ # گروپ 18 = نوبل گيسون [[زمرو:دوري جدول]] ogr85xqtpb39cpn08t7ly8v04kymrq1 319191 319186 2025-06-12T16:54:37Z Ibne maryam 17680 319191 wikitext text/x-wiki [[دوري جدول]] جي گروپن جي تفصيل: # گروپ 1 = الڪلي ڌاتو ۽ ھائڊروجن # گروپ 2 = الڪلائن زميني ڌاتو # گروپ 3 = اسڪينڊيئم گروپ # گروپ 4 = ٽائيٽينيم گروپ # گروپ 5 = وينئڊيئم گروپ # گروپ 6 = ڪروميئم گروپ # گروپ 7 = مينگانيز گروپ # گروپ 8 = آئرن گروپ # گروپ 9 = ڪوبالٽ گروپ # گروپ 10 = # گروپ 11 = ڪاپر گروپ # گروپ 12 = # گروپ 13 = بورون گروپ # گروپ 14 = ڪاربان گروپ # گروپ 15 = نڪٽوجين (Pnictogens) # گروپ 16 = چالڪوجين (آڪسيجن گروپ) # گروپ 17 = هيلوجن گروپ # گروپ 18 = نوبل گيسون [[زمرو:دوري جدول]] 9jbsdre6tb0p0s509e72b4yau0kmiy5 319194 319191 2025-06-12T16:58:48Z Ibne maryam 17680 319194 wikitext text/x-wiki [[دوري جدول]] جي گروپن جي تفصيل: # گروپ 1 = الڪلي ڌاتو ۽ ھائڊروجن # گروپ 2 = الڪلائن زميني ڌاتو # گروپ 3 = اسڪينڊيئم گروپ # گروپ 4 = ٽائيٽينيم گروپ # گروپ 5 = وينئڊيئم گروپ # گروپ 6 = ڪروميئم گروپ # گروپ 7 = مينگانيز گروپ # گروپ 8 = آئرن گروپ # گروپ 9 = ڪوبالٽ گروپ # گروپ 10 = نڪل گروپ # گروپ 11 = ڪاپر گروپ # گروپ 12 = # گروپ 13 = بورون گروپ # گروپ 14 = ڪاربان گروپ # گروپ 15 = نڪٽوجين (Pnictogens) # گروپ 16 = چالڪوجين (آڪسيجن گروپ) # گروپ 17 = هيلوجن گروپ # گروپ 18 = نوبل گيسون [[زمرو:دوري جدول]] iudedp21dq47odbsg9a3mqvz85g8nsc 319197 319194 2025-06-12T17:02:42Z Ibne maryam 17680 319197 wikitext text/x-wiki [[دوري جدول]] جي گروپن جي تفصيل: # گروپ 1 = الڪلي ڌاتو ۽ ھائڊروجن # گروپ 2 = الڪلائن زميني ڌاتو # گروپ 3 = اسڪينڊيئم گروپ # گروپ 4 = ٽائيٽينيم گروپ # گروپ 5 = وينئڊيئم گروپ # گروپ 6 = ڪروميئم گروپ # گروپ 7 = مينگانيز گروپ # گروپ 8 = آئرن گروپ # گروپ 9 = ڪوبالٽ گروپ # گروپ 10 = نڪل گروپ # گروپ 11 = ڪاپر گروپ # گروپ 12 = زنڪ گروپ # گروپ 13 = بورون گروپ # گروپ 14 = ڪاربان گروپ # گروپ 15 = نڪٽوجين (Pnictogens) # گروپ 16 = چالڪوجين (آڪسيجن گروپ) # گروپ 17 = هيلوجن گروپ # گروپ 18 = نوبل گيسون [[زمرو:دوري جدول]] rxzelsilubwtp8unloqytgqhczkfv36 0 82933 319131 318588 2025-06-12T13:46:51Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319131 wikitext text/x-wiki '''سئريئم''' (Cerium) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان Ce ۽ ايٽمي نمبر 58 آهي. اهو هڪ نرم، تار جي شڪل ڏيڻ جي صلاحيت وارو (ductile) ۽ چانديءَ جهيڙي اڇي رنگ جو ڌاتو آهي، جيڪو هوا جي سامهون اچڻ تي آڪسائيڊيشن جي ڪارڻ خراب ٿي ويندو آهي. سيريئم لنٿانائيڊ سيريز ۾ ٻيو عنصر آهي. جڏهن ته اهو اڪثر ڪري سيريز جي خاصيت +3 جي آڪسيڊيشن حالت ڏيکاري ٿو، ان ۾ هڪ مستحڪم +4 حالت پڻ آهي، جيڪا پاڻي جي ملاپ تي آڪسائيڊيشن نه ڪندو آهي. ان کي ناياب زميني عنصرن مان هڪ سمجهيو ويندو آهي. سيريم جو انسانن ۾ ڪو به حياتياتي ڪردار نه آهي، سواءِ شديد يا مسلسل نمائش جي، خاص طور تي زهر نه آهي. ==تفصيل== ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:لنٿانائيڊ]] 8rdf5lbcge8horminuq5vixck836qm6 0 82942 319134 318607 2025-06-12T13:51:37Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319134 wikitext text/x-wiki '''ٿوريئم''' (Thorium) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان Th ۽ ايٽمي نمبر 90 آهي. ٿوريم هڪ ڪمزور طور تي تابڪاري وارو ۽ هلڪو چانديءَ جهيڙو ڌاتو آهي. جڏهن اهو هوا جي سامهون ايندو آهي ۽ ٿوريم ڊاءِ آڪسائيڊ ٺاهيندو آهي، جيڪو زيتوني ڀورو رنگ ۾ تبديل ٿي ويندو آهي. اهو معتدل نرم آهي، نرم (پتلي چادر ۾ شڪل ڏيڻ جي صلاحيت وارو) آهي ۽ ان جو پگھلڻ جو نقطو بلند آهي. ٿوريم هڪ اليڪٽروپوزيٽو ايڪٽينائيڊ آهي، جنهن جي ڪيمسٽري +4 آڪسيڊيشن حالت جي غلبي تي آهي؛ اهو ڪافي رد عمل وارو آهي ۽ باریک پائوڊر ۾ ورهائڻ تي هوا سڙي ۾ سگهي ٿو. ==تفصيل== ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:ايڪٽينائيڊ]] 4p6klhxvp2nnnh2v8xo8psh1s447l98 0 82946 319123 318639 2025-06-12T13:34:42Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319123 wikitext text/x-wiki '''ايسٽئٽن''' (Astatine) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان At ۽ ايٽمي نمبر 85 آهي. اهو زمين جي ڪرسٽ ۾ قدرتي طور تي پيدا ٿيندڙ سڀ کان وڌيڪ ناياب عنصر آهي، جيڪو صرف مختلف ڳري عنصرن جي زوال (decay) جي پيداوار جي طور تي ٿئي ٿو. ايسٽئٽن جا سڀئي آئسوٽوپ مختصر مدت جا آهن؛ سڀ کان وڌيڪ مستحڪم آئسوٽوپ ايسٽئٽن-210 آهي، جنهن جي اڌ زندگي 8.1 ڪلاڪ آهي. نتيجي طور، عنصر جو هڪ مضبوط نمونو ڪڏهن به نه ڏٺو ويو آهي، ڇاڪاڻ ته ڪو به ميڪرو اسڪوپڪ نمونو ان جي تابڪاري جي گرمي سان فوري طور تي بخارات بڻجي ويندو آهي. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:هيلوجن گروپ]] jhvco04d580lfix11vubbwrbazg53f3 0 82951 319143 318650 2025-06-12T14:03:59Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319143 wikitext text/x-wiki '''هئفنيئم''' (Hafnium) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان Hf ۽ ايٽمي نمبر 72 آهي. هافنيم هڪ چمڪندڙ، چاندي جهڙي ڀوري رنگ جي، ٽيٽراويلنٽ منتقلي ڌاتو آهي ۽ ڪيميائي طور تي زرڪونيم سان مشابهت رکي ٿي ۽ ڪيترن ئي زرڪونيم جي ڪچڌاتن ۾ ملي ٿو. ان جي وجود جي اڳڪٿي سال 1869ع ۾ دمتري مينڊيليف ڪئي هئي. پر ان جي سڃاڻپ 1922ع ۾ ڊرڪ ڪوسٽر ۽ جارج ڊي هيويسي پاران ڪئي ويئي. هافنيم جو نالو هافنيا جي نالي تي رکيو ويو آهي، جيڪو ڊينمارڪ جي شهر ڪوپن هيگن جو لاطيني نالو آهي، جتي ان کي دريافت ڪيو ويو هو. ==تفصيل== ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:ٽائيٽينيم گروپ]] oxwu9vejrmy4awd5dvy23ahpykkpclq 0 82961 319224 318769 2025-06-12T20:43:53Z Ibne maryam 17680 319224 wikitext text/x-wiki [[File:FirstSurahKoran_(fragment).jpg|ساڄو|thumb|قرآن مجيد جي پهرين سورت، [[سورہ فاتحہ|سوره الفاتحه]]]] [[قرآن|قرآن مجيد کي]] 114 سورتن ۾ ورهايو ويو آهي ۽ 6,236 ("بسم الله" کانسواءِ) يا 6,349 (بشمول بسم الله") [[آيت|آيتون]] آهن. سورتن کي وسيع طور تي ڊيگهه جي نزولي ترتيب ۾ ترتيب ڏنو ويو آهي. سورتن جي تاريخي ترتيب بابت بحث لاءِ، سورت ڏسو. نائين سورت، سوره التوبہ کان سواءِ هر سورت کان اڳ بسم الله الرحمان الرحيم لکل آهي ۽ تلاوت ڪي ويندي آهي، جنهن کي ''[[تسميه]]'' سڏيو ويندو آهي ۽ ان جا معني " الله جي نالي سان، جيڪو تمام گهڻو مهربان ۽ رحم ڪندڙ آهي.") آهي. <ref name="Asad-Surah-Intro-S1">{{Harvard citation no brackets|Asad|1980|loc=Introduction to Sura 1.}}</ref> اڻٽيهه سورتن جي شروعات خاص اکرن سان ٿئي ٿي، جنهن کي " ''حروف مقطعات'' سڏيو ويندو آهي. هن اکرن جا معني ڇا آهن؟ هن باري ۾ اختلاف آهي، پر عالمن جي اڪٿريت جي راء آھي ته هنن جو علم الله کانسواء ٻين کي نا آهي. ==فهرست== {| class="wikitable sortable" |- ! style="width:10%;"| سورت جو نالو ! style="width:8%;"| رَقمهَا <ref name="quran.al-islam.com">{{استشهاد بويب|مسار=http://quran.al-islam.com/Loader.aspx?pageid=216&SuraType=0 |عنوان=موسوعة القرآن، فهرس القرآن |ناشر=موقع الإسلام الدعوي والإرشادي |تاريخ الوصول=[[18 أغسطس]] [[2014]] | مسار أرشيف = https://web.archive.org/web/20180729003107/http://quran.al-islam.com:80/Loader.aspx?pageid=216&SuraType=0 | تاريخ أرشيف = 29 يوليو 2018 |حالة المسار=dead}}</ref> ! style="width:8%;"| صفحن جي تعداد ! style="width:9%;"|آيتن جي تعداد <ref name="quran.al-islam.com"/><br /> ! style="width:10%;"|نزول جو مقام <ref name="quran.al-islam.com"/> ! style="width:10%;"| ترتيب النزول<ref>[https://books.almaaref.org/contentsimages/books/almaaref_alislameya/dourus_fe_ouloum_alquraan/page/lesson7.htm المعارف:] الدرس السابع: نزول القرآن (3)، ص: 126 - 127 - 128 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170201060517/http://www.almaaref.org/books/contentsimages/books/almaaref_alislameya/dourus_fe_ouloum_alquraan/page/lesson7.htm |date=01 فبراير 2017}}</ref><ref>[http://jqrs.qurancomplex.gov.sa/wp-content/uploads/2012/11/ترتيب-سور-القرآن-الكريم2.pdf ترتيب سور القرآن الكريم:] دراسة تحليلية لأقوال العلماء، د. طه عابدين طه {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180328181740/http://jqrs.qurancomplex.gov.sa:80/wp-content/uploads/2012/11/ترتيب-سور-القرآن-الكريم2.pdf |date=28 مارس 2018}}</ref>{{للهامش|**}} ! style="width:10%;"| تَحتوِي [[سجود التلاوة|سَجْدَة]]<ref>[https://www.nquran.com/ar/index.php?group=view&id=3092 ن للقرآن وعلومه:] الآيات التي فيها سجدات {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304213801/http://www.nquran.com/index.php?group=view&rid=3092 |date=04 مارس 2016}}</ref> ! style="width:10%;"| [[ويكي مصدر|ويكِي مَصْدر]] ! style="width:35%;"| موضُوع السُّورَة<ref name="الخرائط الذهنية لسور القرآن الكريم">[http://saaid.net/book/17/8884.pdf صيد الفوائد:] الخرائط الذهنية لسور القرآن الكريم {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170722164909/http://saaid.net/book/17/8884.pdf |date=22 يوليو 2017}}</ref> |- |align=center| [[سورہ فاتحہ|الفَاتِحَة]] |align=center| 1 |align=center| 1 |align=center| 7 |align=center| [[آية مكية|مَڪي]] |align=center| |align=center| |align=center| | * |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة البقرة|البَقَرَة]] |align=center| 2 |align=center| 2 |align=center| 286 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 87 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البقرة|نَص السُّورة]] | * أصناف الناس في [[العبادة في الإسلام|العبادة]]. (1 - 20) * العبادة وأهميتها. (21 - 39) * الاستجابة وحقيقة العبادة. (40 - 152) * شمولية العبادة لجميع نواحي الحياة. (153 - 253) * التعظيم أساس العبادة. (254 - 286) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة آل عمران|آل عِمرَان]] |align=center|3 |align=center| 50 |align=center| 200 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 89 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة آل عمران|نَص السُّورة]] | * الثبات فكريًا في مواجهة الأفكار الخارجية. (1 - 120) * كيفية الثبات داخليًا. (121 - 200) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة النساء|النِّسَاء]] |align=center| 4 |align=center| 77 |align=center| 176 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 92 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النساء|نَص السُّورة]] | * الضعفاء والحث على العدل والرحمة بهم و[[فقه المواريث|المواريث]].(1 - 12) * الثواب والعقاب. (13 - 18) * [[حق|الحقوق]]. (19 - 33) * [[عدالة|العدل]]. (34 - 59) * القتال لضمان حقوق المستضعفين. (60 - 104) * الأمر بالقسط. (105 - 136) * أحوال الناس وجزاؤهم. (137 - 176) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة المائدة|المَائدة]] |align=center| 5 |align=center| 106 |align=center| 120 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 112 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المائدة|نَص السُّورة]] | * حفظ الدين والعرض والنفس والمال. (1 - 40) * النهي عن موالاة [[أهل الكتاب]]. (41 - 86) * عدد من الأحكام. (87 - 108) * مراجعة العقود يوم القيامة وقصة المائدة. (109 - 120) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأنعام|الأنعَام]] |align=center| 6 |align=center| 128 |align=center| 165 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 55 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنعام|نَص السُّورة]] | * قدرة الله في [[الكون]] (1 - 90) * مواجهة وتهديد [[شرك بالله|المشركين]] (91 - 144) * توجيهات ومواساة [[محمد|للرسول]] و[[مؤمن (توضيح)|المؤمنين]] (145 - 165) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأعراف|الأعرَاف]] |align=center| 7 |align=center| 151 |align=center| 206 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 39 |align=center| نعم، الآية 206 |align=center| [[S:سورة الأعراف|نَص السُّورة]] | * خطاب للرسول وتحذير للأمة. (1 - 9) * قصة [[آدم في الإسلام|آدم]] وتعقيبات عليها. (10 - 58) * [[أنبياء مذكورون في القرآن|قصص الأنبياء]] (59 - 136) * [[بنو إسرائيل|بني إسرائيل]] وانحرافاتهم. (137 - 171) * مواثيق البشرية بالعبودية لله. (172 - 206) |- |align=center| [[سورة الأنفال|الأنفَال]] |align=center| 8 |align=center| 177 |align=center| 75 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 88 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنفال|نَص السُّورة]] | * القوانين الربانية. (1 - 40) * القوانين المادية. (41 - 75) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة التوبة|التوبَة]]،{{سج}}براءة |align=center| 9 |align=center| 187 |align=center| 129 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 113 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التوبة|نَص السُّورة]] | * علاقة المسلمين بالمشركين وأهل الكتاب.<ref name="صيد الفوائد">[http://www.saaid.net/Doat/almgamce/57.htm صيد الفوائد:] تأملات في سورة التوبة {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170725042813/http://www.saaid.net/Doat/almgamce/57.htm |date=25 يوليو 2017}}</ref> * كشف أسرار [[نفاق|المنافقين]] وحال الناس مع النبي خاصة في المدينة وفي [[غزوة تبوك|جيش العسرة]].<ref name="صيد الفوائد" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة يونس|يُونس]] |align=center| 10 |align=center| 208 |align=center| 109 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 51 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يونس|نَص السُّورة]] | * توحيد الله وتوجيهاته للناس والنبي.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> * بيان حقيقة وحي القرآن، وبيان أمر النبوة عامة ورسالة محمد خاصة.<ref name="مقاصد سورة يونس">[https://www.islamweb.net/ar/article/170533/ إسلام ويب:] مقاصد سورة يونس {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304233729/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=170533 |date=04 مارس 2016}}</ref> * طبائع الناس وسنن الله فيها.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> * قصص [[يونس في الإسلام|يونس]] و[[موسى في الإسلام|موسى]] و[[نوح في الإسلام|نوح]]. * تحدي القرآن للمشركين.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة هود|هُود]] |align=center| 11 |align=center| 221 |align=center| 123 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 52 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة هود|نَص السُّورة]] | * إبراز حقيقة العقيدة وتنزيه القرآن. (1 - 24) * مواقف من قصص [[رسول|الرسل]]. (25 - 99) * التعقيب على القصص. (100 - 123) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة يوسف|يُوسُف]] |align=center| 12 |align=center| 235 |align=center| 111 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 53 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يوسف|نَص السُّورة]] | * قصة النبي [[يوسف في الإسلام|يوسف]]. * الثقة بتدبير الله. |- |align=center| [[سورة الرعد|الرَّعْد]] |align=center| 13 |align=center| 249 |align=center| 43 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 96 |align=center| نعم، الآية 15 |align=center| [[S:سورة الرعد|نَص السُّورة]] | * الإيمان بالله وتوحيده.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد">[https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&ID=1287&idfrom=3127&idto=3176&flag=0&bk_no=132&ayano=0&surano=0&bookhad=0 إسلام ويب:] التفسير الكبير - سورة الرعد {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170521100926/http://library.islamweb.net/newlibrary/display_book.php?idfrom=3127&idto=3176&bk_no=132&ID=1287 |date=21 مايو 2017}}</ref> * الإيمان بالرسل مع بيان مهمتهم.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[الملائكة في الإسلام|بالملائكة]] مع الإشارة إلى بعض وظائفهم.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان بالقرآن وأنه [[وحي|موحى]] به.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[يوم القيامة في الإسلام|باليوم الآخر]] وما فيه نعيم وعذاب.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[قدر (إسلام)|بالقضاء والقدر]].<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة إبراهيم|إبراهِيم]] |align=center| 14 |align=center| 255 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 72 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة إبراهيم|نَص السُّورة]] | * أن القصد من إنزال القرآن هو إرشاد الخلق، ومنعهم عن [[الكفر في الإسلام|الكفر]] و[[معصية|المعصية]].<ref name="مقاصد سورة إبراهيم">[https://www.islamweb.net/ar/article/176541/ إسلام ويب:] مقاصد سورة إبراهيم {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304234022/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=176541 |date=04 مارس 2016}}</ref> * [[التوحيد في الإسلام|توحيد الله]]، وتثبيته للمؤمنين في الدنيا والآخرة، وإضلال من أعرض عن ذكره.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * بيان نعم الله على البشر.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * نموذج لشكر النعمة من خلال النبي [[إبراهيم في الإسلام|إبراهيم]].<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * [[ربوبية|الربوبية]]، والدينونة لله بالملك والتصرف.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحجر|الحِجْر]] |align=center| 15 |align=center| 262 |align=center| 99 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 54 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحجر|نَص السُّورة]] | * موقف المشركين من القرآن وحفظ الله له. * تكذيب الأمم لرسلهم، ومظاهر قدرة الله. * قصة الخلق وعصيان [[إبليس]] ومصيره. * ثواب المتقين يوم القيامة. * قصة [[قوم مدين|أصحاب الأيكة]] وأصحاب [[مدائن صالح|الحِجْر]]، وقصة ضيف إبراهيم وما حصل مع النبي [[لوط في الإسلام|لوط]]. * فضل الله على النبي مع توجيهات وبشارات. |- |align=center| [[سورة النحل|النَّحْل]] |align=center| 16 |align=center| 267 |align=center| 128 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 70 |align=center| نعم، الآية 49 |align=center| [[S:سورة النحل|نَص السُّورة]] | * مواضيع العقيدة ومنها [[توحيد الألوهية|الألوهية]] و[[وحي|الوحي]] والبعث والنشور.<ref name="المصحف الإلكتروني">[http://www.e-quran.com/tareef-16.html المصحف الإلكتروني:] سورة النحل {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170710060540/http://www.e-quran.com/tareef-16.html |date=10 يوليو 2017}}</ref> * دلائل قدرة الله ووحدانيته.<ref name="المصحف الإلكتروني" /> * الرد على المشركين في فساد عقائدهم. * جزاء [[ردة (إسلام)|المرتدين]] وصفاتهم والمؤمنين. * [[مباح|التحليل]] و[[حرام|التحريم]] بيد الله. * صفات [[إبراهيم في الإسلام|إبراهيم]]. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الإسراء|الإسْرَاء]]،{{سج}}بَنِي إِسرائيل |align=center| 17 |align=center| 282 |align=center| 111 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 50 |align=center| نعم، الآية 107 |align=center| [[S:سورة الإسراء|نَص السُّورة]] | * العقيدة.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> * قواعد السلوك الفردي والجماعي وآدابه القائمة على العقيدة.<ref name="مقاصد سورة الإسراء">[https://www.islamweb.net/ar/article/182551/ إسلام ويب:] مقاصد سورة الإسراء {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305050127/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=182551 |date=05 مارس 2016}}</ref> * قصص عن بني إسرائيل.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> * طرف من قصة آدم وإبليس وتكريم الله للإنسان.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الكهف|الكهْف]] |align=center| 18 |align=center| 293 |align=center| 110 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 69 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكهف|نَص السُّورة]] | * الحمدلله والتبشير والإنذار. (1 - 8) * قصة [[أصحاب الكهف]]. (9 - 27) * قصة كل من أصحاب الجنتين، و[[موسى في الإسلام|موسى]] و[[الخضر]]، و[[ذو القرنين|ذي القرنين]]. * حث الرسول على [[صبر|الصبر]]، والتبشير والإنذار وإثبات الوحي * تقرير القيم الحقيقية الباقية. * من مشاهد [[يوم القيامة في الإسلام|يوم القيامة]]، وسنة الله في إهلاك الظالمين. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة مريم|مَريَم]] |align=center| 19 |align=center| 305 |align=center| 98 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 44 |align=center| نعم، الآية 58 |align=center| [[S:سورة مريم|نَص السُّورة]] | * قصة [[زكريا]] وبشارته [[يحيى بن زكريا|بيحيى]]. (1 - 15) * قصة [[مريم بنت عمران|مريم]] وحملها [[عيسى بن مريم|بعيسى]] (16 - 40) * قصص عدد من الأنبياء ومنهم إبراهيم وموسى و[[هارون]] و[[إسماعيل في الإسلام|إسماعيل]]، وأحوال الأمم بعدهم. (41 - 65) * المنكرون للبعث وجزاؤهم وصفاتهم. (66 - 75) * جزاء المهتدين والرد على المشركين. (76 - 98) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة طه|طه]] |align=center| 20 |align=center| 312 |align=center| 135 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 45 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة طه|نَص السُّورة]] | * مهمة القرآن وصفات من أنزله. (1 - 8) * قصة موسى (9 - 99) * جزاء المعرضين عن القرآن ومشاهد من يوم القيامة (100 - 114) * قصة سجود [[الملائكة في الإسلام|الملائكة]] لآدم وتحذيره من إبليس. (115 - 127) * الاعتبار بالأمم السابقة وتوجيهات للنبي وعناد المشركين. (128 - 135) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأنبياء|الأنبيَاء]] |align=center| 21 |align=center| 322 |align=center| 112 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 73 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنبياء|نَص السُّورة]] | * يوم القيامة والحكمة من [[خلقية|الخلق]]. (1 -33) * دور الأنبياء. (34 - 95) * من علامات [[يوم القيامة في الإسلام|الساعة]]. (96 - 106) * صفة الرسول ومهمته، وتهديد المعرضين عنه. (107 - 112) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحج|الحَج]] |align=center| 22 |align=center| 332 |align=center| 78 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 103 |align=center| نعم، سجدتان، الآية 18، والآية 77 |align=center| [[S:سورة الحج|نَص السُّورة]] | * التذكير بيوم القيامة والبعث. (1 - 37) * [[جهاد|الجهاد]]. (38 - 60) * العبودية الخالصة لله. (61 - 78) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة المؤمنون|المُؤمنون]] |align=center| 23 |align=center| 342 |align=center| 118 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 74 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المؤمنون|نَص السُّورة]] | * صفات المؤمنين وجزاؤهم. * صفات الكافرين وأعمالهم ووعيدهم. * من مظاهر قدرة الله وإثبات البعث. * دعوة الأنبياء. |- |align=center| [[سورة النور|النُّور]] |align=center| 24 |align=center| 350 |align=center| 64 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 102 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النور|نَص السُّورة]] | * [[الحدود في الشريعة الإسلامية|الحدود الشرعية]] وبعض الآداب الاجتماعية. * نور الله وفضل وجزاء عمّار [[مسجد|المساجد]]. * مظاهر قدرة الله، وسنة الله في العباد. * طاعة المؤمنين لحكم الله وكذب المنافقين في طاعتهم. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الفرقان|الفُرْقان]] |align=center| 25 |align=center| 359 |align=center| 77 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 42 |align=center| نعم، الآية 60 |align=center| [[S:سورة الفرقان|نَص السُّورة]] | * تكذيب المشركين [[الرحمن (أسماء الله الحسنى)|بالرحمن]]. (1 - 29) * تكذيب المشركين بالقرآن. (30 - 77) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الشعراء|الشُّعَرَاء]] |align=center| 26 |align=center| 367 |align=center| 227 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 47 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشعراء|نَص السُّورة]] | * موقف المشركين من الرسول وحسرته عليهم. (1 - 9) * رسالة الرسل. (10 - 191) * القرآن وموقف المشركين منه. (192 - 212) * إرشادات إلهية للرسول. (213 - 220) * الرد على المشركين وتهديدهم. (221 - 227) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة النمل|النَّمْل]] |align=center| 27 |align=center| 377 |align=center| 93 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 48 |align=center| نعم، الآية 25 |align=center| [[S:سورة النمل|نَص السُّورة]] | * القرآن مبشر للمؤمنين ومنذر للكافرين. (1 - 6) * الأنبياء. (7 - 58) * من مظاهر قدرة الله في الكون. (59 - 65) * موقف المشركين من البعث. (66 - 75) * مهام القرآن. (76 - 78) * مهمة الرسول وحدود تأثيره في الناس. (79 - 81) * من مشاهد يوم القيامة. (82 - 90) * مهمة النبي ومن تبعه. (91 - 93) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة القصص|القَصَص]] |align=center| 28 |align=center| 385 |align=center| 88 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 49 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القصص|نَص السُّورة]] | * قصة موسى. (1 - 46) * تكذيب مشركي [[مكة]] للرسول والقرآن والرد على شبهاتهم. (47 - 51) * جزاء وصفات [[أهل الكتاب]]. (52 - 55) * زعم المشركين والرد عليهم. (56 - 61) * من مواقف المشركين وأحوالهم يوم القيامة وفلاح المؤمنين. (62 - 67) * بعض مظاهر قدرة الله ورحمته. (68 - 75) * قصة [[قارون]] والعبرة منها. (76 - 84) * بعض التوجيهات للرسول. (85 - 88) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة العنكبوت|العَنكبوت]] |align=center| 29 |align=center| 396 |align=center| 69 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 85 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العنكبوت|نَص السُّورة]] | * امتحان الله للخلق [[فتنة|بالفتن]]. (1 - 13) * فتن الأنبياء. (14 - 40) * الصبر على الفتن. (41 - 69) |- |align=center| [[سورة الروم|الرُّوم]] |align=center| 30 |align=center| 404 |align=center| 60 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 84 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الروم|نَص السُّورة]] | * الوعد بالنصر للمؤمنين. (1 - 7) * آيات كونية. (8 - 32) * آيات اقتصادية. (33 - 42) * الأمر باتباع الدين وتوحيد الله وعاقبة المجرمين. (43 - 51) * مدى تأثير النبي على الناس، وقدرة الله في الخلق. (52 - 54) * أحوال الناس يوم القيامة (55 - 57) * موقف الكفار من الآيات وحض النبي على الصبر. (58 - 60) |- |align=center| [[سورة لقمان|لقمَان]] |align=center| 31 |align=center| 411 |align=center| 34 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 57 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة لقمان|نَص السُّورة]] | * مهمة [[لقمان الحكيم|لقمان]] وصفات المحسن وجزاؤه والمسيء. (1 - 9) * من أدلة وحدانية الله وقدرته. (10 - 11) * قصة لقمان ووصاياه لابنه. (12 - 19) * نِعَمُ الله، وعِنَاد المشركين، وإثبات قدرته والبعث. (20 - 31) * طبيعة الكفار، والأمر بالتقوى، وعلم الله بالغيب. (32 - 34) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة السجدة|السَّجدَة]] |align=center| 32 |align=center| 415 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 75 |align=center| نعم، الآية 15 |align=center| [[S:سورة السجدة|نَص السُّورة]] | * إثبات تنزيل القرآن. (1 - 3) * بعض الأدلة على قدرة الله ووحدانيته. (4 - 9) * إنكار المشركين للبعث وحالهم يوم القيامة. (10 - 14) * صفات المؤمنين وجزاؤهم. (15 - 19) * جزاء الكفار وإعراضهم عن الآيات. (20 - 22) * إنزال التوراة على موسى وتكريم أتباعه. (23 - 25) * إثبات القدرة الإلهية والبعث. (26 - 30) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأحزاب|الأحزَاب]] |align=center| 33 |align=center| 418 |align=center| 73 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 90 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأحزاب|نَص السُّورة]] | * عن النبي وتوجيهات الله له ولأزواجه. * غزوتا [[غزوة الخندق|الأحزاب]] و[[غزوة بني قريظة|بني قريظة]]. * الأمر بكثرة ذكر الله وتسبيحه. * [[آداب إسلامية|الآداب الإسلامية]]، وبعض الأحكام. * تهديد المنافقين وتوعد الكفار بقرب الساعة. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة سبأ|سَبَأ]] |align=center| 34 |align=center| 428 |align=center| 54 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 58 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة سبأ|نَص السُّورة]] | * توحيد الله. (1 - 21) * الإيمان بالوحي. (22 - 39) * الإيمان بالبعث. (40 - 54) |- |align=center| [[سورة فاطر|فَاطِر]] |align=center| 35 |align=center| 434 |align=center| 45 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 43 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة فاطر|نَص السُّورة]] | * الغاية من خلق الإنسان ومصيره. (1 - 28) * نظرة المؤمن للكون والحياة. (29 - 45) |- |align=center| [[سورة يس|يس]] |align=center| 36 |align=center| 440 |align=center| 83 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 41 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يس|نَص السُّورة]] | * طبيعة الوحي وصدق الرسالة. (1 - 70) * قضية الألوهية والوحدانية. (71 - 83) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الصافات|الصَّافات]] |align=center| 37 |align=center| 446 |align=center| 182 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 56 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الصافات|نَص السُّورة]] | * وحدانية الله وقدرته وحفظ السماء من الشياطين. (1 - 10) * إنكار المشركين للبعث وجزاؤهم. (11 - 39) * نعيم أهل الجنة وذكر قرين السوء. (40 - 51) * منكر البعث في الدنيا ونهايته. (52 - 55) * شكر المؤمن لربه. (56 - 61) * [[شجرة الزقوم]] وسبب العقاب. (62 - 74) * الرُّسُل (75 - 148) * مناقشة المشركين وتهديدهم. (149 - 182) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة ص|ص]] |align=center| 38 |align=center| 453 |align=center| 88 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 38 |align=center| نعم، الآية 24 |align=center| [[S:سورة ص|نَص السُّورة]] | * طبيعة المشركين والرد عليهم. * تكذيب الأمم السابقة لرسلهم. * إثبات البعث والعدل يوم القيامة. * قصص عن [[داود في الإسلام|داوود]]، و[[سليمان في الإسلام|سليمان]]، و[[أيوب في الإسلام|أيوب]]، وإبراهيم وذريته، وقصة آدم وتكبُّر إبليس. * الجزاء يوم القيامة. * تأكيد رسالة النبي ومهمته، والقرآن. |- |align=center| [[سورة الزمر|الزُّمَر]] |align=center| 39 |align=center| 458 |align=center| 75 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 59 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزمر|نَص السُّورة]] | * التوحيد والربوبية. * طبيعة المشركين، وإقامة الحجّة عليهم. * أسباب [[هداية|الهداية]] والثبات وجزاء المهتدين والكافرين. * [[التوبة في الإسلام|التّوبة]] والترغيب والترهيب. * مشاهد من يوم القيامة وانقسام الناس لزمرتين. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة غافر|غَافِر]]،{{سج}}المُؤْمِن |align=center| 40 |align=center| 467 |align=center| 85 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 60 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة غافر|نَص السُّورة]] | * [[صفات الله العليا|صفات الله]]، ومظاهر من قدرته. * حملة العرش وتسبيحهم ودعاؤهم. * الكفار وتكذيب الأمم السابقة، ومقت الله لهم، والأمر بالاتعاظ من حالهم. * من أهوال يوم القيامة. * من قصة النبي موسى. * نصر المؤمنين، توجيهات، نعم الله على عباده. * الكبر وعاقبته. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة فصلت|فُصِّلَتْ]]،{{سج}}حم سجدة |align=center| 41 |align=center| 477 |align=center| 54 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 61 |align=center| نعم، الآية 37 |align=center| [[S:سورة فصلت|نَص السُّورة]] | * القرآن ومهمته والتأمل في آياته وموقف المشركين منه، وتهديد الملحدين فيه. * من أدلة وجود الله وقدرته، وقصة الخلق. * تهديد المشركين بمثل عاقبة [[قوم عاد|عاد]] و[[ثمود]]. * ثواب المستقيمين، وعقوبة أعداء الله. * فضل الدعوة وآدابها. * اختلاف الناس في [[التوراة]]. * اختصاص الله [[علم الغيب|بعلم الغيب]] والساعة. * طبيعة الإنسان في السرّاء والضرّاء. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الشورى|الشُّورَى]] |align=center| 42 |align=center| 483 |align=center| 53 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 62 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشورى|نَص السُّورة]] | * وحدة الوحي للرسل وأنواعه. * القرآن وموقف الناس منه. * التوكل على الله، ووحدة الدين، والاستقامة. * إثبات قيام الساعة. * صفات المؤمنين وجزاؤهم، وعاقبة الكافرين. * سنة الله في عبادته وقدرته. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الزخرف|الزُّخْرُف]] |align=center| 43 |align=center| 489 |align=center| 89 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 63 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزخرف|نَص السُّورة]] | * القرآن ومكانته. * وحدانية الله وعظمته ووحدانيته. * جزاء المتقين والمجرمين والمسرفين. * افتراءات المشركين والرد عليها. * قصص عن موسى وعيسى، وتوجيهات للرسول. |- |align=center| [[سورة الدخان|الدخَان]] |align=center| 44 |align=center| 496 |align=center| 59 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 64 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الدخان|نَص السُّورة]] | * نزول القرآن في [[ليلة القدر]]. (1 - 6) * بيان قدرة الله. (7 - 8) * موقف المشركين من الدعوة والقرآن. (9 - 16) * قصة قوم [[فرعون]]. (17 - 33) * إنكار المشركين للبعث وجزاؤهم. (34 - 50) * جزاء المتقين. (51 - 59) |- |align=center| [[سورة الجاثية|الجَاثيَة]] |align=center| 45 |align=center| 499 |align=center| 37 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 65 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجاثية|نَص السُّورة]] | * أدلة على وحدانية الله وقدرته. (1 - 6) * تهديد المكذبين بآيات الله. (7 - 11) * من نعم الله على عباده وعلى بني إسرائيل. (12 - 22) * ضلال المشركين وجزاء المؤمنين والكافرين بالبعث. (23 - 35) * فضل الله على الناس، وكبرياء الله. (36 - 37) |- |align=center| [[سورة الأحقاف|الأحْقاف]] |align=center| 46 |align=center| 502 |align=center| 35 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 66 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأحقاف|نَص السُّورة]] | * إثبات القدرة الإلهية ومناقشة المشركين. (1 - 12) * جزاء المتقين. (13 - 14) * الوصية بالوالدين. (15 - 16) * جزاء العاق والمستكبرين. (17 - 20) * قصة [[هود]]. (21 - 28) * إيمان بعض [[جن|الجن]] بالإسلام. (29 - 32) * إثبات البعث وتهديد منكريه. (33 - 35) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة محمد|محَمَّد]] |align=center| 47 |align=center| 507 |align=center| 38 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 95 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة محمد|نَص السُّورة]] | * أحوال المؤمنين والكفار وجزاؤهم. (1 - 3) * الأمر [[جهاد|بالجهاد]] وثوابه. (4 - 6) * شروط النصر للمؤمنين وخذلان الكافرين. (7 - 14) * ما أعد الله للمؤمن والكافر. (15 - 18) * الأمر بالعلم و[[استغفار|الاستغفار]]. (19) * أحوال المنافقين وعاقبتهم، وابتلاء المجاهدين. (20 - 34) * حقيقة الدنيا والأمر بالإنفاق والجهاد. (35 - 38) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الفتح|الفَتْح]] |align=center| 48 |align=center| 511 |align=center| 29 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 111 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفتح|نَص السُّورة]] | * [[صلح الحديبية]]. (1 - 7) * وظيفة الرسول وبيعة الصحابة. (8 - 10) * حقيقة المنافقين وعاقبتهم. (11 - 16) * [[بيعة الرضوان]] ونتائج الصلح. (17 - 26) * تحقيق رؤيا الرسول وبعض أوصافه، وأصحابه. (27 - 29) |- |align=center| [[سورة الحجرات|الحُجرَات]] |align=center| 49 |align=center| 515 |align=center| 18 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 106 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحجرات|نَص السُّورة]] | * أدب التعامل مع الرسول. (1 - 5) * التثبت من الأخبار وحسن المعاملة. (6 - 13) * حقيقة الإيمان. (14 - 18) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة ق|ق]] |align=center| 50 |align=center| 518 |align=center| 45 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 34 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة ق|نَص السُّورة]] | * إنكار المشركين للبعث وأدلة ثبوته. (1 - 11) * الأمم السابقة المنكرة للبعث. (12 - 15) * خلق الإنسان وعلمه وأحواله. (16 - 18) * حقيقة [[موت|الموت]] والبعث. (19 - 30) * ثواب المؤمنين وصفاتهم. (31 - 35) * تهديد منكري البعث، وتوجيهات للرسول. (36 - 45) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الذاريات|الذَّاريَات]] |align=center| 51 |align=center| 520 |align=center| 60 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 67 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الذاريات|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث وعاقبة منكريه. (1 - 14) * جزاء المتقين وأوصافهم. (15 - 19) * آيات الله وعظمة قدرته. (20 - 23) * قصة ضيف إبراهيم. (24 - 37) * ذكر بعض الأنبياء. (38 - 46) * قدرة الله في الكون. (47 - 51) * المعرضين، وعاقبة الظالمين. (52 - 60) |- |align=center| [[سورة الطور|الطُّور]] |align=center| 52 |align=center| 523 |align=center| 49 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 76 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطور|نَص السُّورة]] | * إثبات العذاب للمكذبين والنعيم للمتقين وأنواعه. (1 - 28) * مناقشة عقيدة الكفار. (29 - 47) * توجيهات للرسول. (48 - 49) |- |align=center| [[سورة النجم|النَّجْم]] |align=center| 53 |align=center| 526 |align=center| 62 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 23 |align=center| نعم، الآية 62 |align=center| [[S:سورة النجم|نَص السُّورة]] | * إثبات الوحي. (1 - 18) * مناقشة عبادة [[صنم|الأصنام]]. (19 - 30) * جزاء المسيئين والمحسنين وأوصافهم. (31 - 32) * توبيخ [[الوليد بن المغيرة|لابن المغيرة]]. (33 - 41) * الله وحده هو المتصرف. (42 - 62) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة القمر|القَمَر]] |align=center| 54 |align=center| 528 |align=center| 55 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 37 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القمر|نَص السُّورة]] | * معجزة [[انشقاق القمر]] وموقف المشركين منه. * قصص كل من [[نوح في الإسلام|نوح]] و[[لوط في الإسلام|لوط]] و[[هود]] و[[صالح]] وأقوامهم وآل فرعون. * تهكم كفار [[قريش]] ومصير المجرمين. * جزاء المتقين. |- |align=center| [[سورة الرحمن|الرَّحمن]] |align=center| 55 |align=center| 531 |align=center| 78 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 97 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الرحمن|نَص السُّورة]] | * نعم الله على العباد. (1 - 25) * البقاء لله وحده. (26 - 30) * عجز الجن والإنس أمام قدرة الله. (31 - 36) * عاقبة المجرمين في الآخرة. (37 - 45) * وصف [[جنة|جنات النعيم]]. (46 - 78) |- |align=center| [[سورة الواقعة|الوَاقِعَة]] |align=center| 56 |align=center| 534 |align=center| 96 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 46 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الواقعة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 14) * أصحاب النعيم. (15 - 26) * أصحاب اليمين وأصحاب الشمال. (27 - 56) * نعم الله الدالة على فضله وقدرته. (57 - 74) * عظمة القرآن. (75 - 87) * جزاء المقربين وعاقبة المكذبين. (88 - 96) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحديد|الحَديد]] |align=center| 57 |align=center| 537 |align=center| 29 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 94 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحديد|نَص السُّورة]] | * التسبيح لله. * الإيمان والإنفاق، والإيمان بالقضاء والقدر. * المنافقين والمؤمنين والكافرين. * حقيقة الدنيا والعمل الصالح. * الحكمة من إرسال الرسل، وأمر أهل الكتاب بالإيمان. |- |align=center| [[سورة المجادلة|المجَادلة]] |align=center| 58 |align=center| 542 |align=center| 22 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 105 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المجادلة|نَص السُّورة]] | * الظهار وكفارته. (1 - 4) * تهديد الكافرين. (5 - 6) * إحاطة علم الله بكل شيء. (7) * أدب المناجاة وصدقته للرسول. (8 - 13) * موالاة الكفار وعاقبتها. (14 - 22) |- |align=center| [[سورة الحشر|الحَشر]] |align=center| 59 |align=center| 545 |align=center| 24 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 101 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحشر|نَص السُّورة]] | * فضل فقراء [[المهاجرون|المهاجرين]] و[[الأنصار]]. * إجلاء [[بنو النضير|بني النضير]]، موالاة المنافقين [[يهود|لليهود]] وخذلانهم. * حكم [[فيء|الفيء]]. * التقوى وفوز المتقين وقوة القرآن. * [[أسماء الله الحسنى]]. |- |align=center| [[سورة الممتحنة|المُمتَحنَة]] |align=center| 60 |align=center| 549 |align=center| 13 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 91 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الممتحنة|نَص السُّورة]] | * النهي عن موالاة الكفار وحقيقتهم. (1 - 3) * قصة إبراهيم. (4 - 7) * أحكام علاقة المسلمين بالكفار. (8 - 9) * أحكام النساء المهاجرات ومبايعتهن. (10 - 12) * تأكيد النهي عن موالاة الكفّار. (13) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الصف|الصَّف]] |align=center| 61 |align=center| 551 |align=center| 14 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 109 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الصف|نَص السُّورة]] | * تسبيح الله والجهاد دفاعاً عن الدين. (1 - 4) * قصة عيسى وموسى. (5 - 9) * أسس التجارة الرابحة. (10 - 14) |- |align=center| [[سورة الجمعة|الجُمُعَة]] |align=center| 62 |align=center| 553 |align=center| 11 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 110 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجمعة|نَص السُّورة]] | * تسبيح الله ومهمة الرسول. (1 - 4) * ضرب مَثَل لليهود وإقامة الحجة عليهم. (5 - 8) * من أحكام [[صلاة الجمعة]]. (9 - 11) |- |align=center| [[سورة المنافقون|المنَافِقون]] |align=center| 63 |align=center| 554 |align=center| 11 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 104 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المنافقون|نَص السُّورة]] | * صفات المنافقين والرد عليهم. (1 - 8) * توجيهات وإرشادات للمؤمنين. (9 - 11) |- |align=center| [[سورة التغابن|التغَابُن]] |align=center| 64 |align=center| 556 |align=center| 18 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 108 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التغابن|نَص السُّورة]] | * من مظاهر قدرة الله وعلمه. (1 - 4) * قصة قوم كذبوا بربهم. (5 - 6) * إنكار المشركين للبعث وعقابهم، وثواب المؤمنين. (7 - 10) * توجيهات للمؤمنين. (11 - 18) |- |align=center| [[سورة الطلاق|الطلَاق]] |align=center| 65 |align=center| 558 |align=center| 12 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 99 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطلاق|نَص السُّورة]] | * من أحكام [[الطلاق في الإسلام|الطلاق]] و[[عدة (إسلام)|العدة]] و[[نفقة|النفقة]]. (1 - 7) * تحذير المعاندين ووعد المؤمنين. (8 - 11) * التذكير بقدرة الله. (12) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة التحريم|التحْريم]] |align=center| 66 |align=center| 560 |align=center| 12 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 107 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التحريم|نَص السُّورة]] | * قصة النبي وبعض [[أمهات المؤمنين|أزواجه]]. (1 - 5) * نداء للمؤمنين والكافرين. (6 - 8) * نداء للمؤمنين بوجوب جهاد الكفّار. (9) * ضرب مثلين لنساء كافرات ومؤمنات. (10 - 12) |- |align=center| [[سورة الملك|المُلْك]]،{{سج}}تَبَارَكَ، تَبَارَكَ الذي بِيَدِهِ الملك |align=center| 67 |align=center| 562 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 77 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الملك|نَص السُّورة]] | * من مظاهر قدرة الله. (1 - 5) (23 - 27) * عاقبة الكفار واعترافهم بذنبهم. (6 - 12) * علم الله ونعيمه. (13 - 15) * تهديد الكفار وتوبيخ المشركين. (16 - 22) * النجاة والرزق بيد الله. (28 - 30) |- |align=center| [[سورة القلم|القَلَم]] |align=center| 68 |align=center| 564 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 2 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القلم|نَص السُّورة]] | * تأييد الرسول وخُلُقه العظيم. (1 - 7) * صفات المكذبين. (8 - 16) * قصة أصحاب الجنة. (17 - 33) * إقامة الحجة على المجرمين. (34 - 47) * أمر النبي بالصبر. (48 - 52) |- |align=center| [[سورة الحاقة|الحَاقَّة]] |align=center| 69 |align=center| 566 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 78 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحاقة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 3) (13 - 18) * هلاك المكذبين. (4 - 12) * مصير أصحاب اليمين وأصحاب الشمال. (19 - 37) * حقيقة القرآن وتنزيهه. (38 - 52) |- |align=center| [[سورة المعارج|المعَارج]] |align=center| 70 |align=center| 568 |align=center| 44 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 79 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المعارج|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة (1- 18) * طبيعة الإنسان. (19 - 21) * صفات المؤمنين وأفعال الكافرين وجزاؤهم (22 - 44) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة نوح|نُوح]] |align=center| 71 |align=center| 570 |align=center| 28 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 71 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة نوح|نَص السُّورة]] | * قصة إرسال نوح إلى قومه. (1 - 4) * شكواه من قومه ودعاؤه عليهم. (5 - 28) |- |align=center| [[سورة الجن|الجِن]] |align=center| 72 |align=center| 572 |align=center| 28 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 40 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجن|نَص السُّورة]] | * إيمان الجن بالقرآن، وأنواعهم وعقائدهم. (1 - 17) * توجيهات إلهية للرسول. (18 - 25) * لا يعلم الغيب إلا الله. (26 - 28) |- |align=center| [[سورة المزمل|المُزَّمِّل]] |align=center| 73 |align=center| 574 |align=center| 20 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 3 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المزمل|نَص السُّورة]] | * توجيهات إلهية للرسول. (1 - 10) * تهديد المكذبين بيوم الدين. (11 - 19) * فضل قيام الليل وتوجيهات للمؤمنين. (20) |- |align=center| [[سورة المدثر|المُدَّثِّر]] |align=center| 74 |align=center| 575 |align=center| 56 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 4 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المدثر|نَص السُّورة]] | * توجيهات للرسول. (1 - 7) * تهديد المكذبين بأهوال يوم القيامة. (8 - 10) * قصة [[الوليد بن المغيرة]] ووعيده. (11 - 26) * وصف [[جهنم]] وخزنتها. (27 - 37) * أسباب عذاب المجرمين. (38 - 53) * حقيقة القرآن. (54 - 56) |- |align=center| [[سورة القيامة|القِيَامَة]] |align=center| 75 |align=center| 577 |align=center| 40 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 31 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القيامة|نَص السُّورة]] | * إثبات وقوع البعث. (1 - 15) * حرص الرسول على حفظ الوحي. (16 - 19) * أحوال الناس يوم القيامة وإثبات البعث. (20 - 40) |- |align=center| [[سورة الإنسان|الإنسَان]] |align=center| 76 |align=center| 578 |align=center| 31 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 98 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الإنسان|نَص السُّورة]] | * خلق الإنسان وهدايته لأحد السبيلين. (1 - 3) * عذاب الكافرين ونعيم الأبرار يوم القيامة. (4 - 22) * توجيهات للرسول وللمؤمنين. (23 - 31) |- |align=center| [[سورة المرسلات|المُرسَلات]] |align=center| 77 |align=center| 580 |align=center| 50 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 33 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المرسلات|نَص السُّورة]] | * قيام الساعة وأهوالها. (1 - 15) * تخويف الكفار بالهلاك وبقدرة الله. (16 - 28) * تحذير الكفار من أهوال يوم القيامة. (29 - 40) * جزاء المتقين وعاقبة المكذبين. (41 - 50) |- |align=center| [[سورة النبأ|النَّبَأ]] |align=center| 78 |align=center| 582 |align=center| 40 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 80 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النبأ|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث. (1 - 5) * من مظاهر قدرة الله ونعمه (6 - 16) * قيام الساعة وأهوالها والجزاء. (17 - 40) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة النازعات|النّازعَات]] |align=center| 79 |align=center| 583 |align=center| 46 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 81 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النازعات|نَص السُّورة]] | * أهوال قيام الساعة (1 - 14) (34 - 46) * قصة موسى وفرعون. (15 - 26) * من مظاهر قدرة الله. (27 - 33) * |- |align=center| [[سورة عبس|عَبَس]] |align=center| 80 |align=center| 585 |align=center| 42 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 24 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة عبس|نَص السُّورة]] | * عتاب الرسول بشأن [[عبد الله بن أم مكتوم|ابن أم مكتوم]]. (1 - 10) * مهمة القرآن. (11 - 16) * نعم الله على عباده. (17 - 32) * أهوال القيامة والجزاء. (33 - 42) |- |align=center| [[سورة التكوير|التَّكوير]] |align=center| 81 |align=center| 586 |align=center| 29 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 7 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التكوير|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة (1 - 14) * القسم على صدق الرسول وحقيقة القرأن. (15 - 29) |- |align=center| [[سورة الانفطار|الانفِطار]] |align=center| 82 |align=center| 587 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 82 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الانفطار|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 5) * توبيخ الإنسان لنسيانه عظمة الله. (6 - 12) * نعيم الأبرار وجحيم الفجَّار. (13 - 19) |- |align=center| [[سورة المطففين|المطفِّفِين]] |align=center| 83 |align=center| 587 |align=center| 36 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 86 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المطففين|نَص السُّورة]] | * تهديد المطففين بعذاب يوم القيامة. (1 - 6) * جزاء أصحاب اليمين والشمال. (7 - 15) * القسم بوقوع القيامة ومصير الناس. (16 - 25) |- |align=center| [[سورة الانشقاق|الانْشِقَاق]] |align=center| 84 |align=center| 589 |align=center| 25 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 83 |align=center| نعم، الآية 21 |align=center| [[S:سورة الانشقاق|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 6) * جزاء أصحاب اليمين والشمال. (7 - 15) * القسم بوقوع القيامة ومصير الناس. (16 - 25) |- |align=center| [[سورة البروج|البرُوج]] |align=center| 85 |align=center| 590 |align=center| 22 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 27 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البروج|نَص السُّورة]] | * [[قصة أصحاب الأخدود|أصحاب الأخدود]]. (1 - 9) * وعيد من يفتنون المؤمنين وثوابهم. (10 - 11) * تهديد الكافرين بقدرة الله. (12 - 16) * قصة هلاك فرعون و[[ثمود]]. (17 - 20) * مكانة القرآن. (21 - 22) |- |align=center| [[سورة الطارق|الطَّارِق]] |align=center| 86 |align=center| 591 |align=center| 17 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 36 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطارق|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث والحفظة من الملائكة. (1 - 10) * القسم على أن القرآن حق. (11 - 14) * تهديد الكافرين. (15 - 17) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأعلى|الأَعْلى]] |align=center| 87 |align=center| 591 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 8 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأعلى|نَص السُّورة]] | * مظاهر قدرة الله. (1 - 8) * توجيهات للنبي والمؤمنين. (9 - 19) |- |align=center| [[سورة الغاشية|الغَاشِية]] |align=center| 88 |align=center| 592 |align=center| 26 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 68 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الغاشية|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة على الكافرين. (1 - 7) * نعيم المؤمنين في الجنة. (8 - 16) * من مظاهر قدرة الله. (17 - 20) * إثبات وقوع البعث. (21 - 26) |- |align=center| [[سورة الفجر|الفَجْر]] |align=center| 89 |align=center| 593 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 10 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفجر|نَص السُّورة]] | * القسم بهلاك المكذبين لرسلهم. (1 - 14) * طبيعة من ينسى ربه. (15 - 20) * أهوال القيامة ومصير المؤمنين. (21 - 30) |- |align=center| [[سورة البلد|البَلَد]] |align=center| 90 |align=center| 594 |align=center| 20 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 35 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البلد|نَص السُّورة]] | * اغترار الإنسان بقدرته وماله. (1 - 7) * نعم الله على عبده. (8 - 16) * مصير أصحاب اليمين والشمال. (17 - 20) |- |align=center| [[سورة الشمس|الشَّمْس]] |align=center| 91 |align=center| 595 |align=center| 15 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 26 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشمس|نَص السُّورة]] | * القسم بمظاهر قدرة الله. (1 - 10) * قصة ثمود والناقة. (11 - 15) |- |align=center| [[سورة الليل|الليْل]] |align=center| 92 |align=center| 595 |align=center| 21 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 9 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الليل|نَص السُّورة]] | * القسم بمظاهر قدرة الله. (1 - 7) * عاقبة [[بخل|البخل]]. (8 - 11) * عاقبة المكذبين بالنار ونجاة المتقين منها. (12 - 21) |- |align=center| [[سورة الضحى|الضُّحَى]] |align=center| 93 |align=center| 596 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 11 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الضحى|نَص السُّورة]] | * تثبيت فؤاد الرسول وبعض التوجيهات. |- |align=center| [[سورة الشرح|الشَّرْح]] |align=center| 94 |align=center| 596 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 12 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشرح|نَص السُّورة]] | * مكانة الرسول عند الله. |- |align=center| [[سورة التين|التِّين]] |align=center| 95 |align=center| 597 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 28 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التين|نَص السُّورة]] | * تكريم الله للإنسان، وانحطاطه بالكفر. |- |align=center| [[سورة العلق|العَلَق]] |align=center| 96 |align=center| 597 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 1 |align=center| نعم، الآية 19 |align=center| [[S:سورة العلق|نَص السُّورة]] | * الأمر بالقراءة والعلم والكتابة. (1 - 5) * طبيعة الإنسان ونسيانه للآخرة. (6 - 8) * تهديد للطغاة (9 - 19) |- |align=center| [[سورة القدر|القَدْر]] |align=center| 97 |align=center| 598 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 25 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القدر|نَص السُّورة]] | * فضائل [[ليلة القدر]]. |- |align=center| [[سورة البينة|البَينَة]] |align=center| 98 |align=center| 598 |align=center| 8 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 100 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البينة|نَص السُّورة]] | * مهمة الرسول وفضل القرآن وافتراق أهل الكتاب فيه. (1 - 5) * وعيد الكافرين وبشرى المؤمنين. (6 - 8) |- |align=center| [[سورة الزلزلة|الزلزَلة]] |align=center| 99 |align=center| 599 |align=center| 8 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 93 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزلزلة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة ودقة الحساب. |- |align=center| [[سورة العاديات|العَادِيات]] |align=center| 100 |align=center| 599 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 14 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العاديات|نَص السُّورة]] | * القسم على جحود الإنسان لنعم ربه وحبه للمال. |- |align=center| [[سورة القارعة|القَارِعة]] |align=center| 101 |align=center| 600 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 30 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القارعة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة وأحوال الناس فيها. |- |align=center| [[سورة التكاثر|التَّكَاثر]] |align=center| 102 |align=center| 600 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 16 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التكاثر|نَص السُّورة]] | * طول الأمل في الدنيا والتخويف من الجحيم. |- |align=center| [[سورة العصر|العَصْر]] |align=center| 103 |align=center| 601 |align=center| 3 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 13 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العصر|نَص السُّورة]] | * حال الكافر والمؤمن. |- |align=center| [[سورة الهمزة|الهُمَزَة]] |align=center| 104 |align=center| 601 |align=center| 9 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 32 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الهمزة|نَص السُّورة]] | * وعيد الطّعان يوم القيامة. |- |align=center| [[سورة الفيل|الفِيل]] |align=center| 105 |align=center| 601 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 19 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفيل|نَص السُّورة]] | * قصة [[سورة الفيل|أصحاب الفيل]]. |- |align=center| [[سورة قريش|قُرَيْش]] |align=center| 106 |align=center| 602 |align=center| 4 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 29 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة قريش|نَص السُّورة]] | * نِعَم الله على قريش ودعوتهم لعبادته. |- |align=center| [[سورة الماعون|المَاعُون]] |align=center| 107 |align=center| 602 |align=center| 7 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 17 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الماعون|نَص السُّورة]] | * صفات المنكر ليوم الحساب والمنافقين. |- |align=center| [[سورة الكوثر|الكَوْثَر]] |align=center| 108 |align=center|602 |align=center| 3 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 15 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكوثر|نَص السُّورة]] | * فضل الله على رسوله. |- |align=center| [[سورة الكافرون|الكَافِرُون]] |align=center| 109 |align=center| 603 |align=center| 6 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 18 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكافرون|نَص السُّورة]] | * وجوب التبرؤ من الكافرين ودينهم. |- |align=center| [[سورة النصر|النَّصر]] |align=center| 110 |align=center| 603 |align=center| 3 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 114 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النصر|نَص السُّورة]] | * [[فتح مكة]] وواجب الرسول. |- |align=center| [[سورة المسد|المَسَد]] |align=center| 111 |align=center| 603 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 6 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المسد|نَص السُّورة]] | * توبيخ [[أبو لهب|لأبي لهب]] و[[أم جميل|زوجته]]، ومصيرهما. |- |align=center| [[سورة الإخلاص|الإخْلَاص]] |align=center| 112 |align=center| 604 |align=center| 4 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 22 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الإخلاص|نَص السُّورة]] | * توحيد الله. |- |align=center| [[سورة الفلق|الفَلَق]] |align=center| 113 |align=center| 604 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 20 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفلق|نَص السُّورة]] | * [[استعاذة|الاستعاذة]] بالله من شر المخلوقات. |- |align=center| [[سورة الناس|النَّاس]] |align=center| 114 |align=center| 604 |align=center| 6 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 21 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الناس|نَص السُّورة]] | * الاستعاذة بالله من شياطين الجن والإنس. |} ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:اسلام]] [[زمرو:قرآن]] [[زمرو:اسلامي متن]] bo3mcwa9uqo72ifvadr14qzxgve8gsh 319225 319224 2025-06-12T20:56:42Z Ibne maryam 17680 319225 wikitext text/x-wiki [[File:FirstSurahKoran_(fragment).jpg|ساڄو|thumb|قرآن مجيد جي پهرين سورت، [[سورہ فاتحہ|سوره الفاتحه]]]] [[قرآن|قرآن مجيد کي]] 114 سورتن ۾ ورهايو ويو آهي ۽ 6,236 ("بسم الله" کانسواءِ) يا 6,349 (بشمول بسم الله") [[آيت|آيتون]] آهن. سورتن کي وسيع طور تي ڊيگهه جي نزولي ترتيب ۾ ترتيب ڏنو ويو آهي. سورتن جي تاريخي ترتيب بابت بحث لاءِ، سورت ڏسو. نائين سورت، سوره التوبہ کان سواءِ هر سورت کان اڳ بسم الله الرحمان الرحيم لکل آهي ۽ تلاوت ڪي ويندي آهي، جنهن کي ''[[تسميه]]'' سڏيو ويندو آهي ۽ ان جا معني " الله جي نالي سان، جيڪو تمام گهڻو مهربان ۽ رحم ڪندڙ آهي.") آهي. <ref name="Asad-Surah-Intro-S1">{{Harvard citation no brackets|Asad|1980|loc=Introduction to Sura 1.}}</ref> اڻٽيهه سورتن جي شروعات خاص اکرن سان ٿئي ٿي، جنهن کي " ''حروف مقطعات'' سڏيو ويندو آهي. هن اکرن جا معني ڇا آهن؟ هن باري ۾ اختلاف آهي، پر عالمن جي اڪٿريت جي راء آھي ته هنن جو علم الله کانسواء ٻين کي نا آهي. ==فهرست== {| class="wikitable sortable" |- ! style="width:10%;"| سورت جو نالو ! style="width:9%;"|رڪوع جي تعداد ! style="width:9%;"|آيتن جي تعداد ! style="width:10%;"|نزول جو مقام |- |align=center | [[سورہ فاتحہ]] |align=center| 1 |align=center| 7 |align=center| [[مڪو|مڪه المڪرمه]] |- |align=center| [[سورة البقرة|البَقَرَة]] |align=center| 87 |align=center| 286 |align=center| [[مدينو|مدينه منوره]] |} |align=center| 87 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البقرة|نَص السُّورة]] | * أصناف الناس في [[العبادة في الإسلام|العبادة]]. (1 - 20) * العبادة وأهميتها. (21 - 39) * الاستجابة وحقيقة العبادة. (40 - 152) * شمولية العبادة لجميع نواحي الحياة. (153 - 253) * التعظيم أساس العبادة. (254 - 286) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة آل عمران|آل عِمرَان]] |align=center|3 |align=center| 50 |align=center| 200 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 89 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة آل عمران|نَص السُّورة]] | * الثبات فكريًا في مواجهة الأفكار الخارجية. (1 - 120) * كيفية الثبات داخليًا. (121 - 200) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة النساء|النِّسَاء]] |align=center| 4 |align=center| 77 |align=center| 176 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 92 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النساء|نَص السُّورة]] | * الضعفاء والحث على العدل والرحمة بهم و[[فقه المواريث|المواريث]].(1 - 12) * الثواب والعقاب. (13 - 18) * [[حق|الحقوق]]. (19 - 33) * [[عدالة|العدل]]. (34 - 59) * القتال لضمان حقوق المستضعفين. (60 - 104) * الأمر بالقسط. (105 - 136) * أحوال الناس وجزاؤهم. (137 - 176) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة المائدة|المَائدة]] |align=center| 5 |align=center| 106 |align=center| 120 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 112 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المائدة|نَص السُّورة]] | * حفظ الدين والعرض والنفس والمال. (1 - 40) * النهي عن موالاة [[أهل الكتاب]]. (41 - 86) * عدد من الأحكام. (87 - 108) * مراجعة العقود يوم القيامة وقصة المائدة. (109 - 120) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأنعام|الأنعَام]] |align=center| 6 |align=center| 128 |align=center| 165 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 55 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنعام|نَص السُّورة]] | * قدرة الله في [[الكون]] (1 - 90) * مواجهة وتهديد [[شرك بالله|المشركين]] (91 - 144) * توجيهات ومواساة [[محمد|للرسول]] و[[مؤمن (توضيح)|المؤمنين]] (145 - 165) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأعراف|الأعرَاف]] |align=center| 7 |align=center| 151 |align=center| 206 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 39 |align=center| نعم، الآية 206 |align=center| [[S:سورة الأعراف|نَص السُّورة]] | * خطاب للرسول وتحذير للأمة. (1 - 9) * قصة [[آدم في الإسلام|آدم]] وتعقيبات عليها. (10 - 58) * [[أنبياء مذكورون في القرآن|قصص الأنبياء]] (59 - 136) * [[بنو إسرائيل|بني إسرائيل]] وانحرافاتهم. (137 - 171) * مواثيق البشرية بالعبودية لله. (172 - 206) |- |align=center| [[سورة الأنفال|الأنفَال]] |align=center| 8 |align=center| 177 |align=center| 75 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 88 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنفال|نَص السُّورة]] | * القوانين الربانية. (1 - 40) * القوانين المادية. (41 - 75) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة التوبة|التوبَة]]،{{سج}}براءة |align=center| 9 |align=center| 187 |align=center| 129 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 113 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التوبة|نَص السُّورة]] | * علاقة المسلمين بالمشركين وأهل الكتاب.<ref name="صيد الفوائد">[http://www.saaid.net/Doat/almgamce/57.htm صيد الفوائد:] تأملات في سورة التوبة {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170725042813/http://www.saaid.net/Doat/almgamce/57.htm |date=25 يوليو 2017}}</ref> * كشف أسرار [[نفاق|المنافقين]] وحال الناس مع النبي خاصة في المدينة وفي [[غزوة تبوك|جيش العسرة]].<ref name="صيد الفوائد" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة يونس|يُونس]] |align=center| 10 |align=center| 208 |align=center| 109 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 51 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يونس|نَص السُّورة]] | * توحيد الله وتوجيهاته للناس والنبي.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> * بيان حقيقة وحي القرآن، وبيان أمر النبوة عامة ورسالة محمد خاصة.<ref name="مقاصد سورة يونس">[https://www.islamweb.net/ar/article/170533/ إسلام ويب:] مقاصد سورة يونس {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304233729/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=170533 |date=04 مارس 2016}}</ref> * طبائع الناس وسنن الله فيها.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> * قصص [[يونس في الإسلام|يونس]] و[[موسى في الإسلام|موسى]] و[[نوح في الإسلام|نوح]]. * تحدي القرآن للمشركين.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة هود|هُود]] |align=center| 11 |align=center| 221 |align=center| 123 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 52 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة هود|نَص السُّورة]] | * إبراز حقيقة العقيدة وتنزيه القرآن. (1 - 24) * مواقف من قصص [[رسول|الرسل]]. (25 - 99) * التعقيب على القصص. (100 - 123) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة يوسف|يُوسُف]] |align=center| 12 |align=center| 235 |align=center| 111 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 53 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يوسف|نَص السُّورة]] | * قصة النبي [[يوسف في الإسلام|يوسف]]. * الثقة بتدبير الله. |- |align=center| [[سورة الرعد|الرَّعْد]] |align=center| 13 |align=center| 249 |align=center| 43 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 96 |align=center| نعم، الآية 15 |align=center| [[S:سورة الرعد|نَص السُّورة]] | * الإيمان بالله وتوحيده.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد">[https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&ID=1287&idfrom=3127&idto=3176&flag=0&bk_no=132&ayano=0&surano=0&bookhad=0 إسلام ويب:] التفسير الكبير - سورة الرعد {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170521100926/http://library.islamweb.net/newlibrary/display_book.php?idfrom=3127&idto=3176&bk_no=132&ID=1287 |date=21 مايو 2017}}</ref> * الإيمان بالرسل مع بيان مهمتهم.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[الملائكة في الإسلام|بالملائكة]] مع الإشارة إلى بعض وظائفهم.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان بالقرآن وأنه [[وحي|موحى]] به.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[يوم القيامة في الإسلام|باليوم الآخر]] وما فيه نعيم وعذاب.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[قدر (إسلام)|بالقضاء والقدر]].<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة إبراهيم|إبراهِيم]] |align=center| 14 |align=center| 255 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 72 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة إبراهيم|نَص السُّورة]] | * أن القصد من إنزال القرآن هو إرشاد الخلق، ومنعهم عن [[الكفر في الإسلام|الكفر]] و[[معصية|المعصية]].<ref name="مقاصد سورة إبراهيم">[https://www.islamweb.net/ar/article/176541/ إسلام ويب:] مقاصد سورة إبراهيم {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304234022/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=176541 |date=04 مارس 2016}}</ref> * [[التوحيد في الإسلام|توحيد الله]]، وتثبيته للمؤمنين في الدنيا والآخرة، وإضلال من أعرض عن ذكره.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * بيان نعم الله على البشر.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * نموذج لشكر النعمة من خلال النبي [[إبراهيم في الإسلام|إبراهيم]].<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * [[ربوبية|الربوبية]]، والدينونة لله بالملك والتصرف.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحجر|الحِجْر]] |align=center| 15 |align=center| 262 |align=center| 99 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 54 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحجر|نَص السُّورة]] | * موقف المشركين من القرآن وحفظ الله له. * تكذيب الأمم لرسلهم، ومظاهر قدرة الله. * قصة الخلق وعصيان [[إبليس]] ومصيره. * ثواب المتقين يوم القيامة. * قصة [[قوم مدين|أصحاب الأيكة]] وأصحاب [[مدائن صالح|الحِجْر]]، وقصة ضيف إبراهيم وما حصل مع النبي [[لوط في الإسلام|لوط]]. * فضل الله على النبي مع توجيهات وبشارات. |- |align=center| [[سورة النحل|النَّحْل]] |align=center| 16 |align=center| 267 |align=center| 128 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 70 |align=center| نعم، الآية 49 |align=center| [[S:سورة النحل|نَص السُّورة]] | * مواضيع العقيدة ومنها [[توحيد الألوهية|الألوهية]] و[[وحي|الوحي]] والبعث والنشور.<ref name="المصحف الإلكتروني">[http://www.e-quran.com/tareef-16.html المصحف الإلكتروني:] سورة النحل {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170710060540/http://www.e-quran.com/tareef-16.html |date=10 يوليو 2017}}</ref> * دلائل قدرة الله ووحدانيته.<ref name="المصحف الإلكتروني" /> * الرد على المشركين في فساد عقائدهم. * جزاء [[ردة (إسلام)|المرتدين]] وصفاتهم والمؤمنين. * [[مباح|التحليل]] و[[حرام|التحريم]] بيد الله. * صفات [[إبراهيم في الإسلام|إبراهيم]]. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الإسراء|الإسْرَاء]]،{{سج}}بَنِي إِسرائيل |align=center| 17 |align=center| 282 |align=center| 111 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 50 |align=center| نعم، الآية 107 |align=center| [[S:سورة الإسراء|نَص السُّورة]] | * العقيدة.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> * قواعد السلوك الفردي والجماعي وآدابه القائمة على العقيدة.<ref name="مقاصد سورة الإسراء">[https://www.islamweb.net/ar/article/182551/ إسلام ويب:] مقاصد سورة الإسراء {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305050127/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=182551 |date=05 مارس 2016}}</ref> * قصص عن بني إسرائيل.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> * طرف من قصة آدم وإبليس وتكريم الله للإنسان.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الكهف|الكهْف]] |align=center| 18 |align=center| 293 |align=center| 110 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 69 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكهف|نَص السُّورة]] | * الحمدلله والتبشير والإنذار. (1 - 8) * قصة [[أصحاب الكهف]]. (9 - 27) * قصة كل من أصحاب الجنتين، و[[موسى في الإسلام|موسى]] و[[الخضر]]، و[[ذو القرنين|ذي القرنين]]. * حث الرسول على [[صبر|الصبر]]، والتبشير والإنذار وإثبات الوحي * تقرير القيم الحقيقية الباقية. * من مشاهد [[يوم القيامة في الإسلام|يوم القيامة]]، وسنة الله في إهلاك الظالمين. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة مريم|مَريَم]] |align=center| 19 |align=center| 305 |align=center| 98 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 44 |align=center| نعم، الآية 58 |align=center| [[S:سورة مريم|نَص السُّورة]] | * قصة [[زكريا]] وبشارته [[يحيى بن زكريا|بيحيى]]. (1 - 15) * قصة [[مريم بنت عمران|مريم]] وحملها [[عيسى بن مريم|بعيسى]] (16 - 40) * قصص عدد من الأنبياء ومنهم إبراهيم وموسى و[[هارون]] و[[إسماعيل في الإسلام|إسماعيل]]، وأحوال الأمم بعدهم. (41 - 65) * المنكرون للبعث وجزاؤهم وصفاتهم. (66 - 75) * جزاء المهتدين والرد على المشركين. (76 - 98) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة طه|طه]] |align=center| 20 |align=center| 312 |align=center| 135 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 45 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة طه|نَص السُّورة]] | * مهمة القرآن وصفات من أنزله. (1 - 8) * قصة موسى (9 - 99) * جزاء المعرضين عن القرآن ومشاهد من يوم القيامة (100 - 114) * قصة سجود [[الملائكة في الإسلام|الملائكة]] لآدم وتحذيره من إبليس. (115 - 127) * الاعتبار بالأمم السابقة وتوجيهات للنبي وعناد المشركين. (128 - 135) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأنبياء|الأنبيَاء]] |align=center| 21 |align=center| 322 |align=center| 112 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 73 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنبياء|نَص السُّورة]] | * يوم القيامة والحكمة من [[خلقية|الخلق]]. (1 -33) * دور الأنبياء. (34 - 95) * من علامات [[يوم القيامة في الإسلام|الساعة]]. (96 - 106) * صفة الرسول ومهمته، وتهديد المعرضين عنه. (107 - 112) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحج|الحَج]] |align=center| 22 |align=center| 332 |align=center| 78 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 103 |align=center| نعم، سجدتان، الآية 18، والآية 77 |align=center| [[S:سورة الحج|نَص السُّورة]] | * التذكير بيوم القيامة والبعث. (1 - 37) * [[جهاد|الجهاد]]. (38 - 60) * العبودية الخالصة لله. (61 - 78) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة المؤمنون|المُؤمنون]] |align=center| 23 |align=center| 342 |align=center| 118 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 74 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المؤمنون|نَص السُّورة]] | * صفات المؤمنين وجزاؤهم. * صفات الكافرين وأعمالهم ووعيدهم. * من مظاهر قدرة الله وإثبات البعث. * دعوة الأنبياء. |- |align=center| [[سورة النور|النُّور]] |align=center| 24 |align=center| 350 |align=center| 64 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 102 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النور|نَص السُّورة]] | * [[الحدود في الشريعة الإسلامية|الحدود الشرعية]] وبعض الآداب الاجتماعية. * نور الله وفضل وجزاء عمّار [[مسجد|المساجد]]. * مظاهر قدرة الله، وسنة الله في العباد. * طاعة المؤمنين لحكم الله وكذب المنافقين في طاعتهم. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الفرقان|الفُرْقان]] |align=center| 25 |align=center| 359 |align=center| 77 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 42 |align=center| نعم، الآية 60 |align=center| [[S:سورة الفرقان|نَص السُّورة]] | * تكذيب المشركين [[الرحمن (أسماء الله الحسنى)|بالرحمن]]. (1 - 29) * تكذيب المشركين بالقرآن. (30 - 77) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الشعراء|الشُّعَرَاء]] |align=center| 26 |align=center| 367 |align=center| 227 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 47 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشعراء|نَص السُّورة]] | * موقف المشركين من الرسول وحسرته عليهم. (1 - 9) * رسالة الرسل. (10 - 191) * القرآن وموقف المشركين منه. (192 - 212) * إرشادات إلهية للرسول. (213 - 220) * الرد على المشركين وتهديدهم. (221 - 227) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة النمل|النَّمْل]] |align=center| 27 |align=center| 377 |align=center| 93 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 48 |align=center| نعم، الآية 25 |align=center| [[S:سورة النمل|نَص السُّورة]] | * القرآن مبشر للمؤمنين ومنذر للكافرين. (1 - 6) * الأنبياء. (7 - 58) * من مظاهر قدرة الله في الكون. (59 - 65) * موقف المشركين من البعث. (66 - 75) * مهام القرآن. (76 - 78) * مهمة الرسول وحدود تأثيره في الناس. (79 - 81) * من مشاهد يوم القيامة. (82 - 90) * مهمة النبي ومن تبعه. (91 - 93) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة القصص|القَصَص]] |align=center| 28 |align=center| 385 |align=center| 88 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 49 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القصص|نَص السُّورة]] | * قصة موسى. (1 - 46) * تكذيب مشركي [[مكة]] للرسول والقرآن والرد على شبهاتهم. (47 - 51) * جزاء وصفات [[أهل الكتاب]]. (52 - 55) * زعم المشركين والرد عليهم. (56 - 61) * من مواقف المشركين وأحوالهم يوم القيامة وفلاح المؤمنين. (62 - 67) * بعض مظاهر قدرة الله ورحمته. (68 - 75) * قصة [[قارون]] والعبرة منها. (76 - 84) * بعض التوجيهات للرسول. (85 - 88) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة العنكبوت|العَنكبوت]] |align=center| 29 |align=center| 396 |align=center| 69 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 85 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العنكبوت|نَص السُّورة]] | * امتحان الله للخلق [[فتنة|بالفتن]]. (1 - 13) * فتن الأنبياء. (14 - 40) * الصبر على الفتن. (41 - 69) |- |align=center| [[سورة الروم|الرُّوم]] |align=center| 30 |align=center| 404 |align=center| 60 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 84 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الروم|نَص السُّورة]] | * الوعد بالنصر للمؤمنين. (1 - 7) * آيات كونية. (8 - 32) * آيات اقتصادية. (33 - 42) * الأمر باتباع الدين وتوحيد الله وعاقبة المجرمين. (43 - 51) * مدى تأثير النبي على الناس، وقدرة الله في الخلق. (52 - 54) * أحوال الناس يوم القيامة (55 - 57) * موقف الكفار من الآيات وحض النبي على الصبر. (58 - 60) |- |align=center| [[سورة لقمان|لقمَان]] |align=center| 31 |align=center| 411 |align=center| 34 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 57 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة لقمان|نَص السُّورة]] | * مهمة [[لقمان الحكيم|لقمان]] وصفات المحسن وجزاؤه والمسيء. (1 - 9) * من أدلة وحدانية الله وقدرته. (10 - 11) * قصة لقمان ووصاياه لابنه. (12 - 19) * نِعَمُ الله، وعِنَاد المشركين، وإثبات قدرته والبعث. (20 - 31) * طبيعة الكفار، والأمر بالتقوى، وعلم الله بالغيب. (32 - 34) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة السجدة|السَّجدَة]] |align=center| 32 |align=center| 415 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 75 |align=center| نعم، الآية 15 |align=center| [[S:سورة السجدة|نَص السُّورة]] | * إثبات تنزيل القرآن. (1 - 3) * بعض الأدلة على قدرة الله ووحدانيته. (4 - 9) * إنكار المشركين للبعث وحالهم يوم القيامة. (10 - 14) * صفات المؤمنين وجزاؤهم. (15 - 19) * جزاء الكفار وإعراضهم عن الآيات. (20 - 22) * إنزال التوراة على موسى وتكريم أتباعه. (23 - 25) * إثبات القدرة الإلهية والبعث. (26 - 30) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأحزاب|الأحزَاب]] |align=center| 33 |align=center| 418 |align=center| 73 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 90 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأحزاب|نَص السُّورة]] | * عن النبي وتوجيهات الله له ولأزواجه. * غزوتا [[غزوة الخندق|الأحزاب]] و[[غزوة بني قريظة|بني قريظة]]. * الأمر بكثرة ذكر الله وتسبيحه. * [[آداب إسلامية|الآداب الإسلامية]]، وبعض الأحكام. * تهديد المنافقين وتوعد الكفار بقرب الساعة. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة سبأ|سَبَأ]] |align=center| 34 |align=center| 428 |align=center| 54 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 58 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة سبأ|نَص السُّورة]] | * توحيد الله. (1 - 21) * الإيمان بالوحي. (22 - 39) * الإيمان بالبعث. (40 - 54) |- |align=center| [[سورة فاطر|فَاطِر]] |align=center| 35 |align=center| 434 |align=center| 45 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 43 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة فاطر|نَص السُّورة]] | * الغاية من خلق الإنسان ومصيره. (1 - 28) * نظرة المؤمن للكون والحياة. (29 - 45) |- |align=center| [[سورة يس|يس]] |align=center| 36 |align=center| 440 |align=center| 83 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 41 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يس|نَص السُّورة]] | * طبيعة الوحي وصدق الرسالة. (1 - 70) * قضية الألوهية والوحدانية. (71 - 83) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الصافات|الصَّافات]] |align=center| 37 |align=center| 446 |align=center| 182 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 56 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الصافات|نَص السُّورة]] | * وحدانية الله وقدرته وحفظ السماء من الشياطين. (1 - 10) * إنكار المشركين للبعث وجزاؤهم. (11 - 39) * نعيم أهل الجنة وذكر قرين السوء. (40 - 51) * منكر البعث في الدنيا ونهايته. (52 - 55) * شكر المؤمن لربه. (56 - 61) * [[شجرة الزقوم]] وسبب العقاب. (62 - 74) * الرُّسُل (75 - 148) * مناقشة المشركين وتهديدهم. (149 - 182) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة ص|ص]] |align=center| 38 |align=center| 453 |align=center| 88 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 38 |align=center| نعم، الآية 24 |align=center| [[S:سورة ص|نَص السُّورة]] | * طبيعة المشركين والرد عليهم. * تكذيب الأمم السابقة لرسلهم. * إثبات البعث والعدل يوم القيامة. * قصص عن [[داود في الإسلام|داوود]]، و[[سليمان في الإسلام|سليمان]]، و[[أيوب في الإسلام|أيوب]]، وإبراهيم وذريته، وقصة آدم وتكبُّر إبليس. * الجزاء يوم القيامة. * تأكيد رسالة النبي ومهمته، والقرآن. |- |align=center| [[سورة الزمر|الزُّمَر]] |align=center| 39 |align=center| 458 |align=center| 75 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 59 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزمر|نَص السُّورة]] | * التوحيد والربوبية. * طبيعة المشركين، وإقامة الحجّة عليهم. * أسباب [[هداية|الهداية]] والثبات وجزاء المهتدين والكافرين. * [[التوبة في الإسلام|التّوبة]] والترغيب والترهيب. * مشاهد من يوم القيامة وانقسام الناس لزمرتين. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة غافر|غَافِر]]،{{سج}}المُؤْمِن |align=center| 40 |align=center| 467 |align=center| 85 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 60 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة غافر|نَص السُّورة]] | * [[صفات الله العليا|صفات الله]]، ومظاهر من قدرته. * حملة العرش وتسبيحهم ودعاؤهم. * الكفار وتكذيب الأمم السابقة، ومقت الله لهم، والأمر بالاتعاظ من حالهم. * من أهوال يوم القيامة. * من قصة النبي موسى. * نصر المؤمنين، توجيهات، نعم الله على عباده. * الكبر وعاقبته. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة فصلت|فُصِّلَتْ]]،{{سج}}حم سجدة |align=center| 41 |align=center| 477 |align=center| 54 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 61 |align=center| نعم، الآية 37 |align=center| [[S:سورة فصلت|نَص السُّورة]] | * القرآن ومهمته والتأمل في آياته وموقف المشركين منه، وتهديد الملحدين فيه. * من أدلة وجود الله وقدرته، وقصة الخلق. * تهديد المشركين بمثل عاقبة [[قوم عاد|عاد]] و[[ثمود]]. * ثواب المستقيمين، وعقوبة أعداء الله. * فضل الدعوة وآدابها. * اختلاف الناس في [[التوراة]]. * اختصاص الله [[علم الغيب|بعلم الغيب]] والساعة. * طبيعة الإنسان في السرّاء والضرّاء. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الشورى|الشُّورَى]] |align=center| 42 |align=center| 483 |align=center| 53 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 62 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشورى|نَص السُّورة]] | * وحدة الوحي للرسل وأنواعه. * القرآن وموقف الناس منه. * التوكل على الله، ووحدة الدين، والاستقامة. * إثبات قيام الساعة. * صفات المؤمنين وجزاؤهم، وعاقبة الكافرين. * سنة الله في عبادته وقدرته. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الزخرف|الزُّخْرُف]] |align=center| 43 |align=center| 489 |align=center| 89 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 63 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزخرف|نَص السُّورة]] | * القرآن ومكانته. * وحدانية الله وعظمته ووحدانيته. * جزاء المتقين والمجرمين والمسرفين. * افتراءات المشركين والرد عليها. * قصص عن موسى وعيسى، وتوجيهات للرسول. |- |align=center| [[سورة الدخان|الدخَان]] |align=center| 44 |align=center| 496 |align=center| 59 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 64 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الدخان|نَص السُّورة]] | * نزول القرآن في [[ليلة القدر]]. (1 - 6) * بيان قدرة الله. (7 - 8) * موقف المشركين من الدعوة والقرآن. (9 - 16) * قصة قوم [[فرعون]]. (17 - 33) * إنكار المشركين للبعث وجزاؤهم. (34 - 50) * جزاء المتقين. (51 - 59) |- |align=center| [[سورة الجاثية|الجَاثيَة]] |align=center| 45 |align=center| 499 |align=center| 37 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 65 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجاثية|نَص السُّورة]] | * أدلة على وحدانية الله وقدرته. (1 - 6) * تهديد المكذبين بآيات الله. (7 - 11) * من نعم الله على عباده وعلى بني إسرائيل. (12 - 22) * ضلال المشركين وجزاء المؤمنين والكافرين بالبعث. (23 - 35) * فضل الله على الناس، وكبرياء الله. (36 - 37) |- |align=center| [[سورة الأحقاف|الأحْقاف]] |align=center| 46 |align=center| 502 |align=center| 35 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 66 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأحقاف|نَص السُّورة]] | * إثبات القدرة الإلهية ومناقشة المشركين. (1 - 12) * جزاء المتقين. (13 - 14) * الوصية بالوالدين. (15 - 16) * جزاء العاق والمستكبرين. (17 - 20) * قصة [[هود]]. (21 - 28) * إيمان بعض [[جن|الجن]] بالإسلام. (29 - 32) * إثبات البعث وتهديد منكريه. (33 - 35) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة محمد|محَمَّد]] |align=center| 47 |align=center| 507 |align=center| 38 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 95 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة محمد|نَص السُّورة]] | * أحوال المؤمنين والكفار وجزاؤهم. (1 - 3) * الأمر [[جهاد|بالجهاد]] وثوابه. (4 - 6) * شروط النصر للمؤمنين وخذلان الكافرين. (7 - 14) * ما أعد الله للمؤمن والكافر. (15 - 18) * الأمر بالعلم و[[استغفار|الاستغفار]]. (19) * أحوال المنافقين وعاقبتهم، وابتلاء المجاهدين. (20 - 34) * حقيقة الدنيا والأمر بالإنفاق والجهاد. (35 - 38) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الفتح|الفَتْح]] |align=center| 48 |align=center| 511 |align=center| 29 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 111 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفتح|نَص السُّورة]] | * [[صلح الحديبية]]. (1 - 7) * وظيفة الرسول وبيعة الصحابة. (8 - 10) * حقيقة المنافقين وعاقبتهم. (11 - 16) * [[بيعة الرضوان]] ونتائج الصلح. (17 - 26) * تحقيق رؤيا الرسول وبعض أوصافه، وأصحابه. (27 - 29) |- |align=center| [[سورة الحجرات|الحُجرَات]] |align=center| 49 |align=center| 515 |align=center| 18 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 106 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحجرات|نَص السُّورة]] | * أدب التعامل مع الرسول. (1 - 5) * التثبت من الأخبار وحسن المعاملة. (6 - 13) * حقيقة الإيمان. (14 - 18) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة ق|ق]] |align=center| 50 |align=center| 518 |align=center| 45 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 34 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة ق|نَص السُّورة]] | * إنكار المشركين للبعث وأدلة ثبوته. (1 - 11) * الأمم السابقة المنكرة للبعث. (12 - 15) * خلق الإنسان وعلمه وأحواله. (16 - 18) * حقيقة [[موت|الموت]] والبعث. (19 - 30) * ثواب المؤمنين وصفاتهم. (31 - 35) * تهديد منكري البعث، وتوجيهات للرسول. (36 - 45) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الذاريات|الذَّاريَات]] |align=center| 51 |align=center| 520 |align=center| 60 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 67 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الذاريات|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث وعاقبة منكريه. (1 - 14) * جزاء المتقين وأوصافهم. (15 - 19) * آيات الله وعظمة قدرته. (20 - 23) * قصة ضيف إبراهيم. (24 - 37) * ذكر بعض الأنبياء. (38 - 46) * قدرة الله في الكون. (47 - 51) * المعرضين، وعاقبة الظالمين. (52 - 60) |- |align=center| [[سورة الطور|الطُّور]] |align=center| 52 |align=center| 523 |align=center| 49 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 76 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطور|نَص السُّورة]] | * إثبات العذاب للمكذبين والنعيم للمتقين وأنواعه. (1 - 28) * مناقشة عقيدة الكفار. (29 - 47) * توجيهات للرسول. (48 - 49) |- |align=center| [[سورة النجم|النَّجْم]] |align=center| 53 |align=center| 526 |align=center| 62 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 23 |align=center| نعم، الآية 62 |align=center| [[S:سورة النجم|نَص السُّورة]] | * إثبات الوحي. (1 - 18) * مناقشة عبادة [[صنم|الأصنام]]. (19 - 30) * جزاء المسيئين والمحسنين وأوصافهم. (31 - 32) * توبيخ [[الوليد بن المغيرة|لابن المغيرة]]. (33 - 41) * الله وحده هو المتصرف. (42 - 62) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة القمر|القَمَر]] |align=center| 54 |align=center| 528 |align=center| 55 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 37 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القمر|نَص السُّورة]] | * معجزة [[انشقاق القمر]] وموقف المشركين منه. * قصص كل من [[نوح في الإسلام|نوح]] و[[لوط في الإسلام|لوط]] و[[هود]] و[[صالح]] وأقوامهم وآل فرعون. * تهكم كفار [[قريش]] ومصير المجرمين. * جزاء المتقين. |- |align=center| [[سورة الرحمن|الرَّحمن]] |align=center| 55 |align=center| 531 |align=center| 78 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 97 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الرحمن|نَص السُّورة]] | * نعم الله على العباد. (1 - 25) * البقاء لله وحده. (26 - 30) * عجز الجن والإنس أمام قدرة الله. (31 - 36) * عاقبة المجرمين في الآخرة. (37 - 45) * وصف [[جنة|جنات النعيم]]. (46 - 78) |- |align=center| [[سورة الواقعة|الوَاقِعَة]] |align=center| 56 |align=center| 534 |align=center| 96 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 46 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الواقعة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 14) * أصحاب النعيم. (15 - 26) * أصحاب اليمين وأصحاب الشمال. (27 - 56) * نعم الله الدالة على فضله وقدرته. (57 - 74) * عظمة القرآن. (75 - 87) * جزاء المقربين وعاقبة المكذبين. (88 - 96) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحديد|الحَديد]] |align=center| 57 |align=center| 537 |align=center| 29 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 94 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحديد|نَص السُّورة]] | * التسبيح لله. * الإيمان والإنفاق، والإيمان بالقضاء والقدر. * المنافقين والمؤمنين والكافرين. * حقيقة الدنيا والعمل الصالح. * الحكمة من إرسال الرسل، وأمر أهل الكتاب بالإيمان. |- |align=center| [[سورة المجادلة|المجَادلة]] |align=center| 58 |align=center| 542 |align=center| 22 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 105 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المجادلة|نَص السُّورة]] | * الظهار وكفارته. (1 - 4) * تهديد الكافرين. (5 - 6) * إحاطة علم الله بكل شيء. (7) * أدب المناجاة وصدقته للرسول. (8 - 13) * موالاة الكفار وعاقبتها. (14 - 22) |- |align=center| [[سورة الحشر|الحَشر]] |align=center| 59 |align=center| 545 |align=center| 24 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 101 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحشر|نَص السُّورة]] | * فضل فقراء [[المهاجرون|المهاجرين]] و[[الأنصار]]. * إجلاء [[بنو النضير|بني النضير]]، موالاة المنافقين [[يهود|لليهود]] وخذلانهم. * حكم [[فيء|الفيء]]. * التقوى وفوز المتقين وقوة القرآن. * [[أسماء الله الحسنى]]. |- |align=center| [[سورة الممتحنة|المُمتَحنَة]] |align=center| 60 |align=center| 549 |align=center| 13 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 91 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الممتحنة|نَص السُّورة]] | * النهي عن موالاة الكفار وحقيقتهم. (1 - 3) * قصة إبراهيم. (4 - 7) * أحكام علاقة المسلمين بالكفار. (8 - 9) * أحكام النساء المهاجرات ومبايعتهن. (10 - 12) * تأكيد النهي عن موالاة الكفّار. (13) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الصف|الصَّف]] |align=center| 61 |align=center| 551 |align=center| 14 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 109 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الصف|نَص السُّورة]] | * تسبيح الله والجهاد دفاعاً عن الدين. (1 - 4) * قصة عيسى وموسى. (5 - 9) * أسس التجارة الرابحة. (10 - 14) |- |align=center| [[سورة الجمعة|الجُمُعَة]] |align=center| 62 |align=center| 553 |align=center| 11 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 110 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجمعة|نَص السُّورة]] | * تسبيح الله ومهمة الرسول. (1 - 4) * ضرب مَثَل لليهود وإقامة الحجة عليهم. (5 - 8) * من أحكام [[صلاة الجمعة]]. (9 - 11) |- |align=center| [[سورة المنافقون|المنَافِقون]] |align=center| 63 |align=center| 554 |align=center| 11 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 104 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المنافقون|نَص السُّورة]] | * صفات المنافقين والرد عليهم. (1 - 8) * توجيهات وإرشادات للمؤمنين. (9 - 11) |- |align=center| [[سورة التغابن|التغَابُن]] |align=center| 64 |align=center| 556 |align=center| 18 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 108 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التغابن|نَص السُّورة]] | * من مظاهر قدرة الله وعلمه. (1 - 4) * قصة قوم كذبوا بربهم. (5 - 6) * إنكار المشركين للبعث وعقابهم، وثواب المؤمنين. (7 - 10) * توجيهات للمؤمنين. (11 - 18) |- |align=center| [[سورة الطلاق|الطلَاق]] |align=center| 65 |align=center| 558 |align=center| 12 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 99 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطلاق|نَص السُّورة]] | * من أحكام [[الطلاق في الإسلام|الطلاق]] و[[عدة (إسلام)|العدة]] و[[نفقة|النفقة]]. (1 - 7) * تحذير المعاندين ووعد المؤمنين. (8 - 11) * التذكير بقدرة الله. (12) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة التحريم|التحْريم]] |align=center| 66 |align=center| 560 |align=center| 12 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 107 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التحريم|نَص السُّورة]] | * قصة النبي وبعض [[أمهات المؤمنين|أزواجه]]. (1 - 5) * نداء للمؤمنين والكافرين. (6 - 8) * نداء للمؤمنين بوجوب جهاد الكفّار. (9) * ضرب مثلين لنساء كافرات ومؤمنات. (10 - 12) |- |align=center| [[سورة الملك|المُلْك]]،{{سج}}تَبَارَكَ، تَبَارَكَ الذي بِيَدِهِ الملك |align=center| 67 |align=center| 562 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 77 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الملك|نَص السُّورة]] | * من مظاهر قدرة الله. (1 - 5) (23 - 27) * عاقبة الكفار واعترافهم بذنبهم. (6 - 12) * علم الله ونعيمه. (13 - 15) * تهديد الكفار وتوبيخ المشركين. (16 - 22) * النجاة والرزق بيد الله. (28 - 30) |- |align=center| [[سورة القلم|القَلَم]] |align=center| 68 |align=center| 564 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 2 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القلم|نَص السُّورة]] | * تأييد الرسول وخُلُقه العظيم. (1 - 7) * صفات المكذبين. (8 - 16) * قصة أصحاب الجنة. (17 - 33) * إقامة الحجة على المجرمين. (34 - 47) * أمر النبي بالصبر. (48 - 52) |- |align=center| [[سورة الحاقة|الحَاقَّة]] |align=center| 69 |align=center| 566 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 78 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحاقة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 3) (13 - 18) * هلاك المكذبين. (4 - 12) * مصير أصحاب اليمين وأصحاب الشمال. (19 - 37) * حقيقة القرآن وتنزيهه. (38 - 52) |- |align=center| [[سورة المعارج|المعَارج]] |align=center| 70 |align=center| 568 |align=center| 44 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 79 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المعارج|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة (1- 18) * طبيعة الإنسان. (19 - 21) * صفات المؤمنين وأفعال الكافرين وجزاؤهم (22 - 44) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة نوح|نُوح]] |align=center| 71 |align=center| 570 |align=center| 28 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 71 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة نوح|نَص السُّورة]] | * قصة إرسال نوح إلى قومه. (1 - 4) * شكواه من قومه ودعاؤه عليهم. (5 - 28) |- |align=center| [[سورة الجن|الجِن]] |align=center| 72 |align=center| 572 |align=center| 28 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 40 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجن|نَص السُّورة]] | * إيمان الجن بالقرآن، وأنواعهم وعقائدهم. (1 - 17) * توجيهات إلهية للرسول. (18 - 25) * لا يعلم الغيب إلا الله. (26 - 28) |- |align=center| [[سورة المزمل|المُزَّمِّل]] |align=center| 73 |align=center| 574 |align=center| 20 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 3 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المزمل|نَص السُّورة]] | * توجيهات إلهية للرسول. (1 - 10) * تهديد المكذبين بيوم الدين. (11 - 19) * فضل قيام الليل وتوجيهات للمؤمنين. (20) |- |align=center| [[سورة المدثر|المُدَّثِّر]] |align=center| 74 |align=center| 575 |align=center| 56 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 4 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المدثر|نَص السُّورة]] | * توجيهات للرسول. (1 - 7) * تهديد المكذبين بأهوال يوم القيامة. (8 - 10) * قصة [[الوليد بن المغيرة]] ووعيده. (11 - 26) * وصف [[جهنم]] وخزنتها. (27 - 37) * أسباب عذاب المجرمين. (38 - 53) * حقيقة القرآن. (54 - 56) |- |align=center| [[سورة القيامة|القِيَامَة]] |align=center| 75 |align=center| 577 |align=center| 40 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 31 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القيامة|نَص السُّورة]] | * إثبات وقوع البعث. (1 - 15) * حرص الرسول على حفظ الوحي. (16 - 19) * أحوال الناس يوم القيامة وإثبات البعث. (20 - 40) |- |align=center| [[سورة الإنسان|الإنسَان]] |align=center| 76 |align=center| 578 |align=center| 31 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 98 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الإنسان|نَص السُّورة]] | * خلق الإنسان وهدايته لأحد السبيلين. (1 - 3) * عذاب الكافرين ونعيم الأبرار يوم القيامة. (4 - 22) * توجيهات للرسول وللمؤمنين. (23 - 31) |- |align=center| [[سورة المرسلات|المُرسَلات]] |align=center| 77 |align=center| 580 |align=center| 50 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 33 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المرسلات|نَص السُّورة]] | * قيام الساعة وأهوالها. (1 - 15) * تخويف الكفار بالهلاك وبقدرة الله. (16 - 28) * تحذير الكفار من أهوال يوم القيامة. (29 - 40) * جزاء المتقين وعاقبة المكذبين. (41 - 50) |- |align=center| [[سورة النبأ|النَّبَأ]] |align=center| 78 |align=center| 582 |align=center| 40 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 80 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النبأ|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث. (1 - 5) * من مظاهر قدرة الله ونعمه (6 - 16) * قيام الساعة وأهوالها والجزاء. (17 - 40) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة النازعات|النّازعَات]] |align=center| 79 |align=center| 583 |align=center| 46 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 81 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النازعات|نَص السُّورة]] | * أهوال قيام الساعة (1 - 14) (34 - 46) * قصة موسى وفرعون. (15 - 26) * من مظاهر قدرة الله. (27 - 33) * |- |align=center| [[سورة عبس|عَبَس]] |align=center| 80 |align=center| 585 |align=center| 42 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 24 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة عبس|نَص السُّورة]] | * عتاب الرسول بشأن [[عبد الله بن أم مكتوم|ابن أم مكتوم]]. (1 - 10) * مهمة القرآن. (11 - 16) * نعم الله على عباده. (17 - 32) * أهوال القيامة والجزاء. (33 - 42) |- |align=center| [[سورة التكوير|التَّكوير]] |align=center| 81 |align=center| 586 |align=center| 29 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 7 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التكوير|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة (1 - 14) * القسم على صدق الرسول وحقيقة القرأن. (15 - 29) |- |align=center| [[سورة الانفطار|الانفِطار]] |align=center| 82 |align=center| 587 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 82 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الانفطار|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 5) * توبيخ الإنسان لنسيانه عظمة الله. (6 - 12) * نعيم الأبرار وجحيم الفجَّار. (13 - 19) |- |align=center| [[سورة المطففين|المطفِّفِين]] |align=center| 83 |align=center| 587 |align=center| 36 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 86 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المطففين|نَص السُّورة]] | * تهديد المطففين بعذاب يوم القيامة. (1 - 6) * جزاء أصحاب اليمين والشمال. (7 - 15) * القسم بوقوع القيامة ومصير الناس. (16 - 25) |- |align=center| [[سورة الانشقاق|الانْشِقَاق]] |align=center| 84 |align=center| 589 |align=center| 25 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 83 |align=center| نعم، الآية 21 |align=center| [[S:سورة الانشقاق|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 6) * جزاء أصحاب اليمين والشمال. (7 - 15) * القسم بوقوع القيامة ومصير الناس. (16 - 25) |- |align=center| [[سورة البروج|البرُوج]] |align=center| 85 |align=center| 590 |align=center| 22 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 27 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البروج|نَص السُّورة]] | * [[قصة أصحاب الأخدود|أصحاب الأخدود]]. (1 - 9) * وعيد من يفتنون المؤمنين وثوابهم. (10 - 11) * تهديد الكافرين بقدرة الله. (12 - 16) * قصة هلاك فرعون و[[ثمود]]. (17 - 20) * مكانة القرآن. (21 - 22) |- |align=center| [[سورة الطارق|الطَّارِق]] |align=center| 86 |align=center| 591 |align=center| 17 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 36 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطارق|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث والحفظة من الملائكة. (1 - 10) * القسم على أن القرآن حق. (11 - 14) * تهديد الكافرين. (15 - 17) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأعلى|الأَعْلى]] |align=center| 87 |align=center| 591 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 8 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأعلى|نَص السُّورة]] | * مظاهر قدرة الله. (1 - 8) * توجيهات للنبي والمؤمنين. (9 - 19) |- |align=center| [[سورة الغاشية|الغَاشِية]] |align=center| 88 |align=center| 592 |align=center| 26 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 68 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الغاشية|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة على الكافرين. (1 - 7) * نعيم المؤمنين في الجنة. (8 - 16) * من مظاهر قدرة الله. (17 - 20) * إثبات وقوع البعث. (21 - 26) |- |align=center| [[سورة الفجر|الفَجْر]] |align=center| 89 |align=center| 593 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 10 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفجر|نَص السُّورة]] | * القسم بهلاك المكذبين لرسلهم. (1 - 14) * طبيعة من ينسى ربه. (15 - 20) * أهوال القيامة ومصير المؤمنين. (21 - 30) |- |align=center| [[سورة البلد|البَلَد]] |align=center| 90 |align=center| 594 |align=center| 20 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 35 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البلد|نَص السُّورة]] | * اغترار الإنسان بقدرته وماله. (1 - 7) * نعم الله على عبده. (8 - 16) * مصير أصحاب اليمين والشمال. (17 - 20) |- |align=center| [[سورة الشمس|الشَّمْس]] |align=center| 91 |align=center| 595 |align=center| 15 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 26 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشمس|نَص السُّورة]] | * القسم بمظاهر قدرة الله. (1 - 10) * قصة ثمود والناقة. (11 - 15) |- |align=center| [[سورة الليل|الليْل]] |align=center| 92 |align=center| 595 |align=center| 21 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 9 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الليل|نَص السُّورة]] | * القسم بمظاهر قدرة الله. (1 - 7) * عاقبة [[بخل|البخل]]. (8 - 11) * عاقبة المكذبين بالنار ونجاة المتقين منها. (12 - 21) |- |align=center| [[سورة الضحى|الضُّحَى]] |align=center| 93 |align=center| 596 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 11 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الضحى|نَص السُّورة]] | * تثبيت فؤاد الرسول وبعض التوجيهات. |- |align=center| [[سورة الشرح|الشَّرْح]] |align=center| 94 |align=center| 596 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 12 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشرح|نَص السُّورة]] | * مكانة الرسول عند الله. |- |align=center| [[سورة التين|التِّين]] |align=center| 95 |align=center| 597 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 28 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التين|نَص السُّورة]] | * تكريم الله للإنسان، وانحطاطه بالكفر. |- |align=center| [[سورة العلق|العَلَق]] |align=center| 96 |align=center| 597 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 1 |align=center| نعم، الآية 19 |align=center| [[S:سورة العلق|نَص السُّورة]] | * الأمر بالقراءة والعلم والكتابة. (1 - 5) * طبيعة الإنسان ونسيانه للآخرة. (6 - 8) * تهديد للطغاة (9 - 19) |- |align=center| [[سورة القدر|القَدْر]] |align=center| 97 |align=center| 598 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 25 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القدر|نَص السُّورة]] | * فضائل [[ليلة القدر]]. |- |align=center| [[سورة البينة|البَينَة]] |align=center| 98 |align=center| 598 |align=center| 8 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 100 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البينة|نَص السُّورة]] | * مهمة الرسول وفضل القرآن وافتراق أهل الكتاب فيه. (1 - 5) * وعيد الكافرين وبشرى المؤمنين. (6 - 8) |- |align=center| [[سورة الزلزلة|الزلزَلة]] |align=center| 99 |align=center| 599 |align=center| 8 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 93 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزلزلة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة ودقة الحساب. |- |align=center| [[سورة العاديات|العَادِيات]] |align=center| 100 |align=center| 599 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 14 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العاديات|نَص السُّورة]] | * القسم على جحود الإنسان لنعم ربه وحبه للمال. |- |align=center| [[سورة القارعة|القَارِعة]] |align=center| 101 |align=center| 600 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 30 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القارعة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة وأحوال الناس فيها. |- |align=center| [[سورة التكاثر|التَّكَاثر]] |align=center| 102 |align=center| 600 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 16 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التكاثر|نَص السُّورة]] | * طول الأمل في الدنيا والتخويف من الجحيم. |- |align=center| [[سورة العصر|العَصْر]] |align=center| 103 |align=center| 601 |align=center| 3 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 13 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العصر|نَص السُّورة]] | * حال الكافر والمؤمن. |- |align=center| [[سورة الهمزة|الهُمَزَة]] |align=center| 104 |align=center| 601 |align=center| 9 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 32 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الهمزة|نَص السُّورة]] | * وعيد الطّعان يوم القيامة. |- |align=center| [[سورة الفيل|الفِيل]] |align=center| 105 |align=center| 601 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 19 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفيل|نَص السُّورة]] | * قصة [[سورة الفيل|أصحاب الفيل]]. |- |align=center| [[سورة قريش|قُرَيْش]] |align=center| 106 |align=center| 602 |align=center| 4 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 29 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة قريش|نَص السُّورة]] | * نِعَم الله على قريش ودعوتهم لعبادته. |- |align=center| [[سورة الماعون|المَاعُون]] |align=center| 107 |align=center| 602 |align=center| 7 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 17 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الماعون|نَص السُّورة]] | * صفات المنكر ليوم الحساب والمنافقين. |- |align=center| [[سورة الكوثر|الكَوْثَر]] |align=center| 108 |align=center|602 |align=center| 3 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 15 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكوثر|نَص السُّورة]] | * فضل الله على رسوله. |- |align=center| [[سورة الكافرون|الكَافِرُون]] |align=center| 109 |align=center| 603 |align=center| 6 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 18 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكافرون|نَص السُّورة]] | * وجوب التبرؤ من الكافرين ودينهم. |- |align=center| [[سورة النصر|النَّصر]] |align=center| 110 |align=center| 603 |align=center| 3 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 114 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النصر|نَص السُّورة]] | * [[فتح مكة]] وواجب الرسول. |- |align=center| [[سورة المسد|المَسَد]] |align=center| 111 |align=center| 603 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 6 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المسد|نَص السُّورة]] | * توبيخ [[أبو لهب|لأبي لهب]] و[[أم جميل|زوجته]]، ومصيرهما. |- |align=center| [[سورة الإخلاص|الإخْلَاص]] |align=center| 112 |align=center| 604 |align=center| 4 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 22 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الإخلاص|نَص السُّورة]] | * توحيد الله. |- |align=center| [[سورة الفلق|الفَلَق]] |align=center| 113 |align=center| 604 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 20 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفلق|نَص السُّورة]] | * [[استعاذة|الاستعاذة]] بالله من شر المخلوقات. |- |align=center| [[سورة الناس|النَّاس]] |align=center| 114 |align=center| 604 |align=center| 6 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 21 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الناس|نَص السُّورة]] | * الاستعاذة بالله من شياطين الجن والإنس. |} ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:اسلام]] [[زمرو:قرآن]] [[زمرو:اسلامي متن]] 4v8pdpnouktotrh1ptvi1eafod1fmd9 319226 319225 2025-06-12T20:57:42Z Ibne maryam 17680 319226 wikitext text/x-wiki [[File:FirstSurahKoran_(fragment).jpg|ساڄو|thumb|قرآن مجيد جي پهرين سورت، [[سورہ فاتحہ|سوره الفاتحه]]]] [[قرآن|قرآن مجيد کي]] 114 سورتن ۾ ورهايو ويو آهي ۽ 6,236 ("بسم الله" کانسواءِ) يا 6,349 (بشمول بسم الله") [[آيت|آيتون]] آهن. سورتن کي وسيع طور تي ڊيگهه جي نزولي ترتيب ۾ ترتيب ڏنو ويو آهي. سورتن جي تاريخي ترتيب بابت بحث لاءِ، سورت ڏسو. نائين سورت، سوره التوبہ کان سواءِ هر سورت کان اڳ بسم الله الرحمان الرحيم لکل آهي ۽ تلاوت ڪي ويندي آهي، جنهن کي ''[[تسميه]]'' سڏيو ويندو آهي ۽ ان جا معني " الله جي نالي سان، جيڪو تمام گهڻو مهربان ۽ رحم ڪندڙ آهي.") آهي. <ref name="Asad-Surah-Intro-S1">{{Harvard citation no brackets|Asad|1980|loc=Introduction to Sura 1.}}</ref> اڻٽيهه سورتن جي شروعات خاص اکرن سان ٿئي ٿي، جنهن کي " ''حروف مقطعات'' سڏيو ويندو آهي. هن اکرن جا معني ڇا آهن؟ هن باري ۾ اختلاف آهي، پر عالمن جي اڪٿريت جي راء آھي ته هنن جو علم الله کانسواء ٻين کي نا آهي. ==فهرست== {| class="wikitable sortable" |- ! style="width:10%;"| سورت جو نالو ! style="width:9%;"|رڪوع جي تعداد ! style="width:9%;"|آيتن جي تعداد ! style="width:10%;"|نزول جو مقام |- |align=center|[[سورہ فاتحہ]] |align=center| 1 |align=center| 7 |align=center|[[مڪو|مڪه المڪرمه]] |- |align=center|[[سورة البقرة|البَقَرَة]] |align=center| 87 |align=center| 286 |align=center| [[مدينو|مدينه منوره]] |} |align=center| 87 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البقرة|نَص السُّورة]] | * أصناف الناس في [[العبادة في الإسلام|العبادة]]. (1 - 20) * العبادة وأهميتها. (21 - 39) * الاستجابة وحقيقة العبادة. (40 - 152) * شمولية العبادة لجميع نواحي الحياة. (153 - 253) * التعظيم أساس العبادة. (254 - 286) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة آل عمران|آل عِمرَان]] |align=center|3 |align=center| 50 |align=center| 200 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 89 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة آل عمران|نَص السُّورة]] | * الثبات فكريًا في مواجهة الأفكار الخارجية. (1 - 120) * كيفية الثبات داخليًا. (121 - 200) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة النساء|النِّسَاء]] |align=center| 4 |align=center| 77 |align=center| 176 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 92 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النساء|نَص السُّورة]] | * الضعفاء والحث على العدل والرحمة بهم و[[فقه المواريث|المواريث]].(1 - 12) * الثواب والعقاب. (13 - 18) * [[حق|الحقوق]]. (19 - 33) * [[عدالة|العدل]]. (34 - 59) * القتال لضمان حقوق المستضعفين. (60 - 104) * الأمر بالقسط. (105 - 136) * أحوال الناس وجزاؤهم. (137 - 176) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة المائدة|المَائدة]] |align=center| 5 |align=center| 106 |align=center| 120 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 112 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المائدة|نَص السُّورة]] | * حفظ الدين والعرض والنفس والمال. (1 - 40) * النهي عن موالاة [[أهل الكتاب]]. (41 - 86) * عدد من الأحكام. (87 - 108) * مراجعة العقود يوم القيامة وقصة المائدة. (109 - 120) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأنعام|الأنعَام]] |align=center| 6 |align=center| 128 |align=center| 165 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 55 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنعام|نَص السُّورة]] | * قدرة الله في [[الكون]] (1 - 90) * مواجهة وتهديد [[شرك بالله|المشركين]] (91 - 144) * توجيهات ومواساة [[محمد|للرسول]] و[[مؤمن (توضيح)|المؤمنين]] (145 - 165) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأعراف|الأعرَاف]] |align=center| 7 |align=center| 151 |align=center| 206 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 39 |align=center| نعم، الآية 206 |align=center| [[S:سورة الأعراف|نَص السُّورة]] | * خطاب للرسول وتحذير للأمة. (1 - 9) * قصة [[آدم في الإسلام|آدم]] وتعقيبات عليها. (10 - 58) * [[أنبياء مذكورون في القرآن|قصص الأنبياء]] (59 - 136) * [[بنو إسرائيل|بني إسرائيل]] وانحرافاتهم. (137 - 171) * مواثيق البشرية بالعبودية لله. (172 - 206) |- |align=center| [[سورة الأنفال|الأنفَال]] |align=center| 8 |align=center| 177 |align=center| 75 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 88 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنفال|نَص السُّورة]] | * القوانين الربانية. (1 - 40) * القوانين المادية. (41 - 75) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة التوبة|التوبَة]]،{{سج}}براءة |align=center| 9 |align=center| 187 |align=center| 129 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 113 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التوبة|نَص السُّورة]] | * علاقة المسلمين بالمشركين وأهل الكتاب.<ref name="صيد الفوائد">[http://www.saaid.net/Doat/almgamce/57.htm صيد الفوائد:] تأملات في سورة التوبة {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170725042813/http://www.saaid.net/Doat/almgamce/57.htm |date=25 يوليو 2017}}</ref> * كشف أسرار [[نفاق|المنافقين]] وحال الناس مع النبي خاصة في المدينة وفي [[غزوة تبوك|جيش العسرة]].<ref name="صيد الفوائد" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة يونس|يُونس]] |align=center| 10 |align=center| 208 |align=center| 109 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 51 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يونس|نَص السُّورة]] | * توحيد الله وتوجيهاته للناس والنبي.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> * بيان حقيقة وحي القرآن، وبيان أمر النبوة عامة ورسالة محمد خاصة.<ref name="مقاصد سورة يونس">[https://www.islamweb.net/ar/article/170533/ إسلام ويب:] مقاصد سورة يونس {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304233729/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=170533 |date=04 مارس 2016}}</ref> * طبائع الناس وسنن الله فيها.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> * قصص [[يونس في الإسلام|يونس]] و[[موسى في الإسلام|موسى]] و[[نوح في الإسلام|نوح]]. * تحدي القرآن للمشركين.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة هود|هُود]] |align=center| 11 |align=center| 221 |align=center| 123 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 52 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة هود|نَص السُّورة]] | * إبراز حقيقة العقيدة وتنزيه القرآن. (1 - 24) * مواقف من قصص [[رسول|الرسل]]. (25 - 99) * التعقيب على القصص. (100 - 123) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة يوسف|يُوسُف]] |align=center| 12 |align=center| 235 |align=center| 111 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 53 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يوسف|نَص السُّورة]] | * قصة النبي [[يوسف في الإسلام|يوسف]]. * الثقة بتدبير الله. |- |align=center| [[سورة الرعد|الرَّعْد]] |align=center| 13 |align=center| 249 |align=center| 43 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 96 |align=center| نعم، الآية 15 |align=center| [[S:سورة الرعد|نَص السُّورة]] | * الإيمان بالله وتوحيده.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد">[https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&ID=1287&idfrom=3127&idto=3176&flag=0&bk_no=132&ayano=0&surano=0&bookhad=0 إسلام ويب:] التفسير الكبير - سورة الرعد {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170521100926/http://library.islamweb.net/newlibrary/display_book.php?idfrom=3127&idto=3176&bk_no=132&ID=1287 |date=21 مايو 2017}}</ref> * الإيمان بالرسل مع بيان مهمتهم.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[الملائكة في الإسلام|بالملائكة]] مع الإشارة إلى بعض وظائفهم.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان بالقرآن وأنه [[وحي|موحى]] به.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[يوم القيامة في الإسلام|باليوم الآخر]] وما فيه نعيم وعذاب.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[قدر (إسلام)|بالقضاء والقدر]].<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة إبراهيم|إبراهِيم]] |align=center| 14 |align=center| 255 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 72 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة إبراهيم|نَص السُّورة]] | * أن القصد من إنزال القرآن هو إرشاد الخلق، ومنعهم عن [[الكفر في الإسلام|الكفر]] و[[معصية|المعصية]].<ref name="مقاصد سورة إبراهيم">[https://www.islamweb.net/ar/article/176541/ إسلام ويب:] مقاصد سورة إبراهيم {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304234022/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=176541 |date=04 مارس 2016}}</ref> * [[التوحيد في الإسلام|توحيد الله]]، وتثبيته للمؤمنين في الدنيا والآخرة، وإضلال من أعرض عن ذكره.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * بيان نعم الله على البشر.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * نموذج لشكر النعمة من خلال النبي [[إبراهيم في الإسلام|إبراهيم]].<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * [[ربوبية|الربوبية]]، والدينونة لله بالملك والتصرف.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحجر|الحِجْر]] |align=center| 15 |align=center| 262 |align=center| 99 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 54 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحجر|نَص السُّورة]] | * موقف المشركين من القرآن وحفظ الله له. * تكذيب الأمم لرسلهم، ومظاهر قدرة الله. * قصة الخلق وعصيان [[إبليس]] ومصيره. * ثواب المتقين يوم القيامة. * قصة [[قوم مدين|أصحاب الأيكة]] وأصحاب [[مدائن صالح|الحِجْر]]، وقصة ضيف إبراهيم وما حصل مع النبي [[لوط في الإسلام|لوط]]. * فضل الله على النبي مع توجيهات وبشارات. |- |align=center| [[سورة النحل|النَّحْل]] |align=center| 16 |align=center| 267 |align=center| 128 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 70 |align=center| نعم، الآية 49 |align=center| [[S:سورة النحل|نَص السُّورة]] | * مواضيع العقيدة ومنها [[توحيد الألوهية|الألوهية]] و[[وحي|الوحي]] والبعث والنشور.<ref name="المصحف الإلكتروني">[http://www.e-quran.com/tareef-16.html المصحف الإلكتروني:] سورة النحل {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170710060540/http://www.e-quran.com/tareef-16.html |date=10 يوليو 2017}}</ref> * دلائل قدرة الله ووحدانيته.<ref name="المصحف الإلكتروني" /> * الرد على المشركين في فساد عقائدهم. * جزاء [[ردة (إسلام)|المرتدين]] وصفاتهم والمؤمنين. * [[مباح|التحليل]] و[[حرام|التحريم]] بيد الله. * صفات [[إبراهيم في الإسلام|إبراهيم]]. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الإسراء|الإسْرَاء]]،{{سج}}بَنِي إِسرائيل |align=center| 17 |align=center| 282 |align=center| 111 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 50 |align=center| نعم، الآية 107 |align=center| [[S:سورة الإسراء|نَص السُّورة]] | * العقيدة.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> * قواعد السلوك الفردي والجماعي وآدابه القائمة على العقيدة.<ref name="مقاصد سورة الإسراء">[https://www.islamweb.net/ar/article/182551/ إسلام ويب:] مقاصد سورة الإسراء {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305050127/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=182551 |date=05 مارس 2016}}</ref> * قصص عن بني إسرائيل.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> * طرف من قصة آدم وإبليس وتكريم الله للإنسان.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الكهف|الكهْف]] |align=center| 18 |align=center| 293 |align=center| 110 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 69 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكهف|نَص السُّورة]] | * الحمدلله والتبشير والإنذار. (1 - 8) * قصة [[أصحاب الكهف]]. (9 - 27) * قصة كل من أصحاب الجنتين، و[[موسى في الإسلام|موسى]] و[[الخضر]]، و[[ذو القرنين|ذي القرنين]]. * حث الرسول على [[صبر|الصبر]]، والتبشير والإنذار وإثبات الوحي * تقرير القيم الحقيقية الباقية. * من مشاهد [[يوم القيامة في الإسلام|يوم القيامة]]، وسنة الله في إهلاك الظالمين. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة مريم|مَريَم]] |align=center| 19 |align=center| 305 |align=center| 98 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 44 |align=center| نعم، الآية 58 |align=center| [[S:سورة مريم|نَص السُّورة]] | * قصة [[زكريا]] وبشارته [[يحيى بن زكريا|بيحيى]]. (1 - 15) * قصة [[مريم بنت عمران|مريم]] وحملها [[عيسى بن مريم|بعيسى]] (16 - 40) * قصص عدد من الأنبياء ومنهم إبراهيم وموسى و[[هارون]] و[[إسماعيل في الإسلام|إسماعيل]]، وأحوال الأمم بعدهم. (41 - 65) * المنكرون للبعث وجزاؤهم وصفاتهم. (66 - 75) * جزاء المهتدين والرد على المشركين. (76 - 98) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة طه|طه]] |align=center| 20 |align=center| 312 |align=center| 135 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 45 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة طه|نَص السُّورة]] | * مهمة القرآن وصفات من أنزله. (1 - 8) * قصة موسى (9 - 99) * جزاء المعرضين عن القرآن ومشاهد من يوم القيامة (100 - 114) * قصة سجود [[الملائكة في الإسلام|الملائكة]] لآدم وتحذيره من إبليس. (115 - 127) * الاعتبار بالأمم السابقة وتوجيهات للنبي وعناد المشركين. (128 - 135) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأنبياء|الأنبيَاء]] |align=center| 21 |align=center| 322 |align=center| 112 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 73 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنبياء|نَص السُّورة]] | * يوم القيامة والحكمة من [[خلقية|الخلق]]. (1 -33) * دور الأنبياء. (34 - 95) * من علامات [[يوم القيامة في الإسلام|الساعة]]. (96 - 106) * صفة الرسول ومهمته، وتهديد المعرضين عنه. (107 - 112) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحج|الحَج]] |align=center| 22 |align=center| 332 |align=center| 78 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 103 |align=center| نعم، سجدتان، الآية 18، والآية 77 |align=center| [[S:سورة الحج|نَص السُّورة]] | * التذكير بيوم القيامة والبعث. (1 - 37) * [[جهاد|الجهاد]]. (38 - 60) * العبودية الخالصة لله. (61 - 78) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة المؤمنون|المُؤمنون]] |align=center| 23 |align=center| 342 |align=center| 118 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 74 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المؤمنون|نَص السُّورة]] | * صفات المؤمنين وجزاؤهم. * صفات الكافرين وأعمالهم ووعيدهم. * من مظاهر قدرة الله وإثبات البعث. * دعوة الأنبياء. |- |align=center| [[سورة النور|النُّور]] |align=center| 24 |align=center| 350 |align=center| 64 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 102 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النور|نَص السُّورة]] | * [[الحدود في الشريعة الإسلامية|الحدود الشرعية]] وبعض الآداب الاجتماعية. * نور الله وفضل وجزاء عمّار [[مسجد|المساجد]]. * مظاهر قدرة الله، وسنة الله في العباد. * طاعة المؤمنين لحكم الله وكذب المنافقين في طاعتهم. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الفرقان|الفُرْقان]] |align=center| 25 |align=center| 359 |align=center| 77 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 42 |align=center| نعم، الآية 60 |align=center| [[S:سورة الفرقان|نَص السُّورة]] | * تكذيب المشركين [[الرحمن (أسماء الله الحسنى)|بالرحمن]]. (1 - 29) * تكذيب المشركين بالقرآن. (30 - 77) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الشعراء|الشُّعَرَاء]] |align=center| 26 |align=center| 367 |align=center| 227 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 47 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشعراء|نَص السُّورة]] | * موقف المشركين من الرسول وحسرته عليهم. (1 - 9) * رسالة الرسل. (10 - 191) * القرآن وموقف المشركين منه. (192 - 212) * إرشادات إلهية للرسول. (213 - 220) * الرد على المشركين وتهديدهم. (221 - 227) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة النمل|النَّمْل]] |align=center| 27 |align=center| 377 |align=center| 93 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 48 |align=center| نعم، الآية 25 |align=center| [[S:سورة النمل|نَص السُّورة]] | * القرآن مبشر للمؤمنين ومنذر للكافرين. (1 - 6) * الأنبياء. (7 - 58) * من مظاهر قدرة الله في الكون. (59 - 65) * موقف المشركين من البعث. (66 - 75) * مهام القرآن. (76 - 78) * مهمة الرسول وحدود تأثيره في الناس. (79 - 81) * من مشاهد يوم القيامة. (82 - 90) * مهمة النبي ومن تبعه. (91 - 93) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة القصص|القَصَص]] |align=center| 28 |align=center| 385 |align=center| 88 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 49 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القصص|نَص السُّورة]] | * قصة موسى. (1 - 46) * تكذيب مشركي [[مكة]] للرسول والقرآن والرد على شبهاتهم. (47 - 51) * جزاء وصفات [[أهل الكتاب]]. (52 - 55) * زعم المشركين والرد عليهم. (56 - 61) * من مواقف المشركين وأحوالهم يوم القيامة وفلاح المؤمنين. (62 - 67) * بعض مظاهر قدرة الله ورحمته. (68 - 75) * قصة [[قارون]] والعبرة منها. (76 - 84) * بعض التوجيهات للرسول. (85 - 88) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة العنكبوت|العَنكبوت]] |align=center| 29 |align=center| 396 |align=center| 69 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 85 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العنكبوت|نَص السُّورة]] | * امتحان الله للخلق [[فتنة|بالفتن]]. (1 - 13) * فتن الأنبياء. (14 - 40) * الصبر على الفتن. (41 - 69) |- |align=center| [[سورة الروم|الرُّوم]] |align=center| 30 |align=center| 404 |align=center| 60 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 84 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الروم|نَص السُّورة]] | * الوعد بالنصر للمؤمنين. (1 - 7) * آيات كونية. (8 - 32) * آيات اقتصادية. (33 - 42) * الأمر باتباع الدين وتوحيد الله وعاقبة المجرمين. (43 - 51) * مدى تأثير النبي على الناس، وقدرة الله في الخلق. (52 - 54) * أحوال الناس يوم القيامة (55 - 57) * موقف الكفار من الآيات وحض النبي على الصبر. (58 - 60) |- |align=center| [[سورة لقمان|لقمَان]] |align=center| 31 |align=center| 411 |align=center| 34 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 57 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة لقمان|نَص السُّورة]] | * مهمة [[لقمان الحكيم|لقمان]] وصفات المحسن وجزاؤه والمسيء. (1 - 9) * من أدلة وحدانية الله وقدرته. (10 - 11) * قصة لقمان ووصاياه لابنه. (12 - 19) * نِعَمُ الله، وعِنَاد المشركين، وإثبات قدرته والبعث. (20 - 31) * طبيعة الكفار، والأمر بالتقوى، وعلم الله بالغيب. (32 - 34) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة السجدة|السَّجدَة]] |align=center| 32 |align=center| 415 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 75 |align=center| نعم، الآية 15 |align=center| [[S:سورة السجدة|نَص السُّورة]] | * إثبات تنزيل القرآن. (1 - 3) * بعض الأدلة على قدرة الله ووحدانيته. (4 - 9) * إنكار المشركين للبعث وحالهم يوم القيامة. (10 - 14) * صفات المؤمنين وجزاؤهم. (15 - 19) * جزاء الكفار وإعراضهم عن الآيات. (20 - 22) * إنزال التوراة على موسى وتكريم أتباعه. (23 - 25) * إثبات القدرة الإلهية والبعث. (26 - 30) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأحزاب|الأحزَاب]] |align=center| 33 |align=center| 418 |align=center| 73 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 90 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأحزاب|نَص السُّورة]] | * عن النبي وتوجيهات الله له ولأزواجه. * غزوتا [[غزوة الخندق|الأحزاب]] و[[غزوة بني قريظة|بني قريظة]]. * الأمر بكثرة ذكر الله وتسبيحه. * [[آداب إسلامية|الآداب الإسلامية]]، وبعض الأحكام. * تهديد المنافقين وتوعد الكفار بقرب الساعة. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة سبأ|سَبَأ]] |align=center| 34 |align=center| 428 |align=center| 54 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 58 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة سبأ|نَص السُّورة]] | * توحيد الله. (1 - 21) * الإيمان بالوحي. (22 - 39) * الإيمان بالبعث. (40 - 54) |- |align=center| [[سورة فاطر|فَاطِر]] |align=center| 35 |align=center| 434 |align=center| 45 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 43 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة فاطر|نَص السُّورة]] | * الغاية من خلق الإنسان ومصيره. (1 - 28) * نظرة المؤمن للكون والحياة. (29 - 45) |- |align=center| [[سورة يس|يس]] |align=center| 36 |align=center| 440 |align=center| 83 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 41 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يس|نَص السُّورة]] | * طبيعة الوحي وصدق الرسالة. (1 - 70) * قضية الألوهية والوحدانية. (71 - 83) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الصافات|الصَّافات]] |align=center| 37 |align=center| 446 |align=center| 182 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 56 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الصافات|نَص السُّورة]] | * وحدانية الله وقدرته وحفظ السماء من الشياطين. (1 - 10) * إنكار المشركين للبعث وجزاؤهم. (11 - 39) * نعيم أهل الجنة وذكر قرين السوء. (40 - 51) * منكر البعث في الدنيا ونهايته. (52 - 55) * شكر المؤمن لربه. (56 - 61) * [[شجرة الزقوم]] وسبب العقاب. (62 - 74) * الرُّسُل (75 - 148) * مناقشة المشركين وتهديدهم. (149 - 182) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة ص|ص]] |align=center| 38 |align=center| 453 |align=center| 88 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 38 |align=center| نعم، الآية 24 |align=center| [[S:سورة ص|نَص السُّورة]] | * طبيعة المشركين والرد عليهم. * تكذيب الأمم السابقة لرسلهم. * إثبات البعث والعدل يوم القيامة. * قصص عن [[داود في الإسلام|داوود]]، و[[سليمان في الإسلام|سليمان]]، و[[أيوب في الإسلام|أيوب]]، وإبراهيم وذريته، وقصة آدم وتكبُّر إبليس. * الجزاء يوم القيامة. * تأكيد رسالة النبي ومهمته، والقرآن. |- |align=center| [[سورة الزمر|الزُّمَر]] |align=center| 39 |align=center| 458 |align=center| 75 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 59 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزمر|نَص السُّورة]] | * التوحيد والربوبية. * طبيعة المشركين، وإقامة الحجّة عليهم. * أسباب [[هداية|الهداية]] والثبات وجزاء المهتدين والكافرين. * [[التوبة في الإسلام|التّوبة]] والترغيب والترهيب. * مشاهد من يوم القيامة وانقسام الناس لزمرتين. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة غافر|غَافِر]]،{{سج}}المُؤْمِن |align=center| 40 |align=center| 467 |align=center| 85 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 60 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة غافر|نَص السُّورة]] | * [[صفات الله العليا|صفات الله]]، ومظاهر من قدرته. * حملة العرش وتسبيحهم ودعاؤهم. * الكفار وتكذيب الأمم السابقة، ومقت الله لهم، والأمر بالاتعاظ من حالهم. * من أهوال يوم القيامة. * من قصة النبي موسى. * نصر المؤمنين، توجيهات، نعم الله على عباده. * الكبر وعاقبته. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة فصلت|فُصِّلَتْ]]،{{سج}}حم سجدة |align=center| 41 |align=center| 477 |align=center| 54 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 61 |align=center| نعم، الآية 37 |align=center| [[S:سورة فصلت|نَص السُّورة]] | * القرآن ومهمته والتأمل في آياته وموقف المشركين منه، وتهديد الملحدين فيه. * من أدلة وجود الله وقدرته، وقصة الخلق. * تهديد المشركين بمثل عاقبة [[قوم عاد|عاد]] و[[ثمود]]. * ثواب المستقيمين، وعقوبة أعداء الله. * فضل الدعوة وآدابها. * اختلاف الناس في [[التوراة]]. * اختصاص الله [[علم الغيب|بعلم الغيب]] والساعة. * طبيعة الإنسان في السرّاء والضرّاء. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الشورى|الشُّورَى]] |align=center| 42 |align=center| 483 |align=center| 53 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 62 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشورى|نَص السُّورة]] | * وحدة الوحي للرسل وأنواعه. * القرآن وموقف الناس منه. * التوكل على الله، ووحدة الدين، والاستقامة. * إثبات قيام الساعة. * صفات المؤمنين وجزاؤهم، وعاقبة الكافرين. * سنة الله في عبادته وقدرته. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الزخرف|الزُّخْرُف]] |align=center| 43 |align=center| 489 |align=center| 89 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 63 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزخرف|نَص السُّورة]] | * القرآن ومكانته. * وحدانية الله وعظمته ووحدانيته. * جزاء المتقين والمجرمين والمسرفين. * افتراءات المشركين والرد عليها. * قصص عن موسى وعيسى، وتوجيهات للرسول. |- |align=center| [[سورة الدخان|الدخَان]] |align=center| 44 |align=center| 496 |align=center| 59 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 64 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الدخان|نَص السُّورة]] | * نزول القرآن في [[ليلة القدر]]. (1 - 6) * بيان قدرة الله. (7 - 8) * موقف المشركين من الدعوة والقرآن. (9 - 16) * قصة قوم [[فرعون]]. (17 - 33) * إنكار المشركين للبعث وجزاؤهم. (34 - 50) * جزاء المتقين. (51 - 59) |- |align=center| [[سورة الجاثية|الجَاثيَة]] |align=center| 45 |align=center| 499 |align=center| 37 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 65 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجاثية|نَص السُّورة]] | * أدلة على وحدانية الله وقدرته. (1 - 6) * تهديد المكذبين بآيات الله. (7 - 11) * من نعم الله على عباده وعلى بني إسرائيل. (12 - 22) * ضلال المشركين وجزاء المؤمنين والكافرين بالبعث. (23 - 35) * فضل الله على الناس، وكبرياء الله. (36 - 37) |- |align=center| [[سورة الأحقاف|الأحْقاف]] |align=center| 46 |align=center| 502 |align=center| 35 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 66 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأحقاف|نَص السُّورة]] | * إثبات القدرة الإلهية ومناقشة المشركين. (1 - 12) * جزاء المتقين. (13 - 14) * الوصية بالوالدين. (15 - 16) * جزاء العاق والمستكبرين. (17 - 20) * قصة [[هود]]. (21 - 28) * إيمان بعض [[جن|الجن]] بالإسلام. (29 - 32) * إثبات البعث وتهديد منكريه. (33 - 35) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة محمد|محَمَّد]] |align=center| 47 |align=center| 507 |align=center| 38 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 95 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة محمد|نَص السُّورة]] | * أحوال المؤمنين والكفار وجزاؤهم. (1 - 3) * الأمر [[جهاد|بالجهاد]] وثوابه. (4 - 6) * شروط النصر للمؤمنين وخذلان الكافرين. (7 - 14) * ما أعد الله للمؤمن والكافر. (15 - 18) * الأمر بالعلم و[[استغفار|الاستغفار]]. (19) * أحوال المنافقين وعاقبتهم، وابتلاء المجاهدين. (20 - 34) * حقيقة الدنيا والأمر بالإنفاق والجهاد. (35 - 38) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الفتح|الفَتْح]] |align=center| 48 |align=center| 511 |align=center| 29 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 111 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفتح|نَص السُّورة]] | * [[صلح الحديبية]]. (1 - 7) * وظيفة الرسول وبيعة الصحابة. (8 - 10) * حقيقة المنافقين وعاقبتهم. (11 - 16) * [[بيعة الرضوان]] ونتائج الصلح. (17 - 26) * تحقيق رؤيا الرسول وبعض أوصافه، وأصحابه. (27 - 29) |- |align=center| [[سورة الحجرات|الحُجرَات]] |align=center| 49 |align=center| 515 |align=center| 18 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 106 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحجرات|نَص السُّورة]] | * أدب التعامل مع الرسول. (1 - 5) * التثبت من الأخبار وحسن المعاملة. (6 - 13) * حقيقة الإيمان. (14 - 18) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة ق|ق]] |align=center| 50 |align=center| 518 |align=center| 45 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 34 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة ق|نَص السُّورة]] | * إنكار المشركين للبعث وأدلة ثبوته. (1 - 11) * الأمم السابقة المنكرة للبعث. (12 - 15) * خلق الإنسان وعلمه وأحواله. (16 - 18) * حقيقة [[موت|الموت]] والبعث. (19 - 30) * ثواب المؤمنين وصفاتهم. (31 - 35) * تهديد منكري البعث، وتوجيهات للرسول. (36 - 45) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الذاريات|الذَّاريَات]] |align=center| 51 |align=center| 520 |align=center| 60 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 67 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الذاريات|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث وعاقبة منكريه. (1 - 14) * جزاء المتقين وأوصافهم. (15 - 19) * آيات الله وعظمة قدرته. (20 - 23) * قصة ضيف إبراهيم. (24 - 37) * ذكر بعض الأنبياء. (38 - 46) * قدرة الله في الكون. (47 - 51) * المعرضين، وعاقبة الظالمين. (52 - 60) |- |align=center| [[سورة الطور|الطُّور]] |align=center| 52 |align=center| 523 |align=center| 49 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 76 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطور|نَص السُّورة]] | * إثبات العذاب للمكذبين والنعيم للمتقين وأنواعه. (1 - 28) * مناقشة عقيدة الكفار. (29 - 47) * توجيهات للرسول. (48 - 49) |- |align=center| [[سورة النجم|النَّجْم]] |align=center| 53 |align=center| 526 |align=center| 62 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 23 |align=center| نعم، الآية 62 |align=center| [[S:سورة النجم|نَص السُّورة]] | * إثبات الوحي. (1 - 18) * مناقشة عبادة [[صنم|الأصنام]]. (19 - 30) * جزاء المسيئين والمحسنين وأوصافهم. (31 - 32) * توبيخ [[الوليد بن المغيرة|لابن المغيرة]]. (33 - 41) * الله وحده هو المتصرف. (42 - 62) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة القمر|القَمَر]] |align=center| 54 |align=center| 528 |align=center| 55 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 37 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القمر|نَص السُّورة]] | * معجزة [[انشقاق القمر]] وموقف المشركين منه. * قصص كل من [[نوح في الإسلام|نوح]] و[[لوط في الإسلام|لوط]] و[[هود]] و[[صالح]] وأقوامهم وآل فرعون. * تهكم كفار [[قريش]] ومصير المجرمين. * جزاء المتقين. |- |align=center| [[سورة الرحمن|الرَّحمن]] |align=center| 55 |align=center| 531 |align=center| 78 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 97 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الرحمن|نَص السُّورة]] | * نعم الله على العباد. (1 - 25) * البقاء لله وحده. (26 - 30) * عجز الجن والإنس أمام قدرة الله. (31 - 36) * عاقبة المجرمين في الآخرة. (37 - 45) * وصف [[جنة|جنات النعيم]]. (46 - 78) |- |align=center| [[سورة الواقعة|الوَاقِعَة]] |align=center| 56 |align=center| 534 |align=center| 96 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 46 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الواقعة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 14) * أصحاب النعيم. (15 - 26) * أصحاب اليمين وأصحاب الشمال. (27 - 56) * نعم الله الدالة على فضله وقدرته. (57 - 74) * عظمة القرآن. (75 - 87) * جزاء المقربين وعاقبة المكذبين. (88 - 96) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحديد|الحَديد]] |align=center| 57 |align=center| 537 |align=center| 29 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 94 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحديد|نَص السُّورة]] | * التسبيح لله. * الإيمان والإنفاق، والإيمان بالقضاء والقدر. * المنافقين والمؤمنين والكافرين. * حقيقة الدنيا والعمل الصالح. * الحكمة من إرسال الرسل، وأمر أهل الكتاب بالإيمان. |- |align=center| [[سورة المجادلة|المجَادلة]] |align=center| 58 |align=center| 542 |align=center| 22 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 105 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المجادلة|نَص السُّورة]] | * الظهار وكفارته. (1 - 4) * تهديد الكافرين. (5 - 6) * إحاطة علم الله بكل شيء. (7) * أدب المناجاة وصدقته للرسول. (8 - 13) * موالاة الكفار وعاقبتها. (14 - 22) |- |align=center| [[سورة الحشر|الحَشر]] |align=center| 59 |align=center| 545 |align=center| 24 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 101 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحشر|نَص السُّورة]] | * فضل فقراء [[المهاجرون|المهاجرين]] و[[الأنصار]]. * إجلاء [[بنو النضير|بني النضير]]، موالاة المنافقين [[يهود|لليهود]] وخذلانهم. * حكم [[فيء|الفيء]]. * التقوى وفوز المتقين وقوة القرآن. * [[أسماء الله الحسنى]]. |- |align=center| [[سورة الممتحنة|المُمتَحنَة]] |align=center| 60 |align=center| 549 |align=center| 13 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 91 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الممتحنة|نَص السُّورة]] | * النهي عن موالاة الكفار وحقيقتهم. (1 - 3) * قصة إبراهيم. (4 - 7) * أحكام علاقة المسلمين بالكفار. (8 - 9) * أحكام النساء المهاجرات ومبايعتهن. (10 - 12) * تأكيد النهي عن موالاة الكفّار. (13) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الصف|الصَّف]] |align=center| 61 |align=center| 551 |align=center| 14 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 109 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الصف|نَص السُّورة]] | * تسبيح الله والجهاد دفاعاً عن الدين. (1 - 4) * قصة عيسى وموسى. (5 - 9) * أسس التجارة الرابحة. (10 - 14) |- |align=center| [[سورة الجمعة|الجُمُعَة]] |align=center| 62 |align=center| 553 |align=center| 11 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 110 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجمعة|نَص السُّورة]] | * تسبيح الله ومهمة الرسول. (1 - 4) * ضرب مَثَل لليهود وإقامة الحجة عليهم. (5 - 8) * من أحكام [[صلاة الجمعة]]. (9 - 11) |- |align=center| [[سورة المنافقون|المنَافِقون]] |align=center| 63 |align=center| 554 |align=center| 11 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 104 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المنافقون|نَص السُّورة]] | * صفات المنافقين والرد عليهم. (1 - 8) * توجيهات وإرشادات للمؤمنين. (9 - 11) |- |align=center| [[سورة التغابن|التغَابُن]] |align=center| 64 |align=center| 556 |align=center| 18 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 108 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التغابن|نَص السُّورة]] | * من مظاهر قدرة الله وعلمه. (1 - 4) * قصة قوم كذبوا بربهم. (5 - 6) * إنكار المشركين للبعث وعقابهم، وثواب المؤمنين. (7 - 10) * توجيهات للمؤمنين. (11 - 18) |- |align=center| [[سورة الطلاق|الطلَاق]] |align=center| 65 |align=center| 558 |align=center| 12 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 99 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطلاق|نَص السُّورة]] | * من أحكام [[الطلاق في الإسلام|الطلاق]] و[[عدة (إسلام)|العدة]] و[[نفقة|النفقة]]. (1 - 7) * تحذير المعاندين ووعد المؤمنين. (8 - 11) * التذكير بقدرة الله. (12) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة التحريم|التحْريم]] |align=center| 66 |align=center| 560 |align=center| 12 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 107 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التحريم|نَص السُّورة]] | * قصة النبي وبعض [[أمهات المؤمنين|أزواجه]]. (1 - 5) * نداء للمؤمنين والكافرين. (6 - 8) * نداء للمؤمنين بوجوب جهاد الكفّار. (9) * ضرب مثلين لنساء كافرات ومؤمنات. (10 - 12) |- |align=center| [[سورة الملك|المُلْك]]،{{سج}}تَبَارَكَ، تَبَارَكَ الذي بِيَدِهِ الملك |align=center| 67 |align=center| 562 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 77 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الملك|نَص السُّورة]] | * من مظاهر قدرة الله. (1 - 5) (23 - 27) * عاقبة الكفار واعترافهم بذنبهم. (6 - 12) * علم الله ونعيمه. (13 - 15) * تهديد الكفار وتوبيخ المشركين. (16 - 22) * النجاة والرزق بيد الله. (28 - 30) |- |align=center| [[سورة القلم|القَلَم]] |align=center| 68 |align=center| 564 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 2 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القلم|نَص السُّورة]] | * تأييد الرسول وخُلُقه العظيم. (1 - 7) * صفات المكذبين. (8 - 16) * قصة أصحاب الجنة. (17 - 33) * إقامة الحجة على المجرمين. (34 - 47) * أمر النبي بالصبر. (48 - 52) |- |align=center| [[سورة الحاقة|الحَاقَّة]] |align=center| 69 |align=center| 566 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 78 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحاقة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 3) (13 - 18) * هلاك المكذبين. (4 - 12) * مصير أصحاب اليمين وأصحاب الشمال. (19 - 37) * حقيقة القرآن وتنزيهه. (38 - 52) |- |align=center| [[سورة المعارج|المعَارج]] |align=center| 70 |align=center| 568 |align=center| 44 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 79 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المعارج|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة (1- 18) * طبيعة الإنسان. (19 - 21) * صفات المؤمنين وأفعال الكافرين وجزاؤهم (22 - 44) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة نوح|نُوح]] |align=center| 71 |align=center| 570 |align=center| 28 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 71 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة نوح|نَص السُّورة]] | * قصة إرسال نوح إلى قومه. (1 - 4) * شكواه من قومه ودعاؤه عليهم. (5 - 28) |- |align=center| [[سورة الجن|الجِن]] |align=center| 72 |align=center| 572 |align=center| 28 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 40 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجن|نَص السُّورة]] | * إيمان الجن بالقرآن، وأنواعهم وعقائدهم. (1 - 17) * توجيهات إلهية للرسول. (18 - 25) * لا يعلم الغيب إلا الله. (26 - 28) |- |align=center| [[سورة المزمل|المُزَّمِّل]] |align=center| 73 |align=center| 574 |align=center| 20 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 3 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المزمل|نَص السُّورة]] | * توجيهات إلهية للرسول. (1 - 10) * تهديد المكذبين بيوم الدين. (11 - 19) * فضل قيام الليل وتوجيهات للمؤمنين. (20) |- |align=center| [[سورة المدثر|المُدَّثِّر]] |align=center| 74 |align=center| 575 |align=center| 56 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 4 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المدثر|نَص السُّورة]] | * توجيهات للرسول. (1 - 7) * تهديد المكذبين بأهوال يوم القيامة. (8 - 10) * قصة [[الوليد بن المغيرة]] ووعيده. (11 - 26) * وصف [[جهنم]] وخزنتها. (27 - 37) * أسباب عذاب المجرمين. (38 - 53) * حقيقة القرآن. (54 - 56) |- |align=center| [[سورة القيامة|القِيَامَة]] |align=center| 75 |align=center| 577 |align=center| 40 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 31 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القيامة|نَص السُّورة]] | * إثبات وقوع البعث. (1 - 15) * حرص الرسول على حفظ الوحي. (16 - 19) * أحوال الناس يوم القيامة وإثبات البعث. (20 - 40) |- |align=center| [[سورة الإنسان|الإنسَان]] |align=center| 76 |align=center| 578 |align=center| 31 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 98 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الإنسان|نَص السُّورة]] | * خلق الإنسان وهدايته لأحد السبيلين. (1 - 3) * عذاب الكافرين ونعيم الأبرار يوم القيامة. (4 - 22) * توجيهات للرسول وللمؤمنين. (23 - 31) |- |align=center| [[سورة المرسلات|المُرسَلات]] |align=center| 77 |align=center| 580 |align=center| 50 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 33 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المرسلات|نَص السُّورة]] | * قيام الساعة وأهوالها. (1 - 15) * تخويف الكفار بالهلاك وبقدرة الله. (16 - 28) * تحذير الكفار من أهوال يوم القيامة. (29 - 40) * جزاء المتقين وعاقبة المكذبين. (41 - 50) |- |align=center| [[سورة النبأ|النَّبَأ]] |align=center| 78 |align=center| 582 |align=center| 40 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 80 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النبأ|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث. (1 - 5) * من مظاهر قدرة الله ونعمه (6 - 16) * قيام الساعة وأهوالها والجزاء. (17 - 40) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة النازعات|النّازعَات]] |align=center| 79 |align=center| 583 |align=center| 46 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 81 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النازعات|نَص السُّورة]] | * أهوال قيام الساعة (1 - 14) (34 - 46) * قصة موسى وفرعون. (15 - 26) * من مظاهر قدرة الله. (27 - 33) * |- |align=center| [[سورة عبس|عَبَس]] |align=center| 80 |align=center| 585 |align=center| 42 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 24 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة عبس|نَص السُّورة]] | * عتاب الرسول بشأن [[عبد الله بن أم مكتوم|ابن أم مكتوم]]. (1 - 10) * مهمة القرآن. (11 - 16) * نعم الله على عباده. (17 - 32) * أهوال القيامة والجزاء. (33 - 42) |- |align=center| [[سورة التكوير|التَّكوير]] |align=center| 81 |align=center| 586 |align=center| 29 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 7 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التكوير|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة (1 - 14) * القسم على صدق الرسول وحقيقة القرأن. (15 - 29) |- |align=center| [[سورة الانفطار|الانفِطار]] |align=center| 82 |align=center| 587 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 82 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الانفطار|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 5) * توبيخ الإنسان لنسيانه عظمة الله. (6 - 12) * نعيم الأبرار وجحيم الفجَّار. (13 - 19) |- |align=center| [[سورة المطففين|المطفِّفِين]] |align=center| 83 |align=center| 587 |align=center| 36 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 86 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المطففين|نَص السُّورة]] | * تهديد المطففين بعذاب يوم القيامة. (1 - 6) * جزاء أصحاب اليمين والشمال. (7 - 15) * القسم بوقوع القيامة ومصير الناس. (16 - 25) |- |align=center| [[سورة الانشقاق|الانْشِقَاق]] |align=center| 84 |align=center| 589 |align=center| 25 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 83 |align=center| نعم، الآية 21 |align=center| [[S:سورة الانشقاق|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 6) * جزاء أصحاب اليمين والشمال. (7 - 15) * القسم بوقوع القيامة ومصير الناس. (16 - 25) |- |align=center| [[سورة البروج|البرُوج]] |align=center| 85 |align=center| 590 |align=center| 22 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 27 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البروج|نَص السُّورة]] | * [[قصة أصحاب الأخدود|أصحاب الأخدود]]. (1 - 9) * وعيد من يفتنون المؤمنين وثوابهم. (10 - 11) * تهديد الكافرين بقدرة الله. (12 - 16) * قصة هلاك فرعون و[[ثمود]]. (17 - 20) * مكانة القرآن. (21 - 22) |- |align=center| [[سورة الطارق|الطَّارِق]] |align=center| 86 |align=center| 591 |align=center| 17 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 36 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطارق|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث والحفظة من الملائكة. (1 - 10) * القسم على أن القرآن حق. (11 - 14) * تهديد الكافرين. (15 - 17) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأعلى|الأَعْلى]] |align=center| 87 |align=center| 591 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 8 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأعلى|نَص السُّورة]] | * مظاهر قدرة الله. (1 - 8) * توجيهات للنبي والمؤمنين. (9 - 19) |- |align=center| [[سورة الغاشية|الغَاشِية]] |align=center| 88 |align=center| 592 |align=center| 26 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 68 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الغاشية|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة على الكافرين. (1 - 7) * نعيم المؤمنين في الجنة. (8 - 16) * من مظاهر قدرة الله. (17 - 20) * إثبات وقوع البعث. (21 - 26) |- |align=center| [[سورة الفجر|الفَجْر]] |align=center| 89 |align=center| 593 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 10 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفجر|نَص السُّورة]] | * القسم بهلاك المكذبين لرسلهم. (1 - 14) * طبيعة من ينسى ربه. (15 - 20) * أهوال القيامة ومصير المؤمنين. (21 - 30) |- |align=center| [[سورة البلد|البَلَد]] |align=center| 90 |align=center| 594 |align=center| 20 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 35 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البلد|نَص السُّورة]] | * اغترار الإنسان بقدرته وماله. (1 - 7) * نعم الله على عبده. (8 - 16) * مصير أصحاب اليمين والشمال. (17 - 20) |- |align=center| [[سورة الشمس|الشَّمْس]] |align=center| 91 |align=center| 595 |align=center| 15 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 26 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشمس|نَص السُّورة]] | * القسم بمظاهر قدرة الله. (1 - 10) * قصة ثمود والناقة. (11 - 15) |- |align=center| [[سورة الليل|الليْل]] |align=center| 92 |align=center| 595 |align=center| 21 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 9 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الليل|نَص السُّورة]] | * القسم بمظاهر قدرة الله. (1 - 7) * عاقبة [[بخل|البخل]]. (8 - 11) * عاقبة المكذبين بالنار ونجاة المتقين منها. (12 - 21) |- |align=center| [[سورة الضحى|الضُّحَى]] |align=center| 93 |align=center| 596 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 11 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الضحى|نَص السُّورة]] | * تثبيت فؤاد الرسول وبعض التوجيهات. |- |align=center| [[سورة الشرح|الشَّرْح]] |align=center| 94 |align=center| 596 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 12 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشرح|نَص السُّورة]] | * مكانة الرسول عند الله. |- |align=center| [[سورة التين|التِّين]] |align=center| 95 |align=center| 597 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 28 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التين|نَص السُّورة]] | * تكريم الله للإنسان، وانحطاطه بالكفر. |- |align=center| [[سورة العلق|العَلَق]] |align=center| 96 |align=center| 597 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 1 |align=center| نعم، الآية 19 |align=center| [[S:سورة العلق|نَص السُّورة]] | * الأمر بالقراءة والعلم والكتابة. (1 - 5) * طبيعة الإنسان ونسيانه للآخرة. (6 - 8) * تهديد للطغاة (9 - 19) |- |align=center| [[سورة القدر|القَدْر]] |align=center| 97 |align=center| 598 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 25 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القدر|نَص السُّورة]] | * فضائل [[ليلة القدر]]. |- |align=center| [[سورة البينة|البَينَة]] |align=center| 98 |align=center| 598 |align=center| 8 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 100 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البينة|نَص السُّورة]] | * مهمة الرسول وفضل القرآن وافتراق أهل الكتاب فيه. (1 - 5) * وعيد الكافرين وبشرى المؤمنين. (6 - 8) |- |align=center| [[سورة الزلزلة|الزلزَلة]] |align=center| 99 |align=center| 599 |align=center| 8 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 93 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزلزلة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة ودقة الحساب. |- |align=center| [[سورة العاديات|العَادِيات]] |align=center| 100 |align=center| 599 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 14 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العاديات|نَص السُّورة]] | * القسم على جحود الإنسان لنعم ربه وحبه للمال. |- |align=center| [[سورة القارعة|القَارِعة]] |align=center| 101 |align=center| 600 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 30 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القارعة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة وأحوال الناس فيها. |- |align=center| [[سورة التكاثر|التَّكَاثر]] |align=center| 102 |align=center| 600 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 16 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التكاثر|نَص السُّورة]] | * طول الأمل في الدنيا والتخويف من الجحيم. |- |align=center| [[سورة العصر|العَصْر]] |align=center| 103 |align=center| 601 |align=center| 3 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 13 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العصر|نَص السُّورة]] | * حال الكافر والمؤمن. |- |align=center| [[سورة الهمزة|الهُمَزَة]] |align=center| 104 |align=center| 601 |align=center| 9 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 32 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الهمزة|نَص السُّورة]] | * وعيد الطّعان يوم القيامة. |- |align=center| [[سورة الفيل|الفِيل]] |align=center| 105 |align=center| 601 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 19 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفيل|نَص السُّورة]] | * قصة [[سورة الفيل|أصحاب الفيل]]. |- |align=center| [[سورة قريش|قُرَيْش]] |align=center| 106 |align=center| 602 |align=center| 4 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 29 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة قريش|نَص السُّورة]] | * نِعَم الله على قريش ودعوتهم لعبادته. |- |align=center| [[سورة الماعون|المَاعُون]] |align=center| 107 |align=center| 602 |align=center| 7 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 17 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الماعون|نَص السُّورة]] | * صفات المنكر ليوم الحساب والمنافقين. |- |align=center| [[سورة الكوثر|الكَوْثَر]] |align=center| 108 |align=center|602 |align=center| 3 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 15 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكوثر|نَص السُّورة]] | * فضل الله على رسوله. |- |align=center| [[سورة الكافرون|الكَافِرُون]] |align=center| 109 |align=center| 603 |align=center| 6 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 18 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكافرون|نَص السُّورة]] | * وجوب التبرؤ من الكافرين ودينهم. |- |align=center| [[سورة النصر|النَّصر]] |align=center| 110 |align=center| 603 |align=center| 3 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 114 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النصر|نَص السُّورة]] | * [[فتح مكة]] وواجب الرسول. |- |align=center| [[سورة المسد|المَسَد]] |align=center| 111 |align=center| 603 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 6 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المسد|نَص السُّورة]] | * توبيخ [[أبو لهب|لأبي لهب]] و[[أم جميل|زوجته]]، ومصيرهما. |- |align=center| [[سورة الإخلاص|الإخْلَاص]] |align=center| 112 |align=center| 604 |align=center| 4 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 22 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الإخلاص|نَص السُّورة]] | * توحيد الله. |- |align=center| [[سورة الفلق|الفَلَق]] |align=center| 113 |align=center| 604 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 20 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفلق|نَص السُّورة]] | * [[استعاذة|الاستعاذة]] بالله من شر المخلوقات. |- |align=center| [[سورة الناس|النَّاس]] |align=center| 114 |align=center| 604 |align=center| 6 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 21 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الناس|نَص السُّورة]] | * الاستعاذة بالله من شياطين الجن والإنس. |} ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:اسلام]] [[زمرو:قرآن]] [[زمرو:اسلامي متن]] nso7uyux7ojrxhawc4mg9881afnhjiy 319227 319226 2025-06-12T21:01:55Z Ibne maryam 17680 319227 wikitext text/x-wiki [[File:FirstSurahKoran_(fragment).jpg|ساڄو|thumb|قرآن مجيد جي پهرين سورت، [[سورہ فاتحہ|سوره الفاتحه]]]] [[قرآن|قرآن مجيد کي]] 114 سورتن ۾ ورهايو ويو آهي ۽ 6,236 ("بسم الله" کانسواءِ) يا 6,349 (بشمول بسم الله") [[آيت|آيتون]] آهن. سورتن کي وسيع طور تي ڊيگهه جي نزولي ترتيب ۾ ترتيب ڏنو ويو آهي. سورتن جي تاريخي ترتيب بابت بحث لاءِ، سورت ڏسو. نائين سورت، سوره التوبہ کان سواءِ هر سورت کان اڳ بسم الله الرحمان الرحيم لکل آهي ۽ تلاوت ڪي ويندي آهي، جنهن کي ''[[تسميه]]'' سڏيو ويندو آهي ۽ ان جا معني " الله جي نالي سان، جيڪو تمام گهڻو مهربان ۽ رحم ڪندڙ آهي.") آهي. <ref name="Asad-Surah-Intro-S1">{{Harvard citation no brackets|Asad|1980|loc=Introduction to Sura 1.}}</ref> اڻٽيهه سورتن جي شروعات خاص اکرن سان ٿئي ٿي، جنهن کي " ''حروف مقطعات'' سڏيو ويندو آهي. هن اکرن جا معني ڇا آهن؟ هن باري ۾ اختلاف آهي، پر عالمن جي اڪٿريت جي راء آھي ته هنن جو علم الله کانسواء ٻين کي نا آهي. ==فهرست== {| class="wikitable sortable" |- ! style="width:10%;"| سورت جو نالو ! style="width:9%;"|سورت نمبر ! style="width:9%;"|آيتن جي تعداد ! style="width:10%;"|نزول جو مقام |- |align=center|[[سورہ فاتحہ|سورة الفاتحة]] |align=center| 1 |align=center| 7 |align=center|[[مڪو|مڪه شريف]] |- |align=center|سورة البقرة |align=center|2 |align=center| 286 |align=center| [[مدينو|مدينه منوره]] |} |align=center| 87 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البقرة|نَص السُّورة]] | * أصناف الناس في [[العبادة في الإسلام|العبادة]]. (1 - 20) * العبادة وأهميتها. (21 - 39) * الاستجابة وحقيقة العبادة. (40 - 152) * شمولية العبادة لجميع نواحي الحياة. (153 - 253) * التعظيم أساس العبادة. (254 - 286) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة آل عمران|آل عِمرَان]] |align=center|3 |align=center| 50 |align=center| 200 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 89 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة آل عمران|نَص السُّورة]] | * الثبات فكريًا في مواجهة الأفكار الخارجية. (1 - 120) * كيفية الثبات داخليًا. (121 - 200) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة النساء|النِّسَاء]] |align=center| 4 |align=center| 77 |align=center| 176 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 92 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النساء|نَص السُّورة]] | * الضعفاء والحث على العدل والرحمة بهم و[[فقه المواريث|المواريث]].(1 - 12) * الثواب والعقاب. (13 - 18) * [[حق|الحقوق]]. (19 - 33) * [[عدالة|العدل]]. (34 - 59) * القتال لضمان حقوق المستضعفين. (60 - 104) * الأمر بالقسط. (105 - 136) * أحوال الناس وجزاؤهم. (137 - 176) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة المائدة|المَائدة]] |align=center| 5 |align=center| 106 |align=center| 120 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 112 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المائدة|نَص السُّورة]] | * حفظ الدين والعرض والنفس والمال. (1 - 40) * النهي عن موالاة [[أهل الكتاب]]. (41 - 86) * عدد من الأحكام. (87 - 108) * مراجعة العقود يوم القيامة وقصة المائدة. (109 - 120) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأنعام|الأنعَام]] |align=center| 6 |align=center| 128 |align=center| 165 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 55 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنعام|نَص السُّورة]] | * قدرة الله في [[الكون]] (1 - 90) * مواجهة وتهديد [[شرك بالله|المشركين]] (91 - 144) * توجيهات ومواساة [[محمد|للرسول]] و[[مؤمن (توضيح)|المؤمنين]] (145 - 165) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأعراف|الأعرَاف]] |align=center| 7 |align=center| 151 |align=center| 206 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 39 |align=center| نعم، الآية 206 |align=center| [[S:سورة الأعراف|نَص السُّورة]] | * خطاب للرسول وتحذير للأمة. (1 - 9) * قصة [[آدم في الإسلام|آدم]] وتعقيبات عليها. (10 - 58) * [[أنبياء مذكورون في القرآن|قصص الأنبياء]] (59 - 136) * [[بنو إسرائيل|بني إسرائيل]] وانحرافاتهم. (137 - 171) * مواثيق البشرية بالعبودية لله. (172 - 206) |- |align=center| [[سورة الأنفال|الأنفَال]] |align=center| 8 |align=center| 177 |align=center| 75 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 88 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنفال|نَص السُّورة]] | * القوانين الربانية. (1 - 40) * القوانين المادية. (41 - 75) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة التوبة|التوبَة]]،{{سج}}براءة |align=center| 9 |align=center| 187 |align=center| 129 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 113 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التوبة|نَص السُّورة]] | * علاقة المسلمين بالمشركين وأهل الكتاب.<ref name="صيد الفوائد">[http://www.saaid.net/Doat/almgamce/57.htm صيد الفوائد:] تأملات في سورة التوبة {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170725042813/http://www.saaid.net/Doat/almgamce/57.htm |date=25 يوليو 2017}}</ref> * كشف أسرار [[نفاق|المنافقين]] وحال الناس مع النبي خاصة في المدينة وفي [[غزوة تبوك|جيش العسرة]].<ref name="صيد الفوائد" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة يونس|يُونس]] |align=center| 10 |align=center| 208 |align=center| 109 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 51 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يونس|نَص السُّورة]] | * توحيد الله وتوجيهاته للناس والنبي.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> * بيان حقيقة وحي القرآن، وبيان أمر النبوة عامة ورسالة محمد خاصة.<ref name="مقاصد سورة يونس">[https://www.islamweb.net/ar/article/170533/ إسلام ويب:] مقاصد سورة يونس {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304233729/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=170533 |date=04 مارس 2016}}</ref> * طبائع الناس وسنن الله فيها.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> * قصص [[يونس في الإسلام|يونس]] و[[موسى في الإسلام|موسى]] و[[نوح في الإسلام|نوح]]. * تحدي القرآن للمشركين.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة هود|هُود]] |align=center| 11 |align=center| 221 |align=center| 123 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 52 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة هود|نَص السُّورة]] | * إبراز حقيقة العقيدة وتنزيه القرآن. (1 - 24) * مواقف من قصص [[رسول|الرسل]]. (25 - 99) * التعقيب على القصص. (100 - 123) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة يوسف|يُوسُف]] |align=center| 12 |align=center| 235 |align=center| 111 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 53 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يوسف|نَص السُّورة]] | * قصة النبي [[يوسف في الإسلام|يوسف]]. * الثقة بتدبير الله. |- |align=center| [[سورة الرعد|الرَّعْد]] |align=center| 13 |align=center| 249 |align=center| 43 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 96 |align=center| نعم، الآية 15 |align=center| [[S:سورة الرعد|نَص السُّورة]] | * الإيمان بالله وتوحيده.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد">[https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&ID=1287&idfrom=3127&idto=3176&flag=0&bk_no=132&ayano=0&surano=0&bookhad=0 إسلام ويب:] التفسير الكبير - سورة الرعد {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170521100926/http://library.islamweb.net/newlibrary/display_book.php?idfrom=3127&idto=3176&bk_no=132&ID=1287 |date=21 مايو 2017}}</ref> * الإيمان بالرسل مع بيان مهمتهم.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[الملائكة في الإسلام|بالملائكة]] مع الإشارة إلى بعض وظائفهم.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان بالقرآن وأنه [[وحي|موحى]] به.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[يوم القيامة في الإسلام|باليوم الآخر]] وما فيه نعيم وعذاب.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[قدر (إسلام)|بالقضاء والقدر]].<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة إبراهيم|إبراهِيم]] |align=center| 14 |align=center| 255 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 72 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة إبراهيم|نَص السُّورة]] | * أن القصد من إنزال القرآن هو إرشاد الخلق، ومنعهم عن [[الكفر في الإسلام|الكفر]] و[[معصية|المعصية]].<ref name="مقاصد سورة إبراهيم">[https://www.islamweb.net/ar/article/176541/ إسلام ويب:] مقاصد سورة إبراهيم {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304234022/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=176541 |date=04 مارس 2016}}</ref> * [[التوحيد في الإسلام|توحيد الله]]، وتثبيته للمؤمنين في الدنيا والآخرة، وإضلال من أعرض عن ذكره.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * بيان نعم الله على البشر.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * نموذج لشكر النعمة من خلال النبي [[إبراهيم في الإسلام|إبراهيم]].<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * [[ربوبية|الربوبية]]، والدينونة لله بالملك والتصرف.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحجر|الحِجْر]] |align=center| 15 |align=center| 262 |align=center| 99 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 54 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحجر|نَص السُّورة]] | * موقف المشركين من القرآن وحفظ الله له. * تكذيب الأمم لرسلهم، ومظاهر قدرة الله. * قصة الخلق وعصيان [[إبليس]] ومصيره. * ثواب المتقين يوم القيامة. * قصة [[قوم مدين|أصحاب الأيكة]] وأصحاب [[مدائن صالح|الحِجْر]]، وقصة ضيف إبراهيم وما حصل مع النبي [[لوط في الإسلام|لوط]]. * فضل الله على النبي مع توجيهات وبشارات. |- |align=center| [[سورة النحل|النَّحْل]] |align=center| 16 |align=center| 267 |align=center| 128 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 70 |align=center| نعم، الآية 49 |align=center| [[S:سورة النحل|نَص السُّورة]] | * مواضيع العقيدة ومنها [[توحيد الألوهية|الألوهية]] و[[وحي|الوحي]] والبعث والنشور.<ref name="المصحف الإلكتروني">[http://www.e-quran.com/tareef-16.html المصحف الإلكتروني:] سورة النحل {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170710060540/http://www.e-quran.com/tareef-16.html |date=10 يوليو 2017}}</ref> * دلائل قدرة الله ووحدانيته.<ref name="المصحف الإلكتروني" /> * الرد على المشركين في فساد عقائدهم. * جزاء [[ردة (إسلام)|المرتدين]] وصفاتهم والمؤمنين. * [[مباح|التحليل]] و[[حرام|التحريم]] بيد الله. * صفات [[إبراهيم في الإسلام|إبراهيم]]. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الإسراء|الإسْرَاء]]،{{سج}}بَنِي إِسرائيل |align=center| 17 |align=center| 282 |align=center| 111 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 50 |align=center| نعم، الآية 107 |align=center| [[S:سورة الإسراء|نَص السُّورة]] | * العقيدة.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> * قواعد السلوك الفردي والجماعي وآدابه القائمة على العقيدة.<ref name="مقاصد سورة الإسراء">[https://www.islamweb.net/ar/article/182551/ إسلام ويب:] مقاصد سورة الإسراء {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305050127/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=182551 |date=05 مارس 2016}}</ref> * قصص عن بني إسرائيل.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> * طرف من قصة آدم وإبليس وتكريم الله للإنسان.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الكهف|الكهْف]] |align=center| 18 |align=center| 293 |align=center| 110 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 69 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكهف|نَص السُّورة]] | * الحمدلله والتبشير والإنذار. (1 - 8) * قصة [[أصحاب الكهف]]. (9 - 27) * قصة كل من أصحاب الجنتين، و[[موسى في الإسلام|موسى]] و[[الخضر]]، و[[ذو القرنين|ذي القرنين]]. * حث الرسول على [[صبر|الصبر]]، والتبشير والإنذار وإثبات الوحي * تقرير القيم الحقيقية الباقية. * من مشاهد [[يوم القيامة في الإسلام|يوم القيامة]]، وسنة الله في إهلاك الظالمين. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة مريم|مَريَم]] |align=center| 19 |align=center| 305 |align=center| 98 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 44 |align=center| نعم، الآية 58 |align=center| [[S:سورة مريم|نَص السُّورة]] | * قصة [[زكريا]] وبشارته [[يحيى بن زكريا|بيحيى]]. (1 - 15) * قصة [[مريم بنت عمران|مريم]] وحملها [[عيسى بن مريم|بعيسى]] (16 - 40) * قصص عدد من الأنبياء ومنهم إبراهيم وموسى و[[هارون]] و[[إسماعيل في الإسلام|إسماعيل]]، وأحوال الأمم بعدهم. (41 - 65) * المنكرون للبعث وجزاؤهم وصفاتهم. (66 - 75) * جزاء المهتدين والرد على المشركين. (76 - 98) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة طه|طه]] |align=center| 20 |align=center| 312 |align=center| 135 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 45 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة طه|نَص السُّورة]] | * مهمة القرآن وصفات من أنزله. (1 - 8) * قصة موسى (9 - 99) * جزاء المعرضين عن القرآن ومشاهد من يوم القيامة (100 - 114) * قصة سجود [[الملائكة في الإسلام|الملائكة]] لآدم وتحذيره من إبليس. (115 - 127) * الاعتبار بالأمم السابقة وتوجيهات للنبي وعناد المشركين. (128 - 135) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأنبياء|الأنبيَاء]] |align=center| 21 |align=center| 322 |align=center| 112 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 73 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنبياء|نَص السُّورة]] | * يوم القيامة والحكمة من [[خلقية|الخلق]]. (1 -33) * دور الأنبياء. (34 - 95) * من علامات [[يوم القيامة في الإسلام|الساعة]]. (96 - 106) * صفة الرسول ومهمته، وتهديد المعرضين عنه. (107 - 112) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحج|الحَج]] |align=center| 22 |align=center| 332 |align=center| 78 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 103 |align=center| نعم، سجدتان، الآية 18، والآية 77 |align=center| [[S:سورة الحج|نَص السُّورة]] | * التذكير بيوم القيامة والبعث. (1 - 37) * [[جهاد|الجهاد]]. (38 - 60) * العبودية الخالصة لله. (61 - 78) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة المؤمنون|المُؤمنون]] |align=center| 23 |align=center| 342 |align=center| 118 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 74 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المؤمنون|نَص السُّورة]] | * صفات المؤمنين وجزاؤهم. * صفات الكافرين وأعمالهم ووعيدهم. * من مظاهر قدرة الله وإثبات البعث. * دعوة الأنبياء. |- |align=center| [[سورة النور|النُّور]] |align=center| 24 |align=center| 350 |align=center| 64 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 102 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النور|نَص السُّورة]] | * [[الحدود في الشريعة الإسلامية|الحدود الشرعية]] وبعض الآداب الاجتماعية. * نور الله وفضل وجزاء عمّار [[مسجد|المساجد]]. * مظاهر قدرة الله، وسنة الله في العباد. * طاعة المؤمنين لحكم الله وكذب المنافقين في طاعتهم. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الفرقان|الفُرْقان]] |align=center| 25 |align=center| 359 |align=center| 77 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 42 |align=center| نعم، الآية 60 |align=center| [[S:سورة الفرقان|نَص السُّورة]] | * تكذيب المشركين [[الرحمن (أسماء الله الحسنى)|بالرحمن]]. (1 - 29) * تكذيب المشركين بالقرآن. (30 - 77) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الشعراء|الشُّعَرَاء]] |align=center| 26 |align=center| 367 |align=center| 227 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 47 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشعراء|نَص السُّورة]] | * موقف المشركين من الرسول وحسرته عليهم. (1 - 9) * رسالة الرسل. (10 - 191) * القرآن وموقف المشركين منه. (192 - 212) * إرشادات إلهية للرسول. (213 - 220) * الرد على المشركين وتهديدهم. (221 - 227) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة النمل|النَّمْل]] |align=center| 27 |align=center| 377 |align=center| 93 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 48 |align=center| نعم، الآية 25 |align=center| [[S:سورة النمل|نَص السُّورة]] | * القرآن مبشر للمؤمنين ومنذر للكافرين. (1 - 6) * الأنبياء. (7 - 58) * من مظاهر قدرة الله في الكون. (59 - 65) * موقف المشركين من البعث. (66 - 75) * مهام القرآن. (76 - 78) * مهمة الرسول وحدود تأثيره في الناس. (79 - 81) * من مشاهد يوم القيامة. (82 - 90) * مهمة النبي ومن تبعه. (91 - 93) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة القصص|القَصَص]] |align=center| 28 |align=center| 385 |align=center| 88 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 49 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القصص|نَص السُّورة]] | * قصة موسى. (1 - 46) * تكذيب مشركي [[مكة]] للرسول والقرآن والرد على شبهاتهم. (47 - 51) * جزاء وصفات [[أهل الكتاب]]. (52 - 55) * زعم المشركين والرد عليهم. (56 - 61) * من مواقف المشركين وأحوالهم يوم القيامة وفلاح المؤمنين. (62 - 67) * بعض مظاهر قدرة الله ورحمته. (68 - 75) * قصة [[قارون]] والعبرة منها. (76 - 84) * بعض التوجيهات للرسول. (85 - 88) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة العنكبوت|العَنكبوت]] |align=center| 29 |align=center| 396 |align=center| 69 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 85 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العنكبوت|نَص السُّورة]] | * امتحان الله للخلق [[فتنة|بالفتن]]. (1 - 13) * فتن الأنبياء. (14 - 40) * الصبر على الفتن. (41 - 69) |- |align=center| [[سورة الروم|الرُّوم]] |align=center| 30 |align=center| 404 |align=center| 60 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 84 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الروم|نَص السُّورة]] | * الوعد بالنصر للمؤمنين. (1 - 7) * آيات كونية. (8 - 32) * آيات اقتصادية. (33 - 42) * الأمر باتباع الدين وتوحيد الله وعاقبة المجرمين. (43 - 51) * مدى تأثير النبي على الناس، وقدرة الله في الخلق. (52 - 54) * أحوال الناس يوم القيامة (55 - 57) * موقف الكفار من الآيات وحض النبي على الصبر. (58 - 60) |- |align=center| [[سورة لقمان|لقمَان]] |align=center| 31 |align=center| 411 |align=center| 34 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 57 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة لقمان|نَص السُّورة]] | * مهمة [[لقمان الحكيم|لقمان]] وصفات المحسن وجزاؤه والمسيء. (1 - 9) * من أدلة وحدانية الله وقدرته. (10 - 11) * قصة لقمان ووصاياه لابنه. (12 - 19) * نِعَمُ الله، وعِنَاد المشركين، وإثبات قدرته والبعث. (20 - 31) * طبيعة الكفار، والأمر بالتقوى، وعلم الله بالغيب. (32 - 34) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة السجدة|السَّجدَة]] |align=center| 32 |align=center| 415 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 75 |align=center| نعم، الآية 15 |align=center| [[S:سورة السجدة|نَص السُّورة]] | * إثبات تنزيل القرآن. (1 - 3) * بعض الأدلة على قدرة الله ووحدانيته. (4 - 9) * إنكار المشركين للبعث وحالهم يوم القيامة. (10 - 14) * صفات المؤمنين وجزاؤهم. (15 - 19) * جزاء الكفار وإعراضهم عن الآيات. (20 - 22) * إنزال التوراة على موسى وتكريم أتباعه. (23 - 25) * إثبات القدرة الإلهية والبعث. (26 - 30) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأحزاب|الأحزَاب]] |align=center| 33 |align=center| 418 |align=center| 73 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 90 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأحزاب|نَص السُّورة]] | * عن النبي وتوجيهات الله له ولأزواجه. * غزوتا [[غزوة الخندق|الأحزاب]] و[[غزوة بني قريظة|بني قريظة]]. * الأمر بكثرة ذكر الله وتسبيحه. * [[آداب إسلامية|الآداب الإسلامية]]، وبعض الأحكام. * تهديد المنافقين وتوعد الكفار بقرب الساعة. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة سبأ|سَبَأ]] |align=center| 34 |align=center| 428 |align=center| 54 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 58 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة سبأ|نَص السُّورة]] | * توحيد الله. (1 - 21) * الإيمان بالوحي. (22 - 39) * الإيمان بالبعث. (40 - 54) |- |align=center| [[سورة فاطر|فَاطِر]] |align=center| 35 |align=center| 434 |align=center| 45 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 43 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة فاطر|نَص السُّورة]] | * الغاية من خلق الإنسان ومصيره. (1 - 28) * نظرة المؤمن للكون والحياة. (29 - 45) |- |align=center| [[سورة يس|يس]] |align=center| 36 |align=center| 440 |align=center| 83 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 41 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يس|نَص السُّورة]] | * طبيعة الوحي وصدق الرسالة. (1 - 70) * قضية الألوهية والوحدانية. (71 - 83) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الصافات|الصَّافات]] |align=center| 37 |align=center| 446 |align=center| 182 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 56 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الصافات|نَص السُّورة]] | * وحدانية الله وقدرته وحفظ السماء من الشياطين. (1 - 10) * إنكار المشركين للبعث وجزاؤهم. (11 - 39) * نعيم أهل الجنة وذكر قرين السوء. (40 - 51) * منكر البعث في الدنيا ونهايته. (52 - 55) * شكر المؤمن لربه. (56 - 61) * [[شجرة الزقوم]] وسبب العقاب. (62 - 74) * الرُّسُل (75 - 148) * مناقشة المشركين وتهديدهم. (149 - 182) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة ص|ص]] |align=center| 38 |align=center| 453 |align=center| 88 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 38 |align=center| نعم، الآية 24 |align=center| [[S:سورة ص|نَص السُّورة]] | * طبيعة المشركين والرد عليهم. * تكذيب الأمم السابقة لرسلهم. * إثبات البعث والعدل يوم القيامة. * قصص عن [[داود في الإسلام|داوود]]، و[[سليمان في الإسلام|سليمان]]، و[[أيوب في الإسلام|أيوب]]، وإبراهيم وذريته، وقصة آدم وتكبُّر إبليس. * الجزاء يوم القيامة. * تأكيد رسالة النبي ومهمته، والقرآن. |- |align=center| [[سورة الزمر|الزُّمَر]] |align=center| 39 |align=center| 458 |align=center| 75 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 59 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزمر|نَص السُّورة]] | * التوحيد والربوبية. * طبيعة المشركين، وإقامة الحجّة عليهم. * أسباب [[هداية|الهداية]] والثبات وجزاء المهتدين والكافرين. * [[التوبة في الإسلام|التّوبة]] والترغيب والترهيب. * مشاهد من يوم القيامة وانقسام الناس لزمرتين. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة غافر|غَافِر]]،{{سج}}المُؤْمِن |align=center| 40 |align=center| 467 |align=center| 85 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 60 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة غافر|نَص السُّورة]] | * [[صفات الله العليا|صفات الله]]، ومظاهر من قدرته. * حملة العرش وتسبيحهم ودعاؤهم. * الكفار وتكذيب الأمم السابقة، ومقت الله لهم، والأمر بالاتعاظ من حالهم. * من أهوال يوم القيامة. * من قصة النبي موسى. * نصر المؤمنين، توجيهات، نعم الله على عباده. * الكبر وعاقبته. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة فصلت|فُصِّلَتْ]]،{{سج}}حم سجدة |align=center| 41 |align=center| 477 |align=center| 54 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 61 |align=center| نعم، الآية 37 |align=center| [[S:سورة فصلت|نَص السُّورة]] | * القرآن ومهمته والتأمل في آياته وموقف المشركين منه، وتهديد الملحدين فيه. * من أدلة وجود الله وقدرته، وقصة الخلق. * تهديد المشركين بمثل عاقبة [[قوم عاد|عاد]] و[[ثمود]]. * ثواب المستقيمين، وعقوبة أعداء الله. * فضل الدعوة وآدابها. * اختلاف الناس في [[التوراة]]. * اختصاص الله [[علم الغيب|بعلم الغيب]] والساعة. * طبيعة الإنسان في السرّاء والضرّاء. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الشورى|الشُّورَى]] |align=center| 42 |align=center| 483 |align=center| 53 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 62 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشورى|نَص السُّورة]] | * وحدة الوحي للرسل وأنواعه. * القرآن وموقف الناس منه. * التوكل على الله، ووحدة الدين، والاستقامة. * إثبات قيام الساعة. * صفات المؤمنين وجزاؤهم، وعاقبة الكافرين. * سنة الله في عبادته وقدرته. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الزخرف|الزُّخْرُف]] |align=center| 43 |align=center| 489 |align=center| 89 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 63 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزخرف|نَص السُّورة]] | * القرآن ومكانته. * وحدانية الله وعظمته ووحدانيته. * جزاء المتقين والمجرمين والمسرفين. * افتراءات المشركين والرد عليها. * قصص عن موسى وعيسى، وتوجيهات للرسول. |- |align=center| [[سورة الدخان|الدخَان]] |align=center| 44 |align=center| 496 |align=center| 59 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 64 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الدخان|نَص السُّورة]] | * نزول القرآن في [[ليلة القدر]]. (1 - 6) * بيان قدرة الله. (7 - 8) * موقف المشركين من الدعوة والقرآن. (9 - 16) * قصة قوم [[فرعون]]. (17 - 33) * إنكار المشركين للبعث وجزاؤهم. (34 - 50) * جزاء المتقين. (51 - 59) |- |align=center| [[سورة الجاثية|الجَاثيَة]] |align=center| 45 |align=center| 499 |align=center| 37 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 65 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجاثية|نَص السُّورة]] | * أدلة على وحدانية الله وقدرته. (1 - 6) * تهديد المكذبين بآيات الله. (7 - 11) * من نعم الله على عباده وعلى بني إسرائيل. (12 - 22) * ضلال المشركين وجزاء المؤمنين والكافرين بالبعث. (23 - 35) * فضل الله على الناس، وكبرياء الله. (36 - 37) |- |align=center| [[سورة الأحقاف|الأحْقاف]] |align=center| 46 |align=center| 502 |align=center| 35 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 66 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأحقاف|نَص السُّورة]] | * إثبات القدرة الإلهية ومناقشة المشركين. (1 - 12) * جزاء المتقين. (13 - 14) * الوصية بالوالدين. (15 - 16) * جزاء العاق والمستكبرين. (17 - 20) * قصة [[هود]]. (21 - 28) * إيمان بعض [[جن|الجن]] بالإسلام. (29 - 32) * إثبات البعث وتهديد منكريه. (33 - 35) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة محمد|محَمَّد]] |align=center| 47 |align=center| 507 |align=center| 38 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 95 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة محمد|نَص السُّورة]] | * أحوال المؤمنين والكفار وجزاؤهم. (1 - 3) * الأمر [[جهاد|بالجهاد]] وثوابه. (4 - 6) * شروط النصر للمؤمنين وخذلان الكافرين. (7 - 14) * ما أعد الله للمؤمن والكافر. (15 - 18) * الأمر بالعلم و[[استغفار|الاستغفار]]. (19) * أحوال المنافقين وعاقبتهم، وابتلاء المجاهدين. (20 - 34) * حقيقة الدنيا والأمر بالإنفاق والجهاد. (35 - 38) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الفتح|الفَتْح]] |align=center| 48 |align=center| 511 |align=center| 29 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 111 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفتح|نَص السُّورة]] | * [[صلح الحديبية]]. (1 - 7) * وظيفة الرسول وبيعة الصحابة. (8 - 10) * حقيقة المنافقين وعاقبتهم. (11 - 16) * [[بيعة الرضوان]] ونتائج الصلح. (17 - 26) * تحقيق رؤيا الرسول وبعض أوصافه، وأصحابه. (27 - 29) |- |align=center| [[سورة الحجرات|الحُجرَات]] |align=center| 49 |align=center| 515 |align=center| 18 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 106 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحجرات|نَص السُّورة]] | * أدب التعامل مع الرسول. (1 - 5) * التثبت من الأخبار وحسن المعاملة. (6 - 13) * حقيقة الإيمان. (14 - 18) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة ق|ق]] |align=center| 50 |align=center| 518 |align=center| 45 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 34 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة ق|نَص السُّورة]] | * إنكار المشركين للبعث وأدلة ثبوته. (1 - 11) * الأمم السابقة المنكرة للبعث. (12 - 15) * خلق الإنسان وعلمه وأحواله. (16 - 18) * حقيقة [[موت|الموت]] والبعث. (19 - 30) * ثواب المؤمنين وصفاتهم. (31 - 35) * تهديد منكري البعث، وتوجيهات للرسول. (36 - 45) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الذاريات|الذَّاريَات]] |align=center| 51 |align=center| 520 |align=center| 60 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 67 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الذاريات|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث وعاقبة منكريه. (1 - 14) * جزاء المتقين وأوصافهم. (15 - 19) * آيات الله وعظمة قدرته. (20 - 23) * قصة ضيف إبراهيم. (24 - 37) * ذكر بعض الأنبياء. (38 - 46) * قدرة الله في الكون. (47 - 51) * المعرضين، وعاقبة الظالمين. (52 - 60) |- |align=center| [[سورة الطور|الطُّور]] |align=center| 52 |align=center| 523 |align=center| 49 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 76 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطور|نَص السُّورة]] | * إثبات العذاب للمكذبين والنعيم للمتقين وأنواعه. (1 - 28) * مناقشة عقيدة الكفار. (29 - 47) * توجيهات للرسول. (48 - 49) |- |align=center| [[سورة النجم|النَّجْم]] |align=center| 53 |align=center| 526 |align=center| 62 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 23 |align=center| نعم، الآية 62 |align=center| [[S:سورة النجم|نَص السُّورة]] | * إثبات الوحي. (1 - 18) * مناقشة عبادة [[صنم|الأصنام]]. (19 - 30) * جزاء المسيئين والمحسنين وأوصافهم. (31 - 32) * توبيخ [[الوليد بن المغيرة|لابن المغيرة]]. (33 - 41) * الله وحده هو المتصرف. (42 - 62) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة القمر|القَمَر]] |align=center| 54 |align=center| 528 |align=center| 55 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 37 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القمر|نَص السُّورة]] | * معجزة [[انشقاق القمر]] وموقف المشركين منه. * قصص كل من [[نوح في الإسلام|نوح]] و[[لوط في الإسلام|لوط]] و[[هود]] و[[صالح]] وأقوامهم وآل فرعون. * تهكم كفار [[قريش]] ومصير المجرمين. * جزاء المتقين. |- |align=center| [[سورة الرحمن|الرَّحمن]] |align=center| 55 |align=center| 531 |align=center| 78 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 97 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الرحمن|نَص السُّورة]] | * نعم الله على العباد. (1 - 25) * البقاء لله وحده. (26 - 30) * عجز الجن والإنس أمام قدرة الله. (31 - 36) * عاقبة المجرمين في الآخرة. (37 - 45) * وصف [[جنة|جنات النعيم]]. (46 - 78) |- |align=center| [[سورة الواقعة|الوَاقِعَة]] |align=center| 56 |align=center| 534 |align=center| 96 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 46 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الواقعة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 14) * أصحاب النعيم. (15 - 26) * أصحاب اليمين وأصحاب الشمال. (27 - 56) * نعم الله الدالة على فضله وقدرته. (57 - 74) * عظمة القرآن. (75 - 87) * جزاء المقربين وعاقبة المكذبين. (88 - 96) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحديد|الحَديد]] |align=center| 57 |align=center| 537 |align=center| 29 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 94 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحديد|نَص السُّورة]] | * التسبيح لله. * الإيمان والإنفاق، والإيمان بالقضاء والقدر. * المنافقين والمؤمنين والكافرين. * حقيقة الدنيا والعمل الصالح. * الحكمة من إرسال الرسل، وأمر أهل الكتاب بالإيمان. |- |align=center| [[سورة المجادلة|المجَادلة]] |align=center| 58 |align=center| 542 |align=center| 22 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 105 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المجادلة|نَص السُّورة]] | * الظهار وكفارته. (1 - 4) * تهديد الكافرين. (5 - 6) * إحاطة علم الله بكل شيء. (7) * أدب المناجاة وصدقته للرسول. (8 - 13) * موالاة الكفار وعاقبتها. (14 - 22) |- |align=center| [[سورة الحشر|الحَشر]] |align=center| 59 |align=center| 545 |align=center| 24 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 101 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحشر|نَص السُّورة]] | * فضل فقراء [[المهاجرون|المهاجرين]] و[[الأنصار]]. * إجلاء [[بنو النضير|بني النضير]]، موالاة المنافقين [[يهود|لليهود]] وخذلانهم. * حكم [[فيء|الفيء]]. * التقوى وفوز المتقين وقوة القرآن. * [[أسماء الله الحسنى]]. |- |align=center| [[سورة الممتحنة|المُمتَحنَة]] |align=center| 60 |align=center| 549 |align=center| 13 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 91 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الممتحنة|نَص السُّورة]] | * النهي عن موالاة الكفار وحقيقتهم. (1 - 3) * قصة إبراهيم. (4 - 7) * أحكام علاقة المسلمين بالكفار. (8 - 9) * أحكام النساء المهاجرات ومبايعتهن. (10 - 12) * تأكيد النهي عن موالاة الكفّار. (13) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الصف|الصَّف]] |align=center| 61 |align=center| 551 |align=center| 14 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 109 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الصف|نَص السُّورة]] | * تسبيح الله والجهاد دفاعاً عن الدين. (1 - 4) * قصة عيسى وموسى. (5 - 9) * أسس التجارة الرابحة. (10 - 14) |- |align=center| [[سورة الجمعة|الجُمُعَة]] |align=center| 62 |align=center| 553 |align=center| 11 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 110 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجمعة|نَص السُّورة]] | * تسبيح الله ومهمة الرسول. (1 - 4) * ضرب مَثَل لليهود وإقامة الحجة عليهم. (5 - 8) * من أحكام [[صلاة الجمعة]]. (9 - 11) |- |align=center| [[سورة المنافقون|المنَافِقون]] |align=center| 63 |align=center| 554 |align=center| 11 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 104 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المنافقون|نَص السُّورة]] | * صفات المنافقين والرد عليهم. (1 - 8) * توجيهات وإرشادات للمؤمنين. (9 - 11) |- |align=center| [[سورة التغابن|التغَابُن]] |align=center| 64 |align=center| 556 |align=center| 18 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 108 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التغابن|نَص السُّورة]] | * من مظاهر قدرة الله وعلمه. (1 - 4) * قصة قوم كذبوا بربهم. (5 - 6) * إنكار المشركين للبعث وعقابهم، وثواب المؤمنين. (7 - 10) * توجيهات للمؤمنين. (11 - 18) |- |align=center| [[سورة الطلاق|الطلَاق]] |align=center| 65 |align=center| 558 |align=center| 12 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 99 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطلاق|نَص السُّورة]] | * من أحكام [[الطلاق في الإسلام|الطلاق]] و[[عدة (إسلام)|العدة]] و[[نفقة|النفقة]]. (1 - 7) * تحذير المعاندين ووعد المؤمنين. (8 - 11) * التذكير بقدرة الله. (12) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة التحريم|التحْريم]] |align=center| 66 |align=center| 560 |align=center| 12 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 107 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التحريم|نَص السُّورة]] | * قصة النبي وبعض [[أمهات المؤمنين|أزواجه]]. (1 - 5) * نداء للمؤمنين والكافرين. (6 - 8) * نداء للمؤمنين بوجوب جهاد الكفّار. (9) * ضرب مثلين لنساء كافرات ومؤمنات. (10 - 12) |- |align=center| [[سورة الملك|المُلْك]]،{{سج}}تَبَارَكَ، تَبَارَكَ الذي بِيَدِهِ الملك |align=center| 67 |align=center| 562 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 77 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الملك|نَص السُّورة]] | * من مظاهر قدرة الله. (1 - 5) (23 - 27) * عاقبة الكفار واعترافهم بذنبهم. (6 - 12) * علم الله ونعيمه. (13 - 15) * تهديد الكفار وتوبيخ المشركين. (16 - 22) * النجاة والرزق بيد الله. (28 - 30) |- |align=center| [[سورة القلم|القَلَم]] |align=center| 68 |align=center| 564 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 2 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القلم|نَص السُّورة]] | * تأييد الرسول وخُلُقه العظيم. (1 - 7) * صفات المكذبين. (8 - 16) * قصة أصحاب الجنة. (17 - 33) * إقامة الحجة على المجرمين. (34 - 47) * أمر النبي بالصبر. (48 - 52) |- |align=center| [[سورة الحاقة|الحَاقَّة]] |align=center| 69 |align=center| 566 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 78 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحاقة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 3) (13 - 18) * هلاك المكذبين. (4 - 12) * مصير أصحاب اليمين وأصحاب الشمال. (19 - 37) * حقيقة القرآن وتنزيهه. (38 - 52) |- |align=center| [[سورة المعارج|المعَارج]] |align=center| 70 |align=center| 568 |align=center| 44 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 79 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المعارج|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة (1- 18) * طبيعة الإنسان. (19 - 21) * صفات المؤمنين وأفعال الكافرين وجزاؤهم (22 - 44) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة نوح|نُوح]] |align=center| 71 |align=center| 570 |align=center| 28 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 71 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة نوح|نَص السُّورة]] | * قصة إرسال نوح إلى قومه. (1 - 4) * شكواه من قومه ودعاؤه عليهم. (5 - 28) |- |align=center| [[سورة الجن|الجِن]] |align=center| 72 |align=center| 572 |align=center| 28 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 40 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجن|نَص السُّورة]] | * إيمان الجن بالقرآن، وأنواعهم وعقائدهم. (1 - 17) * توجيهات إلهية للرسول. (18 - 25) * لا يعلم الغيب إلا الله. (26 - 28) |- |align=center| [[سورة المزمل|المُزَّمِّل]] |align=center| 73 |align=center| 574 |align=center| 20 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 3 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المزمل|نَص السُّورة]] | * توجيهات إلهية للرسول. (1 - 10) * تهديد المكذبين بيوم الدين. (11 - 19) * فضل قيام الليل وتوجيهات للمؤمنين. (20) |- |align=center| [[سورة المدثر|المُدَّثِّر]] |align=center| 74 |align=center| 575 |align=center| 56 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 4 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المدثر|نَص السُّورة]] | * توجيهات للرسول. (1 - 7) * تهديد المكذبين بأهوال يوم القيامة. (8 - 10) * قصة [[الوليد بن المغيرة]] ووعيده. (11 - 26) * وصف [[جهنم]] وخزنتها. (27 - 37) * أسباب عذاب المجرمين. (38 - 53) * حقيقة القرآن. (54 - 56) |- |align=center| [[سورة القيامة|القِيَامَة]] |align=center| 75 |align=center| 577 |align=center| 40 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 31 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القيامة|نَص السُّورة]] | * إثبات وقوع البعث. (1 - 15) * حرص الرسول على حفظ الوحي. (16 - 19) * أحوال الناس يوم القيامة وإثبات البعث. (20 - 40) |- |align=center| [[سورة الإنسان|الإنسَان]] |align=center| 76 |align=center| 578 |align=center| 31 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 98 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الإنسان|نَص السُّورة]] | * خلق الإنسان وهدايته لأحد السبيلين. (1 - 3) * عذاب الكافرين ونعيم الأبرار يوم القيامة. (4 - 22) * توجيهات للرسول وللمؤمنين. (23 - 31) |- |align=center| [[سورة المرسلات|المُرسَلات]] |align=center| 77 |align=center| 580 |align=center| 50 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 33 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المرسلات|نَص السُّورة]] | * قيام الساعة وأهوالها. (1 - 15) * تخويف الكفار بالهلاك وبقدرة الله. (16 - 28) * تحذير الكفار من أهوال يوم القيامة. (29 - 40) * جزاء المتقين وعاقبة المكذبين. (41 - 50) |- |align=center| [[سورة النبأ|النَّبَأ]] |align=center| 78 |align=center| 582 |align=center| 40 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 80 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النبأ|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث. (1 - 5) * من مظاهر قدرة الله ونعمه (6 - 16) * قيام الساعة وأهوالها والجزاء. (17 - 40) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة النازعات|النّازعَات]] |align=center| 79 |align=center| 583 |align=center| 46 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 81 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النازعات|نَص السُّورة]] | * أهوال قيام الساعة (1 - 14) (34 - 46) * قصة موسى وفرعون. (15 - 26) * من مظاهر قدرة الله. (27 - 33) * |- |align=center| [[سورة عبس|عَبَس]] |align=center| 80 |align=center| 585 |align=center| 42 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 24 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة عبس|نَص السُّورة]] | * عتاب الرسول بشأن [[عبد الله بن أم مكتوم|ابن أم مكتوم]]. (1 - 10) * مهمة القرآن. (11 - 16) * نعم الله على عباده. (17 - 32) * أهوال القيامة والجزاء. (33 - 42) |- |align=center| [[سورة التكوير|التَّكوير]] |align=center| 81 |align=center| 586 |align=center| 29 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 7 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التكوير|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة (1 - 14) * القسم على صدق الرسول وحقيقة القرأن. (15 - 29) |- |align=center| [[سورة الانفطار|الانفِطار]] |align=center| 82 |align=center| 587 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 82 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الانفطار|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 5) * توبيخ الإنسان لنسيانه عظمة الله. (6 - 12) * نعيم الأبرار وجحيم الفجَّار. (13 - 19) |- |align=center| [[سورة المطففين|المطفِّفِين]] |align=center| 83 |align=center| 587 |align=center| 36 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 86 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المطففين|نَص السُّورة]] | * تهديد المطففين بعذاب يوم القيامة. (1 - 6) * جزاء أصحاب اليمين والشمال. (7 - 15) * القسم بوقوع القيامة ومصير الناس. (16 - 25) |- |align=center| [[سورة الانشقاق|الانْشِقَاق]] |align=center| 84 |align=center| 589 |align=center| 25 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 83 |align=center| نعم، الآية 21 |align=center| [[S:سورة الانشقاق|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 6) * جزاء أصحاب اليمين والشمال. (7 - 15) * القسم بوقوع القيامة ومصير الناس. (16 - 25) |- |align=center| [[سورة البروج|البرُوج]] |align=center| 85 |align=center| 590 |align=center| 22 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 27 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البروج|نَص السُّورة]] | * [[قصة أصحاب الأخدود|أصحاب الأخدود]]. (1 - 9) * وعيد من يفتنون المؤمنين وثوابهم. (10 - 11) * تهديد الكافرين بقدرة الله. (12 - 16) * قصة هلاك فرعون و[[ثمود]]. (17 - 20) * مكانة القرآن. (21 - 22) |- |align=center| [[سورة الطارق|الطَّارِق]] |align=center| 86 |align=center| 591 |align=center| 17 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 36 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطارق|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث والحفظة من الملائكة. (1 - 10) * القسم على أن القرآن حق. (11 - 14) * تهديد الكافرين. (15 - 17) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأعلى|الأَعْلى]] |align=center| 87 |align=center| 591 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 8 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأعلى|نَص السُّورة]] | * مظاهر قدرة الله. (1 - 8) * توجيهات للنبي والمؤمنين. (9 - 19) |- |align=center| [[سورة الغاشية|الغَاشِية]] |align=center| 88 |align=center| 592 |align=center| 26 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 68 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الغاشية|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة على الكافرين. (1 - 7) * نعيم المؤمنين في الجنة. (8 - 16) * من مظاهر قدرة الله. (17 - 20) * إثبات وقوع البعث. (21 - 26) |- |align=center| [[سورة الفجر|الفَجْر]] |align=center| 89 |align=center| 593 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 10 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفجر|نَص السُّورة]] | * القسم بهلاك المكذبين لرسلهم. (1 - 14) * طبيعة من ينسى ربه. (15 - 20) * أهوال القيامة ومصير المؤمنين. (21 - 30) |- |align=center| [[سورة البلد|البَلَد]] |align=center| 90 |align=center| 594 |align=center| 20 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 35 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البلد|نَص السُّورة]] | * اغترار الإنسان بقدرته وماله. (1 - 7) * نعم الله على عبده. (8 - 16) * مصير أصحاب اليمين والشمال. (17 - 20) |- |align=center| [[سورة الشمس|الشَّمْس]] |align=center| 91 |align=center| 595 |align=center| 15 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 26 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشمس|نَص السُّورة]] | * القسم بمظاهر قدرة الله. (1 - 10) * قصة ثمود والناقة. (11 - 15) |- |align=center| [[سورة الليل|الليْل]] |align=center| 92 |align=center| 595 |align=center| 21 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 9 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الليل|نَص السُّورة]] | * القسم بمظاهر قدرة الله. (1 - 7) * عاقبة [[بخل|البخل]]. (8 - 11) * عاقبة المكذبين بالنار ونجاة المتقين منها. (12 - 21) |- |align=center| [[سورة الضحى|الضُّحَى]] |align=center| 93 |align=center| 596 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 11 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الضحى|نَص السُّورة]] | * تثبيت فؤاد الرسول وبعض التوجيهات. |- |align=center| [[سورة الشرح|الشَّرْح]] |align=center| 94 |align=center| 596 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 12 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشرح|نَص السُّورة]] | * مكانة الرسول عند الله. |- |align=center| [[سورة التين|التِّين]] |align=center| 95 |align=center| 597 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 28 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التين|نَص السُّورة]] | * تكريم الله للإنسان، وانحطاطه بالكفر. |- |align=center| [[سورة العلق|العَلَق]] |align=center| 96 |align=center| 597 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 1 |align=center| نعم، الآية 19 |align=center| [[S:سورة العلق|نَص السُّورة]] | * الأمر بالقراءة والعلم والكتابة. (1 - 5) * طبيعة الإنسان ونسيانه للآخرة. (6 - 8) * تهديد للطغاة (9 - 19) |- |align=center| [[سورة القدر|القَدْر]] |align=center| 97 |align=center| 598 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 25 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القدر|نَص السُّورة]] | * فضائل [[ليلة القدر]]. |- |align=center| [[سورة البينة|البَينَة]] |align=center| 98 |align=center| 598 |align=center| 8 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 100 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البينة|نَص السُّورة]] | * مهمة الرسول وفضل القرآن وافتراق أهل الكتاب فيه. (1 - 5) * وعيد الكافرين وبشرى المؤمنين. (6 - 8) |- |align=center| [[سورة الزلزلة|الزلزَلة]] |align=center| 99 |align=center| 599 |align=center| 8 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 93 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزلزلة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة ودقة الحساب. |- |align=center| [[سورة العاديات|العَادِيات]] |align=center| 100 |align=center| 599 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 14 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العاديات|نَص السُّورة]] | * القسم على جحود الإنسان لنعم ربه وحبه للمال. |- |align=center| [[سورة القارعة|القَارِعة]] |align=center| 101 |align=center| 600 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 30 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القارعة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة وأحوال الناس فيها. |- |align=center| [[سورة التكاثر|التَّكَاثر]] |align=center| 102 |align=center| 600 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 16 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التكاثر|نَص السُّورة]] | * طول الأمل في الدنيا والتخويف من الجحيم. |- |align=center| [[سورة العصر|العَصْر]] |align=center| 103 |align=center| 601 |align=center| 3 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 13 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العصر|نَص السُّورة]] | * حال الكافر والمؤمن. |- |align=center| [[سورة الهمزة|الهُمَزَة]] |align=center| 104 |align=center| 601 |align=center| 9 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 32 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الهمزة|نَص السُّورة]] | * وعيد الطّعان يوم القيامة. |- |align=center| [[سورة الفيل|الفِيل]] |align=center| 105 |align=center| 601 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 19 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفيل|نَص السُّورة]] | * قصة [[سورة الفيل|أصحاب الفيل]]. |- |align=center| [[سورة قريش|قُرَيْش]] |align=center| 106 |align=center| 602 |align=center| 4 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 29 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة قريش|نَص السُّورة]] | * نِعَم الله على قريش ودعوتهم لعبادته. |- |align=center| [[سورة الماعون|المَاعُون]] |align=center| 107 |align=center| 602 |align=center| 7 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 17 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الماعون|نَص السُّورة]] | * صفات المنكر ليوم الحساب والمنافقين. |- |align=center| [[سورة الكوثر|الكَوْثَر]] |align=center| 108 |align=center|602 |align=center| 3 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 15 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكوثر|نَص السُّورة]] | * فضل الله على رسوله. |- |align=center| [[سورة الكافرون|الكَافِرُون]] |align=center| 109 |align=center| 603 |align=center| 6 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 18 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكافرون|نَص السُّورة]] | * وجوب التبرؤ من الكافرين ودينهم. |- |align=center| [[سورة النصر|النَّصر]] |align=center| 110 |align=center| 603 |align=center| 3 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 114 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النصر|نَص السُّورة]] | * [[فتح مكة]] وواجب الرسول. |- |align=center| [[سورة المسد|المَسَد]] |align=center| 111 |align=center| 603 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 6 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المسد|نَص السُّورة]] | * توبيخ [[أبو لهب|لأبي لهب]] و[[أم جميل|زوجته]]، ومصيرهما. |- |align=center| [[سورة الإخلاص|الإخْلَاص]] |align=center| 112 |align=center| 604 |align=center| 4 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 22 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الإخلاص|نَص السُّورة]] | * توحيد الله. |- |align=center| [[سورة الفلق|الفَلَق]] |align=center| 113 |align=center| 604 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 20 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفلق|نَص السُّورة]] | * [[استعاذة|الاستعاذة]] بالله من شر المخلوقات. |- |align=center| [[سورة الناس|النَّاس]] |align=center| 114 |align=center| 604 |align=center| 6 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 21 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الناس|نَص السُّورة]] | * الاستعاذة بالله من شياطين الجن والإنس. |} ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:اسلام]] [[زمرو:قرآن]] [[زمرو:اسلامي متن]] gxp5298h6ylnjq8x6q93ajtvqk86tsz 319228 319227 2025-06-12T21:05:22Z Ibne maryam 17680 319228 wikitext text/x-wiki [[File:FirstSurahKoran_(fragment).jpg|ساڄو|thumb|قرآن مجيد جي پهرين سورت، [[سورہ فاتحہ|سوره الفاتحه]]]] [[قرآن|قرآن مجيد کي]] 114 سورتن ۾ ورهايو ويو آهي ۽ 6,236 ("بسم الله" کانسواءِ) يا 6,349 (بشمول بسم الله") [[آيت|آيتون]] آهن. سورتن کي وسيع طور تي ڊيگهه جي نزولي ترتيب ۾ ترتيب ڏنو ويو آهي. سورتن جي تاريخي ترتيب بابت بحث لاءِ، سورت ڏسو. نائين سورت، سوره التوبہ کان سواءِ هر سورت کان اڳ بسم الله الرحمان الرحيم لکل آهي ۽ تلاوت ڪي ويندي آهي، جنهن کي ''[[تسميه]]'' سڏيو ويندو آهي ۽ ان جا معني " الله جي نالي سان، جيڪو تمام گهڻو مهربان ۽ رحم ڪندڙ آهي.") آهي. <ref name="Asad-Surah-Intro-S1">{{Harvard citation no brackets|Asad|1980|loc=Introduction to Sura 1.}}</ref> اڻٽيهه سورتن جي شروعات خاص اکرن سان ٿئي ٿي، جنهن کي " ''حروف مقطعات'' سڏيو ويندو آهي. هن اکرن جا معني ڇا آهن؟ هن باري ۾ اختلاف آهي، پر عالمن جي اڪٿريت جي راء آھي ته هنن جو علم الله کانسواء ٻين کي نا آهي. ==فهرست== {| class="wikitable sortable" |- ! style="width:10%;"| سورت جو نالو ! style="width:9%;"|سورت نمبر ! style="width:9%;"|آيتن جي تعداد ! style="width:10%;"|نزول جو مقام |- |align=center|[[سورہ فاتحہ|سورة الفاتحة]] |align=center| 1 |align=center| 7 |align=center|[[مڪو|مڪه شريف]] |- |align=center|سورة البقرة |align=center|2 |align=center| 286 |align=center| [[مدينو|مدينه منوره]] |- |align=center|سورة آل عمران |align=center|3 |align=center|200 |align=center| [[مدينو|مدينه منوره]] |} |align=center| 87 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البقرة|نَص السُّورة]] | * أصناف الناس في [[العبادة في الإسلام|العبادة]]. (1 - 20) * العبادة وأهميتها. (21 - 39) * الاستجابة وحقيقة العبادة. (40 - 152) * شمولية العبادة لجميع نواحي الحياة. (153 - 253) * التعظيم أساس العبادة. (254 - 286) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة آل عمران|آل عِمرَان]] |align=center|3 |align=center| 50 |align=center| 200 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 89 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة آل عمران|نَص السُّورة]] | * الثبات فكريًا في مواجهة الأفكار الخارجية. (1 - 120) * كيفية الثبات داخليًا. (121 - 200) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة النساء|النِّسَاء]] |align=center| 4 |align=center| 77 |align=center| 176 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 92 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النساء|نَص السُّورة]] | * الضعفاء والحث على العدل والرحمة بهم و[[فقه المواريث|المواريث]].(1 - 12) * الثواب والعقاب. (13 - 18) * [[حق|الحقوق]]. (19 - 33) * [[عدالة|العدل]]. (34 - 59) * القتال لضمان حقوق المستضعفين. (60 - 104) * الأمر بالقسط. (105 - 136) * أحوال الناس وجزاؤهم. (137 - 176) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة المائدة|المَائدة]] |align=center| 5 |align=center| 106 |align=center| 120 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 112 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المائدة|نَص السُّورة]] | * حفظ الدين والعرض والنفس والمال. (1 - 40) * النهي عن موالاة [[أهل الكتاب]]. (41 - 86) * عدد من الأحكام. (87 - 108) * مراجعة العقود يوم القيامة وقصة المائدة. (109 - 120) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأنعام|الأنعَام]] |align=center| 6 |align=center| 128 |align=center| 165 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 55 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنعام|نَص السُّورة]] | * قدرة الله في [[الكون]] (1 - 90) * مواجهة وتهديد [[شرك بالله|المشركين]] (91 - 144) * توجيهات ومواساة [[محمد|للرسول]] و[[مؤمن (توضيح)|المؤمنين]] (145 - 165) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأعراف|الأعرَاف]] |align=center| 7 |align=center| 151 |align=center| 206 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 39 |align=center| نعم، الآية 206 |align=center| [[S:سورة الأعراف|نَص السُّورة]] | * خطاب للرسول وتحذير للأمة. (1 - 9) * قصة [[آدم في الإسلام|آدم]] وتعقيبات عليها. (10 - 58) * [[أنبياء مذكورون في القرآن|قصص الأنبياء]] (59 - 136) * [[بنو إسرائيل|بني إسرائيل]] وانحرافاتهم. (137 - 171) * مواثيق البشرية بالعبودية لله. (172 - 206) |- |align=center| [[سورة الأنفال|الأنفَال]] |align=center| 8 |align=center| 177 |align=center| 75 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 88 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنفال|نَص السُّورة]] | * القوانين الربانية. (1 - 40) * القوانين المادية. (41 - 75) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة التوبة|التوبَة]]،{{سج}}براءة |align=center| 9 |align=center| 187 |align=center| 129 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 113 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التوبة|نَص السُّورة]] | * علاقة المسلمين بالمشركين وأهل الكتاب.<ref name="صيد الفوائد">[http://www.saaid.net/Doat/almgamce/57.htm صيد الفوائد:] تأملات في سورة التوبة {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170725042813/http://www.saaid.net/Doat/almgamce/57.htm |date=25 يوليو 2017}}</ref> * كشف أسرار [[نفاق|المنافقين]] وحال الناس مع النبي خاصة في المدينة وفي [[غزوة تبوك|جيش العسرة]].<ref name="صيد الفوائد" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة يونس|يُونس]] |align=center| 10 |align=center| 208 |align=center| 109 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 51 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يونس|نَص السُّورة]] | * توحيد الله وتوجيهاته للناس والنبي.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> * بيان حقيقة وحي القرآن، وبيان أمر النبوة عامة ورسالة محمد خاصة.<ref name="مقاصد سورة يونس">[https://www.islamweb.net/ar/article/170533/ إسلام ويب:] مقاصد سورة يونس {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304233729/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=170533 |date=04 مارس 2016}}</ref> * طبائع الناس وسنن الله فيها.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> * قصص [[يونس في الإسلام|يونس]] و[[موسى في الإسلام|موسى]] و[[نوح في الإسلام|نوح]]. * تحدي القرآن للمشركين.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة هود|هُود]] |align=center| 11 |align=center| 221 |align=center| 123 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 52 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة هود|نَص السُّورة]] | * إبراز حقيقة العقيدة وتنزيه القرآن. (1 - 24) * مواقف من قصص [[رسول|الرسل]]. (25 - 99) * التعقيب على القصص. (100 - 123) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة يوسف|يُوسُف]] |align=center| 12 |align=center| 235 |align=center| 111 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 53 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يوسف|نَص السُّورة]] | * قصة النبي [[يوسف في الإسلام|يوسف]]. * الثقة بتدبير الله. |- |align=center| [[سورة الرعد|الرَّعْد]] |align=center| 13 |align=center| 249 |align=center| 43 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 96 |align=center| نعم، الآية 15 |align=center| [[S:سورة الرعد|نَص السُّورة]] | * الإيمان بالله وتوحيده.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد">[https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&ID=1287&idfrom=3127&idto=3176&flag=0&bk_no=132&ayano=0&surano=0&bookhad=0 إسلام ويب:] التفسير الكبير - سورة الرعد {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170521100926/http://library.islamweb.net/newlibrary/display_book.php?idfrom=3127&idto=3176&bk_no=132&ID=1287 |date=21 مايو 2017}}</ref> * الإيمان بالرسل مع بيان مهمتهم.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[الملائكة في الإسلام|بالملائكة]] مع الإشارة إلى بعض وظائفهم.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان بالقرآن وأنه [[وحي|موحى]] به.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[يوم القيامة في الإسلام|باليوم الآخر]] وما فيه نعيم وعذاب.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[قدر (إسلام)|بالقضاء والقدر]].<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة إبراهيم|إبراهِيم]] |align=center| 14 |align=center| 255 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 72 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة إبراهيم|نَص السُّورة]] | * أن القصد من إنزال القرآن هو إرشاد الخلق، ومنعهم عن [[الكفر في الإسلام|الكفر]] و[[معصية|المعصية]].<ref name="مقاصد سورة إبراهيم">[https://www.islamweb.net/ar/article/176541/ إسلام ويب:] مقاصد سورة إبراهيم {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304234022/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=176541 |date=04 مارس 2016}}</ref> * [[التوحيد في الإسلام|توحيد الله]]، وتثبيته للمؤمنين في الدنيا والآخرة، وإضلال من أعرض عن ذكره.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * بيان نعم الله على البشر.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * نموذج لشكر النعمة من خلال النبي [[إبراهيم في الإسلام|إبراهيم]].<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * [[ربوبية|الربوبية]]، والدينونة لله بالملك والتصرف.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحجر|الحِجْر]] |align=center| 15 |align=center| 262 |align=center| 99 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 54 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحجر|نَص السُّورة]] | * موقف المشركين من القرآن وحفظ الله له. * تكذيب الأمم لرسلهم، ومظاهر قدرة الله. * قصة الخلق وعصيان [[إبليس]] ومصيره. * ثواب المتقين يوم القيامة. * قصة [[قوم مدين|أصحاب الأيكة]] وأصحاب [[مدائن صالح|الحِجْر]]، وقصة ضيف إبراهيم وما حصل مع النبي [[لوط في الإسلام|لوط]]. * فضل الله على النبي مع توجيهات وبشارات. |- |align=center| [[سورة النحل|النَّحْل]] |align=center| 16 |align=center| 267 |align=center| 128 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 70 |align=center| نعم، الآية 49 |align=center| [[S:سورة النحل|نَص السُّورة]] | * مواضيع العقيدة ومنها [[توحيد الألوهية|الألوهية]] و[[وحي|الوحي]] والبعث والنشور.<ref name="المصحف الإلكتروني">[http://www.e-quran.com/tareef-16.html المصحف الإلكتروني:] سورة النحل {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170710060540/http://www.e-quran.com/tareef-16.html |date=10 يوليو 2017}}</ref> * دلائل قدرة الله ووحدانيته.<ref name="المصحف الإلكتروني" /> * الرد على المشركين في فساد عقائدهم. * جزاء [[ردة (إسلام)|المرتدين]] وصفاتهم والمؤمنين. * [[مباح|التحليل]] و[[حرام|التحريم]] بيد الله. * صفات [[إبراهيم في الإسلام|إبراهيم]]. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الإسراء|الإسْرَاء]]،{{سج}}بَنِي إِسرائيل |align=center| 17 |align=center| 282 |align=center| 111 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 50 |align=center| نعم، الآية 107 |align=center| [[S:سورة الإسراء|نَص السُّورة]] | * العقيدة.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> * قواعد السلوك الفردي والجماعي وآدابه القائمة على العقيدة.<ref name="مقاصد سورة الإسراء">[https://www.islamweb.net/ar/article/182551/ إسلام ويب:] مقاصد سورة الإسراء {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305050127/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=182551 |date=05 مارس 2016}}</ref> * قصص عن بني إسرائيل.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> * طرف من قصة آدم وإبليس وتكريم الله للإنسان.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الكهف|الكهْف]] |align=center| 18 |align=center| 293 |align=center| 110 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 69 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكهف|نَص السُّورة]] | * الحمدلله والتبشير والإنذار. (1 - 8) * قصة [[أصحاب الكهف]]. (9 - 27) * قصة كل من أصحاب الجنتين، و[[موسى في الإسلام|موسى]] و[[الخضر]]، و[[ذو القرنين|ذي القرنين]]. * حث الرسول على [[صبر|الصبر]]، والتبشير والإنذار وإثبات الوحي * تقرير القيم الحقيقية الباقية. * من مشاهد [[يوم القيامة في الإسلام|يوم القيامة]]، وسنة الله في إهلاك الظالمين. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة مريم|مَريَم]] |align=center| 19 |align=center| 305 |align=center| 98 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 44 |align=center| نعم، الآية 58 |align=center| [[S:سورة مريم|نَص السُّورة]] | * قصة [[زكريا]] وبشارته [[يحيى بن زكريا|بيحيى]]. (1 - 15) * قصة [[مريم بنت عمران|مريم]] وحملها [[عيسى بن مريم|بعيسى]] (16 - 40) * قصص عدد من الأنبياء ومنهم إبراهيم وموسى و[[هارون]] و[[إسماعيل في الإسلام|إسماعيل]]، وأحوال الأمم بعدهم. (41 - 65) * المنكرون للبعث وجزاؤهم وصفاتهم. (66 - 75) * جزاء المهتدين والرد على المشركين. (76 - 98) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة طه|طه]] |align=center| 20 |align=center| 312 |align=center| 135 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 45 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة طه|نَص السُّورة]] | * مهمة القرآن وصفات من أنزله. (1 - 8) * قصة موسى (9 - 99) * جزاء المعرضين عن القرآن ومشاهد من يوم القيامة (100 - 114) * قصة سجود [[الملائكة في الإسلام|الملائكة]] لآدم وتحذيره من إبليس. (115 - 127) * الاعتبار بالأمم السابقة وتوجيهات للنبي وعناد المشركين. (128 - 135) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأنبياء|الأنبيَاء]] |align=center| 21 |align=center| 322 |align=center| 112 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 73 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنبياء|نَص السُّورة]] | * يوم القيامة والحكمة من [[خلقية|الخلق]]. (1 -33) * دور الأنبياء. (34 - 95) * من علامات [[يوم القيامة في الإسلام|الساعة]]. (96 - 106) * صفة الرسول ومهمته، وتهديد المعرضين عنه. (107 - 112) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحج|الحَج]] |align=center| 22 |align=center| 332 |align=center| 78 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 103 |align=center| نعم، سجدتان، الآية 18، والآية 77 |align=center| [[S:سورة الحج|نَص السُّورة]] | * التذكير بيوم القيامة والبعث. (1 - 37) * [[جهاد|الجهاد]]. (38 - 60) * العبودية الخالصة لله. (61 - 78) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة المؤمنون|المُؤمنون]] |align=center| 23 |align=center| 342 |align=center| 118 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 74 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المؤمنون|نَص السُّورة]] | * صفات المؤمنين وجزاؤهم. * صفات الكافرين وأعمالهم ووعيدهم. * من مظاهر قدرة الله وإثبات البعث. * دعوة الأنبياء. |- |align=center| [[سورة النور|النُّور]] |align=center| 24 |align=center| 350 |align=center| 64 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 102 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النور|نَص السُّورة]] | * [[الحدود في الشريعة الإسلامية|الحدود الشرعية]] وبعض الآداب الاجتماعية. * نور الله وفضل وجزاء عمّار [[مسجد|المساجد]]. * مظاهر قدرة الله، وسنة الله في العباد. * طاعة المؤمنين لحكم الله وكذب المنافقين في طاعتهم. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الفرقان|الفُرْقان]] |align=center| 25 |align=center| 359 |align=center| 77 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 42 |align=center| نعم، الآية 60 |align=center| [[S:سورة الفرقان|نَص السُّورة]] | * تكذيب المشركين [[الرحمن (أسماء الله الحسنى)|بالرحمن]]. (1 - 29) * تكذيب المشركين بالقرآن. (30 - 77) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الشعراء|الشُّعَرَاء]] |align=center| 26 |align=center| 367 |align=center| 227 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 47 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشعراء|نَص السُّورة]] | * موقف المشركين من الرسول وحسرته عليهم. (1 - 9) * رسالة الرسل. (10 - 191) * القرآن وموقف المشركين منه. (192 - 212) * إرشادات إلهية للرسول. (213 - 220) * الرد على المشركين وتهديدهم. (221 - 227) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة النمل|النَّمْل]] |align=center| 27 |align=center| 377 |align=center| 93 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 48 |align=center| نعم، الآية 25 |align=center| [[S:سورة النمل|نَص السُّورة]] | * القرآن مبشر للمؤمنين ومنذر للكافرين. (1 - 6) * الأنبياء. (7 - 58) * من مظاهر قدرة الله في الكون. (59 - 65) * موقف المشركين من البعث. (66 - 75) * مهام القرآن. (76 - 78) * مهمة الرسول وحدود تأثيره في الناس. (79 - 81) * من مشاهد يوم القيامة. (82 - 90) * مهمة النبي ومن تبعه. (91 - 93) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة القصص|القَصَص]] |align=center| 28 |align=center| 385 |align=center| 88 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 49 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القصص|نَص السُّورة]] | * قصة موسى. (1 - 46) * تكذيب مشركي [[مكة]] للرسول والقرآن والرد على شبهاتهم. (47 - 51) * جزاء وصفات [[أهل الكتاب]]. (52 - 55) * زعم المشركين والرد عليهم. (56 - 61) * من مواقف المشركين وأحوالهم يوم القيامة وفلاح المؤمنين. (62 - 67) * بعض مظاهر قدرة الله ورحمته. (68 - 75) * قصة [[قارون]] والعبرة منها. (76 - 84) * بعض التوجيهات للرسول. (85 - 88) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة العنكبوت|العَنكبوت]] |align=center| 29 |align=center| 396 |align=center| 69 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 85 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العنكبوت|نَص السُّورة]] | * امتحان الله للخلق [[فتنة|بالفتن]]. (1 - 13) * فتن الأنبياء. (14 - 40) * الصبر على الفتن. (41 - 69) |- |align=center| [[سورة الروم|الرُّوم]] |align=center| 30 |align=center| 404 |align=center| 60 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 84 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الروم|نَص السُّورة]] | * الوعد بالنصر للمؤمنين. (1 - 7) * آيات كونية. (8 - 32) * آيات اقتصادية. (33 - 42) * الأمر باتباع الدين وتوحيد الله وعاقبة المجرمين. (43 - 51) * مدى تأثير النبي على الناس، وقدرة الله في الخلق. (52 - 54) * أحوال الناس يوم القيامة (55 - 57) * موقف الكفار من الآيات وحض النبي على الصبر. (58 - 60) |- |align=center| [[سورة لقمان|لقمَان]] |align=center| 31 |align=center| 411 |align=center| 34 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 57 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة لقمان|نَص السُّورة]] | * مهمة [[لقمان الحكيم|لقمان]] وصفات المحسن وجزاؤه والمسيء. (1 - 9) * من أدلة وحدانية الله وقدرته. (10 - 11) * قصة لقمان ووصاياه لابنه. (12 - 19) * نِعَمُ الله، وعِنَاد المشركين، وإثبات قدرته والبعث. (20 - 31) * طبيعة الكفار، والأمر بالتقوى، وعلم الله بالغيب. (32 - 34) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة السجدة|السَّجدَة]] |align=center| 32 |align=center| 415 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 75 |align=center| نعم، الآية 15 |align=center| [[S:سورة السجدة|نَص السُّورة]] | * إثبات تنزيل القرآن. (1 - 3) * بعض الأدلة على قدرة الله ووحدانيته. (4 - 9) * إنكار المشركين للبعث وحالهم يوم القيامة. (10 - 14) * صفات المؤمنين وجزاؤهم. (15 - 19) * جزاء الكفار وإعراضهم عن الآيات. (20 - 22) * إنزال التوراة على موسى وتكريم أتباعه. (23 - 25) * إثبات القدرة الإلهية والبعث. (26 - 30) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأحزاب|الأحزَاب]] |align=center| 33 |align=center| 418 |align=center| 73 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 90 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأحزاب|نَص السُّورة]] | * عن النبي وتوجيهات الله له ولأزواجه. * غزوتا [[غزوة الخندق|الأحزاب]] و[[غزوة بني قريظة|بني قريظة]]. * الأمر بكثرة ذكر الله وتسبيحه. * [[آداب إسلامية|الآداب الإسلامية]]، وبعض الأحكام. * تهديد المنافقين وتوعد الكفار بقرب الساعة. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة سبأ|سَبَأ]] |align=center| 34 |align=center| 428 |align=center| 54 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 58 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة سبأ|نَص السُّورة]] | * توحيد الله. (1 - 21) * الإيمان بالوحي. (22 - 39) * الإيمان بالبعث. (40 - 54) |- |align=center| [[سورة فاطر|فَاطِر]] |align=center| 35 |align=center| 434 |align=center| 45 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 43 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة فاطر|نَص السُّورة]] | * الغاية من خلق الإنسان ومصيره. (1 - 28) * نظرة المؤمن للكون والحياة. (29 - 45) |- |align=center| [[سورة يس|يس]] |align=center| 36 |align=center| 440 |align=center| 83 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 41 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يس|نَص السُّورة]] | * طبيعة الوحي وصدق الرسالة. (1 - 70) * قضية الألوهية والوحدانية. (71 - 83) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الصافات|الصَّافات]] |align=center| 37 |align=center| 446 |align=center| 182 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 56 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الصافات|نَص السُّورة]] | * وحدانية الله وقدرته وحفظ السماء من الشياطين. (1 - 10) * إنكار المشركين للبعث وجزاؤهم. (11 - 39) * نعيم أهل الجنة وذكر قرين السوء. (40 - 51) * منكر البعث في الدنيا ونهايته. (52 - 55) * شكر المؤمن لربه. (56 - 61) * [[شجرة الزقوم]] وسبب العقاب. (62 - 74) * الرُّسُل (75 - 148) * مناقشة المشركين وتهديدهم. (149 - 182) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة ص|ص]] |align=center| 38 |align=center| 453 |align=center| 88 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 38 |align=center| نعم، الآية 24 |align=center| [[S:سورة ص|نَص السُّورة]] | * طبيعة المشركين والرد عليهم. * تكذيب الأمم السابقة لرسلهم. * إثبات البعث والعدل يوم القيامة. * قصص عن [[داود في الإسلام|داوود]]، و[[سليمان في الإسلام|سليمان]]، و[[أيوب في الإسلام|أيوب]]، وإبراهيم وذريته، وقصة آدم وتكبُّر إبليس. * الجزاء يوم القيامة. * تأكيد رسالة النبي ومهمته، والقرآن. |- |align=center| [[سورة الزمر|الزُّمَر]] |align=center| 39 |align=center| 458 |align=center| 75 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 59 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزمر|نَص السُّورة]] | * التوحيد والربوبية. * طبيعة المشركين، وإقامة الحجّة عليهم. * أسباب [[هداية|الهداية]] والثبات وجزاء المهتدين والكافرين. * [[التوبة في الإسلام|التّوبة]] والترغيب والترهيب. * مشاهد من يوم القيامة وانقسام الناس لزمرتين. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة غافر|غَافِر]]،{{سج}}المُؤْمِن |align=center| 40 |align=center| 467 |align=center| 85 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 60 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة غافر|نَص السُّورة]] | * [[صفات الله العليا|صفات الله]]، ومظاهر من قدرته. * حملة العرش وتسبيحهم ودعاؤهم. * الكفار وتكذيب الأمم السابقة، ومقت الله لهم، والأمر بالاتعاظ من حالهم. * من أهوال يوم القيامة. * من قصة النبي موسى. * نصر المؤمنين، توجيهات، نعم الله على عباده. * الكبر وعاقبته. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة فصلت|فُصِّلَتْ]]،{{سج}}حم سجدة |align=center| 41 |align=center| 477 |align=center| 54 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 61 |align=center| نعم، الآية 37 |align=center| [[S:سورة فصلت|نَص السُّورة]] | * القرآن ومهمته والتأمل في آياته وموقف المشركين منه، وتهديد الملحدين فيه. * من أدلة وجود الله وقدرته، وقصة الخلق. * تهديد المشركين بمثل عاقبة [[قوم عاد|عاد]] و[[ثمود]]. * ثواب المستقيمين، وعقوبة أعداء الله. * فضل الدعوة وآدابها. * اختلاف الناس في [[التوراة]]. * اختصاص الله [[علم الغيب|بعلم الغيب]] والساعة. * طبيعة الإنسان في السرّاء والضرّاء. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الشورى|الشُّورَى]] |align=center| 42 |align=center| 483 |align=center| 53 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 62 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشورى|نَص السُّورة]] | * وحدة الوحي للرسل وأنواعه. * القرآن وموقف الناس منه. * التوكل على الله، ووحدة الدين، والاستقامة. * إثبات قيام الساعة. * صفات المؤمنين وجزاؤهم، وعاقبة الكافرين. * سنة الله في عبادته وقدرته. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الزخرف|الزُّخْرُف]] |align=center| 43 |align=center| 489 |align=center| 89 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 63 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزخرف|نَص السُّورة]] | * القرآن ومكانته. * وحدانية الله وعظمته ووحدانيته. * جزاء المتقين والمجرمين والمسرفين. * افتراءات المشركين والرد عليها. * قصص عن موسى وعيسى، وتوجيهات للرسول. |- |align=center| [[سورة الدخان|الدخَان]] |align=center| 44 |align=center| 496 |align=center| 59 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 64 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الدخان|نَص السُّورة]] | * نزول القرآن في [[ليلة القدر]]. (1 - 6) * بيان قدرة الله. (7 - 8) * موقف المشركين من الدعوة والقرآن. (9 - 16) * قصة قوم [[فرعون]]. (17 - 33) * إنكار المشركين للبعث وجزاؤهم. (34 - 50) * جزاء المتقين. (51 - 59) |- |align=center| [[سورة الجاثية|الجَاثيَة]] |align=center| 45 |align=center| 499 |align=center| 37 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 65 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجاثية|نَص السُّورة]] | * أدلة على وحدانية الله وقدرته. (1 - 6) * تهديد المكذبين بآيات الله. (7 - 11) * من نعم الله على عباده وعلى بني إسرائيل. (12 - 22) * ضلال المشركين وجزاء المؤمنين والكافرين بالبعث. (23 - 35) * فضل الله على الناس، وكبرياء الله. (36 - 37) |- |align=center| [[سورة الأحقاف|الأحْقاف]] |align=center| 46 |align=center| 502 |align=center| 35 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 66 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأحقاف|نَص السُّورة]] | * إثبات القدرة الإلهية ومناقشة المشركين. (1 - 12) * جزاء المتقين. (13 - 14) * الوصية بالوالدين. (15 - 16) * جزاء العاق والمستكبرين. (17 - 20) * قصة [[هود]]. (21 - 28) * إيمان بعض [[جن|الجن]] بالإسلام. (29 - 32) * إثبات البعث وتهديد منكريه. (33 - 35) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة محمد|محَمَّد]] |align=center| 47 |align=center| 507 |align=center| 38 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 95 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة محمد|نَص السُّورة]] | * أحوال المؤمنين والكفار وجزاؤهم. (1 - 3) * الأمر [[جهاد|بالجهاد]] وثوابه. (4 - 6) * شروط النصر للمؤمنين وخذلان الكافرين. (7 - 14) * ما أعد الله للمؤمن والكافر. (15 - 18) * الأمر بالعلم و[[استغفار|الاستغفار]]. (19) * أحوال المنافقين وعاقبتهم، وابتلاء المجاهدين. (20 - 34) * حقيقة الدنيا والأمر بالإنفاق والجهاد. (35 - 38) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الفتح|الفَتْح]] |align=center| 48 |align=center| 511 |align=center| 29 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 111 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفتح|نَص السُّورة]] | * [[صلح الحديبية]]. (1 - 7) * وظيفة الرسول وبيعة الصحابة. (8 - 10) * حقيقة المنافقين وعاقبتهم. (11 - 16) * [[بيعة الرضوان]] ونتائج الصلح. (17 - 26) * تحقيق رؤيا الرسول وبعض أوصافه، وأصحابه. (27 - 29) |- |align=center| [[سورة الحجرات|الحُجرَات]] |align=center| 49 |align=center| 515 |align=center| 18 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 106 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحجرات|نَص السُّورة]] | * أدب التعامل مع الرسول. (1 - 5) * التثبت من الأخبار وحسن المعاملة. (6 - 13) * حقيقة الإيمان. (14 - 18) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة ق|ق]] |align=center| 50 |align=center| 518 |align=center| 45 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 34 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة ق|نَص السُّورة]] | * إنكار المشركين للبعث وأدلة ثبوته. (1 - 11) * الأمم السابقة المنكرة للبعث. (12 - 15) * خلق الإنسان وعلمه وأحواله. (16 - 18) * حقيقة [[موت|الموت]] والبعث. (19 - 30) * ثواب المؤمنين وصفاتهم. (31 - 35) * تهديد منكري البعث، وتوجيهات للرسول. (36 - 45) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الذاريات|الذَّاريَات]] |align=center| 51 |align=center| 520 |align=center| 60 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 67 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الذاريات|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث وعاقبة منكريه. (1 - 14) * جزاء المتقين وأوصافهم. (15 - 19) * آيات الله وعظمة قدرته. (20 - 23) * قصة ضيف إبراهيم. (24 - 37) * ذكر بعض الأنبياء. (38 - 46) * قدرة الله في الكون. (47 - 51) * المعرضين، وعاقبة الظالمين. (52 - 60) |- |align=center| [[سورة الطور|الطُّور]] |align=center| 52 |align=center| 523 |align=center| 49 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 76 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطور|نَص السُّورة]] | * إثبات العذاب للمكذبين والنعيم للمتقين وأنواعه. (1 - 28) * مناقشة عقيدة الكفار. (29 - 47) * توجيهات للرسول. (48 - 49) |- |align=center| [[سورة النجم|النَّجْم]] |align=center| 53 |align=center| 526 |align=center| 62 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 23 |align=center| نعم، الآية 62 |align=center| [[S:سورة النجم|نَص السُّورة]] | * إثبات الوحي. (1 - 18) * مناقشة عبادة [[صنم|الأصنام]]. (19 - 30) * جزاء المسيئين والمحسنين وأوصافهم. (31 - 32) * توبيخ [[الوليد بن المغيرة|لابن المغيرة]]. (33 - 41) * الله وحده هو المتصرف. (42 - 62) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة القمر|القَمَر]] |align=center| 54 |align=center| 528 |align=center| 55 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 37 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القمر|نَص السُّورة]] | * معجزة [[انشقاق القمر]] وموقف المشركين منه. * قصص كل من [[نوح في الإسلام|نوح]] و[[لوط في الإسلام|لوط]] و[[هود]] و[[صالح]] وأقوامهم وآل فرعون. * تهكم كفار [[قريش]] ومصير المجرمين. * جزاء المتقين. |- |align=center| [[سورة الرحمن|الرَّحمن]] |align=center| 55 |align=center| 531 |align=center| 78 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 97 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الرحمن|نَص السُّورة]] | * نعم الله على العباد. (1 - 25) * البقاء لله وحده. (26 - 30) * عجز الجن والإنس أمام قدرة الله. (31 - 36) * عاقبة المجرمين في الآخرة. (37 - 45) * وصف [[جنة|جنات النعيم]]. (46 - 78) |- |align=center| [[سورة الواقعة|الوَاقِعَة]] |align=center| 56 |align=center| 534 |align=center| 96 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 46 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الواقعة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 14) * أصحاب النعيم. (15 - 26) * أصحاب اليمين وأصحاب الشمال. (27 - 56) * نعم الله الدالة على فضله وقدرته. (57 - 74) * عظمة القرآن. (75 - 87) * جزاء المقربين وعاقبة المكذبين. (88 - 96) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحديد|الحَديد]] |align=center| 57 |align=center| 537 |align=center| 29 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 94 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحديد|نَص السُّورة]] | * التسبيح لله. * الإيمان والإنفاق، والإيمان بالقضاء والقدر. * المنافقين والمؤمنين والكافرين. * حقيقة الدنيا والعمل الصالح. * الحكمة من إرسال الرسل، وأمر أهل الكتاب بالإيمان. |- |align=center| [[سورة المجادلة|المجَادلة]] |align=center| 58 |align=center| 542 |align=center| 22 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 105 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المجادلة|نَص السُّورة]] | * الظهار وكفارته. (1 - 4) * تهديد الكافرين. (5 - 6) * إحاطة علم الله بكل شيء. (7) * أدب المناجاة وصدقته للرسول. (8 - 13) * موالاة الكفار وعاقبتها. (14 - 22) |- |align=center| [[سورة الحشر|الحَشر]] |align=center| 59 |align=center| 545 |align=center| 24 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 101 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحشر|نَص السُّورة]] | * فضل فقراء [[المهاجرون|المهاجرين]] و[[الأنصار]]. * إجلاء [[بنو النضير|بني النضير]]، موالاة المنافقين [[يهود|لليهود]] وخذلانهم. * حكم [[فيء|الفيء]]. * التقوى وفوز المتقين وقوة القرآن. * [[أسماء الله الحسنى]]. |- |align=center| [[سورة الممتحنة|المُمتَحنَة]] |align=center| 60 |align=center| 549 |align=center| 13 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 91 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الممتحنة|نَص السُّورة]] | * النهي عن موالاة الكفار وحقيقتهم. (1 - 3) * قصة إبراهيم. (4 - 7) * أحكام علاقة المسلمين بالكفار. (8 - 9) * أحكام النساء المهاجرات ومبايعتهن. (10 - 12) * تأكيد النهي عن موالاة الكفّار. (13) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الصف|الصَّف]] |align=center| 61 |align=center| 551 |align=center| 14 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 109 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الصف|نَص السُّورة]] | * تسبيح الله والجهاد دفاعاً عن الدين. (1 - 4) * قصة عيسى وموسى. (5 - 9) * أسس التجارة الرابحة. (10 - 14) |- |align=center| [[سورة الجمعة|الجُمُعَة]] |align=center| 62 |align=center| 553 |align=center| 11 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 110 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجمعة|نَص السُّورة]] | * تسبيح الله ومهمة الرسول. (1 - 4) * ضرب مَثَل لليهود وإقامة الحجة عليهم. (5 - 8) * من أحكام [[صلاة الجمعة]]. (9 - 11) |- |align=center| [[سورة المنافقون|المنَافِقون]] |align=center| 63 |align=center| 554 |align=center| 11 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 104 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المنافقون|نَص السُّورة]] | * صفات المنافقين والرد عليهم. (1 - 8) * توجيهات وإرشادات للمؤمنين. (9 - 11) |- |align=center| [[سورة التغابن|التغَابُن]] |align=center| 64 |align=center| 556 |align=center| 18 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 108 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التغابن|نَص السُّورة]] | * من مظاهر قدرة الله وعلمه. (1 - 4) * قصة قوم كذبوا بربهم. (5 - 6) * إنكار المشركين للبعث وعقابهم، وثواب المؤمنين. (7 - 10) * توجيهات للمؤمنين. (11 - 18) |- |align=center| [[سورة الطلاق|الطلَاق]] |align=center| 65 |align=center| 558 |align=center| 12 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 99 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطلاق|نَص السُّورة]] | * من أحكام [[الطلاق في الإسلام|الطلاق]] و[[عدة (إسلام)|العدة]] و[[نفقة|النفقة]]. (1 - 7) * تحذير المعاندين ووعد المؤمنين. (8 - 11) * التذكير بقدرة الله. (12) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة التحريم|التحْريم]] |align=center| 66 |align=center| 560 |align=center| 12 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 107 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التحريم|نَص السُّورة]] | * قصة النبي وبعض [[أمهات المؤمنين|أزواجه]]. (1 - 5) * نداء للمؤمنين والكافرين. (6 - 8) * نداء للمؤمنين بوجوب جهاد الكفّار. (9) * ضرب مثلين لنساء كافرات ومؤمنات. (10 - 12) |- |align=center| [[سورة الملك|المُلْك]]،{{سج}}تَبَارَكَ، تَبَارَكَ الذي بِيَدِهِ الملك |align=center| 67 |align=center| 562 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 77 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الملك|نَص السُّورة]] | * من مظاهر قدرة الله. (1 - 5) (23 - 27) * عاقبة الكفار واعترافهم بذنبهم. (6 - 12) * علم الله ونعيمه. (13 - 15) * تهديد الكفار وتوبيخ المشركين. (16 - 22) * النجاة والرزق بيد الله. (28 - 30) |- |align=center| [[سورة القلم|القَلَم]] |align=center| 68 |align=center| 564 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 2 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القلم|نَص السُّورة]] | * تأييد الرسول وخُلُقه العظيم. (1 - 7) * صفات المكذبين. (8 - 16) * قصة أصحاب الجنة. (17 - 33) * إقامة الحجة على المجرمين. (34 - 47) * أمر النبي بالصبر. (48 - 52) |- |align=center| [[سورة الحاقة|الحَاقَّة]] |align=center| 69 |align=center| 566 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 78 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحاقة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 3) (13 - 18) * هلاك المكذبين. (4 - 12) * مصير أصحاب اليمين وأصحاب الشمال. (19 - 37) * حقيقة القرآن وتنزيهه. (38 - 52) |- |align=center| [[سورة المعارج|المعَارج]] |align=center| 70 |align=center| 568 |align=center| 44 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 79 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المعارج|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة (1- 18) * طبيعة الإنسان. (19 - 21) * صفات المؤمنين وأفعال الكافرين وجزاؤهم (22 - 44) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة نوح|نُوح]] |align=center| 71 |align=center| 570 |align=center| 28 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 71 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة نوح|نَص السُّورة]] | * قصة إرسال نوح إلى قومه. (1 - 4) * شكواه من قومه ودعاؤه عليهم. (5 - 28) |- |align=center| [[سورة الجن|الجِن]] |align=center| 72 |align=center| 572 |align=center| 28 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 40 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجن|نَص السُّورة]] | * إيمان الجن بالقرآن، وأنواعهم وعقائدهم. (1 - 17) * توجيهات إلهية للرسول. (18 - 25) * لا يعلم الغيب إلا الله. (26 - 28) |- |align=center| [[سورة المزمل|المُزَّمِّل]] |align=center| 73 |align=center| 574 |align=center| 20 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 3 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المزمل|نَص السُّورة]] | * توجيهات إلهية للرسول. (1 - 10) * تهديد المكذبين بيوم الدين. (11 - 19) * فضل قيام الليل وتوجيهات للمؤمنين. (20) |- |align=center| [[سورة المدثر|المُدَّثِّر]] |align=center| 74 |align=center| 575 |align=center| 56 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 4 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المدثر|نَص السُّورة]] | * توجيهات للرسول. (1 - 7) * تهديد المكذبين بأهوال يوم القيامة. (8 - 10) * قصة [[الوليد بن المغيرة]] ووعيده. (11 - 26) * وصف [[جهنم]] وخزنتها. (27 - 37) * أسباب عذاب المجرمين. (38 - 53) * حقيقة القرآن. (54 - 56) |- |align=center| [[سورة القيامة|القِيَامَة]] |align=center| 75 |align=center| 577 |align=center| 40 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 31 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القيامة|نَص السُّورة]] | * إثبات وقوع البعث. (1 - 15) * حرص الرسول على حفظ الوحي. (16 - 19) * أحوال الناس يوم القيامة وإثبات البعث. (20 - 40) |- |align=center| [[سورة الإنسان|الإنسَان]] |align=center| 76 |align=center| 578 |align=center| 31 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 98 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الإنسان|نَص السُّورة]] | * خلق الإنسان وهدايته لأحد السبيلين. (1 - 3) * عذاب الكافرين ونعيم الأبرار يوم القيامة. (4 - 22) * توجيهات للرسول وللمؤمنين. (23 - 31) |- |align=center| [[سورة المرسلات|المُرسَلات]] |align=center| 77 |align=center| 580 |align=center| 50 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 33 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المرسلات|نَص السُّورة]] | * قيام الساعة وأهوالها. (1 - 15) * تخويف الكفار بالهلاك وبقدرة الله. (16 - 28) * تحذير الكفار من أهوال يوم القيامة. (29 - 40) * جزاء المتقين وعاقبة المكذبين. (41 - 50) |- |align=center| [[سورة النبأ|النَّبَأ]] |align=center| 78 |align=center| 582 |align=center| 40 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 80 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النبأ|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث. (1 - 5) * من مظاهر قدرة الله ونعمه (6 - 16) * قيام الساعة وأهوالها والجزاء. (17 - 40) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة النازعات|النّازعَات]] |align=center| 79 |align=center| 583 |align=center| 46 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 81 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النازعات|نَص السُّورة]] | * أهوال قيام الساعة (1 - 14) (34 - 46) * قصة موسى وفرعون. (15 - 26) * من مظاهر قدرة الله. (27 - 33) * |- |align=center| [[سورة عبس|عَبَس]] |align=center| 80 |align=center| 585 |align=center| 42 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 24 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة عبس|نَص السُّورة]] | * عتاب الرسول بشأن [[عبد الله بن أم مكتوم|ابن أم مكتوم]]. (1 - 10) * مهمة القرآن. (11 - 16) * نعم الله على عباده. (17 - 32) * أهوال القيامة والجزاء. (33 - 42) |- |align=center| [[سورة التكوير|التَّكوير]] |align=center| 81 |align=center| 586 |align=center| 29 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 7 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التكوير|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة (1 - 14) * القسم على صدق الرسول وحقيقة القرأن. (15 - 29) |- |align=center| [[سورة الانفطار|الانفِطار]] |align=center| 82 |align=center| 587 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 82 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الانفطار|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 5) * توبيخ الإنسان لنسيانه عظمة الله. (6 - 12) * نعيم الأبرار وجحيم الفجَّار. (13 - 19) |- |align=center| [[سورة المطففين|المطفِّفِين]] |align=center| 83 |align=center| 587 |align=center| 36 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 86 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المطففين|نَص السُّورة]] | * تهديد المطففين بعذاب يوم القيامة. (1 - 6) * جزاء أصحاب اليمين والشمال. (7 - 15) * القسم بوقوع القيامة ومصير الناس. (16 - 25) |- |align=center| [[سورة الانشقاق|الانْشِقَاق]] |align=center| 84 |align=center| 589 |align=center| 25 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 83 |align=center| نعم، الآية 21 |align=center| [[S:سورة الانشقاق|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 6) * جزاء أصحاب اليمين والشمال. (7 - 15) * القسم بوقوع القيامة ومصير الناس. (16 - 25) |- |align=center| [[سورة البروج|البرُوج]] |align=center| 85 |align=center| 590 |align=center| 22 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 27 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البروج|نَص السُّورة]] | * [[قصة أصحاب الأخدود|أصحاب الأخدود]]. (1 - 9) * وعيد من يفتنون المؤمنين وثوابهم. (10 - 11) * تهديد الكافرين بقدرة الله. (12 - 16) * قصة هلاك فرعون و[[ثمود]]. (17 - 20) * مكانة القرآن. (21 - 22) |- |align=center| [[سورة الطارق|الطَّارِق]] |align=center| 86 |align=center| 591 |align=center| 17 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 36 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطارق|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث والحفظة من الملائكة. (1 - 10) * القسم على أن القرآن حق. (11 - 14) * تهديد الكافرين. (15 - 17) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأعلى|الأَعْلى]] |align=center| 87 |align=center| 591 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 8 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأعلى|نَص السُّورة]] | * مظاهر قدرة الله. (1 - 8) * توجيهات للنبي والمؤمنين. (9 - 19) |- |align=center| [[سورة الغاشية|الغَاشِية]] |align=center| 88 |align=center| 592 |align=center| 26 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 68 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الغاشية|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة على الكافرين. (1 - 7) * نعيم المؤمنين في الجنة. (8 - 16) * من مظاهر قدرة الله. (17 - 20) * إثبات وقوع البعث. (21 - 26) |- |align=center| [[سورة الفجر|الفَجْر]] |align=center| 89 |align=center| 593 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 10 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفجر|نَص السُّورة]] | * القسم بهلاك المكذبين لرسلهم. (1 - 14) * طبيعة من ينسى ربه. (15 - 20) * أهوال القيامة ومصير المؤمنين. (21 - 30) |- |align=center| [[سورة البلد|البَلَد]] |align=center| 90 |align=center| 594 |align=center| 20 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 35 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البلد|نَص السُّورة]] | * اغترار الإنسان بقدرته وماله. (1 - 7) * نعم الله على عبده. (8 - 16) * مصير أصحاب اليمين والشمال. (17 - 20) |- |align=center| [[سورة الشمس|الشَّمْس]] |align=center| 91 |align=center| 595 |align=center| 15 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 26 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشمس|نَص السُّورة]] | * القسم بمظاهر قدرة الله. (1 - 10) * قصة ثمود والناقة. (11 - 15) |- |align=center| [[سورة الليل|الليْل]] |align=center| 92 |align=center| 595 |align=center| 21 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 9 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الليل|نَص السُّورة]] | * القسم بمظاهر قدرة الله. (1 - 7) * عاقبة [[بخل|البخل]]. (8 - 11) * عاقبة المكذبين بالنار ونجاة المتقين منها. (12 - 21) |- |align=center| [[سورة الضحى|الضُّحَى]] |align=center| 93 |align=center| 596 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 11 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الضحى|نَص السُّورة]] | * تثبيت فؤاد الرسول وبعض التوجيهات. |- |align=center| [[سورة الشرح|الشَّرْح]] |align=center| 94 |align=center| 596 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 12 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشرح|نَص السُّورة]] | * مكانة الرسول عند الله. |- |align=center| [[سورة التين|التِّين]] |align=center| 95 |align=center| 597 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 28 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التين|نَص السُّورة]] | * تكريم الله للإنسان، وانحطاطه بالكفر. |- |align=center| [[سورة العلق|العَلَق]] |align=center| 96 |align=center| 597 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 1 |align=center| نعم، الآية 19 |align=center| [[S:سورة العلق|نَص السُّورة]] | * الأمر بالقراءة والعلم والكتابة. (1 - 5) * طبيعة الإنسان ونسيانه للآخرة. (6 - 8) * تهديد للطغاة (9 - 19) |- |align=center| [[سورة القدر|القَدْر]] |align=center| 97 |align=center| 598 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 25 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القدر|نَص السُّورة]] | * فضائل [[ليلة القدر]]. |- |align=center| [[سورة البينة|البَينَة]] |align=center| 98 |align=center| 598 |align=center| 8 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 100 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البينة|نَص السُّورة]] | * مهمة الرسول وفضل القرآن وافتراق أهل الكتاب فيه. (1 - 5) * وعيد الكافرين وبشرى المؤمنين. (6 - 8) |- |align=center| [[سورة الزلزلة|الزلزَلة]] |align=center| 99 |align=center| 599 |align=center| 8 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 93 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزلزلة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة ودقة الحساب. |- |align=center| [[سورة العاديات|العَادِيات]] |align=center| 100 |align=center| 599 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 14 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العاديات|نَص السُّورة]] | * القسم على جحود الإنسان لنعم ربه وحبه للمال. |- |align=center| [[سورة القارعة|القَارِعة]] |align=center| 101 |align=center| 600 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 30 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القارعة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة وأحوال الناس فيها. |- |align=center| [[سورة التكاثر|التَّكَاثر]] |align=center| 102 |align=center| 600 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 16 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التكاثر|نَص السُّورة]] | * طول الأمل في الدنيا والتخويف من الجحيم. |- |align=center| [[سورة العصر|العَصْر]] |align=center| 103 |align=center| 601 |align=center| 3 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 13 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العصر|نَص السُّورة]] | * حال الكافر والمؤمن. |- |align=center| [[سورة الهمزة|الهُمَزَة]] |align=center| 104 |align=center| 601 |align=center| 9 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 32 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الهمزة|نَص السُّورة]] | * وعيد الطّعان يوم القيامة. |- |align=center| [[سورة الفيل|الفِيل]] |align=center| 105 |align=center| 601 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 19 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفيل|نَص السُّورة]] | * قصة [[سورة الفيل|أصحاب الفيل]]. |- |align=center| [[سورة قريش|قُرَيْش]] |align=center| 106 |align=center| 602 |align=center| 4 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 29 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة قريش|نَص السُّورة]] | * نِعَم الله على قريش ودعوتهم لعبادته. |- |align=center| [[سورة الماعون|المَاعُون]] |align=center| 107 |align=center| 602 |align=center| 7 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 17 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الماعون|نَص السُّورة]] | * صفات المنكر ليوم الحساب والمنافقين. |- |align=center| [[سورة الكوثر|الكَوْثَر]] |align=center| 108 |align=center|602 |align=center| 3 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 15 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكوثر|نَص السُّورة]] | * فضل الله على رسوله. |- |align=center| [[سورة الكافرون|الكَافِرُون]] |align=center| 109 |align=center| 603 |align=center| 6 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 18 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكافرون|نَص السُّورة]] | * وجوب التبرؤ من الكافرين ودينهم. |- |align=center| [[سورة النصر|النَّصر]] |align=center| 110 |align=center| 603 |align=center| 3 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 114 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النصر|نَص السُّورة]] | * [[فتح مكة]] وواجب الرسول. |- |align=center| [[سورة المسد|المَسَد]] |align=center| 111 |align=center| 603 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 6 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المسد|نَص السُّورة]] | * توبيخ [[أبو لهب|لأبي لهب]] و[[أم جميل|زوجته]]، ومصيرهما. |- |align=center| [[سورة الإخلاص|الإخْلَاص]] |align=center| 112 |align=center| 604 |align=center| 4 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 22 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الإخلاص|نَص السُّورة]] | * توحيد الله. |- |align=center| [[سورة الفلق|الفَلَق]] |align=center| 113 |align=center| 604 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 20 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفلق|نَص السُّورة]] | * [[استعاذة|الاستعاذة]] بالله من شر المخلوقات. |- |align=center| [[سورة الناس|النَّاس]] |align=center| 114 |align=center| 604 |align=center| 6 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 21 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الناس|نَص السُّورة]] | * الاستعاذة بالله من شياطين الجن والإنس. |} ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:اسلام]] [[زمرو:قرآن]] [[زمرو:اسلامي متن]] 7xf84zj7gqk7kr7zunifqygw9gdyxmb 319229 319228 2025-06-12T21:14:39Z Ibne maryam 17680 319229 wikitext text/x-wiki [[File:FirstSurahKoran_(fragment).jpg|ساڄو|thumb|قرآن مجيد جي پهرين سورت، [[سورہ فاتحہ|سوره الفاتحه]]]] [[قرآن|قرآن مجيد کي]] 114 سورتن ۾ ورهايو ويو آهي ۽ 6,236 ("بسم الله" کانسواءِ) يا 6,349 (بشمول بسم الله") [[آيت|آيتون]] آهن. سورتن کي وسيع طور تي ڊيگهه جي نزولي ترتيب ۾ ترتيب ڏنو ويو آهي. سورتن جي تاريخي ترتيب بابت بحث لاءِ، سورت ڏسو. نائين سورت، سوره التوبہ کان سواءِ هر سورت کان اڳ بسم الله الرحمان الرحيم لکل آهي ۽ تلاوت ڪي ويندي آهي، جنهن کي ''[[تسميه]]'' سڏيو ويندو آهي ۽ ان جا معني " الله جي نالي سان، جيڪو تمام گهڻو مهربان ۽ رحم ڪندڙ آهي.") آهي. <ref name="Asad-Surah-Intro-S1">{{Harvard citation no brackets|Asad|1980|loc=Introduction to Sura 1.}}</ref> اڻٽيهه سورتن جي شروعات خاص اکرن سان ٿئي ٿي، جنهن کي " ''حروف مقطعات'' سڏيو ويندو آهي. هن اکرن جا معني ڇا آهن؟ هن باري ۾ اختلاف آهي، پر عالمن جي اڪٿريت جي راء آھي ته هنن جو علم الله کانسواء ٻين کي نا آهي. ==فهرست== {| class="wikitable sortable" |- ! style="width:10%;"| سورت جو نالو ! style="width:9%;"|سورت نمبر ! style="width:9%;"|آيتن جي تعداد ! style="width:10%;"|نزول جو مقام |- |align=center|[[سورہ فاتحہ|سورة الفاتحة]] |align=center| 1 |align=center| 7 |align=center|[[مڪو|مڪه شريف]] |- |align=center|سورة البقرة |align=center|2 |align=center| 286 |align=center| [[مدينو|مدينه منوره]] |- |align=center|سورة آل عمران |align=center|3 |align=center|200 |align=center| [[مدينو|مدينه منوره]] |} # فاتحہ # بقره # آل عمران # سورة النساء، 4، 176 # سورة المائدة، 5، 120 # سورة الأنعام، 6، 128، مڪي |align=center| 4 |align=center| 77 |align=center| 176 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 92 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النساء|نَص السُّورة]] | * الضعفاء والحث على العدل والرحمة بهم و[[فقه المواريث|المواريث]].(1 - 12) * الثواب والعقاب. (13 - 18) * [[حق|الحقوق]]. (19 - 33) * [[عدالة|العدل]]. (34 - 59) * القتال لضمان حقوق المستضعفين. (60 - 104) * الأمر بالقسط. (105 - 136) * أحوال الناس وجزاؤهم. (137 - 176) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[ |المَائدة]] |align=center| 5 |align=center| 106 |align=center| 120 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 112 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المائدة|نَص السُّورة]] | * حفظ الدين والعرض والنفس والمال. (1 - 40) * النهي عن موالاة [[أهل الكتاب]]. (41 - 86) * عدد من الأحكام. (87 - 108) * مراجعة العقود يوم القيامة وقصة المائدة. (109 - 120) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[ |align=center| 6 |align=center| 128 |align=center| 165 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 55 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنعام|نَص السُّورة]] | * قدرة الله في [[الكون]] (1 - 90) * مواجهة وتهديد [[شرك بالله|المشركين]] (91 - 144) * توجيهات ومواساة [[محمد|للرسول]] و[[مؤمن (توضيح)|المؤمنين]] (145 - 165) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأعراف|الأعرَاف]] |align=center| 7 |align=center| 151 |align=center| 206 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 39 |align=center| نعم، الآية 206 |align=center| [[S:سورة الأعراف|نَص السُّورة]] | * خطاب للرسول وتحذير للأمة. (1 - 9) * قصة [[آدم في الإسلام|آدم]] وتعقيبات عليها. (10 - 58) * [[أنبياء مذكورون في القرآن|قصص الأنبياء]] (59 - 136) * [[بنو إسرائيل|بني إسرائيل]] وانحرافاتهم. (137 - 171) * مواثيق البشرية بالعبودية لله. (172 - 206) |- |align=center| [[سورة الأنفال|الأنفَال]] |align=center| 8 |align=center| 177 |align=center| 75 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 88 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنفال|نَص السُّورة]] | * القوانين الربانية. (1 - 40) * القوانين المادية. (41 - 75) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة التوبة|التوبَة]]،{{سج}}براءة |align=center| 9 |align=center| 187 |align=center| 129 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 113 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التوبة|نَص السُّورة]] | * علاقة المسلمين بالمشركين وأهل الكتاب.<ref name="صيد الفوائد">[http://www.saaid.net/Doat/almgamce/57.htm صيد الفوائد:] تأملات في سورة التوبة {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170725042813/http://www.saaid.net/Doat/almgamce/57.htm |date=25 يوليو 2017}}</ref> * كشف أسرار [[نفاق|المنافقين]] وحال الناس مع النبي خاصة في المدينة وفي [[غزوة تبوك|جيش العسرة]].<ref name="صيد الفوائد" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة يونس|يُونس]] |align=center| 10 |align=center| 208 |align=center| 109 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 51 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يونس|نَص السُّورة]] | * توحيد الله وتوجيهاته للناس والنبي.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> * بيان حقيقة وحي القرآن، وبيان أمر النبوة عامة ورسالة محمد خاصة.<ref name="مقاصد سورة يونس">[https://www.islamweb.net/ar/article/170533/ إسلام ويب:] مقاصد سورة يونس {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304233729/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=170533 |date=04 مارس 2016}}</ref> * طبائع الناس وسنن الله فيها.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> * قصص [[يونس في الإسلام|يونس]] و[[موسى في الإسلام|موسى]] و[[نوح في الإسلام|نوح]]. * تحدي القرآن للمشركين.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة هود|هُود]] |align=center| 11 |align=center| 221 |align=center| 123 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 52 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة هود|نَص السُّورة]] | * إبراز حقيقة العقيدة وتنزيه القرآن. (1 - 24) * مواقف من قصص [[رسول|الرسل]]. (25 - 99) * التعقيب على القصص. (100 - 123) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة يوسف|يُوسُف]] |align=center| 12 |align=center| 235 |align=center| 111 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 53 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يوسف|نَص السُّورة]] | * قصة النبي [[يوسف في الإسلام|يوسف]]. * الثقة بتدبير الله. |- |align=center| [[سورة الرعد|الرَّعْد]] |align=center| 13 |align=center| 249 |align=center| 43 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 96 |align=center| نعم، الآية 15 |align=center| [[S:سورة الرعد|نَص السُّورة]] | * الإيمان بالله وتوحيده.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد">[https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&ID=1287&idfrom=3127&idto=3176&flag=0&bk_no=132&ayano=0&surano=0&bookhad=0 إسلام ويب:] التفسير الكبير - سورة الرعد {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170521100926/http://library.islamweb.net/newlibrary/display_book.php?idfrom=3127&idto=3176&bk_no=132&ID=1287 |date=21 مايو 2017}}</ref> * الإيمان بالرسل مع بيان مهمتهم.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[الملائكة في الإسلام|بالملائكة]] مع الإشارة إلى بعض وظائفهم.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان بالقرآن وأنه [[وحي|موحى]] به.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[يوم القيامة في الإسلام|باليوم الآخر]] وما فيه نعيم وعذاب.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[قدر (إسلام)|بالقضاء والقدر]].<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة إبراهيم|إبراهِيم]] |align=center| 14 |align=center| 255 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 72 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة إبراهيم|نَص السُّورة]] | * أن القصد من إنزال القرآن هو إرشاد الخلق، ومنعهم عن [[الكفر في الإسلام|الكفر]] و[[معصية|المعصية]].<ref name="مقاصد سورة إبراهيم">[https://www.islamweb.net/ar/article/176541/ إسلام ويب:] مقاصد سورة إبراهيم {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304234022/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=176541 |date=04 مارس 2016}}</ref> * [[التوحيد في الإسلام|توحيد الله]]، وتثبيته للمؤمنين في الدنيا والآخرة، وإضلال من أعرض عن ذكره.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * بيان نعم الله على البشر.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * نموذج لشكر النعمة من خلال النبي [[إبراهيم في الإسلام|إبراهيم]].<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * [[ربوبية|الربوبية]]، والدينونة لله بالملك والتصرف.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحجر|الحِجْر]] |align=center| 15 |align=center| 262 |align=center| 99 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 54 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحجر|نَص السُّورة]] | * موقف المشركين من القرآن وحفظ الله له. * تكذيب الأمم لرسلهم، ومظاهر قدرة الله. * قصة الخلق وعصيان [[إبليس]] ومصيره. * ثواب المتقين يوم القيامة. * قصة [[قوم مدين|أصحاب الأيكة]] وأصحاب [[مدائن صالح|الحِجْر]]، وقصة ضيف إبراهيم وما حصل مع النبي [[لوط في الإسلام|لوط]]. * فضل الله على النبي مع توجيهات وبشارات. |- |align=center| [[سورة النحل|النَّحْل]] |align=center| 16 |align=center| 267 |align=center| 128 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 70 |align=center| نعم، الآية 49 |align=center| [[S:سورة النحل|نَص السُّورة]] | * مواضيع العقيدة ومنها [[توحيد الألوهية|الألوهية]] و[[وحي|الوحي]] والبعث والنشور.<ref name="المصحف الإلكتروني">[http://www.e-quran.com/tareef-16.html المصحف الإلكتروني:] سورة النحل {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170710060540/http://www.e-quran.com/tareef-16.html |date=10 يوليو 2017}}</ref> * دلائل قدرة الله ووحدانيته.<ref name="المصحف الإلكتروني" /> * الرد على المشركين في فساد عقائدهم. * جزاء [[ردة (إسلام)|المرتدين]] وصفاتهم والمؤمنين. * [[مباح|التحليل]] و[[حرام|التحريم]] بيد الله. * صفات [[إبراهيم في الإسلام|إبراهيم]]. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الإسراء|الإسْرَاء]]،{{سج}}بَنِي إِسرائيل |align=center| 17 |align=center| 282 |align=center| 111 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 50 |align=center| نعم، الآية 107 |align=center| [[S:سورة الإسراء|نَص السُّورة]] | * العقيدة.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> * قواعد السلوك الفردي والجماعي وآدابه القائمة على العقيدة.<ref name="مقاصد سورة الإسراء">[https://www.islamweb.net/ar/article/182551/ إسلام ويب:] مقاصد سورة الإسراء {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305050127/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=182551 |date=05 مارس 2016}}</ref> * قصص عن بني إسرائيل.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> * طرف من قصة آدم وإبليس وتكريم الله للإنسان.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الكهف|الكهْف]] |align=center| 18 |align=center| 293 |align=center| 110 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 69 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكهف|نَص السُّورة]] | * الحمدلله والتبشير والإنذار. (1 - 8) * قصة [[أصحاب الكهف]]. (9 - 27) * قصة كل من أصحاب الجنتين، و[[موسى في الإسلام|موسى]] و[[الخضر]]، و[[ذو القرنين|ذي القرنين]]. * حث الرسول على [[صبر|الصبر]]، والتبشير والإنذار وإثبات الوحي * تقرير القيم الحقيقية الباقية. * من مشاهد [[يوم القيامة في الإسلام|يوم القيامة]]، وسنة الله في إهلاك الظالمين. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة مريم|مَريَم]] |align=center| 19 |align=center| 305 |align=center| 98 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 44 |align=center| نعم، الآية 58 |align=center| [[S:سورة مريم|نَص السُّورة]] | * قصة [[زكريا]] وبشارته [[يحيى بن زكريا|بيحيى]]. (1 - 15) * قصة [[مريم بنت عمران|مريم]] وحملها [[عيسى بن مريم|بعيسى]] (16 - 40) * قصص عدد من الأنبياء ومنهم إبراهيم وموسى و[[هارون]] و[[إسماعيل في الإسلام|إسماعيل]]، وأحوال الأمم بعدهم. (41 - 65) * المنكرون للبعث وجزاؤهم وصفاتهم. (66 - 75) * جزاء المهتدين والرد على المشركين. (76 - 98) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة طه|طه]] |align=center| 20 |align=center| 312 |align=center| 135 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 45 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة طه|نَص السُّورة]] | * مهمة القرآن وصفات من أنزله. (1 - 8) * قصة موسى (9 - 99) * جزاء المعرضين عن القرآن ومشاهد من يوم القيامة (100 - 114) * قصة سجود [[الملائكة في الإسلام|الملائكة]] لآدم وتحذيره من إبليس. (115 - 127) * الاعتبار بالأمم السابقة وتوجيهات للنبي وعناد المشركين. (128 - 135) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأنبياء|الأنبيَاء]] |align=center| 21 |align=center| 322 |align=center| 112 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 73 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنبياء|نَص السُّورة]] | * يوم القيامة والحكمة من [[خلقية|الخلق]]. (1 -33) * دور الأنبياء. (34 - 95) * من علامات [[يوم القيامة في الإسلام|الساعة]]. (96 - 106) * صفة الرسول ومهمته، وتهديد المعرضين عنه. (107 - 112) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحج|الحَج]] |align=center| 22 |align=center| 332 |align=center| 78 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 103 |align=center| نعم، سجدتان، الآية 18، والآية 77 |align=center| [[S:سورة الحج|نَص السُّورة]] | * التذكير بيوم القيامة والبعث. (1 - 37) * [[جهاد|الجهاد]]. (38 - 60) * العبودية الخالصة لله. (61 - 78) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة المؤمنون|المُؤمنون]] |align=center| 23 |align=center| 342 |align=center| 118 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 74 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المؤمنون|نَص السُّورة]] | * صفات المؤمنين وجزاؤهم. * صفات الكافرين وأعمالهم ووعيدهم. * من مظاهر قدرة الله وإثبات البعث. * دعوة الأنبياء. |- |align=center| [[سورة النور|النُّور]] |align=center| 24 |align=center| 350 |align=center| 64 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 102 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النور|نَص السُّورة]] | * [[الحدود في الشريعة الإسلامية|الحدود الشرعية]] وبعض الآداب الاجتماعية. * نور الله وفضل وجزاء عمّار [[مسجد|المساجد]]. * مظاهر قدرة الله، وسنة الله في العباد. * طاعة المؤمنين لحكم الله وكذب المنافقين في طاعتهم. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الفرقان|الفُرْقان]] |align=center| 25 |align=center| 359 |align=center| 77 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 42 |align=center| نعم، الآية 60 |align=center| [[S:سورة الفرقان|نَص السُّورة]] | * تكذيب المشركين [[الرحمن (أسماء الله الحسنى)|بالرحمن]]. (1 - 29) * تكذيب المشركين بالقرآن. (30 - 77) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الشعراء|الشُّعَرَاء]] |align=center| 26 |align=center| 367 |align=center| 227 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 47 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشعراء|نَص السُّورة]] | * موقف المشركين من الرسول وحسرته عليهم. (1 - 9) * رسالة الرسل. (10 - 191) * القرآن وموقف المشركين منه. (192 - 212) * إرشادات إلهية للرسول. (213 - 220) * الرد على المشركين وتهديدهم. (221 - 227) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة النمل|النَّمْل]] |align=center| 27 |align=center| 377 |align=center| 93 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 48 |align=center| نعم، الآية 25 |align=center| [[S:سورة النمل|نَص السُّورة]] | * القرآن مبشر للمؤمنين ومنذر للكافرين. (1 - 6) * الأنبياء. (7 - 58) * من مظاهر قدرة الله في الكون. (59 - 65) * موقف المشركين من البعث. (66 - 75) * مهام القرآن. (76 - 78) * مهمة الرسول وحدود تأثيره في الناس. (79 - 81) * من مشاهد يوم القيامة. (82 - 90) * مهمة النبي ومن تبعه. (91 - 93) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة القصص|القَصَص]] |align=center| 28 |align=center| 385 |align=center| 88 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 49 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القصص|نَص السُّورة]] | * قصة موسى. (1 - 46) * تكذيب مشركي [[مكة]] للرسول والقرآن والرد على شبهاتهم. (47 - 51) * جزاء وصفات [[أهل الكتاب]]. (52 - 55) * زعم المشركين والرد عليهم. (56 - 61) * من مواقف المشركين وأحوالهم يوم القيامة وفلاح المؤمنين. (62 - 67) * بعض مظاهر قدرة الله ورحمته. (68 - 75) * قصة [[قارون]] والعبرة منها. (76 - 84) * بعض التوجيهات للرسول. (85 - 88) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة العنكبوت|العَنكبوت]] |align=center| 29 |align=center| 396 |align=center| 69 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 85 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العنكبوت|نَص السُّورة]] | * امتحان الله للخلق [[فتنة|بالفتن]]. (1 - 13) * فتن الأنبياء. (14 - 40) * الصبر على الفتن. (41 - 69) |- |align=center| [[سورة الروم|الرُّوم]] |align=center| 30 |align=center| 404 |align=center| 60 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 84 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الروم|نَص السُّورة]] | * الوعد بالنصر للمؤمنين. (1 - 7) * آيات كونية. (8 - 32) * آيات اقتصادية. (33 - 42) * الأمر باتباع الدين وتوحيد الله وعاقبة المجرمين. (43 - 51) * مدى تأثير النبي على الناس، وقدرة الله في الخلق. (52 - 54) * أحوال الناس يوم القيامة (55 - 57) * موقف الكفار من الآيات وحض النبي على الصبر. (58 - 60) |- |align=center| [[سورة لقمان|لقمَان]] |align=center| 31 |align=center| 411 |align=center| 34 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 57 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة لقمان|نَص السُّورة]] | * مهمة [[لقمان الحكيم|لقمان]] وصفات المحسن وجزاؤه والمسيء. (1 - 9) * من أدلة وحدانية الله وقدرته. (10 - 11) * قصة لقمان ووصاياه لابنه. (12 - 19) * نِعَمُ الله، وعِنَاد المشركين، وإثبات قدرته والبعث. (20 - 31) * طبيعة الكفار، والأمر بالتقوى، وعلم الله بالغيب. (32 - 34) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة السجدة|السَّجدَة]] |align=center| 32 |align=center| 415 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 75 |align=center| نعم، الآية 15 |align=center| [[S:سورة السجدة|نَص السُّورة]] | * إثبات تنزيل القرآن. (1 - 3) * بعض الأدلة على قدرة الله ووحدانيته. (4 - 9) * إنكار المشركين للبعث وحالهم يوم القيامة. (10 - 14) * صفات المؤمنين وجزاؤهم. (15 - 19) * جزاء الكفار وإعراضهم عن الآيات. (20 - 22) * إنزال التوراة على موسى وتكريم أتباعه. (23 - 25) * إثبات القدرة الإلهية والبعث. (26 - 30) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأحزاب|الأحزَاب]] |align=center| 33 |align=center| 418 |align=center| 73 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 90 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأحزاب|نَص السُّورة]] | * عن النبي وتوجيهات الله له ولأزواجه. * غزوتا [[غزوة الخندق|الأحزاب]] و[[غزوة بني قريظة|بني قريظة]]. * الأمر بكثرة ذكر الله وتسبيحه. * [[آداب إسلامية|الآداب الإسلامية]]، وبعض الأحكام. * تهديد المنافقين وتوعد الكفار بقرب الساعة. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة سبأ|سَبَأ]] |align=center| 34 |align=center| 428 |align=center| 54 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 58 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة سبأ|نَص السُّورة]] | * توحيد الله. (1 - 21) * الإيمان بالوحي. (22 - 39) * الإيمان بالبعث. (40 - 54) |- |align=center| [[سورة فاطر|فَاطِر]] |align=center| 35 |align=center| 434 |align=center| 45 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 43 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة فاطر|نَص السُّورة]] | * الغاية من خلق الإنسان ومصيره. (1 - 28) * نظرة المؤمن للكون والحياة. (29 - 45) |- |align=center| [[سورة يس|يس]] |align=center| 36 |align=center| 440 |align=center| 83 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 41 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يس|نَص السُّورة]] | * طبيعة الوحي وصدق الرسالة. (1 - 70) * قضية الألوهية والوحدانية. (71 - 83) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الصافات|الصَّافات]] |align=center| 37 |align=center| 446 |align=center| 182 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 56 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الصافات|نَص السُّورة]] | * وحدانية الله وقدرته وحفظ السماء من الشياطين. (1 - 10) * إنكار المشركين للبعث وجزاؤهم. (11 - 39) * نعيم أهل الجنة وذكر قرين السوء. (40 - 51) * منكر البعث في الدنيا ونهايته. (52 - 55) * شكر المؤمن لربه. (56 - 61) * [[شجرة الزقوم]] وسبب العقاب. (62 - 74) * الرُّسُل (75 - 148) * مناقشة المشركين وتهديدهم. (149 - 182) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة ص|ص]] |align=center| 38 |align=center| 453 |align=center| 88 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 38 |align=center| نعم، الآية 24 |align=center| [[S:سورة ص|نَص السُّورة]] | * طبيعة المشركين والرد عليهم. * تكذيب الأمم السابقة لرسلهم. * إثبات البعث والعدل يوم القيامة. * قصص عن [[داود في الإسلام|داوود]]، و[[سليمان في الإسلام|سليمان]]، و[[أيوب في الإسلام|أيوب]]، وإبراهيم وذريته، وقصة آدم وتكبُّر إبليس. * الجزاء يوم القيامة. * تأكيد رسالة النبي ومهمته، والقرآن. |- |align=center| [[سورة الزمر|الزُّمَر]] |align=center| 39 |align=center| 458 |align=center| 75 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 59 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزمر|نَص السُّورة]] | * التوحيد والربوبية. * طبيعة المشركين، وإقامة الحجّة عليهم. * أسباب [[هداية|الهداية]] والثبات وجزاء المهتدين والكافرين. * [[التوبة في الإسلام|التّوبة]] والترغيب والترهيب. * مشاهد من يوم القيامة وانقسام الناس لزمرتين. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة غافر|غَافِر]]،{{سج}}المُؤْمِن |align=center| 40 |align=center| 467 |align=center| 85 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 60 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة غافر|نَص السُّورة]] | * [[صفات الله العليا|صفات الله]]، ومظاهر من قدرته. * حملة العرش وتسبيحهم ودعاؤهم. * الكفار وتكذيب الأمم السابقة، ومقت الله لهم، والأمر بالاتعاظ من حالهم. * من أهوال يوم القيامة. * من قصة النبي موسى. * نصر المؤمنين، توجيهات، نعم الله على عباده. * الكبر وعاقبته. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة فصلت|فُصِّلَتْ]]،{{سج}}حم سجدة |align=center| 41 |align=center| 477 |align=center| 54 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 61 |align=center| نعم، الآية 37 |align=center| [[S:سورة فصلت|نَص السُّورة]] | * القرآن ومهمته والتأمل في آياته وموقف المشركين منه، وتهديد الملحدين فيه. * من أدلة وجود الله وقدرته، وقصة الخلق. * تهديد المشركين بمثل عاقبة [[قوم عاد|عاد]] و[[ثمود]]. * ثواب المستقيمين، وعقوبة أعداء الله. * فضل الدعوة وآدابها. * اختلاف الناس في [[التوراة]]. * اختصاص الله [[علم الغيب|بعلم الغيب]] والساعة. * طبيعة الإنسان في السرّاء والضرّاء. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الشورى|الشُّورَى]] |align=center| 42 |align=center| 483 |align=center| 53 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 62 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشورى|نَص السُّورة]] | * وحدة الوحي للرسل وأنواعه. * القرآن وموقف الناس منه. * التوكل على الله، ووحدة الدين، والاستقامة. * إثبات قيام الساعة. * صفات المؤمنين وجزاؤهم، وعاقبة الكافرين. * سنة الله في عبادته وقدرته. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الزخرف|الزُّخْرُف]] |align=center| 43 |align=center| 489 |align=center| 89 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 63 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزخرف|نَص السُّورة]] | * القرآن ومكانته. * وحدانية الله وعظمته ووحدانيته. * جزاء المتقين والمجرمين والمسرفين. * افتراءات المشركين والرد عليها. * قصص عن موسى وعيسى، وتوجيهات للرسول. |- |align=center| [[سورة الدخان|الدخَان]] |align=center| 44 |align=center| 496 |align=center| 59 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 64 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الدخان|نَص السُّورة]] | * نزول القرآن في [[ليلة القدر]]. (1 - 6) * بيان قدرة الله. (7 - 8) * موقف المشركين من الدعوة والقرآن. (9 - 16) * قصة قوم [[فرعون]]. (17 - 33) * إنكار المشركين للبعث وجزاؤهم. (34 - 50) * جزاء المتقين. (51 - 59) |- |align=center| [[سورة الجاثية|الجَاثيَة]] |align=center| 45 |align=center| 499 |align=center| 37 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 65 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجاثية|نَص السُّورة]] | * أدلة على وحدانية الله وقدرته. (1 - 6) * تهديد المكذبين بآيات الله. (7 - 11) * من نعم الله على عباده وعلى بني إسرائيل. (12 - 22) * ضلال المشركين وجزاء المؤمنين والكافرين بالبعث. (23 - 35) * فضل الله على الناس، وكبرياء الله. (36 - 37) |- |align=center| [[سورة الأحقاف|الأحْقاف]] |align=center| 46 |align=center| 502 |align=center| 35 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 66 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأحقاف|نَص السُّورة]] | * إثبات القدرة الإلهية ومناقشة المشركين. (1 - 12) * جزاء المتقين. (13 - 14) * الوصية بالوالدين. (15 - 16) * جزاء العاق والمستكبرين. (17 - 20) * قصة [[هود]]. (21 - 28) * إيمان بعض [[جن|الجن]] بالإسلام. (29 - 32) * إثبات البعث وتهديد منكريه. (33 - 35) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة محمد|محَمَّد]] |align=center| 47 |align=center| 507 |align=center| 38 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 95 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة محمد|نَص السُّورة]] | * أحوال المؤمنين والكفار وجزاؤهم. (1 - 3) * الأمر [[جهاد|بالجهاد]] وثوابه. (4 - 6) * شروط النصر للمؤمنين وخذلان الكافرين. (7 - 14) * ما أعد الله للمؤمن والكافر. (15 - 18) * الأمر بالعلم و[[استغفار|الاستغفار]]. (19) * أحوال المنافقين وعاقبتهم، وابتلاء المجاهدين. (20 - 34) * حقيقة الدنيا والأمر بالإنفاق والجهاد. (35 - 38) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الفتح|الفَتْح]] |align=center| 48 |align=center| 511 |align=center| 29 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 111 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفتح|نَص السُّورة]] | * [[صلح الحديبية]]. (1 - 7) * وظيفة الرسول وبيعة الصحابة. (8 - 10) * حقيقة المنافقين وعاقبتهم. (11 - 16) * [[بيعة الرضوان]] ونتائج الصلح. (17 - 26) * تحقيق رؤيا الرسول وبعض أوصافه، وأصحابه. (27 - 29) |- |align=center| [[سورة الحجرات|الحُجرَات]] |align=center| 49 |align=center| 515 |align=center| 18 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 106 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحجرات|نَص السُّورة]] | * أدب التعامل مع الرسول. (1 - 5) * التثبت من الأخبار وحسن المعاملة. (6 - 13) * حقيقة الإيمان. (14 - 18) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة ق|ق]] |align=center| 50 |align=center| 518 |align=center| 45 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 34 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة ق|نَص السُّورة]] | * إنكار المشركين للبعث وأدلة ثبوته. (1 - 11) * الأمم السابقة المنكرة للبعث. (12 - 15) * خلق الإنسان وعلمه وأحواله. (16 - 18) * حقيقة [[موت|الموت]] والبعث. (19 - 30) * ثواب المؤمنين وصفاتهم. (31 - 35) * تهديد منكري البعث، وتوجيهات للرسول. (36 - 45) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الذاريات|الذَّاريَات]] |align=center| 51 |align=center| 520 |align=center| 60 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 67 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الذاريات|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث وعاقبة منكريه. (1 - 14) * جزاء المتقين وأوصافهم. (15 - 19) * آيات الله وعظمة قدرته. (20 - 23) * قصة ضيف إبراهيم. (24 - 37) * ذكر بعض الأنبياء. (38 - 46) * قدرة الله في الكون. (47 - 51) * المعرضين، وعاقبة الظالمين. (52 - 60) |- |align=center| [[سورة الطور|الطُّور]] |align=center| 52 |align=center| 523 |align=center| 49 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 76 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطور|نَص السُّورة]] | * إثبات العذاب للمكذبين والنعيم للمتقين وأنواعه. (1 - 28) * مناقشة عقيدة الكفار. (29 - 47) * توجيهات للرسول. (48 - 49) |- |align=center| [[سورة النجم|النَّجْم]] |align=center| 53 |align=center| 526 |align=center| 62 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 23 |align=center| نعم، الآية 62 |align=center| [[S:سورة النجم|نَص السُّورة]] | * إثبات الوحي. (1 - 18) * مناقشة عبادة [[صنم|الأصنام]]. (19 - 30) * جزاء المسيئين والمحسنين وأوصافهم. (31 - 32) * توبيخ [[الوليد بن المغيرة|لابن المغيرة]]. (33 - 41) * الله وحده هو المتصرف. (42 - 62) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة القمر|القَمَر]] |align=center| 54 |align=center| 528 |align=center| 55 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 37 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القمر|نَص السُّورة]] | * معجزة [[انشقاق القمر]] وموقف المشركين منه. * قصص كل من [[نوح في الإسلام|نوح]] و[[لوط في الإسلام|لوط]] و[[هود]] و[[صالح]] وأقوامهم وآل فرعون. * تهكم كفار [[قريش]] ومصير المجرمين. * جزاء المتقين. |- |align=center| [[سورة الرحمن|الرَّحمن]] |align=center| 55 |align=center| 531 |align=center| 78 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 97 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الرحمن|نَص السُّورة]] | * نعم الله على العباد. (1 - 25) * البقاء لله وحده. (26 - 30) * عجز الجن والإنس أمام قدرة الله. (31 - 36) * عاقبة المجرمين في الآخرة. (37 - 45) * وصف [[جنة|جنات النعيم]]. (46 - 78) |- |align=center| [[سورة الواقعة|الوَاقِعَة]] |align=center| 56 |align=center| 534 |align=center| 96 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 46 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الواقعة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 14) * أصحاب النعيم. (15 - 26) * أصحاب اليمين وأصحاب الشمال. (27 - 56) * نعم الله الدالة على فضله وقدرته. (57 - 74) * عظمة القرآن. (75 - 87) * جزاء المقربين وعاقبة المكذبين. (88 - 96) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحديد|الحَديد]] |align=center| 57 |align=center| 537 |align=center| 29 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 94 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحديد|نَص السُّورة]] | * التسبيح لله. * الإيمان والإنفاق، والإيمان بالقضاء والقدر. * المنافقين والمؤمنين والكافرين. * حقيقة الدنيا والعمل الصالح. * الحكمة من إرسال الرسل، وأمر أهل الكتاب بالإيمان. |- |align=center| [[سورة المجادلة|المجَادلة]] |align=center| 58 |align=center| 542 |align=center| 22 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 105 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المجادلة|نَص السُّورة]] | * الظهار وكفارته. (1 - 4) * تهديد الكافرين. (5 - 6) * إحاطة علم الله بكل شيء. (7) * أدب المناجاة وصدقته للرسول. (8 - 13) * موالاة الكفار وعاقبتها. (14 - 22) |- |align=center| [[سورة الحشر|الحَشر]] |align=center| 59 |align=center| 545 |align=center| 24 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 101 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحشر|نَص السُّورة]] | * فضل فقراء [[المهاجرون|المهاجرين]] و[[الأنصار]]. * إجلاء [[بنو النضير|بني النضير]]، موالاة المنافقين [[يهود|لليهود]] وخذلانهم. * حكم [[فيء|الفيء]]. * التقوى وفوز المتقين وقوة القرآن. * [[أسماء الله الحسنى]]. |- |align=center| [[سورة الممتحنة|المُمتَحنَة]] |align=center| 60 |align=center| 549 |align=center| 13 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 91 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الممتحنة|نَص السُّورة]] | * النهي عن موالاة الكفار وحقيقتهم. (1 - 3) * قصة إبراهيم. (4 - 7) * أحكام علاقة المسلمين بالكفار. (8 - 9) * أحكام النساء المهاجرات ومبايعتهن. (10 - 12) * تأكيد النهي عن موالاة الكفّار. (13) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الصف|الصَّف]] |align=center| 61 |align=center| 551 |align=center| 14 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 109 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الصف|نَص السُّورة]] | * تسبيح الله والجهاد دفاعاً عن الدين. (1 - 4) * قصة عيسى وموسى. (5 - 9) * أسس التجارة الرابحة. (10 - 14) |- |align=center| [[سورة الجمعة|الجُمُعَة]] |align=center| 62 |align=center| 553 |align=center| 11 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 110 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجمعة|نَص السُّورة]] | * تسبيح الله ومهمة الرسول. (1 - 4) * ضرب مَثَل لليهود وإقامة الحجة عليهم. (5 - 8) * من أحكام [[صلاة الجمعة]]. (9 - 11) |- |align=center| [[سورة المنافقون|المنَافِقون]] |align=center| 63 |align=center| 554 |align=center| 11 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 104 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المنافقون|نَص السُّورة]] | * صفات المنافقين والرد عليهم. (1 - 8) * توجيهات وإرشادات للمؤمنين. (9 - 11) |- |align=center| [[سورة التغابن|التغَابُن]] |align=center| 64 |align=center| 556 |align=center| 18 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 108 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التغابن|نَص السُّورة]] | * من مظاهر قدرة الله وعلمه. (1 - 4) * قصة قوم كذبوا بربهم. (5 - 6) * إنكار المشركين للبعث وعقابهم، وثواب المؤمنين. (7 - 10) * توجيهات للمؤمنين. (11 - 18) |- |align=center| [[سورة الطلاق|الطلَاق]] |align=center| 65 |align=center| 558 |align=center| 12 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 99 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطلاق|نَص السُّورة]] | * من أحكام [[الطلاق في الإسلام|الطلاق]] و[[عدة (إسلام)|العدة]] و[[نفقة|النفقة]]. (1 - 7) * تحذير المعاندين ووعد المؤمنين. (8 - 11) * التذكير بقدرة الله. (12) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة التحريم|التحْريم]] |align=center| 66 |align=center| 560 |align=center| 12 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 107 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التحريم|نَص السُّورة]] | * قصة النبي وبعض [[أمهات المؤمنين|أزواجه]]. (1 - 5) * نداء للمؤمنين والكافرين. (6 - 8) * نداء للمؤمنين بوجوب جهاد الكفّار. (9) * ضرب مثلين لنساء كافرات ومؤمنات. (10 - 12) |- |align=center| [[سورة الملك|المُلْك]]،{{سج}}تَبَارَكَ، تَبَارَكَ الذي بِيَدِهِ الملك |align=center| 67 |align=center| 562 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 77 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الملك|نَص السُّورة]] | * من مظاهر قدرة الله. (1 - 5) (23 - 27) * عاقبة الكفار واعترافهم بذنبهم. (6 - 12) * علم الله ونعيمه. (13 - 15) * تهديد الكفار وتوبيخ المشركين. (16 - 22) * النجاة والرزق بيد الله. (28 - 30) |- |align=center| [[سورة القلم|القَلَم]] |align=center| 68 |align=center| 564 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 2 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القلم|نَص السُّورة]] | * تأييد الرسول وخُلُقه العظيم. (1 - 7) * صفات المكذبين. (8 - 16) * قصة أصحاب الجنة. (17 - 33) * إقامة الحجة على المجرمين. (34 - 47) * أمر النبي بالصبر. (48 - 52) |- |align=center| [[سورة الحاقة|الحَاقَّة]] |align=center| 69 |align=center| 566 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 78 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحاقة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 3) (13 - 18) * هلاك المكذبين. (4 - 12) * مصير أصحاب اليمين وأصحاب الشمال. (19 - 37) * حقيقة القرآن وتنزيهه. (38 - 52) |- |align=center| [[سورة المعارج|المعَارج]] |align=center| 70 |align=center| 568 |align=center| 44 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 79 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المعارج|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة (1- 18) * طبيعة الإنسان. (19 - 21) * صفات المؤمنين وأفعال الكافرين وجزاؤهم (22 - 44) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة نوح|نُوح]] |align=center| 71 |align=center| 570 |align=center| 28 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 71 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة نوح|نَص السُّورة]] | * قصة إرسال نوح إلى قومه. (1 - 4) * شكواه من قومه ودعاؤه عليهم. (5 - 28) |- |align=center| [[سورة الجن|الجِن]] |align=center| 72 |align=center| 572 |align=center| 28 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 40 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجن|نَص السُّورة]] | * إيمان الجن بالقرآن، وأنواعهم وعقائدهم. (1 - 17) * توجيهات إلهية للرسول. (18 - 25) * لا يعلم الغيب إلا الله. (26 - 28) |- |align=center| [[سورة المزمل|المُزَّمِّل]] |align=center| 73 |align=center| 574 |align=center| 20 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 3 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المزمل|نَص السُّورة]] | * توجيهات إلهية للرسول. (1 - 10) * تهديد المكذبين بيوم الدين. (11 - 19) * فضل قيام الليل وتوجيهات للمؤمنين. (20) |- |align=center| [[سورة المدثر|المُدَّثِّر]] |align=center| 74 |align=center| 575 |align=center| 56 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 4 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المدثر|نَص السُّورة]] | * توجيهات للرسول. (1 - 7) * تهديد المكذبين بأهوال يوم القيامة. (8 - 10) * قصة [[الوليد بن المغيرة]] ووعيده. (11 - 26) * وصف [[جهنم]] وخزنتها. (27 - 37) * أسباب عذاب المجرمين. (38 - 53) * حقيقة القرآن. (54 - 56) |- |align=center| [[سورة القيامة|القِيَامَة]] |align=center| 75 |align=center| 577 |align=center| 40 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 31 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القيامة|نَص السُّورة]] | * إثبات وقوع البعث. (1 - 15) * حرص الرسول على حفظ الوحي. (16 - 19) * أحوال الناس يوم القيامة وإثبات البعث. (20 - 40) |- |align=center| [[سورة الإنسان|الإنسَان]] |align=center| 76 |align=center| 578 |align=center| 31 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 98 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الإنسان|نَص السُّورة]] | * خلق الإنسان وهدايته لأحد السبيلين. (1 - 3) * عذاب الكافرين ونعيم الأبرار يوم القيامة. (4 - 22) * توجيهات للرسول وللمؤمنين. (23 - 31) |- |align=center| [[سورة المرسلات|المُرسَلات]] |align=center| 77 |align=center| 580 |align=center| 50 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 33 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المرسلات|نَص السُّورة]] | * قيام الساعة وأهوالها. (1 - 15) * تخويف الكفار بالهلاك وبقدرة الله. (16 - 28) * تحذير الكفار من أهوال يوم القيامة. (29 - 40) * جزاء المتقين وعاقبة المكذبين. (41 - 50) |- |align=center| [[سورة النبأ|النَّبَأ]] |align=center| 78 |align=center| 582 |align=center| 40 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 80 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النبأ|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث. (1 - 5) * من مظاهر قدرة الله ونعمه (6 - 16) * قيام الساعة وأهوالها والجزاء. (17 - 40) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة النازعات|النّازعَات]] |align=center| 79 |align=center| 583 |align=center| 46 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 81 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النازعات|نَص السُّورة]] | * أهوال قيام الساعة (1 - 14) (34 - 46) * قصة موسى وفرعون. (15 - 26) * من مظاهر قدرة الله. (27 - 33) * |- |align=center| [[سورة عبس|عَبَس]] |align=center| 80 |align=center| 585 |align=center| 42 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 24 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة عبس|نَص السُّورة]] | * عتاب الرسول بشأن [[عبد الله بن أم مكتوم|ابن أم مكتوم]]. (1 - 10) * مهمة القرآن. (11 - 16) * نعم الله على عباده. (17 - 32) * أهوال القيامة والجزاء. (33 - 42) |- |align=center| [[سورة التكوير|التَّكوير]] |align=center| 81 |align=center| 586 |align=center| 29 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 7 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التكوير|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة (1 - 14) * القسم على صدق الرسول وحقيقة القرأن. (15 - 29) |- |align=center| [[سورة الانفطار|الانفِطار]] |align=center| 82 |align=center| 587 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 82 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الانفطار|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 5) * توبيخ الإنسان لنسيانه عظمة الله. (6 - 12) * نعيم الأبرار وجحيم الفجَّار. (13 - 19) |- |align=center| [[سورة المطففين|المطفِّفِين]] |align=center| 83 |align=center| 587 |align=center| 36 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 86 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المطففين|نَص السُّورة]] | * تهديد المطففين بعذاب يوم القيامة. (1 - 6) * جزاء أصحاب اليمين والشمال. (7 - 15) * القسم بوقوع القيامة ومصير الناس. (16 - 25) |- |align=center| [[سورة الانشقاق|الانْشِقَاق]] |align=center| 84 |align=center| 589 |align=center| 25 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 83 |align=center| نعم، الآية 21 |align=center| [[S:سورة الانشقاق|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 6) * جزاء أصحاب اليمين والشمال. (7 - 15) * القسم بوقوع القيامة ومصير الناس. (16 - 25) |- |align=center| [[سورة البروج|البرُوج]] |align=center| 85 |align=center| 590 |align=center| 22 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 27 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البروج|نَص السُّورة]] | * [[قصة أصحاب الأخدود|أصحاب الأخدود]]. (1 - 9) * وعيد من يفتنون المؤمنين وثوابهم. (10 - 11) * تهديد الكافرين بقدرة الله. (12 - 16) * قصة هلاك فرعون و[[ثمود]]. (17 - 20) * مكانة القرآن. (21 - 22) |- |align=center| [[سورة الطارق|الطَّارِق]] |align=center| 86 |align=center| 591 |align=center| 17 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 36 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطارق|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث والحفظة من الملائكة. (1 - 10) * القسم على أن القرآن حق. (11 - 14) * تهديد الكافرين. (15 - 17) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأعلى|الأَعْلى]] |align=center| 87 |align=center| 591 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 8 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأعلى|نَص السُّورة]] | * مظاهر قدرة الله. (1 - 8) * توجيهات للنبي والمؤمنين. (9 - 19) |- |align=center| [[سورة الغاشية|الغَاشِية]] |align=center| 88 |align=center| 592 |align=center| 26 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 68 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الغاشية|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة على الكافرين. (1 - 7) * نعيم المؤمنين في الجنة. (8 - 16) * من مظاهر قدرة الله. (17 - 20) * إثبات وقوع البعث. (21 - 26) |- |align=center| [[سورة الفجر|الفَجْر]] |align=center| 89 |align=center| 593 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 10 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفجر|نَص السُّورة]] | * القسم بهلاك المكذبين لرسلهم. (1 - 14) * طبيعة من ينسى ربه. (15 - 20) * أهوال القيامة ومصير المؤمنين. (21 - 30) |- |align=center| [[سورة البلد|البَلَد]] |align=center| 90 |align=center| 594 |align=center| 20 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 35 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البلد|نَص السُّورة]] | * اغترار الإنسان بقدرته وماله. (1 - 7) * نعم الله على عبده. (8 - 16) * مصير أصحاب اليمين والشمال. (17 - 20) |- |align=center| [[سورة الشمس|الشَّمْس]] |align=center| 91 |align=center| 595 |align=center| 15 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 26 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشمس|نَص السُّورة]] | * القسم بمظاهر قدرة الله. (1 - 10) * قصة ثمود والناقة. (11 - 15) |- |align=center| [[سورة الليل|الليْل]] |align=center| 92 |align=center| 595 |align=center| 21 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 9 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الليل|نَص السُّورة]] | * القسم بمظاهر قدرة الله. (1 - 7) * عاقبة [[بخل|البخل]]. (8 - 11) * عاقبة المكذبين بالنار ونجاة المتقين منها. (12 - 21) |- |align=center| [[سورة الضحى|الضُّحَى]] |align=center| 93 |align=center| 596 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 11 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الضحى|نَص السُّورة]] | * تثبيت فؤاد الرسول وبعض التوجيهات. |- |align=center| [[سورة الشرح|الشَّرْح]] |align=center| 94 |align=center| 596 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 12 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشرح|نَص السُّورة]] | * مكانة الرسول عند الله. |- |align=center| [[سورة التين|التِّين]] |align=center| 95 |align=center| 597 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 28 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التين|نَص السُّورة]] | * تكريم الله للإنسان، وانحطاطه بالكفر. |- |align=center| [[سورة العلق|العَلَق]] |align=center| 96 |align=center| 597 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 1 |align=center| نعم، الآية 19 |align=center| [[S:سورة العلق|نَص السُّورة]] | * الأمر بالقراءة والعلم والكتابة. (1 - 5) * طبيعة الإنسان ونسيانه للآخرة. (6 - 8) * تهديد للطغاة (9 - 19) |- |align=center| [[سورة القدر|القَدْر]] |align=center| 97 |align=center| 598 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 25 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القدر|نَص السُّورة]] | * فضائل [[ليلة القدر]]. |- |align=center| [[سورة البينة|البَينَة]] |align=center| 98 |align=center| 598 |align=center| 8 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 100 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البينة|نَص السُّورة]] | * مهمة الرسول وفضل القرآن وافتراق أهل الكتاب فيه. (1 - 5) * وعيد الكافرين وبشرى المؤمنين. (6 - 8) |- |align=center| [[سورة الزلزلة|الزلزَلة]] |align=center| 99 |align=center| 599 |align=center| 8 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 93 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزلزلة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة ودقة الحساب. |- |align=center| [[سورة العاديات|العَادِيات]] |align=center| 100 |align=center| 599 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 14 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العاديات|نَص السُّورة]] | * القسم على جحود الإنسان لنعم ربه وحبه للمال. |- |align=center| [[سورة القارعة|القَارِعة]] |align=center| 101 |align=center| 600 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 30 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القارعة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة وأحوال الناس فيها. |- |align=center| [[سورة التكاثر|التَّكَاثر]] |align=center| 102 |align=center| 600 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 16 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التكاثر|نَص السُّورة]] | * طول الأمل في الدنيا والتخويف من الجحيم. |- |align=center| [[سورة العصر|العَصْر]] |align=center| 103 |align=center| 601 |align=center| 3 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 13 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العصر|نَص السُّورة]] | * حال الكافر والمؤمن. |- |align=center| [[سورة الهمزة|الهُمَزَة]] |align=center| 104 |align=center| 601 |align=center| 9 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 32 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الهمزة|نَص السُّورة]] | * وعيد الطّعان يوم القيامة. |- |align=center| [[سورة الفيل|الفِيل]] |align=center| 105 |align=center| 601 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 19 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفيل|نَص السُّورة]] | * قصة [[سورة الفيل|أصحاب الفيل]]. |- |align=center| [[سورة قريش|قُرَيْش]] |align=center| 106 |align=center| 602 |align=center| 4 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 29 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة قريش|نَص السُّورة]] | * نِعَم الله على قريش ودعوتهم لعبادته. |- |align=center| [[سورة الماعون|المَاعُون]] |align=center| 107 |align=center| 602 |align=center| 7 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 17 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الماعون|نَص السُّورة]] | * صفات المنكر ليوم الحساب والمنافقين. |- |align=center| [[سورة الكوثر|الكَوْثَر]] |align=center| 108 |align=center|602 |align=center| 3 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 15 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكوثر|نَص السُّورة]] | * فضل الله على رسوله. |- |align=center| [[سورة الكافرون|الكَافِرُون]] |align=center| 109 |align=center| 603 |align=center| 6 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 18 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكافرون|نَص السُّورة]] | * وجوب التبرؤ من الكافرين ودينهم. |- |align=center| [[سورة النصر|النَّصر]] |align=center| 110 |align=center| 603 |align=center| 3 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 114 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النصر|نَص السُّورة]] | * [[فتح مكة]] وواجب الرسول. |- |align=center| [[سورة المسد|المَسَد]] |align=center| 111 |align=center| 603 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 6 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المسد|نَص السُّورة]] | * توبيخ [[أبو لهب|لأبي لهب]] و[[أم جميل|زوجته]]، ومصيرهما. |- |align=center| [[سورة الإخلاص|الإخْلَاص]] |align=center| 112 |align=center| 604 |align=center| 4 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 22 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الإخلاص|نَص السُّورة]] | * توحيد الله. |- |align=center| [[سورة الفلق|الفَلَق]] |align=center| 113 |align=center| 604 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 20 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفلق|نَص السُّورة]] | * [[استعاذة|الاستعاذة]] بالله من شر المخلوقات. |- |align=center| [[سورة الناس|النَّاس]] |align=center| 114 |align=center| 604 |align=center| 6 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 21 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الناس|نَص السُّورة]] | * الاستعاذة بالله من شياطين الجن والإنس. |} ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:اسلام]] [[زمرو:قرآن]] [[زمرو:اسلامي متن]] 8k9y7grtk8vyc8qck94fmvl44dog4iz 319231 319229 2025-06-12T21:28:23Z Ibne maryam 17680 319231 wikitext text/x-wiki [[File:FirstSurahKoran_(fragment).jpg|ساڄو|thumb|قرآن مجيد جي پهرين سورت، [[سورہ فاتحہ|سوره الفاتحه]]]] [[قرآن|قرآن مجيد کي]] 114 سورتن ۾ ورهايو ويو آهي ۽ 6,236 ("بسم الله" کانسواءِ) يا 6,349 (بشمول بسم الله") [[آيت|آيتون]] آهن. سورتن کي وسيع طور تي ڊيگهه جي نزولي ترتيب ۾ ترتيب ڏنو ويو آهي. سورتن جي تاريخي ترتيب بابت بحث لاءِ، سورت ڏسو. نائين سورت، سوره التوبہ کان سواءِ هر سورت کان اڳ بسم الله الرحمان الرحيم لکل آهي ۽ تلاوت ڪي ويندي آهي، جنهن کي ''[[تسميه]]'' سڏيو ويندو آهي ۽ ان جا معني " الله جي نالي سان، جيڪو تمام گهڻو مهربان ۽ رحم ڪندڙ آهي.") آهي. <ref name="Asad-Surah-Intro-S1">{{Harvard citation no brackets|Asad|1980|loc=Introduction to Sura 1.}}</ref> اڻٽيهه سورتن جي شروعات خاص اکرن سان ٿئي ٿي، جنهن کي " ''حروف مقطعات'' سڏيو ويندو آهي. هن اکرن جا معني ڇا آهن؟ هن باري ۾ اختلاف آهي، پر عالمن جي اڪٿريت جي راء آھي ته هنن جو علم الله کانسواء ٻين کي نا آهي. ==فهرست== {| class="wikitable sortable" |- ! style="width:10%;"| سورت جو نالو ! style="width:9%;"|سورت نمبر ! style="width:9%;"|آيتن جي تعداد ! style="width:10%;"|نزول جو مقام |- |align=center|[[سورہ فاتحہ|سورة الفاتحة]] |align=center| 1 |align=center| 7 |align=center|[[مڪو|مڪه شريف]] |- |align=center|سورة البقرة |align=center|2 |align=center| 286 |align=center|[[مدينو|مدينه منوره]] |- |align=center|سورة آل عمران |align=center|3 |align=center|200 |align=center|[[مدينو|مدينه منوره]] |- |align=center|سورة النساء |align=center|4 |align=center|176 |align=center|[[مدينو|مدينه منوره]] |- |align=center|سورة المائدة |align=center|5 |align=center|120 |align=center|[[مدينو|مدينه منوره]] |- |align=center|سورة الأنعام |align=center|6 |align=center|165 |align=center|[[مدينو|مدينه منوره]] |- |align=center|سورة الأعراف، 7، 206 |align=center|7 |align=center|206 |align=center| [[مدينو|مدينه منوره]] |} # فاتحہ # بقره # آل عمران # سورة النساء، 4، 176 # سورة المائدة، 5، 120 # سورة الأنعام، 6، 165، مڪي # سورة الأعراف، 7، 206 |align=center| 4 |align=center| 77 |align=center| 176 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 92 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النساء|نَص السُّورة]] | * الضعفاء والحث على العدل والرحمة بهم و[[فقه المواريث|المواريث]].(1 - 12) * الثواب والعقاب. (13 - 18) * [[حق|الحقوق]]. (19 - 33) * [[عدالة|العدل]]. (34 - 59) * القتال لضمان حقوق المستضعفين. (60 - 104) * الأمر بالقسط. (105 - 136) * أحوال الناس وجزاؤهم. (137 - 176) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[ |المَائدة]] |align=center| 5 |align=center| 106 |align=center| 120 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 112 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المائدة|نَص السُّورة]] | * حفظ الدين والعرض والنفس والمال. (1 - 40) * النهي عن موالاة [[أهل الكتاب]]. (41 - 86) * عدد من الأحكام. (87 - 108) * مراجعة العقود يوم القيامة وقصة المائدة. (109 - 120) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[ |align=center| 6 |align=center| 128 |align=center| 165 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 55 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنعام|نَص السُّورة]] | * قدرة الله في [[الكون]] (1 - 90) * مواجهة وتهديد [[شرك بالله|المشركين]] (91 - 144) * توجيهات ومواساة [[محمد|للرسول]] و[[مؤمن (توضيح)|المؤمنين]] (145 - 165) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| 7 |align=center| 151 |align=center| 206 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 39 |align=center| نعم، الآية 206 |align=center| [[S:سورة الأعراف|نَص السُّورة]] | * خطاب للرسول وتحذير للأمة. (1 - 9) * قصة [[آدم في الإسلام|آدم]] وتعقيبات عليها. (10 - 58) * [[أنبياء مذكورون في القرآن|قصص الأنبياء]] (59 - 136) * [[بنو إسرائيل|بني إسرائيل]] وانحرافاتهم. (137 - 171) * مواثيق البشرية بالعبودية لله. (172 - 206) |- |align=center| [[سورة الأنفال|الأنفَال]] |align=center| 8 |align=center| 177 |align=center| 75 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 88 |al8ign=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنفال|نَص السُّورة]] | * القوانين الربانية. (1 - 40) * القوانين المادية. (41 - 75) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة التوبة|التوبَة]]،{{سج}}براءة |align=center| 9 |align=center| 187 |align=center| 129 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 113 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التوبة|نَص السُّورة]] | * علاقة المسلمين بالمشركين وأهل الكتاب.<ref name="صيد الفوائد">[http://www.saaid.net/Doat/almgamce/57.htm صيد الفوائد:] تأملات في سورة التوبة {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170725042813/http://www.saaid.net/Doat/almgamce/57.htm |date=25 يوليو 2017}}</ref> * كشف أسرار [[نفاق|المنافقين]] وحال الناس مع النبي خاصة في المدينة وفي [[غزوة تبوك|جيش العسرة]].<ref name="صيد الفوائد" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة يونس|يُونس]] |align=center| 10 |align=center| 208 |align=center| 109 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 51 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يونس|نَص السُّورة]] | * توحيد الله وتوجيهاته للناس والنبي.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> * بيان حقيقة وحي القرآن، وبيان أمر النبوة عامة ورسالة محمد خاصة.<ref name="مقاصد سورة يونس">[https://www.islamweb.net/ar/article/170533/ إسلام ويب:] مقاصد سورة يونس {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304233729/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=170533 |date=04 مارس 2016}}</ref> * طبائع الناس وسنن الله فيها.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> * قصص [[يونس في الإسلام|يونس]] و[[موسى في الإسلام|موسى]] و[[نوح في الإسلام|نوح]]. * تحدي القرآن للمشركين.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة هود|هُود]] |align=center| 11 |align=center| 221 |align=center| 123 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 52 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة هود|نَص السُّورة]] | * إبراز حقيقة العقيدة وتنزيه القرآن. (1 - 24) * مواقف من قصص [[رسول|الرسل]]. (25 - 99) * التعقيب على القصص. (100 - 123) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة يوسف|يُوسُف]] |align=center| 12 |align=center| 235 |align=center| 111 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 53 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يوسف|نَص السُّورة]] | * قصة النبي [[يوسف في الإسلام|يوسف]]. * الثقة بتدبير الله. |- |align=center| [[سورة الرعد|الرَّعْد]] |align=center| 13 |align=center| 249 |align=center| 43 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 96 |align=center| نعم، الآية 15 |align=center| [[S:سورة الرعد|نَص السُّورة]] | * الإيمان بالله وتوحيده.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد">[https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&ID=1287&idfrom=3127&idto=3176&flag=0&bk_no=132&ayano=0&surano=0&bookhad=0 إسلام ويب:] التفسير الكبير - سورة الرعد {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170521100926/http://library.islamweb.net/newlibrary/display_book.php?idfrom=3127&idto=3176&bk_no=132&ID=1287 |date=21 مايو 2017}}</ref> * الإيمان بالرسل مع بيان مهمتهم.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[الملائكة في الإسلام|بالملائكة]] مع الإشارة إلى بعض وظائفهم.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان بالقرآن وأنه [[وحي|موحى]] به.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[يوم القيامة في الإسلام|باليوم الآخر]] وما فيه نعيم وعذاب.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[قدر (إسلام)|بالقضاء والقدر]].<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة إبراهيم|إبراهِيم]] |align=center| 14 |align=center| 255 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 72 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة إبراهيم|نَص السُّورة]] | * أن القصد من إنزال القرآن هو إرشاد الخلق، ومنعهم عن [[الكفر في الإسلام|الكفر]] و[[معصية|المعصية]].<ref name="مقاصد سورة إبراهيم">[https://www.islamweb.net/ar/article/176541/ إسلام ويب:] مقاصد سورة إبراهيم {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304234022/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=176541 |date=04 مارس 2016}}</ref> * [[التوحيد في الإسلام|توحيد الله]]، وتثبيته للمؤمنين في الدنيا والآخرة، وإضلال من أعرض عن ذكره.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * بيان نعم الله على البشر.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * نموذج لشكر النعمة من خلال النبي [[إبراهيم في الإسلام|إبراهيم]].<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * [[ربوبية|الربوبية]]، والدينونة لله بالملك والتصرف.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحجر|الحِجْر]] |align=center| 15 |align=center| 262 |align=center| 99 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 54 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحجر|نَص السُّورة]] | * موقف المشركين من القرآن وحفظ الله له. * تكذيب الأمم لرسلهم، ومظاهر قدرة الله. * قصة الخلق وعصيان [[إبليس]] ومصيره. * ثواب المتقين يوم القيامة. * قصة [[قوم مدين|أصحاب الأيكة]] وأصحاب [[مدائن صالح|الحِجْر]]، وقصة ضيف إبراهيم وما حصل مع النبي [[لوط في الإسلام|لوط]]. * فضل الله على النبي مع توجيهات وبشارات. |- |align=center| [[سورة النحل|النَّحْل]] |align=center| 16 |align=center| 267 |align=center| 128 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 70 |align=center| نعم، الآية 49 |align=center| [[S:سورة النحل|نَص السُّورة]] | * مواضيع العقيدة ومنها [[توحيد الألوهية|الألوهية]] و[[وحي|الوحي]] والبعث والنشور.<ref name="المصحف الإلكتروني">[http://www.e-quran.com/tareef-16.html المصحف الإلكتروني:] سورة النحل {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170710060540/http://www.e-quran.com/tareef-16.html |date=10 يوليو 2017}}</ref> * دلائل قدرة الله ووحدانيته.<ref name="المصحف الإلكتروني" /> * الرد على المشركين في فساد عقائدهم. * جزاء [[ردة (إسلام)|المرتدين]] وصفاتهم والمؤمنين. * [[مباح|التحليل]] و[[حرام|التحريم]] بيد الله. * صفات [[إبراهيم في الإسلام|إبراهيم]]. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الإسراء|الإسْرَاء]]،{{سج}}بَنِي إِسرائيل |align=center| 17 |align=center| 282 |align=center| 111 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 50 |align=center| نعم، الآية 107 |align=center| [[S:سورة الإسراء|نَص السُّورة]] | * العقيدة.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> * قواعد السلوك الفردي والجماعي وآدابه القائمة على العقيدة.<ref name="مقاصد سورة الإسراء">[https://www.islamweb.net/ar/article/182551/ إسلام ويب:] مقاصد سورة الإسراء {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305050127/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=182551 |date=05 مارس 2016}}</ref> * قصص عن بني إسرائيل.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> * طرف من قصة آدم وإبليس وتكريم الله للإنسان.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الكهف|الكهْف]] |align=center| 18 |align=center| 293 |align=center| 110 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 69 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكهف|نَص السُّورة]] | * الحمدلله والتبشير والإنذار. (1 - 8) * قصة [[أصحاب الكهف]]. (9 - 27) * قصة كل من أصحاب الجنتين، و[[موسى في الإسلام|موسى]] و[[الخضر]]، و[[ذو القرنين|ذي القرنين]]. * حث الرسول على [[صبر|الصبر]]، والتبشير والإنذار وإثبات الوحي * تقرير القيم الحقيقية الباقية. * من مشاهد [[يوم القيامة في الإسلام|يوم القيامة]]، وسنة الله في إهلاك الظالمين. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة مريم|مَريَم]] |align=center| 19 |align=center| 305 |align=center| 98 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 44 |align=center| نعم، الآية 58 |align=center| [[S:سورة مريم|نَص السُّورة]] | * قصة [[زكريا]] وبشارته [[يحيى بن زكريا|بيحيى]]. (1 - 15) * قصة [[مريم بنت عمران|مريم]] وحملها [[عيسى بن مريم|بعيسى]] (16 - 40) * قصص عدد من الأنبياء ومنهم إبراهيم وموسى و[[هارون]] و[[إسماعيل في الإسلام|إسماعيل]]، وأحوال الأمم بعدهم. (41 - 65) * المنكرون للبعث وجزاؤهم وصفاتهم. (66 - 75) * جزاء المهتدين والرد على المشركين. (76 - 98) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة طه|طه]] |align=center| 20 |align=center| 312 |align=center| 135 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 45 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة طه|نَص السُّورة]] | * مهمة القرآن وصفات من أنزله. (1 - 8) * قصة موسى (9 - 99) * جزاء المعرضين عن القرآن ومشاهد من يوم القيامة (100 - 114) * قصة سجود [[الملائكة في الإسلام|الملائكة]] لآدم وتحذيره من إبليس. (115 - 127) * الاعتبار بالأمم السابقة وتوجيهات للنبي وعناد المشركين. (128 - 135) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأنبياء|الأنبيَاء]] |align=center| 21 |align=center| 322 |align=center| 112 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 73 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنبياء|نَص السُّورة]] | * يوم القيامة والحكمة من [[خلقية|الخلق]]. (1 -33) * دور الأنبياء. (34 - 95) * من علامات [[يوم القيامة في الإسلام|الساعة]]. (96 - 106) * صفة الرسول ومهمته، وتهديد المعرضين عنه. (107 - 112) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحج|الحَج]] |align=center| 22 |align=center| 332 |align=center| 78 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 103 |align=center| نعم، سجدتان، الآية 18، والآية 77 |align=center| [[S:سورة الحج|نَص السُّورة]] | * التذكير بيوم القيامة والبعث. (1 - 37) * [[جهاد|الجهاد]]. (38 - 60) * العبودية الخالصة لله. (61 - 78) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة المؤمنون|المُؤمنون]] |align=center| 23 |align=center| 342 |align=center| 118 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 74 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المؤمنون|نَص السُّورة]] | * صفات المؤمنين وجزاؤهم. * صفات الكافرين وأعمالهم ووعيدهم. * من مظاهر قدرة الله وإثبات البعث. * دعوة الأنبياء. |- |align=center| [[سورة النور|النُّور]] |align=center| 24 |align=center| 350 |align=center| 64 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 102 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النور|نَص السُّورة]] | * [[الحدود في الشريعة الإسلامية|الحدود الشرعية]] وبعض الآداب الاجتماعية. * نور الله وفضل وجزاء عمّار [[مسجد|المساجد]]. * مظاهر قدرة الله، وسنة الله في العباد. * طاعة المؤمنين لحكم الله وكذب المنافقين في طاعتهم. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الفرقان|الفُرْقان]] |align=center| 25 |align=center| 359 |align=center| 77 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 42 |align=center| نعم، الآية 60 |align=center| [[S:سورة الفرقان|نَص السُّورة]] | * تكذيب المشركين [[الرحمن (أسماء الله الحسنى)|بالرحمن]]. (1 - 29) * تكذيب المشركين بالقرآن. (30 - 77) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الشعراء|الشُّعَرَاء]] |align=center| 26 |align=center| 367 |align=center| 227 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 47 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشعراء|نَص السُّورة]] | * موقف المشركين من الرسول وحسرته عليهم. (1 - 9) * رسالة الرسل. (10 - 191) * القرآن وموقف المشركين منه. (192 - 212) * إرشادات إلهية للرسول. (213 - 220) * الرد على المشركين وتهديدهم. (221 - 227) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة النمل|النَّمْل]] |align=center| 27 |align=center| 377 |align=center| 93 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 48 |align=center| نعم، الآية 25 |align=center| [[S:سورة النمل|نَص السُّورة]] | * القرآن مبشر للمؤمنين ومنذر للكافرين. (1 - 6) * الأنبياء. (7 - 58) * من مظاهر قدرة الله في الكون. (59 - 65) * موقف المشركين من البعث. (66 - 75) * مهام القرآن. (76 - 78) * مهمة الرسول وحدود تأثيره في الناس. (79 - 81) * من مشاهد يوم القيامة. (82 - 90) * مهمة النبي ومن تبعه. (91 - 93) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة القصص|القَصَص]] |align=center| 28 |align=center| 385 |align=center| 88 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 49 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القصص|نَص السُّورة]] | * قصة موسى. (1 - 46) * تكذيب مشركي [[مكة]] للرسول والقرآن والرد على شبهاتهم. (47 - 51) * جزاء وصفات [[أهل الكتاب]]. (52 - 55) * زعم المشركين والرد عليهم. (56 - 61) * من مواقف المشركين وأحوالهم يوم القيامة وفلاح المؤمنين. (62 - 67) * بعض مظاهر قدرة الله ورحمته. (68 - 75) * قصة [[قارون]] والعبرة منها. (76 - 84) * بعض التوجيهات للرسول. (85 - 88) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة العنكبوت|العَنكبوت]] |align=center| 29 |align=center| 396 |align=center| 69 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 85 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العنكبوت|نَص السُّورة]] | * امتحان الله للخلق [[فتنة|بالفتن]]. (1 - 13) * فتن الأنبياء. (14 - 40) * الصبر على الفتن. (41 - 69) |- |align=center| [[سورة الروم|الرُّوم]] |align=center| 30 |align=center| 404 |align=center| 60 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 84 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الروم|نَص السُّورة]] | * الوعد بالنصر للمؤمنين. (1 - 7) * آيات كونية. (8 - 32) * آيات اقتصادية. (33 - 42) * الأمر باتباع الدين وتوحيد الله وعاقبة المجرمين. (43 - 51) * مدى تأثير النبي على الناس، وقدرة الله في الخلق. (52 - 54) * أحوال الناس يوم القيامة (55 - 57) * موقف الكفار من الآيات وحض النبي على الصبر. (58 - 60) |- |align=center| [[سورة لقمان|لقمَان]] |align=center| 31 |align=center| 411 |align=center| 34 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 57 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة لقمان|نَص السُّورة]] | * مهمة [[لقمان الحكيم|لقمان]] وصفات المحسن وجزاؤه والمسيء. (1 - 9) * من أدلة وحدانية الله وقدرته. (10 - 11) * قصة لقمان ووصاياه لابنه. (12 - 19) * نِعَمُ الله، وعِنَاد المشركين، وإثبات قدرته والبعث. (20 - 31) * طبيعة الكفار، والأمر بالتقوى، وعلم الله بالغيب. (32 - 34) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة السجدة|السَّجدَة]] |align=center| 32 |align=center| 415 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 75 |align=center| نعم، الآية 15 |align=center| [[S:سورة السجدة|نَص السُّورة]] | * إثبات تنزيل القرآن. (1 - 3) * بعض الأدلة على قدرة الله ووحدانيته. (4 - 9) * إنكار المشركين للبعث وحالهم يوم القيامة. (10 - 14) * صفات المؤمنين وجزاؤهم. (15 - 19) * جزاء الكفار وإعراضهم عن الآيات. (20 - 22) * إنزال التوراة على موسى وتكريم أتباعه. (23 - 25) * إثبات القدرة الإلهية والبعث. (26 - 30) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأحزاب|الأحزَاب]] |align=center| 33 |align=center| 418 |align=center| 73 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 90 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأحزاب|نَص السُّورة]] | * عن النبي وتوجيهات الله له ولأزواجه. * غزوتا [[غزوة الخندق|الأحزاب]] و[[غزوة بني قريظة|بني قريظة]]. * الأمر بكثرة ذكر الله وتسبيحه. * [[آداب إسلامية|الآداب الإسلامية]]، وبعض الأحكام. * تهديد المنافقين وتوعد الكفار بقرب الساعة. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة سبأ|سَبَأ]] |align=center| 34 |align=center| 428 |align=center| 54 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 58 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة سبأ|نَص السُّورة]] | * توحيد الله. (1 - 21) * الإيمان بالوحي. (22 - 39) * الإيمان بالبعث. (40 - 54) |- |align=center| [[سورة فاطر|فَاطِر]] |align=center| 35 |align=center| 434 |align=center| 45 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 43 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة فاطر|نَص السُّورة]] | * الغاية من خلق الإنسان ومصيره. (1 - 28) * نظرة المؤمن للكون والحياة. (29 - 45) |- |align=center| [[سورة يس|يس]] |align=center| 36 |align=center| 440 |align=center| 83 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 41 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يس|نَص السُّورة]] | * طبيعة الوحي وصدق الرسالة. (1 - 70) * قضية الألوهية والوحدانية. (71 - 83) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الصافات|الصَّافات]] |align=center| 37 |align=center| 446 |align=center| 182 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 56 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الصافات|نَص السُّورة]] | * وحدانية الله وقدرته وحفظ السماء من الشياطين. (1 - 10) * إنكار المشركين للبعث وجزاؤهم. (11 - 39) * نعيم أهل الجنة وذكر قرين السوء. (40 - 51) * منكر البعث في الدنيا ونهايته. (52 - 55) * شكر المؤمن لربه. (56 - 61) * [[شجرة الزقوم]] وسبب العقاب. (62 - 74) * الرُّسُل (75 - 148) * مناقشة المشركين وتهديدهم. (149 - 182) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة ص|ص]] |align=center| 38 |align=center| 453 |align=center| 88 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 38 |align=center| نعم، الآية 24 |align=center| [[S:سورة ص|نَص السُّورة]] | * طبيعة المشركين والرد عليهم. * تكذيب الأمم السابقة لرسلهم. * إثبات البعث والعدل يوم القيامة. * قصص عن [[داود في الإسلام|داوود]]، و[[سليمان في الإسلام|سليمان]]، و[[أيوب في الإسلام|أيوب]]، وإبراهيم وذريته، وقصة آدم وتكبُّر إبليس. * الجزاء يوم القيامة. * تأكيد رسالة النبي ومهمته، والقرآن. |- |align=center| [[سورة الزمر|الزُّمَر]] |align=center| 39 |align=center| 458 |align=center| 75 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 59 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزمر|نَص السُّورة]] | * التوحيد والربوبية. * طبيعة المشركين، وإقامة الحجّة عليهم. * أسباب [[هداية|الهداية]] والثبات وجزاء المهتدين والكافرين. * [[التوبة في الإسلام|التّوبة]] والترغيب والترهيب. * مشاهد من يوم القيامة وانقسام الناس لزمرتين. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة غافر|غَافِر]]،{{سج}}المُؤْمِن |align=center| 40 |align=center| 467 |align=center| 85 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 60 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة غافر|نَص السُّورة]] | * [[صفات الله العليا|صفات الله]]، ومظاهر من قدرته. * حملة العرش وتسبيحهم ودعاؤهم. * الكفار وتكذيب الأمم السابقة، ومقت الله لهم، والأمر بالاتعاظ من حالهم. * من أهوال يوم القيامة. * من قصة النبي موسى. * نصر المؤمنين، توجيهات، نعم الله على عباده. * الكبر وعاقبته. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة فصلت|فُصِّلَتْ]]،{{سج}}حم سجدة |align=center| 41 |align=center| 477 |align=center| 54 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 61 |align=center| نعم، الآية 37 |align=center| [[S:سورة فصلت|نَص السُّورة]] | * القرآن ومهمته والتأمل في آياته وموقف المشركين منه، وتهديد الملحدين فيه. * من أدلة وجود الله وقدرته، وقصة الخلق. * تهديد المشركين بمثل عاقبة [[قوم عاد|عاد]] و[[ثمود]]. * ثواب المستقيمين، وعقوبة أعداء الله. * فضل الدعوة وآدابها. * اختلاف الناس في [[التوراة]]. * اختصاص الله [[علم الغيب|بعلم الغيب]] والساعة. * طبيعة الإنسان في السرّاء والضرّاء. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الشورى|الشُّورَى]] |align=center| 42 |align=center| 483 |align=center| 53 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 62 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشورى|نَص السُّورة]] | * وحدة الوحي للرسل وأنواعه. * القرآن وموقف الناس منه. * التوكل على الله، ووحدة الدين، والاستقامة. * إثبات قيام الساعة. * صفات المؤمنين وجزاؤهم، وعاقبة الكافرين. * سنة الله في عبادته وقدرته. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الزخرف|الزُّخْرُف]] |align=center| 43 |align=center| 489 |align=center| 89 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 63 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزخرف|نَص السُّورة]] | * القرآن ومكانته. * وحدانية الله وعظمته ووحدانيته. * جزاء المتقين والمجرمين والمسرفين. * افتراءات المشركين والرد عليها. * قصص عن موسى وعيسى، وتوجيهات للرسول. |- |align=center| [[سورة الدخان|الدخَان]] |align=center| 44 |align=center| 496 |align=center| 59 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 64 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الدخان|نَص السُّورة]] | * نزول القرآن في [[ليلة القدر]]. (1 - 6) * بيان قدرة الله. (7 - 8) * موقف المشركين من الدعوة والقرآن. (9 - 16) * قصة قوم [[فرعون]]. (17 - 33) * إنكار المشركين للبعث وجزاؤهم. (34 - 50) * جزاء المتقين. (51 - 59) |- |align=center| [[سورة الجاثية|الجَاثيَة]] |align=center| 45 |align=center| 499 |align=center| 37 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 65 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجاثية|نَص السُّورة]] | * أدلة على وحدانية الله وقدرته. (1 - 6) * تهديد المكذبين بآيات الله. (7 - 11) * من نعم الله على عباده وعلى بني إسرائيل. (12 - 22) * ضلال المشركين وجزاء المؤمنين والكافرين بالبعث. (23 - 35) * فضل الله على الناس، وكبرياء الله. (36 - 37) |- |align=center| [[سورة الأحقاف|الأحْقاف]] |align=center| 46 |align=center| 502 |align=center| 35 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 66 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأحقاف|نَص السُّورة]] | * إثبات القدرة الإلهية ومناقشة المشركين. (1 - 12) * جزاء المتقين. (13 - 14) * الوصية بالوالدين. (15 - 16) * جزاء العاق والمستكبرين. (17 - 20) * قصة [[هود]]. (21 - 28) * إيمان بعض [[جن|الجن]] بالإسلام. (29 - 32) * إثبات البعث وتهديد منكريه. (33 - 35) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة محمد|محَمَّد]] |align=center| 47 |align=center| 507 |align=center| 38 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 95 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة محمد|نَص السُّورة]] | * أحوال المؤمنين والكفار وجزاؤهم. (1 - 3) * الأمر [[جهاد|بالجهاد]] وثوابه. (4 - 6) * شروط النصر للمؤمنين وخذلان الكافرين. (7 - 14) * ما أعد الله للمؤمن والكافر. (15 - 18) * الأمر بالعلم و[[استغفار|الاستغفار]]. (19) * أحوال المنافقين وعاقبتهم، وابتلاء المجاهدين. (20 - 34) * حقيقة الدنيا والأمر بالإنفاق والجهاد. (35 - 38) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الفتح|الفَتْح]] |align=center| 48 |align=center| 511 |align=center| 29 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 111 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفتح|نَص السُّورة]] | * [[صلح الحديبية]]. (1 - 7) * وظيفة الرسول وبيعة الصحابة. (8 - 10) * حقيقة المنافقين وعاقبتهم. (11 - 16) * [[بيعة الرضوان]] ونتائج الصلح. (17 - 26) * تحقيق رؤيا الرسول وبعض أوصافه، وأصحابه. (27 - 29) |- |align=center| [[سورة الحجرات|الحُجرَات]] |align=center| 49 |align=center| 515 |align=center| 18 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 106 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحجرات|نَص السُّورة]] | * أدب التعامل مع الرسول. (1 - 5) * التثبت من الأخبار وحسن المعاملة. (6 - 13) * حقيقة الإيمان. (14 - 18) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة ق|ق]] |align=center| 50 |align=center| 518 |align=center| 45 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 34 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة ق|نَص السُّورة]] | * إنكار المشركين للبعث وأدلة ثبوته. (1 - 11) * الأمم السابقة المنكرة للبعث. (12 - 15) * خلق الإنسان وعلمه وأحواله. (16 - 18) * حقيقة [[موت|الموت]] والبعث. (19 - 30) * ثواب المؤمنين وصفاتهم. (31 - 35) * تهديد منكري البعث، وتوجيهات للرسول. (36 - 45) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الذاريات|الذَّاريَات]] |align=center| 51 |align=center| 520 |align=center| 60 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 67 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الذاريات|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث وعاقبة منكريه. (1 - 14) * جزاء المتقين وأوصافهم. (15 - 19) * آيات الله وعظمة قدرته. (20 - 23) * قصة ضيف إبراهيم. (24 - 37) * ذكر بعض الأنبياء. (38 - 46) * قدرة الله في الكون. (47 - 51) * المعرضين، وعاقبة الظالمين. (52 - 60) |- |align=center| [[سورة الطور|الطُّور]] |align=center| 52 |align=center| 523 |align=center| 49 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 76 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطور|نَص السُّورة]] | * إثبات العذاب للمكذبين والنعيم للمتقين وأنواعه. (1 - 28) * مناقشة عقيدة الكفار. (29 - 47) * توجيهات للرسول. (48 - 49) |- |align=center| [[سورة النجم|النَّجْم]] |align=center| 53 |align=center| 526 |align=center| 62 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 23 |align=center| نعم، الآية 62 |align=center| [[S:سورة النجم|نَص السُّورة]] | * إثبات الوحي. (1 - 18) * مناقشة عبادة [[صنم|الأصنام]]. (19 - 30) * جزاء المسيئين والمحسنين وأوصافهم. (31 - 32) * توبيخ [[الوليد بن المغيرة|لابن المغيرة]]. (33 - 41) * الله وحده هو المتصرف. (42 - 62) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة القمر|القَمَر]] |align=center| 54 |align=center| 528 |align=center| 55 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 37 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القمر|نَص السُّورة]] | * معجزة [[انشقاق القمر]] وموقف المشركين منه. * قصص كل من [[نوح في الإسلام|نوح]] و[[لوط في الإسلام|لوط]] و[[هود]] و[[صالح]] وأقوامهم وآل فرعون. * تهكم كفار [[قريش]] ومصير المجرمين. * جزاء المتقين. |- |align=center| [[سورة الرحمن|الرَّحمن]] |align=center| 55 |align=center| 531 |align=center| 78 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 97 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الرحمن|نَص السُّورة]] | * نعم الله على العباد. (1 - 25) * البقاء لله وحده. (26 - 30) * عجز الجن والإنس أمام قدرة الله. (31 - 36) * عاقبة المجرمين في الآخرة. (37 - 45) * وصف [[جنة|جنات النعيم]]. (46 - 78) |- |align=center| [[سورة الواقعة|الوَاقِعَة]] |align=center| 56 |align=center| 534 |align=center| 96 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 46 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الواقعة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 14) * أصحاب النعيم. (15 - 26) * أصحاب اليمين وأصحاب الشمال. (27 - 56) * نعم الله الدالة على فضله وقدرته. (57 - 74) * عظمة القرآن. (75 - 87) * جزاء المقربين وعاقبة المكذبين. (88 - 96) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحديد|الحَديد]] |align=center| 57 |align=center| 537 |align=center| 29 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 94 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحديد|نَص السُّورة]] | * التسبيح لله. * الإيمان والإنفاق، والإيمان بالقضاء والقدر. * المنافقين والمؤمنين والكافرين. * حقيقة الدنيا والعمل الصالح. * الحكمة من إرسال الرسل، وأمر أهل الكتاب بالإيمان. |- |align=center| [[سورة المجادلة|المجَادلة]] |align=center| 58 |align=center| 542 |align=center| 22 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 105 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المجادلة|نَص السُّورة]] | * الظهار وكفارته. (1 - 4) * تهديد الكافرين. (5 - 6) * إحاطة علم الله بكل شيء. (7) * أدب المناجاة وصدقته للرسول. (8 - 13) * موالاة الكفار وعاقبتها. (14 - 22) |- |align=center| [[سورة الحشر|الحَشر]] |align=center| 59 |align=center| 545 |align=center| 24 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 101 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحشر|نَص السُّورة]] | * فضل فقراء [[المهاجرون|المهاجرين]] و[[الأنصار]]. * إجلاء [[بنو النضير|بني النضير]]، موالاة المنافقين [[يهود|لليهود]] وخذلانهم. * حكم [[فيء|الفيء]]. * التقوى وفوز المتقين وقوة القرآن. * [[أسماء الله الحسنى]]. |- |align=center| [[سورة الممتحنة|المُمتَحنَة]] |align=center| 60 |align=center| 549 |align=center| 13 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 91 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الممتحنة|نَص السُّورة]] | * النهي عن موالاة الكفار وحقيقتهم. (1 - 3) * قصة إبراهيم. (4 - 7) * أحكام علاقة المسلمين بالكفار. (8 - 9) * أحكام النساء المهاجرات ومبايعتهن. (10 - 12) * تأكيد النهي عن موالاة الكفّار. (13) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الصف|الصَّف]] |align=center| 61 |align=center| 551 |align=center| 14 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 109 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الصف|نَص السُّورة]] | * تسبيح الله والجهاد دفاعاً عن الدين. (1 - 4) * قصة عيسى وموسى. (5 - 9) * أسس التجارة الرابحة. (10 - 14) |- |align=center| [[سورة الجمعة|الجُمُعَة]] |align=center| 62 |align=center| 553 |align=center| 11 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 110 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجمعة|نَص السُّورة]] | * تسبيح الله ومهمة الرسول. (1 - 4) * ضرب مَثَل لليهود وإقامة الحجة عليهم. (5 - 8) * من أحكام [[صلاة الجمعة]]. (9 - 11) |- |align=center| [[سورة المنافقون|المنَافِقون]] |align=center| 63 |align=center| 554 |align=center| 11 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 104 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المنافقون|نَص السُّورة]] | * صفات المنافقين والرد عليهم. (1 - 8) * توجيهات وإرشادات للمؤمنين. (9 - 11) |- |align=center| [[سورة التغابن|التغَابُن]] |align=center| 64 |align=center| 556 |align=center| 18 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 108 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التغابن|نَص السُّورة]] | * من مظاهر قدرة الله وعلمه. (1 - 4) * قصة قوم كذبوا بربهم. (5 - 6) * إنكار المشركين للبعث وعقابهم، وثواب المؤمنين. (7 - 10) * توجيهات للمؤمنين. (11 - 18) |- |align=center| [[سورة الطلاق|الطلَاق]] |align=center| 65 |align=center| 558 |align=center| 12 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 99 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطلاق|نَص السُّورة]] | * من أحكام [[الطلاق في الإسلام|الطلاق]] و[[عدة (إسلام)|العدة]] و[[نفقة|النفقة]]. (1 - 7) * تحذير المعاندين ووعد المؤمنين. (8 - 11) * التذكير بقدرة الله. (12) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة التحريم|التحْريم]] |align=center| 66 |align=center| 560 |align=center| 12 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 107 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التحريم|نَص السُّورة]] | * قصة النبي وبعض [[أمهات المؤمنين|أزواجه]]. (1 - 5) * نداء للمؤمنين والكافرين. (6 - 8) * نداء للمؤمنين بوجوب جهاد الكفّار. (9) * ضرب مثلين لنساء كافرات ومؤمنات. (10 - 12) |- |align=center| [[سورة الملك|المُلْك]]،{{سج}}تَبَارَكَ، تَبَارَكَ الذي بِيَدِهِ الملك |align=center| 67 |align=center| 562 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 77 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الملك|نَص السُّورة]] | * من مظاهر قدرة الله. (1 - 5) (23 - 27) * عاقبة الكفار واعترافهم بذنبهم. (6 - 12) * علم الله ونعيمه. (13 - 15) * تهديد الكفار وتوبيخ المشركين. (16 - 22) * النجاة والرزق بيد الله. (28 - 30) |- |align=center| [[سورة القلم|القَلَم]] |align=center| 68 |align=center| 564 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 2 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القلم|نَص السُّورة]] | * تأييد الرسول وخُلُقه العظيم. (1 - 7) * صفات المكذبين. (8 - 16) * قصة أصحاب الجنة. (17 - 33) * إقامة الحجة على المجرمين. (34 - 47) * أمر النبي بالصبر. (48 - 52) |- |align=center| [[سورة الحاقة|الحَاقَّة]] |align=center| 69 |align=center| 566 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 78 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحاقة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 3) (13 - 18) * هلاك المكذبين. (4 - 12) * مصير أصحاب اليمين وأصحاب الشمال. (19 - 37) * حقيقة القرآن وتنزيهه. (38 - 52) |- |align=center| [[سورة المعارج|المعَارج]] |align=center| 70 |align=center| 568 |align=center| 44 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 79 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المعارج|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة (1- 18) * طبيعة الإنسان. (19 - 21) * صفات المؤمنين وأفعال الكافرين وجزاؤهم (22 - 44) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة نوح|نُوح]] |align=center| 71 |align=center| 570 |align=center| 28 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 71 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة نوح|نَص السُّورة]] | * قصة إرسال نوح إلى قومه. (1 - 4) * شكواه من قومه ودعاؤه عليهم. (5 - 28) |- |align=center| [[سورة الجن|الجِن]] |align=center| 72 |align=center| 572 |align=center| 28 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 40 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجن|نَص السُّورة]] | * إيمان الجن بالقرآن، وأنواعهم وعقائدهم. (1 - 17) * توجيهات إلهية للرسول. (18 - 25) * لا يعلم الغيب إلا الله. (26 - 28) |- |align=center| [[سورة المزمل|المُزَّمِّل]] |align=center| 73 |align=center| 574 |align=center| 20 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 3 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المزمل|نَص السُّورة]] | * توجيهات إلهية للرسول. (1 - 10) * تهديد المكذبين بيوم الدين. (11 - 19) * فضل قيام الليل وتوجيهات للمؤمنين. (20) |- |align=center| [[سورة المدثر|المُدَّثِّر]] |align=center| 74 |align=center| 575 |align=center| 56 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 4 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المدثر|نَص السُّورة]] | * توجيهات للرسول. (1 - 7) * تهديد المكذبين بأهوال يوم القيامة. (8 - 10) * قصة [[الوليد بن المغيرة]] ووعيده. (11 - 26) * وصف [[جهنم]] وخزنتها. (27 - 37) * أسباب عذاب المجرمين. (38 - 53) * حقيقة القرآن. (54 - 56) |- |align=center| [[سورة القيامة|القِيَامَة]] |align=center| 75 |align=center| 577 |align=center| 40 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 31 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القيامة|نَص السُّورة]] | * إثبات وقوع البعث. (1 - 15) * حرص الرسول على حفظ الوحي. (16 - 19) * أحوال الناس يوم القيامة وإثبات البعث. (20 - 40) |- |align=center| [[سورة الإنسان|الإنسَان]] |align=center| 76 |align=center| 578 |align=center| 31 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 98 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الإنسان|نَص السُّورة]] | * خلق الإنسان وهدايته لأحد السبيلين. (1 - 3) * عذاب الكافرين ونعيم الأبرار يوم القيامة. (4 - 22) * توجيهات للرسول وللمؤمنين. (23 - 31) |- |align=center| [[سورة المرسلات|المُرسَلات]] |align=center| 77 |align=center| 580 |align=center| 50 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 33 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المرسلات|نَص السُّورة]] | * قيام الساعة وأهوالها. (1 - 15) * تخويف الكفار بالهلاك وبقدرة الله. (16 - 28) * تحذير الكفار من أهوال يوم القيامة. (29 - 40) * جزاء المتقين وعاقبة المكذبين. (41 - 50) |- |align=center| [[سورة النبأ|النَّبَأ]] |align=center| 78 |align=center| 582 |align=center| 40 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 80 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النبأ|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث. (1 - 5) * من مظاهر قدرة الله ونعمه (6 - 16) * قيام الساعة وأهوالها والجزاء. (17 - 40) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة النازعات|النّازعَات]] |align=center| 79 |align=center| 583 |align=center| 46 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 81 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النازعات|نَص السُّورة]] | * أهوال قيام الساعة (1 - 14) (34 - 46) * قصة موسى وفرعون. (15 - 26) * من مظاهر قدرة الله. (27 - 33) * |- |align=center| [[سورة عبس|عَبَس]] |align=center| 80 |align=center| 585 |align=center| 42 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 24 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة عبس|نَص السُّورة]] | * عتاب الرسول بشأن [[عبد الله بن أم مكتوم|ابن أم مكتوم]]. (1 - 10) * مهمة القرآن. (11 - 16) * نعم الله على عباده. (17 - 32) * أهوال القيامة والجزاء. (33 - 42) |- |align=center| [[سورة التكوير|التَّكوير]] |align=center| 81 |align=center| 586 |align=center| 29 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 7 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التكوير|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة (1 - 14) * القسم على صدق الرسول وحقيقة القرأن. (15 - 29) |- |align=center| [[سورة الانفطار|الانفِطار]] |align=center| 82 |align=center| 587 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 82 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الانفطار|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 5) * توبيخ الإنسان لنسيانه عظمة الله. (6 - 12) * نعيم الأبرار وجحيم الفجَّار. (13 - 19) |- |align=center| [[سورة المطففين|المطفِّفِين]] |align=center| 83 |align=center| 587 |align=center| 36 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 86 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المطففين|نَص السُّورة]] | * تهديد المطففين بعذاب يوم القيامة. (1 - 6) * جزاء أصحاب اليمين والشمال. (7 - 15) * القسم بوقوع القيامة ومصير الناس. (16 - 25) |- |align=center| [[سورة الانشقاق|الانْشِقَاق]] |align=center| 84 |align=center| 589 |align=center| 25 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 83 |align=center| نعم، الآية 21 |align=center| [[S:سورة الانشقاق|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 6) * جزاء أصحاب اليمين والشمال. (7 - 15) * القسم بوقوع القيامة ومصير الناس. (16 - 25) |- |align=center| [[سورة البروج|البرُوج]] |align=center| 85 |align=center| 590 |align=center| 22 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 27 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البروج|نَص السُّورة]] | * [[قصة أصحاب الأخدود|أصحاب الأخدود]]. (1 - 9) * وعيد من يفتنون المؤمنين وثوابهم. (10 - 11) * تهديد الكافرين بقدرة الله. (12 - 16) * قصة هلاك فرعون و[[ثمود]]. (17 - 20) * مكانة القرآن. (21 - 22) |- |align=center| [[سورة الطارق|الطَّارِق]] |align=center| 86 |align=center| 591 |align=center| 17 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 36 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطارق|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث والحفظة من الملائكة. (1 - 10) * القسم على أن القرآن حق. (11 - 14) * تهديد الكافرين. (15 - 17) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأعلى|الأَعْلى]] |align=center| 87 |align=center| 591 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 8 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأعلى|نَص السُّورة]] | * مظاهر قدرة الله. (1 - 8) * توجيهات للنبي والمؤمنين. (9 - 19) |- |align=center| [[سورة الغاشية|الغَاشِية]] |align=center| 88 |align=center| 592 |align=center| 26 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 68 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الغاشية|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة على الكافرين. (1 - 7) * نعيم المؤمنين في الجنة. (8 - 16) * من مظاهر قدرة الله. (17 - 20) * إثبات وقوع البعث. (21 - 26) |- |align=center| [[سورة الفجر|الفَجْر]] |align=center| 89 |align=center| 593 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 10 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفجر|نَص السُّورة]] | * القسم بهلاك المكذبين لرسلهم. (1 - 14) * طبيعة من ينسى ربه. (15 - 20) * أهوال القيامة ومصير المؤمنين. (21 - 30) |- |align=center| [[سورة البلد|البَلَد]] |align=center| 90 |align=center| 594 |align=center| 20 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 35 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البلد|نَص السُّورة]] | * اغترار الإنسان بقدرته وماله. (1 - 7) * نعم الله على عبده. (8 - 16) * مصير أصحاب اليمين والشمال. (17 - 20) |- |align=center| [[سورة الشمس|الشَّمْس]] |align=center| 91 |align=center| 595 |align=center| 15 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 26 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشمس|نَص السُّورة]] | * القسم بمظاهر قدرة الله. (1 - 10) * قصة ثمود والناقة. (11 - 15) |- |align=center| [[سورة الليل|الليْل]] |align=center| 92 |align=center| 595 |align=center| 21 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 9 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الليل|نَص السُّورة]] | * القسم بمظاهر قدرة الله. (1 - 7) * عاقبة [[بخل|البخل]]. (8 - 11) * عاقبة المكذبين بالنار ونجاة المتقين منها. (12 - 21) |- |align=center| [[سورة الضحى|الضُّحَى]] |align=center| 93 |align=center| 596 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 11 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الضحى|نَص السُّورة]] | * تثبيت فؤاد الرسول وبعض التوجيهات. |- |align=center| [[سورة الشرح|الشَّرْح]] |align=center| 94 |align=center| 596 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 12 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشرح|نَص السُّورة]] | * مكانة الرسول عند الله. |- |align=center| [[سورة التين|التِّين]] |align=center| 95 |align=center| 597 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 28 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التين|نَص السُّورة]] | * تكريم الله للإنسان، وانحطاطه بالكفر. |- |align=center| [[سورة العلق|العَلَق]] |align=center| 96 |align=center| 597 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 1 |align=center| نعم، الآية 19 |align=center| [[S:سورة العلق|نَص السُّورة]] | * الأمر بالقراءة والعلم والكتابة. (1 - 5) * طبيعة الإنسان ونسيانه للآخرة. (6 - 8) * تهديد للطغاة (9 - 19) |- |align=center| [[سورة القدر|القَدْر]] |align=center| 97 |align=center| 598 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 25 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القدر|نَص السُّورة]] | * فضائل [[ليلة القدر]]. |- |align=center| [[سورة البينة|البَينَة]] |align=center| 98 |align=center| 598 |align=center| 8 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 100 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البينة|نَص السُّورة]] | * مهمة الرسول وفضل القرآن وافتراق أهل الكتاب فيه. (1 - 5) * وعيد الكافرين وبشرى المؤمنين. (6 - 8) |- |align=center| [[سورة الزلزلة|الزلزَلة]] |align=center| 99 |align=center| 599 |align=center| 8 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 93 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزلزلة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة ودقة الحساب. |- |align=center| [[سورة العاديات|العَادِيات]] |align=center| 100 |align=center| 599 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 14 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العاديات|نَص السُّورة]] | * القسم على جحود الإنسان لنعم ربه وحبه للمال. |- |align=center| [[سورة القارعة|القَارِعة]] |align=center| 101 |align=center| 600 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 30 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القارعة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة وأحوال الناس فيها. |- |align=center| [[سورة التكاثر|التَّكَاثر]] |align=center| 102 |align=center| 600 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 16 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التكاثر|نَص السُّورة]] | * طول الأمل في الدنيا والتخويف من الجحيم. |- |align=center| [[سورة العصر|العَصْر]] |align=center| 103 |align=center| 601 |align=center| 3 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 13 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العصر|نَص السُّورة]] | * حال الكافر والمؤمن. |- |align=center| [[سورة الهمزة|الهُمَزَة]] |align=center| 104 |align=center| 601 |align=center| 9 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 32 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الهمزة|نَص السُّورة]] | * وعيد الطّعان يوم القيامة. |- |align=center| [[سورة الفيل|الفِيل]] |align=center| 105 |align=center| 601 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 19 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفيل|نَص السُّورة]] | * قصة [[سورة الفيل|أصحاب الفيل]]. |- |align=center| [[سورة قريش|قُرَيْش]] |align=center| 106 |align=center| 602 |align=center| 4 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 29 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة قريش|نَص السُّورة]] | * نِعَم الله على قريش ودعوتهم لعبادته. |- |align=center| [[سورة الماعون|المَاعُون]] |align=center| 107 |align=center| 602 |align=center| 7 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 17 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الماعون|نَص السُّورة]] | * صفات المنكر ليوم الحساب والمنافقين. |- |align=center| [[سورة الكوثر|الكَوْثَر]] |align=center| 108 |align=center|602 |align=center| 3 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 15 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكوثر|نَص السُّورة]] | * فضل الله على رسوله. |- |align=center| [[سورة الكافرون|الكَافِرُون]] |align=center| 109 |align=center| 603 |align=center| 6 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 18 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكافرون|نَص السُّورة]] | * وجوب التبرؤ من الكافرين ودينهم. |- |align=center| [[سورة النصر|النَّصر]] |align=center| 110 |align=center| 603 |align=center| 3 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 114 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النصر|نَص السُّورة]] | * [[فتح مكة]] وواجب الرسول. |- |align=center| [[سورة المسد|المَسَد]] |align=center| 111 |align=center| 603 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 6 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المسد|نَص السُّورة]] | * توبيخ [[أبو لهب|لأبي لهب]] و[[أم جميل|زوجته]]، ومصيرهما. |- |align=center| [[سورة الإخلاص|الإخْلَاص]] |align=center| 112 |align=center| 604 |align=center| 4 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 22 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الإخلاص|نَص السُّورة]] | * توحيد الله. |- |align=center| [[سورة الفلق|الفَلَق]] |align=center| 113 |align=center| 604 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 20 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفلق|نَص السُّورة]] | * [[استعاذة|الاستعاذة]] بالله من شر المخلوقات. |- |align=center| [[سورة الناس|النَّاس]] |align=center| 114 |align=center| 604 |align=center| 6 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 21 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الناس|نَص السُّورة]] | * الاستعاذة بالله من شياطين الجن والإنس. |} ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:اسلام]] [[زمرو:قرآن]] [[زمرو:اسلامي متن]] sqk8gcplora1bavvpvcbulqfs5em0kb 319232 319231 2025-06-12T21:28:55Z Ibne maryam 17680 /* فهرست */ 319232 wikitext text/x-wiki [[File:FirstSurahKoran_(fragment).jpg|ساڄو|thumb|قرآن مجيد جي پهرين سورت، [[سورہ فاتحہ|سوره الفاتحه]]]] [[قرآن|قرآن مجيد کي]] 114 سورتن ۾ ورهايو ويو آهي ۽ 6,236 ("بسم الله" کانسواءِ) يا 6,349 (بشمول بسم الله") [[آيت|آيتون]] آهن. سورتن کي وسيع طور تي ڊيگهه جي نزولي ترتيب ۾ ترتيب ڏنو ويو آهي. سورتن جي تاريخي ترتيب بابت بحث لاءِ، سورت ڏسو. نائين سورت، سوره التوبہ کان سواءِ هر سورت کان اڳ بسم الله الرحمان الرحيم لکل آهي ۽ تلاوت ڪي ويندي آهي، جنهن کي ''[[تسميه]]'' سڏيو ويندو آهي ۽ ان جا معني " الله جي نالي سان، جيڪو تمام گهڻو مهربان ۽ رحم ڪندڙ آهي.") آهي. <ref name="Asad-Surah-Intro-S1">{{Harvard citation no brackets|Asad|1980|loc=Introduction to Sura 1.}}</ref> اڻٽيهه سورتن جي شروعات خاص اکرن سان ٿئي ٿي، جنهن کي " ''حروف مقطعات'' سڏيو ويندو آهي. هن اکرن جا معني ڇا آهن؟ هن باري ۾ اختلاف آهي، پر عالمن جي اڪٿريت جي راء آھي ته هنن جو علم الله کانسواء ٻين کي نا آهي. ==فهرست== {| class="wikitable sortable" |- ! style="width:10%;"| سورت جو نالو ! style="width:9%;"|سورت نمبر ! style="width:9%;"|آيتن جي تعداد ! style="width:10%;"|نزول جو مقام |- |align=center|[[سورہ فاتحہ|سورة الفاتحة]] |align=center| 1 |align=center| 7 |align=center|[[مڪو|مڪه شريف]] |- |align=center|سورة البقرة |align=center|2 |align=center| 286 |align=center|[[مدينو|مدينه منوره]] |- |align=center|سورة آل عمران |align=center|3 |align=center|200 |align=center|[[مدينو|مدينه منوره]] |- |align=center|سورة النساء |align=center|4 |align=center|176 |align=center|[[مدينو|مدينه منوره]] |- |align=center|سورة المائدة |align=center|5 |align=center|120 |align=center|[[مدينو|مدينه منوره]] |- |align=center|سورة الأنعام |align=center|6 |align=center|165 |align=center|[[مدينو|مدينه منوره]] |- |align=center|سورة الأعراف |align=center|7 |align=center|206 |align=center| [[مدينو|مدينه منوره]] |} # فاتحہ # بقره # آل عمران # سورة النساء، 4، 176 # سورة المائدة، 5، 120 # سورة الأنعام، 6، 165، مڪي # سورة الأعراف، 7، 206 |align=center| 4 |align=center| 77 |align=center| 176 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 92 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النساء|نَص السُّورة]] | * الضعفاء والحث على العدل والرحمة بهم و[[فقه المواريث|المواريث]].(1 - 12) * الثواب والعقاب. (13 - 18) * [[حق|الحقوق]]. (19 - 33) * [[عدالة|العدل]]. (34 - 59) * القتال لضمان حقوق المستضعفين. (60 - 104) * الأمر بالقسط. (105 - 136) * أحوال الناس وجزاؤهم. (137 - 176) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[ |المَائدة]] |align=center| 5 |align=center| 106 |align=center| 120 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 112 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المائدة|نَص السُّورة]] | * حفظ الدين والعرض والنفس والمال. (1 - 40) * النهي عن موالاة [[أهل الكتاب]]. (41 - 86) * عدد من الأحكام. (87 - 108) * مراجعة العقود يوم القيامة وقصة المائدة. (109 - 120) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[ |align=center| 6 |align=center| 128 |align=center| 165 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 55 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنعام|نَص السُّورة]] | * قدرة الله في [[الكون]] (1 - 90) * مواجهة وتهديد [[شرك بالله|المشركين]] (91 - 144) * توجيهات ومواساة [[محمد|للرسول]] و[[مؤمن (توضيح)|المؤمنين]] (145 - 165) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| 7 |align=center| 151 |align=center| 206 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 39 |align=center| نعم، الآية 206 |align=center| [[S:سورة الأعراف|نَص السُّورة]] | * خطاب للرسول وتحذير للأمة. (1 - 9) * قصة [[آدم في الإسلام|آدم]] وتعقيبات عليها. (10 - 58) * [[أنبياء مذكورون في القرآن|قصص الأنبياء]] (59 - 136) * [[بنو إسرائيل|بني إسرائيل]] وانحرافاتهم. (137 - 171) * مواثيق البشرية بالعبودية لله. (172 - 206) |- |align=center| [[سورة الأنفال|الأنفَال]] |align=center| 8 |align=center| 177 |align=center| 75 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 88 |al8ign=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنفال|نَص السُّورة]] | * القوانين الربانية. (1 - 40) * القوانين المادية. (41 - 75) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة التوبة|التوبَة]]،{{سج}}براءة |align=center| 9 |align=center| 187 |align=center| 129 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 113 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التوبة|نَص السُّورة]] | * علاقة المسلمين بالمشركين وأهل الكتاب.<ref name="صيد الفوائد">[http://www.saaid.net/Doat/almgamce/57.htm صيد الفوائد:] تأملات في سورة التوبة {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170725042813/http://www.saaid.net/Doat/almgamce/57.htm |date=25 يوليو 2017}}</ref> * كشف أسرار [[نفاق|المنافقين]] وحال الناس مع النبي خاصة في المدينة وفي [[غزوة تبوك|جيش العسرة]].<ref name="صيد الفوائد" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة يونس|يُونس]] |align=center| 10 |align=center| 208 |align=center| 109 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 51 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يونس|نَص السُّورة]] | * توحيد الله وتوجيهاته للناس والنبي.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> * بيان حقيقة وحي القرآن، وبيان أمر النبوة عامة ورسالة محمد خاصة.<ref name="مقاصد سورة يونس">[https://www.islamweb.net/ar/article/170533/ إسلام ويب:] مقاصد سورة يونس {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304233729/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=170533 |date=04 مارس 2016}}</ref> * طبائع الناس وسنن الله فيها.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> * قصص [[يونس في الإسلام|يونس]] و[[موسى في الإسلام|موسى]] و[[نوح في الإسلام|نوح]]. * تحدي القرآن للمشركين.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة هود|هُود]] |align=center| 11 |align=center| 221 |align=center| 123 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 52 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة هود|نَص السُّورة]] | * إبراز حقيقة العقيدة وتنزيه القرآن. (1 - 24) * مواقف من قصص [[رسول|الرسل]]. (25 - 99) * التعقيب على القصص. (100 - 123) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة يوسف|يُوسُف]] |align=center| 12 |align=center| 235 |align=center| 111 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 53 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يوسف|نَص السُّورة]] | * قصة النبي [[يوسف في الإسلام|يوسف]]. * الثقة بتدبير الله. |- |align=center| [[سورة الرعد|الرَّعْد]] |align=center| 13 |align=center| 249 |align=center| 43 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 96 |align=center| نعم، الآية 15 |align=center| [[S:سورة الرعد|نَص السُّورة]] | * الإيمان بالله وتوحيده.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد">[https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&ID=1287&idfrom=3127&idto=3176&flag=0&bk_no=132&ayano=0&surano=0&bookhad=0 إسلام ويب:] التفسير الكبير - سورة الرعد {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170521100926/http://library.islamweb.net/newlibrary/display_book.php?idfrom=3127&idto=3176&bk_no=132&ID=1287 |date=21 مايو 2017}}</ref> * الإيمان بالرسل مع بيان مهمتهم.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[الملائكة في الإسلام|بالملائكة]] مع الإشارة إلى بعض وظائفهم.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان بالقرآن وأنه [[وحي|موحى]] به.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[يوم القيامة في الإسلام|باليوم الآخر]] وما فيه نعيم وعذاب.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[قدر (إسلام)|بالقضاء والقدر]].<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة إبراهيم|إبراهِيم]] |align=center| 14 |align=center| 255 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 72 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة إبراهيم|نَص السُّورة]] | * أن القصد من إنزال القرآن هو إرشاد الخلق، ومنعهم عن [[الكفر في الإسلام|الكفر]] و[[معصية|المعصية]].<ref name="مقاصد سورة إبراهيم">[https://www.islamweb.net/ar/article/176541/ إسلام ويب:] مقاصد سورة إبراهيم {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304234022/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=176541 |date=04 مارس 2016}}</ref> * [[التوحيد في الإسلام|توحيد الله]]، وتثبيته للمؤمنين في الدنيا والآخرة، وإضلال من أعرض عن ذكره.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * بيان نعم الله على البشر.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * نموذج لشكر النعمة من خلال النبي [[إبراهيم في الإسلام|إبراهيم]].<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * [[ربوبية|الربوبية]]، والدينونة لله بالملك والتصرف.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحجر|الحِجْر]] |align=center| 15 |align=center| 262 |align=center| 99 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 54 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحجر|نَص السُّورة]] | * موقف المشركين من القرآن وحفظ الله له. * تكذيب الأمم لرسلهم، ومظاهر قدرة الله. * قصة الخلق وعصيان [[إبليس]] ومصيره. * ثواب المتقين يوم القيامة. * قصة [[قوم مدين|أصحاب الأيكة]] وأصحاب [[مدائن صالح|الحِجْر]]، وقصة ضيف إبراهيم وما حصل مع النبي [[لوط في الإسلام|لوط]]. * فضل الله على النبي مع توجيهات وبشارات. |- |align=center| [[سورة النحل|النَّحْل]] |align=center| 16 |align=center| 267 |align=center| 128 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 70 |align=center| نعم، الآية 49 |align=center| [[S:سورة النحل|نَص السُّورة]] | * مواضيع العقيدة ومنها [[توحيد الألوهية|الألوهية]] و[[وحي|الوحي]] والبعث والنشور.<ref name="المصحف الإلكتروني">[http://www.e-quran.com/tareef-16.html المصحف الإلكتروني:] سورة النحل {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170710060540/http://www.e-quran.com/tareef-16.html |date=10 يوليو 2017}}</ref> * دلائل قدرة الله ووحدانيته.<ref name="المصحف الإلكتروني" /> * الرد على المشركين في فساد عقائدهم. * جزاء [[ردة (إسلام)|المرتدين]] وصفاتهم والمؤمنين. * [[مباح|التحليل]] و[[حرام|التحريم]] بيد الله. * صفات [[إبراهيم في الإسلام|إبراهيم]]. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الإسراء|الإسْرَاء]]،{{سج}}بَنِي إِسرائيل |align=center| 17 |align=center| 282 |align=center| 111 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 50 |align=center| نعم، الآية 107 |align=center| [[S:سورة الإسراء|نَص السُّورة]] | * العقيدة.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> * قواعد السلوك الفردي والجماعي وآدابه القائمة على العقيدة.<ref name="مقاصد سورة الإسراء">[https://www.islamweb.net/ar/article/182551/ إسلام ويب:] مقاصد سورة الإسراء {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305050127/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=182551 |date=05 مارس 2016}}</ref> * قصص عن بني إسرائيل.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> * طرف من قصة آدم وإبليس وتكريم الله للإنسان.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الكهف|الكهْف]] |align=center| 18 |align=center| 293 |align=center| 110 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 69 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكهف|نَص السُّورة]] | * الحمدلله والتبشير والإنذار. (1 - 8) * قصة [[أصحاب الكهف]]. (9 - 27) * قصة كل من أصحاب الجنتين، و[[موسى في الإسلام|موسى]] و[[الخضر]]، و[[ذو القرنين|ذي القرنين]]. * حث الرسول على [[صبر|الصبر]]، والتبشير والإنذار وإثبات الوحي * تقرير القيم الحقيقية الباقية. * من مشاهد [[يوم القيامة في الإسلام|يوم القيامة]]، وسنة الله في إهلاك الظالمين. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة مريم|مَريَم]] |align=center| 19 |align=center| 305 |align=center| 98 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 44 |align=center| نعم، الآية 58 |align=center| [[S:سورة مريم|نَص السُّورة]] | * قصة [[زكريا]] وبشارته [[يحيى بن زكريا|بيحيى]]. (1 - 15) * قصة [[مريم بنت عمران|مريم]] وحملها [[عيسى بن مريم|بعيسى]] (16 - 40) * قصص عدد من الأنبياء ومنهم إبراهيم وموسى و[[هارون]] و[[إسماعيل في الإسلام|إسماعيل]]، وأحوال الأمم بعدهم. (41 - 65) * المنكرون للبعث وجزاؤهم وصفاتهم. (66 - 75) * جزاء المهتدين والرد على المشركين. (76 - 98) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة طه|طه]] |align=center| 20 |align=center| 312 |align=center| 135 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 45 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة طه|نَص السُّورة]] | * مهمة القرآن وصفات من أنزله. (1 - 8) * قصة موسى (9 - 99) * جزاء المعرضين عن القرآن ومشاهد من يوم القيامة (100 - 114) * قصة سجود [[الملائكة في الإسلام|الملائكة]] لآدم وتحذيره من إبليس. (115 - 127) * الاعتبار بالأمم السابقة وتوجيهات للنبي وعناد المشركين. (128 - 135) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأنبياء|الأنبيَاء]] |align=center| 21 |align=center| 322 |align=center| 112 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 73 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنبياء|نَص السُّورة]] | * يوم القيامة والحكمة من [[خلقية|الخلق]]. (1 -33) * دور الأنبياء. (34 - 95) * من علامات [[يوم القيامة في الإسلام|الساعة]]. (96 - 106) * صفة الرسول ومهمته، وتهديد المعرضين عنه. (107 - 112) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحج|الحَج]] |align=center| 22 |align=center| 332 |align=center| 78 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 103 |align=center| نعم، سجدتان، الآية 18، والآية 77 |align=center| [[S:سورة الحج|نَص السُّورة]] | * التذكير بيوم القيامة والبعث. (1 - 37) * [[جهاد|الجهاد]]. (38 - 60) * العبودية الخالصة لله. (61 - 78) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة المؤمنون|المُؤمنون]] |align=center| 23 |align=center| 342 |align=center| 118 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 74 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المؤمنون|نَص السُّورة]] | * صفات المؤمنين وجزاؤهم. * صفات الكافرين وأعمالهم ووعيدهم. * من مظاهر قدرة الله وإثبات البعث. * دعوة الأنبياء. |- |align=center| [[سورة النور|النُّور]] |align=center| 24 |align=center| 350 |align=center| 64 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 102 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النور|نَص السُّورة]] | * [[الحدود في الشريعة الإسلامية|الحدود الشرعية]] وبعض الآداب الاجتماعية. * نور الله وفضل وجزاء عمّار [[مسجد|المساجد]]. * مظاهر قدرة الله، وسنة الله في العباد. * طاعة المؤمنين لحكم الله وكذب المنافقين في طاعتهم. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الفرقان|الفُرْقان]] |align=center| 25 |align=center| 359 |align=center| 77 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 42 |align=center| نعم، الآية 60 |align=center| [[S:سورة الفرقان|نَص السُّورة]] | * تكذيب المشركين [[الرحمن (أسماء الله الحسنى)|بالرحمن]]. (1 - 29) * تكذيب المشركين بالقرآن. (30 - 77) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الشعراء|الشُّعَرَاء]] |align=center| 26 |align=center| 367 |align=center| 227 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 47 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشعراء|نَص السُّورة]] | * موقف المشركين من الرسول وحسرته عليهم. (1 - 9) * رسالة الرسل. (10 - 191) * القرآن وموقف المشركين منه. (192 - 212) * إرشادات إلهية للرسول. (213 - 220) * الرد على المشركين وتهديدهم. (221 - 227) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة النمل|النَّمْل]] |align=center| 27 |align=center| 377 |align=center| 93 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 48 |align=center| نعم، الآية 25 |align=center| [[S:سورة النمل|نَص السُّورة]] | * القرآن مبشر للمؤمنين ومنذر للكافرين. (1 - 6) * الأنبياء. (7 - 58) * من مظاهر قدرة الله في الكون. (59 - 65) * موقف المشركين من البعث. (66 - 75) * مهام القرآن. (76 - 78) * مهمة الرسول وحدود تأثيره في الناس. (79 - 81) * من مشاهد يوم القيامة. (82 - 90) * مهمة النبي ومن تبعه. (91 - 93) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة القصص|القَصَص]] |align=center| 28 |align=center| 385 |align=center| 88 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 49 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القصص|نَص السُّورة]] | * قصة موسى. (1 - 46) * تكذيب مشركي [[مكة]] للرسول والقرآن والرد على شبهاتهم. (47 - 51) * جزاء وصفات [[أهل الكتاب]]. (52 - 55) * زعم المشركين والرد عليهم. (56 - 61) * من مواقف المشركين وأحوالهم يوم القيامة وفلاح المؤمنين. (62 - 67) * بعض مظاهر قدرة الله ورحمته. (68 - 75) * قصة [[قارون]] والعبرة منها. (76 - 84) * بعض التوجيهات للرسول. (85 - 88) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة العنكبوت|العَنكبوت]] |align=center| 29 |align=center| 396 |align=center| 69 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 85 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العنكبوت|نَص السُّورة]] | * امتحان الله للخلق [[فتنة|بالفتن]]. (1 - 13) * فتن الأنبياء. (14 - 40) * الصبر على الفتن. (41 - 69) |- |align=center| [[سورة الروم|الرُّوم]] |align=center| 30 |align=center| 404 |align=center| 60 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 84 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الروم|نَص السُّورة]] | * الوعد بالنصر للمؤمنين. (1 - 7) * آيات كونية. (8 - 32) * آيات اقتصادية. (33 - 42) * الأمر باتباع الدين وتوحيد الله وعاقبة المجرمين. (43 - 51) * مدى تأثير النبي على الناس، وقدرة الله في الخلق. (52 - 54) * أحوال الناس يوم القيامة (55 - 57) * موقف الكفار من الآيات وحض النبي على الصبر. (58 - 60) |- |align=center| [[سورة لقمان|لقمَان]] |align=center| 31 |align=center| 411 |align=center| 34 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 57 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة لقمان|نَص السُّورة]] | * مهمة [[لقمان الحكيم|لقمان]] وصفات المحسن وجزاؤه والمسيء. (1 - 9) * من أدلة وحدانية الله وقدرته. (10 - 11) * قصة لقمان ووصاياه لابنه. (12 - 19) * نِعَمُ الله، وعِنَاد المشركين، وإثبات قدرته والبعث. (20 - 31) * طبيعة الكفار، والأمر بالتقوى، وعلم الله بالغيب. (32 - 34) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة السجدة|السَّجدَة]] |align=center| 32 |align=center| 415 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 75 |align=center| نعم، الآية 15 |align=center| [[S:سورة السجدة|نَص السُّورة]] | * إثبات تنزيل القرآن. (1 - 3) * بعض الأدلة على قدرة الله ووحدانيته. (4 - 9) * إنكار المشركين للبعث وحالهم يوم القيامة. (10 - 14) * صفات المؤمنين وجزاؤهم. (15 - 19) * جزاء الكفار وإعراضهم عن الآيات. (20 - 22) * إنزال التوراة على موسى وتكريم أتباعه. (23 - 25) * إثبات القدرة الإلهية والبعث. (26 - 30) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأحزاب|الأحزَاب]] |align=center| 33 |align=center| 418 |align=center| 73 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 90 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأحزاب|نَص السُّورة]] | * عن النبي وتوجيهات الله له ولأزواجه. * غزوتا [[غزوة الخندق|الأحزاب]] و[[غزوة بني قريظة|بني قريظة]]. * الأمر بكثرة ذكر الله وتسبيحه. * [[آداب إسلامية|الآداب الإسلامية]]، وبعض الأحكام. * تهديد المنافقين وتوعد الكفار بقرب الساعة. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة سبأ|سَبَأ]] |align=center| 34 |align=center| 428 |align=center| 54 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 58 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة سبأ|نَص السُّورة]] | * توحيد الله. (1 - 21) * الإيمان بالوحي. (22 - 39) * الإيمان بالبعث. (40 - 54) |- |align=center| [[سورة فاطر|فَاطِر]] |align=center| 35 |align=center| 434 |align=center| 45 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 43 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة فاطر|نَص السُّورة]] | * الغاية من خلق الإنسان ومصيره. (1 - 28) * نظرة المؤمن للكون والحياة. (29 - 45) |- |align=center| [[سورة يس|يس]] |align=center| 36 |align=center| 440 |align=center| 83 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 41 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يس|نَص السُّورة]] | * طبيعة الوحي وصدق الرسالة. (1 - 70) * قضية الألوهية والوحدانية. (71 - 83) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الصافات|الصَّافات]] |align=center| 37 |align=center| 446 |align=center| 182 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 56 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الصافات|نَص السُّورة]] | * وحدانية الله وقدرته وحفظ السماء من الشياطين. (1 - 10) * إنكار المشركين للبعث وجزاؤهم. (11 - 39) * نعيم أهل الجنة وذكر قرين السوء. (40 - 51) * منكر البعث في الدنيا ونهايته. (52 - 55) * شكر المؤمن لربه. (56 - 61) * [[شجرة الزقوم]] وسبب العقاب. (62 - 74) * الرُّسُل (75 - 148) * مناقشة المشركين وتهديدهم. (149 - 182) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة ص|ص]] |align=center| 38 |align=center| 453 |align=center| 88 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 38 |align=center| نعم، الآية 24 |align=center| [[S:سورة ص|نَص السُّورة]] | * طبيعة المشركين والرد عليهم. * تكذيب الأمم السابقة لرسلهم. * إثبات البعث والعدل يوم القيامة. * قصص عن [[داود في الإسلام|داوود]]، و[[سليمان في الإسلام|سليمان]]، و[[أيوب في الإسلام|أيوب]]، وإبراهيم وذريته، وقصة آدم وتكبُّر إبليس. * الجزاء يوم القيامة. * تأكيد رسالة النبي ومهمته، والقرآن. |- |align=center| [[سورة الزمر|الزُّمَر]] |align=center| 39 |align=center| 458 |align=center| 75 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 59 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزمر|نَص السُّورة]] | * التوحيد والربوبية. * طبيعة المشركين، وإقامة الحجّة عليهم. * أسباب [[هداية|الهداية]] والثبات وجزاء المهتدين والكافرين. * [[التوبة في الإسلام|التّوبة]] والترغيب والترهيب. * مشاهد من يوم القيامة وانقسام الناس لزمرتين. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة غافر|غَافِر]]،{{سج}}المُؤْمِن |align=center| 40 |align=center| 467 |align=center| 85 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 60 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة غافر|نَص السُّورة]] | * [[صفات الله العليا|صفات الله]]، ومظاهر من قدرته. * حملة العرش وتسبيحهم ودعاؤهم. * الكفار وتكذيب الأمم السابقة، ومقت الله لهم، والأمر بالاتعاظ من حالهم. * من أهوال يوم القيامة. * من قصة النبي موسى. * نصر المؤمنين، توجيهات، نعم الله على عباده. * الكبر وعاقبته. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة فصلت|فُصِّلَتْ]]،{{سج}}حم سجدة |align=center| 41 |align=center| 477 |align=center| 54 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 61 |align=center| نعم، الآية 37 |align=center| [[S:سورة فصلت|نَص السُّورة]] | * القرآن ومهمته والتأمل في آياته وموقف المشركين منه، وتهديد الملحدين فيه. * من أدلة وجود الله وقدرته، وقصة الخلق. * تهديد المشركين بمثل عاقبة [[قوم عاد|عاد]] و[[ثمود]]. * ثواب المستقيمين، وعقوبة أعداء الله. * فضل الدعوة وآدابها. * اختلاف الناس في [[التوراة]]. * اختصاص الله [[علم الغيب|بعلم الغيب]] والساعة. * طبيعة الإنسان في السرّاء والضرّاء. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الشورى|الشُّورَى]] |align=center| 42 |align=center| 483 |align=center| 53 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 62 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشورى|نَص السُّورة]] | * وحدة الوحي للرسل وأنواعه. * القرآن وموقف الناس منه. * التوكل على الله، ووحدة الدين، والاستقامة. * إثبات قيام الساعة. * صفات المؤمنين وجزاؤهم، وعاقبة الكافرين. * سنة الله في عبادته وقدرته. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الزخرف|الزُّخْرُف]] |align=center| 43 |align=center| 489 |align=center| 89 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 63 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزخرف|نَص السُّورة]] | * القرآن ومكانته. * وحدانية الله وعظمته ووحدانيته. * جزاء المتقين والمجرمين والمسرفين. * افتراءات المشركين والرد عليها. * قصص عن موسى وعيسى، وتوجيهات للرسول. |- |align=center| [[سورة الدخان|الدخَان]] |align=center| 44 |align=center| 496 |align=center| 59 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 64 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الدخان|نَص السُّورة]] | * نزول القرآن في [[ليلة القدر]]. (1 - 6) * بيان قدرة الله. (7 - 8) * موقف المشركين من الدعوة والقرآن. (9 - 16) * قصة قوم [[فرعون]]. (17 - 33) * إنكار المشركين للبعث وجزاؤهم. (34 - 50) * جزاء المتقين. (51 - 59) |- |align=center| [[سورة الجاثية|الجَاثيَة]] |align=center| 45 |align=center| 499 |align=center| 37 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 65 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجاثية|نَص السُّورة]] | * أدلة على وحدانية الله وقدرته. (1 - 6) * تهديد المكذبين بآيات الله. (7 - 11) * من نعم الله على عباده وعلى بني إسرائيل. (12 - 22) * ضلال المشركين وجزاء المؤمنين والكافرين بالبعث. (23 - 35) * فضل الله على الناس، وكبرياء الله. (36 - 37) |- |align=center| [[سورة الأحقاف|الأحْقاف]] |align=center| 46 |align=center| 502 |align=center| 35 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 66 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأحقاف|نَص السُّورة]] | * إثبات القدرة الإلهية ومناقشة المشركين. (1 - 12) * جزاء المتقين. (13 - 14) * الوصية بالوالدين. (15 - 16) * جزاء العاق والمستكبرين. (17 - 20) * قصة [[هود]]. (21 - 28) * إيمان بعض [[جن|الجن]] بالإسلام. (29 - 32) * إثبات البعث وتهديد منكريه. (33 - 35) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة محمد|محَمَّد]] |align=center| 47 |align=center| 507 |align=center| 38 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 95 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة محمد|نَص السُّورة]] | * أحوال المؤمنين والكفار وجزاؤهم. (1 - 3) * الأمر [[جهاد|بالجهاد]] وثوابه. (4 - 6) * شروط النصر للمؤمنين وخذلان الكافرين. (7 - 14) * ما أعد الله للمؤمن والكافر. (15 - 18) * الأمر بالعلم و[[استغفار|الاستغفار]]. (19) * أحوال المنافقين وعاقبتهم، وابتلاء المجاهدين. (20 - 34) * حقيقة الدنيا والأمر بالإنفاق والجهاد. (35 - 38) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الفتح|الفَتْح]] |align=center| 48 |align=center| 511 |align=center| 29 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 111 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفتح|نَص السُّورة]] | * [[صلح الحديبية]]. (1 - 7) * وظيفة الرسول وبيعة الصحابة. (8 - 10) * حقيقة المنافقين وعاقبتهم. (11 - 16) * [[بيعة الرضوان]] ونتائج الصلح. (17 - 26) * تحقيق رؤيا الرسول وبعض أوصافه، وأصحابه. (27 - 29) |- |align=center| [[سورة الحجرات|الحُجرَات]] |align=center| 49 |align=center| 515 |align=center| 18 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 106 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحجرات|نَص السُّورة]] | * أدب التعامل مع الرسول. (1 - 5) * التثبت من الأخبار وحسن المعاملة. (6 - 13) * حقيقة الإيمان. (14 - 18) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة ق|ق]] |align=center| 50 |align=center| 518 |align=center| 45 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 34 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة ق|نَص السُّورة]] | * إنكار المشركين للبعث وأدلة ثبوته. (1 - 11) * الأمم السابقة المنكرة للبعث. (12 - 15) * خلق الإنسان وعلمه وأحواله. (16 - 18) * حقيقة [[موت|الموت]] والبعث. (19 - 30) * ثواب المؤمنين وصفاتهم. (31 - 35) * تهديد منكري البعث، وتوجيهات للرسول. (36 - 45) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الذاريات|الذَّاريَات]] |align=center| 51 |align=center| 520 |align=center| 60 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 67 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الذاريات|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث وعاقبة منكريه. (1 - 14) * جزاء المتقين وأوصافهم. (15 - 19) * آيات الله وعظمة قدرته. (20 - 23) * قصة ضيف إبراهيم. (24 - 37) * ذكر بعض الأنبياء. (38 - 46) * قدرة الله في الكون. (47 - 51) * المعرضين، وعاقبة الظالمين. (52 - 60) |- |align=center| [[سورة الطور|الطُّور]] |align=center| 52 |align=center| 523 |align=center| 49 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 76 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطور|نَص السُّورة]] | * إثبات العذاب للمكذبين والنعيم للمتقين وأنواعه. (1 - 28) * مناقشة عقيدة الكفار. (29 - 47) * توجيهات للرسول. (48 - 49) |- |align=center| [[سورة النجم|النَّجْم]] |align=center| 53 |align=center| 526 |align=center| 62 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 23 |align=center| نعم، الآية 62 |align=center| [[S:سورة النجم|نَص السُّورة]] | * إثبات الوحي. (1 - 18) * مناقشة عبادة [[صنم|الأصنام]]. (19 - 30) * جزاء المسيئين والمحسنين وأوصافهم. (31 - 32) * توبيخ [[الوليد بن المغيرة|لابن المغيرة]]. (33 - 41) * الله وحده هو المتصرف. (42 - 62) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة القمر|القَمَر]] |align=center| 54 |align=center| 528 |align=center| 55 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 37 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القمر|نَص السُّورة]] | * معجزة [[انشقاق القمر]] وموقف المشركين منه. * قصص كل من [[نوح في الإسلام|نوح]] و[[لوط في الإسلام|لوط]] و[[هود]] و[[صالح]] وأقوامهم وآل فرعون. * تهكم كفار [[قريش]] ومصير المجرمين. * جزاء المتقين. |- |align=center| [[سورة الرحمن|الرَّحمن]] |align=center| 55 |align=center| 531 |align=center| 78 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 97 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الرحمن|نَص السُّورة]] | * نعم الله على العباد. (1 - 25) * البقاء لله وحده. (26 - 30) * عجز الجن والإنس أمام قدرة الله. (31 - 36) * عاقبة المجرمين في الآخرة. (37 - 45) * وصف [[جنة|جنات النعيم]]. (46 - 78) |- |align=center| [[سورة الواقعة|الوَاقِعَة]] |align=center| 56 |align=center| 534 |align=center| 96 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 46 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الواقعة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 14) * أصحاب النعيم. (15 - 26) * أصحاب اليمين وأصحاب الشمال. (27 - 56) * نعم الله الدالة على فضله وقدرته. (57 - 74) * عظمة القرآن. (75 - 87) * جزاء المقربين وعاقبة المكذبين. (88 - 96) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحديد|الحَديد]] |align=center| 57 |align=center| 537 |align=center| 29 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 94 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحديد|نَص السُّورة]] | * التسبيح لله. * الإيمان والإنفاق، والإيمان بالقضاء والقدر. * المنافقين والمؤمنين والكافرين. * حقيقة الدنيا والعمل الصالح. * الحكمة من إرسال الرسل، وأمر أهل الكتاب بالإيمان. |- |align=center| [[سورة المجادلة|المجَادلة]] |align=center| 58 |align=center| 542 |align=center| 22 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 105 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المجادلة|نَص السُّورة]] | * الظهار وكفارته. (1 - 4) * تهديد الكافرين. (5 - 6) * إحاطة علم الله بكل شيء. (7) * أدب المناجاة وصدقته للرسول. (8 - 13) * موالاة الكفار وعاقبتها. (14 - 22) |- |align=center| [[سورة الحشر|الحَشر]] |align=center| 59 |align=center| 545 |align=center| 24 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 101 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحشر|نَص السُّورة]] | * فضل فقراء [[المهاجرون|المهاجرين]] و[[الأنصار]]. * إجلاء [[بنو النضير|بني النضير]]، موالاة المنافقين [[يهود|لليهود]] وخذلانهم. * حكم [[فيء|الفيء]]. * التقوى وفوز المتقين وقوة القرآن. * [[أسماء الله الحسنى]]. |- |align=center| [[سورة الممتحنة|المُمتَحنَة]] |align=center| 60 |align=center| 549 |align=center| 13 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 91 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الممتحنة|نَص السُّورة]] | * النهي عن موالاة الكفار وحقيقتهم. (1 - 3) * قصة إبراهيم. (4 - 7) * أحكام علاقة المسلمين بالكفار. (8 - 9) * أحكام النساء المهاجرات ومبايعتهن. (10 - 12) * تأكيد النهي عن موالاة الكفّار. (13) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الصف|الصَّف]] |align=center| 61 |align=center| 551 |align=center| 14 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 109 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الصف|نَص السُّورة]] | * تسبيح الله والجهاد دفاعاً عن الدين. (1 - 4) * قصة عيسى وموسى. (5 - 9) * أسس التجارة الرابحة. (10 - 14) |- |align=center| [[سورة الجمعة|الجُمُعَة]] |align=center| 62 |align=center| 553 |align=center| 11 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 110 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجمعة|نَص السُّورة]] | * تسبيح الله ومهمة الرسول. (1 - 4) * ضرب مَثَل لليهود وإقامة الحجة عليهم. (5 - 8) * من أحكام [[صلاة الجمعة]]. (9 - 11) |- |align=center| [[سورة المنافقون|المنَافِقون]] |align=center| 63 |align=center| 554 |align=center| 11 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 104 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المنافقون|نَص السُّورة]] | * صفات المنافقين والرد عليهم. (1 - 8) * توجيهات وإرشادات للمؤمنين. (9 - 11) |- |align=center| [[سورة التغابن|التغَابُن]] |align=center| 64 |align=center| 556 |align=center| 18 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 108 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التغابن|نَص السُّورة]] | * من مظاهر قدرة الله وعلمه. (1 - 4) * قصة قوم كذبوا بربهم. (5 - 6) * إنكار المشركين للبعث وعقابهم، وثواب المؤمنين. (7 - 10) * توجيهات للمؤمنين. (11 - 18) |- |align=center| [[سورة الطلاق|الطلَاق]] |align=center| 65 |align=center| 558 |align=center| 12 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 99 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطلاق|نَص السُّورة]] | * من أحكام [[الطلاق في الإسلام|الطلاق]] و[[عدة (إسلام)|العدة]] و[[نفقة|النفقة]]. (1 - 7) * تحذير المعاندين ووعد المؤمنين. (8 - 11) * التذكير بقدرة الله. (12) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة التحريم|التحْريم]] |align=center| 66 |align=center| 560 |align=center| 12 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 107 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التحريم|نَص السُّورة]] | * قصة النبي وبعض [[أمهات المؤمنين|أزواجه]]. (1 - 5) * نداء للمؤمنين والكافرين. (6 - 8) * نداء للمؤمنين بوجوب جهاد الكفّار. (9) * ضرب مثلين لنساء كافرات ومؤمنات. (10 - 12) |- |align=center| [[سورة الملك|المُلْك]]،{{سج}}تَبَارَكَ، تَبَارَكَ الذي بِيَدِهِ الملك |align=center| 67 |align=center| 562 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 77 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الملك|نَص السُّورة]] | * من مظاهر قدرة الله. (1 - 5) (23 - 27) * عاقبة الكفار واعترافهم بذنبهم. (6 - 12) * علم الله ونعيمه. (13 - 15) * تهديد الكفار وتوبيخ المشركين. (16 - 22) * النجاة والرزق بيد الله. (28 - 30) |- |align=center| [[سورة القلم|القَلَم]] |align=center| 68 |align=center| 564 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 2 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القلم|نَص السُّورة]] | * تأييد الرسول وخُلُقه العظيم. (1 - 7) * صفات المكذبين. (8 - 16) * قصة أصحاب الجنة. (17 - 33) * إقامة الحجة على المجرمين. (34 - 47) * أمر النبي بالصبر. (48 - 52) |- |align=center| [[سورة الحاقة|الحَاقَّة]] |align=center| 69 |align=center| 566 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 78 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحاقة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 3) (13 - 18) * هلاك المكذبين. (4 - 12) * مصير أصحاب اليمين وأصحاب الشمال. (19 - 37) * حقيقة القرآن وتنزيهه. (38 - 52) |- |align=center| [[سورة المعارج|المعَارج]] |align=center| 70 |align=center| 568 |align=center| 44 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 79 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المعارج|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة (1- 18) * طبيعة الإنسان. (19 - 21) * صفات المؤمنين وأفعال الكافرين وجزاؤهم (22 - 44) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة نوح|نُوح]] |align=center| 71 |align=center| 570 |align=center| 28 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 71 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة نوح|نَص السُّورة]] | * قصة إرسال نوح إلى قومه. (1 - 4) * شكواه من قومه ودعاؤه عليهم. (5 - 28) |- |align=center| [[سورة الجن|الجِن]] |align=center| 72 |align=center| 572 |align=center| 28 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 40 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجن|نَص السُّورة]] | * إيمان الجن بالقرآن، وأنواعهم وعقائدهم. (1 - 17) * توجيهات إلهية للرسول. (18 - 25) * لا يعلم الغيب إلا الله. (26 - 28) |- |align=center| [[سورة المزمل|المُزَّمِّل]] |align=center| 73 |align=center| 574 |align=center| 20 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 3 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المزمل|نَص السُّورة]] | * توجيهات إلهية للرسول. (1 - 10) * تهديد المكذبين بيوم الدين. (11 - 19) * فضل قيام الليل وتوجيهات للمؤمنين. (20) |- |align=center| [[سورة المدثر|المُدَّثِّر]] |align=center| 74 |align=center| 575 |align=center| 56 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 4 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المدثر|نَص السُّورة]] | * توجيهات للرسول. (1 - 7) * تهديد المكذبين بأهوال يوم القيامة. (8 - 10) * قصة [[الوليد بن المغيرة]] ووعيده. (11 - 26) * وصف [[جهنم]] وخزنتها. (27 - 37) * أسباب عذاب المجرمين. (38 - 53) * حقيقة القرآن. (54 - 56) |- |align=center| [[سورة القيامة|القِيَامَة]] |align=center| 75 |align=center| 577 |align=center| 40 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 31 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القيامة|نَص السُّورة]] | * إثبات وقوع البعث. (1 - 15) * حرص الرسول على حفظ الوحي. (16 - 19) * أحوال الناس يوم القيامة وإثبات البعث. (20 - 40) |- |align=center| [[سورة الإنسان|الإنسَان]] |align=center| 76 |align=center| 578 |align=center| 31 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 98 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الإنسان|نَص السُّورة]] | * خلق الإنسان وهدايته لأحد السبيلين. (1 - 3) * عذاب الكافرين ونعيم الأبرار يوم القيامة. (4 - 22) * توجيهات للرسول وللمؤمنين. (23 - 31) |- |align=center| [[سورة المرسلات|المُرسَلات]] |align=center| 77 |align=center| 580 |align=center| 50 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 33 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المرسلات|نَص السُّورة]] | * قيام الساعة وأهوالها. (1 - 15) * تخويف الكفار بالهلاك وبقدرة الله. (16 - 28) * تحذير الكفار من أهوال يوم القيامة. (29 - 40) * جزاء المتقين وعاقبة المكذبين. (41 - 50) |- |align=center| [[سورة النبأ|النَّبَأ]] |align=center| 78 |align=center| 582 |align=center| 40 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 80 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النبأ|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث. (1 - 5) * من مظاهر قدرة الله ونعمه (6 - 16) * قيام الساعة وأهوالها والجزاء. (17 - 40) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة النازعات|النّازعَات]] |align=center| 79 |align=center| 583 |align=center| 46 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 81 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النازعات|نَص السُّورة]] | * أهوال قيام الساعة (1 - 14) (34 - 46) * قصة موسى وفرعون. (15 - 26) * من مظاهر قدرة الله. (27 - 33) * |- |align=center| [[سورة عبس|عَبَس]] |align=center| 80 |align=center| 585 |align=center| 42 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 24 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة عبس|نَص السُّورة]] | * عتاب الرسول بشأن [[عبد الله بن أم مكتوم|ابن أم مكتوم]]. (1 - 10) * مهمة القرآن. (11 - 16) * نعم الله على عباده. (17 - 32) * أهوال القيامة والجزاء. (33 - 42) |- |align=center| [[سورة التكوير|التَّكوير]] |align=center| 81 |align=center| 586 |align=center| 29 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 7 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التكوير|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة (1 - 14) * القسم على صدق الرسول وحقيقة القرأن. (15 - 29) |- |align=center| [[سورة الانفطار|الانفِطار]] |align=center| 82 |align=center| 587 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 82 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الانفطار|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 5) * توبيخ الإنسان لنسيانه عظمة الله. (6 - 12) * نعيم الأبرار وجحيم الفجَّار. (13 - 19) |- |align=center| [[سورة المطففين|المطفِّفِين]] |align=center| 83 |align=center| 587 |align=center| 36 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 86 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المطففين|نَص السُّورة]] | * تهديد المطففين بعذاب يوم القيامة. (1 - 6) * جزاء أصحاب اليمين والشمال. (7 - 15) * القسم بوقوع القيامة ومصير الناس. (16 - 25) |- |align=center| [[سورة الانشقاق|الانْشِقَاق]] |align=center| 84 |align=center| 589 |align=center| 25 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 83 |align=center| نعم، الآية 21 |align=center| [[S:سورة الانشقاق|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 6) * جزاء أصحاب اليمين والشمال. (7 - 15) * القسم بوقوع القيامة ومصير الناس. (16 - 25) |- |align=center| [[سورة البروج|البرُوج]] |align=center| 85 |align=center| 590 |align=center| 22 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 27 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البروج|نَص السُّورة]] | * [[قصة أصحاب الأخدود|أصحاب الأخدود]]. (1 - 9) * وعيد من يفتنون المؤمنين وثوابهم. (10 - 11) * تهديد الكافرين بقدرة الله. (12 - 16) * قصة هلاك فرعون و[[ثمود]]. (17 - 20) * مكانة القرآن. (21 - 22) |- |align=center| [[سورة الطارق|الطَّارِق]] |align=center| 86 |align=center| 591 |align=center| 17 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 36 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطارق|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث والحفظة من الملائكة. (1 - 10) * القسم على أن القرآن حق. (11 - 14) * تهديد الكافرين. (15 - 17) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأعلى|الأَعْلى]] |align=center| 87 |align=center| 591 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 8 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأعلى|نَص السُّورة]] | * مظاهر قدرة الله. (1 - 8) * توجيهات للنبي والمؤمنين. (9 - 19) |- |align=center| [[سورة الغاشية|الغَاشِية]] |align=center| 88 |align=center| 592 |align=center| 26 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 68 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الغاشية|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة على الكافرين. (1 - 7) * نعيم المؤمنين في الجنة. (8 - 16) * من مظاهر قدرة الله. (17 - 20) * إثبات وقوع البعث. (21 - 26) |- |align=center| [[سورة الفجر|الفَجْر]] |align=center| 89 |align=center| 593 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 10 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفجر|نَص السُّورة]] | * القسم بهلاك المكذبين لرسلهم. (1 - 14) * طبيعة من ينسى ربه. (15 - 20) * أهوال القيامة ومصير المؤمنين. (21 - 30) |- |align=center| [[سورة البلد|البَلَد]] |align=center| 90 |align=center| 594 |align=center| 20 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 35 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البلد|نَص السُّورة]] | * اغترار الإنسان بقدرته وماله. (1 - 7) * نعم الله على عبده. (8 - 16) * مصير أصحاب اليمين والشمال. (17 - 20) |- |align=center| [[سورة الشمس|الشَّمْس]] |align=center| 91 |align=center| 595 |align=center| 15 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 26 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشمس|نَص السُّورة]] | * القسم بمظاهر قدرة الله. (1 - 10) * قصة ثمود والناقة. (11 - 15) |- |align=center| [[سورة الليل|الليْل]] |align=center| 92 |align=center| 595 |align=center| 21 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 9 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الليل|نَص السُّورة]] | * القسم بمظاهر قدرة الله. (1 - 7) * عاقبة [[بخل|البخل]]. (8 - 11) * عاقبة المكذبين بالنار ونجاة المتقين منها. (12 - 21) |- |align=center| [[سورة الضحى|الضُّحَى]] |align=center| 93 |align=center| 596 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 11 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الضحى|نَص السُّورة]] | * تثبيت فؤاد الرسول وبعض التوجيهات. |- |align=center| [[سورة الشرح|الشَّرْح]] |align=center| 94 |align=center| 596 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 12 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشرح|نَص السُّورة]] | * مكانة الرسول عند الله. |- |align=center| [[سورة التين|التِّين]] |align=center| 95 |align=center| 597 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 28 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التين|نَص السُّورة]] | * تكريم الله للإنسان، وانحطاطه بالكفر. |- |align=center| [[سورة العلق|العَلَق]] |align=center| 96 |align=center| 597 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 1 |align=center| نعم، الآية 19 |align=center| [[S:سورة العلق|نَص السُّورة]] | * الأمر بالقراءة والعلم والكتابة. (1 - 5) * طبيعة الإنسان ونسيانه للآخرة. (6 - 8) * تهديد للطغاة (9 - 19) |- |align=center| [[سورة القدر|القَدْر]] |align=center| 97 |align=center| 598 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 25 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القدر|نَص السُّورة]] | * فضائل [[ليلة القدر]]. |- |align=center| [[سورة البينة|البَينَة]] |align=center| 98 |align=center| 598 |align=center| 8 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 100 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البينة|نَص السُّورة]] | * مهمة الرسول وفضل القرآن وافتراق أهل الكتاب فيه. (1 - 5) * وعيد الكافرين وبشرى المؤمنين. (6 - 8) |- |align=center| [[سورة الزلزلة|الزلزَلة]] |align=center| 99 |align=center| 599 |align=center| 8 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 93 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزلزلة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة ودقة الحساب. |- |align=center| [[سورة العاديات|العَادِيات]] |align=center| 100 |align=center| 599 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 14 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العاديات|نَص السُّورة]] | * القسم على جحود الإنسان لنعم ربه وحبه للمال. |- |align=center| [[سورة القارعة|القَارِعة]] |align=center| 101 |align=center| 600 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 30 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القارعة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة وأحوال الناس فيها. |- |align=center| [[سورة التكاثر|التَّكَاثر]] |align=center| 102 |align=center| 600 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 16 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التكاثر|نَص السُّورة]] | * طول الأمل في الدنيا والتخويف من الجحيم. |- |align=center| [[سورة العصر|العَصْر]] |align=center| 103 |align=center| 601 |align=center| 3 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 13 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العصر|نَص السُّورة]] | * حال الكافر والمؤمن. |- |align=center| [[سورة الهمزة|الهُمَزَة]] |align=center| 104 |align=center| 601 |align=center| 9 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 32 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الهمزة|نَص السُّورة]] | * وعيد الطّعان يوم القيامة. |- |align=center| [[سورة الفيل|الفِيل]] |align=center| 105 |align=center| 601 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 19 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفيل|نَص السُّورة]] | * قصة [[سورة الفيل|أصحاب الفيل]]. |- |align=center| [[سورة قريش|قُرَيْش]] |align=center| 106 |align=center| 602 |align=center| 4 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 29 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة قريش|نَص السُّورة]] | * نِعَم الله على قريش ودعوتهم لعبادته. |- |align=center| [[سورة الماعون|المَاعُون]] |align=center| 107 |align=center| 602 |align=center| 7 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 17 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الماعون|نَص السُّورة]] | * صفات المنكر ليوم الحساب والمنافقين. |- |align=center| [[سورة الكوثر|الكَوْثَر]] |align=center| 108 |align=center|602 |align=center| 3 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 15 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكوثر|نَص السُّورة]] | * فضل الله على رسوله. |- |align=center| [[سورة الكافرون|الكَافِرُون]] |align=center| 109 |align=center| 603 |align=center| 6 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 18 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكافرون|نَص السُّورة]] | * وجوب التبرؤ من الكافرين ودينهم. |- |align=center| [[سورة النصر|النَّصر]] |align=center| 110 |align=center| 603 |align=center| 3 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 114 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النصر|نَص السُّورة]] | * [[فتح مكة]] وواجب الرسول. |- |align=center| [[سورة المسد|المَسَد]] |align=center| 111 |align=center| 603 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 6 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المسد|نَص السُّورة]] | * توبيخ [[أبو لهب|لأبي لهب]] و[[أم جميل|زوجته]]، ومصيرهما. |- |align=center| [[سورة الإخلاص|الإخْلَاص]] |align=center| 112 |align=center| 604 |align=center| 4 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 22 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الإخلاص|نَص السُّورة]] | * توحيد الله. |- |align=center| [[سورة الفلق|الفَلَق]] |align=center| 113 |align=center| 604 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 20 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفلق|نَص السُّورة]] | * [[استعاذة|الاستعاذة]] بالله من شر المخلوقات. |- |align=center| [[سورة الناس|النَّاس]] |align=center| 114 |align=center| 604 |align=center| 6 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 21 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الناس|نَص السُّورة]] | * الاستعاذة بالله من شياطين الجن والإنس. |} ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:اسلام]] [[زمرو:قرآن]] [[زمرو:اسلامي متن]] gcb2prqzozoa7uqzo4swqwbi5zw4yws 319233 319232 2025-06-12T21:32:03Z Ibne maryam 17680 319233 wikitext text/x-wiki [[File:FirstSurahKoran_(fragment).jpg|ساڄو|thumb|قرآن مجيد جي پهرين سورت، [[سورہ فاتحہ|سوره الفاتحه]]]] [[قرآن|قرآن مجيد کي]] 114 سورتن ۾ ورهايو ويو آهي ۽ 6,236 ("بسم الله" کانسواءِ) يا 6,349 (بشمول بسم الله") [[آيت|آيتون]] آهن. سورتن کي وسيع طور تي ڊيگهه جي نزولي ترتيب ۾ ترتيب ڏنو ويو آهي. سورتن جي تاريخي ترتيب بابت بحث لاءِ، سورت ڏسو. نائين سورت، سوره التوبہ کان سواءِ هر سورت کان اڳ بسم الله الرحمان الرحيم لکل آهي ۽ تلاوت ڪي ويندي آهي، جنهن کي ''[[تسميه]]'' سڏيو ويندو آهي ۽ ان جا معني " الله جي نالي سان، جيڪو تمام گهڻو مهربان ۽ رحم ڪندڙ آهي.") آهي. <ref name="Asad-Surah-Intro-S1">{{Harvard citation no brackets|Asad|1980|loc=Introduction to Sura 1.}}</ref> اڻٽيهه سورتن جي شروعات خاص اکرن سان ٿئي ٿي، جنهن کي " ''حروف مقطعات'' سڏيو ويندو آهي. هن اکرن جا معني ڇا آهن؟ هن باري ۾ اختلاف آهي، پر عالمن جي اڪٿريت جي راء آھي ته هنن جو علم الله کانسواء ٻين کي نا آهي. ==فهرست== {| class="wikitable sortable" |- ! style="width:10%;"| سورت جو نالو ! style="width:9%;"|سورت نمبر ! style="width:9%;"|آيتن جي تعداد ! style="width:10%;"|نزول جو مقام |- |align=center|[[سورہ فاتحہ|سورة الفاتحة]] |align=center| 1 |align=center| 7 |align=center|[[مڪو|مڪه شريف]] |- |align=center|سورة البقرة |align=center|2 |align=center| 286 |align=center|[[مدينو|مدينه منوره]] |- |align=center|سورة آل عمران |align=center|3 |align=center|200 |align=center|[[مدينو|مدينه منوره]] |- |align=center|سورة النساء |align=center|4 |align=center|176 |align=center|[[مدينو|مدينه منوره]] |- |align=center|سورة المائدة |align=center|5 |align=center|120 |align=center|[[مدينو|مدينه منوره]] |- |align=center|سورة الأنعام |align=center|6 |align=center|165 |align=center|[[مڪو|مڪه شريف]] |- |align=center|سورة الأعراف |align=center|7 |align=center|206 |align=center|[[مڪو|مڪه شريف]] |} # فاتحہ # بقره # آل عمران # سورة النساء، 4، 176 # سورة المائدة، 5، 120 # سورة الأنعام، 6، 165، مڪي # سورة الأعراف، 7، 206 |align=center| 4 |align=center| 77 |align=center| 176 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 92 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النساء|نَص السُّورة]] | * الضعفاء والحث على العدل والرحمة بهم و[[فقه المواريث|المواريث]].(1 - 12) * الثواب والعقاب. (13 - 18) * [[حق|الحقوق]]. (19 - 33) * [[عدالة|العدل]]. (34 - 59) * القتال لضمان حقوق المستضعفين. (60 - 104) * الأمر بالقسط. (105 - 136) * أحوال الناس وجزاؤهم. (137 - 176) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[ |المَائدة]] |align=center| 5 |align=center| 106 |align=center| 120 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 112 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المائدة|نَص السُّورة]] | * حفظ الدين والعرض والنفس والمال. (1 - 40) * النهي عن موالاة [[أهل الكتاب]]. (41 - 86) * عدد من الأحكام. (87 - 108) * مراجعة العقود يوم القيامة وقصة المائدة. (109 - 120) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[ |align=center| 6 |align=center| 128 |align=center| 165 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 55 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنعام|نَص السُّورة]] | * قدرة الله في [[الكون]] (1 - 90) * مواجهة وتهديد [[شرك بالله|المشركين]] (91 - 144) * توجيهات ومواساة [[محمد|للرسول]] و[[مؤمن (توضيح)|المؤمنين]] (145 - 165) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| 7 |align=center| 151 |align=center| 206 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 39 |align=center| نعم، الآية 206 |align=center| [[S:سورة الأعراف|نَص السُّورة]] | * خطاب للرسول وتحذير للأمة. (1 - 9) * قصة [[آدم في الإسلام|آدم]] وتعقيبات عليها. (10 - 58) * [[أنبياء مذكورون في القرآن|قصص الأنبياء]] (59 - 136) * [[بنو إسرائيل|بني إسرائيل]] وانحرافاتهم. (137 - 171) * مواثيق البشرية بالعبودية لله. (172 - 206) |- |align=center| [[سورة الأنفال|الأنفَال]] |align=center| 8 |align=center| 177 |align=center| 75 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 88 |al8ign=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنفال|نَص السُّورة]] | * القوانين الربانية. (1 - 40) * القوانين المادية. (41 - 75) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة التوبة|التوبَة]]،{{سج}}براءة |align=center| 9 |align=center| 187 |align=center| 129 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 113 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التوبة|نَص السُّورة]] | * علاقة المسلمين بالمشركين وأهل الكتاب.<ref name="صيد الفوائد">[http://www.saaid.net/Doat/almgamce/57.htm صيد الفوائد:] تأملات في سورة التوبة {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170725042813/http://www.saaid.net/Doat/almgamce/57.htm |date=25 يوليو 2017}}</ref> * كشف أسرار [[نفاق|المنافقين]] وحال الناس مع النبي خاصة في المدينة وفي [[غزوة تبوك|جيش العسرة]].<ref name="صيد الفوائد" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة يونس|يُونس]] |align=center| 10 |align=center| 208 |align=center| 109 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 51 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يونس|نَص السُّورة]] | * توحيد الله وتوجيهاته للناس والنبي.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> * بيان حقيقة وحي القرآن، وبيان أمر النبوة عامة ورسالة محمد خاصة.<ref name="مقاصد سورة يونس">[https://www.islamweb.net/ar/article/170533/ إسلام ويب:] مقاصد سورة يونس {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304233729/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=170533 |date=04 مارس 2016}}</ref> * طبائع الناس وسنن الله فيها.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> * قصص [[يونس في الإسلام|يونس]] و[[موسى في الإسلام|موسى]] و[[نوح في الإسلام|نوح]]. * تحدي القرآن للمشركين.<ref name="مقاصد سورة يونس" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة هود|هُود]] |align=center| 11 |align=center| 221 |align=center| 123 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 52 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة هود|نَص السُّورة]] | * إبراز حقيقة العقيدة وتنزيه القرآن. (1 - 24) * مواقف من قصص [[رسول|الرسل]]. (25 - 99) * التعقيب على القصص. (100 - 123) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة يوسف|يُوسُف]] |align=center| 12 |align=center| 235 |align=center| 111 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 53 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يوسف|نَص السُّورة]] | * قصة النبي [[يوسف في الإسلام|يوسف]]. * الثقة بتدبير الله. |- |align=center| [[سورة الرعد|الرَّعْد]] |align=center| 13 |align=center| 249 |align=center| 43 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 96 |align=center| نعم، الآية 15 |align=center| [[S:سورة الرعد|نَص السُّورة]] | * الإيمان بالله وتوحيده.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد">[https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&ID=1287&idfrom=3127&idto=3176&flag=0&bk_no=132&ayano=0&surano=0&bookhad=0 إسلام ويب:] التفسير الكبير - سورة الرعد {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170521100926/http://library.islamweb.net/newlibrary/display_book.php?idfrom=3127&idto=3176&bk_no=132&ID=1287 |date=21 مايو 2017}}</ref> * الإيمان بالرسل مع بيان مهمتهم.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[الملائكة في الإسلام|بالملائكة]] مع الإشارة إلى بعض وظائفهم.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان بالقرآن وأنه [[وحي|موحى]] به.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[يوم القيامة في الإسلام|باليوم الآخر]] وما فيه نعيم وعذاب.<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> * الإيمان [[قدر (إسلام)|بالقضاء والقدر]].<ref name="التفسير الكبير - سورة الرعد" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة إبراهيم|إبراهِيم]] |align=center| 14 |align=center| 255 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 72 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة إبراهيم|نَص السُّورة]] | * أن القصد من إنزال القرآن هو إرشاد الخلق، ومنعهم عن [[الكفر في الإسلام|الكفر]] و[[معصية|المعصية]].<ref name="مقاصد سورة إبراهيم">[https://www.islamweb.net/ar/article/176541/ إسلام ويب:] مقاصد سورة إبراهيم {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304234022/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=176541 |date=04 مارس 2016}}</ref> * [[التوحيد في الإسلام|توحيد الله]]، وتثبيته للمؤمنين في الدنيا والآخرة، وإضلال من أعرض عن ذكره.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * بيان نعم الله على البشر.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * نموذج لشكر النعمة من خلال النبي [[إبراهيم في الإسلام|إبراهيم]].<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> * [[ربوبية|الربوبية]]، والدينونة لله بالملك والتصرف.<ref name="مقاصد سورة إبراهيم" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحجر|الحِجْر]] |align=center| 15 |align=center| 262 |align=center| 99 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 54 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحجر|نَص السُّورة]] | * موقف المشركين من القرآن وحفظ الله له. * تكذيب الأمم لرسلهم، ومظاهر قدرة الله. * قصة الخلق وعصيان [[إبليس]] ومصيره. * ثواب المتقين يوم القيامة. * قصة [[قوم مدين|أصحاب الأيكة]] وأصحاب [[مدائن صالح|الحِجْر]]، وقصة ضيف إبراهيم وما حصل مع النبي [[لوط في الإسلام|لوط]]. * فضل الله على النبي مع توجيهات وبشارات. |- |align=center| [[سورة النحل|النَّحْل]] |align=center| 16 |align=center| 267 |align=center| 128 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 70 |align=center| نعم، الآية 49 |align=center| [[S:سورة النحل|نَص السُّورة]] | * مواضيع العقيدة ومنها [[توحيد الألوهية|الألوهية]] و[[وحي|الوحي]] والبعث والنشور.<ref name="المصحف الإلكتروني">[http://www.e-quran.com/tareef-16.html المصحف الإلكتروني:] سورة النحل {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170710060540/http://www.e-quran.com/tareef-16.html |date=10 يوليو 2017}}</ref> * دلائل قدرة الله ووحدانيته.<ref name="المصحف الإلكتروني" /> * الرد على المشركين في فساد عقائدهم. * جزاء [[ردة (إسلام)|المرتدين]] وصفاتهم والمؤمنين. * [[مباح|التحليل]] و[[حرام|التحريم]] بيد الله. * صفات [[إبراهيم في الإسلام|إبراهيم]]. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الإسراء|الإسْرَاء]]،{{سج}}بَنِي إِسرائيل |align=center| 17 |align=center| 282 |align=center| 111 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 50 |align=center| نعم، الآية 107 |align=center| [[S:سورة الإسراء|نَص السُّورة]] | * العقيدة.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> * قواعد السلوك الفردي والجماعي وآدابه القائمة على العقيدة.<ref name="مقاصد سورة الإسراء">[https://www.islamweb.net/ar/article/182551/ إسلام ويب:] مقاصد سورة الإسراء {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305050127/http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=182551 |date=05 مارس 2016}}</ref> * قصص عن بني إسرائيل.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> * طرف من قصة آدم وإبليس وتكريم الله للإنسان.<ref name="مقاصد سورة الإسراء" /> |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الكهف|الكهْف]] |align=center| 18 |align=center| 293 |align=center| 110 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 69 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكهف|نَص السُّورة]] | * الحمدلله والتبشير والإنذار. (1 - 8) * قصة [[أصحاب الكهف]]. (9 - 27) * قصة كل من أصحاب الجنتين، و[[موسى في الإسلام|موسى]] و[[الخضر]]، و[[ذو القرنين|ذي القرنين]]. * حث الرسول على [[صبر|الصبر]]، والتبشير والإنذار وإثبات الوحي * تقرير القيم الحقيقية الباقية. * من مشاهد [[يوم القيامة في الإسلام|يوم القيامة]]، وسنة الله في إهلاك الظالمين. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة مريم|مَريَم]] |align=center| 19 |align=center| 305 |align=center| 98 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 44 |align=center| نعم، الآية 58 |align=center| [[S:سورة مريم|نَص السُّورة]] | * قصة [[زكريا]] وبشارته [[يحيى بن زكريا|بيحيى]]. (1 - 15) * قصة [[مريم بنت عمران|مريم]] وحملها [[عيسى بن مريم|بعيسى]] (16 - 40) * قصص عدد من الأنبياء ومنهم إبراهيم وموسى و[[هارون]] و[[إسماعيل في الإسلام|إسماعيل]]، وأحوال الأمم بعدهم. (41 - 65) * المنكرون للبعث وجزاؤهم وصفاتهم. (66 - 75) * جزاء المهتدين والرد على المشركين. (76 - 98) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة طه|طه]] |align=center| 20 |align=center| 312 |align=center| 135 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 45 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة طه|نَص السُّورة]] | * مهمة القرآن وصفات من أنزله. (1 - 8) * قصة موسى (9 - 99) * جزاء المعرضين عن القرآن ومشاهد من يوم القيامة (100 - 114) * قصة سجود [[الملائكة في الإسلام|الملائكة]] لآدم وتحذيره من إبليس. (115 - 127) * الاعتبار بالأمم السابقة وتوجيهات للنبي وعناد المشركين. (128 - 135) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأنبياء|الأنبيَاء]] |align=center| 21 |align=center| 322 |align=center| 112 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 73 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأنبياء|نَص السُّورة]] | * يوم القيامة والحكمة من [[خلقية|الخلق]]. (1 -33) * دور الأنبياء. (34 - 95) * من علامات [[يوم القيامة في الإسلام|الساعة]]. (96 - 106) * صفة الرسول ومهمته، وتهديد المعرضين عنه. (107 - 112) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحج|الحَج]] |align=center| 22 |align=center| 332 |align=center| 78 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 103 |align=center| نعم، سجدتان، الآية 18، والآية 77 |align=center| [[S:سورة الحج|نَص السُّورة]] | * التذكير بيوم القيامة والبعث. (1 - 37) * [[جهاد|الجهاد]]. (38 - 60) * العبودية الخالصة لله. (61 - 78) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة المؤمنون|المُؤمنون]] |align=center| 23 |align=center| 342 |align=center| 118 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 74 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المؤمنون|نَص السُّورة]] | * صفات المؤمنين وجزاؤهم. * صفات الكافرين وأعمالهم ووعيدهم. * من مظاهر قدرة الله وإثبات البعث. * دعوة الأنبياء. |- |align=center| [[سورة النور|النُّور]] |align=center| 24 |align=center| 350 |align=center| 64 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 102 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النور|نَص السُّورة]] | * [[الحدود في الشريعة الإسلامية|الحدود الشرعية]] وبعض الآداب الاجتماعية. * نور الله وفضل وجزاء عمّار [[مسجد|المساجد]]. * مظاهر قدرة الله، وسنة الله في العباد. * طاعة المؤمنين لحكم الله وكذب المنافقين في طاعتهم. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الفرقان|الفُرْقان]] |align=center| 25 |align=center| 359 |align=center| 77 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 42 |align=center| نعم، الآية 60 |align=center| [[S:سورة الفرقان|نَص السُّورة]] | * تكذيب المشركين [[الرحمن (أسماء الله الحسنى)|بالرحمن]]. (1 - 29) * تكذيب المشركين بالقرآن. (30 - 77) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الشعراء|الشُّعَرَاء]] |align=center| 26 |align=center| 367 |align=center| 227 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 47 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشعراء|نَص السُّورة]] | * موقف المشركين من الرسول وحسرته عليهم. (1 - 9) * رسالة الرسل. (10 - 191) * القرآن وموقف المشركين منه. (192 - 212) * إرشادات إلهية للرسول. (213 - 220) * الرد على المشركين وتهديدهم. (221 - 227) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة النمل|النَّمْل]] |align=center| 27 |align=center| 377 |align=center| 93 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 48 |align=center| نعم، الآية 25 |align=center| [[S:سورة النمل|نَص السُّورة]] | * القرآن مبشر للمؤمنين ومنذر للكافرين. (1 - 6) * الأنبياء. (7 - 58) * من مظاهر قدرة الله في الكون. (59 - 65) * موقف المشركين من البعث. (66 - 75) * مهام القرآن. (76 - 78) * مهمة الرسول وحدود تأثيره في الناس. (79 - 81) * من مشاهد يوم القيامة. (82 - 90) * مهمة النبي ومن تبعه. (91 - 93) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة القصص|القَصَص]] |align=center| 28 |align=center| 385 |align=center| 88 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 49 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القصص|نَص السُّورة]] | * قصة موسى. (1 - 46) * تكذيب مشركي [[مكة]] للرسول والقرآن والرد على شبهاتهم. (47 - 51) * جزاء وصفات [[أهل الكتاب]]. (52 - 55) * زعم المشركين والرد عليهم. (56 - 61) * من مواقف المشركين وأحوالهم يوم القيامة وفلاح المؤمنين. (62 - 67) * بعض مظاهر قدرة الله ورحمته. (68 - 75) * قصة [[قارون]] والعبرة منها. (76 - 84) * بعض التوجيهات للرسول. (85 - 88) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة العنكبوت|العَنكبوت]] |align=center| 29 |align=center| 396 |align=center| 69 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 85 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العنكبوت|نَص السُّورة]] | * امتحان الله للخلق [[فتنة|بالفتن]]. (1 - 13) * فتن الأنبياء. (14 - 40) * الصبر على الفتن. (41 - 69) |- |align=center| [[سورة الروم|الرُّوم]] |align=center| 30 |align=center| 404 |align=center| 60 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 84 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الروم|نَص السُّورة]] | * الوعد بالنصر للمؤمنين. (1 - 7) * آيات كونية. (8 - 32) * آيات اقتصادية. (33 - 42) * الأمر باتباع الدين وتوحيد الله وعاقبة المجرمين. (43 - 51) * مدى تأثير النبي على الناس، وقدرة الله في الخلق. (52 - 54) * أحوال الناس يوم القيامة (55 - 57) * موقف الكفار من الآيات وحض النبي على الصبر. (58 - 60) |- |align=center| [[سورة لقمان|لقمَان]] |align=center| 31 |align=center| 411 |align=center| 34 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 57 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة لقمان|نَص السُّورة]] | * مهمة [[لقمان الحكيم|لقمان]] وصفات المحسن وجزاؤه والمسيء. (1 - 9) * من أدلة وحدانية الله وقدرته. (10 - 11) * قصة لقمان ووصاياه لابنه. (12 - 19) * نِعَمُ الله، وعِنَاد المشركين، وإثبات قدرته والبعث. (20 - 31) * طبيعة الكفار، والأمر بالتقوى، وعلم الله بالغيب. (32 - 34) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة السجدة|السَّجدَة]] |align=center| 32 |align=center| 415 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 75 |align=center| نعم، الآية 15 |align=center| [[S:سورة السجدة|نَص السُّورة]] | * إثبات تنزيل القرآن. (1 - 3) * بعض الأدلة على قدرة الله ووحدانيته. (4 - 9) * إنكار المشركين للبعث وحالهم يوم القيامة. (10 - 14) * صفات المؤمنين وجزاؤهم. (15 - 19) * جزاء الكفار وإعراضهم عن الآيات. (20 - 22) * إنزال التوراة على موسى وتكريم أتباعه. (23 - 25) * إثبات القدرة الإلهية والبعث. (26 - 30) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأحزاب|الأحزَاب]] |align=center| 33 |align=center| 418 |align=center| 73 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 90 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأحزاب|نَص السُّورة]] | * عن النبي وتوجيهات الله له ولأزواجه. * غزوتا [[غزوة الخندق|الأحزاب]] و[[غزوة بني قريظة|بني قريظة]]. * الأمر بكثرة ذكر الله وتسبيحه. * [[آداب إسلامية|الآداب الإسلامية]]، وبعض الأحكام. * تهديد المنافقين وتوعد الكفار بقرب الساعة. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة سبأ|سَبَأ]] |align=center| 34 |align=center| 428 |align=center| 54 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 58 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة سبأ|نَص السُّورة]] | * توحيد الله. (1 - 21) * الإيمان بالوحي. (22 - 39) * الإيمان بالبعث. (40 - 54) |- |align=center| [[سورة فاطر|فَاطِر]] |align=center| 35 |align=center| 434 |align=center| 45 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 43 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة فاطر|نَص السُّورة]] | * الغاية من خلق الإنسان ومصيره. (1 - 28) * نظرة المؤمن للكون والحياة. (29 - 45) |- |align=center| [[سورة يس|يس]] |align=center| 36 |align=center| 440 |align=center| 83 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 41 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة يس|نَص السُّورة]] | * طبيعة الوحي وصدق الرسالة. (1 - 70) * قضية الألوهية والوحدانية. (71 - 83) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الصافات|الصَّافات]] |align=center| 37 |align=center| 446 |align=center| 182 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 56 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الصافات|نَص السُّورة]] | * وحدانية الله وقدرته وحفظ السماء من الشياطين. (1 - 10) * إنكار المشركين للبعث وجزاؤهم. (11 - 39) * نعيم أهل الجنة وذكر قرين السوء. (40 - 51) * منكر البعث في الدنيا ونهايته. (52 - 55) * شكر المؤمن لربه. (56 - 61) * [[شجرة الزقوم]] وسبب العقاب. (62 - 74) * الرُّسُل (75 - 148) * مناقشة المشركين وتهديدهم. (149 - 182) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة ص|ص]] |align=center| 38 |align=center| 453 |align=center| 88 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 38 |align=center| نعم، الآية 24 |align=center| [[S:سورة ص|نَص السُّورة]] | * طبيعة المشركين والرد عليهم. * تكذيب الأمم السابقة لرسلهم. * إثبات البعث والعدل يوم القيامة. * قصص عن [[داود في الإسلام|داوود]]، و[[سليمان في الإسلام|سليمان]]، و[[أيوب في الإسلام|أيوب]]، وإبراهيم وذريته، وقصة آدم وتكبُّر إبليس. * الجزاء يوم القيامة. * تأكيد رسالة النبي ومهمته، والقرآن. |- |align=center| [[سورة الزمر|الزُّمَر]] |align=center| 39 |align=center| 458 |align=center| 75 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 59 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزمر|نَص السُّورة]] | * التوحيد والربوبية. * طبيعة المشركين، وإقامة الحجّة عليهم. * أسباب [[هداية|الهداية]] والثبات وجزاء المهتدين والكافرين. * [[التوبة في الإسلام|التّوبة]] والترغيب والترهيب. * مشاهد من يوم القيامة وانقسام الناس لزمرتين. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة غافر|غَافِر]]،{{سج}}المُؤْمِن |align=center| 40 |align=center| 467 |align=center| 85 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 60 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة غافر|نَص السُّورة]] | * [[صفات الله العليا|صفات الله]]، ومظاهر من قدرته. * حملة العرش وتسبيحهم ودعاؤهم. * الكفار وتكذيب الأمم السابقة، ومقت الله لهم، والأمر بالاتعاظ من حالهم. * من أهوال يوم القيامة. * من قصة النبي موسى. * نصر المؤمنين، توجيهات، نعم الله على عباده. * الكبر وعاقبته. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة فصلت|فُصِّلَتْ]]،{{سج}}حم سجدة |align=center| 41 |align=center| 477 |align=center| 54 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 61 |align=center| نعم، الآية 37 |align=center| [[S:سورة فصلت|نَص السُّورة]] | * القرآن ومهمته والتأمل في آياته وموقف المشركين منه، وتهديد الملحدين فيه. * من أدلة وجود الله وقدرته، وقصة الخلق. * تهديد المشركين بمثل عاقبة [[قوم عاد|عاد]] و[[ثمود]]. * ثواب المستقيمين، وعقوبة أعداء الله. * فضل الدعوة وآدابها. * اختلاف الناس في [[التوراة]]. * اختصاص الله [[علم الغيب|بعلم الغيب]] والساعة. * طبيعة الإنسان في السرّاء والضرّاء. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الشورى|الشُّورَى]] |align=center| 42 |align=center| 483 |align=center| 53 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 62 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشورى|نَص السُّورة]] | * وحدة الوحي للرسل وأنواعه. * القرآن وموقف الناس منه. * التوكل على الله، ووحدة الدين، والاستقامة. * إثبات قيام الساعة. * صفات المؤمنين وجزاؤهم، وعاقبة الكافرين. * سنة الله في عبادته وقدرته. |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الزخرف|الزُّخْرُف]] |align=center| 43 |align=center| 489 |align=center| 89 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 63 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزخرف|نَص السُّورة]] | * القرآن ومكانته. * وحدانية الله وعظمته ووحدانيته. * جزاء المتقين والمجرمين والمسرفين. * افتراءات المشركين والرد عليها. * قصص عن موسى وعيسى، وتوجيهات للرسول. |- |align=center| [[سورة الدخان|الدخَان]] |align=center| 44 |align=center| 496 |align=center| 59 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 64 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الدخان|نَص السُّورة]] | * نزول القرآن في [[ليلة القدر]]. (1 - 6) * بيان قدرة الله. (7 - 8) * موقف المشركين من الدعوة والقرآن. (9 - 16) * قصة قوم [[فرعون]]. (17 - 33) * إنكار المشركين للبعث وجزاؤهم. (34 - 50) * جزاء المتقين. (51 - 59) |- |align=center| [[سورة الجاثية|الجَاثيَة]] |align=center| 45 |align=center| 499 |align=center| 37 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 65 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجاثية|نَص السُّورة]] | * أدلة على وحدانية الله وقدرته. (1 - 6) * تهديد المكذبين بآيات الله. (7 - 11) * من نعم الله على عباده وعلى بني إسرائيل. (12 - 22) * ضلال المشركين وجزاء المؤمنين والكافرين بالبعث. (23 - 35) * فضل الله على الناس، وكبرياء الله. (36 - 37) |- |align=center| [[سورة الأحقاف|الأحْقاف]] |align=center| 46 |align=center| 502 |align=center| 35 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 66 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأحقاف|نَص السُّورة]] | * إثبات القدرة الإلهية ومناقشة المشركين. (1 - 12) * جزاء المتقين. (13 - 14) * الوصية بالوالدين. (15 - 16) * جزاء العاق والمستكبرين. (17 - 20) * قصة [[هود]]. (21 - 28) * إيمان بعض [[جن|الجن]] بالإسلام. (29 - 32) * إثبات البعث وتهديد منكريه. (33 - 35) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة محمد|محَمَّد]] |align=center| 47 |align=center| 507 |align=center| 38 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 95 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة محمد|نَص السُّورة]] | * أحوال المؤمنين والكفار وجزاؤهم. (1 - 3) * الأمر [[جهاد|بالجهاد]] وثوابه. (4 - 6) * شروط النصر للمؤمنين وخذلان الكافرين. (7 - 14) * ما أعد الله للمؤمن والكافر. (15 - 18) * الأمر بالعلم و[[استغفار|الاستغفار]]. (19) * أحوال المنافقين وعاقبتهم، وابتلاء المجاهدين. (20 - 34) * حقيقة الدنيا والأمر بالإنفاق والجهاد. (35 - 38) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الفتح|الفَتْح]] |align=center| 48 |align=center| 511 |align=center| 29 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 111 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفتح|نَص السُّورة]] | * [[صلح الحديبية]]. (1 - 7) * وظيفة الرسول وبيعة الصحابة. (8 - 10) * حقيقة المنافقين وعاقبتهم. (11 - 16) * [[بيعة الرضوان]] ونتائج الصلح. (17 - 26) * تحقيق رؤيا الرسول وبعض أوصافه، وأصحابه. (27 - 29) |- |align=center| [[سورة الحجرات|الحُجرَات]] |align=center| 49 |align=center| 515 |align=center| 18 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 106 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحجرات|نَص السُّورة]] | * أدب التعامل مع الرسول. (1 - 5) * التثبت من الأخبار وحسن المعاملة. (6 - 13) * حقيقة الإيمان. (14 - 18) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة ق|ق]] |align=center| 50 |align=center| 518 |align=center| 45 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 34 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة ق|نَص السُّورة]] | * إنكار المشركين للبعث وأدلة ثبوته. (1 - 11) * الأمم السابقة المنكرة للبعث. (12 - 15) * خلق الإنسان وعلمه وأحواله. (16 - 18) * حقيقة [[موت|الموت]] والبعث. (19 - 30) * ثواب المؤمنين وصفاتهم. (31 - 35) * تهديد منكري البعث، وتوجيهات للرسول. (36 - 45) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الذاريات|الذَّاريَات]] |align=center| 51 |align=center| 520 |align=center| 60 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 67 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الذاريات|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث وعاقبة منكريه. (1 - 14) * جزاء المتقين وأوصافهم. (15 - 19) * آيات الله وعظمة قدرته. (20 - 23) * قصة ضيف إبراهيم. (24 - 37) * ذكر بعض الأنبياء. (38 - 46) * قدرة الله في الكون. (47 - 51) * المعرضين، وعاقبة الظالمين. (52 - 60) |- |align=center| [[سورة الطور|الطُّور]] |align=center| 52 |align=center| 523 |align=center| 49 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 76 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطور|نَص السُّورة]] | * إثبات العذاب للمكذبين والنعيم للمتقين وأنواعه. (1 - 28) * مناقشة عقيدة الكفار. (29 - 47) * توجيهات للرسول. (48 - 49) |- |align=center| [[سورة النجم|النَّجْم]] |align=center| 53 |align=center| 526 |align=center| 62 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 23 |align=center| نعم، الآية 62 |align=center| [[S:سورة النجم|نَص السُّورة]] | * إثبات الوحي. (1 - 18) * مناقشة عبادة [[صنم|الأصنام]]. (19 - 30) * جزاء المسيئين والمحسنين وأوصافهم. (31 - 32) * توبيخ [[الوليد بن المغيرة|لابن المغيرة]]. (33 - 41) * الله وحده هو المتصرف. (42 - 62) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة القمر|القَمَر]] |align=center| 54 |align=center| 528 |align=center| 55 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 37 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القمر|نَص السُّورة]] | * معجزة [[انشقاق القمر]] وموقف المشركين منه. * قصص كل من [[نوح في الإسلام|نوح]] و[[لوط في الإسلام|لوط]] و[[هود]] و[[صالح]] وأقوامهم وآل فرعون. * تهكم كفار [[قريش]] ومصير المجرمين. * جزاء المتقين. |- |align=center| [[سورة الرحمن|الرَّحمن]] |align=center| 55 |align=center| 531 |align=center| 78 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 97 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الرحمن|نَص السُّورة]] | * نعم الله على العباد. (1 - 25) * البقاء لله وحده. (26 - 30) * عجز الجن والإنس أمام قدرة الله. (31 - 36) * عاقبة المجرمين في الآخرة. (37 - 45) * وصف [[جنة|جنات النعيم]]. (46 - 78) |- |align=center| [[سورة الواقعة|الوَاقِعَة]] |align=center| 56 |align=center| 534 |align=center| 96 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 46 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الواقعة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 14) * أصحاب النعيم. (15 - 26) * أصحاب اليمين وأصحاب الشمال. (27 - 56) * نعم الله الدالة على فضله وقدرته. (57 - 74) * عظمة القرآن. (75 - 87) * جزاء المقربين وعاقبة المكذبين. (88 - 96) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الحديد|الحَديد]] |align=center| 57 |align=center| 537 |align=center| 29 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 94 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحديد|نَص السُّورة]] | * التسبيح لله. * الإيمان والإنفاق، والإيمان بالقضاء والقدر. * المنافقين والمؤمنين والكافرين. * حقيقة الدنيا والعمل الصالح. * الحكمة من إرسال الرسل، وأمر أهل الكتاب بالإيمان. |- |align=center| [[سورة المجادلة|المجَادلة]] |align=center| 58 |align=center| 542 |align=center| 22 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 105 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المجادلة|نَص السُّورة]] | * الظهار وكفارته. (1 - 4) * تهديد الكافرين. (5 - 6) * إحاطة علم الله بكل شيء. (7) * أدب المناجاة وصدقته للرسول. (8 - 13) * موالاة الكفار وعاقبتها. (14 - 22) |- |align=center| [[سورة الحشر|الحَشر]] |align=center| 59 |align=center| 545 |align=center| 24 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 101 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحشر|نَص السُّورة]] | * فضل فقراء [[المهاجرون|المهاجرين]] و[[الأنصار]]. * إجلاء [[بنو النضير|بني النضير]]، موالاة المنافقين [[يهود|لليهود]] وخذلانهم. * حكم [[فيء|الفيء]]. * التقوى وفوز المتقين وقوة القرآن. * [[أسماء الله الحسنى]]. |- |align=center| [[سورة الممتحنة|المُمتَحنَة]] |align=center| 60 |align=center| 549 |align=center| 13 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 91 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الممتحنة|نَص السُّورة]] | * النهي عن موالاة الكفار وحقيقتهم. (1 - 3) * قصة إبراهيم. (4 - 7) * أحكام علاقة المسلمين بالكفار. (8 - 9) * أحكام النساء المهاجرات ومبايعتهن. (10 - 12) * تأكيد النهي عن موالاة الكفّار. (13) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الصف|الصَّف]] |align=center| 61 |align=center| 551 |align=center| 14 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 109 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الصف|نَص السُّورة]] | * تسبيح الله والجهاد دفاعاً عن الدين. (1 - 4) * قصة عيسى وموسى. (5 - 9) * أسس التجارة الرابحة. (10 - 14) |- |align=center| [[سورة الجمعة|الجُمُعَة]] |align=center| 62 |align=center| 553 |align=center| 11 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 110 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجمعة|نَص السُّورة]] | * تسبيح الله ومهمة الرسول. (1 - 4) * ضرب مَثَل لليهود وإقامة الحجة عليهم. (5 - 8) * من أحكام [[صلاة الجمعة]]. (9 - 11) |- |align=center| [[سورة المنافقون|المنَافِقون]] |align=center| 63 |align=center| 554 |align=center| 11 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 104 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المنافقون|نَص السُّورة]] | * صفات المنافقين والرد عليهم. (1 - 8) * توجيهات وإرشادات للمؤمنين. (9 - 11) |- |align=center| [[سورة التغابن|التغَابُن]] |align=center| 64 |align=center| 556 |align=center| 18 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 108 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التغابن|نَص السُّورة]] | * من مظاهر قدرة الله وعلمه. (1 - 4) * قصة قوم كذبوا بربهم. (5 - 6) * إنكار المشركين للبعث وعقابهم، وثواب المؤمنين. (7 - 10) * توجيهات للمؤمنين. (11 - 18) |- |align=center| [[سورة الطلاق|الطلَاق]] |align=center| 65 |align=center| 558 |align=center| 12 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 99 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطلاق|نَص السُّورة]] | * من أحكام [[الطلاق في الإسلام|الطلاق]] و[[عدة (إسلام)|العدة]] و[[نفقة|النفقة]]. (1 - 7) * تحذير المعاندين ووعد المؤمنين. (8 - 11) * التذكير بقدرة الله. (12) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة التحريم|التحْريم]] |align=center| 66 |align=center| 560 |align=center| 12 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 107 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التحريم|نَص السُّورة]] | * قصة النبي وبعض [[أمهات المؤمنين|أزواجه]]. (1 - 5) * نداء للمؤمنين والكافرين. (6 - 8) * نداء للمؤمنين بوجوب جهاد الكفّار. (9) * ضرب مثلين لنساء كافرات ومؤمنات. (10 - 12) |- |align=center| [[سورة الملك|المُلْك]]،{{سج}}تَبَارَكَ، تَبَارَكَ الذي بِيَدِهِ الملك |align=center| 67 |align=center| 562 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 77 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الملك|نَص السُّورة]] | * من مظاهر قدرة الله. (1 - 5) (23 - 27) * عاقبة الكفار واعترافهم بذنبهم. (6 - 12) * علم الله ونعيمه. (13 - 15) * تهديد الكفار وتوبيخ المشركين. (16 - 22) * النجاة والرزق بيد الله. (28 - 30) |- |align=center| [[سورة القلم|القَلَم]] |align=center| 68 |align=center| 564 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 2 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القلم|نَص السُّورة]] | * تأييد الرسول وخُلُقه العظيم. (1 - 7) * صفات المكذبين. (8 - 16) * قصة أصحاب الجنة. (17 - 33) * إقامة الحجة على المجرمين. (34 - 47) * أمر النبي بالصبر. (48 - 52) |- |align=center| [[سورة الحاقة|الحَاقَّة]] |align=center| 69 |align=center| 566 |align=center| 52 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 78 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الحاقة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 3) (13 - 18) * هلاك المكذبين. (4 - 12) * مصير أصحاب اليمين وأصحاب الشمال. (19 - 37) * حقيقة القرآن وتنزيهه. (38 - 52) |- |align=center| [[سورة المعارج|المعَارج]] |align=center| 70 |align=center| 568 |align=center| 44 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 79 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المعارج|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة (1- 18) * طبيعة الإنسان. (19 - 21) * صفات المؤمنين وأفعال الكافرين وجزاؤهم (22 - 44) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة نوح|نُوح]] |align=center| 71 |align=center| 570 |align=center| 28 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 71 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة نوح|نَص السُّورة]] | * قصة إرسال نوح إلى قومه. (1 - 4) * شكواه من قومه ودعاؤه عليهم. (5 - 28) |- |align=center| [[سورة الجن|الجِن]] |align=center| 72 |align=center| 572 |align=center| 28 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 40 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الجن|نَص السُّورة]] | * إيمان الجن بالقرآن، وأنواعهم وعقائدهم. (1 - 17) * توجيهات إلهية للرسول. (18 - 25) * لا يعلم الغيب إلا الله. (26 - 28) |- |align=center| [[سورة المزمل|المُزَّمِّل]] |align=center| 73 |align=center| 574 |align=center| 20 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 3 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المزمل|نَص السُّورة]] | * توجيهات إلهية للرسول. (1 - 10) * تهديد المكذبين بيوم الدين. (11 - 19) * فضل قيام الليل وتوجيهات للمؤمنين. (20) |- |align=center| [[سورة المدثر|المُدَّثِّر]] |align=center| 74 |align=center| 575 |align=center| 56 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 4 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المدثر|نَص السُّورة]] | * توجيهات للرسول. (1 - 7) * تهديد المكذبين بأهوال يوم القيامة. (8 - 10) * قصة [[الوليد بن المغيرة]] ووعيده. (11 - 26) * وصف [[جهنم]] وخزنتها. (27 - 37) * أسباب عذاب المجرمين. (38 - 53) * حقيقة القرآن. (54 - 56) |- |align=center| [[سورة القيامة|القِيَامَة]] |align=center| 75 |align=center| 577 |align=center| 40 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 31 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القيامة|نَص السُّورة]] | * إثبات وقوع البعث. (1 - 15) * حرص الرسول على حفظ الوحي. (16 - 19) * أحوال الناس يوم القيامة وإثبات البعث. (20 - 40) |- |align=center| [[سورة الإنسان|الإنسَان]] |align=center| 76 |align=center| 578 |align=center| 31 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 98 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الإنسان|نَص السُّورة]] | * خلق الإنسان وهدايته لأحد السبيلين. (1 - 3) * عذاب الكافرين ونعيم الأبرار يوم القيامة. (4 - 22) * توجيهات للرسول وللمؤمنين. (23 - 31) |- |align=center| [[سورة المرسلات|المُرسَلات]] |align=center| 77 |align=center| 580 |align=center| 50 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 33 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المرسلات|نَص السُّورة]] | * قيام الساعة وأهوالها. (1 - 15) * تخويف الكفار بالهلاك وبقدرة الله. (16 - 28) * تحذير الكفار من أهوال يوم القيامة. (29 - 40) * جزاء المتقين وعاقبة المكذبين. (41 - 50) |- |align=center| [[سورة النبأ|النَّبَأ]] |align=center| 78 |align=center| 582 |align=center| 40 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 80 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النبأ|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث. (1 - 5) * من مظاهر قدرة الله ونعمه (6 - 16) * قيام الساعة وأهوالها والجزاء. (17 - 40) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة النازعات|النّازعَات]] |align=center| 79 |align=center| 583 |align=center| 46 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 81 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النازعات|نَص السُّورة]] | * أهوال قيام الساعة (1 - 14) (34 - 46) * قصة موسى وفرعون. (15 - 26) * من مظاهر قدرة الله. (27 - 33) * |- |align=center| [[سورة عبس|عَبَس]] |align=center| 80 |align=center| 585 |align=center| 42 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 24 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة عبس|نَص السُّورة]] | * عتاب الرسول بشأن [[عبد الله بن أم مكتوم|ابن أم مكتوم]]. (1 - 10) * مهمة القرآن. (11 - 16) * نعم الله على عباده. (17 - 32) * أهوال القيامة والجزاء. (33 - 42) |- |align=center| [[سورة التكوير|التَّكوير]] |align=center| 81 |align=center| 586 |align=center| 29 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 7 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التكوير|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة (1 - 14) * القسم على صدق الرسول وحقيقة القرأن. (15 - 29) |- |align=center| [[سورة الانفطار|الانفِطار]] |align=center| 82 |align=center| 587 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 82 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الانفطار|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 5) * توبيخ الإنسان لنسيانه عظمة الله. (6 - 12) * نعيم الأبرار وجحيم الفجَّار. (13 - 19) |- |align=center| [[سورة المطففين|المطفِّفِين]] |align=center| 83 |align=center| 587 |align=center| 36 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 86 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المطففين|نَص السُّورة]] | * تهديد المطففين بعذاب يوم القيامة. (1 - 6) * جزاء أصحاب اليمين والشمال. (7 - 15) * القسم بوقوع القيامة ومصير الناس. (16 - 25) |- |align=center| [[سورة الانشقاق|الانْشِقَاق]] |align=center| 84 |align=center| 589 |align=center| 25 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 83 |align=center| نعم، الآية 21 |align=center| [[S:سورة الانشقاق|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة. (1 - 6) * جزاء أصحاب اليمين والشمال. (7 - 15) * القسم بوقوع القيامة ومصير الناس. (16 - 25) |- |align=center| [[سورة البروج|البرُوج]] |align=center| 85 |align=center| 590 |align=center| 22 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 27 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البروج|نَص السُّورة]] | * [[قصة أصحاب الأخدود|أصحاب الأخدود]]. (1 - 9) * وعيد من يفتنون المؤمنين وثوابهم. (10 - 11) * تهديد الكافرين بقدرة الله. (12 - 16) * قصة هلاك فرعون و[[ثمود]]. (17 - 20) * مكانة القرآن. (21 - 22) |- |align=center| [[سورة الطارق|الطَّارِق]] |align=center| 86 |align=center| 591 |align=center| 17 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 36 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الطارق|نَص السُّورة]] | * إثبات البعث والحفظة من الملائكة. (1 - 10) * القسم على أن القرآن حق. (11 - 14) * تهديد الكافرين. (15 - 17) |-style="background-color:#D0E7FF" |align=center| [[سورة الأعلى|الأَعْلى]] |align=center| 87 |align=center| 591 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 8 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الأعلى|نَص السُّورة]] | * مظاهر قدرة الله. (1 - 8) * توجيهات للنبي والمؤمنين. (9 - 19) |- |align=center| [[سورة الغاشية|الغَاشِية]] |align=center| 88 |align=center| 592 |align=center| 26 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 68 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الغاشية|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة على الكافرين. (1 - 7) * نعيم المؤمنين في الجنة. (8 - 16) * من مظاهر قدرة الله. (17 - 20) * إثبات وقوع البعث. (21 - 26) |- |align=center| [[سورة الفجر|الفَجْر]] |align=center| 89 |align=center| 593 |align=center| 30 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 10 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفجر|نَص السُّورة]] | * القسم بهلاك المكذبين لرسلهم. (1 - 14) * طبيعة من ينسى ربه. (15 - 20) * أهوال القيامة ومصير المؤمنين. (21 - 30) |- |align=center| [[سورة البلد|البَلَد]] |align=center| 90 |align=center| 594 |align=center| 20 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 35 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البلد|نَص السُّورة]] | * اغترار الإنسان بقدرته وماله. (1 - 7) * نعم الله على عبده. (8 - 16) * مصير أصحاب اليمين والشمال. (17 - 20) |- |align=center| [[سورة الشمس|الشَّمْس]] |align=center| 91 |align=center| 595 |align=center| 15 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 26 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشمس|نَص السُّورة]] | * القسم بمظاهر قدرة الله. (1 - 10) * قصة ثمود والناقة. (11 - 15) |- |align=center| [[سورة الليل|الليْل]] |align=center| 92 |align=center| 595 |align=center| 21 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 9 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الليل|نَص السُّورة]] | * القسم بمظاهر قدرة الله. (1 - 7) * عاقبة [[بخل|البخل]]. (8 - 11) * عاقبة المكذبين بالنار ونجاة المتقين منها. (12 - 21) |- |align=center| [[سورة الضحى|الضُّحَى]] |align=center| 93 |align=center| 596 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 11 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الضحى|نَص السُّورة]] | * تثبيت فؤاد الرسول وبعض التوجيهات. |- |align=center| [[سورة الشرح|الشَّرْح]] |align=center| 94 |align=center| 596 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 12 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الشرح|نَص السُّورة]] | * مكانة الرسول عند الله. |- |align=center| [[سورة التين|التِّين]] |align=center| 95 |align=center| 597 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 28 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التين|نَص السُّورة]] | * تكريم الله للإنسان، وانحطاطه بالكفر. |- |align=center| [[سورة العلق|العَلَق]] |align=center| 96 |align=center| 597 |align=center| 19 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 1 |align=center| نعم، الآية 19 |align=center| [[S:سورة العلق|نَص السُّورة]] | * الأمر بالقراءة والعلم والكتابة. (1 - 5) * طبيعة الإنسان ونسيانه للآخرة. (6 - 8) * تهديد للطغاة (9 - 19) |- |align=center| [[سورة القدر|القَدْر]] |align=center| 97 |align=center| 598 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 25 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القدر|نَص السُّورة]] | * فضائل [[ليلة القدر]]. |- |align=center| [[سورة البينة|البَينَة]] |align=center| 98 |align=center| 598 |align=center| 8 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 100 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة البينة|نَص السُّورة]] | * مهمة الرسول وفضل القرآن وافتراق أهل الكتاب فيه. (1 - 5) * وعيد الكافرين وبشرى المؤمنين. (6 - 8) |- |align=center| [[سورة الزلزلة|الزلزَلة]] |align=center| 99 |align=center| 599 |align=center| 8 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 93 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الزلزلة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة ودقة الحساب. |- |align=center| [[سورة العاديات|العَادِيات]] |align=center| 100 |align=center| 599 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 14 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العاديات|نَص السُّورة]] | * القسم على جحود الإنسان لنعم ربه وحبه للمال. |- |align=center| [[سورة القارعة|القَارِعة]] |align=center| 101 |align=center| 600 |align=center| 11 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 30 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة القارعة|نَص السُّورة]] | * أهوال يوم القيامة وأحوال الناس فيها. |- |align=center| [[سورة التكاثر|التَّكَاثر]] |align=center| 102 |align=center| 600 |align=center| 8 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 16 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة التكاثر|نَص السُّورة]] | * طول الأمل في الدنيا والتخويف من الجحيم. |- |align=center| [[سورة العصر|العَصْر]] |align=center| 103 |align=center| 601 |align=center| 3 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 13 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة العصر|نَص السُّورة]] | * حال الكافر والمؤمن. |- |align=center| [[سورة الهمزة|الهُمَزَة]] |align=center| 104 |align=center| 601 |align=center| 9 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 32 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الهمزة|نَص السُّورة]] | * وعيد الطّعان يوم القيامة. |- |align=center| [[سورة الفيل|الفِيل]] |align=center| 105 |align=center| 601 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 19 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفيل|نَص السُّورة]] | * قصة [[سورة الفيل|أصحاب الفيل]]. |- |align=center| [[سورة قريش|قُرَيْش]] |align=center| 106 |align=center| 602 |align=center| 4 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 29 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة قريش|نَص السُّورة]] | * نِعَم الله على قريش ودعوتهم لعبادته. |- |align=center| [[سورة الماعون|المَاعُون]] |align=center| 107 |align=center| 602 |align=center| 7 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 17 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الماعون|نَص السُّورة]] | * صفات المنكر ليوم الحساب والمنافقين. |- |align=center| [[سورة الكوثر|الكَوْثَر]] |align=center| 108 |align=center|602 |align=center| 3 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 15 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكوثر|نَص السُّورة]] | * فضل الله على رسوله. |- |align=center| [[سورة الكافرون|الكَافِرُون]] |align=center| 109 |align=center| 603 |align=center| 6 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 18 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الكافرون|نَص السُّورة]] | * وجوب التبرؤ من الكافرين ودينهم. |- |align=center| [[سورة النصر|النَّصر]] |align=center| 110 |align=center| 603 |align=center| 3 |align=center| [[آية مدنية|مَدنيَّة]] |align=center| 114 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة النصر|نَص السُّورة]] | * [[فتح مكة]] وواجب الرسول. |- |align=center| [[سورة المسد|المَسَد]] |align=center| 111 |align=center| 603 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 6 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة المسد|نَص السُّورة]] | * توبيخ [[أبو لهب|لأبي لهب]] و[[أم جميل|زوجته]]، ومصيرهما. |- |align=center| [[سورة الإخلاص|الإخْلَاص]] |align=center| 112 |align=center| 604 |align=center| 4 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 22 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الإخلاص|نَص السُّورة]] | * توحيد الله. |- |align=center| [[سورة الفلق|الفَلَق]] |align=center| 113 |align=center| 604 |align=center| 5 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 20 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الفلق|نَص السُّورة]] | * [[استعاذة|الاستعاذة]] بالله من شر المخلوقات. |- |align=center| [[سورة الناس|النَّاس]] |align=center| 114 |align=center| 604 |align=center| 6 |align=center| [[آية مكية|مَكيَّة]] |align=center| 21 |align=center| ''لا'' |align=center| [[S:سورة الناس|نَص السُّورة]] | * الاستعاذة بالله من شياطين الجن والإنس. |} ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:اسلام]] [[زمرو:قرآن]] [[زمرو:اسلامي متن]] gs7ackgvtb74i5bkcyd3ad08wqx8c25 14 82977 319160 318960 2025-06-12T15:12:47Z Ibne maryam 17680 319160 wikitext text/x-wiki [[زمرو:دوري جدول]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:دوري جدول جا گروپ]] 2czjcsou9and7myjfy25c3daiewnw4q 14 82979 319156 318942 2025-06-12T15:06:42Z Ibne maryam 17680 319156 wikitext text/x-wiki [[زمرو:دوري جدول]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [زمرو:دوري جدول جا گروپ]] biuogquhw3b003brlpsgnhnlwk07eh4 319157 319156 2025-06-12T15:06:55Z Ibne maryam 17680 319157 wikitext text/x-wiki [[زمرو:دوري جدول]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:دوري جدول جا گروپ]] 2czjcsou9and7myjfy25c3daiewnw4q 14 82980 319153 318958 2025-06-12T14:13:59Z Ibne maryam 17680 319153 wikitext text/x-wiki [[زمرو:دوري جدول]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:گروپ 1]] 5ru0qf4mvbp802vkzjejvorbnps6dks 14 82981 319158 318956 2025-06-12T15:08:52Z Ibne maryam 17680 319158 wikitext text/x-wiki [[زمرو:دوري جدول]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:دوري جدول جا گروپ]] 2czjcsou9and7myjfy25c3daiewnw4q 14 82982 319159 318950 2025-06-12T15:10:41Z Ibne maryam 17680 319159 wikitext text/x-wiki [[زمرو:دوري جدول]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:دوري جدول جا گروپ]] 2czjcsou9and7myjfy25c3daiewnw4q 14 82984 319168 318954 2025-06-12T15:24:49Z Ibne maryam 17680 319168 wikitext text/x-wiki [[زمرو:دوري جدول]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:دوري جدول جا گروپ]] 2czjcsou9and7myjfy25c3daiewnw4q 14 82988 319163 318966 2025-06-12T15:16:55Z Ibne maryam 17680 319163 wikitext text/x-wiki [[زمرو:دوري جدول]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:دوري جدول جا گروپ]] 2czjcsou9and7myjfy25c3daiewnw4q 14 82989 319155 318970 2025-06-12T15:05:52Z Ibne maryam 17680 319155 wikitext text/x-wiki [[زمرو:دوري جدول]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:دوري جدول جا گروپ]] 2czjcsou9and7myjfy25c3daiewnw4q 14 82990 319169 318982 2025-06-12T15:25:22Z Ibne maryam 17680 319169 wikitext text/x-wiki [[زمرو:دوري جدول]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[[[زمرو:دوري جدول جا گروپ]] asv6i3a7aca8vqg02c8a6wn1bp5hap0 14 82999 319104 2025-06-12T12:00:09Z Ibne maryam 17680 نئون صفحو: [[زمرو:تفريح]] 319104 wikitext text/x-wiki [[زمرو:تفريح]] 1vxibpdzh5zac09ldp0idjrpm6dldeo 3 83000 319106 2025-06-12T12:40:59Z KaleemBot 10779 ڀليڪار! 319106 wikitext text/x-wiki {{سانچو:سماجي ڳنڍڻن تي سنڌي وڪيپيڊيا}} <div style="padding:5px;font-size:medium"><center style="word-spacing:1ex">[[Wikipedia:سفارتخانو|سفارتخاني جي صفحي تي پنھنجون سفارشون ڏيو]] </center></div> {| bgcolor="#ADDFAD" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border-top:2px dashed #3eb2c9;border-bottom:2px dashed #3eb2c9;padding: 5px 20px 25px;" |<span style="font-family:MB Lateefi;float:left">'''[[Wikipedia:سفارتخانو|سفارتخانو]]'''</span> <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> [[عڪس:Wikipedia laurier wp.png|left|200px]] <center><big>'''بزمِ سنڌي وڪيپيڊيا ۾ ڀلي ڪري آيا''' ''{{PAGENAME}}'''</big></center>'' '''السلام عليڪم! اسان اميد ڪريون ٿا تہ توھان سنڌي وڪيپيڊيا جي لاء بھترين اضافو ثابت ٿيندئو'''.<br> * وڪيپيڊيا ھڪ کليل ڄاڻ چيڪلو آھي جنھن کي اسان سڀ ملي ڪري لکندا ۽ سنواريندا آھيون. وڪيپيڊيا منصوبي جي شروعات جنوري 2001ع ۾ ٿي، جڏھن تہ سنڌي وڪيپيڊيا فيبروري 2006ع ۾ عمل آئي. في الحال ھن وڪيپيڊيا ۾ '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' [[Special:Allpages|مضمون]] موجود آھن.<br /> * ھن چيڪلي (انسائيڪلوپيڊيا) ۾ توھان مضمون نويسي، سنوار ۽ تصحيح کان پھريان ھيٺين صفحن تي ضرور نظر وجھو.''' * صفحن جي ظاھريت جي تبديلي ۽ طریقيڪار جي لاءِ ڏسو '''[[خاص:ترجيحات|ترجيحون]]'''. <Font - size=4> '''اصول ۽ قاعدا''' </Font - size> <Font - size=3> '''توھان جو واپرائيندڙ ۽ بحث صفحو''' </Font - size><br> ھتي توھانجو [[خاص:Mypage|'''مخصوص واپرائيندڙ صفحو بہ ھوندو''']] جتي توھان [[:زمرو:يوزر سانچا|پنھنجو تعارف لکي سگھو ٿا]]، ۽ توهانجي [[خاص:Mytalk|واپرائيندڙ بحث]] تي ٻيا رڪنَ توھان سان رابطو ڪري سگھن ٿا ۽ توھان ڏي پيغام موڪلي سگھن ٿا. * '''ڪنھن ٻئي رڪن کي پيغام موڪلڻ وقت ھنن امرن جو خاص خيال رکو''': ** '''جيڪڏھن ضرورت هجي تہ پيغام کي عنوان ضرور ڏيو'''. ** '''پيغام جي آخر ۾ پنهنجي صحيح ضرور وجھو، ان جي لاءِ هي علامت درج ڪريو'''--&#126;&#126;&#126;&#126;''' يا ھن ([[عڪس:Insert-signature.png|link=]]) بٽڻ تي ٽڙڪ ڪريو'''. ** '''[[Wikipedia:اصول بحث|اظھار بحث جي آدابن]] جو خصوصي خيال رکو'''. <Font - size=3> '''تعاون''' </Font - size> * '''وڪيپيڊيا جي ڪنھن بہ صفحي جي سڄي پاسي ڳوليو جو خانو نظر ايندو آھي. جنھن موضوع تي مضمون ٺاھڻ چاھيو تہ ڳوليو جي خاني ۾ لکو، ۽ ڳوليو تي ٽڙڪ ڪريو'''. <inputbox>type=search</inputbox> * '''توھان جي موضوع سان ملندڙ جلندڙ صفحا نظر ايندا. اھو اطمينان ڪرڻ کان پوء تہ توھان جي گهربل موضوع تي پھريان کان مضمون موجود ناھي، توھان نئون صفحو ٺاھي سگھو ٿا واضع هجي تہ ھڪ موضوع تي ھڪ کان وڌيڪ مضمون ٺاھڻ جي اجازت ناھي. توھان ھيٺ ڏنل خانو بہ استعمال ڪري سگھو ٿا'''. <inputbox>type=create</inputbox> * '''لکڻ کان پهرئين ھن ڳالھ جو يقين ڪريو تہ جنھن عنوان تي توھان لکي رھيا آھيو ان تي يا ان سان ملندڙ عنوانن تي وڪي ۾ ڪوئي مضمون نہ ھجي. ان جي لاء توھان ڳوليو جي خاني ۾ عنوان ۽ ان جا هم معنيٰ لفظ (اهڙا لفظ جن جي معني هڪ هجي) لکي ڳولا ڪريو'''.</center> |} -- توھان جي مدد جي لاء ھر وقت حاضر، اوهان جو خادم --[[واپرائيندڙ:KaleemBot|KaleemBot]] ([[واپرائيندڙ بحث:KaleemBot|ڳالھ]]) 12:40, 12 جُونِ 2025 ( يو.ٽي.سي) 5nrrtng199dbt33luwii75ukjnbwhlr 14 83001 319115 2025-06-12T13:24:00Z Ibne maryam 17680 نئون صفحو: [[زمرو:دوري جدول]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] 319115 wikitext text/x-wiki [[زمرو:دوري جدول]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] 9udv7y5pj56qchon6617i9vbcwigks4 319149 319115 2025-06-12T14:12:14Z Ibne maryam 17680 319149 wikitext text/x-wiki [[زمرو:دوري جدول جا گروپ]] o3n3zuiz9b1jo98vx89bhacg7eh1w99 14 83002 319126 2025-06-12T13:39:27Z Ibne maryam 17680 نئون صفحو: [[زمرو:دوري جدول]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] 319126 wikitext text/x-wiki [[زمرو:دوري جدول]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] 9udv7y5pj56qchon6617i9vbcwigks4 319161 319126 2025-06-12T15:14:22Z Ibne maryam 17680 319161 wikitext text/x-wiki [[زمرو:دوري جدول]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:دوري جدول جا گروپ]] 2czjcsou9and7myjfy25c3daiewnw4q 14 83003 319130 2025-06-12T13:44:00Z Ibne maryam 17680 نئون صفحو: [[زمرو:دوري جدول]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] 319130 wikitext text/x-wiki [[زمرو:دوري جدول]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] 9udv7y5pj56qchon6617i9vbcwigks4 14 83004 319141 2025-06-12T14:02:00Z Ibne maryam 17680 نئون صفحو: [[زمرو:دوري جدول]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] 319141 wikitext text/x-wiki [[زمرو:دوري جدول]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] 9udv7y5pj56qchon6617i9vbcwigks4 319165 319141 2025-06-12T15:19:28Z Ibne maryam 17680 319165 wikitext text/x-wiki [[زمرو:دوري جدول]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:دوري جدول جا گروپ]] 2czjcsou9and7myjfy25c3daiewnw4q 14 83005 319146 2025-06-12T14:08:22Z Ibne maryam 17680 نئون صفحو: [[زمرو:دوري جدول]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] 319146 wikitext text/x-wiki [[زمرو:دوري جدول]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] 9udv7y5pj56qchon6617i9vbcwigks4 319164 319146 2025-06-12T15:18:37Z Ibne maryam 17680 319164 wikitext text/x-wiki [[زمرو:دوري جدول]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:دوري جدول جا گروپ]] 2czjcsou9and7myjfy25c3daiewnw4q 14 83006 319148 2025-06-12T14:11:11Z Ibne maryam 17680 نئون صفحو: [[زمرو:دوري جدول]] 319148 wikitext text/x-wiki [[زمرو:دوري جدول]] mfdqivp6seqg04xx1c3ucyz4bi6bs49 319150 319148 2025-06-12T14:13:04Z Ibne maryam 17680 319150 wikitext text/x-wiki [[زمرو:دوري جدول جا گروپ]] o3n3zuiz9b1jo98vx89bhacg7eh1w99 3 83007 319151 2025-06-12T14:13:04Z KaleemBot 10779 ڀليڪار! 319151 wikitext text/x-wiki {{سانچو:سماجي ڳنڍڻن تي سنڌي وڪيپيڊيا}} <div style="padding:5px;font-size:medium"><center style="word-spacing:1ex">[[Wikipedia:سفارتخانو|سفارتخاني جي صفحي تي پنھنجون سفارشون ڏيو]] </center></div> {| bgcolor="#ADDFAD" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border-top:2px dashed #3eb2c9;border-bottom:2px dashed #3eb2c9;padding: 5px 20px 25px;" |<span style="font-family:MB Lateefi;float:left">'''[[Wikipedia:سفارتخانو|سفارتخانو]]'''</span> <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> [[عڪس:Wikipedia laurier wp.png|left|200px]] <center><big>'''بزمِ سنڌي وڪيپيڊيا ۾ ڀلي ڪري آيا''' ''{{PAGENAME}}'''</big></center>'' '''السلام عليڪم! اسان اميد ڪريون ٿا تہ توھان سنڌي وڪيپيڊيا جي لاء بھترين اضافو ثابت ٿيندئو'''.<br> * وڪيپيڊيا ھڪ کليل ڄاڻ چيڪلو آھي جنھن کي اسان سڀ ملي ڪري لکندا ۽ سنواريندا آھيون. وڪيپيڊيا منصوبي جي شروعات جنوري 2001ع ۾ ٿي، جڏھن تہ سنڌي وڪيپيڊيا فيبروري 2006ع ۾ عمل آئي. في الحال ھن وڪيپيڊيا ۾ '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' [[Special:Allpages|مضمون]] موجود آھن.<br /> * ھن چيڪلي (انسائيڪلوپيڊيا) ۾ توھان مضمون نويسي، سنوار ۽ تصحيح کان پھريان ھيٺين صفحن تي ضرور نظر وجھو.''' * صفحن جي ظاھريت جي تبديلي ۽ طریقيڪار جي لاءِ ڏسو '''[[خاص:ترجيحات|ترجيحون]]'''. <Font - size=4> '''اصول ۽ قاعدا''' </Font - size> <Font - size=3> '''توھان جو واپرائيندڙ ۽ بحث صفحو''' </Font - size><br> ھتي توھانجو [[خاص:Mypage|'''مخصوص واپرائيندڙ صفحو بہ ھوندو''']] جتي توھان [[:زمرو:يوزر سانچا|پنھنجو تعارف لکي سگھو ٿا]]، ۽ توهانجي [[خاص:Mytalk|واپرائيندڙ بحث]] تي ٻيا رڪنَ توھان سان رابطو ڪري سگھن ٿا ۽ توھان ڏي پيغام موڪلي سگھن ٿا. * '''ڪنھن ٻئي رڪن کي پيغام موڪلڻ وقت ھنن امرن جو خاص خيال رکو''': ** '''جيڪڏھن ضرورت هجي تہ پيغام کي عنوان ضرور ڏيو'''. ** '''پيغام جي آخر ۾ پنهنجي صحيح ضرور وجھو، ان جي لاءِ هي علامت درج ڪريو'''--&#126;&#126;&#126;&#126;''' يا ھن ([[عڪس:Insert-signature.png|link=]]) بٽڻ تي ٽڙڪ ڪريو'''. ** '''[[Wikipedia:اصول بحث|اظھار بحث جي آدابن]] جو خصوصي خيال رکو'''. <Font - size=3> '''تعاون''' </Font - size> * '''وڪيپيڊيا جي ڪنھن بہ صفحي جي سڄي پاسي ڳوليو جو خانو نظر ايندو آھي. جنھن موضوع تي مضمون ٺاھڻ چاھيو تہ ڳوليو جي خاني ۾ لکو، ۽ ڳوليو تي ٽڙڪ ڪريو'''. <inputbox>type=search</inputbox> * '''توھان جي موضوع سان ملندڙ جلندڙ صفحا نظر ايندا. اھو اطمينان ڪرڻ کان پوء تہ توھان جي گهربل موضوع تي پھريان کان مضمون موجود ناھي، توھان نئون صفحو ٺاھي سگھو ٿا واضع هجي تہ ھڪ موضوع تي ھڪ کان وڌيڪ مضمون ٺاھڻ جي اجازت ناھي. توھان ھيٺ ڏنل خانو بہ استعمال ڪري سگھو ٿا'''. <inputbox>type=create</inputbox> * '''لکڻ کان پهرئين ھن ڳالھ جو يقين ڪريو تہ جنھن عنوان تي توھان لکي رھيا آھيو ان تي يا ان سان ملندڙ عنوانن تي وڪي ۾ ڪوئي مضمون نہ ھجي. ان جي لاء توھان ڳوليو جي خاني ۾ عنوان ۽ ان جا هم معنيٰ لفظ (اهڙا لفظ جن جي معني هڪ هجي) لکي ڳولا ڪريو'''.</center> |} -- توھان جي مدد جي لاء ھر وقت حاضر، اوهان جو خادم --[[واپرائيندڙ:KaleemBot|KaleemBot]] ([[واپرائيندڙ بحث:KaleemBot|ڳالھ]]) 14:13, 12 جُونِ 2025 ( يو.ٽي.سي) iofrjl69wkwklsjxxmwz3qs5sdowxe5 14 83008 319167 2025-06-12T15:24:20Z Ibne maryam 17680 نئون صفحو: [[زمرو:دوري جدول]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:دوري جدول جا گروپ]] 319167 wikitext text/x-wiki [[زمرو:دوري جدول]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:دوري جدول جا گروپ]] 2czjcsou9and7myjfy25c3daiewnw4q 3 83009 319188 2025-06-12T16:39:35Z KaleemBot 10779 ڀليڪار! 319188 wikitext text/x-wiki {{سانچو:سماجي ڳنڍڻن تي سنڌي وڪيپيڊيا}} <div style="padding:5px;font-size:medium"><center style="word-spacing:1ex">[[Wikipedia:سفارتخانو|سفارتخاني جي صفحي تي پنھنجون سفارشون ڏيو]] </center></div> {| bgcolor="#ADDFAD" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border-top:2px dashed #3eb2c9;border-bottom:2px dashed #3eb2c9;padding: 5px 20px 25px;" |<span style="font-family:MB Lateefi;float:left">'''[[Wikipedia:سفارتخانو|سفارتخانو]]'''</span> <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> [[عڪس:Wikipedia laurier wp.png|left|200px]] <center><big>'''بزمِ سنڌي وڪيپيڊيا ۾ ڀلي ڪري آيا''' ''{{PAGENAME}}'''</big></center>'' '''السلام عليڪم! اسان اميد ڪريون ٿا تہ توھان سنڌي وڪيپيڊيا جي لاء بھترين اضافو ثابت ٿيندئو'''.<br> * وڪيپيڊيا ھڪ کليل ڄاڻ چيڪلو آھي جنھن کي اسان سڀ ملي ڪري لکندا ۽ سنواريندا آھيون. وڪيپيڊيا منصوبي جي شروعات جنوري 2001ع ۾ ٿي، جڏھن تہ سنڌي وڪيپيڊيا فيبروري 2006ع ۾ عمل آئي. في الحال ھن وڪيپيڊيا ۾ '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' [[Special:Allpages|مضمون]] موجود آھن.<br /> * ھن چيڪلي (انسائيڪلوپيڊيا) ۾ توھان مضمون نويسي، سنوار ۽ تصحيح کان پھريان ھيٺين صفحن تي ضرور نظر وجھو.''' * صفحن جي ظاھريت جي تبديلي ۽ طریقيڪار جي لاءِ ڏسو '''[[خاص:ترجيحات|ترجيحون]]'''. <Font - size=4> '''اصول ۽ قاعدا''' </Font - size> <Font - size=3> '''توھان جو واپرائيندڙ ۽ بحث صفحو''' </Font - size><br> ھتي توھانجو [[خاص:Mypage|'''مخصوص واپرائيندڙ صفحو بہ ھوندو''']] جتي توھان [[:زمرو:يوزر سانچا|پنھنجو تعارف لکي سگھو ٿا]]، ۽ توهانجي [[خاص:Mytalk|واپرائيندڙ بحث]] تي ٻيا رڪنَ توھان سان رابطو ڪري سگھن ٿا ۽ توھان ڏي پيغام موڪلي سگھن ٿا. * '''ڪنھن ٻئي رڪن کي پيغام موڪلڻ وقت ھنن امرن جو خاص خيال رکو''': ** '''جيڪڏھن ضرورت هجي تہ پيغام کي عنوان ضرور ڏيو'''. ** '''پيغام جي آخر ۾ پنهنجي صحيح ضرور وجھو، ان جي لاءِ هي علامت درج ڪريو'''--&#126;&#126;&#126;&#126;''' يا ھن ([[عڪس:Insert-signature.png|link=]]) بٽڻ تي ٽڙڪ ڪريو'''. ** '''[[Wikipedia:اصول بحث|اظھار بحث جي آدابن]] جو خصوصي خيال رکو'''. <Font - size=3> '''تعاون''' </Font - size> * '''وڪيپيڊيا جي ڪنھن بہ صفحي جي سڄي پاسي ڳوليو جو خانو نظر ايندو آھي. جنھن موضوع تي مضمون ٺاھڻ چاھيو تہ ڳوليو جي خاني ۾ لکو، ۽ ڳوليو تي ٽڙڪ ڪريو'''. <inputbox>type=search</inputbox> * '''توھان جي موضوع سان ملندڙ جلندڙ صفحا نظر ايندا. اھو اطمينان ڪرڻ کان پوء تہ توھان جي گهربل موضوع تي پھريان کان مضمون موجود ناھي، توھان نئون صفحو ٺاھي سگھو ٿا واضع هجي تہ ھڪ موضوع تي ھڪ کان وڌيڪ مضمون ٺاھڻ جي اجازت ناھي. توھان ھيٺ ڏنل خانو بہ استعمال ڪري سگھو ٿا'''. <inputbox>type=create</inputbox> * '''لکڻ کان پهرئين ھن ڳالھ جو يقين ڪريو تہ جنھن عنوان تي توھان لکي رھيا آھيو ان تي يا ان سان ملندڙ عنوانن تي وڪي ۾ ڪوئي مضمون نہ ھجي. ان جي لاء توھان ڳوليو جي خاني ۾ عنوان ۽ ان جا هم معنيٰ لفظ (اهڙا لفظ جن جي معني هڪ هجي) لکي ڳولا ڪريو'''.</center> |} -- توھان جي مدد جي لاء ھر وقت حاضر، اوهان جو خادم --[[واپرائيندڙ:KaleemBot|KaleemBot]] ([[واپرائيندڙ بحث:KaleemBot|ڳالھ]]) 16:39, 12 جُونِ 2025 ( يو.ٽي.سي) 0fe03x8hj1rdpcmm9lu5r5izlsxfnwr 14 83010 319190 2025-06-12T16:54:08Z Ibne maryam 17680 نئون صفحو: [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:دوري جدول جا گروپ]] 319190 wikitext text/x-wiki [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:دوري جدول جا گروپ]] i38j2qy8wbgsk6qbbmfs0n6346r7pcp 14 83011 319193 2025-06-12T16:58:17Z Ibne maryam 17680 نئون صفحو: [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:دوري جدول جا گروپ]] 319193 wikitext text/x-wiki [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:دوري جدول جا گروپ]] i38j2qy8wbgsk6qbbmfs0n6346r7pcp 14 83012 319196 2025-06-12T17:02:11Z Ibne maryam 17680 نئون صفحو: [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:دوري جدول جا گروپ]] 319196 wikitext text/x-wiki [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:دوري جدول جا گروپ]] i38j2qy8wbgsk6qbbmfs0n6346r7pcp 14 83013 319208 2025-06-12T19:29:54Z Ibne maryam 17680 نئون صفحو: [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:دوري جدول جا گروپ]] 319208 wikitext text/x-wiki [[زمرو:ڪيميائي تت]] [[زمرو:دوري جدول جا گروپ]] i38j2qy8wbgsk6qbbmfs0n6346r7pcp 0 83014 319237 2025-06-13T05:57:07Z 154.81.255.178 نئون پنو سرجيو 319237 wikitext text/x-wiki ڪِم هائينگ-گي (ڪورين: 김향기؛ پيدائش 9 آگسٽ 2000) هڪ ڏکڻ ڪوريائي اداڪاره آهي. هن ٻارڙي اداڪارا جي حيثيت سان شروعات ڪئي ۽ ٽيليويزن سيريز دي ڪوئينز ڪلاس روم (2013) ۾ پنهنجي ڪردار، گڏوگڏ فلمن الونگ ود دي گاڊس: دي ٽو ورلڊز (2017) ۽ ان جي 2018 جي ​​سيڪوئل لاءِ مشهور ٿي. انوسنٽ ويٽنيس (2019) ۾ هڪ آٽسٽڪ ڇوڪري جي سندس ڪردار کي تنقيدي تعريف ملي. c7m1rg945leohc3slak8mh38n7iwnob 0 83015 319241 2025-06-13T08:57:11Z 154.198.124.227 نئون پنو سرجيو 319241 wikitext text/x-wiki پرويز امير علي هودڀائي [a] (پيدائش 11 جولاءِ 1950) هڪ پاڪستاني ايٽمي فزڪسسٽ ۽ ليکڪ آهي. کيس ڪيترن ئي ماڻهن طرفان پاڪستاني دانشورن جي سڀ کان وڌيڪ آواز بلند ڪندڙ، ترقي پسند ۽ لبرل ميمبر سمجهيو ويندو آهي. هودڀائي ايٽمي هٿيارن جي مخالفت ۽ پاڪستان ۾ سيڪيولرزم، تقرير جي آزادي، سائنسي مزاج ۽ تعليم جي کليل دفاع لاءِ مشهور آهي. ڪجهه سينئر صحافين، سياسي ۽ فوجي شخصيتن سندس خلاف غداري ۽ بي ايماني جا الزام لڳايا آهن پر هن انهن کي رد ڪيو آهي. ان جي بدران هو پاڻ کي هڪ عالمي شهري سمجهي ٿو. هودڀائي 1973 کان 2020 تائين قائداعظم يونيورسٽي (اڳوڻي اسلام آباد يونيورسٽي) ۾ فزڪس پڙهايو پر ان دوران  FCCU ۽ LUMS ۾ فزڪس ۽ رياضي کان علاوه سماجيات پڻ پڙهايو. 1989 کان وٺي هودڀائي لاهور ۾ مشعل بڪس جي سربراهي ڪري رهيو آهي، هڪ اشاعتي ادارو جيڪو دعويٰ ڪري ٿو ته "جديد سوچ، انساني حقن ۽ عورتن جي آزاديءَ کي فروغ ڏيڻ لاءِ اردو ۾ ڪتاب تيار ڪرڻ لاءِ ترجمي جي ڪوشش" هڪ اڳواڻ آهي.هن پاڪستان ۾ ڪاسمولوجي ۽ هاءِ انرجي فزڪس تي ورلڊ ليبارٽري پروجيڪٽ جي شروعات ۽ گڏيل هدايتڪاري (1988-1990) ڪئي. هودڀائي بليٽن آف دي اٽامڪ سائنسدانن جو اسپانسر آهي ، ورلڊ فيڊريشن آف سائنسدانن جي پلينيٽري ايمرجنسيز تي مستقل نگراني پينل جو ميمبر، ۽ ايشيا پئسفڪ ليڊرز نيٽ ورڪ جو ميمبر.  2021 ۾ هن سائنس، فن ۽ ثقافت جي پرورش لاءِ اسلام آباد ۾ هڪ ڪميونٽي اسپيس، دي بليڪ هول قائم ڪرڻ ۾ اڳواڻي جو ڪردار ادا ڪيو. هودڀائي پروجيڪٽ سنڊيڪيٽ،  ڊان،  دي نيو يارڪ ٽائمز،  واشنگٽن پوسٽ،  پراسپيڪٽ ميگزين،  ۽ دي ايڪسپريس ٽربيون لاءِ لکيو آهي. هودڀائي لاءِ انعامن ۾ شامل آهن: عبدالسلام انعام  رياضي لاءِ (1984)؛ سائنس جي مقبوليت لاءِ ڪلنگا انعام (2003)؛ TWAS-ROCASA انعام؛ عالمي شهريت لاءِ جين ميئر ايوارڊ؛ آمريڪي فزيڪل سوسائٽي طرفان جوزف اي برٽن فورم ايوارڊ (2010).  2011 ۾، هن کي فارين پاليسي پاران 100 بااثر عالمي مفڪرن جي فهرست ۾ شامل ڪيو ويو. 2013 کان 2017 تائين هو گڏيل قومن جي سيڪريٽري جنرل جي تخفيف هٿيارن تي صلاحڪار بورڊ جو ميمبر هو.  2019 ۾ هن کي برٽش ڪولمبيا يونيورسٽي مان قانون جي اعزازي ڊاڪٽريٽ جي ڊگري ملي. 14 اپريل 2001 تي، پاڪستان حڪومت اعلان ڪيو ته هودڀائي کي ان وقت جي صدر جنرل پرويز مشرف کان ستاره امتياز حاصل ڪرڻ لاءِ چونڊيو ويو آهي. بهرحال هودڀائي اهو ايوارڊ رد ڪري ڇڏيو ته بيوروڪريٽس ۽ غير سائنسدان سائنسي ڪم جو جائزو وٺڻ يا سائنسي ايوارڊن تي فيصلو ڪرڻ جي قابل نه هئا. kwcy7vdg2wcpzxpi7lht3e44ws6ydl0 0 83016 319242 2025-06-13T09:06:52Z Ibne maryam 17680 صفحي "[[:en:Special:Redirect/revision/1291160601|Friday prayer]]" جي شروعاتي ڀاڱي جو ترجمو ڪندي سرجيو ويو 319242 wikitext text/x-wiki [[File:UTM-friday.JPG|thumb|[[ملائيشيا]] جي هڪ يونيورسٽي ۾ جمعي جي مجلس]] '''جمعي جي نماز''' <ref>{{حوالو ويب|url=https://learn-islam.org/class-7-congregational-prayer|title=Congregational Prayer|website=Learn Islam|language=en-US|access-date=2024-04-06}}</ref> ( {{langx|ar|صَلَاة ٱلْجُمُعَة|translit=Ṣalāh al-Jumuʿa}} )، هر هفتي جمعي جي ڏينهن منجهند جو مسلمانن جو اجتماعي نماز لاءِ گڏ ٿيڻ آهي. <ref>{{ڪتابن مان حوالا|url=https://books.google.com/books?id=rNujP218FuQC&pg=PA20|title=The Muslim's Prayer|last=Fahd Salem Bahammam|publisher=Modern Guide|isbn=978-1909322950|access-date=29 January 2018}}</ref> [[اسلام]] ۾، پاڻ هن ڏينهن کي '''''يوم الجماعة''''' (مختصر ''جمعه'' ) سڏيو ويندو آهي، جنهن جو [[عربي ٻولي|عربي]] مان ترجمو "ملاقات جو ڏينهن" يا "جمع ٿيڻ جو ڏينهن" آهي. <ref>{{حوالو ويب|url=https://pluralism.org/jum%E2%80%99ah-the-friday-prayer|title=Jum’ah: The Friday Prayer|website=pluralism.org|language=en|access-date=2025-03-02}}</ref> هن ڏينهن تي، سڀني مسلمان مردن کان توقع ڪئي ويندي آهي ته اها، ( فاصلي ۽ صورتحال جي ڪري ڪجهه استثنا سان) [[مسجد]] (جامع) ۾ خطبو سڻي، 2 رڪعت فرض ادا ڪن. <ref>{{حوالو ويب|url=https://www.metmuseum.org/learn/educators/curriculum-resources/art-of-the-islamic-world/unit-one/the-mosque#:~:text=The%20English%20word%20%22mosque%22%20denotes,to%20the%20will%20of%20God.|title=The Mosque|website=The Metropolitan Museum of Art|access-date=2025-05-19}}</ref> عورتون ۽ ٻار پڻ شامل ٿي سگهن ٿا، پر مردن وانگر، اها انهن لاء فرض (obligatory) نا آهي. <ref name="Salat">{{حوالو ويب|url=https://www.britannica.com/topic/Islam/Prayer|title=Islam – Prayer, Salat, Rituals|website=www.britannica.com|language=en|access-date=2024-04-06}}</ref> ڪيترن ئي مسلمان ملڪن ۾، جمعي جو ڏينهن، موڪل جو ڏينهن آهي ۽ ٻين ۾، اها اسڪولن ۽ ڪجهه ڪم جي جڳهن تي اڌ ڏينهن لاء هوندي آهي. اها هڪ اعليٰ اسلامي روايت آهي ۽ تصديق ٿيل فرض عملن مان هڪ آهي. sf3kot2tmu5631lnwj1orqzmelw9hgp 319243 319242 2025-06-13T09:12:51Z Ibne maryam 17680 319243 wikitext text/x-wiki [[File:UTM-friday.JPG|thumb|[[ملائيشيا]] جي هڪ يونيورسٽي ۾ جمعي جي مجلس]] '''جمعي جي نماز''' <ref>{{حوالو ويب|url=https://learn-islam.org/class-7-congregational-prayer|title=Congregational Prayer|website=Learn Islam|language=en-US|access-date=2024-04-06}}</ref> (عربي:صَلَاة ٱلْجُمُعَة)، هر هفتي جمعي جي ڏينهن منجهند جو مسلمانن جو اجتماعي نماز لاءِ گڏ ٿيڻ آهي.<ref>{{ڪتابن مان حوالا|url=https://books.google.com/books?id=rNujP218FuQC&pg=PA20|title=The Muslim's Prayer|last=Fahd Salem Bahammam|publisher=Modern Guide|isbn=978-1909322950|access-date=29 January 2018}}</ref> [[اسلام]] ۾، پاڻ هن ڏينهن کي '''يوم الجماعة''' (مختصر ''جمعه'') سڏيو ويو آهي، جنهن جو [[عربي ٻولي|عربي]] مان ترجمو "ملاقات جو ڏينهن" يا "جمع ٿيڻ جو ڏينهن" آهي.<ref>{{حوالو ويب|url=https://pluralism.org/jum%E2%80%99ah-the-friday-prayer|title=Jum’ah: The Friday Prayer|website=pluralism.org|language=en|access-date=2025-03-02}}</ref> هن ڏينهن تي، سڀني مسلمان مردن کان توقع ڪئي ويندي آهي ته اها، (فاصلي ۽ صورتحال جي ڪري ڪجهه استثنا سان) [[مسجد]] ۾ خطبو سڻي، 2 رڪعت فرض ادا ڪن.<ref>{{حوالو ويب|url=https://www.metmuseum.org/learn/educators/curriculum-resources/art-of-the-islamic-world/unit-one/the-mosque#:~:text=The%20English%20word%20%22mosque%22%20denotes,to%20the%20will%20of%20God.|title=The Mosque|website=The Metropolitan Museum of Art|access-date=2025-05-19}}</ref> عورتون ۽ ٻار پڻ شامل ٿي سگهن ٿا، پر مردن وانگر، اها انهن لاء فرض (obligatory) نا آهي.<ref name="Salat">{{حوالو ويب|url=https://www.britannica.com/topic/Islam/Prayer|title=Islam – Prayer, Salat, Rituals|website=www.britannica.com|language=en|access-date=2024-04-06}}</ref> ڪيترن ئي مسلمان ملڪن ۾، جمعي جي ڏينهن، هفتي وار موڪل هوندي آهي ۽ ٻين ۾، اها تعليمي ادارن ۽ ڪجهه ڪم جي جڳهن تي، اڌ ڏينهن لاء موڪل هوندي آهي. اها هڪ اعليٰ اسلامي روايت آهي ۽ تصديق ٿيل فرض اسلامي عملن مان هڪ آهي. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:اسلام]] 4c6q1qowlfporyw3k713yhckwiz2r0l 319244 319243 2025-06-13T09:14:41Z Ibne maryam 17680 319244 wikitext text/x-wiki [[File:UTM-friday.JPG|thumb|[[ملائيشيا]] جي هڪ يونيورسٽي ۾ جمعي جي مجلس]] '''جمعي جي نماز''' <ref>{{حوالو ويب|url=https://learn-islam.org/class-7-congregational-prayer|title=Congregational Prayer|website=Learn Islam|language=en-US|access-date=2024-04-06}}</ref> (عربي:صَلَاة ٱلْجُمُعَة)، هر هفتي جمعي جي ڏينهن منجهند جو مسلمانن جو اجتماعي نماز لاءِ گڏ ٿيڻ جو ڏينهن آهي.<ref>{{ڪتابن مان حوالا|url=https://books.google.com/books?id=rNujP218FuQC&pg=PA20|title=The Muslim's Prayer|last=Fahd Salem Bahammam|publisher=Modern Guide|isbn=978-1909322950|access-date=29 January 2018}}</ref> [[اسلام]] ۾، پاڻ هن ڏينهن کي '''يوم الجماعة''' (''جمعه جو ڏينهن'') سڏيو ويو آهي، جنهن جو [[عربي ٻولي|عربي]] مان ترجمو "ملاقات جو ڏينهن" يا "جمع ٿيڻ جو ڏينهن" آهي.<ref>{{حوالو ويب|url=https://pluralism.org/jum%E2%80%99ah-the-friday-prayer|title=Jum’ah: The Friday Prayer|website=pluralism.org|language=en|access-date=2025-03-02}}</ref> هن ڏينهن تي، سڀني مسلمان مردن کان توقع ڪئي ويندي آهي ته اها، (فاصلي ۽ صورتحال جي ڪري ڪجهه استثنا سان) [[مسجد]] ۾ خطبو سڻي، 2 رڪعت فرض ادا ڪن.<ref>{{حوالو ويب|url=https://www.metmuseum.org/learn/educators/curriculum-resources/art-of-the-islamic-world/unit-one/the-mosque#:~:text=The%20English%20word%20%22mosque%22%20denotes,to%20the%20will%20of%20God.|title=The Mosque|website=The Metropolitan Museum of Art|access-date=2025-05-19}}</ref> عورتون ۽ ٻار پڻ شامل ٿي سگهن ٿا، پر مردن وانگر، اها انهن لاء فرض (obligatory) نا آهي.<ref name="Salat">{{حوالو ويب|url=https://www.britannica.com/topic/Islam/Prayer|title=Islam – Prayer, Salat, Rituals|website=www.britannica.com|language=en|access-date=2024-04-06}}</ref> ڪيترن ئي مسلمان ملڪن ۾، جمعي جي ڏينهن، هفتي وار موڪل هوندي آهي ۽ ٻين ۾، اها تعليمي ادارن ۽ ڪجهه ڪم جي جڳهن تي، اڌ ڏينهن لاء موڪل هوندي آهي. اها هڪ اعليٰ اسلامي روايت آهي ۽ تصديق ٿيل فرض اسلامي عملن مان هڪ آهي. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:اسلام]] 0holyipo61fdvk6rh1jl96r2nby37vf 319245 319244 2025-06-13T09:18:00Z Ibne maryam 17680 319245 wikitext text/x-wiki [[File:UTM-friday.JPG|thumb|[[ملائيشيا]] جي هڪ يونيورسٽي ۾ جمعي جي مجلس]] '''جمعي جي نماز''' <ref>{{حوالو ويب|url=https://learn-islam.org/class-7-congregational-prayer|title=Congregational Prayer|website=Learn Islam|language=en-US|access-date=2024-04-06}}</ref> (عربي:صَلَاة ٱلْجُمُعَة)، هر هفتي جمعي جي ڏينهن منجهند جو مسلمانن جو اجتماعي نماز لاءِ گڏ ٿيڻ جو ڏينهن آهي.<ref>{{ڪتابن مان حوالا|url=https://books.google.com/books?id=rNujP218FuQC&pg=PA20|title=The Muslim's Prayer|last=Fahd Salem Bahammam|publisher=Modern Guide|isbn=978-1909322950|access-date=29 January 2018}}</ref> [[اسلام]] ۾، پاڻ هن ڏينهن کي '''يوم الجماعة''' (''جمعه جو ڏينهن'') سڏيو ويو آهي، جنهن جو [[عربي ٻولي|عربي]] مان ترجمو "ملاقات جو ڏينهن" يا "جمع ٿيڻ جو ڏينهن" آهي.<ref>{{حوالو ويب|url=https://pluralism.org/jum%E2%80%99ah-the-friday-prayer|title=Jum’ah: The Friday Prayer|website=pluralism.org|language=en|access-date=2025-03-02}}</ref> هن ڏينهن تي، سڀني مسلمان مردن کان توقع ڪئي ويندي آهي ته اها، (فاصلي ۽ صورتحال جي ڪري ڪجهه استثنا سان) [[مسجد]] ۾ جمعي جو خطبو ٻڌڻ کان پوءِ، 2 رڪعت فرض جماعت سان ادا ڪن.<ref>{{حوالو ويب|url=https://www.metmuseum.org/learn/educators/curriculum-resources/art-of-the-islamic-world/unit-one/the-mosque#:~:text=The%20English%20word%20%22mosque%22%20denotes,to%20the%20will%20of%20God.|title=The Mosque|website=The Metropolitan Museum of Art|access-date=2025-05-19}}</ref> عورتون ۽ ٻار پڻ شامل ٿي سگهن ٿا، پر مردن وانگر، اها انهن لاء فرض نا آهي.<ref name="Salat">{{حوالو ويب|url=https://www.britannica.com/topic/Islam/Prayer|title=Islam – Prayer, Salat, Rituals|website=www.britannica.com|language=en|access-date=2024-04-06}}</ref> ڪيترن ئي مسلمان ملڪن ۾، جمعي جي ڏينهن، هفتي وار موڪل هوندي آهي ۽ ٻين ۾، اها تعليمي ادارن ۽ ڪجهه ڪم جي جڳهن تي، اڌ ڏينهن لاء موڪل هوندي آهي. اها هڪ اعليٰ اسلامي روايت آهي ۽ تصديق ٿيل فرض اسلامي عملن مان هڪ آهي. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:اسلام]] somg1o7nd729mjimitn0kap7ll2ji27 319246 319245 2025-06-13T09:20:16Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 319246 wikitext text/x-wiki [[File:UTM-friday.JPG|thumb|[[ملائيشيا]] جي هڪ يونيورسٽي ۾ جمعي جي مجلس]] '''جمعي جي نماز''' <ref>{{حوالو ويب|url=https://learn-islam.org/class-7-congregational-prayer|title=Congregational Prayer|website=Learn Islam|language=en-US|access-date=2024-04-06}}</ref> (عربي:صَلَاة ٱلْجُمُعَة)، هر هفتي جمعي جي ڏينهن منجهند جو مسلمانن جو اجتماعي نماز لاءِ گڏ ٿيڻ جو ڏينهن آهي.<ref>{{ڪتابن مان حوالا|url=https://books.google.com/books?id=rNujP218FuQC&pg=PA20|title=The Muslim's Prayer|last=Fahd Salem Bahammam|publisher=Modern Guide|isbn=978-1909322950|access-date=29 January 2018}}</ref> [[اسلام]] ۾، پاڻ هن ڏينهن کي '''يوم الجماعة''' (''جمعه جو ڏينهن'') سڏيو ويو آهي، جنهن جو [[عربي ٻولي|عربي]] مان ترجمو "ملاقات جو ڏينهن" يا "جمع ٿيڻ جو ڏينهن" آهي.<ref>{{حوالو ويب|url=https://pluralism.org/jum%E2%80%99ah-the-friday-prayer|title=Jum’ah: The Friday Prayer|website=pluralism.org|language=en|access-date=2025-03-02}}</ref> هن ڏينهن تي، سڀني مسلمان مردن کان توقع ڪئي ويندي آهي ته اها، (فاصلي ۽ صورتحال جي ڪري ڪجهه استثنا سان) [[مسجد]] ۾ جمعي جو خطبو ٻڌڻ کان پوءِ، 2 رڪعت فرض جماعت سان ادا ڪن.<ref>{{حوالو ويب|url=https://www.metmuseum.org/learn/educators/curriculum-resources/art-of-the-islamic-world/unit-one/the-mosque#:~:text=The%20English%20word%20%22mosque%22%20denotes,to%20the%20will%20of%20God.|title=The Mosque|website=The Metropolitan Museum of Art|access-date=2025-05-19}}</ref> عورتون ۽ ٻار پڻ شامل ٿي سگهن ٿا، پر مردن وانگر، اها انهن لاء فرض نا آهي.<ref name="Salat">{{حوالو ويب|url=https://www.britannica.com/topic/Islam/Prayer|title=Islam – Prayer, Salat, Rituals|website=www.britannica.com|language=en|access-date=2024-04-06}}</ref> ڪيترن ئي مسلمان ملڪن ۾، جمعي جي ڏينهن، هفتي وار موڪل هوندي آهي ۽ ٻين ۾، اها تعليمي ادارن ۽ ڪجهه ڪم جي جڳهن تي، اڌ ڏينهن لاء موڪل هوندي آهي. اها هڪ اعليٰ اسلامي روايت آهي ۽ تصديق ٿيل فرض اسلامي عملن مان هڪ آهي. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:اسلام]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] 6dybq53nwbndj43wz0kjwnajyzwewuk 319247 319246 2025-06-13T09:26:16Z Ibne maryam 17680 /* پڻ ڏسو */ 319247 wikitext text/x-wiki [[File:UTM-friday.JPG|thumb|[[ملائيشيا]] جي هڪ يونيورسٽي ۾ جمعي جي مجلس]] '''جمعي جي نماز''' <ref>{{حوالو ويب|url=https://learn-islam.org/class-7-congregational-prayer|title=Congregational Prayer|website=Learn Islam|language=en-US|access-date=2024-04-06}}</ref> (عربي:صَلَاة ٱلْجُمُعَة)، هر هفتي جمعي جي ڏينهن منجهند جو مسلمانن جو اجتماعي نماز لاءِ گڏ ٿيڻ جو ڏينهن آهي.<ref>{{ڪتابن مان حوالا|url=https://books.google.com/books?id=rNujP218FuQC&pg=PA20|title=The Muslim's Prayer|last=Fahd Salem Bahammam|publisher=Modern Guide|isbn=978-1909322950|access-date=29 January 2018}}</ref> [[اسلام]] ۾، پاڻ هن ڏينهن کي '''يوم الجماعة''' (''جمعه جو ڏينهن'') سڏيو ويو آهي، جنهن جو [[عربي ٻولي|عربي]] مان ترجمو "ملاقات جو ڏينهن" يا "جمع ٿيڻ جو ڏينهن" آهي.<ref>{{حوالو ويب|url=https://pluralism.org/jum%E2%80%99ah-the-friday-prayer|title=Jum’ah: The Friday Prayer|website=pluralism.org|language=en|access-date=2025-03-02}}</ref> هن ڏينهن تي، سڀني مسلمان مردن کان توقع ڪئي ويندي آهي ته اها، (فاصلي ۽ صورتحال جي ڪري ڪجهه استثنا سان) [[مسجد]] ۾ جمعي جو خطبو ٻڌڻ کان پوءِ، 2 رڪعت فرض جماعت سان ادا ڪن.<ref>{{حوالو ويب|url=https://www.metmuseum.org/learn/educators/curriculum-resources/art-of-the-islamic-world/unit-one/the-mosque#:~:text=The%20English%20word%20%22mosque%22%20denotes,to%20the%20will%20of%20God.|title=The Mosque|website=The Metropolitan Museum of Art|access-date=2025-05-19}}</ref> عورتون ۽ ٻار پڻ شامل ٿي سگهن ٿا، پر مردن وانگر، اها انهن لاء فرض نا آهي.<ref name="Salat">{{حوالو ويب|url=https://www.britannica.com/topic/Islam/Prayer|title=Islam – Prayer, Salat, Rituals|website=www.britannica.com|language=en|access-date=2024-04-06}}</ref> ڪيترن ئي مسلمان ملڪن ۾، جمعي جي ڏينهن، هفتي وار موڪل هوندي آهي ۽ ٻين ۾، اها تعليمي ادارن ۽ ڪجهه ڪم جي جڳهن تي، اڌ ڏينهن لاء موڪل هوندي آهي. اها هڪ اعليٰ اسلامي روايت آهي ۽ تصديق ٿيل فرض اسلامي عملن مان هڪ آهي. ==پڻ ڏسو== * عيد الفطر * عيد الاضحي * اسلام ۾ عبادت جو تصور ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{commons category|Friday prayer}} * [https://www.al-islam.org/salatul-jumuah-thoughts-and-words-ayatullah-shahid-murtadha-mutahhari/practical-rulings-salat-al Practical Rulings of Salat al-Jum'ah] * [https://www.al-islam.org/contemporary-legal-rulings-shii-law-ayatullah-ali-al-sistani/ibadat#friday-jumuah-prayer Friday (Jum'ah) Prayer] {{Islamic prayer}} {{Characters and names in the Quran}} {{Authority control}} {{Use dmy dates|date=April 2019}} [[زمرو:اسلام]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[Category:Friday observances]] ==حوالا== {{حوالا}} buwqazkii7gqcr8rxnzbta7psf2m686 319248 319247 2025-06-13T09:26:52Z Ibne maryam 17680 319248 wikitext text/x-wiki [[File:UTM-friday.JPG|thumb|[[ملائيشيا]] جي هڪ يونيورسٽي ۾ جمعي جي مجلس]] '''جمعي جي نماز''' <ref>{{حوالو ويب|url=https://learn-islam.org/class-7-congregational-prayer|title=Congregational Prayer|website=Learn Islam|language=en-US|access-date=2024-04-06}}</ref> (عربي:صَلَاة ٱلْجُمُعَة)، هر هفتي جمعي جي ڏينهن منجهند جو مسلمانن جو اجتماعي نماز لاءِ گڏ ٿيڻ جو ڏينهن آهي.<ref>{{ڪتابن مان حوالا|url=https://books.google.com/books?id=rNujP218FuQC&pg=PA20|title=The Muslim's Prayer|last=Fahd Salem Bahammam|publisher=Modern Guide|isbn=978-1909322950|access-date=29 January 2018}}</ref> [[اسلام]] ۾، پاڻ هن ڏينهن کي '''يوم الجماعة''' (''جمعه جو ڏينهن'') سڏيو ويو آهي، جنهن جو [[عربي ٻولي|عربي]] مان ترجمو "ملاقات جو ڏينهن" يا "جمع ٿيڻ جو ڏينهن" آهي.<ref>{{حوالو ويب|url=https://pluralism.org/jum%E2%80%99ah-the-friday-prayer|title=Jum’ah: The Friday Prayer|website=pluralism.org|language=en|access-date=2025-03-02}}</ref> هن ڏينهن تي، سڀني مسلمان مردن کان توقع ڪئي ويندي آهي ته اها، (فاصلي ۽ صورتحال جي ڪري ڪجهه استثنا سان) [[مسجد]] ۾ جمعي جو خطبو ٻڌڻ کان پوءِ، 2 رڪعت فرض جماعت سان ادا ڪن.<ref>{{حوالو ويب|url=https://www.metmuseum.org/learn/educators/curriculum-resources/art-of-the-islamic-world/unit-one/the-mosque#:~:text=The%20English%20word%20%22mosque%22%20denotes,to%20the%20will%20of%20God.|title=The Mosque|website=The Metropolitan Museum of Art|access-date=2025-05-19}}</ref> عورتون ۽ ٻار پڻ شامل ٿي سگهن ٿا، پر مردن وانگر، اها انهن لاء فرض نا آهي.<ref name="Salat">{{حوالو ويب|url=https://www.britannica.com/topic/Islam/Prayer|title=Islam – Prayer, Salat, Rituals|website=www.britannica.com|language=en|access-date=2024-04-06}}</ref> ڪيترن ئي مسلمان ملڪن ۾، جمعي جي ڏينهن، هفتي وار موڪل هوندي آهي ۽ ٻين ۾، اها تعليمي ادارن ۽ ڪجهه ڪم جي جڳهن تي، اڌ ڏينهن لاء موڪل هوندي آهي. اها هڪ اعليٰ اسلامي روايت آهي ۽ تصديق ٿيل فرض اسلامي عملن مان هڪ آهي. ==پڻ ڏسو== * عيد الفطر * عيد الاضحي * اسلام ۾ عبادت جو تصور ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{commons category|Friday prayer}} * [https://www.al-islam.org/salatul-jumuah-thoughts-and-words-ayatullah-shahid-murtadha-mutahhari/practical-rulings-salat-al Practical Rulings of Salat al-Jum'ah] * [https://www.al-islam.org/contemporary-legal-rulings-shii-law-ayatullah-ali-al-sistani/ibadat#friday-jumuah-prayer Friday (Jum'ah) Prayer] {{Authority control}} {{Use dmy dates|date=April 2019}} [[زمرو:اسلام]] [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[Category:Friday observances]] ==حوالا== {{حوالا}} if20n8je9ch21fjr4z9zg4kizh74rrw 319249 319248 2025-06-13T09:28:30Z Ibne maryam 17680 319249 wikitext text/x-wiki [[File:UTM-friday.JPG|thumb|[[ملائيشيا]] جي هڪ يونيورسٽي ۾ جمعي جي مجلس]] '''جمعي جي نماز''' <ref>{{حوالو ويب|url=https://learn-islam.org/class-7-congregational-prayer|title=Congregational Prayer|website=Learn Islam|language=en-US|access-date=2024-04-06}}</ref> (عربي:صَلَاة ٱلْجُمُعَة)، هر هفتي جمعي جي ڏينهن منجهند جو مسلمانن جو اجتماعي نماز لاءِ گڏ ٿيڻ جو ڏينهن آهي.<ref>{{ڪتابن مان حوالا|url=https://books.google.com/books?id=rNujP218FuQC&pg=PA20|title=The Muslim's Prayer|last=Fahd Salem Bahammam|publisher=Modern Guide|isbn=978-1909322950|access-date=29 January 2018}}</ref> [[اسلام]] ۾، پاڻ هن ڏينهن کي '''يوم الجماعة''' (''جمعه جو ڏينهن'') سڏيو ويو آهي، جنهن جو [[عربي ٻولي|عربي]] مان ترجمو "ملاقات جو ڏينهن" يا "جمع ٿيڻ جو ڏينهن" آهي.<ref>{{حوالو ويب|url=https://pluralism.org/jum%E2%80%99ah-the-friday-prayer|title=Jum’ah: The Friday Prayer|website=pluralism.org|language=en|access-date=2025-03-02}}</ref> هن ڏينهن تي، سڀني مسلمان مردن کان توقع ڪئي ويندي آهي ته اها، (فاصلي ۽ صورتحال جي ڪري ڪجهه استثنا سان) [[مسجد]] ۾ جمعي جو خطبو ٻڌڻ کان پوءِ، 2 رڪعت فرض جماعت سان ادا ڪن.<ref>{{حوالو ويب|url=https://www.metmuseum.org/learn/educators/curriculum-resources/art-of-the-islamic-world/unit-one/the-mosque#:~:text=The%20English%20word%20%22mosque%22%20denotes,to%20the%20will%20of%20God.|title=The Mosque|website=The Metropolitan Museum of Art|access-date=2025-05-19}}</ref> عورتون ۽ ٻار پڻ شامل ٿي سگهن ٿا، پر مردن وانگر، اها انهن لاء فرض نا آهي.<ref name="Salat">{{حوالو ويب|url=https://www.britannica.com/topic/Islam/Prayer|title=Islam – Prayer, Salat, Rituals|website=www.britannica.com|language=en|access-date=2024-04-06}}</ref> ڪيترن ئي مسلمان ملڪن ۾، جمعي جي ڏينهن، هفتي وار موڪل هوندي آهي ۽ ٻين ۾، اها تعليمي ادارن ۽ ڪجهه ڪم جي جڳهن تي، اڌ ڏينهن لاء موڪل هوندي آهي. اها هڪ اعليٰ اسلامي روايت آهي ۽ تصديق ٿيل فرض اسلامي عملن مان هڪ آهي. ==پڻ ڏسو== * عيد الفطر * عيد الاضحي * اسلام ۾ عبادت جو تصور ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{commons category|Friday prayer}} * [https://www.al-islam.org/salatul-jumuah-thoughts-and-words-ayatullah-shahid-murtadha-mutahhari/practical-rulings-salat-al Practical Rulings of Salat al-Jum'ah] * [https://www.al-islam.org/contemporary-legal-rulings-shii-law-ayatullah-ali-al-sistani/ibadat#friday-jumuah-prayer Friday (Jum'ah) Prayer] {{Authority control}} [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[زمرو:قرآني اصطلاح]] [[Category:Friday observances]] ==حوالا== {{حوالا}} l7a6v4tznfrufwm880n9jlhdgh9knmb 319250 319249 2025-06-13T09:30:34Z Ibne maryam 17680 /* ٻاهريان ڳنڍڻا */ 319250 wikitext text/x-wiki [[File:UTM-friday.JPG|thumb|[[ملائيشيا]] جي هڪ يونيورسٽي ۾ جمعي جي مجلس]] '''جمعي جي نماز''' <ref>{{حوالو ويب|url=https://learn-islam.org/class-7-congregational-prayer|title=Congregational Prayer|website=Learn Islam|language=en-US|access-date=2024-04-06}}</ref> (عربي:صَلَاة ٱلْجُمُعَة)، هر هفتي جمعي جي ڏينهن منجهند جو مسلمانن جو اجتماعي نماز لاءِ گڏ ٿيڻ جو ڏينهن آهي.<ref>{{ڪتابن مان حوالا|url=https://books.google.com/books?id=rNujP218FuQC&pg=PA20|title=The Muslim's Prayer|last=Fahd Salem Bahammam|publisher=Modern Guide|isbn=978-1909322950|access-date=29 January 2018}}</ref> [[اسلام]] ۾، پاڻ هن ڏينهن کي '''يوم الجماعة''' (''جمعه جو ڏينهن'') سڏيو ويو آهي، جنهن جو [[عربي ٻولي|عربي]] مان ترجمو "ملاقات جو ڏينهن" يا "جمع ٿيڻ جو ڏينهن" آهي.<ref>{{حوالو ويب|url=https://pluralism.org/jum%E2%80%99ah-the-friday-prayer|title=Jum’ah: The Friday Prayer|website=pluralism.org|language=en|access-date=2025-03-02}}</ref> هن ڏينهن تي، سڀني مسلمان مردن کان توقع ڪئي ويندي آهي ته اها، (فاصلي ۽ صورتحال جي ڪري ڪجهه استثنا سان) [[مسجد]] ۾ جمعي جو خطبو ٻڌڻ کان پوءِ، 2 رڪعت فرض جماعت سان ادا ڪن.<ref>{{حوالو ويب|url=https://www.metmuseum.org/learn/educators/curriculum-resources/art-of-the-islamic-world/unit-one/the-mosque#:~:text=The%20English%20word%20%22mosque%22%20denotes,to%20the%20will%20of%20God.|title=The Mosque|website=The Metropolitan Museum of Art|access-date=2025-05-19}}</ref> عورتون ۽ ٻار پڻ شامل ٿي سگهن ٿا، پر مردن وانگر، اها انهن لاء فرض نا آهي.<ref name="Salat">{{حوالو ويب|url=https://www.britannica.com/topic/Islam/Prayer|title=Islam – Prayer, Salat, Rituals|website=www.britannica.com|language=en|access-date=2024-04-06}}</ref> ڪيترن ئي مسلمان ملڪن ۾، جمعي جي ڏينهن، هفتي وار موڪل هوندي آهي ۽ ٻين ۾، اها تعليمي ادارن ۽ ڪجهه ڪم جي جڳهن تي، اڌ ڏينهن لاء موڪل هوندي آهي. اها هڪ اعليٰ اسلامي روايت آهي ۽ تصديق ٿيل فرض اسلامي عملن مان هڪ آهي. ==پڻ ڏسو== * عيد الفطر * عيد الاضحي * اسلام ۾ عبادت جو تصور ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{commons category|Friday prayer}} * [https://www.al-islam.org/salatul-jumuah-thoughts-and-words-ayatullah-shahid-murtadha-mutahhari/practical-rulings-salat-al Practical Rulings of Salat al-Jum'ah] * [https://www.al-islam.org/contemporary-legal-rulings-shii-law-ayatullah-ali-al-sistani/ibadat#friday-jumuah-prayer Friday (Jum'ah) Prayer] {{Authority control}} [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اصطلاح قرآن]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[Category:Friday observances]] ==حوالا== {{حوالا}} arlqhfp57ak16jud3xc3xjuta1oumc6 319251 319250 2025-06-13T09:32:00Z Ibne maryam 17680 /* پڻ ڏسو */ 319251 wikitext text/x-wiki [[File:UTM-friday.JPG|thumb|[[ملائيشيا]] جي هڪ يونيورسٽي ۾ جمعي جي مجلس]] '''جمعي جي نماز''' <ref>{{حوالو ويب|url=https://learn-islam.org/class-7-congregational-prayer|title=Congregational Prayer|website=Learn Islam|language=en-US|access-date=2024-04-06}}</ref> (عربي:صَلَاة ٱلْجُمُعَة)، هر هفتي جمعي جي ڏينهن منجهند جو مسلمانن جو اجتماعي نماز لاءِ گڏ ٿيڻ جو ڏينهن آهي.<ref>{{ڪتابن مان حوالا|url=https://books.google.com/books?id=rNujP218FuQC&pg=PA20|title=The Muslim's Prayer|last=Fahd Salem Bahammam|publisher=Modern Guide|isbn=978-1909322950|access-date=29 January 2018}}</ref> [[اسلام]] ۾، پاڻ هن ڏينهن کي '''يوم الجماعة''' (''جمعه جو ڏينهن'') سڏيو ويو آهي، جنهن جو [[عربي ٻولي|عربي]] مان ترجمو "ملاقات جو ڏينهن" يا "جمع ٿيڻ جو ڏينهن" آهي.<ref>{{حوالو ويب|url=https://pluralism.org/jum%E2%80%99ah-the-friday-prayer|title=Jum’ah: The Friday Prayer|website=pluralism.org|language=en|access-date=2025-03-02}}</ref> هن ڏينهن تي، سڀني مسلمان مردن کان توقع ڪئي ويندي آهي ته اها، (فاصلي ۽ صورتحال جي ڪري ڪجهه استثنا سان) [[مسجد]] ۾ جمعي جو خطبو ٻڌڻ کان پوءِ، 2 رڪعت فرض جماعت سان ادا ڪن.<ref>{{حوالو ويب|url=https://www.metmuseum.org/learn/educators/curriculum-resources/art-of-the-islamic-world/unit-one/the-mosque#:~:text=The%20English%20word%20%22mosque%22%20denotes,to%20the%20will%20of%20God.|title=The Mosque|website=The Metropolitan Museum of Art|access-date=2025-05-19}}</ref> عورتون ۽ ٻار پڻ شامل ٿي سگهن ٿا، پر مردن وانگر، اها انهن لاء فرض نا آهي.<ref name="Salat">{{حوالو ويب|url=https://www.britannica.com/topic/Islam/Prayer|title=Islam – Prayer, Salat, Rituals|website=www.britannica.com|language=en|access-date=2024-04-06}}</ref> ڪيترن ئي مسلمان ملڪن ۾، جمعي جي ڏينهن، هفتي وار موڪل هوندي آهي ۽ ٻين ۾، اها تعليمي ادارن ۽ ڪجهه ڪم جي جڳهن تي، اڌ ڏينهن لاء موڪل هوندي آهي. اها هڪ اعليٰ اسلامي روايت آهي ۽ تصديق ٿيل فرض اسلامي عملن مان هڪ آهي. ==پڻ ڏسو== * [[عيد الفطر]] * [[عيدالاضحيٰ]] * اسلام ۾ عبادت جو تصور ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{commons category|Friday prayer}} * [https://www.al-islam.org/salatul-jumuah-thoughts-and-words-ayatullah-shahid-murtadha-mutahhari/practical-rulings-salat-al Practical Rulings of Salat al-Jum'ah] * [https://www.al-islam.org/contemporary-legal-rulings-shii-law-ayatullah-ali-al-sistani/ibadat#friday-jumuah-prayer Friday (Jum'ah) Prayer] {{Authority control}} [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اصطلاح قرآن]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[Category:Friday observances]] ==حوالا== {{حوالا}} 8nwih4dnjjft2yk6c0re831h9hx74ck 319252 319251 2025-06-13T09:36:14Z Ibne maryam 17680 319252 wikitext text/x-wiki [[File:UTM-friday.JPG|thumb|[[ملائيشيا]] جي هڪ يونيورسٽي ۾ جمعي جي مجلس]] '''جمعي جي نماز''' <ref>{{حوالو ويب|url=https://learn-islam.org/class-7-congregational-prayer|title=Congregational Prayer|website=Learn Islam|language=en-US|access-date=2024-04-06}}</ref> (عربي:صَلَاة ٱلْجُمُعَة)، هر هفتي جمعي جي ڏينهن منجهند جو مسلمانن جو اجتماعي نماز لاءِ گڏ ٿيڻ جو ڏينهن آهي.<ref>{{ڪتابن مان حوالا|url=https://books.google.com/books?id=rNujP218FuQC&pg=PA20|title=The Muslim's Prayer|last=Fahd Salem Bahammam|publisher=Modern Guide|isbn=978-1909322950|access-date=29 January 2018}}</ref> [[اسلام]] ۾، پاڻ هن ڏينهن کي '''يوم الجماعة''' (''جمعه جو ڏينهن'') سڏيو ويو آهي، جنهن جو [[عربي ٻولي|عربي]] مان ترجمو "ملاقات جو ڏينهن" يا "جمع ٿيڻ جو ڏينهن" آهي.<ref>{{حوالو ويب|url=https://pluralism.org/jum%E2%80%99ah-the-friday-prayer|title=Jum’ah: The Friday Prayer|website=pluralism.org|language=en|access-date=2025-03-02}}</ref> هن ڏينهن تي، سڀني مسلمان مردن کان توقع ڪئي ويندي آهي ته اها، (فاصلي ۽ صورتحال جي ڪري ڪجهه استثنا سان) [[مسجد]] ۾ جمعي جو خطبو ٻڌڻ کان پوءِ، 2 رڪعت فرض جماعت سان ادا ڪن.<ref>{{حوالو ويب|url=https://www.metmuseum.org/learn/educators/curriculum-resources/art-of-the-islamic-world/unit-one/the-mosque#:~:text=The%20English%20word%20%22mosque%22%20denotes,to%20the%20will%20of%20God.|title=The Mosque|website=The Metropolitan Museum of Art|access-date=2025-05-19}}</ref> عورتون ۽ ٻار پڻ شامل ٿي سگهن ٿا، پر مردن وانگر، اها انهن لاء فرض نا آهي.<ref name="Salat">{{حوالو ويب|url=https://www.britannica.com/topic/Islam/Prayer|title=Islam – Prayer, Salat, Rituals|website=www.britannica.com|language=en|access-date=2024-04-06}}</ref> قرآن جي 62هين سورت، سوره الجمعه ۾ هن فرضيت هن ريت آئي آهي؛ "یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْۤا اِذَا نُوْدِیَ لِلصَّلٰوةِ مِنْ یَّوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا اِلٰى ذِكْرِ اللّٰهِ وَ ذَرُوا الْبَیْعَؕ-ذٰلِكُمْ خَیْرٌ لَّكُمْ اِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُوْنَ." (القرآن 62:9) ڪيترن ئي مسلمان ملڪن ۾، جمعي جي ڏينهن، هفتي وار موڪل هوندي آهي ۽ ٻين ۾، اها تعليمي ادارن ۽ ڪجهه ڪم جي جڳهن تي، اڌ ڏينهن لاء موڪل هوندي آهي. اها هڪ اعليٰ اسلامي روايت آهي ۽ تصديق ٿيل فرض اسلامي عملن مان هڪ آهي. ==پڻ ڏسو== * [[عيد الفطر]] * [[عيدالاضحيٰ]] * اسلام ۾ عبادت جو تصور ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{commons category|Friday prayer}} * [https://www.al-islam.org/salatul-jumuah-thoughts-and-words-ayatullah-shahid-murtadha-mutahhari/practical-rulings-salat-al Practical Rulings of Salat al-Jum'ah] * [https://www.al-islam.org/contemporary-legal-rulings-shii-law-ayatullah-ali-al-sistani/ibadat#friday-jumuah-prayer Friday (Jum'ah) Prayer] {{Authority control}} [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اصطلاح قرآن]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[Category:Friday observances]] ==حوالا== {{حوالا}} 9eg0ecndh5izsuygiznjlomlcz3s5w7 319262 319252 2025-06-13T09:54:14Z Ibne maryam 17680 /* پڻ ڏسو */ 319262 wikitext text/x-wiki [[File:UTM-friday.JPG|thumb|[[ملائيشيا]] جي هڪ يونيورسٽي ۾ جمعي جي مجلس]] '''جمعي جي نماز''' <ref>{{حوالو ويب|url=https://learn-islam.org/class-7-congregational-prayer|title=Congregational Prayer|website=Learn Islam|language=en-US|access-date=2024-04-06}}</ref> (عربي:صَلَاة ٱلْجُمُعَة)، هر هفتي جمعي جي ڏينهن منجهند جو مسلمانن جو اجتماعي نماز لاءِ گڏ ٿيڻ جو ڏينهن آهي.<ref>{{ڪتابن مان حوالا|url=https://books.google.com/books?id=rNujP218FuQC&pg=PA20|title=The Muslim's Prayer|last=Fahd Salem Bahammam|publisher=Modern Guide|isbn=978-1909322950|access-date=29 January 2018}}</ref> [[اسلام]] ۾، پاڻ هن ڏينهن کي '''يوم الجماعة''' (''جمعه جو ڏينهن'') سڏيو ويو آهي، جنهن جو [[عربي ٻولي|عربي]] مان ترجمو "ملاقات جو ڏينهن" يا "جمع ٿيڻ جو ڏينهن" آهي.<ref>{{حوالو ويب|url=https://pluralism.org/jum%E2%80%99ah-the-friday-prayer|title=Jum’ah: The Friday Prayer|website=pluralism.org|language=en|access-date=2025-03-02}}</ref> هن ڏينهن تي، سڀني مسلمان مردن کان توقع ڪئي ويندي آهي ته اها، (فاصلي ۽ صورتحال جي ڪري ڪجهه استثنا سان) [[مسجد]] ۾ جمعي جو خطبو ٻڌڻ کان پوءِ، 2 رڪعت فرض جماعت سان ادا ڪن.<ref>{{حوالو ويب|url=https://www.metmuseum.org/learn/educators/curriculum-resources/art-of-the-islamic-world/unit-one/the-mosque#:~:text=The%20English%20word%20%22mosque%22%20denotes,to%20the%20will%20of%20God.|title=The Mosque|website=The Metropolitan Museum of Art|access-date=2025-05-19}}</ref> عورتون ۽ ٻار پڻ شامل ٿي سگهن ٿا، پر مردن وانگر، اها انهن لاء فرض نا آهي.<ref name="Salat">{{حوالو ويب|url=https://www.britannica.com/topic/Islam/Prayer|title=Islam – Prayer, Salat, Rituals|website=www.britannica.com|language=en|access-date=2024-04-06}}</ref> قرآن جي 62هين سورت، سوره الجمعه ۾ هن فرضيت هن ريت آئي آهي؛ "یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْۤا اِذَا نُوْدِیَ لِلصَّلٰوةِ مِنْ یَّوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا اِلٰى ذِكْرِ اللّٰهِ وَ ذَرُوا الْبَیْعَؕ-ذٰلِكُمْ خَیْرٌ لَّكُمْ اِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُوْنَ." (القرآن 62:9) ڪيترن ئي مسلمان ملڪن ۾، جمعي جي ڏينهن، هفتي وار موڪل هوندي آهي ۽ ٻين ۾، اها تعليمي ادارن ۽ ڪجهه ڪم جي جڳهن تي، اڌ ڏينهن لاء موڪل هوندي آهي. اها هڪ اعليٰ اسلامي روايت آهي ۽ تصديق ٿيل فرض اسلامي عملن مان هڪ آهي. ==پڻ ڏسو== * [[عيد الفطر]] * [[عيدالاضحيٰ]] * [[عبادت|اسلام ۾ عبادت جو تصور]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{commons category|Friday prayer}} * [https://www.al-islam.org/salatul-jumuah-thoughts-and-words-ayatullah-shahid-murtadha-mutahhari/practical-rulings-salat-al Practical Rulings of Salat al-Jum'ah] * [https://www.al-islam.org/contemporary-legal-rulings-shii-law-ayatullah-ali-al-sistani/ibadat#friday-jumuah-prayer Friday (Jum'ah) Prayer] {{Authority control}} [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اصطلاح قرآن]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[Category:Friday observances]] ==حوالا== {{حوالا}} 694yf8wd49ljjw8ot8ubd1pidsk9ub5 319263 319262 2025-06-13T09:55:52Z Ibne maryam 17680 319263 wikitext text/x-wiki [[File:UTM-friday.JPG|thumb|[[ملائيشيا]] جي هڪ يونيورسٽي ۾ جمعي جي مجلس]] '''جمعي جي نماز''' <ref>{{حوالو ويب|url=https://learn-islam.org/class-7-congregational-prayer|title=Congregational Prayer|website=Learn Islam|language=en-US|access-date=2024-04-06}}</ref> (عربي:صَلَاة ٱلْجُمُعَة)، هر هفتي جمعي جي ڏينهن منجهند جو مسلمانن جو اجتماعي نماز لاءِ گڏ ٿيڻ جو ڏينهن آهي.<ref>{{ڪتابن مان حوالا|url=https://books.google.com/books?id=rNujP218FuQC&pg=PA20|title=The Muslim's Prayer|last=Fahd Salem Bahammam|publisher=Modern Guide|isbn=978-1909322950|access-date=29 January 2018}}</ref> [[اسلام]] ۾، پاڻ هن ڏينهن کي '''يوم الجماعة''' (''جمعه جو ڏينهن'') سڏيو ويو آهي، جنهن جو [[عربي ٻولي|عربي]] مان ترجمو "ملاقات جو ڏينهن" يا "جمع ٿيڻ جو ڏينهن" آهي.<ref>{{حوالو ويب|url=https://pluralism.org/jum%E2%80%99ah-the-friday-prayer|title=Jum’ah: The Friday Prayer|website=pluralism.org|language=en|access-date=2025-03-02}}</ref> هن ڏينهن تي، سڀني مسلمان مردن کان توقع ڪئي ويندي آهي ته اها، (فاصلي ۽ صورتحال جي ڪري ڪجهه استثنا سان) [[مسجد]] ۾ جمعي جو خطبو ٻڌڻ کان پوءِ، 2 رڪعت فرض جماعت سان ادا ڪن.<ref>{{حوالو ويب|url=https://www.metmuseum.org/learn/educators/curriculum-resources/art-of-the-islamic-world/unit-one/the-mosque#:~:text=The%20English%20word%20%22mosque%22%20denotes,to%20the%20will%20of%20God.|title=The Mosque|website=The Metropolitan Museum of Art|access-date=2025-05-19}}</ref> عورتون ۽ ٻار پڻ شامل ٿي سگهن ٿا، پر مردن وانگر، اها انهن لاء فرض نا آهي.<ref name="Salat">{{حوالو ويب|url=https://www.britannica.com/topic/Islam/Prayer|title=Islam – Prayer, Salat, Rituals|website=www.britannica.com|language=en|access-date=2024-04-06}}</ref> قرآن جي 62هين سورت، سوره الجمعه ۾ هن جي تاڪيد هن ريت آئي آهي؛ "یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْۤا اِذَا نُوْدِیَ لِلصَّلٰوةِ مِنْ یَّوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا اِلٰى ذِكْرِ اللّٰهِ وَ ذَرُوا الْبَیْعَؕ، ذٰلِكُمْ خَیْرٌ لَّكُمْ اِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُوْنَ." (القرآن 62:9) ڪيترن ئي مسلمان ملڪن ۾، جمعي جي ڏينهن، هفتي وار موڪل هوندي آهي ۽ ٻين ۾، اها تعليمي ادارن ۽ ڪجهه ڪم جي جڳهن تي، اڌ ڏينهن لاء موڪل هوندي آهي. اها هڪ اعليٰ اسلامي روايت آهي ۽ تصديق ٿيل فرض اسلامي عملن مان هڪ آهي. ==پڻ ڏسو== * [[عيد الفطر]] * [[عيدالاضحيٰ]] * [[عبادت|اسلام ۾ عبادت جو تصور]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{commons category|Friday prayer}} * [https://www.al-islam.org/salatul-jumuah-thoughts-and-words-ayatullah-shahid-murtadha-mutahhari/practical-rulings-salat-al Practical Rulings of Salat al-Jum'ah] * [https://www.al-islam.org/contemporary-legal-rulings-shii-law-ayatullah-ali-al-sistani/ibadat#friday-jumuah-prayer Friday (Jum'ah) Prayer] {{Authority control}} [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اصطلاح قرآن]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[Category:Friday observances]] ==حوالا== {{حوالا}} f3tx35mrxxz1x7mfd20m8vsny2td31i 319277 319263 2025-06-13T10:39:57Z Ibne maryam 17680 319277 wikitext text/x-wiki [[File:UTM-friday.JPG|thumb|[[ملائيشيا]] جي هڪ يونيورسٽي ۾ جمعي جي مجلس]] '''جمعي جي نماز''' <ref>{{حوالو ويب|url=https://learn-islam.org/class-7-congregational-prayer|title=Congregational Prayer|website=Learn Islam|language=en-US|access-date=2024-04-06}}</ref> (عربي:صَلَاة ٱلْجُمُعَة)، هر هفتي جمعي جي ڏينهن منجهند جو مسلمانن جو اجتماعي نماز لاءِ گڏ ٿيڻ جو ڏينهن آهي.<ref>{{ڪتابن مان حوالا|url=https://books.google.com/books?id=rNujP218FuQC&pg=PA20|title=The Muslim's Prayer|last=Fahd Salem Bahammam|publisher=Modern Guide|isbn=978-1909322950|access-date=29 January 2018}}</ref> [[اسلام]] ۾، پاڻ هن ڏينهن کي '''يوم الجماعة''' (''جمعه جو ڏينهن'') سڏيو ويو آهي، جنهن جو [[عربي ٻولي|عربي]] مان ترجمو "ملاقات جو ڏينهن" يا "جمع ٿيڻ جو ڏينهن" آهي.<ref>{{حوالو ويب|url=https://pluralism.org/jum%E2%80%99ah-the-friday-prayer|title=Jum’ah: The Friday Prayer|website=pluralism.org|language=en|access-date=2025-03-02}}</ref> هن ڏينهن تي، سڀني مسلمان مردن کان توقع ڪئي ويندي آهي ته اها، (فاصلي ۽ صورتحال جي ڪري ڪجهه استثنا سان) [[مسجد]] ۾ جمعي جو خطبو ٻڌڻ کان پوءِ، 2 رڪعت فرض جماعت سان ادا ڪن.<ref>{{حوالو ويب|url=https://www.metmuseum.org/learn/educators/curriculum-resources/art-of-the-islamic-world/unit-one/the-mosque#:~:text=The%20English%20word%20%22mosque%22%20denotes,to%20the%20will%20of%20God.|title=The Mosque|website=The Metropolitan Museum of Art|access-date=2025-05-19}}</ref> عورتون ۽ ٻار پڻ شامل ٿي سگهن ٿا، پر مردن وانگر، اها انهن لاء فرض نا آهي.<ref name="Salat">{{حوالو ويب|url=https://www.britannica.com/topic/Islam/Prayer|title=Islam – Prayer, Salat, Rituals|website=www.britannica.com|language=en|access-date=2024-04-06}}</ref> قرآن جي 62هين سورت، سوره الجمعه ۾ هن جي تاڪيد هن ريت آئي آهي؛ "یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْۤا اِذَا نُوْدِیَ لِلصَّلٰوةِ مِنْ یَّوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا اِلٰى ذِكْرِ اللّٰهِ وَ ذَرُوا الْبَیْعَؕ، ذٰلِكُمْ خَیْرٌ لَّكُمْ اِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُوْنَ." (القرآن 62:9) عبدالله ابن عباس کان روايت آھي ته رسول الله ارشاد فرمايا؛ "جمعه المبارڪ به عيد جو ڏينھن آھي، جيڪا الله تعاليٰ مسلمانن کي عطا ڪيو آهي، تنهن ڪري جيڪو مسلمان جمعي جي نماز جو ارادو ڪري، پهرين غسل ڪري ۽ جيڪڏھن خوشبو ميسر ھجي ته خوشبو لڳائي ۽ توھان تي پر مسواڪ (بہ) لازم آھي."<ref>سنن ابن ماجہ:جلد اول:حديث نمبر 1098</ref> ڪيترن ئي مسلمان ملڪن ۾، جمعي جي ڏينهن، هفتي وار موڪل هوندي آهي ۽ ٻين ۾، اها تعليمي ادارن ۽ ڪجهه ڪم جي جڳهن تي، اڌ ڏينهن لاء موڪل هوندي آهي. اها هڪ اعليٰ اسلامي روايت آهي ۽ تصديق ٿيل فرض اسلامي عملن مان هڪ آهي. ==پڻ ڏسو== * [[عيد الفطر]] * [[عيدالاضحيٰ]] * [[عبادت|اسلام ۾ عبادت جو تصور]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{commons category|Friday prayer}} * [https://www.al-islam.org/salatul-jumuah-thoughts-and-words-ayatullah-shahid-murtadha-mutahhari/practical-rulings-salat-al Practical Rulings of Salat al-Jum'ah] * [https://www.al-islam.org/contemporary-legal-rulings-shii-law-ayatullah-ali-al-sistani/ibadat#friday-jumuah-prayer Friday (Jum'ah) Prayer] {{Authority control}} [[زمرو:نماز]] [[زمرو:اصطلاح قرآن]] [[زمرو:اسلامي تقويم]] [[Category:Friday observances]] ==حوالا== {{حوالا}} 3rj6qhnhb7h3poew0ywmr4oe218y9nk