سنڌو درياھ

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="sd">
  <siteinfo>
    <sitename>وڪيپيڊيا</sitename>
    <dbname>sdwiki</dbname>
    <base>https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%8F%DA%A9_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%88</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.4</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">ذريعات</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">خاص</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">بحث</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">واپرائيندڙ</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">واپرائيندڙ بحث</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">وڪيپيڊيا</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">وڪيپيڊيا بحث</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">فائل</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">فائل بحث</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">ذريعات وڪي</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">ذريعات وڪي بحث</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">سانچو</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">سانچو بحث</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">مدد</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">مدد بحث</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">زمرو</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">زمرو بحث</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">باب</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">باب بحث</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">ماڊيول</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">ماڊيول بحث</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>سنڌو درياھ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2203</id>
    <revision>
      <id>319445</id>
      <parentid>309236</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:47:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319445</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27563" sha1="kxqz4550gggckkhiui1z32c1u3nr5lw" xml:space="preserve">{{Infobox River
| name                = سنڌو درياءَ
| name_native         =   
| name_native_lang    = 
| name_other          =  مھراڻ &lt;br&gt; انڊس 
| name_etymology      = 
&lt;!---- IMAGE &amp; MAP --&gt;
| image               = Indus.A2002274.0610.1km.jpg
| image_size          = 240px
| image_caption       = سنڌوندي جي پاڪستان ۽ انڊيا جي طاس (ميداني علائقي) جو سيٽلائيٽ وارو نقشو  &lt;br/&gt;(بين الاقوامي سرحد     نقشي مٿان ليڪيل)
| map                 = Indus River basin map.svg
| map_size            = 
| map_caption         = سنڌوندي جي ميداني علائقي جو نقشو  جنھن ۾ رڻ ڪڇ واريون شاخون  ڏيکاريل ناھن
| pushpin_map         = 
| pushpin_map_size    = 
| pushpin_map_caption = 
&lt;!---- LOCATION --&gt;
| subdivision_type1   = ملڪ
| subdivision_name1   = [[چين]]، [[انڊيا]]، [[پاڪستان]]
| subdivision_type2   = رياست
| subdivision_name2   = [[جمون ۽ ڪشمير]], [[پنجاب، پاڪستان|پنجاب]], [[خيبرپختونخوا]], [[سنڌ]], [[گلگت بلتستان]], [[تبت جو خودمختيار علائقو|تبت]]
| subdivision_type3   = 
| subdivision_name3   = 
| subdivision_type4   = 
| subdivision_name4   = 
| subdivision_type5   = شھر
| subdivision_name5   = [[ليھ]], [[اسڪردو]], [[بيشم]] , [[ٿاڪوٽ]], [[صوابي]], [[ديرہ اسماعيل خان]], [[سکر]], [[حيدرآباد، سنڌ|حيدرآباد]] 
&lt;!---- PHYSICAL CHARACTERISTICS --&gt;
| length              = {{convert|2880|km|mi|abbr=on}} 
| width_min           = 
| width_avg           = 
| width_max           = 
| depth_min           = 
| depth_avg           = 
| depth_max           = 
| discharge1_location = [[عربي سمنڊ]]
| discharge1_min      = {{convert|1,200|m3/s|cuft/s|abbr=on}}
| discharge1_avg      = {{convert|6600|m3/s|cuft/s|abbr=on}}
| discharge1_max      = {{convert|58,000|m3/s|cuft/s|abbr=on}}
&lt;!---- BASIN FEATURES --&gt;
| source1             = [[سينگجئنگبو]]
| source1_location    = [[تبت وارو مٿاھون پٽ]]
| source1_coordinates = 
| source1_elevation   = 
| source2             = [[گار سينگپو]] 
| source2_location    = 
| source2_coordinates = 
| source2_elevation   = 
| source_confluence   = 
| source_confluence_location = [[Shiquanhe]], [[Ngari Prefecture]], [[تبت]]  ۽ [[انڊيا]]
| source_confluence_coordinates = {{coord|32|29|54|N|79|41|28|E|display=inline}}
| source_confluence_elevation = {{convert|4255|m|abbr=on}}
| mouth               = [[عربي سمنڊ]] (شروعاتي), [[ڪڇ جو رڻ]] (پويون)
| mouth_location      = [[سنڌوندي جي ڊيلٽا]] (شروعاتي), [[ڪوري ڪريڪ]] (پويون)، [[پاڪستان]]، [[انڊيا]]
| mouth_coordinates   = {{coord|23|59|40|N|67|25|51|E|display=inline,title}}
| mouth_elevation     = {{convert|0|m|abbr=on}}
| progression         = 
| river_system        = 
| basin_size          = {{convert|1165000|km2|abbr=on}}
| tributaries_left    = [[زنسڪار ندي]], [[سرو ندي]], [[سوئان درہاء]], [[جھلم درياء]], [[چناب درياء]], [[راوي درياء]], [[بياس ندي]], [[ستلج درياء]], [[پنجند ندي]], [[گھگر - ھاڪڙو ندي]], [[لوڻي ندي]]
| tributaries_right   = [[شيوڪ ندي]], [[ھنزہ ندي]], [[گلگت ندي]], [[سوات ندي]], [[ڪونر ندي]], [[ڪابل درياء]], [[ڪرم ندي]], [[گومل ندي]], [[زوب ندي]]
| custom_label        = 
| custom_data         = 
| extra               = 
}}

سنڌو درياءَ جي قدامت حضرت انسان جي پيدائش کان گهڻو آڳاٽي آهي. سنڌو درياءَ کي تاريخ ۾ ڪيترن ئي مختلف نالن سان سڏيو ويو آهي. ”اباسين“، ”سپت سنڌو“، ”مهراڻ“ ، ”انڊس“ وغيره سنڌو درياءَ جا مختلف نالا آهن. سنڌوءَ جو ذڪر قديم [[هندو ويد|ھندو ويدن]] ۽ پستڪن ۾ ملي ٿو. دنيا جي انهن قديم ويدن کي سنڌوءَ جي ڪنارن تي تخليق ڪيو. '''[[رگ ويد]]''' توڙي ٻين ويدن ۾ سنڌوءَ جي ساراهه ۾ ڀڄڻ چيل آهن. تاريخن ۾ اچي ٿو ته [[سنڌ]] توڙي [[هند]] تي اهي نالا سنڌو درياءَ جي ڪري پيا. سنڌوندي دنيا جي وڏين ندين مان سترهين نمبر تي آهي.

اهو علائقو جنهن کي يوناني سنڌوءَ مان ”پراچين“، هندو ”سنڌو ديس“، عرب جاگرافيدان مهراڻ ۽ سنڌ جا رهواسي پڻ ”سنڌوديس“ جي نالي سان سڏيندا آيا آهن. قديم دور ۾ [[سنڌ]] جون حدون ”اتر ڏي بهاولپور جو علائقو، ڏکڻ ڏانهن عربي سمنڊ، اڀرندي طرف وارياسو رڻ پٽ ۽ الهندي ڏي جبلن جي هڪ قطار هيون.“
سنڌوندي کي ”مٺو سمنڊ“ پڻ سڏيو وڃي ٿو. سنڌوءَ جو عام وهڪرو اتر کان ڏکڻ طرف آهي. سنڌوندي ”بکر ([[سکر]]) ۽ [[روهڙي]]ءَ جي شهرن وچان پهاڙن کي چيريندي آهستي آهستي ڏکڻ اولهه طرف وهي ٿي.“ سکر بيراج ٻڌجڻ کان پوءِ سنڌوءَ مان ڪيترائي واهه ڪڍيا ويا جيڪي [[سنڌ]] جي مختلف حصن کي سرسبز ۽ آباد ڪن ٿا. سيوهڻ وٽ جبلن جي روڪ سنڌوءَ کي سڌو اڳتي وڌڻ کان روڪي ٿي جنهن ڪري ان جو رخ [[حيدرآباد]] تائين ڏکڻ ـ اوڀر طرف ڦيرائي ٿي. سنڌوندي جو آخري ڇوڙ سمنڊ ۾ ٿئي ٿو جتي دنيا جي هڪ خوبصورت ڊيلٽا جڙي ٿي.

[[سنڌو]] درياءَ جي اترئين علائقن ۾ جڏهن برسات پوي ٿي يا جڏهن هماليا جي برف تيز گرمي سبب پگهرجي ٿي تڏهن مارچ ڌاري ان ۾ چاڙهه شروع ٿئي ٿو جيڪو آگسٽ ۾ پنهنجي جوانيءَ کي پهچي ٿو ۽ نيٺ آڪٽوبر ڌاري لهڻ شروع ٿئي ٿو. سنڌوءَ جا قديم بندرگاهه الور، بلري، منصوره، منجابري، نيرون ۽ رابيل وغيره هئا. [[سنڌو]]ءَ جي ڊيلٽا مڇين جي نرسري سڏجي ٿي جتي تمر جا ٻيلا آهن جيڪي مڇين جي واڌويجهه لاءِ خوراڪ جو ڪم ڏين ٿا اهڙي طرح اهي ٻيلا سامونڊي کاڌ کان بچاءُ جو پڻ اهم ذريعو آهن.

[[سنڌو]] ندي، 1800 ميل ڊگهي آهي، سا هماليه جبل جي سنگي ڪباب جي برفاني ڌارا مان نڪري ٿي، سنگي ڪباب ٿٻيٽ ۾ آهي. سنگي ڪباب مانسرور ڍنڍ کان 30 ميل پري آهي. سنڌو ندي والاريل ڪشمير مان ٿيندي آزاد ڪشمير، خيبر پختون خواهه، پنجاب لتاڙيندي، اتان جي چئن ندين جون پاڻي پاڻ منجهه سمائيندي، سنڌ ۾ ڪشمور وٽان داخل ٿئي ٿي. پوءِ هاڻوڪي [[سنڌ]] کي سرسبز ۽ آباد ڪندي وڃي عربي سمنڊ ۾ ڇوڙ ڪري ٿي. [[سنڌو]] سڀيتا جي مٿي ڄاڻايل تهذيبي دؤر ۾ موجوده سنڌ ۾ سنڌو ندي ٻن حصن ۾ وهندي هئي. ان جي اولهه واري شاخ ليمون جوڻيجي کان اولهه طرف وهندي لوهم جو دڙي، لوهري، آمري جي ڀرسان لنگهندي، حيدرآباد وٽان ٿيندي وڃي سمنڊ ۾ پوندي هئي. هاڪڙو کي سنڌوندي مان پاڻي ٻن هنڌن تان ملندو هو. هڪ ڪشمور واري شاخ ۽ ٻيو سکر واري شاخ مان. &lt;ref&gt;{{Citation |title=سنڌو سڀيتا جي اوسر (رڪ سنڌي) {{!}} سنڌ سلامت ڪتاب گهر&lt;!-- Bot generated title --&gt; |url=http://books.sindhsalamat.com/book.php?book_id=288 |accessdate=2016-09-01 |archive-date=2017-09-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170912115540/http://books.sindhsalamat.com/book.php?book_id=288 |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;ڪتاب: سنڌو سڀيتا جي اوسر&lt;/ref&gt;

[[سنڌو]]جو قديم دور وارو عروج مختلف بئراجن ۽ ڊيمن اڏجڻ سبب گهٽجي ويو آهي. جنهنڪري سنڌوءَ جي ٻنهي طرفن کان موجود ٻيلا پڻ پنهنجو جوڀن وڃائي ويٺا آهن. پاڻيءَ جي کوٽ ڊيلٽائي علائقن جي سونهن کي پڻ ڪاپاري ڌڪ رسايو آهي. اتان جي انساني آبادي پڻ بحران جي وَر چڙهي پڪي جي علائقن ڏانهن تيزيءَ سان لڏپلاڻ ڪري رهي آهي. سامونڊي ويرن جي چاڙهه سبب تقريبن سموري ڊيلٽائي علائقي ۾ کارو پاڻي ڪاهجي پيو آهي. سنڌ صوبي م سنڌوندي جي ڊيگھ 750 ڪلوميٽر آهي&lt;ref name=&quot;رليف  &quot;&gt;
 [https://reliefweb.int › resourcesPDFTandoallahyar resources reliefweb ]  &lt;/ref&gt;.

==سنڌو لفظ جو مطلب==
سنسڪرت ۾ ”سنڌو“ جو مطلب آهي سمنڊ يا وڏو درياءُ. آڳاٽي دور ۾ ڪابل ندي، گومتي وغيره سنڌونديءَ جون ڀرتي ڪندڙ شاخون هونديون هيون. سنڌو رواجي ندين کان تمام گهڻي وڏي رهي آهي. جنهنڪري آڳاٽن لوڪن نالو اهو نالو رکيس.&lt;/br&gt;
لفظ ”سنڌو“ جو ڌاتو يا بنياد سنسڪرت لفظ ”سيند“ آهي جنهن جو مطلب آهي وهڻ. جڏهن ته ٻي راءِ موجب ”سنڌو“ جو ڌاتو آهي ”سڌ“ جنهن جو مطلب آهي رکي وٺڻ يا بچاءُ ڪرڻ. انهن ٻنهي مان پهريون مفهوم عالمن جي نظر ۾ وڌيڪ درست لڳي ٿو.&lt;/br&gt;
ايرانين جو اچار لفظ سنڌو لاءِ ڦري ٿيو ”هندو“ مطلب ته ”س“ کي ڦيرائي ”هه“ ڪيو ويو. قديم ايراني [[سنڌو ماٿري]] (سنڌ ۽ [[پنجاب]]) کان گهڻو پري ڪونه ويا. هنن اڪثر علائقن ۾ آرين کي رهندي ڏٺو تنهنڪري چيو ويو هندو ـ آسٿان جيڪو اڳتي هلي ٿيو ”[[هندستان]]“. اهڙي طرح قديم ايرانين وٽان قديم يونانين کي هندستان بابت ڄاڻ پئي. سڪندراعظم سان جيڪي تاريخ نويس آيا تن سنڌو ماٿري ۾ رهندڙ ماڻهن کي اُچار ڦيرائي سڏيو ”انڊو“ ۽ سنڌوندي کي سڏيائون ”انڊوس“ اهڙِي طرح سڄي ملڪ کي سڏيائون '''انڊيڪا'''. اڳتي هلي لئٽن ٻوليءَ ۾ اهي اُچار ڦري ٿيا ”[[انڊس]]“ ۽ ”انڊيا“.&lt;/br&gt;
سنڌو  (هندو) لفظ جو اصل مطلب هو ”سنڌونديءَ جي ڪناري رهندڙ“، ڪن تاريخدانن ان جي مطلب کي ڦيرائي ”ڪارو“ يا ”چور“ ظاهر ڪيو آهي. هندستان لفظ جو اصل مطلب هو ”سنڌوندي وارو ملڪ“. اڳتي هلي جڏهن مسلمانن حڪومتون قائم ٿيون ته هندستان جو مطلب ڦري ٿيو ”برهمڻي ڌرم کي مڃيندڙ“. اهڙي طرح لفظن جا اصلوڪا مطلب متروڪ يا گم ٿيندا ويا ۽ نوان مفهوم رائج ٿيندا ويا. آڳاٽن عربن کي ”هند“ جي ڄاڻ قديم ايرانين وٽان پئي.&lt;ref&gt;سنڌوءَ جي ساڃاهه، ليکڪ سائين جي ايم سيد&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;سنڌوءَ جو سفر، بدر ابڙو&lt;/ref&gt;سنسڪرت زبان ۾  سنڌو لفظ جي معنيَ آهي سمنڊ، ان جو ڌاتو يا بنياد معنيٰ آهي ”سيند“ معنيٰ 	وهڻ. جنهن ڪري سنڌو نديءَ جي بنيادي معنيٰ آهي ”جا سدائين پيئي وهي.“ هن کي اڳي مهراڻ ڪري سڏيندا هئا. اهو وري سٿين يا تاتارين جو نالو ڏنل آهي. سنسڪرت ۾ ”مهارڻو“ لفظ برابر آهي. مها معنيٰ وڏو. ارڻو معنيٰ 	جل يا سمنڊ يعني وڏو سمنڊ. سمنڊ جو پاڻي کارو ٿيندو آهي، پر هن نديءَ جو پاڻي مٺو هو. جنهن ڪري کيس مهراڻ چوندا هئا&lt;ref&gt;ڪتاب:سير ريگستان؛ ليکڪ: محمد اسماعيل عرساڻي؛ايڊيشن: 1976؛پبلشر: سنڌي ادبي بورڊ ڄامشورو&lt;/ref&gt;

ڀاشا ۾ شبدن  جو ارٿ ھجي ٿو ۽ شبد پنهنجي سنسڪرتي سان جُڙيل ھجن ٿا. اسان جي مُوڙھ مَتِيَن توپ دانشورن کي ڪير سمجھائي جن سنڌو ندي (Sindhu Nadi/ Indus river) کي پِيءُ يا ديوتا سڏڻ شروع ڪيو آهن.  سنڌو ندي ماءُ يا ديوي ٿي سگهي ٿي، پيءُ يا ديوتا نه. اھا ڀرانتي رڳو ان ڪري ٿي آهي ته سنڌي ڀاشا ۾ سنڌو ھڪ نَدِي آهي ۽ نَدِي شبد استريلنگ (مونث) آهي. دريا فارسي شبد آهي ۽ پُلنگ (مذڪر) آهي. تنهن ڪري سنڌو کي دريا جي بدران سنڌو ندي چوڻ کپي.

==سنڌو جي وهڪري جي تبديلي ==
[[سنڌو]]، [[حيدرآباد]] جي اوسي پاسي گذريل صديءَ جي پوئين اڌ ۾ رسي آهي. سڪندر جي حملي کان هزار سال پوءِ، جڏهن عربن [[سنڌ]] کي فتح ڪيو، ته سنڌو ان وقت گهڻو اوڀر طرف ڇوڙ واري علائقي جي مٿيئن راڄڌاني ڀرسان وهندي هئي. ميان غلام محمد ڪلهوڙي جي دور سان واڳيل جيڪي دلچسپ واقعا آهن، تن ۾ سنڌو درياهه جي وهڪري جي تبديلي اهم آهي. جيڪا 59 – 1758ع ۾ آئي. اڳين صدي دوران سنڌوءَ درياهه جو مکيه وهڪرو ته پنهنجو اصلي پيٽ ڇڏي پورو هڪ سئو ميل پنهنجو رخ مٽائي ويو، ۽ ساڳئي وقت ريڻ وارو وهڪرو به سُڪي ويو، جيڪو سنڌو جي هاڻوڪي وهڪري کان پورا ستر ميل پري هو. سنڌو درياهه پنجويهه ڊگريون، ۽ چاليهه فوٽ ڊگهائي ۽ اٺهٺ ڊگريون ۽ ايڪٽيهه فوٽ ويڪرائي ڦاڪ وٽان هڪدم وڪڙ ڪري، اولهه ڏانهن وهڻ لڳو ۽ ڏکڻ – اوڀر  ڏانهن وهندڙ اڳيون وهڪرو بند ٿي ويو. رخ بدلائڻ کان اڳ ۾ نصرپور واري وهڪري ۾ ٿورن سالن تائين پاڻي هوريان هوريان گهٽبو ويو ۽ نيٺ بند ٿي ويو. انهي ڏس ۾ سر رچرڊ برٽن پنهنجي ڪتاب '''هسٽري آف سنڌ''' ۾ لکي ٿو ته: ” سنڌو درياهه جي درياهي وهڪري جي تبديلي بابت جڏهن حيدرآباد جي هڪ جهونڙيءَ کان پڇيم، تڏهن وراڻيائين ته ”سندس پيءُ جي ڏينهن ۾ گدو بندر ڪوٽڙي جي سامهون درياهه تانگهو ٿي ويندو هو.“ ڪئپٽن برٽن کي هي ڄاڻ 1884ع ۾ ملي. انهي ڳالهه جي ليکي سان اُن جهونڙي جو پيءُ ارڙهين صديءَ جي پوئين اڌ جي حقيقتن کان ضرور واقف هوندو. لڳي ٿو ته ان زماني ۾ نصرپور وارو وهڪرو هوريان هوريان سُڪندو پئي ويو ۽ اولهه واري نئين وهڪري ۾ هوريا هوريان پاڻي وڌيو پئي. تنهنڪري امڪان آهي، ته ڪنهن موسم ۾ درياهه تانگهو ٿي ويندو هوندو ۽ پوڙهيءَ جي بيان ڪيل حقيقت بلڪل صحيح آهي.

هن وڏي تبديليءَ [[سنڌو]] درياهه کي، اولاهين ٽڪرائي علائقي جي دنگ سان موجود لٽاسي خطي ۾ آڻي بيهاريو. سندس ڇڏيل ۽ هاڻوڪي وهڪري جي وچ ۾ ستر ملين جي وٿي آهي. تڏهن کان وٺي هاڻوڪي دور تائين درياهه ڪنارو پائيندو وڃي ٽڪرين جي بلڪل ڪڇ ۾ پيو آهي. مٿيون جابلو علائقو اولهه کان اوڀر ڏانهن لهندو ۽ لهوارو ٿيندو وڃي ٿو. اهڙي ريت سيوهڻ کان ٺٽي تائين درياهه کي اولهه ڏانهن سرڪڻ لاءِ ڪا جاءِ ئي ڪانهي.

ريڻ وهڪري جي سڪي وڃڻ جي ڪري، سندس پاڻي تي آباد ٿيندڙ علائقي کي ڏاڍو هاڃو رسيو، پر ڦليلي ڦاٽ جي پاڻي ان برپٽ واري جُوءِ کي سائو ستابو ڪري ڪجهه پورائو ڪيو. هيءَ ڇاڙهه حيدرآباد کان ڏهه ميل اُتر سنڌوءَ مان ڇڄندي هئي ۽ گنجي ٽڪر جي اوڀارين ڪڇ ڏئي سنڌو جو پراڻو پيٽ اُڪري، وڃي ريڻ واري ڇڏيل وهڪري ۾ پوندي هئي ۽ ڪيترن ميلن جي پنڌ تائين اُن جي پراڻي پيٽ مان به وهندي هئي. جنهن ماڳ وٽان ڦليلي ڦاٽ درياهه جي مکيه وهڪري کان ڇڄي ڌار ٿئي ٿو، اتان ئي سنڌوءَ جي ڇوڙ واري ٽڪنڊي جي شروعات سمجهڻ گهرجي. ڇو ته وهڪرو درياهه کان ڇڄڻ کان پوءِ سمنڊ ۾ ڇوڙ ڪرڻ تائين وري ڪٿي به سنڌو سان ڪونه ٿو ملي. جڏهن ته وچ تي ڪٿي کيس گونيءَ جي نالي سان به سڏيو وڃي ٿو. سندس روپ آبپاشيءَ جي هڪ وڏي واهه جهڙو هوندو آهي.

ميان غلام شاهه ڪلهوڙي کي رڳو ڦليلي جي هتان وهڻ ڪارڻ [[حيدرآباد]] جي قلعي اڏڻ جو خيال آيو هو. انهي کان اڳ ۾ هن 60- 1762ع ۾ شاهپور جو بنياد رکيو هو. کيس اهو خيال هوندو هو، ته راڄڌاني اهڙي جاءِ تي قائم ڪئي وڃي، جتي درياهه جي ٻوڏ کان بچاءُ هجي.  سندس ڀاءُ مرادياب خان، مراد آباد نالي هڪ راڄڌاني جو بنياد رکيو هو، پر درياهه ان کي ٻوڙي پائي کڻي ويو هو، تنهنڪري کيس ڊپ  ٿي بيٺو. هن سوچيو ته راڄڌاني ڪنهن محفوظ ماڳ تي هجڻ گهُرجي. مٿيون مراد آباد جو شهر نصرپور ڀرسان هو، جيڪو 57- 1756ع واري ٻوڏ ۾ لڙهي ويو. مرادياب خان ۽ سندس ٻن پُٽن ٻيڙي ۾ چڙهي نڪري جان بچائي هئي. پوءِ اُتر ۾ سڪرنڊ جي پرڳڻي ۾ وڃي نئين راڄڌانيءَ جو بنياد رکيو هئائين. جنهن جو نالو هن احمد آباد رکيو هو. امڪان اُهو آهي ته هيءَ ٻوڏ هن علائقي ۾ وڏين درياهي تبديلين ڪري آئي، يا ٿي سگهي ٿو، ته هن وڏي ٻوڏ ڪري مٿيون درياهي تبديليون اچي ويون هيون.

عطا محمد ڀنڀرو، تيرون ڪوٽ ۽ مورخن جا مونجهار ۾ لکي ٿو ته نيرون ([[حيدرآباد]]) جي ماڳن وٽ ڪونه هو، ڇو ته [[حيدرآباد]] وارو ماڳ نصرپور واري سنڌوءَ جي وهڪري کان ويهارو ميل اولهه ۾ آهي، ۽ حيدرآباد ۽ نصرپور جي وچ تي ڦليلي ڦاٽ کان سواءِ ٻيو ڪو درياهي وهڪرو به موجود ڪونه هو. جيڪو 1758ع کان اڳ جو وهڪرو هجي. ٻين لفظن ۾ ائين کڻي چئجي، ته نصرپور وارو درياهه جو صفا پويون وهڪرو هو، جيڪو هيٺ هلي ٻه درياهي جي صورت ۾ وهندو هو، جن مان اولاهين کي ڪلري ۽ اوڀارين کي بگهاڙ سڏيندا هئا. جنرل هيگ جي نقشن ۾ ديبل بندر، ڪلري- بگهاڙ ڦاٽن جي سنگم واري ٿاڪ تي چار ميل هيٺ ڏيکاريل آهي.&lt;ref&gt;{{Citation |title=Sindhi Adabi Board Online Library (History)&lt;!-- Bot generated title --&gt; |url=http://www.sindhiadabiboard.org/catalogue/history/Book15/Book_page2.html |accessdate=2016-09-23 |archive-date=2018-05-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180506013655/http://www.sindhiadabiboard.org/Catalogue/History/Book15/Book_page2.html |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;ڪتاب: حيدرآباد جي تاريخ، ليکڪ؛ حسين بادشاهه&lt;/ref&gt;

==گيلري، عڪسبندي==
[[فائل:Indus River at Kotri Barrage - Jamshoro.ogg|thumb|ڪوٽڙي بئراج المنظر وٽ سنڌو درياءَ جو دلڪش ڏيک.]]
[[فائل:River Indus at Kotri Barrage Jamshoro.webm|thumb|ڪوٽڙي بئراج المنظر وٽ سنڌو درياءَ جو دلڪش ڏيک.]]
[[فائل:Indus river.svg|thumb| Indus river and tributaries, data based on The Times Atlas of the world]]

==انڊس ڊيٽا==
{{اصل مضمون|سنڌو ٽِڪور}}
ڊاڪٽر ايم ايم اشفاق پنهنجي ڪتاب ۾ لکي ٿو ته، سنڌو درياءَ جو ڊيلٽا (Indus delta) جيڪو ڪنهن زماني ۾ جهازرانيءَ واري ڊيلٽا هئي اڄ اهو ان حوالي سان دفن ٿيل ڊيلٽا ٿي چڪو آهي. سنڌو درياءَ جي ديلٽا سنڌي جي تهذيب جي شروعات کان وٺي گذريل صدي تائين، سنڌ ۽ پري پري جي ملڪن مصر، حجاز، سمير، ايران، اوڀر آفريڪا، مها راشٽر، شريلنڪا ۽ چين سان گڏيل واپار جو مرڪز رهي آهي.

انڊس ڊيلٽا جي هاڻوڪي زميني پٽي 16,000 چورس ميل يعني 41,440 چورس ڪلوميٽرز جي رقبي تائين پکڙيل آهي. ڊيلٽا جي هيءَ پٽي سمنڊ سان 130 ميل يعني 210 ڪلوميٽرز تائين پکڙي پئي آهي.

سنڌو دريا 3000 ڪلوميٽر جو سفر ڪندي ڏکڻ سنڌ تائين اچي ٿو، پر اها ٻي ڳالهه ته هاڻي سنڌو درياءَ ۾ رڳو 350 ملين ايڪڙ فٽ (ايم اي ايف) پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;[http://www.dawnnews.tv/news/1052929/27feb2017-barbadi-indus-delta-ka-muqaddar-kiyun-bani-abubaker-shaikh-aa-bm بربادی انڈس ڈیلٹا کا مقدر کیوں بنی؟ - Pakistan - Dawn News&lt;!-- Bot generated title --&gt;]&lt;/ref&gt;

== سنڌو ندي ==
1580ع کان اڳ ۾ سنڌو نديءَ جو کاٻو ڪِنارو ۽ ساڄو ڪِنارو ڪڏهن به پنجاب جو حصو نه هئا. حقيقت ۾، ان کان اڳ ۾، پنجاب يا صوبي پنجاب جو لفظ تاريخ ۾ ڪٿي به ذڪر ٿيل ناهي.

پنجاب جو نالو پهريون ڀيرو 1580 عيسوي ۾ جهلَم ۽ بياس دريائن سان لاڳاپيل علائقن کي ڏنو ويو، ۽ اھو نالو شیر شاھ سوري طرفان اڏيل قلعي کان ورتو ويو. ان کي مغل دور ۾ مڃتا ملي، جڏهن انهن ٻن جدا جدا قديم علائقن، لاہور ۽ ملتان، کي هڪ صوبو ٺاھي، ان جو نالو پنجاب رکيو ويو ۽ ان کي پنهنجي سرحدن ۾ شامل ڪيو.

نه ته، لاہور آڳاٽي زماني ۾ مختلف نالن سان سڃاتو ويندو هو جھڙوڪر؛ لُهَوَر، لُهَر، رهَوَر، الہَوَر، ۽ لاوَ ڪوٽ. لاہور جو نالو پهريون ڀيرو 982 عيسوي ۾ حدود عالم نامي جي مينسڪرپٽ ۾ ذڪر ٿيل آهي.

ان دوران، سرائڪي علائقو ملتان، جنهن کي سنڌي ماڻهن جي وطن طور سڃاتو ويندو آهي، درياءُ سنڌ سنڌو ماٿريءَ جي تهذيب جي دور کان موجود آهي، جتي اهو هڪ دريائي بندرگاہ جو شهر هو. پوءِ جي ڄاڻايل تاريخ ۾ ان جو پهريون نالو مل اسٿان (اونهو مندر / شهر) ملي ٿو، جڏهن ته ان جو ھاڻوڪو نالو ملتان اهو ڳڻيو وڃي ٿو جو سکندر اعظم جي دور ۾ هتي موجود دريا سنڌ جي رستي سان تجارت ڪندڙ مالا يا ملا نالي ماڻهن جي وستي واھڻ جي ڪري رکيو ويو. ھانوڪو نالو ملتان عربن کان پوءِ رکيو ويو، جڏهن انهن ان کي فتح ڪيو ۽ ان کي &quot;اماراتِ ملتان&quot; جو نالو ڏنو.

برطانوي سلطنت پنجاب جو وڏو ۽ زرخيز حصو ڀارت ۾ شامل ڪري ڇڏيو. اها پڻ هڪ حقيقت آهي ته بهاولپور جي رياست ڪڏهن به تاريخ ۾ پنجاب جو حصو نه رهي آھي، جيستائين وڃي ون يونٽ ٺهڻ کان پوءِ ان کي پنجاب ۾ شامل نه ڪيو ويو، ايستائين جو رنجيت سنگھ جي دور ۾ به اهو پنجاب جو حصو نه هو. بهاولپور جي اصل آبادي سنڌ ۽ راجستان جي قبيلا تي مشتمل آھي، ۽ ان کي رياست جي حيثيت ۾ سنڌ جي داؤد پوٽا برادري قائم ڪيو هو.
&lt;ref&gt;محقق؛ ابراھيم صالح محمد&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://iaoj.wordpress.com/2025/03/15/the-indus-river-has-never-been-a-part-of-punjab-for-millions-of-years/|title=The Indus River has never been a part of Punjab for millions of years|last=iaoj|date=2025-03-15|website=Indus Asia Online Journal (Click here to go to home page)|language=en|access-date=2025-03-15}}&lt;/ref&gt;


== رگ ويد ۾ سنڌو ندي شڪتيءَ جو ذڪر ==
رگوید جو ھي منتر، سنڌو ندي شڪتي بيان ڪري ٿو؛
 
سنسڪرت ۾؛

त्वं न इन्द्रा भरँ ओजो नृम्णं शतक्रतो विचर्षणो। आ वीरं पृतनाषहम्.....
ऋग्वेद ८/८७/१०

ھندي ۾

हे बहु कर्म करने वाले, विशेषरूप से देखने वाले, शक्तियुक्त एवं सेना को पराजित करने वाले इंद्रा! हम तुमसे शक्ति और बल मांगते हैं।
ऋग्वेद ८/८७/१०


سنڌي ۾ ترجمو؛

اي اندر ديوتا! تون جيڪو اڻ ڳڻيا ڪَرِمَ ڪرڻ وارو آهين، وِشيش (خاص) رُوپ جي دِرشٽي (نظر) رکڻ وارو آھين، شڪتي شالِي آهين ۽  سينائُن کي  پِراجِت (شڪست) ڪرڻ وارو آهين،   اسين تو کان شَڪتِي ۽ ٻَلُ گهرون ٿا. &lt;ref&gt;رگويد منڊل 8 سُوڪت87 منتر 10&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;تحقيق ۽ تدوين؛ نور محمد شيدي&lt;/ref&gt;


== پڻ ڏسو ==

* [[سنڌو ٽِڪور]]
* [[وادي سنڌ جي تهذيب]]
{{وادي سنڌ جي تهذيب}}

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:سنڌ]]
[[زمرو:دریاھہ ۽ نديون]]
[[زمرو:سنڌ جي تاريخ]]
[[زمرو:سنڌ جي جاگرافي]]
[[زمرو:پاڪستان جا دریاھہ]]
[[زمرو:ايشيا جي جاگرافي]]
[[زمرو:وادي سنڌ جي تهذيب]]
[[زمرو:پاڪستان جي جاگرافي]]
[[زمرو:ڏکڻ ايشيا جي جاگرافي]]</text>
      <sha1>kxqz4550gggckkhiui1z32c1u3nr5lw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319446</id>
      <parentid>319445</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T23:15:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319446</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27556" sha1="bdr78re2ybmtcwhh43vs9bw0zxgtl7r" xml:space="preserve">{{Infobox River
| name   = سنڌو درياءَ&lt;br&gt;Indus River 
| name_native  =   
| name_native_lang = 
| name_other   =  مھراڻ 
| name_etymology  = 
| image               = Indus.A2002274.0610.1km.jpg
| image_size          = 240px
| image_caption       = سنڌوندي جي پاڪستان ۽ انڊيا جي طاس (ميداني علائقي) جو سيٽلائيٽ وارو نقشو&lt;br/&gt;(بين الاقوامي سرحد     نقشي مٿان ليڪيل)
| map   = Indus River basin map.svg
| map_size            = 
| map_caption         = سنڌوندي جي ميداني علائقي جو نقشو جنھن ۾ رڻ ڪڇ واريون شاخون ڏيکاريل ناھن
| pushpin_map         = 
| pushpin_map_size    = 
| pushpin_map_caption = 
| subdivision_type1   = [[ملڪ]]
| subdivision_name1   = {{پرچم|چين}}، {{پرچم|ڀارت}}، {{پرچم|پاڪستان}}
| subdivision_type2  = [[صوبو|صوبا ۽ رياستون]]
| subdivision_name2   = [[ڪشمير]]، [[پنجاب، پاڪستان|پنجاب]]، [[خيبرپختونخوا]]، [[سنڌ]]، [[گلگت بلتستان]]، [[تبت جو خودمختيار علائقو|تبت]]
| subdivision_type3   = 
| subdivision_name3   = 
| subdivision_type4   = 
| subdivision_name4   = 
| subdivision_type5   = [[شھر]]
| subdivision_name5   = [[اسڪردو]]، [[بيشم]]، [[ٿاڪوٽ]]، [[صوابي]]، [[ڊيرا اسماعيل خان]]، [[ميانوالي]]، [[ڀڪر]]، [[ڊيرا غازي خان]]، [[ڪشمور]]، [[سکر]]، [[حيدرآباد، سنڌ|حيدرآباد]]، [[ٺٽو]]، [[ڪراچي]]، [[ليهه]]
| length       = {{convert|2880|km|mi|abbr=on}} 
| width_min           = 
| width_avg           = 
| width_max           = 
| depth_min           = 
| depth_avg           = 
| depth_max           = 
| discharge1_location = [[عربي سمنڊ]]
| discharge1_min  = {{convert|1,200|m3/s|cuft/s|abbr=on}}
| discharge1_avg    = {{convert|6600|m3/s|cuft/s|abbr=on}}
| discharge1_max      = {{convert|58,000|m3/s|cuft/s|abbr=on}}
| source1  = مانسرور ڍنڍ [[سينگ جنگبو]]
| source1_location = [[تبت وارو مٿاھون پٽ]]
| source1_coordinates = 
| source1_elevation   = 
| source2   = [[گار سينگپو]] 
| source2_location    = 
| source2_coordinates = 
| source2_elevation   = 
| source_confluence   = 
| source_confluence_location = [[Shiquanhe]] ماناسرور ڍنڍ، شيڪوان هي، گاري پريفيڪچر، [[تبت]] [[چين]] ۽ [[انڊيا]]
| source_confluence_coordinates = {{coord|32|29|54|N|79|41|28|E|display=inline}}
| source_confluence_elevation = {{convert|4255|m|abbr=on}}
| mouth   = [[عربي سمنڊ]] (شروعاتي)، [[ڪڇ جو رڻ]] (پويون)
| mouth_location  = [[ٺٽو]]، [[پاڪستان]]، ڪوري ڪريڪ، [[ڪڇ]]، [[ڀارت]]
| mouth_coordinates   = {{coord|23|59|40|N|67|25|51|E|display=inline,title}}
| mouth_elevation     = {{convert|0|m|abbr=on}}
| progression         = 
| river_system        = 
| basin_size   = {{convert|1165000|km2|abbr=on}}
| tributaries_left    = [[زنسڪار ندي]]، [[سرو ندي]]، [[سوآن درہاء]]، [[جھلم ندي]]، [[چناب ندي]]، [[راوي ندي]]، [[بياس ندي]]، [[ستلج ندي]]، [[پنجند ندي]]، [[گھگر - ھاڪڙو ندي]]، [[لوڻي ندي]]
| tributaries_right   = [[شيوڪ ندي]]، [[ھنزہ ندي]]، [[گلگت ندي]]، [[سوات ندي]]، [[ڪنر ندي]]، [[ڪابل درياء]]، [[ڪرم ندي]]، [[گومل ندي]]، [[زوب ندي]]
| custom_label        = 
| custom_data         = 
| extra               = 
}}

سنڌو درياءَ جي قدامت حضرت انسان جي پيدائش کان گهڻو آڳاٽي آهي. سنڌو درياءَ کي تاريخ ۾ ڪيترن ئي مختلف نالن سان سڏيو ويو آهي. ”اباسين“، ”سپت سنڌو“، ”مهراڻ“ ، ”انڊس“ وغيره سنڌو درياءَ جا مختلف نالا آهن. سنڌوءَ جو ذڪر قديم [[هندو ويد|ھندو ويدن]] ۽ پستڪن ۾ ملي ٿو. دنيا جي انهن قديم ويدن کي سنڌوءَ جي ڪنارن تي تخليق ڪيو. '''[[رگ ويد]]''' توڙي ٻين ويدن ۾ سنڌوءَ جي ساراهه ۾ ڀڄڻ چيل آهن. تاريخن ۾ اچي ٿو ته [[سنڌ]] توڙي [[هند]] تي اهي نالا سنڌو درياءَ جي ڪري پيا. سنڌوندي دنيا جي وڏين ندين مان سترهين نمبر تي آهي.

اهو علائقو جنهن کي يوناني سنڌوءَ مان ”پراچين“، هندو ”سنڌو ديس“، عرب جاگرافيدان مهراڻ ۽ سنڌ جا رهواسي پڻ ”سنڌوديس“ جي نالي سان سڏيندا آيا آهن. قديم دور ۾ [[سنڌ]] جون حدون ”اتر ڏي بهاولپور جو علائقو، ڏکڻ ڏانهن عربي سمنڊ، اڀرندي طرف وارياسو رڻ پٽ ۽ الهندي ڏي جبلن جي هڪ قطار هيون.“
سنڌوندي کي ”مٺو سمنڊ“ پڻ سڏيو وڃي ٿو. سنڌوءَ جو عام وهڪرو اتر کان ڏکڻ طرف آهي. سنڌوندي ”بکر ([[سکر]]) ۽ [[روهڙي]]ءَ جي شهرن وچان پهاڙن کي چيريندي آهستي آهستي ڏکڻ اولهه طرف وهي ٿي.“ سکر بيراج ٻڌجڻ کان پوءِ سنڌوءَ مان ڪيترائي واهه ڪڍيا ويا جيڪي [[سنڌ]] جي مختلف حصن کي سرسبز ۽ آباد ڪن ٿا. سيوهڻ وٽ جبلن جي روڪ سنڌوءَ کي سڌو اڳتي وڌڻ کان روڪي ٿي جنهن ڪري ان جو رخ [[حيدرآباد]] تائين ڏکڻ ـ اوڀر طرف ڦيرائي ٿي. سنڌوندي جو آخري ڇوڙ سمنڊ ۾ ٿئي ٿو جتي دنيا جي هڪ خوبصورت ڊيلٽا جڙي ٿي.

[[سنڌو]] درياءَ جي اترئين علائقن ۾ جڏهن برسات پوي ٿي يا جڏهن هماليا جي برف تيز گرمي سبب پگهرجي ٿي تڏهن مارچ ڌاري ان ۾ چاڙهه شروع ٿئي ٿو جيڪو آگسٽ ۾ پنهنجي جوانيءَ کي پهچي ٿو ۽ نيٺ آڪٽوبر ڌاري لهڻ شروع ٿئي ٿو. سنڌوءَ جا قديم بندرگاهه الور، بلري، منصوره، منجابري، نيرون ۽ رابيل وغيره هئا. [[سنڌو]]ءَ جي ڊيلٽا مڇين جي نرسري سڏجي ٿي جتي تمر جا ٻيلا آهن جيڪي مڇين جي واڌويجهه لاءِ خوراڪ جو ڪم ڏين ٿا اهڙي طرح اهي ٻيلا سامونڊي کاڌ کان بچاءُ جو پڻ اهم ذريعو آهن.

[[سنڌو]] ندي، 1800 ميل ڊگهي آهي، سا هماليه جبل جي سنگي ڪباب جي برفاني ڌارا مان نڪري ٿي، سنگي ڪباب ٿٻيٽ ۾ آهي. سنگي ڪباب مانسرور ڍنڍ کان 30 ميل پري آهي. سنڌو ندي والاريل ڪشمير مان ٿيندي آزاد ڪشمير، خيبر پختون خواهه، پنجاب لتاڙيندي، اتان جي چئن ندين جون پاڻي پاڻ منجهه سمائيندي، سنڌ ۾ ڪشمور وٽان داخل ٿئي ٿي. پوءِ هاڻوڪي [[سنڌ]] کي سرسبز ۽ آباد ڪندي وڃي عربي سمنڊ ۾ ڇوڙ ڪري ٿي. [[سنڌو]] سڀيتا جي مٿي ڄاڻايل تهذيبي دؤر ۾ موجوده سنڌ ۾ سنڌو ندي ٻن حصن ۾ وهندي هئي. ان جي اولهه واري شاخ ليمون جوڻيجي کان اولهه طرف وهندي لوهم جو دڙي، لوهري، آمري جي ڀرسان لنگهندي، حيدرآباد وٽان ٿيندي وڃي سمنڊ ۾ پوندي هئي. هاڪڙو کي سنڌوندي مان پاڻي ٻن هنڌن تان ملندو هو. هڪ ڪشمور واري شاخ ۽ ٻيو سکر واري شاخ مان. &lt;ref&gt;{{Citation |title=سنڌو سڀيتا جي اوسر (رڪ سنڌي) {{!}} سنڌ سلامت ڪتاب گهر&lt;!-- Bot generated title --&gt; |url=http://books.sindhsalamat.com/book.php?book_id=288 |accessdate=2016-09-01 |archive-date=2017-09-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170912115540/http://books.sindhsalamat.com/book.php?book_id=288 |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;ڪتاب: سنڌو سڀيتا جي اوسر&lt;/ref&gt;

[[سنڌو]]جو قديم دور وارو عروج مختلف بئراجن ۽ ڊيمن اڏجڻ سبب گهٽجي ويو آهي. جنهنڪري سنڌوءَ جي ٻنهي طرفن کان موجود ٻيلا پڻ پنهنجو جوڀن وڃائي ويٺا آهن. پاڻيءَ جي کوٽ ڊيلٽائي علائقن جي سونهن کي پڻ ڪاپاري ڌڪ رسايو آهي. اتان جي انساني آبادي پڻ بحران جي وَر چڙهي پڪي جي علائقن ڏانهن تيزيءَ سان لڏپلاڻ ڪري رهي آهي. سامونڊي ويرن جي چاڙهه سبب تقريبن سموري ڊيلٽائي علائقي ۾ کارو پاڻي ڪاهجي پيو آهي. سنڌ صوبي م سنڌوندي جي ڊيگھ 750 ڪلوميٽر آهي&lt;ref name=&quot;رليف  &quot;&gt;
 [https://reliefweb.int › resourcesPDFTandoallahyar resources reliefweb ]  &lt;/ref&gt;.

==سنڌو لفظ جو مطلب==
سنسڪرت ۾ ”سنڌو“ جو مطلب آهي سمنڊ يا وڏو درياءُ. آڳاٽي دور ۾ ڪابل ندي، گومتي وغيره سنڌونديءَ جون ڀرتي ڪندڙ شاخون هونديون هيون. سنڌو رواجي ندين کان تمام گهڻي وڏي رهي آهي. جنهنڪري آڳاٽن لوڪن نالو اهو نالو رکيس.&lt;/br&gt;
لفظ ”سنڌو“ جو ڌاتو يا بنياد سنسڪرت لفظ ”سيند“ آهي جنهن جو مطلب آهي وهڻ. جڏهن ته ٻي راءِ موجب ”سنڌو“ جو ڌاتو آهي ”سڌ“ جنهن جو مطلب آهي رکي وٺڻ يا بچاءُ ڪرڻ. انهن ٻنهي مان پهريون مفهوم عالمن جي نظر ۾ وڌيڪ درست لڳي ٿو.&lt;/br&gt;
ايرانين جو اچار لفظ سنڌو لاءِ ڦري ٿيو ”هندو“ مطلب ته ”س“ کي ڦيرائي ”هه“ ڪيو ويو. قديم ايراني [[سنڌو ماٿري]] (سنڌ ۽ [[پنجاب]]) کان گهڻو پري ڪونه ويا. هنن اڪثر علائقن ۾ آرين کي رهندي ڏٺو تنهنڪري چيو ويو هندو ـ آسٿان جيڪو اڳتي هلي ٿيو ”[[هندستان]]“. اهڙي طرح قديم ايرانين وٽان قديم يونانين کي هندستان بابت ڄاڻ پئي. سڪندراعظم سان جيڪي تاريخ نويس آيا تن سنڌو ماٿري ۾ رهندڙ ماڻهن کي اُچار ڦيرائي سڏيو ”انڊو“ ۽ سنڌوندي کي سڏيائون ”انڊوس“ اهڙِي طرح سڄي ملڪ کي سڏيائون '''انڊيڪا'''. اڳتي هلي لئٽن ٻوليءَ ۾ اهي اُچار ڦري ٿيا ”[[انڊس]]“ ۽ ”انڊيا“.&lt;/br&gt;
سنڌو  (هندو) لفظ جو اصل مطلب هو ”سنڌونديءَ جي ڪناري رهندڙ“، ڪن تاريخدانن ان جي مطلب کي ڦيرائي ”ڪارو“ يا ”چور“ ظاهر ڪيو آهي. هندستان لفظ جو اصل مطلب هو ”سنڌوندي وارو ملڪ“. اڳتي هلي جڏهن مسلمانن حڪومتون قائم ٿيون ته هندستان جو مطلب ڦري ٿيو ”برهمڻي ڌرم کي مڃيندڙ“. اهڙي طرح لفظن جا اصلوڪا مطلب متروڪ يا گم ٿيندا ويا ۽ نوان مفهوم رائج ٿيندا ويا. آڳاٽن عربن کي ”هند“ جي ڄاڻ قديم ايرانين وٽان پئي.&lt;ref&gt;سنڌوءَ جي ساڃاهه، ليکڪ سائين جي ايم سيد&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;سنڌوءَ جو سفر، بدر ابڙو&lt;/ref&gt;سنسڪرت زبان ۾  سنڌو لفظ جي معنيَ آهي سمنڊ، ان جو ڌاتو يا بنياد معنيٰ آهي ”سيند“ معنيٰ 	وهڻ. جنهن ڪري سنڌو نديءَ جي بنيادي معنيٰ آهي ”جا سدائين پيئي وهي.“ هن کي اڳي مهراڻ ڪري سڏيندا هئا. اهو وري سٿين يا تاتارين جو نالو ڏنل آهي. سنسڪرت ۾ ”مهارڻو“ لفظ برابر آهي. مها معنيٰ وڏو. ارڻو معنيٰ 	جل يا سمنڊ يعني وڏو سمنڊ. سمنڊ جو پاڻي کارو ٿيندو آهي، پر هن نديءَ جو پاڻي مٺو هو. جنهن ڪري کيس مهراڻ چوندا هئا&lt;ref&gt;ڪتاب:سير ريگستان؛ ليکڪ: محمد اسماعيل عرساڻي؛ايڊيشن: 1976؛پبلشر: سنڌي ادبي بورڊ ڄامشورو&lt;/ref&gt;

ڀاشا ۾ شبدن  جو ارٿ ھجي ٿو ۽ شبد پنهنجي سنسڪرتي سان جُڙيل ھجن ٿا. اسان جي مُوڙھ مَتِيَن توپ دانشورن کي ڪير سمجھائي جن سنڌو ندي (Sindhu Nadi/ Indus river) کي پِيءُ يا ديوتا سڏڻ شروع ڪيو آهن.  سنڌو ندي ماءُ يا ديوي ٿي سگهي ٿي، پيءُ يا ديوتا نه. اھا ڀرانتي رڳو ان ڪري ٿي آهي ته سنڌي ڀاشا ۾ سنڌو ھڪ نَدِي آهي ۽ نَدِي شبد استريلنگ (مونث) آهي. دريا فارسي شبد آهي ۽ پُلنگ (مذڪر) آهي. تنهن ڪري سنڌو کي دريا جي بدران سنڌو ندي چوڻ کپي.

==سنڌو جي وهڪري جي تبديلي ==
[[سنڌو]]، [[حيدرآباد]] جي اوسي پاسي گذريل صديءَ جي پوئين اڌ ۾ رسي آهي. سڪندر جي حملي کان هزار سال پوءِ، جڏهن عربن [[سنڌ]] کي فتح ڪيو، ته سنڌو ان وقت گهڻو اوڀر طرف ڇوڙ واري علائقي جي مٿيئن راڄڌاني ڀرسان وهندي هئي. ميان غلام محمد ڪلهوڙي جي دور سان واڳيل جيڪي دلچسپ واقعا آهن، تن ۾ سنڌو درياهه جي وهڪري جي تبديلي اهم آهي. جيڪا 59 – 1758ع ۾ آئي. اڳين صدي دوران سنڌوءَ درياهه جو مکيه وهڪرو ته پنهنجو اصلي پيٽ ڇڏي پورو هڪ سئو ميل پنهنجو رخ مٽائي ويو، ۽ ساڳئي وقت ريڻ وارو وهڪرو به سُڪي ويو، جيڪو سنڌو جي هاڻوڪي وهڪري کان پورا ستر ميل پري هو. سنڌو درياهه پنجويهه ڊگريون، ۽ چاليهه فوٽ ڊگهائي ۽ اٺهٺ ڊگريون ۽ ايڪٽيهه فوٽ ويڪرائي ڦاڪ وٽان هڪدم وڪڙ ڪري، اولهه ڏانهن وهڻ لڳو ۽ ڏکڻ – اوڀر  ڏانهن وهندڙ اڳيون وهڪرو بند ٿي ويو. رخ بدلائڻ کان اڳ ۾ نصرپور واري وهڪري ۾ ٿورن سالن تائين پاڻي هوريان هوريان گهٽبو ويو ۽ نيٺ بند ٿي ويو. انهي ڏس ۾ سر رچرڊ برٽن پنهنجي ڪتاب '''هسٽري آف سنڌ''' ۾ لکي ٿو ته: ” سنڌو درياهه جي درياهي وهڪري جي تبديلي بابت جڏهن حيدرآباد جي هڪ جهونڙيءَ کان پڇيم، تڏهن وراڻيائين ته ”سندس پيءُ جي ڏينهن ۾ گدو بندر ڪوٽڙي جي سامهون درياهه تانگهو ٿي ويندو هو.“ ڪئپٽن برٽن کي هي ڄاڻ 1884ع ۾ ملي. انهي ڳالهه جي ليکي سان اُن جهونڙي جو پيءُ ارڙهين صديءَ جي پوئين اڌ جي حقيقتن کان ضرور واقف هوندو. لڳي ٿو ته ان زماني ۾ نصرپور وارو وهڪرو هوريان هوريان سُڪندو پئي ويو ۽ اولهه واري نئين وهڪري ۾ هوريا هوريان پاڻي وڌيو پئي. تنهنڪري امڪان آهي، ته ڪنهن موسم ۾ درياهه تانگهو ٿي ويندو هوندو ۽ پوڙهيءَ جي بيان ڪيل حقيقت بلڪل صحيح آهي.

هن وڏي تبديليءَ [[سنڌو]] درياهه کي، اولاهين ٽڪرائي علائقي جي دنگ سان موجود لٽاسي خطي ۾ آڻي بيهاريو. سندس ڇڏيل ۽ هاڻوڪي وهڪري جي وچ ۾ ستر ملين جي وٿي آهي. تڏهن کان وٺي هاڻوڪي دور تائين درياهه ڪنارو پائيندو وڃي ٽڪرين جي بلڪل ڪڇ ۾ پيو آهي. مٿيون جابلو علائقو اولهه کان اوڀر ڏانهن لهندو ۽ لهوارو ٿيندو وڃي ٿو. اهڙي ريت سيوهڻ کان ٺٽي تائين درياهه کي اولهه ڏانهن سرڪڻ لاءِ ڪا جاءِ ئي ڪانهي.

ريڻ وهڪري جي سڪي وڃڻ جي ڪري، سندس پاڻي تي آباد ٿيندڙ علائقي کي ڏاڍو هاڃو رسيو، پر ڦليلي ڦاٽ جي پاڻي ان برپٽ واري جُوءِ کي سائو ستابو ڪري ڪجهه پورائو ڪيو. هيءَ ڇاڙهه حيدرآباد کان ڏهه ميل اُتر سنڌوءَ مان ڇڄندي هئي ۽ گنجي ٽڪر جي اوڀارين ڪڇ ڏئي سنڌو جو پراڻو پيٽ اُڪري، وڃي ريڻ واري ڇڏيل وهڪري ۾ پوندي هئي ۽ ڪيترن ميلن جي پنڌ تائين اُن جي پراڻي پيٽ مان به وهندي هئي. جنهن ماڳ وٽان ڦليلي ڦاٽ درياهه جي مکيه وهڪري کان ڇڄي ڌار ٿئي ٿو، اتان ئي سنڌوءَ جي ڇوڙ واري ٽڪنڊي جي شروعات سمجهڻ گهرجي. ڇو ته وهڪرو درياهه کان ڇڄڻ کان پوءِ سمنڊ ۾ ڇوڙ ڪرڻ تائين وري ڪٿي به سنڌو سان ڪونه ٿو ملي. جڏهن ته وچ تي ڪٿي کيس گونيءَ جي نالي سان به سڏيو وڃي ٿو. سندس روپ آبپاشيءَ جي هڪ وڏي واهه جهڙو هوندو آهي.

ميان غلام شاهه ڪلهوڙي کي رڳو ڦليلي جي هتان وهڻ ڪارڻ [[حيدرآباد]] جي قلعي اڏڻ جو خيال آيو هو. انهي کان اڳ ۾ هن 60- 1762ع ۾ شاهپور جو بنياد رکيو هو. کيس اهو خيال هوندو هو، ته راڄڌاني اهڙي جاءِ تي قائم ڪئي وڃي، جتي درياهه جي ٻوڏ کان بچاءُ هجي.  سندس ڀاءُ مرادياب خان، مراد آباد نالي هڪ راڄڌاني جو بنياد رکيو هو، پر درياهه ان کي ٻوڙي پائي کڻي ويو هو، تنهنڪري کيس ڊپ  ٿي بيٺو. هن سوچيو ته راڄڌاني ڪنهن محفوظ ماڳ تي هجڻ گهُرجي. مٿيون مراد آباد جو شهر نصرپور ڀرسان هو، جيڪو 57- 1756ع واري ٻوڏ ۾ لڙهي ويو. مرادياب خان ۽ سندس ٻن پُٽن ٻيڙي ۾ چڙهي نڪري جان بچائي هئي. پوءِ اُتر ۾ سڪرنڊ جي پرڳڻي ۾ وڃي نئين راڄڌانيءَ جو بنياد رکيو هئائين. جنهن جو نالو هن احمد آباد رکيو هو. امڪان اُهو آهي ته هيءَ ٻوڏ هن علائقي ۾ وڏين درياهي تبديلين ڪري آئي، يا ٿي سگهي ٿو، ته هن وڏي ٻوڏ ڪري مٿيون درياهي تبديليون اچي ويون هيون.

عطا محمد ڀنڀرو، تيرون ڪوٽ ۽ مورخن جا مونجهار ۾ لکي ٿو ته نيرون ([[حيدرآباد]]) جي ماڳن وٽ ڪونه هو، ڇو ته [[حيدرآباد]] وارو ماڳ نصرپور واري سنڌوءَ جي وهڪري کان ويهارو ميل اولهه ۾ آهي، ۽ حيدرآباد ۽ نصرپور جي وچ تي ڦليلي ڦاٽ کان سواءِ ٻيو ڪو درياهي وهڪرو به موجود ڪونه هو. جيڪو 1758ع کان اڳ جو وهڪرو هجي. ٻين لفظن ۾ ائين کڻي چئجي، ته نصرپور وارو درياهه جو صفا پويون وهڪرو هو، جيڪو هيٺ هلي ٻه درياهي جي صورت ۾ وهندو هو، جن مان اولاهين کي ڪلري ۽ اوڀارين کي بگهاڙ سڏيندا هئا. جنرل هيگ جي نقشن ۾ ديبل بندر، ڪلري- بگهاڙ ڦاٽن جي سنگم واري ٿاڪ تي چار ميل هيٺ ڏيکاريل آهي.&lt;ref&gt;{{Citation |title=Sindhi Adabi Board Online Library (History)&lt;!-- Bot generated title --&gt; |url=http://www.sindhiadabiboard.org/catalogue/history/Book15/Book_page2.html |accessdate=2016-09-23 |archive-date=2018-05-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180506013655/http://www.sindhiadabiboard.org/Catalogue/History/Book15/Book_page2.html |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;ڪتاب: حيدرآباد جي تاريخ، ليکڪ؛ حسين بادشاهه&lt;/ref&gt;

==گيلري، عڪسبندي==
[[فائل:Indus River at Kotri Barrage - Jamshoro.ogg|thumb|ڪوٽڙي بئراج المنظر وٽ سنڌو درياءَ جو دلڪش ڏيک.]]
[[فائل:River Indus at Kotri Barrage Jamshoro.webm|thumb|ڪوٽڙي بئراج المنظر وٽ سنڌو درياءَ جو دلڪش ڏيک.]]
[[فائل:Indus river.svg|thumb| Indus river and tributaries, data based on The Times Atlas of the world]]

==انڊس ڊيٽا==
{{اصل مضمون|سنڌو ٽِڪور}}
ڊاڪٽر ايم ايم اشفاق پنهنجي ڪتاب ۾ لکي ٿو ته، سنڌو درياءَ جو ڊيلٽا (Indus delta) جيڪو ڪنهن زماني ۾ جهازرانيءَ واري ڊيلٽا هئي اڄ اهو ان حوالي سان دفن ٿيل ڊيلٽا ٿي چڪو آهي. سنڌو درياءَ جي ديلٽا سنڌي جي تهذيب جي شروعات کان وٺي گذريل صدي تائين، سنڌ ۽ پري پري جي ملڪن مصر، حجاز، سمير، ايران، اوڀر آفريڪا، مها راشٽر، شريلنڪا ۽ چين سان گڏيل واپار جو مرڪز رهي آهي.

انڊس ڊيلٽا جي هاڻوڪي زميني پٽي 16,000 چورس ميل يعني 41,440 چورس ڪلوميٽرز جي رقبي تائين پکڙيل آهي. ڊيلٽا جي هيءَ پٽي سمنڊ سان 130 ميل يعني 210 ڪلوميٽرز تائين پکڙي پئي آهي.

سنڌو دريا 3000 ڪلوميٽر جو سفر ڪندي ڏکڻ سنڌ تائين اچي ٿو، پر اها ٻي ڳالهه ته هاڻي سنڌو درياءَ ۾ رڳو 350 ملين ايڪڙ فٽ (ايم اي ايف) پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;[http://www.dawnnews.tv/news/1052929/27feb2017-barbadi-indus-delta-ka-muqaddar-kiyun-bani-abubaker-shaikh-aa-bm بربادی انڈس ڈیلٹا کا مقدر کیوں بنی؟ - Pakistan - Dawn News&lt;!-- Bot generated title --&gt;]&lt;/ref&gt;

== سنڌو ندي ==
1580ع کان اڳ ۾ سنڌو نديءَ جو کاٻو ڪِنارو ۽ ساڄو ڪِنارو ڪڏهن به پنجاب جو حصو نه هئا. حقيقت ۾، ان کان اڳ ۾، پنجاب يا صوبي پنجاب جو لفظ تاريخ ۾ ڪٿي به ذڪر ٿيل ناهي.

پنجاب جو نالو پهريون ڀيرو 1580 عيسوي ۾ جهلَم ۽ بياس دريائن سان لاڳاپيل علائقن کي ڏنو ويو، ۽ اھو نالو شیر شاھ سوري طرفان اڏيل قلعي کان ورتو ويو. ان کي مغل دور ۾ مڃتا ملي، جڏهن انهن ٻن جدا جدا قديم علائقن، لاہور ۽ ملتان، کي هڪ صوبو ٺاھي، ان جو نالو پنجاب رکيو ويو ۽ ان کي پنهنجي سرحدن ۾ شامل ڪيو.

نه ته، لاہور آڳاٽي زماني ۾ مختلف نالن سان سڃاتو ويندو هو جھڙوڪر؛ لُهَوَر، لُهَر، رهَوَر، الہَوَر، ۽ لاوَ ڪوٽ. لاہور جو نالو پهريون ڀيرو 982 عيسوي ۾ حدود عالم نامي جي مينسڪرپٽ ۾ ذڪر ٿيل آهي.

ان دوران، سرائڪي علائقو ملتان، جنهن کي سنڌي ماڻهن جي وطن طور سڃاتو ويندو آهي، درياءُ سنڌ سنڌو ماٿريءَ جي تهذيب جي دور کان موجود آهي، جتي اهو هڪ دريائي بندرگاہ جو شهر هو. پوءِ جي ڄاڻايل تاريخ ۾ ان جو پهريون نالو مل اسٿان (اونهو مندر / شهر) ملي ٿو، جڏهن ته ان جو ھاڻوڪو نالو ملتان اهو ڳڻيو وڃي ٿو جو سکندر اعظم جي دور ۾ هتي موجود دريا سنڌ جي رستي سان تجارت ڪندڙ مالا يا ملا نالي ماڻهن جي وستي واھڻ جي ڪري رکيو ويو. ھانوڪو نالو ملتان عربن کان پوءِ رکيو ويو، جڏهن انهن ان کي فتح ڪيو ۽ ان کي &quot;اماراتِ ملتان&quot; جو نالو ڏنو.

برطانوي سلطنت پنجاب جو وڏو ۽ زرخيز حصو ڀارت ۾ شامل ڪري ڇڏيو. اها پڻ هڪ حقيقت آهي ته بهاولپور جي رياست ڪڏهن به تاريخ ۾ پنجاب جو حصو نه رهي آھي، جيستائين وڃي ون يونٽ ٺهڻ کان پوءِ ان کي پنجاب ۾ شامل نه ڪيو ويو، ايستائين جو رنجيت سنگھ جي دور ۾ به اهو پنجاب جو حصو نه هو. بهاولپور جي اصل آبادي سنڌ ۽ راجستان جي قبيلا تي مشتمل آھي، ۽ ان کي رياست جي حيثيت ۾ سنڌ جي داؤد پوٽا برادري قائم ڪيو هو.
&lt;ref&gt;محقق؛ ابراھيم صالح محمد&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://iaoj.wordpress.com/2025/03/15/the-indus-river-has-never-been-a-part-of-punjab-for-millions-of-years/|title=The Indus River has never been a part of Punjab for millions of years|last=iaoj|date=2025-03-15|website=Indus Asia Online Journal (Click here to go to home page)|language=en|access-date=2025-03-15}}&lt;/ref&gt;


== رگ ويد ۾ سنڌو ندي شڪتيءَ جو ذڪر ==
رگوید جو ھي منتر، سنڌو ندي شڪتي بيان ڪري ٿو؛
 
سنسڪرت ۾؛

त्वं न इन्द्रा भरँ ओजो नृम्णं शतक्रतो विचर्षणो। आ वीरं पृतनाषहम्.....
ऋग्वेद ८/८७/१०

ھندي ۾

हे बहु कर्म करने वाले, विशेषरूप से देखने वाले, शक्तियुक्त एवं सेना को पराजित करने वाले इंद्रा! हम तुमसे शक्ति और बल मांगते हैं।
ऋग्वेद ८/८७/१०


سنڌي ۾ ترجمو؛

اي اندر ديوتا! تون جيڪو اڻ ڳڻيا ڪَرِمَ ڪرڻ وارو آهين، وِشيش (خاص) رُوپ جي دِرشٽي (نظر) رکڻ وارو آھين، شڪتي شالِي آهين ۽  سينائُن کي  پِراجِت (شڪست) ڪرڻ وارو آهين،   اسين تو کان شَڪتِي ۽ ٻَلُ گهرون ٿا. &lt;ref&gt;رگويد منڊل 8 سُوڪت87 منتر 10&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;تحقيق ۽ تدوين؛ نور محمد شيدي&lt;/ref&gt;


== پڻ ڏسو ==

* [[سنڌو ٽِڪور]]
* [[وادي سنڌ جي تهذيب]]
{{وادي سنڌ جي تهذيب}}

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:سنڌ]]
[[زمرو:دریاھہ ۽ نديون]]
[[زمرو:سنڌ جي تاريخ]]
[[زمرو:سنڌ جي جاگرافي]]
[[زمرو:پاڪستان جا دریاھہ]]
[[زمرو:ايشيا جي جاگرافي]]
[[زمرو:وادي سنڌ جي تهذيب]]
[[زمرو:پاڪستان جي جاگرافي]]
[[زمرو:ڏکڻ ايشيا جي جاگرافي]]</text>
      <sha1>bdr78re2ybmtcwhh43vs9bw0zxgtl7r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319447</id>
      <parentid>319446</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T23:18:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319447</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27558" sha1="7tup6p9hjbew72keshkm6jq8yfv3y4j" xml:space="preserve">{{Infobox River
| name   = سنڌو درياءَ&lt;br&gt;Indus River 
| name_native  =   
| name_native_lang = 
| name_other   =  مھراڻ 
| name_etymology  = 
| image               = Indus.A2002274.0610.1km.jpg
| image_size          = 240px
| image_caption       = سنڌوندي جي پاڪستان ۽ انڊيا جي طاس (ميداني علائقي) جو سيٽلائيٽ وارو نقشو&lt;br/&gt;(بين الاقوامي سرحد     نقشي مٿان ليڪيل)
| map   = Indus River basin map.svg
| map_size            = 
| map_caption         = سنڌوندي جي ميداني علائقي جو نقشو جنھن ۾ رڻ ڪڇ واريون شاخون ڏيکاريل ناھن
| pushpin_map         = 
| pushpin_map_size    = 
| pushpin_map_caption = 
| subdivision_type1   = [[ملڪ]]
| subdivision_name1   = {{پرچم|چين}}، {{پرچم|ڀارت}}، {{پرچم|پاڪستان}}
| subdivision_type2  = [[صوبو|صوبا ۽ رياستون]]
| subdivision_name2   = [[ڪشمير]]، [[پنجاب، پاڪستان|پنجاب]]، [[خيبرپختونخوا]]، [[سنڌ]]، [[گلگت بلتستان]]، [[تبت جو خودمختيار علائقو|تبت]]
| subdivision_type3   = 
| subdivision_name3   = 
| subdivision_type4   = 
| subdivision_name4   = 
| subdivision_type5   = [[شھر]]
| subdivision_name5   = [[ليهه]]، [[اسڪردو]]، [[بيشام]]، [[ٿاڪوٽ]]، [[صوابي]]، [[ڊيرا اسماعيل خان]]، [[ميانوالي]]، [[ڀڪر]]، [[ڊيرا غازي خان]]، [[ڪشمور]]، [[سکر]]، [[حيدرآباد، سنڌ|حيدرآباد]]، [[ٺٽو]]، [[ڪراچي]]
| length       = {{convert|2880|km|mi|abbr=on}} 
| width_min           = 
| width_avg           = 
| width_max           = 
| depth_min           = 
| depth_avg           = 
| depth_max           = 
| discharge1_location = [[عربي سمنڊ]]
| discharge1_min  = {{convert|1,200|m3/s|cuft/s|abbr=on}}
| discharge1_avg    = {{convert|6600|m3/s|cuft/s|abbr=on}}
| discharge1_max      = {{convert|58,000|m3/s|cuft/s|abbr=on}}
| source1  = مانسرور ڍنڍ [[سينگ جنگبو]]
| source1_location = [[تبت وارو مٿاھون پٽ]]
| source1_coordinates = 
| source1_elevation   = 
| source2   = [[گار سينگپو]] 
| source2_location    = 
| source2_coordinates = 
| source2_elevation   = 
| source_confluence   = 
| source_confluence_location = [[Shiquanhe]] ماناسرور ڍنڍ، شيڪوان هي، گاري پريفيڪچر، [[تبت]] [[چين]] ۽ [[انڊيا]]
| source_confluence_coordinates = {{coord|32|29|54|N|79|41|28|E|display=inline}}
| source_confluence_elevation = {{convert|4255|m|abbr=on}}
| mouth   = [[عربي سمنڊ]] (شروعاتي)، [[ڪڇ جو رڻ]] (پويون)
| mouth_location  = [[ٺٽو]]، [[پاڪستان]]، ڪوري ڪريڪ، [[ڪڇ]]، [[ڀارت]]
| mouth_coordinates   = {{coord|23|59|40|N|67|25|51|E|display=inline,title}}
| mouth_elevation     = {{convert|0|m|abbr=on}}
| progression         = 
| river_system        = 
| basin_size   = {{convert|1165000|km2|abbr=on}}
| tributaries_left    = [[زنسڪار ندي]]، [[سرو ندي]]، [[سوآن درہاء]]، [[جھلم ندي]]، [[چناب ندي]]، [[راوي ندي]]، [[بياس ندي]]، [[ستلج ندي]]، [[پنجند ندي]]، [[گھگر - ھاڪڙو ندي]]، [[لوڻي ندي]]
| tributaries_right   = [[شيوڪ ندي]]، [[ھنزہ ندي]]، [[گلگت ندي]]، [[سوات ندي]]، [[ڪنر ندي]]، [[ڪابل درياء]]، [[ڪرم ندي]]، [[گومل ندي]]، [[زوب ندي]]
| custom_label        = 
| custom_data         = 
| extra               = 
}}

سنڌو درياءَ جي قدامت حضرت انسان جي پيدائش کان گهڻو آڳاٽي آهي. سنڌو درياءَ کي تاريخ ۾ ڪيترن ئي مختلف نالن سان سڏيو ويو آهي. ”اباسين“، ”سپت سنڌو“، ”مهراڻ“ ، ”انڊس“ وغيره سنڌو درياءَ جا مختلف نالا آهن. سنڌوءَ جو ذڪر قديم [[هندو ويد|ھندو ويدن]] ۽ پستڪن ۾ ملي ٿو. دنيا جي انهن قديم ويدن کي سنڌوءَ جي ڪنارن تي تخليق ڪيو. '''[[رگ ويد]]''' توڙي ٻين ويدن ۾ سنڌوءَ جي ساراهه ۾ ڀڄڻ چيل آهن. تاريخن ۾ اچي ٿو ته [[سنڌ]] توڙي [[هند]] تي اهي نالا سنڌو درياءَ جي ڪري پيا. سنڌوندي دنيا جي وڏين ندين مان سترهين نمبر تي آهي.

اهو علائقو جنهن کي يوناني سنڌوءَ مان ”پراچين“، هندو ”سنڌو ديس“، عرب جاگرافيدان مهراڻ ۽ سنڌ جا رهواسي پڻ ”سنڌوديس“ جي نالي سان سڏيندا آيا آهن. قديم دور ۾ [[سنڌ]] جون حدون ”اتر ڏي بهاولپور جو علائقو، ڏکڻ ڏانهن عربي سمنڊ، اڀرندي طرف وارياسو رڻ پٽ ۽ الهندي ڏي جبلن جي هڪ قطار هيون.“
سنڌوندي کي ”مٺو سمنڊ“ پڻ سڏيو وڃي ٿو. سنڌوءَ جو عام وهڪرو اتر کان ڏکڻ طرف آهي. سنڌوندي ”بکر ([[سکر]]) ۽ [[روهڙي]]ءَ جي شهرن وچان پهاڙن کي چيريندي آهستي آهستي ڏکڻ اولهه طرف وهي ٿي.“ سکر بيراج ٻڌجڻ کان پوءِ سنڌوءَ مان ڪيترائي واهه ڪڍيا ويا جيڪي [[سنڌ]] جي مختلف حصن کي سرسبز ۽ آباد ڪن ٿا. سيوهڻ وٽ جبلن جي روڪ سنڌوءَ کي سڌو اڳتي وڌڻ کان روڪي ٿي جنهن ڪري ان جو رخ [[حيدرآباد]] تائين ڏکڻ ـ اوڀر طرف ڦيرائي ٿي. سنڌوندي جو آخري ڇوڙ سمنڊ ۾ ٿئي ٿو جتي دنيا جي هڪ خوبصورت ڊيلٽا جڙي ٿي.

[[سنڌو]] درياءَ جي اترئين علائقن ۾ جڏهن برسات پوي ٿي يا جڏهن هماليا جي برف تيز گرمي سبب پگهرجي ٿي تڏهن مارچ ڌاري ان ۾ چاڙهه شروع ٿئي ٿو جيڪو آگسٽ ۾ پنهنجي جوانيءَ کي پهچي ٿو ۽ نيٺ آڪٽوبر ڌاري لهڻ شروع ٿئي ٿو. سنڌوءَ جا قديم بندرگاهه الور، بلري، منصوره، منجابري، نيرون ۽ رابيل وغيره هئا. [[سنڌو]]ءَ جي ڊيلٽا مڇين جي نرسري سڏجي ٿي جتي تمر جا ٻيلا آهن جيڪي مڇين جي واڌويجهه لاءِ خوراڪ جو ڪم ڏين ٿا اهڙي طرح اهي ٻيلا سامونڊي کاڌ کان بچاءُ جو پڻ اهم ذريعو آهن.

[[سنڌو]] ندي، 1800 ميل ڊگهي آهي، سا هماليه جبل جي سنگي ڪباب جي برفاني ڌارا مان نڪري ٿي، سنگي ڪباب ٿٻيٽ ۾ آهي. سنگي ڪباب مانسرور ڍنڍ کان 30 ميل پري آهي. سنڌو ندي والاريل ڪشمير مان ٿيندي آزاد ڪشمير، خيبر پختون خواهه، پنجاب لتاڙيندي، اتان جي چئن ندين جون پاڻي پاڻ منجهه سمائيندي، سنڌ ۾ ڪشمور وٽان داخل ٿئي ٿي. پوءِ هاڻوڪي [[سنڌ]] کي سرسبز ۽ آباد ڪندي وڃي عربي سمنڊ ۾ ڇوڙ ڪري ٿي. [[سنڌو]] سڀيتا جي مٿي ڄاڻايل تهذيبي دؤر ۾ موجوده سنڌ ۾ سنڌو ندي ٻن حصن ۾ وهندي هئي. ان جي اولهه واري شاخ ليمون جوڻيجي کان اولهه طرف وهندي لوهم جو دڙي، لوهري، آمري جي ڀرسان لنگهندي، حيدرآباد وٽان ٿيندي وڃي سمنڊ ۾ پوندي هئي. هاڪڙو کي سنڌوندي مان پاڻي ٻن هنڌن تان ملندو هو. هڪ ڪشمور واري شاخ ۽ ٻيو سکر واري شاخ مان. &lt;ref&gt;{{Citation |title=سنڌو سڀيتا جي اوسر (رڪ سنڌي) {{!}} سنڌ سلامت ڪتاب گهر&lt;!-- Bot generated title --&gt; |url=http://books.sindhsalamat.com/book.php?book_id=288 |accessdate=2016-09-01 |archive-date=2017-09-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170912115540/http://books.sindhsalamat.com/book.php?book_id=288 |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;ڪتاب: سنڌو سڀيتا جي اوسر&lt;/ref&gt;

[[سنڌو]]جو قديم دور وارو عروج مختلف بئراجن ۽ ڊيمن اڏجڻ سبب گهٽجي ويو آهي. جنهنڪري سنڌوءَ جي ٻنهي طرفن کان موجود ٻيلا پڻ پنهنجو جوڀن وڃائي ويٺا آهن. پاڻيءَ جي کوٽ ڊيلٽائي علائقن جي سونهن کي پڻ ڪاپاري ڌڪ رسايو آهي. اتان جي انساني آبادي پڻ بحران جي وَر چڙهي پڪي جي علائقن ڏانهن تيزيءَ سان لڏپلاڻ ڪري رهي آهي. سامونڊي ويرن جي چاڙهه سبب تقريبن سموري ڊيلٽائي علائقي ۾ کارو پاڻي ڪاهجي پيو آهي. سنڌ صوبي م سنڌوندي جي ڊيگھ 750 ڪلوميٽر آهي&lt;ref name=&quot;رليف  &quot;&gt;
 [https://reliefweb.int › resourcesPDFTandoallahyar resources reliefweb ]  &lt;/ref&gt;.

==سنڌو لفظ جو مطلب==
سنسڪرت ۾ ”سنڌو“ جو مطلب آهي سمنڊ يا وڏو درياءُ. آڳاٽي دور ۾ ڪابل ندي، گومتي وغيره سنڌونديءَ جون ڀرتي ڪندڙ شاخون هونديون هيون. سنڌو رواجي ندين کان تمام گهڻي وڏي رهي آهي. جنهنڪري آڳاٽن لوڪن نالو اهو نالو رکيس.&lt;/br&gt;
لفظ ”سنڌو“ جو ڌاتو يا بنياد سنسڪرت لفظ ”سيند“ آهي جنهن جو مطلب آهي وهڻ. جڏهن ته ٻي راءِ موجب ”سنڌو“ جو ڌاتو آهي ”سڌ“ جنهن جو مطلب آهي رکي وٺڻ يا بچاءُ ڪرڻ. انهن ٻنهي مان پهريون مفهوم عالمن جي نظر ۾ وڌيڪ درست لڳي ٿو.&lt;/br&gt;
ايرانين جو اچار لفظ سنڌو لاءِ ڦري ٿيو ”هندو“ مطلب ته ”س“ کي ڦيرائي ”هه“ ڪيو ويو. قديم ايراني [[سنڌو ماٿري]] (سنڌ ۽ [[پنجاب]]) کان گهڻو پري ڪونه ويا. هنن اڪثر علائقن ۾ آرين کي رهندي ڏٺو تنهنڪري چيو ويو هندو ـ آسٿان جيڪو اڳتي هلي ٿيو ”[[هندستان]]“. اهڙي طرح قديم ايرانين وٽان قديم يونانين کي هندستان بابت ڄاڻ پئي. سڪندراعظم سان جيڪي تاريخ نويس آيا تن سنڌو ماٿري ۾ رهندڙ ماڻهن کي اُچار ڦيرائي سڏيو ”انڊو“ ۽ سنڌوندي کي سڏيائون ”انڊوس“ اهڙِي طرح سڄي ملڪ کي سڏيائون '''انڊيڪا'''. اڳتي هلي لئٽن ٻوليءَ ۾ اهي اُچار ڦري ٿيا ”[[انڊس]]“ ۽ ”انڊيا“.&lt;/br&gt;
سنڌو  (هندو) لفظ جو اصل مطلب هو ”سنڌونديءَ جي ڪناري رهندڙ“، ڪن تاريخدانن ان جي مطلب کي ڦيرائي ”ڪارو“ يا ”چور“ ظاهر ڪيو آهي. هندستان لفظ جو اصل مطلب هو ”سنڌوندي وارو ملڪ“. اڳتي هلي جڏهن مسلمانن حڪومتون قائم ٿيون ته هندستان جو مطلب ڦري ٿيو ”برهمڻي ڌرم کي مڃيندڙ“. اهڙي طرح لفظن جا اصلوڪا مطلب متروڪ يا گم ٿيندا ويا ۽ نوان مفهوم رائج ٿيندا ويا. آڳاٽن عربن کي ”هند“ جي ڄاڻ قديم ايرانين وٽان پئي.&lt;ref&gt;سنڌوءَ جي ساڃاهه، ليکڪ سائين جي ايم سيد&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;سنڌوءَ جو سفر، بدر ابڙو&lt;/ref&gt;سنسڪرت زبان ۾  سنڌو لفظ جي معنيَ آهي سمنڊ، ان جو ڌاتو يا بنياد معنيٰ آهي ”سيند“ معنيٰ 	وهڻ. جنهن ڪري سنڌو نديءَ جي بنيادي معنيٰ آهي ”جا سدائين پيئي وهي.“ هن کي اڳي مهراڻ ڪري سڏيندا هئا. اهو وري سٿين يا تاتارين جو نالو ڏنل آهي. سنسڪرت ۾ ”مهارڻو“ لفظ برابر آهي. مها معنيٰ وڏو. ارڻو معنيٰ 	جل يا سمنڊ يعني وڏو سمنڊ. سمنڊ جو پاڻي کارو ٿيندو آهي، پر هن نديءَ جو پاڻي مٺو هو. جنهن ڪري کيس مهراڻ چوندا هئا&lt;ref&gt;ڪتاب:سير ريگستان؛ ليکڪ: محمد اسماعيل عرساڻي؛ايڊيشن: 1976؛پبلشر: سنڌي ادبي بورڊ ڄامشورو&lt;/ref&gt;

ڀاشا ۾ شبدن  جو ارٿ ھجي ٿو ۽ شبد پنهنجي سنسڪرتي سان جُڙيل ھجن ٿا. اسان جي مُوڙھ مَتِيَن توپ دانشورن کي ڪير سمجھائي جن سنڌو ندي (Sindhu Nadi/ Indus river) کي پِيءُ يا ديوتا سڏڻ شروع ڪيو آهن.  سنڌو ندي ماءُ يا ديوي ٿي سگهي ٿي، پيءُ يا ديوتا نه. اھا ڀرانتي رڳو ان ڪري ٿي آهي ته سنڌي ڀاشا ۾ سنڌو ھڪ نَدِي آهي ۽ نَدِي شبد استريلنگ (مونث) آهي. دريا فارسي شبد آهي ۽ پُلنگ (مذڪر) آهي. تنهن ڪري سنڌو کي دريا جي بدران سنڌو ندي چوڻ کپي.

==سنڌو جي وهڪري جي تبديلي ==
[[سنڌو]]، [[حيدرآباد]] جي اوسي پاسي گذريل صديءَ جي پوئين اڌ ۾ رسي آهي. سڪندر جي حملي کان هزار سال پوءِ، جڏهن عربن [[سنڌ]] کي فتح ڪيو، ته سنڌو ان وقت گهڻو اوڀر طرف ڇوڙ واري علائقي جي مٿيئن راڄڌاني ڀرسان وهندي هئي. ميان غلام محمد ڪلهوڙي جي دور سان واڳيل جيڪي دلچسپ واقعا آهن، تن ۾ سنڌو درياهه جي وهڪري جي تبديلي اهم آهي. جيڪا 59 – 1758ع ۾ آئي. اڳين صدي دوران سنڌوءَ درياهه جو مکيه وهڪرو ته پنهنجو اصلي پيٽ ڇڏي پورو هڪ سئو ميل پنهنجو رخ مٽائي ويو، ۽ ساڳئي وقت ريڻ وارو وهڪرو به سُڪي ويو، جيڪو سنڌو جي هاڻوڪي وهڪري کان پورا ستر ميل پري هو. سنڌو درياهه پنجويهه ڊگريون، ۽ چاليهه فوٽ ڊگهائي ۽ اٺهٺ ڊگريون ۽ ايڪٽيهه فوٽ ويڪرائي ڦاڪ وٽان هڪدم وڪڙ ڪري، اولهه ڏانهن وهڻ لڳو ۽ ڏکڻ – اوڀر  ڏانهن وهندڙ اڳيون وهڪرو بند ٿي ويو. رخ بدلائڻ کان اڳ ۾ نصرپور واري وهڪري ۾ ٿورن سالن تائين پاڻي هوريان هوريان گهٽبو ويو ۽ نيٺ بند ٿي ويو. انهي ڏس ۾ سر رچرڊ برٽن پنهنجي ڪتاب '''هسٽري آف سنڌ''' ۾ لکي ٿو ته: ” سنڌو درياهه جي درياهي وهڪري جي تبديلي بابت جڏهن حيدرآباد جي هڪ جهونڙيءَ کان پڇيم، تڏهن وراڻيائين ته ”سندس پيءُ جي ڏينهن ۾ گدو بندر ڪوٽڙي جي سامهون درياهه تانگهو ٿي ويندو هو.“ ڪئپٽن برٽن کي هي ڄاڻ 1884ع ۾ ملي. انهي ڳالهه جي ليکي سان اُن جهونڙي جو پيءُ ارڙهين صديءَ جي پوئين اڌ جي حقيقتن کان ضرور واقف هوندو. لڳي ٿو ته ان زماني ۾ نصرپور وارو وهڪرو هوريان هوريان سُڪندو پئي ويو ۽ اولهه واري نئين وهڪري ۾ هوريا هوريان پاڻي وڌيو پئي. تنهنڪري امڪان آهي، ته ڪنهن موسم ۾ درياهه تانگهو ٿي ويندو هوندو ۽ پوڙهيءَ جي بيان ڪيل حقيقت بلڪل صحيح آهي.

هن وڏي تبديليءَ [[سنڌو]] درياهه کي، اولاهين ٽڪرائي علائقي جي دنگ سان موجود لٽاسي خطي ۾ آڻي بيهاريو. سندس ڇڏيل ۽ هاڻوڪي وهڪري جي وچ ۾ ستر ملين جي وٿي آهي. تڏهن کان وٺي هاڻوڪي دور تائين درياهه ڪنارو پائيندو وڃي ٽڪرين جي بلڪل ڪڇ ۾ پيو آهي. مٿيون جابلو علائقو اولهه کان اوڀر ڏانهن لهندو ۽ لهوارو ٿيندو وڃي ٿو. اهڙي ريت سيوهڻ کان ٺٽي تائين درياهه کي اولهه ڏانهن سرڪڻ لاءِ ڪا جاءِ ئي ڪانهي.

ريڻ وهڪري جي سڪي وڃڻ جي ڪري، سندس پاڻي تي آباد ٿيندڙ علائقي کي ڏاڍو هاڃو رسيو، پر ڦليلي ڦاٽ جي پاڻي ان برپٽ واري جُوءِ کي سائو ستابو ڪري ڪجهه پورائو ڪيو. هيءَ ڇاڙهه حيدرآباد کان ڏهه ميل اُتر سنڌوءَ مان ڇڄندي هئي ۽ گنجي ٽڪر جي اوڀارين ڪڇ ڏئي سنڌو جو پراڻو پيٽ اُڪري، وڃي ريڻ واري ڇڏيل وهڪري ۾ پوندي هئي ۽ ڪيترن ميلن جي پنڌ تائين اُن جي پراڻي پيٽ مان به وهندي هئي. جنهن ماڳ وٽان ڦليلي ڦاٽ درياهه جي مکيه وهڪري کان ڇڄي ڌار ٿئي ٿو، اتان ئي سنڌوءَ جي ڇوڙ واري ٽڪنڊي جي شروعات سمجهڻ گهرجي. ڇو ته وهڪرو درياهه کان ڇڄڻ کان پوءِ سمنڊ ۾ ڇوڙ ڪرڻ تائين وري ڪٿي به سنڌو سان ڪونه ٿو ملي. جڏهن ته وچ تي ڪٿي کيس گونيءَ جي نالي سان به سڏيو وڃي ٿو. سندس روپ آبپاشيءَ جي هڪ وڏي واهه جهڙو هوندو آهي.

ميان غلام شاهه ڪلهوڙي کي رڳو ڦليلي جي هتان وهڻ ڪارڻ [[حيدرآباد]] جي قلعي اڏڻ جو خيال آيو هو. انهي کان اڳ ۾ هن 60- 1762ع ۾ شاهپور جو بنياد رکيو هو. کيس اهو خيال هوندو هو، ته راڄڌاني اهڙي جاءِ تي قائم ڪئي وڃي، جتي درياهه جي ٻوڏ کان بچاءُ هجي.  سندس ڀاءُ مرادياب خان، مراد آباد نالي هڪ راڄڌاني جو بنياد رکيو هو، پر درياهه ان کي ٻوڙي پائي کڻي ويو هو، تنهنڪري کيس ڊپ  ٿي بيٺو. هن سوچيو ته راڄڌاني ڪنهن محفوظ ماڳ تي هجڻ گهُرجي. مٿيون مراد آباد جو شهر نصرپور ڀرسان هو، جيڪو 57- 1756ع واري ٻوڏ ۾ لڙهي ويو. مرادياب خان ۽ سندس ٻن پُٽن ٻيڙي ۾ چڙهي نڪري جان بچائي هئي. پوءِ اُتر ۾ سڪرنڊ جي پرڳڻي ۾ وڃي نئين راڄڌانيءَ جو بنياد رکيو هئائين. جنهن جو نالو هن احمد آباد رکيو هو. امڪان اُهو آهي ته هيءَ ٻوڏ هن علائقي ۾ وڏين درياهي تبديلين ڪري آئي، يا ٿي سگهي ٿو، ته هن وڏي ٻوڏ ڪري مٿيون درياهي تبديليون اچي ويون هيون.

عطا محمد ڀنڀرو، تيرون ڪوٽ ۽ مورخن جا مونجهار ۾ لکي ٿو ته نيرون ([[حيدرآباد]]) جي ماڳن وٽ ڪونه هو، ڇو ته [[حيدرآباد]] وارو ماڳ نصرپور واري سنڌوءَ جي وهڪري کان ويهارو ميل اولهه ۾ آهي، ۽ حيدرآباد ۽ نصرپور جي وچ تي ڦليلي ڦاٽ کان سواءِ ٻيو ڪو درياهي وهڪرو به موجود ڪونه هو. جيڪو 1758ع کان اڳ جو وهڪرو هجي. ٻين لفظن ۾ ائين کڻي چئجي، ته نصرپور وارو درياهه جو صفا پويون وهڪرو هو، جيڪو هيٺ هلي ٻه درياهي جي صورت ۾ وهندو هو، جن مان اولاهين کي ڪلري ۽ اوڀارين کي بگهاڙ سڏيندا هئا. جنرل هيگ جي نقشن ۾ ديبل بندر، ڪلري- بگهاڙ ڦاٽن جي سنگم واري ٿاڪ تي چار ميل هيٺ ڏيکاريل آهي.&lt;ref&gt;{{Citation |title=Sindhi Adabi Board Online Library (History)&lt;!-- Bot generated title --&gt; |url=http://www.sindhiadabiboard.org/catalogue/history/Book15/Book_page2.html |accessdate=2016-09-23 |archive-date=2018-05-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180506013655/http://www.sindhiadabiboard.org/Catalogue/History/Book15/Book_page2.html |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;ڪتاب: حيدرآباد جي تاريخ، ليکڪ؛ حسين بادشاهه&lt;/ref&gt;

==گيلري، عڪسبندي==
[[فائل:Indus River at Kotri Barrage - Jamshoro.ogg|thumb|ڪوٽڙي بئراج المنظر وٽ سنڌو درياءَ جو دلڪش ڏيک.]]
[[فائل:River Indus at Kotri Barrage Jamshoro.webm|thumb|ڪوٽڙي بئراج المنظر وٽ سنڌو درياءَ جو دلڪش ڏيک.]]
[[فائل:Indus river.svg|thumb| Indus river and tributaries, data based on The Times Atlas of the world]]

==انڊس ڊيٽا==
{{اصل مضمون|سنڌو ٽِڪور}}
ڊاڪٽر ايم ايم اشفاق پنهنجي ڪتاب ۾ لکي ٿو ته، سنڌو درياءَ جو ڊيلٽا (Indus delta) جيڪو ڪنهن زماني ۾ جهازرانيءَ واري ڊيلٽا هئي اڄ اهو ان حوالي سان دفن ٿيل ڊيلٽا ٿي چڪو آهي. سنڌو درياءَ جي ديلٽا سنڌي جي تهذيب جي شروعات کان وٺي گذريل صدي تائين، سنڌ ۽ پري پري جي ملڪن مصر، حجاز، سمير، ايران، اوڀر آفريڪا، مها راشٽر، شريلنڪا ۽ چين سان گڏيل واپار جو مرڪز رهي آهي.

انڊس ڊيلٽا جي هاڻوڪي زميني پٽي 16,000 چورس ميل يعني 41,440 چورس ڪلوميٽرز جي رقبي تائين پکڙيل آهي. ڊيلٽا جي هيءَ پٽي سمنڊ سان 130 ميل يعني 210 ڪلوميٽرز تائين پکڙي پئي آهي.

سنڌو دريا 3000 ڪلوميٽر جو سفر ڪندي ڏکڻ سنڌ تائين اچي ٿو، پر اها ٻي ڳالهه ته هاڻي سنڌو درياءَ ۾ رڳو 350 ملين ايڪڙ فٽ (ايم اي ايف) پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;[http://www.dawnnews.tv/news/1052929/27feb2017-barbadi-indus-delta-ka-muqaddar-kiyun-bani-abubaker-shaikh-aa-bm بربادی انڈس ڈیلٹا کا مقدر کیوں بنی؟ - Pakistan - Dawn News&lt;!-- Bot generated title --&gt;]&lt;/ref&gt;

== سنڌو ندي ==
1580ع کان اڳ ۾ سنڌو نديءَ جو کاٻو ڪِنارو ۽ ساڄو ڪِنارو ڪڏهن به پنجاب جو حصو نه هئا. حقيقت ۾، ان کان اڳ ۾، پنجاب يا صوبي پنجاب جو لفظ تاريخ ۾ ڪٿي به ذڪر ٿيل ناهي.

پنجاب جو نالو پهريون ڀيرو 1580 عيسوي ۾ جهلَم ۽ بياس دريائن سان لاڳاپيل علائقن کي ڏنو ويو، ۽ اھو نالو شیر شاھ سوري طرفان اڏيل قلعي کان ورتو ويو. ان کي مغل دور ۾ مڃتا ملي، جڏهن انهن ٻن جدا جدا قديم علائقن، لاہور ۽ ملتان، کي هڪ صوبو ٺاھي، ان جو نالو پنجاب رکيو ويو ۽ ان کي پنهنجي سرحدن ۾ شامل ڪيو.

نه ته، لاہور آڳاٽي زماني ۾ مختلف نالن سان سڃاتو ويندو هو جھڙوڪر؛ لُهَوَر، لُهَر، رهَوَر، الہَوَر، ۽ لاوَ ڪوٽ. لاہور جو نالو پهريون ڀيرو 982 عيسوي ۾ حدود عالم نامي جي مينسڪرپٽ ۾ ذڪر ٿيل آهي.

ان دوران، سرائڪي علائقو ملتان، جنهن کي سنڌي ماڻهن جي وطن طور سڃاتو ويندو آهي، درياءُ سنڌ سنڌو ماٿريءَ جي تهذيب جي دور کان موجود آهي، جتي اهو هڪ دريائي بندرگاہ جو شهر هو. پوءِ جي ڄاڻايل تاريخ ۾ ان جو پهريون نالو مل اسٿان (اونهو مندر / شهر) ملي ٿو، جڏهن ته ان جو ھاڻوڪو نالو ملتان اهو ڳڻيو وڃي ٿو جو سکندر اعظم جي دور ۾ هتي موجود دريا سنڌ جي رستي سان تجارت ڪندڙ مالا يا ملا نالي ماڻهن جي وستي واھڻ جي ڪري رکيو ويو. ھانوڪو نالو ملتان عربن کان پوءِ رکيو ويو، جڏهن انهن ان کي فتح ڪيو ۽ ان کي &quot;اماراتِ ملتان&quot; جو نالو ڏنو.

برطانوي سلطنت پنجاب جو وڏو ۽ زرخيز حصو ڀارت ۾ شامل ڪري ڇڏيو. اها پڻ هڪ حقيقت آهي ته بهاولپور جي رياست ڪڏهن به تاريخ ۾ پنجاب جو حصو نه رهي آھي، جيستائين وڃي ون يونٽ ٺهڻ کان پوءِ ان کي پنجاب ۾ شامل نه ڪيو ويو، ايستائين جو رنجيت سنگھ جي دور ۾ به اهو پنجاب جو حصو نه هو. بهاولپور جي اصل آبادي سنڌ ۽ راجستان جي قبيلا تي مشتمل آھي، ۽ ان کي رياست جي حيثيت ۾ سنڌ جي داؤد پوٽا برادري قائم ڪيو هو.
&lt;ref&gt;محقق؛ ابراھيم صالح محمد&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://iaoj.wordpress.com/2025/03/15/the-indus-river-has-never-been-a-part-of-punjab-for-millions-of-years/|title=The Indus River has never been a part of Punjab for millions of years|last=iaoj|date=2025-03-15|website=Indus Asia Online Journal (Click here to go to home page)|language=en|access-date=2025-03-15}}&lt;/ref&gt;


== رگ ويد ۾ سنڌو ندي شڪتيءَ جو ذڪر ==
رگوید جو ھي منتر، سنڌو ندي شڪتي بيان ڪري ٿو؛
 
سنسڪرت ۾؛

त्वं न इन्द्रा भरँ ओजो नृम्णं शतक्रतो विचर्षणो। आ वीरं पृतनाषहम्.....
ऋग्वेद ८/८७/१०

ھندي ۾

हे बहु कर्म करने वाले, विशेषरूप से देखने वाले, शक्तियुक्त एवं सेना को पराजित करने वाले इंद्रा! हम तुमसे शक्ति और बल मांगते हैं।
ऋग्वेद ८/८७/१०


سنڌي ۾ ترجمو؛

اي اندر ديوتا! تون جيڪو اڻ ڳڻيا ڪَرِمَ ڪرڻ وارو آهين، وِشيش (خاص) رُوپ جي دِرشٽي (نظر) رکڻ وارو آھين، شڪتي شالِي آهين ۽  سينائُن کي  پِراجِت (شڪست) ڪرڻ وارو آهين،   اسين تو کان شَڪتِي ۽ ٻَلُ گهرون ٿا. &lt;ref&gt;رگويد منڊل 8 سُوڪت87 منتر 10&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;تحقيق ۽ تدوين؛ نور محمد شيدي&lt;/ref&gt;


== پڻ ڏسو ==

* [[سنڌو ٽِڪور]]
* [[وادي سنڌ جي تهذيب]]
{{وادي سنڌ جي تهذيب}}

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:سنڌ]]
[[زمرو:دریاھہ ۽ نديون]]
[[زمرو:سنڌ جي تاريخ]]
[[زمرو:سنڌ جي جاگرافي]]
[[زمرو:پاڪستان جا دریاھہ]]
[[زمرو:ايشيا جي جاگرافي]]
[[زمرو:وادي سنڌ جي تهذيب]]
[[زمرو:پاڪستان جي جاگرافي]]
[[زمرو:ڏکڻ ايشيا جي جاگرافي]]</text>
      <sha1>7tup6p9hjbew72keshkm6jq8yfv3y4j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319448</id>
      <parentid>319447</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T23:20:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319448</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27581" sha1="tckw0c25mu6keqgt9ciks5ulb1nnhvm" xml:space="preserve">{{Infobox River
| name   = سنڌو درياءَ&lt;br&gt;Indus River 
| name_native  =   
| name_native_lang = 
| name_other   =  مھراڻ 
| name_etymology  = 
| image               = Indus.A2002274.0610.1km.jpg
| image_size          = 240px
| image_caption       = سنڌوندي جي پاڪستان ۽ انڊيا جي طاس (ميداني علائقي) جو سيٽلائيٽ وارو نقشو&lt;br/&gt;(بين الاقوامي سرحد     نقشي مٿان ليڪيل)
| map   = Indus River basin map.svg
| map_size            = 
| map_caption         = سنڌوندي جي ميداني علائقي جو نقشو جنھن ۾ رڻ ڪڇ واريون شاخون ڏيکاريل ناھن
| pushpin_map         = 
| pushpin_map_size    = 
| pushpin_map_caption = 
| subdivision_type1   = [[ملڪ]]
| subdivision_name1   = {{پرچم|چين}}، {{پرچم|ڀارت}}، {{پرچم|پاڪستان}}
| subdivision_type2  = [[صوبو|صوبا ۽ رياستون]]
| subdivision_name2   = [[ڪشمير]]، [[پنجاب، پاڪستان|پنجاب]]، [[خيبرپختونخوا]]، [[سنڌ]]، [[گلگت بلتستان]]، [[تبت جو خودمختيار علائقو|تبت]]
| subdivision_type3   = 
| subdivision_name3   = 
| subdivision_type4   = 
| subdivision_name4   = 
| subdivision_type5   = [[شھر]]
| subdivision_name5   = [[ليهه]]، [[اسڪردو]]، [[بيشام]]، [[ٿاڪوٽ]]، [[صوابي]]، [[ڊيرا اسماعيل خان]]، [[ميانوالي]]، [[ڀڪر]]، [[ڊيرا غازي خان]]، [[ڪشمور]]، [[سکر]]، [[حيدرآباد، سنڌ|حيدرآباد]]، [[ٺٽو]]، [[ڪراچي]]
| length       = {{convert|2880|km|mi|abbr=on}} 
| width_min           = 
| width_avg           = 
| width_max           = 
| depth_min           = 
| depth_avg           = 
| depth_max           = 
| discharge1_location = [[عربي سمنڊ]]
| discharge1_min  = {{convert|1,200|m3/s|cuft/s|abbr=on}}
| discharge1_avg    = {{convert|6600|m3/s|cuft/s|abbr=on}}
| discharge1_max      = {{convert|58,000|m3/s|cuft/s|abbr=on}}
| source1  = مانسرور ڍنڍ [[سينگ جنگبو]]
| source1_location = [[تبت وارو مٿاھون پٽ]]
| source1_coordinates = 
| source1_elevation   = 
| source2   = [[گار سينگپو]] 
| source2_location    = 
| source2_coordinates = 
| source2_elevation   = 
| source_confluence   = 
| source_confluence_location = [[Shiquanhe]] ماناسرور ڍنڍ، شيڪوان هي، گاري پريفيڪچر، [[تبت]] [[چين]] ۽ [[انڊيا]]
| source_confluence_coordinates = {{coord|32|29|54|N|79|41|28|E|display=inline}}
| source_confluence_elevation = {{convert|4255|m|abbr=on}}
| mouth   = [[عربي سمنڊ]] (شروعاتي)، [[ڪڇ جو رڻ]] (پويون)
| mouth_location  = [[ٺٽو]]، [[پاڪستان]]، ڪوري ڪريڪ، [[ڪڇ]]، [[ڀارت]]
| mouth_coordinates   = {{coord|23|59|40|N|67|25|51|E|display=inline,title}}
| mouth_elevation     = {{convert|0|m|abbr=on}}
| progression         = 
| river_system        = 
| basin_size   = {{convert|1165000|km2|abbr=on}}
| tributaries_left    = [[زنسڪار ندي]]، [[سرو ندي]]، [[سوآن درہاء]]، [[جھلم ندي]]، [[چناب ندي]]، [[راوي ندي]]، [[بياس ندي]]، [[ستلج ندي]]، [[پنجند ندي]]، [[گھگر - ھاڪڙو ندي]]، [[لوڻي ندي]]
| tributaries_right   = [[شيوڪ ندي]]، [[ھنزہ ندي]]، [[گلگت ندي]]، [[سوات ندي]]، [[ڪنهار ندي]]، [[ڪابل درياء]]، [[ڪرم ندي]]، [[گومل ندي]]، [[زوب ندي]]
| custom_label        = 
| custom_data         = 
| extra               = 
}}
'''سنڌو درياءَ''' (Indus River) جي قدامت حضرت انسان جي پيدائش کان گهڻو آڳاٽي آهي. سنڌو درياءَ کي تاريخ ۾ ڪيترن ئي مختلف نالن سان سڏيو ويو آهي. ”اباسين“، ”سپت سنڌو“، ”مهراڻ“ ، ”انڊس“ وغيره سنڌو درياءَ جا مختلف نالا آهن. سنڌوءَ جو ذڪر قديم [[هندو ويد|ھندو ويدن]] ۽ پستڪن ۾ ملي ٿو. دنيا جي انهن قديم ويدن کي سنڌوءَ جي ڪنارن تي تخليق ڪيو. '''[[رگ ويد]]''' توڙي ٻين ويدن ۾ سنڌوءَ جي ساراهه ۾ ڀڄڻ چيل آهن. تاريخن ۾ اچي ٿو ته [[سنڌ]] توڙي [[هند]] تي اهي نالا سنڌو درياءَ جي ڪري پيا. سنڌوندي دنيا جي وڏين ندين مان سترهين نمبر تي آهي.

اهو علائقو جنهن کي يوناني سنڌوءَ مان ”پراچين“، هندو ”سنڌو ديس“، عرب جاگرافيدان مهراڻ ۽ سنڌ جا رهواسي پڻ ”سنڌوديس“ جي نالي سان سڏيندا آيا آهن. قديم دور ۾ [[سنڌ]] جون حدون ”اتر ڏي بهاولپور جو علائقو، ڏکڻ ڏانهن عربي سمنڊ، اڀرندي طرف وارياسو رڻ پٽ ۽ الهندي ڏي جبلن جي هڪ قطار هيون.“
سنڌوندي کي ”مٺو سمنڊ“ پڻ سڏيو وڃي ٿو. سنڌوءَ جو عام وهڪرو اتر کان ڏکڻ طرف آهي. سنڌوندي ”بکر ([[سکر]]) ۽ [[روهڙي]]ءَ جي شهرن وچان پهاڙن کي چيريندي آهستي آهستي ڏکڻ اولهه طرف وهي ٿي.“ سکر بيراج ٻڌجڻ کان پوءِ سنڌوءَ مان ڪيترائي واهه ڪڍيا ويا جيڪي [[سنڌ]] جي مختلف حصن کي سرسبز ۽ آباد ڪن ٿا. سيوهڻ وٽ جبلن جي روڪ سنڌوءَ کي سڌو اڳتي وڌڻ کان روڪي ٿي جنهن ڪري ان جو رخ [[حيدرآباد]] تائين ڏکڻ ـ اوڀر طرف ڦيرائي ٿي. سنڌوندي جو آخري ڇوڙ سمنڊ ۾ ٿئي ٿو جتي دنيا جي هڪ خوبصورت ڊيلٽا جڙي ٿي.

[[سنڌو]] درياءَ جي اترئين علائقن ۾ جڏهن برسات پوي ٿي يا جڏهن هماليا جي برف تيز گرمي سبب پگهرجي ٿي تڏهن مارچ ڌاري ان ۾ چاڙهه شروع ٿئي ٿو جيڪو آگسٽ ۾ پنهنجي جوانيءَ کي پهچي ٿو ۽ نيٺ آڪٽوبر ڌاري لهڻ شروع ٿئي ٿو. سنڌوءَ جا قديم بندرگاهه الور، بلري، منصوره، منجابري، نيرون ۽ رابيل وغيره هئا. [[سنڌو]]ءَ جي ڊيلٽا مڇين جي نرسري سڏجي ٿي جتي تمر جا ٻيلا آهن جيڪي مڇين جي واڌويجهه لاءِ خوراڪ جو ڪم ڏين ٿا اهڙي طرح اهي ٻيلا سامونڊي کاڌ کان بچاءُ جو پڻ اهم ذريعو آهن.

[[سنڌو]] ندي، 1800 ميل ڊگهي آهي، سا هماليه جبل جي سنگي ڪباب جي برفاني ڌارا مان نڪري ٿي، سنگي ڪباب ٿٻيٽ ۾ آهي. سنگي ڪباب مانسرور ڍنڍ کان 30 ميل پري آهي. سنڌو ندي والاريل ڪشمير مان ٿيندي آزاد ڪشمير، خيبر پختون خواهه، پنجاب لتاڙيندي، اتان جي چئن ندين جون پاڻي پاڻ منجهه سمائيندي، سنڌ ۾ ڪشمور وٽان داخل ٿئي ٿي. پوءِ هاڻوڪي [[سنڌ]] کي سرسبز ۽ آباد ڪندي وڃي عربي سمنڊ ۾ ڇوڙ ڪري ٿي. [[سنڌو]] سڀيتا جي مٿي ڄاڻايل تهذيبي دؤر ۾ موجوده سنڌ ۾ سنڌو ندي ٻن حصن ۾ وهندي هئي. ان جي اولهه واري شاخ ليمون جوڻيجي کان اولهه طرف وهندي لوهم جو دڙي، لوهري، آمري جي ڀرسان لنگهندي، حيدرآباد وٽان ٿيندي وڃي سمنڊ ۾ پوندي هئي. هاڪڙو کي سنڌوندي مان پاڻي ٻن هنڌن تان ملندو هو. هڪ ڪشمور واري شاخ ۽ ٻيو سکر واري شاخ مان. &lt;ref&gt;{{Citation |title=سنڌو سڀيتا جي اوسر (رڪ سنڌي) {{!}} سنڌ سلامت ڪتاب گهر&lt;!-- Bot generated title --&gt; |url=http://books.sindhsalamat.com/book.php?book_id=288 |accessdate=2016-09-01 |archive-date=2017-09-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170912115540/http://books.sindhsalamat.com/book.php?book_id=288 |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;ڪتاب: سنڌو سڀيتا جي اوسر&lt;/ref&gt;

[[سنڌو]]جو قديم دور وارو عروج مختلف بئراجن ۽ ڊيمن اڏجڻ سبب گهٽجي ويو آهي. جنهنڪري سنڌوءَ جي ٻنهي طرفن کان موجود ٻيلا پڻ پنهنجو جوڀن وڃائي ويٺا آهن. پاڻيءَ جي کوٽ ڊيلٽائي علائقن جي سونهن کي پڻ ڪاپاري ڌڪ رسايو آهي. اتان جي انساني آبادي پڻ بحران جي وَر چڙهي پڪي جي علائقن ڏانهن تيزيءَ سان لڏپلاڻ ڪري رهي آهي. سامونڊي ويرن جي چاڙهه سبب تقريبن سموري ڊيلٽائي علائقي ۾ کارو پاڻي ڪاهجي پيو آهي. سنڌ صوبي م سنڌوندي جي ڊيگھ 750 ڪلوميٽر آهي&lt;ref name=&quot;رليف  &quot;&gt;
 [https://reliefweb.int › resourcesPDFTandoallahyar resources reliefweb ]  &lt;/ref&gt;.

==سنڌو لفظ جو مطلب==
سنسڪرت ۾ ”سنڌو“ جو مطلب آهي سمنڊ يا وڏو درياءُ. آڳاٽي دور ۾ ڪابل ندي، گومتي وغيره سنڌونديءَ جون ڀرتي ڪندڙ شاخون هونديون هيون. سنڌو رواجي ندين کان تمام گهڻي وڏي رهي آهي. جنهنڪري آڳاٽن لوڪن نالو اهو نالو رکيس.&lt;/br&gt;
لفظ ”سنڌو“ جو ڌاتو يا بنياد سنسڪرت لفظ ”سيند“ آهي جنهن جو مطلب آهي وهڻ. جڏهن ته ٻي راءِ موجب ”سنڌو“ جو ڌاتو آهي ”سڌ“ جنهن جو مطلب آهي رکي وٺڻ يا بچاءُ ڪرڻ. انهن ٻنهي مان پهريون مفهوم عالمن جي نظر ۾ وڌيڪ درست لڳي ٿو.&lt;/br&gt;
ايرانين جو اچار لفظ سنڌو لاءِ ڦري ٿيو ”هندو“ مطلب ته ”س“ کي ڦيرائي ”هه“ ڪيو ويو. قديم ايراني [[سنڌو ماٿري]] (سنڌ ۽ [[پنجاب]]) کان گهڻو پري ڪونه ويا. هنن اڪثر علائقن ۾ آرين کي رهندي ڏٺو تنهنڪري چيو ويو هندو ـ آسٿان جيڪو اڳتي هلي ٿيو ”[[هندستان]]“. اهڙي طرح قديم ايرانين وٽان قديم يونانين کي هندستان بابت ڄاڻ پئي. سڪندراعظم سان جيڪي تاريخ نويس آيا تن سنڌو ماٿري ۾ رهندڙ ماڻهن کي اُچار ڦيرائي سڏيو ”انڊو“ ۽ سنڌوندي کي سڏيائون ”انڊوس“ اهڙِي طرح سڄي ملڪ کي سڏيائون '''انڊيڪا'''. اڳتي هلي لئٽن ٻوليءَ ۾ اهي اُچار ڦري ٿيا ”[[انڊس]]“ ۽ ”انڊيا“.&lt;/br&gt;
سنڌو  (هندو) لفظ جو اصل مطلب هو ”سنڌونديءَ جي ڪناري رهندڙ“، ڪن تاريخدانن ان جي مطلب کي ڦيرائي ”ڪارو“ يا ”چور“ ظاهر ڪيو آهي. هندستان لفظ جو اصل مطلب هو ”سنڌوندي وارو ملڪ“. اڳتي هلي جڏهن مسلمانن حڪومتون قائم ٿيون ته هندستان جو مطلب ڦري ٿيو ”برهمڻي ڌرم کي مڃيندڙ“. اهڙي طرح لفظن جا اصلوڪا مطلب متروڪ يا گم ٿيندا ويا ۽ نوان مفهوم رائج ٿيندا ويا. آڳاٽن عربن کي ”هند“ جي ڄاڻ قديم ايرانين وٽان پئي.&lt;ref&gt;سنڌوءَ جي ساڃاهه، ليکڪ سائين جي ايم سيد&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;سنڌوءَ جو سفر، بدر ابڙو&lt;/ref&gt;سنسڪرت زبان ۾  سنڌو لفظ جي معنيَ آهي سمنڊ، ان جو ڌاتو يا بنياد معنيٰ آهي ”سيند“ معنيٰ 	وهڻ. جنهن ڪري سنڌو نديءَ جي بنيادي معنيٰ آهي ”جا سدائين پيئي وهي.“ هن کي اڳي مهراڻ ڪري سڏيندا هئا. اهو وري سٿين يا تاتارين جو نالو ڏنل آهي. سنسڪرت ۾ ”مهارڻو“ لفظ برابر آهي. مها معنيٰ وڏو. ارڻو معنيٰ 	جل يا سمنڊ يعني وڏو سمنڊ. سمنڊ جو پاڻي کارو ٿيندو آهي، پر هن نديءَ جو پاڻي مٺو هو. جنهن ڪري کيس مهراڻ چوندا هئا&lt;ref&gt;ڪتاب:سير ريگستان؛ ليکڪ: محمد اسماعيل عرساڻي؛ايڊيشن: 1976؛پبلشر: سنڌي ادبي بورڊ ڄامشورو&lt;/ref&gt;

ڀاشا ۾ شبدن  جو ارٿ ھجي ٿو ۽ شبد پنهنجي سنسڪرتي سان جُڙيل ھجن ٿا. اسان جي مُوڙھ مَتِيَن توپ دانشورن کي ڪير سمجھائي جن سنڌو ندي (Sindhu Nadi/ Indus river) کي پِيءُ يا ديوتا سڏڻ شروع ڪيو آهن.  سنڌو ندي ماءُ يا ديوي ٿي سگهي ٿي، پيءُ يا ديوتا نه. اھا ڀرانتي رڳو ان ڪري ٿي آهي ته سنڌي ڀاشا ۾ سنڌو ھڪ نَدِي آهي ۽ نَدِي شبد استريلنگ (مونث) آهي. دريا فارسي شبد آهي ۽ پُلنگ (مذڪر) آهي. تنهن ڪري سنڌو کي دريا جي بدران سنڌو ندي چوڻ کپي.

==سنڌو جي وهڪري جي تبديلي ==
[[سنڌو]]، [[حيدرآباد]] جي اوسي پاسي گذريل صديءَ جي پوئين اڌ ۾ رسي آهي. سڪندر جي حملي کان هزار سال پوءِ، جڏهن عربن [[سنڌ]] کي فتح ڪيو، ته سنڌو ان وقت گهڻو اوڀر طرف ڇوڙ واري علائقي جي مٿيئن راڄڌاني ڀرسان وهندي هئي. ميان غلام محمد ڪلهوڙي جي دور سان واڳيل جيڪي دلچسپ واقعا آهن، تن ۾ سنڌو درياهه جي وهڪري جي تبديلي اهم آهي. جيڪا 59 – 1758ع ۾ آئي. اڳين صدي دوران سنڌوءَ درياهه جو مکيه وهڪرو ته پنهنجو اصلي پيٽ ڇڏي پورو هڪ سئو ميل پنهنجو رخ مٽائي ويو، ۽ ساڳئي وقت ريڻ وارو وهڪرو به سُڪي ويو، جيڪو سنڌو جي هاڻوڪي وهڪري کان پورا ستر ميل پري هو. سنڌو درياهه پنجويهه ڊگريون، ۽ چاليهه فوٽ ڊگهائي ۽ اٺهٺ ڊگريون ۽ ايڪٽيهه فوٽ ويڪرائي ڦاڪ وٽان هڪدم وڪڙ ڪري، اولهه ڏانهن وهڻ لڳو ۽ ڏکڻ – اوڀر  ڏانهن وهندڙ اڳيون وهڪرو بند ٿي ويو. رخ بدلائڻ کان اڳ ۾ نصرپور واري وهڪري ۾ ٿورن سالن تائين پاڻي هوريان هوريان گهٽبو ويو ۽ نيٺ بند ٿي ويو. انهي ڏس ۾ سر رچرڊ برٽن پنهنجي ڪتاب '''هسٽري آف سنڌ''' ۾ لکي ٿو ته: ” سنڌو درياهه جي درياهي وهڪري جي تبديلي بابت جڏهن حيدرآباد جي هڪ جهونڙيءَ کان پڇيم، تڏهن وراڻيائين ته ”سندس پيءُ جي ڏينهن ۾ گدو بندر ڪوٽڙي جي سامهون درياهه تانگهو ٿي ويندو هو.“ ڪئپٽن برٽن کي هي ڄاڻ 1884ع ۾ ملي. انهي ڳالهه جي ليکي سان اُن جهونڙي جو پيءُ ارڙهين صديءَ جي پوئين اڌ جي حقيقتن کان ضرور واقف هوندو. لڳي ٿو ته ان زماني ۾ نصرپور وارو وهڪرو هوريان هوريان سُڪندو پئي ويو ۽ اولهه واري نئين وهڪري ۾ هوريا هوريان پاڻي وڌيو پئي. تنهنڪري امڪان آهي، ته ڪنهن موسم ۾ درياهه تانگهو ٿي ويندو هوندو ۽ پوڙهيءَ جي بيان ڪيل حقيقت بلڪل صحيح آهي.

هن وڏي تبديليءَ [[سنڌو]] درياهه کي، اولاهين ٽڪرائي علائقي جي دنگ سان موجود لٽاسي خطي ۾ آڻي بيهاريو. سندس ڇڏيل ۽ هاڻوڪي وهڪري جي وچ ۾ ستر ملين جي وٿي آهي. تڏهن کان وٺي هاڻوڪي دور تائين درياهه ڪنارو پائيندو وڃي ٽڪرين جي بلڪل ڪڇ ۾ پيو آهي. مٿيون جابلو علائقو اولهه کان اوڀر ڏانهن لهندو ۽ لهوارو ٿيندو وڃي ٿو. اهڙي ريت سيوهڻ کان ٺٽي تائين درياهه کي اولهه ڏانهن سرڪڻ لاءِ ڪا جاءِ ئي ڪانهي.

ريڻ وهڪري جي سڪي وڃڻ جي ڪري، سندس پاڻي تي آباد ٿيندڙ علائقي کي ڏاڍو هاڃو رسيو، پر ڦليلي ڦاٽ جي پاڻي ان برپٽ واري جُوءِ کي سائو ستابو ڪري ڪجهه پورائو ڪيو. هيءَ ڇاڙهه حيدرآباد کان ڏهه ميل اُتر سنڌوءَ مان ڇڄندي هئي ۽ گنجي ٽڪر جي اوڀارين ڪڇ ڏئي سنڌو جو پراڻو پيٽ اُڪري، وڃي ريڻ واري ڇڏيل وهڪري ۾ پوندي هئي ۽ ڪيترن ميلن جي پنڌ تائين اُن جي پراڻي پيٽ مان به وهندي هئي. جنهن ماڳ وٽان ڦليلي ڦاٽ درياهه جي مکيه وهڪري کان ڇڄي ڌار ٿئي ٿو، اتان ئي سنڌوءَ جي ڇوڙ واري ٽڪنڊي جي شروعات سمجهڻ گهرجي. ڇو ته وهڪرو درياهه کان ڇڄڻ کان پوءِ سمنڊ ۾ ڇوڙ ڪرڻ تائين وري ڪٿي به سنڌو سان ڪونه ٿو ملي. جڏهن ته وچ تي ڪٿي کيس گونيءَ جي نالي سان به سڏيو وڃي ٿو. سندس روپ آبپاشيءَ جي هڪ وڏي واهه جهڙو هوندو آهي.

ميان غلام شاهه ڪلهوڙي کي رڳو ڦليلي جي هتان وهڻ ڪارڻ [[حيدرآباد]] جي قلعي اڏڻ جو خيال آيو هو. انهي کان اڳ ۾ هن 60- 1762ع ۾ شاهپور جو بنياد رکيو هو. کيس اهو خيال هوندو هو، ته راڄڌاني اهڙي جاءِ تي قائم ڪئي وڃي، جتي درياهه جي ٻوڏ کان بچاءُ هجي.  سندس ڀاءُ مرادياب خان، مراد آباد نالي هڪ راڄڌاني جو بنياد رکيو هو، پر درياهه ان کي ٻوڙي پائي کڻي ويو هو، تنهنڪري کيس ڊپ  ٿي بيٺو. هن سوچيو ته راڄڌاني ڪنهن محفوظ ماڳ تي هجڻ گهُرجي. مٿيون مراد آباد جو شهر نصرپور ڀرسان هو، جيڪو 57- 1756ع واري ٻوڏ ۾ لڙهي ويو. مرادياب خان ۽ سندس ٻن پُٽن ٻيڙي ۾ چڙهي نڪري جان بچائي هئي. پوءِ اُتر ۾ سڪرنڊ جي پرڳڻي ۾ وڃي نئين راڄڌانيءَ جو بنياد رکيو هئائين. جنهن جو نالو هن احمد آباد رکيو هو. امڪان اُهو آهي ته هيءَ ٻوڏ هن علائقي ۾ وڏين درياهي تبديلين ڪري آئي، يا ٿي سگهي ٿو، ته هن وڏي ٻوڏ ڪري مٿيون درياهي تبديليون اچي ويون هيون.

عطا محمد ڀنڀرو، تيرون ڪوٽ ۽ مورخن جا مونجهار ۾ لکي ٿو ته نيرون ([[حيدرآباد]]) جي ماڳن وٽ ڪونه هو، ڇو ته [[حيدرآباد]] وارو ماڳ نصرپور واري سنڌوءَ جي وهڪري کان ويهارو ميل اولهه ۾ آهي، ۽ حيدرآباد ۽ نصرپور جي وچ تي ڦليلي ڦاٽ کان سواءِ ٻيو ڪو درياهي وهڪرو به موجود ڪونه هو. جيڪو 1758ع کان اڳ جو وهڪرو هجي. ٻين لفظن ۾ ائين کڻي چئجي، ته نصرپور وارو درياهه جو صفا پويون وهڪرو هو، جيڪو هيٺ هلي ٻه درياهي جي صورت ۾ وهندو هو، جن مان اولاهين کي ڪلري ۽ اوڀارين کي بگهاڙ سڏيندا هئا. جنرل هيگ جي نقشن ۾ ديبل بندر، ڪلري- بگهاڙ ڦاٽن جي سنگم واري ٿاڪ تي چار ميل هيٺ ڏيکاريل آهي.&lt;ref&gt;{{Citation |title=Sindhi Adabi Board Online Library (History)&lt;!-- Bot generated title --&gt; |url=http://www.sindhiadabiboard.org/catalogue/history/Book15/Book_page2.html |accessdate=2016-09-23 |archive-date=2018-05-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180506013655/http://www.sindhiadabiboard.org/Catalogue/History/Book15/Book_page2.html |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;ڪتاب: حيدرآباد جي تاريخ، ليکڪ؛ حسين بادشاهه&lt;/ref&gt;

==گيلري، عڪسبندي==
[[فائل:Indus River at Kotri Barrage - Jamshoro.ogg|thumb|ڪوٽڙي بئراج المنظر وٽ سنڌو درياءَ جو دلڪش ڏيک.]]
[[فائل:River Indus at Kotri Barrage Jamshoro.webm|thumb|ڪوٽڙي بئراج المنظر وٽ سنڌو درياءَ جو دلڪش ڏيک.]]
[[فائل:Indus river.svg|thumb| Indus river and tributaries, data based on The Times Atlas of the world]]

==انڊس ڊيٽا==
{{اصل مضمون|سنڌو ٽِڪور}}
ڊاڪٽر ايم ايم اشفاق پنهنجي ڪتاب ۾ لکي ٿو ته، سنڌو درياءَ جو ڊيلٽا (Indus delta) جيڪو ڪنهن زماني ۾ جهازرانيءَ واري ڊيلٽا هئي اڄ اهو ان حوالي سان دفن ٿيل ڊيلٽا ٿي چڪو آهي. سنڌو درياءَ جي ديلٽا سنڌي جي تهذيب جي شروعات کان وٺي گذريل صدي تائين، سنڌ ۽ پري پري جي ملڪن مصر، حجاز، سمير، ايران، اوڀر آفريڪا، مها راشٽر، شريلنڪا ۽ چين سان گڏيل واپار جو مرڪز رهي آهي.

انڊس ڊيلٽا جي هاڻوڪي زميني پٽي 16,000 چورس ميل يعني 41,440 چورس ڪلوميٽرز جي رقبي تائين پکڙيل آهي. ڊيلٽا جي هيءَ پٽي سمنڊ سان 130 ميل يعني 210 ڪلوميٽرز تائين پکڙي پئي آهي.

سنڌو دريا 3000 ڪلوميٽر جو سفر ڪندي ڏکڻ سنڌ تائين اچي ٿو، پر اها ٻي ڳالهه ته هاڻي سنڌو درياءَ ۾ رڳو 350 ملين ايڪڙ فٽ (ايم اي ايف) پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;[http://www.dawnnews.tv/news/1052929/27feb2017-barbadi-indus-delta-ka-muqaddar-kiyun-bani-abubaker-shaikh-aa-bm بربادی انڈس ڈیلٹا کا مقدر کیوں بنی؟ - Pakistan - Dawn News&lt;!-- Bot generated title --&gt;]&lt;/ref&gt;

== سنڌو ندي ==
1580ع کان اڳ ۾ سنڌو نديءَ جو کاٻو ڪِنارو ۽ ساڄو ڪِنارو ڪڏهن به پنجاب جو حصو نه هئا. حقيقت ۾، ان کان اڳ ۾، پنجاب يا صوبي پنجاب جو لفظ تاريخ ۾ ڪٿي به ذڪر ٿيل ناهي.

پنجاب جو نالو پهريون ڀيرو 1580 عيسوي ۾ جهلَم ۽ بياس دريائن سان لاڳاپيل علائقن کي ڏنو ويو، ۽ اھو نالو شیر شاھ سوري طرفان اڏيل قلعي کان ورتو ويو. ان کي مغل دور ۾ مڃتا ملي، جڏهن انهن ٻن جدا جدا قديم علائقن، لاہور ۽ ملتان، کي هڪ صوبو ٺاھي، ان جو نالو پنجاب رکيو ويو ۽ ان کي پنهنجي سرحدن ۾ شامل ڪيو.

نه ته، لاہور آڳاٽي زماني ۾ مختلف نالن سان سڃاتو ويندو هو جھڙوڪر؛ لُهَوَر، لُهَر، رهَوَر، الہَوَر، ۽ لاوَ ڪوٽ. لاہور جو نالو پهريون ڀيرو 982 عيسوي ۾ حدود عالم نامي جي مينسڪرپٽ ۾ ذڪر ٿيل آهي.

ان دوران، سرائڪي علائقو ملتان، جنهن کي سنڌي ماڻهن جي وطن طور سڃاتو ويندو آهي، درياءُ سنڌ سنڌو ماٿريءَ جي تهذيب جي دور کان موجود آهي، جتي اهو هڪ دريائي بندرگاہ جو شهر هو. پوءِ جي ڄاڻايل تاريخ ۾ ان جو پهريون نالو مل اسٿان (اونهو مندر / شهر) ملي ٿو، جڏهن ته ان جو ھاڻوڪو نالو ملتان اهو ڳڻيو وڃي ٿو جو سکندر اعظم جي دور ۾ هتي موجود دريا سنڌ جي رستي سان تجارت ڪندڙ مالا يا ملا نالي ماڻهن جي وستي واھڻ جي ڪري رکيو ويو. ھانوڪو نالو ملتان عربن کان پوءِ رکيو ويو، جڏهن انهن ان کي فتح ڪيو ۽ ان کي &quot;اماراتِ ملتان&quot; جو نالو ڏنو.

برطانوي سلطنت پنجاب جو وڏو ۽ زرخيز حصو ڀارت ۾ شامل ڪري ڇڏيو. اها پڻ هڪ حقيقت آهي ته بهاولپور جي رياست ڪڏهن به تاريخ ۾ پنجاب جو حصو نه رهي آھي، جيستائين وڃي ون يونٽ ٺهڻ کان پوءِ ان کي پنجاب ۾ شامل نه ڪيو ويو، ايستائين جو رنجيت سنگھ جي دور ۾ به اهو پنجاب جو حصو نه هو. بهاولپور جي اصل آبادي سنڌ ۽ راجستان جي قبيلا تي مشتمل آھي، ۽ ان کي رياست جي حيثيت ۾ سنڌ جي داؤد پوٽا برادري قائم ڪيو هو.
&lt;ref&gt;محقق؛ ابراھيم صالح محمد&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://iaoj.wordpress.com/2025/03/15/the-indus-river-has-never-been-a-part-of-punjab-for-millions-of-years/|title=The Indus River has never been a part of Punjab for millions of years|last=iaoj|date=2025-03-15|website=Indus Asia Online Journal (Click here to go to home page)|language=en|access-date=2025-03-15}}&lt;/ref&gt;


== رگ ويد ۾ سنڌو ندي شڪتيءَ جو ذڪر ==
رگوید جو ھي منتر، سنڌو ندي شڪتي بيان ڪري ٿو؛
 
سنسڪرت ۾؛

त्वं न इन्द्रा भरँ ओजो नृम्णं शतक्रतो विचर्षणो। आ वीरं पृतनाषहम्.....
ऋग्वेद ८/८७/१०

ھندي ۾

हे बहु कर्म करने वाले, विशेषरूप से देखने वाले, शक्तियुक्त एवं सेना को पराजित करने वाले इंद्रा! हम तुमसे शक्ति और बल मांगते हैं।
ऋग्वेद ८/८७/१०


سنڌي ۾ ترجمو؛

اي اندر ديوتا! تون جيڪو اڻ ڳڻيا ڪَرِمَ ڪرڻ وارو آهين، وِشيش (خاص) رُوپ جي دِرشٽي (نظر) رکڻ وارو آھين، شڪتي شالِي آهين ۽  سينائُن کي  پِراجِت (شڪست) ڪرڻ وارو آهين،   اسين تو کان شَڪتِي ۽ ٻَلُ گهرون ٿا. &lt;ref&gt;رگويد منڊل 8 سُوڪت87 منتر 10&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;تحقيق ۽ تدوين؛ نور محمد شيدي&lt;/ref&gt;


== پڻ ڏسو ==

* [[سنڌو ٽِڪور]]
* [[وادي سنڌ جي تهذيب]]
{{وادي سنڌ جي تهذيب}}

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:سنڌ]]
[[زمرو:دریاھہ ۽ نديون]]
[[زمرو:سنڌ جي تاريخ]]
[[زمرو:سنڌ جي جاگرافي]]
[[زمرو:پاڪستان جا دریاھہ]]
[[زمرو:ايشيا جي جاگرافي]]
[[زمرو:وادي سنڌ جي تهذيب]]
[[زمرو:پاڪستان جي جاگرافي]]
[[زمرو:ڏکڻ ايشيا جي جاگرافي]]</text>
      <sha1>tckw0c25mu6keqgt9ciks5ulb1nnhvm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>مالڪ دينار مسجد</title>
    <ns>0</ns>
    <id>6516</id>
    <revision>
      <id>319554</id>
      <parentid>102201</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T11:53:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319554</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1753" sha1="b8tq7440aileeh5ry6pyf4l0g5rgmxm" xml:space="preserve">{{Infobox mosque
|name=مالڪ دينار جامع مسجد
|building_name=مالڪ دينار جامع مسجد
|image=
|caption=مالڪ دينار مسجد
|location= [[ڪاسرگوڊ]] جي مقام تلنگرا ۾
|geo=
|tradition= 
|rite=
|country= [[ڀارت]]
|state= [[ڪيرلا|ڪيرالا]]
|district= [[ڪاسرگوڊ]]
|consecration_year=
|status= [[مسجد]]
|leadership= 
|website= 
|architect=
|architecture_type=
|architecture_style= قديم ڪيرالائي فنِ تعمير
|facade_direction=
|year_completed=
|construction_cost=
|capacity=
|length=
|width=
|width_nave=
|height_max=
|dome_quantity=
|dome_height_outer=
|dome_height_inner=
|dome_dia_outer=
|dome_dia_inner=
|minaret_quantity= 
|minaret_height=
|spire_quantity=
|spire_height=
|materials=
}}

مالڪ دينار مسجد [[ڀارت]] جي رياست [[ڪيرلا|ڪيرالا]] جي مقام [[ڪاسرگوڊ]] ۾ واقع آھي۔ [[مالڪ دينار|حضرت مالڪ دينارؓ]] جي ڀائٽي جن مالابار ۾ ڪيتريون ئي مسجدون تعمير ڪيو ، اُنھن ۾ ھڪ '''مالڪ دينار جامع مسجد''' بہ آھي۔ تحفۃ المجاھدين ۾ لکيل آھي تہ ملڪِ عرب مان تشريف آيل مالڪ دينار جن دھرمڊم ، ڪولم، ماڏائی، والاپٽنم ، سری ڪنٺاپورم ، ڪاسرگوڊ وغيرہ 9 مقامن تي مسجدون بڻايون &lt;ref&gt;Tuhfat-Ul-Mujahideen by Shaikh Zainuddeen Makhdoom&lt;/ref&gt;۔

== حوالو ==
 {{حوالو}}

==حوالا==
{{حوالا}}
{{ڀارت جون مسجدون}}
[[زمرو:ڀارت]]
[[زمرو:مسجدون]]
[[زمرو:ڀارت ۾ اسلام]]
[[زمرو:ڪيراله ۾ اسلام]]
[[زمرو:ڀارت جون مسجدون]]</text>
      <sha1>b8tq7440aileeh5ry6pyf4l0g5rgmxm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>زمرو:ڀارت ۾ اسلام</title>
    <ns>14</ns>
    <id>6517</id>
    <revision>
      <id>319556</id>
      <parentid>32242</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T11:55:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319556</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45" sha1="oufsu28jnu8xyopn85biqux6n9zrpyh" xml:space="preserve">[[زمرو:ڀارت]]
[[زمرو:اسلام]]</text>
      <sha1>oufsu28jnu8xyopn85biqux6n9zrpyh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>زمرو:لساني سانچا</title>
    <ns>14</ns>
    <id>12213</id>
    <revision>
      <id>319481</id>
      <parentid>79773</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T06:33:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KaleemBot</username>
        <id>10779</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>خودڪار: [[زمرو:فنِ لطيفا ۽ ثقافت جا سانچا]] جو اضافو + ترتيب</comment>
      <origin>319481</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="273" sha1="tl6fyzli152r02nba93p8aaej5l95nx" xml:space="preserve">{{template category
|type  = 
|topic = [[ٻولي]]
}}
{{portal|ٻولي}}
[[زمرو:سانچا]]
[[زمرو:فنِ لطيفا ۽ ثقافت جا سانچا]]
[[زمرو:معاشرو ۽ معاشرتي سائنس سانچا]]
[[زمرو:وڪيپيڊيا زمرا بندي]]</text>
      <sha1>tl6fyzli152r02nba93p8aaej5l95nx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>لال ڪرشن آڏواڻي</title>
    <ns>0</ns>
    <id>14188</id>
    <revision>
      <id>319541</id>
      <parentid>314337</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T11:17:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319541</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5374" sha1="rd0o0fvhrtb1jy6b4fwktb9qpemo9xk" xml:space="preserve">{{مبسس4}}
{{Infobox Officeholder
|image           = Lkadvani.jpg 
|office1         = 7th [[Deputy Prime Minister of India]]
|primeminister1  = [[Atal Bihari Vajpayee]]
|term_start1     = 5 February 2002
|term_end1       = 22 May 2004
|predecessor1    = [[Chaudhary Devi Lal]]
|office2         = [[Minister of Home Affairs (India)|Minister of Home Affairs]]
|primeminister2  = [[Atal Bihari Vajpayee]]
|term_start2     = 19 March 1998
|term_end2       = 22 May 2004
|predecessor2    = [[Indrajit Gupta]]
|successor2      = [[Shivraj Patil]]
|office3         = Leader of Opposition ([[Lok Sabha]])
|term_start3     = May 2004
|term_end3       = December 2009
|predecessor3    = [[Sonia Gandhi]]
|successor3      = [[Sushma Swaraj]]
|term_start4     = 1989
|term_end4       = 1993
|office5         = [[Ministry of Personnel, Public Grievances and Pensions (India)|Minister of Personnel, Public Grievances and Pensions]]
|primeminister5  = Atal Bihari Vajpayee
|term_start5     = 29 January 2003
|term_end5       = 21 May 2004
|predecessor5    =
|successor5      =
|office6         = [[Ministry of Coal|Minister of Coal and Mines]]
|primeminister6  = Atal Bihari Vajpayee
|term_start6     = 1 July 2002
|term_end6       = 25 August 2002
|office7         = Leader of Opposition ([[Rajya Sabha]])
|term_start7     = January 1980
|term_end7       = April 1980
|constituency_MP8= [[Gandhinagar (Lok Sabha constituency)|Gandhinagar]]
|parliament1     = Indian
|term_start8     = 1998
|term_end8       =
|predecessor8    = [[Vijay Patel]]
|successor8      =
|birth_name      = Lal Krishna Advani &lt;br&gt;لال ڪرشن آڏواڻي &lt;br&gt;लाल  कृष्ण  आडवाणी
|birth_date      = {{birth date and age|1927|11|8|df=y}}
|birth_place     = [[Karachi]], [[British Raj|British India]]&lt;br/&gt;(now in [[Pakistan]])
|death_date      = 
|death_place     =
|party           = [[Bharatiya Janata Party]] &lt;small&gt;(1980–present)&lt;/small&gt;
|otherparty      = [[Bharatiya Jana Sangh]] &lt;small&gt;(Before 1977)&lt;/small&gt;&lt;br&gt;[[Janata Party]] &lt;small&gt;(1977–80)&lt;/small&gt;
|spouse          = Kamla Advani
|children        = [[Pratibha Advani|Pratibha]] (Daughter)&lt;br&gt;Jayant (Son)
|alma_mater      = [[University of Mumbai]]
|nationality     = [[India]]n
|profession      = [[Lawyer]]&lt;br&gt;[[Activist]]
|awards          = Padma Vibhushan
|religion        = [[Hinduism]]
|website         = [http://www.lkadvani.in/ Official website]
|signature       =
}}
[[سنڌ]] ڄائو '''ايل . ڪي. آڏواڻي'''، [[ڀارت]] جو اڳوڻو ڊپٽي وزيراعظم هن وقت اتان جي لوڪ سڀا ۾ مخالف ڌر جو اڳواڻ پڻ آهي. سندس جنم 8 آگسٽ [[1927ع]] تي [[ڪراچي]] ۾ ٿيو. سندس پيءُ جو نالو ڪشنچند ڌرم داس هو ۽ ماءُ جو نالو گياني ديوي . شروعاتي تعليم سينٽ پيٽرڪس هاءِ اسڪول ڪراچيءَ مان حاصل ڪيائين، پوءِ ڊي جي نيشنل ڪاليج [[حيدرآباد]] (سنڌ) مان پڙهي گورنمينٽ لا ڪاليج ممبئيءَ ۾ داخلا ورتائين. سندس شادي ڪملا جڳتياڻيءَ سان ٿي جنهن مان کيس هڪ پٽ جينت ۽ ڌيءَ پراتڀا آهي. ايل . ڪي آڏواڻي [[1973ع]] کان [[1977ع]] تائين ”ڀارتيه جن سنگهه“ جو صدر رهيو، پوءِ [[1977ع]] ۾ بي جي پي جو جنرل سيڪريٽري ٿيو. [[1977ع]] کان [[1979ع]] تائين انڊيا جي اطلاعات ۽ نشريات کاتي جو وزير رهيو. گذريل ٽن ڏهاڪن ۾ ڀارتي سياست ۾ کيس هيٺيون ذميواريون مليون.&lt;br&gt;هائوس ليڊر – راجيه سڀا (79-1977ع)&lt;br&gt;اپوزيشن ليڊر – راجيه سڀا (81-1979ء)&lt;br&gt;جنرل سيڪريٽري – بي جي پي (86-1980ء)&lt;br&gt;صدر – بي جي پي (91-1986ء)&lt;br&gt;نائين، ڏهين ۽ يارهين لوڪ سڀ لاءِ منتخب ٿيو (1991ع-1989ع)&lt;br&gt;گهرو معاملن بابت ڪئبنٽ منسٽر (2004ع-1999ع)&lt;br&gt;ڊپٽي وزيراعظم ڀارت (2004ع-2002ع جون)&lt;br&gt;ايل. ڪي. آڏواڻي پهريون سنڌي آهي جنهن ڀارتي سياست ۾ ايتري اهميت حاصل ڪئي آهي. ڀارت ۾ رهندڙ سنڌين سان سندس سٺو تعلق آهي ۽ سنڌي ٻولي بابت هڪ انٽرويو ۾ چيو هئائين ته ”اسان کي پنهنجي ٻارن سان سنڌي ۾ ڳالهه ٻولهه ڪرڻ گهرجي ۽ سندن سنڌي ڳالهائڻ لاءِ همت افزائي ڪرڻ گهرجي. سندس آتم ڪٿا تي ٻڌل ڪتاب (My Country My Life) پڻ ڇپيو آهي.&lt;ref&gt;[http://encyclopediasindhiana.org/article.php?Dflt=آڏواڻي%20لال%20ڪرشن آڏواڻي لال ڪرشن : (Sindhianaسنڌيانا)&lt;!-- Bot generated title --&gt;]&lt;/ref&gt;

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:ڀارت]]
[[زمرو:شخصيتون]]
[[زمرو:سنڌي ماڻھو]]
[[زمرو:جيوت ماڻهو]]
[[زمرو:سنڌي سياستدان]]
[[زمرو:هندستاني سياستدان]]
[[زمرو:ڀارت ۾ انتها پسندي]]
[[زمرو:1927ع جون پيدائشون]]
[[زمرو:سنڌي نسل جا هندوستاني ماڻھو]]
[[زمرو:ممبئي يونيورسٽي جا اڳوڻا شاگرد]]
[[زمرو:سياستدان]]
[[زمرو:ڪراچي جا سياستدان]]</text>
      <sha1>rd0o0fvhrtb1jy6b4fwktb9qpemo9xk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>سنڌ طاس معاهدو</title>
    <ns>0</ns>
    <id>14461</id>
    <revision>
      <id>319429</id>
      <parentid>295200</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T20:58:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319429</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8447" sha1="cb3nxy26cg8ipry5lfiyrq2ogjcv0eb" xml:space="preserve">[[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت]] جي وچ ۾ 1960ع ۾ [[سنڌوندي]] ۽ ٻين دريائن جو پاڻي منصفانه طور تي حصيداری جو معاهدو ٿيو، جيڪو '''سنڌ طاس معاهدو''' چورائيندو آهي۔&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=نوشین |first1= |last2=بيگم |first2=توهيده |year= |title= |journal=Abasyn Journal of Social Sciences |volume=4 |issue=2 |pages=256-288 |publisher= |doi= |url=http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |accessdate= |archive-date=2016-04-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |date=2016-04-16 }}&lt;/ref&gt;
==تفصيل==
{{Short description|Water-distribution treaty between India and Pakistan}}
{{Distinguish|Treaty of Indus (303 BCE)}}
{{Merge from|Permanent Indus Commission|discuss=Talk:Indus Waters Treaty#Proposed merge of Permanent Indus Commission into Indus Waters Treaty|date=May 2025}}
{{Use Indian English|date=July 2020}}
{{Use dmy dates|date=July 2020}}
{{Infobox treaty
| name = Indus Waters Treaty
| long_name = 
| image = Indus river.svg
| image_size = 250px
| caption = Indus river and tributaries
| type = Bilateral treaty
| date_signed = 19 September 1960
| location_signed = Karachi, Pakistan
| date_effective = 1 April 1960
| condition_effective = Ratification by both parties
| date_expiry = 
| depositor = [[World Bank]]
| languages = English
}}
The '''Indus Water Treaty''' ('''IWT''') is a water-distribution treaty between [[India]] and [[Pakistan]], arranged and negotiated by the [[World Bank]], to use the water available in the [[Indus River]] and [[Indus basin|its tributaries]].&lt;ref name=Britannica&gt;{{cite web |url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty |author=Patricia Bauer |title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960] |website=Encyclopedia Britannica website |access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Newsweek&quot;&gt;{{cite web |author=Haines |first=Daniel |date=8 March 2017 |title=The Rivers Run Wild (Indus Waters Treaty-1960) – Nearly 60 Years Since Their Landmark Treaty, The Pakistan-India Water Dispute Remains Contentious |url=https://www.newsweekpakistan.com/the-rivers-run-wild/ |website=Newsweek Pakistan (magazine)}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;IWT&quot;&gt;{{cite web |date=1960 |title=Full text of 'Indus Water Treaty' with Annexures, World Bank |url=https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTs/Volume%20419/volume-419-I-6032-English.pdf |access-date=30 October 2014 |website=treaties.un.org}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Guardian 2002&quot;&gt;{{cite news |title=War over water |work=The Guardian |date=3 June 2002 |url=https://www.theguardian.com/world/2002/jun/03/kashmir.india1 }}&lt;/ref&gt; It was signed in [[Karachi]] on 19 September 1960 by Indian prime minister [[Jawaharlal Nehru]] and Pakistani president [[Ayub Khan (general) |Ayub Khan]].&lt;ref&gt;{{cite news |date=28 September 2016 |title=How the Indus Treaty was signed |url=http://www.thehindu.com/opinion/op-ed/How-the-Indus-Treaty-was-signed/article15002424.ece |url-access=subscription |newspaper=The Hindu}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Britannica&quot; /&gt; On 23 April 2025, following the [[2025 Pahalgam attack|Pahalgam terrorist attack]], the [[Government of India]] suspended the treaty, citing national security concerns and alleging Pakistan’s support of [[Pakistan and state-sponsored terrorism |state-sponsored terrorism]].

The Treaty gives India control over the waters of the three &quot;Eastern Rivers&quot;—the [[Beas River|Beas]], [[Ravi River|Ravi]] and [[Sutlej]],—which have a total mean annual flow of  {{convert|33|e6acre-ft|e9m3|abbr=off|disp=out}}. Control over the three &quot;Western Rivers&quot;—the [[Indus River|Indus]], [[Chenab River|Chenab]] and [[Jhelum River|Jhelum]]—which have a total mean annual flow of {{convert|80|e6acre-ft|e9m3|abbr=off|disp=out}}, was given to Pakistan.&lt;ref name=jk/&gt; India received control of 30% of its total water carried by the rivers, while Pakistan received 70%.&lt;ref name=&quot;World Bank Pakistan 2019&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Keller |first1=Andrew |last2=Keller |first2=Jack |last3=Seckler |first3=David |date=1996 |title=Integrated Water Resource Systems: Theory and Policy Implications |url=http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF |archive-url=https://web.archive.org/web/20200716092046/http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF |archive-date=16 July 2020 |access-date=31 January 2020 |publisher=International Irrigation Management Institute (IIMI) |isbn=92-9090-326-0 |issn=1026-0862}}&lt;/ref&gt; The treaty allows India to use the water of Western Rivers for limited [[irrigation]] use and unlimited non-consumptive uses such as power generation, navigation, floating of property, fish culture, etc.&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Soofi |first1=Ahmer Bilal |last2=Malik |first2=Ayesha |title=India's First Shot at the Indus Waters Treaty |url=https://www.hilal.gov.pk/eng-article/detail/NzA4OA==.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20230311131244/https://www.hilal.gov.pk/web/detail/https: |archive-date=11 March 2023 |access-date=3 July 2023 |website=hilal.gov.pk}}&lt;/ref&gt; It lays down detailed regulations for India in building projects over the Western Rivers. The preamble of the treaty recognises the rights and obligations of each country for the optimum water use from the Indus system of rivers in a spirit of goodwill, friendship and cooperation. Though the treaty is not directly related to [[national security]], Pakistan, being located downstream of India, fears that India could potentially cause floods or [[drought]]s in Pakistan, especially during a potential conflict.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Preamble of Indus water treaty |url=http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180707230829/http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf |archive-date=7 July 2018 |access-date=30 October 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |last=Chandrasekharan |first=S. |date=11 December 2017 |title=Indus Water Treaty: Review is not an Option |url=http://www.southasiaanalysis.org/node/2236 |url-status=usurped |archive-url=https://web.archive.org/web/20171220210905/http://www.southasiaanalysis.org/node/2236 |archive-date=20 December 2017 |website=South Asia Analysis Group}}&lt;/ref&gt;

The Indus Waters Treaty is considered one of the most successful water sharing endeavors in the world today, even though analysts acknowledge the need to update certain technical specifications and expand the scope of the agreement to [[Climate change mitigation|address climate change]].&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Abbasi |first=Arshad H |date=2024 |title=Revisiting or Renegotiating the Indus Water Treaty – A Death Sentence for Peace in South Asia |url=https://crss.pk/revisiting-or-renegotiating-the-indus-water-treaty-a-death-sentence-for-peace-in-south-asia/ |access-date=1 November 2024 |website=Center for Research &amp; Security Studies}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Zawahri |first1=Neda |last2=Michel |first2=David |date=2018-07-04 |title=Assessing the Indus Waters Treaty from a comparative perspective |url=https://www.researchgate.net/publication/326997347 |journal=Water International |language=en |volume=43 |issue=5 |pages=696–712 |doi= 10.1080/02508060.2018.1498994|bibcode=2018WatIn..43..696Z |issn=0250-8060 |via=ResearchGate}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Jamal |first=Nasir |date=3 October 2014 |others=Originally located at thethirdpole.net |title=&quot;Scrapping water treaty is no solution&quot;, says Pakistan's Indus waters commissioner |url=https://dialogue.earth/en/water/indus-waters/ |website=Dialogue Earth}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=indus&gt;{{citation |first1=Gitanjali |last1=Bakshi |first2=Sahiba |last2=Trivedi |title=Indus Equation |publisher=Strategic Foresight Group |url=http://www.strategicforesight.com/publication_pdf/10345110617.pdf |date=2011 }}&lt;/ref&gt;

== وڌيڪ ڏسو ==
* [[پاڪ ڀارت تعلقات]]

{{حوالا}}
{{پاڪ ڀارت تعلقات}}

[[زمرو:پاڪ ڀارت تعلقات]]
[[زمرو:پاڪستان]]
[[زمرو:درياء سنڌ طاس]]
[[زمرو:ڀارت]]
[[زمرو:ھندستان–پاڪستان لاڳاپا]]</text>
      <sha1>cb3nxy26cg8ipry5lfiyrq2ogjcv0eb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319430</id>
      <parentid>319429</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T21:07:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319430</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8335" sha1="smuzbs602kmbjl432l6p62dojkczc20" xml:space="preserve">[[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت]] جي وچ ۾ 1960ع ۾ [[سنڌوندي]] ۽ ٻين دريائن جو پاڻي منصفانه طور تي حصيداری جو معاهدو ٿيو، جيڪو '''سنڌ طاس معاهدو''' چورائيندو آهي۔&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=نوشین |first1= |last2=بيگم |first2=توهيده |year= |title= |journal=Abasyn Journal of Social Sciences |volume=4 |issue=2 |pages=256-288 |publisher= |doi= |url=http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |accessdate= |archive-date=2016-04-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |date=2016-04-16 }}&lt;/ref&gt;
==تفصيل==
{{Short description|Water-distribution treaty between India and Pakistan}}
{{Distinguish|Treaty of Indus (303 BCE)}}

{{Infobox treaty
| name = سنڌ طاس معاهدو&lt;br&gt;
Indus Waters Treaty
| long_name = 
| image = Indus river.svg
| image_size = 250px
| caption = سنڌو درياهه ۽ معاون نديون
| type = ٻه طرفي معاهدو
| date_signed = 19 سيپٽمبر، 1960ع
| location_signed = [[ڪراچي]]، [[پاڪستان]]
| date_effective = پهرين اپريل، 1960ع
| condition_effective = Ratification by both parties
| date_expiry = 
| depositor = عالمي بئنڪ
| languages = انگريزي
}}
The '''Indus Water Treaty''' ('''IWT''') is a water-distribution treaty between [[India]] and [[Pakistan]], arranged and negotiated by the [[World Bank]], to use the water available in the [[Indus River]] and [[Indus basin|its tributaries]].&lt;ref name=Britannica&gt;{{cite web |url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty |author=Patricia Bauer |title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960] |website=Encyclopedia Britannica website |access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Newsweek&quot;&gt;{{cite web |author=Haines |first=Daniel |date=8 March 2017 |title=The Rivers Run Wild (Indus Waters Treaty-1960) – Nearly 60 Years Since Their Landmark Treaty, The Pakistan-India Water Dispute Remains Contentious |url=https://www.newsweekpakistan.com/the-rivers-run-wild/ |website=Newsweek Pakistan (magazine)}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;IWT&quot;&gt;{{cite web |date=1960 |title=Full text of 'Indus Water Treaty' with Annexures, World Bank |url=https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTs/Volume%20419/volume-419-I-6032-English.pdf |access-date=30 October 2014 |website=treaties.un.org}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Guardian 2002&quot;&gt;{{cite news |title=War over water |work=The Guardian |date=3 June 2002 |url=https://www.theguardian.com/world/2002/jun/03/kashmir.india1 }}&lt;/ref&gt; It was signed in [[Karachi]] on 19 September 1960 by Indian prime minister [[Jawaharlal Nehru]] and Pakistani president [[Ayub Khan (general) |Ayub Khan]].&lt;ref&gt;{{cite news |date=28 September 2016 |title=How the Indus Treaty was signed |url=http://www.thehindu.com/opinion/op-ed/How-the-Indus-Treaty-was-signed/article15002424.ece |url-access=subscription |newspaper=The Hindu}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Britannica&quot; /&gt; On 23 April 2025, following the [[2025 Pahalgam attack|Pahalgam terrorist attack]], the [[Government of India]] suspended the treaty, citing national security concerns and alleging Pakistan’s support of [[Pakistan and state-sponsored terrorism |state-sponsored terrorism]].

The Treaty gives India control over the waters of the three &quot;Eastern Rivers&quot;—the [[Beas River|Beas]], [[Ravi River|Ravi]] and [[Sutlej]],—which have a total mean annual flow of  {{convert|33|e6acre-ft|e9m3|abbr=off|disp=out}}. Control over the three &quot;Western Rivers&quot;—the [[Indus River|Indus]], [[Chenab River|Chenab]] and [[Jhelum River|Jhelum]]—which have a total mean annual flow of {{convert|80|e6acre-ft|e9m3|abbr=off|disp=out}}, was given to Pakistan.&lt;ref name=jk/&gt; India received control of 30% of its total water carried by the rivers, while Pakistan received 70%.&lt;ref name=&quot;World Bank Pakistan 2019&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Keller |first1=Andrew |last2=Keller |first2=Jack |last3=Seckler |first3=David |date=1996 |title=Integrated Water Resource Systems: Theory and Policy Implications |url=http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF |archive-url=https://web.archive.org/web/20200716092046/http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF |archive-date=16 July 2020 |access-date=31 January 2020 |publisher=International Irrigation Management Institute (IIMI) |isbn=92-9090-326-0 |issn=1026-0862}}&lt;/ref&gt; The treaty allows India to use the water of Western Rivers for limited [[irrigation]] use and unlimited non-consumptive uses such as power generation, navigation, floating of property, fish culture, etc.&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Soofi |first1=Ahmer Bilal |last2=Malik |first2=Ayesha |title=India's First Shot at the Indus Waters Treaty |url=https://www.hilal.gov.pk/eng-article/detail/NzA4OA==.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20230311131244/https://www.hilal.gov.pk/web/detail/https: |archive-date=11 March 2023 |access-date=3 July 2023 |website=hilal.gov.pk}}&lt;/ref&gt; It lays down detailed regulations for India in building projects over the Western Rivers. The preamble of the treaty recognises the rights and obligations of each country for the optimum water use from the Indus system of rivers in a spirit of goodwill, friendship and cooperation. Though the treaty is not directly related to [[national security]], Pakistan, being located downstream of India, fears that India could potentially cause floods or [[drought]]s in Pakistan, especially during a potential conflict.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Preamble of Indus water treaty |url=http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180707230829/http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf |archive-date=7 July 2018 |access-date=30 October 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |last=Chandrasekharan |first=S. |date=11 December 2017 |title=Indus Water Treaty: Review is not an Option |url=http://www.southasiaanalysis.org/node/2236 |url-status=usurped |archive-url=https://web.archive.org/web/20171220210905/http://www.southasiaanalysis.org/node/2236 |archive-date=20 December 2017 |website=South Asia Analysis Group}}&lt;/ref&gt;

The Indus Waters Treaty is considered one of the most successful water sharing endeavors in the world today, even though analysts acknowledge the need to update certain technical specifications and expand the scope of the agreement to [[Climate change mitigation|address climate change]].&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Abbasi |first=Arshad H |date=2024 |title=Revisiting or Renegotiating the Indus Water Treaty – A Death Sentence for Peace in South Asia |url=https://crss.pk/revisiting-or-renegotiating-the-indus-water-treaty-a-death-sentence-for-peace-in-south-asia/ |access-date=1 November 2024 |website=Center for Research &amp; Security Studies}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Zawahri |first1=Neda |last2=Michel |first2=David |date=2018-07-04 |title=Assessing the Indus Waters Treaty from a comparative perspective |url=https://www.researchgate.net/publication/326997347 |journal=Water International |language=en |volume=43 |issue=5 |pages=696–712 |doi= 10.1080/02508060.2018.1498994|bibcode=2018WatIn..43..696Z |issn=0250-8060 |via=ResearchGate}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Jamal |first=Nasir |date=3 October 2014 |others=Originally located at thethirdpole.net |title=&quot;Scrapping water treaty is no solution&quot;, says Pakistan's Indus waters commissioner |url=https://dialogue.earth/en/water/indus-waters/ |website=Dialogue Earth}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=indus&gt;{{citation |first1=Gitanjali |last1=Bakshi |first2=Sahiba |last2=Trivedi |title=Indus Equation |publisher=Strategic Foresight Group |url=http://www.strategicforesight.com/publication_pdf/10345110617.pdf |date=2011 }}&lt;/ref&gt;

== وڌيڪ ڏسو ==
* [[پاڪ ڀارت تعلقات]]

{{حوالا}}
{{پاڪ ڀارت تعلقات}}

[[زمرو:پاڪ ڀارت تعلقات]]
[[زمرو:پاڪستان]]
[[زمرو:درياء سنڌ طاس]]
[[زمرو:ڀارت]]
[[زمرو:ھندستان–پاڪستان لاڳاپا]]</text>
      <sha1>smuzbs602kmbjl432l6p62dojkczc20</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319431</id>
      <parentid>319430</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T21:31:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319431</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10644" sha1="ru2t28gkklc7tnyz4kutv3xf8f8kww8" xml:space="preserve">[[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت]] جي وچ ۾ 1960ع ۾ [[سنڌوندي]] ۽ ٻين دريائن جو پاڻي منصفانه طور تي حصيداری جو معاهدو ٿيو، جيڪو '''سنڌ طاس معاهدو''' چورائيندو آهي۔&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=نوشین |first1= |last2=بيگم |first2=توهيده |year= |title= |journal=Abasyn Journal of Social Sciences |volume=4 |issue=2 |pages=256-288 |publisher= |doi= |url=http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |accessdate= |archive-date=2016-04-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |date=2016-04-16 }}&lt;/ref&gt;
==تفصيل==
{{Short description|Water-distribution treaty between India and Pakistan}}
{{Distinguish|Treaty of Indus (303 BCE)}}

{{Infobox treaty
| name = سنڌ طاس معاهدو&lt;br&gt;
Indus Waters Treaty
| long_name = 
| image = Indus river.svg
| image_size = 250px
| caption = سنڌو درياهه ۽ معاون نديون
| type = ٻه طرفي معاهدو
| date_signed = 19 سيپٽمبر، 1960ع
| location_signed = [[ڪراچي]]، [[پاڪستان]]
| date_effective = پهرين اپريل، 1960ع
| condition_effective = Ratification by both parties
| date_expiry = 
| depositor = عالمي بئنڪ
| languages = انگريزي
}}
The '''Indus Water Treaty''' ('''IWT''') is a

سنڌو پاڻي معاهدو (IWT) هندستان ۽ پاڪستان جي وچ ۾ پاڻي جي ورڇ جو هڪ معاهدو آهي. سنڌو درياءَ ۽ ان جي معاون ندين ۾ موجود پاڻي کي استعمال ڪرڻ لاءِ ڳالهه ٻول ۽ جو انتظام  ورلڊ بينڪ پاران ڪيو ويو هيو. ان تي 19 سيپٽمبر 1960ع تي ڪراچي ۾ هندستاني وزيراعظم جواهر لال نهرو ۽ پاڪستاني صدر ايوب خان پاران دستخط ڪيا ويا. 23 اپريل 2025ع تي، پهلگام دهشتگرد حملي کان پوءِ، هندستان جي حڪومت قومي سلامتي جي خدشن جو حوالو ڏيندي ۽ پاڪستان تي رياستي سرپرستي واري دهشتگردي جي حمايت جو الزام لڳائيندي معاهدي کي معطل ڪري ڇڏيو.

معاهدو هندستان کي ٽن اوڀرين دريائن، بياس، راوي ۽ ستلج جي پاڻي تي ڪنٽرول ڏئي ٿو، جن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 41 ارب ڪعبي ميٽر آهي. ٽن اولهائين درياهه؛ سنڌو، چناب ۽ جهلم، تي ڪنٽرول پاڪستان کي دنو ويو، جن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 99 ارب ڪعبي ميٽر آهي. هندستان کي دريائن ذريعي وهندڙ پنهنجي ڪل پاڻي جو 30 سيڪڙو ڪنٽرول مليو، جڏهن ته پاڪستان کي 70 سيڪڙو پاڻي تي ڪنٽرول مليو. هي معاهدو هندستان کي اولهائين دريائن جي پاڻي کي آبپاشي جي استعمال لاڀ ۽ لامحدود غير استعمالي استعمالن جهڙوڪ بجلي جي پيداوار، نيويگيشن، ملڪيت جي ترڻ، مڇي جي پوک وغيره لاءِ استعمال ڪرڻ جي اجازت ڏئي ٿو. اهو مغربي دريائن تي منصوبن جي تعمير ۾ هندستان لاءِ تفصيلي ضابطا بيان ڪري ٿو. معاهدي جو پيش لفظ نيڪ نيتي، دوستي ۽ تعاون جي جذبي سان دريائن جي سنڌو نظام مان بهترين پاڻي جي استعمال لاءِ هر ملڪ جي حقن ۽ ذميدارين کي تسليم ڪري ٿو.

water-distribution treaty between [[India]] and [[Pakistan]], arranged and negotiated by the [[World Bank]], to use the water available in the [[Indus River]] and [[Indus basin|its tributaries]].&lt;ref name=&quot;Britannica&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty |author=Patricia Bauer |title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960] |website=Encyclopedia Britannica website |access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Newsweek&quot;&gt;{{cite web |author=Haines |first=Daniel |date=8 March 2017 |title=The Rivers Run Wild (Indus Waters Treaty-1960) – Nearly 60 Years Since Their Landmark Treaty, The Pakistan-India Water Dispute Remains Contentious |url=https://www.newsweekpakistan.com/the-rivers-run-wild/ |website=Newsweek Pakistan (magazine)}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;IWT&quot;&gt;{{cite web |date=1960 |title=Full text of 'Indus Water Treaty' with Annexures, World Bank |url=https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTs/Volume%20419/volume-419-I-6032-English.pdf |access-date=30 October 2014 |website=treaties.un.org}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Guardian 2002&quot;&gt;{{cite news |title=War over water |work=The Guardian |date=3 June 2002 |url=https://www.theguardian.com/world/2002/jun/03/kashmir.india1 }}&lt;/ref&gt; It was signed in [[Karachi]] on 19 September 1960 by Indian prime minister [[Jawaharlal Nehru]] and Pakistani president [[Ayub Khan (general) |Ayub Khan]].&lt;ref&gt;{{cite news |date=28 September 2016 |title=How the Indus Treaty was signed |url=http://www.thehindu.com/opinion/op-ed/How-the-Indus-Treaty-was-signed/article15002424.ece |url-access=subscription |newspaper=The Hindu}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Britannica&quot; /&gt; On 23 April 2025, following the [[2025 Pahalgam attack|Pahalgam terrorist attack]], the [[Government of India]] suspended the treaty, citing national security concerns and alleging Pakistan’s support of [[Pakistan and state-sponsored terrorism |state-sponsored terrorism]].

The Treaty gives India control over the waters of the three &quot;Eastern Rivers&quot;—the [[Beas River|Beas]], [[Ravi River|Ravi]] and [[Sutlej]],—which have a total mean annual flow of  {{convert|33|e6acre-ft|e9m3|abbr=off|disp=out}}. Control over the three &quot;Western Rivers&quot;—the [[Indus River|Indus]], [[Chenab River|Chenab]] and [[Jhelum River|Jhelum]]—which have a total mean annual flow of {{convert|80|e6acre-ft|e9m3|abbr=off|disp=out}}, was given to Pakistan.&lt;ref name=jk/&gt; India received control of 30% of its total water carried by the rivers, while Pakistan received 70%.&lt;ref name=&quot;World Bank Pakistan 2019&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Keller |first1=Andrew |last2=Keller |first2=Jack |last3=Seckler |first3=David |date=1996 |title=Integrated Water Resource Systems: Theory and Policy Implications |url=http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF |archive-url=https://web.archive.org/web/20200716092046/http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF |archive-date=16 July 2020 |access-date=31 January 2020 |publisher=International Irrigation Management Institute (IIMI) |isbn=92-9090-326-0 |issn=1026-0862}}&lt;/ref&gt; The treaty allows India to use the water of Western Rivers for limited [[irrigation]] use and unlimited non-consumptive uses such as power generation, navigation, floating of property, fish culture, etc.&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Soofi |first1=Ahmer Bilal |last2=Malik |first2=Ayesha |title=India's First Shot at the Indus Waters Treaty |url=https://www.hilal.gov.pk/eng-article/detail/NzA4OA==.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20230311131244/https://www.hilal.gov.pk/web/detail/https: |archive-date=11 March 2023 |access-date=3 July 2023 |website=hilal.gov.pk}}&lt;/ref&gt; It lays down detailed regulations for India in building projects over the Western Rivers. The preamble of the treaty recognises the rights and obligations of each country for the optimum water use from the Indus system of rivers in a spirit of goodwill, friendship and cooperation. Though the treaty is not directly related to [[national security]], Pakistan, being located downstream of India, fears that India could potentially cause floods or [[drought]]s in Pakistan, especially during a potential conflict.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Preamble of Indus water treaty |url=http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180707230829/http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf |archive-date=7 July 2018 |access-date=30 October 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |last=Chandrasekharan |first=S. |date=11 December 2017 |title=Indus Water Treaty: Review is not an Option |url=http://www.southasiaanalysis.org/node/2236 |url-status=usurped |archive-url=https://web.archive.org/web/20171220210905/http://www.southasiaanalysis.org/node/2236 |archive-date=20 December 2017 |website=South Asia Analysis Group}}&lt;/ref&gt;

The Indus Waters Treaty is considered one of the most successful water sharing endeavors in the world today, even though analysts acknowledge the need to update certain technical specifications and expand the scope of the agreement to [[Climate change mitigation|address climate change]].&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Abbasi |first=Arshad H |date=2024 |title=Revisiting or Renegotiating the Indus Water Treaty – A Death Sentence for Peace in South Asia |url=https://crss.pk/revisiting-or-renegotiating-the-indus-water-treaty-a-death-sentence-for-peace-in-south-asia/ |access-date=1 November 2024 |website=Center for Research &amp; Security Studies}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Zawahri |first1=Neda |last2=Michel |first2=David |date=2018-07-04 |title=Assessing the Indus Waters Treaty from a comparative perspective |url=https://www.researchgate.net/publication/326997347 |journal=Water International |language=en |volume=43 |issue=5 |pages=696–712 |doi= 10.1080/02508060.2018.1498994|bibcode=2018WatIn..43..696Z |issn=0250-8060 |via=ResearchGate}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Jamal |first=Nasir |date=3 October 2014 |others=Originally located at thethirdpole.net |title=&quot;Scrapping water treaty is no solution&quot;, says Pakistan's Indus waters commissioner |url=https://dialogue.earth/en/water/indus-waters/ |website=Dialogue Earth}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=indus&gt;{{citation |first1=Gitanjali |last1=Bakshi |first2=Sahiba |last2=Trivedi |title=Indus Equation |publisher=Strategic Foresight Group |url=http://www.strategicforesight.com/publication_pdf/10345110617.pdf |date=2011 }}&lt;/ref&gt;

== وڌيڪ ڏسو ==
* [[پاڪ ڀارت تعلقات]]

{{حوالا}}
{{پاڪ ڀارت تعلقات}}

[[زمرو:پاڪ ڀارت تعلقات]]
[[زمرو:پاڪستان]]
[[زمرو:درياء سنڌ طاس]]
[[زمرو:ڀارت]]
[[زمرو:ھندستان–پاڪستان لاڳاپا]]</text>
      <sha1>ru2t28gkklc7tnyz4kutv3xf8f8kww8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319433</id>
      <parentid>319431</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T21:52:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319433</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9068" sha1="jb4mat7fk1qzbdcay7b6hhx1gty141q" xml:space="preserve">[[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت]] جي وچ ۾ 1960ع ۾ [[سنڌوندي]] ۽ ٻين دريائن جو پاڻي منصفانه طور تي حصيداری جو معاهدو ٿيو، جيڪو '''سنڌ طاس معاهدو''' چورائيندو آهي۔&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=نوشین |first1= |last2=بيگم |first2=توهيده |year= |title= |journal=Abasyn Journal of Social Sciences |volume=4 |issue=2 |pages=256-288 |publisher= |doi= |url=http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |accessdate= |archive-date=2016-04-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |date=2016-04-16 }}&lt;/ref&gt;
==تفصيل==
{{Short description|Water-distribution treaty between India and Pakistan}}
{{Distinguish|Treaty of Indus (303 BCE)}}

{{Infobox treaty
| name = سنڌ طاس معاهدو&lt;br&gt;
Indus Waters Treaty
| long_name = 
| image = Indus river.svg
| image_size = 250px
| caption = سنڌو درياهه ۽ معاون نديون
| type = ٻه طرفي معاهدو
| date_signed = 19 سيپٽمبر، 1960ع
| location_signed = [[ڪراچي]]، [[پاڪستان]]
| date_effective = پهرين اپريل، 1960ع
| condition_effective = Ratification by both parties
| date_expiry = 
| depositor = عالمي بئنڪ
| languages = انگريزي
}}
The '''Indus Water Treaty''' ('''IWT''') is a

سنڌو پاڻي جو معاهدو (Indus Water Treaty)، پاڪستان ۽ ڀارت جي وچ ۾، سنڌو درياءَ ۽ ان جي معاون ندين ۾ موجود پاڻي جي استعمال  لاءِ پاڻي جي ورڇ جو هڪ معاهدو آهي، جن جو انتظام  ورلڊ بينڪ پاران ڪيو ويو.&lt;ref name=&quot;Britannica2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty|title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960]|author=Patricia Bauer|website=Encyclopedia Britannica website|access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;Newsweek2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.newsweekpakistan.com/the-rivers-run-wild/|title=The Rivers Run Wild (Indus Waters Treaty-1960) – Nearly 60 Years Since Their Landmark Treaty, The Pakistan-India Water Dispute Remains Contentious|author=Haines|first=Daniel|date=8 March 2017|website=Newsweek Pakistan (magazine)}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;IWT2&quot;&gt;{{cite web|url=https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTs/Volume%20419/volume-419-I-6032-English.pdf|title=Full text of 'Indus Water Treaty' with Annexures, World Bank|date=1960|website=treaties.un.org|access-date=30 October 2014}}&lt;/ref&gt;  &lt;ref name=&quot;Guardian 20022&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2002/jun/03/kashmir.india1|title=War over water|date=3 June 2002|work=The Guardian}}&lt;/ref&gt;  ان تي 19 سيپٽمبر، 1960ع تي ڪراچي ۾ هندستاني وزيراعظم جواهر لال نهرو ۽ پاڪستاني صدر ايوب خان پاران دستخط ڪيا ويا.&lt;ref name=&quot;Britannica3&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty|title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960]|author=Patricia Bauer|website=Encyclopedia Britannica website|access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt;  &lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.thehindu.com/opinion/op-ed/How-the-Indus-Treaty-was-signed/article15002424.ece|title=How the Indus Treaty was signed|date=28 September 2016|newspaper=The Hindu|url-access=subscription}}&lt;/ref&gt;  23 اپريل، 2025ع تي، پهلگام دهشتگرد حملي کان پوءِ، ڀارت جي حڪومت قومي سلامتي جي خدشن جو حوالو ڏيندي ۽ پاڪستان تي رياستي سرپرستي واري دهشتگردي جي حمايت جو الزام لڳائيندي معاهدي کي معطل ڪري ڇڏيو.

معاهدو هندستان کي ٽن اوڀرين دريائن، بياس، راوي ۽ ستلج جي پاڻي تي ڪنٽرول ڏئي ٿو، جن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 41 ارب ڪعبي ميٽر آهي. ٽن اولهائين درياهه؛ سنڌو، چناب ۽ جهلم، جو ڪنٽرول پاڪستان کي ڏنو ويو آهي، جنهن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 99 ارب ڪعبي ميٽر آهي. هندستان کي دريائن ذريعي وهندڙ پنهنجي ڪل پاڻي جو 30 سيڪڙو ڪنٽرول مليو، جڏهن ته پاڪستان کي 70 سيڪڙو پاڻي تي ڪنٽرول مليو. &lt;ref&gt;{{cite book|url=http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF|title=Integrated Water Resource Systems: Theory and Policy Implications|last1=Keller|first1=Andrew|last2=Keller|first2=Jack|last3=Seckler|first3=David|date=1996|publisher=International Irrigation Management Institute (IIMI)|isbn=92-9090-326-0|issn=1026-0862|access-date=31 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200716092046/http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF|archive-date=16 July 2020}}&lt;/ref&gt; هي معاهدو ڀارت کي اولهائين دريائن جي پاڻي کي آبپاشي جي استعمال لاء محدود ۽ ٻين استعمالن، جهڙوڪ بجلي جي پيداوار، ڪشتي راني، سامان جي نقل و حمل ۽ ماهيگيري، وغيره لاءِ لامحدود استعمال جي اجازت ڏئي ٿو.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hilal.gov.pk/eng-article/detail/NzA4OA==.html|title=India's First Shot at the Indus Waters Treaty|last1=Soofi|first1=Ahmer Bilal|last2=Malik|first2=Ayesha|website=hilal.gov.pk|archive-url=https://web.archive.org/web/20230311131244/https://www.hilal.gov.pk/web/detail/https:|archive-date=11 March 2023|access-date=3 July 2023}}&lt;/ref&gt; اها اولهائين دريائن تي منصوبن جي تعمير ۾ هندستان لاءِ تفصيلي ضابطا بيان ڪري ٿو. معاهدي جو پيش لفظ نيڪ نيتي، دوستي ۽ تعاون جي جذبي سان دريائن جي سنڌو نظام مان پاڻي جي بهترين استعمال لاءِ ٻن ملڪن جي حقن ۽ ذميدارين کي تسليم ڪري ٿو.

Though the treaty is not directly related to [[national security]], Pakistan, being located downstream of India, fears that India could potentially cause floods or [[drought]]s in Pakistan, especially during a potential conflict.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Preamble of Indus water treaty|url=http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20180707230829/http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf|archive-date=7 July 2018|access-date=30 October 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|last=Chandrasekharan|first=S.|date=11 December 2017|title=Indus Water Treaty: Review is not an Option|url=http://www.southasiaanalysis.org/node/2236|url-status=usurped|archive-url=https://web.archive.org/web/20171220210905/http://www.southasiaanalysis.org/node/2236|archive-date=20 December 2017|website=South Asia Analysis Group}}&lt;/ref&gt;

The Indus Waters Treaty is considered one of the most successful water sharing endeavors in the world today, even though analysts acknowledge the need to update certain technical specifications and expand the scope of the agreement to [[Climate change mitigation|address climate change]].&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Abbasi |first=Arshad H |date=2024 |title=Revisiting or Renegotiating the Indus Water Treaty – A Death Sentence for Peace in South Asia |url=https://crss.pk/revisiting-or-renegotiating-the-indus-water-treaty-a-death-sentence-for-peace-in-south-asia/ |access-date=1 November 2024 |website=Center for Research &amp; Security Studies}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Zawahri |first1=Neda |last2=Michel |first2=David |date=2018-07-04 |title=Assessing the Indus Waters Treaty from a comparative perspective |url=https://www.researchgate.net/publication/326997347 |journal=Water International |language=en |volume=43 |issue=5 |pages=696–712 |doi= 10.1080/02508060.2018.1498994|bibcode=2018WatIn..43..696Z |issn=0250-8060 |via=ResearchGate}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Jamal |first=Nasir |date=3 October 2014 |others=Originally located at thethirdpole.net |title=&quot;Scrapping water treaty is no solution&quot;, says Pakistan's Indus waters commissioner |url=https://dialogue.earth/en/water/indus-waters/ |website=Dialogue Earth}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=indus&gt;{{citation |first1=Gitanjali |last1=Bakshi |first2=Sahiba |last2=Trivedi |title=Indus Equation |publisher=Strategic Foresight Group |url=http://www.strategicforesight.com/publication_pdf/10345110617.pdf |date=2011 }}&lt;/ref&gt;

== وڌيڪ ڏسو ==
* [[پاڪ ڀارت تعلقات]]

{{حوالا}}
{{پاڪ ڀارت تعلقات}}

[[زمرو:پاڪ ڀارت تعلقات]]
[[زمرو:پاڪستان]]
[[زمرو:درياء سنڌ طاس]]
[[زمرو:ڀارت]]
[[زمرو:ھندستان–پاڪستان لاڳاپا]]</text>
      <sha1>jb4mat7fk1qzbdcay7b6hhx1gty141q</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319434</id>
      <parentid>319433</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:03:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319434</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9181" sha1="fu2y0zsgwhfylm7fzeb59mq3ea18zph" xml:space="preserve">[[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت]] جي وچ ۾ 1960ع ۾ [[سنڌوندي]] ۽ ٻين دريائن جو پاڻي منصفانه طور تي حصيداری جو معاهدو ٿيو، جيڪو '''سنڌ طاس معاهدو''' چورائيندو آهي۔&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=نوشین |first1= |last2=بيگم |first2=توهيده |year= |title= |journal=Abasyn Journal of Social Sciences |volume=4 |issue=2 |pages=256-288 |publisher= |doi= |url=http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |accessdate= |archive-date=2016-04-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |date=2016-04-16 }}&lt;/ref&gt;
==تفصيل==
{{Short description|Water-distribution treaty between India and Pakistan}}
{{Distinguish|Treaty of Indus (303 BCE)}}

{{Infobox treaty
| name = سنڌو پاڻي جو معاهدو&lt;br&gt;
Indus Waters Treaty
| long_name = 
| image = Indus river.svg
| image_size = 250px
| caption = سنڌو درياهه ۽ معاون ندين جو نقشو 
| type = ٻه طرفي معاهدو
| date_signed = 19 سيپٽمبر، 1960ع
| location_signed = [[ڪراچي]]، [[پاڪستان]]
| date_effective = پهرين اپريل، 1960ع
| condition_effective = Ratification by both parties
| date_expiry = 
| depositor = عالمي بئنڪ
| languages = انگريزي
}}
'''سنڌو پاڻي جو معاهدو''' (Indus Waters
Treaty)، [[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت]] جي وچ ۾، [[سنڌو درياءَ]] ۽ ان جي معاون ندين ۾ موجود پاڻي جي استعمال لاءِ پاڻي جي ورڇ جو هڪ معاهدو آهي، جيڪا ورلڊ بينڪ جي انتظام جي هيٺيان ڪيو ويو.&lt;ref name=&quot;Britannica2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty|title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960]|author=Patricia Bauer|website=Encyclopedia Britannica website|access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Newsweek2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.newsweekpakistan.com/the-rivers-run-wild/|title=The Rivers Run Wild (Indus Waters Treaty-1960) – Nearly 60 Years Since Their Landmark Treaty, The Pakistan-India Water Dispute Remains Contentious|author=Haines|first=Daniel|date=8 March 2017|website=Newsweek Pakistan (magazine)}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;IWT2&quot;&gt;{{cite web|url=https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTs/Volume%20419/volume-419-I-6032-English.pdf|title=Full text of 'Indus Water Treaty' with Annexures, World Bank|date=1960|website=treaties.un.org|access-date=30 October 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Guardian 20022&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2002/jun/03/kashmir.india1|title=War over water|date=3 June 2002|work=The Guardian}}&lt;/ref&gt; ان معاھدي تي 19 سيپٽمبر، 1960ع تي [[ڪراچي]] ۾ هندستاني وزيراعظم، [[جواهر لال نهرو]] ۽ پاڪستاني صدر، [[ايوب خان]] پاران دستخط ڪيا ويا.&lt;ref name=&quot;Britannica3&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty|title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960]|author=Patricia Bauer|website=Encyclopedia Britannica website|access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.thehindu.com/opinion/op-ed/How-the-Indus-Treaty-was-signed/article15002424.ece|title=How the Indus Treaty was signed|date=28 September 2016|newspaper=The Hindu|url-access=subscription}}&lt;/ref&gt; ٽيويهه اپريل، 2025ع تي، پهلگام دهشتگرد حملي کان پوءِ، ڀارت جي حڪومت قومي سلامتي جي خدشن جو حوالو ڏيندي ۽ پاڪستان تي رياستي سرپرستي واري دهشتگردي جي حمايت جو الزام لڳائيندي، معاهدي کي معطل ڪري ڇڏيو.

معاهدو ڀارت کي ٽن اوڀرين دريائن، [[بياس ندي|بياس]]، [[راوي ندي]] ۽ [[ستلج ندي]] جي پاڻي تي ڪنٽرول ڏئي ٿو، جن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 41 ارب ڪعبي ميٽر آهي. ٽن اولهائين درياهه؛ [[سنڌو درياء]]، [[چناب ندي]] ۽ [[جهلم ندي]]، جو ڪنٽرول پاڪستان کي ڏنو ويو آهي، جنهن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 99 ارب ڪعبي ميٽر آهي. هندستان کي دريائن ذريعي وهندڙ پنهنجي ڪل پاڻي جو 30 سيڪڙو ڪنٽرول مليو، جڏهن ته پاڪستان کي 70 سيڪڙو پاڻي تي ڪنٽرول مليو.&lt;ref&gt;{{cite book|url=http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF|title=Integrated Water Resource Systems: Theory and Policy Implications|last1=Keller|first1=Andrew|last2=Keller|first2=Jack|last3=Seckler|first3=David|date=1996|publisher=International Irrigation Management Institute (IIMI)|isbn=92-9090-326-0|issn=1026-0862|access-date=31 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200716092046/http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF|archive-date=16 July 2020}}&lt;/ref&gt; هي معاهدو ڀارت کي اولهائين دريائن جي پاڻي کي آبپاشي جي استعمال لاء محدود ۽ ٻين استعمالن، جهڙوڪ بجلي جي پيداوار، ڪشتي راني، سامان جي نقل و حمل ۽ ماهيگيري، وغيره لاءِ لامحدود استعمال جي اجازت ڏئي ٿو.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hilal.gov.pk/eng-article/detail/NzA4OA==.html|title=India's First Shot at the Indus Waters Treaty|last1=Soofi|first1=Ahmer Bilal|last2=Malik|first2=Ayesha|website=hilal.gov.pk|archive-url=https://web.archive.org/web/20230311131244/https://www.hilal.gov.pk/web/detail/https:|archive-date=11 March 2023|access-date=3 July 2023}}&lt;/ref&gt; اها اولهائين دريائن تي منصوبن جي تعمير ۾ هندستان لاءِ تفصيلي ضابطا بيان ڪري ٿو. معاهدي جو پيش لفظ نيڪ نيتي، دوستي ۽ تعاون جي جذبي سان سنڌو جي دريائن جي نظام مان پاڻي جي بهترين استعمال لاءِ ٻن ملڪن جي حقن ۽ ذميدارين کي تسليم ڪري ٿو.

Though the treaty is not directly related to [[national security]], Pakistan, being located downstream of India, fears that India could potentially cause floods or [[drought]]s in Pakistan, especially during a potential conflict.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Preamble of Indus water treaty|url=http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20180707230829/http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf|archive-date=7 July 2018|access-date=30 October 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|last=Chandrasekharan|first=S.|date=11 December 2017|title=Indus Water Treaty: Review is not an Option|url=http://www.southasiaanalysis.org/node/2236|url-status=usurped|archive-url=https://web.archive.org/web/20171220210905/http://www.southasiaanalysis.org/node/2236|archive-date=20 December 2017|website=South Asia Analysis Group}}&lt;/ref&gt;

The Indus Waters Treaty is considered one of the most successful water sharing endeavors in the world today, even though analysts acknowledge the need to update certain technical specifications and expand the scope of the agreement to [[Climate change mitigation|address climate change]].&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Abbasi |first=Arshad H |date=2024 |title=Revisiting or Renegotiating the Indus Water Treaty – A Death Sentence for Peace in South Asia |url=https://crss.pk/revisiting-or-renegotiating-the-indus-water-treaty-a-death-sentence-for-peace-in-south-asia/ |access-date=1 November 2024 |website=Center for Research &amp; Security Studies}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Zawahri |first1=Neda |last2=Michel |first2=David |date=2018-07-04 |title=Assessing the Indus Waters Treaty from a comparative perspective |url=https://www.researchgate.net/publication/326997347 |journal=Water International |language=en |volume=43 |issue=5 |pages=696–712 |doi= 10.1080/02508060.2018.1498994|bibcode=2018WatIn..43..696Z |issn=0250-8060 |via=ResearchGate}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Jamal |first=Nasir |date=3 October 2014 |others=Originally located at thethirdpole.net |title=&quot;Scrapping water treaty is no solution&quot;, says Pakistan's Indus waters commissioner |url=https://dialogue.earth/en/water/indus-waters/ |website=Dialogue Earth}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=indus&gt;{{citation |first1=Gitanjali |last1=Bakshi |first2=Sahiba |last2=Trivedi |title=Indus Equation |publisher=Strategic Foresight Group |url=http://www.strategicforesight.com/publication_pdf/10345110617.pdf |date=2011 }}&lt;/ref&gt;

== وڌيڪ ڏسو ==
* [[پاڪ ڀارت تعلقات]]

{{حوالا}}
{{پاڪ ڀارت تعلقات}}

[[زمرو:پاڪ ڀارت تعلقات]]
[[زمرو:پاڪستان]]
[[زمرو:درياء سنڌ طاس]]
[[زمرو:ڀارت]]
[[زمرو:ھندستان–پاڪستان لاڳاپا]]</text>
      <sha1>fu2y0zsgwhfylm7fzeb59mq3ea18zph</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319435</id>
      <parentid>319434</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:05:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319435</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9166" sha1="s49zwoxcffx6ckjio8uukaop9377xev" xml:space="preserve">[[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت]] جي وچ ۾ 1960ع ۾ [[سنڌوندي]] ۽ ٻين دريائن جو پاڻي منصفانه طور تي حصيداری جو معاهدو ٿيو، جيڪو '''سنڌ طاس معاهدو''' چورائيندو آهي۔&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=نوشین |first1= |last2=بيگم |first2=توهيده |year= |title= |journal=Abasyn Journal of Social Sciences |volume=4 |issue=2 |pages=256-288 |publisher= |doi= |url=http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |accessdate= |archive-date=2016-04-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |date=2016-04-16 }}&lt;/ref&gt;

{{Short description|Water-distribution treaty between India and Pakistan}}
{{Distinguish|Treaty of Indus (303 BCE)}}
{{Infobox treaty
| name = سنڌو پاڻي جو معاهدو&lt;br&gt;
Indus Waters Treaty
| long_name = 
| image = Indus river.svg
| image_size = 250px
| caption = سنڌو درياهه ۽ معاون ندين جو نقشو 
| type = ٻه طرفي معاهدو
| date_signed = 19 سيپٽمبر، 1960ع
| location_signed = [[ڪراچي]]، [[پاڪستان]]
| date_effective = پهرين اپريل، 1960ع
| condition_effective = Ratification by both parties
| date_expiry = 
| depositor = عالمي بئنڪ
| languages = انگريزي
}}
'''سنڌو پاڻي جو معاهدو''' (Indus Waters
Treaty)، [[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت]] جي وچ ۾، [[سنڌو درياءَ]] ۽ ان جي معاون ندين ۾ موجود پاڻي جي استعمال لاءِ پاڻي جي ورڇ جو هڪ معاهدو آهي، جيڪا ورلڊ بينڪ جي انتظام جي هيٺيان ڪيو ويو.&lt;ref name=&quot;Britannica2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty|title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960]|author=Patricia Bauer|website=Encyclopedia Britannica website|access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Newsweek2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.newsweekpakistan.com/the-rivers-run-wild/|title=The Rivers Run Wild (Indus Waters Treaty-1960) – Nearly 60 Years Since Their Landmark Treaty, The Pakistan-India Water Dispute Remains Contentious|author=Haines|first=Daniel|date=8 March 2017|website=Newsweek Pakistan (magazine)}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;IWT2&quot;&gt;{{cite web|url=https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTs/Volume%20419/volume-419-I-6032-English.pdf|title=Full text of 'Indus Water Treaty' with Annexures, World Bank|date=1960|website=treaties.un.org|access-date=30 October 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Guardian 20022&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2002/jun/03/kashmir.india1|title=War over water|date=3 June 2002|work=The Guardian}}&lt;/ref&gt; ان معاھدي تي 19 سيپٽمبر، 1960ع تي [[ڪراچي]] ۾ هندستاني وزيراعظم، [[جواهر لال نهرو]] ۽ پاڪستاني صدر، [[ايوب خان]] پاران دستخط ڪيا ويا.&lt;ref name=&quot;Britannica3&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty|title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960]|author=Patricia Bauer|website=Encyclopedia Britannica website|access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.thehindu.com/opinion/op-ed/How-the-Indus-Treaty-was-signed/article15002424.ece|title=How the Indus Treaty was signed|date=28 September 2016|newspaper=The Hindu|url-access=subscription}}&lt;/ref&gt; ٽيويهه اپريل، 2025ع تي، پهلگام دهشتگرد حملي کان پوءِ، ڀارت جي حڪومت قومي سلامتي جي خدشن جو حوالو ڏيندي ۽ پاڪستان تي رياستي سرپرستي واري دهشتگردي جي حمايت جو الزام لڳائيندي، معاهدي کي معطل ڪري ڇڏيو.

معاهدو ڀارت کي ٽن اوڀرين دريائن، [[بياس ندي|بياس]]، [[راوي ندي]] ۽ [[ستلج ندي]] جي پاڻي تي ڪنٽرول ڏئي ٿو، جن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 41 ارب ڪعبي ميٽر آهي. ٽن اولهائين درياهه؛ [[سنڌو درياء]]، [[چناب ندي]] ۽ [[جهلم ندي]]، جو ڪنٽرول پاڪستان کي ڏنو ويو آهي، جنهن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 99 ارب ڪعبي ميٽر آهي. هندستان کي دريائن ذريعي وهندڙ پنهنجي ڪل پاڻي جو 30 سيڪڙو ڪنٽرول مليو، جڏهن ته پاڪستان کي 70 سيڪڙو پاڻي تي ڪنٽرول مليو.&lt;ref&gt;{{cite book|url=http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF|title=Integrated Water Resource Systems: Theory and Policy Implications|last1=Keller|first1=Andrew|last2=Keller|first2=Jack|last3=Seckler|first3=David|date=1996|publisher=International Irrigation Management Institute (IIMI)|isbn=92-9090-326-0|issn=1026-0862|access-date=31 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200716092046/http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF|archive-date=16 July 2020}}&lt;/ref&gt; هي معاهدو ڀارت کي اولهائين دريائن جي پاڻي کي آبپاشي جي استعمال لاء محدود ۽ ٻين استعمالن، جهڙوڪ بجلي جي پيداوار، ڪشتي راني، سامان جي نقل و حمل ۽ ماهيگيري، وغيره لاءِ لامحدود استعمال جي اجازت ڏئي ٿو.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hilal.gov.pk/eng-article/detail/NzA4OA==.html|title=India's First Shot at the Indus Waters Treaty|last1=Soofi|first1=Ahmer Bilal|last2=Malik|first2=Ayesha|website=hilal.gov.pk|archive-url=https://web.archive.org/web/20230311131244/https://www.hilal.gov.pk/web/detail/https:|archive-date=11 March 2023|access-date=3 July 2023}}&lt;/ref&gt; اها اولهائين دريائن تي منصوبن جي تعمير ۾ هندستان لاءِ تفصيلي ضابطا بيان ڪري ٿو. معاهدي جو پيش لفظ نيڪ نيتي، دوستي ۽ تعاون جي جذبي سان سنڌو جي دريائن جي نظام مان پاڻي جي بهترين استعمال لاءِ ٻن ملڪن جي حقن ۽ ذميدارين کي تسليم ڪري ٿو.

Though the treaty is not directly related to [[national security]], Pakistan, being located downstream of India, fears that India could potentially cause floods or [[drought]]s in Pakistan, especially during a potential conflict.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Preamble of Indus water treaty|url=http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20180707230829/http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf|archive-date=7 July 2018|access-date=30 October 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|last=Chandrasekharan|first=S.|date=11 December 2017|title=Indus Water Treaty: Review is not an Option|url=http://www.southasiaanalysis.org/node/2236|url-status=usurped|archive-url=https://web.archive.org/web/20171220210905/http://www.southasiaanalysis.org/node/2236|archive-date=20 December 2017|website=South Asia Analysis Group}}&lt;/ref&gt;

The Indus Waters Treaty is considered one of the most successful water sharing endeavors in the world today, even though analysts acknowledge the need to update certain technical specifications and expand the scope of the agreement to [[Climate change mitigation|address climate change]].&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Abbasi |first=Arshad H |date=2024 |title=Revisiting or Renegotiating the Indus Water Treaty – A Death Sentence for Peace in South Asia |url=https://crss.pk/revisiting-or-renegotiating-the-indus-water-treaty-a-death-sentence-for-peace-in-south-asia/ |access-date=1 November 2024 |website=Center for Research &amp; Security Studies}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Zawahri |first1=Neda |last2=Michel |first2=David |date=2018-07-04 |title=Assessing the Indus Waters Treaty from a comparative perspective |url=https://www.researchgate.net/publication/326997347 |journal=Water International |language=en |volume=43 |issue=5 |pages=696–712 |doi= 10.1080/02508060.2018.1498994|bibcode=2018WatIn..43..696Z |issn=0250-8060 |via=ResearchGate}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Jamal |first=Nasir |date=3 October 2014 |others=Originally located at thethirdpole.net |title=&quot;Scrapping water treaty is no solution&quot;, says Pakistan's Indus waters commissioner |url=https://dialogue.earth/en/water/indus-waters/ |website=Dialogue Earth}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=indus&gt;{{citation |first1=Gitanjali |last1=Bakshi |first2=Sahiba |last2=Trivedi |title=Indus Equation |publisher=Strategic Foresight Group |url=http://www.strategicforesight.com/publication_pdf/10345110617.pdf |date=2011 }}&lt;/ref&gt;

== وڌيڪ ڏسو ==
* [[پاڪ ڀارت تعلقات]]

{{حوالا}}
{{پاڪ ڀارت تعلقات}}

[[زمرو:پاڪ ڀارت تعلقات]]
[[زمرو:پاڪستان]]
[[زمرو:درياء سنڌ طاس]]
[[زمرو:ڀارت]]
[[زمرو:ھندستان–پاڪستان لاڳاپا]]</text>
      <sha1>s49zwoxcffx6ckjio8uukaop9377xev</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319436</id>
      <parentid>319435</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:07:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* وڌيڪ ڏسو */</comment>
      <origin>319436</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9177" sha1="rx50bnr01idirw4gd7xzzb89dkaghjy" xml:space="preserve">[[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت]] جي وچ ۾ 1960ع ۾ [[سنڌوندي]] ۽ ٻين دريائن جو پاڻي منصفانه طور تي حصيداری جو معاهدو ٿيو، جيڪو '''سنڌ طاس معاهدو''' چورائيندو آهي۔&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=نوشین |first1= |last2=بيگم |first2=توهيده |year= |title= |journal=Abasyn Journal of Social Sciences |volume=4 |issue=2 |pages=256-288 |publisher= |doi= |url=http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |accessdate= |archive-date=2016-04-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |date=2016-04-16 }}&lt;/ref&gt;

{{Short description|Water-distribution treaty between India and Pakistan}}
{{Distinguish|Treaty of Indus (303 BCE)}}
{{Infobox treaty
| name = سنڌو پاڻي جو معاهدو&lt;br&gt;
Indus Waters Treaty
| long_name = 
| image = Indus river.svg
| image_size = 250px
| caption = سنڌو درياهه ۽ معاون ندين جو نقشو 
| type = ٻه طرفي معاهدو
| date_signed = 19 سيپٽمبر، 1960ع
| location_signed = [[ڪراچي]]، [[پاڪستان]]
| date_effective = پهرين اپريل، 1960ع
| condition_effective = Ratification by both parties
| date_expiry = 
| depositor = عالمي بئنڪ
| languages = انگريزي
}}
'''سنڌو پاڻي جو معاهدو''' (Indus Waters
Treaty)، [[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت]] جي وچ ۾، [[سنڌو درياءَ]] ۽ ان جي معاون ندين ۾ موجود پاڻي جي استعمال لاءِ پاڻي جي ورڇ جو هڪ معاهدو آهي، جيڪا ورلڊ بينڪ جي انتظام جي هيٺيان ڪيو ويو.&lt;ref name=&quot;Britannica2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty|title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960]|author=Patricia Bauer|website=Encyclopedia Britannica website|access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Newsweek2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.newsweekpakistan.com/the-rivers-run-wild/|title=The Rivers Run Wild (Indus Waters Treaty-1960) – Nearly 60 Years Since Their Landmark Treaty, The Pakistan-India Water Dispute Remains Contentious|author=Haines|first=Daniel|date=8 March 2017|website=Newsweek Pakistan (magazine)}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;IWT2&quot;&gt;{{cite web|url=https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTs/Volume%20419/volume-419-I-6032-English.pdf|title=Full text of 'Indus Water Treaty' with Annexures, World Bank|date=1960|website=treaties.un.org|access-date=30 October 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Guardian 20022&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2002/jun/03/kashmir.india1|title=War over water|date=3 June 2002|work=The Guardian}}&lt;/ref&gt; ان معاھدي تي 19 سيپٽمبر، 1960ع تي [[ڪراچي]] ۾ هندستاني وزيراعظم، [[جواهر لال نهرو]] ۽ پاڪستاني صدر، [[ايوب خان]] پاران دستخط ڪيا ويا.&lt;ref name=&quot;Britannica3&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty|title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960]|author=Patricia Bauer|website=Encyclopedia Britannica website|access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.thehindu.com/opinion/op-ed/How-the-Indus-Treaty-was-signed/article15002424.ece|title=How the Indus Treaty was signed|date=28 September 2016|newspaper=The Hindu|url-access=subscription}}&lt;/ref&gt; ٽيويهه اپريل، 2025ع تي، پهلگام دهشتگرد حملي کان پوءِ، ڀارت جي حڪومت قومي سلامتي جي خدشن جو حوالو ڏيندي ۽ پاڪستان تي رياستي سرپرستي واري دهشتگردي جي حمايت جو الزام لڳائيندي، معاهدي کي معطل ڪري ڇڏيو.

معاهدو ڀارت کي ٽن اوڀرين دريائن، [[بياس ندي|بياس]]، [[راوي ندي]] ۽ [[ستلج ندي]] جي پاڻي تي ڪنٽرول ڏئي ٿو، جن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 41 ارب ڪعبي ميٽر آهي. ٽن اولهائين درياهه؛ [[سنڌو درياء]]، [[چناب ندي]] ۽ [[جهلم ندي]]، جو ڪنٽرول پاڪستان کي ڏنو ويو آهي، جنهن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 99 ارب ڪعبي ميٽر آهي. هندستان کي دريائن ذريعي وهندڙ پنهنجي ڪل پاڻي جو 30 سيڪڙو ڪنٽرول مليو، جڏهن ته پاڪستان کي 70 سيڪڙو پاڻي تي ڪنٽرول مليو.&lt;ref&gt;{{cite book|url=http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF|title=Integrated Water Resource Systems: Theory and Policy Implications|last1=Keller|first1=Andrew|last2=Keller|first2=Jack|last3=Seckler|first3=David|date=1996|publisher=International Irrigation Management Institute (IIMI)|isbn=92-9090-326-0|issn=1026-0862|access-date=31 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200716092046/http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF|archive-date=16 July 2020}}&lt;/ref&gt; هي معاهدو ڀارت کي اولهائين دريائن جي پاڻي کي آبپاشي جي استعمال لاء محدود ۽ ٻين استعمالن، جهڙوڪ بجلي جي پيداوار، ڪشتي راني، سامان جي نقل و حمل ۽ ماهيگيري، وغيره لاءِ لامحدود استعمال جي اجازت ڏئي ٿو.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hilal.gov.pk/eng-article/detail/NzA4OA==.html|title=India's First Shot at the Indus Waters Treaty|last1=Soofi|first1=Ahmer Bilal|last2=Malik|first2=Ayesha|website=hilal.gov.pk|archive-url=https://web.archive.org/web/20230311131244/https://www.hilal.gov.pk/web/detail/https:|archive-date=11 March 2023|access-date=3 July 2023}}&lt;/ref&gt; اها اولهائين دريائن تي منصوبن جي تعمير ۾ هندستان لاءِ تفصيلي ضابطا بيان ڪري ٿو. معاهدي جو پيش لفظ نيڪ نيتي، دوستي ۽ تعاون جي جذبي سان سنڌو جي دريائن جي نظام مان پاڻي جي بهترين استعمال لاءِ ٻن ملڪن جي حقن ۽ ذميدارين کي تسليم ڪري ٿو.

Though the treaty is not directly related to [[national security]], Pakistan, being located downstream of India, fears that India could potentially cause floods or [[drought]]s in Pakistan, especially during a potential conflict.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Preamble of Indus water treaty|url=http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20180707230829/http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf|archive-date=7 July 2018|access-date=30 October 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|last=Chandrasekharan|first=S.|date=11 December 2017|title=Indus Water Treaty: Review is not an Option|url=http://www.southasiaanalysis.org/node/2236|url-status=usurped|archive-url=https://web.archive.org/web/20171220210905/http://www.southasiaanalysis.org/node/2236|archive-date=20 December 2017|website=South Asia Analysis Group}}&lt;/ref&gt;

The Indus Waters Treaty is considered one of the most successful water sharing endeavors in the world today, even though analysts acknowledge the need to update certain technical specifications and expand the scope of the agreement to [[Climate change mitigation|address climate change]].&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Abbasi |first=Arshad H |date=2024 |title=Revisiting or Renegotiating the Indus Water Treaty – A Death Sentence for Peace in South Asia |url=https://crss.pk/revisiting-or-renegotiating-the-indus-water-treaty-a-death-sentence-for-peace-in-south-asia/ |access-date=1 November 2024 |website=Center for Research &amp; Security Studies}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Zawahri |first1=Neda |last2=Michel |first2=David |date=2018-07-04 |title=Assessing the Indus Waters Treaty from a comparative perspective |url=https://www.researchgate.net/publication/326997347 |journal=Water International |language=en |volume=43 |issue=5 |pages=696–712 |doi= 10.1080/02508060.2018.1498994|bibcode=2018WatIn..43..696Z |issn=0250-8060 |via=ResearchGate}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Jamal |first=Nasir |date=3 October 2014 |others=Originally located at thethirdpole.net |title=&quot;Scrapping water treaty is no solution&quot;, says Pakistan's Indus waters commissioner |url=https://dialogue.earth/en/water/indus-waters/ |website=Dialogue Earth}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=indus&gt;{{citation |first1=Gitanjali |last1=Bakshi |first2=Sahiba |last2=Trivedi |title=Indus Equation |publisher=Strategic Foresight Group |url=http://www.strategicforesight.com/publication_pdf/10345110617.pdf |date=2011 }}&lt;/ref&gt;

==وڌيڪ ڏسو==
* [[پاڪ ڀارت تعلقات]]
==حوالا==
{{حوالا}}
{{پاڪ ڀارت تعلقات}}
[[زمرو:ڀارت]]
[[زمرو:پاڪستان]]
[[زمرو:درياء سنڌ طاس]]
[[زمرو:پاڪ ڀارت تعلقات]]
[[زمرو:ھندستان–پاڪستان لاڳاپا]]</text>
      <sha1>rx50bnr01idirw4gd7xzzb89dkaghjy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319437</id>
      <parentid>319436</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:09:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319437</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9185" sha1="i5en9u3byi6mjmi1icinhjoqtwfpoj2" xml:space="preserve">[[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت]] جي وچ ۾ 1960ع ۾ [[سنڌوندي]] ۽ ٻين دريائن جو پاڻي منصفانه طور تي حصيداری جو معاهدو ٿيو، جيڪو '''سنڌ طاس معاهدو''' چورائيندو آهي۔&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=نوشین |first1= |last2=بيگم |first2=توهيده |year= |title= |journal=Abasyn Journal of Social Sciences |volume=4 |issue=2 |pages=256-288 |publisher= |doi= |url=http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |accessdate= |archive-date=2016-04-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |date=2016-04-16 }}&lt;/ref&gt;

{{Short description|Water-distribution treaty between India and Pakistan}}
{{Distinguish|Treaty of Indus (303 BCE)}}
{{Infobox treaty
| name = سنڌو پاڻي جو معاهدو&lt;br&gt;
Indus Waters Treaty
| long_name = 
| image = Indus river.svg
| image_size = 250px
| caption = سنڌو درياهه ۽ معاون ندين جو نقشو 
| type = ٻه طرفي معاهدو
| date_signed = 19 سيپٽمبر، 1960ع
| location_signed = [[ڪراچي]]، [[پاڪستان]]
| date_effective = پهرين اپريل، 1960ع
| condition_effective = Ratification by both parties
| date_expiry = 
| depositor = عالمي بئنڪ
| languages = انگريزي
}}
'''سنڌو پاڻي جو معاهدو''' (Indus Waters
Treaty)، [[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت]] جي وچ ۾، [[سنڌو درياءَ]] ۽ ان جي معاون ندين ۾ موجود پاڻي جي استعمال لاءِ پاڻي جي ورڇ جو هڪ معاهدو آهي، جيڪا ورلڊ بينڪ جي انتظام جي هيٺيان ڪيو ويو.&lt;ref name=&quot;Britannica2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty|title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960]|author=Patricia Bauer|website=Encyclopedia Britannica website|access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Newsweek2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.newsweekpakistan.com/the-rivers-run-wild/|title=The Rivers Run Wild (Indus Waters Treaty-1960) – Nearly 60 Years Since Their Landmark Treaty, The Pakistan-India Water Dispute Remains Contentious|author=Haines|first=Daniel|date=8 March 2017|website=Newsweek Pakistan (magazine)}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;IWT2&quot;&gt;{{cite web|url=https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTs/Volume%20419/volume-419-I-6032-English.pdf|title=Full text of 'Indus Water Treaty' with Annexures, World Bank|date=1960|website=treaties.un.org|access-date=30 October 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Guardian 20022&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2002/jun/03/kashmir.india1|title=War over water|date=3 June 2002|work=The Guardian}}&lt;/ref&gt; ان معاھدي تي 19 سيپٽمبر، 1960ع تي [[ڪراچي]] ۾ هندستاني وزيراعظم، [[جواهر لال نهرو]] ۽ پاڪستاني صدر، [[ايوب خان]] پاران دستخط ڪيا ويا.&lt;ref name=&quot;Britannica3&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty|title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960]|author=Patricia Bauer|website=Encyclopedia Britannica website|access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.thehindu.com/opinion/op-ed/How-the-Indus-Treaty-was-signed/article15002424.ece|title=How the Indus Treaty was signed|date=28 September 2016|newspaper=The Hindu|url-access=subscription}}&lt;/ref&gt; ٽيويهه اپريل، 2025ع تي، پهلگام دهشتگرد حملي کان پوءِ، ڀارت جي حڪومت قومي سلامتي جي خدشن جو حوالو ڏيندي ۽ پاڪستان تي رياستي سرپرستي واري دهشتگردي جي حمايت جو الزام لڳائيندي، معاهدي کي معطل ڪري ڇڏيو.

معاهدو ڀارت کي ٽن اوڀرين دريائن، [[بياس ندي|بياس]]، [[راوي ندي]] ۽ [[ستلج ندي]] جي پاڻي تي ڪنٽرول ڏئي ٿو، جن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 41 ارب ڪعبي ميٽر آهي. ٽن اولهائين درياهه؛ [[سنڌو درياء]]، [[چناب ندي]] ۽ [[جهلم ندي]]، جو ڪنٽرول پاڪستان کي ڏنو ويو آهي، جنهن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 99 ارب ڪعبي ميٽر آهي. هندستان کي دريائن ذريعي وهندڙ پنهنجي ڪل پاڻي جو 30 سيڪڙو ڪنٽرول مليو، جڏهن ته پاڪستان کي 70 سيڪڙو پاڻي تي ڪنٽرول مليو.&lt;ref&gt;{{cite book|url=http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF|title=Integrated Water Resource Systems: Theory and Policy Implications|last1=Keller|first1=Andrew|last2=Keller|first2=Jack|last3=Seckler|first3=David|date=1996|publisher=International Irrigation Management Institute (IIMI)|isbn=92-9090-326-0|issn=1026-0862|access-date=31 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200716092046/http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF|archive-date=16 July 2020}}&lt;/ref&gt; هي معاهدو ڀارت کي اولهائين دريائن جي پاڻي کي آبپاشي جي استعمال لاء محدود ۽ ٻين استعمالن، جهڙوڪ بجلي جي پيداوار، ڪشتي راني، سامان جي نقل و حمل ۽ ماهيگيري، وغيره لاءِ لامحدود استعمال جي اجازت ڏئي ٿو.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hilal.gov.pk/eng-article/detail/NzA4OA==.html|title=India's First Shot at the Indus Waters Treaty|last1=Soofi|first1=Ahmer Bilal|last2=Malik|first2=Ayesha|website=hilal.gov.pk|archive-url=https://web.archive.org/web/20230311131244/https://www.hilal.gov.pk/web/detail/https:|archive-date=11 March 2023|access-date=3 July 2023}}&lt;/ref&gt; اها اولهائين دريائن تي منصوبن جي تعمير ۾ هندستان لاءِ تفصيلي ضابطا بيان ڪري ٿو. معاهدي جو پيش لفظ نيڪ نيتي، دوستي ۽ تعاون جي جذبي سان سنڌو جي دريائن جي نظام مان پاڻي جي بهترين استعمال لاءِ ٻن ملڪن جي حقن ۽ ذميدارين کي تسليم ڪري ٿو.

Though the treaty is not directly related to [[national security]], Pakistan, being located downstream of India, fears that India could potentially cause floods or [[drought]]s in Pakistan, especially during a potential conflict.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Preamble of Indus water treaty|url=http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20180707230829/http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf|archive-date=7 July 2018|access-date=30 October 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|last=Chandrasekharan|first=S.|date=11 December 2017|title=Indus Water Treaty: Review is not an Option|url=http://www.southasiaanalysis.org/node/2236|url-status=usurped|archive-url=https://web.archive.org/web/20171220210905/http://www.southasiaanalysis.org/node/2236|archive-date=20 December 2017|website=South Asia Analysis Group}}&lt;/ref&gt;

The Indus Waters Treaty is considered one of the most successful water sharing endeavors in the world today, even though analysts acknowledge the need to update certain technical specifications and expand the scope of the agreement to [[Climate change mitigation|address climate change]].&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Abbasi |first=Arshad H |date=2024 |title=Revisiting or Renegotiating the Indus Water Treaty – A Death Sentence for Peace in South Asia |url=https://crss.pk/revisiting-or-renegotiating-the-indus-water-treaty-a-death-sentence-for-peace-in-south-asia/ |access-date=1 November 2024 |website=Center for Research &amp; Security Studies}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Zawahri |first1=Neda |last2=Michel |first2=David |date=2018-07-04 |title=Assessing the Indus Waters Treaty from a comparative perspective |url=https://www.researchgate.net/publication/326997347 |journal=Water International |language=en |volume=43 |issue=5 |pages=696–712 |doi= 10.1080/02508060.2018.1498994|bibcode=2018WatIn..43..696Z |issn=0250-8060 |via=ResearchGate}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Jamal |first=Nasir |date=3 October 2014 |others=Originally located at thethirdpole.net |title=&quot;Scrapping water treaty is no solution&quot;, says Pakistan's Indus waters commissioner |url=https://dialogue.earth/en/water/indus-waters/ |website=Dialogue Earth}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=indus&gt;{{citation |first1=Gitanjali |last1=Bakshi |first2=Sahiba |last2=Trivedi |title=Indus Equation |publisher=Strategic Foresight Group |url=http://www.strategicforesight.com/publication_pdf/10345110617.pdf |date=2011 }}&lt;/ref&gt;

==وڌيڪ ڏسو==
* [[سنڌو ماٿري جي تهذيب]]

==حوالا==
{{حوالا}}
{{پاڪ ڀارت تعلقات}}
[[زمرو:ڀارت]]
[[زمرو:پاڪستان]]
[[زمرو:درياء سنڌ طاس]]
[[زمرو:پاڪ ڀارت تعلقات]]
[[زمرو:ھندستان–پاڪستان لاڳاپا]]</text>
      <sha1>i5en9u3byi6mjmi1icinhjoqtwfpoj2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319438</id>
      <parentid>319437</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:10:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319438</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9138" sha1="n5kyajump2bvkr4hfc74nadurfq8vum" xml:space="preserve">[[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت]] جي وچ ۾ 1960ع ۾ [[سنڌوندي]] ۽ ٻين دريائن جو پاڻي منصفانه طور تي حصيداری جو معاهدو ٿيو، جيڪو '''سنڌ طاس معاهدو''' چورائيندو آهي۔&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=نوشین |first1= |last2=بيگم |first2=توهيده |year= |title= |journal=Abasyn Journal of Social Sciences |volume=4 |issue=2 |pages=256-288 |publisher= |doi= |url=http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |accessdate= |archive-date=2016-04-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |date=2016-04-16 }}&lt;/ref&gt;

{{Short description|Water-distribution treaty between India and Pakistan}}
{{Distinguish|Treaty of Indus (303 BCE)}}
{{Infobox treaty
| name = سنڌو پاڻي جو معاهدو&lt;br&gt;
Indus Waters Treaty
| long_name = 
| image = Indus river.svg
| image_size = 250px
| caption = سنڌو درياهه ۽ معاون ندين جو نقشو 
| type = ٻه طرفي معاهدو
| date_signed = 19 سيپٽمبر، 1960ع
| location_signed = [[ڪراچي]]، [[پاڪستان]]
| date_effective = پهرين اپريل، 1960ع
| condition_effective = Ratification by both parties
| date_expiry = 
| depositor = عالمي بئنڪ
| languages = انگريزي
}}
'''سنڌو پاڻي جو معاهدو''' (Indus Waters
Treaty)، [[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت]] جي وچ ۾، [[سنڌو درياءَ]] ۽ ان جي معاون ندين ۾ موجود پاڻي جي استعمال لاءِ پاڻي جي ورڇ جو هڪ معاهدو آهي، جيڪا ورلڊ بينڪ جي انتظام جي هيٺيان ڪيو ويو.&lt;ref name=&quot;Britannica2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty|title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960]|author=Patricia Bauer|website=Encyclopedia Britannica website|access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Newsweek2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.newsweekpakistan.com/the-rivers-run-wild/|title=The Rivers Run Wild (Indus Waters Treaty-1960) – Nearly 60 Years Since Their Landmark Treaty, The Pakistan-India Water Dispute Remains Contentious|author=Haines|first=Daniel|date=8 March 2017|website=Newsweek Pakistan (magazine)}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;IWT2&quot;&gt;{{cite web|url=https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTs/Volume%20419/volume-419-I-6032-English.pdf|title=Full text of 'Indus Water Treaty' with Annexures, World Bank|date=1960|website=treaties.un.org|access-date=30 October 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Guardian 20022&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2002/jun/03/kashmir.india1|title=War over water|date=3 June 2002|work=The Guardian}}&lt;/ref&gt; ان معاھدي تي 19 سيپٽمبر، 1960ع تي [[ڪراچي]] ۾ هندستاني وزيراعظم، [[جواهر لال نهرو]] ۽ پاڪستاني صدر، [[ايوب خان]] پاران دستخط ڪيا ويا.&lt;ref name=&quot;Britannica3&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty|title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960]|author=Patricia Bauer|website=Encyclopedia Britannica website|access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.thehindu.com/opinion/op-ed/How-the-Indus-Treaty-was-signed/article15002424.ece|title=How the Indus Treaty was signed|date=28 September 2016|newspaper=The Hindu|url-access=subscription}}&lt;/ref&gt; ٽيويهه اپريل، 2025ع تي، پهلگام دهشتگرد حملي کان پوءِ، ڀارت جي حڪومت قومي سلامتي جي خدشن جو حوالو ڏيندي ۽ پاڪستان تي رياستي سرپرستي واري دهشتگردي جي حمايت جو الزام لڳائيندي، معاهدي کي معطل ڪري ڇڏيو.

معاهدو ڀارت کي ٽن اوڀرين دريائن، [[بياس ندي|بياس]]، [[راوي ندي]] ۽ [[ستلج ندي]] جي پاڻي تي ڪنٽرول ڏئي ٿو، جن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 41 ارب ڪعبي ميٽر آهي. ٽن اولهائين درياهه؛ [[سنڌو درياء]]، [[چناب ندي]] ۽ [[جهلم ندي]]، جو ڪنٽرول پاڪستان کي ڏنو ويو آهي، جنهن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 99 ارب ڪعبي ميٽر آهي. هندستان کي دريائن ذريعي وهندڙ پنهنجي ڪل پاڻي جو 30 سيڪڙو ڪنٽرول مليو، جڏهن ته پاڪستان کي 70 سيڪڙو پاڻي تي ڪنٽرول مليو.&lt;ref&gt;{{cite book|url=http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF|title=Integrated Water Resource Systems: Theory and Policy Implications|last1=Keller|first1=Andrew|last2=Keller|first2=Jack|last3=Seckler|first3=David|date=1996|publisher=International Irrigation Management Institute (IIMI)|isbn=92-9090-326-0|issn=1026-0862|access-date=31 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200716092046/http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF|archive-date=16 July 2020}}&lt;/ref&gt; هي معاهدو ڀارت کي اولهائين دريائن جي پاڻي کي آبپاشي جي استعمال لاء محدود ۽ ٻين استعمالن، جهڙوڪ بجلي جي پيداوار، ڪشتي راني، سامان جي نقل و حمل ۽ ماهيگيري، وغيره لاءِ لامحدود استعمال جي اجازت ڏئي ٿو.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hilal.gov.pk/eng-article/detail/NzA4OA==.html|title=India's First Shot at the Indus Waters Treaty|last1=Soofi|first1=Ahmer Bilal|last2=Malik|first2=Ayesha|website=hilal.gov.pk|archive-url=https://web.archive.org/web/20230311131244/https://www.hilal.gov.pk/web/detail/https:|archive-date=11 March 2023|access-date=3 July 2023}}&lt;/ref&gt; اها اولهائين دريائن تي منصوبن جي تعمير ۾ هندستان لاءِ تفصيلي ضابطا بيان ڪري ٿو. معاهدي جو پيش لفظ نيڪ نيتي، دوستي ۽ تعاون جي جذبي سان سنڌو جي دريائن جي نظام مان پاڻي جي بهترين استعمال لاءِ ٻن ملڪن جي حقن ۽ ذميدارين کي تسليم ڪري ٿو.

Though the treaty is not directly related to [[national security]], Pakistan, being located downstream of India, fears that India could potentially cause floods or [[drought]]s in Pakistan, especially during a potential conflict.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Preamble of Indus water treaty|url=http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20180707230829/http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf|archive-date=7 July 2018|access-date=30 October 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|last=Chandrasekharan|first=S.|date=11 December 2017|title=Indus Water Treaty: Review is not an Option|url=http://www.southasiaanalysis.org/node/2236|url-status=usurped|archive-url=https://web.archive.org/web/20171220210905/http://www.southasiaanalysis.org/node/2236|archive-date=20 December 2017|website=South Asia Analysis Group}}&lt;/ref&gt;

The Indus Waters Treaty is considered one of the most successful water sharing endeavors in the world today, even though analysts acknowledge the need to update certain technical specifications and expand the scope of the agreement to [[Climate change mitigation|address climate change]].&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Abbasi |first=Arshad H |date=2024 |title=Revisiting or Renegotiating the Indus Water Treaty – A Death Sentence for Peace in South Asia |url=https://crss.pk/revisiting-or-renegotiating-the-indus-water-treaty-a-death-sentence-for-peace-in-south-asia/ |access-date=1 November 2024 |website=Center for Research &amp; Security Studies}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Zawahri |first1=Neda |last2=Michel |first2=David |date=2018-07-04 |title=Assessing the Indus Waters Treaty from a comparative perspective |url=https://www.researchgate.net/publication/326997347 |journal=Water International |language=en |volume=43 |issue=5 |pages=696–712 |doi= 10.1080/02508060.2018.1498994|bibcode=2018WatIn..43..696Z |issn=0250-8060 |via=ResearchGate}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Jamal |first=Nasir |date=3 October 2014 |others=Originally located at thethirdpole.net |title=&quot;Scrapping water treaty is no solution&quot;, says Pakistan's Indus waters commissioner |url=https://dialogue.earth/en/water/indus-waters/ |website=Dialogue Earth}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=indus&gt;{{citation |first1=Gitanjali |last1=Bakshi |first2=Sahiba |last2=Trivedi |title=Indus Equation |publisher=Strategic Foresight Group |url=http://www.strategicforesight.com/publication_pdf/10345110617.pdf |date=2011 }}&lt;/ref&gt;

==وڌيڪ ڏسو==
* [[سنڌو ماٿري جي تهذيب]]

==حوالا==
{{حوالا}}
{{پاڪ ڀارت تعلقات}}
[[زمرو:ڀارت]]
[[زمرو:پاڪستان]]
[[زمرو:سنڌو درياء]]
[[زمرو:ھندستان–پاڪستان لاڳاپا]]</text>
      <sha1>n5kyajump2bvkr4hfc74nadurfq8vum</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319439</id>
      <parentid>319438</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:12:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319439</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9153" sha1="9jlavbni4ql1z5g9i5dnxwo3tqlrn6x" xml:space="preserve">
{{Short description|Water-distribution treaty between India and Pakistan}}
{{Distinguish|Treaty of Indus (303 BCE)}}
{{Infobox treaty
| name = سنڌو پاڻي جو معاهدو&lt;br&gt;
Indus Waters Treaty
| long_name = 
| image = Indus river.svg
| image_size = 250px
| caption = سنڌو درياهه ۽ معاون ندين جو نقشو 
| type = ٻه طرفي معاهدو
| date_signed = 19 سيپٽمبر، 1960ع
| location_signed = [[ڪراچي]]، [[پاڪستان]]
| date_effective = پهرين اپريل، 1960ع
| condition_effective = Ratification by both parties
| date_expiry = 
| depositor = عالمي بئنڪ
| languages = انگريزي
}}
'''سنڌو پاڻي جو معاهدو''' (Indus Waters
Treaty)، [[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت]] جي وچ ۾، [[سنڌو درياءَ]] ۽ ان جي معاون ندين ۾ موجود پاڻي جي استعمال لاءِ پاڻي جي ورڇ جو هڪ معاهدو آهي، جيڪا ورلڊ بينڪ جي انتظام جي هيٺيان ڪيو ويو.&lt;ref name=&quot;Britannica2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty|title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960]|author=Patricia Bauer|website=Encyclopedia Britannica website|access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Newsweek2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.newsweekpakistan.com/the-rivers-run-wild/|title=The Rivers Run Wild (Indus Waters Treaty-1960) – Nearly 60 Years Since Their Landmark Treaty, The Pakistan-India Water Dispute Remains Contentious|author=Haines|first=Daniel|date=8 March 2017|website=Newsweek Pakistan (magazine)}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;IWT2&quot;&gt;{{cite web|url=https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTs/Volume%20419/volume-419-I-6032-English.pdf|title=Full text of 'Indus Water Treaty' with Annexures, World Bank|date=1960|website=treaties.un.org|access-date=30 October 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Guardian 20022&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2002/jun/03/kashmir.india1|title=War over water|date=3 June 2002|work=The Guardian}}&lt;/ref&gt; ان معاھدي تي 19 سيپٽمبر، 1960ع تي [[ڪراچي]] ۾ هندستاني وزيراعظم، [[جواهر لال نهرو]] ۽ پاڪستاني صدر، [[ايوب خان]] پاران دستخط ڪيا ويا.&lt;ref name=&quot;Britannica3&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty|title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960]|author=Patricia Bauer|website=Encyclopedia Britannica website|access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.thehindu.com/opinion/op-ed/How-the-Indus-Treaty-was-signed/article15002424.ece|title=How the Indus Treaty was signed|date=28 September 2016|newspaper=The Hindu|url-access=subscription}}&lt;/ref&gt; ٽيويهه اپريل، 2025ع تي، پهلگام دهشتگرد حملي کان پوءِ، ڀارت جي حڪومت قومي سلامتي جي خدشن جو حوالو ڏيندي ۽ پاڪستان تي رياستي سرپرستي واري دهشتگردي جي حمايت جو الزام لڳائيندي، معاهدي کي معطل ڪري ڇڏيو.

معاهدو ڀارت کي ٽن اوڀرين دريائن، [[بياس ندي|بياس]]، [[راوي ندي]] ۽ [[ستلج ندي]] جي پاڻي تي ڪنٽرول ڏئي ٿو، جن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 41 ارب ڪعبي ميٽر آهي. ٽن اولهائين درياهه؛ [[سنڌو درياء]]، [[چناب ندي]] ۽ [[جهلم ندي]]، جو ڪنٽرول پاڪستان کي ڏنو ويو آهي، جنهن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 99 ارب ڪعبي ميٽر آهي. هندستان کي دريائن ذريعي وهندڙ پنهنجي ڪل پاڻي جو 30 سيڪڙو ڪنٽرول مليو، جڏهن ته پاڪستان کي 70 سيڪڙو پاڻي تي ڪنٽرول مليو.&lt;ref&gt;{{cite book|url=http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF|title=Integrated Water Resource Systems: Theory and Policy Implications|last1=Keller|first1=Andrew|last2=Keller|first2=Jack|last3=Seckler|first3=David|date=1996|publisher=International Irrigation Management Institute (IIMI)|isbn=92-9090-326-0|issn=1026-0862|access-date=31 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200716092046/http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF|archive-date=16 July 2020}}&lt;/ref&gt; هي معاهدو ڀارت کي اولهائين دريائن جي پاڻي کي آبپاشي جي استعمال لاء محدود ۽ ٻين استعمالن، جهڙوڪ بجلي جي پيداوار، ڪشتي راني، سامان جي نقل و حمل ۽ ماهيگيري، وغيره لاءِ لامحدود استعمال جي اجازت ڏئي ٿو.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hilal.gov.pk/eng-article/detail/NzA4OA==.html|title=India's First Shot at the Indus Waters Treaty|last1=Soofi|first1=Ahmer Bilal|last2=Malik|first2=Ayesha|website=hilal.gov.pk|archive-url=https://web.archive.org/web/20230311131244/https://www.hilal.gov.pk/web/detail/https:|archive-date=11 March 2023|access-date=3 July 2023}}&lt;/ref&gt; اها اولهائين دريائن تي منصوبن جي تعمير ۾ هندستان لاءِ تفصيلي ضابطا بيان ڪري ٿو. معاهدي جو پيش لفظ نيڪ نيتي، دوستي ۽ تعاون جي جذبي سان سنڌو جي دريائن جي نظام مان پاڻي جي بهترين استعمال لاءِ ٻن ملڪن جي حقن ۽ ذميدارين کي تسليم ڪري ٿو.

Though the treaty is not directly related to [[national security]], Pakistan, being located downstream of India, fears that India could potentially cause floods or [[drought]]s in Pakistan, especially during a potential conflict.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Preamble of Indus water treaty|url=http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20180707230829/http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf|archive-date=7 July 2018|access-date=30 October 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|last=Chandrasekharan|first=S.|date=11 December 2017|title=Indus Water Treaty: Review is not an Option|url=http://www.southasiaanalysis.org/node/2236|url-status=usurped|archive-url=https://web.archive.org/web/20171220210905/http://www.southasiaanalysis.org/node/2236|archive-date=20 December 2017|website=South Asia Analysis Group}}&lt;/ref&gt;

The Indus Waters Treaty is considered one of the most successful water sharing endeavors in the world today, even though analysts acknowledge the need to update certain technical specifications and expand the scope of the agreement to [[Climate change mitigation|address climate change]].&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Abbasi |first=Arshad H |date=2024 |title=Revisiting or Renegotiating the Indus Water Treaty – A Death Sentence for Peace in South Asia |url=https://crss.pk/revisiting-or-renegotiating-the-indus-water-treaty-a-death-sentence-for-peace-in-south-asia/ |access-date=1 November 2024 |website=Center for Research &amp; Security Studies}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Zawahri |first1=Neda |last2=Michel |first2=David |date=2018-07-04 |title=Assessing the Indus Waters Treaty from a comparative perspective |url=https://www.researchgate.net/publication/326997347 |journal=Water International |language=en |volume=43 |issue=5 |pages=696–712 |doi= 10.1080/02508060.2018.1498994|bibcode=2018WatIn..43..696Z |issn=0250-8060 |via=ResearchGate}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Jamal |first=Nasir |date=3 October 2014 |others=Originally located at thethirdpole.net |title=&quot;Scrapping water treaty is no solution&quot;, says Pakistan's Indus waters commissioner |url=https://dialogue.earth/en/water/indus-waters/ |website=Dialogue Earth}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=indus&gt;{{citation |first1=Gitanjali |last1=Bakshi |first2=Sahiba |last2=Trivedi |title=Indus Equation |publisher=Strategic Foresight Group |url=http://www.strategicforesight.com/publication_pdf/10345110617.pdf |date=2011 }}&lt;/ref&gt;
==تاريخ==
[[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت]] جي وچ ۾ 1960ع ۾ [[سنڌوندي]] ۽ ٻين دريائن جو پاڻي منصفانه طور تي حصيداری جو معاهدو ٿيو، جيڪو '''سنڌ طاس معاهدو''' چورائيندو آهي۔&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=نوشین |first1= |last2=بيگم |first2=توهيده |year= |title= |journal=Abasyn Journal of Social Sciences |volume=4 |issue=2 |pages=256-288 |publisher= |doi= |url=http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |accessdate= |archive-date=2016-04-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |date=2016-04-16 }}&lt;/ref&gt;

==وڌيڪ ڏسو==
* [[سنڌو ماٿري جي تهذيب]]

==حوالا==
{{حوالا}}
{{پاڪ ڀارت تعلقات}}
[[زمرو:ڀارت]]
[[زمرو:پاڪستان]]
[[زمرو:سنڌو درياء]]
[[زمرو:ھندستان–پاڪستان لاڳاپا]]</text>
      <sha1>9jlavbni4ql1z5g9i5dnxwo3tqlrn6x</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319440</id>
      <parentid>319439</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:12:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319440</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9153" sha1="1tnt5bnd65mhpamyj7yt5wbd3m91w2m" xml:space="preserve">{{Short description|Water-distribution treaty between India and Pakistan}}
{{Distinguish|Treaty of Indus (303 BCE)}}
{{Infobox treaty
| name = سنڌو پاڻي جو معاهدو&lt;br&gt;
Indus Waters Treaty
| long_name = 
| image = Indus river.svg
| image_size = 250px
| caption = سنڌو درياهه ۽ معاون ندين جو نقشو 
| type = ٻه طرفي معاهدو
| date_signed = 19 سيپٽمبر، 1960ع
| location_signed = [[ڪراچي]]، [[پاڪستان]]
| date_effective = پهرين اپريل، 1960ع
| condition_effective = Ratification by both parties
| date_expiry = 
| depositor = عالمي بئنڪ
| languages = انگريزي
}}
'''سنڌو پاڻي جو معاهدو''' (Indus Waters
Treaty)، [[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت]] جي وچ ۾، [[سنڌو درياءَ]] ۽ ان جي معاون ندين ۾ موجود پاڻي جي استعمال لاءِ پاڻي جي ورڇ جو هڪ معاهدو آهي، جيڪا ورلڊ بينڪ جي انتظام جي هيٺيان ڪيو ويو.&lt;ref name=&quot;Britannica2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty|title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960]|author=Patricia Bauer|website=Encyclopedia Britannica website|access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Newsweek2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.newsweekpakistan.com/the-rivers-run-wild/|title=The Rivers Run Wild (Indus Waters Treaty-1960) – Nearly 60 Years Since Their Landmark Treaty, The Pakistan-India Water Dispute Remains Contentious|author=Haines|first=Daniel|date=8 March 2017|website=Newsweek Pakistan (magazine)}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;IWT2&quot;&gt;{{cite web|url=https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTs/Volume%20419/volume-419-I-6032-English.pdf|title=Full text of 'Indus Water Treaty' with Annexures, World Bank|date=1960|website=treaties.un.org|access-date=30 October 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Guardian 20022&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2002/jun/03/kashmir.india1|title=War over water|date=3 June 2002|work=The Guardian}}&lt;/ref&gt; ان معاھدي تي 19 سيپٽمبر، 1960ع تي [[ڪراچي]] ۾ هندستاني وزيراعظم، [[جواهر لال نهرو]] ۽ پاڪستاني صدر، [[ايوب خان]] پاران دستخط ڪيا ويا.&lt;ref name=&quot;Britannica3&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty|title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960]|author=Patricia Bauer|website=Encyclopedia Britannica website|access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.thehindu.com/opinion/op-ed/How-the-Indus-Treaty-was-signed/article15002424.ece|title=How the Indus Treaty was signed|date=28 September 2016|newspaper=The Hindu|url-access=subscription}}&lt;/ref&gt; ٽيويهه اپريل، 2025ع تي، پهلگام دهشتگرد حملي کان پوءِ، ڀارت جي حڪومت قومي سلامتي جي خدشن جو حوالو ڏيندي ۽ پاڪستان تي رياستي سرپرستي واري دهشتگردي جي حمايت جو الزام لڳائيندي، معاهدي کي معطل ڪري ڇڏيو.

معاهدو ڀارت کي ٽن اوڀرين دريائن، [[بياس ندي|بياس]]، [[راوي ندي]] ۽ [[ستلج ندي]] جي پاڻي تي ڪنٽرول ڏئي ٿو، جن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 41 ارب ڪعبي ميٽر آهي. ٽن اولهائين درياهه؛ [[سنڌو درياء]]، [[چناب ندي]] ۽ [[جهلم ندي]]، جو ڪنٽرول پاڪستان کي ڏنو ويو آهي، جنهن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 99 ارب ڪعبي ميٽر آهي. هندستان کي دريائن ذريعي وهندڙ پنهنجي ڪل پاڻي جو 30 سيڪڙو ڪنٽرول مليو، جڏهن ته پاڪستان کي 70 سيڪڙو پاڻي تي ڪنٽرول مليو.&lt;ref&gt;{{cite book|url=http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF|title=Integrated Water Resource Systems: Theory and Policy Implications|last1=Keller|first1=Andrew|last2=Keller|first2=Jack|last3=Seckler|first3=David|date=1996|publisher=International Irrigation Management Institute (IIMI)|isbn=92-9090-326-0|issn=1026-0862|access-date=31 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200716092046/http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF|archive-date=16 July 2020}}&lt;/ref&gt; هي معاهدو ڀارت کي اولهائين دريائن جي پاڻي کي آبپاشي جي استعمال لاء محدود ۽ ٻين استعمالن، جهڙوڪ بجلي جي پيداوار، ڪشتي راني، سامان جي نقل و حمل ۽ ماهيگيري، وغيره لاءِ لامحدود استعمال جي اجازت ڏئي ٿو.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hilal.gov.pk/eng-article/detail/NzA4OA==.html|title=India's First Shot at the Indus Waters Treaty|last1=Soofi|first1=Ahmer Bilal|last2=Malik|first2=Ayesha|website=hilal.gov.pk|archive-url=https://web.archive.org/web/20230311131244/https://www.hilal.gov.pk/web/detail/https:|archive-date=11 March 2023|access-date=3 July 2023}}&lt;/ref&gt; اها اولهائين دريائن تي منصوبن جي تعمير ۾ هندستان لاءِ تفصيلي ضابطا بيان ڪري ٿو. معاهدي جو پيش لفظ نيڪ نيتي، دوستي ۽ تعاون جي جذبي سان سنڌو جي دريائن جي نظام مان پاڻي جي بهترين استعمال لاءِ ٻن ملڪن جي حقن ۽ ذميدارين کي تسليم ڪري ٿو.

Though the treaty is not directly related to [[national security]], Pakistan, being located downstream of India, fears that India could potentially cause floods or [[drought]]s in Pakistan, especially during a potential conflict.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Preamble of Indus water treaty|url=http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20180707230829/http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf|archive-date=7 July 2018|access-date=30 October 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|last=Chandrasekharan|first=S.|date=11 December 2017|title=Indus Water Treaty: Review is not an Option|url=http://www.southasiaanalysis.org/node/2236|url-status=usurped|archive-url=https://web.archive.org/web/20171220210905/http://www.southasiaanalysis.org/node/2236|archive-date=20 December 2017|website=South Asia Analysis Group}}&lt;/ref&gt;

The Indus Waters Treaty is considered one of the most successful water sharing endeavors in the world today, even though analysts acknowledge the need to update certain technical specifications and expand the scope of the agreement to [[Climate change mitigation|address climate change]].&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Abbasi |first=Arshad H |date=2024 |title=Revisiting or Renegotiating the Indus Water Treaty – A Death Sentence for Peace in South Asia |url=https://crss.pk/revisiting-or-renegotiating-the-indus-water-treaty-a-death-sentence-for-peace-in-south-asia/ |access-date=1 November 2024 |website=Center for Research &amp; Security Studies}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Zawahri |first1=Neda |last2=Michel |first2=David |date=2018-07-04 |title=Assessing the Indus Waters Treaty from a comparative perspective |url=https://www.researchgate.net/publication/326997347 |journal=Water International |language=en |volume=43 |issue=5 |pages=696–712 |doi= 10.1080/02508060.2018.1498994|bibcode=2018WatIn..43..696Z |issn=0250-8060 |via=ResearchGate}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Jamal |first=Nasir |date=3 October 2014 |others=Originally located at thethirdpole.net |title=&quot;Scrapping water treaty is no solution&quot;, says Pakistan's Indus waters commissioner |url=https://dialogue.earth/en/water/indus-waters/ |website=Dialogue Earth}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=indus&gt;{{citation |first1=Gitanjali |last1=Bakshi |first2=Sahiba |last2=Trivedi |title=Indus Equation |publisher=Strategic Foresight Group |url=http://www.strategicforesight.com/publication_pdf/10345110617.pdf |date=2011 }}&lt;/ref&gt;

==تاريخ==
[[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت]] جي وچ ۾ 1960ع ۾ [[سنڌوندي]] ۽ ٻين دريائن جو پاڻي منصفانه طور تي حصيداری جو معاهدو ٿيو، جيڪو '''سنڌ طاس معاهدو''' چورائيندو آهي۔&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=نوشین |first1= |last2=بيگم |first2=توهيده |year= |title= |journal=Abasyn Journal of Social Sciences |volume=4 |issue=2 |pages=256-288 |publisher= |doi= |url=http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |accessdate= |archive-date=2016-04-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |date=2016-04-16 }}&lt;/ref&gt;

==وڌيڪ ڏسو==
* [[سنڌو ماٿري جي تهذيب]]

==حوالا==
{{حوالا}}
{{پاڪ ڀارت تعلقات}}
[[زمرو:ڀارت]]
[[زمرو:پاڪستان]]
[[زمرو:سنڌو درياء]]
[[زمرو:ھندستان–پاڪستان لاڳاپا]]</text>
      <sha1>1tnt5bnd65mhpamyj7yt5wbd3m91w2m</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319441</id>
      <parentid>319440</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:24:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319441</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9298" sha1="29n7nwzli7rtn06hhicht16f8jozixw" xml:space="preserve">{{Short description|Water-distribution treaty between India and Pakistan}}
{{Distinguish|Treaty of Indus (303 BCE)}}
{{Infobox treaty
| name = سنڌو پاڻي جو معاهدو&lt;br&gt;
Indus Waters Treaty
| long_name = 
| image = Indus river.svg
| image_size = 250px
| caption = سنڌو درياهه ۽ معاون ندين جو نقشو 
| type = ٻه طرفي معاهدو
| date_signed = 19 سيپٽمبر، 1960ع
| location_signed = [[ڪراچي]]، [[پاڪستان]]
| date_effective = پهرين اپريل، 1960ع
| condition_effective = Ratification by both parties
| date_expiry = 
| depositor = عالمي بئنڪ
| languages = انگريزي
}}
'''سنڌو پاڻي جو معاهدو''' (Indus Waters
Treaty)، [[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت]] جي وچ ۾، [[سنڌو درياءُ|سنڌو درياءَ]] ۽ ان جي معاون ندين ۾ موجود پاڻي جي استعمال لاءِ پاڻي جي ورڇ جو هڪ معاهدو آهي، جيڪا ورلڊ بينڪ جي انتظام جي هيٺيان ڪيو ويو.&lt;ref name=&quot;Britannica2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty|title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960]|author=Patricia Bauer|website=Encyclopedia Britannica website|access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Newsweek2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.newsweekpakistan.com/the-rivers-run-wild/|title=The Rivers Run Wild (Indus Waters Treaty-1960) – Nearly 60 Years Since Their Landmark Treaty, The Pakistan-India Water Dispute Remains Contentious|author=Haines|first=Daniel|date=8 March 2017|website=Newsweek Pakistan (magazine)}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;IWT2&quot;&gt;{{cite web|url=https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTs/Volume%20419/volume-419-I-6032-English.pdf|title=Full text of 'Indus Water Treaty' with Annexures, World Bank|date=1960|website=treaties.un.org|access-date=30 October 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Guardian 20022&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2002/jun/03/kashmir.india1|title=War over water|date=3 June 2002|work=The Guardian}}&lt;/ref&gt; ان تي 19 سيپٽمبر، 1960ع تي [[ڪراچي]] ۾ ڀارت جي وزيراعظم، [[جواهر لال نهرو]] ۽ پاڪستاني صدر، [[ايوب خان]] پاران دستخط ڪيا ويا.&lt;ref name=&quot;Britannica3&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty|title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960]|author=Patricia Bauer|website=Encyclopedia Britannica website|access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.thehindu.com/opinion/op-ed/How-the-Indus-Treaty-was-signed/article15002424.ece|title=How the Indus Treaty was signed|date=28 September 2016|newspaper=The Hindu|url-access=subscription}}&lt;/ref&gt; 23 اپريل، 2025ع تي، پهلگام دهشتگرد حملي کان پوءِ، ڀارت جي حڪومت قومي سلامتي جي خدشن جو حوالو ڏيندي، پاڪستان تي رياستي سرپرستي واري دهشتگردي جي حمايت جو الزام لڳائيندي، معاهدي کي معطل ڪري ڇڏيو.

معاهدو ڀارت کي ٽن اوڀرين دريائن، [[بياس ندي|بياس]]، [[راوي ندي|راوي]] ۽ [[ستلج ندي|ستلج]] جي پاڻي تي ڪنٽرول ڏنو، جن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 41 ارب ڪعبي ميٽر آهي. ٽن اولهائين درياهه؛ [[سنڌو درياھ|سنڌو]]، [[چناب ندي|چناب]] ۽ [[جهلم ندي|جهلم]]، جو ڪنٽرول پاڪستان کي ڏنو ويو آهي، جنهن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 99 ارب ڪعبي ميٽر آهي. ڀارت کي دريائن ذريعي وهندڙ ڪل پاڻي جو 30 سيڪڙو ڪنٽرول مليو، جڏهن ته پاڪستان کي 70 سيڪڙو پاڻي تي ڪنٽرول مليو.&lt;ref&gt;{{cite book|url=http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF|title=Integrated Water Resource Systems: Theory and Policy Implications|last1=Keller|first1=Andrew|last2=Keller|first2=Jack|last3=Seckler|first3=David|date=1996|publisher=International Irrigation Management Institute (IIMI)|isbn=92-9090-326-0|issn=1026-0862|access-date=31 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200716092046/http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF|archive-date=16 July 2020}}&lt;/ref&gt; هي معاهدو ڀارت کي اولهائين دريائن جي پاڻي کي آبپاشي جي استعمال لاء محدود ۽ ٻين استعمالن، جنهن ۾ پاڻي جو سڌو سنئون استعمال نه ٿيندو آهي، جهڙوڪ بجلي جي پيداوار لاء ڊيم ٺاهڻ، سامان ۽ مسافر بردار ڪشتين جو سفر ۽ ماهيگيري، وغيره لاءِ لامحدود استعمال جي اجازت ڏئي ٿو.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hilal.gov.pk/eng-article/detail/NzA4OA==.html|title=India's First Shot at the Indus Waters Treaty|last1=Soofi|first1=Ahmer Bilal|last2=Malik|first2=Ayesha|website=hilal.gov.pk|archive-url=https://web.archive.org/web/20230311131244/https://www.hilal.gov.pk/web/detail/https:|archive-date=11 March 2023|access-date=3 July 2023}}&lt;/ref&gt; اها اولهائين دريائن تي ڀارت طرفان بنائل منصوبن جي تعمير  لاءِ تفصيلي ضابطا بيان ڪري ٿو. معاهدي جو پيش لفظ، تعاون، نيڪ نيتي ۽ دوستي جي جذبي سان سنڌو جي دريائن جي نظام مان پاڻي جي بهترين استعمال لاءِ ٻن ملڪن جي حقن ۽ ذميدارين کي تسليم ڪري ٿو.

Though the treaty is not directly related to [[national security]], Pakistan, being located downstream of India, fears that India could potentially cause floods or [[drought]]s in Pakistan, especially during a potential conflict.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Preamble of Indus water treaty|url=http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20180707230829/http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf|archive-date=7 July 2018|access-date=30 October 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|last=Chandrasekharan|first=S.|date=11 December 2017|title=Indus Water Treaty: Review is not an Option|url=http://www.southasiaanalysis.org/node/2236|url-status=usurped|archive-url=https://web.archive.org/web/20171220210905/http://www.southasiaanalysis.org/node/2236|archive-date=20 December 2017|website=South Asia Analysis Group}}&lt;/ref&gt;

The Indus Waters Treaty is considered one of the most successful water sharing endeavors in the world today, even though analysts acknowledge the need to update certain technical specifications and expand the scope of the agreement to [[Climate change mitigation|address climate change]].&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Abbasi |first=Arshad H |date=2024 |title=Revisiting or Renegotiating the Indus Water Treaty – A Death Sentence for Peace in South Asia |url=https://crss.pk/revisiting-or-renegotiating-the-indus-water-treaty-a-death-sentence-for-peace-in-south-asia/ |access-date=1 November 2024 |website=Center for Research &amp; Security Studies}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Zawahri |first1=Neda |last2=Michel |first2=David |date=2018-07-04 |title=Assessing the Indus Waters Treaty from a comparative perspective |url=https://www.researchgate.net/publication/326997347 |journal=Water International |language=en |volume=43 |issue=5 |pages=696–712 |doi= 10.1080/02508060.2018.1498994|bibcode=2018WatIn..43..696Z |issn=0250-8060 |via=ResearchGate}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Jamal |first=Nasir |date=3 October 2014 |others=Originally located at thethirdpole.net |title=&quot;Scrapping water treaty is no solution&quot;, says Pakistan's Indus waters commissioner |url=https://dialogue.earth/en/water/indus-waters/ |website=Dialogue Earth}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=indus&gt;{{citation |first1=Gitanjali |last1=Bakshi |first2=Sahiba |last2=Trivedi |title=Indus Equation |publisher=Strategic Foresight Group |url=http://www.strategicforesight.com/publication_pdf/10345110617.pdf |date=2011 }}&lt;/ref&gt;

==تاريخ==
[[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت]] جي وچ ۾ 1960ع ۾ [[سنڌوندي]] ۽ ٻين دريائن جو پاڻي منصفانه طور تي حصيداری جو معاهدو ٿيو، جيڪو '''سنڌ طاس معاهدو''' چورائيندو آهي۔&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=نوشین |first1= |last2=بيگم |first2=توهيده |year= |title= |journal=Abasyn Journal of Social Sciences |volume=4 |issue=2 |pages=256-288 |publisher= |doi= |url=http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |accessdate= |archive-date=2016-04-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |date=2016-04-16 }}&lt;/ref&gt;

==وڌيڪ ڏسو==
* [[سنڌو ماٿري جي تهذيب]]

==حوالا==
{{حوالا}}
{{پاڪ ڀارت تعلقات}}
[[زمرو:ڀارت]]
[[زمرو:پاڪستان]]
[[زمرو:سنڌو درياء]]
[[زمرو:ھندستان–پاڪستان لاڳاپا]]</text>
      <sha1>29n7nwzli7rtn06hhicht16f8jozixw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319442</id>
      <parentid>319441</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:26:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319442</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9288" sha1="hapwoz0dq4q3m9451himrbb08a2a9t3" xml:space="preserve">{{Short description|Water-distribution treaty between India and Pakistan}}
{{Distinguish|Treaty of Indus (303 BCE)}}
{{Infobox treaty
| name = سنڌو پاڻي جو معاهدو&lt;br&gt;
Indus Waters Treaty
| long_name = 
| image = Indus river.svg
| image_size = 250px
| caption = سنڌو درياهه ۽ معاون ندين جو نقشو 
| type = ٻه طرفي معاهدو
| date_signed = 19 سيپٽمبر، 1960ع
| location_signed = [[ڪراچي]]، [[پاڪستان]]
| date_effective = پهرين اپريل، 1960ع
| condition_effective = Ratification by both parties
| date_expiry = 
| depositor = عالمي بئنڪ
| languages = انگريزي
}}
'''سنڌو پاڻي جو معاهدو''' (Indus Waters Treaty)، [[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت]] جي وچ ۾، [[سنڌو درياءُ|سنڌو درياءَ]] ۽ ان جي معاون ندين ۾ موجود پاڻي جي استعمال لاءِ پاڻي جي ورڇ جو معاهدو آهي، جيڪا ورلڊ بينڪ جي انتظام جي هيٺيان ڪيو ويو.&lt;ref name=&quot;Britannica2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty|title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960]|author=Patricia Bauer|website=Encyclopedia Britannica website|access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Newsweek2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.newsweekpakistan.com/the-rivers-run-wild/|title=The Rivers Run Wild (Indus Waters Treaty-1960) – Nearly 60 Years Since Their Landmark Treaty, The Pakistan-India Water Dispute Remains Contentious|author=Haines|first=Daniel|date=8 March 2017|website=Newsweek Pakistan (magazine)}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;IWT2&quot;&gt;{{cite web|url=https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTs/Volume%20419/volume-419-I-6032-English.pdf|title=Full text of 'Indus Water Treaty' with Annexures, World Bank|date=1960|website=treaties.un.org|access-date=30 October 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Guardian 20022&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2002/jun/03/kashmir.india1|title=War over water|date=3 June 2002|work=The Guardian}}&lt;/ref&gt; ان تي 19 سيپٽمبر، 1960ع تي [[ڪراچي]] ۾ ڀارت جي وزيراعظم، [[جواهر لال نهرو]] ۽ پاڪستاني صدر، [[ايوب خان]] پاران دستخط ڪيا ويا.&lt;ref name=&quot;Britannica3&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty|title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960]|author=Patricia Bauer|website=Encyclopedia Britannica website|access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.thehindu.com/opinion/op-ed/How-the-Indus-Treaty-was-signed/article15002424.ece|title=How the Indus Treaty was signed|date=28 September 2016|newspaper=The Hindu|url-access=subscription}}&lt;/ref&gt; 23 اپريل، 2025ع تي، پهلگام دهشتگرد حملي کان پوءِ، ڀارت جي حڪومت قومي سلامتي جي خدشن جو حوالو ڏيندي ۽ پاڪستان تي رياستي سرپرستي ۾ دهشتگردي جي حمايت جو الزام لڳائيندي، معاهدي کي معطل ڪري ڇڏيو.

معاهدو ڀارت کي ٽن اوڀرين دريائن، [[بياس ندي|بياس]]، [[راوي ندي|راوي]] ۽ [[ستلج ندي|ستلج]] جي پاڻي تي ڪنٽرول ڏنو، جن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 41 ارب ڪعبي ميٽر آهي. ٽن اولهائين درياهه؛ [[سنڌو درياھ|سنڌو]]، [[چناب ندي|چناب]] ۽ [[جهلم ندي|جهلم]]، جو ڪنٽرول پاڪستان کي ڏنو ويو آهي، جنهن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 99 ارب ڪعبي ميٽر آهي. ڀارت کي دريائن ذريعي وهندڙ ڪل پاڻي جو 30 سيڪڙو ڪنٽرول مليو، جڏهن ته پاڪستان کي 70 سيڪڙو پاڻي تي ڪنٽرول مليو.&lt;ref&gt;{{cite book|url=http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF|title=Integrated Water Resource Systems: Theory and Policy Implications|last1=Keller|first1=Andrew|last2=Keller|first2=Jack|last3=Seckler|first3=David|date=1996|publisher=International Irrigation Management Institute (IIMI)|isbn=92-9090-326-0|issn=1026-0862|access-date=31 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200716092046/http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF|archive-date=16 July 2020}}&lt;/ref&gt; هي معاهدو ڀارت کي اولهائين دريائن جي پاڻي کي آبپاشي جي استعمال لاء محدود ۽ ٻين استعمالن، جنهن ۾ پاڻي جو سڌو سنئون استعمال نه ٿيندو آهي، جهڙوڪ بجلي جي پيداوار لاء ڊيم ٺاهڻ، سامان ۽ مسافر بردار ڪشتين جو سفر ۽ ماهيگيري، وغيره لاءِ لامحدود استعمال جي اجازت ڏئي ٿو.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hilal.gov.pk/eng-article/detail/NzA4OA==.html|title=India's First Shot at the Indus Waters Treaty|last1=Soofi|first1=Ahmer Bilal|last2=Malik|first2=Ayesha|website=hilal.gov.pk|archive-url=https://web.archive.org/web/20230311131244/https://www.hilal.gov.pk/web/detail/https:|archive-date=11 March 2023|access-date=3 July 2023}}&lt;/ref&gt; اها اولهائين دريائن تي ڀارت طرفان بنائل منصوبن جي تعمير  لاءِ تفصيلي ضابطا بيان ڪري ٿو. معاهدي جو پيش لفظ، تعاون، نيڪ نيتي ۽ دوستي جي جذبي سان سنڌو جي دريائن جي نظام مان پاڻي جي بهترين استعمال لاءِ ٻن ملڪن جي حقن ۽ ذميدارين کي تسليم ڪري ٿو.

Though the treaty is not directly related to [[national security]], Pakistan, being located downstream of India, fears that India could potentially cause floods or [[drought]]s in Pakistan, especially during a potential conflict.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Preamble of Indus water treaty|url=http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20180707230829/http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf|archive-date=7 July 2018|access-date=30 October 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|last=Chandrasekharan|first=S.|date=11 December 2017|title=Indus Water Treaty: Review is not an Option|url=http://www.southasiaanalysis.org/node/2236|url-status=usurped|archive-url=https://web.archive.org/web/20171220210905/http://www.southasiaanalysis.org/node/2236|archive-date=20 December 2017|website=South Asia Analysis Group}}&lt;/ref&gt;

The Indus Waters Treaty is considered one of the most successful water sharing endeavors in the world today, even though analysts acknowledge the need to update certain technical specifications and expand the scope of the agreement to [[Climate change mitigation|address climate change]].&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Abbasi |first=Arshad H |date=2024 |title=Revisiting or Renegotiating the Indus Water Treaty – A Death Sentence for Peace in South Asia |url=https://crss.pk/revisiting-or-renegotiating-the-indus-water-treaty-a-death-sentence-for-peace-in-south-asia/ |access-date=1 November 2024 |website=Center for Research &amp; Security Studies}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Zawahri |first1=Neda |last2=Michel |first2=David |date=2018-07-04 |title=Assessing the Indus Waters Treaty from a comparative perspective |url=https://www.researchgate.net/publication/326997347 |journal=Water International |language=en |volume=43 |issue=5 |pages=696–712 |doi= 10.1080/02508060.2018.1498994|bibcode=2018WatIn..43..696Z |issn=0250-8060 |via=ResearchGate}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Jamal |first=Nasir |date=3 October 2014 |others=Originally located at thethirdpole.net |title=&quot;Scrapping water treaty is no solution&quot;, says Pakistan's Indus waters commissioner |url=https://dialogue.earth/en/water/indus-waters/ |website=Dialogue Earth}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=indus&gt;{{citation |first1=Gitanjali |last1=Bakshi |first2=Sahiba |last2=Trivedi |title=Indus Equation |publisher=Strategic Foresight Group |url=http://www.strategicforesight.com/publication_pdf/10345110617.pdf |date=2011 }}&lt;/ref&gt;

==تاريخ==
[[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت]] جي وچ ۾ 1960ع ۾ [[سنڌوندي]] ۽ ٻين دريائن جو پاڻي منصفانه طور تي حصيداری جو معاهدو ٿيو، جيڪو '''سنڌ طاس معاهدو''' چورائيندو آهي۔&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=نوشین |first1= |last2=بيگم |first2=توهيده |year= |title= |journal=Abasyn Journal of Social Sciences |volume=4 |issue=2 |pages=256-288 |publisher= |doi= |url=http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |accessdate= |archive-date=2016-04-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |date=2016-04-16 }}&lt;/ref&gt;

==وڌيڪ ڏسو==
* [[سنڌو ماٿري جي تهذيب]]

==حوالا==
{{حوالا}}
{{پاڪ ڀارت تعلقات}}
[[زمرو:ڀارت]]
[[زمرو:پاڪستان]]
[[زمرو:سنڌو درياء]]
[[زمرو:ھندستان–پاڪستان لاڳاپا]]</text>
      <sha1>hapwoz0dq4q3m9451himrbb08a2a9t3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319443</id>
      <parentid>319442</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:36:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319443</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9506" sha1="rhp19nzk8yrqggjrkyduftsoi8rms88" xml:space="preserve">{{Short description|Water-distribution treaty between India and Pakistan}}
{{Distinguish|Treaty of Indus (303 BCE)}}
{{Infobox treaty
| name = سنڌو پاڻي جو معاهدو&lt;br&gt;
Indus Waters Treaty
| long_name = 
| image = Indus river.svg
| image_size = 250px
| caption = سنڌو درياهه ۽ معاون ندين جو نقشو 
| type = ٻه طرفي معاهدو
| date_signed = 19 سيپٽمبر، 1960ع
| location_signed = [[ڪراچي]]، [[پاڪستان]]
| date_effective = پهرين اپريل، 1960ع
| condition_effective = Ratification by both parties
| date_expiry = 
| depositor = عالمي بئنڪ
| languages = انگريزي
}}
'''سنڌو پاڻي جو معاهدو''' (Indus Waters Treaty)، [[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت]] جي وچ ۾، [[سنڌو درياءُ|سنڌو درياءَ]] ۽ ان جي معاون ندين ۾ موجود پاڻي جي استعمال لاءِ پاڻي جي ورڇ جو معاهدو آهي، جيڪا ورلڊ بينڪ جي انتظام جي هيٺيان ڪيو ويو.&lt;ref name=&quot;Britannica2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty|title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960]|author=Patricia Bauer|website=Encyclopedia Britannica website|access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Newsweek2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.newsweekpakistan.com/the-rivers-run-wild/|title=The Rivers Run Wild (Indus Waters Treaty-1960) – Nearly 60 Years Since Their Landmark Treaty, The Pakistan-India Water Dispute Remains Contentious|author=Haines|first=Daniel|date=8 March 2017|website=Newsweek Pakistan (magazine)}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;IWT2&quot;&gt;{{cite web|url=https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTs/Volume%20419/volume-419-I-6032-English.pdf|title=Full text of 'Indus Water Treaty' with Annexures, World Bank|date=1960|website=treaties.un.org|access-date=30 October 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Guardian 20022&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2002/jun/03/kashmir.india1|title=War over water|date=3 June 2002|work=The Guardian}}&lt;/ref&gt; ان تي 19 سيپٽمبر، 1960ع تي [[ڪراچي]] ۾ ڀارت جي وزيراعظم، [[جواهر لال نهرو]] ۽ پاڪستاني صدر، [[ايوب خان]] پاران دستخط ڪيا ويا.&lt;ref name=&quot;Britannica3&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty|title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960]|author=Patricia Bauer|website=Encyclopedia Britannica website|access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.thehindu.com/opinion/op-ed/How-the-Indus-Treaty-was-signed/article15002424.ece|title=How the Indus Treaty was signed|date=28 September 2016|newspaper=The Hindu|url-access=subscription}}&lt;/ref&gt; 23 اپريل، 2025ع تي، پهلگام دهشتگرد حملي کان پوءِ، ڀارت جي حڪومت قومي سلامتي جي خدشن جو حوالو ڏيندي ۽ پاڪستان تي رياستي سرپرستي ۾ دهشتگردي جي حمايت جو الزام لڳائيندي، معاهدي کي معطل ڪري ڇڏيو.

معاهدو ڀارت کي ٽن اوڀرين دريائن، [[بياس ندي|بياس]]، [[راوي ندي|راوي]] ۽ [[ستلج ندي|ستلج]] جي پاڻي تي ڪنٽرول ڏنو، جن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 41 ارب ڪعبي ميٽر آهي. ٽن اولهائين درياهه؛ [[سنڌو درياھ|سنڌو]]، [[چناب ندي|چناب]] ۽ [[جهلم ندي|جهلم]]، جو ڪنٽرول پاڪستان کي ڏنو ويو آهي، جنهن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 99 ارب ڪعبي ميٽر آهي. ڀارت کي دريائن ذريعي وهندڙ ڪل پاڻي جو 30 سيڪڙو ڪنٽرول مليو، جڏهن ته پاڪستان کي 70 سيڪڙو پاڻي تي ڪنٽرول مليو.&lt;ref&gt;{{cite book|url=http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF|title=Integrated Water Resource Systems: Theory and Policy Implications|last1=Keller|first1=Andrew|last2=Keller|first2=Jack|last3=Seckler|first3=David|date=1996|publisher=International Irrigation Management Institute (IIMI)|isbn=92-9090-326-0|issn=1026-0862|access-date=31 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200716092046/http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF|archive-date=16 July 2020}}&lt;/ref&gt; هي معاهدو ڀارت کي اولهائين دريائن جي پاڻي کي آبپاشي جي استعمال لاء محدود ۽ ٻين استعمالن، جنهن ۾ پاڻي جو سڌو سنئون استعمال نه ٿيندو آهي، جهڙوڪ بجلي جي پيداوار لاء ڊيم ٺاهڻ، سامان ۽ مسافر بردار ڪشتين جو سفر ۽ ماهيگيري، وغيره لاءِ لامحدود استعمال جي اجازت ڏئي ٿو.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hilal.gov.pk/eng-article/detail/NzA4OA==.html|title=India's First Shot at the Indus Waters Treaty|last1=Soofi|first1=Ahmer Bilal|last2=Malik|first2=Ayesha|website=hilal.gov.pk|archive-url=https://web.archive.org/web/20230311131244/https://www.hilal.gov.pk/web/detail/https:|archive-date=11 March 2023|access-date=3 July 2023}}&lt;/ref&gt; اها اولهائين دريائن تي ڀارت طرفان بنائل منصوبن جي تعمير  لاءِ تفصيلي ضابطا بيان ڪري ٿو. معاهدي جو پيش لفظ، تعاون، نيڪ نيتي ۽ دوستي جي جذبي سان سنڌو جي دريائن جي نظام مان پاڻي جي بهترين استعمال لاءِ ٻن ملڪن جي حقن ۽ ذميدارين کي تسليم ڪري ٿو. جيتوڻيڪ هي معاهدو سڌو سنئون قومي سلامتي سان لاڳاپيل ناهي، پر پاڪستان کي، ڀارت جي هيٺئين پاسي واقع هجڻ ڪري، ڊپ آهي ته ڀارت، خاص طور تي هڪ امڪاني تڪرار دوران، پاڪستان ۾ ٻوڏ يا قحط اسباب پيدا ڪري سگهي ٿو.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Preamble of Indus water treaty|url=http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20180707230829/http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf|archive-date=7 July 2018|access-date=30 October 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|last=Chandrasekharan|first=S.|date=11 December 2017|title=Indus Water Treaty: Review is not an Option|url=http://www.southasiaanalysis.org/node/2236|url-status=usurped|archive-url=https://web.archive.org/web/20171220210905/http://www.southasiaanalysis.org/node/2236|archive-date=20 December 2017|website=South Asia Analysis Group}}&lt;/ref&gt;

سنڌو پاڻي جو معاهدو اڄ دنيا ۾ پاڻي جي ورڇ جي سڀ کان ڪامياب ڪوششن مان هڪ سمجهيو ويندو آهي. جيتوڻيڪ،  تجزيه نگار موسمياتي تبديلي کي حل ڪرڻ لاءِ، ٽيڪنيڪي وضاحتن کي اپڊيٽ ڪرڻ ۽ معاهدي جي دائري کي وڌائڻ جي ضرورت کي تسليم ڪن ٿا.&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Abbasi|first=Arshad H|date=2024|title=Revisiting or Renegotiating the Indus Water Treaty – A Death Sentence for Peace in South Asia|url=https://crss.pk/revisiting-or-renegotiating-the-indus-water-treaty-a-death-sentence-for-peace-in-south-asia/|access-date=1 November 2024|website=Center for Research &amp; Security Studies}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=Zawahri|first1=Neda|last2=Michel|first2=David|date=2018-07-04|title=Assessing the Indus Waters Treaty from a comparative perspective|url=https://www.researchgate.net/publication/326997347|journal=Water International|language=en|volume=43|issue=5|pages=696–712|doi=10.1080/02508060.2018.1498994|bibcode=2018WatIn..43..696Z|issn=0250-8060|via=ResearchGate}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Jamal |first=Nasir |date=3 October 2014 |others=Originally located at thethirdpole.net |title=&quot;Scrapping water treaty is no solution&quot;, says Pakistan's Indus waters commissioner |url=https://dialogue.earth/en/water/indus-waters/ |website=Dialogue Earth}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;indus&quot;&gt;{{citation |first1=Gitanjali |last1=Bakshi |first2=Sahiba |last2=Trivedi |title=Indus Equation |publisher=Strategic Foresight Group |url=http://www.strategicforesight.com/publication_pdf/10345110617.pdf |date=2011 }}&lt;/ref&gt;

==تاريخ==
[[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت]] جي وچ ۾ 1960ع ۾ [[سنڌوندي]] ۽ ٻين دريائن جو پاڻي منصفانه طور تي حصيداری جو معاهدو ٿيو، جيڪو '''سنڌ طاس معاهدو''' چورائيندو آهي۔&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=نوشین |first1= |last2=بيگم |first2=توهيده |year= |title= |journal=Abasyn Journal of Social Sciences |volume=4 |issue=2 |pages=256-288 |publisher= |doi= |url=http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |accessdate= |archive-date=2016-04-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |date=2016-04-16 }}&lt;/ref&gt;

==وڌيڪ ڏسو==
* [[سنڌو ماٿري جي تهذيب]]

==حوالا==
{{حوالا}}
{{پاڪ ڀارت تعلقات}}
[[زمرو:ڀارت]]
[[زمرو:پاڪستان]]
[[زمرو:سنڌو درياء]]
[[زمرو:ھندستان–پاڪستان لاڳاپا]]</text>
      <sha1>rhp19nzk8yrqggjrkyduftsoi8rms88</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319444</id>
      <parentid>319443</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:40:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319444</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9531" sha1="iy1lu5n8k6f291741hyhytacluf4068" xml:space="preserve">{{Short description|Water-distribution treaty between India and Pakistan}}
{{Distinguish|Treaty of Indus (303 BCE)}}
{{Infobox treaty
| name = سنڌو پاڻي جو معاهدو&lt;br&gt;
Indus Waters Treaty
| long_name = 
| image = Indus river.svg
| image_size = 250px
| caption = سنڌو درياهه ۽ معاون ندين جو نقشو 
| type = ٻه طرفي معاهدو
| date_signed = 19 سيپٽمبر، 1960ع
| location_signed = [[ڪراچي]]، [[پاڪستان]]
| date_effective = پهرين اپريل، 1960ع
| condition_effective = Ratification by both parties
| date_expiry = 
| depositor = عالمي بئنڪ
| languages = انگريزي
}}
'''سنڌو پاڻي جو معاهدو''' (Indus Waters Treaty)، [[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت]] جي وچ ۾، [[سنڌو درياءُ|سنڌو درياءَ]] ۽ ان جي معاون ندين ۾ موجود پاڻي جي استعمال لاءِ پاڻي جي ورڇ جو معاهدو آهي، جيڪا ورلڊ بينڪ جي انتظام جي هيٺيان ڪيو ويو.&lt;ref name=&quot;Britannica2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty|title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960]|author=Patricia Bauer|website=Encyclopedia Britannica website|access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Newsweek2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.newsweekpakistan.com/the-rivers-run-wild/|title=The Rivers Run Wild (Indus Waters Treaty-1960) – Nearly 60 Years Since Their Landmark Treaty, The Pakistan-India Water Dispute Remains Contentious|author=Haines|first=Daniel|date=8 March 2017|website=Newsweek Pakistan (magazine)}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;IWT2&quot;&gt;{{cite web|url=https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTs/Volume%20419/volume-419-I-6032-English.pdf|title=Full text of 'Indus Water Treaty' with Annexures, World Bank|date=1960|website=treaties.un.org|access-date=30 October 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Guardian 20022&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2002/jun/03/kashmir.india1|title=War over water|date=3 June 2002|work=The Guardian}}&lt;/ref&gt; ان تي 19 سيپٽمبر، 1960ع تي [[ڪراچي]] ۾ ڀارت جي وزيراعظم، [[جواهر لال نهرو]] ۽ پاڪستاني صدر، [[محمد ايوب خان|ايوب خان]] پاران دستخط ڪيا ويا.&lt;ref name=&quot;Britannica3&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/event/Indus-Waters-Treaty|title=Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960]|author=Patricia Bauer|website=Encyclopedia Britannica website|access-date=27 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.thehindu.com/opinion/op-ed/How-the-Indus-Treaty-was-signed/article15002424.ece|title=How the Indus Treaty was signed|date=28 September 2016|newspaper=The Hindu|url-access=subscription}}&lt;/ref&gt; 23 اپريل، 2025ع تي، پهلگام دهشتگرد حملي کان پوءِ، ڀارت جي حڪومت قومي سلامتي جي خدشن جو حوالو ڏيندي ۽ پاڪستان تي رياستي سرپرستي ۾ دهشتگردي جي حمايت جو الزام لڳائيندي، معاهدي کي معطل ڪري ڇڏيو.

معاهدو ڀارت کي ٽن اوڀرين دريائن، [[بياس ندي|بياس]]، [[راوي ندي|راوي]] ۽ [[ستلج ندي|ستلج]] جي پاڻي تي ڪنٽرول ڏنو، جن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 41 ارب ڪعبي ميٽر آهي. ٽن اولهائين درياهه؛ [[سنڌو درياھ|سنڌو]]، [[چناب ندي|چناب]] ۽ [[جهلم ندي|جهلم]]، جو ڪنٽرول پاڪستان کي ڏنو ويو آهي، جنهن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 99 ارب ڪعبي ميٽر آهي. ڀارت کي دريائن ذريعي وهندڙ ڪل پاڻي جو 30 سيڪڙو ڪنٽرول مليو، جڏهن ته پاڪستان کي 70 سيڪڙو پاڻي تي ڪنٽرول مليو.&lt;ref&gt;{{cite book|url=http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF|title=Integrated Water Resource Systems: Theory and Policy Implications|last1=Keller|first1=Andrew|last2=Keller|first2=Jack|last3=Seckler|first3=David|date=1996|publisher=International Irrigation Management Institute (IIMI)|isbn=92-9090-326-0|issn=1026-0862|access-date=31 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200716092046/http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF|archive-date=16 July 2020}}&lt;/ref&gt; هي معاهدو ڀارت کي اولهائين دريائن جي پاڻي کي آبپاشي جي استعمال لاء محدود ۽ ٻين استعمالن، جنهن ۾ پاڻي جو سڌو سنئون استعمال نه ٿيندو آهي، جهڙوڪ بجلي جي پيداوار لاء ڊيم ٺاهڻ، سامان ۽ مسافر بردار ڪشتين جو سفر ۽ ماهيگيري، وغيره لاءِ لامحدود استعمال جي اجازت ڏئي ٿو.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hilal.gov.pk/eng-article/detail/NzA4OA==.html|title=India's First Shot at the Indus Waters Treaty|last1=Soofi|first1=Ahmer Bilal|last2=Malik|first2=Ayesha|website=hilal.gov.pk|archive-url=https://web.archive.org/web/20230311131244/https://www.hilal.gov.pk/web/detail/https:|archive-date=11 March 2023|access-date=3 July 2023}}&lt;/ref&gt; اها اولهائين دريائن تي ڀارت طرفان بنائل منصوبن جي تعمير  لاءِ تفصيلي ضابطا بيان ڪري ٿو. معاهدي جو پيش لفظ، تعاون، نيڪ نيتي ۽ دوستي جي جذبي سان سنڌو جي دريائن جي نظام مان پاڻي جي بهترين استعمال لاءِ ٻن ملڪن جي حقن ۽ ذميدارين کي تسليم ڪري ٿو. جيتوڻيڪ هي معاهدو سڌو سنئون قومي سلامتي سان لاڳاپيل ناهي، پر پاڪستان کي، ڀارت جي هيٺئين پاسي واقع هجڻ ڪري، ڊپ آهي ته ڀارت، خاص طور تي هڪ امڪاني تڪرار دوران، پاڪستان ۾ ٻوڏ يا قحط اسباب پيدا ڪري سگهي ٿو.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Preamble of Indus water treaty|url=http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20180707230829/http://siteresources.worldbank.org/INTSOUTHASIA/Resources/223497-1105737253588/IWT_01_TableofContents.pdf|archive-date=7 July 2018|access-date=30 October 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|last=Chandrasekharan|first=S.|date=11 December 2017|title=Indus Water Treaty: Review is not an Option|url=http://www.southasiaanalysis.org/node/2236|url-status=usurped|archive-url=https://web.archive.org/web/20171220210905/http://www.southasiaanalysis.org/node/2236|archive-date=20 December 2017|website=South Asia Analysis Group}}&lt;/ref&gt;

سنڌو پاڻي جو معاهدو اڄ دنيا ۾ پاڻي جي ورڇ جي سڀ کان ڪامياب ڪوششن مان هڪ سمجهيو ويندو آهي. جيتوڻيڪ،  تجزيه نگار موسمياتي تبديلي کي حل ڪرڻ لاءِ، ٽيڪنيڪي وضاحتن کي اپڊيٽ ڪرڻ ۽ معاهدي جي دائري کي وڌائڻ جي ضرورت کي تسليم ڪن ٿا.&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Abbasi|first=Arshad H|date=2024|title=Revisiting or Renegotiating the Indus Water Treaty – A Death Sentence for Peace in South Asia|url=https://crss.pk/revisiting-or-renegotiating-the-indus-water-treaty-a-death-sentence-for-peace-in-south-asia/|access-date=1 November 2024|website=Center for Research &amp; Security Studies}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=Zawahri|first1=Neda|last2=Michel|first2=David|date=2018-07-04|title=Assessing the Indus Waters Treaty from a comparative perspective|url=https://www.researchgate.net/publication/326997347|journal=Water International|language=en|volume=43|issue=5|pages=696–712|doi=10.1080/02508060.2018.1498994|bibcode=2018WatIn..43..696Z|issn=0250-8060|via=ResearchGate}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Jamal |first=Nasir |date=3 October 2014 |others=Originally located at thethirdpole.net |title=&quot;Scrapping water treaty is no solution&quot;, says Pakistan's Indus waters commissioner |url=https://dialogue.earth/en/water/indus-waters/ |website=Dialogue Earth}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;indus&quot;&gt;{{citation |first1=Gitanjali |last1=Bakshi |first2=Sahiba |last2=Trivedi |title=Indus Equation |publisher=Strategic Foresight Group |url=http://www.strategicforesight.com/publication_pdf/10345110617.pdf |date=2011 }}&lt;/ref&gt;

==تاريخ==
[[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت]] جي وچ ۾ 1960ع ۾ [[سنڌوندي]] ۽ ٻين دريائن جو پاڻي منصفانه طور تي حصيداری جو معاهدو ٿيو، جيڪو '''سنڌ طاس معاهدو''' چورائيندو آهي۔&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=نوشین |first1= |last2=بيگم |first2=توهيده |year= |title= |journal=Abasyn Journal of Social Sciences |volume=4 |issue=2 |pages=256-288 |publisher= |doi= |url=http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |accessdate= |archive-date=2016-04-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160416105541/http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf |date=2016-04-16 }}&lt;/ref&gt;

==وڌيڪ ڏسو==
* [[سنڌو ماٿري جي تهذيب]]

==حوالا==
{{حوالا}}
{{پاڪ ڀارت تعلقات}}
[[زمرو:ڀارت]]
[[زمرو:پاڪستان]]
[[زمرو:سنڌو درياء]]
[[زمرو:ھندستان–پاڪستان لاڳاپا]]</text>
      <sha1>iy1lu5n8k6f291741hyhytacluf4068</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ديوبند سياسي تحريڪ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>31428</id>
    <revision>
      <id>319539</id>
      <parentid>277028</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T11:12:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319539</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3931" sha1="8ovvu45ri4s92htsfccx8ub28vact07" xml:space="preserve">

* [http://www.deoband.org ديوبند جي ويب سائيٽ]
* [http://www.darulifta-deoband.org/ دارالفتا ، ديوبند مدرسو]
* [http://www.darululoom-deoband.com/ دارالعلوم ديوبند مدرسو]
* [http://www.ahya.org/tjonline/eng/contents.html The Jamaat Tableegh and the Deobandis: A Critical Analysis of their Beliefs, Books and Dawah by Sajid Abdul-Kayum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150622002508/http://www.ahya.org/tjonline/eng/contents.html |date=2015-06-22 }}


{{مبسس4}}
[[دهلي]]ءَ جا مسلمان ليڊر 1857ع کانپوءِ ٻن سياسي جماعتن ۾ ورهائجي ويا: ڪوآپريٽر ۽ نان ڪوآپريٽر. 
پهرين جماعت جو ليڊر سر سيد احمد خان ٿيو. عليڳڙهه يونيورسٽي هن جي مرڪزي تعليم گاهه هئي. 
ٻئين جماعت جو سرواڻ مولانا محمد قاسم ديوبندي ٿيو. دارالعلوم ديوبند سندن علمي ۽ سياسي مرڪز بڻيو.  
[[يورپ]] جي اڄوڪي سائنٽيفڪ اصطلاح ۾ هن کي هڪ سياسي پارٽي نه ٿو چئي سگهجي، پر ملڪ ۾ ان جي قوت ۽ طاقت جو انڪار نٿو ڪري سگهجي. خلافت تحريڪ ۾ ان جو مظاهرو ٿي چڪو آهي.

مولانا محمد عليءَ کي ڊاڪٽر انصاريءَ شيخ الهند سان ملايو. ان کان پوءِ شيخ الهند پنهنجي جماعت کي مولانا محمد عليءَ جي اڳواڻي هيٺ آڻي ڇڏيو. ان ڏينهن کان هُو هند جي مسلمانن جو اڪيلو اڳواڻ بڻيو ۽ دهليءَ جا ٻئي اسڪول گڏجي هڪ ٿي ويا. ان گڏيل طاقت، نيشنل ڪانگريس کي پاڻ ڏانهن ڇڪي ورتو. پر ان ۾ مرڪزي فڪر انهيءَ نان ڪوآپريٽر ديوبندي اسڪول وارو غالب رهيو.

انهيءَ مجموعي ۾ مولانا ابوالڪلام آزاد جي شخصيت مستقل حيثيت رکندي هئي، جيڪو حڪيم اجمل خان سان گڏ مٽجي ويل دهليءَ جو هڪ اهڃاڻ هيو. ماڻهن کي شايد هيءَ به خبر نه هجي ته مولانا شيخ الهند جو سنڌ ۾ ڪيترو اثر هيو. مولانا تاج محمود امروٽي ۽ حضرت پير جهنڊي وارو پير رشدالله شاهه ۽ [[ڪراچي]]ءَ جي مدرسي مظهرالعلوم ۽ ڳوٺ پير جهنڊي واري مدرسي دارالرشاد سان واسطيدار عالمن جون جماعتون، سڀئي ديوبندي اسڪول سان واسطو رکن ٿيون. جمعيت علماءِ سنڌ جو سرواڻ مولانا محمد صادق ۽ سندس ڀاءُ شيخ محمد ابراهيم ايم اي ديوبندي اسڪول جا خاص ڪارڪن رهئا.

نان ڪوآپريشن واري تحريڪ جيڪا خلافت واري دؤر ۾ ڪانگريس قبول ڪئي آهي، اُها مدرسي دارالرشاد جي هڪ ديوبندي استاد مولانا نورالحق جي تجويز هئي. مولانا نورالحق پير صاحب جهنڊي واري جو هڪ سيڪريٽري هيو. &lt;ref&gt;{{Citation |title=مولانا عبيدالله سنڌيءَ جون تحريرون ۽ تقريرون (مولانا عبيدالله سنڌي / ثناءُ الله سومرو) {{!}} سنڌ سلامت ڪتاب گهر&lt;!-- Bot generated title --&gt; |url=http://books.sindhsalamat.com/book.php?book_id=313 |accessdate=2016-09-19 |archive-date=2017-09-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170912101731/http://books.sindhsalamat.com/book.php?book_id=313 |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;ڪتاب: مولانا عبيدالله سنڌيءَ جون تحريرون ۽ تقريرون&lt;/ref&gt;

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:اسلام]]
[[زمرو:سياست]]
[[زمرو:انڊيا ۾ اسلاميت]]</text>
      <sha1>8ovvu45ri4s92htsfccx8ub28vact07</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319555</id>
      <parentid>319539</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T11:54:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319555</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3925" sha1="t8lt9ixn09z08o12kggo8t17ogvytym" xml:space="preserve">

* [http://www.deoband.org ديوبند جي ويب سائيٽ]
* [http://www.darulifta-deoband.org/ دارالفتا ، ديوبند مدرسو]
* [http://www.darululoom-deoband.com/ دارالعلوم ديوبند مدرسو]
* [http://www.ahya.org/tjonline/eng/contents.html The Jamaat Tableegh and the Deobandis: A Critical Analysis of their Beliefs, Books and Dawah by Sajid Abdul-Kayum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150622002508/http://www.ahya.org/tjonline/eng/contents.html |date=2015-06-22 }}


{{مبسس4}}
[[دهلي]]ءَ جا مسلمان ليڊر 1857ع کانپوءِ ٻن سياسي جماعتن ۾ ورهائجي ويا: ڪوآپريٽر ۽ نان ڪوآپريٽر. 
پهرين جماعت جو ليڊر سر سيد احمد خان ٿيو. عليڳڙهه يونيورسٽي هن جي مرڪزي تعليم گاهه هئي. 
ٻئين جماعت جو سرواڻ مولانا محمد قاسم ديوبندي ٿيو. دارالعلوم ديوبند سندن علمي ۽ سياسي مرڪز بڻيو.  
[[يورپ]] جي اڄوڪي سائنٽيفڪ اصطلاح ۾ هن کي هڪ سياسي پارٽي نه ٿو چئي سگهجي، پر ملڪ ۾ ان جي قوت ۽ طاقت جو انڪار نٿو ڪري سگهجي. خلافت تحريڪ ۾ ان جو مظاهرو ٿي چڪو آهي.

مولانا محمد عليءَ کي ڊاڪٽر انصاريءَ شيخ الهند سان ملايو. ان کان پوءِ شيخ الهند پنهنجي جماعت کي مولانا محمد عليءَ جي اڳواڻي هيٺ آڻي ڇڏيو. ان ڏينهن کان هُو هند جي مسلمانن جو اڪيلو اڳواڻ بڻيو ۽ دهليءَ جا ٻئي اسڪول گڏجي هڪ ٿي ويا. ان گڏيل طاقت، نيشنل ڪانگريس کي پاڻ ڏانهن ڇڪي ورتو. پر ان ۾ مرڪزي فڪر انهيءَ نان ڪوآپريٽر ديوبندي اسڪول وارو غالب رهيو.

انهيءَ مجموعي ۾ مولانا ابوالڪلام آزاد جي شخصيت مستقل حيثيت رکندي هئي، جيڪو حڪيم اجمل خان سان گڏ مٽجي ويل دهليءَ جو هڪ اهڃاڻ هيو. ماڻهن کي شايد هيءَ به خبر نه هجي ته مولانا شيخ الهند جو سنڌ ۾ ڪيترو اثر هيو. مولانا تاج محمود امروٽي ۽ حضرت پير جهنڊي وارو پير رشدالله شاهه ۽ [[ڪراچي]]ءَ جي مدرسي مظهرالعلوم ۽ ڳوٺ پير جهنڊي واري مدرسي دارالرشاد سان واسطيدار عالمن جون جماعتون، سڀئي ديوبندي اسڪول سان واسطو رکن ٿيون. جمعيت علماءِ سنڌ جو سرواڻ مولانا محمد صادق ۽ سندس ڀاءُ شيخ محمد ابراهيم ايم اي ديوبندي اسڪول جا خاص ڪارڪن رهئا.

نان ڪوآپريشن واري تحريڪ جيڪا خلافت واري دؤر ۾ ڪانگريس قبول ڪئي آهي، اُها مدرسي دارالرشاد جي هڪ ديوبندي استاد مولانا نورالحق جي تجويز هئي. مولانا نورالحق پير صاحب جهنڊي واري جو هڪ سيڪريٽري هيو. &lt;ref&gt;{{Citation |title=مولانا عبيدالله سنڌيءَ جون تحريرون ۽ تقريرون (مولانا عبيدالله سنڌي / ثناءُ الله سومرو) {{!}} سنڌ سلامت ڪتاب گهر&lt;!-- Bot generated title --&gt; |url=http://books.sindhsalamat.com/book.php?book_id=313 |accessdate=2016-09-19 |archive-date=2017-09-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170912101731/http://books.sindhsalamat.com/book.php?book_id=313 |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;ڪتاب: مولانا عبيدالله سنڌيءَ جون تحريرون ۽ تقريرون&lt;/ref&gt;

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:اسلام]]
[[زمرو:سياست]]
[[زمرو:ڀارت ۾ اسلام]]</text>
      <sha1>t8lt9ixn09z08o12kggo8t17ogvytym</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>آپريشن بِلو اسٽار</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36448</id>
    <revision>
      <id>319551</id>
      <parentid>280255</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T11:33:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319551</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3350" sha1="nk96sq3iouxuw1sswwm4m0ahcb5jm27" xml:space="preserve">هندستان جي رياست [[پنجاب، ڀارت|پنجاب]] (Punjab) ۾ سِکن خلاف '''آپريشن بِلو اسٽار''' (Operation Blue Star) جي نالي سان هڪ خوني آپريشن ڪيو ويو هو.
هاڻوڪي امرتسر (Amritsar) ۾ سِکن جي چوٿين گُرو رام داس (Guru Ram Daas) هڪ تلاءَ جي کوٽائي ڪرائي ۽ ان تلاءَ کي امرت سروور جو نالو ڏنو، ۽ گُرو ارجن ان تلاءَ جي وچ ۾ ”ھرمندر“ جي تعمير ڪئي ۽ [[سنڌ]] سان تعلق رکندڙ هڪ صوفي بزرگ حضرت ميان مير سنڌيءَ (Sufi Saint Hazrat MiyaanMeer Sindhi) کي ان گوردواري جي پيڙھ جو پٿر رکڻ جي گذارش ڪئي.
جڏهن هندستاني آئين ۾ سک ازم کي الڳ مذهب مڃڻ بدران هندو ڌرم جو ئي هڪ فرقو سڏيو ويو ته سکن کي اها ڳالھ نه وڻي
سنت جرنيل سنگھ ڀنڊروالا (Sant Jarnail Singh Ji Bhindranwala) اڪالي تخت (Akaali Takhut) سنڀاليندي ئي هندستان سان بغاوت جو اعلان ڪيو ۽ امرتسر واري سونھري گُردواري (Golden Temple) کي پنهنجي سرگرمين جو مرڪز بڻايو ته 1984ع ۾ جون مهيني جي پهرئين هفتي ۾ اندرا گانڌي (Indira Gandhi) جي حڪومت بلو اسٽار نالي آپريشن ڪندي اڪالي تخت ۽ گولڊن ٽيمپل تي ڪاهه ڪري ڇڏي.
ان ڏينهن هڪ سک گُروءَ جي ورسي هئي، جنهن ڪري وڏي انگ ۾ مرد عورتون ۽ ٻار سونهري درٻار اندر موجود هئا، گوليون لڳڻ سبب ڪيتريون ئي بي گناهه جانيون پنهنجي زندگيءَ تان هٿ ڌوئي ويٺيون.
قديم علمي لائبريري ڇار جي ڍير ۾ تبديل ٿي وئي.
پوءِ هندستان جي حڪومت پنهنجي خرچ تي گولڊن ٽيمپل جي ٻيھر تعمير ڪرائي، پر سکن ان کي نه قبوليو ۽ ان حڪومتي تعمير کي ڊاهي پٽ ڪري، سڄي دنيا جي سکن وٽان چندا گڏ ڪري سونهري گُنبذ جي ساڳي نموني ۾ اڏاوت ڪئي، جهڙي خوني آپريشن کان اڳ هئي.
سِکن پنهنجي پيارن جي خون ۽ عقيدي جي مينارن جي بي عزتيءَ کي برداش نه ڪيو ۽ آخر پنڊت جواهر لعل نهرو (Jawaharlal Nehru) جي ڌيءَ ۽ هندستان جي پرڌان منتري اندرا گانڌي جي ڇاتي ۾ بارود لاھي پنهنجو انتقام ورتو.&lt;ref&gt;{{Citation |title=آپريشن بِلو اسٽار {{!}} Indus Asia Online Blog&lt;!-- Bot generated title --&gt; |url=https://iaob.wordpress.com/2017/06/01/%D8%A2%D9%BE%D8%B1%D9%8A%D8%B4%D9%86-%D8%A8%D9%90%D9%84%D9%88-%D8%A7%D8%B3%D9%BD%D8%A7%D8%B1/ |accessdate=2017-06-01 |archive-date=2022-09-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220925054603/https://iaob.wordpress.com/2017/06/01/%D8%A2%D9%BE%D8%B1%D9%8A%D8%B4%D9%86-%D8%A8%D9%90%D9%84%D9%88-%D8%A7%D8%B3%D9%BD%D8%A7%D8%B1/ |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;افضل شر&lt;/ref&gt;

== حوالا ==
{{حوالا}}
[[زمرو:ڀارت]]
[[زمرو:سياست]]
[[زمرو:سک مت]]
[[زمرو:هندوستان ۾ مذهبي تڪرار]]</text>
      <sha1>nk96sq3iouxuw1sswwm4m0ahcb5jm27</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ڌج د گريٽ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>37302</id>
    <revision>
      <id>319424</id>
      <parentid>318742</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T16:15:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Extensive7</username>
        <id>20429</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Extensive7 صفحي [[ڌج]] کي [[ڌج د گريٽ]] ڏانھن چوريو</comment>
      <origin>318742</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1390" sha1="7tp67f94wpuhl47lkrua6q2cre34jdm" xml:space="preserve">'''راجا ڌڄ'''، '''رور ڪمار'''، يا، '''راجاراءِ ڏياچ'''، جنهن نالي سان هو سنڌي راجپوتن ۾ سٺي نموني سڄاتو وڄي ٿو، جڏهن هو [[سورٺ راءِ ڏياچ]] جو راڳ ٻڌن ٿا، هي هڪ پراچين زماني جي شخصيت، جنهن کي سورٺ جيڪا [[ڏند ڪٿا]] سونهن واري عورت پاران ڀڄائڻ سان امر بڻيو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.sindhiadabiboard.org/catalogue/folk_litrature/Book40/Book_page1.html|title=Sindhi Adabi Board Online Library (Folk_Litrature)|website=www.sindhiadabiboard.org|access-date=2019-02-25}}&lt;/ref&gt; هزارين سالن کانپوءِ اڄ تائين [[هريانا|هرياڻا]] جي رياست (سورٺ سان سڏيو ويندڙ هڪ گهڻوئي مشهور سوانگ &quot;سانگ&quot; )، [[راجستان|راجسٿان]] ، [[گجرات]]، ۽ [[سنڌ]] (شاهه جي رسالي مان روايتي 30 سرن مان هڪ، سر سورٺ) سندس چڱا ڪم ڳڻيا وڃن ٿا.

==پڻ ڏسو==
* [[راء گهراڻو]]
* [[سورٺ راءِ ڏياچ]]
* [[ٻيجل]]
* [[چارڻ]]
* [[دودو سومرو]]
* [[راءِ ڏياچ (فلم)]]

{{سنڌي قوم پرستي}}

== حوالا ==
{{حوالا}}

[[زمرو:سنڌي لوڪ ڪھاڻي]]
[[زمرو:سنڌ جي تاريخ]]
[[زمرو:سنڌي ماڻھو]]</text>
      <sha1>7tp67f94wpuhl47lkrua6q2cre34jdm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>شيخ نصيرالدين محمود چراغ دهلوي</title>
    <ns>0</ns>
    <id>39266</id>
    <revision>
      <id>319545</id>
      <parentid>292455</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T11:26:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319545</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4306" sha1="feco8npw324fs2u0n5g6rj6uizsbgdq" xml:space="preserve">{{Infobox Muslim scholar
|honorific_prefix =شيخ
|name             = شيخ نصيرالدين محمود چراغ دهلوي
|image            = 
|caption          =
|title            =
|birth_name       = 
|birth_date       = 
|birth_place      = 
|death_date       =18 رمضان 757ھ ، 1356 عيسويءَ۾
|death_place      =
|death_cause      =
|resting_place    =
|other_names      =
|nationality      = دھلوي
|ethnicity        = 
|era              =
|region           = اسلام
|occupation       = 
|denomination     =
|jurisprudence    = حنفي
|creed            = 
|movement         = 
|main_interests   = فقہ 
|notable_ideas    =
|notable_works    = خيرالمجالس (ملفوظات)
|alma_mater       = 
|Sufi_order       =
|disciple_of      = نظام الدين اولياء
|awards           =
|influences       = 
|influenced       =
|module           = 
|website          =
|signature        =
}}


'''شيخ نصيرالدين محمود چراغ دهلوي '''، هي بزرگ حضرت سلطان المشائخ نظام الدين اولياء جو وڏو خليفو هو. حضرت سلطان المشائخ جي وفات کان پوءِ دهليءَ جي ولايت هن بزرگ ڏانهن منتقل ٿي. پنهنجي روحاني سلسلي جو ڪم نهايت ڏکئي وقت ۾ جاري رکيو. ان وقت مطلق العنان بادشاهه محمد تغلق جي حڪومت هئي، جنهن بزرگن، عالمن ۽ صوفين کي پنهنجي حڪمن موجب هلائڻ جي ڪوشش ٿي ڪئي. اهڙين حالتن ۾ حضرت چراغ دهلوي مضبوط پهاڙ وانگر پنهنجيءَ جاءِ تي قائم رهيو ۽ همت ۽ استقلال سان ڪم ڪندو رهيو. محمد تغلق کيس ڏاڍو پريشان ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي، پر هن هر ڳالهه کي صبر ۽ تحمل سان منهن ڏنو. هو سفر ۾ به کيس پاڻ سان کنيو گھمندو هو. چيو وڃي ٿو ته هڪ ڀيري سلطان کيس پنهنجو جامه دار مقرر ڪيو. هن سموريون ڳالهيون پنهنجي مرشد جي وصيت موجب برداشت ڪيون.&lt;ref&gt;اخبار الاخيار، اردو ترجمون، ص 180.&lt;/ref&gt; سلطان محمد تغلق جڏهن ٺٽي تي اچي حملو ڪيو، ته حضرت چراغ دهلويءَ کي سنڌ ۾ پاڻ وٽ گھرايائين. اهڙيءَ طرح هي بزرگ پنهنجي مرشد ڀائي ۽ استاد مولانا شمس الدين جي استاد مولانا ظهيرالدين بکريءَ جي وطن سنڌ ۾ آيو آهي. سيرالاولياء جي صاحب لکيو آهي، ته جڏهن بزرگ ٺٽي جي ويجھو محمد تغلق وٽ آيو، ته سلطان بزرگ جو اهو احترام نه ڪيو،جيڪو کيس ڪرڻ گھربو هو. نتيجو اهو نڪتو جو سلطان کي بادشاهي تخت جي بدران تابوت جي تختي تي موٽائي پنهنجي شهر آندو ويو.&lt;ref&gt;سيرالاولياءَ، اردو ترجمون، ص 393.&lt;/ref&gt; سندس مطلب هي آهي ته ان کان ٿورو پوءِ سلطان محمد  تغلق کي ٺٽي کان چوڏهن ميلن جي فاصلي تي پلي کائڻ جي ڪري پيٽ ۾ سور پيو ۽ هن درياءَ جي ڪناري تي 21 محرم سن 751 (1350ع) يا 752ھ (1351ع) تي وفات ڪئي.&lt;ref&gt;تاريخ فيروزشاهي (برني، اردو ترجمون، ص 746) ۾ 751ھ سن آيل آهي، پر تاريخ مبارڪ شاهي (اردو ترجمو، ص 203 ۾ سن 752ھ ڏيکاريل آهي.&lt;/ref&gt;  حضرت محمود چراغ دهلوي جي ملفوظات ”خير المجالس“  جي نالي سان موجود آهي. 18- رمضان المبارڪ سن 757ھ (1356ع) تي وفات ڪيائين.&lt;fef&gt;اخبار الاخيار، اردو ترجمون، ص 180، تاريخ مشائخ چشت، ص 185.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;چشتي سلسلو: ميمڻ عبدالمجيد، سنڌي مھراڻ رسالو؛ جلد 35؛ 1986؛ [[سنڌي ادبي بورڊ]] ڄامشورو &lt;/ref&gt;

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:ڀارت]]
[[زمرو:تصوف]]
[[زمرو:اسلامي شخصيتون]]
[[زمرو:انڊيا ۾ اسلاميت]]
[[زمرو:سڌارو ڪندڙ مسلمان]]</text>
      <sha1>feco8npw324fs2u0n5g6rj6uizsbgdq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>زمرو:هندوتوا</title>
    <ns>14</ns>
    <id>50239</id>
    <revision>
      <id>319432</id>
      <parentid>160688</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T21:34:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KaleemBot</username>
        <id>10779</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>خودڪار: [[زمرو:هندستان ۾ ساڄي ڌر جي سياست]]، [[زمرو:سياسي نظريا]] جو اضافو + ترتيب</comment>
      <origin>319432</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="125" sha1="9pv10ztgjfovfbhh7nuvevtv8yec07n" xml:space="preserve">{{lang-en|Category:Hindutva}}
[[زمرو:سياسي نظريا]]
[[زمرو:هندستان ۾ ساڄي ڌر جي سياست]]</text>
      <sha1>9pv10ztgjfovfbhh7nuvevtv8yec07n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>لو جهاد سازشي نظريو</title>
    <ns>0</ns>
    <id>54852</id>
    <revision>
      <id>319543</id>
      <parentid>316940</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T11:24:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319543</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43168" sha1="02p98yidrr09tcf8n9z1kex6pccb527" xml:space="preserve">'''لو جهاد''' يا روميو جهاد هڪ اسلاموفوبيا وارو سازشي نظريو آهي، جيڪو ساڄي ڌر جي هندوتوا ڪارڪنن پاران فروغ ڏنو ويو آهي.&lt;ref&gt;Sharma, Ajita (1 April 2020). &quot;Afrazul's murder: Law and love jihad&quot;. Jindal Global Law Review. 11 (1). Springer: 77–95. doi:10.1007/s41020-020-00114-5. ISSN 0975-2498. S2CID 220512241. The fake claim by the Hindu right-wing that love jihad forces Hindu women to love and marry a Muslim man and convert to Islam is perpetuating an already existing anti-Muslim narrative in the country. The love jihad phenomenon has thus become a tool of hate and anger towards Muslims. Afrazul's killing by Raigher is an extreme demonstration of this form of hate and anger towards Muslims.&lt;/ref&gt; سازشي نظريي جو مقصد اهو آهي ته مسلمان مرد، هندستان جي خلاف مسلمانن جي هڪ وسيع آبادياتي جنگ ۽ هڪ منظم بين الاقوامي سازش جي حصي طور، آبادي جي واڌ ۽ متبادل ذريعي تسلط لاءِ، هندو عورتن جو ڌرم تبديل ڪرڻ لاءِ لالچ، پيار جو روپ ڏيڻ، فريب، اغوا ۽ شادي جهڙن طريقن سان نشانو بڻائين ٿا.&lt;ref&gt; Rao, Mohan (1 October 2011). &quot;Love Jihad and Demographic Fears&quot;. Indian Journal of Gender Studies. 18 (3): 425–430. doi:10.1177/097152151101800307. ISSN 0971-5215. S2CID 144012623.
&lt;/ref&gt;    

سازشي نظريو پنهنجي نفرت جي مهم هلائڻ لاءِ غلط معلومات تي ڀاڙي ٿو ۽ ٻين تاريخي نفرت جي مهمن سان گڏ همعصر سفيد قوم پرست سازشي نظرين ۽ يورو-آمريڪي اسلاموفوبيا سان ان جي مماثلت لاءِ مشهور آهي. اهو مسلمانن کي وحشي ۽ جنسيت پرست طور پيش ڪري ٿو ۽ پدر پرست ۽ پدر پرستانه تصورات کي کڻي ٿو ته هندو عورتون غير فعال ۽ متاثر آهن، جڏهن ته &quot;عورتن جي پيار ڪرڻ جي جائز حق ۽ پسند جي حق کي استعمال ڪرڻ جي ڪنهن به امڪان کي نظرانداز ڪيو ويندو آهي&quot;. نتيجي طور، اهو سال 2013ع مظفر نگر فسادن سميت، مسلمان تي حملن، قتل ۽ ٻين تشدد جي واقعن جو سبب بڻيو آهي.&lt;ref&gt;Jenkins, Laura Dudley (2019). &quot;Persecution: The Love Jihad Rumor&quot;. Religious Freedom and Mass Conversion in India. University of Pennsylvania Press. doi:10.9783/9780812296006-007. ISBN 978-0-8122-9600-6. S2CID 242173559. Archived from the original on 13 May 2023. Retrieved 6 May 2023. The masterplot of love jihad is not just literary imaginings but also a potent brew of Islamophobia and patriarchy that harms Muslims and women. Akin to some of the post-9/11 rhetoric in the United States, contemporary Hindu nationalists propagate &quot;a mythical history of medieval Muslim tyranny and present-day existential threat, demanding mobilization and revenge.&quot;&lt;/ref&gt;

سال 2009ع ۾ بي جي پي طرفان، مسلمانن جي خلاف نفرت ڦيلائڻ لاء، مسلمانن جو ڪوڙو خوف ۽ پيرانوئيا کي فروغ ڏيڻ جي مهم جي حصي طور ٺاهي وئي. سازشي نظريو هندوتوا اشاعتن، جهڙوڪ &quot;سناتن پرڀات&quot; ۽ &quot;هندو جن جاگرتي سميتي&quot; ويب سائيٽ پاران پکيڙيو ويو، جنهن ۾ هندن کي پنهنجين عورتن کي مسلمان مردن، جنهن کي هڪ ئي وقت پرڪشش لالچائيندڙ ۽ ريپ ڪندڙ طور ڏيکاريو ويو هو، کان بچائڻ لاءِ چيو ويو. &quot;راشٽريه سوائم سيوڪ سنگهه (آر ايس ايس) ۽ وشوا هندو پريشد (وي ايڇ پي) سميت ٻيئي هندو انتهاپسند تنظيمن کي، ترتيب وار، هندستان ۽ ٻاهرين ملڪن ۾ ان جي واڌ ويجهه لاءِ ترتيب ڏنو ويو. سازشي نظريي کي 2014ع تائين اتر پرديش رياست ۾ هڪ اهم عقيدي طور ڏٺو ويو ۽ رياست ۾ ڀارتيه جنتا پارٽي (بي جي پي) جي مهم جي ڪاميابي ۾ حصو ورتو.&lt;ref&gt;.

Upadhyay, Nishant (18 May 2020). &quot;Hindu Nation and its Queers: Caste, Islamophobia, and De/coloniality in India&quot;. Interventions. 22 (4). Routledge: 464–480. doi:10.1080/1369801X.2020.1749709. S2CID 218822737. Archived from the original on 28 March 2022. Retrieved 30 March 2021 – via Academia.edu. Heterosexual couples who defy caste and religious structures often face violence, some of which results in death through honor killings and lynching targeting specifically Muslim and Dalit men. For instance, the Hindutva campaign against what it calls the &quot;love jihad&quot; is an attempt to protect Hindu women from Muslim men, as the latter are imagined/blamed to convert Hindu women to Islam through trickery and marriage (Gupta 2018b, 85). Needless to say, these claims are unfounded and Islamophobic imaginations of the Hindu Right.&lt;/ref&gt; 

==پس منظر==
[[File:India religion map 1909 en.jpg|alt=|thumb|India has been religiously pluralistic for centuries. This map from 1909 shows Muslim regions in the northwest in green mixing with Hindu regions stretching across most of the region into Buddhist Burma.]]
شڪاگو ٽرائبيون، فارن پاليسي جي نمائندي سڌارٿا مهانتا ٻُڌايو تہ جديد &quot;لو جهاد سازش&quot; جون پاڙون سال 1947ع هندستان جو ورهاڱي ۾ کُپيل آهن.&lt;ref&gt;Mahanta, Siddhartha (5 September 2014). &quot;India's Fake 'Love Jihad'&quot;. ''Foreign Policy''. Archived from the original on 1 April 2019. Retrieved 8 March 2017&lt;/ref&gt; ان ورهاست جي نتيجي ۾ خودمختيار رياستن، [[پاڪستان|جمهوريا پاڪستان]] (جيڪا پوءِ [[پاڪستان|اسلامي جمهوريا پاڪستان]] ۽ [[بنگلا ديش|عوامي جمهوريا بنگلہ ديش]]) (جيڪا پوء [[بنگلا ديش|اسلامي جمهوريا بنگلا ديش]] ۽ [[ڀارت|يونين آف انڊيا]] (بعد ۾ [[ڀارت|جمهوريا انڊيا]] ۾ ورهائي ويون) جي تشڪيل ٿي. مختلف اڪثريتي مذهبن جي حامل ٻنهين ملڪن جي تشڪيل وڏي پيماني تي لڏپلاڻ جو سبب بڻي، لکين مقامي ماڻهن انهن ٻنهين  مُلڪن جي وچ ۾ لڏپلاڻ ڪيا ۽ ٻنهين مذهبن جي مردن پاران بيئ مذهب جي عورتن کي جنسي زيادتي ۽ جبري طور عورتن کي مذهب تبديل ڪرايو ويو جي افواهن جي نشاندهي ڪئي وئي.  &lt;ref&gt;Mahanta, Siddhartha (5 September 2014). &quot;India's Fake 'Love Jihad'&quot;. ''Foreign Policy''. Archived from the original on 1 April 2019. Retrieved 8 March 2017&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;BHAVNANI2014&quot;&gt;{{cite book|last=Bhavnani|first=Nandita|title=The Making of Exile: Sindhi Hindus and the Partition of India |url=https://books.google.com/books?id=n_8aBAAAQBAJ&amp;pg=PT253|date=29 July 2014|publisher=Westland|isbn=978-93-84030-33-9|pages=253–255}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;HuynhD'Costa2015&quot;/&gt; تڪرار (تنازعو) جي ٻنهين پاسن جي عورتن تي اثر ڇڏيا، جنهنڪري  انهن عورتن کي هندوستان ۽ پاڪستان ٻنهين طرفن جي حڪومتون &quot;بازيابي جي ڪاروائين&quot; جو آغاز ڪيو، جنهن ۾ سال 1947ع کان 1956ع جي دوران 20,000 کان وڌيڪ مسلمان عورتون ۽ 9,000 غير مسلم (هندو ۽ سک) عورتن کي بازياب ڪرايو ويو.&lt;ref name=&quot;HuynhD'Costa2015&quot;&gt;{{cite book|last1=Huynh|first1=Kim|author2=Bina D'Costa|author3=Katrina Lee-Koo|title=Children and Global Conflict|url=https://books.google.com/books?id=uAS7BwAAQBAJ&amp;pg=PA276|date=30 April 2015|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-316-29876-3|pages=274–275}}&lt;/ref&gt; مهانٽا جي مطابق، ان اڻتڻ جي تاريخ، ٻنهين طرف کان بين المذهبي شادي جي خلاف ثقافتي دٻاءُ ۽ ڏهاڪن ۾ عقيدن جي وچ ۾ هر ڀيري ٽڪراءَ جو سبب بڻي.&lt;ref&gt;Mahanta, Siddhartha (5 September 2014). &quot;India's Fake 'Love Jihad'&quot;. ''Foreign Policy''. Archived from the original on 1 April 2019. Retrieved 8 March 2017&lt;/ref&gt;

سال 2011ع تائين، هندستان ۾ هندو، %80 سان سڀ کان وڏي مذهبي اڪثريت ۽ مسلمان %14 هئا، جيڪا 1951ع واري 9 سيڪڙي کان وڌي 14 سيڪڙو ٿي ويا، &lt;ref name=&quot;:52&quot;&gt;{{Cite news|url=https://online.wsj.com/articles/hindu-activists-in-india-warn-women-to-beware-of-love-jihad-1409874089|title=Hindu Activists in India Warn Women to Beware of 'Love Jihad'|last=Mandhana|first=Niharika|date=4 September 2014|work=The Wall Street Journal|accessdate=6 September 2014}}&lt;/ref&gt; جڏهن ته پاڪستان جي هندو آبادي 2 سيڪڙي تي رهي ۽ بنگلاديش ۾ هندن جي آبادي گهٽجي 8 سيڪڙو ٿي وئي، جيڪا پهرين 22 سيڪڙو هئي. سال 1951ع جي مردم شماري ۾، اولهه پاڪستان (هاڻي پاڪستان) ۾ هندو آبادي 1.3 هئي، جڏهن ته اوڀر پاڪستان (هاڻي بنگلاديش) ۾ 22 سيڪڙو هئي.

==هندو قوم پرستي ۽ ساڄي ڌر جي سياست== 
پڻ ڏسو: هندو قوم پرستي ۽ هندوتوا

سياست ۾ &quot;لو جهاد&quot; کي هندو قوم پرستي جي سياست سان ويجهڙائي سان ڳنڍيو ويو آهي، خاص طور تي &quot;هندوتوا&quot; جو وڌيڪ انتها پسند روپ جيڪو بي جي پي ۽ ڀارت جي وزيراعظم نريندر مودي سان لاڳاپيل آهي. وشوا هندو پريشد (وي ايڇ پي) جهڙن ڪيترن ئي ساڄي ڌر جي هندوتوا گروپن جا اسلامي مخالف موقف عام طور تي بين المذاهب شادي ۽ مذهبي ڪثرت پسندي جا مخالف آهن، جيڪا &quot;لو جهاد&quot; جي الزامن جي ڪري هجوم جي تشدد جو سبب بڻجڻ ٿا.&lt;ref&gt;As I explore below, a variety of moral entrepreneurs further the Hindutva cause by stoking fears about love jihad to further marginalize Muslims, mobilize Hindu voters, and renew people's commitments to traditional religious values. I situate these activities within a broader range of Hindutva campaigns in contemporary India and discuss the ways in which earlier Hindu majoritarian campaigns to 'save' women prefigure the current uproar about love jihad.

Strohl 2018&lt;/ref&gt;

==ٽائم لائن==
هندو تنظيمن پاران عامر خان جي بالي ووڊ فلم &quot;پي ڪي&quot; ۽ سلمان خان جي فلم &quot;بجرنگي ڀائي جان&quot; تي لو جهاد کي فروغ ڏيڻ جو الزام لڳايو ويو. اداڪارن ۽ هدايتڪارن انڪار ڪيو ته انهن جون فلمون لو جهاد کي فروغ ڏين ٿيون.&lt;ref&gt;Khatun, Nadira (14 December 2018). &quot;'Love-Jihad' and Bollywood: Constructing Muslims as 'Other'&quot;. Journal of Religion &amp; Film. 22 (3). University of Nebraska Omaha. ISSN 1092-1311. Archived from the original on 20 November 2020. Retrieved 9 January 2021.&lt;/ref&gt; 

ساڳئي وقت جڏهن سازشي نظريو پکڙجڻ شروع ٿي رهيو هو، ميانمار ۾ به &quot;لو جهاد&quot; پروپيگنڊو عام ٿيڻ لڳو. ٻڌ انتها پسند تنظيم، &quot;969 مومينٽ&quot; جي اڳواڻ ويراٿُو الزام لڳايو ته مسلمان مرد پاڻ کي ٻڌن جو روپ ڌاري، ميانمار ۾ ٻڌ ڌرم جي عورتن کي اسلام ڏانهن راغب ڪن ٿا. هن وڌيڪ قانون سازي، &quot;اسان جي ٻڌ ڌرم جي عورتن کي مسلم لو جهاد کان بچائڻ&quot; متعارف ڪرائڻ تي زور ڏنو، پوء هن جي پردي ۾ برما جي مسلمانن جي نسل ڪشي ڪئي وئي.&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Formatting religion: across politics, education, media, and law|date=2019|publisher=Taylor and Francis|isbn=978-0-429-63827-5|editor-last=Mjaaland|editor-first=Marius Timmann|edition=First [edition]|location=New York}}&lt;/ref&gt;

==ٽراپنگ تي ڀروسو==
لو جهاد سازشي نظريو ٻين تاريخي نفرت جي مهمن ۽ مثالن، جهڙوڪ يورو-آمريڪي اسلاموفوبيا سان، ان جي هڪجهڙائي لاءِ مشهور آهي.&lt;ref&gt;.

Upadhyay, Nishant (18 May 2020). &quot;Hindu Nation and its Queers: Caste, Islamophobia, and De/coloniality in India&quot;. Interventions. 22 (4). Routledge: 464–480. doi:10.1080/1369801X.2020.1749709. S2CID 218822737. Archived from the original on 28 March 2022. Retrieved 30 March 2021 – via Academia.edu. Heterosexual couples who defy caste and religious structures often face violence, some of which results in death through honor killings and lynching targeting specifically Muslim and Dalit men. For instance, the Hindutva campaign against what it calls the &quot;love jihad&quot; is an attempt to protect Hindu women from Muslim men, as the latter are imagined/blamed to convert Hindu women to Islam through trickery and marriage (Gupta 2018b, 85). Needless to say, these claims are unfounded and Islamophobic imaginations of the Hindu Right.&lt;/ref&gt;  ان ۾ مسلمانن جي مغربي مستشرقن پاران، وحشي ۽ جنسي راکشس طور تصوير پيش ڪئي وئي ۽ پدر پرست تصورات کي کڻي، چيو ويو ته مسلمانن کان شادي ڪرڻ واري هندو عورتون مجبور ۽ جبر جو شڪار آهن، جڏهن ته &quot;عورتن جي پيار ڪرڻ جي جائز حق ۽ پنهنجي پسند جي ساٿي کي چونڊن جي حق کي استعمال ڪرڻ جي ڪنهن به امڪان کي نظرانداز ڪيو ويو&quot;.  نتيجي طور، اهو 2013ع &quot;مظفر نگر فساد&quot; سميت، پر تشدد حملن، قتل ۽ ٻين تشدد جي واقعن جو سبب بڻيو.

==سرڪاري جاچ==
آگسٽ 2017ع ۾، ڀارت جي تحقيقاتي ايجنسي، اين آءِ اي (NIA) چيو ته ان کي ڪجهه &quot;لو جهاد&quot; ڪيسن ۾ هڪ مشترڪ عنصر مليو آهي، ته &quot;بنياد پرست گروپ، پاپولر فرنٽ آف انڊيا سان لاڳاپيل هڪ عورت&quot;، هندو مرد کي داعش ۾ شامل ٿيڻ لاءِ شادي جو لالچ ڏنو.&lt;ref&gt;Khalid, Saif (24 August 2017). &quot;The Hadiya case and the myth of 'Love Jihad' in India&quot;. Al Jazeera. Archived from the original on 3 October 2017. Retrieved 3 October 2017.&lt;/ref&gt; &quot;اڪنامسٽ&quot; ۾ بعد ۾ هڪ مضمون موجب، &quot;بار بار جي پوليس جاچ مذهب تبديل ڪرڻ جي ڪنهن به منظم منصوبي جو ثبوت ڳولڻ ۾ ناڪام ٿي چڪي آهي. رپورٽر بار بار &quot;لو جهاد&quot; جي الزامن کي بهترين طور تي بيمار ذهنيت ۽ بدترين طور تي، جان بوجھ ڪري &quot;چونڊين وقت جي ايجاد&quot; جي طور تي ظاهر ڪيو.&lt;ref&gt;Gupta, Charu (2009). &quot;Hindu Women, Muslim Men: Love Jihad and Conversions&quot;. Economic and Political Weekly. 44 (51): 13–15. ISSN 0012-9976. JSTOR 25663907.&lt;/ref&gt; &quot;ساڳئي رپورٽ موجب، &quot;لو جهاد&quot; جي ڪيترن ئي دعوائن جي حوالي سان عام موضوع بين المذاهب شادين تي اعتراض بيمار ذهنيت جي نشاندهي ڪري ٿو، جڏهن ته &quot;ڀارتي قانون مخلتف مذهبن واري مرد ۽ عورت جي وچ ۾ شادين يا باخبر رضامندي سان مذهب جي تبديلي جي خلاف، ڪا به رڪاوٽ نه وجهي ٿو. تڏهن به اهو تصور اڃا تائين قائم آهي، جڏهن تي &quot;متاثرن&quot; پاڻ ان کي بڪواس جي طور رد ڪن ٿا.&quot; 
 
سال 2022ع ۾، آبزرور ريسرچ فائونڊيشن ۽ ڀارتي حڪومت پاڻ چيو ته، داعش ۾ 200 کان وڌيڪ ڀارتي شامل نه ٿيا هئا. اهو انگ ايترو گهٽ آهي جو هڪ محقق تبصرو ڪيو ته &quot;ماهر اڪثر اهو سوال پڇندا آهن ته &quot;ڀارتي مسلمانن کي اسلامي اسٽيٽ ۾ شامل ٿيڻ کان ڪهڙي شيءِ روڪيو؟.&quot;

==ريورس لو جهاد==
پڻ ڏسو: بهو لايو ۽ بيٽي بچايو. 

&quot;لو جهاد جي سازش&quot; جي جواب ۾، راشٽريا سويم سيوڪ سنگهه (آر ايس ايس) جي ساٿين چيو ته انهن هڪ ريورس لو جهاد مهم شروع ڪئي آهي. يعني هندو مردن کي مسلمان عورتن سان شادي ڪرڻ لاءِ.   مهم سان لاڳاپيل ڪيس اتر پرديش (يو پي) جي مختلف حصن مان رپورٽ ٿيا،  جتي مسلمان عورتن سان زيادتي ۽ اغوا ٿيا آهن. انهن واقعن جي مرتڪبن تي الزام آهي ته اهي انهن ساٿين جا ميمبر آهن جن کي ساٿين پاران انهن جي سرگرمين لاءِ انعام ڏنو پيو وڃي. 2014 ۽ آڪٽوبر 2016 جي وچ ۾، ڪاشي نگر ضلعي ۾ پوليس پاران گهٽ عمر جي ڇوڪرين جي گم ٿيڻ يا اغوا ٿيڻ جا 389 ڪيس درج ڪيا ويا، ۽ اوڀر اتر پرديش جي ڪيترن ئي ضلعن ۾، اعلي فرقه وارانه تڪرار وارن علائقن ۾ ساڳيو رجحان مليو. 

&quot;بجرنگ دل&quot; پاران &quot;ريورس لو جهاد&quot; جو اصطلاح پڻ استعمال ڪيو ويو آهي. لو جهاد سازش جي نظريي جو حوالو ڏيڻ لاءِ. جتي متاثر ٿيل هڪ هندو مرد آهي جنهن کي هڪ مسلمان عورت سان نوڪري ۽ شادي جي امڪانن سان اسلام ڏانهن &quot;لالچ&quot; ڪيو پيو وڃي. 

هڪ ٻيو اهڙو نظريو، &quot;ڀگوا محبت جال سازشي نظريو&quot;، جيڪو مسلمانن پاران پوکيو ويو هو. اهو الزام لڳائي ٿو ته هندو مرد مسلمان عورتن کي رشتي ۾ لالچ ڏين ٿا ۽ انهن سان زبردستي شادي ڪن ٿا، انهن کي هندو مذهب ۾ تبديل ڪرڻ جي ارادي سان. اهو سوشل ميڊيا تي پڻ مشهور ٿيو آهي. 

== پڻ ڏسو ==
&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; شُڌي تحريڪ. * گهر واپسي مهم. هندوتوا جي تخلص تاريخ * هندستان ۾ مسجد مخالف مهم * هندستان ۾ مسلمانن خلاف تشدد. * سفيد نسل ڪشي سازشي نظريو * عظيم متبادل سازشي نظريو.

==حوالا==
{{حوالا}}

==نوٽ==
* [https://sindhsalamat.com/threads/16545/ ڪنور رام کان رنڪل (فريال بيبي) تائين :تاريخي حقيقتون] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200124174237/https://sindhsalamat.com/threads/16545/ |date=2020-01-24 }}
* [https://www.youtube.com/watch?v=WJkiMdNxTKE SAMAA Ghotki news]
* [https://www.youtube.com/watch?v=-i24jg4mJ4I Pakistani Hindus Complain of Forced Conversion of Teenage Girls]
* [https://www.youtube.com/watch?v=YZwH-bxEKwo Tonight with Jasmeen, Apr 19, 2012 SAMAA TV]
* [https://www.youtube.com/watch?v=g1IFBWG736Q پاڪستان:هندو ڇوڪرين کي اغوا ڪري مبينا طور تي اسلام ڏانهن ڌرم ڦيرائڻ، بي بي سي دنيا وِٿ ساريڪا (بي بي سي هندي)]
* [https://www.youtube.com/watch?v=wcjvQU82J2w رِنڪِل ڪُماري جي اصل ڪهاڻي سنڌي هندو ڇوڪرين کي زبردستي ڌرم تبديل ڪرائڻ تي مجبور ڪيو وڃِي ٿو]
* [https://www.youtube.com/watch?v=7EO60xlx1mQ سنڌ هندو نارين جو مذهبي تبديلي ڪيس (بي بي سي هندي)]

&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=GUPTA|first=CHARU|date=2009|title=Hindu Women, Muslim Men: Love Jihad and Conversions|url=http://www.jstor.org/stable/25663907|journal=Economic and Political Weekly|volume=44|issue=51|pages=13–15|issn=0012-9976}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/a-muslim-and-a-hindu-thought-they-could-be-a-couple-then-came-the-love-jihad-hit-list/2018/04/26/257010be-2d1b-11e8-8dc9-3b51e028b845_story.html|title=A Muslim and a Hindu thought they could be a couple. Then came the ‘love jihad’ hit list.|last=|first=|date=April 26, 2018|website=|publisher=The Washington Post|accessdate=January 24, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Rao|first=Mohan|date=2011-09-30|title=Love Jihad and Demographic Fears|url=https://www.researchgate.net/publication/254098941_Love_Jihad_and_Demographic_Fears|journal=Indian Journal of Gender Studies|volume=18|pages=425–430|doi=10.1177/097152151101800307}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/uk-india-court-idUKKCN1GK1ON|title=India's top court upholds marriage in alleged case of &quot;Love Jihad&quot;|date=2018-03-08|work=Reuters|access-date=2020-01-24|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:3&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;:5&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://thediplomat.com/2018/02/love-in-the-time-of-patriarchy-love-jihad-in-india/|title=Love in the Time of Patriarchy: ‘Love Jihad’ in India|last=Borpujari|first=Priyanka|website=thediplomat.com|language=en-US|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:6&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.aljazeera.com/indepth/features/2017/08/hadiya-case-myth-love-jihad-india-170823181612279.html|title=The Hadiya case and the myth of 'Love Jihad' in India|last=Khalid|first=Saif|website=www.aljazeera.com|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; هي خيال 2009ع ۾ هندستان ۾ قومي توجہ جو مرڪز بڻيو، ڀارت جي هندو انتهاپسند سياسي پارٽي، بي جي پي، هندو ووٽرن کي پنهنجي طرف مائل ڪرڻ ۽ مسلمانن جي خلاف تشدد کي اڀارڻ لاء &quot;لو جهاد&quot; جي نالي سان پنهنجو سياسي ايجنڊو شروع ڪيو.

جنهن ۾ پهرئين ڪيرالا ۽ انکانپوءِ ڪرناٽڪ ۾ مبينا مذهب جي تبديلي ٿي هئي. نومبر 2009 ۾، ڊي جي پي جيڪب پنوز چيو تہ اهڙي ڪابہ ناهي جنهن جي ميمبرن ڪيرالا ۾ تبديلي جي ارادي سان چوڪرين کي پنهنجي محبت جي لالچ ڏئي  پنهنجي طرف راغب ڪيو. هن ڪيرالا هاءِ ڪورٽ کي ٻُڌايو تہ کيس ملندڙ 18 منجهان 3 اطلاعن (رپورٽس) ۾ رجحان بابت ڪُجھ شڪ ۽ گمان پيدا ڪيا آهن. ڊسمبر 2009 ۾، جسٽس ڪي. ٽي. سنڪرن،  پنوز جي رپورٽ کي قبول ڪرڻ کان انڪار ڪري ڇڏيو، هن هڪ ڪيس ڊائري منجهان هي نتيجو ڪڍيو تہ زبردستي مذهبي تبديلين جا اشارا ملن ٿا ۽ اها پوليس رپورٽس منجهان چٽو (واضح) آهي تہ ڪنهن خاص مقصد جي لاءِ عورتن کي &quot;ڪُجھ برڪتن&quot; سان مذهب تبديل ڪرڻ جي &quot;اجتماعي ڪوشش&quot; ڪئي پئي وڃِي. عدالت  &quot;محبت جهاد&quot; مقدمن (ڪيسز) جي ٻن ملزمن جي درخواست ضمانت تي ٻُڌڻي ڪندي چيو تہ گُذريل چار سالن ۾ ان طرح جي 3،000 کان 4،000 ڪيسز ۾ مذهبي تبديليون ٿيون آهن. ڪيرالا هاءِ ڪورٽ ڊسمبر 2009 ۾ ان معاملي جي تحقيقن تي روڪ لڳائي ٻن ملزمن کي ريليف ڏنو هيو، ۽ پوليس تفتيش تي تنقيد ڪئي هئي. پنسوس جي ان بيان تہ &quot;محبت جهاد&quot; جي وجود لاءِ ڪي بهه حتمي ثبوت ناهين ملي سگهيا، کانپوءِ جسٽس ايم ساسيڌارن نمبيار ان پُڇا ڳاڇا (تفتيش) کو بند ڪري ڇڏيو.

ڪرناٽڪ حڪومت 2010 ۾ چيو هيو تہ جيتوڻيڪ ڪيترين ئي عورتن  اسلام قبول ڪيو هيو، پر کين ان ڳالهه تي راضي ڪرڻ جي ڪابه منظم ڪوشش ناهي ڪئي وئي. 2012 ۾، مبينا محبت جهاد جي باري ۾ ٻه سال جي جاچ (تحقيق) کانپوءِ، ڪيرالا پوليس ان کي &quot;بنا تت مهم&quot; قرار ڏنو. تنھن کان پوءِ، هڪ ويب سائٽ خلاف هڪ مقدمو شروع ڪيو ويو، جنهن تي مسلم تنظيمن جا جعلي پوسٽرز وسيلي نوجوانن کي لالچ ڏيڻ ۽ عورتن کي ڦاسائڻ جي لاءِ ڏوڪڙ (رقم) جي پيش ڪش ڪئي ويندي هُئي. اتر پرديش پوليس کي سيپٽمبر 2014 ۾ گُذريل ٽن مهينن کان محبت جهاد جي ڇھ کان پنج رپورٽ ڪيل مقدمن ۾ مذهب مٽائڻ جي ڪوشش يا زبردستي مذهب تبديل ڪرڻ جو ڪوبہ ثبوت نہ مليو. پوليس چيو تہ بدنيت شرير مردن طرفان اٽڪل بازي وارداتن جا ايڪڙ ٻيڪڙ مقدما ڪنهن وڏي سازش جو ثبوت ناهين.

2017 ۾، ڪيرالا هاءِ ڪورٽ جي انهيءَ فيصلي&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.newyorker.com/culture/2017-in-review/the-year-of-love-jihad-in-india|title=The Year of Love Jihad in India|last=Bhatia|first=Rahul|website=The New Yorker|language=en|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; کانپوءَ تہ هڪ هندو عورت جي مسلمان مرد سان شادي محبت جهاد جي بنياد تي غلط (باطل) آهي،&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tribune.com.pk/story/1518699/unfounded-fear-love-jihad/|title=The unfounded fear of ‘love jihad’|last=|first=|date=September 29, 2017|website=|publisher=The Express Tribune|accessdate=January  24, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:6&quot;/&gt; ۽ مسلمان مُڙس طرفان هندستان جي سپريم ڪورٽ ۾ اپيل ڪئي وئي،&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-43327380|title=India court restores 'love jihad' marriage|date=2018-03-08|work=BBC News|access-date=2020-01-24|language=en-GB}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-41021373|title=The Hindu-Muslim marriage stuck in court|last=Qureshi|first=Imran|date=2017-10-16|work=BBC News|access-date=2020-01-24|language=en-GB}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2018/04/10/world/asia/india-supreme-court-marriage.html|title=Couple Can Reunite in ‘Love Jihad’ Case, India’s Supreme Court Rules|last=Abi-Habib|first=Maria|date=2018-04-10|work=The New York Times|access-date=2020-01-24|last2=Raj|first2=Suhasini|language=en-US|issn=0362-4331}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.cnn.com/2018/04/11/asia/india-love-jihad-intl/index.html|title=India's top court upholds marriage in 'love jihad' case|last=CNN|first=Steve George and Huizhong Wu|website=CNN|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;https://www.wsj.com/articles/indias-imaginary-love-jihad-1512691822&lt;/ref&gt; جتي عدالت طرفان اين آءِ اي کي &quot;اَڻَ ڌُري ۽ آزاد&quot; شاهدين جي بنياد تي درخواست ڪئي وئي،&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-42139978|title=Court intervenes in 'love jihad' case|date=2017-11-27|work=BBC News|access-date=2020-01-24|language=en-GB}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:2&quot;/&gt; عدالت  اين آءِ اي کي محبت جهاد جي طرز تي قائم انهيءَ طرح جي سمورن معاملن جي جانچ (تحقيق) ڪرڻ جي هدايت ڪئي وئي.&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt; پابندي مُرهيل تنظيم سيمي ڪمزور هندو عورتن کي شڪار بڻائي دهشت گرد ٺاهڻ لاءِ ڀرتي ڪري رهي آهي يا نہ&lt;ref name=&quot;:4&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.dw.com/en/indias-love-jihad-are-women-being-recruited-for-islamic-state/a-41196362|title=India's 'love jihad'- Are women being recruited for 'Islamic State'? {{!}} DW {{!}} 01.11.2017|last=Welle (www.dw.com)|first=Deutsche|website=DW.COM|language=en-GB|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; ۽ سيمي جهڙيون بندش پيل تنظيمن جي انهيءَ طرح جي تمام مشڪوڪ واقعن جي کوج ڪرڻ لاءِ عدالت جي انهين هدايتن اين آءِ اي کي اجازت ڏني هُئي. اين آءِ اي ان کان اڳ عدالت ۾ عرض ڪيو هيو تہ هي معاملو &quot;الڳ ٿلڳ&quot; واقعو ناهي ۽ ان رياست ۾ هڪ نمونو سامهون اچڻ جو سماچار لڌو آهي، جنهن ۾ چيل هيو تہ هڪ ٻئي مقدمي ۾ ساڳيا ماڻهو شامل آهن جيڪي اُڪسائي رهيا آهن.

هي خيال سڀ کان پهرئين 2009 ۾ هندوستان ۾ قومي توجہ جو مرڪز بڻيو، ان ۾ ڪيرالہ ۽ ڪرناٽڪ ۾ وڏي پيماني تي مذهبي تبديلين جا دعويٰ شامل هيا، پر پوءِ اهي دعويٰ پوري هندستان ۽ ان کان اڳتي پاڪستان ۽ برطانيا ۾ ڇکڙجي چُڪا آهن. سال 2009، 2010، 2011 ۽ 2014 ۾ پڌرائي ڪرڻ جي لهرن سميت، هندوستان ۾ محبت جهاد جي الزامن مختلف هندو، سکھ ۽ عيسائي تنظيمن ۾ ڳڻتي پيدا ڪري ڇڏي آهي، جڏهن تہ مسلم تنظيمن طرفان انهن الزامن جي ترديد ڪئي وئي آهي. ريوٽرز (Reuters) مطابق، هي تصور ڪيترن ئي ماڻهن لاءِ سياسي تڪرار (تنازعو) ۽ معاشرتي ڳڻتي جو ڪارَڻُ بڻيل آهي، جڏهن تہ سن 2014 تائين هڪ مُنظم محبت جهاد جي خيال کي هندوستاني ڌارا (وڏو وهڪرو mainstream) ۾ وڏي پيماني تي هڪ سازشي ٿيوري سمجيو وڃِي ٿو.

آگسٽ 2017 ۾، قومي جانچ ايجنسي (اين آءِ اي) ٻُڌايو تہ انهن کي آگسٽ 2017 ۾ محبت جهاد جي ڪُجھ معاملن ۾ هڪ عام گُرُو (رهنما، مينٽر) مليو آهي. دي اڪانومسٽ ۾ پوءِ ڇپيل مضمون مطابق، &quot;هر ڀيري پوليس جي پُڇاڳاڇا (جانچ،تفتيش، انويسٽيگيشن) ڪنهن مُنظم منصوبي تحت مذهبي تبديلي جا ثبوت ڳولهڻ ۾ ناڪام رهي آهي. سماچار ڏيندڙن (صحافي، رپورٽرز) &quot;محبت جهاد&quot; جي دعويٰ کي بُخار ۾ ورتل بهترين تصورَ ۽ بدترين، ڄاڻي واڻي چُونڊن (اليڪشن) جي ترڪيب طور وري وري بي نقاب ڪيو آهي.&quot; انهيءَ رپورٽ  مطابق، &quot;محبت جهاد&quot; جي گڏيل موضوع جي باري ۾ ڪيترائي دعويٰ بين المذهب شادي تي سخت اِعتراضَ جو اظهار ڪندا رهيا آهن، جڏهن تہ &quot;هندوستاني قانون عقيدن جي وچ۾ هڪٻئي سان شادين ڪرڻ ۾، يا رضاڪاراڻي ۽ ڄاڻي واڻي رضامندي سان مذهبي تبيلين جي خلاف ڪابه رڪاوٽ نٿو ڪري&quot;. ان هوندي بہ اهو خيال اڃا تائين قائم رهي ٿو، ايتري قدر تہ جڏهن &quot;متاثرن&quot; پاران ان کي اجائي ڳالهه قرار ڏئي  انڪار ڪيو ويو آهي.&quot;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tribune.com.pk/story/1569031/3-indian-woman-love-jihad-case-says-not-forced-embrace-islam/|title=Indian woman in 'love jihad' case says was not forced to embrace Islam|last=|first=|date=November 26, 2017|website=The Express Tribune|publisher=The Express Tribune|accessdate=January 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;/&gt;

ڪيرالا چرچ چيو تہ 'محبت جهاد' حقيقت آهي، چرچ وڌيڪ دعويٰ ڪئي تہ عيسائي عورتن کي [[داعش|آءِ ايس]] جي ڄار ۾ ڦاسايو وڃِي ٿو.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.deccanherald.com/national/south/kerala-church-says-love-jihad-is-real-claims-christian-women-being-lured-into-is-trap-794814.html|title=Kerala Church says 'Love Jihad is real', claims Christian women being lured into IS trap|last=|first=|date=January 24, 2020|website=deccanherald.com|publisher=The Printers (Mysore) Private Ltd|accessdate=January 24, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.theweek.in/news/india/2020/01/15/christian-girls-targeted-and-killed-in-name-of-love-jihad-kerala-syro-malabar-church.html|title=Christian girls targeted and killed in name of love jihad: Kerala's Syro-Malabar church|website=The Week|language=en|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://gulfnews.com/world/asia/india/india-probe-love-jihad-cases-of-kerala-christian-girls-national-commission-for-minorities-1.1569330626314|title=India: Probe 'love-jihad' cases of Kerala Christian girls: National Commission for Minorities|website=gulfnews.com|language=en|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;:4&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;:5&quot;/&gt;

===اصطلاح===
ڪيرالا ۽ پاڙيسري رياست رياست ڪرناٽڪ ۾ پهريون ڀيرو 2007 دوران &quot;محبت جهاد&quot; جو ذڪر ٿيو هو، پر هي اصلاح 2009 ۾ عوامي چئوٻولن جو حصو بڻجي ويو هو. اصل ۾ ان کي &quot;روميو جهاد&quot; سڏيو ويندو هيو.&lt;ref name=&quot;:6&quot;/&gt;

&lt;br /&gt;

===سنڌ جي هندن جو جو موقف===
سنڌ سميت پاڪستان ۾ جبري ڌرم مَٽرائڻ جا واقعا ٿيندا رهن ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.voiceofsindhnews.com/%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85-%da%aa%d9%88%d9%bd-%db%be-%d9%85%d8%b9%d8%b5%d9%88%d9%85-%d9%bb%d8%a7%d8%b1%da%99%d9%8a%d9%86-%d8%b3%d8%a7%d9%86-%d9%84%da%84%d8%a7%d9%84%d9%bd-%d8%a8%d8%b9%d8%af-%d9%82/|title=اسلام ڪوٽ ۾ معصوم ٻارڙين سان لڄالٽ بعد قتل ڪرڻ ۽ نياڻين جي زبردستي مذهب تبديلي خلاف احتجاجي مظاهرو – وائيس آف سنڌ لنڊن|language=en|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.newslens.pk/sindhi-sindh-stalls-on-bid-to-outlaw-forced-conversions-of-hindu-girls/|title=سنڌ ۾ زبردستي مذهب مٽائڻ خلاف بل، قانون ٿيڻ جو منتظر|last=Korai|first=Shaukat|date=2016-08-17|website=News Lens Pakistan|language=en-US|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://awamiawaz.pk/405831/|title=Hyderabad: Protest over Force Marriages of Hindu Girls|date=2019-07-05|website=Awami Awaz|language=ur|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:8&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.dailywaka.com/?p=2091|title=زبردستي مذهب تبديل ڪرائڻ بابت قانونسازي لاءِ ڪميٽي قائم|date=2019-11-23|website=DailyWaka|language=ur|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://awamiawaz.pk/496458/|title=پسند جو پرڻو ڪندڙ ناري مهڪ ڪماري کي مڙس سان گڏ وڃڻ جي اجازت|date=2020-01-21|website=Awami Awaz|language=ur|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.thekawish.com/beta/images/2016/Dec/19-12-2016/Page4/P4-2.htm|website=www.thekawish.com|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.voiceofsindhnews.com/iswo-%d8%a8%d8%b1%d8%b7%d8%a7%d9%86%d9%8a%d9%87-%d9%be%d8%a7%d8%b1%d8%a7%d9%86-%d8%b3%d9%86%da%8c-%db%be-%d8%b3%d9%86%da%8c%d9%8a-%d9%87%d9%86%d8%af%d9%88-%d9%86%d9%8a%d8%a7%da%bb%d9%8a%d9%86-%d8%ac/|title=انٽرنيشنل سنڌي وومين آرگنائيزيشن برطانيه پاران سنڌ ۾ سنڌي هندو نياڻين جي اغوا، جبري مذهب مٽرائي شاديون ڪرائڻ خلاف پاڪستان هاءِ ڪميشن لنڊن آڏو احتجاج .سنڌي هندن کي سنڌ مان لڏائڻ جي سازشن جي مذمت – وائيس آف سنڌ لنڊن|language=en|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.dailysarwan.com/articles/%D8%B3%D9%86%DA%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%88%D8%B1%D9%8A-%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8-%D9%85%DA%99%D9%87%DA%BB-%D8%AC%D9%88-%DA%AA%D9%84%D9%88%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D9%87%D9%85-%D8%B3%D9%86/|title=سنڌ اندر زوري مذهب مڙهڻ جو ڪلور: ماهم سنڌي / ميرپورخاص {{!}} روزاني سرواڻ|website=www.dailysarwan.com|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; سنڌ جي زرخير ۽ معدني وسيلن سان مالامال گهوٽڪي ضلعو ۾ نام نهاد مذهبي ٺيڪيدار ميان مٺو&lt;ref name=&quot;:9&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=http://affairnews.com/2012/04/%d8%b1%d9%86%da%aa%d9%84-%da%aa%d9%85%d8%a7%d8%b1%d9%8a-%da%80%d8%b1%da%86%d9%88%d9%86%da%8a%d9%8a%d8%a1%d9%8e-%da%a9%d8%a7%d9%86-%d8%b3%d9%be%d8%b1%d9%8a%d9%85-%da%aa%d9%88%d8%b1%d9%bd-%d8%aa%d8%a7/|title=رنڪل ڪماري: ڀرچونڊيءَ کان سپريم ڪورٽ تائين|last=ايڊيٽر|website=Affair - افيئر|language=en-US|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:10&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://awamiawaz.pk/441393/|title=ميان مٺو معاشري ۾ انتشار پکيڙي صوفي روايتن کي نقصان ڏنو: نفيسا شاهه|date=2019-10-09|website=Awami Awaz|language=ur|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; جي پاٿاريداري ۽ سرپرستي هيٺ مبينا طور زوري مذهب تبديل ڪرائڻ جا ڪيترائي واقعا رپورٽ ٿيا آهن.&lt;ref name=&quot;:9&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:10&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://affairnews.com/2015/09/%d9%85%d9%8a%d8%a7%d9%86-%d9%85%d9%ba%d9%8a-%d8%b3%d8%a7%d9%86-%d9%85%d9%90%d9%84%d9%88-%da%80%d8%b1%da%86%d9%88%d9%86%da%8a%d9%8a-%d8%b1%d9%86%da%aa%d9%84-%da%aa%d9%85%d8%a7%d8%b1%d9%8a-%da%a9%d8%a7/|title=ميان مٺي سان مِلو ڀرچونڊي: رنڪل ڪماري کان سپنا ۽ پوڄا تائين!|last=ايڊيٽر|website=Affair - افيئر|language=en-US|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; 2012 کان 2015 تائين 69 هندو۽ عيسائي نارين کي مبينا طور اغوا ڪري مذهب مٽائي شاديون ڪرايون ويون.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.pahenjiakhbar.com/news_paper/%d8%b3%d8%a7%da%8d%d9%86-3-%d8%b3%d8%a7%d9%84%d9%86-%d8%af%d9%88%d8%b1%d8%a7%d9%86-69-%d9%87%d9%86%d8%af%d9%88-%db%bd-%d8%b9%d9%8a%d8%b3%d8%a7%d8%a6%d9%8a-%d9%86%d8%a7%d8%b1%d9%8a%d9%88%d9%86-%d8%a7/|title=ساڍن 3 سالن دوران 69 هندو ۽ عيسائي ناريون اغوا|language=sd|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; پاڪستان جي قومي اسيمبلي ۾ مذهبي اقليتن کي تحفظ ڏيڻ لاءِ بل پاس ٿيو،&lt;ref name=&quot;:7&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://onlinenewsroom.pk/?p=1348|title=اقليتن کي زبردستي مذهب تبديلي کان بچائڻ لاءِ سينيٽ جي پارلياماني ڪميٽي قائم|website=Online News Room|language=ur|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:8&quot; /&gt;&lt;ref&gt;https://www.pakistanpoint.com/sd/national/news/story-39643.html&lt;/ref&gt; جنهن ۾ زبردستي مذهب مٽرائڻ تي 5 سال قيد جي تجويز ڪيل آهي.&lt;ref name=&quot;:7&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.pahenjiakhbar.com/news_paper/%d8%b2%d8%a8%d8%b1%d8%af%d8%b3%d8%aa%d9%8a-%d9%85%d8%b0%d9%87%d8%a8-%d9%85%d9%bd%d8%b1%d8%a7%d8%a6%da%bb-%d8%aa%d9%8a-5-%d8%b3%d8%a7%d9%84-%d9%82%d9%8a%d8%af-%d8%ac%d9%8a-%d8%aa%d8%ac%d9%88%d9%8a/|title=زبردستي مذهب مٽرائڻ تي 5 سال قيد جي تجويز: بل قومي اسيمبلي ۾ جمع -|language=sd|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; پاڪستان ۾ رياست جو مذهب اسلام بڻيل آهي جنهنڪري زوري مذهب مَٽرائڻ جي اڪثر عدالتي ڪيسن جي ڏنل فيصلن ۾ ڇوڪرين جي مرضي ڏيکاري ڪيس اُڪلايا ويندا آهن. دنيا ۾ پرڻو ڪرڻ لاءِ ڌرم ڦيرائڻ جي ڪابه شرط ناهي هوندي، پر پاڪستان ۾ اها شرط لازمي سمجهيي وڃي ٿي.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.voiceofsindhnews.com/%d9%87%d9%86%d8%af%d9%88-%d8%a8%d8%b1%d8%a7%d8%af%d8%b1%d9%8a-%d8%ac%d9%88-%d8%aa%d8%ad%d9%81%d8%b8%d8%8c-%d9%85%d8%af%d9%8a%d9%86%d9%8a-%d9%88%d8%a7%d8%b1%d9%8a-%d8%b1%d9%8a%d8%a7%d8%b3%d8%aa-%d8%ac/|title=هندو برادري جو تحفظ، مديني واري رياست جي ذميواري! شير محمد کهاوڙ – وائيس آف سنڌ لنڊن|language=en|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;
===جذباتي اپيل وسيلي ڌرم ڦيرائڻ===
{{See also|مشنري ڊيٽنگ}}
''آڪسفورڊ هينڊ بڪ آف رليجئس ڪنورزين'' ۾ نوٽ ٿيل آهي تہ ماڻهن کي هڪ عقيدي يا ڌرم (مذهب) کان ٻئي ڌرم ۾ تبديل ڪرڻ ۾ جذباتي اپيلُن جي تاثير جي چڱي ريت پروڙ ڪئي ويندي آهي ۽ اڪثر ان جو استعمال ڌرمي (مذهبي) اڳواڻن طرفان استحصال ڪيو وڃِي ٿو.&lt;ref name=&quot;RamboFarhadian2014&quot;&gt;{{cite book|last1=Rambo|first1=Lewis R.|last2=Farhadian|first2=Charles E.|title=The Oxford Handbook of Religious Conversion|url=https://books.google.com/books?id=U03gAgAAQBAJ&amp;pg=PA145|date=18 February 2014|publisher=[[آڪسفورڊ يونيورسٽي پريس]], [[امريڪا جي گڏيل رياستون|US]]|isbn=978-0-19-971354-7|page=145}}&lt;/ref&gt; مذهبي گروپن امڪاني ڀرتي ٿيندڙن جي دلچسپي لاءِ لوِ بمبنگ ۽ فلرٽي فشنگ جهڙين ٽيڪنيڪس جو استعمال ڪيو ويو آهي. محبت جهاد مبينا طور هڪ  سرگرمي آهي، جنهن ۾ مسلم نوجوانَ اِهڙين محبت جي جذباتي اپيلن جو استعمال ڪندا آهن، ۽ ڇوڪرين کي ڌرم مَٽائڻ جي لاءِ راضي ڪندا آهن - ڪجهه رپورٽن ۾، مُنظم، مالي امداد، دلربائي ورتاءَ، لالچائڻ پيار جو مِڪِرُ ڪرڻ، سان پڻ اهڙيون اَٽڪليون ۽ چالون هلندا آهن.&lt;ref name=&quot;Common&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Piqued&quot;&gt;{{cite news | title = 'Love jihad' piqued US interest | date = 6 September 2011 | url = http://timesofindia.indiatimes.com/india/Love-jihad-piqued-US-interest/articleshow/9877883.cms?referral=PM| work = The Times of India | accessdate = 8 September 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Handsome&quot;&gt;{{cite news | first = Dean | last = Nelson | title = Handsome Muslim men accused of waging 'love jihad' in India | date = 13 October 2009 | publisher = Telegraph Media Group Limited | url = https://www.telegraph.co.uk/news/religion/6316966/Handsome-Muslim-men-accused-of-waging-love-jihad-in-India.html | work = The Telegraph | accessdate = 14 September 2012}}&lt;/ref&gt;

==ٻاهريان ڳنڍڻا==
{{commons category|Religious persecution}}
{{wikiquote}}
==حوالا==
{{حوالا}}

[[زمرو:ڀارت ۾ انتها پسندي]]
[[زمرو:اتر پرديش ۾ مذهب]]
[[زمرو:اسلامو فوبيا]]
[[زمرو:اسلام سان لاڳاپيل تڪرار]]
[[زمرو:ڀارت ۾ اسلامو فوبیا]]
[[زمرو:ڄمون ۽ ڪشمير ۾ مذهب]]
[[زمرو:ڪيرالا ۾ اسلام]]</text>
      <sha1>02p98yidrr09tcf8n9z1kex6pccb527</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319550</id>
      <parentid>319543</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T11:32:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319550</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43167" sha1="p6xtyhyuyvw32wzr62pifr9a8avgal4" xml:space="preserve">'''لو جهاد''' يا روميو جهاد هڪ اسلاموفوبيا وارو سازشي نظريو آهي، جيڪو ساڄي ڌر جي هندوتوا ڪارڪنن پاران فروغ ڏنو ويو آهي.&lt;ref&gt;Sharma, Ajita (1 April 2020). &quot;Afrazul's murder: Law and love jihad&quot;. Jindal Global Law Review. 11 (1). Springer: 77–95. doi:10.1007/s41020-020-00114-5. ISSN 0975-2498. S2CID 220512241. The fake claim by the Hindu right-wing that love jihad forces Hindu women to love and marry a Muslim man and convert to Islam is perpetuating an already existing anti-Muslim narrative in the country. The love jihad phenomenon has thus become a tool of hate and anger towards Muslims. Afrazul's killing by Raigher is an extreme demonstration of this form of hate and anger towards Muslims.&lt;/ref&gt; سازشي نظريي جو مقصد اهو آهي ته مسلمان مرد، هندستان جي خلاف مسلمانن جي هڪ وسيع آبادياتي جنگ ۽ هڪ منظم بين الاقوامي سازش جي حصي طور، آبادي جي واڌ ۽ متبادل ذريعي تسلط لاءِ، هندو عورتن جو ڌرم تبديل ڪرڻ لاءِ لالچ، پيار جو روپ ڏيڻ، فريب، اغوا ۽ شادي جهڙن طريقن سان نشانو بڻائين ٿا.&lt;ref&gt; Rao, Mohan (1 October 2011). &quot;Love Jihad and Demographic Fears&quot;. Indian Journal of Gender Studies. 18 (3): 425–430. doi:10.1177/097152151101800307. ISSN 0971-5215. S2CID 144012623.
&lt;/ref&gt;    

سازشي نظريو پنهنجي نفرت جي مهم هلائڻ لاءِ غلط معلومات تي ڀاڙي ٿو ۽ ٻين تاريخي نفرت جي مهمن سان گڏ همعصر سفيد قوم پرست سازشي نظرين ۽ يورو-آمريڪي اسلاموفوبيا سان ان جي مماثلت لاءِ مشهور آهي. اهو مسلمانن کي وحشي ۽ جنسيت پرست طور پيش ڪري ٿو ۽ پدر پرست ۽ پدر پرستانه تصورات کي کڻي ٿو ته هندو عورتون غير فعال ۽ متاثر آهن، جڏهن ته &quot;عورتن جي پيار ڪرڻ جي جائز حق ۽ پسند جي حق کي استعمال ڪرڻ جي ڪنهن به امڪان کي نظرانداز ڪيو ويندو آهي&quot;. نتيجي طور، اهو سال 2013ع مظفر نگر فسادن سميت، مسلمان تي حملن، قتل ۽ ٻين تشدد جي واقعن جو سبب بڻيو آهي.&lt;ref&gt;Jenkins, Laura Dudley (2019). &quot;Persecution: The Love Jihad Rumor&quot;. Religious Freedom and Mass Conversion in India. University of Pennsylvania Press. doi:10.9783/9780812296006-007. ISBN 978-0-8122-9600-6. S2CID 242173559. Archived from the original on 13 May 2023. Retrieved 6 May 2023. The masterplot of love jihad is not just literary imaginings but also a potent brew of Islamophobia and patriarchy that harms Muslims and women. Akin to some of the post-9/11 rhetoric in the United States, contemporary Hindu nationalists propagate &quot;a mythical history of medieval Muslim tyranny and present-day existential threat, demanding mobilization and revenge.&quot;&lt;/ref&gt;

سال 2009ع ۾ بي جي پي طرفان، مسلمانن جي خلاف نفرت ڦيلائڻ لاء، مسلمانن جو ڪوڙو خوف ۽ پيرانوئيا کي فروغ ڏيڻ جي مهم جي حصي طور ٺاهي وئي. سازشي نظريو هندوتوا اشاعتن، جهڙوڪ &quot;سناتن پرڀات&quot; ۽ &quot;هندو جن جاگرتي سميتي&quot; ويب سائيٽ پاران پکيڙيو ويو، جنهن ۾ هندن کي پنهنجين عورتن کي مسلمان مردن، جنهن کي هڪ ئي وقت پرڪشش لالچائيندڙ ۽ ريپ ڪندڙ طور ڏيکاريو ويو هو، کان بچائڻ لاءِ چيو ويو. &quot;راشٽريه سوائم سيوڪ سنگهه (آر ايس ايس) ۽ وشوا هندو پريشد (وي ايڇ پي) سميت ٻيئي هندو انتهاپسند تنظيمن کي، ترتيب وار، هندستان ۽ ٻاهرين ملڪن ۾ ان جي واڌ ويجهه لاءِ ترتيب ڏنو ويو. سازشي نظريي کي 2014ع تائين اتر پرديش رياست ۾ هڪ اهم عقيدي طور ڏٺو ويو ۽ رياست ۾ ڀارتيه جنتا پارٽي (بي جي پي) جي مهم جي ڪاميابي ۾ حصو ورتو.&lt;ref&gt;.

Upadhyay, Nishant (18 May 2020). &quot;Hindu Nation and its Queers: Caste, Islamophobia, and De/coloniality in India&quot;. Interventions. 22 (4). Routledge: 464–480. doi:10.1080/1369801X.2020.1749709. S2CID 218822737. Archived from the original on 28 March 2022. Retrieved 30 March 2021 – via Academia.edu. Heterosexual couples who defy caste and religious structures often face violence, some of which results in death through honor killings and lynching targeting specifically Muslim and Dalit men. For instance, the Hindutva campaign against what it calls the &quot;love jihad&quot; is an attempt to protect Hindu women from Muslim men, as the latter are imagined/blamed to convert Hindu women to Islam through trickery and marriage (Gupta 2018b, 85). Needless to say, these claims are unfounded and Islamophobic imaginations of the Hindu Right.&lt;/ref&gt; 

==پس منظر==
[[File:India religion map 1909 en.jpg|alt=|thumb|India has been religiously pluralistic for centuries. This map from 1909 shows Muslim regions in the northwest in green mixing with Hindu regions stretching across most of the region into Buddhist Burma.]]
شڪاگو ٽرائبيون، فارن پاليسي جي نمائندي سڌارٿا مهانتا ٻُڌايو تہ جديد &quot;لو جهاد سازش&quot; جون پاڙون سال 1947ع هندستان جو ورهاڱي ۾ کُپيل آهن.&lt;ref&gt;Mahanta, Siddhartha (5 September 2014). &quot;India's Fake 'Love Jihad'&quot;. ''Foreign Policy''. Archived from the original on 1 April 2019. Retrieved 8 March 2017&lt;/ref&gt; ان ورهاست جي نتيجي ۾ خودمختيار رياستن، [[پاڪستان|جمهوريا پاڪستان]] (جيڪا پوءِ [[پاڪستان|اسلامي جمهوريا پاڪستان]] ۽ [[بنگلا ديش|عوامي جمهوريا بنگلہ ديش]]) (جيڪا پوء [[بنگلا ديش|اسلامي جمهوريا بنگلا ديش]] ۽ [[ڀارت|يونين آف انڊيا]] (بعد ۾ [[ڀارت|جمهوريا انڊيا]] ۾ ورهائي ويون) جي تشڪيل ٿي. مختلف اڪثريتي مذهبن جي حامل ٻنهين ملڪن جي تشڪيل وڏي پيماني تي لڏپلاڻ جو سبب بڻي، لکين مقامي ماڻهن انهن ٻنهين  مُلڪن جي وچ ۾ لڏپلاڻ ڪيا ۽ ٻنهين مذهبن جي مردن پاران بيئ مذهب جي عورتن کي جنسي زيادتي ۽ جبري طور عورتن کي مذهب تبديل ڪرايو ويو جي افواهن جي نشاندهي ڪئي وئي.  &lt;ref&gt;Mahanta, Siddhartha (5 September 2014). &quot;India's Fake 'Love Jihad'&quot;. ''Foreign Policy''. Archived from the original on 1 April 2019. Retrieved 8 March 2017&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;BHAVNANI2014&quot;&gt;{{cite book|last=Bhavnani|first=Nandita|title=The Making of Exile: Sindhi Hindus and the Partition of India |url=https://books.google.com/books?id=n_8aBAAAQBAJ&amp;pg=PT253|date=29 July 2014|publisher=Westland|isbn=978-93-84030-33-9|pages=253–255}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;HuynhD'Costa2015&quot;/&gt; تڪرار (تنازعو) جي ٻنهين پاسن جي عورتن تي اثر ڇڏيا، جنهنڪري  انهن عورتن کي هندوستان ۽ پاڪستان ٻنهين طرفن جي حڪومتون &quot;بازيابي جي ڪاروائين&quot; جو آغاز ڪيو، جنهن ۾ سال 1947ع کان 1956ع جي دوران 20,000 کان وڌيڪ مسلمان عورتون ۽ 9,000 غير مسلم (هندو ۽ سک) عورتن کي بازياب ڪرايو ويو.&lt;ref name=&quot;HuynhD'Costa2015&quot;&gt;{{cite book|last1=Huynh|first1=Kim|author2=Bina D'Costa|author3=Katrina Lee-Koo|title=Children and Global Conflict|url=https://books.google.com/books?id=uAS7BwAAQBAJ&amp;pg=PA276|date=30 April 2015|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-316-29876-3|pages=274–275}}&lt;/ref&gt; مهانٽا جي مطابق، ان اڻتڻ جي تاريخ، ٻنهين طرف کان بين المذهبي شادي جي خلاف ثقافتي دٻاءُ ۽ ڏهاڪن ۾ عقيدن جي وچ ۾ هر ڀيري ٽڪراءَ جو سبب بڻي.&lt;ref&gt;Mahanta, Siddhartha (5 September 2014). &quot;India's Fake 'Love Jihad'&quot;. ''Foreign Policy''. Archived from the original on 1 April 2019. Retrieved 8 March 2017&lt;/ref&gt;

سال 2011ع تائين، هندستان ۾ هندو، %80 سان سڀ کان وڏي مذهبي اڪثريت ۽ مسلمان %14 هئا، جيڪا 1951ع واري 9 سيڪڙي کان وڌي 14 سيڪڙو ٿي ويا، &lt;ref name=&quot;:52&quot;&gt;{{Cite news|url=https://online.wsj.com/articles/hindu-activists-in-india-warn-women-to-beware-of-love-jihad-1409874089|title=Hindu Activists in India Warn Women to Beware of 'Love Jihad'|last=Mandhana|first=Niharika|date=4 September 2014|work=The Wall Street Journal|accessdate=6 September 2014}}&lt;/ref&gt; جڏهن ته پاڪستان جي هندو آبادي 2 سيڪڙي تي رهي ۽ بنگلاديش ۾ هندن جي آبادي گهٽجي 8 سيڪڙو ٿي وئي، جيڪا پهرين 22 سيڪڙو هئي. سال 1951ع جي مردم شماري ۾، اولهه پاڪستان (هاڻي پاڪستان) ۾ هندو آبادي 1.3 هئي، جڏهن ته اوڀر پاڪستان (هاڻي بنگلاديش) ۾ 22 سيڪڙو هئي.

==هندو قوم پرستي ۽ ساڄي ڌر جي سياست== 
پڻ ڏسو: هندو قوم پرستي ۽ هندوتوا

سياست ۾ &quot;لو جهاد&quot; کي هندو قوم پرستي جي سياست سان ويجهڙائي سان ڳنڍيو ويو آهي، خاص طور تي &quot;هندوتوا&quot; جو وڌيڪ انتها پسند روپ جيڪو بي جي پي ۽ ڀارت جي وزيراعظم نريندر مودي سان لاڳاپيل آهي. وشوا هندو پريشد (وي ايڇ پي) جهڙن ڪيترن ئي ساڄي ڌر جي هندوتوا گروپن جا اسلامي مخالف موقف عام طور تي بين المذاهب شادي ۽ مذهبي ڪثرت پسندي جا مخالف آهن، جيڪا &quot;لو جهاد&quot; جي الزامن جي ڪري هجوم جي تشدد جو سبب بڻجڻ ٿا.&lt;ref&gt;As I explore below, a variety of moral entrepreneurs further the Hindutva cause by stoking fears about love jihad to further marginalize Muslims, mobilize Hindu voters, and renew people's commitments to traditional religious values. I situate these activities within a broader range of Hindutva campaigns in contemporary India and discuss the ways in which earlier Hindu majoritarian campaigns to 'save' women prefigure the current uproar about love jihad.

Strohl 2018&lt;/ref&gt;

==ٽائم لائن==
هندو تنظيمن پاران عامر خان جي بالي ووڊ فلم &quot;پي ڪي&quot; ۽ سلمان خان جي فلم &quot;بجرنگي ڀائي جان&quot; تي لو جهاد کي فروغ ڏيڻ جو الزام لڳايو ويو. اداڪارن ۽ هدايتڪارن انڪار ڪيو ته انهن جون فلمون لو جهاد کي فروغ ڏين ٿيون.&lt;ref&gt;Khatun, Nadira (14 December 2018). &quot;'Love-Jihad' and Bollywood: Constructing Muslims as 'Other'&quot;. Journal of Religion &amp; Film. 22 (3). University of Nebraska Omaha. ISSN 1092-1311. Archived from the original on 20 November 2020. Retrieved 9 January 2021.&lt;/ref&gt; 

ساڳئي وقت جڏهن سازشي نظريو پکڙجڻ شروع ٿي رهيو هو، ميانمار ۾ به &quot;لو جهاد&quot; پروپيگنڊو عام ٿيڻ لڳو. ٻڌ انتها پسند تنظيم، &quot;969 مومينٽ&quot; جي اڳواڻ ويراٿُو الزام لڳايو ته مسلمان مرد پاڻ کي ٻڌن جو روپ ڌاري، ميانمار ۾ ٻڌ ڌرم جي عورتن کي اسلام ڏانهن راغب ڪن ٿا. هن وڌيڪ قانون سازي، &quot;اسان جي ٻڌ ڌرم جي عورتن کي مسلم لو جهاد کان بچائڻ&quot; متعارف ڪرائڻ تي زور ڏنو، پوء هن جي پردي ۾ برما جي مسلمانن جي نسل ڪشي ڪئي وئي.&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Formatting religion: across politics, education, media, and law|date=2019|publisher=Taylor and Francis|isbn=978-0-429-63827-5|editor-last=Mjaaland|editor-first=Marius Timmann|edition=First [edition]|location=New York}}&lt;/ref&gt;

==ٽراپنگ تي ڀروسو==
لو جهاد سازشي نظريو ٻين تاريخي نفرت جي مهمن ۽ مثالن، جهڙوڪ يورو-آمريڪي اسلاموفوبيا سان، ان جي هڪجهڙائي لاءِ مشهور آهي.&lt;ref&gt;.

Upadhyay, Nishant (18 May 2020). &quot;Hindu Nation and its Queers: Caste, Islamophobia, and De/coloniality in India&quot;. Interventions. 22 (4). Routledge: 464–480. doi:10.1080/1369801X.2020.1749709. S2CID 218822737. Archived from the original on 28 March 2022. Retrieved 30 March 2021 – via Academia.edu. Heterosexual couples who defy caste and religious structures often face violence, some of which results in death through honor killings and lynching targeting specifically Muslim and Dalit men. For instance, the Hindutva campaign against what it calls the &quot;love jihad&quot; is an attempt to protect Hindu women from Muslim men, as the latter are imagined/blamed to convert Hindu women to Islam through trickery and marriage (Gupta 2018b, 85). Needless to say, these claims are unfounded and Islamophobic imaginations of the Hindu Right.&lt;/ref&gt;  ان ۾ مسلمانن جي مغربي مستشرقن پاران، وحشي ۽ جنسي راکشس طور تصوير پيش ڪئي وئي ۽ پدر پرست تصورات کي کڻي، چيو ويو ته مسلمانن کان شادي ڪرڻ واري هندو عورتون مجبور ۽ جبر جو شڪار آهن، جڏهن ته &quot;عورتن جي پيار ڪرڻ جي جائز حق ۽ پنهنجي پسند جي ساٿي کي چونڊن جي حق کي استعمال ڪرڻ جي ڪنهن به امڪان کي نظرانداز ڪيو ويو&quot;.  نتيجي طور، اهو 2013ع &quot;مظفر نگر فساد&quot; سميت، پر تشدد حملن، قتل ۽ ٻين تشدد جي واقعن جو سبب بڻيو.

==سرڪاري جاچ==
آگسٽ 2017ع ۾، ڀارت جي تحقيقاتي ايجنسي، اين آءِ اي (NIA) چيو ته ان کي ڪجهه &quot;لو جهاد&quot; ڪيسن ۾ هڪ مشترڪ عنصر مليو آهي، ته &quot;بنياد پرست گروپ، پاپولر فرنٽ آف انڊيا سان لاڳاپيل هڪ عورت&quot;، هندو مرد کي داعش ۾ شامل ٿيڻ لاءِ شادي جو لالچ ڏنو.&lt;ref&gt;Khalid, Saif (24 August 2017). &quot;The Hadiya case and the myth of 'Love Jihad' in India&quot;. Al Jazeera. Archived from the original on 3 October 2017. Retrieved 3 October 2017.&lt;/ref&gt; &quot;اڪنامسٽ&quot; ۾ بعد ۾ هڪ مضمون موجب، &quot;بار بار جي پوليس جاچ مذهب تبديل ڪرڻ جي ڪنهن به منظم منصوبي جو ثبوت ڳولڻ ۾ ناڪام ٿي چڪي آهي. رپورٽر بار بار &quot;لو جهاد&quot; جي الزامن کي بهترين طور تي بيمار ذهنيت ۽ بدترين طور تي، جان بوجھ ڪري &quot;چونڊين وقت جي ايجاد&quot; جي طور تي ظاهر ڪيو.&lt;ref&gt;Gupta, Charu (2009). &quot;Hindu Women, Muslim Men: Love Jihad and Conversions&quot;. Economic and Political Weekly. 44 (51): 13–15. ISSN 0012-9976. JSTOR 25663907.&lt;/ref&gt; &quot;ساڳئي رپورٽ موجب، &quot;لو جهاد&quot; جي ڪيترن ئي دعوائن جي حوالي سان عام موضوع بين المذاهب شادين تي اعتراض بيمار ذهنيت جي نشاندهي ڪري ٿو، جڏهن ته &quot;ڀارتي قانون مخلتف مذهبن واري مرد ۽ عورت جي وچ ۾ شادين يا باخبر رضامندي سان مذهب جي تبديلي جي خلاف، ڪا به رڪاوٽ نه وجهي ٿو. تڏهن به اهو تصور اڃا تائين قائم آهي، جڏهن تي &quot;متاثرن&quot; پاڻ ان کي بڪواس جي طور رد ڪن ٿا.&quot; 
 
سال 2022ع ۾، آبزرور ريسرچ فائونڊيشن ۽ ڀارتي حڪومت پاڻ چيو ته، داعش ۾ 200 کان وڌيڪ ڀارتي شامل نه ٿيا هئا. اهو انگ ايترو گهٽ آهي جو هڪ محقق تبصرو ڪيو ته &quot;ماهر اڪثر اهو سوال پڇندا آهن ته &quot;ڀارتي مسلمانن کي اسلامي اسٽيٽ ۾ شامل ٿيڻ کان ڪهڙي شيءِ روڪيو؟.&quot;

==ريورس لو جهاد==
پڻ ڏسو: بهو لايو ۽ بيٽي بچايو. 

&quot;لو جهاد جي سازش&quot; جي جواب ۾، راشٽريا سويم سيوڪ سنگهه (آر ايس ايس) جي ساٿين چيو ته انهن هڪ ريورس لو جهاد مهم شروع ڪئي آهي. يعني هندو مردن کي مسلمان عورتن سان شادي ڪرڻ لاءِ.   مهم سان لاڳاپيل ڪيس اتر پرديش (يو پي) جي مختلف حصن مان رپورٽ ٿيا،  جتي مسلمان عورتن سان زيادتي ۽ اغوا ٿيا آهن. انهن واقعن جي مرتڪبن تي الزام آهي ته اهي انهن ساٿين جا ميمبر آهن جن کي ساٿين پاران انهن جي سرگرمين لاءِ انعام ڏنو پيو وڃي. 2014 ۽ آڪٽوبر 2016 جي وچ ۾، ڪاشي نگر ضلعي ۾ پوليس پاران گهٽ عمر جي ڇوڪرين جي گم ٿيڻ يا اغوا ٿيڻ جا 389 ڪيس درج ڪيا ويا، ۽ اوڀر اتر پرديش جي ڪيترن ئي ضلعن ۾، اعلي فرقه وارانه تڪرار وارن علائقن ۾ ساڳيو رجحان مليو. 

&quot;بجرنگ دل&quot; پاران &quot;ريورس لو جهاد&quot; جو اصطلاح پڻ استعمال ڪيو ويو آهي. لو جهاد سازش جي نظريي جو حوالو ڏيڻ لاءِ. جتي متاثر ٿيل هڪ هندو مرد آهي جنهن کي هڪ مسلمان عورت سان نوڪري ۽ شادي جي امڪانن سان اسلام ڏانهن &quot;لالچ&quot; ڪيو پيو وڃي. 

هڪ ٻيو اهڙو نظريو، &quot;ڀگوا محبت جال سازشي نظريو&quot;، جيڪو مسلمانن پاران پوکيو ويو هو. اهو الزام لڳائي ٿو ته هندو مرد مسلمان عورتن کي رشتي ۾ لالچ ڏين ٿا ۽ انهن سان زبردستي شادي ڪن ٿا، انهن کي هندو مذهب ۾ تبديل ڪرڻ جي ارادي سان. اهو سوشل ميڊيا تي پڻ مشهور ٿيو آهي. 

== پڻ ڏسو ==
&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; شُڌي تحريڪ. * گهر واپسي مهم. هندوتوا جي تخلص تاريخ * هندستان ۾ مسجد مخالف مهم * هندستان ۾ مسلمانن خلاف تشدد. * سفيد نسل ڪشي سازشي نظريو * عظيم متبادل سازشي نظريو.

==حوالا==
{{حوالا}}

==نوٽ==
* [https://sindhsalamat.com/threads/16545/ ڪنور رام کان رنڪل (فريال بيبي) تائين :تاريخي حقيقتون] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200124174237/https://sindhsalamat.com/threads/16545/ |date=2020-01-24 }}
* [https://www.youtube.com/watch?v=WJkiMdNxTKE SAMAA Ghotki news]
* [https://www.youtube.com/watch?v=-i24jg4mJ4I Pakistani Hindus Complain of Forced Conversion of Teenage Girls]
* [https://www.youtube.com/watch?v=YZwH-bxEKwo Tonight with Jasmeen, Apr 19, 2012 SAMAA TV]
* [https://www.youtube.com/watch?v=g1IFBWG736Q پاڪستان:هندو ڇوڪرين کي اغوا ڪري مبينا طور تي اسلام ڏانهن ڌرم ڦيرائڻ، بي بي سي دنيا وِٿ ساريڪا (بي بي سي هندي)]
* [https://www.youtube.com/watch?v=wcjvQU82J2w رِنڪِل ڪُماري جي اصل ڪهاڻي سنڌي هندو ڇوڪرين کي زبردستي ڌرم تبديل ڪرائڻ تي مجبور ڪيو وڃِي ٿو]
* [https://www.youtube.com/watch?v=7EO60xlx1mQ سنڌ هندو نارين جو مذهبي تبديلي ڪيس (بي بي سي هندي)]

&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=GUPTA|first=CHARU|date=2009|title=Hindu Women, Muslim Men: Love Jihad and Conversions|url=http://www.jstor.org/stable/25663907|journal=Economic and Political Weekly|volume=44|issue=51|pages=13–15|issn=0012-9976}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/a-muslim-and-a-hindu-thought-they-could-be-a-couple-then-came-the-love-jihad-hit-list/2018/04/26/257010be-2d1b-11e8-8dc9-3b51e028b845_story.html|title=A Muslim and a Hindu thought they could be a couple. Then came the ‘love jihad’ hit list.|last=|first=|date=April 26, 2018|website=|publisher=The Washington Post|accessdate=January 24, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Rao|first=Mohan|date=2011-09-30|title=Love Jihad and Demographic Fears|url=https://www.researchgate.net/publication/254098941_Love_Jihad_and_Demographic_Fears|journal=Indian Journal of Gender Studies|volume=18|pages=425–430|doi=10.1177/097152151101800307}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/uk-india-court-idUKKCN1GK1ON|title=India's top court upholds marriage in alleged case of &quot;Love Jihad&quot;|date=2018-03-08|work=Reuters|access-date=2020-01-24|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:3&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;:5&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://thediplomat.com/2018/02/love-in-the-time-of-patriarchy-love-jihad-in-india/|title=Love in the Time of Patriarchy: ‘Love Jihad’ in India|last=Borpujari|first=Priyanka|website=thediplomat.com|language=en-US|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:6&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.aljazeera.com/indepth/features/2017/08/hadiya-case-myth-love-jihad-india-170823181612279.html|title=The Hadiya case and the myth of 'Love Jihad' in India|last=Khalid|first=Saif|website=www.aljazeera.com|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; هي خيال 2009ع ۾ هندستان ۾ قومي توجہ جو مرڪز بڻيو، ڀارت جي هندو انتهاپسند سياسي پارٽي، بي جي پي، هندو ووٽرن کي پنهنجي طرف مائل ڪرڻ ۽ مسلمانن جي خلاف تشدد کي اڀارڻ لاء &quot;لو جهاد&quot; جي نالي سان پنهنجو سياسي ايجنڊو شروع ڪيو.

جنهن ۾ پهرئين ڪيرالا ۽ انکانپوءِ ڪرناٽڪ ۾ مبينا مذهب جي تبديلي ٿي هئي. نومبر 2009 ۾، ڊي جي پي جيڪب پنوز چيو تہ اهڙي ڪابہ ناهي جنهن جي ميمبرن ڪيرالا ۾ تبديلي جي ارادي سان چوڪرين کي پنهنجي محبت جي لالچ ڏئي  پنهنجي طرف راغب ڪيو. هن ڪيرالا هاءِ ڪورٽ کي ٻُڌايو تہ کيس ملندڙ 18 منجهان 3 اطلاعن (رپورٽس) ۾ رجحان بابت ڪُجھ شڪ ۽ گمان پيدا ڪيا آهن. ڊسمبر 2009 ۾، جسٽس ڪي. ٽي. سنڪرن،  پنوز جي رپورٽ کي قبول ڪرڻ کان انڪار ڪري ڇڏيو، هن هڪ ڪيس ڊائري منجهان هي نتيجو ڪڍيو تہ زبردستي مذهبي تبديلين جا اشارا ملن ٿا ۽ اها پوليس رپورٽس منجهان چٽو (واضح) آهي تہ ڪنهن خاص مقصد جي لاءِ عورتن کي &quot;ڪُجھ برڪتن&quot; سان مذهب تبديل ڪرڻ جي &quot;اجتماعي ڪوشش&quot; ڪئي پئي وڃِي. عدالت  &quot;محبت جهاد&quot; مقدمن (ڪيسز) جي ٻن ملزمن جي درخواست ضمانت تي ٻُڌڻي ڪندي چيو تہ گُذريل چار سالن ۾ ان طرح جي 3،000 کان 4،000 ڪيسز ۾ مذهبي تبديليون ٿيون آهن. ڪيرالا هاءِ ڪورٽ ڊسمبر 2009 ۾ ان معاملي جي تحقيقن تي روڪ لڳائي ٻن ملزمن کي ريليف ڏنو هيو، ۽ پوليس تفتيش تي تنقيد ڪئي هئي. پنسوس جي ان بيان تہ &quot;محبت جهاد&quot; جي وجود لاءِ ڪي بهه حتمي ثبوت ناهين ملي سگهيا، کانپوءِ جسٽس ايم ساسيڌارن نمبيار ان پُڇا ڳاڇا (تفتيش) کو بند ڪري ڇڏيو.

ڪرناٽڪ حڪومت 2010 ۾ چيو هيو تہ جيتوڻيڪ ڪيترين ئي عورتن  اسلام قبول ڪيو هيو، پر کين ان ڳالهه تي راضي ڪرڻ جي ڪابه منظم ڪوشش ناهي ڪئي وئي. 2012 ۾، مبينا محبت جهاد جي باري ۾ ٻه سال جي جاچ (تحقيق) کانپوءِ، ڪيرالا پوليس ان کي &quot;بنا تت مهم&quot; قرار ڏنو. تنھن کان پوءِ، هڪ ويب سائٽ خلاف هڪ مقدمو شروع ڪيو ويو، جنهن تي مسلم تنظيمن جا جعلي پوسٽرز وسيلي نوجوانن کي لالچ ڏيڻ ۽ عورتن کي ڦاسائڻ جي لاءِ ڏوڪڙ (رقم) جي پيش ڪش ڪئي ويندي هُئي. اتر پرديش پوليس کي سيپٽمبر 2014 ۾ گُذريل ٽن مهينن کان محبت جهاد جي ڇھ کان پنج رپورٽ ڪيل مقدمن ۾ مذهب مٽائڻ جي ڪوشش يا زبردستي مذهب تبديل ڪرڻ جو ڪوبہ ثبوت نہ مليو. پوليس چيو تہ بدنيت شرير مردن طرفان اٽڪل بازي وارداتن جا ايڪڙ ٻيڪڙ مقدما ڪنهن وڏي سازش جو ثبوت ناهين.

2017 ۾، ڪيرالا هاءِ ڪورٽ جي انهيءَ فيصلي&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.newyorker.com/culture/2017-in-review/the-year-of-love-jihad-in-india|title=The Year of Love Jihad in India|last=Bhatia|first=Rahul|website=The New Yorker|language=en|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; کانپوءَ تہ هڪ هندو عورت جي مسلمان مرد سان شادي محبت جهاد جي بنياد تي غلط (باطل) آهي،&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tribune.com.pk/story/1518699/unfounded-fear-love-jihad/|title=The unfounded fear of ‘love jihad’|last=|first=|date=September 29, 2017|website=|publisher=The Express Tribune|accessdate=January  24, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:6&quot;/&gt; ۽ مسلمان مُڙس طرفان هندستان جي سپريم ڪورٽ ۾ اپيل ڪئي وئي،&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-43327380|title=India court restores 'love jihad' marriage|date=2018-03-08|work=BBC News|access-date=2020-01-24|language=en-GB}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-41021373|title=The Hindu-Muslim marriage stuck in court|last=Qureshi|first=Imran|date=2017-10-16|work=BBC News|access-date=2020-01-24|language=en-GB}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2018/04/10/world/asia/india-supreme-court-marriage.html|title=Couple Can Reunite in ‘Love Jihad’ Case, India’s Supreme Court Rules|last=Abi-Habib|first=Maria|date=2018-04-10|work=The New York Times|access-date=2020-01-24|last2=Raj|first2=Suhasini|language=en-US|issn=0362-4331}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.cnn.com/2018/04/11/asia/india-love-jihad-intl/index.html|title=India's top court upholds marriage in 'love jihad' case|last=CNN|first=Steve George and Huizhong Wu|website=CNN|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;https://www.wsj.com/articles/indias-imaginary-love-jihad-1512691822&lt;/ref&gt; جتي عدالت طرفان اين آءِ اي کي &quot;اَڻَ ڌُري ۽ آزاد&quot; شاهدين جي بنياد تي درخواست ڪئي وئي،&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-42139978|title=Court intervenes in 'love jihad' case|date=2017-11-27|work=BBC News|access-date=2020-01-24|language=en-GB}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:2&quot;/&gt; عدالت  اين آءِ اي کي محبت جهاد جي طرز تي قائم انهيءَ طرح جي سمورن معاملن جي جانچ (تحقيق) ڪرڻ جي هدايت ڪئي وئي.&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt; پابندي مُرهيل تنظيم سيمي ڪمزور هندو عورتن کي شڪار بڻائي دهشت گرد ٺاهڻ لاءِ ڀرتي ڪري رهي آهي يا نہ&lt;ref name=&quot;:4&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.dw.com/en/indias-love-jihad-are-women-being-recruited-for-islamic-state/a-41196362|title=India's 'love jihad'- Are women being recruited for 'Islamic State'? {{!}} DW {{!}} 01.11.2017|last=Welle (www.dw.com)|first=Deutsche|website=DW.COM|language=en-GB|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; ۽ سيمي جهڙيون بندش پيل تنظيمن جي انهيءَ طرح جي تمام مشڪوڪ واقعن جي کوج ڪرڻ لاءِ عدالت جي انهين هدايتن اين آءِ اي کي اجازت ڏني هُئي. اين آءِ اي ان کان اڳ عدالت ۾ عرض ڪيو هيو تہ هي معاملو &quot;الڳ ٿلڳ&quot; واقعو ناهي ۽ ان رياست ۾ هڪ نمونو سامهون اچڻ جو سماچار لڌو آهي، جنهن ۾ چيل هيو تہ هڪ ٻئي مقدمي ۾ ساڳيا ماڻهو شامل آهن جيڪي اُڪسائي رهيا آهن.

هي خيال سڀ کان پهرئين 2009 ۾ هندوستان ۾ قومي توجہ جو مرڪز بڻيو، ان ۾ ڪيرالہ ۽ ڪرناٽڪ ۾ وڏي پيماني تي مذهبي تبديلين جا دعويٰ شامل هيا، پر پوءِ اهي دعويٰ پوري هندستان ۽ ان کان اڳتي پاڪستان ۽ برطانيا ۾ ڇکڙجي چُڪا آهن. سال 2009، 2010، 2011 ۽ 2014 ۾ پڌرائي ڪرڻ جي لهرن سميت، هندوستان ۾ محبت جهاد جي الزامن مختلف هندو، سکھ ۽ عيسائي تنظيمن ۾ ڳڻتي پيدا ڪري ڇڏي آهي، جڏهن تہ مسلم تنظيمن طرفان انهن الزامن جي ترديد ڪئي وئي آهي. ريوٽرز (Reuters) مطابق، هي تصور ڪيترن ئي ماڻهن لاءِ سياسي تڪرار (تنازعو) ۽ معاشرتي ڳڻتي جو ڪارَڻُ بڻيل آهي، جڏهن تہ سن 2014 تائين هڪ مُنظم محبت جهاد جي خيال کي هندوستاني ڌارا (وڏو وهڪرو mainstream) ۾ وڏي پيماني تي هڪ سازشي ٿيوري سمجيو وڃِي ٿو.

آگسٽ 2017 ۾، قومي جانچ ايجنسي (اين آءِ اي) ٻُڌايو تہ انهن کي آگسٽ 2017 ۾ محبت جهاد جي ڪُجھ معاملن ۾ هڪ عام گُرُو (رهنما، مينٽر) مليو آهي. دي اڪانومسٽ ۾ پوءِ ڇپيل مضمون مطابق، &quot;هر ڀيري پوليس جي پُڇاڳاڇا (جانچ،تفتيش، انويسٽيگيشن) ڪنهن مُنظم منصوبي تحت مذهبي تبديلي جا ثبوت ڳولهڻ ۾ ناڪام رهي آهي. سماچار ڏيندڙن (صحافي، رپورٽرز) &quot;محبت جهاد&quot; جي دعويٰ کي بُخار ۾ ورتل بهترين تصورَ ۽ بدترين، ڄاڻي واڻي چُونڊن (اليڪشن) جي ترڪيب طور وري وري بي نقاب ڪيو آهي.&quot; انهيءَ رپورٽ  مطابق، &quot;محبت جهاد&quot; جي گڏيل موضوع جي باري ۾ ڪيترائي دعويٰ بين المذهب شادي تي سخت اِعتراضَ جو اظهار ڪندا رهيا آهن، جڏهن تہ &quot;هندوستاني قانون عقيدن جي وچ۾ هڪٻئي سان شادين ڪرڻ ۾، يا رضاڪاراڻي ۽ ڄاڻي واڻي رضامندي سان مذهبي تبيلين جي خلاف ڪابه رڪاوٽ نٿو ڪري&quot;. ان هوندي بہ اهو خيال اڃا تائين قائم رهي ٿو، ايتري قدر تہ جڏهن &quot;متاثرن&quot; پاران ان کي اجائي ڳالهه قرار ڏئي  انڪار ڪيو ويو آهي.&quot;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tribune.com.pk/story/1569031/3-indian-woman-love-jihad-case-says-not-forced-embrace-islam/|title=Indian woman in 'love jihad' case says was not forced to embrace Islam|last=|first=|date=November 26, 2017|website=The Express Tribune|publisher=The Express Tribune|accessdate=January 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;/&gt;

ڪيرالا چرچ چيو تہ 'محبت جهاد' حقيقت آهي، چرچ وڌيڪ دعويٰ ڪئي تہ عيسائي عورتن کي [[داعش|آءِ ايس]] جي ڄار ۾ ڦاسايو وڃِي ٿو.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.deccanherald.com/national/south/kerala-church-says-love-jihad-is-real-claims-christian-women-being-lured-into-is-trap-794814.html|title=Kerala Church says 'Love Jihad is real', claims Christian women being lured into IS trap|last=|first=|date=January 24, 2020|website=deccanherald.com|publisher=The Printers (Mysore) Private Ltd|accessdate=January 24, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.theweek.in/news/india/2020/01/15/christian-girls-targeted-and-killed-in-name-of-love-jihad-kerala-syro-malabar-church.html|title=Christian girls targeted and killed in name of love jihad: Kerala's Syro-Malabar church|website=The Week|language=en|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://gulfnews.com/world/asia/india/india-probe-love-jihad-cases-of-kerala-christian-girls-national-commission-for-minorities-1.1569330626314|title=India: Probe 'love-jihad' cases of Kerala Christian girls: National Commission for Minorities|website=gulfnews.com|language=en|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;:4&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;:5&quot;/&gt;

===اصطلاح===
ڪيرالا ۽ پاڙيسري رياست رياست ڪرناٽڪ ۾ پهريون ڀيرو 2007 دوران &quot;محبت جهاد&quot; جو ذڪر ٿيو هو، پر هي اصلاح 2009 ۾ عوامي چئوٻولن جو حصو بڻجي ويو هو. اصل ۾ ان کي &quot;روميو جهاد&quot; سڏيو ويندو هيو.&lt;ref name=&quot;:6&quot;/&gt;

&lt;br /&gt;

===سنڌ جي هندن جو جو موقف===
سنڌ سميت پاڪستان ۾ جبري ڌرم مَٽرائڻ جا واقعا ٿيندا رهن ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.voiceofsindhnews.com/%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85-%da%aa%d9%88%d9%bd-%db%be-%d9%85%d8%b9%d8%b5%d9%88%d9%85-%d9%bb%d8%a7%d8%b1%da%99%d9%8a%d9%86-%d8%b3%d8%a7%d9%86-%d9%84%da%84%d8%a7%d9%84%d9%bd-%d8%a8%d8%b9%d8%af-%d9%82/|title=اسلام ڪوٽ ۾ معصوم ٻارڙين سان لڄالٽ بعد قتل ڪرڻ ۽ نياڻين جي زبردستي مذهب تبديلي خلاف احتجاجي مظاهرو – وائيس آف سنڌ لنڊن|language=en|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.newslens.pk/sindhi-sindh-stalls-on-bid-to-outlaw-forced-conversions-of-hindu-girls/|title=سنڌ ۾ زبردستي مذهب مٽائڻ خلاف بل، قانون ٿيڻ جو منتظر|last=Korai|first=Shaukat|date=2016-08-17|website=News Lens Pakistan|language=en-US|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://awamiawaz.pk/405831/|title=Hyderabad: Protest over Force Marriages of Hindu Girls|date=2019-07-05|website=Awami Awaz|language=ur|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:8&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.dailywaka.com/?p=2091|title=زبردستي مذهب تبديل ڪرائڻ بابت قانونسازي لاءِ ڪميٽي قائم|date=2019-11-23|website=DailyWaka|language=ur|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://awamiawaz.pk/496458/|title=پسند جو پرڻو ڪندڙ ناري مهڪ ڪماري کي مڙس سان گڏ وڃڻ جي اجازت|date=2020-01-21|website=Awami Awaz|language=ur|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.thekawish.com/beta/images/2016/Dec/19-12-2016/Page4/P4-2.htm|website=www.thekawish.com|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.voiceofsindhnews.com/iswo-%d8%a8%d8%b1%d8%b7%d8%a7%d9%86%d9%8a%d9%87-%d9%be%d8%a7%d8%b1%d8%a7%d9%86-%d8%b3%d9%86%da%8c-%db%be-%d8%b3%d9%86%da%8c%d9%8a-%d9%87%d9%86%d8%af%d9%88-%d9%86%d9%8a%d8%a7%da%bb%d9%8a%d9%86-%d8%ac/|title=انٽرنيشنل سنڌي وومين آرگنائيزيشن برطانيه پاران سنڌ ۾ سنڌي هندو نياڻين جي اغوا، جبري مذهب مٽرائي شاديون ڪرائڻ خلاف پاڪستان هاءِ ڪميشن لنڊن آڏو احتجاج .سنڌي هندن کي سنڌ مان لڏائڻ جي سازشن جي مذمت – وائيس آف سنڌ لنڊن|language=en|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.dailysarwan.com/articles/%D8%B3%D9%86%DA%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%88%D8%B1%D9%8A-%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8-%D9%85%DA%99%D9%87%DA%BB-%D8%AC%D9%88-%DA%AA%D9%84%D9%88%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D9%87%D9%85-%D8%B3%D9%86/|title=سنڌ اندر زوري مذهب مڙهڻ جو ڪلور: ماهم سنڌي / ميرپورخاص {{!}} روزاني سرواڻ|website=www.dailysarwan.com|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; سنڌ جي زرخير ۽ معدني وسيلن سان مالامال گهوٽڪي ضلعو ۾ نام نهاد مذهبي ٺيڪيدار ميان مٺو&lt;ref name=&quot;:9&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=http://affairnews.com/2012/04/%d8%b1%d9%86%da%aa%d9%84-%da%aa%d9%85%d8%a7%d8%b1%d9%8a-%da%80%d8%b1%da%86%d9%88%d9%86%da%8a%d9%8a%d8%a1%d9%8e-%da%a9%d8%a7%d9%86-%d8%b3%d9%be%d8%b1%d9%8a%d9%85-%da%aa%d9%88%d8%b1%d9%bd-%d8%aa%d8%a7/|title=رنڪل ڪماري: ڀرچونڊيءَ کان سپريم ڪورٽ تائين|last=ايڊيٽر|website=Affair - افيئر|language=en-US|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:10&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://awamiawaz.pk/441393/|title=ميان مٺو معاشري ۾ انتشار پکيڙي صوفي روايتن کي نقصان ڏنو: نفيسا شاهه|date=2019-10-09|website=Awami Awaz|language=ur|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; جي پاٿاريداري ۽ سرپرستي هيٺ مبينا طور زوري مذهب تبديل ڪرائڻ جا ڪيترائي واقعا رپورٽ ٿيا آهن.&lt;ref name=&quot;:9&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:10&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://affairnews.com/2015/09/%d9%85%d9%8a%d8%a7%d9%86-%d9%85%d9%ba%d9%8a-%d8%b3%d8%a7%d9%86-%d9%85%d9%90%d9%84%d9%88-%da%80%d8%b1%da%86%d9%88%d9%86%da%8a%d9%8a-%d8%b1%d9%86%da%aa%d9%84-%da%aa%d9%85%d8%a7%d8%b1%d9%8a-%da%a9%d8%a7/|title=ميان مٺي سان مِلو ڀرچونڊي: رنڪل ڪماري کان سپنا ۽ پوڄا تائين!|last=ايڊيٽر|website=Affair - افيئر|language=en-US|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; 2012 کان 2015 تائين 69 هندو۽ عيسائي نارين کي مبينا طور اغوا ڪري مذهب مٽائي شاديون ڪرايون ويون.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.pahenjiakhbar.com/news_paper/%d8%b3%d8%a7%da%8d%d9%86-3-%d8%b3%d8%a7%d9%84%d9%86-%d8%af%d9%88%d8%b1%d8%a7%d9%86-69-%d9%87%d9%86%d8%af%d9%88-%db%bd-%d8%b9%d9%8a%d8%b3%d8%a7%d8%a6%d9%8a-%d9%86%d8%a7%d8%b1%d9%8a%d9%88%d9%86-%d8%a7/|title=ساڍن 3 سالن دوران 69 هندو ۽ عيسائي ناريون اغوا|language=sd|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; پاڪستان جي قومي اسيمبلي ۾ مذهبي اقليتن کي تحفظ ڏيڻ لاءِ بل پاس ٿيو،&lt;ref name=&quot;:7&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://onlinenewsroom.pk/?p=1348|title=اقليتن کي زبردستي مذهب تبديلي کان بچائڻ لاءِ سينيٽ جي پارلياماني ڪميٽي قائم|website=Online News Room|language=ur|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:8&quot; /&gt;&lt;ref&gt;https://www.pakistanpoint.com/sd/national/news/story-39643.html&lt;/ref&gt; جنهن ۾ زبردستي مذهب مٽرائڻ تي 5 سال قيد جي تجويز ڪيل آهي.&lt;ref name=&quot;:7&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.pahenjiakhbar.com/news_paper/%d8%b2%d8%a8%d8%b1%d8%af%d8%b3%d8%aa%d9%8a-%d9%85%d8%b0%d9%87%d8%a8-%d9%85%d9%bd%d8%b1%d8%a7%d8%a6%da%bb-%d8%aa%d9%8a-5-%d8%b3%d8%a7%d9%84-%d9%82%d9%8a%d8%af-%d8%ac%d9%8a-%d8%aa%d8%ac%d9%88%d9%8a/|title=زبردستي مذهب مٽرائڻ تي 5 سال قيد جي تجويز: بل قومي اسيمبلي ۾ جمع -|language=sd|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; پاڪستان ۾ رياست جو مذهب اسلام بڻيل آهي جنهنڪري زوري مذهب مَٽرائڻ جي اڪثر عدالتي ڪيسن جي ڏنل فيصلن ۾ ڇوڪرين جي مرضي ڏيکاري ڪيس اُڪلايا ويندا آهن. دنيا ۾ پرڻو ڪرڻ لاءِ ڌرم ڦيرائڻ جي ڪابه شرط ناهي هوندي، پر پاڪستان ۾ اها شرط لازمي سمجهيي وڃي ٿي.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.voiceofsindhnews.com/%d9%87%d9%86%d8%af%d9%88-%d8%a8%d8%b1%d8%a7%d8%af%d8%b1%d9%8a-%d8%ac%d9%88-%d8%aa%d8%ad%d9%81%d8%b8%d8%8c-%d9%85%d8%af%d9%8a%d9%86%d9%8a-%d9%88%d8%a7%d8%b1%d9%8a-%d8%b1%d9%8a%d8%a7%d8%b3%d8%aa-%d8%ac/|title=هندو برادري جو تحفظ، مديني واري رياست جي ذميواري! شير محمد کهاوڙ – وائيس آف سنڌ لنڊن|language=en|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;
===جذباتي اپيل وسيلي ڌرم ڦيرائڻ===
{{See also|مشنري ڊيٽنگ}}
''آڪسفورڊ هينڊ بڪ آف رليجئس ڪنورزين'' ۾ نوٽ ٿيل آهي تہ ماڻهن کي هڪ عقيدي يا ڌرم (مذهب) کان ٻئي ڌرم ۾ تبديل ڪرڻ ۾ جذباتي اپيلُن جي تاثير جي چڱي ريت پروڙ ڪئي ويندي آهي ۽ اڪثر ان جو استعمال ڌرمي (مذهبي) اڳواڻن طرفان استحصال ڪيو وڃِي ٿو.&lt;ref name=&quot;RamboFarhadian2014&quot;&gt;{{cite book|last1=Rambo|first1=Lewis R.|last2=Farhadian|first2=Charles E.|title=The Oxford Handbook of Religious Conversion|url=https://books.google.com/books?id=U03gAgAAQBAJ&amp;pg=PA145|date=18 February 2014|publisher=[[آڪسفورڊ يونيورسٽي پريس]], [[امريڪا جي گڏيل رياستون|US]]|isbn=978-0-19-971354-7|page=145}}&lt;/ref&gt; مذهبي گروپن امڪاني ڀرتي ٿيندڙن جي دلچسپي لاءِ لوِ بمبنگ ۽ فلرٽي فشنگ جهڙين ٽيڪنيڪس جو استعمال ڪيو ويو آهي. محبت جهاد مبينا طور هڪ  سرگرمي آهي، جنهن ۾ مسلم نوجوانَ اِهڙين محبت جي جذباتي اپيلن جو استعمال ڪندا آهن، ۽ ڇوڪرين کي ڌرم مَٽائڻ جي لاءِ راضي ڪندا آهن - ڪجهه رپورٽن ۾، مُنظم، مالي امداد، دلربائي ورتاءَ، لالچائڻ پيار جو مِڪِرُ ڪرڻ، سان پڻ اهڙيون اَٽڪليون ۽ چالون هلندا آهن.&lt;ref name=&quot;Common&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Piqued&quot;&gt;{{cite news | title = 'Love jihad' piqued US interest | date = 6 September 2011 | url = http://timesofindia.indiatimes.com/india/Love-jihad-piqued-US-interest/articleshow/9877883.cms?referral=PM| work = The Times of India | accessdate = 8 September 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Handsome&quot;&gt;{{cite news | first = Dean | last = Nelson | title = Handsome Muslim men accused of waging 'love jihad' in India | date = 13 October 2009 | publisher = Telegraph Media Group Limited | url = https://www.telegraph.co.uk/news/religion/6316966/Handsome-Muslim-men-accused-of-waging-love-jihad-in-India.html | work = The Telegraph | accessdate = 14 September 2012}}&lt;/ref&gt;

==ٻاهريان ڳنڍڻا==
{{commons category|Religious persecution}}
{{wikiquote}}
==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:اسلامو فوبيا]]
[[زمرو:ڀارت ۾ اسلامو فوبیا]]
[[زمرو:ڀارت ۾ انتها پسندي]]
[[زمرو:اسلام سان لاڳاپيل تڪرار]]
[[زمرو:ڪيرالا ۾ اسلام]]
[[زمرو:اتر پرديش ۾ مذهب]]
[[زمرو:ڄمون ۽ ڪشمير ۾ مذهب]]</text>
      <sha1>p6xtyhyuyvw32wzr62pifr9a8avgal4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319552</id>
      <parentid>319550</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T11:35:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319552</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43222" sha1="h6nbip799uh4qc63etxi10g5ectqqj1" xml:space="preserve">'''لو جهاد''' يا روميو جهاد هڪ اسلاموفوبيا وارو سازشي نظريو آهي، جيڪو ساڄي ڌر جي هندوتوا ڪارڪنن پاران فروغ ڏنو ويو آهي.&lt;ref&gt;Sharma, Ajita (1 April 2020). &quot;Afrazul's murder: Law and love jihad&quot;. Jindal Global Law Review. 11 (1). Springer: 77–95. doi:10.1007/s41020-020-00114-5. ISSN 0975-2498. S2CID 220512241. The fake claim by the Hindu right-wing that love jihad forces Hindu women to love and marry a Muslim man and convert to Islam is perpetuating an already existing anti-Muslim narrative in the country. The love jihad phenomenon has thus become a tool of hate and anger towards Muslims. Afrazul's killing by Raigher is an extreme demonstration of this form of hate and anger towards Muslims.&lt;/ref&gt; سازشي نظريي جو مقصد اهو آهي ته مسلمان مرد، هندستان جي خلاف مسلمانن جي هڪ وسيع آبادياتي جنگ ۽ هڪ منظم بين الاقوامي سازش جي حصي طور، آبادي جي واڌ ۽ متبادل ذريعي تسلط لاءِ، هندو عورتن جو ڌرم تبديل ڪرڻ لاءِ لالچ، پيار جو روپ ڏيڻ، فريب، اغوا ۽ شادي جهڙن طريقن سان نشانو بڻائين ٿا.&lt;ref&gt; Rao, Mohan (1 October 2011). &quot;Love Jihad and Demographic Fears&quot;. Indian Journal of Gender Studies. 18 (3): 425–430. doi:10.1177/097152151101800307. ISSN 0971-5215. S2CID 144012623.
&lt;/ref&gt;    

سازشي نظريو پنهنجي نفرت جي مهم هلائڻ لاءِ غلط معلومات تي ڀاڙي ٿو ۽ ٻين تاريخي نفرت جي مهمن سان گڏ همعصر سفيد قوم پرست سازشي نظرين ۽ يورو-آمريڪي اسلاموفوبيا سان ان جي مماثلت لاءِ مشهور آهي. اهو مسلمانن کي وحشي ۽ جنسيت پرست طور پيش ڪري ٿو ۽ پدر پرست ۽ پدر پرستانه تصورات کي کڻي ٿو ته هندو عورتون غير فعال ۽ متاثر آهن، جڏهن ته &quot;عورتن جي پيار ڪرڻ جي جائز حق ۽ پسند جي حق کي استعمال ڪرڻ جي ڪنهن به امڪان کي نظرانداز ڪيو ويندو آهي&quot;. نتيجي طور، اهو سال 2013ع مظفر نگر فسادن سميت، مسلمان تي حملن، قتل ۽ ٻين تشدد جي واقعن جو سبب بڻيو آهي.&lt;ref&gt;Jenkins, Laura Dudley (2019). &quot;Persecution: The Love Jihad Rumor&quot;. Religious Freedom and Mass Conversion in India. University of Pennsylvania Press. doi:10.9783/9780812296006-007. ISBN 978-0-8122-9600-6. S2CID 242173559. Archived from the original on 13 May 2023. Retrieved 6 May 2023. The masterplot of love jihad is not just literary imaginings but also a potent brew of Islamophobia and patriarchy that harms Muslims and women. Akin to some of the post-9/11 rhetoric in the United States, contemporary Hindu nationalists propagate &quot;a mythical history of medieval Muslim tyranny and present-day existential threat, demanding mobilization and revenge.&quot;&lt;/ref&gt;

سال 2009ع ۾ بي جي پي طرفان، مسلمانن جي خلاف نفرت ڦيلائڻ لاء، مسلمانن جو ڪوڙو خوف ۽ پيرانوئيا کي فروغ ڏيڻ جي مهم جي حصي طور ٺاهي وئي. سازشي نظريو هندوتوا اشاعتن، جهڙوڪ &quot;سناتن پرڀات&quot; ۽ &quot;هندو جن جاگرتي سميتي&quot; ويب سائيٽ پاران پکيڙيو ويو، جنهن ۾ هندن کي پنهنجين عورتن کي مسلمان مردن، جنهن کي هڪ ئي وقت پرڪشش لالچائيندڙ ۽ ريپ ڪندڙ طور ڏيکاريو ويو هو، کان بچائڻ لاءِ چيو ويو. &quot;راشٽريه سوائم سيوڪ سنگهه (آر ايس ايس) ۽ وشوا هندو پريشد (وي ايڇ پي) سميت ٻيئي هندو انتهاپسند تنظيمن کي، ترتيب وار، هندستان ۽ ٻاهرين ملڪن ۾ ان جي واڌ ويجهه لاءِ ترتيب ڏنو ويو. سازشي نظريي کي 2014ع تائين اتر پرديش رياست ۾ هڪ اهم عقيدي طور ڏٺو ويو ۽ رياست ۾ ڀارتيه جنتا پارٽي (بي جي پي) جي مهم جي ڪاميابي ۾ حصو ورتو.&lt;ref&gt;.

Upadhyay, Nishant (18 May 2020). &quot;Hindu Nation and its Queers: Caste, Islamophobia, and De/coloniality in India&quot;. Interventions. 22 (4). Routledge: 464–480. doi:10.1080/1369801X.2020.1749709. S2CID 218822737. Archived from the original on 28 March 2022. Retrieved 30 March 2021 – via Academia.edu. Heterosexual couples who defy caste and religious structures often face violence, some of which results in death through honor killings and lynching targeting specifically Muslim and Dalit men. For instance, the Hindutva campaign against what it calls the &quot;love jihad&quot; is an attempt to protect Hindu women from Muslim men, as the latter are imagined/blamed to convert Hindu women to Islam through trickery and marriage (Gupta 2018b, 85). Needless to say, these claims are unfounded and Islamophobic imaginations of the Hindu Right.&lt;/ref&gt; 

==پس منظر==
[[File:India religion map 1909 en.jpg|alt=|thumb|India has been religiously pluralistic for centuries. This map from 1909 shows Muslim regions in the northwest in green mixing with Hindu regions stretching across most of the region into Buddhist Burma.]]
شڪاگو ٽرائبيون، فارن پاليسي جي نمائندي سڌارٿا مهانتا ٻُڌايو تہ جديد &quot;لو جهاد سازش&quot; جون پاڙون سال 1947ع هندستان جو ورهاڱي ۾ کُپيل آهن.&lt;ref&gt;Mahanta, Siddhartha (5 September 2014). &quot;India's Fake 'Love Jihad'&quot;. ''Foreign Policy''. Archived from the original on 1 April 2019. Retrieved 8 March 2017&lt;/ref&gt; ان ورهاست جي نتيجي ۾ خودمختيار رياستن، [[پاڪستان|جمهوريا پاڪستان]] (جيڪا پوءِ [[پاڪستان|اسلامي جمهوريا پاڪستان]] ۽ [[بنگلا ديش|عوامي جمهوريا بنگلہ ديش]]) (جيڪا پوء [[بنگلا ديش|اسلامي جمهوريا بنگلا ديش]] ۽ [[ڀارت|يونين آف انڊيا]] (بعد ۾ [[ڀارت|جمهوريا انڊيا]] ۾ ورهائي ويون) جي تشڪيل ٿي. مختلف اڪثريتي مذهبن جي حامل ٻنهين ملڪن جي تشڪيل وڏي پيماني تي لڏپلاڻ جو سبب بڻي، لکين مقامي ماڻهن انهن ٻنهين  مُلڪن جي وچ ۾ لڏپلاڻ ڪيا ۽ ٻنهين مذهبن جي مردن پاران بيئ مذهب جي عورتن کي جنسي زيادتي ۽ جبري طور عورتن کي مذهب تبديل ڪرايو ويو جي افواهن جي نشاندهي ڪئي وئي.  &lt;ref&gt;Mahanta, Siddhartha (5 September 2014). &quot;India's Fake 'Love Jihad'&quot;. ''Foreign Policy''. Archived from the original on 1 April 2019. Retrieved 8 March 2017&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;BHAVNANI2014&quot;&gt;{{cite book|last=Bhavnani|first=Nandita|title=The Making of Exile: Sindhi Hindus and the Partition of India |url=https://books.google.com/books?id=n_8aBAAAQBAJ&amp;pg=PT253|date=29 July 2014|publisher=Westland|isbn=978-93-84030-33-9|pages=253–255}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;HuynhD'Costa2015&quot;/&gt; تڪرار (تنازعو) جي ٻنهين پاسن جي عورتن تي اثر ڇڏيا، جنهنڪري  انهن عورتن کي هندوستان ۽ پاڪستان ٻنهين طرفن جي حڪومتون &quot;بازيابي جي ڪاروائين&quot; جو آغاز ڪيو، جنهن ۾ سال 1947ع کان 1956ع جي دوران 20,000 کان وڌيڪ مسلمان عورتون ۽ 9,000 غير مسلم (هندو ۽ سک) عورتن کي بازياب ڪرايو ويو.&lt;ref name=&quot;HuynhD'Costa2015&quot;&gt;{{cite book|last1=Huynh|first1=Kim|author2=Bina D'Costa|author3=Katrina Lee-Koo|title=Children and Global Conflict|url=https://books.google.com/books?id=uAS7BwAAQBAJ&amp;pg=PA276|date=30 April 2015|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-316-29876-3|pages=274–275}}&lt;/ref&gt; مهانٽا جي مطابق، ان اڻتڻ جي تاريخ، ٻنهين طرف کان بين المذهبي شادي جي خلاف ثقافتي دٻاءُ ۽ ڏهاڪن ۾ عقيدن جي وچ ۾ هر ڀيري ٽڪراءَ جو سبب بڻي.&lt;ref&gt;Mahanta, Siddhartha (5 September 2014). &quot;India's Fake 'Love Jihad'&quot;. ''Foreign Policy''. Archived from the original on 1 April 2019. Retrieved 8 March 2017&lt;/ref&gt;

سال 2011ع تائين، هندستان ۾ هندو، %80 سان سڀ کان وڏي مذهبي اڪثريت ۽ مسلمان %14 هئا، جيڪا 1951ع واري 9 سيڪڙي کان وڌي 14 سيڪڙو ٿي ويا، &lt;ref name=&quot;:52&quot;&gt;{{Cite news|url=https://online.wsj.com/articles/hindu-activists-in-india-warn-women-to-beware-of-love-jihad-1409874089|title=Hindu Activists in India Warn Women to Beware of 'Love Jihad'|last=Mandhana|first=Niharika|date=4 September 2014|work=The Wall Street Journal|accessdate=6 September 2014}}&lt;/ref&gt; جڏهن ته پاڪستان جي هندو آبادي 2 سيڪڙي تي رهي ۽ بنگلاديش ۾ هندن جي آبادي گهٽجي 8 سيڪڙو ٿي وئي، جيڪا پهرين 22 سيڪڙو هئي. سال 1951ع جي مردم شماري ۾، اولهه پاڪستان (هاڻي پاڪستان) ۾ هندو آبادي 1.3 هئي، جڏهن ته اوڀر پاڪستان (هاڻي بنگلاديش) ۾ 22 سيڪڙو هئي.

==هندو قوم پرستي ۽ ساڄي ڌر جي سياست== 
پڻ ڏسو: هندو قوم پرستي ۽ هندوتوا

سياست ۾ &quot;لو جهاد&quot; کي هندو قوم پرستي جي سياست سان ويجهڙائي سان ڳنڍيو ويو آهي، خاص طور تي &quot;هندوتوا&quot; جو وڌيڪ انتها پسند روپ جيڪو بي جي پي ۽ ڀارت جي وزيراعظم نريندر مودي سان لاڳاپيل آهي. وشوا هندو پريشد (وي ايڇ پي) جهڙن ڪيترن ئي ساڄي ڌر جي هندوتوا گروپن جا اسلامي مخالف موقف عام طور تي بين المذاهب شادي ۽ مذهبي ڪثرت پسندي جا مخالف آهن، جيڪا &quot;لو جهاد&quot; جي الزامن جي ڪري هجوم جي تشدد جو سبب بڻجڻ ٿا.&lt;ref&gt;As I explore below, a variety of moral entrepreneurs further the Hindutva cause by stoking fears about love jihad to further marginalize Muslims, mobilize Hindu voters, and renew people's commitments to traditional religious values. I situate these activities within a broader range of Hindutva campaigns in contemporary India and discuss the ways in which earlier Hindu majoritarian campaigns to 'save' women prefigure the current uproar about love jihad.

Strohl 2018&lt;/ref&gt;

==ٽائم لائن==
هندو تنظيمن پاران عامر خان جي بالي ووڊ فلم &quot;پي ڪي&quot; ۽ سلمان خان جي فلم &quot;بجرنگي ڀائي جان&quot; تي لو جهاد کي فروغ ڏيڻ جو الزام لڳايو ويو. اداڪارن ۽ هدايتڪارن انڪار ڪيو ته انهن جون فلمون لو جهاد کي فروغ ڏين ٿيون.&lt;ref&gt;Khatun, Nadira (14 December 2018). &quot;'Love-Jihad' and Bollywood: Constructing Muslims as 'Other'&quot;. Journal of Religion &amp; Film. 22 (3). University of Nebraska Omaha. ISSN 1092-1311. Archived from the original on 20 November 2020. Retrieved 9 January 2021.&lt;/ref&gt; 

ساڳئي وقت جڏهن سازشي نظريو پکڙجڻ شروع ٿي رهيو هو، ميانمار ۾ به &quot;لو جهاد&quot; پروپيگنڊو عام ٿيڻ لڳو. ٻڌ انتها پسند تنظيم، &quot;969 مومينٽ&quot; جي اڳواڻ ويراٿُو الزام لڳايو ته مسلمان مرد پاڻ کي ٻڌن جو روپ ڌاري، ميانمار ۾ ٻڌ ڌرم جي عورتن کي اسلام ڏانهن راغب ڪن ٿا. هن وڌيڪ قانون سازي، &quot;اسان جي ٻڌ ڌرم جي عورتن کي مسلم لو جهاد کان بچائڻ&quot; متعارف ڪرائڻ تي زور ڏنو، پوء هن جي پردي ۾ برما جي مسلمانن جي نسل ڪشي ڪئي وئي.&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Formatting religion: across politics, education, media, and law|date=2019|publisher=Taylor and Francis|isbn=978-0-429-63827-5|editor-last=Mjaaland|editor-first=Marius Timmann|edition=First [edition]|location=New York}}&lt;/ref&gt;

==ٽراپنگ تي ڀروسو==
لو جهاد سازشي نظريو ٻين تاريخي نفرت جي مهمن ۽ مثالن، جهڙوڪ يورو-آمريڪي اسلاموفوبيا سان، ان جي هڪجهڙائي لاءِ مشهور آهي.&lt;ref&gt;.

Upadhyay, Nishant (18 May 2020). &quot;Hindu Nation and its Queers: Caste, Islamophobia, and De/coloniality in India&quot;. Interventions. 22 (4). Routledge: 464–480. doi:10.1080/1369801X.2020.1749709. S2CID 218822737. Archived from the original on 28 March 2022. Retrieved 30 March 2021 – via Academia.edu. Heterosexual couples who defy caste and religious structures often face violence, some of which results in death through honor killings and lynching targeting specifically Muslim and Dalit men. For instance, the Hindutva campaign against what it calls the &quot;love jihad&quot; is an attempt to protect Hindu women from Muslim men, as the latter are imagined/blamed to convert Hindu women to Islam through trickery and marriage (Gupta 2018b, 85). Needless to say, these claims are unfounded and Islamophobic imaginations of the Hindu Right.&lt;/ref&gt;  ان ۾ مسلمانن جي مغربي مستشرقن پاران، وحشي ۽ جنسي راکشس طور تصوير پيش ڪئي وئي ۽ پدر پرست تصورات کي کڻي، چيو ويو ته مسلمانن کان شادي ڪرڻ واري هندو عورتون مجبور ۽ جبر جو شڪار آهن، جڏهن ته &quot;عورتن جي پيار ڪرڻ جي جائز حق ۽ پنهنجي پسند جي ساٿي کي چونڊن جي حق کي استعمال ڪرڻ جي ڪنهن به امڪان کي نظرانداز ڪيو ويو&quot;.  نتيجي طور، اهو 2013ع &quot;مظفر نگر فساد&quot; سميت، پر تشدد حملن، قتل ۽ ٻين تشدد جي واقعن جو سبب بڻيو.

==سرڪاري جاچ==
آگسٽ 2017ع ۾، ڀارت جي تحقيقاتي ايجنسي، اين آءِ اي (NIA) چيو ته ان کي ڪجهه &quot;لو جهاد&quot; ڪيسن ۾ هڪ مشترڪ عنصر مليو آهي، ته &quot;بنياد پرست گروپ، پاپولر فرنٽ آف انڊيا سان لاڳاپيل هڪ عورت&quot;، هندو مرد کي داعش ۾ شامل ٿيڻ لاءِ شادي جو لالچ ڏنو.&lt;ref&gt;Khalid, Saif (24 August 2017). &quot;The Hadiya case and the myth of 'Love Jihad' in India&quot;. Al Jazeera. Archived from the original on 3 October 2017. Retrieved 3 October 2017.&lt;/ref&gt; &quot;اڪنامسٽ&quot; ۾ بعد ۾ هڪ مضمون موجب، &quot;بار بار جي پوليس جاچ مذهب تبديل ڪرڻ جي ڪنهن به منظم منصوبي جو ثبوت ڳولڻ ۾ ناڪام ٿي چڪي آهي. رپورٽر بار بار &quot;لو جهاد&quot; جي الزامن کي بهترين طور تي بيمار ذهنيت ۽ بدترين طور تي، جان بوجھ ڪري &quot;چونڊين وقت جي ايجاد&quot; جي طور تي ظاهر ڪيو.&lt;ref&gt;Gupta, Charu (2009). &quot;Hindu Women, Muslim Men: Love Jihad and Conversions&quot;. Economic and Political Weekly. 44 (51): 13–15. ISSN 0012-9976. JSTOR 25663907.&lt;/ref&gt; &quot;ساڳئي رپورٽ موجب، &quot;لو جهاد&quot; جي ڪيترن ئي دعوائن جي حوالي سان عام موضوع بين المذاهب شادين تي اعتراض بيمار ذهنيت جي نشاندهي ڪري ٿو، جڏهن ته &quot;ڀارتي قانون مخلتف مذهبن واري مرد ۽ عورت جي وچ ۾ شادين يا باخبر رضامندي سان مذهب جي تبديلي جي خلاف، ڪا به رڪاوٽ نه وجهي ٿو. تڏهن به اهو تصور اڃا تائين قائم آهي، جڏهن تي &quot;متاثرن&quot; پاڻ ان کي بڪواس جي طور رد ڪن ٿا.&quot; 
 
سال 2022ع ۾، آبزرور ريسرچ فائونڊيشن ۽ ڀارتي حڪومت پاڻ چيو ته، داعش ۾ 200 کان وڌيڪ ڀارتي شامل نه ٿيا هئا. اهو انگ ايترو گهٽ آهي جو هڪ محقق تبصرو ڪيو ته &quot;ماهر اڪثر اهو سوال پڇندا آهن ته &quot;ڀارتي مسلمانن کي اسلامي اسٽيٽ ۾ شامل ٿيڻ کان ڪهڙي شيءِ روڪيو؟.&quot;

==ريورس لو جهاد==
پڻ ڏسو: بهو لايو ۽ بيٽي بچايو. 

&quot;لو جهاد جي سازش&quot; جي جواب ۾، راشٽريا سويم سيوڪ سنگهه (آر ايس ايس) جي ساٿين چيو ته انهن هڪ ريورس لو جهاد مهم شروع ڪئي آهي. يعني هندو مردن کي مسلمان عورتن سان شادي ڪرڻ لاءِ.   مهم سان لاڳاپيل ڪيس اتر پرديش (يو پي) جي مختلف حصن مان رپورٽ ٿيا،  جتي مسلمان عورتن سان زيادتي ۽ اغوا ٿيا آهن. انهن واقعن جي مرتڪبن تي الزام آهي ته اهي انهن ساٿين جا ميمبر آهن جن کي ساٿين پاران انهن جي سرگرمين لاءِ انعام ڏنو پيو وڃي. 2014 ۽ آڪٽوبر 2016 جي وچ ۾، ڪاشي نگر ضلعي ۾ پوليس پاران گهٽ عمر جي ڇوڪرين جي گم ٿيڻ يا اغوا ٿيڻ جا 389 ڪيس درج ڪيا ويا، ۽ اوڀر اتر پرديش جي ڪيترن ئي ضلعن ۾، اعلي فرقه وارانه تڪرار وارن علائقن ۾ ساڳيو رجحان مليو. 

&quot;بجرنگ دل&quot; پاران &quot;ريورس لو جهاد&quot; جو اصطلاح پڻ استعمال ڪيو ويو آهي. لو جهاد سازش جي نظريي جو حوالو ڏيڻ لاءِ. جتي متاثر ٿيل هڪ هندو مرد آهي جنهن کي هڪ مسلمان عورت سان نوڪري ۽ شادي جي امڪانن سان اسلام ڏانهن &quot;لالچ&quot; ڪيو پيو وڃي. 

هڪ ٻيو اهڙو نظريو، &quot;ڀگوا محبت جال سازشي نظريو&quot;، جيڪو مسلمانن پاران پوکيو ويو هو. اهو الزام لڳائي ٿو ته هندو مرد مسلمان عورتن کي رشتي ۾ لالچ ڏين ٿا ۽ انهن سان زبردستي شادي ڪن ٿا، انهن کي هندو مذهب ۾ تبديل ڪرڻ جي ارادي سان. اهو سوشل ميڊيا تي پڻ مشهور ٿيو آهي. 

== پڻ ڏسو ==
&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; شُڌي تحريڪ. * گهر واپسي مهم. هندوتوا جي تخلص تاريخ * هندستان ۾ مسجد مخالف مهم * هندستان ۾ مسلمانن خلاف تشدد. * سفيد نسل ڪشي سازشي نظريو * عظيم متبادل سازشي نظريو.

==حوالا==
{{حوالا}}

==نوٽ==
* [https://sindhsalamat.com/threads/16545/ ڪنور رام کان رنڪل (فريال بيبي) تائين :تاريخي حقيقتون] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200124174237/https://sindhsalamat.com/threads/16545/ |date=2020-01-24 }}
* [https://www.youtube.com/watch?v=WJkiMdNxTKE SAMAA Ghotki news]
* [https://www.youtube.com/watch?v=-i24jg4mJ4I Pakistani Hindus Complain of Forced Conversion of Teenage Girls]
* [https://www.youtube.com/watch?v=YZwH-bxEKwo Tonight with Jasmeen, Apr 19, 2012 SAMAA TV]
* [https://www.youtube.com/watch?v=g1IFBWG736Q پاڪستان:هندو ڇوڪرين کي اغوا ڪري مبينا طور تي اسلام ڏانهن ڌرم ڦيرائڻ، بي بي سي دنيا وِٿ ساريڪا (بي بي سي هندي)]
* [https://www.youtube.com/watch?v=wcjvQU82J2w رِنڪِل ڪُماري جي اصل ڪهاڻي سنڌي هندو ڇوڪرين کي زبردستي ڌرم تبديل ڪرائڻ تي مجبور ڪيو وڃِي ٿو]
* [https://www.youtube.com/watch?v=7EO60xlx1mQ سنڌ هندو نارين جو مذهبي تبديلي ڪيس (بي بي سي هندي)]

&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=GUPTA|first=CHARU|date=2009|title=Hindu Women, Muslim Men: Love Jihad and Conversions|url=http://www.jstor.org/stable/25663907|journal=Economic and Political Weekly|volume=44|issue=51|pages=13–15|issn=0012-9976}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/a-muslim-and-a-hindu-thought-they-could-be-a-couple-then-came-the-love-jihad-hit-list/2018/04/26/257010be-2d1b-11e8-8dc9-3b51e028b845_story.html|title=A Muslim and a Hindu thought they could be a couple. Then came the ‘love jihad’ hit list.|last=|first=|date=April 26, 2018|website=|publisher=The Washington Post|accessdate=January 24, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Rao|first=Mohan|date=2011-09-30|title=Love Jihad and Demographic Fears|url=https://www.researchgate.net/publication/254098941_Love_Jihad_and_Demographic_Fears|journal=Indian Journal of Gender Studies|volume=18|pages=425–430|doi=10.1177/097152151101800307}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/uk-india-court-idUKKCN1GK1ON|title=India's top court upholds marriage in alleged case of &quot;Love Jihad&quot;|date=2018-03-08|work=Reuters|access-date=2020-01-24|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:3&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;:5&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://thediplomat.com/2018/02/love-in-the-time-of-patriarchy-love-jihad-in-india/|title=Love in the Time of Patriarchy: ‘Love Jihad’ in India|last=Borpujari|first=Priyanka|website=thediplomat.com|language=en-US|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:6&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.aljazeera.com/indepth/features/2017/08/hadiya-case-myth-love-jihad-india-170823181612279.html|title=The Hadiya case and the myth of 'Love Jihad' in India|last=Khalid|first=Saif|website=www.aljazeera.com|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; هي خيال 2009ع ۾ هندستان ۾ قومي توجہ جو مرڪز بڻيو، ڀارت جي هندو انتهاپسند سياسي پارٽي، بي جي پي، هندو ووٽرن کي پنهنجي طرف مائل ڪرڻ ۽ مسلمانن جي خلاف تشدد کي اڀارڻ لاء &quot;لو جهاد&quot; جي نالي سان پنهنجو سياسي ايجنڊو شروع ڪيو.

جنهن ۾ پهرئين ڪيرالا ۽ انکانپوءِ ڪرناٽڪ ۾ مبينا مذهب جي تبديلي ٿي هئي. نومبر 2009 ۾، ڊي جي پي جيڪب پنوز چيو تہ اهڙي ڪابہ ناهي جنهن جي ميمبرن ڪيرالا ۾ تبديلي جي ارادي سان چوڪرين کي پنهنجي محبت جي لالچ ڏئي  پنهنجي طرف راغب ڪيو. هن ڪيرالا هاءِ ڪورٽ کي ٻُڌايو تہ کيس ملندڙ 18 منجهان 3 اطلاعن (رپورٽس) ۾ رجحان بابت ڪُجھ شڪ ۽ گمان پيدا ڪيا آهن. ڊسمبر 2009 ۾، جسٽس ڪي. ٽي. سنڪرن،  پنوز جي رپورٽ کي قبول ڪرڻ کان انڪار ڪري ڇڏيو، هن هڪ ڪيس ڊائري منجهان هي نتيجو ڪڍيو تہ زبردستي مذهبي تبديلين جا اشارا ملن ٿا ۽ اها پوليس رپورٽس منجهان چٽو (واضح) آهي تہ ڪنهن خاص مقصد جي لاءِ عورتن کي &quot;ڪُجھ برڪتن&quot; سان مذهب تبديل ڪرڻ جي &quot;اجتماعي ڪوشش&quot; ڪئي پئي وڃِي. عدالت  &quot;محبت جهاد&quot; مقدمن (ڪيسز) جي ٻن ملزمن جي درخواست ضمانت تي ٻُڌڻي ڪندي چيو تہ گُذريل چار سالن ۾ ان طرح جي 3،000 کان 4،000 ڪيسز ۾ مذهبي تبديليون ٿيون آهن. ڪيرالا هاءِ ڪورٽ ڊسمبر 2009 ۾ ان معاملي جي تحقيقن تي روڪ لڳائي ٻن ملزمن کي ريليف ڏنو هيو، ۽ پوليس تفتيش تي تنقيد ڪئي هئي. پنسوس جي ان بيان تہ &quot;محبت جهاد&quot; جي وجود لاءِ ڪي بهه حتمي ثبوت ناهين ملي سگهيا، کانپوءِ جسٽس ايم ساسيڌارن نمبيار ان پُڇا ڳاڇا (تفتيش) کو بند ڪري ڇڏيو.

ڪرناٽڪ حڪومت 2010 ۾ چيو هيو تہ جيتوڻيڪ ڪيترين ئي عورتن  اسلام قبول ڪيو هيو، پر کين ان ڳالهه تي راضي ڪرڻ جي ڪابه منظم ڪوشش ناهي ڪئي وئي. 2012 ۾، مبينا محبت جهاد جي باري ۾ ٻه سال جي جاچ (تحقيق) کانپوءِ، ڪيرالا پوليس ان کي &quot;بنا تت مهم&quot; قرار ڏنو. تنھن کان پوءِ، هڪ ويب سائٽ خلاف هڪ مقدمو شروع ڪيو ويو، جنهن تي مسلم تنظيمن جا جعلي پوسٽرز وسيلي نوجوانن کي لالچ ڏيڻ ۽ عورتن کي ڦاسائڻ جي لاءِ ڏوڪڙ (رقم) جي پيش ڪش ڪئي ويندي هُئي. اتر پرديش پوليس کي سيپٽمبر 2014 ۾ گُذريل ٽن مهينن کان محبت جهاد جي ڇھ کان پنج رپورٽ ڪيل مقدمن ۾ مذهب مٽائڻ جي ڪوشش يا زبردستي مذهب تبديل ڪرڻ جو ڪوبہ ثبوت نہ مليو. پوليس چيو تہ بدنيت شرير مردن طرفان اٽڪل بازي وارداتن جا ايڪڙ ٻيڪڙ مقدما ڪنهن وڏي سازش جو ثبوت ناهين.

2017 ۾، ڪيرالا هاءِ ڪورٽ جي انهيءَ فيصلي&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.newyorker.com/culture/2017-in-review/the-year-of-love-jihad-in-india|title=The Year of Love Jihad in India|last=Bhatia|first=Rahul|website=The New Yorker|language=en|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; کانپوءَ تہ هڪ هندو عورت جي مسلمان مرد سان شادي محبت جهاد جي بنياد تي غلط (باطل) آهي،&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tribune.com.pk/story/1518699/unfounded-fear-love-jihad/|title=The unfounded fear of ‘love jihad’|last=|first=|date=September 29, 2017|website=|publisher=The Express Tribune|accessdate=January  24, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:6&quot;/&gt; ۽ مسلمان مُڙس طرفان هندستان جي سپريم ڪورٽ ۾ اپيل ڪئي وئي،&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-43327380|title=India court restores 'love jihad' marriage|date=2018-03-08|work=BBC News|access-date=2020-01-24|language=en-GB}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-41021373|title=The Hindu-Muslim marriage stuck in court|last=Qureshi|first=Imran|date=2017-10-16|work=BBC News|access-date=2020-01-24|language=en-GB}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2018/04/10/world/asia/india-supreme-court-marriage.html|title=Couple Can Reunite in ‘Love Jihad’ Case, India’s Supreme Court Rules|last=Abi-Habib|first=Maria|date=2018-04-10|work=The New York Times|access-date=2020-01-24|last2=Raj|first2=Suhasini|language=en-US|issn=0362-4331}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.cnn.com/2018/04/11/asia/india-love-jihad-intl/index.html|title=India's top court upholds marriage in 'love jihad' case|last=CNN|first=Steve George and Huizhong Wu|website=CNN|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;https://www.wsj.com/articles/indias-imaginary-love-jihad-1512691822&lt;/ref&gt; جتي عدالت طرفان اين آءِ اي کي &quot;اَڻَ ڌُري ۽ آزاد&quot; شاهدين جي بنياد تي درخواست ڪئي وئي،&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-42139978|title=Court intervenes in 'love jihad' case|date=2017-11-27|work=BBC News|access-date=2020-01-24|language=en-GB}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:2&quot;/&gt; عدالت  اين آءِ اي کي محبت جهاد جي طرز تي قائم انهيءَ طرح جي سمورن معاملن جي جانچ (تحقيق) ڪرڻ جي هدايت ڪئي وئي.&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt; پابندي مُرهيل تنظيم سيمي ڪمزور هندو عورتن کي شڪار بڻائي دهشت گرد ٺاهڻ لاءِ ڀرتي ڪري رهي آهي يا نہ&lt;ref name=&quot;:4&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.dw.com/en/indias-love-jihad-are-women-being-recruited-for-islamic-state/a-41196362|title=India's 'love jihad'- Are women being recruited for 'Islamic State'? {{!}} DW {{!}} 01.11.2017|last=Welle (www.dw.com)|first=Deutsche|website=DW.COM|language=en-GB|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; ۽ سيمي جهڙيون بندش پيل تنظيمن جي انهيءَ طرح جي تمام مشڪوڪ واقعن جي کوج ڪرڻ لاءِ عدالت جي انهين هدايتن اين آءِ اي کي اجازت ڏني هُئي. اين آءِ اي ان کان اڳ عدالت ۾ عرض ڪيو هيو تہ هي معاملو &quot;الڳ ٿلڳ&quot; واقعو ناهي ۽ ان رياست ۾ هڪ نمونو سامهون اچڻ جو سماچار لڌو آهي، جنهن ۾ چيل هيو تہ هڪ ٻئي مقدمي ۾ ساڳيا ماڻهو شامل آهن جيڪي اُڪسائي رهيا آهن.

هي خيال سڀ کان پهرئين 2009 ۾ هندوستان ۾ قومي توجہ جو مرڪز بڻيو، ان ۾ ڪيرالہ ۽ ڪرناٽڪ ۾ وڏي پيماني تي مذهبي تبديلين جا دعويٰ شامل هيا، پر پوءِ اهي دعويٰ پوري هندستان ۽ ان کان اڳتي پاڪستان ۽ برطانيا ۾ ڇکڙجي چُڪا آهن. سال 2009، 2010، 2011 ۽ 2014 ۾ پڌرائي ڪرڻ جي لهرن سميت، هندوستان ۾ محبت جهاد جي الزامن مختلف هندو، سکھ ۽ عيسائي تنظيمن ۾ ڳڻتي پيدا ڪري ڇڏي آهي، جڏهن تہ مسلم تنظيمن طرفان انهن الزامن جي ترديد ڪئي وئي آهي. ريوٽرز (Reuters) مطابق، هي تصور ڪيترن ئي ماڻهن لاءِ سياسي تڪرار (تنازعو) ۽ معاشرتي ڳڻتي جو ڪارَڻُ بڻيل آهي، جڏهن تہ سن 2014 تائين هڪ مُنظم محبت جهاد جي خيال کي هندوستاني ڌارا (وڏو وهڪرو mainstream) ۾ وڏي پيماني تي هڪ سازشي ٿيوري سمجيو وڃِي ٿو.

آگسٽ 2017 ۾، قومي جانچ ايجنسي (اين آءِ اي) ٻُڌايو تہ انهن کي آگسٽ 2017 ۾ محبت جهاد جي ڪُجھ معاملن ۾ هڪ عام گُرُو (رهنما، مينٽر) مليو آهي. دي اڪانومسٽ ۾ پوءِ ڇپيل مضمون مطابق، &quot;هر ڀيري پوليس جي پُڇاڳاڇا (جانچ،تفتيش، انويسٽيگيشن) ڪنهن مُنظم منصوبي تحت مذهبي تبديلي جا ثبوت ڳولهڻ ۾ ناڪام رهي آهي. سماچار ڏيندڙن (صحافي، رپورٽرز) &quot;محبت جهاد&quot; جي دعويٰ کي بُخار ۾ ورتل بهترين تصورَ ۽ بدترين، ڄاڻي واڻي چُونڊن (اليڪشن) جي ترڪيب طور وري وري بي نقاب ڪيو آهي.&quot; انهيءَ رپورٽ  مطابق، &quot;محبت جهاد&quot; جي گڏيل موضوع جي باري ۾ ڪيترائي دعويٰ بين المذهب شادي تي سخت اِعتراضَ جو اظهار ڪندا رهيا آهن، جڏهن تہ &quot;هندوستاني قانون عقيدن جي وچ۾ هڪٻئي سان شادين ڪرڻ ۾، يا رضاڪاراڻي ۽ ڄاڻي واڻي رضامندي سان مذهبي تبيلين جي خلاف ڪابه رڪاوٽ نٿو ڪري&quot;. ان هوندي بہ اهو خيال اڃا تائين قائم رهي ٿو، ايتري قدر تہ جڏهن &quot;متاثرن&quot; پاران ان کي اجائي ڳالهه قرار ڏئي  انڪار ڪيو ويو آهي.&quot;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tribune.com.pk/story/1569031/3-indian-woman-love-jihad-case-says-not-forced-embrace-islam/|title=Indian woman in 'love jihad' case says was not forced to embrace Islam|last=|first=|date=November 26, 2017|website=The Express Tribune|publisher=The Express Tribune|accessdate=January 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;/&gt;

ڪيرالا چرچ چيو تہ 'محبت جهاد' حقيقت آهي، چرچ وڌيڪ دعويٰ ڪئي تہ عيسائي عورتن کي [[داعش|آءِ ايس]] جي ڄار ۾ ڦاسايو وڃِي ٿو.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.deccanherald.com/national/south/kerala-church-says-love-jihad-is-real-claims-christian-women-being-lured-into-is-trap-794814.html|title=Kerala Church says 'Love Jihad is real', claims Christian women being lured into IS trap|last=|first=|date=January 24, 2020|website=deccanherald.com|publisher=The Printers (Mysore) Private Ltd|accessdate=January 24, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.theweek.in/news/india/2020/01/15/christian-girls-targeted-and-killed-in-name-of-love-jihad-kerala-syro-malabar-church.html|title=Christian girls targeted and killed in name of love jihad: Kerala's Syro-Malabar church|website=The Week|language=en|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://gulfnews.com/world/asia/india/india-probe-love-jihad-cases-of-kerala-christian-girls-national-commission-for-minorities-1.1569330626314|title=India: Probe 'love-jihad' cases of Kerala Christian girls: National Commission for Minorities|website=gulfnews.com|language=en|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;:4&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;:5&quot;/&gt;

===اصطلاح===
ڪيرالا ۽ پاڙيسري رياست رياست ڪرناٽڪ ۾ پهريون ڀيرو 2007 دوران &quot;محبت جهاد&quot; جو ذڪر ٿيو هو، پر هي اصلاح 2009 ۾ عوامي چئوٻولن جو حصو بڻجي ويو هو. اصل ۾ ان کي &quot;روميو جهاد&quot; سڏيو ويندو هيو.&lt;ref name=&quot;:6&quot;/&gt;

&lt;br /&gt;

===سنڌ جي هندن جو جو موقف===
سنڌ سميت پاڪستان ۾ جبري ڌرم مَٽرائڻ جا واقعا ٿيندا رهن ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.voiceofsindhnews.com/%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85-%da%aa%d9%88%d9%bd-%db%be-%d9%85%d8%b9%d8%b5%d9%88%d9%85-%d9%bb%d8%a7%d8%b1%da%99%d9%8a%d9%86-%d8%b3%d8%a7%d9%86-%d9%84%da%84%d8%a7%d9%84%d9%bd-%d8%a8%d8%b9%d8%af-%d9%82/|title=اسلام ڪوٽ ۾ معصوم ٻارڙين سان لڄالٽ بعد قتل ڪرڻ ۽ نياڻين جي زبردستي مذهب تبديلي خلاف احتجاجي مظاهرو – وائيس آف سنڌ لنڊن|language=en|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.newslens.pk/sindhi-sindh-stalls-on-bid-to-outlaw-forced-conversions-of-hindu-girls/|title=سنڌ ۾ زبردستي مذهب مٽائڻ خلاف بل، قانون ٿيڻ جو منتظر|last=Korai|first=Shaukat|date=2016-08-17|website=News Lens Pakistan|language=en-US|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://awamiawaz.pk/405831/|title=Hyderabad: Protest over Force Marriages of Hindu Girls|date=2019-07-05|website=Awami Awaz|language=ur|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:8&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.dailywaka.com/?p=2091|title=زبردستي مذهب تبديل ڪرائڻ بابت قانونسازي لاءِ ڪميٽي قائم|date=2019-11-23|website=DailyWaka|language=ur|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://awamiawaz.pk/496458/|title=پسند جو پرڻو ڪندڙ ناري مهڪ ڪماري کي مڙس سان گڏ وڃڻ جي اجازت|date=2020-01-21|website=Awami Awaz|language=ur|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.thekawish.com/beta/images/2016/Dec/19-12-2016/Page4/P4-2.htm|website=www.thekawish.com|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.voiceofsindhnews.com/iswo-%d8%a8%d8%b1%d8%b7%d8%a7%d9%86%d9%8a%d9%87-%d9%be%d8%a7%d8%b1%d8%a7%d9%86-%d8%b3%d9%86%da%8c-%db%be-%d8%b3%d9%86%da%8c%d9%8a-%d9%87%d9%86%d8%af%d9%88-%d9%86%d9%8a%d8%a7%da%bb%d9%8a%d9%86-%d8%ac/|title=انٽرنيشنل سنڌي وومين آرگنائيزيشن برطانيه پاران سنڌ ۾ سنڌي هندو نياڻين جي اغوا، جبري مذهب مٽرائي شاديون ڪرائڻ خلاف پاڪستان هاءِ ڪميشن لنڊن آڏو احتجاج .سنڌي هندن کي سنڌ مان لڏائڻ جي سازشن جي مذمت – وائيس آف سنڌ لنڊن|language=en|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.dailysarwan.com/articles/%D8%B3%D9%86%DA%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%88%D8%B1%D9%8A-%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8-%D9%85%DA%99%D9%87%DA%BB-%D8%AC%D9%88-%DA%AA%D9%84%D9%88%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D9%87%D9%85-%D8%B3%D9%86/|title=سنڌ اندر زوري مذهب مڙهڻ جو ڪلور: ماهم سنڌي / ميرپورخاص {{!}} روزاني سرواڻ|website=www.dailysarwan.com|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; سنڌ جي زرخير ۽ معدني وسيلن سان مالامال گهوٽڪي ضلعو ۾ نام نهاد مذهبي ٺيڪيدار ميان مٺو&lt;ref name=&quot;:9&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=http://affairnews.com/2012/04/%d8%b1%d9%86%da%aa%d9%84-%da%aa%d9%85%d8%a7%d8%b1%d9%8a-%da%80%d8%b1%da%86%d9%88%d9%86%da%8a%d9%8a%d8%a1%d9%8e-%da%a9%d8%a7%d9%86-%d8%b3%d9%be%d8%b1%d9%8a%d9%85-%da%aa%d9%88%d8%b1%d9%bd-%d8%aa%d8%a7/|title=رنڪل ڪماري: ڀرچونڊيءَ کان سپريم ڪورٽ تائين|last=ايڊيٽر|website=Affair - افيئر|language=en-US|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:10&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://awamiawaz.pk/441393/|title=ميان مٺو معاشري ۾ انتشار پکيڙي صوفي روايتن کي نقصان ڏنو: نفيسا شاهه|date=2019-10-09|website=Awami Awaz|language=ur|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; جي پاٿاريداري ۽ سرپرستي هيٺ مبينا طور زوري مذهب تبديل ڪرائڻ جا ڪيترائي واقعا رپورٽ ٿيا آهن.&lt;ref name=&quot;:9&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:10&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://affairnews.com/2015/09/%d9%85%d9%8a%d8%a7%d9%86-%d9%85%d9%ba%d9%8a-%d8%b3%d8%a7%d9%86-%d9%85%d9%90%d9%84%d9%88-%da%80%d8%b1%da%86%d9%88%d9%86%da%8a%d9%8a-%d8%b1%d9%86%da%aa%d9%84-%da%aa%d9%85%d8%a7%d8%b1%d9%8a-%da%a9%d8%a7/|title=ميان مٺي سان مِلو ڀرچونڊي: رنڪل ڪماري کان سپنا ۽ پوڄا تائين!|last=ايڊيٽر|website=Affair - افيئر|language=en-US|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; 2012 کان 2015 تائين 69 هندو۽ عيسائي نارين کي مبينا طور اغوا ڪري مذهب مٽائي شاديون ڪرايون ويون.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.pahenjiakhbar.com/news_paper/%d8%b3%d8%a7%da%8d%d9%86-3-%d8%b3%d8%a7%d9%84%d9%86-%d8%af%d9%88%d8%b1%d8%a7%d9%86-69-%d9%87%d9%86%d8%af%d9%88-%db%bd-%d8%b9%d9%8a%d8%b3%d8%a7%d8%a6%d9%8a-%d9%86%d8%a7%d8%b1%d9%8a%d9%88%d9%86-%d8%a7/|title=ساڍن 3 سالن دوران 69 هندو ۽ عيسائي ناريون اغوا|language=sd|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; پاڪستان جي قومي اسيمبلي ۾ مذهبي اقليتن کي تحفظ ڏيڻ لاءِ بل پاس ٿيو،&lt;ref name=&quot;:7&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://onlinenewsroom.pk/?p=1348|title=اقليتن کي زبردستي مذهب تبديلي کان بچائڻ لاءِ سينيٽ جي پارلياماني ڪميٽي قائم|website=Online News Room|language=ur|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:8&quot; /&gt;&lt;ref&gt;https://www.pakistanpoint.com/sd/national/news/story-39643.html&lt;/ref&gt; جنهن ۾ زبردستي مذهب مٽرائڻ تي 5 سال قيد جي تجويز ڪيل آهي.&lt;ref name=&quot;:7&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.pahenjiakhbar.com/news_paper/%d8%b2%d8%a8%d8%b1%d8%af%d8%b3%d8%aa%d9%8a-%d9%85%d8%b0%d9%87%d8%a8-%d9%85%d9%bd%d8%b1%d8%a7%d8%a6%da%bb-%d8%aa%d9%8a-5-%d8%b3%d8%a7%d9%84-%d9%82%d9%8a%d8%af-%d8%ac%d9%8a-%d8%aa%d8%ac%d9%88%d9%8a/|title=زبردستي مذهب مٽرائڻ تي 5 سال قيد جي تجويز: بل قومي اسيمبلي ۾ جمع -|language=sd|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; پاڪستان ۾ رياست جو مذهب اسلام بڻيل آهي جنهنڪري زوري مذهب مَٽرائڻ جي اڪثر عدالتي ڪيسن جي ڏنل فيصلن ۾ ڇوڪرين جي مرضي ڏيکاري ڪيس اُڪلايا ويندا آهن. دنيا ۾ پرڻو ڪرڻ لاءِ ڌرم ڦيرائڻ جي ڪابه شرط ناهي هوندي، پر پاڪستان ۾ اها شرط لازمي سمجهيي وڃي ٿي.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.voiceofsindhnews.com/%d9%87%d9%86%d8%af%d9%88-%d8%a8%d8%b1%d8%a7%d8%af%d8%b1%d9%8a-%d8%ac%d9%88-%d8%aa%d8%ad%d9%81%d8%b8%d8%8c-%d9%85%d8%af%d9%8a%d9%86%d9%8a-%d9%88%d8%a7%d8%b1%d9%8a-%d8%b1%d9%8a%d8%a7%d8%b3%d8%aa-%d8%ac/|title=هندو برادري جو تحفظ، مديني واري رياست جي ذميواري! شير محمد کهاوڙ – وائيس آف سنڌ لنڊن|language=en|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;
===جذباتي اپيل وسيلي ڌرم ڦيرائڻ===
{{See also|مشنري ڊيٽنگ}}
''آڪسفورڊ هينڊ بڪ آف رليجئس ڪنورزين'' ۾ نوٽ ٿيل آهي تہ ماڻهن کي هڪ عقيدي يا ڌرم (مذهب) کان ٻئي ڌرم ۾ تبديل ڪرڻ ۾ جذباتي اپيلُن جي تاثير جي چڱي ريت پروڙ ڪئي ويندي آهي ۽ اڪثر ان جو استعمال ڌرمي (مذهبي) اڳواڻن طرفان استحصال ڪيو وڃِي ٿو.&lt;ref name=&quot;RamboFarhadian2014&quot;&gt;{{cite book|last1=Rambo|first1=Lewis R.|last2=Farhadian|first2=Charles E.|title=The Oxford Handbook of Religious Conversion|url=https://books.google.com/books?id=U03gAgAAQBAJ&amp;pg=PA145|date=18 February 2014|publisher=[[آڪسفورڊ يونيورسٽي پريس]], [[امريڪا جي گڏيل رياستون|US]]|isbn=978-0-19-971354-7|page=145}}&lt;/ref&gt; مذهبي گروپن امڪاني ڀرتي ٿيندڙن جي دلچسپي لاءِ لوِ بمبنگ ۽ فلرٽي فشنگ جهڙين ٽيڪنيڪس جو استعمال ڪيو ويو آهي. محبت جهاد مبينا طور هڪ  سرگرمي آهي، جنهن ۾ مسلم نوجوانَ اِهڙين محبت جي جذباتي اپيلن جو استعمال ڪندا آهن، ۽ ڇوڪرين کي ڌرم مَٽائڻ جي لاءِ راضي ڪندا آهن - ڪجهه رپورٽن ۾، مُنظم، مالي امداد، دلربائي ورتاءَ، لالچائڻ پيار جو مِڪِرُ ڪرڻ، سان پڻ اهڙيون اَٽڪليون ۽ چالون هلندا آهن.&lt;ref name=&quot;Common&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Piqued&quot;&gt;{{cite news | title = 'Love jihad' piqued US interest | date = 6 September 2011 | url = http://timesofindia.indiatimes.com/india/Love-jihad-piqued-US-interest/articleshow/9877883.cms?referral=PM| work = The Times of India | accessdate = 8 September 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Handsome&quot;&gt;{{cite news | first = Dean | last = Nelson | title = Handsome Muslim men accused of waging 'love jihad' in India | date = 13 October 2009 | publisher = Telegraph Media Group Limited | url = https://www.telegraph.co.uk/news/religion/6316966/Handsome-Muslim-men-accused-of-waging-love-jihad-in-India.html | work = The Telegraph | accessdate = 14 September 2012}}&lt;/ref&gt;

==ٻاهريان ڳنڍڻا==
{{commons category|Religious persecution}}
{{wikiquote}}
==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:اسلامو فوبيا]]
[[زمرو:ڀارت ۾ اسلامو فوبیا]]
[[زمرو:ڀارت ۾ انتها پسندي]]
[[زمرو:هندوستان ۾ مذهبي تڪرار]]
[[زمرو:اسلام سان لاڳاپيل تڪرار]]
[[زمرو:ڪيرالا ۾ اسلام]]
[[زمرو:اتر پرديش ۾ مذهب]]
[[زمرو:ڄمون ۽ ڪشمير ۾ مذهب]]</text>
      <sha1>h6nbip799uh4qc63etxi10g5ectqqj1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319553</id>
      <parentid>319552</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T11:49:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319553</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43582" sha1="tqscduhn9eanz3jj1gnk2fasketne4r" xml:space="preserve">'''لو جهاد''' يا روميو جهاد هڪ اسلاموفوبيا وارو سازشي نظريو آهي، جيڪو ساڄي ڌر جي هندوتوا ڪارڪنن پاران فروغ ڏنو ويو آهي.&lt;ref&gt;Sharma, Ajita (1 April 2020). &quot;Afrazul's murder: Law and love jihad&quot;. Jindal Global Law Review. 11 (1). Springer: 77–95. doi:10.1007/s41020-020-00114-5. ISSN 0975-2498. S2CID 220512241. The fake claim by the Hindu right-wing that love jihad forces Hindu women to love and marry a Muslim man and convert to Islam is perpetuating an already existing anti-Muslim narrative in the country. The love jihad phenomenon has thus become a tool of hate and anger towards Muslims. Afrazul's killing by Raigher is an extreme demonstration of this form of hate and anger towards Muslims.&lt;/ref&gt; سازشي نظريي جو مقصد اهو آهي ته مسلمان مرد، هندستان جي خلاف مسلمانن جي هڪ وسيع آبادياتي جنگ ۽ هڪ منظم بين الاقوامي سازش جي حصي طور، آبادي جي واڌ ۽ متبادل ذريعي تسلط لاءِ، هندو عورتن جو ڌرم تبديل ڪرڻ لاءِ لالچ، پيار جو روپ ڏيڻ، فريب، اغوا ۽ شادي جهڙن طريقن سان نشانو بڻائين ٿا.&lt;ref&gt; Rao, Mohan (1 October 2011). &quot;Love Jihad and Demographic Fears&quot;. Indian Journal of Gender Studies. 18 (3): 425–430. doi:10.1177/097152151101800307. ISSN 0971-5215. S2CID 144012623.
&lt;/ref&gt;    

سازشي نظريو پنهنجي نفرت جي مهم هلائڻ لاءِ غلط معلومات تي ڀاڙي ٿو ۽ ٻين تاريخي نفرت جي مهمن سان گڏ همعصر سفيد قوم پرست سازشي نظرين ۽ يورو-آمريڪي اسلاموفوبيا سان ان جي مماثلت لاءِ مشهور آهي. اهو مسلمانن کي وحشي ۽ جنسيت پرست طور پيش ڪري ٿو ۽ پدر پرست ۽ پدر پرستانه تصورات کي کڻي ٿو ته هندو عورتون غير فعال ۽ متاثر آهن، جڏهن ته &quot;عورتن جي پيار ڪرڻ جي جائز حق ۽ پسند جي حق کي استعمال ڪرڻ جي ڪنهن به امڪان کي نظرانداز ڪيو ويندو آهي&quot;. نتيجي طور، اهو سال 2013ع مظفر نگر فسادن سميت، مسلمان تي حملن، قتل ۽ ٻين تشدد جي واقعن جو سبب بڻيو آهي.&lt;ref&gt;Jenkins, Laura Dudley (2019). &quot;Persecution: The Love Jihad Rumor&quot;. Religious Freedom and Mass Conversion in India. University of Pennsylvania Press. doi:10.9783/9780812296006-007. ISBN 978-0-8122-9600-6. S2CID 242173559. Archived from the original on 13 May 2023. Retrieved 6 May 2023. The masterplot of love jihad is not just literary imaginings but also a potent brew of Islamophobia and patriarchy that harms Muslims and women. Akin to some of the post-9/11 rhetoric in the United States, contemporary Hindu nationalists propagate &quot;a mythical history of medieval Muslim tyranny and present-day existential threat, demanding mobilization and revenge.&quot;&lt;/ref&gt;

سال 2009ع ۾ بي جي پي طرفان، مسلمانن جي خلاف نفرت ڦيلائڻ لاء، مسلمانن جو ڪوڙو خوف ۽ پيرانوئيا کي فروغ ڏيڻ جي مهم جي حصي طور ٺاهي وئي. سازشي نظريو هندوتوا اشاعتن، جهڙوڪ &quot;سناتن پرڀات&quot; ۽ &quot;هندو جن جاگرتي سميتي&quot; ويب سائيٽ پاران پکيڙيو ويو، جنهن ۾ هندن کي پنهنجين عورتن کي مسلمان مردن، جنهن کي هڪ ئي وقت پرڪشش لالچائيندڙ ۽ ريپ ڪندڙ طور ڏيکاريو ويو هو، کان بچائڻ لاءِ چيو ويو. &quot;راشٽريه سوائم سيوڪ سنگهه (آر ايس ايس) ۽ وشوا هندو پريشد (وي ايڇ پي) سميت ٻيئي هندو انتهاپسند تنظيمن کي، ترتيب وار، هندستان ۽ ٻاهرين ملڪن ۾ ان جي واڌ ويجهه لاءِ ترتيب ڏنو ويو. سازشي نظريي کي 2014ع تائين اتر پرديش رياست ۾ هڪ اهم عقيدي طور ڏٺو ويو ۽ رياست ۾ ڀارتيه جنتا پارٽي (بي جي پي) جي مهم جي ڪاميابي ۾ حصو ورتو.&lt;ref&gt;.

Upadhyay, Nishant (18 May 2020). &quot;Hindu Nation and its Queers: Caste, Islamophobia, and De/coloniality in India&quot;. Interventions. 22 (4). Routledge: 464–480. doi:10.1080/1369801X.2020.1749709. S2CID 218822737. Archived from the original on 28 March 2022. Retrieved 30 March 2021 – via Academia.edu. Heterosexual couples who defy caste and religious structures often face violence, some of which results in death through honor killings and lynching targeting specifically Muslim and Dalit men. For instance, the Hindutva campaign against what it calls the &quot;love jihad&quot; is an attempt to protect Hindu women from Muslim men, as the latter are imagined/blamed to convert Hindu women to Islam through trickery and marriage (Gupta 2018b, 85). Needless to say, these claims are unfounded and Islamophobic imaginations of the Hindu Right.&lt;/ref&gt; 

==پس منظر==
[[File:India religion map 1909 en.jpg|alt=|thumb|India has been religiously pluralistic for centuries. This map from 1909 shows Muslim regions in the northwest in green mixing with Hindu regions stretching across most of the region into Buddhist Burma.]]
شڪاگو ٽرائبيون، فارن پاليسي جي نمائندي سڌارٿا مهانتا ٻُڌايو تہ جديد &quot;لو جهاد سازش&quot; جون پاڙون سال 1947ع هندستان جو ورهاڱي ۾ کُپيل آهن.&lt;ref&gt;Mahanta, Siddhartha (5 September 2014). &quot;India's Fake 'Love Jihad'&quot;. ''Foreign Policy''. Archived from the original on 1 April 2019. Retrieved 8 March 2017&lt;/ref&gt; ان ورهاست جي نتيجي ۾ خودمختيار رياستن، [[پاڪستان|جمهوريا پاڪستان]] (جيڪا پوءِ [[پاڪستان|اسلامي جمهوريا پاڪستان]] ۽ [[بنگلا ديش|عوامي جمهوريا بنگلہ ديش]]) (جيڪا پوء [[بنگلا ديش|اسلامي جمهوريا بنگلا ديش]] ۽ [[ڀارت|يونين آف انڊيا]] (بعد ۾ [[ڀارت|جمهوريا انڊيا]] ۾ ورهائي ويون) جي تشڪيل ٿي. مختلف اڪثريتي مذهبن جي حامل ٻنهين ملڪن جي تشڪيل وڏي پيماني تي لڏپلاڻ جو سبب بڻي، لکين مقامي ماڻهن انهن ٻنهين  مُلڪن جي وچ ۾ لڏپلاڻ ڪيا ۽ ٻنهين مذهبن جي مردن پاران بيئ مذهب جي عورتن کي جنسي زيادتي ۽ جبري طور عورتن کي مذهب تبديل ڪرايو ويو جي افواهن جي نشاندهي ڪئي وئي.  &lt;ref&gt;Mahanta, Siddhartha (5 September 2014). &quot;India's Fake 'Love Jihad'&quot;. ''Foreign Policy''. Archived from the original on 1 April 2019. Retrieved 8 March 2017&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;BHAVNANI2014&quot;&gt;{{cite book|last=Bhavnani|first=Nandita|title=The Making of Exile: Sindhi Hindus and the Partition of India |url=https://books.google.com/books?id=n_8aBAAAQBAJ&amp;pg=PT253|date=29 July 2014|publisher=Westland|isbn=978-93-84030-33-9|pages=253–255}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;HuynhD'Costa2015&quot;/&gt; تڪرار (تنازعو) جي ٻنهين پاسن جي عورتن تي اثر ڇڏيا، جنهنڪري  انهن عورتن کي هندوستان ۽ پاڪستان ٻنهين طرفن جي حڪومتون &quot;بازيابي جي ڪاروائين&quot; جو آغاز ڪيو، جنهن ۾ سال 1947ع کان 1956ع جي دوران 20,000 کان وڌيڪ مسلمان عورتون ۽ 9,000 غير مسلم (هندو ۽ سک) عورتن کي بازياب ڪرايو ويو.&lt;ref name=&quot;HuynhD'Costa2015&quot;&gt;{{cite book|last1=Huynh|first1=Kim|author2=Bina D'Costa|author3=Katrina Lee-Koo|title=Children and Global Conflict|url=https://books.google.com/books?id=uAS7BwAAQBAJ&amp;pg=PA276|date=30 April 2015|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-316-29876-3|pages=274–275}}&lt;/ref&gt; مهانٽا جي مطابق، ان اڻتڻ جي تاريخ، ٻنهين طرف کان بين المذهبي شادي جي خلاف ثقافتي دٻاءُ ۽ ڏهاڪن ۾ عقيدن جي وچ ۾ هر ڀيري ٽڪراءَ جو سبب بڻي.&lt;ref&gt;Mahanta, Siddhartha (5 September 2014). &quot;India's Fake 'Love Jihad'&quot;. ''Foreign Policy''. Archived from the original on 1 April 2019. Retrieved 8 March 2017&lt;/ref&gt;

سال 2011ع تائين، هندستان ۾ هندو، %80 سان سڀ کان وڏي مذهبي اڪثريت ۽ مسلمان %14 هئا، جيڪا 1951ع واري 9 سيڪڙي کان وڌي 14 سيڪڙو ٿي ويا، &lt;ref name=&quot;:52&quot;&gt;{{Cite news|url=https://online.wsj.com/articles/hindu-activists-in-india-warn-women-to-beware-of-love-jihad-1409874089|title=Hindu Activists in India Warn Women to Beware of 'Love Jihad'|last=Mandhana|first=Niharika|date=4 September 2014|work=The Wall Street Journal|accessdate=6 September 2014}}&lt;/ref&gt; جڏهن ته پاڪستان جي هندو آبادي 2 سيڪڙي تي رهي ۽ بنگلاديش ۾ هندن جي آبادي گهٽجي 8 سيڪڙو ٿي وئي، جيڪا پهرين 22 سيڪڙو هئي. سال 1951ع جي مردم شماري ۾، اولهه پاڪستان (هاڻي پاڪستان) ۾ هندو آبادي 1.3 هئي، جڏهن ته اوڀر پاڪستان (هاڻي بنگلاديش) ۾ 22 سيڪڙو هئي.

==هندو قوم پرستي ۽ ساڄي ڌر جي سياست== 
پڻ ڏسو: هندو قوم پرستي ۽ هندوتوا

سياست ۾ &quot;لو جهاد&quot; کي هندو قوم پرستي جي سياست سان ويجهڙائي سان ڳنڍيو ويو آهي، خاص طور تي &quot;هندوتوا&quot; جو وڌيڪ انتها پسند روپ جيڪو بي جي پي ۽ ڀارت جي وزيراعظم نريندر مودي سان لاڳاپيل آهي. وشوا هندو پريشد (وي ايڇ پي) جهڙن ڪيترن ئي ساڄي ڌر جي هندوتوا گروپن جا اسلامي مخالف موقف عام طور تي بين المذاهب شادي ۽ مذهبي ڪثرت پسندي جا مخالف آهن، جيڪا &quot;لو جهاد&quot; جي الزامن جي ڪري هجوم جي تشدد جو سبب بڻجڻ ٿا.&lt;ref&gt;As I explore below, a variety of moral entrepreneurs further the Hindutva cause by stoking fears about love jihad to further marginalize Muslims, mobilize Hindu voters, and renew people's commitments to traditional religious values. I situate these activities within a broader range of Hindutva campaigns in contemporary India and discuss the ways in which earlier Hindu majoritarian campaigns to 'save' women prefigure the current uproar about love jihad.

Strohl 2018&lt;/ref&gt;

==ٽائم لائن==
هندو تنظيمن پاران عامر خان جي بالي ووڊ فلم &quot;پي ڪي&quot; ۽ سلمان خان جي فلم &quot;بجرنگي ڀائي جان&quot; تي لو جهاد کي فروغ ڏيڻ جو الزام لڳايو ويو. اداڪارن ۽ هدايتڪارن انڪار ڪيو ته انهن جون فلمون لو جهاد کي فروغ ڏين ٿيون.&lt;ref&gt;Khatun, Nadira (14 December 2018). &quot;'Love-Jihad' and Bollywood: Constructing Muslims as 'Other'&quot;. Journal of Religion &amp; Film. 22 (3). University of Nebraska Omaha. ISSN 1092-1311. Archived from the original on 20 November 2020. Retrieved 9 January 2021.&lt;/ref&gt; 

ساڳئي وقت جڏهن سازشي نظريو پکڙجڻ شروع ٿي رهيو هو، ميانمار ۾ به &quot;لو جهاد&quot; پروپيگنڊو عام ٿيڻ لڳو. ٻڌ انتها پسند تنظيم، &quot;969 مومينٽ&quot; جي اڳواڻ ويراٿُو الزام لڳايو ته مسلمان مرد پاڻ کي ٻڌن جو روپ ڌاري، ميانمار ۾ ٻڌ ڌرم جي عورتن کي اسلام ڏانهن راغب ڪن ٿا. هن وڌيڪ قانون سازي، &quot;اسان جي ٻڌ ڌرم جي عورتن کي مسلم لو جهاد کان بچائڻ&quot; متعارف ڪرائڻ تي زور ڏنو، پوء هن جي پردي ۾ برما جي مسلمانن جي نسل ڪشي ڪئي وئي.&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Formatting religion: across politics, education, media, and law|date=2019|publisher=Taylor and Francis|isbn=978-0-429-63827-5|editor-last=Mjaaland|editor-first=Marius Timmann|edition=First [edition]|location=New York}}&lt;/ref&gt;

==ٽراپنگ تي ڀروسو==
لو جهاد سازشي نظريو ٻين تاريخي نفرت جي مهمن ۽ مثالن، جهڙوڪ يورو-آمريڪي اسلاموفوبيا سان، ان جي هڪجهڙائي لاءِ مشهور آهي.&lt;ref&gt;.

Upadhyay, Nishant (18 May 2020). &quot;Hindu Nation and its Queers: Caste, Islamophobia, and De/coloniality in India&quot;. Interventions. 22 (4). Routledge: 464–480. doi:10.1080/1369801X.2020.1749709. S2CID 218822737. Archived from the original on 28 March 2022. Retrieved 30 March 2021 – via Academia.edu. Heterosexual couples who defy caste and religious structures often face violence, some of which results in death through honor killings and lynching targeting specifically Muslim and Dalit men. For instance, the Hindutva campaign against what it calls the &quot;love jihad&quot; is an attempt to protect Hindu women from Muslim men, as the latter are imagined/blamed to convert Hindu women to Islam through trickery and marriage (Gupta 2018b, 85). Needless to say, these claims are unfounded and Islamophobic imaginations of the Hindu Right.&lt;/ref&gt;  ان ۾ مسلمانن جي مغربي مستشرقن پاران، وحشي ۽ جنسي راکشس طور تصوير پيش ڪئي وئي ۽ پدر پرست تصورات کي کڻي، چيو ويو ته مسلمانن کان شادي ڪرڻ واري هندو عورتون مجبور ۽ جبر جو شڪار آهن، جڏهن ته &quot;عورتن جي پيار ڪرڻ جي جائز حق ۽ پنهنجي پسند جي ساٿي کي چونڊن جي حق کي استعمال ڪرڻ جي ڪنهن به امڪان کي نظرانداز ڪيو ويو&quot;.  نتيجي طور، اهو 2013ع &quot;مظفر نگر فساد&quot; سميت، پر تشدد حملن، قتل ۽ ٻين تشدد جي واقعن جو سبب بڻيو.

==سرڪاري جاچ==
آگسٽ 2017ع ۾، ڀارت جي تحقيقاتي ايجنسي، اين آءِ اي (NIA) چيو ته ان کي ڪجهه &quot;لو جهاد&quot; ڪيسن ۾ هڪ مشترڪ عنصر مليو آهي، ته &quot;بنياد پرست گروپ، پاپولر فرنٽ آف انڊيا سان لاڳاپيل هڪ عورت&quot;، هندو مرد کي داعش ۾ شامل ٿيڻ لاءِ شادي جو لالچ ڏنو.&lt;ref&gt;Khalid, Saif (24 August 2017). &quot;The Hadiya case and the myth of 'Love Jihad' in India&quot;. Al Jazeera. Archived from the original on 3 October 2017. Retrieved 3 October 2017.&lt;/ref&gt; &quot;اڪنامسٽ&quot; ۾ بعد ۾ هڪ مضمون موجب، &quot;بار بار جي پوليس جاچ مذهب تبديل ڪرڻ جي ڪنهن به منظم منصوبي جو ثبوت ڳولڻ ۾ ناڪام ٿي چڪي آهي. رپورٽر بار بار &quot;لو جهاد&quot; جي الزامن کي بهترين طور تي بيمار ذهنيت ۽ بدترين طور تي، جان بوجھ ڪري &quot;چونڊين وقت جي ايجاد&quot; جي طور تي ظاهر ڪيو.&lt;ref&gt;Gupta, Charu (2009). &quot;Hindu Women, Muslim Men: Love Jihad and Conversions&quot;. Economic and Political Weekly. 44 (51): 13–15. ISSN 0012-9976. JSTOR 25663907.&lt;/ref&gt; &quot;ساڳئي رپورٽ موجب، &quot;لو جهاد&quot; جي ڪيترن ئي دعوائن جي حوالي سان عام موضوع بين المذاهب شادين تي اعتراض بيمار ذهنيت جي نشاندهي ڪري ٿو، جڏهن ته &quot;ڀارتي قانون مخلتف مذهبن واري مرد ۽ عورت جي وچ ۾ شادين يا باخبر رضامندي سان مذهب جي تبديلي جي خلاف، ڪا به رڪاوٽ نه وجهي ٿو. تڏهن به اهو تصور اڃا تائين قائم آهي، جڏهن تي &quot;متاثرن&quot; پاڻ ان کي بڪواس جي طور رد ڪن ٿا.&quot; 
 
سال 2022ع ۾، آبزرور ريسرچ فائونڊيشن ۽ ڀارتي حڪومت پاڻ چيو ته، داعش ۾ 200 کان وڌيڪ ڀارتي شامل نه ٿيا هئا. اهو انگ ايترو گهٽ آهي جو هڪ محقق تبصرو ڪيو ته &quot;ماهر اڪثر اهو سوال پڇندا آهن ته &quot;ڀارتي مسلمانن کي اسلامي اسٽيٽ ۾ شامل ٿيڻ کان ڪهڙي شيءِ روڪيو؟.&quot;

==ريورس لو جهاد==
پڻ ڏسو: بهو لايو ۽ بيٽي بچايو. 

&quot;لو جهاد جي سازش&quot; جي جواب ۾، راشٽريا سويم سيوڪ سنگهه (آر ايس ايس) جي ساٿين چيو ته انهن هڪ ريورس لو جهاد مهم شروع ڪئي آهي. يعني هندو مردن کي مسلمان عورتن سان شادي ڪرڻ لاءِ.   مهم سان لاڳاپيل ڪيس اتر پرديش (يو پي) جي مختلف حصن مان رپورٽ ٿيا،  جتي مسلمان عورتن سان زيادتي ۽ اغوا ٿيا آهن. انهن واقعن جي مرتڪبن تي الزام آهي ته اهي انهن ساٿين جا ميمبر آهن جن کي ساٿين پاران انهن جي سرگرمين لاءِ انعام ڏنو پيو وڃي. 2014 ۽ آڪٽوبر 2016 جي وچ ۾، ڪاشي نگر ضلعي ۾ پوليس پاران گهٽ عمر جي ڇوڪرين جي گم ٿيڻ يا اغوا ٿيڻ جا 389 ڪيس درج ڪيا ويا، ۽ اوڀر اتر پرديش جي ڪيترن ئي ضلعن ۾، اعلي فرقه وارانه تڪرار وارن علائقن ۾ ساڳيو رجحان مليو. 

&quot;بجرنگ دل&quot; پاران &quot;ريورس لو جهاد&quot; جو اصطلاح پڻ استعمال ڪيو ويو آهي. لو جهاد سازش جي نظريي جو حوالو ڏيڻ لاءِ. جتي متاثر ٿيل هڪ هندو مرد آهي جنهن کي هڪ مسلمان عورت سان نوڪري ۽ شادي جي امڪانن سان اسلام ڏانهن &quot;لالچ&quot; ڪيو پيو وڃي. 

هڪ ٻيو اهڙو نظريو، &quot;ڀگوا محبت جال سازشي نظريو&quot;، جيڪو مسلمانن پاران پوکيو ويو هو. اهو الزام لڳائي ٿو ته هندو مرد مسلمان عورتن کي رشتي ۾ لالچ ڏين ٿا ۽ انهن سان زبردستي شادي ڪن ٿا، انهن کي هندو مذهب ۾ تبديل ڪرڻ جي ارادي سان. اهو سوشل ميڊيا تي پڻ مشهور ٿيو آهي. 

==پڻ ڏسو==
* [[شُڌي تحريڪ]]
* [[گهر واپسي مهم]] 
* [[ڪيرالا محبت ڪهاڻي]]
* [[هندوتوا جي جعلي تاريخ]]
* [[گجرات فسادات، 2002ع]]
* [[سنڌ ۾ جبري مذهبي تبديلي]] 
* [[پاڪستان ۾ جبري مذھبي تبديلي]] 
* [[پاڪستان ۾ اقليتن خلاف تشدد]]
* [[هندستان ۾ مسجد مخالف مهم]]
* [[هندستان ۾ مسلمانن خلاف تشدد]]
* [[عظيم متبادل سازش جو نظريو]]
* [[سفيد فام نسل ڪشي سازش جو نظريو]] 
* [[غير قانوني مذهبي تبديلي تي پابندي جو آرڊيننس، 2020ع]]

==حوالا==
{{حوالا}}

==نوٽ==
* [https://sindhsalamat.com/threads/16545/ ڪنور رام کان رنڪل (فريال بيبي) تائين :تاريخي حقيقتون] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200124174237/https://sindhsalamat.com/threads/16545/ |date=2020-01-24 }}
* [https://www.youtube.com/watch?v=WJkiMdNxTKE SAMAA Ghotki news]
* [https://www.youtube.com/watch?v=-i24jg4mJ4I Pakistani Hindus Complain of Forced Conversion of Teenage Girls]
* [https://www.youtube.com/watch?v=YZwH-bxEKwo Tonight with Jasmeen, Apr 19, 2012 SAMAA TV]
* [https://www.youtube.com/watch?v=g1IFBWG736Q پاڪستان:هندو ڇوڪرين کي اغوا ڪري مبينا طور تي اسلام ڏانهن ڌرم ڦيرائڻ، بي بي سي دنيا وِٿ ساريڪا (بي بي سي هندي)]
* [https://www.youtube.com/watch?v=wcjvQU82J2w رِنڪِل ڪُماري جي اصل ڪهاڻي سنڌي هندو ڇوڪرين کي زبردستي ڌرم تبديل ڪرائڻ تي مجبور ڪيو وڃِي ٿو]
* [https://www.youtube.com/watch?v=7EO60xlx1mQ سنڌ هندو نارين جو مذهبي تبديلي ڪيس (بي بي سي هندي)]

&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=GUPTA|first=CHARU|date=2009|title=Hindu Women, Muslim Men: Love Jihad and Conversions|url=http://www.jstor.org/stable/25663907|journal=Economic and Political Weekly|volume=44|issue=51|pages=13–15|issn=0012-9976}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/a-muslim-and-a-hindu-thought-they-could-be-a-couple-then-came-the-love-jihad-hit-list/2018/04/26/257010be-2d1b-11e8-8dc9-3b51e028b845_story.html|title=A Muslim and a Hindu thought they could be a couple. Then came the ‘love jihad’ hit list.|last=|first=|date=April 26, 2018|website=|publisher=The Washington Post|accessdate=January 24, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Rao|first=Mohan|date=2011-09-30|title=Love Jihad and Demographic Fears|url=https://www.researchgate.net/publication/254098941_Love_Jihad_and_Demographic_Fears|journal=Indian Journal of Gender Studies|volume=18|pages=425–430|doi=10.1177/097152151101800307}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/uk-india-court-idUKKCN1GK1ON|title=India's top court upholds marriage in alleged case of &quot;Love Jihad&quot;|date=2018-03-08|work=Reuters|access-date=2020-01-24|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:3&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;:5&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://thediplomat.com/2018/02/love-in-the-time-of-patriarchy-love-jihad-in-india/|title=Love in the Time of Patriarchy: ‘Love Jihad’ in India|last=Borpujari|first=Priyanka|website=thediplomat.com|language=en-US|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:6&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.aljazeera.com/indepth/features/2017/08/hadiya-case-myth-love-jihad-india-170823181612279.html|title=The Hadiya case and the myth of 'Love Jihad' in India|last=Khalid|first=Saif|website=www.aljazeera.com|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; هي خيال 2009ع ۾ هندستان ۾ قومي توجہ جو مرڪز بڻيو، ڀارت جي هندو انتهاپسند سياسي پارٽي، بي جي پي، هندو ووٽرن کي پنهنجي طرف مائل ڪرڻ ۽ مسلمانن جي خلاف تشدد کي اڀارڻ لاء &quot;لو جهاد&quot; جي نالي سان پنهنجو سياسي ايجنڊو شروع ڪيو.

جنهن ۾ پهرئين ڪيرالا ۽ انکانپوءِ ڪرناٽڪ ۾ مبينا مذهب جي تبديلي ٿي هئي. نومبر 2009 ۾، ڊي جي پي جيڪب پنوز چيو تہ اهڙي ڪابہ ناهي جنهن جي ميمبرن ڪيرالا ۾ تبديلي جي ارادي سان چوڪرين کي پنهنجي محبت جي لالچ ڏئي  پنهنجي طرف راغب ڪيو. هن ڪيرالا هاءِ ڪورٽ کي ٻُڌايو تہ کيس ملندڙ 18 منجهان 3 اطلاعن (رپورٽس) ۾ رجحان بابت ڪُجھ شڪ ۽ گمان پيدا ڪيا آهن. ڊسمبر 2009 ۾، جسٽس ڪي. ٽي. سنڪرن،  پنوز جي رپورٽ کي قبول ڪرڻ کان انڪار ڪري ڇڏيو، هن هڪ ڪيس ڊائري منجهان هي نتيجو ڪڍيو تہ زبردستي مذهبي تبديلين جا اشارا ملن ٿا ۽ اها پوليس رپورٽس منجهان چٽو (واضح) آهي تہ ڪنهن خاص مقصد جي لاءِ عورتن کي &quot;ڪُجھ برڪتن&quot; سان مذهب تبديل ڪرڻ جي &quot;اجتماعي ڪوشش&quot; ڪئي پئي وڃِي. عدالت  &quot;محبت جهاد&quot; مقدمن (ڪيسز) جي ٻن ملزمن جي درخواست ضمانت تي ٻُڌڻي ڪندي چيو تہ گُذريل چار سالن ۾ ان طرح جي 3،000 کان 4،000 ڪيسز ۾ مذهبي تبديليون ٿيون آهن. ڪيرالا هاءِ ڪورٽ ڊسمبر 2009 ۾ ان معاملي جي تحقيقن تي روڪ لڳائي ٻن ملزمن کي ريليف ڏنو هيو، ۽ پوليس تفتيش تي تنقيد ڪئي هئي. پنسوس جي ان بيان تہ &quot;محبت جهاد&quot; جي وجود لاءِ ڪي بهه حتمي ثبوت ناهين ملي سگهيا، کانپوءِ جسٽس ايم ساسيڌارن نمبيار ان پُڇا ڳاڇا (تفتيش) کو بند ڪري ڇڏيو.

ڪرناٽڪ حڪومت 2010 ۾ چيو هيو تہ جيتوڻيڪ ڪيترين ئي عورتن  اسلام قبول ڪيو هيو، پر کين ان ڳالهه تي راضي ڪرڻ جي ڪابه منظم ڪوشش ناهي ڪئي وئي. 2012 ۾، مبينا محبت جهاد جي باري ۾ ٻه سال جي جاچ (تحقيق) کانپوءِ، ڪيرالا پوليس ان کي &quot;بنا تت مهم&quot; قرار ڏنو. تنھن کان پوءِ، هڪ ويب سائٽ خلاف هڪ مقدمو شروع ڪيو ويو، جنهن تي مسلم تنظيمن جا جعلي پوسٽرز وسيلي نوجوانن کي لالچ ڏيڻ ۽ عورتن کي ڦاسائڻ جي لاءِ ڏوڪڙ (رقم) جي پيش ڪش ڪئي ويندي هُئي. اتر پرديش پوليس کي سيپٽمبر 2014 ۾ گُذريل ٽن مهينن کان محبت جهاد جي ڇھ کان پنج رپورٽ ڪيل مقدمن ۾ مذهب مٽائڻ جي ڪوشش يا زبردستي مذهب تبديل ڪرڻ جو ڪوبہ ثبوت نہ مليو. پوليس چيو تہ بدنيت شرير مردن طرفان اٽڪل بازي وارداتن جا ايڪڙ ٻيڪڙ مقدما ڪنهن وڏي سازش جو ثبوت ناهين.

2017 ۾، ڪيرالا هاءِ ڪورٽ جي انهيءَ فيصلي&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.newyorker.com/culture/2017-in-review/the-year-of-love-jihad-in-india|title=The Year of Love Jihad in India|last=Bhatia|first=Rahul|website=The New Yorker|language=en|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; کانپوءَ تہ هڪ هندو عورت جي مسلمان مرد سان شادي محبت جهاد جي بنياد تي غلط (باطل) آهي،&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tribune.com.pk/story/1518699/unfounded-fear-love-jihad/|title=The unfounded fear of ‘love jihad’|last=|first=|date=September 29, 2017|website=|publisher=The Express Tribune|accessdate=January  24, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:6&quot;/&gt; ۽ مسلمان مُڙس طرفان هندستان جي سپريم ڪورٽ ۾ اپيل ڪئي وئي،&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-43327380|title=India court restores 'love jihad' marriage|date=2018-03-08|work=BBC News|access-date=2020-01-24|language=en-GB}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-41021373|title=The Hindu-Muslim marriage stuck in court|last=Qureshi|first=Imran|date=2017-10-16|work=BBC News|access-date=2020-01-24|language=en-GB}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2018/04/10/world/asia/india-supreme-court-marriage.html|title=Couple Can Reunite in ‘Love Jihad’ Case, India’s Supreme Court Rules|last=Abi-Habib|first=Maria|date=2018-04-10|work=The New York Times|access-date=2020-01-24|last2=Raj|first2=Suhasini|language=en-US|issn=0362-4331}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.cnn.com/2018/04/11/asia/india-love-jihad-intl/index.html|title=India's top court upholds marriage in 'love jihad' case|last=CNN|first=Steve George and Huizhong Wu|website=CNN|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;https://www.wsj.com/articles/indias-imaginary-love-jihad-1512691822&lt;/ref&gt; جتي عدالت طرفان اين آءِ اي کي &quot;اَڻَ ڌُري ۽ آزاد&quot; شاهدين جي بنياد تي درخواست ڪئي وئي،&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-42139978|title=Court intervenes in 'love jihad' case|date=2017-11-27|work=BBC News|access-date=2020-01-24|language=en-GB}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:2&quot;/&gt; عدالت  اين آءِ اي کي محبت جهاد جي طرز تي قائم انهيءَ طرح جي سمورن معاملن جي جانچ (تحقيق) ڪرڻ جي هدايت ڪئي وئي.&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt; پابندي مُرهيل تنظيم سيمي ڪمزور هندو عورتن کي شڪار بڻائي دهشت گرد ٺاهڻ لاءِ ڀرتي ڪري رهي آهي يا نہ&lt;ref name=&quot;:4&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.dw.com/en/indias-love-jihad-are-women-being-recruited-for-islamic-state/a-41196362|title=India's 'love jihad'- Are women being recruited for 'Islamic State'? {{!}} DW {{!}} 01.11.2017|last=Welle (www.dw.com)|first=Deutsche|website=DW.COM|language=en-GB|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; ۽ سيمي جهڙيون بندش پيل تنظيمن جي انهيءَ طرح جي تمام مشڪوڪ واقعن جي کوج ڪرڻ لاءِ عدالت جي انهين هدايتن اين آءِ اي کي اجازت ڏني هُئي. اين آءِ اي ان کان اڳ عدالت ۾ عرض ڪيو هيو تہ هي معاملو &quot;الڳ ٿلڳ&quot; واقعو ناهي ۽ ان رياست ۾ هڪ نمونو سامهون اچڻ جو سماچار لڌو آهي، جنهن ۾ چيل هيو تہ هڪ ٻئي مقدمي ۾ ساڳيا ماڻهو شامل آهن جيڪي اُڪسائي رهيا آهن.

هي خيال سڀ کان پهرئين 2009 ۾ هندوستان ۾ قومي توجہ جو مرڪز بڻيو، ان ۾ ڪيرالہ ۽ ڪرناٽڪ ۾ وڏي پيماني تي مذهبي تبديلين جا دعويٰ شامل هيا، پر پوءِ اهي دعويٰ پوري هندستان ۽ ان کان اڳتي پاڪستان ۽ برطانيا ۾ ڇکڙجي چُڪا آهن. سال 2009، 2010، 2011 ۽ 2014 ۾ پڌرائي ڪرڻ جي لهرن سميت، هندوستان ۾ محبت جهاد جي الزامن مختلف هندو، سکھ ۽ عيسائي تنظيمن ۾ ڳڻتي پيدا ڪري ڇڏي آهي، جڏهن تہ مسلم تنظيمن طرفان انهن الزامن جي ترديد ڪئي وئي آهي. ريوٽرز (Reuters) مطابق، هي تصور ڪيترن ئي ماڻهن لاءِ سياسي تڪرار (تنازعو) ۽ معاشرتي ڳڻتي جو ڪارَڻُ بڻيل آهي، جڏهن تہ سن 2014 تائين هڪ مُنظم محبت جهاد جي خيال کي هندوستاني ڌارا (وڏو وهڪرو mainstream) ۾ وڏي پيماني تي هڪ سازشي ٿيوري سمجيو وڃِي ٿو.

آگسٽ 2017 ۾، قومي جانچ ايجنسي (اين آءِ اي) ٻُڌايو تہ انهن کي آگسٽ 2017 ۾ محبت جهاد جي ڪُجھ معاملن ۾ هڪ عام گُرُو (رهنما، مينٽر) مليو آهي. دي اڪانومسٽ ۾ پوءِ ڇپيل مضمون مطابق، &quot;هر ڀيري پوليس جي پُڇاڳاڇا (جانچ،تفتيش، انويسٽيگيشن) ڪنهن مُنظم منصوبي تحت مذهبي تبديلي جا ثبوت ڳولهڻ ۾ ناڪام رهي آهي. سماچار ڏيندڙن (صحافي، رپورٽرز) &quot;محبت جهاد&quot; جي دعويٰ کي بُخار ۾ ورتل بهترين تصورَ ۽ بدترين، ڄاڻي واڻي چُونڊن (اليڪشن) جي ترڪيب طور وري وري بي نقاب ڪيو آهي.&quot; انهيءَ رپورٽ  مطابق، &quot;محبت جهاد&quot; جي گڏيل موضوع جي باري ۾ ڪيترائي دعويٰ بين المذهب شادي تي سخت اِعتراضَ جو اظهار ڪندا رهيا آهن، جڏهن تہ &quot;هندوستاني قانون عقيدن جي وچ۾ هڪٻئي سان شادين ڪرڻ ۾، يا رضاڪاراڻي ۽ ڄاڻي واڻي رضامندي سان مذهبي تبيلين جي خلاف ڪابه رڪاوٽ نٿو ڪري&quot;. ان هوندي بہ اهو خيال اڃا تائين قائم رهي ٿو، ايتري قدر تہ جڏهن &quot;متاثرن&quot; پاران ان کي اجائي ڳالهه قرار ڏئي  انڪار ڪيو ويو آهي.&quot;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tribune.com.pk/story/1569031/3-indian-woman-love-jihad-case-says-not-forced-embrace-islam/|title=Indian woman in 'love jihad' case says was not forced to embrace Islam|last=|first=|date=November 26, 2017|website=The Express Tribune|publisher=The Express Tribune|accessdate=January 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;/&gt;

ڪيرالا چرچ چيو تہ 'محبت جهاد' حقيقت آهي، چرچ وڌيڪ دعويٰ ڪئي تہ عيسائي عورتن کي [[داعش|آءِ ايس]] جي ڄار ۾ ڦاسايو وڃِي ٿو.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.deccanherald.com/national/south/kerala-church-says-love-jihad-is-real-claims-christian-women-being-lured-into-is-trap-794814.html|title=Kerala Church says 'Love Jihad is real', claims Christian women being lured into IS trap|last=|first=|date=January 24, 2020|website=deccanherald.com|publisher=The Printers (Mysore) Private Ltd|accessdate=January 24, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.theweek.in/news/india/2020/01/15/christian-girls-targeted-and-killed-in-name-of-love-jihad-kerala-syro-malabar-church.html|title=Christian girls targeted and killed in name of love jihad: Kerala's Syro-Malabar church|website=The Week|language=en|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://gulfnews.com/world/asia/india/india-probe-love-jihad-cases-of-kerala-christian-girls-national-commission-for-minorities-1.1569330626314|title=India: Probe 'love-jihad' cases of Kerala Christian girls: National Commission for Minorities|website=gulfnews.com|language=en|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;:4&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;:5&quot;/&gt;

===اصطلاح===
ڪيرالا ۽ پاڙيسري رياست رياست ڪرناٽڪ ۾ پهريون ڀيرو 2007 دوران &quot;محبت جهاد&quot; جو ذڪر ٿيو هو، پر هي اصلاح 2009 ۾ عوامي چئوٻولن جو حصو بڻجي ويو هو. اصل ۾ ان کي &quot;روميو جهاد&quot; سڏيو ويندو هيو.&lt;ref name=&quot;:6&quot;/&gt;

&lt;br /&gt;

===سنڌ جي هندن جو جو موقف===
سنڌ سميت پاڪستان ۾ جبري ڌرم مَٽرائڻ جا واقعا ٿيندا رهن ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.voiceofsindhnews.com/%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85-%da%aa%d9%88%d9%bd-%db%be-%d9%85%d8%b9%d8%b5%d9%88%d9%85-%d9%bb%d8%a7%d8%b1%da%99%d9%8a%d9%86-%d8%b3%d8%a7%d9%86-%d9%84%da%84%d8%a7%d9%84%d9%bd-%d8%a8%d8%b9%d8%af-%d9%82/|title=اسلام ڪوٽ ۾ معصوم ٻارڙين سان لڄالٽ بعد قتل ڪرڻ ۽ نياڻين جي زبردستي مذهب تبديلي خلاف احتجاجي مظاهرو – وائيس آف سنڌ لنڊن|language=en|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.newslens.pk/sindhi-sindh-stalls-on-bid-to-outlaw-forced-conversions-of-hindu-girls/|title=سنڌ ۾ زبردستي مذهب مٽائڻ خلاف بل، قانون ٿيڻ جو منتظر|last=Korai|first=Shaukat|date=2016-08-17|website=News Lens Pakistan|language=en-US|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://awamiawaz.pk/405831/|title=Hyderabad: Protest over Force Marriages of Hindu Girls|date=2019-07-05|website=Awami Awaz|language=ur|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:8&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.dailywaka.com/?p=2091|title=زبردستي مذهب تبديل ڪرائڻ بابت قانونسازي لاءِ ڪميٽي قائم|date=2019-11-23|website=DailyWaka|language=ur|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://awamiawaz.pk/496458/|title=پسند جو پرڻو ڪندڙ ناري مهڪ ڪماري کي مڙس سان گڏ وڃڻ جي اجازت|date=2020-01-21|website=Awami Awaz|language=ur|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.thekawish.com/beta/images/2016/Dec/19-12-2016/Page4/P4-2.htm|website=www.thekawish.com|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.voiceofsindhnews.com/iswo-%d8%a8%d8%b1%d8%b7%d8%a7%d9%86%d9%8a%d9%87-%d9%be%d8%a7%d8%b1%d8%a7%d9%86-%d8%b3%d9%86%da%8c-%db%be-%d8%b3%d9%86%da%8c%d9%8a-%d9%87%d9%86%d8%af%d9%88-%d9%86%d9%8a%d8%a7%da%bb%d9%8a%d9%86-%d8%ac/|title=انٽرنيشنل سنڌي وومين آرگنائيزيشن برطانيه پاران سنڌ ۾ سنڌي هندو نياڻين جي اغوا، جبري مذهب مٽرائي شاديون ڪرائڻ خلاف پاڪستان هاءِ ڪميشن لنڊن آڏو احتجاج .سنڌي هندن کي سنڌ مان لڏائڻ جي سازشن جي مذمت – وائيس آف سنڌ لنڊن|language=en|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.dailysarwan.com/articles/%D8%B3%D9%86%DA%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%88%D8%B1%D9%8A-%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8-%D9%85%DA%99%D9%87%DA%BB-%D8%AC%D9%88-%DA%AA%D9%84%D9%88%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D9%87%D9%85-%D8%B3%D9%86/|title=سنڌ اندر زوري مذهب مڙهڻ جو ڪلور: ماهم سنڌي / ميرپورخاص {{!}} روزاني سرواڻ|website=www.dailysarwan.com|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; سنڌ جي زرخير ۽ معدني وسيلن سان مالامال گهوٽڪي ضلعو ۾ نام نهاد مذهبي ٺيڪيدار ميان مٺو&lt;ref name=&quot;:9&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=http://affairnews.com/2012/04/%d8%b1%d9%86%da%aa%d9%84-%da%aa%d9%85%d8%a7%d8%b1%d9%8a-%da%80%d8%b1%da%86%d9%88%d9%86%da%8a%d9%8a%d8%a1%d9%8e-%da%a9%d8%a7%d9%86-%d8%b3%d9%be%d8%b1%d9%8a%d9%85-%da%aa%d9%88%d8%b1%d9%bd-%d8%aa%d8%a7/|title=رنڪل ڪماري: ڀرچونڊيءَ کان سپريم ڪورٽ تائين|last=ايڊيٽر|website=Affair - افيئر|language=en-US|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:10&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://awamiawaz.pk/441393/|title=ميان مٺو معاشري ۾ انتشار پکيڙي صوفي روايتن کي نقصان ڏنو: نفيسا شاهه|date=2019-10-09|website=Awami Awaz|language=ur|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; جي پاٿاريداري ۽ سرپرستي هيٺ مبينا طور زوري مذهب تبديل ڪرائڻ جا ڪيترائي واقعا رپورٽ ٿيا آهن.&lt;ref name=&quot;:9&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:10&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://affairnews.com/2015/09/%d9%85%d9%8a%d8%a7%d9%86-%d9%85%d9%ba%d9%8a-%d8%b3%d8%a7%d9%86-%d9%85%d9%90%d9%84%d9%88-%da%80%d8%b1%da%86%d9%88%d9%86%da%8a%d9%8a-%d8%b1%d9%86%da%aa%d9%84-%da%aa%d9%85%d8%a7%d8%b1%d9%8a-%da%a9%d8%a7/|title=ميان مٺي سان مِلو ڀرچونڊي: رنڪل ڪماري کان سپنا ۽ پوڄا تائين!|last=ايڊيٽر|website=Affair - افيئر|language=en-US|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; 2012 کان 2015 تائين 69 هندو۽ عيسائي نارين کي مبينا طور اغوا ڪري مذهب مٽائي شاديون ڪرايون ويون.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.pahenjiakhbar.com/news_paper/%d8%b3%d8%a7%da%8d%d9%86-3-%d8%b3%d8%a7%d9%84%d9%86-%d8%af%d9%88%d8%b1%d8%a7%d9%86-69-%d9%87%d9%86%d8%af%d9%88-%db%bd-%d8%b9%d9%8a%d8%b3%d8%a7%d8%a6%d9%8a-%d9%86%d8%a7%d8%b1%d9%8a%d9%88%d9%86-%d8%a7/|title=ساڍن 3 سالن دوران 69 هندو ۽ عيسائي ناريون اغوا|language=sd|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; پاڪستان جي قومي اسيمبلي ۾ مذهبي اقليتن کي تحفظ ڏيڻ لاءِ بل پاس ٿيو،&lt;ref name=&quot;:7&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://onlinenewsroom.pk/?p=1348|title=اقليتن کي زبردستي مذهب تبديلي کان بچائڻ لاءِ سينيٽ جي پارلياماني ڪميٽي قائم|website=Online News Room|language=ur|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:8&quot; /&gt;&lt;ref&gt;https://www.pakistanpoint.com/sd/national/news/story-39643.html&lt;/ref&gt; جنهن ۾ زبردستي مذهب مٽرائڻ تي 5 سال قيد جي تجويز ڪيل آهي.&lt;ref name=&quot;:7&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.pahenjiakhbar.com/news_paper/%d8%b2%d8%a8%d8%b1%d8%af%d8%b3%d8%aa%d9%8a-%d9%85%d8%b0%d9%87%d8%a8-%d9%85%d9%bd%d8%b1%d8%a7%d8%a6%da%bb-%d8%aa%d9%8a-5-%d8%b3%d8%a7%d9%84-%d9%82%d9%8a%d8%af-%d8%ac%d9%8a-%d8%aa%d8%ac%d9%88%d9%8a/|title=زبردستي مذهب مٽرائڻ تي 5 سال قيد جي تجويز: بل قومي اسيمبلي ۾ جمع -|language=sd|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt; پاڪستان ۾ رياست جو مذهب اسلام بڻيل آهي جنهنڪري زوري مذهب مَٽرائڻ جي اڪثر عدالتي ڪيسن جي ڏنل فيصلن ۾ ڇوڪرين جي مرضي ڏيکاري ڪيس اُڪلايا ويندا آهن. دنيا ۾ پرڻو ڪرڻ لاءِ ڌرم ڦيرائڻ جي ڪابه شرط ناهي هوندي، پر پاڪستان ۾ اها شرط لازمي سمجهيي وڃي ٿي.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.voiceofsindhnews.com/%d9%87%d9%86%d8%af%d9%88-%d8%a8%d8%b1%d8%a7%d8%af%d8%b1%d9%8a-%d8%ac%d9%88-%d8%aa%d8%ad%d9%81%d8%b8%d8%8c-%d9%85%d8%af%d9%8a%d9%86%d9%8a-%d9%88%d8%a7%d8%b1%d9%8a-%d8%b1%d9%8a%d8%a7%d8%b3%d8%aa-%d8%ac/|title=هندو برادري جو تحفظ، مديني واري رياست جي ذميواري! شير محمد کهاوڙ – وائيس آف سنڌ لنڊن|language=en|access-date=2020-01-24}}&lt;/ref&gt;
===جذباتي اپيل وسيلي ڌرم ڦيرائڻ===
{{See also|مشنري ڊيٽنگ}}
''آڪسفورڊ هينڊ بڪ آف رليجئس ڪنورزين'' ۾ نوٽ ٿيل آهي تہ ماڻهن کي هڪ عقيدي يا ڌرم (مذهب) کان ٻئي ڌرم ۾ تبديل ڪرڻ ۾ جذباتي اپيلُن جي تاثير جي چڱي ريت پروڙ ڪئي ويندي آهي ۽ اڪثر ان جو استعمال ڌرمي (مذهبي) اڳواڻن طرفان استحصال ڪيو وڃِي ٿو.&lt;ref name=&quot;RamboFarhadian2014&quot;&gt;{{cite book|last1=Rambo|first1=Lewis R.|last2=Farhadian|first2=Charles E.|title=The Oxford Handbook of Religious Conversion|url=https://books.google.com/books?id=U03gAgAAQBAJ&amp;pg=PA145|date=18 February 2014|publisher=[[آڪسفورڊ يونيورسٽي پريس]], [[امريڪا جي گڏيل رياستون|US]]|isbn=978-0-19-971354-7|page=145}}&lt;/ref&gt; مذهبي گروپن امڪاني ڀرتي ٿيندڙن جي دلچسپي لاءِ لوِ بمبنگ ۽ فلرٽي فشنگ جهڙين ٽيڪنيڪس جو استعمال ڪيو ويو آهي. محبت جهاد مبينا طور هڪ  سرگرمي آهي، جنهن ۾ مسلم نوجوانَ اِهڙين محبت جي جذباتي اپيلن جو استعمال ڪندا آهن، ۽ ڇوڪرين کي ڌرم مَٽائڻ جي لاءِ راضي ڪندا آهن - ڪجهه رپورٽن ۾، مُنظم، مالي امداد، دلربائي ورتاءَ، لالچائڻ پيار جو مِڪِرُ ڪرڻ، سان پڻ اهڙيون اَٽڪليون ۽ چالون هلندا آهن.&lt;ref name=&quot;Common&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Piqued&quot;&gt;{{cite news | title = 'Love jihad' piqued US interest | date = 6 September 2011 | url = http://timesofindia.indiatimes.com/india/Love-jihad-piqued-US-interest/articleshow/9877883.cms?referral=PM| work = The Times of India | accessdate = 8 September 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Handsome&quot;&gt;{{cite news | first = Dean | last = Nelson | title = Handsome Muslim men accused of waging 'love jihad' in India | date = 13 October 2009 | publisher = Telegraph Media Group Limited | url = https://www.telegraph.co.uk/news/religion/6316966/Handsome-Muslim-men-accused-of-waging-love-jihad-in-India.html | work = The Telegraph | accessdate = 14 September 2012}}&lt;/ref&gt;

==ٻاهريان ڳنڍڻا==
{{commons category|Religious persecution}}
{{wikiquote}}
==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:اسلامو فوبيا]]
[[زمرو:ڀارت ۾ اسلامو فوبیا]]
[[زمرو:ڀارت ۾ انتها پسندي]]
[[زمرو:هندوستان ۾ مذهبي تڪرار]]
[[زمرو:اسلام سان لاڳاپيل تڪرار]]
[[زمرو:ڪيرالا ۾ اسلام]]
[[زمرو:اتر پرديش ۾ مذهب]]
[[زمرو:ڄمون ۽ ڪشمير ۾ مذهب]]</text>
      <sha1>tqscduhn9eanz3jj1gnk2fasketne4r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>زمرو:ڪيرالا ۾ اسلام</title>
    <ns>14</ns>
    <id>55038</id>
    <revision>
      <id>319547</id>
      <parentid>312232</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T11:28:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319547</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="140" sha1="tg3dt2ie8593ebnspx0kae7vyl791o9" xml:space="preserve">{{lang-en|Category:Islam in Kerala}}
[[زمرو:ڪيراله]]
[[زمرو:ڀارت ۾ اسلام]]
[[زمرو:انڊيا ۾ اسلاميت]]</text>
      <sha1>tg3dt2ie8593ebnspx0kae7vyl791o9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>زمرو:انڊيا ۾ اسلاميت</title>
    <ns>14</ns>
    <id>55043</id>
    <revision>
      <id>319558</id>
      <parentid>305715</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T11:57:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319558</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="172" sha1="nfqqi1kq6xf2obvtx19mio828ploued" xml:space="preserve">{{lang-en|Category:Islamism in India}}
[[زمرو:ڀارت]]
[[زمرو:اسلام سان لاڳاپيل تڪرار]]
[[زمرو:هندوستان ۾ مذهبي تڪرار]]</text>
      <sha1>nfqqi1kq6xf2obvtx19mio828ploued</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>فرائضي تحريڪ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>56055</id>
    <revision>
      <id>319557</id>
      <parentid>182403</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T11:56:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319557</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4602" sha1="7g5666mortv70afhfwzzp1e048cyq1b" xml:space="preserve">'''فرائضي تحريڪ'''{{ٻيا نالا|انگريزي= ''' Faraizi Movement '''}}  جو بنياد 1819 ۾ اوڀر بينگال ۾ [[حاجي شريعت الله]] بدعتن جي خاتمي ۽ مسلمانن کي الله طرفان مقرر ڪيل فرضن تي ھلڻ لاءِ وڌو.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Khan |first=Muin-ud-Din Ahmad |year=2012 |chapter=Shariatullah, Haji |chapter-url=http://en.banglapedia.org/index.php?title=Shariatullah,_Haji |editor1-last=Islam |editor1-first=Sirajul |editor1-link=Sirajul Islam |editor2-last=Jamal |editor2-first=Ahmed A. |title=Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh |edition=Second |publisher=[[Asiatic Society of Bangladesh]]}}&lt;/ref&gt; اھا برطانيا جي مخالف تحريڪ ھئي&lt;ref name=&quot;انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام&quot; /&gt;. ھن تحريڪ جو باني حاجي شريعت الله (1781ع- 1840ع) ننڍي عمر ۾ حج ادا ڪيو ۽ 20 سال مڪي ۾ رھيو&lt;ref name=&quot;انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام&quot; /&gt;. ممڪن آهي تہ ھي وھابيت مان متاثر ٿيو ھجي. عربستان مان واپس اوڀر بينگال پھچي ان ھن تحريڪ جي شروعات ڪئي&lt;ref name=&quot;انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام&quot; /&gt;. 1757 کان بينگال ايسٽ انڊيا ڪمپني جي قبضي ۾ اچي ويو ھو جنھن جي معاشي پاليسين سان بينگال جي ڪپڙي جي صنعت ۽ ھارين جي زندگي تباھي جي ڪناري تي پھچي وئي. ٻئي طرف ھندو زميندارن ۽ شاھوڪارن کي فائدو رسي رھيو ھو&lt;ref name=&quot;انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام&quot; /&gt;.  شريعت الله ماڻھن کي شيعن ۽ صوفين جي طريقن کي، شادين ء جنازن جي غير اسلامي رسمن کي ختم ڪرڻ جي تلقين ڪئي ۽ اجتماعي نمازون جائز حاڪم جي اچڻ تائين نہ پڙھڻ جي صلاح ڏني&lt;ref name=&quot;انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام&quot; /&gt;. ھن بي زمين ھارين جي جبري پورهئي کي رد ڪرڻ ۽ ٽئڪس نہ ڏيڻ لاء زور ڏئي انھن جي مدد ڪئي&lt;ref name=&quot;انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام&quot; /&gt;. اصلاح پسندي ۽ مساوات جي پيغام سان جيڪا فرائضي تحريڪ شروع ڪئي اھا اوڀر بينگال جي ٻھراڙيءَ ۾  سندس پٽ دودو ميان (1819ع-1863ع) جي سربراهي ۾ عوامي حمايت جو مرڪز ٿيڻ ۾ ڪامياب ٿي وئي&lt;ref name=&quot;انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام&quot; /&gt;. دودو ميان انڊيا کي غير مسلم حاڪمن جي رھڻ تائين دارلحرب (جنگ جو گھر) قرار ڏئي ڇڏيو&lt;ref name=&quot;انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام&quot; /&gt;. تحريڪ سڌوسنئون انگريزن سان ثڪراء ۾ اچي وئي. 1857 واري بغاوت ۾ دودو ميان گرفتار ٿي ويو ۽ ھن تحريڪ جي سياسي سرگرمين تي بندش پئجي وئي&lt;ref name=&quot;انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام&quot; /&gt;. تنھن ھوندي به ان جون مذھبي سرگرميون ويھين صديءَ جي شروعات تائين جاري رھيون&lt;ref name=&quot;انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام &quot;&gt; - Encyclopedia of Islam- Juan E. Campo J. Gordon Melton, Series Editor-: Facts On File, Inc. An imprint of Infobase Publishing 132 West 31st Street New York NY 10001
- pages# 226, &lt;/ref&gt;.

==تحريڪ جا نظرتي خيال==

ھي تحريڪ سني اسلام جي حنفي فقه سان لاڳاپيل ھئي. ھن بنگال جي مسلمانن م  گناھن کان [[توبه]]، الله جي مقرر ڪيل فرضن جي بجاوري، توحيد سان سختي سان وابستگي، ھر قسم جي ثقافتي روايتن سان تعلق قطع ڪرڻ جيڪي بدعتن ۾ اچن پيون. ھنن جي نظريي مطابق جمعي جي نماز ء عیدالاضحی پڙھڻ لازمي نہ ھيو.ھہ انڊيا کي دارلحرب سمجھندا ھيا. ھنن ۾ اڳواڻ  پير جي بدران استاد ۽ پوئلڳ کي مريد جي بدران شاگرد سڏبا ھئا. اھا مذھبي اصلاح جي تحريڪ ھئي جيڪا شروع م پرامن ۽ بعد ۾ تشدد واري ٿي وئي. ان جو بنيادي مقصد غيراسلامي رسمن کي ختم ڪرڻ ھو. ان جو مرڪز [[فريدپور]] ھيو.

== حوالا ==
{{حوالا}}
[[زمرو:بنگلاديش]]
[[زمرو:ڀارت ۾ اسلام]]
[[زمرو:انڊيا ۾ اسلاميت]]</text>
      <sha1>7g5666mortv70afhfwzzp1e048cyq1b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>راجناٿ سنگھ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>60259</id>
    <revision>
      <id>319542</id>
      <parentid>255078</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T11:20:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319542</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3805" sha1="kyc4rx8yu9t5hlau6b05jxsawgzrg70" xml:space="preserve">{{Infobox officeholder|birth_date={{ڄمڻ جي تاريخ ۽ عمر|1951|9|10}}|image=Defence Minister Shri Rajnath Singh in February 2020 (cropped).jpg|image_size=200px|birthplace=,[[انڊيا]]چانڊولي ، اترپردي,}}
'''راجناٿ سنگھ'''( انگريزي:Rajnath Singh) (پيدائش 10 جولاءِ 1951) هڪ هندستاني سياستدان آهي جيڪو هندستان جو موجوده دفاع وزير آهي. هو اڳوڻي گهرو وزير هو[[ڀارت]].&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.britannica.com/biography/Rajnath-Singh|title=Rajnath Singh {{!}} Biography &amp; Facts|website=Encyclopedia Britannica|language=en|access-date=2020-10-18}}&lt;/ref&gt;

== شروعاتي زندگي ۽ تعليم ==
هو اترپرديش ۾ چانڊوولي ۾ پيدا ٿيو ۽ هڪ راجپوت خاندان ۾ پيدا ٿيو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://archive.indianexpress.com/news/-jaswant-is-sacked-without-showcause-notice-but-vasundhara-could-defy-directive-to-resign-/517003|title=�Jaswant is sacked without show-cause notice, but Vasundhara could defy directive to resign� - Indian Express|website=archive.indianexpress.com|access-date=2020-10-18}}&lt;/ref&gt; هو هارين جي خاندان ۾ پيدا ٿيو هو.هن ابتدائي تعليم پنهنجي ڳوٺ جي هڪ مقامي اسڪول مان حاصل ڪئي ۽ فزڪس ۾ ماسٽر جي ڊگري حاصل ڪرڻ لاءِ گورکھپور يونيورسٽي مان فرسٽ ڊويزن جا نتيجا حاصل ڪري اڳتي وڌيو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.indiatoday.in/india/story/rajnath-singh-biography-rajneeti-1498533-2019-04-10|title=Rajnath Singh's biography tracing 5 decades in politics to hit stands in May|last=DelhiApril 10|first=Press Trust of India New|last2=April 10|first2=2019UPDATED:|website=India Today|language=en|access-date=2020-10-18|last3=Ist|first3=2019 17:11}}&lt;/ref&gt;

== سياسي آفيس ==
هو لکنوؤ (لوڪ سبھا حلقه) مان ٻه ڀيرا پارليامينٽ جو ميمبر رهيو آهي ۽ هڪ ڀيرو غازي آباد (لوڪ سبھا حلقه) مان.هن چيو ته به رياست جي سياست ۾ سرگرم ھو ۽ (اسيمبلي جي تڪ) Haidergarh کان MLA رهيو ٻه ڀيرا وڏي وزير رهيو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.indiatoday.in/india/story/who-is-rajnath-singh-152326-2013-01-23|title=Who is Rajnath Singh?|last=DelhiJanuary 23|first=India Today Online New|last2=January 23|first2=2013UPDATED:|website=India Today|language=en|access-date=2020-10-18|last3=Ist|first3=2013 12:12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://economictimes.indiatimes.com/rajnath-singh/candidates/candidateid-11464.cms|title=Rajnath Singh: Rajnath Singh BJP from LUCKNOW in Lok Sabha Elections {{!}} Rajnath Singh News, images and videos|website=The Economic Times|access-date=2020-10-18}}&lt;/ref&gt;

== ذاتي زندگي ==
هن ساوتري سنگهه سان 5 جون 1971 تي شادي ڪئي ، جنهن سان هن جا ٻه پٽ ۽ هڪ ڌيءَ آهي.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://oyehero.com/political/rajnath-singh-biography-in-hindi/|title=राजनाथ सिंह जीवनी, इतिहास, जाति, शिक्षा, परिवार, पत्नी, माता, पिता !!|last=Shukla|first=Ankita|date=2018-11-17|website=Oye Hero|language=en-US|access-date=2020-10-18}}&lt;/ref&gt;

== پڻ ڏسو ==
{{باب|هندومذهب}}

* [[نريندر مودي]]

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:سياست]]
[[زمرو:هندستاني سياستدان]]
[[زمرو:ڀارت ۾ انتها پسندي]]
[[زمرو:1951ع جون پيدائشون]]
[[زمرو:جيوت ماڻهو]]
[[زمرو:سياستدان]]
[[زمرو:جيئرا ماڻهو]]</text>
      <sha1>kyc4rx8yu9t5hlau6b05jxsawgzrg70</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>مانسروور ڍنڍ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>71677</id>
    <revision>
      <id>319477</id>
      <parentid>318324</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:44:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319477</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11234" sha1="37lf0xdxqiy3f3xkeb8v9v2avy34eni" xml:space="preserve">{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; align=&quot;center&quot; width=&quot;130px&quot; |  '''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽس= {{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;
==تاريخ==
{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Use dmy dates|date=January 2023}}
{{Infobox body of water
| name               = Lake Mansarovar
| native_name        = {{native name|bo|Mapam Yumtso}}
| image              = Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg
| caption            = Lake Manasarovar with [[Mount Kailash]] in the background
| location           = [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], China
| coords             = {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
| area               = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = Winter
&lt;!--      Map      --&gt;| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
}}
'''Lake Manasarovar'''  also called '''Mapam Yumtso''' ({{bo|t=མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།|w=ma pham g.yu mtsho|s=ma pam yu tso}}; {{zh|c=瑪旁雍錯|p=Mǎ páng yōng cuò}}) locally,{{efn|Alternative names include '''Mapang Tso''', '''Tso Mapam''', '''Tsang Tso''' ({{bo|t=ཚངས་མཚོ|w=tshangs mtsho|s=tsang tso}}), and '''Tso Madröpa''' ({{bo|w=mtsho ma dros pa}}).&lt;ref&gt;{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}} is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>37lf0xdxqiy3f3xkeb8v9v2avy34eni</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319479</id>
      <parentid>319477</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T06:00:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319479</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11293" sha1="r6jvfh5p3c6rhv2fk7saugc1dnchzg7" xml:space="preserve">{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; align=&quot;center&quot; width=&quot;130px&quot; |  '''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽس= {{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;
==تاريخ==
{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name               = مانسروور ڍنڍ
| native_name        = Manasarovar
| image              = Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg
| caption            = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location           = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
| coords             = {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
| area               = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=مپام يمسو (تبتي)&lt;br&gt;Mapam Yumtso}}
'''Lake Manasarovar'''  also called '''Mapam Yumtso''' ({{bo|t=མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།|w=ma pham g.yu mtsho|s=ma pam yu tso}}; {{zh|c=瑪旁雍錯|p=Mǎ páng yōng cuò}}) locally,{{efn|Alternative names include '''Mapang Tso''', '''Tso Mapam''', '''Tsang Tso''' ({{bo|t=ཚངས་མཚོ|w=tshangs mtsho|s=tsang tso}}), and '''Tso Madröpa''' ({{bo|w=mtsho ma dros pa}}).&lt;ref&gt;{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}} is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>r6jvfh5p3c6rhv2fk7saugc1dnchzg7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319480</id>
      <parentid>319479</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T06:23:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319480</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12484" sha1="l1fxvbaht1ggq7j35ck56eweaymgbef" xml:space="preserve">{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; align=&quot;center&quot; width=&quot;130px&quot; |  '''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽس= {{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;
==تاريخ==
{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name               = مانسروور ڍنڍ
| native_name        = Manasarovar
| image              = Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg
| caption            = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location           = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
| coords             = {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
| area               = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=مپام يمسو (تبتي)&lt;br&gt;Mapam Yumtso}}

'''Lake Manasarovar'''  also called '''Mapam Yumtso''' ({{bo|t=མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།|w=ma pham g.yu mtsho|s=ma pam yu tso}}; {{zh|c=瑪旁雍錯|p=Mǎ páng yōng cuò}}) locally,{{efn|Alternative names include '''Mapang Tso''', '''Tso Mapam''', '''Tsang Tso''' ({{bo|t=ཚངས་མཚོ|w=tshangs mtsho|s=tsang tso}}), and '''Tso Madröpa''' ({{bo|w=mtsho ma dros pa}}).
ڍنڍ ماناسرووار (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن. ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.


&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}} is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>l1fxvbaht1ggq7j35ck56eweaymgbef</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319482</id>
      <parentid>319480</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T06:39:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* تاريخ */</comment>
      <origin>319482</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12318" sha1="e8sinw6hutyhjqz9ak48tl10ta1kacr" xml:space="preserve">{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; align=&quot;center&quot; width=&quot;130px&quot; |  '''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽس= {{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;
==تاريخ==
{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name               = مانسروور ڍنڍ
| native_name        = Manasarovar
| image              = Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg
| caption            = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location           = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
| coords             = {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
| area               = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=مپام يمسو (تبتي)&lt;br&gt;Mapam Yumtso}}

ڍنڍ ماناسرووار (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو)  (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن. ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.


&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}} is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>e8sinw6hutyhjqz9ak48tl10ta1kacr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319483</id>
      <parentid>319482</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T06:53:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319483</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12431" sha1="679gfxm5hxjxt2xyxb4kaqnfq0i1doi" xml:space="preserve">{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; align=&quot;center&quot; width=&quot;130px&quot; |  '''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽس= {{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;
==تاريخ==
{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image              = Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg
| caption   = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
| coords             = {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
| area               = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}

ڍنڍ ماناسرووار (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن. ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي. ماپيم يم ڇو (تبتي)
ما پينگ يونگ ڇو (چيني)


&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}} is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>679gfxm5hxjxt2xyxb4kaqnfq0i1doi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319484</id>
      <parentid>319483</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T06:57:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* تاريخ */</comment>
      <origin>319484</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12434" sha1="65b8wdafc7kzdazcjr4z6rxqmzfhyps" xml:space="preserve">{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; align=&quot;center&quot; width=&quot;130px&quot; |  '''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽس= {{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;
==تاريخ==
{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image              = Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg
| caption   = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
| coords             = {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
| area               = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}
'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن. ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}} is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

ماپيم يم ڇو (تبتي)
ما پينگ يونگ ڇو (چيني)

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>65b8wdafc7kzdazcjr4z6rxqmzfhyps</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319485</id>
      <parentid>319484</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T06:58:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319485</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12489" sha1="sunh6a4pv9n9n3hoc97zz3mnq3h632e" xml:space="preserve">{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; align=&quot;center&quot; width=&quot;130px&quot; |  '''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽس= {{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;
==تاريخ==
{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image              = Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg
| caption   = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
| coords             = {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
| area               = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}
[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن. ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}} is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

ماپيم يم ڇو (تبتي)
ما پينگ يونگ ڇو (چيني)

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>sunh6a4pv9n9n3hoc97zz3mnq3h632e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319486</id>
      <parentid>319485</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:01:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319486</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12617" sha1="3n6rbecpum9rr3pnjhzt3sy3oxg2c9l" xml:space="preserve">{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; align=&quot;center&quot; width=&quot;130px&quot; |  '''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽس= {{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;
==تاريخ==
{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image              = Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg
| caption   = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
| coords             = {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
| area               = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}
[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]

[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg
|300×300|مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي]]

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن. ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}} is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

ماپيم يم ڇو (تبتي)
ما پينگ يونگ ڇو (چيني)

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>3n6rbecpum9rr3pnjhzt3sy3oxg2c9l</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319487</id>
      <parentid>319486</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:02:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* تاريخ */</comment>
      <origin>319487</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12614" sha1="hzck8jehauh0iyuh991paftbjps4k5h" xml:space="preserve">{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; align=&quot;center&quot; width=&quot;130px&quot; |  '''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽس= {{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;
==تاريخ==
{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image              = Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg
| caption   = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
| coords             = {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
| area               = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}
[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]

[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg
|thumb|مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي]]

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن. ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}} is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

ماپيم يم ڇو (تبتي)
ما پينگ يونگ ڇو (چيني)

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>hzck8jehauh0iyuh991paftbjps4k5h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319488</id>
      <parentid>319487</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:03:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319488</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12610" sha1="l37sdn7wp80ueghwpgiq9wj4kob9v29" xml:space="preserve">{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; align=&quot;center&quot; width=&quot;130px&quot; |  '''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽس= {{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;
==تاريخ==
{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image              = Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg
| caption   = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
| coords             = {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
| area               = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}
[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]

[[File:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg
|thumb|مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي]]

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن. ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}} is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

ماپيم يم ڇو (تبتي)
ما پينگ يونگ ڇو (چيني)

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>l37sdn7wp80ueghwpgiq9wj4kob9v29</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319489</id>
      <parentid>319488</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:04:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319489</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12599" sha1="fxc180yb332ylyu0w394hn3o9pko1d7" xml:space="preserve">{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; align=&quot;center&quot; width=&quot;130px&quot; |  '''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽس= {{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;
==تاريخ==
{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg
| caption   = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
| coords             = {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
| area               = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}
[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]

[[File:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg
|thumb|مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي]]

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن. ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}} is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

ماپيم يم ڇو (تبتي)
ما پينگ يونگ ڇو (چيني)

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>fxc180yb332ylyu0w394hn3o9pko1d7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319490</id>
      <parentid>319489</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:05:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319490</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12593" sha1="db2osepbqcxbcy55d9opk06a7a4d835" xml:space="preserve">{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; align=&quot;center&quot; width=&quot;130px&quot; |  '''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽس= {{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;
==تاريخ==
{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg
| caption   = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
| coords             = {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
| area               = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}
[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]

[[File:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg
|مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي]]

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن. ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}} is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

ماپيم يم ڇو (تبتي)
ما پينگ يونگ ڇو (چيني)

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>db2osepbqcxbcy55d9opk06a7a4d835</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319491</id>
      <parentid>319490</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:09:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* تاريخ */</comment>
      <origin>319491</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12526" sha1="bhay36wz3pas1zup0n1bcuxjpmlxshg" xml:space="preserve">{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; align=&quot;center&quot; width=&quot;130px&quot; |  '''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽس= {{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;
==تاريخ==
{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
| coords    = {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
| area               = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}
'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن. ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}} is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

File:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg
[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg

|300x300 عڪسلون]]
 Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg

ماپيم يم ڇو (تبتي)
ما پينگ يونگ ڇو (چيني)

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>bhay36wz3pas1zup0n1bcuxjpmlxshg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319492</id>
      <parentid>319491</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:11:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319492</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12533" sha1="pyqfj9bsec9tg2hv60df01h5f0w53zz" xml:space="preserve">{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; align=&quot;center&quot; width=&quot;130px&quot; |  '''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽس= {{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;
==تاريخ==
{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
| coords    = {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
| area               = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}
'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن. ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}} is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

File:
Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg
[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
 Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg

ماپيم يم ڇو (تبتي)
ما پينگ يونگ ڇو (چيني)

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>pyqfj9bsec9tg2hv60df01h5f0w53zz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319493</id>
      <parentid>319492</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:12:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319493</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12519" sha1="510xnd0cge4oenfq2hs5mv24euub50t" xml:space="preserve">{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; align=&quot;center&quot; width=&quot;130px&quot; |  '''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽس= {{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
| coords    = {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
| area               = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}
'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن. ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}} is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

File:
Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg
[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
 Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg

ماپيم يم ڇو (تبتي)
ما پينگ يونگ ڇو (چيني)

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>510xnd0cge4oenfq2hs5mv24euub50t</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319494</id>
      <parentid>319493</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:18:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319494</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12602" sha1="jvi6ihfm42px2xf6a8dxydrswroazso" xml:space="preserve">{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; align=&quot;center&quot; width=&quot;130px&quot; |  '''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ= 
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|ڪوآرڊينيٽ = 
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
| coords = {{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}} {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
| area               = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}
'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن. ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}} is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

File:
Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg
[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
 Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg

ماپيم يم ڇو (تبتي)
ما پينگ يونگ ڇو (چيني)

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>jvi6ihfm42px2xf6a8dxydrswroazso</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319495</id>
      <parentid>319494</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:19:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319495</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12604" sha1="qosa0d6g4m2qy9726cn8dt2jq5iruvd" xml:space="preserve">{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; align=&quot;center&quot; width=&quot;130px&quot; |  '''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ= 
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|ڪوآرڊينيٽ = 
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
| coords = {{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
| area               = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}
'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن. ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}} is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

File:
Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg
[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
 Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg

ماپيم يم ڇو (تبتي)
ما پينگ يونگ ڇو (چيني)

 {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>qosa0d6g4m2qy9726cn8dt2jq5iruvd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319496</id>
      <parentid>319495</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:21:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319496</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12716" sha1="q3cv54uhkijg2nc9l0d0t8szftso95w" xml:space="preserve">{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; align=&quot;center&quot; width=&quot;130px&quot; |  '''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ= 
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords             = {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
| area               = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}
'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن. ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}} is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

File:
Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg
[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
 Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg

ماپيم يم ڇو (تبتي)
ما پينگ يونگ ڇو (چيني)

 {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
ڪوآرڊينيٽ = 
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
| coords = {{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>q3cv54uhkijg2nc9l0d0t8szftso95w</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319497</id>
      <parentid>319496</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:24:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319497</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12745" sha1="in12078gxeokfn5o3vg28c8s3gcsgwm" xml:space="preserve">==خاڪو==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; align=&quot;center&quot; width=&quot;130px&quot; |  '''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ= 
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;
==تفصيل==

{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords             = {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
| area               = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن. ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}} is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

File:
Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg

[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
{{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
ڪوآرڊينيٽ = 
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
| coords = {{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}

 Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg

ماپيم يم ڇو (تبتي)
ما پينگ يونگ ڇو (چيني)

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>in12078gxeokfn5o3vg28c8s3gcsgwm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319498</id>
      <parentid>319497</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:30:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319498</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12837" sha1="p4chpcnk3b2y96o91wrebsnly916695" xml:space="preserve">==خاڪو==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; align=&quot;center&quot; width=&quot;130px&quot; |  '''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ= 
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;
==تفصيل==

{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords             = {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
| area               = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن. ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}} is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

File:
Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg

[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]

ڍنڍ جي ويجهو ياڪ، پٺيان ڪئلاش جبل ({{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}})

( {{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}} 

| coords = {{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}


{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}

| coords = {{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}

 Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg

ماپيم يم ڇو (تبتي)
ما پينگ يونگ ڇو (چيني)

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>p4chpcnk3b2y96o91wrebsnly916695</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319499</id>
      <parentid>319498</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:32:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319499</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12550" sha1="sc1i2f9ki6k5cg39aj6h3rv0ijw05rm" xml:space="preserve">==خاڪو==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; align=&quot;center&quot; width=&quot;130px&quot; |  '''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ= 
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;
==تفصيل==

{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords             = {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
| area               = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن. ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}} is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

File:
Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg

[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]

ڍنڍ جي ويجهو ياڪ، پٺيان ڪئلاش جبل 

{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>sc1i2f9ki6k5cg39aj6h3rv0ijw05rm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319500</id>
      <parentid>319499</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:33:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319500</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9906" sha1="oy2vgr5bb2rfdzgyysib9gw3574rd2o" xml:space="preserve">==تفصيل==

{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords             = {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
| area               = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن. ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}} is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

File:
Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg

[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]

ڍنڍ جي ويجهو ياڪ، پٺيان ڪئلاش جبل 

{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>oy2vgr5bb2rfdzgyysib9gw3574rd2o</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319501</id>
      <parentid>319500</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:33:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319501</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9891" sha1="s9gv1b8ypyz1u5e2prv54hxy1nv6ndd" xml:space="preserve">
{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords             = {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
| area               = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن. ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}} is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

File:
Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg

[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]

ڍنڍ جي ويجهو ياڪ، پٺيان ڪئلاش جبل 

{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>s9gv1b8ypyz1u5e2prv54hxy1nv6ndd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319502</id>
      <parentid>319501</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:36:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319502</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12539" sha1="q0opg7di019q5r4nxki18uzcva17mfh" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords             = {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
| area               = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== خاڪو ==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

File:
Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg

[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]

ڍنڍ جي ويجهو ياڪ، پٺيان ڪئلاش جبل 

{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>q0opg7di019q5r4nxki18uzcva17mfh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319503</id>
      <parentid>319502</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:37:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319503</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12343" sha1="kdufjjpcgd878s9qh5vbzn153lc9jhn" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords             = {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
| area               = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== خاڪو ==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>kdufjjpcgd878s9qh5vbzn153lc9jhn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319504</id>
      <parentid>319503</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:39:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319504</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12500" sha1="942e2xu7vyh3j7ekstd4d1morf1xkwy" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords             = {{coord|30.65|81.45|type:waterbody|display=inline,title}}&lt;!--Precision of 0.05 deg (3')--&gt;
| area               = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن.
[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
ڍنڍ جي ويجهو ياڪ، پٺيان ڪئلاش جبل 
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}

هي ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== خاڪو ==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>942e2xu7vyh3j7ekstd4d1morf1xkwy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319505</id>
      <parentid>319504</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:41:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319505</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12393" sha1="37972c1ujhflu896jzkitk79gr45cy9" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords   = 45
| area      = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
ڍنڍ جي ويجهو ياڪ، پٺيان ڪئلاش جبل 
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}

== خاڪو ==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>37972c1ujhflu896jzkitk79gr45cy9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319506</id>
      <parentid>319505</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:42:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319506</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12236" sha1="m0t2fmephkyi8szqga2ca2upxaw9ugf" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords   = 45
| area      = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== خاڪو ==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>m0t2fmephkyi8szqga2ca2upxaw9ugf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319507</id>
      <parentid>319506</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:45:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319507</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12379" sha1="a40xdk5oskurh8hnh4a4ghri4if6zff" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords   = 45
| area      = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== خاڪو ==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.

 [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.

Ref1=
&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

Ref2

&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
ڍنڍ جي ويجهو ياڪ، پٺيان ڪئلاش جبل

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>a40xdk5oskurh8hnh4a4ghri4if6zff</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319508</id>
      <parentid>319507</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:46:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319508</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13773" sha1="bkfs5j1p2d1d75c4rf5eughgytl5b9h" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords   = 45
| area      = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;
{{cite web|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|date=3 June 2018|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|access-date=28 August 2022|archive-date=10 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Ref1=
&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

Ref2=

&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

== خاڪو ==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.

 [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.

Ref1=
&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

Ref2

&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
ڍنڍ جي ويجهو ياڪ، پٺيان ڪئلاش جبل

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>bkfs5j1p2d1d75c4rf5eughgytl5b9h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319509</id>
      <parentid>319508</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:49:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319509</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12770" sha1="4guwbr9yw34g8ustourj259llaxilu1" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords   = 45
| area      = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt; اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== خاڪو ==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.

 [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.

Ref1=
&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

Ref2

&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
ڍنڍ جي ويجهو ياڪ، پٺيان ڪئلاش جبل

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>4guwbr9yw34g8ustourj259llaxilu1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319510</id>
      <parentid>319509</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:51:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319510</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12788" sha1="6tl5hz0lmq18p6qrc03p6hzov35grjz" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords   = 45
| area      = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt; اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== خاڪو ==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.

 [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.

&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;
==گيلري==

is a high altitude freshwater lake near [[Mount Kailash]] in [[Burang County]], [[Ngari Prefecture]], [[Tibet Autonomous Region]], [[China]]. It is located at an elevation of {{cvt|4600|m}}, near the western [[Tripoint|trijunction]] between China, India and Nepal. It overflows into the adjacent salt-water lake of [[Lake Rakshastal|Rakshastal]] via the [[Ganga Chhu]]. The sources of four rivers: [[Indus River|Indus]], [[Sutlej]], [[Brahmaputra River|Brahmaputra]], and [[Karnali River|Karnali]] lie in the vicinity of the region.

The lake is sacred in [[Hinduism]], [[Buddhism]], [[Jainism]] and [[Bon|Bon religion]]. People from India, China, Nepal and other countries in the region undertake a [[pilgrimage]] to the region. The pilgrimage generally involves trekking towards Lake Manasarovar and a circumambulation of the nearby Mount Kailash.

==گيلري==
[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
ڍنڍ جي ويجهو ياڪ، پٺيان ڪئلاش جبل

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>6tl5hz0lmq18p6qrc03p6hzov35grjz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319511</id>
      <parentid>319510</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:52:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319511</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11921" sha1="pdgj7iqw0bbpma10mxrst6df4iq9f3i" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords   = 45
| area      = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt; اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== خاڪو ==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.

 [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.

&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;
==گيلري==
[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
ڍنڍ جي ويجهو ياڪ، پٺيان ڪئلاش جبل

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>pdgj7iqw0bbpma10mxrst6df4iq9f3i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319512</id>
      <parentid>319511</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:52:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319512</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11781" sha1="jwl0c53r5vomoslqos56ggfo8e9wi0w" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords   = 45
| area      = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt; اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== خاڪو ==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.

 [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.

&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;
== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>jwl0c53r5vomoslqos56ggfo8e9wi0w</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319513</id>
      <parentid>319512</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:53:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* پڻ ڏسو */</comment>
      <origin>319513</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11877" sha1="fyo8qsvgpg3njlt8854haoim7ekm3x2" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords   = 45
| area      = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt; اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== خاڪو ==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.

 [[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.

&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;
== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==پڻ ڏسو==

==گيلري==
[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>fyo8qsvgpg3njlt8854haoim7ekm3x2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319514</id>
      <parentid>319513</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:56:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* خاڪو */</comment>
      <origin>319514</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11871" sha1="iz8qslxn8co02r7aydy71w94jivea4g" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords   = 45
| area      = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt; اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==خاڪو==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

[[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==پڻ ڏسو==

==گيلري==
[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>iz8qslxn8co02r7aydy71w94jivea4g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319515</id>
      <parentid>319514</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:56:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319515</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9228" sha1="b4vi3aa2rqibdz17jcw05xmzh54wazq" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords   = 45
| area      = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt; اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==پڻ ڏسو==

==گيلري==
[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>b4vi3aa2rqibdz17jcw05xmzh54wazq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319516</id>
      <parentid>319515</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:56:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* پڻ ڏسو */</comment>
      <origin>319516</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11857" sha1="rs7oh12sdsbt0ix6aiuya8393e1g29o" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords   = 45
| area      = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt; اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==پڻ ڏسو==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

[[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

==گيلري==
[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>rs7oh12sdsbt0ix6aiuya8393e1g29o</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319517</id>
      <parentid>319516</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:57:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319517</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11778" sha1="hucdum37umur8ayxi6dz5ygobzfpunr" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords   = 45
| area      = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt; اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==پڻ ڏسو==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

[[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>hucdum37umur8ayxi6dz5ygobzfpunr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319518</id>
      <parentid>319517</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:58:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* گيلري */</comment>
      <origin>319518</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11857" sha1="bhr7i2ns7qgd94hmieedrg6m4u7tk88" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords   = 45
| area      = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt; اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==گيلري==
[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]

==پڻ ڏسو==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

[[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>bhr7i2ns7qgd94hmieedrg6m4u7tk88</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319519</id>
      <parentid>319518</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:59:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* گيلري */</comment>
      <origin>319519</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11990" sha1="pizoux6mi0ormvugh03lrplwb0vaupf" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords   = 45
| area      = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ:ڇو مادروپا (تبتي)
}}

'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يمڇو، ڦانگ ين ڇو، مافم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ما پين يون ڇو، ماپيم ڇو، ཚངས་མཚོ، ڇو مدروپا) به سڏيو ويندو آهي، چين جي تبت جي خودمختيار علائقي جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي. &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt; اها چين، ڀارت ۽ نيپال جي وچ ۾ اولهه جي تڪون سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گنگا  ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: سنڌو، ستلج، برهم پترا، ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ هندومت، ٻڌمت، جين مت ۽ بون مذهب ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارت ڪندا آهن. زيارت ۾ عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف شامل آهي.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==گيلري==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]

[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]

==پڻ ڏسو==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

[[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>pizoux6mi0ormvugh03lrplwb0vaupf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319525</id>
      <parentid>319519</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:22:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319525</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11976" sha1="87gpmtg32j9y0izkn2us2aw14ukwtyy" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي:ماپيم يم ڇو)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني:ڦانگ ين ڇو) 
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords   = 45
| area      = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ: (تبتي:ڇو مادروپا)
}}
'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو (ماپينگ يونگ تساؤ، پنين ڇو) (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ڦانگ ين ڇو) سڏيو ويندو آهي، چين جي [[تبت|تبت خود مختيار علائقي]] جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt; اها چين،[[ڀارت]] ۽ [[نيپال]] جي وچ ۾ اولهه جي تڪوني سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گانگ ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: [[سنڌوندي]]، [[ستلج ندي]]، برهم پترا ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ [[هندومت]]، [[ٻڌمت]]، [[جين مت]] ۽ [[بون مذهب]] ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارتن لاء ايندا آهن، جيڪا عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف هوندو آهي.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==گيلري==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]

[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]

==پڻ ڏسو==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

[[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>87gpmtg32j9y0izkn2us2aw14ukwtyy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319526</id>
      <parentid>319525</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:24:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319526</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11977" sha1="a4i64hdix4ue7bjteu1orogxuyuz64u" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي:ماپيم يم ڇو)&lt;br&gt; 瑪旁雍錯 (چيني:ڦانگ ين ڇو) 
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords   = 45
| area      = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=  ཚངས་མཚོ: (تبتي:ڇو مادروپا)
}}
'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو، ماپينگ يونگ تساؤ ۽ پنين ڇو (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ڦانگ ين ڇو) سڏيو ويندو آهي، چين جي [[تبت|تبت خود مختيار علائقي]] جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt; اها چين،[[ڀارت]] ۽ [[نيپال]] جي وچ ۾ اولهه جي تڪوني سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گانگ ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: [[سنڌوندي]]، [[ستلج ندي]]، برهم پترا ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ [[هندومت]]، [[ٻڌمت]]، [[جين مت]] ۽ [[بون مذهب]] ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارتن لاء ايندا آهن، جيڪا عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف هوندو آهي.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==گيلري==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]

[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]

==پڻ ڏسو==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

[[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>a4i64hdix4ue7bjteu1orogxuyuz64u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319527</id>
      <parentid>319526</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:27:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319527</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12024" sha1="72q40taw5rlcgr73k43uwkupz1rtvc7" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords   = 45
| area      = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي:ماپيم يم ڇو)&lt;br&gt;瑪旁雍錯 (چيني:ڦانگ ين ڇو) ཚངས་མཚོ: (تبتي:ڇو مادروپا)
}}
'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو، ماپينگ يونگ تساؤ ۽ پنين ڇو (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ڦانگ ين ڇو) سڏيو ويندو آهي، چين جي [[تبت|تبت خود مختيار علائقي]] جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt; اها چين،[[ڀارت]] ۽ [[نيپال]] جي وچ ۾ اولهه جي تڪوني سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گانگ ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: [[سنڌوندي]]، [[ستلج ندي]]، برهم پترا ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ [[هندومت]]، [[ٻڌمت]]، [[جين مت]] ۽ [[بون مذهب]] ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارتن لاء ايندا آهن، جيڪا عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف هوندو آهي.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==گيلري==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]

[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]

==پڻ ڏسو==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

[[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>72q40taw5rlcgr73k43uwkupz1rtvc7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319528</id>
      <parentid>319527</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:30:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319528</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11948" sha1="6vv3jbiws3yao1ytpnf7c5g5b8vfloj" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། (تبتي)
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords   = 45
| area      = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=ماپيم يم ڇو (تبتي)&lt;br&gt;瑪旁雍錯 (چيني)&lt;br&gt; ཚངས་མཚོ (تبتي)
}}
'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو، ماپينگ يونگ تساؤ ۽ پنين ڇو (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ڦانگ ين ڇو) سڏيو ويندو آهي، چين جي [[تبت|تبت خود مختيار علائقي]] جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt; اها چين،[[ڀارت]] ۽ [[نيپال]] جي وچ ۾ اولهه جي تڪوني سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گانگ ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: [[سنڌوندي]]، [[ستلج ندي]]، برهم پترا ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ [[هندومت]]، [[ٻڌمت]]، [[جين مت]] ۽ [[بون مذهب]] ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارتن لاء ايندا آهن، جيڪا عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف هوندو آهي.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==گيلري==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]

[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]

==پڻ ڏسو==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

[[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>6vv3jbiws3yao1ytpnf7c5g5b8vfloj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319529</id>
      <parentid>319528</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:31:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319529</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11937" sha1="r3wshn6211a7rolzz8zbzljjutflcuc" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords   = 45
| area      = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=ماپيم يم ڇو (تبتي)&lt;br&gt;瑪旁雍錯 (چيني)&lt;br&gt; ཚངས་མཚོ (تبتي)
}}
'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو، ماپينگ يونگ تساؤ ۽ پنين ڇو (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ڦانگ ين ڇو) سڏيو ويندو آهي، چين جي [[تبت|تبت خود مختيار علائقي]] جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt; اها چين،[[ڀارت]] ۽ [[نيپال]] جي وچ ۾ اولهه جي تڪوني سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گانگ ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: [[سنڌوندي]]، [[ستلج ندي]]، برهم پترا ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ [[هندومت]]، [[ٻڌمت]]، [[جين مت]] ۽ [[بون مذهب]] ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارتن لاء ايندا آهن، جيڪا عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف هوندو آهي.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==گيلري==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]

[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]

==پڻ ڏسو==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

[[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>r3wshn6211a7rolzz8zbzljjutflcuc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319530</id>
      <parentid>319529</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:36:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319530</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11983" sha1="m6o2f1r7yotx62r59ug1bqbyn4yv3rl" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།&lt;br&gt;瑪旁雍錯 
&lt;br&gt; ཚངས་མཚོ
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = برينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords   = 45
| area      = {{cvt|320|km2}}
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
| islands            = 
| cities             = 
| frozen             = اونهاري ۾
| pushpin_map        = Tibet#China Tibet Ngari#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = Location of the lake in Tibet##Location within Ngari Prefecture
| pushpin_map_caption = &lt;!--   Below       --&gt;
| website            = 
| reference          = 
|other_name=ماپيم يم ڇو (تبتي)&lt;br&gt;ڦانگ ين ڇو(چيني)&lt;br&gt;ڇو مادروپا (تبتي)
}}
'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو، ماپينگ يونگ تساؤ ۽ پنين ڇو (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ڦانگ ين ڇو) سڏيو ويندو آهي، چين جي [[تبت|تبت خود مختيار علائقي]] جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt; اها چين،[[ڀارت]] ۽ [[نيپال]] جي وچ ۾ اولهه جي تڪوني سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گانگ ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: [[سنڌوندي]]، [[ستلج ندي]]، برهم پترا ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ [[هندومت]]، [[ٻڌمت]]، [[جين مت]] ۽ [[بون مذهب]] ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارتن لاء ايندا آهن، جيڪا عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف هوندو آهي.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==گيلري==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]

[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]

==پڻ ڏسو==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

[[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>m6o2f1r7yotx62r59ug1bqbyn4yv3rl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319531</id>
      <parentid>319530</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:41:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319531</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12001" sha1="kuru0uby3atm6ho3l5030dd79o3ou2t" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།&lt;br&gt;瑪旁雍錯 
&lt;br&gt; ཚངས་མཚོ
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = پرينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، تبت خودمختيار علائقو، {{پرچم|چين}}
|coords   = 
| area      = {{cvt|320|km2}}
320 چورس ڪلوميٽر
| depth              = 
| max-depth          = {{cvt|100|m}}
100 ميٽر
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{cvt|4600|m}}
4600 ميٽر
| islands            = 
| cities             =پرينگ، اينگاري ({{پرچم|چين}}) 
| frozen             = اونهاري ۾ برف ٿي ويندي آهي
| pushpin_map        = 
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = 
| pushpin_map_caption = 
| website            = 
| reference          = 
|other_name=ماپيم يم ڇو (تبتي)&lt;br&gt;ڦانگ ين ڇو(چيني)&lt;br&gt;ڇو مادروپا (تبتي)
}}
'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو، ماپينگ يونگ تساؤ ۽ پنين ڇو (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ڦانگ ين ڇو) سڏيو ويندو آهي، چين جي [[تبت|تبت خود مختيار علائقي]] جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt; اها چين،[[ڀارت]] ۽ [[نيپال]] جي وچ ۾ اولهه جي تڪوني سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گانگ ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: [[سنڌوندي]]، [[ستلج ندي]]، برهم پترا ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ [[هندومت]]، [[ٻڌمت]]، [[جين مت]] ۽ [[بون مذهب]] ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارتن لاء ايندا آهن، جيڪا عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف هوندو آهي.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==گيلري==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]

[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]

==پڻ ڏسو==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

[[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>kuru0uby3atm6ho3l5030dd79o3ou2t</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319532</id>
      <parentid>319531</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:49:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319532</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12010" sha1="9sq91wvta931j33eydh7ufn8l1cbw41" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།&lt;br&gt;瑪旁雍錯 
&lt;br&gt; ཚངས་མཚོ
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = پرينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، [[تبت|تبت خود مختيار علائقو]]، [[چين]]
|coords   = 
| area      = 320 چورس ڪلوميٽر (120 چورس ميل)
| depth              = 
| max-depth          = 100 ميٽر (330 فوٽ)
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = 4600 ميٽر (15,100 فوٽ)
| islands            = 
| cities             =پرينگ، اينگاري ({{پرچم|چين}}) 
| frozen             = اونهاري ۾ برف ٿي ويندي آهي
| pushpin_map        = 
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = 
| pushpin_map_caption = 
| website            = 
| reference          = 
|other_name=ماپيم يم ڇو (تبتي)&lt;br&gt;ڦانگ ين ڇو(چيني)&lt;br&gt;ڇو مادروپا (تبتي)
}}
'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ماپن ين ڇو، ماپينگ يونگ تساؤ ۽ پنين ڇو (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ڦانگ ين ڇو) سڏيو ويندو آهي، چين جي [[تبت|تبت خود مختيار علائقي]] جي اينگاري صوبي جي برنگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt; اها چين،[[ڀارت]] ۽ [[نيپال]] جي وچ ۾ اولهه جي تڪوني سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گانگ ڇُو ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهي ٿو. چار دريائن جا ذريعا: [[سنڌوندي]]، [[ستلج ندي]]، برهم پترا ۽ ڪرنالي هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ [[هندومت]]، [[ٻڌمت]]، [[جين مت]] ۽ [[بون مذهب]] ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارتن لاء ايندا آهن، جيڪا عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف هوندو آهي.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==گيلري==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]

[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]

==پڻ ڏسو==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

[[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>9sq91wvta931j33eydh7ufn8l1cbw41</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319533</id>
      <parentid>319532</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:57:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319533</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12038" sha1="53ramgnl5o5bb4paxgi7x2wg18glmf8" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།&lt;br&gt;瑪旁雍錯 
&lt;br&gt; ཚངས་མཚོ
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = پرينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، [[تبت|تبت خود مختيار علائقو]]، [[چين]]
|coords   = 
| area      = 320 چورس ڪلوميٽر (120 چورس ميل)
| depth              = 
| max-depth          = 100 ميٽر (330 فوٽ)
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = 4600 ميٽر (15,100 فوٽ)
| islands            = 
| cities             =پرينگ، اينگاري ({{پرچم|چين}}) 
| frozen             = اونهاري ۾ برف ٿي ويندي آهي
| pushpin_map        = 
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = 
| pushpin_map_caption = 
| website            = 
| reference          = 
|other_name=ماپيم يم ڇو (تبتي)&lt;br&gt;ڦانگ ين ڇو(چيني)&lt;br&gt;ڇو مادروپا (تبتي)
}}
'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ڇو مادروپا (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ڦانگ ين ڇو) پڻ سڏيو ويندو آهي، چين جي [[تبت|تبت خود مختيار علائقي]] جي اينگاري صوبي جي پرينگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt; اها [[چين]]، [[ڀارت]] ۽ [[نيپال]] جي وچ ۾ اولهه جي تڪوني سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گانگ ڇُو (ندي) ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهندي آهي. ننڍي کنڊ جي چار دريائن؛ [[سنڌوندي|سنڌو]]، [[ستلج ندي|ستلج]]، [[برهم پترا]] ۽ [[ڪرنالي]] جا شروعات هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ [[هندومت]]، [[ٻڌمت]]، [[جين مت]] ۽ [[بون مذهب]] ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارتن لاء ايندا آهن، جيڪا عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف هوندو آهي.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==گيلري==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]

[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]

==پڻ ڏسو==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

[[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>53ramgnl5o5bb4paxgi7x2wg18glmf8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319534</id>
      <parentid>319533</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:59:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319534</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12102" sha1="gqphk5bu5e8obflboufmivg4tv7wjzl" xml:space="preserve">{{Short description|Freshwater lake in the Tibet Region}}
{{Infobox body of water
| name  = مانسروور ڍنڍ
| native_name  = མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།&lt;br&gt;瑪旁雍錯 
&lt;br&gt; ཚངས་མཚོ
| image   = Lake_Manasarovar.jpg
| caption = مانسروور ڍنڍ، پٺيان ڪئلاش جبل ڏيکاريندي
| location   = پرينگ ڪائونٽي، اينگاري پريفيڪچر، [[تبت|تبت خود مختيار علائقو]]، [[چين]]
|coords   = 
| area      = 320 چورس ڪلوميٽر (120 چورس ميل)
| depth              = 
| max-depth          = 100 ميٽر (330 فوٽ)
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = 4600 ميٽر (15,100 فوٽ)
| islands            = 
| cities             =پرينگ، اينگاري ({{پرچم|چين}}) 
| frozen             = اونهاري ۾ برف ٿي ويندي آهي
| pushpin_map        = 
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = 
| pushpin_map_caption = 
| website            = 
| reference          = 
|other_name=ماپيم يم ڇو (تبتي)&lt;br&gt;ڦانگ ين ڇو(چيني)&lt;br&gt;ڇو مادروپا (تبتي)
}}
'''ڍنڍ ماناسرووار''' (Lake Manasarovar) جنهن کي مقامي طور تي ڇو مادروپا (تبتي:མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ།، ماپيم يم ڇو؛ چيني:瑪旁雍錯، ڦانگ ين ڇو) پڻ سڏيو ويندو آهي، چين جي [[تبت|تبت خود مختيار علائقي]] جي اينگاري صوبي جي پرينگ ڪائونٽي ۾ ڪيلاش جبل جي ويجهو، تازي پاڻي جي هڪ ڍنڍ آهي.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt; اها [[چين]]، [[ڀارت]] ۽ [[نيپال]] جي وچ ۾ اولهه جي تڪوني سنگم جي ويجهو 4,600 ميٽر (15,100 فوٽ) جي اچائي تي واقع آهي. اها گانگ ڇُو (ندي) ذريعي رکشستال جي ڀرسان لوڻ واري پاڻيءَ واري ڍنڍ ۾ وهندي آهي. ننڍي کنڊ جي چار دريائن؛ [[سنڌوندي|سنڌو]]، [[ستلج ندي|ستلج]]، [[برهم پترا]] ۽ [[ڪرنالي]] جا شروعات هن علائقي جي ويجهو آهن.

هي ڍنڍ [[هندومت]]، [[ٻڌمت]]، [[جين مت]] ۽ [[بون مذهب]] ۾ مقدس آهي. هندستان، چين، نيپال ۽ علائقي جي ٻين ملڪن جا ماڻهو هن علائقي جي زيارتن لاء ايندا آهن، جيڪا عام طور تي ڍنڍ مانسروور ڏانهن ٽريڪنگ ۽ ويجهي جبل ڪيلاش جو طواف هوندو آهي.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=McKay|first1=Alex|title=Pilgrimage in Tibet|isbn=978-1-13680-709-1|date=2013|publisher=[[Routledge]]|url=https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|page=26|access-date=28 August 2022|archive-date=28 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220828191051/https://books.google.com/books?id=pUVdAgAAQBAJ&amp;dq=%22ma+dros+pa%22&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|title=Geographical names of Tibet AR (China): Ngari prefecture|date=3 June 2018|work=KNAB Place Name Database|publisher=Institute of the Estonian Language|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110214226/https://www.eki.ee/knab/valik/cn54ng.htm|archive-date=10 January 2020|access-date=28 August 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ تبت جي صوبي اينگاري (Ngari) ۾ درچن شھر کان ٽيھن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي موجود آھي. ھن ڍنڍ جي سامونڊي مٿاڇري کان اوچائي 4,583 ميٽر آھي، انڪري ھن  جو شمار دنيا جي بلند ترين ماڳن تي موجود تازي پاڻيءَ وارين ڍنڍن ۾ ٿئي ٿو.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.tibettravel.org/tibet-travel-guide/lake-manasarovar.html|title=Lake Manasarovar|website=Tibet Travel and Tours - Tibet Vista|language=en|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي پکيڙ 412 ڇورس ڪلوميٽر آھي. ڏکڻ پاسي جي مقابلي ۾ ھن جو اتريون پاسو وڌيڪ ويڪرو آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 70 ميٽر آھي. ھن ڍنڍ جو پاڻي ايترو تہ شفاف آھي جو انساني اک سان ڪئين ميٽرن جي گھرائيءَ تائين ھن جي اندر جھاتي پائي سگھجي ٿي. مانسروور جي معنيٰ آھي اَجيت يعني اھا ڍنڍ جنھن کي ڪو بہ فتح نہ ڪري سگھي. چون ٿا تہ اھو نالو ھن ڍنڍ تي تبت جي [[ٻڌمت|ٻڌ مذھب]] جي پوئلڳن يارھين صدي عيسويءَ ۾ رکيو. ان کان اڳ ھن ڍنڍ جو نالو ماچوئي ڪو (Machui Co) ھو.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.kailash-yatra.org/kailash-yatra-by-helicopter-via-nepalganj.html|title=Kailash Mansarovar Yatra ex Lucknow {{!}} 2022 Registration Open|last=Holidays|first=Max|website=kailash-yatra.org|language=English|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt; ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي ٻڌ مذھب جون پنج خانقاھون ٺھيل آھن.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;   

== مقدس ڍنڍ ==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]
ھيءَ ڍنڍ [[هندوڌرم|ھندوئن]]، [[جين ڌرم]]، [[ٻڌمت|ٻڌ مت]] ۽ تبت جي مقامي بون مذھب جي پوئلڳن لاءِ ھڪ انتھائي پوتر ڍنڍ آھي.  تبت جي ٻڌ مذھب وارن جو عقيدو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان ماڻھوءَ جو من پاڪ ۽ اجرو ٿي وڃي ٿو ۽ لالچ، لوڀ، دنياوي حرص ۽ نفساني خواھشون اڏامي وڃن ٿيون ۽ ماضيءَ ۾ ڪيل گناھ ڌوپجي وڃن ٿا.  سندن عقيدي مطابق ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ سان بيماريون ختم ٿي وڃن ٿيون. ڪجهه ماڻھن جو عقيدو آھي تہ [[گوتم ٻڌ]] جي ماءُ، &quot;مايا&quot; ھتي پيٽ سان ٿي ھئي.   

ھنديءَ جو مشھور شاعر ڪاليداس لکي ٿو تہ &quot;ھن ڍنڍ جو پاڻي موتيءَ جھڙو شفاف آھي ۽ ھن ۾ وھنجڻ سان  سو حياتين جا پاپ معاف ٿي وڃن ٿا. ھر سال ٻڌ مذھب جا ھزارين پانڌيئڙا ھن ڍنڍ جي  چوڌاري اچي ڦيريون پائيندا آھن ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئندا آھن. ھو ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ کي ڀاڳ وارو سمجھندا آھن&quot;.    

ياد رھي تہ تبت ۾ ٽي پوتر ڍنڍون آھنː مانسروور ڍنڍ، نمتسو ڍنڍ (Namtso Lake) ۽  يمدروڪ ڍنڍ (Yamdrok Lake).  ھر سال اونھاري جي موسم ۾ ھزارين [[ڪونج|ڪونجون]] ھن ڍنڍ جي مٿان اڏامندي نظر اينديون آھن. ھتان جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ جي مڇي کائڻ سان سنڍپڻي (اولاد نہ ٿيڻ)، ٻار ڄمڻ وقت ماءُ کي ٿيندڙ سور ۽ ڦوڪ جي بيماريءَ (پيٽ ۾ پاڻي ڀرجڻ يا ڀرتي ٿيڻ) کان بچي سگھجي ٿو. ھن پاڻيءَ جي ڪيميائي تجزئي ڪرڻ سان اھو پتو پيو آھي تہ ھن ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ واقعي ئي ڪجهه اھڙا ڪيميائي جز موجود آھن جيڪي مٿي ڄاڻايل بيمارين کان بچائين ٿا.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;   

ھندوئن جو عقيدو آھي تہ لفظ مانسروور ٻن لفظن ”مان“ ۽ ”سروور“  مان ورتل آھي. مان معنيٰ من يا ذھن ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. سندن سمپردائي مطابق ھيءَ ڍنڍ پھريائين ڀڳوان برھما جي من اندر پيدا ٿي ۽ ان کان پوءِ ھن کي پرٿوِيءَ  تي لاٿو ويو. ھندو  پنجن ڍنڍن کي پوتر ڍنڍون مڃيندا آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: مانسروور، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور.]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nxtnsT8CdZ4C&amp;pg=PA112&amp;dq=narayan+sarovar&amp;hl=en&amp;ei=jZa1TbzPDsrKrAe0j-3IDQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;redir_esc=y|title=Encyclopaedia of Tourism Resources in India|last=Sajnani|first=Manohar|date=2001|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-018-9|language=en}}&lt;/ref&gt;   

[[جين ڌرم]] وارن جي عقيدي مطابق مانسرور ڀڳوان ريشاڀ ديو جي پھرئين تيرٿنڪار جي رھائش جو ھنڌ  آھي.   

==گيلري==
[[File:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|مانسروور ڍنڍ ۾ ھڪ ياتري سنان ڪرڻ لاءِ بيٺل آھي]]

[[فائل:Yaks-Kailash-Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]

==پڻ ڏسو==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 1em; width: 20em; font-size: 90%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#007FFF&quot; width=&quot;130px&quot; |'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;مانسروور  ڍنڍ&lt;/font&gt;'''
'''&lt;font size=&quot;+1&quot; color=&quot;black&quot;&gt;Mapham Yumco&lt;/font&gt;'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 1em 0; text-align: center;&quot; |[[فائل:Lake_Manasarovar.jpg|300x300 عڪسلون]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|ملڪ
----
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[چین]]
----
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''اوچائي'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |4583 ميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|ڪوآرڊينيٽ=
{{coord|30|40|00|N|81|30|00|E}}
|-
|'''علائقو'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |[[تبت]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|'''پکيڙ'''
| style=&quot;padding-right: 1em;&quot; |410 چورس ڪلوميٽر
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|-
|}
'''مانسروور''' يا '''ماناسرور ڍنڍ''' (انگريزي: Manasarovar Lake) [[تبت]] جي ھڪ مشھور ڍنڍ جيڪا لهاسا شھر کان اٽڪل 2,000 ڪلوميٽر (1242.7 ميل) پري واقع آھي. [[ڪيلاش جبل]] ھن جي اتر۔اولھ ۾ 20 ڪلوميٽر جي پنڌ تي موجود آھي، جڏھن تہ راڪشستال ڍنڍ ھن جي اولھ ۾ موجود آھي. ھيءَ ڍنڍ ننڍي کنڊ جي معيشيت ۽ خوشحاليءَ جو ھڪ انمول قدرتي ذريعو آھي ڇاڪاڻ جو [[ننڍو کنڊ|ننڍي کنڊ]] جون چار وڏيون نديون [[سنڌو درياھ|سنڌو ندي]]، برھمپترا، [[ستلج]] ۽ گهاگهرا (ڪرنالي) ندي ھن ئي ڍنڍ مان ڦٽي نڪرن ٿيون ۽ سنڌ سميت ننڍي کنڊ جي ميداني علائقن کي سيراب ڪن ٿيون. ڪيلاش جبل جي  گليشئرن مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي اچي ٿو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

[[سنسڪرت]] ۾ ھن ڍنڍ کي &quot;اناواتاپتا&quot; ۽ [[پالي|پالي ٻولي]]ءَ ۾ &quot;انوتاتا&quot; ڪوٺيو وڃي ٿو. مقامي تبت جا ماڻھو ھن کي ماڦم يمسو (Mapham Yumtso) سڏين ٿا.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.wondersoftibet.com/destinations/western-tibet/manasarovar/|title=Lake Manasarovar: the Sacred Lake in Western Tibet%%sep%% %%sitename%%|date=2018-10-02|website=Wonders of Tibet|language=en-US|access-date=2022-04-03}}&lt;/ref&gt;

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]
[[زمرو:ڍنڍون]]
[[زمرو:چين جي جاگرافي]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]</text>
      <sha1>gqphk5bu5e8obflboufmivg4tv7wjzl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>پشڪر ڍنڍ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>71745</id>
    <revision>
      <id>319535</id>
      <parentid>318325</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T11:02:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319535</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18415" sha1="hdjgt976xq7rpqdqnik5qc124krcmds" xml:space="preserve">{{Infobox body of water
| name               = پشڪر ڍنڍ
| image              = Evening lights by the Pushkar Lake, Pushkar.jpg
| alt                = سانجھيءَ مھل پشڪر ڍنڍ جو نظارو
| image_bathymetry   =
|pushpin_map=Rajasthan
| pushpin_map_alt = راجستان ۾ پشڪر ڍنڍ جي بيھڪ
| caption_bathymetry =
| location           = پشڪر، راجستان
| coords             = {{coord|26|29|14|N|74|33|15|E|region:IN_type:waterbody|display=inline,title}}
| inflow             = لوڻي ندي
| outflow            = لوڻي ندي
| catchment          = {{convert|22|km2|abbr=on}}
| basin_countries    = ھندستان
| length             =
| width              =
| area               = {{convert|22|km2|abbr=on}}
| depth              = {{convert|8|m|ft|abbr=on}}
| max-depth          = {{convert|10|m|ft|abbr=on}}
| volume             = {{convert|790,000|m3}}
| residence_time     =
| shore              =
| elevation          = {{convert|530|m|ft|abbr=on}}
| islands            =
| cities             = پشڪر
}}
'''پشڪر ڍنڍ''' ([[انگريزي ٻولي|انگريزي]] Pushkar Lake) يا پشڪر سروور (Pushkar Sarovar) [[ھندستان]] جي [[راجستان]] رياست ۾ پشڪر شھر ۾ موجود ھڪ ڍنڍ آھي. ھيءَ ڍنڍ ھندوئن لاءِ ھڪ پوتر ڍنڍ آھي. ھندوئن جي عقيدي مطابق ڀڳوان برھما ھڪ ڪنول جي گل سان شيطان وجراناٿ کي ماريو ھو.انھيءَ گل جي پنکڙين مان ھن ڍنڍ جنم ورتو. ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي 300 کان بہ وڌيڪ مندر ٺھيل آھن ۽ 52 گھاٽ آھن جتي ياتري اچي سنان (غسل) ڪندا آھن. ھندوئن جي عقيدي موجب ھن ڍنڍ ۾ وھنجڻ سان سمورا گناھ ۽ بيماريون ڇڻي وڃن ٿيون. ھن ڍنڍ ۾ ٽٻي ھڻڻ سان ماڻھوءَ کي مڪتي ملي ٿي&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.rajasthandirect.com/tourism/lakes/pushkar-lake-pushkar|title=Pushkar Lake Rajasthan - Pushkar Lake History Temples Ghats &amp; Photos|website=Rajasthan Direct|access-date=2022-04-04}}&lt;/ref&gt;.  روايتن مطابق، ڏھون سک گرو، گرو گووند سنگھ  (1666ع  - 1708ع) ھن ڍنڍ جي ڪنا ري تي ويھي  گرنٿ صاحب پڙھندو ھو&lt;ref&gt;&quot;Pushkar Lake&quot;. ENVIS Centre on Conservation of Ecological Heritage and Sacred Sites of India: Pushkar Lake when full is rich in fish and other aquatic life. Retrieved 04 April 2022.  &lt;/ref&gt;. ھن ڍنڍ جو نالو چوٿين صدي قبل مسيح جي ڪجهه سڪن تي مليو آھي. ھيءَ ڍنڍ ھندو ڌرم وارن جي پنجن پوتر ڍنڍن مان ھڪ آھي. 

== تاريخ ==
ھيءَ ڍنڍ پھريون ڀيرو ڪڏھن وجود ۾ آئي انھيءَ بابت ڪنھن کي بہ پتو ڪونھي. راجستان جي سانچي علائقي مان ڪجهه اھڙا سڪا مليا آھن جن تي ھن ڍنڍ جو نالو لکيل آھي. ماھرن جي تخميني مطابق اھي سڪا چوٿين صدي قبل مسيح واري زماني جا آھن. شايد ان زماني ۾ بہ ھتي ھندو ياتري ايندا ھئا. پنجين صدي عيسويءَ ۾ چيني سياح فا زيان (Fa Xian) بہ ھن ڍنڍ تي ھندو ياترين جي اچڻ جو احوال لکيو آھي&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/56009795|title=Footprint India|last=Bradnock|first=Robert W.|date=2004|publisher=Footprint|others=Roma Bradnock|isbn=1-904777-00-7|edition=13th ed|location=Bath|oclc=56009795}}&lt;/ref&gt;. 

چون ٿا تہ نائين صدي عيسويءَ ۾ مندور جو راجا نھر رائو پرھياڙ ھڪ اڇي رڇ جو پيڇو ڪندي ھن ڍنڍ جي ڪناري تي اچي پھتو. ھن جي ھٿ تي چٽيءَ جي بيماريءَ سبب اڇا ۽ ڪارا داغ ھئا. جڏھن پنھنجي اڃ اجھائڻ لاءِ ھن ڍنڍ ۾ ھٿ وڌو تہ سندس ھٿ تان چٽيءَ جا نشان ختم ٿي ويا. ھن کي اندازو ٿي ويو تہ ھيءَ ھڪ مقدس ڍنڍ آھي. ان واقعي کان پوءِ جن ماڻھن کي چمڙيءَ جون بيماريون ٿينديون ھيون اھي ھتي سنان ڪري چڱا ڀلا ٿيندا ھئا&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=vL8BAAAAYAAJ&amp;q=Legends+of+Pushkar&amp;redir_esc=y|title=Rajputana District Gazetteers|last=Rajputana (Agency)|date=1904|publisher=Scottish Mission Industries Company, Limited|language=en}}&lt;/ref&gt;.

ٻارھين صدي عيسويءَ ۾ ھن ڍنڍ ۾ ھميشہ پاڻيءَ جي موجودگيءَ کي يقيني بنائڻ لاءِ لوني نديءَ تي ڊيم ٺاھي ان مان ھن ڍنڍ ۾ پاڻي ڇوڙيو ويو. ان وقت کان ھاڻي تائين ھيءَ قدرتي ڍنڍ بجاءِ ھٿرادو ڍنڍ بنجي وئي آھي. &lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Kar|first=Amal|date=1986-09|title=Physical environment, human influences and desertification in Pushkar — Budha Pushkar lake region of Rajasthan, India|url=http://dx.doi.org/10.1007/bf02240266|journal=The Environmentalist|volume=6|issue=3|pages=227–232|doi=10.1007/bf02240266|issn=0251-1088}}&lt;/ref&gt;

مغلن جي دور ۾ ڳرا ٽيڪس لڳڻ ۽ مذھبي اجتماعن تي پابندين جي ڪري ڪجهه عرصو ھتي ھندو ياترين جي آمد بند ٿي وئي.  16-1615ع ۾ مغل شھنشاھ جھانگير ھن ڍنڍ جي ڪناري تي پنھنجي شڪارگاھ تعمير ڪرائي جيڪا ھاڻي کنڊرن ۾ بدلجي وئي آھي. ھو سورھن ڀيرا [[اجمير]] کان ھتي شڪار لاءِ اچي رھيو ھو. ان زماني ۾ ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي شڪار ڪرڻ پاپ سمجھيو ويندو ھو پر جھانگير انھيءَ جي پرواھ  نہ ڪئي. ھن وشنو ڀڳوان جي مورتيءَ کي بہ ٽوڙي ڇڏيو ھو&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/24375997|title=Architecture of Mughal India|last=Asher|first=Catherine B.|date=1992|publisher=Cambridge University Press|isbn=0-521-26728-5|location=Cambridge|oclc=24375997}}&lt;/ref&gt;. شھنشاھ [[اورنگزيب عالمگير|اورنگزيب]]  (1618 - 1707) بہ  ھتان جي ڪجهه مندرن کي ڊھرائي ڇڏيو ھو جن جي بعد ۾ ٻيھر تعمير ٿي. البت شھنشاھ اڪبر جي ڏينھن ۾ ھن ڍنڍ تي ياترين لاءِ سھوليتون پيدا ڪيون ويون&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Sharma|first=Monika|last2=Kannan|first2=Monika|date=2020-07-01|title=ANALYSIS OF SOCIO ECONOMIC DEVELOPMENT OF WOMEN IN PUSHKAR (AJMER)|url=http://dx.doi.org/10.46587/jgr.2020.v06i02.016|journal=Journal of Global Resources|volume=06|issue=02|pages=115–122|doi=10.46587/jgr.2020.v06i02.016|issn=2395-3160}}&lt;/ref&gt;.

امبر، بندي، [[بڪانير]] ۽ [[جيسلمير]] جي راجپوت راجائن ھن ڍنڍ جي ترقيءَ لاءِ چڱا اپاءَ ورتا ۽ ھتان جي مندرن کي سينگاريو ۽ سنواريو. انگريزن جي دور ۾ ھتان جي گورنر ھتي مذھبي اجتماع سان گڏوگڏ اٺن جي سالياني ميلي جو رواج وڌو.  

== جاگرافي ==
ھيءَ ڍنڍ ھندستان جي راجستان رياست جي اجمير ضلعي ۾ اراولي جبلن جي وچ ۾ پشڪر شھر ۾ موجود آھي.  [[اجمير]] شھر ھتان اٽڪل 14 ڪلوميٽر (8.7 ميل) ڏکڻ اوڀر ۾ آباد آھي. پشڪر ۽ اجمير شھر جي وچ ۾ ناگ پربت نالي جبلن کي قطار آھي. ھن ڍنڍ تائين پھچڻ لاءِ اجمير شھر کان ٽيڪسي يا بس ملي سگھي ٿي. ھندستان جي ٻين شھرن کان ايندڙ ياتري ريل يا بس رستي اجمير اچن ٿا جتان وري پشڪر پھچن ٿا. جئپور جو ھوائي اڏو ھتان جو ويجھي ۾ ويجھو ھوائي اڏو آھي جيڪو ھتان کان 148 ڪلوميٽر پري آھي&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;. 

== مذھبي اھميت ==
{{multiple image
| align = right
| image1 = Bathing Ghats on Pushkar Lake, Rajasthan.jpg
| width1 = 260
| alt1 = 
| caption1 = 
| image2 = Bathing ghats, Pushkar, Rajasthan.jpg
| width2 = 130
| alt2 = 
| caption2 = 
| footer = ڍنڍ جي ڪناري جي سنان ڪرڻ لاءِ ٺھيل گھاٽ
}}
ھندو عقيدي مطابق، ڀارت ۾ پنج مقدس ڍنڍون آھن جن کي ملائي ”پنج سروور“ سڏيو وڃي ٿو: [[مانسروور]]، [[بندو سروور]]، [[نارائڻ سروور]]، پمپا سروور ۽ پشڪر سروور. فقط مانسروور ڍنڍ [[تبت]] ۾ آھي. پشڪر ڍنڍ سميت باقي چار ڍنڍون [[ھندستان]] ۾ آھن. [[رامائڻ]]، [[مھاڀارت]] ۽ ھندو ڌرم جي پرڻن ۾ ھن ڍنڍ ۽ انھيءَ جي چوڌاري وسيل شھر جو ذڪر ملي ٿو. پدما پرڻ ۾ لکيل آھي تہ [[سرشٽي|برھما]] ڀڳواڻ ڏٺو تہ شيطان وجراناٿ (Vajranath) يا وجرانڀا (Vajaranbha) سندس ٻارن کي مارڻ جي ڪوشش پيو ڪري ۽ ماڻھن کي ھراسان پيو ڪري. ھن ھڪدم پنھنجي ھٿيار ڪنول جي گل سان شيطان کي ماري ڇڏيو. انھيءَ گل جون ٽي پنکڙيون زمين تي ڪري پيون جن مان ٽي ڍنڍون ٺھي پيونː پشڪر ڍنڍ يا جئشت پشڪر (وڏي ۾ وڏي يا پھرين پشڪر)، مديا پشڪر (وچين يا وچولي پشڪر) ۽ ڪنشٽ پشڪر (ننڍي ۾ ننڍي پشڪر). جڏھن برھما زمين تي لھي آيو تہ جنھن جاءِ تي گل ڪريو ھو ان جو نالو پشڪر رکيائين&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=xhrnkdByWDIC&amp;q=Legends+of+Pushkar&amp;pg=PA23&amp;redir_esc=y|title=Hindu Gods and Goddesses|last=Bansal|first=Sunita Pant|date=2005|publisher=Smriti Books|isbn=978-81-87967-72-9|language=en}}&lt;/ref&gt;. پشڪر لفظ پشپا مان ورتل آھي جنھن جي معنيٰ آھي گل. اھا بہ روايت آھي تہ پوتر سرسوتي ندي ھتي پنجن پاڻيءَ جي چشمن جي صورت ۾ ڦٽي نڪتي&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;. برھما، وشنو ۽ شو (شيوا) کي انھن ڍنڍن جو ديوتا مقرر ڪيو ويو. برھما جڏھن زمين تي لھي آيو تہ ھن پشڪر ڍنڍ وٽ پوڄا ڪئي. البت برھما جي گھر واري سويتري (ڪجهه ماڻھو ھن کي سرسوتي نالي سان ياد ڪن ٿا) پوڄا جي وقت نہ پھچي سگھي. ان ڪري برھما گياتري (يا گجر) کي پنھنجي پتني بنائي ساڻس گڏ پوڄا ڪئي. پر جڏھن سويتري ھتي پھتي ۽ ھن گياتري کي برھما سان گڏ ڏٺو تہ ھن احتجاج ڪندي برھما کي پاراتو ڏنو تہ ھن (برھما) جي پوڄا فقط پشڪر ۾ ٿيندي. انڪري اھو يقين ڏياريو ويو آھي تہ ھن ڍنڍ ۾ جيڪو ماڻھو ٽٻي ھڻي سنان (غسل) ڪندو ان جا سمورا گناھ ڌوپجي ويندا&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://web.archive.org/web/20100204194008/http://ajmer.nic.in/pushkar/aboutpushkar.html|title=About Pushkar|date=2010-02-04|website=web.archive.org|access-date=2022-04-04}}&lt;/ref&gt;،&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://web.archive.org/web/20090330055547/http://www.ibtimes.com/contents/20090327/ten-worlds-most-religious-cities.htm|title=Ten of the World's Most Religious Cities - International Business Times|date=2009-03-30|website=web.archive.org|access-date=2022-04-04}}&lt;/ref&gt;،&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=Zz0_zXPb68kC&amp;q=Legends+of+Pushkar&amp;pg=PA210&amp;redir_esc=y|title=Rajasthan, Delhi &amp; Agra|last=Brown|first=Lindsay|last2=Thomas|first2=Amelia|date=2008|publisher=Lonely Planet|isbn=978-1-74104-690-8|language=en}}&lt;/ref&gt;.  

رامائڻ ۽ مھاڀارت ۾ ھن ڍنڍ کي ”ادي تيرٿ“  يعني ”اصلي پوتر پاڻي“ سڏيو ويو آھي. سنسڪرت جي مشھور شاعر ڪاليداس بہ ھن ڍنڍ جو ذڪر سندس مشھور نظم شڪنتلا ۾ ڪيو آھي. رامائڻ ۾ لکيل آھي تہ وشماترا ھن ڍنڍ جي ڪناري تي ويھي ھزار سالن تائين توبھ ڪندو رھيو. ھڪ ڏينھن خوبصورت آسماني اپسرا ميناڪا ھن ڍنڍ ۾ سنان ڪرڻ آئي. وشماترا ھن جي سونھن تي موھت ٿي ويو. ٻنھي ڄڻن ڏھ سال گڏ رھڻ جو وچن ڪيو پر ستت ئي وشماترا کي احساس ٿيو تہ ھن حسين پريءَ سان گڏ رھي ھو توبھ جاري نہ رکي سگھندو ان ڪري ميناڪا کان موڪل وٺي اتر پاسي ھليو ويو ۽ پنھنجي توبھ جاري رکيائين&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=mkSzznK3VuEC&amp;q=pushkar+lake&amp;pg=PA37&amp;redir_esc=y|title=The Concise R_m_ya_a of V_lm_ki|last=V?lm?ki|last2=Venkatesananda|first2=Swami|date=1988-01-01|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-88706-862-1|language=en}}&lt;/ref&gt;. اھا بہ روايت آھي تہ وشماترا ھن ڍنڍ جي ڪپ تي برھما جو مندر ٺاھيو&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://web.archive.org/web/20110213024103/http://www.devasthan.rajasthan.gov.in/images/Ajmer/brahmaji.htm|title=Temple Profile|date=2011-02-13|website=web.archive.org|access-date=2022-04-04}}&lt;/ref&gt;.

== ھائڊرولاجي ==
ھن ڍنڍ جي پکيڙ 22 چورس ڪلوميٽر آھي. ھيءَ ڍنڍ اراولي جبلن مان ايندڙ برساتي پاڻيءَ سان ڀربي ھئي. ٻارھين صديءَ ۾ لوڻي نديءَ تي ڊيم ٺاھي انھيءَ مان ھن ڍنڍ کي ڀرڻ جو بندوبست ڪيو ويو. ڍنڍ ۾ پاڻيءَ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 8 کان 10 ميٽر (26 کان 33 فوٽ) آھي. ھن ڍنڍ ۾ ڪل 0.79 ملين مڪعب ميٽر پاڻي ذخيرو ڪرڻ جي صلاحيت آھي. ھن ڍنڍ جي ڪنارن تي 52 گھاٽ ٺھيل آھن جتي ھندو ياتري سنان ڪندا آھن.

== پشڪر جو ميلو ==
{{multiple image
| align = right
| image1 = Inde pushkar foire.jpg
| width1 = 200
| alt1 = 
| caption1 = 
| image2 = Tug of war, at Pushkar Fair, Rajasthan.jpg
| width2 = 200
| alt2 = 
| caption2 = 
| footer = کاٻي تصويرː پشڪر ميلو (2006ع)،  ساڄي تصويرː عورتون رسي ڇڪڻ واري مقابلي ۾ حصو وٺي رھيون آھن.
}}
ھن ڍنڍ تي ھر سال ھندو ڪئلينڊر جي ڪارتڪ مھيني (آڪٽوبر نومبر) ۾ ميلو لڳندو آھي.  ھن ميلي کي ڪارتڪ پورنما سڏيو وڃي ٿو. ھي ميلو چنڊ جي يارھين تاريخ کان شروع ٿي چوڏھين تاريخ تي ختم ٿيندو آھي. ھن ميلي جي موقعي تي ھزارين ھندو ياتري ڍنڍ ۾ ٽٻيون ھڻي پنھنجا گناھ بخشائيندا آھن. ھن ميلي جي موقعي تي ايشيا جو وڏي ۾ وڏو اٺن جو ميلو بہ ملھايو ويندو آھي&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=qMqBvtL_nI0C&amp;q=brahma+temple+pushkar&amp;pg=PA437&amp;redir_esc=y|title=Frommer's India|last=deBruyn|first=Pippa|last2=Bain|first2=Keith|last3=Venkatraman|first3=Niloufer|last4=Joshi|first4=Shonar|date=2008-03-04|publisher=Wiley|isbn=978-0-470-16908-7|language=en}}&lt;/ref&gt;. ميلي جي موقعي تي آسپاس جا ماڻھو پنھنجا روايتي رنگبرنگي ڪپڙا پائي ميلي ۾ شريڪ ٿيندا آھن. اٺن کي بہ خوب سينگاريو ويندو آھي. چون ٿا تہ ڪارتڪ پورنما واري ڏينھن (ڪارتڪ مھيني جي چوڏھين تاريخ تي) برھما ھن ڍنڍ تي پنھنجي پوڄا پوري ڪئي ھئي. ھن ميلي جي موقعي تي لوڪ رقص، ڳائڻ وڄائڻ، اٺن جي ڊوڙ جا مقابلا، رسي ڇڪڻ جا مقابلا ۽ چوپائي مال جي پڙي لڳندي آھي&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://web.archive.org/web/20110721161616/http://ppp.rajasthan.gov.in/PWCreport/Tourism-KD4%20Revised/rev-tourism-vol-III.pdf|title=Wayback Machine|website=web.archive.org|access-date=2022-04-04}}&lt;/ref&gt;. ھي ميلو نہ فقط ھڪ مذھبي اجتماع  آھي پر گڏوگڏ ڪاروبار جو بہ ذريعو آھي.

== نباتات ۽ حيوانات ==
جڏھن ھيءَ ڍنڍ پاڻيءَ سان مڪمل ڀريل ھوندي آھي تہ ھن ۾ مڇيون ۽ ٻيا پاڻيءَ جا جانور بہ جھجھا ٿي ويندا آھن. پر وقت سان گڏوگڏ ھن جي اونھائي گھٽجي رھي آھي. ھن ڍنڍ جي وڌ ۾ وڌ گھرائي 9 ميٽر آھي پر ڪن ڪن ھنڌن تي اھا گھرائي ڏيڍ ميٽر کان بہ گھٽ وڃي بچي آھي. ڪنھن زماني ۾ ھن ڍنڍ ۾ 5 کان 20 ڪلوگرام وزن واريون وڏيون مڇيون ھونديون ھيون پر ھن وقت انھن جو نالو نشان بہ ڪونھي. ريگستاني ھجڻ ڪري ھن ڍنڍ جي آسپاس ڪيڪٽس جا ٻوٽا ۽ ڪنڊن واريون جھاڙيون وڏي تعداد ۾ ڦٽن ٿيون. ھن ڍنڍ ۾ واڳون بہ ھوندا ھئا جيڪي ڪڏھن ڪڏھن ياترين تي حملا بہ ڪندا ھئا پر اھي بہ ھاڻي ختم ٿي ويا آھن. ڍنڍ جي آسپاس جي علائقن ۾ اٺ ۽ ٻيو چوپايو مال جام آھي&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://web.archive.org/web/20100102065837/http://www.pushkarfair.org/pushkar-facts/ecology-of-pushkar-valley.html|title=Ecology of Pushkar Valley,Ecology of Pushkar Valley Rajasthan,Pushkar Travel Guide|date=2010-01-02|website=web.archive.org|access-date=2022-04-05}}&lt;/ref&gt;. ڍنڍ جي پاڻيءَ ۾ آلودگي گھڻي وڌي وئي آھي ۽ ھن ڍنڍ جو پاڻي پيئڻ جي لائق نہ رھيو آھي فقط وھنجڻ لاءِ استعمال ٿئي ٿو. {{Panorama|image=File:Panorama of Pushkar Lake in Rajasthan.jpg|height=230|alt=|caption=پشڪر ڍنڍ جو ھڪ شاندار نظارو}}

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:ڍنڍون]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]
[[زمرو:ڀارت جي جاگرافي]]</text>
      <sha1>hdjgt976xq7rpqdqnik5qc124krcmds</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>بندو سروور</title>
    <ns>0</ns>
    <id>71752</id>
    <revision>
      <id>319536</id>
      <parentid>248414</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T11:05:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319536</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8655" sha1="3izc4jnyx7uhvlxdfjd8o6y1xfatjbz" xml:space="preserve">[[فائل:Bindu_Sarovar_in_Siddhpur_01_(Matrugaya).jpg|thumb|330x330 عڪسلون|بندو سروور (بندو ڍنڍ)]]
[[File:Bindu Sarovar Siddhpur 07 (Matrugaya).jpg|thumb|بندو سروور جي ھڪ ٻي تصوير|330x330 عڪسلون]]
[[File:Siddhpur Museum 05.jpg|thumb|بندو سروور جو عجائب گھر|330x330 عڪسلون]]
'''بِندُو سروور''' ([[انگريزي ٻولي|انگريزي]]: Bindu Sarovar) يا بندو ڍنڍ ھندو ڌرم جي پنجن پوتر ڍنڍن مان ھڪ آھي. ھيءَ ڍنڍ [[ھندستان]] جي [[گجرات]] رياست ۾ پٽن (Patan) ضلعي جي سڌپور (Sidhpur) شھر ۾ موجود آھي. سڌپور گجرات رياست جو ھڪ تاريخي شھر آھي. پراڻي زماني ۾  سرسوتي نديءَ جي ھڪ شاخ ھتان گذرندي ھئي. بندو سروور [[احمد آباد (انڊيا)|احمدآباد]] شھر کان 115 ڪلوميٽر پري واقع آھي. 

ھن ڍنڍ کي لڙڪن جي ڍنڍ (Lake of drops) بہ چيو وڃي ٿو. ھندو ڌرم وارن جو عقيدو آھي تہ مھا وشنوءَ ھن ڍنڍ ۾ ڳوڙھا ڳاڙيا ھئا. رگويد ۾ ھن ڍنڍ کي سٿال  يعني پوتر ماڳ (Pious Place) ڪوٺيو ويو آھي&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://magikindia.com/siddhpur-gujarat/|title=Siddhpur, a Matru-Shradh place in Gujarat|last=India|first=Magik|date=2020-03-15|website=MAGIK INDIA|language=en-US|access-date=2022-04-06}}&lt;/ref&gt;. ھندو ڌرم جي روايتن مطابق ھن ڍنڍ جي ڪناري تي رشي ڪرڌام (Kardhama) ڏھ ھزار سالن تائين توبھ ڪندو رھيو ۽ ھن ھتي وشنو ڀڳوان جو بہ درشن ڪيو ھو. ھن ڍنڍ تي ھندو پنھنجي ماتا (ماءُ)  جي چتا جون آخري رسمون ادا ڪرڻ پنھنجي لاءِ وڏو اعزاز سمجھندا آھن. 

== مذھبي اھميت ==
ھندو ڌرم وارن لاءِ پنج ڍنڍون انتھائي پوتر (مقدس) آھن.  انھن ڍنڍن کي ملائي پنچ سرورور يا پنج ڍنڍون سڏيو وڃي ٿو. لفظ سروور جي معنيٰ آھي ڍنڍ. انھن پنجن ڍنڍن مان [[مانسروور ڍنڍ|ما نسروور]] [[تبت]] ۾ آھي، جڏھن تہ باقي چار ڍنڍون [[نارائڻ سروور]]، [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور]]، بندو سروور ۽ پمپا سروور ھندستان ۾ آھن. ھندو مذھب وارا ھنن ڍنڍن ۾ سنان (غسل) ڪرڻ ۽ پوڄا ڪرڻ پنھنجي لاءِ وڏو اعزاز سمجھندا آھن.  بندو سروور ھندستان جي تاريخي شھر سڌپور ۾ احمدآباد کان اٽڪل 115 ڪلوميٽرن جي مفاصلي تي موجود آھي. ھن ڍنڍ کي ماتروگيا تيرٿ (ماءُ جون آخري رسمون ادا ڪرڻ وارو ھنڌ) سڏيو وڃي ٿو&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.tripadvisor.com/ShowUserReviews-g3317041-d7101961-r573277569-Bindu_Sarovar-Sidhpur_Patan_District_Gujarat.html|title=Matrugaya for matru tarpan - Review of Bindu Sarovar, Sidhpur, India|website=Tripadvisor|language=en|access-date=2022-04-06}}&lt;/ref&gt;. ھندو مذھب سان واسطو رکندڙ ھر ھندستاني ھتي اچي پنھنجي پياري ماتا (ماءُ) جون آخري رسمون ادا ڪرڻ کي پنھنجي لاءِ وڏو اعزاز سمجھندو آھي. رگويد ۾ ھن ڍنڍ کي سڌ ڪشيترا (Siddha Kshetra) ۽ سڌ سٿال   (Sidha Sathal) سڏيو ويو آھي. ھن ڍنڍ بابت ھندو ڌرم ۾ ڪئين روايتون موجود آھن جن مان ڪجهه ھيٺ ڏجن ٿيون: 

* جڏھن ڀڳوان وشنوءَ جي ماءٌ ونوڪا پرلوڪ پڌاريو تہ ڀڳوان وشنوءَ پنھنجيءَ ماءُ لاءِ پنددان جي مذھبي رسم ادا ڪئي. پنھنجي ماءُ کي آخري ڀيٽا ڏيندي ھن جي اکين مان لڙڪ لڙي پيا. انھن لڙڪن مان ھڪ ڍنڍ ٺھي پئي جنھن کي بندو سروور سڏيو ويو. بندو معنيٰ لڙڪ ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. انھيءَ ڪري بندو سروور جي معنيٰ آھي اھا ڍنڍ جيڪا لڙڪن مان ٺھي ھجي&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://discover.hubpages.com/travel/Bindu-Sarovar-the-sacred-lake-in-Siddhpur-Gujarat-India|title=Bindu Sarovar - the Sacred Lake in Siddhpur, Gujarat, India|last=Chatterjee|first=Dr A. K.|website=HubPages|language=en|access-date=2022-04-08}}&lt;/ref&gt;.

* گرو ڪپيلمني ڀڳوان وشنوءَ جو ھڪ رشي ھو. ھو مھارشي ڪرداما (Kardama) ۽ ماتا  ديوھٽي (Devhuti) جو پٽ ھو. مھارشي ڪرداما   برھما ڀڳوان جو پٽ ھوجيڪو ھن   ڍنڍ جي ڪناري تي ويھي ڏھ ھزار سالن تائين توبھ ڪندو رھيو. ڪپيلمني پنھنجي ماءُ ديوھٽيءَ کي سنکيا يوگا جي حڪمت سمجھائي. انھيءَ ۾ پرم آتما، پوتر روح، فطرت جي خاصيتن، عقيدت، دماغ، ڪرما ۽ ابدي ڇوٽڪاري وغيرہ جي سمجھاڻي شامل ھئي.  انساني زندگيءَ بابت اھي حقيقتون ڄاڻڻ کان پوءِ ديوھٽيءَ ڀڳوان کي پنھنجي روح اندر محسوس ڪيو. ھن پنھنجي سرير کي گيانوتي درياءُ جو پوتر روپ ڏنو جنھن ۾ ڪيترن ئي ڀڳوانن ۽ گروئن پاڪائي حاصل ڪرڻ لاءِ سنان ڪيو&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.trawell.in/gujarat/patan/bindu-sarovar|title=Bindu Sarovar, Patan - Timings, History, Pooja &amp; Aarti schedule,|website=Trawell.in|access-date=2022-04-06}}&lt;/ref&gt;. جيئن تہ ماءٌ ديوھٽيءَ ھتي زندگيءَ جي منزل ۽ نجات جي حقيقي رستي جي ڄاڻ حاصل ڪئي ھئي ان ڪري ھندو ھن ھنڌ کي ماءٌ جو مقدس ماڳ سمجھندا آھن. ھيءُ اھو ماڳ آھي جتي ھندستان جو ھر ھندو پنھنجي مري ويل ماءُ جون آخري رسمون ادا ڪرڻ  ۽ پوڄا پاٺ ڪرڻ پاڻ لاءَ اعزاز سمجھندو آھي. ڍنڍ جي ڪناري تي ڪيترائي ھندو پنڊت ھر وقت  موجود ھوندا آھن جن وٽ وڃي پنھنجي ماءٌ جي مڪتيءَ لاءَ پوڄا ڪرائي سگھجي ٿي.

== موجودھ ڍنڍ ==
روايتن مطابق پراڻي زماني ۾ ھيءَ ڍنڍ سرسوتي نديءَ جي پاڻيءِ سان ڀربي ھئي. اڄلڪھ ھيءَ ھڪ ننڍڙي چورس ڍنڍ بلڪ ھڪ تلاءُ جو روپ ڌاري چڪي آھي جنھن کي ھٿرادو طريقي سان پاڻيءَ سان ڀريو وڃي ٿو. ھن ڍنڍ جو ترو ۽ ڀتيون ڳاڙھي پٿر مان ٺاھيون ويون آھن ۽ پاڻيءَ تائين پھچڻ لاءِ چئني پاسن کان چاڙھيون ٺھيل آھن. ڍنڍ ۾ اندر پاڻيءَ جا پمپ لڳل آھن جيڪي گندي پاڻيءَ کي ٻاھر ڪڍن ٿا ۽ صاف پاڻي ڍنڍ تائين پھچائين ٿا. ڍنڍ جي آسپاس ڪيترائي مندر، آفيسون، پويلين، عجائب گھر ۽ الپا سروور جي نالي سان ھڪ ٻي ڍنڍ موجود آھي. ھتي ھڪ وڏو پپر جو وڻ پڻ بيٺل آھي جنھن کي موڪشا پيپل ڪوٺيو وڃي ٿو. ھن وڻ جي ھيٺان ويھي ترپان جي مذھي رسم ادا ڪئي وڃي ٿي. ھن رسم ۾ پنھنجي ماءُ ۽ ھي جھان ڇڏي ويل ٻين عزيز عورتن لاءِ پوڄا پاٺ ڪئي ويندي آھي ۽ منتر پڙھيا ويندا آھن&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;.

== ميلو ==
ھن ڍنڍ تي ھر سال ڪارتڪ (آڪٽوبر نومبر) مھيني ۾ ھڪ وڏو مذھبي ميلو لڳندو آھي جنھن ۾ ھندستان جي ڪنڊڪڙڇ مان ھزارين ھندو ھن لوڪ مان لڏي ويل پنھنجي مائرن جي روح کي سڪون پھچانڻ لاءِ ماتروگيا جي رسم ادا ڪندا آھن ۽ پوڄا پاٺ ڪندا آھن&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://pravase.co.in/thingstododetail/317/india/gujarat/siddhpur/bindu-sarovar-siddhpur|title=One of the Five Sacred Lake, Bindu Sarovar, Siddhpur, Pravase|last=Pravase|website=pravase.co.in|language=en|access-date=2022-04-06}}&lt;/ref&gt;.        

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:ڍنڍون]]
[[ايشيا جون ڍنڍون]]
[[زمرو:ڀارت جي جاگرافي]]
[[زمرو: ھندستان جا شھر، وسنديون ۽ واھڻ]]</text>
      <sha1>3izc4jnyx7uhvlxdfjd8o6y1xfatjbz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319537</id>
      <parentid>319536</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T11:05:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319537</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8664" sha1="j0q0l8d3m8obv28krv1mt2aclb00dgq" xml:space="preserve">[[فائل:Bindu_Sarovar_in_Siddhpur_01_(Matrugaya).jpg|thumb|330x330 عڪسلون|بندو سروور (بندو ڍنڍ)]]
[[File:Bindu Sarovar Siddhpur 07 (Matrugaya).jpg|thumb|بندو سروور جي ھڪ ٻي تصوير|330x330 عڪسلون]]
[[File:Siddhpur Museum 05.jpg|thumb|بندو سروور جو عجائب گھر|330x330 عڪسلون]]
'''بِندُو سروور''' ([[انگريزي ٻولي|انگريزي]]: Bindu Sarovar) يا بندو ڍنڍ ھندو ڌرم جي پنجن پوتر ڍنڍن مان ھڪ آھي. ھيءَ ڍنڍ [[ھندستان]] جي [[گجرات]] رياست ۾ پٽن (Patan) ضلعي جي سڌپور (Sidhpur) شھر ۾ موجود آھي. سڌپور گجرات رياست جو ھڪ تاريخي شھر آھي. پراڻي زماني ۾  سرسوتي نديءَ جي ھڪ شاخ ھتان گذرندي ھئي. بندو سروور [[احمد آباد (انڊيا)|احمدآباد]] شھر کان 115 ڪلوميٽر پري واقع آھي. 

ھن ڍنڍ کي لڙڪن جي ڍنڍ (Lake of drops) بہ چيو وڃي ٿو. ھندو ڌرم وارن جو عقيدو آھي تہ مھا وشنوءَ ھن ڍنڍ ۾ ڳوڙھا ڳاڙيا ھئا. رگويد ۾ ھن ڍنڍ کي سٿال  يعني پوتر ماڳ (Pious Place) ڪوٺيو ويو آھي&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://magikindia.com/siddhpur-gujarat/|title=Siddhpur, a Matru-Shradh place in Gujarat|last=India|first=Magik|date=2020-03-15|website=MAGIK INDIA|language=en-US|access-date=2022-04-06}}&lt;/ref&gt;. ھندو ڌرم جي روايتن مطابق ھن ڍنڍ جي ڪناري تي رشي ڪرڌام (Kardhama) ڏھ ھزار سالن تائين توبھ ڪندو رھيو ۽ ھن ھتي وشنو ڀڳوان جو بہ درشن ڪيو ھو. ھن ڍنڍ تي ھندو پنھنجي ماتا (ماءُ)  جي چتا جون آخري رسمون ادا ڪرڻ پنھنجي لاءِ وڏو اعزاز سمجھندا آھن. 

== مذھبي اھميت ==
ھندو ڌرم وارن لاءِ پنج ڍنڍون انتھائي پوتر (مقدس) آھن.  انھن ڍنڍن کي ملائي پنچ سرورور يا پنج ڍنڍون سڏيو وڃي ٿو. لفظ سروور جي معنيٰ آھي ڍنڍ. انھن پنجن ڍنڍن مان [[مانسروور ڍنڍ|ما نسروور]] [[تبت]] ۾ آھي، جڏھن تہ باقي چار ڍنڍون [[نارائڻ سروور]]، [[پشڪر ڍنڍ|پشڪر سروور]]، بندو سروور ۽ پمپا سروور ھندستان ۾ آھن. ھندو مذھب وارا ھنن ڍنڍن ۾ سنان (غسل) ڪرڻ ۽ پوڄا ڪرڻ پنھنجي لاءِ وڏو اعزاز سمجھندا آھن.  بندو سروور ھندستان جي تاريخي شھر سڌپور ۾ احمدآباد کان اٽڪل 115 ڪلوميٽرن جي مفاصلي تي موجود آھي. ھن ڍنڍ کي ماتروگيا تيرٿ (ماءُ جون آخري رسمون ادا ڪرڻ وارو ھنڌ) سڏيو وڃي ٿو&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.tripadvisor.com/ShowUserReviews-g3317041-d7101961-r573277569-Bindu_Sarovar-Sidhpur_Patan_District_Gujarat.html|title=Matrugaya for matru tarpan - Review of Bindu Sarovar, Sidhpur, India|website=Tripadvisor|language=en|access-date=2022-04-06}}&lt;/ref&gt;. ھندو مذھب سان واسطو رکندڙ ھر ھندستاني ھتي اچي پنھنجي پياري ماتا (ماءُ) جون آخري رسمون ادا ڪرڻ کي پنھنجي لاءِ وڏو اعزاز سمجھندو آھي. رگويد ۾ ھن ڍنڍ کي سڌ ڪشيترا (Siddha Kshetra) ۽ سڌ سٿال   (Sidha Sathal) سڏيو ويو آھي. ھن ڍنڍ بابت ھندو ڌرم ۾ ڪئين روايتون موجود آھن جن مان ڪجهه ھيٺ ڏجن ٿيون: 

* جڏھن ڀڳوان وشنوءَ جي ماءٌ ونوڪا پرلوڪ پڌاريو تہ ڀڳوان وشنوءَ پنھنجيءَ ماءُ لاءِ پنددان جي مذھبي رسم ادا ڪئي. پنھنجي ماءُ کي آخري ڀيٽا ڏيندي ھن جي اکين مان لڙڪ لڙي پيا. انھن لڙڪن مان ھڪ ڍنڍ ٺھي پئي جنھن کي بندو سروور سڏيو ويو. بندو معنيٰ لڙڪ ۽ سروور معنيٰ ڍنڍ. انھيءَ ڪري بندو سروور جي معنيٰ آھي اھا ڍنڍ جيڪا لڙڪن مان ٺھي ھجي&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://discover.hubpages.com/travel/Bindu-Sarovar-the-sacred-lake-in-Siddhpur-Gujarat-India|title=Bindu Sarovar - the Sacred Lake in Siddhpur, Gujarat, India|last=Chatterjee|first=Dr A. K.|website=HubPages|language=en|access-date=2022-04-08}}&lt;/ref&gt;.

* گرو ڪپيلمني ڀڳوان وشنوءَ جو ھڪ رشي ھو. ھو مھارشي ڪرداما (Kardama) ۽ ماتا  ديوھٽي (Devhuti) جو پٽ ھو. مھارشي ڪرداما   برھما ڀڳوان جو پٽ ھوجيڪو ھن   ڍنڍ جي ڪناري تي ويھي ڏھ ھزار سالن تائين توبھ ڪندو رھيو. ڪپيلمني پنھنجي ماءُ ديوھٽيءَ کي سنکيا يوگا جي حڪمت سمجھائي. انھيءَ ۾ پرم آتما، پوتر روح، فطرت جي خاصيتن، عقيدت، دماغ، ڪرما ۽ ابدي ڇوٽڪاري وغيرہ جي سمجھاڻي شامل ھئي.  انساني زندگيءَ بابت اھي حقيقتون ڄاڻڻ کان پوءِ ديوھٽيءَ ڀڳوان کي پنھنجي روح اندر محسوس ڪيو. ھن پنھنجي سرير کي گيانوتي درياءُ جو پوتر روپ ڏنو جنھن ۾ ڪيترن ئي ڀڳوانن ۽ گروئن پاڪائي حاصل ڪرڻ لاءِ سنان ڪيو&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.trawell.in/gujarat/patan/bindu-sarovar|title=Bindu Sarovar, Patan - Timings, History, Pooja &amp; Aarti schedule,|website=Trawell.in|access-date=2022-04-06}}&lt;/ref&gt;. جيئن تہ ماءٌ ديوھٽيءَ ھتي زندگيءَ جي منزل ۽ نجات جي حقيقي رستي جي ڄاڻ حاصل ڪئي ھئي ان ڪري ھندو ھن ھنڌ کي ماءٌ جو مقدس ماڳ سمجھندا آھن. ھيءُ اھو ماڳ آھي جتي ھندستان جو ھر ھندو پنھنجي مري ويل ماءُ جون آخري رسمون ادا ڪرڻ  ۽ پوڄا پاٺ ڪرڻ پاڻ لاءَ اعزاز سمجھندو آھي. ڍنڍ جي ڪناري تي ڪيترائي ھندو پنڊت ھر وقت  موجود ھوندا آھن جن وٽ وڃي پنھنجي ماءٌ جي مڪتيءَ لاءَ پوڄا ڪرائي سگھجي ٿي.

== موجودھ ڍنڍ ==
روايتن مطابق پراڻي زماني ۾ ھيءَ ڍنڍ سرسوتي نديءَ جي پاڻيءِ سان ڀربي ھئي. اڄلڪھ ھيءَ ھڪ ننڍڙي چورس ڍنڍ بلڪ ھڪ تلاءُ جو روپ ڌاري چڪي آھي جنھن کي ھٿرادو طريقي سان پاڻيءَ سان ڀريو وڃي ٿو. ھن ڍنڍ جو ترو ۽ ڀتيون ڳاڙھي پٿر مان ٺاھيون ويون آھن ۽ پاڻيءَ تائين پھچڻ لاءِ چئني پاسن کان چاڙھيون ٺھيل آھن. ڍنڍ ۾ اندر پاڻيءَ جا پمپ لڳل آھن جيڪي گندي پاڻيءَ کي ٻاھر ڪڍن ٿا ۽ صاف پاڻي ڍنڍ تائين پھچائين ٿا. ڍنڍ جي آسپاس ڪيترائي مندر، آفيسون، پويلين، عجائب گھر ۽ الپا سروور جي نالي سان ھڪ ٻي ڍنڍ موجود آھي. ھتي ھڪ وڏو پپر جو وڻ پڻ بيٺل آھي جنھن کي موڪشا پيپل ڪوٺيو وڃي ٿو. ھن وڻ جي ھيٺان ويھي ترپان جي مذھي رسم ادا ڪئي وڃي ٿي. ھن رسم ۾ پنھنجي ماءُ ۽ ھي جھان ڇڏي ويل ٻين عزيز عورتن لاءِ پوڄا پاٺ ڪئي ويندي آھي ۽ منتر پڙھيا ويندا آھن&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;.

== ميلو ==
ھن ڍنڍ تي ھر سال ڪارتڪ (آڪٽوبر نومبر) مھيني ۾ ھڪ وڏو مذھبي ميلو لڳندو آھي جنھن ۾ ھندستان جي ڪنڊڪڙڇ مان ھزارين ھندو ھن لوڪ مان لڏي ويل پنھنجي مائرن جي روح کي سڪون پھچانڻ لاءِ ماتروگيا جي رسم ادا ڪندا آھن ۽ پوڄا پاٺ ڪندا آھن&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://pravase.co.in/thingstododetail/317/india/gujarat/siddhpur/bindu-sarovar-siddhpur|title=One of the Five Sacred Lake, Bindu Sarovar, Siddhpur, Pravase|last=Pravase|website=pravase.co.in|language=en|access-date=2022-04-06}}&lt;/ref&gt;.        

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:ڍنڍون]]
[[زمرو:ايشيا جون ڍنڍون]]
[[زمرو:ڀارت جي جاگرافي]]
[[زمرو: ھندستان جا شھر، وسنديون ۽ واھڻ]]</text>
      <sha1>j0q0l8d3m8obv28krv1mt2aclb00dgq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>محمود الحسن رحمة الله علیہ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>74682</id>
    <revision>
      <id>319540</id>
      <parentid>307604</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T11:13:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319540</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5386" sha1="kcohb7phfkb34t01x58joecn3qpw17n" xml:space="preserve">{{good article}}
{{Distinguish|Mahmudul Hasan|Mahmud Deobandi}}
{{Short description|Indian Muslim scholar and activist (1851–1920)}}
{{Infobox officeholder
|name = Mahmud Hasan Deobandi
|image = Mahmud Hasan Deobandi.jpg
|honorific_prefix = Shaykh al-Hind, Mawlānā
|office1= 3rd Principal of [[Darul Uloom Deoband]]
|term_start1= 1890
|term_end1= 1915
|predecessor1 = Syed Ahmad Dehlavi
|successor1= [[Anwar Shah Kashmiri]]
|office2 = 1st President of [[Jamiat Ulema-e-Hind]]
|term_start2 = November 1920
|term_end2 = 30 November 1920
|predecessor2 = [[Kifayatullah Dehlawi]] (&lt;small&gt;as an interim president&lt;/small&gt;)
|successor2 = Kifayatullah Dehlawi
|module = {{Infobox religious biography|embed = yes|religion=Islam
|birth_date = 1851
|birth_place = [[Bareilly]], [[North-Western Provinces]], [[Company rule in India|British India]]
|death_date = {{date of death and age|1920|11|30|1851|df=y}}
|death_place = [[Delhi]], British India
|resting_place = [[Mazar-e-Qasmi]]
|ethnicity = [[Indian people|Indian]]
|alma_mater = [[Darul Uloom Deoband]]
|main_interests = [[Tafsir|Exegesis]], [[Indian freedom movement]]
|notable_ideas = [[Silk Letter Movement]]
|notable_works = {{bulleted list|''[[Tafseer-e-Usmani|Tarjuma Shaykh al-Hind]]''|''Adilla-e-Kāmilah''|''Īzah al-adillah''}}
|teachers = [[Mahmud Deobandi]], [[Muhammad Qasim Nanautawi]]
|influenced = [[List of students of Mahmud Hasan Deobandi|His students]], [[Deobandis]]
|disciple_of = {{bulleted list|[[Imdadullah Muhajir Makki]]|[[Rashid Ahmad Gangohi]]}}
|disciples = [[List of students of Mahmud Hasan Deobandi]]
|denomination = [[Sunni]]
|Madh'hab = [[Hanafi]]
|movement = [[Deobandi]]
|Sufi_order = [[Chishti Order|Chishtiya]]-[[Alauddin Sabir Kaliyari|Sabiriya]]-[[Imdadullah Muhajir Makki|Imdadiya]]
|founder = [[Jamia Millia Islamia]]
}}}}
'''مولانا محمود الحسن رحمة الله علیہ''' (1851۔1920) جنھن کي '''شيخ الهند''' جي نالي سان پڻ سڃاتو وڃي ٿو؛ &lt;ref&gt;{{ڪتابن مان حوالا|url=https://press.princeton.edu/books/paperback/9780691044200/islam-in-south-asia-in-practice|title=Islam in South Asia in Practice|last=Barbara D.|first=Metcalf|date=2009|publisher=Princeton University Press|isbn=9781400831388|page=231}}&lt;/ref&gt; هڪ هندستاني مسلمان اسڪالر ۽ هندستان جي آزاديءَ جي تحريڪ جو سرگرم ڪارڪن هو، جنهن جامعه مليه اسلاميه يونيورسٽي جو گڏيل بنياد وڌو ۽ هندستان جي آزادي لاء [[ريشمي رومال تحريڪ]] شروع ڪئي.  هي پهريون شاگرد هو جنهن [[دارالعلوم ديوبند]] مدرسي ۾ پڙهيو. سندس استادن ۾ مولانا محمد قاسم نانوتوي ۽ مولانا محمود ديوبندي شامل هئا، ۽ کيس حاجی امداد الله مهاجر مڪي ۽ مولانا رشيد احمد گنگوهي کان [[تصوف|تصوف جي]] تعليم حاصل ڪئي. 

شیخ الھند دارالعلوم ديوبند جي پرنسپل جي حيثيت سان خدمتون سرانجام ڏنيون ۽ تنظيمون، جهڙوڪ جميعت الانصار ۽ نظارة المعارف قائم ڪيون۔ هن [[اردو|اردوءَ]] ۾ [[قرآن|قرآن مجيد]] جو ترجمو به لکيو ۽ ڪتاب به تصنيف ڪيا جهڙوڪ ''عدله ڪامله،'' ''عزة العدلہ''، ا''حسن القراء'' ۽ ''جھد المعقل۔'' دارالعلوم ديوبند ۾ [[حديث|حديث جو]] درس ڏيندو هو ۽ ''سنن ابوداؤد کي'' نقل ڪيائين. سندس وڏن شاگردن ۾ مولانا [[مولانا اشرف علي ٿانوي|اشرف علي ٿانوي]]، مولانا انور شاهه ڪشميري مولانا حسين احمد مدني، مفتی ڪفايت الله دهلوي، مولانا ثناءُ الله امرتسري ۽ مولانا [[مولانا عبيدالله سنڌي|عبيدالله سنڌي]] رحم اللہ شامل هئا.

مولانا [[برطانوي راڄ|انگريز راڄ]] جو سخت مخالف هو. هن هندستان ۾ سندن اقتدار جو خاتمو آڻڻ لاءِ تحريڪون شروع ڪيون پر سال 1916ع ۾ گرفتار ڪري [[مالٽا]] ۾ قيد ڪيو ويو. کيس سال 1920ع ۾ آزاد ڪيو ويو، ۽ [[خلافت تحريڪ|خلافت ڪميٽي]] طرفان ”شيخ الهند“ (هندستان جو اڳواڻ) جي لقب سان نوازيو ويو. هن عدم تعاون جي تحريڪ جي حمايت ۾ مذهبي فتوا لکيا ۽ هندستان جي مختلف حصن جو سفر ڪري مسلمانن کي آزاديءَ جي تحريڪ ۾ شامل ڪيو. هن نومبر 1920ع ۾ جمعيت علماءِ هند جي ٻئي جنرل اجلاس جي صدارت ڪئي ۽ ان جو صدر مقرر ٿيو. شيخ الهند مولانا محمود الحسن ميڊيڪل ڪاليج سندس ياد ۾ رکيو ويو آهي. سال 2013ع ۾، هندستان جي حڪومت سندس ريشمي رومال تحريڪ تي هڪ يادگار پوسٽل اسٽيمپ جاري ڪيو.

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:ڀارت]]
[[زمرو:انڊيا ۾ اسلاميت]]
[[زمرو:اسلامي شخصيتون]]
[[زمرو:1851ع جون پيدائشون]]
[[زمرو:1920ع جون فوتگيون]]</text>
      <sha1>kcohb7phfkb34t01x58joecn3qpw17n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>مولانا محمد قاسم نانوتوي</title>
    <ns>0</ns>
    <id>75812</id>
    <revision>
      <id>319538</id>
      <parentid>305729</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T11:08:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319538</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4727" sha1="dhie0afknna7iqjl0bn8rlx6aiz1kzm" xml:space="preserve">{{Infobox religious biography
| religion           = [[اسلام]]
| region             = ھندی نندو کند (برصغیر)
| era                = جدید دور
| name               = محمد قاسم نانوتوي
| honorific-prefix   = قاسم العلوم والخیرات&lt;ref&gt;{{cite book|last=Muhammad Yousuf|first=Banuri|title=Nafhatul Anbar|publisher=Al-Majlis al-Ilmi|pages=258}}&lt;/ref&gt;
| image              = Inscription on the grave of Qasim Nanawtawi.jpg
| birth_date         = 1832ع -
| birth_place        = نانوتہ، سھارنپور،&lt;br&gt;اتر پردیش، متحد ھندوستان
| death_date         = 15 اپریل، 1832ع ۔
| death_place        = دیوبند، اتر پردیش،&lt;br&gt;متحد ھندوستان.
| occupation         = عالم دین
| denomination       = سني
| jurisprudence      = حنفي
| creed              = ماتریدي 
&lt;ref&gt;
{{cite journal|url=https://brill.com/view/journals/wdi/60/2-3/article-p293_6.xml?language=de#FN000073|title=Salafī Challenge and Māturīdī Response: Contemporary Disputes over the Legitimacy of Māturīdī kalām|year=2020|publisher=Brill|doi=10.1163/15700607-06023P06|last1=Bruckmayr|first1=Philipp|journal=Die Welt des Islams|volume=60|issue=2–3|pages=293–324|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;
| main_interests     = تفسیر قرآن، حدیث، فقھہ، منطق، اصول المعاني، تصوف، فلسفو، عقائد، ڪافیہ
| influenced         = مولانا محمود الحسن دیوبندي&lt;br&gt;مولانا احمد حسن امروھي&lt;br&gt;مولانا عبدالواحد بنگالي
| notable_ideas      = بیوائن جی بیھر شادی
| children           = حافظ محمد احمد (پٽ)
| relatives          = نانوتہ جو صدیقی خاندان
| resting_place      = مزار قاسمي
| founder            = دارالعلوم دیوبند&lt;br&gt;جامعہ قاسمیہ مدرسہ شاھي
| module             = سال 1857ع جي جنگ آزادي (بغاوت ھند)؛ شاملي جي جنگ.
}}
'''محمد قاسم نانوتوي رحم اللہ علیہ '''(1832ع - 15 اپريل، 1880ع) ( {{Lang-ur|مولانا محمد قاسم نانوتوی}} رحم اللہ علیہ) هڪ هندستاني [[سني اسلام|سني]]، حنفي، اسلامي [[الاھيات|عالم دين]]  هو، جيڪو [[دارالعلوم ديوبند]] کان شروع ٿيندڙ [[ديوبندي|ديوبندي تحريڪ]] جي بنيادي بانين مان هڪ هو.&lt;ref name=&quot;BRICS&quot;&gt;[https://bricsmagazine.com/en/articles/the-clash-of-academic-civilizations The Clash of Academic Civilizations on BRICS Business Magazine website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20231204061906/https://www.bricsmagazine.com/en/articles/the-clash-of-academic-civilizations |date=4 December 2023 }} Retrieved 16 August 2018&lt;/ref&gt;

==خاندان== 
مولانا محمد قاسم نانوتوي رحم اللہ علیہ جو پٽ حافظ محمد احمد سال 1922ع کان سال 1925ع تائين حيدرآباد رياست جو مفتي اعظم رهيو ۽ 35 سال ديوبند مدرسي جو وائيس چانسلر رهيو. مولانا محمد قاسم نانوتوي جو پوٽو محمد طيب قاسمي پنجن ڏهاڪن کان وڌيڪ عرصي تائين ديوبند مدرسي جو وائيس چانسلر رهيو ۽ آل انڊيا مسلم پرسنل لا بورڊ جو گڏيل باني رهيو، جڏهن ته مولانا طيب قاسمي رحم اللہ علیہ جو پٽ محمد سليم قاسمي دارالعلوم مدرسي جی وقف جو بنياد وڌو. سليم قاسمي جو فرزند محمد سفيان قاسمي دارالعلوم مدرسي وقف جو ريڪٽر آهي. 
==ڪتابون==
• آبِ حيات (سيرت النبي ڪريم صلي الله عليه وسلم تي ڪتاب) 

• تحذير الناس (مواعظ) 

• مباحثه سھارنپور 

• تصفيه العقائد 

• توثيق الڪلام 

• صداقت اسلام  
==پڻ ڏسو== 
• [[امام بخاري]] 

• [[امام ابو حنيفه|امام ابو حنيفه رحم اللہ علیہ]] 

• [[دارالعلوم ديوبند]] 

• [[محمود الحسن رحمة الله علیہ|مولانا محمود الحسن رحمة الله علیہ]] 

• [[مولانا محمد صادق کڏي وارو]] 

• [[ابوالاعليٰ مودودي|مولانا سيد ابوالاعلٰي مودودي]]

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:ڀارت]]
[[زمرو:اسلامي سياست]]
[[زمرو:اسلامي شخصيتون]]
[[زمرو:1832ع جون پيدائشون]]
[[زمرو:1880ع جون فوتگيون]]</text>
      <sha1>dhie0afknna7iqjl0bn8rlx6aiz1kzm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>زمرو:شام جا شهر</title>
    <ns>14</ns>
    <id>81576</id>
    <revision>
      <id>319549</id>
      <parentid>317764</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T11:30:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319549</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39" sha1="jmyscb7gk05cz6q49ufnvdr96zgabdb" xml:space="preserve">[[زمرو:شهر]]
[[زمرو:شام]]</text>
      <sha1>jmyscb7gk05cz6q49ufnvdr96zgabdb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>زمرو:ڪيراله</title>
    <ns>14</ns>
    <id>82416</id>
    <revision>
      <id>319546</id>
      <parentid>312233</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T11:27:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319546</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="65" sha1="7vxan6b03xbw2eqpxzsym8f4enixv0k" xml:space="preserve">[[زمرو:ڀارت]]
[[[[زمرو:انڊيا ۾ اسلاميت]]</text>
      <sha1>7vxan6b03xbw2eqpxzsym8f4enixv0k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319548</id>
      <parentid>319546</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T11:29:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319548</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" sha1="3ez8lvxsqw3g0l95husvleef1yw6qfc" xml:space="preserve">[[زمرو:ڀارت]]</text>
      <sha1>3ez8lvxsqw3g0l95husvleef1yw6qfc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>زمرو:ڀارت ۾ اسلامو فوبیا</title>
    <ns>14</ns>
    <id>82423</id>
    <revision>
      <id>319544</id>
      <parentid>312277</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T11:24:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319544</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="83" sha1="b81k9da4o7vbcbshuvrm8xb8bhjdodr" xml:space="preserve">[[زمرو:اسلامو فوبيا]]
[[زمرو:ڀارت ۾ انتها پسندي]]</text>
      <sha1>b81k9da4o7vbcbshuvrm8xb8bhjdodr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>مرڪري (پارو)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>82534</id>
    <revision>
      <id>319402</id>
      <parentid>318600</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:08:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319402</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14881" sha1="tsrn8es5x5ll7yh1rgkcac5m4na9fu8" xml:space="preserve">{{About|the chemical element}}
{{Good article}}
{{Infobox settlement
| image_skyline = File:Pouring_liquid_mercury_bionerd.jpg
| image_alt = 
| image_caption = 
| subdivision_type = نشان 
| subdivision_name = Hg
| subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z)
| subdivision_name1 = 80
| established_title = اليڪٽران في شيل
| established_date = 2,8,18,32,18,2
| seat_type = ٻاڦ جي گرمي
| seat_name = 577.5 ڪلو جول في مول
| seat1_type = ايٽمي ريڊيس
| seat1 = 140 پيڪو ميٽر
| leader_title = اُبلڻ جو نقطو
| leader_name = 1728 ڪيلون
(C°1455)  
| leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو
| leader_name1 = 234.3210 ڪيلون
​(−38.8290 °C) 
| leader_title2 = پگھرائڻ لاء گرمي (في مول)
| leader_name2 = 2.29 ڪلو جول  
| leader_title3 = مولر گرمي جي گنجائش
| leader_name3 = 27.983 جول في مول-ڪيلون
| leader_title4 = آئيونائزيشن انرجي
| leader_name4 = پهريون: 1007.1 ڪلو جول في مول&lt;br&gt;ٻيون: 1810 ڪلو جول في مول&lt;br&gt;ٽيون: 3300 ڪلو جول في مول
| leader_title5 = گھاٽائي
| leader_name5 = 13.546 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر&lt;br&gt;(ڪمري جي گرميء پد تي)
| leader_title6 = ٻاڦ جي حرارت 
| leader_name6 = 59.11 ڪلو جول في مول
| postal_code_type = 
| postal_code = 
| area_code_type = 
| area_code = 
| subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A)
| subdivision_type3 = گروپ
| subdivision_type4 = سيريز
| subdivision_type5 = بلاڪ
| subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب
| subdivision_name2 = 200.592
| subdivision_name3 = 12 (IIA)
| subdivision_name4 = 6
| subdivision_name5 = d-block
| subdivision_name6 = 6s2، 5d10، 4f14 [[زينون|Xe]]
| established_title1 = معياري دٻا ۽ گرميء پد تي حالت
| established_date1 = مايع (Liquid)
| established_title2 = ايٽمي ريڊيس
| established_date2 = 151 پيڪو ميٽر
| established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر
| established_date3 = +1 (عام طور)، +2، −2
| extinct_title = گھاٽائي
| extinct_date = 13.546 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر (عام گرميء پد تي)
| named_for = ?
| demographics_type1 = ٻاڦ جي حرارت
| demographics1_title1 = 59.11 ڪلو جول في مول
| demographics_type2 = 
| demographics2_title1 = 
| postal2_code_type = 
| postal2_code = 
}}
'''پارو''' (Mercury؛ سائنسي نالو: Hydrargrum) هڪ ڪيميائي تت آهي. هن جو نشان &quot;Hg&quot; ۽ ايٽمي نمبر &quot;80&quot; آهي. ان کي عام طور تي &quot;مايع چاندي&quot; (&lt;small&gt;quick silver&lt;/small&gt;) جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو. اهو هڪ ڳرو، سلور ڪلر  جو، ڊي-بلاڪ جو تت آهي. پارو واحد ڌاتي تت آهي جيڪو معياري گرميء پد ۽ دٻاءُ تي مائع حالت ۾ ھوندو آھي، ٻيو واحد تت جيڪو انهن حالتن ۾ مائع ھوندو آهي، اهو [[برومين]] (&lt;small&gt;Bromine&lt;/small&gt;) آهي. جيتوڻيڪ سيزيم، گيليم ۽ روبيڊيم جهڙيون ڌاتو ڪمري جي حرارت کان ٿورو مٿي پگهري وڃن ٿيون.  

پارو سڄي دنيا ۾ گهڻو ڪري سينابار (cinnabar)، مرڪيورڪ سلفائيڊ، جي طور تي ملي ٿو. ڳاڙهي رنگ جو ورميلين قدرتي سينابار يا مصنوعي مرڪيورڪ سلفائيڊ کي پيسڻ سان حاصل ڪيو ويندو آهي. پارو ۽ پاري وارا نامياتي مرڪب انسانن ۽ ٻين جانورن جي اعصابي نظام، مدافعتي نظام ۽ ڀکين (گردن) لاءِ زهر آهن. پاري جو زهر جو اثر، پاڻي ۾ حل ٿيندڙ پاري جي شڪلن (جهڙوڪ مرڪيورڪ ڪلورائڊ يا ميٿائل مرڪري) جي سڌي طرح يا بايو ميگنيفڪيشن جي ميڪانيزم ذريعي، ٿي سگهي ٿو.

پارو ٿرماميٽر، بيروميٽر، مينوميٽر، اسفيگمومانوميٽر، فلوٽ والوز، پاري جي سوئچز، پاري جي ريلي (relay)، فلوريسينٽ ليمپ ۽ ٻين ڊوائيسز ۾ استعمال ٿيندو آهي، جيتوڻيڪ هن تت جي زهريلي هجڻ بابت خدشن جي ڪري پاري تي مشتمل اهڙن اوزارن کي مرحليوار ختم ڪيو ويو آهي.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.epa.gov/mercury/|title=What is EPA doing about mercury air emissions?|publisher=United States Environmental Protection Agency (EPA)|archive-url=https://web.archive.org/web/20070208013531/http://www.epa.gov/mercury/|archive-date=8 February 2007|access-date=1 May 2007|url-status=live}}&lt;/ref&gt; اهو سائنسي تحقيق جي ايپليڪيشنن ۾ ۽ ڪجهه هنڌن تي ڏندن جي بحالي لاءِ املگم ۾ استعمال ۾ ٿئي ٿو. فلوريسينٽ ليمپ ۾ پاري جي وانپ مان گذرندڙ بجلي مختصر لهر واري الٽراوائلٽ روشني پيدا ڪري ٿي، جيڪا پوءِ ٽيوب ۾ فاسفور کي فلوروسينس ڪرڻ جو سبب بڻجندي آهي، جنهن سان نظر ايندڙ روشني پيدا ٿيندي آهي.

==خاصيتون==
===طبيعي خاصيتون===
[[File:Pound-coin-floating-in-mercury.jpg|thumb|left|An old&lt;ref name=&quot;BBCnewpound&quot;&gt;{{cite news |date=1 January 2017 |title=New 12-sided pound coin to enter circulation in March |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-38480180 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240801040659/https://www.bbc.com/news/uk-38480180 |archive-date=1 August 2024 |access-date=2 January 2017 |work=BBC News}}&lt;/ref&gt; [[One pound (British decimal coin)|pound coin]] (density ~7.6&amp;nbsp;g/cm&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;) floats on mercury due to the [[buoyancy force]] upon it and appears to float higher because of the strong [[surface tension]] of the mercury.]]

Mercury is a heavy, silvery-white metal that is liquid at room temperature. Compared to other metals, it is a poor conductor of heat, but a fair conductor of electricity.&lt;ref name=&quot;CRC&quot;&gt;{{cite web|last=Hammond |first=C. R. |url=http://www-d0.fnal.gov/hardware/cal/lvps_info/engineering/elements.pdf |title=The Elements |archive-url=https://web.archive.org/web/20080626181434/http://www-d0.fnal.gov/hardware/cal/lvps_info/engineering/elements.pdf |archive-date=26 June 2008}} in {{RubberBible86th}}&lt;/ref&gt;

It has a [[melting point]] of −38.83&amp;nbsp;°C{{efn|−37.89&amp;nbsp;°[[Fahrenheit|F]]; 234.32&amp;nbsp;°[[Kelvin|K]]}} and a [[boiling point]] of 356.73&amp;nbsp;°C,{{efn|674.11&amp;nbsp;°F; 629.88&amp;nbsp;°K}}&lt;ref name=&quot;Norrby&quot;&gt;{{cite journal |author=Norrby, L.J. |title=Why is mercury liquid? Or, why do relativistic effects not get into chemistry textbooks?| journal=Journal of Chemical Education |volume=68 |issue=2 |page=110 |date=1991 |doi=10.1021/ed068p110 |s2cid=96003717 |bibcode=1991JChEd..68..110N}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web| url=http://antoine.frostburg.edu/chem/senese/101/periodic/faq/why-is-mercury-liquid.shtml| title=Why is mercury a liquid at STP?| access-date=1 May 2007| publisher=General Chemistry Online at Frostburg State University| author=Senese, F| archive-url=https://web.archive.org/web/20070404210838/http://antoine.frostburg.edu/chem/senese/101/periodic/faq/why-is-mercury-liquid.shtml| archive-date=4 April 2007| url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{RubberBible86th|pages=4.125–4.126}}&lt;/ref&gt; both the lowest of any stable metal, although preliminary experiments on [[copernicium]] and [[flerovium]] have indicated that they have even lower boiling points.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Dynamic Periodic Table|url=http://www.ptable.com/#Property/State|access-date=22 November 2016|url-status=live |website=www.ptable.com |archive-url=https://web.archive.org/web/20161120061736/http://www.ptable.com/#Property/State|archive-date=20 November 2016}}&lt;/ref&gt; This effect is due to [[lanthanide contraction]] and [[relativistic quantum chemistry|relativistic contraction]] reducing the orbit radius of the outermost electrons, and thus weakening the metallic bonding in mercury.&lt;ref name=&quot;Norrby&quot;/&gt; Upon freezing, the volume of mercury decreases by 3.59% and its density changes from 13.69&amp;nbsp;g/cm&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt; when liquid to 14.184&amp;nbsp;g/cm&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt; when solid. The coefficient of volume expansion is 181.59 × 10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt; at 0&amp;nbsp;°C, 181.71 × 10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt; at 20&amp;nbsp;°C and 182.50 × 10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt; at 100&amp;nbsp;°C (per&amp;nbsp;°C). Solid mercury is malleable and ductile, and can be cut with a knife.&lt;ref&gt;{{cite book|author=Simons, E. N. |title=Guide to Uncommon Metals|date=1968|publisher=Frederick Muller|page=111}}&lt;/ref&gt;

Table of thermal and physical properties of liquid mercury:&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Holman |first=Jack P. |title=Heat Transfer |publisher=cGraw-Hill Companies, Inc. |year=2002 |isbn=978-0-07-240655-9 |edition=9th |location=New York, NY |pages=600–606 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Incropera |first=Frank P. |title=Fundamentals of Heat and Mass Transfer |publisher=John Wiley and Sons, Inc. |year=2007 |isbn=978-0-471-45728-2 |edition=6th |location=Hoboken, NJ |pages=941–950 |language=en |url=https://books.google.com/books?id=_P9QAAAAMAAJ}}&lt;/ref&gt;
{|class=&quot;wikitable mw-collapsible mw-collapsed&quot;
|Temperature (°C)
|[[Density]] (kg/m&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;)
|[[Specific heat capacity|Specific heat]] (kJ/(kg·K))
|[[Viscosity#Kinematic viscosity|Kinematic viscosity]] (m&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;/s)
|[[Thermal conductivity and resistivity|Conductivity]] (W/(m·K))
|[[Thermal diffusivity]] (m&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;/s)
|[[Prandtl number|Prandtl Number]]
|[[Bulk modulus]] (K&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;)
|-
|0
|13628.22
|0.1403
|1.24 × 10&lt;sup&gt;−7&lt;/sup&gt;
|8.2
|4.30 × 10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt;
|0.0288
|0.000181
|-
|20
|13579.04
|0.1394
|1.14 × 10&lt;sup&gt;−7&lt;/sup&gt;
|8.69
|4.61 × 10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt;
|0.0249
|0.000181
|-
|50
|13505.84
|0.1386
|1.04 × 10&lt;sup&gt;−7&lt;/sup&gt;
|9.4
|5.02 × 10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt;
|0.0207
|0.000181
|-
|100
|13384.58
|0.1373
|9.28 × 10&lt;sup&gt;−8&lt;/sup&gt;
|10.51
|5.72 × 10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt;
|0.0162
|0.000181
|-
|150
|13264.28
|0.1365
|8.53 × 10&lt;sup&gt;−8&lt;/sup&gt;
|11.49
|6.35 × 10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt;
|0.0134
|0.000181
|-
|200
|13144.94
|0.157
|8.02 × 10&lt;sup&gt;−8&lt;/sup&gt;
|12.34
|6.91 × 10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt;
|0.0116
|0.000181
|-
|250
|13025.6
|0.1357
|7.65 × 10&lt;sup&gt;−8&lt;/sup&gt;
|13.07
|7.41 × 10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt;
|0.0103
|0.000183
|-
|315.5
|12847
|0.134
|6.73 × 10&lt;sup&gt;−8&lt;/sup&gt;
|14.02
|8.15 × 10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt;
|0.0083
|0.000186
|}

===Chemical properties===
Mercury does not react with most acids, such as dilute [[sulfuric acid]], although [[oxidizing acid]]s such as concentrated sulfuric acid and [[nitric acid]] or [[aqua regia]] dissolve it to give [[Mercuric sulfate|sulfate]], [[Mercury(II) nitrate|nitrate]], and [[Mercury(II) chloride|chloride]]. Like silver, mercury reacts with atmospheric [[hydrogen sulfide]]. Mercury reacts with solid sulfur flakes, which are used in mercury [[spill kit]]s to absorb mercury (spill kits also use [[activated carbon]] and powdered zinc).&lt;ref name=&quot;Greenwood&quot; /&gt;

====Amalgams====
[[File:Mercury discharge tube.jpg|thumb|left|Mercury-discharge spectral calibration lamp]]
Mercury dissolves many metals such as [[gold]] and [[silver]] to form [[amalgam (chemistry)|amalgams]]. [[Iron]] is an exception, and iron flasks have traditionally been used to transport the material.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Swackhamer |first=Barry |date=26 November 2011 |title=Mercury Storage Vault |url=https://www.hmdb.org/m.asp?m=49858 |access-date=11 December 2023 |website=The Historic Marker Database}}&lt;/ref&gt; Several other first row transition metals with the exception of [[manganese]], [[copper]] and [[zinc]] are also resistant in forming amalgams. Other elements that do not readily form amalgams with mercury include [[platinum]].&lt;ref&gt;{{cite book |author=Gmelin, Leopold |title=Hand book of chemistry |url=https://books.google.com/books?id=1AI5AAAAMAAJ&amp;pg=PA128 |access-date=30 December 2012|date=1852|publisher=Cavendish Society |pages=103 (Na), 110 (W), 122 (Zn), 128 (Fe), 247 (Au), 338 (Pt)|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20130509033751/http://books.google.com/books?id=1AI5AAAAMAAJ&amp;pg=PA128|archive-date=9 May 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last=Soratur|first=S. H.|title=Essentials of Dental Materials |url=https://books.google.com/books?id=-U5ztAEACAAJ|date=2002|publisher=Jaypee Brothers Publishers |isbn=978-81-7179-989-3|page=14}}&lt;/ref&gt; [[Sodium amalgam]] is a common reducing agent in [[organic synthesis]], and is also used in [[high-pressure sodium]] lamps.

Mercury readily combines with [[aluminium]] to form a [[aluminium amalgam|mercury-aluminium amalgam]] when the two pure metals come into contact.{{cn|date=February 2025}} Since the amalgam destroys the [[aluminium oxide]] layer which protects metallic aluminium from oxidizing in-depth (as in iron [[rust]]ing), even small amounts of mercury can seriously corrode aluminium. For this reason, mercury is not allowed aboard an aircraft under most circumstances because of the risk of it forming an amalgam with exposed aluminium parts in the aircraft.&lt;ref name=&quot;CorrAl&quot;&gt;{{cite book |author=Vargel, C. |author2=Jacques, M. |author3=Schmidt, M. P.| title=Corrosion of Aluminium| date=2004| isbn=978-0-08-044495-6 |publisher=Elsevier |url=https://books.google.com/books?id=NAABS5KrVDYC&amp;pg=PA158 |page=158}}&lt;/ref&gt;

[[liquid metal embrittlement#Mercury embrittlement|Mercury embrittlement]] is the most common type of liquid metal embrittlement, as mercury is a natural component of some [[Petroleum reservoir|hydrocarbon reservoirs]] and will come into contact with petroleum processing equipment under normal conditions.&lt;ref&gt;{{cite conference|title=Mercury Liquid Metal Embrittlement Of Alloys For Oil And Gas Production And Processing|url=https://onepetro.org/NACECORR/proceedings-abstract/CORR10/All-CORR10/NACE-10294/126967|first1=Raymundo|last1=Case|first2=Dale R.|last2=McIntyre|date=14 March 2010}}&lt;/ref&gt;

===Isotopes===
{{Main|Isotopes of mercury}}
There are seven stable [[isotope]]s of mercury, with {{chem|202|Hg}} being the most abundant (29.86%). The longest-lived [[radioisotope]]s are {{chem|194|Hg}} with a [[half-life]] of 444 years, and {{chem|203|Hg}} with a half-life of 46.612 days. Most of the remaining radioisotopes have half-lives that are less than a day. {{chem|206|Hg}} occurs naturally in tiny traces as an intermediate decay product of {{chem|238|U}}. {{chem|199|Hg}} and {{chem|201|Hg}} are the most often studied [[Nuclear magnetic resonance|NMR]]-active nuclei, having spins of {{frac|2}} and {{frac|3|2}} respectively.&lt;ref name=&quot;CRC&quot; /&gt;

==نالو==

==پڻ ڏسو==
* [[آئسوٽوپ]]
* [[دوري جدول]]
* [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]]
==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:ڪيميائي تت]]
[[زمرو:زنڪ گروپ]]</text>
      <sha1>tsrn8es5x5ll7yh1rgkcac5m4na9fu8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ڪيميائي عنصرن جي فهرست</title>
    <ns>0</ns>
    <id>82548</id>
    <revision>
      <id>319412</id>
      <parentid>319340</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T15:05:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319412</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15793" sha1="bt3aafmb3c82houk8q1yi4jgjqrm0xc" xml:space="preserve">{{Short description|none}}
اڄا تائين 118 '''ڪيميائي عنصرن''' (Chemical Elements) جي سڃاڻپ ڪئي وئي آهي ۽ پيور ۽ اپلائيڊ ڪيمسٽري جي بين الاقوامي يونين (IUPAC) طرفان سرڪاري طور تي انهن کي نالا ڏنا ويا آهن. هڪ ڪيميائي عنصر، جنهن کي اڪثر ڪري صرف هڪ عنصر سڏيو ويندو آهي، هڪ قسم جو ايٽم آهي جنهن جي ايٽمي مرڪز ۾ پروٽان جو هڪ مخصوص تعداد هوندو آهي، جن کي ايٽمي نمبر (Z) چئبو آهي.&lt;ref&gt;{{GoldBookRef|title=chemical element|file=C01022}}&lt;/ref&gt;
[[File:Colour_18-col_PT_with_labels.png]]

عنصرن جي دوري جدول سڀني 118 عنصرن جي وضاحت جي هڪ بصري شڪل آهي، جن جي تاريخ ۽ اصول جديد ڪيميا جي بنيادي ترقي مان هڪ هئا. اها انهن عنصرن جي ڪيميائي خاصيتن جي لحاظ کان هڪ جدولي ترتيب آهي، جيڪا عام طور تي مڪمل عنصر جي نالن جي جاءِ تي مختصر ڪيميائي علامتون استعمال ڪندي آهي.

هيٺ ڏنل فهرست پڻ مفيد آهي. اها فھرست به دوري جدول وانگر، عنصرن کي انهن جي ايٽم ۾ پروٽان جي تعداد جي لحاظ کان منظم ڪري ٿي. اها هن عنصرن ۽ هنن جي ايٽمن جي ٻين خاصيتن، جهڙوڪ ايٽم جي وزن (Atomic Mass)، گھاٽائي ۽ برقي منفيت، جي ڄاڻ پڻ ڏئي ٿي.

==فهرست==	 
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:right&quot;
|-
!ايٽمي نمبر (Z)
! نشان 
! نالو
! ايٽمي ماس (amu)
! گروپ
! گھاٽائي&lt;br&gt;(g/cm3)
! حالت (STP تي)
|-
|1
|H
|align=&quot;right&quot;|[[ھائڊروجن]]
|align=&quot;left&quot;|1.0080
|1
|align=&quot;left&quot;|0.00008988
|align=&quot;right&quot;|گئس
|-
|2
|He
|align=&quot;right&quot;|[[هيليئم]]
|align=&quot;left&quot;|4.0026
|18
|align=&quot;left&quot;|0.0001785
|align=&quot;right&quot;|گئس
|-
|3	
|Li	
|[[لٿيئم|ليٿيئم]]
|align=&quot;left&quot;|6.94
|1
|align=&quot;left&quot;|0.534
|گئس
|-
|4	
|Be	
|[[بيريليئم]]	
|align=&quot;left&quot;|9.012
|2	
|align=&quot;left&quot;|1.85
|سالڊ 
|-
|5	
|B	
|[[بورون]]	
|align=&quot;left&quot;|10.81
|13	
|align=&quot;left&quot;|2.34
|سالڊ 
|-
|6	
|C	
|[[ڪاربان]]		
|align=&quot;left&quot;|12.011
|14	
|align=&quot;left&quot;|2.267
|سالڊ 
|-
|7	
|N	
|[[نائٽروجن]]		
|align=&quot;left&quot;|14.007
|15	
|align=&quot;left&quot;|0.0012506
|گئس
|-	
|8	
|O	
|[[آڪسيجن]]	
|align=&quot;left&quot;|15.999
|16	
|align=&quot;left&quot;|0.001429
|گئس
|-
|9	
|F	
|[[فلورين]]
|align=&quot;left&quot;|18.998	
|17
|align=&quot;left&quot;|0.001696
|گئس
|-
|10	
|Ne	
|[[نيون]]
|align=&quot;left&quot;|20.180
|18
|align=&quot;left&quot;|0.0009002
|گئس
|- 	
|11	
|Na	
|[[سوڊيئم]]
|align=&quot;left&quot;|22.990	
|1
|align=&quot;left&quot;|0.968
|سالڊ 
|-
|12	
|Mg	
|[[ميگنيشيئم]]
|align=&quot;left&quot;|24.305
|2
|align=&quot;left&quot;|1.738
|سالڊ 
|-	
|13	
|Al	
|[[ايليومينيم|ايلومينيم]]	
|align=&quot;left&quot;|26.982
|13
|align=&quot;left&quot;|2.70
|سالڊ 
|- 
|14	
|Si	
|[[سليڪان]]
|align=&quot;left&quot;|28.085
|14 
|align=&quot;left&quot;|2.3290
|سالڊ
|- 
|15	
|P	
|[[فاسفورس]]	
|align=&quot;left&quot;|30.974
|15
|align=&quot;left&quot;|1.823
|سالڊ 
|-
|16	
|S	
|[[گندرف|سلفر]]		
|align=&quot;left&quot;|32.06	
|16
|align=&quot;left&quot;|2.07
|سالڊ 
|-
|17	
|Cl	
|[[ڪلورين]]	
|align=&quot;left&quot;|35.45
|17
|align=&quot;left&quot;|0.0032
|گئس
|-
|18	
|Ar	
|[[آرگون]]	
|align=&quot;left&quot;|39.95
|18
|align=&quot;left&quot;|0.001784
|گئس
|-
|19	
|K	
|[[پوٽاشيئم]] 	
|align=&quot;left&quot;|39.098
|1
|align=&quot;left&quot;|0.89
|سالڊ 
|-
|20	
|Ca	
|[[ڪيلشم|ڪئلشيم]]		
|align=&quot;left&quot;|40.078
|2
|align=&quot;left&quot;|1.55
|سالڊ 
|-
|21	
|Sc	
|[[اسڪينڊيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|44.956
|3
|align=&quot;left&quot;|2.985
|سالڊ 
|-
|22	
|Ti	
|[[ٽائيٽانيئم]]
|align=&quot;left&quot;|47.867
|4
|align=&quot;left&quot;|4.506
|سالڊ
|-	
|23	
|V	
|[[وينئڊيئم]]
|align=&quot;left&quot;|50.942
|5
|align=&quot;left&quot;|6.11
|سالڊ 
|-
|24	
|Cr	
|[[ڪروميئم]]
|align=&quot;left&quot;|51.996	
|6
|align=&quot;left&quot;|7.15	
|سالڊ 
|-
|25	
|Mn	
|[[مينگانيز]]		
|align=&quot;left&quot;|54.938
|7
|align=&quot;left&quot;|7.21
|سالڊ 
|-
|26	
|Fe	
|[[لوھ|آئرن]]		
|align=&quot;left&quot;|55.845
|8
|align=&quot;left&quot;|7.874
|سالڊ
|- 
|27	
|Co	
|[[ڪوبالٽ]]		
|align=&quot;left&quot;|58.933	
|9
|align=&quot;left&quot;|8.90
|سالڊ
|- 
|28	
|Ni	
|[[نڪل]]	
|align=&quot;left&quot;|58.693
|10
|align=&quot;left&quot;|8.908
|سالڊ 
|-
|29	
|Cu	
|[[ٽامو|ڪاپر]]
|align=&quot;left&quot;|63.546
|11
|align=&quot;left&quot;|8.96
|سالڊ 
|-
|30	
|Zn	
|[[جست|زنڪ]]		
|align=&quot;left&quot;|65.38
|12
|align=&quot;left&quot;|7.14
|سالڊ 
|-
|31	
|Ga	
|[[گئليئم]]		
|align=&quot;left&quot;|69.723
|13
|align=&quot;left&quot;|5.91
|سالڊ 
|-
|32	
|Ge	
|[[جرمئنيئم]]
|align=&quot;left&quot;|72.630
|14
|align=&quot;left&quot;|5.323
|سالڊ 
|-
|33	
|As	
|[[آرسينڪ]]
|align=&quot;left&quot;|74.922
|15
|align=&quot;left&quot;|5.727
|سالڊ 
|-
|34	
|Se	
|[[سيلينيم|سيلينيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|78.971
|16
|align=&quot;left&quot;|4.81
|سالڊ 
|-
|35
|Br
|[[برومين]]
|align=&quot;left&quot;|79.904
|17
|align=&quot;left&quot;|3.1028
|مايع
|-
|36	
|Kr	
|[[ڪرپٽن]]		
|align=&quot;left&quot;|83.798
|18	
|align=&quot;left&quot;|0.003749
|گئس
|-
|37	
|Rb	
|[[روبيڊيم]]
|align=&quot;left&quot;|85.468
|1
|align=&quot;left&quot;|1.532
|سالڊ 
|-	
|38	
|Sr	
|[[اسٽرونشيئم]] 
|align=&quot;left&quot;|87.62
|2
|align=&quot;left&quot;|2.64	
|سالڊ 
|-	
|39	
|Y	
|[[ايٽريم]]	
|align=&quot;left&quot;|88.906
|3
|align=&quot;left&quot;|4.472
|سالڊ 
|-
|40	
|Zr	
|[[زرڪونيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|91.224
|4
|align=&quot;left&quot;|6.52
|سالڊ 
|- 
|41	
|Nb	
|[[نايوبيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|92.906	
|5
|align=&quot;left&quot;|8.57	
|سالڊ 
|-
|42	
|Mo	
|[[مولبڊينم]]	
|align=&quot;left&quot;|95.95	
|6
|align=&quot;left&quot;|
10.28	
|سالڊ 
|-
|43	
|Tc	
|[[ٽيڪنيشيئم]]
|align=&quot;left&quot;|97
|7
|align=&quot;left&quot;|11
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''سالڊ (زوال)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-	
|44	
|Ru	
|[[روٿينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|101.07
|8
|align=&quot;left&quot;|12.45
|سالڊ 
|-
|45	
|Rh	
|[[روڊيم|روڊيئم]] 	
|align=&quot;left&quot;|102.91
|9
|align=&quot;left&quot;|12.41
|سالڊ 
|-	
|46	
|Pd	
|[[پلاڊيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|106.42
|10
|align=&quot;left&quot;|12.023
|سالڊ
|- 	
|47	
|Ag	
|[[چاندي|سلور]]
|align=&quot;left&quot;|107.87
|11
|align=&quot;left&quot;|10.49	
|سالڊ 
|-
|48	
|Cd	
|[[ڪيڊميئم]]	
|align=&quot;left&quot;|112.41
|12
|align=&quot;left&quot;|8.65	
|سالڊ 
|-
|49
|In	
|[[انڊيم|انڊيئم]]
|align=&quot;left&quot;|114.82
|13
|align=&quot;left&quot;|7.31	
|سالڊ 
|-
|50
|Sn	
|[[ٽين|ٽن]]	
|align=&quot;left&quot;|118.71
|14
|align=&quot;left&quot;|7.265	
|سالڊ 
|-
|51	
|Sb	
|[[اينٽيمني]]	
|align=&quot;left&quot;|121.76
|15
|align=&quot;left&quot;|6.697
|سالڊ 
|-
|52	
|Te	
|[[ٽيلريئم|ٽيليوريم]]	
|align=&quot;left&quot;|127.60
|16
|align=&quot;left&quot;|6.24
|سالڊ 
|-
|53
|I	
|[[آيوڊين]]		
|align=&quot;left&quot;|126.90	
|17
|align=&quot;left&quot;|4.933	
|سالڊ 
|-
|54	
|Xe	
|[[زينون]]	
|align=&quot;left&quot;|131.29
|18
|align=&quot;left&quot;|0.005894
|گئس
|-	
|55	
|Cs	
|[[سيزيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|132.91
|1
|align=&quot;left&quot;|1.93
|سالڊ 
|-
|56
|Ba	
|[[بيريئم]]	
|align=&quot;left&quot;|137.33
|2
|align=&quot;left&quot;|3.51	
|سالڊ 
|-
|57
|La	
|[[لنٿانم]]
|align=&quot;left&quot;|138.91
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|6.162	
|سالڊ 
|-
|58	
|Ce	
|[[سئريئم]]		
|align=&quot;left&quot;|140.12
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|6.770	
|سالڊ 
|-
|59	
|Pr	
|[[پراسيوڊائيميئم]]
|align=&quot;left&quot;|140.91
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|6.77	
|سالڊ 
|-
|60	
|Nd	
|[[نيوڊائيميئم]]
|align=&quot;left&quot;|144.24
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.01	
|سالڊ 
|-
|61
|Pm	
|[[پرومئٿيئم]]
|align=&quot;left&quot;|145
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.26
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|62
|Sm	
|[[سماريئم]]
|align=&quot;left&quot;|150.36
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.52
|سالڊ 
|-
|63
|Eu	
|[[يورپيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|151.96
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|5.244	
|سالڊ 
|-
|64	
|Gd	
|[[گڊوليئم]]
|align=&quot;left&quot;|157.25
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|7.90
|سالڊ 
|-
|65	
|Tb	
|[[ٽيربيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|158.93
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.23
|سالڊ 
|-
|66	
|Dy	
|[[ڊسپروسيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|162.50
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.540
|سالڊ 
|-
|67	
|Ho	
|[[هولميئم]]	
|align=&quot;left&quot;|164.93
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.79
|سالڊ 
|-
|68	
|Er	
|[[اربيئم]]
|align=&quot;left&quot;|167.26
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.066
|سالڊ 
|-	
|69
|Tm	
|[[ٿوليئم]]
|align=&quot;left&quot;|168.93
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.32
|سالڊ 
|-
|70	
|Yb	
|[[اٽربيئم]]
|align=&quot;left&quot;|173.05
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|6.90
|سالڊ 
|-
|71	
|Lu	
|[[لوٽئشيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|174.97
|3
|align=&quot;left&quot;|9.841
|سالڊ 
|-
|72	
|Hf	
|[[هئفنيئم]]
|align=&quot;left&quot;|178.49
|4
|align=&quot;left&quot;|13.31
|سالڊ 
|-	
|73	
|Ta	
|[[ٽئنٽالم]]
|align=&quot;left&quot;|180.95
|5
|align=&quot;left&quot;|16.69
|سالڊ 
|-	
|74	
|W	
|[[ٽنگسٽين|ٽنگسٽن]]
|align=&quot;left&quot;|183.84
|6	
|align=&quot;left&quot;|19.25	
|سالڊ 
|-
|75	
|Re	
|[[رئنيئم|رينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|186.21
|7
|align=&quot;left&quot;|21.02
|سالڊ 
|-
|76	
|Os	
|[[اوسميئم]]		
|align=&quot;left&quot;|190.23
|8	
|align=&quot;left&quot;|22.59
|سالڊ 
|-
|77	
|Ir	
|[[ايريڊيم|اريڊيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|192.22
|9
|align=&quot;left&quot;|22.56
|سالڊ 
|-
|78	
|Pt	
|[[پلاٽينيم|پلاٽينيئم]] 	
|align=&quot;left&quot;|195.08
|10
|align=&quot;left&quot;|21.45
|سالڊ
|-
|79	
|Au	
|[[سون|گولڊ]]	
|align=&quot;left&quot;|196.97
|11
|align=&quot;left&quot;|19.3
|سالڊ 
|-
|80	
|Hg	
|[[پارو|مرڪري]]		
|align=&quot;left&quot;|200.59
|12
|align=&quot;left&quot;|13.534
|مايع 
|-
|81	
|Tl	
|[[ٿئليئم]]		
|align=&quot;left&quot;|204.38
|13
|align=&quot;left&quot;|11.85	
|سالڊ 
|-
|82	
|Pb	
|[[شيھو|ليڊ]]	
|align=&quot;left&quot;|207.2
|14
|align=&quot;left&quot;|11.34
|سالڊ 
|-
|83	
|Bi	
|[[بسمٿ]]	
|align=&quot;left&quot;|208.98	
|15
|align=&quot;left&quot;|9.78	
|سالڊ 
|-
|84	
|Po	
|[[پولونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|209
|16
|align=&quot;left&quot;|9.196
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|85	
|At	
|[[ايسٽئٽن]]		
|align=&quot;left&quot;|210
|17
|align=&quot;left&quot;|8.91-8.95
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(unknown phase from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|86	
|Rn	
|[[ريڊون]]	
|align=&quot;left&quot;|222
|18
|align=&quot;left&quot;|0.00973	
|گئس&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|87	
|Fr	
|[[فرانسيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|223
|1
|align=&quot;left&quot;|2.48
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(unknown phase from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|88
|Ra	
|[[ريڊيئم]] 
|align=&quot;left&quot;|226
|2
|align=&quot;left&quot;|5.5	
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|89	
|Ac	
|[[ايڪٽينيئم|اڪٽينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|227
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|10
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|90	
|Th	
|[[ٿوريئم]]		
|align=&quot;left&quot;|232.04
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|11.7
|سالڊ 
|-
|91	
|Pa	
|[[پروٽيڪٽينيم]] 	
|align=&quot;left&quot;|231.04
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|15.37
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|92	
|U	
|[[يورينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|238.03	
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|19.1
|سالڊ 
|-
|93	
|Np	
|[[نيپچونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|237
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|20.45
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|94	
|Pu	
|[[پلوٽونيم|پلوٽونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|244
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|19.85
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|95	
|Am	
|[[آمريڪيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|243
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|12
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|96	
|Cm	
|[[ڪيوريم]]
|align=&quot;left&quot;|247
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|13.5
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|97	
|Bk	
|[[برڪيليئم]]
|align=&quot;left&quot;|247
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|14.78
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|98
|Cf	
|[[ڪيليفورنيم]]
|align=&quot;left&quot;|251
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|15.1
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|99	
|Es	
|[[آئنسٽائنيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|252
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.84
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|100	
|Fm	
|[[فرميئم]]	
|align=&quot;left&quot;|257
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.7
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic
unknown phase)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|101	
|Md	
|[[مينڊليويم]]	
|align=&quot;left&quot;|258
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|10.3
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|102	
|No	
|[[نوبيليم]]
|align=&quot;left&quot;|259
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.9
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|103
|Lr	
|[[لارينسيئم]]
|align=&quot;left&quot;|266
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|14.4
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|104
|Rf	
|[[رٿرفورڊيم]]
|align=&quot;left&quot;|267
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|17
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|105
|Db	
|[[ڊبنيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|268
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|21.6
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|106	
|Sg	
|[[شيبورجيئم]]
|align=&quot;left&quot;|267
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|23
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-	
|107
|Bh	
|[[بوهريم]]	
|align=&quot;left&quot;|270
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|26
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|108
|Hs	
|[[هئسيئم]]
|align=&quot;left&quot;|271
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|27
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-	
|109	
|Mt	
|[[ميٽنريم]]
|align=&quot;left&quot;|278
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|27
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|110
|Ds	
|[[ڊرمسٽاڊيم]]
|align=&quot;left&quot;|281
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|27
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|111
|Rg	
|[[روئنٽجينيم]] 	
|align=&quot;left&quot;|282
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|22
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|112	
|Cn	
|[[ڪوپرنيڪيم]]	
|align=&quot;left&quot;|285
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|14
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|113
|Nh	
|[[نيهونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|286
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|16
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|114	
|Fl	
|[[فليروويئم]]
|align=&quot;left&quot;|289
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|11.4
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|115	
|Mc	
|[[ماسڪوويئم]]
|align=&quot;left&quot;|290
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|13.5
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|116
|Lv	
|[[ليورموريئم]]	
|align=&quot;left&quot;|293
|&lt;small&gt;''p-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|12.9
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|117
|Ts	
|[[ٽينيسائن]]
|align=&quot;left&quot;|294
|&lt;small&gt;''p-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.1
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|118	
|Og	
|[[اوگانيسن]]
|align=&quot;left&quot;|294
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|}

==پڻ ڏسو==
* [[آئسوٽوپ]]
* [[دوري جدول]]

==ٻاهريان ڳنڍڻا==
*[http://www.thingsmadethinkable.com/item/atoms.php Atoms made thinkable], an interactive visualisation of the elements allowing physical and chemical properties of the elements to be compared

{{Periodic table (navbox)}}
{{Navbox periodic table}}

[[Category:Lists of chemical elements]]

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:ڪيميا]]
[[زمرو:طبيعيات]]
[[زمرو:فهرستون]]
[[زمرو:ڪيميائي تت]]
[[زمرو:سائنس-سان لاڳاپيل فهرستون]]</text>
      <sha1>bt3aafmb3c82houk8q1yi4jgjqrm0xc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319416</id>
      <parentid>319412</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T15:31:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319416</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15810" sha1="gvgrqhi17rwasnem8c84teydtzt7ss3" xml:space="preserve">{{Short description|none}}
اڄا تائين 118 '''ڪيميائي عنصرن''' (Chemical Elements) جي سڃاڻپ ڪئي وئي آهي ۽ پيور ۽ اپلائيڊ ڪيمسٽري جي بين الاقوامي يونين (IUPAC) طرفان سرڪاري طور تي انهن کي نالا ڏنا ويا آهن. هڪ ڪيميائي عنصر، جنهن کي اڪثر ڪري صرف هڪ عنصر سڏيو ويندو آهي، هڪ قسم جو ايٽم آهي جنهن جي ايٽمي مرڪز ۾ پروٽان جو هڪ مخصوص تعداد هوندو آهي، جن کي ايٽمي نمبر (Z) چئبو آهي.&lt;ref&gt;{{GoldBookRef|title=chemical element|file=C01022}}&lt;/ref&gt;
[[File:Colour_18-col_PT_with_labels.png]]

عنصرن جي دوري جدول سڀني 118 عنصرن جي وضاحت جي هڪ بصري شڪل آهي، جن جي تاريخ ۽ اصول جديد ڪيميا جي بنيادي ترقي مان هڪ هئا. اها انهن عنصرن جي ڪيميائي خاصيتن جي لحاظ کان هڪ جدولي ترتيب آهي، جيڪا عام طور تي مڪمل عنصر جي نالن جي جاءِ تي مختصر ڪيميائي علامتون استعمال ڪندي آهي.

هيٺ ڏنل فهرست پڻ مفيد آهي. اها فھرست به دوري جدول وانگر، عنصرن کي انهن جي ايٽم ۾ پروٽان جي تعداد جي لحاظ کان منظم ڪري ٿي. اها هن عنصرن ۽ هنن جي ايٽمن جي ٻين خاصيتن، جهڙوڪ ايٽم جي وزن (Atomic Mass)، گھاٽائي ۽ برقي منفيت، جي ڄاڻ پڻ ڏئي ٿي.

==فهرست==	 
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:right&quot;
|-
!ايٽمي نمبر (Z)
! نشان 
! نالو
! ايٽمي ماس (amu)
! گروپ
! گھاٽائي&lt;br&gt;(g/cm3)
! حالت (STP تي)
|-
|1
|H
|align=&quot;right&quot;|[[ھائڊروجن]]
|align=&quot;right&quot;|1.0080
|align=&quot;center&quot;|1
|align=&quot;right&quot;|0.00008988
|align=&quot;right&quot;|گئس
|-
|2
|He
|align=&quot;right&quot;|[[هيليئم]]
|align=&quot;left&quot;|4.0026
|18
|align=&quot;left&quot;|0.0001785
|align=&quot;right&quot;|گئس
|-
|3	
|Li	
|[[لٿيئم|ليٿيئم]]
|align=&quot;left&quot;|6.94
|1
|align=&quot;left&quot;|0.534
|گئس
|-
|4	
|Be	
|[[بيريليئم]]	
|align=&quot;left&quot;|9.012
|2	
|align=&quot;left&quot;|1.85
|سالڊ 
|-
|5	
|B	
|[[بورون]]	
|align=&quot;left&quot;|10.81
|13	
|align=&quot;left&quot;|2.34
|سالڊ 
|-
|6	
|C	
|[[ڪاربان]]		
|align=&quot;left&quot;|12.011
|14	
|align=&quot;left&quot;|2.267
|سالڊ 
|-
|7	
|N	
|[[نائٽروجن]]		
|align=&quot;left&quot;|14.007
|15	
|align=&quot;left&quot;|0.0012506
|گئس
|-	
|8	
|O	
|[[آڪسيجن]]	
|align=&quot;left&quot;|15.999
|16	
|align=&quot;left&quot;|0.001429
|گئس
|-
|9	
|F	
|[[فلورين]]
|align=&quot;left&quot;|18.998	
|17
|align=&quot;left&quot;|0.001696
|گئس
|-
|10	
|Ne	
|[[نيون]]
|align=&quot;left&quot;|20.180
|18
|align=&quot;left&quot;|0.0009002
|گئس
|- 	
|11	
|Na	
|[[سوڊيئم]]
|align=&quot;left&quot;|22.990	
|1
|align=&quot;left&quot;|0.968
|سالڊ 
|-
|12	
|Mg	
|[[ميگنيشيئم]]
|align=&quot;left&quot;|24.305
|2
|align=&quot;left&quot;|1.738
|سالڊ 
|-	
|13	
|Al	
|[[ايليومينيم|ايلومينيم]]	
|align=&quot;left&quot;|26.982
|13
|align=&quot;left&quot;|2.70
|سالڊ 
|- 
|14	
|Si	
|[[سليڪان]]
|align=&quot;left&quot;|28.085
|14 
|align=&quot;left&quot;|2.3290
|سالڊ
|- 
|15	
|P	
|[[فاسفورس]]	
|align=&quot;left&quot;|30.974
|15
|align=&quot;left&quot;|1.823
|سالڊ 
|-
|16	
|S	
|[[گندرف|سلفر]]		
|align=&quot;left&quot;|32.06	
|16
|align=&quot;left&quot;|2.07
|سالڊ 
|-
|17	
|Cl	
|[[ڪلورين]]	
|align=&quot;left&quot;|35.45
|17
|align=&quot;left&quot;|0.0032
|گئس
|-
|18	
|Ar	
|[[آرگون]]	
|align=&quot;left&quot;|39.95
|18
|align=&quot;left&quot;|0.001784
|گئس
|-
|19	
|K	
|[[پوٽاشيئم]] 	
|align=&quot;left&quot;|39.098
|1
|align=&quot;left&quot;|0.89
|سالڊ 
|-
|20	
|Ca	
|[[ڪيلشم|ڪئلشيم]]		
|align=&quot;left&quot;|40.078
|2
|align=&quot;left&quot;|1.55
|سالڊ 
|-
|21	
|Sc	
|[[اسڪينڊيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|44.956
|3
|align=&quot;left&quot;|2.985
|سالڊ 
|-
|22	
|Ti	
|[[ٽائيٽانيئم]]
|align=&quot;left&quot;|47.867
|4
|align=&quot;left&quot;|4.506
|سالڊ
|-	
|23	
|V	
|[[وينئڊيئم]]
|align=&quot;left&quot;|50.942
|5
|align=&quot;left&quot;|6.11
|سالڊ 
|-
|24	
|Cr	
|[[ڪروميئم]]
|align=&quot;left&quot;|51.996	
|6
|align=&quot;left&quot;|7.15	
|سالڊ 
|-
|25	
|Mn	
|[[مينگانيز]]		
|align=&quot;left&quot;|54.938
|7
|align=&quot;left&quot;|7.21
|سالڊ 
|-
|26	
|Fe	
|[[لوھ|آئرن]]		
|align=&quot;left&quot;|55.845
|8
|align=&quot;left&quot;|7.874
|سالڊ
|- 
|27	
|Co	
|[[ڪوبالٽ]]		
|align=&quot;left&quot;|58.933	
|9
|align=&quot;left&quot;|8.90
|سالڊ
|- 
|28	
|Ni	
|[[نڪل]]	
|align=&quot;left&quot;|58.693
|10
|align=&quot;left&quot;|8.908
|سالڊ 
|-
|29	
|Cu	
|[[ٽامو|ڪاپر]]
|align=&quot;left&quot;|63.546
|11
|align=&quot;left&quot;|8.96
|سالڊ 
|-
|30	
|Zn	
|[[جست|زنڪ]]		
|align=&quot;left&quot;|65.38
|12
|align=&quot;left&quot;|7.14
|سالڊ 
|-
|31	
|Ga	
|[[گئليئم]]		
|align=&quot;left&quot;|69.723
|13
|align=&quot;left&quot;|5.91
|سالڊ 
|-
|32	
|Ge	
|[[جرمئنيئم]]
|align=&quot;left&quot;|72.630
|14
|align=&quot;left&quot;|5.323
|سالڊ 
|-
|33	
|As	
|[[آرسينڪ]]
|align=&quot;left&quot;|74.922
|15
|align=&quot;left&quot;|5.727
|سالڊ 
|-
|34	
|Se	
|[[سيلينيم|سيلينيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|78.971
|16
|align=&quot;left&quot;|4.81
|سالڊ 
|-
|35
|Br
|[[برومين]]
|align=&quot;left&quot;|79.904
|17
|align=&quot;left&quot;|3.1028
|مايع
|-
|36	
|Kr	
|[[ڪرپٽن]]		
|align=&quot;left&quot;|83.798
|18	
|align=&quot;left&quot;|0.003749
|گئس
|-
|37	
|Rb	
|[[روبيڊيم]]
|align=&quot;left&quot;|85.468
|1
|align=&quot;left&quot;|1.532
|سالڊ 
|-	
|38	
|Sr	
|[[اسٽرونشيئم]] 
|align=&quot;left&quot;|87.62
|2
|align=&quot;left&quot;|2.64	
|سالڊ 
|-	
|39	
|Y	
|[[ايٽريم]]	
|align=&quot;left&quot;|88.906
|3
|align=&quot;left&quot;|4.472
|سالڊ 
|-
|40	
|Zr	
|[[زرڪونيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|91.224
|4
|align=&quot;left&quot;|6.52
|سالڊ 
|- 
|41	
|Nb	
|[[نايوبيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|92.906	
|5
|align=&quot;left&quot;|8.57	
|سالڊ 
|-
|42	
|Mo	
|[[مولبڊينم]]	
|align=&quot;left&quot;|95.95	
|6
|align=&quot;left&quot;|
10.28	
|سالڊ 
|-
|43	
|Tc	
|[[ٽيڪنيشيئم]]
|align=&quot;left&quot;|97
|7
|align=&quot;left&quot;|11
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''سالڊ (زوال)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-	
|44	
|Ru	
|[[روٿينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|101.07
|8
|align=&quot;left&quot;|12.45
|سالڊ 
|-
|45	
|Rh	
|[[روڊيم|روڊيئم]] 	
|align=&quot;left&quot;|102.91
|9
|align=&quot;left&quot;|12.41
|سالڊ 
|-	
|46	
|Pd	
|[[پلاڊيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|106.42
|10
|align=&quot;left&quot;|12.023
|سالڊ
|- 	
|47	
|Ag	
|[[چاندي|سلور]]
|align=&quot;left&quot;|107.87
|11
|align=&quot;left&quot;|10.49	
|سالڊ 
|-
|48	
|Cd	
|[[ڪيڊميئم]]	
|align=&quot;left&quot;|112.41
|12
|align=&quot;left&quot;|8.65	
|سالڊ 
|-
|49
|In	
|[[انڊيم|انڊيئم]]
|align=&quot;left&quot;|114.82
|13
|align=&quot;left&quot;|7.31	
|سالڊ 
|-
|50
|Sn	
|[[ٽين|ٽن]]	
|align=&quot;left&quot;|118.71
|14
|align=&quot;left&quot;|7.265	
|سالڊ 
|-
|51	
|Sb	
|[[اينٽيمني]]	
|align=&quot;left&quot;|121.76
|15
|align=&quot;left&quot;|6.697
|سالڊ 
|-
|52	
|Te	
|[[ٽيلريئم|ٽيليوريم]]	
|align=&quot;left&quot;|127.60
|16
|align=&quot;left&quot;|6.24
|سالڊ 
|-
|53
|I	
|[[آيوڊين]]		
|align=&quot;left&quot;|126.90	
|17
|align=&quot;left&quot;|4.933	
|سالڊ 
|-
|54	
|Xe	
|[[زينون]]	
|align=&quot;left&quot;|131.29
|18
|align=&quot;left&quot;|0.005894
|گئس
|-	
|55	
|Cs	
|[[سيزيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|132.91
|1
|align=&quot;left&quot;|1.93
|سالڊ 
|-
|56
|Ba	
|[[بيريئم]]	
|align=&quot;left&quot;|137.33
|2
|align=&quot;left&quot;|3.51	
|سالڊ 
|-
|57
|La	
|[[لنٿانم]]
|align=&quot;left&quot;|138.91
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|6.162	
|سالڊ 
|-
|58	
|Ce	
|[[سئريئم]]		
|align=&quot;left&quot;|140.12
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|6.770	
|سالڊ 
|-
|59	
|Pr	
|[[پراسيوڊائيميئم]]
|align=&quot;left&quot;|140.91
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|6.77	
|سالڊ 
|-
|60	
|Nd	
|[[نيوڊائيميئم]]
|align=&quot;left&quot;|144.24
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.01	
|سالڊ 
|-
|61
|Pm	
|[[پرومئٿيئم]]
|align=&quot;left&quot;|145
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.26
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|62
|Sm	
|[[سماريئم]]
|align=&quot;left&quot;|150.36
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.52
|سالڊ 
|-
|63
|Eu	
|[[يورپيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|151.96
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|5.244	
|سالڊ 
|-
|64	
|Gd	
|[[گڊوليئم]]
|align=&quot;left&quot;|157.25
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|7.90
|سالڊ 
|-
|65	
|Tb	
|[[ٽيربيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|158.93
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.23
|سالڊ 
|-
|66	
|Dy	
|[[ڊسپروسيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|162.50
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.540
|سالڊ 
|-
|67	
|Ho	
|[[هولميئم]]	
|align=&quot;left&quot;|164.93
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.79
|سالڊ 
|-
|68	
|Er	
|[[اربيئم]]
|align=&quot;left&quot;|167.26
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.066
|سالڊ 
|-	
|69
|Tm	
|[[ٿوليئم]]
|align=&quot;left&quot;|168.93
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.32
|سالڊ 
|-
|70	
|Yb	
|[[اٽربيئم]]
|align=&quot;left&quot;|173.05
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|6.90
|سالڊ 
|-
|71	
|Lu	
|[[لوٽئشيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|174.97
|3
|align=&quot;left&quot;|9.841
|سالڊ 
|-
|72	
|Hf	
|[[هئفنيئم]]
|align=&quot;left&quot;|178.49
|4
|align=&quot;left&quot;|13.31
|سالڊ 
|-	
|73	
|Ta	
|[[ٽئنٽالم]]
|align=&quot;left&quot;|180.95
|5
|align=&quot;left&quot;|16.69
|سالڊ 
|-	
|74	
|W	
|[[ٽنگسٽين|ٽنگسٽن]]
|align=&quot;left&quot;|183.84
|6	
|align=&quot;left&quot;|19.25	
|سالڊ 
|-
|75	
|Re	
|[[رئنيئم|رينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|186.21
|7
|align=&quot;left&quot;|21.02
|سالڊ 
|-
|76	
|Os	
|[[اوسميئم]]		
|align=&quot;left&quot;|190.23
|8	
|align=&quot;left&quot;|22.59
|سالڊ 
|-
|77	
|Ir	
|[[ايريڊيم|اريڊيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|192.22
|9
|align=&quot;left&quot;|22.56
|سالڊ 
|-
|78	
|Pt	
|[[پلاٽينيم|پلاٽينيئم]] 	
|align=&quot;left&quot;|195.08
|10
|align=&quot;left&quot;|21.45
|سالڊ
|-
|79	
|Au	
|[[سون|گولڊ]]	
|align=&quot;left&quot;|196.97
|11
|align=&quot;left&quot;|19.3
|سالڊ 
|-
|80	
|Hg	
|[[پارو|مرڪري]]		
|align=&quot;left&quot;|200.59
|12
|align=&quot;left&quot;|13.534
|مايع 
|-
|81	
|Tl	
|[[ٿئليئم]]		
|align=&quot;left&quot;|204.38
|13
|align=&quot;left&quot;|11.85	
|سالڊ 
|-
|82	
|Pb	
|[[شيھو|ليڊ]]	
|align=&quot;left&quot;|207.2
|14
|align=&quot;left&quot;|11.34
|سالڊ 
|-
|83	
|Bi	
|[[بسمٿ]]	
|align=&quot;left&quot;|208.98	
|15
|align=&quot;left&quot;|9.78	
|سالڊ 
|-
|84	
|Po	
|[[پولونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|209
|16
|align=&quot;left&quot;|9.196
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|85	
|At	
|[[ايسٽئٽن]]		
|align=&quot;left&quot;|210
|17
|align=&quot;left&quot;|8.91-8.95
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(unknown phase from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|86	
|Rn	
|[[ريڊون]]	
|align=&quot;left&quot;|222
|18
|align=&quot;left&quot;|0.00973	
|گئس&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|87	
|Fr	
|[[فرانسيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|223
|1
|align=&quot;left&quot;|2.48
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(unknown phase from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|88
|Ra	
|[[ريڊيئم]] 
|align=&quot;left&quot;|226
|2
|align=&quot;left&quot;|5.5	
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|89	
|Ac	
|[[ايڪٽينيئم|اڪٽينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|227
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|10
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|90	
|Th	
|[[ٿوريئم]]		
|align=&quot;left&quot;|232.04
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|11.7
|سالڊ 
|-
|91	
|Pa	
|[[پروٽيڪٽينيم]] 	
|align=&quot;left&quot;|231.04
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|15.37
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|92	
|U	
|[[يورينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|238.03	
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|19.1
|سالڊ 
|-
|93	
|Np	
|[[نيپچونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|237
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|20.45
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|94	
|Pu	
|[[پلوٽونيم|پلوٽونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|244
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|19.85
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|95	
|Am	
|[[آمريڪيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|243
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|12
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|96	
|Cm	
|[[ڪيوريم]]
|align=&quot;left&quot;|247
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|13.5
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|97	
|Bk	
|[[برڪيليئم]]
|align=&quot;left&quot;|247
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|14.78
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|98
|Cf	
|[[ڪيليفورنيم]]
|align=&quot;left&quot;|251
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|15.1
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|99	
|Es	
|[[آئنسٽائنيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|252
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.84
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|100	
|Fm	
|[[فرميئم]]	
|align=&quot;left&quot;|257
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.7
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic
unknown phase)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|101	
|Md	
|[[مينڊليويم]]	
|align=&quot;left&quot;|258
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|10.3
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|102	
|No	
|[[نوبيليم]]
|align=&quot;left&quot;|259
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.9
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|103
|Lr	
|[[لارينسيئم]]
|align=&quot;left&quot;|266
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|14.4
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|104
|Rf	
|[[رٿرفورڊيم]]
|align=&quot;left&quot;|267
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|17
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|105
|Db	
|[[ڊبنيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|268
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|21.6
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|106	
|Sg	
|[[شيبورجيئم]]
|align=&quot;left&quot;|267
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|23
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-	
|107
|Bh	
|[[بوهريم]]	
|align=&quot;left&quot;|270
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|26
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|108
|Hs	
|[[هئسيئم]]
|align=&quot;left&quot;|271
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|27
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-	
|109	
|Mt	
|[[ميٽنريم]]
|align=&quot;left&quot;|278
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|27
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|110
|Ds	
|[[ڊرمسٽاڊيم]]
|align=&quot;left&quot;|281
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|27
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|111
|Rg	
|[[روئنٽجينيم]] 	
|align=&quot;left&quot;|282
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|22
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|112	
|Cn	
|[[ڪوپرنيڪيم]]	
|align=&quot;left&quot;|285
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|14
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|113
|Nh	
|[[نيهونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|286
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|16
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|114	
|Fl	
|[[فليروويئم]]
|align=&quot;left&quot;|289
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|11.4
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|115	
|Mc	
|[[ماسڪوويئم]]
|align=&quot;left&quot;|290
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|13.5
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|116
|Lv	
|[[ليورموريئم]]	
|align=&quot;left&quot;|293
|&lt;small&gt;''p-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|12.9
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|117
|Ts	
|[[ٽينيسائن]]
|align=&quot;left&quot;|294
|&lt;small&gt;''p-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.1
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|118	
|Og	
|[[اوگانيسن]]
|align=&quot;left&quot;|294
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|}

==پڻ ڏسو==
* [[آئسوٽوپ]]
* [[دوري جدول]]

==ٻاهريان ڳنڍڻا==
*[http://www.thingsmadethinkable.com/item/atoms.php Atoms made thinkable], an interactive visualisation of the elements allowing physical and chemical properties of the elements to be compared

{{Periodic table (navbox)}}
{{Navbox periodic table}}

[[Category:Lists of chemical elements]]

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:ڪيميا]]
[[زمرو:طبيعيات]]
[[زمرو:فهرستون]]
[[زمرو:ڪيميائي تت]]
[[زمرو:سائنس-سان لاڳاپيل فهرستون]]</text>
      <sha1>gvgrqhi17rwasnem8c84teydtzt7ss3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319417</id>
      <parentid>319416</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T15:33:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319417</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15840" sha1="ajnthddnkal7hkc30h0kmad5q4uxnb0" xml:space="preserve">{{Short description|none}}
اڄا تائين 118 '''ڪيميائي عنصرن''' (Chemical Elements) جي سڃاڻپ ڪئي وئي آهي ۽ پيور ۽ اپلائيڊ ڪيمسٽري جي بين الاقوامي يونين (IUPAC) طرفان سرڪاري طور تي انهن کي نالا ڏنا ويا آهن. هڪ ڪيميائي عنصر، جنهن کي اڪثر ڪري صرف هڪ عنصر سڏيو ويندو آهي، هڪ قسم جو ايٽم آهي جنهن جي ايٽمي مرڪز ۾ پروٽان جو هڪ مخصوص تعداد هوندو آهي، جن کي ايٽمي نمبر (Z) چئبو آهي.&lt;ref&gt;{{GoldBookRef|title=chemical element|file=C01022}}&lt;/ref&gt;
[[File:Colour_18-col_PT_with_labels.png]]

عنصرن جي دوري جدول سڀني 118 عنصرن جي وضاحت جي هڪ بصري شڪل آهي، جن جي تاريخ ۽ اصول جديد ڪيميا جي بنيادي ترقي مان هڪ هئا. اها انهن عنصرن جي ڪيميائي خاصيتن جي لحاظ کان هڪ جدولي ترتيب آهي، جيڪا عام طور تي مڪمل عنصر جي نالن جي جاءِ تي مختصر ڪيميائي علامتون استعمال ڪندي آهي.

هيٺ ڏنل فهرست پڻ مفيد آهي. اها فھرست به دوري جدول وانگر، عنصرن کي انهن جي ايٽم ۾ پروٽان جي تعداد جي لحاظ کان منظم ڪري ٿي. اها هن عنصرن ۽ هنن جي ايٽمن جي ٻين خاصيتن، جهڙوڪ ايٽم جي وزن (Atomic Mass)، گھاٽائي ۽ برقي منفيت، جي ڄاڻ پڻ ڏئي ٿي.

==فهرست==	 
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:right&quot;
|-
!ايٽمي نمبر (Z)
! نشان 
! نالو
! ايٽمي ماس (amu)
! گروپ
! گھاٽائي&lt;br&gt;(g/cm3)
! حالت (STP تي)
|-
|align=&quot;center&quot;|1
|align=&quot;center&quot;|H
|align=&quot;right&quot;|[[ھائڊروجن]]
|align=&quot;right&quot;|1.0080
|align=&quot;center&quot;|1
|align=&quot;right&quot;|0.00008988
|align=&quot;right&quot;|گئس
|-
|2
|He
|align=&quot;right&quot;|[[هيليئم]]
|align=&quot;left&quot;|4.0026
|18
|align=&quot;left&quot;|0.0001785
|align=&quot;right&quot;|گئس
|-
|3	
|Li	
|[[لٿيئم|ليٿيئم]]
|align=&quot;left&quot;|6.94
|1
|align=&quot;left&quot;|0.534
|گئس
|-
|4	
|Be	
|[[بيريليئم]]	
|align=&quot;left&quot;|9.012
|2	
|align=&quot;left&quot;|1.85
|سالڊ 
|-
|5	
|B	
|[[بورون]]	
|align=&quot;left&quot;|10.81
|13	
|align=&quot;left&quot;|2.34
|سالڊ 
|-
|6	
|C	
|[[ڪاربان]]		
|align=&quot;left&quot;|12.011
|14	
|align=&quot;left&quot;|2.267
|سالڊ 
|-
|7	
|N	
|[[نائٽروجن]]		
|align=&quot;left&quot;|14.007
|15	
|align=&quot;left&quot;|0.0012506
|گئس
|-	
|8	
|O	
|[[آڪسيجن]]	
|align=&quot;left&quot;|15.999
|16	
|align=&quot;left&quot;|0.001429
|گئس
|-
|9	
|F	
|[[فلورين]]
|align=&quot;left&quot;|18.998	
|17
|align=&quot;left&quot;|0.001696
|گئس
|-
|10	
|Ne	
|[[نيون]]
|align=&quot;left&quot;|20.180
|18
|align=&quot;left&quot;|0.0009002
|گئس
|- 	
|11	
|Na	
|[[سوڊيئم]]
|align=&quot;left&quot;|22.990	
|1
|align=&quot;left&quot;|0.968
|سالڊ 
|-
|12	
|Mg	
|[[ميگنيشيئم]]
|align=&quot;left&quot;|24.305
|2
|align=&quot;left&quot;|1.738
|سالڊ 
|-	
|13	
|Al	
|[[ايليومينيم|ايلومينيم]]	
|align=&quot;left&quot;|26.982
|13
|align=&quot;left&quot;|2.70
|سالڊ 
|- 
|14	
|Si	
|[[سليڪان]]
|align=&quot;left&quot;|28.085
|14 
|align=&quot;left&quot;|2.3290
|سالڊ
|- 
|15	
|P	
|[[فاسفورس]]	
|align=&quot;left&quot;|30.974
|15
|align=&quot;left&quot;|1.823
|سالڊ 
|-
|16	
|S	
|[[گندرف|سلفر]]		
|align=&quot;left&quot;|32.06	
|16
|align=&quot;left&quot;|2.07
|سالڊ 
|-
|17	
|Cl	
|[[ڪلورين]]	
|align=&quot;left&quot;|35.45
|17
|align=&quot;left&quot;|0.0032
|گئس
|-
|18	
|Ar	
|[[آرگون]]	
|align=&quot;left&quot;|39.95
|18
|align=&quot;left&quot;|0.001784
|گئس
|-
|19	
|K	
|[[پوٽاشيئم]] 	
|align=&quot;left&quot;|39.098
|1
|align=&quot;left&quot;|0.89
|سالڊ 
|-
|20	
|Ca	
|[[ڪيلشم|ڪئلشيم]]		
|align=&quot;left&quot;|40.078
|2
|align=&quot;left&quot;|1.55
|سالڊ 
|-
|21	
|Sc	
|[[اسڪينڊيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|44.956
|3
|align=&quot;left&quot;|2.985
|سالڊ 
|-
|22	
|Ti	
|[[ٽائيٽانيئم]]
|align=&quot;left&quot;|47.867
|4
|align=&quot;left&quot;|4.506
|سالڊ
|-	
|23	
|V	
|[[وينئڊيئم]]
|align=&quot;left&quot;|50.942
|5
|align=&quot;left&quot;|6.11
|سالڊ 
|-
|24	
|Cr	
|[[ڪروميئم]]
|align=&quot;left&quot;|51.996	
|6
|align=&quot;left&quot;|7.15	
|سالڊ 
|-
|25	
|Mn	
|[[مينگانيز]]		
|align=&quot;left&quot;|54.938
|7
|align=&quot;left&quot;|7.21
|سالڊ 
|-
|26	
|Fe	
|[[لوھ|آئرن]]		
|align=&quot;left&quot;|55.845
|8
|align=&quot;left&quot;|7.874
|سالڊ
|- 
|27	
|Co	
|[[ڪوبالٽ]]		
|align=&quot;left&quot;|58.933	
|9
|align=&quot;left&quot;|8.90
|سالڊ
|- 
|28	
|Ni	
|[[نڪل]]	
|align=&quot;left&quot;|58.693
|10
|align=&quot;left&quot;|8.908
|سالڊ 
|-
|29	
|Cu	
|[[ٽامو|ڪاپر]]
|align=&quot;left&quot;|63.546
|11
|align=&quot;left&quot;|8.96
|سالڊ 
|-
|30	
|Zn	
|[[جست|زنڪ]]		
|align=&quot;left&quot;|65.38
|12
|align=&quot;left&quot;|7.14
|سالڊ 
|-
|31	
|Ga	
|[[گئليئم]]		
|align=&quot;left&quot;|69.723
|13
|align=&quot;left&quot;|5.91
|سالڊ 
|-
|32	
|Ge	
|[[جرمئنيئم]]
|align=&quot;left&quot;|72.630
|14
|align=&quot;left&quot;|5.323
|سالڊ 
|-
|33	
|As	
|[[آرسينڪ]]
|align=&quot;left&quot;|74.922
|15
|align=&quot;left&quot;|5.727
|سالڊ 
|-
|34	
|Se	
|[[سيلينيم|سيلينيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|78.971
|16
|align=&quot;left&quot;|4.81
|سالڊ 
|-
|35
|Br
|[[برومين]]
|align=&quot;left&quot;|79.904
|17
|align=&quot;left&quot;|3.1028
|مايع
|-
|36	
|Kr	
|[[ڪرپٽن]]		
|align=&quot;left&quot;|83.798
|18	
|align=&quot;left&quot;|0.003749
|گئس
|-
|37	
|Rb	
|[[روبيڊيم]]
|align=&quot;left&quot;|85.468
|1
|align=&quot;left&quot;|1.532
|سالڊ 
|-	
|38	
|Sr	
|[[اسٽرونشيئم]] 
|align=&quot;left&quot;|87.62
|2
|align=&quot;left&quot;|2.64	
|سالڊ 
|-	
|39	
|Y	
|[[ايٽريم]]	
|align=&quot;left&quot;|88.906
|3
|align=&quot;left&quot;|4.472
|سالڊ 
|-
|40	
|Zr	
|[[زرڪونيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|91.224
|4
|align=&quot;left&quot;|6.52
|سالڊ 
|- 
|41	
|Nb	
|[[نايوبيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|92.906	
|5
|align=&quot;left&quot;|8.57	
|سالڊ 
|-
|42	
|Mo	
|[[مولبڊينم]]	
|align=&quot;left&quot;|95.95	
|6
|align=&quot;left&quot;|
10.28	
|سالڊ 
|-
|43	
|Tc	
|[[ٽيڪنيشيئم]]
|align=&quot;left&quot;|97
|7
|align=&quot;left&quot;|11
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''سالڊ (زوال)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-	
|44	
|Ru	
|[[روٿينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|101.07
|8
|align=&quot;left&quot;|12.45
|سالڊ 
|-
|45	
|Rh	
|[[روڊيم|روڊيئم]] 	
|align=&quot;left&quot;|102.91
|9
|align=&quot;left&quot;|12.41
|سالڊ 
|-	
|46	
|Pd	
|[[پلاڊيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|106.42
|10
|align=&quot;left&quot;|12.023
|سالڊ
|- 	
|47	
|Ag	
|[[چاندي|سلور]]
|align=&quot;left&quot;|107.87
|11
|align=&quot;left&quot;|10.49	
|سالڊ 
|-
|48	
|Cd	
|[[ڪيڊميئم]]	
|align=&quot;left&quot;|112.41
|12
|align=&quot;left&quot;|8.65	
|سالڊ 
|-
|49
|In	
|[[انڊيم|انڊيئم]]
|align=&quot;left&quot;|114.82
|13
|align=&quot;left&quot;|7.31	
|سالڊ 
|-
|50
|Sn	
|[[ٽين|ٽن]]	
|align=&quot;left&quot;|118.71
|14
|align=&quot;left&quot;|7.265	
|سالڊ 
|-
|51	
|Sb	
|[[اينٽيمني]]	
|align=&quot;left&quot;|121.76
|15
|align=&quot;left&quot;|6.697
|سالڊ 
|-
|52	
|Te	
|[[ٽيلريئم|ٽيليوريم]]	
|align=&quot;left&quot;|127.60
|16
|align=&quot;left&quot;|6.24
|سالڊ 
|-
|53
|I	
|[[آيوڊين]]		
|align=&quot;left&quot;|126.90	
|17
|align=&quot;left&quot;|4.933	
|سالڊ 
|-
|54	
|Xe	
|[[زينون]]	
|align=&quot;left&quot;|131.29
|18
|align=&quot;left&quot;|0.005894
|گئس
|-	
|55	
|Cs	
|[[سيزيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|132.91
|1
|align=&quot;left&quot;|1.93
|سالڊ 
|-
|56
|Ba	
|[[بيريئم]]	
|align=&quot;left&quot;|137.33
|2
|align=&quot;left&quot;|3.51	
|سالڊ 
|-
|57
|La	
|[[لنٿانم]]
|align=&quot;left&quot;|138.91
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|6.162	
|سالڊ 
|-
|58	
|Ce	
|[[سئريئم]]		
|align=&quot;left&quot;|140.12
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|6.770	
|سالڊ 
|-
|59	
|Pr	
|[[پراسيوڊائيميئم]]
|align=&quot;left&quot;|140.91
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|6.77	
|سالڊ 
|-
|60	
|Nd	
|[[نيوڊائيميئم]]
|align=&quot;left&quot;|144.24
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.01	
|سالڊ 
|-
|61
|Pm	
|[[پرومئٿيئم]]
|align=&quot;left&quot;|145
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.26
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|62
|Sm	
|[[سماريئم]]
|align=&quot;left&quot;|150.36
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.52
|سالڊ 
|-
|63
|Eu	
|[[يورپيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|151.96
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|5.244	
|سالڊ 
|-
|64	
|Gd	
|[[گڊوليئم]]
|align=&quot;left&quot;|157.25
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|7.90
|سالڊ 
|-
|65	
|Tb	
|[[ٽيربيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|158.93
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.23
|سالڊ 
|-
|66	
|Dy	
|[[ڊسپروسيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|162.50
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.540
|سالڊ 
|-
|67	
|Ho	
|[[هولميئم]]	
|align=&quot;left&quot;|164.93
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.79
|سالڊ 
|-
|68	
|Er	
|[[اربيئم]]
|align=&quot;left&quot;|167.26
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.066
|سالڊ 
|-	
|69
|Tm	
|[[ٿوليئم]]
|align=&quot;left&quot;|168.93
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.32
|سالڊ 
|-
|70	
|Yb	
|[[اٽربيئم]]
|align=&quot;left&quot;|173.05
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|6.90
|سالڊ 
|-
|71	
|Lu	
|[[لوٽئشيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|174.97
|3
|align=&quot;left&quot;|9.841
|سالڊ 
|-
|72	
|Hf	
|[[هئفنيئم]]
|align=&quot;left&quot;|178.49
|4
|align=&quot;left&quot;|13.31
|سالڊ 
|-	
|73	
|Ta	
|[[ٽئنٽالم]]
|align=&quot;left&quot;|180.95
|5
|align=&quot;left&quot;|16.69
|سالڊ 
|-	
|74	
|W	
|[[ٽنگسٽين|ٽنگسٽن]]
|align=&quot;left&quot;|183.84
|6	
|align=&quot;left&quot;|19.25	
|سالڊ 
|-
|75	
|Re	
|[[رئنيئم|رينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|186.21
|7
|align=&quot;left&quot;|21.02
|سالڊ 
|-
|76	
|Os	
|[[اوسميئم]]		
|align=&quot;left&quot;|190.23
|8	
|align=&quot;left&quot;|22.59
|سالڊ 
|-
|77	
|Ir	
|[[ايريڊيم|اريڊيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|192.22
|9
|align=&quot;left&quot;|22.56
|سالڊ 
|-
|78	
|Pt	
|[[پلاٽينيم|پلاٽينيئم]] 	
|align=&quot;left&quot;|195.08
|10
|align=&quot;left&quot;|21.45
|سالڊ
|-
|79	
|Au	
|[[سون|گولڊ]]	
|align=&quot;left&quot;|196.97
|11
|align=&quot;left&quot;|19.3
|سالڊ 
|-
|80	
|Hg	
|[[پارو|مرڪري]]		
|align=&quot;left&quot;|200.59
|12
|align=&quot;left&quot;|13.534
|مايع 
|-
|81	
|Tl	
|[[ٿئليئم]]		
|align=&quot;left&quot;|204.38
|13
|align=&quot;left&quot;|11.85	
|سالڊ 
|-
|82	
|Pb	
|[[شيھو|ليڊ]]	
|align=&quot;left&quot;|207.2
|14
|align=&quot;left&quot;|11.34
|سالڊ 
|-
|83	
|Bi	
|[[بسمٿ]]	
|align=&quot;left&quot;|208.98	
|15
|align=&quot;left&quot;|9.78	
|سالڊ 
|-
|84	
|Po	
|[[پولونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|209
|16
|align=&quot;left&quot;|9.196
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|85	
|At	
|[[ايسٽئٽن]]		
|align=&quot;left&quot;|210
|17
|align=&quot;left&quot;|8.91-8.95
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(unknown phase from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|86	
|Rn	
|[[ريڊون]]	
|align=&quot;left&quot;|222
|18
|align=&quot;left&quot;|0.00973	
|گئس&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|87	
|Fr	
|[[فرانسيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|223
|1
|align=&quot;left&quot;|2.48
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(unknown phase from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|88
|Ra	
|[[ريڊيئم]] 
|align=&quot;left&quot;|226
|2
|align=&quot;left&quot;|5.5	
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|89	
|Ac	
|[[ايڪٽينيئم|اڪٽينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|227
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|10
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|90	
|Th	
|[[ٿوريئم]]		
|align=&quot;left&quot;|232.04
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|11.7
|سالڊ 
|-
|91	
|Pa	
|[[پروٽيڪٽينيم]] 	
|align=&quot;left&quot;|231.04
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|15.37
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|92	
|U	
|[[يورينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|238.03	
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|19.1
|سالڊ 
|-
|93	
|Np	
|[[نيپچونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|237
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|20.45
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|94	
|Pu	
|[[پلوٽونيم|پلوٽونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|244
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|19.85
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|95	
|Am	
|[[آمريڪيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|243
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|12
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|96	
|Cm	
|[[ڪيوريم]]
|align=&quot;left&quot;|247
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|13.5
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|97	
|Bk	
|[[برڪيليئم]]
|align=&quot;left&quot;|247
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|14.78
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|98
|Cf	
|[[ڪيليفورنيم]]
|align=&quot;left&quot;|251
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|15.1
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|99	
|Es	
|[[آئنسٽائنيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|252
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.84
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|100	
|Fm	
|[[فرميئم]]	
|align=&quot;left&quot;|257
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.7
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic
unknown phase)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|101	
|Md	
|[[مينڊليويم]]	
|align=&quot;left&quot;|258
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|10.3
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|102	
|No	
|[[نوبيليم]]
|align=&quot;left&quot;|259
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.9
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|103
|Lr	
|[[لارينسيئم]]
|align=&quot;left&quot;|266
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|14.4
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|104
|Rf	
|[[رٿرفورڊيم]]
|align=&quot;left&quot;|267
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|17
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|105
|Db	
|[[ڊبنيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|268
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|21.6
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|106	
|Sg	
|[[شيبورجيئم]]
|align=&quot;left&quot;|267
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|23
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-	
|107
|Bh	
|[[بوهريم]]	
|align=&quot;left&quot;|270
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|26
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|108
|Hs	
|[[هئسيئم]]
|align=&quot;left&quot;|271
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|27
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-	
|109	
|Mt	
|[[ميٽنريم]]
|align=&quot;left&quot;|278
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|27
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|110
|Ds	
|[[ڊرمسٽاڊيم]]
|align=&quot;left&quot;|281
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|27
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|111
|Rg	
|[[روئنٽجينيم]] 	
|align=&quot;left&quot;|282
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|22
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|112	
|Cn	
|[[ڪوپرنيڪيم]]	
|align=&quot;left&quot;|285
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|14
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|113
|Nh	
|[[نيهونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|286
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|16
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|114	
|Fl	
|[[فليروويئم]]
|align=&quot;left&quot;|289
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|11.4
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|115	
|Mc	
|[[ماسڪوويئم]]
|align=&quot;left&quot;|290
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|13.5
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|116
|Lv	
|[[ليورموريئم]]	
|align=&quot;left&quot;|293
|&lt;small&gt;''p-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|12.9
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|117
|Ts	
|[[ٽينيسائن]]
|align=&quot;left&quot;|294
|&lt;small&gt;''p-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.1
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|118	
|Og	
|[[اوگانيسن]]
|align=&quot;left&quot;|294
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|}

==پڻ ڏسو==
* [[آئسوٽوپ]]
* [[دوري جدول]]

==ٻاهريان ڳنڍڻا==
*[http://www.thingsmadethinkable.com/item/atoms.php Atoms made thinkable], an interactive visualisation of the elements allowing physical and chemical properties of the elements to be compared

{{Periodic table (navbox)}}
{{Navbox periodic table}}

[[Category:Lists of chemical elements]]

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:ڪيميا]]
[[زمرو:طبيعيات]]
[[زمرو:فهرستون]]
[[زمرو:ڪيميائي تت]]
[[زمرو:سائنس-سان لاڳاپيل فهرستون]]</text>
      <sha1>ajnthddnkal7hkc30h0kmad5q4uxnb0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319419</id>
      <parentid>319417</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T15:34:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319419</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15844" sha1="0dgyp06sfeyypkil5tj628sxj9tvrvs" xml:space="preserve">{{Short description|none}}
اڄا تائين 118 '''ڪيميائي عنصرن''' (Chemical Elements) جي سڃاڻپ ڪئي وئي آهي ۽ پيور ۽ اپلائيڊ ڪيمسٽري جي بين الاقوامي يونين (IUPAC) طرفان سرڪاري طور تي انهن کي نالا ڏنا ويا آهن. هڪ ڪيميائي عنصر، جنهن کي اڪثر ڪري صرف هڪ عنصر سڏيو ويندو آهي، هڪ قسم جو ايٽم آهي جنهن جي ايٽمي مرڪز ۾ پروٽان جو هڪ مخصوص تعداد هوندو آهي، جن کي ايٽمي نمبر (Z) چئبو آهي.&lt;ref&gt;{{GoldBookRef|title=chemical element|file=C01022}}&lt;/ref&gt;
[[File:Colour_18-col_PT_with_labels.png]]

عنصرن جي دوري جدول سڀني 118 عنصرن جي وضاحت جي هڪ بصري شڪل آهي، جن جي تاريخ ۽ اصول جديد ڪيميا جي بنيادي ترقي مان هڪ هئا. اها انهن عنصرن جي ڪيميائي خاصيتن جي لحاظ کان هڪ جدولي ترتيب آهي، جيڪا عام طور تي مڪمل عنصر جي نالن جي جاءِ تي مختصر ڪيميائي علامتون استعمال ڪندي آهي.

هيٺ ڏنل فهرست پڻ مفيد آهي. اها فھرست به دوري جدول وانگر، عنصرن کي انهن جي ايٽم ۾ پروٽان جي تعداد جي لحاظ کان منظم ڪري ٿي. اها هن عنصرن ۽ هنن جي ايٽمن جي ٻين خاصيتن، جهڙوڪ ايٽم جي وزن (Atomic Mass)، گھاٽائي ۽ برقي منفيت، جي ڄاڻ پڻ ڏئي ٿي.

==فهرست==	 
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:right&quot;
|-
!ايٽمي نمبر (Z)
! نشان 
! نالو
! ايٽمي ماس (amu)
! گروپ
! گھاٽائي&lt;br&gt;(g/cm3)
! حالت (STP تي)
|-
|align=&quot;center&quot;|1
|align=&quot;center&quot;|H
|align=&quot;right&quot;|[[ھائڊروجن]]
|align=&quot;right&quot;|1.0080
|align=&quot;center&quot;|1
|align=&quot;right&quot;|0.00008988
|align=&quot;right&quot;|گئس
|-
|2
|He
|align=&quot;right&quot;|[[هيليئم]]
|align=&quot;right&quot;|4.0026
|18
|align=&quot;right&quot;|0.0001785
|align=&quot;right&quot;|گئس
|-
|3	
|Li	
|[[لٿيئم|ليٿيئم]]
|align=&quot;right&quot;|6.94
|1
|align=&quot;right&quot;|0.534
|گئس
|-
|4	
|Be	
|[[بيريليئم]]	
|align=&quot;left&quot;|9.012
|2	
|align=&quot;left&quot;|1.85
|سالڊ 
|-
|5	
|B	
|[[بورون]]	
|align=&quot;left&quot;|10.81
|13	
|align=&quot;left&quot;|2.34
|سالڊ 
|-
|6	
|C	
|[[ڪاربان]]		
|align=&quot;left&quot;|12.011
|14	
|align=&quot;left&quot;|2.267
|سالڊ 
|-
|7	
|N	
|[[نائٽروجن]]		
|align=&quot;left&quot;|14.007
|15	
|align=&quot;left&quot;|0.0012506
|گئس
|-	
|8	
|O	
|[[آڪسيجن]]	
|align=&quot;left&quot;|15.999
|16	
|align=&quot;left&quot;|0.001429
|گئس
|-
|9	
|F	
|[[فلورين]]
|align=&quot;left&quot;|18.998	
|17
|align=&quot;left&quot;|0.001696
|گئس
|-
|10	
|Ne	
|[[نيون]]
|align=&quot;left&quot;|20.180
|18
|align=&quot;left&quot;|0.0009002
|گئس
|- 	
|11	
|Na	
|[[سوڊيئم]]
|align=&quot;left&quot;|22.990	
|1
|align=&quot;left&quot;|0.968
|سالڊ 
|-
|12	
|Mg	
|[[ميگنيشيئم]]
|align=&quot;left&quot;|24.305
|2
|align=&quot;left&quot;|1.738
|سالڊ 
|-	
|13	
|Al	
|[[ايليومينيم|ايلومينيم]]	
|align=&quot;left&quot;|26.982
|13
|align=&quot;left&quot;|2.70
|سالڊ 
|- 
|14	
|Si	
|[[سليڪان]]
|align=&quot;left&quot;|28.085
|14 
|align=&quot;left&quot;|2.3290
|سالڊ
|- 
|15	
|P	
|[[فاسفورس]]	
|align=&quot;left&quot;|30.974
|15
|align=&quot;left&quot;|1.823
|سالڊ 
|-
|16	
|S	
|[[گندرف|سلفر]]		
|align=&quot;left&quot;|32.06	
|16
|align=&quot;left&quot;|2.07
|سالڊ 
|-
|17	
|Cl	
|[[ڪلورين]]	
|align=&quot;left&quot;|35.45
|17
|align=&quot;left&quot;|0.0032
|گئس
|-
|18	
|Ar	
|[[آرگون]]	
|align=&quot;left&quot;|39.95
|18
|align=&quot;left&quot;|0.001784
|گئس
|-
|19	
|K	
|[[پوٽاشيئم]] 	
|align=&quot;left&quot;|39.098
|1
|align=&quot;left&quot;|0.89
|سالڊ 
|-
|20	
|Ca	
|[[ڪيلشم|ڪئلشيم]]		
|align=&quot;left&quot;|40.078
|2
|align=&quot;left&quot;|1.55
|سالڊ 
|-
|21	
|Sc	
|[[اسڪينڊيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|44.956
|3
|align=&quot;left&quot;|2.985
|سالڊ 
|-
|22	
|Ti	
|[[ٽائيٽانيئم]]
|align=&quot;left&quot;|47.867
|4
|align=&quot;left&quot;|4.506
|سالڊ
|-	
|23	
|V	
|[[وينئڊيئم]]
|align=&quot;left&quot;|50.942
|5
|align=&quot;left&quot;|6.11
|سالڊ 
|-
|24	
|Cr	
|[[ڪروميئم]]
|align=&quot;left&quot;|51.996	
|6
|align=&quot;left&quot;|7.15	
|سالڊ 
|-
|25	
|Mn	
|[[مينگانيز]]		
|align=&quot;left&quot;|54.938
|7
|align=&quot;left&quot;|7.21
|سالڊ 
|-
|26	
|Fe	
|[[لوھ|آئرن]]		
|align=&quot;left&quot;|55.845
|8
|align=&quot;left&quot;|7.874
|سالڊ
|- 
|27	
|Co	
|[[ڪوبالٽ]]		
|align=&quot;left&quot;|58.933	
|9
|align=&quot;left&quot;|8.90
|سالڊ
|- 
|28	
|Ni	
|[[نڪل]]	
|align=&quot;left&quot;|58.693
|10
|align=&quot;left&quot;|8.908
|سالڊ 
|-
|29	
|Cu	
|[[ٽامو|ڪاپر]]
|align=&quot;left&quot;|63.546
|11
|align=&quot;left&quot;|8.96
|سالڊ 
|-
|30	
|Zn	
|[[جست|زنڪ]]		
|align=&quot;left&quot;|65.38
|12
|align=&quot;left&quot;|7.14
|سالڊ 
|-
|31	
|Ga	
|[[گئليئم]]		
|align=&quot;left&quot;|69.723
|13
|align=&quot;left&quot;|5.91
|سالڊ 
|-
|32	
|Ge	
|[[جرمئنيئم]]
|align=&quot;left&quot;|72.630
|14
|align=&quot;left&quot;|5.323
|سالڊ 
|-
|33	
|As	
|[[آرسينڪ]]
|align=&quot;left&quot;|74.922
|15
|align=&quot;left&quot;|5.727
|سالڊ 
|-
|34	
|Se	
|[[سيلينيم|سيلينيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|78.971
|16
|align=&quot;left&quot;|4.81
|سالڊ 
|-
|35
|Br
|[[برومين]]
|align=&quot;left&quot;|79.904
|17
|align=&quot;left&quot;|3.1028
|مايع
|-
|36	
|Kr	
|[[ڪرپٽن]]		
|align=&quot;left&quot;|83.798
|18	
|align=&quot;left&quot;|0.003749
|گئس
|-
|37	
|Rb	
|[[روبيڊيم]]
|align=&quot;left&quot;|85.468
|1
|align=&quot;left&quot;|1.532
|سالڊ 
|-	
|38	
|Sr	
|[[اسٽرونشيئم]] 
|align=&quot;left&quot;|87.62
|2
|align=&quot;left&quot;|2.64	
|سالڊ 
|-	
|39	
|Y	
|[[ايٽريم]]	
|align=&quot;left&quot;|88.906
|3
|align=&quot;left&quot;|4.472
|سالڊ 
|-
|40	
|Zr	
|[[زرڪونيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|91.224
|4
|align=&quot;left&quot;|6.52
|سالڊ 
|- 
|41	
|Nb	
|[[نايوبيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|92.906	
|5
|align=&quot;left&quot;|8.57	
|سالڊ 
|-
|42	
|Mo	
|[[مولبڊينم]]	
|align=&quot;left&quot;|95.95	
|6
|align=&quot;left&quot;|
10.28	
|سالڊ 
|-
|43	
|Tc	
|[[ٽيڪنيشيئم]]
|align=&quot;left&quot;|97
|7
|align=&quot;left&quot;|11
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''سالڊ (زوال)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-	
|44	
|Ru	
|[[روٿينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|101.07
|8
|align=&quot;left&quot;|12.45
|سالڊ 
|-
|45	
|Rh	
|[[روڊيم|روڊيئم]] 	
|align=&quot;left&quot;|102.91
|9
|align=&quot;left&quot;|12.41
|سالڊ 
|-	
|46	
|Pd	
|[[پلاڊيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|106.42
|10
|align=&quot;left&quot;|12.023
|سالڊ
|- 	
|47	
|Ag	
|[[چاندي|سلور]]
|align=&quot;left&quot;|107.87
|11
|align=&quot;left&quot;|10.49	
|سالڊ 
|-
|48	
|Cd	
|[[ڪيڊميئم]]	
|align=&quot;left&quot;|112.41
|12
|align=&quot;left&quot;|8.65	
|سالڊ 
|-
|49
|In	
|[[انڊيم|انڊيئم]]
|align=&quot;left&quot;|114.82
|13
|align=&quot;left&quot;|7.31	
|سالڊ 
|-
|50
|Sn	
|[[ٽين|ٽن]]	
|align=&quot;left&quot;|118.71
|14
|align=&quot;left&quot;|7.265	
|سالڊ 
|-
|51	
|Sb	
|[[اينٽيمني]]	
|align=&quot;left&quot;|121.76
|15
|align=&quot;left&quot;|6.697
|سالڊ 
|-
|52	
|Te	
|[[ٽيلريئم|ٽيليوريم]]	
|align=&quot;left&quot;|127.60
|16
|align=&quot;left&quot;|6.24
|سالڊ 
|-
|53
|I	
|[[آيوڊين]]		
|align=&quot;left&quot;|126.90	
|17
|align=&quot;left&quot;|4.933	
|سالڊ 
|-
|54	
|Xe	
|[[زينون]]	
|align=&quot;left&quot;|131.29
|18
|align=&quot;left&quot;|0.005894
|گئس
|-	
|55	
|Cs	
|[[سيزيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|132.91
|1
|align=&quot;left&quot;|1.93
|سالڊ 
|-
|56
|Ba	
|[[بيريئم]]	
|align=&quot;left&quot;|137.33
|2
|align=&quot;left&quot;|3.51	
|سالڊ 
|-
|57
|La	
|[[لنٿانم]]
|align=&quot;left&quot;|138.91
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|6.162	
|سالڊ 
|-
|58	
|Ce	
|[[سئريئم]]		
|align=&quot;left&quot;|140.12
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|6.770	
|سالڊ 
|-
|59	
|Pr	
|[[پراسيوڊائيميئم]]
|align=&quot;left&quot;|140.91
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|6.77	
|سالڊ 
|-
|60	
|Nd	
|[[نيوڊائيميئم]]
|align=&quot;left&quot;|144.24
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.01	
|سالڊ 
|-
|61
|Pm	
|[[پرومئٿيئم]]
|align=&quot;left&quot;|145
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.26
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|62
|Sm	
|[[سماريئم]]
|align=&quot;left&quot;|150.36
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.52
|سالڊ 
|-
|63
|Eu	
|[[يورپيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|151.96
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|5.244	
|سالڊ 
|-
|64	
|Gd	
|[[گڊوليئم]]
|align=&quot;left&quot;|157.25
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|7.90
|سالڊ 
|-
|65	
|Tb	
|[[ٽيربيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|158.93
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.23
|سالڊ 
|-
|66	
|Dy	
|[[ڊسپروسيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|162.50
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.540
|سالڊ 
|-
|67	
|Ho	
|[[هولميئم]]	
|align=&quot;left&quot;|164.93
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.79
|سالڊ 
|-
|68	
|Er	
|[[اربيئم]]
|align=&quot;left&quot;|167.26
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.066
|سالڊ 
|-	
|69
|Tm	
|[[ٿوليئم]]
|align=&quot;left&quot;|168.93
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.32
|سالڊ 
|-
|70	
|Yb	
|[[اٽربيئم]]
|align=&quot;left&quot;|173.05
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|6.90
|سالڊ 
|-
|71	
|Lu	
|[[لوٽئشيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|174.97
|3
|align=&quot;left&quot;|9.841
|سالڊ 
|-
|72	
|Hf	
|[[هئفنيئم]]
|align=&quot;left&quot;|178.49
|4
|align=&quot;left&quot;|13.31
|سالڊ 
|-	
|73	
|Ta	
|[[ٽئنٽالم]]
|align=&quot;left&quot;|180.95
|5
|align=&quot;left&quot;|16.69
|سالڊ 
|-	
|74	
|W	
|[[ٽنگسٽين|ٽنگسٽن]]
|align=&quot;left&quot;|183.84
|6	
|align=&quot;left&quot;|19.25	
|سالڊ 
|-
|75	
|Re	
|[[رئنيئم|رينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|186.21
|7
|align=&quot;left&quot;|21.02
|سالڊ 
|-
|76	
|Os	
|[[اوسميئم]]		
|align=&quot;left&quot;|190.23
|8	
|align=&quot;left&quot;|22.59
|سالڊ 
|-
|77	
|Ir	
|[[ايريڊيم|اريڊيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|192.22
|9
|align=&quot;left&quot;|22.56
|سالڊ 
|-
|78	
|Pt	
|[[پلاٽينيم|پلاٽينيئم]] 	
|align=&quot;left&quot;|195.08
|10
|align=&quot;left&quot;|21.45
|سالڊ
|-
|79	
|Au	
|[[سون|گولڊ]]	
|align=&quot;left&quot;|196.97
|11
|align=&quot;left&quot;|19.3
|سالڊ 
|-
|80	
|Hg	
|[[پارو|مرڪري]]		
|align=&quot;left&quot;|200.59
|12
|align=&quot;left&quot;|13.534
|مايع 
|-
|81	
|Tl	
|[[ٿئليئم]]		
|align=&quot;left&quot;|204.38
|13
|align=&quot;left&quot;|11.85	
|سالڊ 
|-
|82	
|Pb	
|[[شيھو|ليڊ]]	
|align=&quot;left&quot;|207.2
|14
|align=&quot;left&quot;|11.34
|سالڊ 
|-
|83	
|Bi	
|[[بسمٿ]]	
|align=&quot;left&quot;|208.98	
|15
|align=&quot;left&quot;|9.78	
|سالڊ 
|-
|84	
|Po	
|[[پولونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|209
|16
|align=&quot;left&quot;|9.196
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|85	
|At	
|[[ايسٽئٽن]]		
|align=&quot;left&quot;|210
|17
|align=&quot;left&quot;|8.91-8.95
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(unknown phase from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|86	
|Rn	
|[[ريڊون]]	
|align=&quot;left&quot;|222
|18
|align=&quot;left&quot;|0.00973	
|گئس&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|87	
|Fr	
|[[فرانسيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|223
|1
|align=&quot;left&quot;|2.48
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(unknown phase from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|88
|Ra	
|[[ريڊيئم]] 
|align=&quot;left&quot;|226
|2
|align=&quot;left&quot;|5.5	
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|89	
|Ac	
|[[ايڪٽينيئم|اڪٽينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|227
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|10
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|90	
|Th	
|[[ٿوريئم]]		
|align=&quot;left&quot;|232.04
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|11.7
|سالڊ 
|-
|91	
|Pa	
|[[پروٽيڪٽينيم]] 	
|align=&quot;left&quot;|231.04
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|15.37
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|92	
|U	
|[[يورينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|238.03	
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|19.1
|سالڊ 
|-
|93	
|Np	
|[[نيپچونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|237
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|20.45
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|94	
|Pu	
|[[پلوٽونيم|پلوٽونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|244
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|19.85
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|95	
|Am	
|[[آمريڪيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|243
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|12
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|96	
|Cm	
|[[ڪيوريم]]
|align=&quot;left&quot;|247
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|13.5
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|97	
|Bk	
|[[برڪيليئم]]
|align=&quot;left&quot;|247
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|14.78
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|98
|Cf	
|[[ڪيليفورنيم]]
|align=&quot;left&quot;|251
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|15.1
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|99	
|Es	
|[[آئنسٽائنيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|252
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.84
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|100	
|Fm	
|[[فرميئم]]	
|align=&quot;left&quot;|257
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.7
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic
unknown phase)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|101	
|Md	
|[[مينڊليويم]]	
|align=&quot;left&quot;|258
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|10.3
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|102	
|No	
|[[نوبيليم]]
|align=&quot;left&quot;|259
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.9
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|103
|Lr	
|[[لارينسيئم]]
|align=&quot;left&quot;|266
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|14.4
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|104
|Rf	
|[[رٿرفورڊيم]]
|align=&quot;left&quot;|267
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|17
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|105
|Db	
|[[ڊبنيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|268
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|21.6
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|106	
|Sg	
|[[شيبورجيئم]]
|align=&quot;left&quot;|267
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|23
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-	
|107
|Bh	
|[[بوهريم]]	
|align=&quot;left&quot;|270
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|26
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|108
|Hs	
|[[هئسيئم]]
|align=&quot;left&quot;|271
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|27
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-	
|109	
|Mt	
|[[ميٽنريم]]
|align=&quot;left&quot;|278
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|27
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|110
|Ds	
|[[ڊرمسٽاڊيم]]
|align=&quot;left&quot;|281
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|27
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|111
|Rg	
|[[روئنٽجينيم]] 	
|align=&quot;left&quot;|282
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|22
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|112	
|Cn	
|[[ڪوپرنيڪيم]]	
|align=&quot;left&quot;|285
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|14
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|113
|Nh	
|[[نيهونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|286
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|16
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|114	
|Fl	
|[[فليروويئم]]
|align=&quot;left&quot;|289
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|11.4
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|115	
|Mc	
|[[ماسڪوويئم]]
|align=&quot;left&quot;|290
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|13.5
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|116
|Lv	
|[[ليورموريئم]]	
|align=&quot;left&quot;|293
|&lt;small&gt;''p-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|12.9
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|117
|Ts	
|[[ٽينيسائن]]
|align=&quot;left&quot;|294
|&lt;small&gt;''p-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.1
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|118	
|Og	
|[[اوگانيسن]]
|align=&quot;left&quot;|294
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|}

==پڻ ڏسو==
* [[آئسوٽوپ]]
* [[دوري جدول]]

==ٻاهريان ڳنڍڻا==
*[http://www.thingsmadethinkable.com/item/atoms.php Atoms made thinkable], an interactive visualisation of the elements allowing physical and chemical properties of the elements to be compared

{{Periodic table (navbox)}}
{{Navbox periodic table}}

[[Category:Lists of chemical elements]]

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:ڪيميا]]
[[زمرو:طبيعيات]]
[[زمرو:فهرستون]]
[[زمرو:ڪيميائي تت]]
[[زمرو:سائنس-سان لاڳاپيل فهرستون]]</text>
      <sha1>0dgyp06sfeyypkil5tj628sxj9tvrvs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319420</id>
      <parentid>319419</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T15:40:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319420</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15932" sha1="9q1jfuqna73od9s6hdijgjh1abxe71a" xml:space="preserve">{{Short description|none}}
اڄا تائين 118 '''ڪيميائي عنصرن''' (Chemical Elements) جي سڃاڻپ ڪئي وئي آهي ۽ پيور ۽ اپلائيڊ ڪيمسٽري جي بين الاقوامي يونين (IUPAC) طرفان سرڪاري طور تي انهن کي نالا ڏنا ويا آهن. هڪ ڪيميائي عنصر، جنهن کي اڪثر ڪري صرف هڪ عنصر سڏيو ويندو آهي، هڪ قسم جو ايٽم آهي جنهن جي ايٽمي مرڪز ۾ پروٽان جو هڪ مخصوص تعداد هوندو آهي، جن کي ايٽمي نمبر (Z) چئبو آهي.&lt;ref&gt;{{GoldBookRef|title=chemical element|file=C01022}}&lt;/ref&gt;
[[File:Colour_18-col_PT_with_labels.png]]

عنصرن جي دوري جدول سڀني 118 عنصرن جي وضاحت جي هڪ بصري شڪل آهي، جن جي تاريخ ۽ اصول جديد ڪيميا جي بنيادي ترقي مان هڪ هئا. اها انهن عنصرن جي ڪيميائي خاصيتن جي لحاظ کان هڪ جدولي ترتيب آهي، جيڪا عام طور تي مڪمل عنصر جي نالن جي جاءِ تي مختصر ڪيميائي علامتون استعمال ڪندي آهي.

هيٺ ڏنل فهرست پڻ مفيد آهي. اها فھرست به دوري جدول وانگر، عنصرن کي انهن جي ايٽم ۾ پروٽان جي تعداد جي لحاظ کان منظم ڪري ٿي. اها هن عنصرن ۽ هنن جي ايٽمن جي ٻين خاصيتن، جهڙوڪ ايٽم جي وزن (Atomic Mass)، گھاٽائي ۽ برقي منفيت، جي ڄاڻ پڻ ڏئي ٿي.

==فهرست==	 
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:right&quot;
|-
!ايٽمي نمبر (Z)
! نشان 
! نالو
! ايٽمي ماس (amu)
! گروپ
! گھاٽائي&lt;br&gt;(g/cm3)
! حالت (STP تي)
|-
|align=&quot;center&quot;|1
|align=&quot;center&quot;|H
|align=&quot;right&quot;|[[ھائڊروجن]]
|align=&quot;right&quot;|1.0080
|align=&quot;center&quot;|1
|align=&quot;right&quot;|0.00008988
|align=&quot;right&quot;|گئس
|-
|align=&quot;center&quot;|2
|align=&quot;center&quot;|He
|align=&quot;right&quot;|[[هيليئم]]
|align=&quot;right&quot;|4.0026
|align=&quot;center&quot;|18
|align=&quot;right&quot;|0.0001785
|align=&quot;right&quot;|گئس
|-
|align=&quot;center&quot;|3
|align=&quot;center&quot;|Li
|[[لٿيئم|ليٿيئم]]
|align=&quot;right&quot;|6.94
|align=&quot;center&quot;|1
|align=&quot;right&quot;|0.534
|گئس
|-
|4	
|Be	
|[[بيريليئم]]	
|align=&quot;left&quot;|9.012
|2	
|align=&quot;left&quot;|1.85
|سالڊ 
|-
|5	
|B	
|[[بورون]]	
|align=&quot;left&quot;|10.81
|13	
|align=&quot;left&quot;|2.34
|سالڊ 
|-
|6	
|C	
|[[ڪاربان]]		
|align=&quot;left&quot;|12.011
|14	
|align=&quot;left&quot;|2.267
|سالڊ 
|-
|7	
|N	
|[[نائٽروجن]]		
|align=&quot;left&quot;|14.007
|15	
|align=&quot;left&quot;|0.0012506
|گئس
|-	
|8	
|O	
|[[آڪسيجن]]	
|align=&quot;left&quot;|15.999
|16	
|align=&quot;left&quot;|0.001429
|گئس
|-
|9	
|F	
|[[فلورين]]
|align=&quot;left&quot;|18.998	
|17
|align=&quot;left&quot;|0.001696
|گئس
|-
|10	
|Ne	
|[[نيون]]
|align=&quot;left&quot;|20.180
|18
|align=&quot;left&quot;|0.0009002
|گئس
|- 	
|11	
|Na	
|[[سوڊيئم]]
|align=&quot;left&quot;|22.990	
|1
|align=&quot;left&quot;|0.968
|سالڊ 
|-
|12	
|Mg	
|[[ميگنيشيئم]]
|align=&quot;left&quot;|24.305
|2
|align=&quot;left&quot;|1.738
|سالڊ 
|-	
|13	
|Al	
|[[ايليومينيم|ايلومينيم]]	
|align=&quot;left&quot;|26.982
|13
|align=&quot;left&quot;|2.70
|سالڊ 
|- 
|14	
|Si	
|[[سليڪان]]
|align=&quot;left&quot;|28.085
|14 
|align=&quot;left&quot;|2.3290
|سالڊ
|- 
|15	
|P	
|[[فاسفورس]]	
|align=&quot;left&quot;|30.974
|15
|align=&quot;left&quot;|1.823
|سالڊ 
|-
|16	
|S	
|[[گندرف|سلفر]]		
|align=&quot;left&quot;|32.06	
|16
|align=&quot;left&quot;|2.07
|سالڊ 
|-
|17	
|Cl	
|[[ڪلورين]]	
|align=&quot;left&quot;|35.45
|17
|align=&quot;left&quot;|0.0032
|گئس
|-
|18	
|Ar	
|[[آرگون]]	
|align=&quot;left&quot;|39.95
|18
|align=&quot;left&quot;|0.001784
|گئس
|-
|19	
|K	
|[[پوٽاشيئم]] 	
|align=&quot;left&quot;|39.098
|1
|align=&quot;left&quot;|0.89
|سالڊ 
|-
|20	
|Ca	
|[[ڪيلشم|ڪئلشيم]]		
|align=&quot;left&quot;|40.078
|2
|align=&quot;left&quot;|1.55
|سالڊ 
|-
|21	
|Sc	
|[[اسڪينڊيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|44.956
|3
|align=&quot;left&quot;|2.985
|سالڊ 
|-
|22	
|Ti	
|[[ٽائيٽانيئم]]
|align=&quot;left&quot;|47.867
|4
|align=&quot;left&quot;|4.506
|سالڊ
|-	
|23	
|V	
|[[وينئڊيئم]]
|align=&quot;left&quot;|50.942
|5
|align=&quot;left&quot;|6.11
|سالڊ 
|-
|24	
|Cr	
|[[ڪروميئم]]
|align=&quot;left&quot;|51.996	
|6
|align=&quot;left&quot;|7.15	
|سالڊ 
|-
|25	
|Mn	
|[[مينگانيز]]		
|align=&quot;left&quot;|54.938
|7
|align=&quot;left&quot;|7.21
|سالڊ 
|-
|26	
|Fe	
|[[لوھ|آئرن]]		
|align=&quot;left&quot;|55.845
|8
|align=&quot;left&quot;|7.874
|سالڊ
|- 
|27	
|Co	
|[[ڪوبالٽ]]		
|align=&quot;left&quot;|58.933	
|9
|align=&quot;left&quot;|8.90
|سالڊ
|- 
|28	
|Ni	
|[[نڪل]]	
|align=&quot;left&quot;|58.693
|10
|align=&quot;left&quot;|8.908
|سالڊ 
|-
|29	
|Cu	
|[[ٽامو|ڪاپر]]
|align=&quot;left&quot;|63.546
|11
|align=&quot;left&quot;|8.96
|سالڊ 
|-
|30	
|Zn	
|[[جست|زنڪ]]		
|align=&quot;left&quot;|65.38
|12
|align=&quot;left&quot;|7.14
|سالڊ 
|-
|31	
|Ga	
|[[گئليئم]]		
|align=&quot;left&quot;|69.723
|13
|align=&quot;left&quot;|5.91
|سالڊ 
|-
|32	
|Ge	
|[[جرمئنيئم]]
|align=&quot;left&quot;|72.630
|14
|align=&quot;left&quot;|5.323
|سالڊ 
|-
|33	
|As	
|[[آرسينڪ]]
|align=&quot;left&quot;|74.922
|15
|align=&quot;left&quot;|5.727
|سالڊ 
|-
|34	
|Se	
|[[سيلينيم|سيلينيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|78.971
|16
|align=&quot;left&quot;|4.81
|سالڊ 
|-
|35
|Br
|[[برومين]]
|align=&quot;left&quot;|79.904
|17
|align=&quot;left&quot;|3.1028
|مايع
|-
|36	
|Kr	
|[[ڪرپٽن]]		
|align=&quot;left&quot;|83.798
|18	
|align=&quot;left&quot;|0.003749
|گئس
|-
|37	
|Rb	
|[[روبيڊيم]]
|align=&quot;left&quot;|85.468
|1
|align=&quot;left&quot;|1.532
|سالڊ 
|-	
|38	
|Sr	
|[[اسٽرونشيئم]] 
|align=&quot;left&quot;|87.62
|2
|align=&quot;left&quot;|2.64	
|سالڊ 
|-	
|39	
|Y	
|[[ايٽريم]]	
|align=&quot;left&quot;|88.906
|3
|align=&quot;left&quot;|4.472
|سالڊ 
|-
|40	
|Zr	
|[[زرڪونيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|91.224
|4
|align=&quot;left&quot;|6.52
|سالڊ 
|- 
|41	
|Nb	
|[[نايوبيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|92.906	
|5
|align=&quot;left&quot;|8.57	
|سالڊ 
|-
|42	
|Mo	
|[[مولبڊينم]]	
|align=&quot;left&quot;|95.95	
|6
|align=&quot;left&quot;|
10.28	
|سالڊ 
|-
|43	
|Tc	
|[[ٽيڪنيشيئم]]
|align=&quot;left&quot;|97
|7
|align=&quot;left&quot;|11
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''سالڊ (زوال)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-	
|44	
|Ru	
|[[روٿينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|101.07
|8
|align=&quot;left&quot;|12.45
|سالڊ 
|-
|45	
|Rh	
|[[روڊيم|روڊيئم]] 	
|align=&quot;left&quot;|102.91
|9
|align=&quot;left&quot;|12.41
|سالڊ 
|-	
|46	
|Pd	
|[[پلاڊيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|106.42
|10
|align=&quot;left&quot;|12.023
|سالڊ
|- 	
|47	
|Ag	
|[[چاندي|سلور]]
|align=&quot;left&quot;|107.87
|11
|align=&quot;left&quot;|10.49	
|سالڊ 
|-
|48	
|Cd	
|[[ڪيڊميئم]]	
|align=&quot;left&quot;|112.41
|12
|align=&quot;left&quot;|8.65	
|سالڊ 
|-
|49
|In	
|[[انڊيم|انڊيئم]]
|align=&quot;left&quot;|114.82
|13
|align=&quot;left&quot;|7.31	
|سالڊ 
|-
|50
|Sn	
|[[ٽين|ٽن]]	
|align=&quot;left&quot;|118.71
|14
|align=&quot;left&quot;|7.265	
|سالڊ 
|-
|51	
|Sb	
|[[اينٽيمني]]	
|align=&quot;left&quot;|121.76
|15
|align=&quot;left&quot;|6.697
|سالڊ 
|-
|52	
|Te	
|[[ٽيلريئم|ٽيليوريم]]	
|align=&quot;left&quot;|127.60
|16
|align=&quot;left&quot;|6.24
|سالڊ 
|-
|53
|I	
|[[آيوڊين]]		
|align=&quot;left&quot;|126.90	
|17
|align=&quot;left&quot;|4.933	
|سالڊ 
|-
|54	
|Xe	
|[[زينون]]	
|align=&quot;left&quot;|131.29
|18
|align=&quot;left&quot;|0.005894
|گئس
|-	
|55	
|Cs	
|[[سيزيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|132.91
|1
|align=&quot;left&quot;|1.93
|سالڊ 
|-
|56
|Ba	
|[[بيريئم]]	
|align=&quot;left&quot;|137.33
|2
|align=&quot;left&quot;|3.51	
|سالڊ 
|-
|57
|La	
|[[لنٿانم]]
|align=&quot;left&quot;|138.91
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|6.162	
|سالڊ 
|-
|58	
|Ce	
|[[سئريئم]]		
|align=&quot;left&quot;|140.12
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|6.770	
|سالڊ 
|-
|59	
|Pr	
|[[پراسيوڊائيميئم]]
|align=&quot;left&quot;|140.91
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|6.77	
|سالڊ 
|-
|60	
|Nd	
|[[نيوڊائيميئم]]
|align=&quot;left&quot;|144.24
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.01	
|سالڊ 
|-
|61
|Pm	
|[[پرومئٿيئم]]
|align=&quot;left&quot;|145
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.26
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|62
|Sm	
|[[سماريئم]]
|align=&quot;left&quot;|150.36
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.52
|سالڊ 
|-
|63
|Eu	
|[[يورپيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|151.96
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|5.244	
|سالڊ 
|-
|64	
|Gd	
|[[گڊوليئم]]
|align=&quot;left&quot;|157.25
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|7.90
|سالڊ 
|-
|65	
|Tb	
|[[ٽيربيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|158.93
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.23
|سالڊ 
|-
|66	
|Dy	
|[[ڊسپروسيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|162.50
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.540
|سالڊ 
|-
|67	
|Ho	
|[[هولميئم]]	
|align=&quot;left&quot;|164.93
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.79
|سالڊ 
|-
|68	
|Er	
|[[اربيئم]]
|align=&quot;left&quot;|167.26
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.066
|سالڊ 
|-	
|69
|Tm	
|[[ٿوليئم]]
|align=&quot;left&quot;|168.93
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.32
|سالڊ 
|-
|70	
|Yb	
|[[اٽربيئم]]
|align=&quot;left&quot;|173.05
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|6.90
|سالڊ 
|-
|71	
|Lu	
|[[لوٽئشيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|174.97
|3
|align=&quot;left&quot;|9.841
|سالڊ 
|-
|72	
|Hf	
|[[هئفنيئم]]
|align=&quot;left&quot;|178.49
|4
|align=&quot;left&quot;|13.31
|سالڊ 
|-	
|73	
|Ta	
|[[ٽئنٽالم]]
|align=&quot;left&quot;|180.95
|5
|align=&quot;left&quot;|16.69
|سالڊ 
|-	
|74	
|W	
|[[ٽنگسٽين|ٽنگسٽن]]
|align=&quot;left&quot;|183.84
|6	
|align=&quot;left&quot;|19.25	
|سالڊ 
|-
|75	
|Re	
|[[رئنيئم|رينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|186.21
|7
|align=&quot;left&quot;|21.02
|سالڊ 
|-
|76	
|Os	
|[[اوسميئم]]		
|align=&quot;left&quot;|190.23
|8	
|align=&quot;left&quot;|22.59
|سالڊ 
|-
|77	
|Ir	
|[[ايريڊيم|اريڊيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|192.22
|9
|align=&quot;left&quot;|22.56
|سالڊ 
|-
|78	
|Pt	
|[[پلاٽينيم|پلاٽينيئم]] 	
|align=&quot;left&quot;|195.08
|10
|align=&quot;left&quot;|21.45
|سالڊ
|-
|79	
|Au	
|[[سون|گولڊ]]	
|align=&quot;left&quot;|196.97
|11
|align=&quot;left&quot;|19.3
|سالڊ 
|-
|80	
|Hg	
|[[پارو|مرڪري]]		
|align=&quot;left&quot;|200.59
|12
|align=&quot;left&quot;|13.534
|مايع 
|-
|81	
|Tl	
|[[ٿئليئم]]		
|align=&quot;left&quot;|204.38
|13
|align=&quot;left&quot;|11.85	
|سالڊ 
|-
|82	
|Pb	
|[[شيھو|ليڊ]]	
|align=&quot;left&quot;|207.2
|14
|align=&quot;left&quot;|11.34
|سالڊ 
|-
|83	
|Bi	
|[[بسمٿ]]	
|align=&quot;left&quot;|208.98	
|15
|align=&quot;left&quot;|9.78	
|سالڊ 
|-
|84	
|Po	
|[[پولونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|209
|16
|align=&quot;left&quot;|9.196
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|85	
|At	
|[[ايسٽئٽن]]		
|align=&quot;left&quot;|210
|17
|align=&quot;left&quot;|8.91-8.95
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(unknown phase from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|86	
|Rn	
|[[ريڊون]]	
|align=&quot;left&quot;|222
|18
|align=&quot;left&quot;|0.00973	
|گئس&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|87	
|Fr	
|[[فرانسيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|223
|1
|align=&quot;left&quot;|2.48
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(unknown phase from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|88
|Ra	
|[[ريڊيئم]] 
|align=&quot;left&quot;|226
|2
|align=&quot;left&quot;|5.5	
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|89	
|Ac	
|[[ايڪٽينيئم|اڪٽينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|227
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|10
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|90	
|Th	
|[[ٿوريئم]]		
|align=&quot;left&quot;|232.04
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|11.7
|سالڊ 
|-
|91	
|Pa	
|[[پروٽيڪٽينيم]] 	
|align=&quot;left&quot;|231.04
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|15.37
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|92	
|U	
|[[يورينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|238.03	
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|19.1
|سالڊ 
|-
|93	
|Np	
|[[نيپچونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|237
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|20.45
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|94	
|Pu	
|[[پلوٽونيم|پلوٽونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|244
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|19.85
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|95	
|Am	
|[[آمريڪيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|243
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|12
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|96	
|Cm	
|[[ڪيوريم]]
|align=&quot;left&quot;|247
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|13.5
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|97	
|Bk	
|[[برڪيليئم]]
|align=&quot;left&quot;|247
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|14.78
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|98
|Cf	
|[[ڪيليفورنيم]]
|align=&quot;left&quot;|251
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|15.1
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|99	
|Es	
|[[آئنسٽائنيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|252
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.84
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|100	
|Fm	
|[[فرميئم]]	
|align=&quot;left&quot;|257
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.7
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic
unknown phase)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|101	
|Md	
|[[مينڊليويم]]	
|align=&quot;left&quot;|258
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|10.3
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|102	
|No	
|[[نوبيليم]]
|align=&quot;left&quot;|259
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.9
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|103
|Lr	
|[[لارينسيئم]]
|align=&quot;left&quot;|266
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|14.4
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|104
|Rf	
|[[رٿرفورڊيم]]
|align=&quot;left&quot;|267
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|17
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|105
|Db	
|[[ڊبنيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|268
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|21.6
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|106	
|Sg	
|[[شيبورجيئم]]
|align=&quot;left&quot;|267
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|23
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-	
|107
|Bh	
|[[بوهريم]]	
|align=&quot;left&quot;|270
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|26
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|108
|Hs	
|[[هئسيئم]]
|align=&quot;left&quot;|271
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|27
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-	
|109	
|Mt	
|[[ميٽنريم]]
|align=&quot;left&quot;|278
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|27
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|110
|Ds	
|[[ڊرمسٽاڊيم]]
|align=&quot;left&quot;|281
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|27
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|111
|Rg	
|[[روئنٽجينيم]] 	
|align=&quot;left&quot;|282
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|22
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|112	
|Cn	
|[[ڪوپرنيڪيم]]	
|align=&quot;left&quot;|285
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|14
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|113
|Nh	
|[[نيهونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|286
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|16
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|114	
|Fl	
|[[فليروويئم]]
|align=&quot;left&quot;|289
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|11.4
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|115	
|Mc	
|[[ماسڪوويئم]]
|align=&quot;left&quot;|290
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|13.5
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|116
|Lv	
|[[ليورموريئم]]	
|align=&quot;left&quot;|293
|&lt;small&gt;''p-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|12.9
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|117
|Ts	
|[[ٽينيسائن]]
|align=&quot;left&quot;|294
|&lt;small&gt;''p-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.1
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|118	
|Og	
|[[اوگانيسن]]
|align=&quot;left&quot;|294
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|}

==پڻ ڏسو==
* [[آئسوٽوپ]]
* [[دوري جدول]]

==ٻاهريان ڳنڍڻا==
*[http://www.thingsmadethinkable.com/item/atoms.php Atoms made thinkable], an interactive visualisation of the elements allowing physical and chemical properties of the elements to be compared

{{Periodic table (navbox)}}
{{Navbox periodic table}}

[[Category:Lists of chemical elements]]

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:ڪيميا]]
[[زمرو:طبيعيات]]
[[زمرو:فهرستون]]
[[زمرو:ڪيميائي تت]]
[[زمرو:سائنس-سان لاڳاپيل فهرستون]]</text>
      <sha1>9q1jfuqna73od9s6hdijgjh1abxe71a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319421</id>
      <parentid>319420</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T15:42:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319421</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15968" sha1="ewzpz0gshg131b2fkonf8454qx2lxc7" xml:space="preserve">{{Short description|none}}
اڄا تائين 118 '''ڪيميائي عنصرن''' (Chemical Elements) جي سڃاڻپ ڪئي وئي آهي ۽ پيور ۽ اپلائيڊ ڪيمسٽري جي بين الاقوامي يونين (IUPAC) طرفان سرڪاري طور تي انهن کي نالا ڏنا ويا آهن. هڪ ڪيميائي عنصر، جنهن کي اڪثر ڪري صرف هڪ عنصر سڏيو ويندو آهي، هڪ قسم جو ايٽم آهي جنهن جي ايٽمي مرڪز ۾ پروٽان جو هڪ مخصوص تعداد هوندو آهي، جن کي ايٽمي نمبر (Z) چئبو آهي.&lt;ref&gt;{{GoldBookRef|title=chemical element|file=C01022}}&lt;/ref&gt;
[[File:Colour_18-col_PT_with_labels.png]]

عنصرن جي دوري جدول سڀني 118 عنصرن جي وضاحت جي هڪ بصري شڪل آهي، جن جي تاريخ ۽ اصول جديد ڪيميا جي بنيادي ترقي مان هڪ هئا. اها انهن عنصرن جي ڪيميائي خاصيتن جي لحاظ کان هڪ جدولي ترتيب آهي، جيڪا عام طور تي مڪمل عنصر جي نالن جي جاءِ تي مختصر ڪيميائي علامتون استعمال ڪندي آهي.

هيٺ ڏنل فهرست پڻ مفيد آهي. اها فھرست به دوري جدول وانگر، عنصرن کي انهن جي ايٽم ۾ پروٽان جي تعداد جي لحاظ کان منظم ڪري ٿي. اها هن عنصرن ۽ هنن جي ايٽمن جي ٻين خاصيتن، جهڙوڪ ايٽم جي وزن (Atomic Mass)، گھاٽائي ۽ برقي منفيت، جي ڄاڻ پڻ ڏئي ٿي.

==فهرست==	 
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:right&quot;
|-
!ايٽمي نمبر (Z)
! نشان 
! نالو
! ايٽمي ماس (amu)
! گروپ
! گھاٽائي&lt;br&gt;گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر 
! حالت (STP تي)
|-
|align=&quot;center&quot;|1
|align=&quot;center&quot;|H
|align=&quot;right&quot;|[[ھائڊروجن]]
|align=&quot;right&quot;|1.0080
|align=&quot;center&quot;|1
|align=&quot;right&quot;|0.00008988
|align=&quot;right&quot;|گئس
|-
|align=&quot;center&quot;|2
|align=&quot;center&quot;|He
|align=&quot;right&quot;|[[هيليئم]]
|align=&quot;right&quot;|4.0026
|align=&quot;center&quot;|18
|align=&quot;right&quot;|0.0001785
|align=&quot;right&quot;|گئس
|-
|align=&quot;center&quot;|3
|align=&quot;center&quot;|Li
|[[لٿيئم|ليٿيئم]]
|align=&quot;right&quot;|6.94
|align=&quot;center&quot;|1
|align=&quot;right&quot;|0.534
|گئس
|-
|4	
|Be	
|[[بيريليئم]]	
|align=&quot;left&quot;|9.012
|2	
|align=&quot;left&quot;|1.85
|نهرو 
|-
|5	
|B	
|[[بورون]]	
|align=&quot;left&quot;|10.81
|13	
|align=&quot;left&quot;|2.34
|سالڊ 
|-
|6	
|C	
|[[ڪاربان]]		
|align=&quot;left&quot;|12.011
|14	
|align=&quot;left&quot;|2.267
|سالڊ 
|-
|7	
|N	
|[[نائٽروجن]]		
|align=&quot;left&quot;|14.007
|15	
|align=&quot;left&quot;|0.0012506
|گئس
|-	
|8	
|O	
|[[آڪسيجن]]	
|align=&quot;left&quot;|15.999
|16	
|align=&quot;left&quot;|0.001429
|گئس
|-
|9	
|F	
|[[فلورين]]
|align=&quot;left&quot;|18.998	
|17
|align=&quot;left&quot;|0.001696
|گئس
|-
|10	
|Ne	
|[[نيون]]
|align=&quot;left&quot;|20.180
|18
|align=&quot;left&quot;|0.0009002
|گئس
|- 	
|11	
|Na	
|[[سوڊيئم]]
|align=&quot;left&quot;|22.990	
|1
|align=&quot;left&quot;|0.968
|سالڊ 
|-
|12	
|Mg	
|[[ميگنيشيئم]]
|align=&quot;left&quot;|24.305
|2
|align=&quot;left&quot;|1.738
|سالڊ 
|-	
|13	
|Al	
|[[ايليومينيم|ايلومينيم]]	
|align=&quot;left&quot;|26.982
|13
|align=&quot;left&quot;|2.70
|سالڊ 
|- 
|14	
|Si	
|[[سليڪان]]
|align=&quot;left&quot;|28.085
|14 
|align=&quot;left&quot;|2.3290
|سالڊ
|- 
|15	
|P	
|[[فاسفورس]]	
|align=&quot;left&quot;|30.974
|15
|align=&quot;left&quot;|1.823
|سالڊ 
|-
|16	
|S	
|[[گندرف|سلفر]]		
|align=&quot;left&quot;|32.06	
|16
|align=&quot;left&quot;|2.07
|سالڊ 
|-
|17	
|Cl	
|[[ڪلورين]]	
|align=&quot;left&quot;|35.45
|17
|align=&quot;left&quot;|0.0032
|گئس
|-
|18	
|Ar	
|[[آرگون]]	
|align=&quot;left&quot;|39.95
|18
|align=&quot;left&quot;|0.001784
|گئس
|-
|19	
|K	
|[[پوٽاشيئم]] 	
|align=&quot;left&quot;|39.098
|1
|align=&quot;left&quot;|0.89
|سالڊ 
|-
|20	
|Ca	
|[[ڪيلشم|ڪئلشيم]]		
|align=&quot;left&quot;|40.078
|2
|align=&quot;left&quot;|1.55
|سالڊ 
|-
|21	
|Sc	
|[[اسڪينڊيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|44.956
|3
|align=&quot;left&quot;|2.985
|سالڊ 
|-
|22	
|Ti	
|[[ٽائيٽانيئم]]
|align=&quot;left&quot;|47.867
|4
|align=&quot;left&quot;|4.506
|سالڊ
|-	
|23	
|V	
|[[وينئڊيئم]]
|align=&quot;left&quot;|50.942
|5
|align=&quot;left&quot;|6.11
|سالڊ 
|-
|24	
|Cr	
|[[ڪروميئم]]
|align=&quot;left&quot;|51.996	
|6
|align=&quot;left&quot;|7.15	
|سالڊ 
|-
|25	
|Mn	
|[[مينگانيز]]		
|align=&quot;left&quot;|54.938
|7
|align=&quot;left&quot;|7.21
|سالڊ 
|-
|26	
|Fe	
|[[لوھ|آئرن]]		
|align=&quot;left&quot;|55.845
|8
|align=&quot;left&quot;|7.874
|سالڊ
|- 
|27	
|Co	
|[[ڪوبالٽ]]		
|align=&quot;left&quot;|58.933	
|9
|align=&quot;left&quot;|8.90
|سالڊ
|- 
|28	
|Ni	
|[[نڪل]]	
|align=&quot;left&quot;|58.693
|10
|align=&quot;left&quot;|8.908
|سالڊ 
|-
|29	
|Cu	
|[[ٽامو|ڪاپر]]
|align=&quot;left&quot;|63.546
|11
|align=&quot;left&quot;|8.96
|سالڊ 
|-
|30	
|Zn	
|[[جست|زنڪ]]		
|align=&quot;left&quot;|65.38
|12
|align=&quot;left&quot;|7.14
|سالڊ 
|-
|31	
|Ga	
|[[گئليئم]]		
|align=&quot;left&quot;|69.723
|13
|align=&quot;left&quot;|5.91
|سالڊ 
|-
|32	
|Ge	
|[[جرمئنيئم]]
|align=&quot;left&quot;|72.630
|14
|align=&quot;left&quot;|5.323
|سالڊ 
|-
|33	
|As	
|[[آرسينڪ]]
|align=&quot;left&quot;|74.922
|15
|align=&quot;left&quot;|5.727
|سالڊ 
|-
|34	
|Se	
|[[سيلينيم|سيلينيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|78.971
|16
|align=&quot;left&quot;|4.81
|سالڊ 
|-
|35
|Br
|[[برومين]]
|align=&quot;left&quot;|79.904
|17
|align=&quot;left&quot;|3.1028
|مايع
|-
|36	
|Kr	
|[[ڪرپٽن]]		
|align=&quot;left&quot;|83.798
|18	
|align=&quot;left&quot;|0.003749
|گئس
|-
|37	
|Rb	
|[[روبيڊيم]]
|align=&quot;left&quot;|85.468
|1
|align=&quot;left&quot;|1.532
|سالڊ 
|-	
|38	
|Sr	
|[[اسٽرونشيئم]] 
|align=&quot;left&quot;|87.62
|2
|align=&quot;left&quot;|2.64	
|سالڊ 
|-	
|39	
|Y	
|[[ايٽريم]]	
|align=&quot;left&quot;|88.906
|3
|align=&quot;left&quot;|4.472
|سالڊ 
|-
|40	
|Zr	
|[[زرڪونيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|91.224
|4
|align=&quot;left&quot;|6.52
|سالڊ 
|- 
|41	
|Nb	
|[[نايوبيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|92.906	
|5
|align=&quot;left&quot;|8.57	
|سالڊ 
|-
|42	
|Mo	
|[[مولبڊينم]]	
|align=&quot;left&quot;|95.95	
|6
|align=&quot;left&quot;|
10.28	
|سالڊ 
|-
|43	
|Tc	
|[[ٽيڪنيشيئم]]
|align=&quot;left&quot;|97
|7
|align=&quot;left&quot;|11
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''سالڊ (زوال)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-	
|44	
|Ru	
|[[روٿينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|101.07
|8
|align=&quot;left&quot;|12.45
|سالڊ 
|-
|45	
|Rh	
|[[روڊيم|روڊيئم]] 	
|align=&quot;left&quot;|102.91
|9
|align=&quot;left&quot;|12.41
|سالڊ 
|-	
|46	
|Pd	
|[[پلاڊيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|106.42
|10
|align=&quot;left&quot;|12.023
|سالڊ
|- 	
|47	
|Ag	
|[[چاندي|سلور]]
|align=&quot;left&quot;|107.87
|11
|align=&quot;left&quot;|10.49	
|سالڊ 
|-
|48	
|Cd	
|[[ڪيڊميئم]]	
|align=&quot;left&quot;|112.41
|12
|align=&quot;left&quot;|8.65	
|سالڊ 
|-
|49
|In	
|[[انڊيم|انڊيئم]]
|align=&quot;left&quot;|114.82
|13
|align=&quot;left&quot;|7.31	
|سالڊ 
|-
|50
|Sn	
|[[ٽين|ٽن]]	
|align=&quot;left&quot;|118.71
|14
|align=&quot;left&quot;|7.265	
|سالڊ 
|-
|51	
|Sb	
|[[اينٽيمني]]	
|align=&quot;left&quot;|121.76
|15
|align=&quot;left&quot;|6.697
|سالڊ 
|-
|52	
|Te	
|[[ٽيلريئم|ٽيليوريم]]	
|align=&quot;left&quot;|127.60
|16
|align=&quot;left&quot;|6.24
|سالڊ 
|-
|53
|I	
|[[آيوڊين]]		
|align=&quot;left&quot;|126.90	
|17
|align=&quot;left&quot;|4.933	
|سالڊ 
|-
|54	
|Xe	
|[[زينون]]	
|align=&quot;left&quot;|131.29
|18
|align=&quot;left&quot;|0.005894
|گئس
|-	
|55	
|Cs	
|[[سيزيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|132.91
|1
|align=&quot;left&quot;|1.93
|سالڊ 
|-
|56
|Ba	
|[[بيريئم]]	
|align=&quot;left&quot;|137.33
|2
|align=&quot;left&quot;|3.51	
|سالڊ 
|-
|57
|La	
|[[لنٿانم]]
|align=&quot;left&quot;|138.91
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|6.162	
|سالڊ 
|-
|58	
|Ce	
|[[سئريئم]]		
|align=&quot;left&quot;|140.12
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|6.770	
|سالڊ 
|-
|59	
|Pr	
|[[پراسيوڊائيميئم]]
|align=&quot;left&quot;|140.91
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|6.77	
|سالڊ 
|-
|60	
|Nd	
|[[نيوڊائيميئم]]
|align=&quot;left&quot;|144.24
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.01	
|سالڊ 
|-
|61
|Pm	
|[[پرومئٿيئم]]
|align=&quot;left&quot;|145
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.26
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|62
|Sm	
|[[سماريئم]]
|align=&quot;left&quot;|150.36
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.52
|سالڊ 
|-
|63
|Eu	
|[[يورپيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|151.96
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|5.244	
|سالڊ 
|-
|64	
|Gd	
|[[گڊوليئم]]
|align=&quot;left&quot;|157.25
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|7.90
|سالڊ 
|-
|65	
|Tb	
|[[ٽيربيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|158.93
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.23
|سالڊ 
|-
|66	
|Dy	
|[[ڊسپروسيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|162.50
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.540
|سالڊ 
|-
|67	
|Ho	
|[[هولميئم]]	
|align=&quot;left&quot;|164.93
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.79
|سالڊ 
|-
|68	
|Er	
|[[اربيئم]]
|align=&quot;left&quot;|167.26
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.066
|سالڊ 
|-	
|69
|Tm	
|[[ٿوليئم]]
|align=&quot;left&quot;|168.93
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.32
|سالڊ 
|-
|70	
|Yb	
|[[اٽربيئم]]
|align=&quot;left&quot;|173.05
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|6.90
|سالڊ 
|-
|71	
|Lu	
|[[لوٽئشيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|174.97
|3
|align=&quot;left&quot;|9.841
|سالڊ 
|-
|72	
|Hf	
|[[هئفنيئم]]
|align=&quot;left&quot;|178.49
|4
|align=&quot;left&quot;|13.31
|سالڊ 
|-	
|73	
|Ta	
|[[ٽئنٽالم]]
|align=&quot;left&quot;|180.95
|5
|align=&quot;left&quot;|16.69
|سالڊ 
|-	
|74	
|W	
|[[ٽنگسٽين|ٽنگسٽن]]
|align=&quot;left&quot;|183.84
|6	
|align=&quot;left&quot;|19.25	
|سالڊ 
|-
|75	
|Re	
|[[رئنيئم|رينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|186.21
|7
|align=&quot;left&quot;|21.02
|سالڊ 
|-
|76	
|Os	
|[[اوسميئم]]		
|align=&quot;left&quot;|190.23
|8	
|align=&quot;left&quot;|22.59
|سالڊ 
|-
|77	
|Ir	
|[[ايريڊيم|اريڊيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|192.22
|9
|align=&quot;left&quot;|22.56
|سالڊ 
|-
|78	
|Pt	
|[[پلاٽينيم|پلاٽينيئم]] 	
|align=&quot;left&quot;|195.08
|10
|align=&quot;left&quot;|21.45
|سالڊ
|-
|79	
|Au	
|[[سون|گولڊ]]	
|align=&quot;left&quot;|196.97
|11
|align=&quot;left&quot;|19.3
|سالڊ 
|-
|80	
|Hg	
|[[پارو|مرڪري]]		
|align=&quot;left&quot;|200.59
|12
|align=&quot;left&quot;|13.534
|مايع 
|-
|81	
|Tl	
|[[ٿئليئم]]		
|align=&quot;left&quot;|204.38
|13
|align=&quot;left&quot;|11.85	
|سالڊ 
|-
|82	
|Pb	
|[[شيھو|ليڊ]]	
|align=&quot;left&quot;|207.2
|14
|align=&quot;left&quot;|11.34
|سالڊ 
|-
|83	
|Bi	
|[[بسمٿ]]	
|align=&quot;left&quot;|208.98	
|15
|align=&quot;left&quot;|9.78	
|سالڊ 
|-
|84	
|Po	
|[[پولونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|209
|16
|align=&quot;left&quot;|9.196
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|85	
|At	
|[[ايسٽئٽن]]		
|align=&quot;left&quot;|210
|17
|align=&quot;left&quot;|8.91-8.95
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(unknown phase from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|86	
|Rn	
|[[ريڊون]]	
|align=&quot;left&quot;|222
|18
|align=&quot;left&quot;|0.00973	
|گئس&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|87	
|Fr	
|[[فرانسيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|223
|1
|align=&quot;left&quot;|2.48
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(unknown phase from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|88
|Ra	
|[[ريڊيئم]] 
|align=&quot;left&quot;|226
|2
|align=&quot;left&quot;|5.5	
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|89	
|Ac	
|[[ايڪٽينيئم|اڪٽينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|227
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|10
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|90	
|Th	
|[[ٿوريئم]]		
|align=&quot;left&quot;|232.04
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|11.7
|سالڊ 
|-
|91	
|Pa	
|[[پروٽيڪٽينيم]] 	
|align=&quot;left&quot;|231.04
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|15.37
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|92	
|U	
|[[يورينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|238.03	
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|19.1
|سالڊ 
|-
|93	
|Np	
|[[نيپچونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|237
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|20.45
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|94	
|Pu	
|[[پلوٽونيم|پلوٽونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|244
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|19.85
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|95	
|Am	
|[[آمريڪيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|243
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|12
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|96	
|Cm	
|[[ڪيوريم]]
|align=&quot;left&quot;|247
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|13.5
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|97	
|Bk	
|[[برڪيليئم]]
|align=&quot;left&quot;|247
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|14.78
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|98
|Cf	
|[[ڪيليفورنيم]]
|align=&quot;left&quot;|251
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|15.1
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|99	
|Es	
|[[آئنسٽائنيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|252
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.84
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|100	
|Fm	
|[[فرميئم]]	
|align=&quot;left&quot;|257
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.7
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic
unknown phase)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|101	
|Md	
|[[مينڊليويم]]	
|align=&quot;left&quot;|258
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|10.3
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|102	
|No	
|[[نوبيليم]]
|align=&quot;left&quot;|259
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.9
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|103
|Lr	
|[[لارينسيئم]]
|align=&quot;left&quot;|266
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|14.4
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|104
|Rf	
|[[رٿرفورڊيم]]
|align=&quot;left&quot;|267
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|17
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|105
|Db	
|[[ڊبنيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|268
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|21.6
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|106	
|Sg	
|[[شيبورجيئم]]
|align=&quot;left&quot;|267
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|23
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-	
|107
|Bh	
|[[بوهريم]]	
|align=&quot;left&quot;|270
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|26
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|108
|Hs	
|[[هئسيئم]]
|align=&quot;left&quot;|271
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|27
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-	
|109	
|Mt	
|[[ميٽنريم]]
|align=&quot;left&quot;|278
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|27
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|110
|Ds	
|[[ڊرمسٽاڊيم]]
|align=&quot;left&quot;|281
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|27
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|111
|Rg	
|[[روئنٽجينيم]] 	
|align=&quot;left&quot;|282
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|22
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|112	
|Cn	
|[[ڪوپرنيڪيم]]	
|align=&quot;left&quot;|285
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|14
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|113
|Nh	
|[[نيهونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|286
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|16
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|114	
|Fl	
|[[فليروويئم]]
|align=&quot;left&quot;|289
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|11.4
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|115	
|Mc	
|[[ماسڪوويئم]]
|align=&quot;left&quot;|290
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|13.5
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|116
|Lv	
|[[ليورموريئم]]	
|align=&quot;left&quot;|293
|&lt;small&gt;''p-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|12.9
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|117
|Ts	
|[[ٽينيسائن]]
|align=&quot;left&quot;|294
|&lt;small&gt;''p-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.1
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|118	
|Og	
|[[اوگانيسن]]
|align=&quot;left&quot;|294
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|}

==پڻ ڏسو==
* [[آئسوٽوپ]]
* [[دوري جدول]]

==ٻاهريان ڳنڍڻا==
*[http://www.thingsmadethinkable.com/item/atoms.php Atoms made thinkable], an interactive visualisation of the elements allowing physical and chemical properties of the elements to be compared

{{Periodic table (navbox)}}
{{Navbox periodic table}}

[[Category:Lists of chemical elements]]

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:ڪيميا]]
[[زمرو:طبيعيات]]
[[زمرو:فهرستون]]
[[زمرو:ڪيميائي تت]]
[[زمرو:سائنس-سان لاڳاپيل فهرستون]]</text>
      <sha1>ewzpz0gshg131b2fkonf8454qx2lxc7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319422</id>
      <parentid>319421</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T15:44:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319422</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16023" sha1="gca77okbf8wjiarkkxa7vuiqb8b7z7h" xml:space="preserve">{{Short description|none}}
اڄا تائين 118 '''ڪيميائي عنصرن''' (Chemical Elements) جي سڃاڻپ ڪئي وئي آهي ۽ پيور ۽ اپلائيڊ ڪيمسٽري جي بين الاقوامي يونين (IUPAC) طرفان سرڪاري طور تي انهن کي نالا ڏنا ويا آهن. هڪ ڪيميائي عنصر، جنهن کي اڪثر ڪري صرف هڪ عنصر سڏيو ويندو آهي، هڪ قسم جو ايٽم آهي جنهن جي ايٽمي مرڪز ۾ پروٽان جو هڪ مخصوص تعداد هوندو آهي، جن کي ايٽمي نمبر (Z) چئبو آهي.&lt;ref&gt;{{GoldBookRef|title=chemical element|file=C01022}}&lt;/ref&gt;
[[File:Colour_18-col_PT_with_labels.png]]

عنصرن جي دوري جدول سڀني 118 عنصرن جي وضاحت جي هڪ بصري شڪل آهي، جن جي تاريخ ۽ اصول جديد ڪيميا جي بنيادي ترقي مان هڪ هئا. اها انهن عنصرن جي ڪيميائي خاصيتن جي لحاظ کان هڪ جدولي ترتيب آهي، جيڪا عام طور تي مڪمل عنصر جي نالن جي جاءِ تي مختصر ڪيميائي علامتون استعمال ڪندي آهي.

هيٺ ڏنل فهرست پڻ مفيد آهي. اها فھرست به دوري جدول وانگر، عنصرن کي انهن جي ايٽم ۾ پروٽان جي تعداد جي لحاظ کان منظم ڪري ٿي. اها هن عنصرن ۽ هنن جي ايٽمن جي ٻين خاصيتن، جهڙوڪ ايٽم جي وزن (Atomic Mass)، گھاٽائي ۽ برقي منفيت، جي ڄاڻ پڻ ڏئي ٿي.

==فهرست==	 
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:right&quot;
|-
!ايٽمي نمبر (Z)
! نشان 
! نالو
! معياري ايٽمي وزن
! گروپ
! گھاٽائي&lt;br&gt;&lt;small&gt;&lt;sub&gt;'''گرام في ڪعبي'''&lt;/sub&gt; '''&lt;sup&gt;سينٽي ميٽر&lt;/sup&gt;'''&lt;/small&gt;
! حالت (STP تي)
|-
|align=&quot;center&quot;|1
|align=&quot;center&quot;|H
|align=&quot;right&quot;|[[ھائڊروجن]]
|align=&quot;right&quot;|1.0080
|align=&quot;center&quot;|1
|align=&quot;right&quot;|0.00008988
|align=&quot;right&quot;|گئس
|-
|align=&quot;center&quot;|2
|align=&quot;center&quot;|He
|align=&quot;right&quot;|[[هيليئم]]
|align=&quot;right&quot;|4.0026
|align=&quot;center&quot;|18
|align=&quot;right&quot;|0.0001785
|align=&quot;right&quot;|گئس
|-
|align=&quot;center&quot;|3
|align=&quot;center&quot;|Li
|[[لٿيئم|ليٿيئم]]
|align=&quot;right&quot;|6.94
|align=&quot;center&quot;|1
|align=&quot;right&quot;|0.534
|گئس
|-
|4	
|Be	
|[[بيريليئم]]	
|align=&quot;left&quot;|9.012
|2	
|align=&quot;left&quot;|1.85
|نهرو 
|-
|5	
|B	
|[[بورون]]	
|align=&quot;left&quot;|10.81
|13	
|align=&quot;left&quot;|2.34
|سالڊ 
|-
|6	
|C	
|[[ڪاربان]]		
|align=&quot;left&quot;|12.011
|14	
|align=&quot;left&quot;|2.267
|سالڊ 
|-
|7	
|N	
|[[نائٽروجن]]		
|align=&quot;left&quot;|14.007
|15	
|align=&quot;left&quot;|0.0012506
|گئس
|-	
|8	
|O	
|[[آڪسيجن]]	
|align=&quot;left&quot;|15.999
|16	
|align=&quot;left&quot;|0.001429
|گئس
|-
|9	
|F	
|[[فلورين]]
|align=&quot;left&quot;|18.998	
|17
|align=&quot;left&quot;|0.001696
|گئس
|-
|10	
|Ne	
|[[نيون]]
|align=&quot;left&quot;|20.180
|18
|align=&quot;left&quot;|0.0009002
|گئس
|- 	
|11	
|Na	
|[[سوڊيئم]]
|align=&quot;left&quot;|22.990	
|1
|align=&quot;left&quot;|0.968
|سالڊ 
|-
|12	
|Mg	
|[[ميگنيشيئم]]
|align=&quot;left&quot;|24.305
|2
|align=&quot;left&quot;|1.738
|سالڊ 
|-	
|13	
|Al	
|[[ايليومينيم|ايلومينيم]]	
|align=&quot;left&quot;|26.982
|13
|align=&quot;left&quot;|2.70
|سالڊ 
|- 
|14	
|Si	
|[[سليڪان]]
|align=&quot;left&quot;|28.085
|14 
|align=&quot;left&quot;|2.3290
|سالڊ
|- 
|15	
|P	
|[[فاسفورس]]	
|align=&quot;left&quot;|30.974
|15
|align=&quot;left&quot;|1.823
|سالڊ 
|-
|16	
|S	
|[[گندرف|سلفر]]		
|align=&quot;left&quot;|32.06	
|16
|align=&quot;left&quot;|2.07
|سالڊ 
|-
|17	
|Cl	
|[[ڪلورين]]	
|align=&quot;left&quot;|35.45
|17
|align=&quot;left&quot;|0.0032
|گئس
|-
|18	
|Ar	
|[[آرگون]]	
|align=&quot;left&quot;|39.95
|18
|align=&quot;left&quot;|0.001784
|گئس
|-
|19	
|K	
|[[پوٽاشيئم]] 	
|align=&quot;left&quot;|39.098
|1
|align=&quot;left&quot;|0.89
|سالڊ 
|-
|20	
|Ca	
|[[ڪيلشم|ڪئلشيم]]		
|align=&quot;left&quot;|40.078
|2
|align=&quot;left&quot;|1.55
|سالڊ 
|-
|21	
|Sc	
|[[اسڪينڊيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|44.956
|3
|align=&quot;left&quot;|2.985
|سالڊ 
|-
|22	
|Ti	
|[[ٽائيٽانيئم]]
|align=&quot;left&quot;|47.867
|4
|align=&quot;left&quot;|4.506
|سالڊ
|-	
|23	
|V	
|[[وينئڊيئم]]
|align=&quot;left&quot;|50.942
|5
|align=&quot;left&quot;|6.11
|سالڊ 
|-
|24	
|Cr	
|[[ڪروميئم]]
|align=&quot;left&quot;|51.996	
|6
|align=&quot;left&quot;|7.15	
|سالڊ 
|-
|25	
|Mn	
|[[مينگانيز]]		
|align=&quot;left&quot;|54.938
|7
|align=&quot;left&quot;|7.21
|سالڊ 
|-
|26	
|Fe	
|[[لوھ|آئرن]]		
|align=&quot;left&quot;|55.845
|8
|align=&quot;left&quot;|7.874
|سالڊ
|- 
|27	
|Co	
|[[ڪوبالٽ]]		
|align=&quot;left&quot;|58.933	
|9
|align=&quot;left&quot;|8.90
|سالڊ
|- 
|28	
|Ni	
|[[نڪل]]	
|align=&quot;left&quot;|58.693
|10
|align=&quot;left&quot;|8.908
|سالڊ 
|-
|29	
|Cu	
|[[ٽامو|ڪاپر]]
|align=&quot;left&quot;|63.546
|11
|align=&quot;left&quot;|8.96
|سالڊ 
|-
|30	
|Zn	
|[[جست|زنڪ]]		
|align=&quot;left&quot;|65.38
|12
|align=&quot;left&quot;|7.14
|سالڊ 
|-
|31	
|Ga	
|[[گئليئم]]		
|align=&quot;left&quot;|69.723
|13
|align=&quot;left&quot;|5.91
|سالڊ 
|-
|32	
|Ge	
|[[جرمئنيئم]]
|align=&quot;left&quot;|72.630
|14
|align=&quot;left&quot;|5.323
|سالڊ 
|-
|33	
|As	
|[[آرسينڪ]]
|align=&quot;left&quot;|74.922
|15
|align=&quot;left&quot;|5.727
|سالڊ 
|-
|34	
|Se	
|[[سيلينيم|سيلينيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|78.971
|16
|align=&quot;left&quot;|4.81
|سالڊ 
|-
|35
|Br
|[[برومين]]
|align=&quot;left&quot;|79.904
|17
|align=&quot;left&quot;|3.1028
|مايع
|-
|36	
|Kr	
|[[ڪرپٽن]]		
|align=&quot;left&quot;|83.798
|18	
|align=&quot;left&quot;|0.003749
|گئس
|-
|37	
|Rb	
|[[روبيڊيم]]
|align=&quot;left&quot;|85.468
|1
|align=&quot;left&quot;|1.532
|سالڊ 
|-	
|38	
|Sr	
|[[اسٽرونشيئم]] 
|align=&quot;left&quot;|87.62
|2
|align=&quot;left&quot;|2.64	
|سالڊ 
|-	
|39	
|Y	
|[[ايٽريم]]	
|align=&quot;left&quot;|88.906
|3
|align=&quot;left&quot;|4.472
|سالڊ 
|-
|40	
|Zr	
|[[زرڪونيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|91.224
|4
|align=&quot;left&quot;|6.52
|سالڊ 
|- 
|41	
|Nb	
|[[نايوبيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|92.906	
|5
|align=&quot;left&quot;|8.57	
|سالڊ 
|-
|42	
|Mo	
|[[مولبڊينم]]	
|align=&quot;left&quot;|95.95	
|6
|align=&quot;left&quot;|
10.28	
|سالڊ 
|-
|43	
|Tc	
|[[ٽيڪنيشيئم]]
|align=&quot;left&quot;|97
|7
|align=&quot;left&quot;|11
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''سالڊ (زوال)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-	
|44	
|Ru	
|[[روٿينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|101.07
|8
|align=&quot;left&quot;|12.45
|سالڊ 
|-
|45	
|Rh	
|[[روڊيم|روڊيئم]] 	
|align=&quot;left&quot;|102.91
|9
|align=&quot;left&quot;|12.41
|سالڊ 
|-	
|46	
|Pd	
|[[پلاڊيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|106.42
|10
|align=&quot;left&quot;|12.023
|سالڊ
|- 	
|47	
|Ag	
|[[چاندي|سلور]]
|align=&quot;left&quot;|107.87
|11
|align=&quot;left&quot;|10.49	
|سالڊ 
|-
|48	
|Cd	
|[[ڪيڊميئم]]	
|align=&quot;left&quot;|112.41
|12
|align=&quot;left&quot;|8.65	
|سالڊ 
|-
|49
|In	
|[[انڊيم|انڊيئم]]
|align=&quot;left&quot;|114.82
|13
|align=&quot;left&quot;|7.31	
|سالڊ 
|-
|50
|Sn	
|[[ٽين|ٽن]]	
|align=&quot;left&quot;|118.71
|14
|align=&quot;left&quot;|7.265	
|سالڊ 
|-
|51	
|Sb	
|[[اينٽيمني]]	
|align=&quot;left&quot;|121.76
|15
|align=&quot;left&quot;|6.697
|سالڊ 
|-
|52	
|Te	
|[[ٽيلريئم|ٽيليوريم]]	
|align=&quot;left&quot;|127.60
|16
|align=&quot;left&quot;|6.24
|سالڊ 
|-
|53
|I	
|[[آيوڊين]]		
|align=&quot;left&quot;|126.90	
|17
|align=&quot;left&quot;|4.933	
|سالڊ 
|-
|54	
|Xe	
|[[زينون]]	
|align=&quot;left&quot;|131.29
|18
|align=&quot;left&quot;|0.005894
|گئس
|-	
|55	
|Cs	
|[[سيزيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|132.91
|1
|align=&quot;left&quot;|1.93
|سالڊ 
|-
|56
|Ba	
|[[بيريئم]]	
|align=&quot;left&quot;|137.33
|2
|align=&quot;left&quot;|3.51	
|سالڊ 
|-
|57
|La	
|[[لنٿانم]]
|align=&quot;left&quot;|138.91
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|6.162	
|سالڊ 
|-
|58	
|Ce	
|[[سئريئم]]		
|align=&quot;left&quot;|140.12
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|6.770	
|سالڊ 
|-
|59	
|Pr	
|[[پراسيوڊائيميئم]]
|align=&quot;left&quot;|140.91
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|6.77	
|سالڊ 
|-
|60	
|Nd	
|[[نيوڊائيميئم]]
|align=&quot;left&quot;|144.24
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.01	
|سالڊ 
|-
|61
|Pm	
|[[پرومئٿيئم]]
|align=&quot;left&quot;|145
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.26
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|62
|Sm	
|[[سماريئم]]
|align=&quot;left&quot;|150.36
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.52
|سالڊ 
|-
|63
|Eu	
|[[يورپيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|151.96
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|5.244	
|سالڊ 
|-
|64	
|Gd	
|[[گڊوليئم]]
|align=&quot;left&quot;|157.25
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|7.90
|سالڊ 
|-
|65	
|Tb	
|[[ٽيربيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|158.93
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.23
|سالڊ 
|-
|66	
|Dy	
|[[ڊسپروسيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|162.50
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.540
|سالڊ 
|-
|67	
|Ho	
|[[هولميئم]]	
|align=&quot;left&quot;|164.93
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.79
|سالڊ 
|-
|68	
|Er	
|[[اربيئم]]
|align=&quot;left&quot;|167.26
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.066
|سالڊ 
|-	
|69
|Tm	
|[[ٿوليئم]]
|align=&quot;left&quot;|168.93
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.32
|سالڊ 
|-
|70	
|Yb	
|[[اٽربيئم]]
|align=&quot;left&quot;|173.05
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|6.90
|سالڊ 
|-
|71	
|Lu	
|[[لوٽئشيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|174.97
|3
|align=&quot;left&quot;|9.841
|سالڊ 
|-
|72	
|Hf	
|[[هئفنيئم]]
|align=&quot;left&quot;|178.49
|4
|align=&quot;left&quot;|13.31
|سالڊ 
|-	
|73	
|Ta	
|[[ٽئنٽالم]]
|align=&quot;left&quot;|180.95
|5
|align=&quot;left&quot;|16.69
|سالڊ 
|-	
|74	
|W	
|[[ٽنگسٽين|ٽنگسٽن]]
|align=&quot;left&quot;|183.84
|6	
|align=&quot;left&quot;|19.25	
|سالڊ 
|-
|75	
|Re	
|[[رئنيئم|رينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|186.21
|7
|align=&quot;left&quot;|21.02
|سالڊ 
|-
|76	
|Os	
|[[اوسميئم]]		
|align=&quot;left&quot;|190.23
|8	
|align=&quot;left&quot;|22.59
|سالڊ 
|-
|77	
|Ir	
|[[ايريڊيم|اريڊيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|192.22
|9
|align=&quot;left&quot;|22.56
|سالڊ 
|-
|78	
|Pt	
|[[پلاٽينيم|پلاٽينيئم]] 	
|align=&quot;left&quot;|195.08
|10
|align=&quot;left&quot;|21.45
|سالڊ
|-
|79	
|Au	
|[[سون|گولڊ]]	
|align=&quot;left&quot;|196.97
|11
|align=&quot;left&quot;|19.3
|سالڊ 
|-
|80	
|Hg	
|[[پارو|مرڪري]]		
|align=&quot;left&quot;|200.59
|12
|align=&quot;left&quot;|13.534
|مايع 
|-
|81	
|Tl	
|[[ٿئليئم]]		
|align=&quot;left&quot;|204.38
|13
|align=&quot;left&quot;|11.85	
|سالڊ 
|-
|82	
|Pb	
|[[شيھو|ليڊ]]	
|align=&quot;left&quot;|207.2
|14
|align=&quot;left&quot;|11.34
|سالڊ 
|-
|83	
|Bi	
|[[بسمٿ]]	
|align=&quot;left&quot;|208.98	
|15
|align=&quot;left&quot;|9.78	
|سالڊ 
|-
|84	
|Po	
|[[پولونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|209
|16
|align=&quot;left&quot;|9.196
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|85	
|At	
|[[ايسٽئٽن]]		
|align=&quot;left&quot;|210
|17
|align=&quot;left&quot;|8.91-8.95
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(unknown phase from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|86	
|Rn	
|[[ريڊون]]	
|align=&quot;left&quot;|222
|18
|align=&quot;left&quot;|0.00973	
|گئس&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|87	
|Fr	
|[[فرانسيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|223
|1
|align=&quot;left&quot;|2.48
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(unknown phase from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|88
|Ra	
|[[ريڊيئم]] 
|align=&quot;left&quot;|226
|2
|align=&quot;left&quot;|5.5	
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|89	
|Ac	
|[[ايڪٽينيئم|اڪٽينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|227
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|10
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|90	
|Th	
|[[ٿوريئم]]		
|align=&quot;left&quot;|232.04
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|11.7
|سالڊ 
|-
|91	
|Pa	
|[[پروٽيڪٽينيم]] 	
|align=&quot;left&quot;|231.04
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|15.37
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|92	
|U	
|[[يورينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|238.03	
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|19.1
|سالڊ 
|-
|93	
|Np	
|[[نيپچونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|237
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|20.45
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|94	
|Pu	
|[[پلوٽونيم|پلوٽونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|244
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|19.85
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|95	
|Am	
|[[آمريڪيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|243
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|12
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|96	
|Cm	
|[[ڪيوريم]]
|align=&quot;left&quot;|247
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|13.5
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|97	
|Bk	
|[[برڪيليئم]]
|align=&quot;left&quot;|247
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|14.78
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|98
|Cf	
|[[ڪيليفورنيم]]
|align=&quot;left&quot;|251
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|15.1
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|99	
|Es	
|[[آئنسٽائنيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|252
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.84
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|100	
|Fm	
|[[فرميئم]]	
|align=&quot;left&quot;|257
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.7
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic
unknown phase)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|101	
|Md	
|[[مينڊليويم]]	
|align=&quot;left&quot;|258
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|10.3
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|102	
|No	
|[[نوبيليم]]
|align=&quot;left&quot;|259
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.9
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|103
|Lr	
|[[لارينسيئم]]
|align=&quot;left&quot;|266
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|14.4
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|104
|Rf	
|[[رٿرفورڊيم]]
|align=&quot;left&quot;|267
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|17
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|105
|Db	
|[[ڊبنيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|268
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|21.6
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|106	
|Sg	
|[[شيبورجيئم]]
|align=&quot;left&quot;|267
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|23
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-	
|107
|Bh	
|[[بوهريم]]	
|align=&quot;left&quot;|270
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|26
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|108
|Hs	
|[[هئسيئم]]
|align=&quot;left&quot;|271
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|27
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-	
|109	
|Mt	
|[[ميٽنريم]]
|align=&quot;left&quot;|278
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|27
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|110
|Ds	
|[[ڊرمسٽاڊيم]]
|align=&quot;left&quot;|281
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|27
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|111
|Rg	
|[[روئنٽجينيم]] 	
|align=&quot;left&quot;|282
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|22
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|112	
|Cn	
|[[ڪوپرنيڪيم]]	
|align=&quot;left&quot;|285
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|14
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|113
|Nh	
|[[نيهونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|286
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|16
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|114	
|Fl	
|[[فليروويئم]]
|align=&quot;left&quot;|289
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|11.4
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|115	
|Mc	
|[[ماسڪوويئم]]
|align=&quot;left&quot;|290
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|13.5
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|116
|Lv	
|[[ليورموريئم]]	
|align=&quot;left&quot;|293
|&lt;small&gt;''p-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|12.9
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|117
|Ts	
|[[ٽينيسائن]]
|align=&quot;left&quot;|294
|&lt;small&gt;''p-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.1
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|118	
|Og	
|[[اوگانيسن]]
|align=&quot;left&quot;|294
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|}

==پڻ ڏسو==
* [[آئسوٽوپ]]
* [[دوري جدول]]

==ٻاهريان ڳنڍڻا==
*[http://www.thingsmadethinkable.com/item/atoms.php Atoms made thinkable], an interactive visualisation of the elements allowing physical and chemical properties of the elements to be compared

{{Periodic table (navbox)}}
{{Navbox periodic table}}

[[Category:Lists of chemical elements]]

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:ڪيميا]]
[[زمرو:طبيعيات]]
[[زمرو:فهرستون]]
[[زمرو:ڪيميائي تت]]
[[زمرو:سائنس-سان لاڳاپيل فهرستون]]</text>
      <sha1>gca77okbf8wjiarkkxa7vuiqb8b7z7h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319423</id>
      <parentid>319422</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T15:49:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319423</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16131" sha1="2bg05gh8v3kgvlpz7ht8ru1lsrxlsnx" xml:space="preserve">{{Short description|none}}
اڄا تائين 118 '''ڪيميائي عنصرن''' (Chemical Elements) جي سڃاڻپ ڪئي وئي آهي ۽ پيور ۽ اپلائيڊ ڪيمسٽري جي بين الاقوامي يونين (IUPAC) طرفان سرڪاري طور تي انهن کي نالا ڏنا ويا آهن. هڪ ڪيميائي عنصر، جنهن کي اڪثر ڪري صرف هڪ عنصر سڏيو ويندو آهي، هڪ قسم جو ايٽم آهي جنهن جي ايٽمي مرڪز ۾ پروٽان جو هڪ مخصوص تعداد هوندو آهي، جن کي ايٽمي نمبر (Z) چئبو آهي.&lt;ref&gt;{{GoldBookRef|title=chemical element|file=C01022}}&lt;/ref&gt;
[[File:Colour_18-col_PT_with_labels.png]]

عنصرن جي دوري جدول سڀني 118 عنصرن جي وضاحت جي هڪ بصري شڪل آهي، جن جي تاريخ ۽ اصول جديد ڪيميا جي بنيادي ترقي مان هڪ هئا. اها انهن عنصرن جي ڪيميائي خاصيتن جي لحاظ کان هڪ جدولي ترتيب آهي، جيڪا عام طور تي مڪمل عنصر جي نالن جي جاءِ تي مختصر ڪيميائي علامتون استعمال ڪندي آهي.

هيٺ ڏنل فهرست پڻ مفيد آهي. اها فھرست به دوري جدول وانگر، عنصرن کي انهن جي ايٽم ۾ پروٽان جي تعداد جي لحاظ کان منظم ڪري ٿي. اها هن عنصرن ۽ هنن جي ايٽمن جي ٻين خاصيتن، جهڙوڪ ايٽم جي وزن (Atomic Mass)، گھاٽائي ۽ برقي منفيت، جي ڄاڻ پڻ ڏئي ٿي.

==فهرست==	 
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:right&quot;
|-
!ايٽمي نمبر (Z)
! نشان 
! نالو
! معياري ايٽمي وزن
! گروپ
! گھاٽائي&lt;br&gt;&lt;small&gt;&lt;sub&gt;'''گرام في ڪعبي'''&lt;/sub&gt; '''&lt;sup&gt;سينٽي ميٽر&lt;/sup&gt;'''&lt;/small&gt;
! حالت(&lt;small&gt;State&lt;/small&gt;) &lt;small&gt;&lt;sub&gt;'''(معياري گرميء پد ۽'''&lt;/sub&gt; '''&lt;sup&gt;دٻاء تي)&lt;/sup&gt;'''&lt;/small&gt;
|-
|align=&quot;center&quot;|1
|align=&quot;center&quot;|H
|align=&quot;right&quot;|[[ھائڊروجن]]
|align=&quot;right&quot;|1.0080
|align=&quot;center&quot;|1
|align=&quot;right&quot;|0.00008988
|align=&quot;right&quot;|گئس
|-
|align=&quot;center&quot;|2
|align=&quot;center&quot;|He
|align=&quot;right&quot;|[[هيليئم]]
|align=&quot;right&quot;|4.0026
|align=&quot;center&quot;|18
|align=&quot;right&quot;|0.0001785
|align=&quot;right&quot;|گئس
|-
|align=&quot;center&quot;|3
|align=&quot;center&quot;|Li
|[[لٿيئم|ليٿيئم]]
|align=&quot;right&quot;|6.94
|align=&quot;center&quot;|1
|align=&quot;right&quot;|0.534
|گئس
|-
|4	
|Be	
|[[بيريليئم]]	
|align=&quot;left&quot;|9.012
|2	
|align=&quot;left&quot;|1.85
|نهرو 
|-
|5	
|B	
|[[بورون]]	
|align=&quot;left&quot;|10.81
|13	
|align=&quot;left&quot;|2.34
|سالڊ 
|-
|6	
|C	
|[[ڪاربان]]		
|align=&quot;left&quot;|12.011
|14	
|align=&quot;left&quot;|2.267
|سالڊ 
|-
|7	
|N	
|[[نائٽروجن]]		
|align=&quot;left&quot;|14.007
|15	
|align=&quot;left&quot;|0.0012506
|گئس
|-	
|8	
|O	
|[[آڪسيجن]]	
|align=&quot;left&quot;|15.999
|16	
|align=&quot;left&quot;|0.001429
|گئس
|-
|9	
|F	
|[[فلورين]]
|align=&quot;left&quot;|18.998	
|17
|align=&quot;left&quot;|0.001696
|گئس
|-
|10	
|Ne	
|[[نيون]]
|align=&quot;left&quot;|20.180
|18
|align=&quot;left&quot;|0.0009002
|گئس
|- 	
|11	
|Na	
|[[سوڊيئم]]
|align=&quot;left&quot;|22.990	
|1
|align=&quot;left&quot;|0.968
|سالڊ 
|-
|12	
|Mg	
|[[ميگنيشيئم]]
|align=&quot;left&quot;|24.305
|2
|align=&quot;left&quot;|1.738
|سالڊ 
|-	
|13	
|Al	
|[[ايليومينيم|ايلومينيم]]	
|align=&quot;left&quot;|26.982
|13
|align=&quot;left&quot;|2.70
|سالڊ 
|- 
|14	
|Si	
|[[سليڪان]]
|align=&quot;left&quot;|28.085
|14 
|align=&quot;left&quot;|2.3290
|سالڊ
|- 
|15	
|P	
|[[فاسفورس]]	
|align=&quot;left&quot;|30.974
|15
|align=&quot;left&quot;|1.823
|سالڊ 
|-
|16	
|S	
|[[گندرف|سلفر]]		
|align=&quot;left&quot;|32.06	
|16
|align=&quot;left&quot;|2.07
|سالڊ 
|-
|17	
|Cl	
|[[ڪلورين]]	
|align=&quot;left&quot;|35.45
|17
|align=&quot;left&quot;|0.0032
|گئس
|-
|18	
|Ar	
|[[آرگون]]	
|align=&quot;left&quot;|39.95
|18
|align=&quot;left&quot;|0.001784
|گئس
|-
|19	
|K	
|[[پوٽاشيئم]] 	
|align=&quot;left&quot;|39.098
|1
|align=&quot;left&quot;|0.89
|سالڊ 
|-
|20	
|Ca	
|[[ڪيلشم|ڪئلشيم]]		
|align=&quot;left&quot;|40.078
|2
|align=&quot;left&quot;|1.55
|سالڊ 
|-
|21	
|Sc	
|[[اسڪينڊيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|44.956
|3
|align=&quot;left&quot;|2.985
|سالڊ 
|-
|22	
|Ti	
|[[ٽائيٽانيئم]]
|align=&quot;left&quot;|47.867
|4
|align=&quot;left&quot;|4.506
|سالڊ
|-	
|23	
|V	
|[[وينئڊيئم]]
|align=&quot;left&quot;|50.942
|5
|align=&quot;left&quot;|6.11
|سالڊ 
|-
|24	
|Cr	
|[[ڪروميئم]]
|align=&quot;left&quot;|51.996	
|6
|align=&quot;left&quot;|7.15	
|سالڊ 
|-
|25	
|Mn	
|[[مينگانيز]]		
|align=&quot;left&quot;|54.938
|7
|align=&quot;left&quot;|7.21
|سالڊ 
|-
|26	
|Fe	
|[[لوھ|آئرن]]		
|align=&quot;left&quot;|55.845
|8
|align=&quot;left&quot;|7.874
|سالڊ
|- 
|27	
|Co	
|[[ڪوبالٽ]]		
|align=&quot;left&quot;|58.933	
|9
|align=&quot;left&quot;|8.90
|سالڊ
|- 
|28	
|Ni	
|[[نڪل]]	
|align=&quot;left&quot;|58.693
|10
|align=&quot;left&quot;|8.908
|سالڊ 
|-
|29	
|Cu	
|[[ٽامو|ڪاپر]]
|align=&quot;left&quot;|63.546
|11
|align=&quot;left&quot;|8.96
|سالڊ 
|-
|30	
|Zn	
|[[جست|زنڪ]]		
|align=&quot;left&quot;|65.38
|12
|align=&quot;left&quot;|7.14
|سالڊ 
|-
|31	
|Ga	
|[[گئليئم]]		
|align=&quot;left&quot;|69.723
|13
|align=&quot;left&quot;|5.91
|سالڊ 
|-
|32	
|Ge	
|[[جرمئنيئم]]
|align=&quot;left&quot;|72.630
|14
|align=&quot;left&quot;|5.323
|سالڊ 
|-
|33	
|As	
|[[آرسينڪ]]
|align=&quot;left&quot;|74.922
|15
|align=&quot;left&quot;|5.727
|سالڊ 
|-
|34	
|Se	
|[[سيلينيم|سيلينيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|78.971
|16
|align=&quot;left&quot;|4.81
|سالڊ 
|-
|35
|Br
|[[برومين]]
|align=&quot;left&quot;|79.904
|17
|align=&quot;left&quot;|3.1028
|مايع
|-
|36	
|Kr	
|[[ڪرپٽن]]		
|align=&quot;left&quot;|83.798
|18	
|align=&quot;left&quot;|0.003749
|گئس
|-
|37	
|Rb	
|[[روبيڊيم]]
|align=&quot;left&quot;|85.468
|1
|align=&quot;left&quot;|1.532
|سالڊ 
|-	
|38	
|Sr	
|[[اسٽرونشيئم]] 
|align=&quot;left&quot;|87.62
|2
|align=&quot;left&quot;|2.64	
|سالڊ 
|-	
|39	
|Y	
|[[ايٽريم]]	
|align=&quot;left&quot;|88.906
|3
|align=&quot;left&quot;|4.472
|سالڊ 
|-
|40	
|Zr	
|[[زرڪونيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|91.224
|4
|align=&quot;left&quot;|6.52
|سالڊ 
|- 
|41	
|Nb	
|[[نايوبيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|92.906	
|5
|align=&quot;left&quot;|8.57	
|سالڊ 
|-
|42	
|Mo	
|[[مولبڊينم]]	
|align=&quot;left&quot;|95.95	
|6
|align=&quot;left&quot;|
10.28	
|سالڊ 
|-
|43	
|Tc	
|[[ٽيڪنيشيئم]]
|align=&quot;left&quot;|97
|7
|align=&quot;left&quot;|11
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''سالڊ (زوال)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-	
|44	
|Ru	
|[[روٿينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|101.07
|8
|align=&quot;left&quot;|12.45
|سالڊ 
|-
|45	
|Rh	
|[[روڊيم|روڊيئم]] 	
|align=&quot;left&quot;|102.91
|9
|align=&quot;left&quot;|12.41
|سالڊ 
|-	
|46	
|Pd	
|[[پلاڊيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|106.42
|10
|align=&quot;left&quot;|12.023
|سالڊ
|- 	
|47	
|Ag	
|[[چاندي|سلور]]
|align=&quot;left&quot;|107.87
|11
|align=&quot;left&quot;|10.49	
|سالڊ 
|-
|48	
|Cd	
|[[ڪيڊميئم]]	
|align=&quot;left&quot;|112.41
|12
|align=&quot;left&quot;|8.65	
|سالڊ 
|-
|49
|In	
|[[انڊيم|انڊيئم]]
|align=&quot;left&quot;|114.82
|13
|align=&quot;left&quot;|7.31	
|سالڊ 
|-
|50
|Sn	
|[[ٽين|ٽن]]	
|align=&quot;left&quot;|118.71
|14
|align=&quot;left&quot;|7.265	
|سالڊ 
|-
|51	
|Sb	
|[[اينٽيمني]]	
|align=&quot;left&quot;|121.76
|15
|align=&quot;left&quot;|6.697
|سالڊ 
|-
|52	
|Te	
|[[ٽيلريئم|ٽيليوريم]]	
|align=&quot;left&quot;|127.60
|16
|align=&quot;left&quot;|6.24
|سالڊ 
|-
|53
|I	
|[[آيوڊين]]		
|align=&quot;left&quot;|126.90	
|17
|align=&quot;left&quot;|4.933	
|سالڊ 
|-
|54	
|Xe	
|[[زينون]]	
|align=&quot;left&quot;|131.29
|18
|align=&quot;left&quot;|0.005894
|گئس
|-	
|55	
|Cs	
|[[سيزيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|132.91
|1
|align=&quot;left&quot;|1.93
|سالڊ 
|-
|56
|Ba	
|[[بيريئم]]	
|align=&quot;left&quot;|137.33
|2
|align=&quot;left&quot;|3.51	
|سالڊ 
|-
|57
|La	
|[[لنٿانم]]
|align=&quot;left&quot;|138.91
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|6.162	
|سالڊ 
|-
|58	
|Ce	
|[[سئريئم]]		
|align=&quot;left&quot;|140.12
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|6.770	
|سالڊ 
|-
|59	
|Pr	
|[[پراسيوڊائيميئم]]
|align=&quot;left&quot;|140.91
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|6.77	
|سالڊ 
|-
|60	
|Nd	
|[[نيوڊائيميئم]]
|align=&quot;left&quot;|144.24
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.01	
|سالڊ 
|-
|61
|Pm	
|[[پرومئٿيئم]]
|align=&quot;left&quot;|145
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.26
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|62
|Sm	
|[[سماريئم]]
|align=&quot;left&quot;|150.36
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.52
|سالڊ 
|-
|63
|Eu	
|[[يورپيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|151.96
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|5.244	
|سالڊ 
|-
|64	
|Gd	
|[[گڊوليئم]]
|align=&quot;left&quot;|157.25
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|7.90
|سالڊ 
|-
|65	
|Tb	
|[[ٽيربيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|158.93
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.23
|سالڊ 
|-
|66	
|Dy	
|[[ڊسپروسيئم]]		
|align=&quot;left&quot;|162.50
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.540
|سالڊ 
|-
|67	
|Ho	
|[[هولميئم]]	
|align=&quot;left&quot;|164.93
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.79
|سالڊ 
|-
|68	
|Er	
|[[اربيئم]]
|align=&quot;left&quot;|167.26
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.066
|سالڊ 
|-	
|69
|Tm	
|[[ٿوليئم]]
|align=&quot;left&quot;|168.93
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.32
|سالڊ 
|-
|70	
|Yb	
|[[اٽربيئم]]
|align=&quot;left&quot;|173.05
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|6.90
|سالڊ 
|-
|71	
|Lu	
|[[لوٽئشيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|174.97
|3
|align=&quot;left&quot;|9.841
|سالڊ 
|-
|72	
|Hf	
|[[هئفنيئم]]
|align=&quot;left&quot;|178.49
|4
|align=&quot;left&quot;|13.31
|سالڊ 
|-	
|73	
|Ta	
|[[ٽئنٽالم]]
|align=&quot;left&quot;|180.95
|5
|align=&quot;left&quot;|16.69
|سالڊ 
|-	
|74	
|W	
|[[ٽنگسٽين|ٽنگسٽن]]
|align=&quot;left&quot;|183.84
|6	
|align=&quot;left&quot;|19.25	
|سالڊ 
|-
|75	
|Re	
|[[رئنيئم|رينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|186.21
|7
|align=&quot;left&quot;|21.02
|سالڊ 
|-
|76	
|Os	
|[[اوسميئم]]		
|align=&quot;left&quot;|190.23
|8	
|align=&quot;left&quot;|22.59
|سالڊ 
|-
|77	
|Ir	
|[[ايريڊيم|اريڊيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|192.22
|9
|align=&quot;left&quot;|22.56
|سالڊ 
|-
|78	
|Pt	
|[[پلاٽينيم|پلاٽينيئم]] 	
|align=&quot;left&quot;|195.08
|10
|align=&quot;left&quot;|21.45
|سالڊ
|-
|79	
|Au	
|[[سون|گولڊ]]	
|align=&quot;left&quot;|196.97
|11
|align=&quot;left&quot;|19.3
|سالڊ 
|-
|80	
|Hg	
|[[پارو|مرڪري]]		
|align=&quot;left&quot;|200.59
|12
|align=&quot;left&quot;|13.534
|مايع 
|-
|81	
|Tl	
|[[ٿئليئم]]		
|align=&quot;left&quot;|204.38
|13
|align=&quot;left&quot;|11.85	
|سالڊ 
|-
|82	
|Pb	
|[[شيھو|ليڊ]]	
|align=&quot;left&quot;|207.2
|14
|align=&quot;left&quot;|11.34
|سالڊ 
|-
|83	
|Bi	
|[[بسمٿ]]	
|align=&quot;left&quot;|208.98	
|15
|align=&quot;left&quot;|9.78	
|سالڊ 
|-
|84	
|Po	
|[[پولونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|209
|16
|align=&quot;left&quot;|9.196
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|85	
|At	
|[[ايسٽئٽن]]		
|align=&quot;left&quot;|210
|17
|align=&quot;left&quot;|8.91-8.95
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(unknown phase from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|86	
|Rn	
|[[ريڊون]]	
|align=&quot;left&quot;|222
|18
|align=&quot;left&quot;|0.00973	
|گئس&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|87	
|Fr	
|[[فرانسيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|223
|1
|align=&quot;left&quot;|2.48
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(unknown phase from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|88
|Ra	
|[[ريڊيئم]] 
|align=&quot;left&quot;|226
|2
|align=&quot;left&quot;|5.5	
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|89	
|Ac	
|[[ايڪٽينيئم|اڪٽينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|227
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|10
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|90	
|Th	
|[[ٿوريئم]]		
|align=&quot;left&quot;|232.04
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|11.7
|سالڊ 
|-
|91	
|Pa	
|[[پروٽيڪٽينيم]] 	
|align=&quot;left&quot;|231.04
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|15.37
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|92	
|U	
|[[يورينيئم]]
|align=&quot;left&quot;|238.03	
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|19.1
|سالڊ 
|-
|93	
|Np	
|[[نيپچونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|237
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|20.45
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|94	
|Pu	
|[[پلوٽونيم|پلوٽونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|244
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|19.85
|سالڊ&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(from decay)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|95	
|Am	
|[[آمريڪيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|243
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|12
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|96	
|Cm	
|[[ڪيوريم]]
|align=&quot;left&quot;|247
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|13.5
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|97	
|Bk	
|[[برڪيليئم]]
|align=&quot;left&quot;|247
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;	
|align=&quot;left&quot;|14.78
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|98
|Cf	
|[[ڪيليفورنيم]]
|align=&quot;left&quot;|251
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|15.1
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|99	
|Es	
|[[آئنسٽائنيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|252
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|8.84
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic solid )'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|100	
|Fm	
|[[فرميئم]]	
|align=&quot;left&quot;|257
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.7
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''(synthetic
unknown phase)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|101	
|Md	
|[[مينڊليويم]]	
|align=&quot;left&quot;|258
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|10.3
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|102	
|No	
|[[نوبيليم]]
|align=&quot;left&quot;|259
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|9.9
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|103
|Lr	
|[[لارينسيئم]]
|align=&quot;left&quot;|266
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|14.4
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|104
|Rf	
|[[رٿرفورڊيم]]
|align=&quot;left&quot;|267
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|17
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|105
|Db	
|[[ڊبنيئم]]	
|align=&quot;left&quot;|268
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|21.6
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|106	
|Sg	
|[[شيبورجيئم]]
|align=&quot;left&quot;|267
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|23
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-	
|107
|Bh	
|[[بوهريم]]	
|align=&quot;left&quot;|270
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|26
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|108
|Hs	
|[[هئسيئم]]
|align=&quot;left&quot;|271
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|27
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-	
|109	
|Mt	
|[[ميٽنريم]]
|align=&quot;left&quot;|278
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|27
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|110
|Ds	
|[[ڊرمسٽاڊيم]]
|align=&quot;left&quot;|281
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|27
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|111
|Rg	
|[[روئنٽجينيم]] 	
|align=&quot;left&quot;|282
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|22
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|112	
|Cn	
|[[ڪوپرنيڪيم]]	
|align=&quot;left&quot;|285
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|14
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|113
|Nh	
|[[نيهونيئم]]
|align=&quot;left&quot;|286
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|16
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|114	
|Fl	
|[[فليروويئم]]
|align=&quot;left&quot;|289
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|11.4
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|115	
|Mc	
|[[ماسڪوويئم]]
|align=&quot;left&quot;|290
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|13.5
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|116
|Lv	
|[[ليورموريئم]]	
|align=&quot;left&quot;|293
|&lt;small&gt;''p-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|12.9
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|117
|Ts	
|[[ٽينيسائن]]
|align=&quot;left&quot;|294
|&lt;small&gt;''p-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7.1
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|118	
|Og	
|[[اوگانيسن]]
|align=&quot;left&quot;|294
|&lt;small&gt;''f-block''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|7
|&lt;small&gt;&lt;sup&gt;'''unknown phase (synthetic)'''&lt;/sup&gt;&lt;/small&gt;
|-
|}

==پڻ ڏسو==
* [[آئسوٽوپ]]
* [[دوري جدول]]

==ٻاهريان ڳنڍڻا==
*[http://www.thingsmadethinkable.com/item/atoms.php Atoms made thinkable], an interactive visualisation of the elements allowing physical and chemical properties of the elements to be compared

{{Periodic table (navbox)}}
{{Navbox periodic table}}

[[Category:Lists of chemical elements]]

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:ڪيميا]]
[[زمرو:طبيعيات]]
[[زمرو:فهرستون]]
[[زمرو:ڪيميائي تت]]
[[زمرو:سائنس-سان لاڳاپيل فهرستون]]</text>
      <sha1>2bg05gh8v3kgvlpz7ht8ru1lsrxlsnx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>جرمئنيئم</title>
    <ns>0</ns>
    <id>82633</id>
    <revision>
      <id>319396</id>
      <parentid>315637</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:55:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319396</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2746" sha1="fc2g5ucyksvucedky24erq0eqz03rjx" xml:space="preserve">'''جرمئنيئم''' (Germanium) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان '''Ge''' ۽ ايٽمي نمبر '''32''' آهي. اهو چمڪندڙ، سخت ڀُرندڙ، ڀوري مائل اڇو ۽ ڏسڻ ۾ سليڪان وانگر آهي. اهو ڪاربان گروپ ۾ هڪ اڌ ڌاتو (ميٽلائيڊ) يا غير ڌاتو آهي جيڪو ڪيميائي طور تي سليڪان سان ملندڙ جلندڙ آهي. سليڪان وانگر، جرمئنيئم قدرتي طور تي رد عمل ڪري ٿو ۽ فطرت ۾ آڪسيجن سان ڪمپليڪس ٺاهي ٿو.

==خاڪو==
{{About|ڪيميائي تت}}
{{Infobox settlement
| image_skyline = File: Magnesium.jpg
| subdivision_type = حالت (STP تي)
| subdivision_name = سالڊ 
| subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z)
| subdivision_name1 = 12
| established_title = اليڪٽران في شيل
| established_date = 2, 8, 2
| seat_type = وجود
| seat = شروع کان (primordial)
| seat1_type = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي 
| seat1 = 1.31 (پالنگ اسڪيل)
| leader_title = اُبلڻ جو نقطو
| leader_name = (1363°K) (1091°C)
| leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو
| leader_name1 = (923°K) (650°C)
| leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت
| leader_name2 = 8.48 ڪلو جول في مول
| leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت
| leader_name3 = 128 ڪلو جول في مول
| leader_title4 = مولر گرميء گنجائش
| leader_name4 = 24.869 جول في مول.ڪيلون
| subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A)
| subdivision_type3 = گروپ
| subdivision_type4 = سيريز
| subdivision_type5 = بلاڪ
| subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب
| subdivision_name2 = 24.31
| subdivision_name3 = 2
| subdivision_name4 = 3
| subdivision_name5 = s-block
| subdivision_name6 = [[نيون|[Ne]]] 3s2
| established_title1 = ايٽمي ريڊيس
| established_date1 = 160 پيڪو ميٽر
| established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول)
| established_date2 = پهرين: 737.7&lt;br&gt;ٻئي: 1450.7&lt;br&gt;ٽئي: 7732.7
| established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر
| established_date3 = عام: 0,+2,+1
| extinct_title = گھاٽائي (20°C تي)
| extinct_date = 1.737 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر &lt;br&gt;1.584 گرام/cm3 (پگھرائڻ جي نقطي تي مائع حالت ۾)
| name = ميگنيشيئم 
| official_name = Magnesium 
| native_name = 
&lt;small&gt;&lt;sub&gt;12&lt;/sub&gt;&lt;/small&gt;
Mg
| government_type = 
| government_footnotes = طبيعي خاصيتون
| image_blank_emblem = File:Magnesium.svg
| blank_emblem_type = نشان
}}

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:ڪيميائي تت]]
[[زمرو:ڪاربان گروپ]]</text>
      <sha1>fc2g5ucyksvucedky24erq0eqz03rjx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>روبيڊيم</title>
    <ns>0</ns>
    <id>82635</id>
    <revision>
      <id>319394</id>
      <parentid>318181</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:50:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319394</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2977" sha1="qs98r0uy4j35l2ggl93bftvrh0emo06" xml:space="preserve">'''روبيڊيم''' (Rubidium) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان '''Rb''' ۽ ايٽمي نمبر '''37''' آهي. اهو الڪلي ڌاتو گروپ IA ۾ هڪ تمام نرم، اڇو-ڀورو رنگ جو ٺوس آهي، جيڪو پوٽاشيم (K) ۽ سيزيم (Cs) وانگر آهي. روبيڊيم گروپ ۾ پهريون الڪلي ڌاتو آهي جنهن جي گھاٽائي پاڻي کان وڌيڪ آهي. ڌرتيءَ تي، قدرتي روبيڊيم جا ٻه آئسوٽوپ موجود آهن: 72 سيڪڙو هڪ مستحڪم آئسوٽوپ &lt;sub&gt;85&lt;/sub&gt;Rb ۽ 28 سيڪڙو ٿورو ريڊيو ايڪٽو &lt;sub&gt;87&lt;/sub&gt;Rb، جنهن جي اڌ زندگي 48.8 ارب سال آهي.

==خاڪو==
{{About|ڪيميائي تت}}
{{Infobox settlement
| image_skyline = File: Magnesium.jpg
| subdivision_type = حالت (STP تي)
| subdivision_name = سالڊ 
| subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z)
| subdivision_name1 = 12
| established_title = اليڪٽران في شيل
| established_date = 2, 8, 2
| seat_type = وجود
| seat = شروع کان (primordial)
| seat1_type = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي 
| seat1 = 1.31 (پالنگ اسڪيل)
| leader_title = اُبلڻ جو نقطو
| leader_name = (1363°K) (1091°C)
| leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو
| leader_name1 = (923°K) (650°C)
| leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت
| leader_name2 = 8.48 ڪلو جول في مول
| leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت
| leader_name3 = 128 ڪلو جول في مول
| leader_title4 = مولر گرميء گنجائش
| leader_name4 = 24.869 جول في مول.ڪيلون
| subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A)
| subdivision_type3 = گروپ
| subdivision_type4 = سيريز
| subdivision_type5 = بلاڪ
| subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب
| subdivision_name2 = 24.31
| subdivision_name3 = 2
| subdivision_name4 = 3
| subdivision_name5 = s-block
| subdivision_name6 = [[نيون|[Ne]]] 3s2
| established_title1 = ايٽمي ريڊيس
| established_date1 = 160 پيڪو ميٽر
| established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول)
| established_date2 = پهرين: 737.7&lt;br&gt;ٻئي: 1450.7&lt;br&gt;ٽئي: 7732.7
| established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر
| established_date3 = عام: 0,+2,+1
| extinct_title = گھاٽائي (20°C تي)
| extinct_date = 1.737 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر &lt;br&gt;1.584 گرام/cm3 (پگھرائڻ جي نقطي تي مائع حالت ۾)
| name = ميگنيشيئم 
| official_name = Magnesium 
| native_name = 
&lt;small&gt;&lt;sub&gt;12&lt;/sub&gt;&lt;/small&gt;
Mg
| government_type = 
| government_footnotes = طبيعي خاصيتون
| image_blank_emblem = File:Magnesium.svg
| blank_emblem_type = نشان
}}

==پڻ ڏسو==
* [[آئسوٽوپ]]
* [[دوري جدول]]
* [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]]
==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:ڪيميائي تت]]
[[زمرو:الڪلي ڌاتو]]</text>
      <sha1>qs98r0uy4j35l2ggl93bftvrh0emo06</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ڪيڊميئم</title>
    <ns>0</ns>
    <id>82637</id>
    <revision>
      <id>319401</id>
      <parentid>318176</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:07:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319401</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1496" sha1="5lbyd7ra65ggi4igo0u3vtn7kvqwyv2" xml:space="preserve">'''ڪيڊميئم''' (Cadmium) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان '''Cd''' ۽ ايٽمي نمبر '''48''' آهي. هي نرم، چانديءَ جهڙو اڇو ڌاتو ڪيميائي طور تي گروپ 12 ۾ ٻن ٻين مستحڪم ڌاتن، زنڪ ۽ پاري سان ملندڙ جلندڙ آهي. زنڪ وانگر، اهو پنهنجي گھڻن مرڪبن ۾ آڪسيڊيشن حالت +2 ڏيکاري ٿو، ۽ پاري وانگر، ان جو پگهرڻ وارو نقطو گروپ 3 کان 11 واري منتقلي ڌاتن کان گهٽ آهي. گروپ 12 ۾ ڪيڊميئم ۽ ان جا اڪثر هيٺيان وارا عنصر منتقلي ڌاتو نه سمجهيا ويندا آهن، انهي ڪري ته انهن ۾ عنصري يا عام آڪسيڊيشن حالتن ۾ جزوي طور تي ڀريل (Partially filled) &quot;d&quot; يا &quot;f&quot; اليڪٽراني مدار (shell) نه هوندا آهن. ڌرتيءَ جي ڪرسٽ ۾ ڪيڊميئم جي ايٽمن جي سراسري موجودگي 0.1 ۽ 0.5 ذرڙا في 10 لک (ppm) جي وچ ۾ آهي. اهو 1817ع ۾ ٻن جرمن سائنسدان، اسٽروميئر ۽ هرمن پاران هڪ ئي وقت ۾، زنڪ ڪاربونيٽ ۾ نجاست جي طور تي دريافت ڪيو ويو.

==تفصيل==

==پڻ ڏسو==
* [[آئسوٽوپ]]
* [[دوري جدول]]
* [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]]

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:ڪيميائي تت]]
[[زمرو:زنڪ گروپ]]</text>
      <sha1>5lbyd7ra65ggi4igo0u3vtn7kvqwyv2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>نايوبيئم</title>
    <ns>0</ns>
    <id>82655</id>
    <revision>
      <id>319398</id>
      <parentid>318185</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:01:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319398</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6845" sha1="d9w6y63a4a4myu9ys7q8nsw2iuh400r" xml:space="preserve">'''نايوبيئم''' (Niobium) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان Nb (اڳوڻو ڪولمبيم، Cb) ۽ ايٽمي نمبر 41 آهي. اهو هڪ هلڪو ڀورو، ڪرسٽل، ۽ ڊڪٽائل منتقلي ڌاتو آهي. خالص نائوبيم موهس اسڪيل (Mohs Scale) تي خالص ٽائيٽينيم وانگر سختي جي درجه بندي آهي ۽ ان ۾ لوهه وانگر لچڪ آهي. نائوبيم زمين جي ماحول ۾ تمام سست رفتاري سان آڪسائيڊ بڻائي ٿو، تنهن ڪري ان جو استعمال نڪل جي هائپوالرجينڪ متبادل طور زيورن ۾ ٿئي ٿو. نائوبيم اڪثر ڪري معدنيات پائرو ڪلور ۽ ڪولمبائيٽ ۾ ملي ٿو. ان جو نالو يوناني ڏند ڪٿا مان آيو آهي: نايوب، ٽينٽلس جي ڌيءَ، ٽينٽلم جي نالي سان. اهو نالو ٻنهي عنصرن جي وچ ۾ انهن جي طبيعي ۽ ڪيميائي خاصيتن ۾ وڏي مماثلت کي ظاهر ڪري ٿو، جيڪو انهن کي فرق ڪرڻ ڏکيو بڻائي ٿو.

==خاڪو==
{{About|ڪيميائي تت}}
{{Infobox settlement
| image_skyline =
| subdivision_type = وجود
| subdivision_name = شروع کان
| subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z)
| subdivision_name1 = 89
| established_title = اليڪٽران في شيل
| established_date = 2,8,18
| seat_type = حالت (STP)
| seat = سالڊ
| seat1_type = گھاٽائي (20°C تي)
| seat1 = 10 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر 
| leader_title = اُبلڻ جو نقطو
| leader_name = (3500±300)°K،&lt;br&gt;(3200±300)°C 
| leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو
| leader_name1 =(1500°K)، ​(1227°C)
| leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت
| leader_name2 = 14ڪلو جول في مول
| leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت
| leader_name3 = 400 ڪلو جول في مول
| leader_title4 = مولر گرميء گنجائش
| leader_name4 = 27.2 جول في مول.ڪيلون
| leader_title5 = 
| leader_name5 =
| leader_title6 = حالت (STP تي)
| leader_name6 = سالڊ
| subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A)
| subdivision_type3 = گروپ
| subdivision_type4 = سيريز
| subdivision_type5 = بلاڪ
| subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب
| subdivision_name2 = 127
| subdivision_name3 = گروپ 
| subdivision_name4 = 7
| subdivision_name5 = f-block
| subdivision_name6 = [[ريڊون|[Rn]]] 6d1 7s2
| established_title1 = ايٽمي ريڊيس
| established_date1 = 215 پيڪو ميٽر (ڪو ويلنت)
| established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول)
| established_date2 = 1st: 499 
&lt;br&gt;2nd: 1170&lt;br&gt;3rd: 1900
| established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر
| established_date3 = عام: +3
| extinct_title = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي
| extinct_date = 1.1(پالنگ اسڪيل)
| name = ؟؟؟؟
| official_name = &lt;small&gt;&lt;sub&gt;89&lt;/sub&gt;&lt;/small&gt;Ac
| native_name = xxx 
| government_type = 
| image_blank_emblem = 
| blank_emblem_type = 
| governing_body = 
| government_footnotes = فزيڪل خاصيتون
}}

==تفصيل==

'''Niobium''' is a [[chemical element]]; it has [[chemical symbol|symbol]] '''Nb''' (formerly '''columbium''', '''Cb''') and [[atomic number]] 41. It is a light grey, crystalline, and [[Ductility|ductile]] [[transition metal]]. Pure niobium has a [[Mohs scale of mineral hardness|Mohs hardness]] rating similar to pure [[titanium]],&lt;ref name=&quot;r1&quot;&gt;{{cite book|editor=G.V. Samsonov|chapter=Mechanical Properties of the Elements|doi=10.1007/978-1-4684-6066-7_7|isbn=978-1-4684-6066-7|chapter-url=http://ihtik.lib.ru/2011.08_ihtik_nauka-tehnika/2011.08_ihtik_nauka-tehnika_3560.rar|pages=387–446|publisher=IFI-Plenum|place=New York, US|year=1968|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402123344/http://ihtik.lib.ru/2011.08_ihtik_nauka-tehnika/2011.08_ihtik_nauka-tehnika_3560.rar|archive-date=2 April 2015|last1=Samsonov |first1=G. V. |title=Handbook of the Physicochemical Properties of the Elements }}&lt;/ref&gt; and it has similar ductility to [[iron]]. Niobium oxidizes in Earth's [[atmosphere]] very slowly, hence its application in jewelry as a [[hypoallergenic]] alternative to [[nickel]]. Niobium is often found in the minerals [[pyrochlore]] and [[columbite]]. Its name comes from [[Greek mythology]]: [[Niobe]], daughter of [[Tantalus]], the namesake of [[tantalum]]. The name reflects the great similarity between the two elements in their physical and chemical properties, which makes them difficult to distinguish.&lt;ref&gt;Knapp, Brian (2002). ''Francium to Polonium''. Atlantic Europe Publishing Company, p. 40. {{ISBN|0717256774}}.&lt;/ref&gt;

English chemist [[Charles Hatchett]] reported a new element similar to tantalum in 1801 and named it columbium. In 1809, English chemist [[William Hyde Wollaston]] wrongly concluded that tantalum and columbium were identical. German chemist [[Heinrich Rose]] determined in 1846 that tantalum ores contain a second element, which he named niobium. In 1864 and 1865, a series of scientific findings clarified that niobium and columbium were the same element (as distinguished from tantalum), and for a century both names were used interchangeably. Niobium was officially adopted as the name of the element in 1949, but the name columbium remains in current use in metallurgy in the United States.
	
It was not until the early 20th century that niobium was first used commercially. Niobium is an important addition to high-strength low-alloy steels. Brazil is the leading producer of niobium and [[ferroniobium]], an [[alloy]] of 60–70% niobium with iron. Niobium is used mostly in alloys, the largest part in special [[steel]] such as that used in gas [[Pipeline transport|pipelines]]. Although these alloys contain a maximum of 0.1%, the small percentage of niobium enhances the strength of the steel by scavenging [[carbide]] and [[nitride]]. The temperature stability of niobium-containing [[superalloy]]s is important for its use in [[jet engine|jet]] and [[rocket engine]]s.

Niobium is used in various [[Superconductivity|superconducting]] materials. These [[Type-II superconductor|alloys]], also containing [[titanium]] and [[tin]], are widely used in the [[superconducting magnet]]s of [[Magnetic resonance imaging|MRI scanners]]. Other applications of niobium include welding, nuclear industries, electronics, optics, [[numismatics]], and jewelry. In the last two applications, the low toxicity and iridescence produced by [[anodization]] are highly desired properties.


==پڻ ڏسو==
* [[آئسوٽوپ]]
* [[دوري جدول]]
* [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]]

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:ڪيميائي تت]]
[[زمرو:وينئڊيئم گروپ]]</text>
      <sha1>d9w6y63a4a4myu9ys7q8nsw2iuh400r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319399</id>
      <parentid>319398</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:03:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319399</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6845" sha1="ilqw37nxlrk565ytsjvxtrgg7b9oynr" xml:space="preserve">'''نايوبيئم''' (Niobium) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان Nb (اڳوڻو ڪولمبيم، Cb) ۽ ايٽمي نمبر 41 آهي. اهو هڪ هلڪو ڀورو، ڪرسٽل، ۽ ڊڪٽائل منتقلي ڌاتو آهي. خالص نائوبيم موهس اسڪيل (Mohs Scale) تي خالص ٽائيٽينيم وانگر سختي جي درجه بندي آهي ۽ ان ۾ لوهه وانگر لچڪ آهي. نائوبيم زمين جي ماحول ۾ تمام سست رفتاري سان آڪسائيڊ بڻائي ٿو، تنهن ڪري ان جو استعمال نڪل جي هائپوالرجينڪ متبادل طور زيورن ۾ ٿئي ٿو. نائوبيم اڪثر ڪري معدنيات پائرو ڪلور ۽ ڪولمبائيٽ ۾ ملي ٿو. ان جو نالو يوناني ڏند ڪٿا مان آيو آهي: نايوب، ٽينٽلس جي ڌيءَ، ٽينٽلم جي نالي سان. اهو نالو ٻنهي عنصرن جي وچ ۾ انهن جي طبيعي ۽ ڪيميائي خاصيتن ۾ وڏي مماثلت کي ظاهر ڪري ٿو، جيڪو انهن کي فرق ڪرڻ ڏکيو بڻائي ٿو.

==خاڪو==
{{About|ڪيميائي تت}}
{{Infobox settlement
| image_skyline =
| subdivision_type = وجود
| subdivision_name = شروع کان
| subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z)
| subdivision_name1 = 89
| established_title = اليڪٽران في شيل
| established_date = 2,8,18
| seat_type = حالت (STP)
| seat = سالڊ
| seat1_type = گھاٽائي (20°C تي)
| seat1 = 10 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر 
| leader_title = اُبلڻ جو نقطو
| leader_name = (3500±300)°K،&lt;br&gt;(3200±300)°C 
| leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو
| leader_name1 =(1500°K)، ​(1227°C)
| leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت
| leader_name2 = 14ڪلو جول في مول
| leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت
| leader_name3 = 400 ڪلو جول في مول
| leader_title4 = مولر گرميء گنجائش
| leader_name4 = 27.2 جول في مول.ڪيلون
| leader_title5 = 
| leader_name5 =
| leader_title6 = حالت (STP تي)
| leader_name6 = سالڊ
| subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A)
| subdivision_type3 = گروپ
| subdivision_type4 = سيريز
| subdivision_type5 = بلاڪ
| subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب
| subdivision_name2 = 127
| subdivision_name3 = گروپ 
| subdivision_name4 = 7
| subdivision_name5 = f-block
| subdivision_name6 = [[ريڊون|[Rn]]] 6d1 7s2
| established_title1 = ايٽمي ريڊيس
| established_date1 = 215 پيڪو ميٽر (ڪو ويلنت)
| established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول)
| established_date2 = 1st: 499 
&lt;br&gt;2nd: 1170&lt;br&gt;3rd: 1900
| established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر
| established_date3 = عام: +3
| extinct_title = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي
| extinct_date = 1.1(پالنگ اسڪيل)
| name = ؟؟؟؟
| official_name = &lt;small&gt;&lt;sub&gt;89&lt;/sub&gt;&lt;/small&gt;Ac
| native_name = xxx 
| government_type = 
| image_blank_emblem = 
| blank_emblem_type = 
| governing_body = 
| government_footnotes = فزيڪل خاصيتون
}}

==تفصيل==

'''Niobium''' is a [[chemical element]]; it has [[chemical symbol|symbol]] '''Nb''' (formerly '''columbium''', '''Cb''') and [[atomic number]] 41. It is a light grey, crystalline, and [[Ductility|ductile]] [[transition metal]]. Pure niobium has a [[Mohs scale of mineral hardness|Mohs hardness]] rating similar to pure [[titanium]],&lt;ref name=&quot;r1&quot;&gt;{{cite book|editor=G.V. Samsonov|chapter=Mechanical Properties of the Elements|doi=10.1007/978-1-4684-6066-7_7|isbn=978-1-4684-6066-7|chapter-url=http://ihtik.lib.ru/2011.08_ihtik_nauka-tehnika/2011.08_ihtik_nauka-tehnika_3560.rar|pages=387–446|publisher=IFI-Plenum|place=New York, US|year=1968|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402123344/http://ihtik.lib.ru/2011.08_ihtik_nauka-tehnika/2011.08_ihtik_nauka-tehnika_3560.rar|archive-date=2 April 2015|last1=Samsonov |first1=G. V. |title=Handbook of the Physicochemical Properties of the Elements }}&lt;/ref&gt; and it has similar ductility to [[iron]]. Niobium oxidizes in Earth's [[atmosphere]] very slowly, hence its application in jewelry as a [[hypoallergenic]] alternative to [[nickel]]. Niobium is often found in the minerals [[pyrochlore]] and [[columbite]]. Its name comes from [[Greek mythology]]: [[Niobe]], daughter of [[Tantalus]], the namesake of [[tantalum]]. The name reflects the great similarity between the two elements in their physical and chemical properties, which makes them difficult to distinguish.&lt;ref&gt;Knapp, Brian (2002). ''Francium to Polonium''. Atlantic Europe Publishing Company, p. 40. {{ISBN|0717256774}}.&lt;/ref&gt;

English chemist [[Charles Hatchett]] reported a new element similar to tantalum in 1801 and named it columbium. In 1809, English chemist [[William Hyde Wollaston]] wrongly concluded that tantalum and columbium were identical. German chemist [[Heinrich Rose]] determined in 1846 that tantalum ores contain a second element, which he named niobium. In 1864 and 1865, a series of scientific findings clarified that niobium and columbium were the same element (as distinguished from tantalum), and for a century both names were used interchangeably. Niobium was officially adopted as the name of the element in 1949, but the name columbium remains in current use in metallurgy in the United States.
	
It was not until the early 20th century that niobium was first used commercially. Niobium is an important addition to high-strength low-alloy steels. Brazil is the leading producer of niobium and [[ferroniobium]], an [[alloy]] of 60–70% niobium with iron. Niobium is used mostly in alloys, the largest part in special [[steel]] such as that used in gas [[Pipeline transport|pipelines]]. Although these alloys contain a maximum of 0.1%, the small percentage of niobium enhances the strength of the steel by scavenging [[carbide]] and [[nitride]]. The temperature stability of niobium-containing [[superalloy]]s is important for its use in [[jet engine|jet]] and [[rocket engine]]s.

Niobium is used in various [[Superconductivity|superconducting]] materials. These [[Type-II superconductor|alloys]], also containing [[titanium]] and [[tin]], are widely used in the [[superconducting magnet]]s of [[Magnetic resonance imaging|MRI scanners]]. Other applications of niobium include welding, nuclear industries, electronics, optics, [[numismatics]], and jewelry. In the last two applications, the low toxicity and iridescence produced by [[anodization]] are highly desired properties.


==پڻ ڏسو==
* [[آئسوٽوپ]]
* [[دوري جدول]]
* [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]]

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:ڪيميائي تت]]
[[زمرو:وينيڊيئم گروپ]]</text>
      <sha1>ilqw37nxlrk565ytsjvxtrgg7b9oynr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ايريڊيم</title>
    <ns>0</ns>
    <id>82675</id>
    <revision>
      <id>319397</id>
      <parentid>318129</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:57:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319397</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3312" sha1="m7dj2l54uiwc7lbvk1mtgu18zhoa23y" xml:space="preserve">'''اِريڊيم''' (Iridium) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان '''Ir''' ۽ ايٽمي نمبر '''77''' آهي. پلاٽينم گروپ جي هي تمام سخت، ڀُرندڙ، چانديءَ جي اڇي منتقلي واري ڌاتو کي، تجرباتي ايڪس ري ڪرسٽلوگرافي پاران بيان ڪيل 22.56 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر (0.815 پاوند في ڪعبي انچ) جي گھاٽائي جي سان قدرتي طور تي پيدا ٿيندڙ ٻيو سڀ کان وڌيڪ ڌاتو سمجهيو ويندو آهي. 191Ir ۽ 193Ir اِريڊيم جا صرف ٻه قدرتي طور تي پيدا ٿيندڙ آئسوٽوپ آهن، انهي سان گڏ واحد مستحڪم آئسوٽوپ آهن؛ بعد وارو وڌيڪ گهڻائي وارو آهي. اهو سڀ کان وڌيڪ سنکنرن جي مزاحمتي ڌاتو مان هڪ آهي.

==تاريخ==
{{About|ڪيميائي تت}}
{{Infobox settlement
| image_skyline = [[File:Uraninite-39029.jpg|upright=0.70|thumb|يورينينائٽ ڪچڌات ۾ ايڪٽينيم جي مقدار وڌيڪ هوندي آهي.]]
| subdivision_type = وجود
| subdivision_name = شروع کان
| subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z)
| subdivision_name1 = 89
| established_title = اليڪٽران في شيل
| established_date = 2,8,18,32,18,9,2
| seat_type = حالت (STP)
| seat = سالڊ
| seat1_type = گھاٽائي (عام گرميء پد تي)
| seat1 = 10 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر 
| leader_title = اُبلڻ جو نقطو
| leader_name = (3500±300)°K،&lt;br&gt;(3200±300)°C 
| leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو
| leader_name1 =(1500°K)، ​(1227°C)
| leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت
| leader_name2 = 14ڪلو جول في مول
| leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت
| leader_name3 = 400 ڪلو جول في مول
| leader_title4 = مولر گرميء گنجائش
| leader_name4 = 27.2 جول في مول.ڪيلون
| leader_title5 = گھاٽائي (STP تي)
| leader_name5 = 10 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر
| leader_title6 = حالت (STP تي)
| leader_name6 = سالڊ
| subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A)
| subdivision_type3 = گروپ
| subdivision_type4 = سيريز
| subdivision_type5 = بلاڪ
| subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب
| subdivision_name2 = 127
| subdivision_name3 = ايڪٽينائيڊ (f-bloc)
| subdivision_name4 = 7
| subdivision_name5 = f-block
| subdivision_name6 = [[ريڊون|[Rn]]] 6d1 7s2
| established_title1 = ايٽمي ريڊيس
| established_date1 = 215 پيڪو ميٽر (ڪو ويلنت)
| established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول)
| established_date2 = 1st: 499 
&lt;br&gt;2nd: 1170&lt;br&gt;3rd: 1900
| established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر
| established_date3 = عام: +3
| extinct_title = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي
| extinct_date = 1.1(پالنگ اسڪيل)
| name = اڪٽينيئم 
| official_name = &lt;small&gt;&lt;sub&gt;89&lt;/sub&gt;&lt;/small&gt;Ac
| native_name = Actinium 
| government_type = 
| image_blank_emblem = 
| blank_emblem_type = 
| governing_body = 
| government_footnotes = فزيڪل خاصيتون
}}

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:ڪوبالٽ گروپ]]
[[زمرو:ڪيميائي تت]]</text>
      <sha1>m7dj2l54uiwc7lbvk1mtgu18zhoa23y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>سيزيئم</title>
    <ns>0</ns>
    <id>82868</id>
    <revision>
      <id>319395</id>
      <parentid>318174</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:51:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319395</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6040" sha1="73a0ujcvih1hvligiakzp0a0nzxdnnq" xml:space="preserve">{{About|ڪيميائي تت}}
{{Distinguish|cerium}}
{{Featured article}}
{{Infobox settlement
| image_skyline = File:Cesium.jpg
| subdivision_type = وجود
| subdivision_name = شروع کان 
| subdivision_type1 = ايٽمي انگ (Z)
| subdivision_name1 = 55
| established_title = اليڪٽران في شيل
| established_date =2,8,18,18,8,1
| seat_type = حالت (STP)
| seat = سالڊ
| seat1_type = گھاٽائي (20°C تي)
| seat1 = 1.886 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر 
| leader_title = اُبلڻ جو نقطو
| leader_name = (944°K)، (671°C)، (​1240°F)
| leader_title1 = پگھلڻ جو نقطو
| leader_name1 = (301.7°K)، (28.5°C)، (​83.3°F)
| leader_title2 = پگھرائڻ لاء حرارت
| leader_name2 = 2.09 ڪلو جول في مول
| leader_title3 = ٻاڦ جي حرارت
| leader_name3 = 63.9 ڪلو جول في مول
| leader_title4 = مولر گرميء گنجائش
| leader_name4 = 32.210 جول في مول.ڪيلون
| leader_title5 = گھاٽائي (STP تي)
| leader_name5 = 1.843 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر (مايع پگھرائڻ جي نقطي تي)
| leader_title6 = حالت (STP تي)
| leader_name6 = سالڊ
| subdivision_type2 = ايٽمي وزن (A)
| subdivision_type3 = گروپ
| subdivision_type4 = سيريز
| subdivision_type5 = بلاڪ
| subdivision_type6 = اليڪٽران جي ترتيب
| subdivision_name2 = 132.91
| subdivision_name3 = 1 (الڪلي ڌاتو)
| subdivision_name4 = 6
| subdivision_name5 = s-block
| subdivision_name6 = 6s1 [[زينون|'''[Xe]''']]
| established_title1 = ايٽمي ريڊيس
| established_date1 = 265 پيڪو ميٽر
| established_title2 = آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول)
| established_date2 = 1st: 375.7
&lt;br&gt;2nd: 2234.3&lt;br&gt;:3rd 3400
| established_title3 = آڪسائيڊيشن نمبر
| established_date3 = عام: +1 ، -1
| extinct_title = اليڪٽرو نيگيٽيئٽي
| extinct_date = 0.79 (پالنگ اسڪيل)
| name = سيزيئم
| official_name = &lt;small&gt;&lt;sub&gt;55&lt;/sub&gt;&lt;/small&gt;Cs
| native_name = Caesium
| government_type = 
| image_blank_emblem = 
| blank_emblem_type = 
| governing_body = 
| government_footnotes = فزيڪل خاصيتون
}}
'''سيزيم''' (Caesium) &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://iupac.org/what-we-do/periodic-table-of-elements/|title=IUPAC Periodic Table of Elements|publisher=International Union of Pure and Applied Chemistry|archive-url=https://web.archive.org/web/20160410043726/https://iupac.org/what-we-do/periodic-table-of-elements/|archive-date=10 April 2016|access-date=2 February 2018|url-status=live}}&lt;/ref&gt; هڪ ڪيميائي عنصر آهي. ان جو نشان '''Cs''' ۽ ايٽمي نمبر '''55''' آهي. اهو، 301.5°K يا (28.3°C ؛ 83.3°F) جي پگھلڻ واري نقطي سان، هڪ نرم، چاندي-سوني الڪلي ڌاتو آهي، جيڪا ان کي صرف پنجن عنصري ڌاتو مان هڪ بڻائي ٿو جيڪيون ڪمري جي گرميء پد تي يا ان جي ويجهو مائع حالت ۾ هونديون آهن. سيزيم ۾ روبيڊيم ۽ پوٽاشيم جهڙيون فزيڪل ۽ ڪيميائي خاصيتون آهن. اها هڪ پائروفورڪ عنصر آهي ۽ (171°F-) 116°C-  تي به پاڻي سان رد عمل ظاهر ڪري ٿو.  

اهو گهٽ ۾ گهٽ برقي منفيت وارو قائم (stable) عنصر آهي، جنهن جي اليڪٽرونيگيٽيئٽي جي قيمت پالنگ اسڪيل تي 0.79 آهي. ان ۾ صرف هڪ مستحڪم آئسوٽوپ، سيزيم-133 هوندو آهي. سيزيم گهڻو ڪري پلسائٽ ڪچ ڌات مان ڪڍيو ويندو آهي. سيزيم-137، هڪ نيوڪليائي فشن جي پراڊڪٽ، ايٽمي ري ايڪٽرن پاران پيدا ٿيندڙ فضلي مان ڪڍيو ويندو آهي. عنصرن مان، جن جي ريڊيس کي ماپيو يا حساب ڪيو ويو آهي، ان ۾ سڀ کان وڏو ايٽمي ريڊيس (260 پيڪو ميٽر) سيزيم جو آهي. 

جرمن ڪيميادان رابرٽ بنسن ۽ طبيعياتدان گستاو ڪرچوف 1860ع ۾ شعلي واري اسپيڪٽرو اسڪوپي جي نئين ترقي يافته طريقي سان سيزيم دريافت ڪيو. سيزيم لاءِ پهرين ننڍي پيماني تي ايپليڪيشنن ۾ ويڪيوم ٽيوب ۽ فوٽو اليڪٽرڪ سيلز ۾ &quot;گيٽر&quot; جي طور تي هيون. سيزيم کي انتهائي درست ايٽمي گھڙيال ۾ وڏي پيماني تي استعمال ڪيو ويندو آهي. 1967ع ۾، يونٽن جي بين الاقوامي نظام ۾ وقت جي بنيادي اڪائي، سيڪنڊ کي بيان ڪرڻ لاءِ غير جانبدار سيزيم-133 ايٽم جي هڪ مخصوص هائپر فائن منتقلي کي استعمال ڪرڻ شروع ڪيو.

سال 1990ع جي ڏهاڪي کان وٺي، عنصر جو سڀ کان وڏو استعمال سوراخ ڪرڻ واري سيال لاءِ سيزيم فارميٽ جي طور تي رهيو آهي، پر ان ۾ بجلي جي پيداوار، اليڪٽرانڪس ۽ ڪيمسٽري ۾ ايپليڪيشنن جي به هڪ رينج آهي. ريڊيو ايڪٽو آئسوٽوپ سيزيم-137 جي اڌ زندگي لڳ ڀڳ 30 سال آهي ۽ طبي ايپليڪيشنن، صنعتي گيجز، ۽ هائيڊرولاجي ۾ استعمال ٿيندي آهي. غير ريڊيو ايڪٽو سيزيم جس مرڪب ٿورا زهريلا آهن، پر خالص ڌاتو جي پاڻي سان ڌماڪيدار رد عمل جي رجحان جي ڪارڻ سيزيم کي هڪ خطرناڪ مواد سمجهيو ويندو آهي ۽ هن جا ريڊيو آئسوٽوپس صحت ۽ ماحوليات لاء هڪ نمايا خطرو پيش ڪن ٿا. 

==پڻ ڏسو==
* [[آئسوٽوپ]]
* [[دوري جدول]]
* [[ڪيميائي عنصرن جي فهرست]]

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:ڪيميائي تت]]
[[زمرو:الڪلي ڌاتو]]</text>
      <sha1>73a0ujcvih1hvligiakzp0a0nzxdnnq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ٽئنٽالم</title>
    <ns>0</ns>
    <id>82950</id>
    <revision>
      <id>319400</id>
      <parentid>318649</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:03:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319400</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1154" sha1="63rdrw65qm41lwwsx3lpsyxrvo99xv8" xml:space="preserve">'''ٽئنٽالم''' (Tantalum) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان Ta ۽ ايٽمي نمبر 73 آهي. ان جو نالو يوناني ڏند ڪٿا جي هڪ ڪردار ٽئنٽالس جي نالي تي رکيو ويو آهي. ٽينٽالم هڪ تمام سخت، ڊڪٽائل (تار طور تي ڇڪڻ جي قابل)، چمڪندڙ، نيرو-ڀورو منتقلي ڌاتو آهي. اها سنکنرن جو انتهائي مزاحمتي آهي. اهو ريفريڪٽري ڌاتو گروپ جو حصو آهي، جيڪيون وڏي پيماني تي مضبوط اعلي پگھلڻ واري نقطي واري مصر جي جزو طور استعمال ڪيو وينديون آهن. اهو، وينڊيم ۽ نائوبيم سان گڏ،  گروپ 5 جو هڪ عنصر آهي ۽ اهو سدائين ارضياتي ذخيرن ۾ ڪيميائي طور تي ملندڙ نائوبيم سان گڏ، خاص طور تي ڪچ ڌاتن جي گروپن؛ ٽينٽالائيٽ، ڪولمبائيٽ ۽ ڪولٽن ۾ ملي ٿو.
==تفصيل==
==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:ڪيميائي تت]]
[[زمرو:وينيڊيئم گروپ]]</text>
      <sha1>63rdrw65qm41lwwsx3lpsyxrvo99xv8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>لوٽئشيئم</title>
    <ns>0</ns>
    <id>82975</id>
    <revision>
      <id>319411</id>
      <parentid>318927</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T15:00:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319411</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7622" sha1="10jgk3ctz3gofjic7rasj1a5yzb1xhl" xml:space="preserve">'''لوٽئشيئم''' (Lutetium) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان Lu ۽ ايٽمي نمبر 71 آهي. اهو هڪ چانديءَ وانگر اڇو ڌاتو آهي، جيڪو خشڪ هوا ۾ سنکنرن جي مزاحمت ڪري ٿو، پر نم هوا ۾ نه ڪندو آهي. لوٽئشيئم لنٿانائيڊ سيريز ۾ آخري عنصر آهي ۽ اهو روايتي طور تي نادر زميني عنصرن ۾ شمار ڪيو ويندو آهي. ان کي ڇهين دور جي منتقلي ڌاتو جي پهرين عنصر طور پڻ درجه بندي ڪري سگهجي ٿو.
==تفصيل== 

'''لوٽئشيئم''' (Lutetium) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان '''Lu''' ۽ ايٽمي نمبر 71 آهي. اهو هڪ چانديءَ وانگر اڇو ڌاتو آهي، جيڪو خشڪ هوا ۾ سنکنرن جي مزاحمت ڪري ٿو، پر نم هوا ۾ نه ڪندو آهي. لوٽئشيئم لنٿانائيڊ سيريز ۾ آخري عنصر آهي ۽ اهو روايتي طور تي نادر زميني عنصرن ۾ شمار ڪيو ويندو آهي؛ ان کي ڇهين پيريڊ جي منتقلي ڌاتو جي پهرين عنصر طور پڻ درجه بندي ڪري سگهجي ٿو.&lt;ref name=&quot;finally2&quot;&gt;{{cite journal|last=Scerri|first=E.|author-link=Eric Scerri|year=2012|title=Mendeleev's Periodic Table Is Finally Completed and What To Do about Group 3?|url=http://www.iupac.org/publications/ci/2012/3404/ud.html|journal=Chemistry International|volume=34|issue=4|doi=10.1515/ci.2012.34.4.28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170705051357/https://www.iupac.org/publications/ci/2012/3404/ud.html|archive-date=5 July 2017|doi-access=free|url-status=live|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

لوٽئشيئم 1907ع ۾، آزادانه طور تي، فرانسيسي سائنسدان جارجس اربين، آسٽريائي معدنيات جي ماهر بارون ڪارل آور وون ويلسباخ ۽ آمريڪي ڪيميادان چارلس جيمس پاران دريافت ڪيو ويو. &lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.chemicool.com/elements/lutetium.html|title=Lutetium Element Facts / Chemistry}}&lt;/ref&gt; انهن سڀني محققن کي لوٽئشيئم، هڪ ٻئي عنصر، يٽربيئم ۾ هڪ نجاست طور مليو. دريافت جي  ٿوري ئي وقت پوء، هڪ تڪرار پيدا ٿيو ته ان کي پهرين ڪنهن دريافت ڪيو آهي. پوء اربين ۽ ويلسباخ هڪ ٻئي تي نتيجن کي شايع ڪرڻ جو الزام لڳايو، جيڪا، ٻئي جي شايع ٿيل تحقيق کان متاثر هئا. نالو ڏيڻ جو اعزاز اربين کي ڏنو ويو، جيئن ته هن پنهنجا نتيجا اڳ ۾ شايع ڪيا هئا. سال 1909ع ۾، ترجيح آخرڪار اربين کي ڏني وئي ۽ هن پاران ڏنل نالو، سرڪاري طور تي اختيار ڪيو ويو. جڏهن ته، ويلسباخ پاران تجويز ڪيل عنصر 71 لاءِ نالو، ڪيسيوپيم سال 1950ع جي ڏهاڪي تائين ڪيترن ئي جرمن سائنسدانن پاران استعمال ڪيو ويندو هو.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.chemistrylearner.com/lutetium.html|title=History of Lutetium|date=25 May 2018}}&lt;/ref&gt;

لوٽئشيئم خاص طور تي گهڻائي وارو عنصر ناهي، پر اهو ڌرتي جي ڪرسٽ ۾ چاندي کان گهڻو عام آهي. ان جا ڪجهه خاص استعمال آهن. هن جو تابڪار آئسوٽوپ، Lutetium-176 هڪ نسبتاً گهڻي مقدار ۾ (%2.5) موجود آهي، جنهن جي اڌ زندگي لڳ ڀڳ 38 ارب سال آهي ۽ معدنيات ۽ شعاعيات جي عمر کي طئي ڪرڻ لاءِ استعمال ڪيو ويندو آهي. لوٽئشيئم عام طور تي عنصر يٽريئم سان گڏ هوندو آهي ۽ اهو ڪڏهن ڪڏهن ڌاتو جي مصرعن ۾ ۽ مختلف ڪيميائي رد عملن ۾ ڪيٽالسٽ جي طور تي استعمال ٿيندو آهي.  177Lu-DOTA-TATE نيورو اينڊوڪرائن ٽيومر تي ريڊيونيوڪلائيڊ ٿراپي لاءِ استعمال ڪيو ويندو آهي. لوٽئشيئم ۾ ڪنهن به لنٿانائيڊ جي مقابلي ۾ سڀ کان وڌيڪ برينل سختي (890-1300 MPa) آهي.

Lutetium was independently discovered in 1907 by French scientist [[Georges Urbain]], Austrian mineralogist [[Freiherr|Baron]] [[Carl Auer von Welsbach]], and American chemist [[Charles James (chemist)|Charles James]].&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.chemicool.com/elements/lutetium.html|title=Lutetium Element Facts / Chemistry}}&lt;/ref&gt; All of these researchers found lutetium as an impurity in [[ytterbium]]. The dispute on the priority of the discovery occurred shortly after, with Urbain and Welsbach accusing each other of publishing results influenced by the published research of the other; the naming honor went to Urbain, as he had published his results earlier. He chose the name ''lutecium'' for the new element, but in 1949 the spelling was changed to ''lutetium''. In 1909, the priority was finally granted to Urbain and his names were adopted as official ones; however, the name ''cassiopeium'' (or later ''cassiopium'') for element 71 proposed by Welsbach was used by many German scientists until the 1950s.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.chemistrylearner.com/lutetium.html|title=History of Lutetium|date=25 May 2018 }}&lt;/ref&gt;

Lutetium is not a particularly abundant element, although it is significantly more common than [[silver]] in the Earth's crust. It has few specific uses. Lutetium-176 is a relatively abundant (2.5%) radioactive isotope with a half-life of about 38 billion years, used to [[Lutetium-hafnium dating|determine the age]] of minerals and [[meteorite]]s. Lutetium usually occurs in association with the element [[yttrium]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.vocabulary.com/dictionary/lutetium|title=lutetium - Dictionary Definition|website=Vocabulary.com|access-date=2020-03-06}}&lt;/ref&gt; and is sometimes used in metal [[alloy]]s and as a [[catalyst]] in various chemical reactions. [[Lutetium (177Lu) oxodotreotide|&lt;sup&gt;177&lt;/sup&gt;Lu-DOTA-TATE]] is used for [[radiopharmaceutical|radionuclide therapy]] (see [[Nuclear medicine]]) on neuroendocrine tumours. Lutetium has the highest [[Brinell scale|Brinell hardness]] of any lanthanide, at 890–1300 [[Pascal (unit)|MPa]].&lt;ref&gt;{{cite book|editor=Samsonov, G. V.|chapter=Mechanical Properties of the Elements|doi=10.1007/978-1-4684-6066-7_7|isbn=978-1-4684-6066-7|chapter-url=http://ihtik.lib.ru/2011.08_ihtik_nauka-tehnika/2011.08_ihtik_nauka-tehnika_3560.rar|title=Handbook of the physicochemical properties of the elements|pages=387–446|publisher=IFI-Plenum|place=New York, USA|year=1968|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402123344/http://ihtik.lib.ru/2011.08_ihtik_nauka-tehnika/2011.08_ihtik_nauka-tehnika_3560.rar|archive-date=2015-04-02}}&lt;/ref&gt;
&lt;!------------&lt;ref&gt;{{cite news| url=http://www.iupac.org/reports/provisional/abstract04/connelly_310804.html|title =IUPAC Provisional Recommendations for the Nomenclature of Inorganic Chemistry (online draft of an updated version of the &quot;''Red Book''&quot; IR 3-6)| date =2004| access-date = 2009-06-06}}&lt;/ref&gt;-----------------&gt;

==حوالا==
{{حوالا}}
{{good article}}
{{Authority control}}
[[زمرو:لوٽئشيئم]]
[[زمرو:لنٿانائيڊ]]
[[زمرو:ڪيميائي تت]]
[[زمرو:اسڪينڊيئم گروپ]]
[[Category:Chemical elements with hexagonal close-packed structure]]</text>
      <sha1>10jgk3ctz3gofjic7rasj1a5yzb1xhl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>وڪيپيڊيا:ھاٽ ڪيٽ</title>
    <ns>4</ns>
    <id>82983</id>
    <revision>
      <id>319403</id>
      <parentid>318955</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:25:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <origin>319403</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2538" sha1="28lejmdigqu7e2ktxbvdbaly49s1o7y" xml:space="preserve">وڪيپيڊيا تي مضمونن ۾ زمرا وجھڻ جو ھڪ پاڻمرادو اوزار آھي. ان کي ڪم آڻڻ لاءِ ترجيحن ۾ وڃي ڪري ان کي پنھنجي وڪيپيڊيا واپرائيندڙ کاتي تي لاڳو ڪرڻو پوندو آهي پوءِ جنھن مضمون ۾ ان اوزار وسيلي زمرا وجھڻ چاھيو ته ان اوزار وسيلي لاڳاپيل ليک ۾ زمرا وجھي سگھجن ٿا. زمرا وجھڻ لاء مضمون کي پڇاڙيءَ ۾ + جوڙ جو نشان تي نھاريو ان تي ٺڙڪ ڪري لاڳاپيل زمري جو نالو لکو ۽ ٺيڪ آ (اوڪي) بٽڻ کي دٻايو يا انٽر ڪريو ته لاڳاپيل زمرو پاڻمرادو ان مضمون ۾ شامل ٿي ويندو ۽ ڪجھ گھڙيون مضمون تازو ٿي ويندو.

== لاڳو سٽاءُ  ==
ھن سهولت کي چالو ڪرڻ لاءِ: منهنجون ترجيحات ← اوزار ← فوري زمرا بندي، صفحن ۾ زمرا تبديل ڪرڻ، شامل ڪرڻ ۽ هٽائڻ کي آسان بڻائڻ لاءِ، ان خاني کي چونڊي ڇڏيو.

== استعمال جو طريقو ==
جڏهن به ڪو صفحو کولجي ٿو ته ترت زمرا بندي وارو اوزار ان صفحي ۾ موجود زمرا ڳولھي ٿو. جيڪڏهن زمرا موجود هجن ته هي اوزار انهن کي سولائيءَ سان هٽائڻ، تبديل ڪرڻ يا نوان شامل ڪرڻ جا اختيار مهيا ڪري ٿو. اهي اختيار (يا بٽڻ) صفحي جي بلڪل هيٺئين ڀاڱي ۾ زمرن سان گڏ ظاهر ٿين ٿا.

اختيارن جي وضاحت ھيٺ ڏنل آهي:
# &quot;(-)&quot;: هن تي ٺڙڪ/ڪلڪ ڪرڻ سان زمرو پاڻمرادو هٽي ويندو.

# &quot;(±)&quot;: هن تي ٺڙڪ/ڪلڪ ڪرڻ سان زمرو بدلائڻ يا وجھڻ لاءِ هڪ داخلا وارو خانو (input field) کولجي ٿو.

# &quot;(+)&quot;: هن تي ٺڙڪ ڪرڻ سان نئون زمرو شامل ڪرڻ لاءِ خانو کولجي ٿو.

# &quot;(++)&quot;: هن تي ٺڙڪ ڪري اوهين هڪ ئي وقت زمرن سان لاڳاپيل مختلف قسمن جي تبديليون ڪري سگهو ٿا.


تڪڙي زمرابندي انهن زمرن ۾ تبديلي نٿي آڻي سگهي جيڪي ڪنهن سانچي وغيره ذريعي ظاهر ٿين. تنهن ڪري هن اوزار سان رُڳو اهي زمرا تبديل ڪري سگهجن ٿا جيڪي صفحي جي اصل مواد ۾ موجود هجن.</text>
      <sha1>28lejmdigqu7e2ktxbvdbaly49s1o7y</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319404</id>
      <parentid>319403</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:26:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <comment>/* استعمال جو طريقو */</comment>
      <origin>319404</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2534" sha1="l2ok2e2kwreply6sd0fo2tqz8x5qu7r" xml:space="preserve">وڪيپيڊيا تي مضمونن ۾ زمرا وجھڻ جو ھڪ پاڻمرادو اوزار آھي. ان کي ڪم آڻڻ لاءِ ترجيحن ۾ وڃي ڪري ان کي پنھنجي وڪيپيڊيا واپرائيندڙ کاتي تي لاڳو ڪرڻو پوندو آهي پوءِ جنھن مضمون ۾ ان اوزار وسيلي زمرا وجھڻ چاھيو ته ان اوزار وسيلي لاڳاپيل ليک ۾ زمرا وجھي سگھجن ٿا. زمرا وجھڻ لاء مضمون کي پڇاڙيءَ ۾ + جوڙ جو نشان تي نھاريو ان تي ٺڙڪ ڪري لاڳاپيل زمري جو نالو لکو ۽ ٺيڪ آ (اوڪي) بٽڻ کي دٻايو يا انٽر ڪريو ته لاڳاپيل زمرو پاڻمرادو ان مضمون ۾ شامل ٿي ويندو ۽ ڪجھ گھڙيون مضمون تازو ٿي ويندو.

== لاڳو سٽاءُ  ==
ھن سهولت کي چالو ڪرڻ لاءِ: منهنجون ترجيحات ← اوزار ← فوري زمرا بندي، صفحن ۾ زمرا تبديل ڪرڻ، شامل ڪرڻ ۽ هٽائڻ کي آسان بڻائڻ لاءِ، ان خاني کي چونڊي ڇڏيو.

== استعمال جو طريقو ==
جڏهن به ڪو صفحو کولجي ٿو ته ترت زمرا بندي وارو اوزار ان صفحي ۾ موجود زمرا ڳولھي ٿو. جيڪڏهن زمرا موجود هجن ته هي اوزار انهن کي سولائيءَ سان هٽائڻ، تبديل ڪرڻ يا نوان شامل ڪرڻ جا اختيار مهيا ڪري ٿو. اهي اختيار (يا بٽڻ) صفحي جي بلڪل هيٺئين ڀاڱي ۾ زمرن سان گڏ ظاهر ٿين ٿا.

اختيارن جي وضاحت ھيٺ ڏنل آهي:
# &quot;(-)&quot;: هن تي ٺڙڪ/ڪلڪ ڪرڻ سان زمرو پاڻمرادو هٽي ويندو.
# &quot;(±)&quot;: هن تي ٺڙڪ/ڪلڪ ڪرڻ سان زمرو بدلائڻ يا وجھڻ لاءِ هڪ داخلا وارو خانو (input field) کولجي ٿو.
# &quot;(+)&quot;: هن تي ٺڙڪ ڪرڻ سان نئون زمرو شامل ڪرڻ لاءِ خانو کولجي ٿو.
# &quot;(++)&quot;: هن تي ٺڙڪ ڪري اوهين هڪ ئي وقت زمرن سان لاڳاپيل مختلف قسمن جي تبديليون ڪري سگهو ٿا.

تڪڙي زمرابندي انهن زمرن ۾ تبديلي نٿي آڻي سگهي جيڪي ڪنهن سانچي وغيره ذريعي ظاهر ٿين. تنهن ڪري هن اوزار سان رُڳو اهي زمرا تبديل ڪري سگهجن ٿا جيڪي صفحي جي اصل مواد ۾ موجود هجن.</text>
      <sha1>l2ok2e2kwreply6sd0fo2tqz8x5qu7r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319405</id>
      <parentid>319404</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:32:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <comment>/* لاڳو سٽاءُ */</comment>
      <origin>319405</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2669" sha1="j6a16hzqp0t93p23vzzntjz1cs6kdbu" xml:space="preserve">وڪيپيڊيا تي مضمونن ۾ زمرا وجھڻ جو ھڪ پاڻمرادو اوزار آھي. ان کي ڪم آڻڻ لاءِ ترجيحن ۾ وڃي ڪري ان کي پنھنجي وڪيپيڊيا واپرائيندڙ کاتي تي لاڳو ڪرڻو پوندو آهي پوءِ جنھن مضمون ۾ ان اوزار وسيلي زمرا وجھڻ چاھيو ته ان اوزار وسيلي لاڳاپيل ليک ۾ زمرا وجھي سگھجن ٿا. زمرا وجھڻ لاء مضمون کي پڇاڙيءَ ۾ + جوڙ جو نشان تي نھاريو ان تي ٺڙڪ ڪري لاڳاپيل زمري جو نالو لکو ۽ ٺيڪ آ (اوڪي) بٽڻ کي دٻايو يا انٽر ڪريو ته لاڳاپيل زمرو پاڻمرادو ان مضمون ۾ شامل ٿي ويندو ۽ ڪجھ گھڙيون مضمون تازو ٿي ويندو.

== لاڳو سٽاءُ  ==
ھن سهولت کي چالو ڪرڻ لاءِ: منهنجون ترجيحات ← اوزار ← فوري زمرا بندي، صفحن ۾ زمرا تبديل ڪرڻ، شامل ڪرڻ ۽ هٽائڻ کي آسان بڻائڻ لاءِ، ان خاني کي چونڊي ڇڏيو.

ھن سهولت کي چالو ڪرڻ لاءِ: {{ترجيحون|9|{{MediawikiHotCat}}}} کے 
ھن سهولت کي چالو لاءِ:

== استعمال جو طريقو ==
جڏهن به ڪو صفحو کولجي ٿو ته ترت زمرا بندي وارو اوزار ان صفحي ۾ موجود زمرا ڳولھي ٿو. جيڪڏهن زمرا موجود هجن ته هي اوزار انهن کي سولائيءَ سان هٽائڻ، تبديل ڪرڻ يا نوان شامل ڪرڻ جا اختيار مهيا ڪري ٿو. اهي اختيار (يا بٽڻ) صفحي جي بلڪل هيٺئين ڀاڱي ۾ زمرن سان گڏ ظاهر ٿين ٿا.

اختيارن جي وضاحت ھيٺ ڏنل آهي:
# &quot;(-)&quot;: هن تي ٺڙڪ/ڪلڪ ڪرڻ سان زمرو پاڻمرادو هٽي ويندو.
# &quot;(±)&quot;: هن تي ٺڙڪ/ڪلڪ ڪرڻ سان زمرو بدلائڻ يا وجھڻ لاءِ هڪ داخلا وارو خانو (input field) کولجي ٿو.
# &quot;(+)&quot;: هن تي ٺڙڪ ڪرڻ سان نئون زمرو شامل ڪرڻ لاءِ خانو کولجي ٿو.
# &quot;(++)&quot;: هن تي ٺڙڪ ڪري اوهين هڪ ئي وقت زمرن سان لاڳاپيل مختلف قسمن جي تبديليون ڪري سگهو ٿا.

تڪڙي زمرابندي انهن زمرن ۾ تبديلي نٿي آڻي سگهي جيڪي ڪنهن سانچي وغيره ذريعي ظاهر ٿين. تنهن ڪري هن اوزار سان رُڳو اهي زمرا تبديل ڪري سگهجن ٿا جيڪي صفحي جي اصل مواد ۾ موجود هجن.</text>
      <sha1>j6a16hzqp0t93p23vzzntjz1cs6kdbu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319409</id>
      <parentid>319405</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:49:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <comment>/* لاڳو سٽاءُ */</comment>
      <origin>319409</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2659" sha1="f12k78aoridlvuygmgs5cte8lpmw5lf" xml:space="preserve">وڪيپيڊيا تي مضمونن ۾ زمرا وجھڻ جو ھڪ پاڻمرادو اوزار آھي. ان کي ڪم آڻڻ لاءِ ترجيحن ۾ وڃي ڪري ان کي پنھنجي وڪيپيڊيا واپرائيندڙ کاتي تي لاڳو ڪرڻو پوندو آهي پوءِ جنھن مضمون ۾ ان اوزار وسيلي زمرا وجھڻ چاھيو ته ان اوزار وسيلي لاڳاپيل ليک ۾ زمرا وجھي سگھجن ٿا. زمرا وجھڻ لاء مضمون کي پڇاڙيءَ ۾ + جوڙ جو نشان تي نھاريو ان تي ٺڙڪ ڪري لاڳاپيل زمري جو نالو لکو ۽ ٺيڪ آ (اوڪي) بٽڻ کي دٻايو يا انٽر ڪريو ته لاڳاپيل زمرو پاڻمرادو ان مضمون ۾ شامل ٿي ويندو ۽ ڪجھ گھڙيون مضمون تازو ٿي ويندو.

== لاڳو سٽاءُ  ==
ھن سهولت کي چالو ڪرڻ لاءِ: منهنجون ترجيحات ← اوزار ← فوري زمرا بندي، صفحن ۾ زمرا تبديل ڪرڻ، شامل ڪرڻ ۽ هٽائڻ کي آسان بڻائڻ لاءِ، ان خاني کي چونڊي ڇڏيو.

ھن سهولت کي چالو ڪرڻ لاءِ: {{ترجيحون|9|{{Mediawiki:Gadget-HotCat}}}} خاني کي چونڊيو.

== استعمال جو طريقو ==
جڏهن به ڪو صفحو کولجي ٿو ته ترت زمرا بندي وارو اوزار ان صفحي ۾ موجود زمرا ڳولھي ٿو. جيڪڏهن زمرا موجود هجن ته هي اوزار انهن کي سولائيءَ سان هٽائڻ، تبديل ڪرڻ يا نوان شامل ڪرڻ جا اختيار مهيا ڪري ٿو. اهي اختيار (يا بٽڻ) صفحي جي بلڪل هيٺئين ڀاڱي ۾ زمرن سان گڏ ظاهر ٿين ٿا.

اختيارن جي وضاحت ھيٺ ڏنل آهي:
# &quot;(-)&quot;: هن تي ٺڙڪ/ڪلڪ ڪرڻ سان زمرو پاڻمرادو هٽي ويندو.
# &quot;(±)&quot;: هن تي ٺڙڪ/ڪلڪ ڪرڻ سان زمرو بدلائڻ يا وجھڻ لاءِ هڪ داخلا وارو خانو (input field) کولجي ٿو.
# &quot;(+)&quot;: هن تي ٺڙڪ ڪرڻ سان نئون زمرو شامل ڪرڻ لاءِ خانو کولجي ٿو.
# &quot;(++)&quot;: هن تي ٺڙڪ ڪري اوهين هڪ ئي وقت زمرن سان لاڳاپيل مختلف قسمن جي تبديليون ڪري سگهو ٿا.

تڪڙي زمرابندي انهن زمرن ۾ تبديلي نٿي آڻي سگهي جيڪي ڪنهن سانچي وغيره ذريعي ظاهر ٿين. تنهن ڪري هن اوزار سان رُڳو اهي زمرا تبديل ڪري سگهجن ٿا جيڪي صفحي جي اصل مواد ۾ موجود هجن.</text>
      <sha1>f12k78aoridlvuygmgs5cte8lpmw5lf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319418</id>
      <parentid>319409</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T15:33:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KaleemBot</username>
        <id>10779</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>خودڪار: [[زمرو:وڪيپيڊيا اسڪرپٽس]] جو اضافو</comment>
      <origin>319418</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2704" sha1="0n9bmjsq26nbitvmwduy5zbohnjc1oy" xml:space="preserve">وڪيپيڊيا تي مضمونن ۾ زمرا وجھڻ جو ھڪ پاڻمرادو اوزار آھي. ان کي ڪم آڻڻ لاءِ ترجيحن ۾ وڃي ڪري ان کي پنھنجي وڪيپيڊيا واپرائيندڙ کاتي تي لاڳو ڪرڻو پوندو آهي پوءِ جنھن مضمون ۾ ان اوزار وسيلي زمرا وجھڻ چاھيو ته ان اوزار وسيلي لاڳاپيل ليک ۾ زمرا وجھي سگھجن ٿا. زمرا وجھڻ لاء مضمون کي پڇاڙيءَ ۾ + جوڙ جو نشان تي نھاريو ان تي ٺڙڪ ڪري لاڳاپيل زمري جو نالو لکو ۽ ٺيڪ آ (اوڪي) بٽڻ کي دٻايو يا انٽر ڪريو ته لاڳاپيل زمرو پاڻمرادو ان مضمون ۾ شامل ٿي ويندو ۽ ڪجھ گھڙيون مضمون تازو ٿي ويندو.

== لاڳو سٽاءُ  ==
ھن سهولت کي چالو ڪرڻ لاءِ: منهنجون ترجيحات ← اوزار ← فوري زمرا بندي، صفحن ۾ زمرا تبديل ڪرڻ، شامل ڪرڻ ۽ هٽائڻ کي آسان بڻائڻ لاءِ، ان خاني کي چونڊي ڇڏيو.

ھن سهولت کي چالو ڪرڻ لاءِ: {{ترجيحون|9|{{Mediawiki:Gadget-HotCat}}}} خاني کي چونڊيو.

== استعمال جو طريقو ==
جڏهن به ڪو صفحو کولجي ٿو ته ترت زمرا بندي وارو اوزار ان صفحي ۾ موجود زمرا ڳولھي ٿو. جيڪڏهن زمرا موجود هجن ته هي اوزار انهن کي سولائيءَ سان هٽائڻ، تبديل ڪرڻ يا نوان شامل ڪرڻ جا اختيار مهيا ڪري ٿو. اهي اختيار (يا بٽڻ) صفحي جي بلڪل هيٺئين ڀاڱي ۾ زمرن سان گڏ ظاهر ٿين ٿا.

اختيارن جي وضاحت ھيٺ ڏنل آهي:
# &quot;(-)&quot;: هن تي ٺڙڪ/ڪلڪ ڪرڻ سان زمرو پاڻمرادو هٽي ويندو.
# &quot;(±)&quot;: هن تي ٺڙڪ/ڪلڪ ڪرڻ سان زمرو بدلائڻ يا وجھڻ لاءِ هڪ داخلا وارو خانو (input field) کولجي ٿو.
# &quot;(+)&quot;: هن تي ٺڙڪ ڪرڻ سان نئون زمرو شامل ڪرڻ لاءِ خانو کولجي ٿو.
# &quot;(++)&quot;: هن تي ٺڙڪ ڪري اوهين هڪ ئي وقت زمرن سان لاڳاپيل مختلف قسمن جي تبديليون ڪري سگهو ٿا.

تڪڙي زمرابندي انهن زمرن ۾ تبديلي نٿي آڻي سگهي جيڪي ڪنهن سانچي وغيره ذريعي ظاهر ٿين. تنهن ڪري هن اوزار سان رُڳو اهي زمرا تبديل ڪري سگهجن ٿا جيڪي صفحي جي اصل مواد ۾ موجود هجن.
[[زمرو:وڪيپيڊيا اسڪرپٽس]]</text>
      <sha1>0n9bmjsq26nbitvmwduy5zbohnjc1oy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>واپرائيندڙ بحث:Oshaque Ahmed</title>
    <ns>3</ns>
    <id>83028</id>
    <revision>
      <id>319393</id>
      <timestamp>2025-06-14T12:01:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KaleemBot</username>
        <id>10779</id>
      </contributor>
      <comment>ڀليڪار!</comment>
      <origin>319393</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4352" sha1="3dbbjrkjvzujopkown0gvj2ker4um0f" xml:space="preserve">
{{سانچو:سماجي ڳنڍڻن تي سنڌي وڪيپيڊيا}}
&lt;div style=&quot;padding:5px;font-size:medium&quot;&gt;&lt;center style=&quot;word-spacing:1ex&quot;&gt;[[Wikipedia:سفارتخانو|سفارتخاني جي صفحي تي پنھنجون سفارشون ڏيو]] &lt;/center&gt;&lt;/div&gt;
{| bgcolor=&quot;#ADDFAD&quot; align=center style=&quot;width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border-top:2px dashed #3eb2c9;border-bottom:2px dashed #3eb2c9;padding: 5px 20px 25px;&quot;
|&lt;span style=&quot;font-family:MB Lateefi;float:left&quot;&gt;'''[[Wikipedia:سفارتخانو|سفارتخانو]]'''&lt;/span&gt;
&lt;div class=&quot;tabber horizTabBox&quot; style=&quot;width: 100% !important;&quot;&gt;
[[عڪس:Wikipedia laurier wp.png|left|200px]]
&lt;center&gt;&lt;big&gt;'''بزمِ سنڌي وڪيپيڊيا ۾ ڀلي ڪري آيا''' ''{{PAGENAME}}'''&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;''

'''السلام عليڪم! اسان اميد ڪريون ٿا تہ توھان سنڌي وڪيپيڊيا جي لاء بھترين اضافو ثابت ٿيندئو'''.&lt;br&gt;
* وڪيپيڊيا ھڪ کليل ڄاڻ چيڪلو آھي جنھن کي اسان سڀ ملي ڪري لکندا ۽ سنواريندا آھيون. وڪيپيڊيا منصوبي جي شروعات جنوري 2001ع ۾ ٿي، جڏھن تہ سنڌي وڪيپيڊيا فيبروري 2006ع  ۾  عمل آئي. في الحال ھن وڪيپيڊيا ۾ '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' [[Special:Allpages|مضمون]] موجود آھن.&lt;br /&gt;
* ھن چيڪلي (انسائيڪلوپيڊيا) ۾ توھان مضمون نويسي، سنوار ۽ تصحيح کان پھريان ھيٺين صفحن تي ضرور نظر وجھو.'''
* صفحن جي ظاھريت جي تبديلي ۽ طریقيڪار جي لاءِ ڏسو '''[[خاص:ترجيحات|ترجيحون]]'''.

&lt;Font - size=4&gt; '''اصول ۽ قاعدا''' &lt;/Font - size&gt;

&lt;Font - size=3&gt;  '''توھان جو واپرائيندڙ ۽ بحث صفحو''' &lt;/Font - size&gt;&lt;br&gt;
ھتي توھانجو [[خاص:Mypage|'''مخصوص واپرائيندڙ صفحو بہ ھوندو''']] جتي توھان [[:زمرو:يوزر سانچا|پنھنجو تعارف لکي سگھو ٿا]]، ۽ توهانجي [[خاص:Mytalk|واپرائيندڙ بحث]] تي ٻيا رڪنَ توھان سان رابطو ڪري سگھن ٿا ۽ توھان ڏي پيغام موڪلي سگھن ٿا.
* '''ڪنھن ٻئي رڪن کي پيغام موڪلڻ وقت ھنن امرن جو خاص خيال رکو''':
** '''جيڪڏھن ضرورت هجي تہ پيغام کي عنوان ضرور ڏيو'''.
** '''پيغام جي آخر ۾ پنهنجي صحيح ضرور وجھو، ان جي لاءِ هي علامت درج ڪريو'''--&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;''' يا ھن ([[عڪس:Insert-signature.png|link=]]) بٽڻ تي ٽڙڪ ڪريو'''.
** '''[[Wikipedia:اصول بحث|اظھار بحث جي آدابن]] جو خصوصي خيال رکو'''.

&lt;Font - size=3&gt; '''تعاون''' &lt;/Font - size&gt;

* '''وڪيپيڊيا جي ڪنھن بہ صفحي جي سڄي پاسي ڳوليو جو خانو نظر ايندو آھي. جنھن موضوع تي مضمون ٺاھڻ چاھيو تہ ڳوليو جي خاني ۾ لکو، ۽ ڳوليو تي ٽڙڪ ڪريو'''.
&lt;inputbox&gt;type=search&lt;/inputbox&gt;
* '''توھان جي موضوع سان ملندڙ جلندڙ صفحا نظر ايندا. اھو اطمينان ڪرڻ کان پوء تہ توھان جي گهربل موضوع تي پھريان کان مضمون موجود ناھي، توھان نئون صفحو ٺاھي سگھو ٿا  واضع هجي تہ ھڪ موضوع تي ھڪ کان وڌيڪ مضمون ٺاھڻ جي اجازت ناھي. توھان ھيٺ ڏنل خانو بہ استعمال ڪري سگھو ٿا'''.
&lt;inputbox&gt;type=create&lt;/inputbox&gt;
*  '''لکڻ کان پهرئين ھن ڳالھ جو يقين ڪريو تہ جنھن عنوان تي توھان لکي رھيا آھيو ان تي يا ان سان ملندڙ عنوانن تي وڪي ۾ ڪوئي مضمون نہ ھجي. ان جي لاء توھان ڳوليو جي خاني ۾ عنوان ۽ ان جا هم معنيٰ لفظ (اهڙا لفظ جن جي معني هڪ هجي) لکي ڳولا ڪريو'''.&lt;/center&gt;
|} -- توھان جي مدد جي لاء ھر وقت حاضر، اوهان جو خادم --[[واپرائيندڙ:KaleemBot|KaleemBot]] ([[واپرائيندڙ بحث:KaleemBot|ڳالھ]]) 12:01, 14 جُونِ 2025 ( يو.ٽي.سي)</text>
      <sha1>3dbbjrkjvzujopkown0gvj2ker4um0f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>سانچو:ترجيحون</title>
    <ns>10</ns>
    <id>83029</id>
    <revision>
      <id>319406</id>
      <timestamp>2025-06-14T14:37:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <comment>نئون صفحو: &lt;span class=&quot;example&quot; style=&quot;font-family: Jameel Noori Nastaleeq, serif;&quot;&gt; [[Special:Preferences|منھجون ترجيحون]] {{#switch: {{{1|}}} |0=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-personal|واپرائيندڙ جو پروفائيل]] |1=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|ظاھريت]] |2=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-datetime|تاريخ ۽ وقت]] |3=&amp;nbsp;← Special:Preferences#mw-prefsection-editing|سنوار...</comment>
      <origin>319406</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2173" sha1="ehoyz06byo6a4811e0d92yzb0nsfxgx" xml:space="preserve">&lt;span class=&quot;example&quot; style=&quot;font-family: Jameel Noori Nastaleeq, serif;&quot;&gt;
[[Special:Preferences|منھجون ترجيحون]]
{{#switch: {{{1|}}}
|0=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-personal|واپرائيندڙ جو پروفائيل]]
|1=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|ظاھريت]]
|2=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-datetime|تاريخ ۽ وقت]]
|3=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|سنوار]]
|4=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-rc|تازيون تبديليون]]
|5=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-watchlist|نگراني فهرست]]
|6=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-searchoptions|ڳولھا جا اختيار]]
|7=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-misc|ٻيا]]
|8=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-flaggedrevs|آسائتو تبديليون]]
|9=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|اوزار]]
|10=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-education|تعليم]]
|User profile=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-personal|واپرائيندڙ جو پروفائيل]]
|Appearance=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|ظاھريت]]
|Date and time=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-datetime|تاريخ ۽ وقت]]
|Editing=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|سنوار]]
|Recent changes=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-rc|تازيون تبديليون]]
|Watchlist=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-watchlist|نگراني فهرست]]
|Search options=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-searchoptions|ڳولھا جا اختيار]]
|Misc=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-misc|ٻيا]]
|Pending changes=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-flaggedrevs|آسائتو تبديليون]]
|Gadgets=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|اوزار]]
|Education=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-education|تعليم]]
|
}}
{{#if:{{{2|}}}|&amp;nbsp;← {{{2}}}|}}{{#if:{{{3|}}}|&amp;nbsp;= {{{3}}}|}}
&lt;/span&gt;&lt;noinclude&gt;{{دستاويز}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ehoyz06byo6a4811e0d92yzb0nsfxgx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319410</id>
      <parentid>319406</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:51:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Protected &quot;[[سانچو:ترجيحون]]&quot; ([سنواريو=رڳو پاڻمرادو طور پڪ ڪيل واپرائيندڙن کي اجازت ڏيو] (لامحدود) [چوريو=رڳو پاڻمرادو طور پڪ ڪيل واپرائيندڙن کي اجازت ڏيو] (لامحدود))</comment>
      <origin>319406</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2173" sha1="ehoyz06byo6a4811e0d92yzb0nsfxgx" xml:space="preserve">&lt;span class=&quot;example&quot; style=&quot;font-family: Jameel Noori Nastaleeq, serif;&quot;&gt;
[[Special:Preferences|منھجون ترجيحون]]
{{#switch: {{{1|}}}
|0=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-personal|واپرائيندڙ جو پروفائيل]]
|1=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|ظاھريت]]
|2=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-datetime|تاريخ ۽ وقت]]
|3=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|سنوار]]
|4=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-rc|تازيون تبديليون]]
|5=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-watchlist|نگراني فهرست]]
|6=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-searchoptions|ڳولھا جا اختيار]]
|7=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-misc|ٻيا]]
|8=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-flaggedrevs|آسائتو تبديليون]]
|9=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|اوزار]]
|10=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-education|تعليم]]
|User profile=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-personal|واپرائيندڙ جو پروفائيل]]
|Appearance=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|ظاھريت]]
|Date and time=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-datetime|تاريخ ۽ وقت]]
|Editing=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|سنوار]]
|Recent changes=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-rc|تازيون تبديليون]]
|Watchlist=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-watchlist|نگراني فهرست]]
|Search options=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-searchoptions|ڳولھا جا اختيار]]
|Misc=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-misc|ٻيا]]
|Pending changes=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-flaggedrevs|آسائتو تبديليون]]
|Gadgets=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|اوزار]]
|Education=&amp;nbsp;← [[Special:Preferences#mw-prefsection-education|تعليم]]
|
}}
{{#if:{{{2|}}}|&amp;nbsp;← {{{2}}}|}}{{#if:{{{3|}}}|&amp;nbsp;= {{{3}}}|}}
&lt;/span&gt;&lt;noinclude&gt;{{دستاويز}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ehoyz06byo6a4811e0d92yzb0nsfxgx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ذريعات وڪي:Gadget-HotCat</title>
    <ns>8</ns>
    <id>83030</id>
    <revision>
      <id>319407</id>
      <timestamp>2025-06-14T14:43:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <comment>نئون صفحو: [[وڪيپيڊيا:ھاٽ_ڪيٽ|ڦڙت زمرابندي]]، صفحن ۾ زمرا وجھڻ، مٽائڻ، يا ھٽائڻ ۾ سولائيءَ جي لاءِ.</comment>
      <origin>319407</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="156" sha1="4z1wxq966fe4zllnpqt7iinfldz7zik" xml:space="preserve">[[وڪيپيڊيا:ھاٽ_ڪيٽ|ڦڙت زمرابندي]]، صفحن ۾ زمرا وجھڻ، مٽائڻ، يا ھٽائڻ ۾ سولائيءَ جي لاءِ.</text>
      <sha1>4z1wxq966fe4zllnpqt7iinfldz7zik</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319408</id>
      <parentid>319407</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:44:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Protected &quot;[[ذريعات وڪي:Gadget-HotCat]]&quot; ([سنواريو=رڳو منتظمن کي اجازت ڏيو] (لامحدود) [چوريو=رڳو منتظمن کي اجازت ڏيو] (لامحدود))</comment>
      <origin>319407</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="156" sha1="4z1wxq966fe4zllnpqt7iinfldz7zik" xml:space="preserve">[[وڪيپيڊيا:ھاٽ_ڪيٽ|ڦڙت زمرابندي]]، صفحن ۾ زمرا وجھڻ، مٽائڻ، يا ھٽائڻ ۾ سولائيءَ جي لاءِ.</text>
      <sha1>4z1wxq966fe4zllnpqt7iinfldz7zik</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>نيپچونيئم</title>
    <ns>0</ns>
    <id>83031</id>
    <revision>
      <id>319413</id>
      <timestamp>2025-06-14T15:21:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <comment>نئون صفحو: '''نيپچونيم''' (Neptunium) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان Np ۽ ايٽمي نمبر 93 آهي. هڪ تابڪار ايڪٽينائيڊ ڌاتو، نيپچونيم پهريون ٽرانس يورانڪ عنصر آهي. ان جو نالو نيپچون جي نالي تي رکيو ويو آهي، جيڪو شمسي نظام ۾ يورينس کان پوء ٻاهر سيارو آهي، جنهن جي نالي تي يورينيم جو نالو رکي...</comment>
      <origin>319413</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1203" sha1="g9zb9qvxj4flos9firp3h2r9hjag6fe" xml:space="preserve">'''نيپچونيم''' (Neptunium) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان Np ۽ ايٽمي نمبر 93 آهي. هڪ تابڪار ايڪٽينائيڊ ڌاتو، نيپچونيم پهريون ٽرانس يورانڪ عنصر آهي. ان جو نالو نيپچون جي نالي تي رکيو ويو آهي، جيڪو شمسي نظام ۾ يورينس کان پوء ٻاهر سيارو آهي، جنهن جي نالي تي يورينيم جو نالو رکيو ويو آهي. هڪ نيپچونيم ايٽم ۾ 93 پروٽان ۽ 93 اليڪٽران هوندا آهن، جن مان ست ويلنس اليڪٽران هوندا آهن. نيپچونيم ڌاتو چاندي جهڙو هوندو آهي ۽ هوا جي سامهون اچڻ تي خراب ٿي ويندو آهي. عنصر ٽن ايلوٽروپڪ شڪلن ۾ ٿئي ٿو ۽ اهو عام طور تي پنج آڪسائيڊيشن حالتون ڏيکاري ٿو، جيڪي +3 کان +7 تائين آهن. سڀني ايڪٽينائيڊس وانگر، اهو تابڪار، زهريلو، پائروفورڪ ۽ هڏن ۾ جمع ٿيڻ جي قابل آهي، جيڪو نيپچونيم کي هٿ ڪرڻ کي خطرناڪ بڻائي ٿو.</text>
      <sha1>g9zb9qvxj4flos9firp3h2r9hjag6fe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319414</id>
      <parentid>319413</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T15:23:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319414</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1300" sha1="d38m8lm2z4ex5scnenbifekb9vo4gxt" xml:space="preserve">'''نيپچونيم''' (Neptunium) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان Np ۽ ايٽمي نمبر 93 آهي. هڪ تابڪار ايڪٽينائيڊ ڌاتو، نيپچونيم پهريون ٽرانس يورانڪ عنصر آهي. ان جو نالو نيپچون جي نالي تي رکيو ويو آهي، جيڪو شمسي نظام ۾ يورينس کان پوء ٻاهر سيارو آهي، جنهن جي نالي تي يورينيم جو نالو رکيو ويو آهي. هڪ نيپچونيم ايٽم ۾ 93 پروٽان ۽ 93 اليڪٽران هوندا آهن، جن مان ست ويلنس اليڪٽران هوندا آهن. نيپچونيم ڌاتو چاندي جهڙو هوندو آهي ۽ هوا جي سامهون اچڻ تي خراب ٿي ويندو آهي. عنصر ٽن ايلوٽروپڪ شڪلن ۾ ٿئي ٿو ۽ اهو عام طور تي پنج آڪسائيڊيشن حالتون ڏيکاري ٿو، جيڪي +3 کان +7 تائين آهن. سڀني ايڪٽينائيڊس وانگر، اهو تابڪار، زهريلو، پائروفورڪ ۽ هڏن ۾ جمع ٿيڻ جي قابل آهي، جيڪو نيپچونيم کي هٿ ڪرڻ کي خطرناڪ بڻائي ٿو.
==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:ايڪٽينائيڊ]]
[[زمرو:ڪيميائي تت]]</text>
      <sha1>d38m8lm2z4ex5scnenbifekb9vo4gxt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319415</id>
      <parentid>319414</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T15:23:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319415</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1295" sha1="mynizmy8fmxgicunlhtzi2r2axrkzr3" xml:space="preserve">'''نيپچونيم''' (Neptunium) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان Np ۽ ايٽمي نمبر 93 آهي. هڪ تابڪار ايڪٽينائيڊ ڌاتو، نيپچونيم پهريون ٽرانس يورانڪ عنصر آهي. ان جو نالو نيپچون جي نالي تي رکيو ويو آهي، جيڪو شمسي نظام ۾ يورينس کان پوء ٻاهر سيارو آهي، جنهن جي نالي تي يورينيم جو نالو رکيو ويو آهي. هڪ نيپچونيم ايٽم ۾ 93 پروٽان ۽ 93 اليڪٽران هوندا آهن، جن مان ست ويلنس اليڪٽران هوندا آهن. نيپچونيم ڌاتو چاندي جهڙو هوندو آهي ۽ هوا جي سامهون اچڻ تي خراب ٿي ويندو آهي. عنصر ٽن ايلوٽروپڪ شڪلن ۾ ٿئي ٿو ۽ اهو عام طور تي پنج آڪسيڊيشن حالتون ڏيکاري ٿو، جيڪي +3 کان +7 تائين آهن. سڀني ايڪٽينائيڊ وانگر، اهو تابڪار، زهريلو، پائروفورڪ ۽ هڏن ۾ جمع ٿيڻ جي قابل آهي، جيڪو نيپچونيم کي هٿ ڪرڻ کي خطرناڪ بڻائي ٿو.

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:ايڪٽينائيڊ]]
[[زمرو:ڪيميائي تت]]</text>
      <sha1>mynizmy8fmxgicunlhtzi2r2axrkzr3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ڌج</title>
    <ns>0</ns>
    <id>83032</id>
    <redirect title="ڌج د گريٽ" />
    <revision>
      <id>319425</id>
      <timestamp>2025-06-14T16:15:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Extensive7</username>
        <id>20429</id>
      </contributor>
      <comment>Extensive7 صفحي [[ڌج]] کي [[ڌج د گريٽ]] ڏانھن چوريو</comment>
      <origin>319425</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32" sha1="du66lplq2n14b5ztj5zi08lyvweadzm" xml:space="preserve">#چوريو [[ڌج د گريٽ]]</text>
      <sha1>du66lplq2n14b5ztj5zi08lyvweadzm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>واپرائيندڙ بحث:Manvi1820</title>
    <ns>3</ns>
    <id>83033</id>
    <revision>
      <id>319426</id>
      <timestamp>2025-06-14T18:21:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KaleemBot</username>
        <id>10779</id>
      </contributor>
      <comment>ڀليڪار!</comment>
      <origin>319426</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4352" sha1="4ct1mg7s0z2uzlp7aetklh55x4nrfn4" xml:space="preserve">
{{سانچو:سماجي ڳنڍڻن تي سنڌي وڪيپيڊيا}}
&lt;div style=&quot;padding:5px;font-size:medium&quot;&gt;&lt;center style=&quot;word-spacing:1ex&quot;&gt;[[Wikipedia:سفارتخانو|سفارتخاني جي صفحي تي پنھنجون سفارشون ڏيو]] &lt;/center&gt;&lt;/div&gt;
{| bgcolor=&quot;#ADDFAD&quot; align=center style=&quot;width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border-top:2px dashed #3eb2c9;border-bottom:2px dashed #3eb2c9;padding: 5px 20px 25px;&quot;
|&lt;span style=&quot;font-family:MB Lateefi;float:left&quot;&gt;'''[[Wikipedia:سفارتخانو|سفارتخانو]]'''&lt;/span&gt;
&lt;div class=&quot;tabber horizTabBox&quot; style=&quot;width: 100% !important;&quot;&gt;
[[عڪس:Wikipedia laurier wp.png|left|200px]]
&lt;center&gt;&lt;big&gt;'''بزمِ سنڌي وڪيپيڊيا ۾ ڀلي ڪري آيا''' ''{{PAGENAME}}'''&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;''

'''السلام عليڪم! اسان اميد ڪريون ٿا تہ توھان سنڌي وڪيپيڊيا جي لاء بھترين اضافو ثابت ٿيندئو'''.&lt;br&gt;
* وڪيپيڊيا ھڪ کليل ڄاڻ چيڪلو آھي جنھن کي اسان سڀ ملي ڪري لکندا ۽ سنواريندا آھيون. وڪيپيڊيا منصوبي جي شروعات جنوري 2001ع ۾ ٿي، جڏھن تہ سنڌي وڪيپيڊيا فيبروري 2006ع  ۾  عمل آئي. في الحال ھن وڪيپيڊيا ۾ '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' [[Special:Allpages|مضمون]] موجود آھن.&lt;br /&gt;
* ھن چيڪلي (انسائيڪلوپيڊيا) ۾ توھان مضمون نويسي، سنوار ۽ تصحيح کان پھريان ھيٺين صفحن تي ضرور نظر وجھو.'''
* صفحن جي ظاھريت جي تبديلي ۽ طریقيڪار جي لاءِ ڏسو '''[[خاص:ترجيحات|ترجيحون]]'''.

&lt;Font - size=4&gt; '''اصول ۽ قاعدا''' &lt;/Font - size&gt;

&lt;Font - size=3&gt;  '''توھان جو واپرائيندڙ ۽ بحث صفحو''' &lt;/Font - size&gt;&lt;br&gt;
ھتي توھانجو [[خاص:Mypage|'''مخصوص واپرائيندڙ صفحو بہ ھوندو''']] جتي توھان [[:زمرو:يوزر سانچا|پنھنجو تعارف لکي سگھو ٿا]]، ۽ توهانجي [[خاص:Mytalk|واپرائيندڙ بحث]] تي ٻيا رڪنَ توھان سان رابطو ڪري سگھن ٿا ۽ توھان ڏي پيغام موڪلي سگھن ٿا.
* '''ڪنھن ٻئي رڪن کي پيغام موڪلڻ وقت ھنن امرن جو خاص خيال رکو''':
** '''جيڪڏھن ضرورت هجي تہ پيغام کي عنوان ضرور ڏيو'''.
** '''پيغام جي آخر ۾ پنهنجي صحيح ضرور وجھو، ان جي لاءِ هي علامت درج ڪريو'''--&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;''' يا ھن ([[عڪس:Insert-signature.png|link=]]) بٽڻ تي ٽڙڪ ڪريو'''.
** '''[[Wikipedia:اصول بحث|اظھار بحث جي آدابن]] جو خصوصي خيال رکو'''.

&lt;Font - size=3&gt; '''تعاون''' &lt;/Font - size&gt;

* '''وڪيپيڊيا جي ڪنھن بہ صفحي جي سڄي پاسي ڳوليو جو خانو نظر ايندو آھي. جنھن موضوع تي مضمون ٺاھڻ چاھيو تہ ڳوليو جي خاني ۾ لکو، ۽ ڳوليو تي ٽڙڪ ڪريو'''.
&lt;inputbox&gt;type=search&lt;/inputbox&gt;
* '''توھان جي موضوع سان ملندڙ جلندڙ صفحا نظر ايندا. اھو اطمينان ڪرڻ کان پوء تہ توھان جي گهربل موضوع تي پھريان کان مضمون موجود ناھي، توھان نئون صفحو ٺاھي سگھو ٿا  واضع هجي تہ ھڪ موضوع تي ھڪ کان وڌيڪ مضمون ٺاھڻ جي اجازت ناھي. توھان ھيٺ ڏنل خانو بہ استعمال ڪري سگھو ٿا'''.
&lt;inputbox&gt;type=create&lt;/inputbox&gt;
*  '''لکڻ کان پهرئين ھن ڳالھ جو يقين ڪريو تہ جنھن عنوان تي توھان لکي رھيا آھيو ان تي يا ان سان ملندڙ عنوانن تي وڪي ۾ ڪوئي مضمون نہ ھجي. ان جي لاء توھان ڳوليو جي خاني ۾ عنوان ۽ ان جا هم معنيٰ لفظ (اهڙا لفظ جن جي معني هڪ هجي) لکي ڳولا ڪريو'''.&lt;/center&gt;
|} -- توھان جي مدد جي لاء ھر وقت حاضر، اوهان جو خادم --[[واپرائيندڙ:KaleemBot|KaleemBot]] ([[واپرائيندڙ بحث:KaleemBot|ڳالھ]]) 18:21, 14 جُونِ 2025 ( يو.ٽي.سي)</text>
      <sha1>4ct1mg7s0z2uzlp7aetklh55x4nrfn4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>اٽيربيئم</title>
    <ns>0</ns>
    <id>83034</id>
    <revision>
      <id>319427</id>
      <timestamp>2025-06-14T19:56:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <comment>نئون صفحو: '''اٽيربيئم''' (Ytterbium) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان Yb ۽ ايٽمي نمبر 70 آهي. اهو لنٿانائيڊ سيريز ۾ چوڏهون ۽ آخري عنصر آهي، جيڪو ان جي +2 آڪسيڊيشن حالت جي نسبتي استحڪام جو بنياد آهي. ٻين لينٿانائيڊ وانگر، ان جي سڀ کان عام آڪسيڊيشن حالت +3 آهي، جهڙوڪ ان جي آڪسائيڊ، هيلائيڊ...</comment>
      <origin>319427</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1021" sha1="gkoy3fq44xmzz5so0dewr72j48ba83x" xml:space="preserve">'''اٽيربيئم''' (Ytterbium) هڪ ڪيميائي عنصر آهي؛ ان جو نشان Yb ۽ ايٽمي نمبر 70 آهي. اهو لنٿانائيڊ سيريز ۾ چوڏهون ۽ آخري عنصر آهي، جيڪو ان جي +2 آڪسيڊيشن حالت جي نسبتي استحڪام جو بنياد آهي. ٻين لينٿانائيڊ وانگر، ان جي سڀ کان عام آڪسيڊيشن حالت +3 آهي، جهڙوڪ ان جي آڪسائيڊ، هيلائيڊ ۽ ٻين مرڪبن ۾ آهي. آبي محلول ۾، ٻين اڳ واري لنٿانائيڊ جي مرڪبن وانگر، حل ٿيندڙ اٽيربيئم جا مرڪب پاڻي جي 9 ماليڪيولن سان ڪمپليڪس ٺاهيندا آهن. ان جي اليڪٽران جي ترتيب جي ڪري، ان جي گھاٽائي، پگھلڻ جو نقطو ۽ ابلڻ جو نقطو ٻين لنٿانائيڊ جي ڀيٽ ۾ تمام گهٽ آهي.
==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:لنٿانائيڊ]]
[[زمرو:ڪيميائي تت]]</text>
      <sha1>gkoy3fq44xmzz5so0dewr72j48ba83x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>واپرائيندڙ بحث:我是啊啊啊啊啊啊啊啊啊啊</title>
    <ns>3</ns>
    <id>83035</id>
    <revision>
      <id>319428</id>
      <timestamp>2025-06-14T20:50:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KaleemBot</username>
        <id>10779</id>
      </contributor>
      <comment>ڀليڪار!</comment>
      <origin>319428</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4352" sha1="5iya9e4g6xo41fe68zs2a4ccv2pt7dw" xml:space="preserve">
{{سانچو:سماجي ڳنڍڻن تي سنڌي وڪيپيڊيا}}
&lt;div style=&quot;padding:5px;font-size:medium&quot;&gt;&lt;center style=&quot;word-spacing:1ex&quot;&gt;[[Wikipedia:سفارتخانو|سفارتخاني جي صفحي تي پنھنجون سفارشون ڏيو]] &lt;/center&gt;&lt;/div&gt;
{| bgcolor=&quot;#ADDFAD&quot; align=center style=&quot;width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border-top:2px dashed #3eb2c9;border-bottom:2px dashed #3eb2c9;padding: 5px 20px 25px;&quot;
|&lt;span style=&quot;font-family:MB Lateefi;float:left&quot;&gt;'''[[Wikipedia:سفارتخانو|سفارتخانو]]'''&lt;/span&gt;
&lt;div class=&quot;tabber horizTabBox&quot; style=&quot;width: 100% !important;&quot;&gt;
[[عڪس:Wikipedia laurier wp.png|left|200px]]
&lt;center&gt;&lt;big&gt;'''بزمِ سنڌي وڪيپيڊيا ۾ ڀلي ڪري آيا''' ''{{PAGENAME}}'''&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;''

'''السلام عليڪم! اسان اميد ڪريون ٿا تہ توھان سنڌي وڪيپيڊيا جي لاء بھترين اضافو ثابت ٿيندئو'''.&lt;br&gt;
* وڪيپيڊيا ھڪ کليل ڄاڻ چيڪلو آھي جنھن کي اسان سڀ ملي ڪري لکندا ۽ سنواريندا آھيون. وڪيپيڊيا منصوبي جي شروعات جنوري 2001ع ۾ ٿي، جڏھن تہ سنڌي وڪيپيڊيا فيبروري 2006ع  ۾  عمل آئي. في الحال ھن وڪيپيڊيا ۾ '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' [[Special:Allpages|مضمون]] موجود آھن.&lt;br /&gt;
* ھن چيڪلي (انسائيڪلوپيڊيا) ۾ توھان مضمون نويسي، سنوار ۽ تصحيح کان پھريان ھيٺين صفحن تي ضرور نظر وجھو.'''
* صفحن جي ظاھريت جي تبديلي ۽ طریقيڪار جي لاءِ ڏسو '''[[خاص:ترجيحات|ترجيحون]]'''.

&lt;Font - size=4&gt; '''اصول ۽ قاعدا''' &lt;/Font - size&gt;

&lt;Font - size=3&gt;  '''توھان جو واپرائيندڙ ۽ بحث صفحو''' &lt;/Font - size&gt;&lt;br&gt;
ھتي توھانجو [[خاص:Mypage|'''مخصوص واپرائيندڙ صفحو بہ ھوندو''']] جتي توھان [[:زمرو:يوزر سانچا|پنھنجو تعارف لکي سگھو ٿا]]، ۽ توهانجي [[خاص:Mytalk|واپرائيندڙ بحث]] تي ٻيا رڪنَ توھان سان رابطو ڪري سگھن ٿا ۽ توھان ڏي پيغام موڪلي سگھن ٿا.
* '''ڪنھن ٻئي رڪن کي پيغام موڪلڻ وقت ھنن امرن جو خاص خيال رکو''':
** '''جيڪڏھن ضرورت هجي تہ پيغام کي عنوان ضرور ڏيو'''.
** '''پيغام جي آخر ۾ پنهنجي صحيح ضرور وجھو، ان جي لاءِ هي علامت درج ڪريو'''--&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;''' يا ھن ([[عڪس:Insert-signature.png|link=]]) بٽڻ تي ٽڙڪ ڪريو'''.
** '''[[Wikipedia:اصول بحث|اظھار بحث جي آدابن]] جو خصوصي خيال رکو'''.

&lt;Font - size=3&gt; '''تعاون''' &lt;/Font - size&gt;

* '''وڪيپيڊيا جي ڪنھن بہ صفحي جي سڄي پاسي ڳوليو جو خانو نظر ايندو آھي. جنھن موضوع تي مضمون ٺاھڻ چاھيو تہ ڳوليو جي خاني ۾ لکو، ۽ ڳوليو تي ٽڙڪ ڪريو'''.
&lt;inputbox&gt;type=search&lt;/inputbox&gt;
* '''توھان جي موضوع سان ملندڙ جلندڙ صفحا نظر ايندا. اھو اطمينان ڪرڻ کان پوء تہ توھان جي گهربل موضوع تي پھريان کان مضمون موجود ناھي، توھان نئون صفحو ٺاھي سگھو ٿا  واضع هجي تہ ھڪ موضوع تي ھڪ کان وڌيڪ مضمون ٺاھڻ جي اجازت ناھي. توھان ھيٺ ڏنل خانو بہ استعمال ڪري سگھو ٿا'''.
&lt;inputbox&gt;type=create&lt;/inputbox&gt;
*  '''لکڻ کان پهرئين ھن ڳالھ جو يقين ڪريو تہ جنھن عنوان تي توھان لکي رھيا آھيو ان تي يا ان سان ملندڙ عنوانن تي وڪي ۾ ڪوئي مضمون نہ ھجي. ان جي لاء توھان ڳوليو جي خاني ۾ عنوان ۽ ان جا هم معنيٰ لفظ (اهڙا لفظ جن جي معني هڪ هجي) لکي ڳولا ڪريو'''.&lt;/center&gt;
|} -- توھان جي مدد جي لاء ھر وقت حاضر، اوهان جو خادم --[[واپرائيندڙ:KaleemBot|KaleemBot]] ([[واپرائيندڙ بحث:KaleemBot|ڳالھ]]) 20:50, 14 جُونِ 2025 ( يو.ٽي.سي)</text>
      <sha1>5iya9e4g6xo41fe68zs2a4ccv2pt7dw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>گيگيائي ڪائونٽي</title>
    <ns>0</ns>
    <id>83036</id>
    <revision>
      <id>319449</id>
      <timestamp>2025-06-14T23:32:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <comment>صفحي &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1288826736|Gê'gyai County]]&quot; جي شروعاتي ڀاڱي جو ترجمو ڪندي سرجيو ويو</comment>
      <origin>319449</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2540" sha1="fb6vn4by6zbqn441dsieys5xmtvas1q" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name = گئگيائي ڪائونٽي&lt;br&gt;Gê'gyai County
| official_name = 
| other_name = 
| native_name = དགེ་རྒྱས་རྫོང་། (تبتي)
| nickname = 
| settlement_type = ڪائونٽي
| total_type = &lt;!-- to set a non-standard label for total area and population rows --&gt;
| motto = &lt;!-- images and maps  -----------&gt;
| image_skyline = 
| imagesize = 
| image_caption = 
| image_map = Location of Gê'gyai within Xizang (China).png
| mapsize = 250px
| map_caption = تبت خود مختيار علائقي جي ڱاري پريفيڪچر (پيلو رنگ) م گئگيائي ڪائونٽي (ڳاڙهو رنگ)
| pushpin_map = China Tibet Ngari#Tibet#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_caption = Location of the seat in the Tibet Autonomous Region
| pushpin_mapsize = &lt;!-- Location ------------------&gt;
| subdivision_type = [[ملڪ]]
| subdivision_name = {{پرچم|چين}}
| subdivision_type1 = [[Autonomous regions of China|Autonomous region]]
| subdivision_name1 = [[Tibet Autonomous Region|Tibet]]
| subdivision_type2 = [[Prefectures of the People's Republic of China|Prefecture]]
| subdivision_name2 = [[Ngari Prefecture|Ngari]]
| seat_type = County seat
| seat = [[Geji, Gê'gyai County|Gê'gyai]]
&lt;!-- Politics -----------------&gt;| leader_title = 
| leader_name = 
| established_title = 
| established_date = 
| area_total_km2 = 46,104.28
| elevation_m = 
| population_as_of = 2020
| population_footnotes = &lt;ref&gt;{{cite web  |url = https://www.al.gov.cn/info/1097/39636.htm  |title = 阿里地区第七次全国人口普查主要数据公报  |publisher = Administrative Commission of Ngari Prefecture  |language = zh  |date = 2021-06-10  |access-date = 2023-08-19  |archive-date = 2022-06-11  |archive-url = https://web.archive.org/web/20220611003714/https://www.al.gov.cn/info/1097/39636.htm  |url-status = dead  }}&lt;/ref&gt;
| population_note = 
| population_total = 18012
| population_density_km2 = auto
&lt;!-- General information  ---------------&gt;| timezone1 = [[China Standard Time|China Standard]]
| postal_code_type = 
| postal_code = 
| area_code = 
| website = {{URL|https://gj.al.gov.cn}}
| footnotes = 
}}
'''گيگائي ڪائونٽي''' ( {{bo|t=དགེ་རྒྱས་རྫོང་།}}   ، {{Lang-zh}} ) چين جي [[تبت خودمختيار علائقو|تبت خود مختيار علائقي]] جي نگاري صوبي جي هڪ ڪائونٽي آهي. 'گي گيائي' تبتي لفظ آهي جنهن جو مطلب آهي &quot;مڪمل خوبصورتي&quot;.</text>
      <sha1>fb6vn4by6zbqn441dsieys5xmtvas1q</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319450</id>
      <parentid>319449</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T23:35:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319450</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2583" sha1="hmmsc0jhdl9kdnrt11hzcdielyylrmd" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name = گئگيائي ڪائونٽي&lt;br&gt;Gê'gyai County
| official_name = 
| other_name = 
| native_name = དགེ་རྒྱས་རྫོང་། (تبتي)
| nickname = 
| settlement_type = ڪائونٽي
| total_type = &lt;!-- to set a non-standard label for total area and population rows --&gt;
| motto = &lt;!-- images and maps  -----------&gt;
| image_skyline = 
| imagesize = 
| image_caption = 
| image_map = Location of Gê'gyai within Xizang (China).png
| mapsize = 250px
| map_caption = تبت خود مختيار علائقي جي ڱاري پريفيڪچر (پيلو رنگ) م گئگيائي ڪائونٽي (ڳاڙهو رنگ)
| pushpin_map = China Tibet Ngari#Tibet#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_caption = Location of the seat in the Tibet Autonomous Region
| pushpin_mapsize = &lt;!-- Location ------------------&gt;
| subdivision_type = [[ملڪ]]
| subdivision_name = {{پرچم|چين}}
| subdivision_type1 = [[Autonomous regions of China|Autonomous region]]
| subdivision_name1 = [[Tibet Autonomous Region|Tibet]]
| subdivision_type2 = [[Prefectures of the People's Republic of China|Prefecture]]
| subdivision_name2 = [[Ngari Prefecture|Ngari]]
| seat_type = County seat
| seat = [[Geji, Gê'gyai County|Gê'gyai]]
&lt;!-- Politics -----------------&gt;| leader_title = 
| leader_name = 
| established_title = 
| established_date = 
| area_total_km2 = 46,104.28
| elevation_m = 
| population_as_of = 2020
| population_footnotes = &lt;ref&gt;{{cite web  |url = https://www.al.gov.cn/info/1097/39636.htm  |title = 阿里地区第七次全国人口普查主要数据公报  |publisher = Administrative Commission of Ngari Prefecture  |language = zh  |date = 2021-06-10  |access-date = 2023-08-19  |archive-date = 2022-06-11  |archive-url = https://web.archive.org/web/20220611003714/https://www.al.gov.cn/info/1097/39636.htm  |url-status = dead  }}&lt;/ref&gt;
| population_note = 
| population_total = 18012
| population_density_km2 = auto
&lt;!-- General information  ---------------&gt;| timezone1 = [[China Standard Time|China Standard]]
| postal_code_type = 
| postal_code = 
| area_code = 
| website = {{URL|https://gj.al.gov.cn}}
| footnotes = 
}}
'''گيگائي ڪائونٽي''' (چيني: ، تبتي:དགེ་རྒྱས་རྫོང་།) چين جي [[تبت خودمختيار علائقو|تبت خود مختيار علائقي]] جي نگاري صوبي جي هڪ ڪائونٽي آهي. &quot;گي گيائي&quot; تبتي لفظ آهي جنهن جو مطلب آهي &quot;مڪمل خوبصورتي&quot;
==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]</text>
      <sha1>hmmsc0jhdl9kdnrt11hzcdielyylrmd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319451</id>
      <parentid>319450</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T23:38:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ibne maryam</username>
        <id>17680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319451</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2900" sha1="lmkodbg1cv42paqbmnidm92oi7sayck" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name = گئ گيائي ڪائونٽي&lt;br&gt;Gê'gyai County
| official_name = 
| other_name = 
| native_name = དགེ་རྒྱས་རྫོང་། (تبتي)&lt;br&gt; 革吉县 (چيني)
| nickname = 
| settlement_type = ڪائونٽي
| total_type = &lt;!-- to set a non-standard label for total area and population rows --&gt;
| motto = &lt;!-- images and maps  -----------&gt;
| image_skyline = 
| imagesize = 
| image_caption = 
| image_map = Location of Gê'gyai within Xizang (China).png
| mapsize = 250px
| map_caption = تبت خود مختيار علائقي جي ڱاري پريفيڪچر (پيلو رنگ) م گئگيائي ڪائونٽي (ڳاڙهو رنگ)
| pushpin_map = China Tibet Ngari#Tibet#China
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_caption = Location of the seat in the Tibet Autonomous Region
| pushpin_mapsize = &lt;!-- Location ------------------&gt;
| subdivision_type = [[ملڪ]]
| subdivision_name = {{پرچم|چين}}
| subdivision_type1 = [[Autonomous regions of China|Autonomous region]]
| subdivision_name1 = [[Tibet Autonomous Region|Tibet]]
| subdivision_type2 = [[Prefectures of the People's Republic of China|Prefecture]]
| subdivision_name2 = [[Ngari Prefecture|Ngari]]
| seat_type = County seat
| seat = [[Geji, Gê'gyai County|Gê'gyai]]
&lt;!-- Politics -----------------&gt;| leader_title = 
| leader_name = 
| established_title = 
| established_date = 
| area_total_km2 = 46,104.28
| elevation_m = 
| population_as_of = 2020
| population_footnotes = &lt;ref&gt;{{cite web  |url = https://www.al.gov.cn/info/1097/39636.htm  |title = 阿里地区第七次全国人口普查主要数据公报  |publisher = Administrative Commission of Ngari Prefecture  |language = zh  |date = 2021-06-10  |access-date = 2023-08-19  |archive-date = 2022-06-11  |archive-url = https://web.archive.org/web/20220611003714/https://www.al.gov.cn/info/1097/39636.htm  |url-status = dead  }}&lt;/ref&gt;
| population_note = 
| population_total = 18012
| population_density_km2 = auto
&lt;!-- General information  ---------------&gt;| timezone1 = [[China Standard Time|China Standard]]
| postal_code_type = 
| postal_code = 
| area_code = 
| website = {{URL|https://gj.al.gov.cn}}
| footnotes = 
}}
'''گيگائي ڪائونٽي''' (چيني:革吉县؛ تبتي:དགེ་རྒྱས་རྫོང་།) چين جي [[تبت خودمختيار علائقو|تبت خود مختيار علائقي]] جي نگاري صوبي جي هڪ ڪائونٽي آهي. &quot;گي گيائي&quot; تبتي لفظ آهي جنهن جو مطلب آهي &quot;مڪمل خوبصورتي&quot;

County (Tibetan: དགེ་རྒྱས་རྫོང་།, Chinese: 革吉县) is a county in Ngari Prefecture of the Tibet Autonomous Region, China. 'Gê'gyai' is Tibetan for &quot;full beauty&quot;.

Gê'gyai County
革吉县
 • དགེ་རྒྱས་རྫོང་།
County

==حوالا==
{{حوالا}}
[[زمرو:چين]]</text>
      <sha1>lmkodbg1cv42paqbmnidm92oi7sayck</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>مڻ (ماپو)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>83037</id>
    <revision>
      <id>319452</id>
      <timestamp>2025-06-15T03:59:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <comment>نئون صفحو: مڻ ھڪ ماپو يا ايڪو آھي جنھن سان ڪنھن شيءِ جو وزن ماپ ڪيو ويندو آهي.</comment>
      <origin>319452</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="118" sha1="3mh5bl4q6h0xln056kly5jkqpqq0u38" xml:space="preserve">مڻ ھڪ ماپو يا ايڪو آھي جنھن سان ڪنھن شيءِ جو وزن ماپ ڪيو ويندو آهي.</text>
      <sha1>3mh5bl4q6h0xln056kly5jkqpqq0u38</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319453</id>
      <parentid>319452</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T04:07:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <comment>مضمون کي بهتر بڻايو</comment>
      <origin>319453</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1048" sha1="odl36l8tyg6bt9volk4saq0dpjg0plt" xml:space="preserve">مڻ ھڪ ماپو يا ايڪو آھي جنھن سان ڪنھن شيءِ جو وزن ماپ ڪيو ويندو آهي.

مڻ (Maund) ــ ج(بنگالي:মণ؛ اردو:من)ــ هڪ روايتي وزن ماپڻ جي اِڪائي آهي، جيڪا برطانيا دؤر جي هندستان، گڏوگڏ افغانستان، ايران (پارس)، ۽ عرب ۾ استعمال ٿيندي هئي. مغل سلطنت ۾ به هن وزن کي من يا منه لکيو ويندو هو، جڏهن ته عثماني سلطنت ۽ وچ ايشيا ۾ ساڳي ئي اِڪائي کي بٽمان (Batman) سڏيو ويندو هو.
مختلف وقتن ۽ علائقن ۾ مڻ جي وزن ۾ گهڻو تفاوت رهيو آهي ــ ڪڏهن اهو وزن 25 پائونڊ (11 ڪلو) تائين گهٽ ۽ ڪڏهن 160 پائونڊ (72 ڪلو) تائين وڌ ٿيندو هو. ايران ۽ عرب ۾ ته اڃا به وڌيڪ تبديليون ڏسڻ ۾ آيون آهن.
اڄڪلهه پاڪستان ۾ هڪ مڻ جو وزن 40 ڪلوگرام مقرر آهي.</text>
      <sha1>odl36l8tyg6bt9volk4saq0dpjg0plt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319454</id>
      <parentid>319453</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T04:08:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <origin>319454</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1083" sha1="40mptpa1vmcd7cymq2xwuycv65j258q" xml:space="preserve">مڻ ھڪ ماپو يا ايڪو آھي جنھن سان ڪنھن شيءِ جو وزن ماپ ڪيو ويندو آهي.

مڻ (Maund) ــ ج(بنگالي:মণ؛ اردو:من)ــ هڪ روايتي وزن ماپڻ جي اِڪائي آهي، جيڪا برطانيا دؤر جي هندستان، گڏوگڏ افغانستان، ايران (پارس)، ۽ عرب ۾ استعمال ٿيندي هئي. مغل سلطنت ۾ به هن وزن کي من يا منه لکيو ويندو هو، جڏهن ته عثماني سلطنت ۽ وچ ايشيا ۾ ساڳي ئي اِڪائي کي بٽمان (Batman) سڏيو ويندو هو.
مختلف وقتن ۽ علائقن ۾ مڻ جي وزن ۾ گهڻو تفاوت رهيو آهي ــ ڪڏهن اهو وزن 25 پائونڊ (11 ڪلو) تائين گهٽ ۽ ڪڏهن 160 پائونڊ (72 ڪلو) تائين وڌ ٿيندو هو. ايران ۽ عرب ۾ ته اڃا به وڌيڪ تبديليون ڏسڻ ۾ آيون آهن.
اڄڪلهه پاڪستان ۾ هڪ مڻ جو وزن 40 ڪلوگرام مقرر آهي.

== حوالا ==
{{حوالا|2}}</text>
      <sha1>40mptpa1vmcd7cymq2xwuycv65j258q</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319455</id>
      <parentid>319454</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T04:12:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <comment>حوالا سڌاريا</comment>
      <origin>319455</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1321" sha1="e2w3ky6h6hczqsy1303q4ulxfcnn19o" xml:space="preserve">مڻ ھڪ ماپو يا ايڪو آھي جنھن سان ڪنھن شيءِ جو وزن ماپ ڪيو ويندو آهي.

مڻ (Maund) ــ ج(بنگالي:মণ؛ اردو:من)ــ هڪ روايتي وزن ماپڻ جي اِڪائي آهي&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%85%DA%BB|title=مڻ {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt;، جيڪا برطانيا دؤر جي هندستان، گڏوگڏ افغانستان، ايران (پارس)، ۽ عرب ۾ استعمال ٿيندي هئي. مغل سلطنت ۾ به هن وزن کي من يا منه لکيو ويندو هو، جڏهن ته عثماني سلطنت ۽ وچ ايشيا ۾ ساڳي ئي اِڪائي کي بٽمان (Batman) سڏيو ويندو هو.
مختلف وقتن ۽ علائقن ۾ مڻ جي وزن ۾ گهڻو تفاوت رهيو آهي ــ ڪڏهن اهو وزن 25 پائونڊ (11 ڪلو) تائين گهٽ ۽ ڪڏهن 160 پائونڊ (72 ڪلو) تائين وڌ ٿيندو هو. ايران ۽ عرب ۾ ته اڃا به وڌيڪ تبديليون ڏسڻ ۾ آيون آهن.
اڄڪلهه پاڪستان ۾ هڪ مڻ جو وزن 40 ڪلوگرام مقرر آهي.

== حوالا ==
{{حوالا|2}}</text>
      <sha1>e2w3ky6h6hczqsy1303q4ulxfcnn19o</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319456</id>
      <parentid>319455</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T04:15:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <comment>حوالا بهتر ڪيا</comment>
      <origin>319456</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1941" sha1="jn0k2df61reqdqcz9e3rc04iuv7xt0d" xml:space="preserve">مڻ ھڪ ماپو يا ايڪو آھي جنھن سان ڪنھن شيءِ جو وزن ماپ ڪيو ويندو آهي.

مڻ (Maund) ــ ج(بنگالي:মণ؛ اردو:من)ــ هڪ روايتي وزن ماپڻ جي اِڪائي آهي&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%85%DA%BB|title=مڻ {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt;، جيڪا برطانيا دؤر جي هندستان، گڏوگڏ افغانستان، ايران (پارس)، ۽ عرب ۾ استعمال ٿيندي هئي. مغل سلطنت ۾ به هن وزن کي من يا منه لکيو ويندو هو، جڏهن ته عثماني سلطنت ۽ وچ ايشيا ۾ ساڳي ئي اِڪائي کي بٽمان (Batman) سڏيو ويندو هو.
مختلف وقتن ۽ علائقن ۾ مڻ جي وزن ۾ گهڻو تفاوت رهيو آهي ــ ڪڏهن اهو وزن 25 پائونڊ (11 ڪلو) تائين گهٽ ۽ ڪڏهن 160 پائونڊ (72 ڪلو) تائين وڌ ٿيندو هو. ايران ۽ عرب ۾ ته اڃا به وڌيڪ تبديليون ڏسڻ ۾ آيون آهن.&lt;ref name=&quot;Prinsep&quot;&gt;{{citation|last=Prinsep|first=James|year=1840|title=Useful tables, forming an appendix to the Journal of the Asiatic Society: part the first, Coins, weights, and measures of British India|url=https://books.google.com/books?id=LTYGAAAAQAAJ|edition=2nd|location=Calcutta|publisher=Bishop's College Press|pages=84–90}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Doursther&quot;&gt;{{citation|last=Doursther|first=Horace|title=Dictionnaire universel des poids et mesures anciens et modernes|url=https://books.google.com/books?id=KAibOR651tkC|location=Brussels|publisher=Hayez|year=1840|pages=259–63}}.&lt;/ref&gt; اڄڪلهه پاڪستان ۾ هڪ مڻ جو وزن 40 ڪلوگرام مقرر آهي.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

== حوالا ==
{{حوالا|2}}</text>
      <sha1>jn0k2df61reqdqcz9e3rc04iuv7xt0d</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319457</id>
      <parentid>319456</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T04:22:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <origin>319457</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2512" sha1="aqt4hjxfl3dghznl4mx0ezcj4j03657" xml:space="preserve">[[File:Edai kal (1 manu).jpg|thumb|کاٻو|250px|مدراس پريزيڊنسي جو هڪ وزن ماپڻ جو پٿر، جنهن جو وزن هڪ مڻ جي برابر هو.]]
[[File:Bengalpresidency 1858.jpg|thumb|کاٻو|250px|بنگال پريزيڊنسي (Bengal Presidency) جو 1858ع وارو نقشو، جيڪو ان جي وڏي حدن کي ڏيکاري ٿو. ان وڏي علائقي جي ڪري، برٽش انڊيا ۾ مڻ جي ماپ لاءِ هڪ جهڙو معيار اختيار ڪيو ويو، جيڪو 100 ٽرائي پائونڊ (Troy pounds) هو.]]


مڻ ھڪ ماپو يا ايڪو آھي جنھن سان ڪنھن شيءِ جو وزن ماپ ڪيو ويندو آهي.

مڻ (Maund) ــ ج(بنگالي:মণ؛ اردو:من)ــ هڪ روايتي وزن ماپڻ جي اِڪائي آهي&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%85%DA%BB|title=مڻ {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt;، جيڪا برطانيا دؤر جي هندستان، گڏوگڏ افغانستان، ايران (پارس)، ۽ عرب ۾ استعمال ٿيندي هئي. مغل سلطنت ۾ به هن وزن کي من يا منه لکيو ويندو هو، جڏهن ته عثماني سلطنت ۽ وچ ايشيا ۾ ساڳي ئي اِڪائي کي بٽمان (Batman) سڏيو ويندو هو.
مختلف وقتن ۽ علائقن ۾ مڻ جي وزن ۾ گهڻو تفاوت رهيو آهي ــ ڪڏهن اهو وزن 25 پائونڊ (11 ڪلو) تائين گهٽ ۽ ڪڏهن 160 پائونڊ (72 ڪلو) تائين وڌ ٿيندو هو. ايران ۽ عرب ۾ ته اڃا به وڌيڪ تبديليون ڏسڻ ۾ آيون آهن.&lt;ref name=&quot;Prinsep&quot;&gt;{{citation|last=Prinsep|first=James|year=1840|title=Useful tables, forming an appendix to the Journal of the Asiatic Society: part the first, Coins, weights, and measures of British India|url=https://books.google.com/books?id=LTYGAAAAQAAJ|edition=2nd|location=Calcutta|publisher=Bishop's College Press|pages=84–90}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Doursther&quot;&gt;{{citation|last=Doursther|first=Horace|title=Dictionnaire universel des poids et mesures anciens et modernes|url=https://books.google.com/books?id=KAibOR651tkC|location=Brussels|publisher=Hayez|year=1840|pages=259–63}}.&lt;/ref&gt; اڄڪلهه پاڪستان ۾ هڪ مڻ جو وزن 40 ڪلوگرام مقرر آهي.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

== حوالا ==
{{حوالا|2}}</text>
      <sha1>aqt4hjxfl3dghznl4mx0ezcj4j03657</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319458</id>
      <parentid>319457</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T04:27:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <origin>319458</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2524" sha1="b1xj41m3hbbckmx056kkol16wwbg30n" xml:space="preserve">[[File:Edai kal (1 manu).jpg|thumb|کاٻو|250px|[[مدراس پريزيڊنسي]] جو هڪ وزن ماپڻ جو پٿر، جنهن جو وزن هڪ مڻ جي برابر هو.]]
[[File:Bengalpresidency 1858.jpg|thumb|کاٻو|250px|[[بنگال پريزيڊنسي]] (Bengal Presidency) جو 1858ع وارو نقشو، جيڪو ان جي وڏي حدن کي ڏيکاري ٿو. ان وڏي علائقي جي ڪري، [[برٽش انڊيا]] ۾ مڻ جي ماپ لاءِ هڪ جهڙو معيار اختيار ڪيو ويو، جيڪو 100 ٽرائي پائونڊ (Troy pounds) هو.]]


مڻ ھڪ ماپو يا ايڪو آھي جنھن سان ڪنھن شيءِ جو وزن ماپ ڪيو ويندو آهي.

مڻ (Maund) ــ ج(بنگالي:মণ؛ اردو:من)ــ هڪ روايتي وزن ماپڻ جي اِڪائي آهي&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%85%DA%BB|title=مڻ {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt;، جيڪا برطانيا دؤر جي هندستان، گڏوگڏ افغانستان، ايران (پارس)، ۽ عرب ۾ استعمال ٿيندي هئي. مغل سلطنت ۾ به هن وزن کي من يا منه لکيو ويندو هو، جڏهن ته عثماني سلطنت ۽ وچ ايشيا ۾ ساڳي ئي اِڪائي کي بٽمان (Batman) سڏيو ويندو هو.
مختلف وقتن ۽ علائقن ۾ مڻ جي وزن ۾ گهڻو تفاوت رهيو آهي ــ ڪڏهن اهو وزن 25 پائونڊ (11 ڪلو) تائين گهٽ ۽ ڪڏهن 160 پائونڊ (72 ڪلو) تائين وڌ ٿيندو هو. ايران ۽ عرب ۾ ته اڃا به وڌيڪ تبديليون ڏسڻ ۾ آيون آهن.&lt;ref name=&quot;Prinsep&quot;&gt;{{citation|last=Prinsep|first=James|year=1840|title=Useful tables, forming an appendix to the Journal of the Asiatic Society: part the first, Coins, weights, and measures of British India|url=https://books.google.com/books?id=LTYGAAAAQAAJ|edition=2nd|location=Calcutta|publisher=Bishop's College Press|pages=84–90}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Doursther&quot;&gt;{{citation|last=Doursther|first=Horace|title=Dictionnaire universel des poids et mesures anciens et modernes|url=https://books.google.com/books?id=KAibOR651tkC|location=Brussels|publisher=Hayez|year=1840|pages=259–63}}.&lt;/ref&gt; اڄڪلهه پاڪستان ۾ هڪ مڻ جو وزن 40 ڪلوگرام مقرر آهي.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

== حوالا ==
{{حوالا|2}}</text>
      <sha1>b1xj41m3hbbckmx056kkol16wwbg30n</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319459</id>
      <parentid>319458</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T04:34:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <origin>319459</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2552" sha1="jq3zf9qylc0mfyvlhi3lgxrr2rlvdns" xml:space="preserve">[[File:Edai kal (1 manu).jpg|thumb|کاٻو|250px|[[مدراس پريزيڊنسي]] جو هڪ وزن ماپڻ جو پٿر، جنهن جو وزن هڪ مڻ جي برابر هو.]]
[[File:Bengalpresidency 1858.jpg|thumb|کاٻو|250px|[[بنگال پريزيڊنسي]] (Bengal Presidency) جو 1858ع وارو نقشو، جيڪو ان جي وڏي حدن کي ڏيکاري ٿو. ان وڏي علائقي جي ڪري، [[برٽش انڊيا]] ۾ مڻ جي ماپ لاءِ هڪ جهڙو معيار اختيار ڪيو ويو، جيڪو 100 [[پائونڊ (مايو)|ٽرائي پائونڊ]] (Troy pounds) هو.]]


مڻ ھڪ ماپو يا ايڪو آھي جنھن سان ڪنھن شيءِ جو وزن ماپ ڪيو ويندو آهي.

مڻ (Maund) ــ ج(بنگالي:মণ؛ اردو:من)ــ هڪ روايتي وزن ماپڻ جي اِڪائي آهي&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%85%DA%BB|title=مڻ {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt;، جيڪا برطانيا دؤر جي هندستان، گڏوگڏ افغانستان، ايران (پارس)، ۽ عرب ۾ استعمال ٿيندي هئي. مغل سلطنت ۾ به هن وزن کي من يا منه لکيو ويندو هو، جڏهن ته عثماني سلطنت ۽ وچ ايشيا ۾ ساڳي ئي اِڪائي کي بٽمان (Batman) سڏيو ويندو هو.
مختلف وقتن ۽ علائقن ۾ مڻ جي وزن ۾ گهڻو تفاوت رهيو آهي ــ ڪڏهن اهو وزن 25 پائونڊ (11 ڪلو) تائين گهٽ ۽ ڪڏهن 160 پائونڊ (72 ڪلو) تائين وڌ ٿيندو هو. ايران ۽ عرب ۾ ته اڃا به وڌيڪ تبديليون ڏسڻ ۾ آيون آهن.&lt;ref name=&quot;Prinsep&quot;&gt;{{citation|last=Prinsep|first=James|year=1840|title=Useful tables, forming an appendix to the Journal of the Asiatic Society: part the first, Coins, weights, and measures of British India|url=https://books.google.com/books?id=LTYGAAAAQAAJ|edition=2nd|location=Calcutta|publisher=Bishop's College Press|pages=84–90}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Doursther&quot;&gt;{{citation|last=Doursther|first=Horace|title=Dictionnaire universel des poids et mesures anciens et modernes|url=https://books.google.com/books?id=KAibOR651tkC|location=Brussels|publisher=Hayez|year=1840|pages=259–63}}.&lt;/ref&gt; اڄڪلهه پاڪستان ۾ هڪ مڻ جو وزن 40 ڪلوگرام مقرر آهي.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

== حوالا ==
{{حوالا|2}}</text>
      <sha1>jq3zf9qylc0mfyvlhi3lgxrr2rlvdns</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319472</id>
      <parentid>319459</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:23:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <comment>ڳنڍڻن کي شامل/بهتر ڪيو</comment>
      <origin>319472</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2653" sha1="7mpibmgmxliy8vvu0ebpqphly6wjplr" xml:space="preserve">[[File:Edai kal (1 manu).jpg|thumb|کاٻو|250px|[[مدراس پريزيڊنسي]] جو هڪ وزن ماپڻ جو پٿر، جنهن جو وزن هڪ مڻ جي برابر هو.]]
[[File:Bengalpresidency 1858.jpg|thumb|کاٻو|250px|[[بنگال پريزيڊنسي]] (Bengal Presidency) جو 1858ع وارو نقشو، جيڪو ان جي وڏي حدن کي ڏيکاري ٿو. ان وڏي علائقي جي ڪري، [[برٽش انڊيا]] ۾ مڻ جي ماپ لاءِ هڪ جهڙو معيار اختيار ڪيو ويو، جيڪو 100 [[پائونڊ (مايو)|ٽرائي پائونڊ]] (Troy pounds) هو.]]


مڻ ھڪ ماپو يا ايڪو آھي جنھن سان ڪنھن شيءِ جو وزن ماپ ڪيو ويندو آهي.

مڻ (Maund) ــ ج(بنگالي:মণ؛ اردو:من)ــ هڪ روايتي وزن ماپڻ جي اِڪائي آهي&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%85%DA%BB|title=مڻ {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt;، جيڪا [[برطانوي ھندوستان جا پرڳڻا ۽ صوبا|برطانيا دؤر جي هندستان]]، گڏوگڏ [[افغانستان]]، [[ايران]] (پارس)، ۽ [[عرب جزيري نما|عرب]] ۾ استعمال ٿيندي هئي. مغل سلطنت ۾ به هن وزن کي من يا منه لکيو ويندو هو، جڏهن ته عثماني سلطنت ۽ وچ ايشيا ۾ ساڳي ئي اِڪائي کي بٽمان (Batman) سڏيو ويندو هو.
مختلف وقتن ۽ علائقن ۾ مڻ جي وزن ۾ گهڻو تفاوت رهيو آهي ــ ڪڏهن اهو وزن 25 پائونڊ (11 ڪلو) تائين گهٽ ۽ ڪڏهن 160 پائونڊ (72 ڪلو) تائين وڌ ٿيندو هو. ايران ۽ عرب ۾ ته اڃا به وڌيڪ تبديليون ڏسڻ ۾ آيون آهن.&lt;ref name=&quot;Prinsep&quot;&gt;{{citation|last=Prinsep|first=James|year=1840|title=Useful tables, forming an appendix to the Journal of the Asiatic Society: part the first, Coins, weights, and measures of British India|url=https://books.google.com/books?id=LTYGAAAAQAAJ|edition=2nd|location=Calcutta|publisher=Bishop's College Press|pages=84–90}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Doursther&quot;&gt;{{citation|last=Doursther|first=Horace|title=Dictionnaire universel des poids et mesures anciens et modernes|url=https://books.google.com/books?id=KAibOR651tkC|location=Brussels|publisher=Hayez|year=1840|pages=259–63}}.&lt;/ref&gt; اڄڪلهه پاڪستان ۾ هڪ مڻ جو وزن 40 ڪلوگرام مقرر آهي.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

== حوالا ==
{{حوالا|2}}</text>
      <sha1>7mpibmgmxliy8vvu0ebpqphly6wjplr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319473</id>
      <parentid>319472</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:30:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <origin>319473</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2829" sha1="6zmgk54rywyyuqk8ai2dlwd6fmgu9ja" xml:space="preserve">[[File:Edai kal (1 manu).jpg|thumb|کاٻو|250px|[[مدراس پريزيڊنسي]] جو هڪ وزن ماپڻ جو پٿر، جنهن جو وزن هڪ مڻ جي برابر هو.]]
[[File:Bengalpresidency 1858.jpg|thumb|کاٻو|250px|[[بنگال پريزيڊنسي]] (Bengal Presidency) جو 1858ع وارو نقشو، جيڪو ان جي وڏي حدن کي ڏيکاري ٿو. ان وڏي علائقي جي ڪري، [[برٽش انڊيا]] ۾ مڻ جي ماپ لاءِ هڪ جهڙو معيار اختيار ڪيو ويو، جيڪو 100 [[پائونڊ (مايو)|ٽرائي پائونڊ]] (Troy pounds) هو.]]


مڻ ھڪ ماپو يا ايڪو آھي جنھن سان ڪنھن شيءِ جو وزن ماپ ڪيو ويندو آهي.

مڻ (Maund) ــ (بنگالي:মণ؛ اردو:من)ــ هڪ روايتي وزن ماپڻ جي [[اڪائين جو بين الاقوامي نظام|اِڪائي]] آهي&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{حوالو_ويب|url=https://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%85%DA%BB|title=مڻ {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt;، جيڪا [[برطانوي ھندوستان جا پرڳڻا ۽ صوبا|برطانيا دؤر جي هندستان]]، گڏوگڏ [[افغانستان]]، [[ايران]] (پارس)، ۽ [[عرب جزيري نما|عرب]] ۾ استعمال ٿيندي هئي. [[مغل سلطنت]] ۾ به هن وزن کي من يا منه لکيو ويندو هو، جڏهن ته [[عثماني سلطنت]] ۽ [[وچ ايشيا]] ۾ ساڳي ئي [[اڪائين جو بين الاقوامي نظام|اِڪائي]] کي [[بٽمان (ايڪو)|بٽمان (Batman)]] سڏيو ويندو هو. مختلف وقتن ۽ علائقن ۾ مڻ جي وزن ۾ گهڻو تفاوت رهيو آهي ــ ڪڏهن اهو وزن 25 پائونڊ (11 ڪلو) تائين گهٽ ۽ ڪڏهن 160 پائونڊ (72 ڪلو) تائين وڌ ٿيندو هو. ايران ۽ [[عرب جزيري نما|عرب]] ۾ ته اڃا به وڌيڪ تبديليون ڏسڻ ۾ آيون آهن.&lt;ref name=&quot;Prinsep&quot;&gt;{{citation|last=Prinsep|first=James|year=1840|title=Useful tables, forming an appendix to the Journal of the Asiatic Society: part the first, Coins, weights, and measures of British India|url=https://books.google.com/books?id=LTYGAAAAQAAJ|edition=2nd|location=Calcutta|publisher=Bishop's College Press|pages=84–90}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Doursther&quot;&gt;{{citation|last=Doursther|first=Horace|title=Dictionnaire universel des poids et mesures anciens et modernes|url=https://books.google.com/books?id=KAibOR651tkC|location=Brussels|publisher=Hayez|year=1840|pages=259–63}}.&lt;/ref&gt; اڄڪلهه پاڪستان ۾ هڪ مڻ جو وزن 40 ڪلوگرام مقرر آهي.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

== حوالا ==
{{حوالا|2}}</text>
      <sha1>6zmgk54rywyyuqk8ai2dlwd6fmgu9ja</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>پائونڊ (مايو)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>83038</id>
    <revision>
      <id>319460</id>
      <timestamp>2025-06-15T04:35:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <comment>نئون صفحو: پائونڊ (مايو)</comment>
      <origin>319460</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23" sha1="j0ybpxp6oy7cg41wavg09mzcorx7wea" xml:space="preserve">پائونڊ (مايو)</text>
      <sha1>j0ybpxp6oy7cg41wavg09mzcorx7wea</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319461</id>
      <parentid>319460</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T04:36:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>JogiAsad صفحي [[Pound (mass)]] کي [[پائونڊ (مايو)]] ڏانھن چوريو</comment>
      <origin>319460</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23" sha1="j0ybpxp6oy7cg41wavg09mzcorx7wea" xml:space="preserve">پائونڊ (مايو)</text>
      <sha1>j0ybpxp6oy7cg41wavg09mzcorx7wea</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319463</id>
      <parentid>319461</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T04:40:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <origin>319463</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="659" sha1="8cvsjv9pqs2ivjp7lko3nmvbmzqxxr1" xml:space="preserve">پائونڊ يا پائونڊ ماس وزن جو هڪ ماپ جو ايڪو آهي، جيڪو برطانوي امپيريل ۽ آمريڪي روايتي ماپ جي سرشتن ۾ استعمال ٿئي ٿو. وقت سان گڏ ان جون مختلف تعريفون ڏنيون ويون آهن؛ اڄڪلهه سڀ کان عام طور تي استعمال ٿيندڙ تعريف بين الاقوامي اوورڊپوئس پائونڊ آهي، جيڪا قانوني طور تي بلڪل 0.45359237 ڪلوگرام جي برابر مقرر ڪئي وئي آهي، ۽ جيڪا 16 اوورڊپوئس اونسز ۾ ورهايل آهي.

== حوالا ==
{{حوالا|2}}</text>
      <sha1>8cvsjv9pqs2ivjp7lko3nmvbmzqxxr1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319464</id>
      <parentid>319463</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T04:51:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <origin>319464</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1077" sha1="r1qu7lwaa1axvbph1sg320650zwo9yc" xml:space="preserve">'''پائونڊُ''' جمع پائونڊَ[انگ.] انگريزي سِڪي جو هڪ قسم. اڌ سير جي وزن جو انگريزي وَٽُ.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%BE%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%86%DA%8A|title=پائونڊ {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt; پائونڊ يا پائونڊ ماس وزن جو هڪ ماپ جو ايڪو آهي، جيڪو برطانوي امپيريل ۽ آمريڪي روايتي ماپ جي سرشتن ۾ استعمال ٿئي ٿو. وقت سان گڏ ان جون مختلف تعريفون ڏنيون ويون آهن؛ اڄڪلهه سڀ کان عام طور تي استعمال ٿيندڙ تعريف بين الاقوامي اوورڊپوئس پائونڊ آهي، جيڪا قانوني طور تي بلڪل 0.45359237 ڪلوگرام جي برابر مقرر ڪئي وئي آهي، ۽ جيڪا 16 اوورڊپوئس اونسز ۾ ورهايل آهي.

== حوالا ==
{{حوالا|2}}</text>
      <sha1>r1qu7lwaa1axvbph1sg320650zwo9yc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319465</id>
      <parentid>319464</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T04:52:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <comment>حوالا</comment>
      <origin>319465</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1427" sha1="r2sc2h8h265l3ej56e5v39j0la4qk2k" xml:space="preserve">'''پائونڊُ''' جمع پائونڊَ[انگ.] انگريزي سِڪي جو هڪ قسم. اڌ سير جي وزن جو انگريزي وَٽُ.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%BE%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%86%DA%8A|title=پائونڊ {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%BE%D8%A7%D8%A6%D9%80%D9%88%D9%86%DA%8A%20%D8%AC%20%D9%BE%D8%A7%D8%A6%D9%80%D9%88%D9%86%DA%8A|title=پائـونڊ ج پائـونڊ {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt;پائونڊ يا پائونڊ ماس وزن جو هڪ ماپ جو ايڪو آهي، جيڪو برطانوي امپيريل ۽ آمريڪي روايتي ماپ جي سرشتن ۾ استعمال ٿئي ٿو. وقت سان گڏ ان جون مختلف تعريفون ڏنيون ويون آهن؛ اڄڪلهه سڀ کان عام طور تي استعمال ٿيندڙ تعريف بين الاقوامي اوورڊپوئس پائونڊ آهي، جيڪا قانوني طور تي بلڪل 0.45359237 ڪلوگرام جي برابر مقرر ڪئي وئي آهي، ۽ جيڪا 16 اوورڊپوئس اونسز ۾ ورهايل آهي.

== حوالا ==
{{حوالا|2}}</text>
      <sha1>r2sc2h8h265l3ej56e5v39j0la4qk2k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319466</id>
      <parentid>319465</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T04:54:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <origin>319466</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1926" sha1="oz5ihh19gutvu6rxokfuhrir78ohdlp" xml:space="preserve">'''پائونڊُ''' جمع پائونڊَ[انگ.] انگريزي سِڪي جو هڪ قسم. اڌ سير جي وزن جو انگريزي وَٽُ.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%BE%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%86%DA%8A|title=پائونڊ {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%BE%D8%A7%D8%A6%D9%80%D9%88%D9%86%DA%8A%20%D8%AC%20%D9%BE%D8%A7%D8%A6%D9%80%D9%88%D9%86%DA%8A|title=پائـونڊ ج پائـونڊ {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt;پائونڊ يا پائونڊ ماس وزن جو هڪ ماپ جو ايڪو آهي، جيڪو برطانوي امپيريل ۽ آمريڪي روايتي ماپ جي سرشتن ۾ استعمال ٿئي ٿو. وقت سان گڏ ان جون مختلف تعريفون ڏنيون ويون آهن؛ اڄڪلهه سڀ کان عام طور تي استعمال ٿيندڙ تعريف بين الاقوامي اوورڊپوئس پائونڊ آهي، جيڪا قانوني طور تي بلڪل 0.45359237 ڪلوگرام جي برابر مقرر ڪئي وئي آهي، ۽ جيڪا 16 اوورڊپوئس اونسز ۾ ورهايل آهي.
پائونڊ: برطانيا جو هڪ سڪو پڻ آهي، جنهن ۾ پاڪستان جا 130 جي لڳ ڀڳ روپيا ٿين ٿا. پائونڊ جي جدول هن طرح آهي: 4 پينس = هڪ شلنگ،8 شلنگ =هڪ پائونڊ ٿيندو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.encyclopediasindhiana.org/article.php?Dflt=%D9%BE%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%86%DA%8A|title=پائونڊ : (Sindhianaسنڌيانا)|website=www.encyclopediasindhiana.org|language=sd|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt; 
== حوالا ==
{{حوالا|2}}</text>
      <sha1>oz5ihh19gutvu6rxokfuhrir78ohdlp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319468</id>
      <parentid>319466</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:06:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <origin>319468</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2159" sha1="fkj6h4njzz3vikd2377hcnytpw3qdh0" xml:space="preserve">'''پائونڊُ''' جمع پائونڊَ[انگ.] انگريزي سِڪي جو هڪ قسم. اڌ سير جي وزن جو انگريزي وَٽُ.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%BE%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%86%DA%8A|title=پائونڊ {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%BE%D8%A7%D8%A6%D9%80%D9%88%D9%86%DA%8A%20%D8%AC%20%D9%BE%D8%A7%D8%A6%D9%80%D9%88%D9%86%DA%8A|title=پائـونڊ ج پائـونڊ {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt;پائونڊ يا پائونڊ ماس وزن جو هڪ ماپ جو ايڪو آهي، جيڪو برطانوي امپيريل ۽ آمريڪي روايتي ماپ جي سرشتن ۾ استعمال ٿئي ٿو. وقت سان گڏ ان جون مختلف تعريفون ڏنيون ويون آهن؛ اڄڪلهه سڀ کان عام طور تي استعمال ٿيندڙ تعريف بين الاقوامي اوورڊپوئس پائونڊ آهي، جيڪا قانوني طور تي بلڪل 0.45359237 ڪلوگرام جي برابر مقرر ڪئي وئي آهي، ۽ جيڪا 16 اوورڊپوئس اونسز ۾ ورهايل آهي.
پائونڊ: برطانيا جو هڪ سڪو پڻ آهي، جنهن ۾ پاڪستان جا 130 جي لڳ ڀڳ روپيا ٿين ٿا. پائونڊ جي جدول هن طرح آهي: 4 پينس = هڪ شلنگ،8 شلنگ =هڪ پائونڊ ٿيندو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.encyclopediasindhiana.org/article.php?Dflt=%D9%BE%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%86%DA%8A|title=پائونڊ : (Sindhianaسنڌيانا)|website=www.encyclopediasindhiana.org|language=sd|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=Pound+|title=Pound {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt; 
== حوالا ==
{{حوالا|2}}</text>
      <sha1>fkj6h4njzz3vikd2377hcnytpw3qdh0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319471</id>
      <parentid>319468</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:13:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <origin>319471</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2201" sha1="74jgkymexp6ad0q1onloijxlh6zn4y9" xml:space="preserve">{{فرق سڃاڻ|پائونڊ (سڪو)}}
'''پائونڊُ''' جمع پائونڊَ[انگ.] انگريزي سِڪي جو هڪ قسم. اڌ سير جي وزن جو انگريزي وَٽُ.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%BE%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%86%DA%8A|title=پائونڊ {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=%D9%BE%D8%A7%D8%A6%D9%80%D9%88%D9%86%DA%8A%20%D8%AC%20%D9%BE%D8%A7%D8%A6%D9%80%D9%88%D9%86%DA%8A|title=پائـونڊ ج پائـونڊ {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt;پائونڊ يا پائونڊ ماس وزن جو هڪ ماپ جو ايڪو آهي، جيڪو برطانوي امپيريل ۽ آمريڪي روايتي ماپ جي سرشتن ۾ استعمال ٿئي ٿو. وقت سان گڏ ان جون مختلف تعريفون ڏنيون ويون آهن؛ اڄڪلهه سڀ کان عام طور تي استعمال ٿيندڙ تعريف بين الاقوامي اوورڊپوئس پائونڊ آهي، جيڪا قانوني طور تي بلڪل 0.45359237 ڪلوگرام جي برابر مقرر ڪئي وئي آهي، ۽ جيڪا 16 اوورڊپوئس اونسز ۾ ورهايل آهي.
پائونڊ: برطانيا جو هڪ سڪو پڻ آهي، جنهن ۾ پاڪستان جا 130 جي لڳ ڀڳ روپيا ٿين ٿا. پائونڊ جي جدول هن طرح آهي: 4 پينس = هڪ شلنگ،8 شلنگ =هڪ پائونڊ ٿيندو.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.encyclopediasindhiana.org/article.php?Dflt=%D9%BE%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%86%DA%8A|title=پائونڊ : (Sindhianaسنڌيانا)|website=www.encyclopediasindhiana.org|language=sd|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=Pound+|title=Pound {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt; 
== حوالا ==
{{حوالا|2}}</text>
      <sha1>74jgkymexp6ad0q1onloijxlh6zn4y9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pound (mass)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>83039</id>
    <redirect title="پائونڊ (مايو)" />
    <revision>
      <id>319462</id>
      <timestamp>2025-06-15T04:36:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <comment>JogiAsad صفحي [[Pound (mass)]] کي [[پائونڊ (مايو)]] ڏانھن چوريو</comment>
      <origin>319462</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39" sha1="j5hj1ll12ocabwdou36i90xxpkkx5d1" xml:space="preserve">#چوريو [[پائونڊ (مايو)]]</text>
      <sha1>j5hj1ll12ocabwdou36i90xxpkkx5d1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>پائونڊ (سڪو)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>83040</id>
    <revision>
      <id>319467</id>
      <timestamp>2025-06-15T04:58:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <comment>نئون صفحو: '''پائونڊ''' مختلف ڪرنسي جي يونٽن جو نالو آهي. اڄڪلهه ڪجهه ملڪن ۾ استعمال ٿئي ٿو ۽ اڳي ڪيترن ئي ٻين ملڪن ۾ به استعمال ٿيندو هو. == حوالا == {{حوالا|2}}</comment>
      <origin>319467</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="255" sha1="lhtxozccd4idkj6a6r18shoxcgmjm3m" xml:space="preserve">'''پائونڊ''' مختلف ڪرنسي جي يونٽن جو نالو آهي. اڄڪلهه ڪجهه ملڪن ۾ استعمال ٿئي ٿو ۽ اڳي ڪيترن ئي ٻين ملڪن ۾ به استعمال ٿيندو هو.
== حوالا ==
{{حوالا|2}}</text>
      <sha1>lhtxozccd4idkj6a6r18shoxcgmjm3m</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319469</id>
      <parentid>319467</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:09:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <origin>319469</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="753" sha1="09yegj0qbs088kdz2ahyxpcvhg27qak" xml:space="preserve">'''پائونڊ''' ('''سِڪو''') مختلف ڪرنسي جي يونٽن جو نالو آهي.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.encyclopediasindhiana.org/article.php?Dflt=%D9%BE%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%86%DA%8A|title=پائونڊ : (Sindhianaسنڌيانا)|website=www.encyclopediasindhiana.org|language=sd|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=Pound+|title=Pound {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt;اڄڪلهه ڪجهه ملڪن ۾ استعمال ٿئي ٿو ۽ اڳي ڪيترن ئي ٻين ملڪن ۾ به استعمال ٿيندو هو.

== حوالا ==
{{حوالا|2}}</text>
      <sha1>09yegj0qbs088kdz2ahyxpcvhg27qak</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319470</id>
      <parentid>319469</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:11:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <origin>319470</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="798" sha1="pbbe4ye6p0nq4jawy44lhb6jzgzwwus" xml:space="preserve">{{فرق سڃاڻ|پائونڊ (مايو)}}

'''پائونڊ''' ('''سِڪو''') مختلف ڪرنسي جي يونٽن جو نالو آهي.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=http://www.encyclopediasindhiana.org/article.php?Dflt=%D9%BE%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%86%DA%8A|title=پائونڊ : (Sindhianaسنڌيانا)|website=www.encyclopediasindhiana.org|language=sd|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://dic.sindhila.edu.pk/index.php?txtsrch=Pound+|title=Pound {{!}} Online Sindhi Dictionaries {{!}} آن لائين سنڌي ڊڪشنريون|website=dic.sindhila.edu.pk|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt;اڄڪلهه ڪجهه ملڪن ۾ استعمال ٿئي ٿو ۽ اڳي ڪيترن ئي ٻين ملڪن ۾ به استعمال ٿيندو هو.

== حوالا ==
{{حوالا|2}}</text>
      <sha1>pbbe4ye6p0nq4jawy44lhb6jzgzwwus</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>بٽمان (ايڪو)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>83041</id>
    <revision>
      <id>319474</id>
      <timestamp>2025-06-15T05:33:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <comment>نئون صفحو:  '&quot;بيٽمين&quot;' (ترڪي تلفظ: [batˈman]) وزن جو هڪ پيمانو هو، جيڪو عثماني سلطنت ۽ روسي سلطنت ۾ ترڪ قومن جي وچ ۾ استعمال ٿيندو هو. ان کي وچ ايشيا جي اويغور زبان ڳالهائيندڙ علائقن ۾ ماپ جي يونٽ طور پڻ درج ڪيو ويو آهي.  == حوالا == {{حوالا|2}}</comment>
      <origin>319474</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="393" sha1="mjveqbw00trpxsbdzuekik74aa4oby0" xml:space="preserve">
'&quot;بيٽمين&quot;' (ترڪي تلفظ: [batˈman]) وزن جو هڪ پيمانو هو، جيڪو عثماني سلطنت ۽ روسي سلطنت ۾ ترڪ قومن جي وچ ۾ استعمال ٿيندو هو. ان کي وچ ايشيا جي اويغور زبان ڳالهائيندڙ علائقن ۾ ماپ جي يونٽ طور پڻ درج ڪيو ويو آهي.

== حوالا ==
{{حوالا|2}}</text>
      <sha1>mjveqbw00trpxsbdzuekik74aa4oby0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319475</id>
      <parentid>319474</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:37:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <comment>مضمون کي بهتر بڻايو</comment>
      <origin>319475</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="709" sha1="no8hmnfgjzkbtv33h6rfp35kvt88fna" xml:space="preserve">
'&quot;بيٽمين&quot;' (ترڪي تلفظ: [batˈman]) وزن جو هڪ پيمانو هو، جيڪو عثماني سلطنت ۽ روسي سلطنت ۾ ترڪ قومن جي وچ ۾ استعمال ٿيندو هو. ان کي وچ ايشيا جي اويغور زبان ڳالهائيندڙ علائقن ۾ ماپ جي يونٽ طور پڻ درج ڪيو ويو آهي. نالو ترڪي ٻولين مان نڪتل آهي، خاص طور تي عثماني ترڪي مان. اهو فارسي &quot;من&quot; ۽ برطانوي هندستاني &quot;مڻ&quot; جي برابر آهي. &quot;بيٽمين&quot; جي قيمت مختلف علائقن ۽ مختلف شين لاءِ گهڻو تبديل ٿيندي هئي.

== حوالا ==
{{حوالا|2}}</text>
      <sha1>no8hmnfgjzkbtv33h6rfp35kvt88fna</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319476</id>
      <parentid>319475</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:38:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <origin>319476</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="913" sha1="bv0rsi07yhrbu31r39uoavq2anre3ly" xml:space="preserve">
'&quot;بيٽمين&quot;' (ترڪي تلفظ: [batˈman]) وزن جو هڪ پيمانو هو، جيڪو عثماني سلطنت ۽ روسي سلطنت ۾ ترڪ قومن جي وچ ۾ استعمال ٿيندو هو. ان کي وچ ايشيا جي اويغور زبان ڳالهائيندڙ علائقن ۾ ماپ جي يونٽ طور پڻ درج ڪيو ويو آهي.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.iranicaonline.org/articles/batman-a-measure-of-weight-the-same-as-mann-q/|title=BĀTMAN|website=Encyclopaedia Iranica|language=en-US|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt; نالو ترڪي ٻولين مان نڪتل آهي، خاص طور تي عثماني ترڪي مان. اهو فارسي &quot;من&quot; ۽ برطانوي هندستاني &quot;مڻ&quot; جي برابر آهي. &quot;بيٽمين&quot; جي قيمت مختلف علائقن ۽ مختلف شين لاءِ گهڻو تبديل ٿيندي هئي.

== حوالا ==
{{حوالا|2}}</text>
      <sha1>bv0rsi07yhrbu31r39uoavq2anre3ly</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319478</id>
      <parentid>319476</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:45:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JogiAsad</username>
        <id>4693</id>
      </contributor>
      <origin>319478</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1053" sha1="7cxe14nmhs16wks14ie8ur4rkcov45p" xml:space="preserve">
'&quot;بيٽمين&quot;' (ترڪي تلفظ: [batˈman]) وزن جو هڪ پيمانو هو، جيڪو [[عثماني سلطنت]] ۽ [[سلطنت روس|روسي سلطنت]] ۾ [[ترڪ]] [[ترڪ قوم|قومن]] جي وچ ۾ استعمال ٿيندو هو. ان کي [[وچ ايشيا]] جي اويغور زبان ڳالهائيندڙ علائقن ۾ ماپ جي يونٽ طور پڻ درج ڪيو ويو آهي.&lt;ref&gt;{{حوالو_ويب|url=https://www.iranicaonline.org/articles/batman-a-measure-of-weight-the-same-as-mann-q/|title=BĀTMAN|website=Encyclopaedia Iranica|language=en-US|access-date=2025-06-15}}&lt;/ref&gt; نالو ترڪي ٻولين مان نڪتل آهي، خاص طور تي عثماني ترڪي مان. اهو [[فارسي ٻولي|فارسي]] &quot;من&quot; ۽ [[برطانوي ھندوستان جا پرڳڻا ۽ صوبا|برطانوي هندستاني]] &quot;مڻ&quot; جي برابر آهي. &quot;بيٽمين&quot; جي قيمت مختلف علائقن ۽ مختلف شين لاءِ گهڻو تبديل ٿيندي هئي.

== حوالا ==
{{حوالا|2}}</text>
      <sha1>7cxe14nmhs16wks14ie8ur4rkcov45p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>فضائي دٻاءُ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>83042</id>
    <revision>
      <id>319520</id>
      <timestamp>2025-06-15T09:42:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Abdullah1601</username>
        <id>18012</id>
      </contributor>
      <comment>نئون صفحو: '''فضائي دٻاءُ''' (Atmospheric Pressure)، جنهن کي هوا جو دٻاءُ يا باروميٽرڪ دٻاءُ (باروميٽر کان پوءِ) پڻ سڏيو ويندو آهي، زمين جي فضائي دائري (atmosphere) جي اندر دٻاءُ آهي. معياري يونٽ، اٽاموسفر (علامت: atm) دٻاءُ جو هڪ يونٽ آهي جنهن کي 101,325 پاسڪل (Pa) 101.325 ڪلو پاسڪل  (kPa) طور بيان ڪيو ويو آ...</comment>
      <origin>319520</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2425" sha1="cd7yi4ul2jcvqa9isqg9zzlj9lolkhm" xml:space="preserve">'''فضائي دٻاءُ''' (Atmospheric Pressure)، جنهن کي هوا جو دٻاءُ يا باروميٽرڪ دٻاءُ (باروميٽر کان پوءِ) پڻ سڏيو ويندو آهي، زمين جي فضائي دائري (atmosphere) جي اندر دٻاءُ آهي. معياري يونٽ، اٽاموسفر (علامت: atm) دٻاءُ جو هڪ يونٽ آهي جنهن کي 101,325 پاسڪل (Pa) 101.325 ڪلو پاسڪل
 (kPa) طور بيان ڪيو ويو آهي، جيڪو 1,013.25 ملي بار، 760 ملي ميٽر (Hg)، 29.9212 انچ (Hg) يا 14.696 پسآءِ (psi) جي برابر آهي. اي ٽي ايم يونٽ تقريباً ڌرتيءَ تي سراسري سمنڊ جي سطح جي هوا جي دٻاءُ جي برابر آهي. يعني، سمنڊ جي سطح تي ڌرتيءَ جو هوا جو دٻاءُ تقريباً 1 اي ٽي ايم آهي. 

گهڻن حالتن ۾، هوا جو دٻاءُ هائيڊرو اسٽيٽڪ دٻاءُ جي ويجهو هوندو آهي. جيڪو ماپڻ واري جاءِ (ماپ پوائنٽ) کان مٿي هوا جي وزن جي ڪري ٿيندو آهي. جيئن جيئن اوچائي وڌندي آهي. مٿانهين فضائي ماس گهٽجي ويندو آهي. تنهن ڪري هوا جو دٻاءُ وڌندڙ بلندي سان گهٽجي ويندو آهي. ڇاڪاڻ ته ماحول جي پرت زمين جي اڌ قطر (radius), خاص طور تي گهٽ اوچائي تي گهاٽي ماحولياتي پرت atmospheric layer, جي نسبت پتلي آهي. اوچائي جي ڪم جي طور تي زمين جي ڪشش ثقل جي تيز رفتاري کي مسلسل طور تي اندازو لڳائي سگهجي ٿو ۽ هن زوال ۾ ٿورو حصو وٺندو آهي. دٻاءُ في يونٽ علائقي جي قوت کي ماپيندو آهي، پاسڪل جي SI يونٽن سان (1 پاسڪل = 1 نيوٽن في چورس ميٽر، 1 N/m2). سراسري طور تي، 1 چورس سينٽي ميٽر (cm2) جي ڪراس-سيڪشنل علائقي سان هوا جو هڪ ڪالم. سراسري (اوسط) سمنڊ جي سطح کان زمين جي ماحول جي چوٽي تائين ماپيل، ان جو وزن تقريباً 1.03 ڪلوگرام آهي. ۽ تقريبن 10.1 نيوٽن جي قوت يا &quot;وزن&quot; استعمال ڪري ٿو. نتيجي ۾ 10.1 N/cm2 يا 101 kN/m2 (101 kPa) جو دٻاءُ پيدا ٿئي ٿو.</text>
      <sha1>cd7yi4ul2jcvqa9isqg9zzlj9lolkhm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319521</id>
      <parentid>319520</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:43:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Abdullah1601</username>
        <id>18012</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319521</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2434" sha1="qojnld7abh3k94o1be1kdfjl7gzjfih" xml:space="preserve">'''فضائي دٻاءُ''' (Atmospheric Pressure)، جنهن کي هوا جو دٻاءُ يا باروميٽرڪ دٻاءُ (باروميٽر کان پوءِ) پڻ سڏيو ويندو آهي، زمين جي فضائي دائري (atmosphere) جي اندر دٻاءُ آهي. 

 معياري يونٽ، اٽاموسفر (علامت: atm) دٻاءُ جو هڪ يونٽ آهي جنهن کي 101,325 پاسڪل (Pa) 101.325 ڪلو پاسڪل(kPa) طور بيان ڪيو ويو آهي، جيڪو 1,013.25 ملي بار، 760 ملي ميٽر (Hg)، 29.9212 انچ (Hg) يا 14.696 پسآءِ (psi) جي برابر آهي. 

اي ٽي ايم (atm) يونٽ تقريباً ڌرتيءَ تي سراسري سمنڊ جي سطح جي هوا جي دٻاءُ جي برابر آهي. يعني، سمنڊ جي سطح تي ڌرتيءَ جو هوا جو دٻاءُ تقريباً 1 اي ٽي ايم آهي. 

گهڻن حالتن ۾، هوا جو دٻاءُ هائيڊرو اسٽيٽڪ دٻاءُ جي ويجهو هوندو آهي. جيڪو ماپڻ واري جاءِ (ماپ پوائنٽ) کان مٿي هوا جي وزن جي ڪري ٿيندو آهي. جيئن جيئن اوچائي وڌندي آهي. مٿانهين فضائي ماس گهٽجي ويندو آهي. تنهن ڪري هوا جو دٻاءُ وڌندڙ بلندي سان گهٽجي ويندو آهي. ڇاڪاڻ ته ماحول جي پرت زمين جي اڌ قطر (radius), خاص طور تي گهٽ اوچائي تي گهاٽي ماحولياتي پرت atmospheric layer, جي نسبت پتلي آهي. اوچائي جي ڪم جي طور تي زمين جي ڪشش ثقل جي تيز رفتاري کي مسلسل طور تي اندازو لڳائي سگهجي ٿو ۽ هن زوال ۾ ٿورو حصو وٺندو آهي. دٻاءُ في يونٽ علائقي جي قوت کي ماپيندو آهي، پاسڪل جي SI يونٽن سان (1 پاسڪل = 1 نيوٽن في چورس ميٽر، 1 N/m2). سراسري طور تي، 1 چورس سينٽي ميٽر (cm2) جي ڪراس-سيڪشنل علائقي سان هوا جو هڪ ڪالم. سراسري (اوسط) سمنڊ جي سطح کان زمين جي ماحول جي چوٽي تائين ماپيل، ان جو وزن تقريباً 1.03 ڪلوگرام آهي. ۽ تقريبن 10.1 نيوٽن جي قوت يا &quot;وزن&quot; استعمال ڪري ٿو. نتيجي ۾ 10.1 N/cm2 يا 101 kN/m2 (101 kPa) جو دٻاءُ پيدا ٿئي ٿو.</text>
      <sha1>qojnld7abh3k94o1be1kdfjl7gzjfih</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319522</id>
      <parentid>319521</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:57:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Abdullah1601</username>
        <id>18012</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>319522</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3614" sha1="1yvuy406vfcnde3kuq1e75k266izakq" xml:space="preserve">'''فضائي دٻاءُ''' (Atmospheric Pressure)، جنهن کي هوا جو دٻاءُ يا باروميٽرڪ دٻاءُ (باروميٽر کان پوءِ) پڻ سڏيو ويندو آهي، زمين جي فضائي دائري (atmosphere) جي اندر دٻاءُ آهي. 

 معياري يونٽ، اٽاموسفر (علامت: atm) دٻاءُ جو هڪ يونٽ آهي جنهن کي 101,325 پاسڪل (Pa) 101.325 ڪلو پاسڪل(kPa) طور بيان ڪيو ويو آهي، جيڪو 1,013.25 ملي بار، 760 ملي ميٽر (Hg)، 29.9212 انچ (Hg) يا 14.696 پسآءِ (psi) جي برابر آهي. 

اي ٽي ايم (atm) يونٽ تقريباً ڌرتيءَ تي سراسري سمنڊ جي سطح جي هوا جي دٻاءُ جي برابر آهي. يعني، سمنڊ جي سطح تي ڌرتيءَ جو هوا جو دٻاءُ تقريباً 1 اي ٽي ايم آهي. 

گهڻن حالتن ۾، هوا جو دٻاءُ هائيڊرو اسٽيٽڪ دٻاءُ جي ويجهو هوندو آهي. جيڪو ماپڻ واري جاءِ (ماپ پوائنٽ) کان مٿي هوا جي وزن جي ڪري ٿيندو آهي. جيئن جيئن اوچائي وڌندي آهي. مٿانهين فضائي ماس گهٽجي ويندو آهي. تنهن ڪري هوا جو دٻاءُ وڌندڙ بلندي سان گهٽجي ويندو آهي. ڇاڪاڻ ته ماحول جي پرت زمين جي اڌ قطر (radius), خاص طور تي گهٽ اوچائي تي گهاٽي ماحولياتي پرت atmospheric layer, جي نسبت پتلي آهي. اوچائي جي ڪم جي طور تي زمين جي ڪشش ثقل جي تيز رفتاري کي مسلسل طور تي اندازو لڳائي سگهجي ٿو ۽ هن زوال ۾ ٿورو حصو وٺندو آهي. دٻاءُ في يونٽ علائقي جي قوت کي ماپيندو آهي، پاسڪل جي SI يونٽن سان (1 پاسڪل = 1 نيوٽن في چورس ميٽر، 1 N/m2). سراسري طور تي، 1 چورس سينٽي ميٽر (cm2) جي ڪراس-سيڪشنل علائقي سان هوا جو هڪ ڪالم. سراسري (اوسط) سمنڊ جي سطح کان زمين جي ماحول جي چوٽي تائين ماپيل، ان جو وزن تقريباً 1.03 ڪلوگرام آهي. ۽ تقريبن 10.1 نيوٽن جي قوت يا &quot;وزن&quot; استعمال ڪري ٿو. نتيجي ۾ 10.1 N/cm2 يا 101 kN/m2 (101 kPa) جو دٻاءُ پيدا ٿئي ٿو.

دٻاءُ في يونٽ علائقي جي قوت کي ماپي ٿو، پاسڪلن جي SI يونٽن سان (1 پاسڪل = 1 نيوٽن في چورس ميٽر، 1 N/m2). سراسري طور تي، 1 چورس سينٽي ميٽر (cm2) جي ڪراس-سيڪشنل علائقي سان هوا جي هڪ ڪالم جو وزن تقريباً 1.03 ڪلوگرام آهي ۽ تقريباً 10.1 نيوٽن جي قوت يا &quot;وزن&quot; استعمال ڪري ٿو، جنهن جي نتيجي ۾ 10.1 N/cm2 يا 101 kN/m2 (101 kPa) جو دٻاءُ پيدا ٿئي ٿو. 1 in2 جي ڪراس-سيڪشنل علائقي سان هوا جي هڪ ڪالم جو وزن تقريباً 14.7 lbf هوندو، جنهن جي نتيجي ۾ 14.7 lbf/in2 جو دٻاءُ ٿيندو. 
==ميڪينزم== 
==اوسط سمنڊ جي سطح جو دٻاءُ
==مٿاڇري جو دٻاءُ. 
==اوچائي ۾ تبديلي. 
==مقامي تبديلي. 
==رڪارڊ. 
==پاڻي جي کوٽائي جي بنياد تي ماپ. 
==مائع جو اُبلندڙ نقطو. 
==ماپ ۽ نقشا. 
==پڻ ڏسو== 
==لنڪس== 
==حوالا== 
{{حوالا}}
[[زمرو:طبيعيات]]
[[زمرو:طبيعي مقدار]]</text>
      <sha1>1yvuy406vfcnde3kuq1e75k266izakq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319523</id>
      <parentid>319522</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:58:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Abdullah1601</username>
        <id>18012</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319523</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3658" sha1="lmq7wmkvd0lvkqpzcdsz8hy6nokkgo0" xml:space="preserve">'''فضائي دٻاءُ''' (Atmospheric Pressure)، جنهن کي هوا جو دٻاءُ يا باروميٽرڪ دٻاءُ (باروميٽر کان پوءِ) پڻ سڏيو ويندو آهي، زمين جي فضائي دائري (atmosphere) جي اندر دٻاءُ آهي. 

 معياري يونٽ، اٽاموسفر (علامت: atm) دٻاءُ جو هڪ يونٽ آهي جنهن کي 101,325 پاسڪل (Pa) 101.325 ڪلو پاسڪل(kPa) طور بيان ڪيو ويو آهي، جيڪو 1,013.25 ملي بار، 760 ملي ميٽر (Hg)، 29.9212 انچ (Hg) يا 14.696 پسآءِ (psi) جي برابر آهي. 

اي ٽي ايم (atm) يونٽ تقريباً ڌرتيءَ تي سراسري سمنڊ جي سطح جي هوا جي دٻاءُ جي برابر آهي. يعني، سمنڊ جي سطح تي ڌرتيءَ جو هوا جو دٻاءُ تقريباً 1 اي ٽي ايم آهي. 

گهڻن حالتن ۾، هوا جو دٻاءُ هائيڊرو اسٽيٽڪ دٻاءُ جي ويجهو هوندو آهي. جيڪو ماپڻ واري جاءِ (ماپ پوائنٽ) کان مٿي هوا جي وزن جي ڪري ٿيندو آهي. جيئن جيئن اوچائي وڌندي آهي. مٿانهين فضائي ماس گهٽجي ويندو آهي. تنهن ڪري هوا جو دٻاءُ وڌندڙ بلندي سان گهٽجي ويندو آهي. ڇاڪاڻ ته ماحول جي پرت زمين جي اڌ قطر (radius), خاص طور تي گهٽ اوچائي تي گهاٽي ماحولياتي پرت atmospheric layer, جي نسبت پتلي آهي. اوچائي جي ڪم جي طور تي زمين جي ڪشش ثقل جي تيز رفتاري کي مسلسل طور تي اندازو لڳائي سگهجي ٿو ۽ هن زوال ۾ ٿورو حصو وٺندو آهي. دٻاءُ في يونٽ علائقي جي قوت کي ماپيندو آهي، پاسڪل جي SI يونٽن سان (1 پاسڪل = 1 نيوٽن في چورس ميٽر، 1 N/m2). سراسري طور تي، 1 چورس سينٽي ميٽر (cm2) جي ڪراس-سيڪشنل علائقي سان هوا جو هڪ ڪالم. سراسري (اوسط) سمنڊ جي سطح کان زمين جي ماحول جي چوٽي تائين ماپيل، ان جو وزن تقريباً 1.03 ڪلوگرام آهي. ۽ تقريبن 10.1 نيوٽن جي قوت يا &quot;وزن&quot; استعمال ڪري ٿو. نتيجي ۾ 10.1 N/cm2 يا 101 kN/m2 (101 kPa) جو دٻاءُ پيدا ٿئي ٿو.

دٻاءُ في يونٽ علائقي جي قوت کي ماپي ٿو، پاسڪلن جي SI يونٽن سان (1 پاسڪل = 1 نيوٽن في چورس ميٽر، 1 N/m2). سراسري طور تي، 1 چورس سينٽي ميٽر (cm2) جي ڪراس-سيڪشنل علائقي سان هوا جي هڪ ڪالم جو وزن تقريباً 1.03 ڪلوگرام آهي ۽ تقريباً 10.1 نيوٽن جي قوت يا &quot;وزن&quot; استعمال ڪري ٿو، جنهن جي نتيجي ۾ 10.1 N/cm2 يا 101 kN/m2 (101 kPa) جو دٻاءُ پيدا ٿئي ٿو. 1 in2 جي ڪراس-سيڪشنل علائقي سان هوا جي هڪ ڪالم جو وزن تقريباً 14.7 lbf هوندو، جنهن جي نتيجي ۾ 14.7 lbf/in2 جو دٻاءُ ٿيندو. 
==ميڪينزم== 
==اوسط سمنڊ جي سطح جو دٻاءُ
==مٿاڇري جو دٻاءُ. 
==اوچائي ۾ تبديلي. 
==مقامي تبديلي. 
==رڪارڊ. 
==پاڻي جي کوٽائي جي بنياد تي ماپ. 
==مائع جو اُبلندڙ نقطو. 
==ماپ ۽ نقشا. 
==پڻ ڏسو== 
==لنڪس== 
==حوالا== 
{{حوالا}}
[[زمرو:طبيعيات]]
[[زمرو:طبيعي مقدارون]] 
[[زمرو:طبيعي خاصيتون]]</text>
      <sha1>lmq7wmkvd0lvkqpzcdsz8hy6nokkgo0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>319524</id>
      <parentid>319523</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:59:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Abdullah1601</username>
        <id>18012</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* حوالا */</comment>
      <origin>319524</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3688" sha1="j7ddiibygsc8mjtt45jlyr0rt9su6xg" xml:space="preserve">'''فضائي دٻاءُ''' (Atmospheric Pressure)، جنهن کي هوا جو دٻاءُ يا باروميٽرڪ دٻاءُ (باروميٽر کان پوءِ) پڻ سڏيو ويندو آهي، زمين جي فضائي دائري (atmosphere) جي اندر دٻاءُ آهي. 

 معياري يونٽ، اٽاموسفر (علامت: atm) دٻاءُ جو هڪ يونٽ آهي جنهن کي 101,325 پاسڪل (Pa) 101.325 ڪلو پاسڪل(kPa) طور بيان ڪيو ويو آهي، جيڪو 1,013.25 ملي بار، 760 ملي ميٽر (Hg)، 29.9212 انچ (Hg) يا 14.696 پسآءِ (psi) جي برابر آهي. 

اي ٽي ايم (atm) يونٽ تقريباً ڌرتيءَ تي سراسري سمنڊ جي سطح جي هوا جي دٻاءُ جي برابر آهي. يعني، سمنڊ جي سطح تي ڌرتيءَ جو هوا جو دٻاءُ تقريباً 1 اي ٽي ايم آهي. 

گهڻن حالتن ۾، هوا جو دٻاءُ هائيڊرو اسٽيٽڪ دٻاءُ جي ويجهو هوندو آهي. جيڪو ماپڻ واري جاءِ (ماپ پوائنٽ) کان مٿي هوا جي وزن جي ڪري ٿيندو آهي. جيئن جيئن اوچائي وڌندي آهي. مٿانهين فضائي ماس گهٽجي ويندو آهي. تنهن ڪري هوا جو دٻاءُ وڌندڙ بلندي سان گهٽجي ويندو آهي. ڇاڪاڻ ته ماحول جي پرت زمين جي اڌ قطر (radius), خاص طور تي گهٽ اوچائي تي گهاٽي ماحولياتي پرت atmospheric layer, جي نسبت پتلي آهي. اوچائي جي ڪم جي طور تي زمين جي ڪشش ثقل جي تيز رفتاري کي مسلسل طور تي اندازو لڳائي سگهجي ٿو ۽ هن زوال ۾ ٿورو حصو وٺندو آهي. دٻاءُ في يونٽ علائقي جي قوت کي ماپيندو آهي، پاسڪل جي SI يونٽن سان (1 پاسڪل = 1 نيوٽن في چورس ميٽر، 1 N/m2). سراسري طور تي، 1 چورس سينٽي ميٽر (cm2) جي ڪراس-سيڪشنل علائقي سان هوا جو هڪ ڪالم. سراسري (اوسط) سمنڊ جي سطح کان زمين جي ماحول جي چوٽي تائين ماپيل، ان جو وزن تقريباً 1.03 ڪلوگرام آهي. ۽ تقريبن 10.1 نيوٽن جي قوت يا &quot;وزن&quot; استعمال ڪري ٿو. نتيجي ۾ 10.1 N/cm2 يا 101 kN/m2 (101 kPa) جو دٻاءُ پيدا ٿئي ٿو.

دٻاءُ في يونٽ علائقي جي قوت کي ماپي ٿو، پاسڪلن جي SI يونٽن سان (1 پاسڪل = 1 نيوٽن في چورس ميٽر، 1 N/m2). سراسري طور تي، 1 چورس سينٽي ميٽر (cm2) جي ڪراس-سيڪشنل علائقي سان هوا جي هڪ ڪالم جو وزن تقريباً 1.03 ڪلوگرام آهي ۽ تقريباً 10.1 نيوٽن جي قوت يا &quot;وزن&quot; استعمال ڪري ٿو، جنهن جي نتيجي ۾ 10.1 N/cm2 يا 101 kN/m2 (101 kPa) جو دٻاءُ پيدا ٿئي ٿو. 1 in2 جي ڪراس-سيڪشنل علائقي سان هوا جي هڪ ڪالم جو وزن تقريباً 14.7 lbf هوندو، جنهن جي نتيجي ۾ 14.7 lbf/in2 جو دٻاءُ ٿيندو. 
==ميڪينزم== 
==اوسط سمنڊ جي سطح جو دٻاءُ
==مٿاڇري جو دٻاءُ. 
==اوچائي ۾ تبديلي. 
==مقامي تبديلي. 
==رڪارڊ. 
==پاڻي جي کوٽائي جي بنياد تي ماپ. 
==مائع جو اُبلندڙ نقطو. 
==ماپ ۽ نقشا. 
==پڻ ڏسو== 
==لنڪس== 
==حوالا== 
{{حوالا}}
[[زمرو:طبيعيات]]
[[زمرو:طبيعي مقدارون]] 
[[زمرو:طبيعي خاصيتون]]
[[زمرو:ماحوليات]]</text>
      <sha1>j7ddiibygsc8mjtt45jlyr0rt9su6xg</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>