وڪيپيڊيا sdwiki https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%8F%DA%A9_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%88 MediaWiki 1.45.0-wmf.6 first-letter ذريعات خاص بحث واپرائيندڙ واپرائيندڙ بحث وڪيپيڊيا وڪيپيڊيا بحث فائل فائل بحث ذريعات وڪي ذريعات وڪي بحث سانچو سانچو بحث مدد مدد بحث زمرو زمرو بحث باب باب بحث TimedText TimedText talk ماڊيول ماڊيول بحث 0 13789 320218 320157 2025-06-22T07:33:07Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 320218 wikitext text/x-wiki البيضاء ام حڪيم هي رسول الله جو والد عبد الله جي سڳي ڀيڻ هئي ان جي والده فاطمه بنت عمرو هئي جڏهن ته هي [[عثمان بن عفان|عثمان ذوالنورين]] جي والده ام ارويٰ  جي والده هئي<ref>الأغصان الندويه شرح الخلاصۃ البهيه،مؤلف: ابو اسماء محمد بن طه ،ناشر: دار ابن حزم للطباعۃ والنشر والتوزيع، القاهره - دار سبل السلام</ref> يه ڪريز بن ربيهة بن حبيب بن عبد شمس جي نڪاح ۾ هئي <ref>السيرة النبویہ وأخبار الخلفاء،مؤلف: ابو حاتم، الدارمی، البُستی،ناشر: الكتب الثقافیہ بيروت</ref> ان جي پٽ جو نالو عامر هيو جيڪو[[فتح مڪو]] مهل مسلمان ٿيو ان جي پٽ عبد الله بن عامر [[صحابي]] هيو جنهن کي عثمان غنيء [[خراسان]] جو گورنر بڻايو <ref>رحمۃ اللعالمین،جلد دوم صفحہ 348 قاضی سلیمان منصور پوری،مرکز الحرمین الاسلامی فیصل آباد،2007ء</ref> ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:صحابيات]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] [[زمرو:تاريخ اسلام]] 7r3e9saxqly700r0i2yz2cmii3432it 320219 320218 2025-06-22T07:36:55Z Ibne maryam 17680 320219 wikitext text/x-wiki '''ام الحڪيم، بيضا بنت عبدالمطلب'''، رسول الله جي والد عبدالله جي سڳي ڀيڻ هئي، ان جي والده فاطمه بنت عمرو ۽ [[عثمان بن عفان|عثمان ذوالنورين]] جي والده ام ارويٰ ڀيڻون هيو.<ref>الأغصان الندويه شرح الخلاصۃ البهيه،مؤلف: ابو اسماء محمد بن طه ،ناشر: دار ابن حزم للطباعۃ والنشر والتوزيع، القاهره - دار سبل السلام</ref> يه ڪريز بن ربيهة بن حبيب بن عبد شمس جي نڪاح ۾ هئي <ref>السيرة النبویہ وأخبار الخلفاء،مؤلف: ابو حاتم، الدارمی، البُستی،ناشر: الكتب الثقافیہ بيروت</ref> ان جي پٽ جو نالو عامر هيو جيڪو[[فتح مڪو]] مهل مسلمان ٿيو ان جي پٽ عبد الله بن عامر [[صحابي]] هيو جنهن کي عثمان غنيء [[خراسان]] جو گورنر بڻايو <ref>رحمۃ اللعالمین،جلد دوم صفحہ 348 قاضی سلیمان منصور پوری،مرکز الحرمین الاسلامی فیصل آباد،2007ء</ref> ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:صحابيات]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] [[زمرو:تاريخ اسلام]] 1lqerq143h1yc7ruabx16fdhhb0x7f8 320220 320219 2025-06-22T07:41:43Z Ibne maryam 17680 320220 wikitext text/x-wiki '''ام الحڪيم، بيضا بنت عبدالمطلب'''، رسول الله جي والد عبدالله جي سڳي ڀيڻ هئي، ان جي والده فاطمه بنت عمرو ۽ [[عثمان بن عفان|عثمان ذوالنورين]] جي والده ام ارويٰ ڀيڻون هيو.<ref>الأغصان الندويه شرح الخلاصۃ البهيه،مؤلف: ابو اسماء محمد بن طه ،ناشر: دار ابن حزم للطباعۃ والنشر والتوزيع، القاهره - دار سبل السلام</ref> يه ڪريز بن ربيهة بن حبيب بن عبد شمس جي نڪاح ۾ هئي <ref>السيرة النبویہ وأخبار الخلفاء،مؤلف: ابو حاتم، الدارمی، البُستی،ناشر: الكتب الثقافیہ بيروت</ref> ان جي پٽ جو نالو عامر هيو، جيڪا [[فتح مڪه]] جي وقت مسلمان ٿيا ۽ ان جي پٽ عبدالله بن عامر رضي الله عنه کي خليفي، [[عثمان بن عفان|عثمان غني رضي الله عنه]] جي دور ۾ [[فارس|خراسان]] جو گورنر مقرر ڪيو ويو.<ref>رحمۃ اللعالمین،جلد دوم صفحہ 348 قاضی سلیمان منصور پوری،مرکز الحرمین الاسلامی فیصل آباد،2007ء</ref> ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:صحابيات]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] [[زمرو:تاريخ اسلام]] l6flrfcps2e317qxcxo9nompbppybeh 320221 320220 2025-06-22T07:42:38Z Ibne maryam 17680 320221 wikitext text/x-wiki '''ام الحڪيم، بيضا بنت عبدالمطلب'''، رسول الله جي والد عبدالله جي سڳي ڀيڻ هئي، ان جي والده فاطمه بنت عمرو ۽ [[عثمان بن عفان|عثمان ذوالنورين]] جي والده ام ارويٰ ڀيڻون هيو.<ref>الأغصان الندويه شرح الخلاصۃ البهيه،مؤلف: ابو اسماء محمد بن طه ،ناشر: دار ابن حزم للطباعۃ والنشر والتوزيع، القاهره - دار سبل السلام</ref> يه ڪريز بن ربيهة بن حبيب بن عبد شمس جي نڪاح ۾ هئي <ref>السيرة النبویہ وأخبار الخلفاء،مؤلف: ابو حاتم، الدارمی، البُستی،ناشر: الكتب الثقافیہ بيروت</ref> ان جي پٽ جو نالو عامر هيو، جيڪا [[مڪي جي فتح]] جي وقت مسلمان ٿيا ۽ ان جي پٽ عبدالله بن عامر رضي الله عنه کي خليفي، [[عثمان بن عفان|عثمان غني رضي الله عنه]] جي دور ۾ [[فارس|خراسان]] جو گورنر مقرر ڪيو ويو.<ref>رحمۃ اللعالمین،جلد دوم صفحہ 348 قاضی سلیمان منصور پوری،مرکز الحرمین الاسلامی فیصل آباد،2007ء</ref> ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:صحابيات]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] [[زمرو:تاريخ اسلام]] ithp3e3yae9il2rtqm7w5jra0ppo7ui 14 17175 320185 288087 2025-06-21T20:32:53Z KaleemBot 10779 خودڪار: [[زمرو:سنڌي ثقافت]] جو اضافو + ترتيب 320185 wikitext text/x-wiki [[زمرو:پاڪستاني ثقافت]] [[زمرو:سنڌ]] [[زمرو:سنڌي ثقافت]] [[زمرو:سنڌ جو معاشرو]] 7igudowtmakyzrneu665saxm1gnifug 0 17519 320176 320162 2025-06-21T13:47:56Z Ibne maryam 17680 320176 wikitext text/x-wiki [[File:Abd_al-Muttalib.png | thumb | 220x124px | right | عبدالمطلب]]'''عبدالمطلب'''، [[هاشم]] جو صاحبزادو هو، جيڪو [[287ء]] ۾ پيدا ٿيو هو.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==خاڪو== {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{other people||Abd al-Muttalib (name)}} {{Use Oxford spelling|date=July 2020}} {{Use dmy dates|date=February 2024}} {{Infobox royalty | name = Abd al-Muttalib<br />{{lang|ar|عَبْد ٱلْمُطَّلِب}} | native_lang1_name1 = {{lang|ar|عَبْد ٱلْمُطَّلِب شَيْبَة بْن هَاشِم}} | native_lang1 = [[Arabic]] | birth_name = Shayba ibn Hāshim | birth_date = {{circa|481}} | birth_place = [[Medina|Yathrib]], [[Hejaz]], [[Pre-Islamic Arabia|Arabia]] {{small|(present-day [[Medina]], [[Saudi Arabia]])}} | death_date = 578 (age 97) | death_place = [[Mecca]], Hejaz<br />{{smaller|(present-day Saudi Arabia)}} | burial_place = [[Jannat al-Mu'alla|Jannat al-Mu'allā]], Mecca | succession = 4th Major [[Tribal chief|Chief]] of [[Quraysh]] | reign = {{circa}}497–578 [[Common Era|CE]] (81 years) | reign-type = Chiefship | predecessor = [[Hashim ibn Abd Manaf]] | successor = [[Abu Talib ibn Abd al-Muttalib]] | spouse = {{bulleted list|[[Sumra bint Jundab]]|[[Lubna bint Hajar]]|[[Fatima bint Amr]]|[[Halah bint Wuhayb]]|[[Natila bint Janab]]|[[Mumanna'a bint Amr]] {{small|(Grandmother of [[Abd al-Rahman ibn Awf]])}}}} | issue-type = Children | issue = '''''Sons'':'''{{bulleted list|[[Al-Harith ibn Abd al-Muttalib|Al-Ḥārith]] (Son of [[Sumra bint Jundab|Sumra]])|[[Abu Talib ibn Abd al-Muttalib|Abū Tālib]] (Son of [[Fatima bint Amr|Fatima]])|[[Al-Zubayr ibn Abd al-Muttalib|Az-Zubayr]] (Son of Fatima)|[[Abdullah ibn Abd al-Muttalib|Abdullah]] (Son of Fatima)|[[Abū Lahab]] (Son of [[Lubna bint Hajar|Lubnā]])|[[Abbas ibn Abd al-Muttalib|Al-'Abbas]] (Son of [[Natila bint Janab|Natila]])|[[Hamza ibn Abd al-Muttalib|Hamza]] (Son of [[Halah bint Wuhayb|Halah]])|[[Hajl ibn Abd al-Muttalib|Hajl]] (Son of Halah)|[[Al-Muqawwim ibn Abd al-Muttalib|Al-Muqawwim]] (Son of Halah)}}<br/>'''''Daughters'':'''{{bulleted list|[[Umm Hakim bint Abd al-Muttalib|Umm Hakim]] (Daughter of Fatima)|[[Barrah bint Abd al-Muttalib|Barrah]] (Daughter of Fatima)|[[Arwa bint Abd al-Muttalib|Arwa]] (Daughter of Fatima)| [[Atika bint Abd al-Muttalib|Atika]] (Daughter of Fatima)|[[Umayma bint Abd al-Muttalib|Umayma]] (Daughter of Fatima)|[[Safiyya bint Abd al-Muttalib|Safiyya]] (Daughter of Halah)}} | father = [[Hashim ibn Abd Manaf|Hashim]] (Son of [[Abd Manaf ibn Qusai|Abdul Manaf]]) | mother = [[Salma bint Amr]] | house = [[Banu Hashim]] | house-type = Clan }} '''Shayba ibn Hāshim''' ({{langx|ar|شَيْبة بْن هاشِم}}; {{circa|481–578}}), better known as '''ʿAbd al-Muṭṭalib''', ({{langx|ar|عَبْد الْمُطَّلِب|lit=Servant of [[Al-Muttalib ibn Abd Manaf|Muttalib]]}}) was the fourth chief of the [[Quraysh]] tribal confederation and grandfather of the Islamic prophet [[Muhammad]]. === ڪنيت === عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ === حليو === هو تمام خوبصورت ، قد جا ڊگها ، دانشور ، ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ == دين == هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا۔ [[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا۔ == اخلاق == غريبن ، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا۔ == حرام کان پرهيز == هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. == عزت ۽ مقام == حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. == اولاد == عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽن جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتي هُئي اُهي [[ابولهب]] ، [[ابو طالب ]]عليه السلام ، [[عبدالله]] عليه السلام، حضرت [[حمزه]] عليه السلام ، حضرت [[عباس]] عليه السلام۔ ابو لهب گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو۔ عبدالمطلب جي ٻين پُٽن جا نالا هي هُئا۔ ضرار ، قُثم ، زُبير ، مقوم ، حارث ، عبدالڪعبه ۽ غيداق۔<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> == آب زم زم جي تلاش == عبد المطلب : جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو۔ سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته (چاه زم زم) جيڪو هڪ مُدت پهرئين واري ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == عبدالمطلب جي منت == عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == وفات == سندن وفات [[578ء]] يا [[579ء]] ۾ ٿي۔ تاجدار فارس (نوشيروان عادل) جي وفات ع ۾ ٿي هُئي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] o0r216vl0nfp0xharcxf8c7rfglnblp 320177 320176 2025-06-21T13:54:44Z Ibne maryam 17680 320177 wikitext text/x-wiki [[File:Abd_al-Muttalib.png | thumb | 220x124px | right | عبدالمطلب]]'''عبدالمطلب'''، [[هاشم]] جو صاحبزادو هو، جيڪو [[287ء]] ۾ پيدا ٿيو هو.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==خاڪو== {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{other people||Abd al-Muttalib (name)}} {{Infobox royalty | name = عبدالمطلب<br>{{lang|ar|عَبْد ٱلْمُطَّلِب}} | native_lang1_name1 = {{lang|ar|عَبْد ٱلْمُطَّلِب شَيْبَة بْن هَاشِم}} | native_lang1 = [[Arabic]] | birth_name = Shayba ibn Hāshim | birth_date = {{circa|481}} | birth_place = [[Medina|Yathrib]], [[Hejaz]], [[Pre-Islamic Arabia|Arabia]] {{small|(present-day [[Medina]], [[Saudi Arabia]])}} | death_date = 578 (age 97) | death_place = [[Mecca]], Hejaz<br />{{smaller|(present-day Saudi Arabia)}} | burial_place = [[Jannat al-Mu'alla|Jannat al-Mu'allā]], Mecca | succession = قريش جا سردار | reign = {{circa}}497–578 [[Common Era|CE]] (81 years) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|[[Sumra bint Jundab]]|[[Lubna bint Hajar]]|[[Fatima bint Amr]]|[[Halah bint Wuhayb]]|[[Natila bint Janab]]|[[Mumanna'a bint Amr]] {{small|(Grandmother of [[Abd al-Rahman ibn Awf]])}}}} | issue-type = Children | issue = '''''Sons'':'''{{bulleted list|[[Al-Harith ibn Abd al-Muttalib|Al-Ḥārith]] (Son of [[Sumra bint Jundab|Sumra]])|[[Abu Talib ibn Abd al-Muttalib|Abū Tālib]] (Son of [[Fatima bint Amr|Fatima]])|[[Al-Zubayr ibn Abd al-Muttalib|Az-Zubayr]] (Son of Fatima)|[[Abdullah ibn Abd al-Muttalib|Abdullah]] (Son of Fatima)|[[Abū Lahab]] (Son of [[Lubna bint Hajar|Lubnā]])|[[Abbas ibn Abd al-Muttalib|Al-'Abbas]] (Son of [[Natila bint Janab|Natila]])|[[Hamza ibn Abd al-Muttalib|Hamza]] (Son of [[Halah bint Wuhayb|Halah]])|[[Hajl ibn Abd al-Muttalib|Hajl]] (Son of Halah)|[[Al-Muqawwim ibn Abd al-Muttalib|Al-Muqawwim]] (Son of Halah)}}<br/>'''''Daughters'':'''{{bulleted list|[[Umm Hakim bint Abd al-Muttalib|Umm Hakim]] (Daughter of Fatima)|[[Barrah bint Abd al-Muttalib|Barrah]] (Daughter of Fatima)|[[Arwa bint Abd al-Muttalib|Arwa]] (Daughter of Fatima)| [[Atika bint Abd al-Muttalib|Atika]] (Daughter of Fatima)|[[Umayma bint Abd al-Muttalib|Umayma]] (Daughter of Fatima)|[[Safiyya bint Abd al-Muttalib|Safiyya]] (Daughter of Halah)}} | father = [[Hashim ibn Abd Manaf|Hashim]] (Son of [[Abd Manaf ibn Qusai|Abdul Manaf]]) | mother = [[Salma bint Amr]] | house = [[Banu Hashim]] | house-type = Clan |image=Abdulmuttalib.png|alt=عبد المطلب|more=Abdulmuttalib.png|caption=عبد المطلب}} '''Shayba ibn Hāshim''' ({{langx|ar|شَيْبة بْن هاشِم}}; {{circa|481–578}}), better known as '''ʿAbd al-Muṭṭalib''', ({{langx|ar|عَبْد الْمُطَّلِب|lit=Servant of [[Al-Muttalib ibn Abd Manaf|Muttalib]]}}) was the fourth chief of the [[Quraysh]] tribal confederation and grandfather of the Islamic prophet [[Muhammad]]. === ڪنيت === عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ === حليو === هو تمام خوبصورت ، قد جا ڊگها ، دانشور ، ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ == دين == هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا۔ [[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا۔ == اخلاق == غريبن ، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا۔ == حرام کان پرهيز == هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. == عزت ۽ مقام == حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. == اولاد == عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽن جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتي هُئي اُهي [[ابولهب]] ، [[ابو طالب ]]عليه السلام ، [[عبدالله]] عليه السلام، حضرت [[حمزه]] عليه السلام ، حضرت [[عباس]] عليه السلام۔ ابو لهب گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو۔ عبدالمطلب جي ٻين پُٽن جا نالا هي هُئا۔ ضرار ، قُثم ، زُبير ، مقوم ، حارث ، عبدالڪعبه ۽ غيداق۔<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> == آب زم زم جي تلاش == عبد المطلب : جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو۔ سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته (چاه زم زم) جيڪو هڪ مُدت پهرئين واري ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == عبدالمطلب جي منت == عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == وفات == سندن وفات [[578ء]] يا [[579ء]] ۾ ٿي۔ تاجدار فارس (نوشيروان عادل) جي وفات ع ۾ ٿي هُئي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] 7bk5bg7vwkkfm84d349roxhyinzpbjf 320178 320177 2025-06-21T13:57:54Z Ibne maryam 17680 320178 wikitext text/x-wiki [[File:Abd_al-Muttalib.png | thumb | 220x124px | right | عبدالمطلب]]'''عبدالمطلب'''، [[هاشم]] جو صاحبزادو هو، جيڪو [[287ء]] ۾ پيدا ٿيو هو.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==خاڪو== {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{other people||Abd al-Muttalib (name)}} {{Infobox royalty | name = عبدالمطلب<br>{{lang|ar|عَبْد ٱلْمُطَّلِب}} | native_lang1_name1 = {{lang|ar|عَبْد ٱلْمُطَّلِب شَيْبَة بْن هَاشِم}} | native_lang1 = [[Arabic]] | birth_name = Shayba ibn Hāshim | birth_date = {{circa|481}} | birth_place = [[Medina|Yathrib]], [[Hejaz]], [[Pre-Islamic Arabia|Arabia]] {{small|(present-day [[Medina]], [[Saudi Arabia]])}} | death_date = 578 (age 97) | death_place = [[Mecca]], Hejaz<br />{{smaller|(present-day Saudi Arabia)}} | burial_place = [[Jannat al-Mu'alla|Jannat al-Mu'allā]], Mecca | succession = قريش جا سردار | reign = {{circa}}497–578 [[Common Era|CE]] (81 years) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|[[Sumra bint Jundab]]|[[Lubna bint Hajar]]|[[Fatima bint Amr]]|[[Halah bint Wuhayb]]|[[Natila bint Janab]]|[[Mumanna'a bint Amr]] {{small|(Grandmother of [[Abd al-Rahman ibn Awf]])}}}} | issue-type = Children | issue = '''''Sons'':'''{{bulleted list|[[Al-Harith ibn Abd al-Muttalib|Al-Ḥārith]] (Son of [[Sumra bint Jundab|Sumra]])|[[Abu Talib ibn Abd al-Muttalib|Abū Tālib]] (Son of [[Fatima bint Amr|Fatima]])|[[Al-Zubayr ibn Abd al-Muttalib|Az-Zubayr]] (Son of Fatima)|[[Abdullah ibn Abd al-Muttalib|Abdullah]] (Son of Fatima)|[[Abū Lahab]] (Son of [[Lubna bint Hajar|Lubnā]])|[[Abbas ibn Abd al-Muttalib|Al-'Abbas]] (Son of [[Natila bint Janab|Natila]])|[[Hamza ibn Abd al-Muttalib|Hamza]] (Son of [[Halah bint Wuhayb|Halah]])|[[Hajl ibn Abd al-Muttalib|Hajl]] (Son of Halah)|[[Al-Muqawwim ibn Abd al-Muttalib|Al-Muqawwim]] (Son of Halah)}}<br/>'''''Daughters'':'''{{bulleted list|[[Umm Hakim bint Abd al-Muttalib|Umm Hakim]] (Daughter of Fatima)|[[Barrah bint Abd al-Muttalib|Barrah]] (Daughter of Fatima)|[[Arwa bint Abd al-Muttalib|Arwa]] (Daughter of Fatima)| [[Atika bint Abd al-Muttalib|Atika]] (Daughter of Fatima)|[[Umayma bint Abd al-Muttalib|Umayma]] (Daughter of Fatima)|[[Safiyya bint Abd al-Muttalib|Safiyya]] (Daughter of Halah)}} | father = [[Hashim ibn Abd Manaf|Hashim]] (Son of [[Abd Manaf ibn Qusai|Abdul Manaf]]) | mother = [[Salma bint Amr]] | house = [[Banu Hashim]] | house-type = Clan |image= Abdulmuttalib.png |alt =عبد المطلب |more=Abdulmuttalib.png |caption=عبد المطلب}} '''Shayba ibn Hāshim''' (شَيْبة بْن هاشِم); {{circa|481–578}}), better known as '''ʿAbd al-Muṭṭalib''', (عَبْد الْمُطَّلِب) |lit=Servant of [[Al-Muttalib ibn Abd Manaf|Muttalib]]}}) was the fourth chief of the [[Quraysh]] tribal confederation and grandfather of the Islamic prophet [[Muhammad]]. === ڪنيت === عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ === حليو === هو تمام خوبصورت ، قد جا ڊگها ، دانشور ، ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ == دين == هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا۔ [[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا۔ == اخلاق == غريبن ، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا۔ == حرام کان پرهيز == هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. == عزت ۽ مقام == حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. == اولاد == عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽن جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتي هُئي اُهي [[ابولهب]] ، [[ابو طالب ]]عليه السلام ، [[عبدالله]] عليه السلام، حضرت [[حمزه]] عليه السلام ، حضرت [[عباس]] عليه السلام۔ ابو لهب گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو۔ عبدالمطلب جي ٻين پُٽن جا نالا هي هُئا۔ ضرار ، قُثم ، زُبير ، مقوم ، حارث ، عبدالڪعبه ۽ غيداق۔<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> == آب زم زم جي تلاش == عبد المطلب : جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو۔ سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته (چاه زم زم) جيڪو هڪ مُدت پهرئين واري ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == عبدالمطلب جي منت == عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == وفات == سندن وفات [[578ء]] يا [[579ء]] ۾ ٿي۔ تاجدار فارس (نوشيروان عادل) جي وفات ع ۾ ٿي هُئي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] fbt5ewxl0oc6l19qcf4hycl8ro4x9gx 320179 320178 2025-06-21T14:14:47Z Ibne maryam 17680 320179 wikitext text/x-wiki [[File:Abd_al-Muttalib.png | thumb | 220x124px | right | عبدالمطلب]]'''عبدالمطلب'''، [[هاشم]] جو صاحبزادو هو، جيڪو [[287ء]] ۾ پيدا ٿيو هو.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==خاڪو== {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{other people||Abd al-Muttalib (name)}} {{Infobox royalty | name = عبدالمطلب<br>{{lang|ar|عَبْد ٱلْمُطَّلِب}} | native_lang1_name1 = {{lang|ar|عَبْد ٱلْمُطَّلِب شَيْبَة بْن هَاشِم}} | native_lang1 = [[Arabic]] | birth_name = Shayba ibn Hāshim | birth_date = {{circa|481}} | birth_place = [[Medina|Yathrib]], [[Hejaz]], [[Pre-Islamic Arabia|Arabia]] {{small|(present-day [[Medina]], [[Saudi Arabia]])}} | death_date = 578 (age 97) | death_place = [[Mecca]], Hejaz<br />{{smaller|(present-day Saudi Arabia)}} | burial_place = [[Jannat al-Mu'alla|Jannat al-Mu'allā]], Mecca | succession = قريش جا سردار | reign = {{circa}}497–578 [[Common Era|CE]] (81 years) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|[[Sumra bint Jundab]]|[[Lubna bint Hajar]]|[[Fatima bint Amr]]|[[Halah bint Wuhayb]]|[[Natila bint Janab]]|[[Mumanna'a bint Amr]] {{small|(Grandmother of [[Abd al-Rahman ibn Awf]])}}}} | issue-type = Children | issue = '''''Sons'':'''{{bulleted list|[[Al-Harith ibn Abd al-Muttalib|Al-Ḥārith]] (Son of [[Sumra bint Jundab|Sumra]])|[[Abu Talib ibn Abd al-Muttalib|Abū Tālib]] (Son of [[Fatima bint Amr|Fatima]])|[[Al-Zubayr ibn Abd al-Muttalib|Az-Zubayr]] (Son of Fatima)|[[Abdullah ibn Abd al-Muttalib|Abdullah]] (Son of Fatima)|[[Abū Lahab]] (Son of [[Lubna bint Hajar|Lubnā]])|[[Abbas ibn Abd al-Muttalib|Al-'Abbas]] (Son of [[Natila bint Janab|Natila]])|[[Hamza ibn Abd al-Muttalib|Hamza]] (Son of [[Halah bint Wuhayb|Halah]])|[[Hajl ibn Abd al-Muttalib|Hajl]] (Son of Halah)|[[Al-Muqawwim ibn Abd al-Muttalib|Al-Muqawwim]] (Son of Halah)}}<br/>'''''Daughters'':'''{{bulleted list|[[Umm Hakim bint Abd al-Muttalib|Umm Hakim]] (Daughter of Fatima)|[[Barrah bint Abd al-Muttalib|Barrah]] (Daughter of Fatima)|[[Arwa bint Abd al-Muttalib|Arwa]] (Daughter of Fatima)| [[Atika bint Abd al-Muttalib|Atika]] (Daughter of Fatima)|[[Umayma bint Abd al-Muttalib|Umayma]] (Daughter of Fatima)|[[Safiyya bint Abd al-Muttalib|Safiyya]] (Daughter of Halah)}} | father = [[Hashim ibn Abd Manaf|Hashim]] (Son of [[Abd Manaf ibn Qusai|Abdul Manaf]]) | mother = [[Salma bint Amr]] | house = [[Banu Hashim]] | house-type = شاخ سميرا بنت جندب * لبنيٰ بنت حجر * فاطمه بنت عمرو * هاله بنت وهيب * نائله بنت جناب * ميمونه بنت عمرو * پٽ: * حارث (سڀ کان وڌو) (سميره جو پٽ) * ابو طالب (پٽ فاطمه) * زبير (پٽ فاطمه) * عبدالله (ابن فاطمه) * ابو لھب (لبنا جو پٽ) * عباس (نطيلا جو پٽ) * حمزه (هاله جو پٽ) * حجل (هاله جو پٽ) * المقوم (حلا جو پٽ) * ڌيئرون: ام حڪيم (ڌيءَ فاطمه) * بره (فاطمه جي ڌيءَ) * ارويٰ (فاطمه جي ڌيءَ) * عاتڪه (ڌيءَ فاطمه) * اميمه (ڌيءَ فاطمه) * صفيه (ڌيءَ هاله) * عربي: عَبْد ٱلْمُطَّلِب شَيْبَة بْن هَاشِم * بنو هاشم * هاشم (پٽ عبدالمناف) * سلميٰ بنت عمرو * شيبه بن هاشم * يثرب، حجاز، عربستان (موجوده مديني، سعودي عرب) * مڪي، حجاز (موجوده سعودي عرب) * جنت المعليٰ، مڪي |image= Abdulmuttalib.png |alt =عبد المطلب |more=Abdulmuttalib.png |caption=عبد المطلب}} '''Shayba ibn Hāshim''' (شَيْبة بْن هاشِم); {{circa|481–578}}), better known شيبه بن هاشم (شَيْبة بْن هاشِم)؛ ت. 481-578)، جيڪو عبدالمطلب جي نالي سان مشهور آهي، (عَبْد الْمُطَّلِب) (مطلب جو خادم) قريش قبائلي اتحاد جو چوٿون سردار ۽ نبي ڪريم ﷺ جو ڏاڏو هو. as '''ʿAbd al-Muṭṭalib''', (عَبْد الْمُطَّلِب) |lit=Servant of [[Al-Muttalib ibn Abd Manaf|Muttalib]]<nowiki>}}) was the fourth chief of the </nowiki>[[Quraysh]] tribal confederation and grandfather of the Islamic prophet [[Muhammad]]. === ڪنيت === عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ === حليو === هو تمام خوبصورت ، قد جا ڊگها ، دانشور ، ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ == دين == هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا۔ [[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا۔ == اخلاق == غريبن ، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا۔ == حرام کان پرهيز == هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. == عزت ۽ مقام == حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. == اولاد == عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽن جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتي هُئي اُهي [[ابولهب]] ، [[ابو طالب ]]عليه السلام ، [[عبدالله]] عليه السلام، حضرت [[حمزه]] عليه السلام ، حضرت [[عباس]] عليه السلام۔ ابو لهب گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو۔ عبدالمطلب جي ٻين پُٽن جا نالا هي هُئا۔ ضرار ، قُثم ، زُبير ، مقوم ، حارث ، عبدالڪعبه ۽ غيداق۔<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> == آب زم زم جي تلاش == عبد المطلب : جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو۔ سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته (چاه زم زم) جيڪو هڪ مُدت پهرئين واري ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == عبدالمطلب جي منت == عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == وفات == سندن وفات [[578ء]] يا [[579ء]] ۾ ٿي۔ تاجدار فارس (نوشيروان عادل) جي وفات ع ۾ ٿي هُئي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] nbdph8pxm4t5opq01drialks6xzfr1g 320184 320179 2025-06-21T20:08:14Z Ibne maryam 17680 320184 wikitext text/x-wiki [[File:Abd_al-Muttalib.png | thumb | 220x124px | right | عبدالمطلب]]'''عبدالمطلب'''، [[هاشم]] جو صاحبزادو هو، جيڪو [[287ء]] ۾ پيدا ٿيو هو.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==خاڪو== {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{other people||Abd al-Muttalib (name)}} {{Infobox royalty | name = عبدالمطلب<br>{{lang|ar|عَبْد ٱلْمُطَّلِب}} | native_lang1_name1 = {{lang|ar|عَبْد ٱلْمُطَّلِب شَيْبَة بْن هَاشِم}} | native_lang1 = [[Arabic]] | birth_name = Shayba ibn Hāshim | birth_date = {{circa|481}} | birth_place = [[Medina|Yathrib]], [[Hejaz]], [[Pre-Islamic Arabia|Arabia]] {{small|(present-day [[Medina]], [[Saudi Arabia]])}} | death_date = 578 (age 97) | death_place = [[Mecca]], Hejaz<br />{{smaller|(present-day Saudi Arabia)}} | burial_place = [[Jannat al-Mu'alla|Jannat al-Mu'allā]], Mecca | succession = قريش جا سردار | reign = {{circa}}497–578 [[Common Era|CE]] (81 years) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|[[Sumra bint Jundab]]|[[Lubna bint Hajar]]|[[Fatima bint Amr]]|[[Halah bint Wuhayb]]|[[Natila bint Janab]]|[[Mumanna'a bint Amr]] {{small|(Grandmother of [[Abd al-Rahman ibn Awf]])}}}} | issue-type = Children | issue = '''''Sons'':'''{{bulleted list|[[Al-Harith ibn Abd al-Muttalib|Al-Ḥārith]] (Son of [[Sumra bint Jundab|Sumra]])|[[Abu Talib ibn Abd al-Muttalib|Abū Tālib]] (Son of [[Fatima bint Amr|Fatima]])|[[Al-Zubayr ibn Abd al-Muttalib|Az-Zubayr]] (Son of Fatima)|[[Abdullah ibn Abd al-Muttalib|Abdullah]] (Son of Fatima)|[[Abū Lahab]] (Son of [[Lubna bint Hajar|Lubnā]])|[[Abbas ibn Abd al-Muttalib|Al-'Abbas]] (Son of [[Natila bint Janab|Natila]])|[[Hamza ibn Abd al-Muttalib|Hamza]] (Son of [[Halah bint Wuhayb|Halah]])|[[Hajl ibn Abd al-Muttalib|Hajl]] (Son of Halah)|[[Al-Muqawwim ibn Abd al-Muttalib|Al-Muqawwim]] (Son of Halah)}}<br/>'''''Daughters'':'''{{bulleted list|[[Umm Hakim bint Abd al-Muttalib|Umm Hakim]] (Daughter of Fatima)|[[Barrah bint Abd al-Muttalib|Barrah]] (Daughter of Fatima)|[[Arwa bint Abd al-Muttalib|Arwa]] (Daughter of Fatima)| [[Atika bint Abd al-Muttalib|Atika]] (Daughter of Fatima)|[[Umayma bint Abd al-Muttalib|Umayma]] (Daughter of Fatima)|[[Safiyya bint Abd al-Muttalib|Safiyya]] (Daughter of Halah)}} | father = [[Hashim ibn Abd Manaf|Hashim]] (Son of [[Abd Manaf ibn Qusai|Abdul Manaf]]) | mother = [[Salma bint Amr]] | house = [[Banu Hashim]] | house-type = شاخ سميرا بنت جندب * لبنيٰ بنت حجر * فاطمه بنت عمرو * هاله بنت وهيب * نائله بنت جناب * ميمونه بنت عمرو * پٽ: * حارث (سڀ کان وڌو) (سميره جو پٽ) * ابو طالب (پٽ فاطمه) * زبير (پٽ فاطمه) * عبدالله (ابن فاطمه) * ابو لھب (لبنا جو پٽ) * عباس (نطيلا جو پٽ) * حمزه (هاله جو پٽ) * حجل (هاله جو پٽ) * المقوم (حلا جو پٽ) * ڌيئرون: ام حڪيم (ڌيءَ فاطمه) * بره (فاطمه جي ڌيءَ) * ارويٰ (فاطمه جي ڌيءَ) * عاتڪه (ڌيءَ فاطمه) * اميمه (ڌيءَ فاطمه) * صفيه (ڌيءَ هاله) * عربي: عَبْد ٱلْمُطَّلِب شَيْبَة بْن هَاشِم * بنو هاشم * هاشم (پٽ عبدالمناف) * سلميٰ بنت عمرو * شيبه بن هاشم * يثرب، حجاز، عربستان (موجوده مديني، سعودي عرب) * مڪي، حجاز (موجوده سعودي عرب) * جنت المعليٰ، مڪي |image= Abdulmuttalib.png |alt =عبد المطلب |more=Abdulmuttalib.png |caption=عبد المطلب}} '''Shayba ibn Hāshim''' (شَيْبة بْن هاشِم); {{circa|481–578}}), better known عبدالمطلب، اصل نالو، شيبه بن هاشم (شَيْبة بْن هاشِم)؛ جيڪا پنهنجي عرفيت، عبدالمطلب سان سڃاڻا ويندا آهن، نبي ڪريم ﷺ جو ڏاڏا ۽ مڪي جي قريش جا چوٿا سردار هئا (قصي، عبد مناف ۽ هاشم کانپوء). 481-578)، جيڪو عبدالمطلب جي نالي سان مشهور آهي، (عَبْد الْمُطَّلِب) (مطلب جو خادم) قريش قبائلي اتحاد جو چوٿون سردار ۽ نبي ڪريم ﷺ جو ڏاڏو هو. === ڪنيت === عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ === حليو === هو تمام خوبصورت ، قد جا ڊگها ، دانشور ، ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ == دين == هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا۔ [[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا۔ == اخلاق == غريبن ، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا۔ == حرام کان پرهيز == هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. == عزت ۽ مقام == حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. == اولاد == عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽن جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتي هُئي اُهي [[ابولهب]] ، [[ابو طالب ]]عليه السلام ، [[عبدالله]] عليه السلام، حضرت [[حمزه]] عليه السلام ، حضرت [[عباس]] عليه السلام۔ ابو لهب گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو۔ عبدالمطلب جي ٻين پُٽن جا نالا هي هُئا۔ ضرار ، قُثم ، زُبير ، مقوم ، حارث ، عبدالڪعبه ۽ غيداق۔<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> == آب زم زم جي تلاش == عبد المطلب : جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو۔ سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته (چاه زم زم) جيڪو هڪ مُدت پهرئين واري ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == عبدالمطلب جي منت == عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == وفات == سندن وفات [[578ء]] يا [[579ء]] ۾ ٿي۔ تاجدار فارس (نوشيروان عادل) جي وفات ع ۾ ٿي هُئي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] srzt0sxu6xy75kdn5rihe650520mehk 320192 320184 2025-06-22T04:41:37Z Ibne maryam 17680 /* خاڪو */ 320192 wikitext text/x-wiki [[File:Abd_al-Muttalib.png | thumb | 220x124px | right | عبدالمطلب]]'''عبدالمطلب'''، [[هاشم]] جو صاحبزادو هو، جيڪو [[287ء]] ۾ پيدا ٿيو هو.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==خاڪو== {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{other people||Abd al-Muttalib (name)}} {{Infobox royalty | name = عبدالمطلب<br>{{lang|ar|عَبْد ٱلْمُطَّلِب}} | native_lang1_name1 = {{lang|ar|عَبْد ٱلْمُطَّلِب شَيْبَة بْن هَاشِم}} | native_lang1 = [[Arabic]] | birth_name = Shayba ibn Hāshim | birth_date = {{circa|481}} | birth_place = [[Medina|Yathrib]], [[Hejaz]], [[Pre-Islamic Arabia|Arabia]] {{small|(present-day [[Medina]], [[Saudi Arabia]])}} | death_date = 578 (age 97) | death_place = [[Mecca]], Hejaz<br />{{smaller|(present-day Saudi Arabia)}} | burial_place = [[Jannat al-Mu'alla|Jannat al-Mu'allā]], Mecca | succession = قريش جا سردار | reign = {{circa}}497–578 [[Common Era|CE]] (81 years) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|[[Sumra bint Jundab]]|[[Lubna bint Hajar]]|[[Fatima bint Amr]]|[[Halah bint Wuhayb]]|[[Natila bint Janab]]|[[Mumanna'a bint Amr]] {{small|(Grandmother of [[Abd al-Rahman ibn Awf]])}}}} | issue-type = Children | issue = '''''Sons'':'''{{bulleted list|[[Al-Harith ibn Abd al-Muttalib|Al-Ḥārith]] (Son of [[Sumra bint Jundab|Sumra]])|[[Abu Talib ibn Abd al-Muttalib|Abū Tālib]] (Son of [[Fatima bint Amr|Fatima]])|[[Al-Zubayr ibn Abd al-Muttalib|Az-Zubayr]] (Son of Fatima)|[[Abdullah ibn Abd al-Muttalib|Abdullah]] (Son of Fatima)|[[Abū Lahab]] (Son of [[Lubna bint Hajar|Lubnā]])|[[Abbas ibn Abd al-Muttalib|Al-'Abbas]] (Son of [[Natila bint Janab|Natila]])|[[Hamza ibn Abd al-Muttalib|Hamza]] (Son of [[Halah bint Wuhayb|Halah]])|[[Hajl ibn Abd al-Muttalib|Hajl]] (Son of Halah)|[[Al-Muqawwim ibn Abd al-Muttalib|Al-Muqawwim]] (Son of Halah)}}<br/>'''''Daughters'':'''{{bulleted list|[[Umm Hakim bint Abd al-Muttalib|Umm Hakim]] (Daughter of Fatima)|[[Barrah bint Abd al-Muttalib|Barrah]] (Daughter of Fatima)|[[Arwa bint Abd al-Muttalib|Arwa]] (Daughter of Fatima)| [[Atika bint Abd al-Muttalib|Atika]] (Daughter of Fatima)|[[Umayma bint Abd al-Muttalib|Umayma]] (Daughter of Fatima)|[[Safiyya bint Abd al-Muttalib|Safiyya]] (Daughter of Halah)}} | father = [[Hashim ibn Abd Manaf|Hashim]] (Son of [[Abd Manaf ibn Qusai|Abdul Manaf]]) | mother = [[Salma bint Amr]] | house = [[Banu Hashim]] | house-type = شاخ سميرا بنت جندب * لبنيٰ بنت حجر * فاطمه بنت عمرو * هاله بنت وهيب * نائله بنت جناب * ميمونه بنت عمرو * پٽ: * حارث (سڀ کان وڌو) (سميره جو پٽ) * ابو طالب (پٽ فاطمه) * زبير (پٽ فاطمه) * عبدالله (ابن فاطمه) * ابو لھب (لبنا جو پٽ) * عباس (نطيلا جو پٽ) * حمزه (هاله جو پٽ) * حجل (هاله جو پٽ) * المقوم (حلا جو پٽ) * ڌيئرون: ام حڪيم (ڌيءَ فاطمه) * بره (فاطمه جي ڌيءَ) * ارويٰ (فاطمه جي ڌيءَ) * عاتڪه (ڌيءَ فاطمه) * اميمه (ڌيءَ فاطمه) * صفيه (ڌيءَ هاله) * عربي: عَبْد ٱلْمُطَّلِب شَيْبَة بْن هَاشِم * بنو هاشم * هاشم (پٽ عبدالمناف) * سلميٰ بنت عمرو * شيبه بن هاشم * يثرب، حجاز، عربستان (موجوده مديني، سعودي عرب) * مڪي، حجاز (موجوده سعودي عرب) * جنت المعليٰ، مڪي |image= File:Abd_al-Muttalib.png |alt = |more = |caption=عبد المطلب}} '''Shayba ibn Hāshim''' (شَيْبة بْن هاشِم); {{circa|481–578}}), better known عبدالمطلب، اصل نالو، شيبه بن هاشم (شَيْبة بْن هاشِم)؛ جيڪا پنهنجي عرفيت، عبدالمطلب سان سڃاڻا ويندا آهن، نبي ڪريم ﷺ جو ڏاڏا ۽ مڪي جي قريش جا چوٿا سردار هئا (قصي، عبد مناف ۽ هاشم کانپوء). 481-578)، جيڪو عبدالمطلب جي نالي سان مشهور آهي، (عَبْد الْمُطَّلِب) (مطلب جو خادم) قريش قبائلي اتحاد جو چوٿون سردار ۽ نبي ڪريم ﷺ جو ڏاڏو هو. === ڪنيت === عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ === حليو === هو تمام خوبصورت ، قد جا ڊگها ، دانشور ، ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ == دين == هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا۔ [[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا۔ == اخلاق == غريبن ، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا۔ == حرام کان پرهيز == هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. == عزت ۽ مقام == حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. == اولاد == عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽن جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتي هُئي اُهي [[ابولهب]] ، [[ابو طالب ]]عليه السلام ، [[عبدالله]] عليه السلام، حضرت [[حمزه]] عليه السلام ، حضرت [[عباس]] عليه السلام۔ ابو لهب گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو۔ عبدالمطلب جي ٻين پُٽن جا نالا هي هُئا۔ ضرار ، قُثم ، زُبير ، مقوم ، حارث ، عبدالڪعبه ۽ غيداق۔<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> == آب زم زم جي تلاش == عبد المطلب : جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو۔ سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته (چاه زم زم) جيڪو هڪ مُدت پهرئين واري ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == عبدالمطلب جي منت == عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == وفات == سندن وفات [[578ء]] يا [[579ء]] ۾ ٿي۔ تاجدار فارس (نوشيروان عادل) جي وفات ع ۾ ٿي هُئي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] 4w4qqddhm1lyw4xbdslpfua5ltbwwyh 320193 320192 2025-06-22T05:08:32Z Ibne maryam 17680 320193 wikitext text/x-wiki [[File:Abd_al-Muttalib.png | thumb | 220x124px | right | عبدالمطلب]]'''عبدالمطلب'''، [[هاشم]] جو صاحبزادو هو، جيڪو [[287ء]] ۾ پيدا ٿيو هو.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==خاڪو== {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}}{{Infobox royalty | name = عبدالمطلب (عربي: عَبْد ٱلْمُطَّلِب)<br>شيبه ابن هاشم (اصل نالو)<br>شَيْبَة بْن هَاشِم (عربي) | native_lang1_name1 = شَيْبَة بْن هَاشِم<br>عَبْد ٱلْمُطَّلِب (عرفيت) عربي: | native_lang1 = [[Arabic]] | birth_name = شيبه بن هاشم<br>شَيْبَة بْن هَاشِم | birth_date = {{circa|481}} | birth_place = [[Medina|Yathrib]], [[Hejaz]], [[Pre-Islamic Arabia|Arabia]] {{small|(present-day [[Medina]], [[Saudi Arabia]])}} | death_date = 578 (age 97) | death_place = [[Mecca]], Hejaz<br />{{smaller|(present-day Saudi Arabia)}} | burial_place = [[Jannat al-Mu'alla|Jannat al-Mu'allā]], Mecca | succession = قريش جا سردار | reign = {{circa}}497–578 [[Common Era|CE]] (81 years) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list| سمرا بنت جندب * لبنيٰ بنت حجر * فاطمه بنت عمرو * هاله بنت وهيب * نطيله بنت جناب * ميمونه بنت عمرو [Sumra bint Jundab]]|[[Lubna bint Hajar]] |[[Fatima bint Amr]]|[[Halah bint Wuhayb]]|[[Natila bint Janab]]|[[Mumanna'a bint Amr]] {{small|(Grandmother of [[Abd al-Rahman ibn Awf]])}}}} | issue-type = Children | issue = '''پت:''' {{bulleted list|پٽ: * حارث (سڀ کان وڌو) (سميره جو پٽ) * ابو طالب (پٽ فاطمه) * زبير (پٽ فاطمه) * عبدالله (ابن فاطمه) * ابو لھب (لبنا جو پٽ) * عباس (نطيلا جو پٽ) * حمزه (هاله جو پٽ) * حجل (هاله جو پٽ) * المقوم (حلا جو پٽ) * ڌيئرون: ام حڪيم (ڌيءَ فاطمه) * بره (فاطمه جي ڌيءَ) * ارويٰ (فاطمه جي ڌيءَ) * عاتڪه (ڌيءَ فاطمه) * اميمه (ڌيءَ فاطمه) * صفيه (ڌيءَ هاله) [[Al-Harith ibn Abd al-Muttalib|Al-Ḥārith]] (Son of [[Sumra bint Jundab|Sumra]])|[[Abu Talib ibn Abd al-Muttalib|Abū Tālib]] (Son of [[Fatima bint Amr|Fatima]])|[[Al-Zubayr ibn Abd al-Muttalib|Az-Zubayr]] (Son of Fatima)|[[Abdullah ibn Abd al-Muttalib|Abdullah]] (Son of Fatima)|[[Abū Lahab]] (Son of [[Lubna bint Hajar|Lubnā]])|[[Abbas ibn Abd al-Muttalib|Al-'Abbas]] (Son of [[Natila bint Janab|Natila]])|[[Hamza ibn Abd al-Muttalib|Hamza]] (Son of [[Halah bint Wuhayb|Halah]])|[[Hajl ibn Abd al-Muttalib|Hajl]] (Son of Halah)|[[Al-Muqawwim ibn Abd al-Muttalib|Al-Muqawwim]] (Son of Halah)}}<br/>'''''Daughters'':'''{{bulleted list|[[Umm Hakim bint Abd al-Muttalib|Umm Hakim]] (Daughter of Fatima)|[[Barrah bint Abd al-Muttalib|Barrah]] (Daughter of Fatima)|[[Arwa bint Abd al-Muttalib|Arwa]] (Daughter of Fatima)| [[Atika bint Abd al-Muttalib|Atika]] (Daughter of Fatima)|[[Umayma bint Abd al-Muttalib|Umayma]] (Daughter of Fatima)|[[Safiyya bint Abd al-Muttalib|Safiyya]] (Daughter of Halah)}} | father = هاشم بن عبد مناف | mother = سلميٰ بنت عمرو | house = [[بنو هاشم]] | house-type = خاندان * * * يثرب، حجاز، عربستان (موجوده مديني، سعودي عرب) * مڪي، حجاز (موجوده سعودي عرب) * جنت المعليٰ، مڪي |image= File:Abd_al-Muttalib.png |alt = |more =عبدالمطلب<br>{{lang|ar|عَبْد ٱلْمُطَّلِب}} |caption=عبدالمطلب<br>{{lang|ar|عَبْد ٱلْمُطَّلِب}}}} '''Shayba ibn Hāshim''' (شَيْبة بْن هاشِم); {{circa|481–578}}), better known عبدالمطلب، اصل نالو، شيبه بن هاشم (شَيْبة بْن هاشِم)؛ جيڪا پنهنجي عرفيت، عبدالمطلب سان سڃاڻا ويندا آهن، نبي ڪريم ﷺ جو ڏاڏا ۽ مڪي جي قريش جا چوٿا سردار هئا (قصي، عبد مناف ۽ هاشم کانپوء). 481-578)، جيڪو عبدالمطلب جي نالي سان مشهور آهي، (عَبْد الْمُطَّلِب) (مطلب جو خادم) قريش قبائلي اتحاد جو چوٿون سردار ۽ نبي ڪريم ﷺ جو ڏاڏو هو. === ڪنيت === عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ === حليو === هو تمام خوبصورت ، قد جا ڊگها ، دانشور ، ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ == دين == هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا۔ [[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا۔ == اخلاق == غريبن ، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا۔ == حرام کان پرهيز == هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. == عزت ۽ مقام == حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. == اولاد == عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽن جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتي هُئي اُهي [[ابولهب]] ، [[ابو طالب ]]عليه السلام ، [[عبدالله]] عليه السلام، حضرت [[حمزه]] عليه السلام ، حضرت [[عباس]] عليه السلام۔ ابو لهب گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو۔ عبدالمطلب جي ٻين پُٽن جا نالا هي هُئا۔ ضرار ، قُثم ، زُبير ، مقوم ، حارث ، عبدالڪعبه ۽ غيداق۔<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> == آب زم زم جي تلاش == عبد المطلب : جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو۔ سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته (چاه زم زم) جيڪو هڪ مُدت پهرئين واري ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == عبدالمطلب جي منت == عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == وفات == سندن وفات [[578ء]] يا [[579ء]] ۾ ٿي۔ تاجدار فارس (نوشيروان عادل) جي وفات ع ۾ ٿي هُئي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] 044jet86vs2rma9l2jaddfux532ciyd 320194 320193 2025-06-22T06:13:58Z Ibne maryam 17680 320194 wikitext text/x-wiki [[File:Abd_al-Muttalib.png | thumb | 220x124px | right | عبدالمطلب]]'''عبدالمطلب'''، [[هاشم]] جو صاحبزادو هو، جيڪو [[287ء]] ۾ پيدا ٿيو هو.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==خاڪو== {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}}{{Infobox royalty | name = عبدالمطلب <br>عَبْد ٱلْمُطَّلِب (عربي) | native_lang1_name1 = عَبْد ٱلْمُطَّلِب<br>شَيْبَة بْن هَاشِم | native_lang1 = [[عربي ٻولي|عربي]] | birth_name = شيبه بن هاشم (عربي: شَيْبَة بْن هَاشِم) جي نالي سان، سال 481 عيسوي (اندازو) ۾ [[مدينو|يثرب]]، [[حجاز]]، [[عرب جزيري نما|عربستان]] ({{small|هاڻوڪي [[مدينو|مدينه منوره]]، [[سعودي عرب]] ۾}}) | birth_date = | birth_place = | death_date = سال 578ع، 97 سال جي ڄمار ۾ [[مڪو|مڪه المڪرمه]]، [[حجاز]] ({{small|(هاڻوڪي [[سعودي عرب]]}} ۾) | death_place = | burial_place = جنت المعليٰ، [[مڪو|مڪه المڪرمه]] | succession = قريش جا سردار | reign = 497ع کان 578ع (81 سال) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|سميرا بنت جندب|لبنيٰ بنت حجر| فاطمه بنت عمرو| هاله بنت وهيب| نطيله بنت جناب|ميمونه بنت عمرو}} | issue-type = Children | issue = '''پٽ:''' {{bulleted list|حارث (سميره سان)|ابو طالب(فاطمه سان)|زبير (فاطمه سان)|عبدالله (فاطمه سان)|عبدالعزيٰ، ابو لھب (لبنيٰ سان)|عباس (نطيله سان)|حمزه (هاله سان) |حجل (هاله سان)| المقوم (هاله سان)<br>'''ڌيئرون:''' |ام حڪيم (فاطمه سان)|بره (فاطمه سان)|ارويٰ (فاطمه سان)|عاتڪه (فاطمه سان)| اميمه (فاطمه سان)|صفيه (هاله سان)}} | father = هاشم بن عبد مناف | mother = سلميٰ بنت عمرو | house = [[بنو هاشم]] | house-type = خاندان |image= File:Abd_al-Muttalib.png |alt = |more =شيبه بن هاشم (اصل نالو) |caption=}} '''Shayba ibn Hāshim''' (شَيْبة بْن هاشِم); {{circa|481–578}}), better known عبدالمطلب، اصل نالو، شيبه بن هاشم (شَيْبة بْن هاشِم)؛ جيڪا پنهنجي عرفيت، عبدالمطلب سان سڃاڻا ويندا آهن، نبي ڪريم ﷺ جو ڏاڏا ۽ مڪي جي قريش جا چوٿا سردار هئا (قصي، عبد مناف ۽ هاشم کانپوء). 481-578)، جيڪو عبدالمطلب جي نالي سان مشهور آهي، (عَبْد الْمُطَّلِب) (مطلب جو خادم) قريش قبائلي اتحاد جو چوٿون سردار ۽ نبي ڪريم ﷺ جو ڏاڏو هو. === ڪنيت === عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ === حليو === هو تمام خوبصورت ، قد جا ڊگها ، دانشور ، ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ == دين == هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا۔ [[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا۔ == اخلاق == غريبن ، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا۔ == حرام کان پرهيز == هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. == عزت ۽ مقام == حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. == اولاد == عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽن جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتي هُئي اُهي [[ابولهب]] ، [[ابو طالب ]]عليه السلام ، [[عبدالله]] عليه السلام، حضرت [[حمزه]] عليه السلام ، حضرت [[عباس]] عليه السلام۔ ابو لهب گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو۔ عبدالمطلب جي ٻين پُٽن جا نالا هي هُئا۔ ضرار ، قُثم ، زُبير ، مقوم ، حارث ، عبدالڪعبه ۽ غيداق۔<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> == آب زم زم جي تلاش == عبد المطلب : جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو۔ سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته (چاه زم زم) جيڪو هڪ مُدت پهرئين واري ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == عبدالمطلب جي منت == عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == وفات == سندن وفات [[578ء]] يا [[579ء]] ۾ ٿي۔ تاجدار فارس (نوشيروان عادل) جي وفات ع ۾ ٿي هُئي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] fbbjjnsij9huc73p24yoyymavezbujs 320195 320194 2025-06-22T06:14:52Z Ibne maryam 17680 320195 wikitext text/x-wiki [[File:Abd_al-Muttalib.png | thumb | 220x124px | right | عبدالمطلب]]'''عبدالمطلب'''، [[هاشم]] جو صاحبزادو هو، جيڪو [[287ء]] ۾ پيدا ٿيو هو.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}}{{Infobox royalty | name = عبدالمطلب <br>عَبْد ٱلْمُطَّلِب (عربي) | native_lang1_name1 = عَبْد ٱلْمُطَّلِب<br>شَيْبَة بْن هَاشِم | native_lang1 = [[عربي ٻولي|عربي]] | birth_name = شيبه بن هاشم (عربي: شَيْبَة بْن هَاشِم) جي نالي سان، سال 481 عيسوي (اندازو) ۾ [[مدينو|يثرب]]، [[حجاز]]، [[عرب جزيري نما|عربستان]] ({{small|هاڻوڪي [[مدينو|مدينه منوره]]، [[سعودي عرب]] ۾}}) | birth_date = | birth_place = | death_date = سال 578ع، 97 سال جي ڄمار ۾ [[مڪو|مڪه المڪرمه]]، [[حجاز]] ({{small|(هاڻوڪي [[سعودي عرب]]}} ۾) | death_place = | burial_place = جنت المعليٰ، [[مڪو|مڪه المڪرمه]] | succession = قريش جا سردار | reign = 497ع کان 578ع (81 سال) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|سميرا بنت جندب|لبنيٰ بنت حجر| فاطمه بنت عمرو| هاله بنت وهيب| نطيله بنت جناب|ميمونه بنت عمرو}} | issue-type = Children | issue = '''پٽ:''' {{bulleted list|حارث (سميره سان)|ابو طالب(فاطمه سان)|زبير (فاطمه سان)|عبدالله (فاطمه سان)|عبدالعزيٰ، ابو لھب (لبنيٰ سان)|عباس (نطيله سان)|حمزه (هاله سان) |حجل (هاله سان)| المقوم (هاله سان)<br>'''ڌيئرون:''' |ام حڪيم (فاطمه سان)|بره (فاطمه سان)|ارويٰ (فاطمه سان)|عاتڪه (فاطمه سان)| اميمه (فاطمه سان)|صفيه (هاله سان)}} | father = هاشم بن عبد مناف | mother = سلميٰ بنت عمرو | house = [[بنو هاشم]] | house-type = خاندان |image= File:Abd_al-Muttalib.png |alt = |more =شيبه بن هاشم (اصل نالو) |caption=}} '''Shayba ibn Hāshim''' (شَيْبة بْن هاشِم); {{circa|481–578}}), better known عبدالمطلب، اصل نالو، شيبه بن هاشم (شَيْبة بْن هاشِم)؛ جيڪا پنهنجي عرفيت، عبدالمطلب سان سڃاڻا ويندا آهن، نبي ڪريم ﷺ جو ڏاڏا ۽ مڪي جي قريش جا چوٿا سردار هئا (قصي، عبد مناف ۽ هاشم کانپوء). 481-578)، جيڪو عبدالمطلب جي نالي سان مشهور آهي، (عَبْد الْمُطَّلِب) (مطلب جو خادم) قريش قبائلي اتحاد جو چوٿون سردار ۽ نبي ڪريم ﷺ جو ڏاڏو هو. === ڪنيت === عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ === حليو === هو تمام خوبصورت ، قد جا ڊگها ، دانشور ، ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ == دين == هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا۔ [[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا۔ == اخلاق == غريبن ، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا۔ == حرام کان پرهيز == هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. == عزت ۽ مقام == حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. == اولاد == عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽن جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتي هُئي اُهي [[ابولهب]] ، [[ابو طالب ]]عليه السلام ، [[عبدالله]] عليه السلام، حضرت [[حمزه]] عليه السلام ، حضرت [[عباس]] عليه السلام۔ ابو لهب گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو۔ عبدالمطلب جي ٻين پُٽن جا نالا هي هُئا۔ ضرار ، قُثم ، زُبير ، مقوم ، حارث ، عبدالڪعبه ۽ غيداق۔<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> == آب زم زم جي تلاش == عبد المطلب : جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو۔ سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته (چاه زم زم) جيڪو هڪ مُدت پهرئين واري ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == عبدالمطلب جي منت == عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == وفات == سندن وفات [[578ء]] يا [[579ء]] ۾ ٿي۔ تاجدار فارس (نوشيروان عادل) جي وفات ع ۾ ٿي هُئي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] e01b7s0mp612kbwc9lf24cn96e1y9s1 320196 320195 2025-06-22T06:29:19Z Ibne maryam 17680 320196 wikitext text/x-wiki {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{Infobox royalty | name = عبدالمطلب <br>عَبْد ٱلْمُطَّلِب (عربي) | native_lang1_name1 = عَبْد ٱلْمُطَّلِب<br> شَيْبَة بْن هَاشِم | native_lang1 = [[عربي ٻولي|عربي]] | birth_name = شيبه بن هاشم (عربي: شَيْبَة بْن هَاشِم) جي نالي سان، سال 481 عيسوي (اندازو) ۾ [[مدينو|يثرب]]، [[حجاز]]، [[عرب جزيري نما|عربستان]] ({{small|هاڻوڪي [[مدينو|مدينه منوره]]، [[سعودي عرب]] ۾}}) | birth_date = | birth_place = | death_date = سال 578ع، 97 سال جي ڄمار ۾ [[مڪو|مڪه المڪرمه]]، [[حجاز]] ({{small|(هاڻوڪي [[سعودي عرب]]}} ۾) | death_place = | burial_place = جنت المعليٰ، [[مڪو|مڪه المڪرمه]] | succession = قريش جا سردار | reign = 497ع کان 578ع (81 سال) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|سميرا بنت جندب|لبنيٰ بنت حجر| فاطمه بنت عمرو| هاله بنت وهيب| نطيله بنت جناب|ميمونه بنت عمرو}} | issue-type = Children | issue = '''پٽ:''' {{bulleted list|حارث (سميره سان)|ابو طالب(فاطمه سان)|زبير (فاطمه سان)|عبدالله (فاطمه سان)|عبدالعزيٰ، ابو لھب (لبنيٰ سان)|عباس (نطيله سان)|حمزه (هاله سان) |حجل (هاله سان)| المقوم (هاله سان)<br>'''ڌيئرون:''' |ام حڪيم (فاطمه سان)|بره (فاطمه سان)|ارويٰ (فاطمه سان)|عاتڪه (فاطمه سان)| اميمه (فاطمه سان)|صفيه (هاله سان)}} | father = هاشم بن عبد مناف | mother = سلميٰ بنت عمرو | house = بنو هاشم | house-type = خاندان |image= File:Abd_al-Muttalib.png |alt = |more =شيبه بن هاشم (اصل نالو) |caption=}} '''عبدالمطلب'''، (اصل نالو: شيبه بن هاشم؛ عربي:شَيْبة بْن هاشِم؛ 481ع-578ع)، جيڪا پنهنجي عرفيت، عبدالمطلب سان سڃاڻا ويندا آهن، [[محمد|محمد ﷺ]] جا ڏاڏا ۽ [[مڪو|مڪي]] جي قريشي قبائلي اتحاد جا چوٿا سردار (قصي، عبد مناف ۽ هاشم کانپوء)، سال 481ع (اندازو) ۾ [[مدينو|مديني]] ۾ ڄائيا هئا.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> === ڪنيت === عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ === حليو === هو تمام خوبصورت ، قد جا ڊگها ، دانشور ، ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ == دين == هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا۔ [[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا۔ == اخلاق == غريبن ، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا۔ == حرام کان پرهيز == هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. == عزت ۽ مقام == حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. == اولاد == عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽن جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتي هُئي اُهي [[ابولهب]] ، [[ابو طالب ]]عليه السلام ، [[عبدالله]] عليه السلام، حضرت [[حمزه]] عليه السلام ، حضرت [[عباس]] عليه السلام۔ ابو لهب گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو۔ عبدالمطلب جي ٻين پُٽن جا نالا هي هُئا۔ ضرار ، قُثم ، زُبير ، مقوم ، حارث ، عبدالڪعبه ۽ غيداق۔<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> == آب زم زم جي تلاش == عبد المطلب : جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو۔ سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته (چاه زم زم) جيڪو هڪ مُدت پهرئين واري ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == عبدالمطلب جي منت == عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == وفات == سندن وفات [[578ء]] يا [[579ء]] ۾ ٿي۔ تاجدار فارس (نوشيروان عادل) جي وفات ع ۾ ٿي هُئي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] 1rp0uti720rm86k015bi9p140e4pqd5 320197 320196 2025-06-22T06:34:17Z Ibne maryam 17680 320197 wikitext text/x-wiki {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{Infobox royalty | name = عبدالمطلب <br>عَبْد ٱلْمُطَّلِب (عربي) | native_lang1_name1 = عَبْد ٱلْمُطَّلِب<br> شَيْبَة بْن هَاشِم | native_lang1 = [[عربي ٻولي|عربي]] | birth_name = شيبه بن هاشم (عربي: شَيْبَة بْن هَاشِم) جي نالي سان، سال 481 عيسوي (اندازو) ۾ [[مدينو|يثرب]]، [[حجاز]]، [[عرب جزيري نما|عربستان]] ({{small|هاڻوڪي [[مدينو|مدينه منوره]]، [[سعودي عرب]] ۾}}) | birth_date = | birth_place = | death_date = سال 578ع، 97 سال جي ڄمار ۾ [[مڪو|مڪه المڪرمه]]، [[حجاز]] ({{small|(هاڻوڪي [[سعودي عرب]]}} ۾) | death_place = | burial_place = جنت المعليٰ، [[مڪو|مڪه المڪرمه]] | succession = قريش جا سردار | reign = 497ع کان 578ع (81 سال) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|سميرا بنت جندب|لبنيٰ بنت حجر| فاطمه بنت عمرو| هاله بنت وهيب| نطيله بنت جناب|ميمونه بنت عمرو}} | issue-type = Children | issue = '''پٽ:''' {{bulleted list|حارث (سميره سان)|ابو طالب(فاطمه سان)|زبير (فاطمه سان)|عبدالله (فاطمه سان)|عبدالعزيٰ، ابو لھب (لبنيٰ سان)|عباس (نطيله سان)|حمزه (هاله سان) |حجل (هاله سان)| المقوم (هاله سان)<br>'''ڌيئرون:''' |ام حڪيم (فاطمه سان)|بره (فاطمه سان)|ارويٰ (فاطمه سان)|عاتڪه (فاطمه سان)| اميمه (فاطمه سان)|صفيه (هاله سان)}} | father = هاشم بن عبد مناف | mother = سلميٰ بنت عمرو | house = بنو هاشم | house-type = خاندان |image= File:Abd_al-Muttalib.png |alt = |more =شيبه بن هاشم (اصل نالو) |caption=}} '''عبدالمطلب'''، (اصل نالو: شيبه بن هاشم؛ عربي:شَيْبة بْن هاشِم؛ 481ع-578ع)، جيڪا پنهنجي عرفيت، عبدالمطلب سان سڃاڻا ويندا آهن، [[محمد|محمد ﷺ]] جا ڏاڏا ۽ [[مڪو|مڪي]] جي قريشي قبائلي اتحاد جا چوٿا سردار (قصي، عبد مناف ۽ هاشم کانپوء)، سال 481ع (اندازو) ۾ [[مدينو|مديني]] ۾ ڄائيا هئا.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==شروعاتي زندگي== ===ڪنيت=== عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ === حليو === هو تمام خوبصورت ، قد جا ڊگها ، دانشور ، ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ == دين == هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا۔ [[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا۔ == اخلاق == غريبن ، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا۔ == حرام کان پرهيز == هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. == عزت ۽ مقام == حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. == اولاد == عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽن جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتي هُئي اُهي [[ابولهب]] ، [[ابو طالب ]]عليه السلام ، [[عبدالله]] عليه السلام، حضرت [[حمزه]] عليه السلام ، حضرت [[عباس]] عليه السلام۔ ابو لهب گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو۔ عبدالمطلب جي ٻين پُٽن جا نالا هي هُئا۔ ضرار ، قُثم ، زُبير ، مقوم ، حارث ، عبدالڪعبه ۽ غيداق۔<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> == آب زم زم جي تلاش == عبد المطلب : جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو۔ سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته (چاه زم زم) جيڪو هڪ مُدت پهرئين واري ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == عبدالمطلب جي منت == عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == وفات == سندن وفات [[578ء]] يا [[579ء]] ۾ ٿي۔ تاجدار فارس (نوشيروان عادل) جي وفات ع ۾ ٿي هُئي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] m40t3mphex5t9hzizldm1ric725f2ey 320198 320197 2025-06-22T06:34:51Z Ibne maryam 17680 320198 wikitext text/x-wiki {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{Infobox royalty | name = عبدالمطلب <br>عَبْد ٱلْمُطَّلِب (عربي) | native_lang1_name1 = عَبْد ٱلْمُطَّلِب<br> شَيْبَة بْن هَاشِم | native_lang1 = [[عربي ٻولي|عربي]] | birth_name = شيبه بن هاشم (عربي: شَيْبَة بْن هَاشِم) جي نالي سان، سال 481 عيسوي (اندازو) ۾ [[مدينو|يثرب]]، [[حجاز]]، [[عرب جزيري نما|عربستان]] ({{small|هاڻوڪي [[مدينو|مدينه منوره]]، [[سعودي عرب]] ۾}}) | birth_date = | birth_place = | death_date = سال 578ع، 97 سال جي ڄمار ۾ [[مڪو|مڪه المڪرمه]]، [[حجاز]] ({{small|(هاڻوڪي [[سعودي عرب]]}} ۾) | death_place = | burial_place = جنت المعليٰ، [[مڪو|مڪه المڪرمه]] | succession = قريش جا سردار | reign = 497ع کان 578ع (81 سال) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|سميرا بنت جندب|لبنيٰ بنت حجر| فاطمه بنت عمرو| هاله بنت وهيب| نطيله بنت جناب|ميمونه بنت عمرو}} | issue-type = Children | issue = '''پٽ:''' {{bulleted list|حارث (سميره سان)|ابو طالب(فاطمه سان)|زبير (فاطمه سان)|عبدالله (فاطمه سان)|عبدالعزيٰ، ابو لھب (لبنيٰ سان)|عباس (نطيله سان)|حمزه (هاله سان) |حجل (هاله سان)| المقوم (هاله سان)<br>'''ڌيئرون:''' |ام حڪيم (فاطمه سان)|بره (فاطمه سان)|ارويٰ (فاطمه سان)|عاتڪه (فاطمه سان)| اميمه (فاطمه سان)|صفيه (هاله سان)}} | father = هاشم بن عبد مناف | mother = سلميٰ بنت عمرو | house = بنو هاشم | house-type = خاندان |image= File:Abd_al-Muttalib.png |alt = |more =شيبه بن هاشم (اصل نالو) |caption=}} '''عبدالمطلب'''، (اصل نالو: شيبه بن هاشم؛ عربي:شَيْبة بْن هاشِم؛ 481ع-578ع)، جيڪا پنهنجي عرفيت، عبدالمطلب سان سڃاڻا ويندا آهن، [[محمد|محمد ﷺ]] جا ڏاڏا ۽ [[مڪو|مڪي]] جي قريشي قبائلي اتحاد جا چوٿا سردار (قصي، عبد مناف ۽ هاشم کانپوء)، سال 481ع (اندازو) ۾ [[مدينو|مديني]] ۾ ڄائيا هئا.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==شروعاتي زندگي== ===ڪنيت=== عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ === حليو === هو تمام خوبصورت ، قد جا ڊگها ، دانشور ، ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا۔ [[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا۔ == اخلاق == غريبن ، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا۔ == حرام کان پرهيز == هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. == عزت ۽ مقام == حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. == اولاد == عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽن جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتي هُئي اُهي [[ابولهب]] ، [[ابو طالب ]]عليه السلام ، [[عبدالله]] عليه السلام، حضرت [[حمزه]] عليه السلام ، حضرت [[عباس]] عليه السلام۔ ابو لهب گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو۔ عبدالمطلب جي ٻين پُٽن جا نالا هي هُئا۔ ضرار ، قُثم ، زُبير ، مقوم ، حارث ، عبدالڪعبه ۽ غيداق۔<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> == آب زم زم جي تلاش == عبد المطلب : جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو۔ سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته (چاه زم زم) جيڪو هڪ مُدت پهرئين واري ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == عبدالمطلب جي منت == عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == وفات == سندن وفات [[578ء]] يا [[579ء]] ۾ ٿي۔ تاجدار فارس (نوشيروان عادل) جي وفات ع ۾ ٿي هُئي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] 8tmd0to9vytlghyxu5qn63kgf0py4r0 320199 320198 2025-06-22T06:35:49Z Ibne maryam 17680 /* وفات */ 320199 wikitext text/x-wiki {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{Infobox royalty | name = عبدالمطلب <br>عَبْد ٱلْمُطَّلِب (عربي) | native_lang1_name1 = عَبْد ٱلْمُطَّلِب<br> شَيْبَة بْن هَاشِم | native_lang1 = [[عربي ٻولي|عربي]] | birth_name = شيبه بن هاشم (عربي: شَيْبَة بْن هَاشِم) جي نالي سان، سال 481 عيسوي (اندازو) ۾ [[مدينو|يثرب]]، [[حجاز]]، [[عرب جزيري نما|عربستان]] ({{small|هاڻوڪي [[مدينو|مدينه منوره]]، [[سعودي عرب]] ۾}}) | birth_date = | birth_place = | death_date = سال 578ع، 97 سال جي ڄمار ۾ [[مڪو|مڪه المڪرمه]]، [[حجاز]] ({{small|(هاڻوڪي [[سعودي عرب]]}} ۾) | death_place = | burial_place = جنت المعليٰ، [[مڪو|مڪه المڪرمه]] | succession = قريش جا سردار | reign = 497ع کان 578ع (81 سال) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|سميرا بنت جندب|لبنيٰ بنت حجر| فاطمه بنت عمرو| هاله بنت وهيب| نطيله بنت جناب|ميمونه بنت عمرو}} | issue-type = Children | issue = '''پٽ:''' {{bulleted list|حارث (سميره سان)|ابو طالب(فاطمه سان)|زبير (فاطمه سان)|عبدالله (فاطمه سان)|عبدالعزيٰ، ابو لھب (لبنيٰ سان)|عباس (نطيله سان)|حمزه (هاله سان) |حجل (هاله سان)| المقوم (هاله سان)<br>'''ڌيئرون:''' |ام حڪيم (فاطمه سان)|بره (فاطمه سان)|ارويٰ (فاطمه سان)|عاتڪه (فاطمه سان)| اميمه (فاطمه سان)|صفيه (هاله سان)}} | father = هاشم بن عبد مناف | mother = سلميٰ بنت عمرو | house = بنو هاشم | house-type = خاندان |image= File:Abd_al-Muttalib.png |alt = |more =شيبه بن هاشم (اصل نالو) |caption=}} '''عبدالمطلب'''، (اصل نالو: شيبه بن هاشم؛ عربي:شَيْبة بْن هاشِم؛ 481ع-578ع)، جيڪا پنهنجي عرفيت، عبدالمطلب سان سڃاڻا ويندا آهن، [[محمد|محمد ﷺ]] جا ڏاڏا ۽ [[مڪو|مڪي]] جي قريشي قبائلي اتحاد جا چوٿا سردار (قصي، عبد مناف ۽ هاشم کانپوء)، سال 481ع (اندازو) ۾ [[مدينو|مديني]] ۾ ڄائيا هئا.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==شروعاتي زندگي== ===ڪنيت=== عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ === حليو === هو تمام خوبصورت ، قد جا ڊگها ، دانشور ، ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا۔ [[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا۔ == اخلاق == غريبن ، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا۔ == حرام کان پرهيز == هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. == عزت ۽ مقام == حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. == اولاد == عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽن جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتي هُئي اُهي [[ابولهب]] ، [[ابو طالب ]]عليه السلام ، [[عبدالله]] عليه السلام، حضرت [[حمزه]] عليه السلام ، حضرت [[عباس]] عليه السلام۔ ابو لهب گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو۔ عبدالمطلب جي ٻين پُٽن جا نالا هي هُئا۔ ضرار ، قُثم ، زُبير ، مقوم ، حارث ، عبدالڪعبه ۽ غيداق۔<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> == آب زم زم جي تلاش == عبد المطلب : جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو۔ سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته (چاه زم زم) جيڪو هڪ مُدت پهرئين واري ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == عبدالمطلب جي منت == عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===وفات=== سندن وفات [[578ء]] يا [[579ء]] ۾ ٿي۔ تاجدار فارس (نوشيروان عادل) جي وفات ع ۾ ٿي هُئي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] d7r89txk3949xh1jdnso0l31lgxm0yr 320200 320199 2025-06-22T06:43:37Z Ibne maryam 17680 320200 wikitext text/x-wiki {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{Infobox royalty | name = عبدالمطلب <br>عَبْد ٱلْمُطَّلِب (عربي) | native_lang1_name1 = عَبْد ٱلْمُطَّلِب<br> شَيْبَة بْن هَاشِم | native_lang1 = [[عربي ٻولي|عربي]] | birth_name = شيبه بن هاشم (عربي: شَيْبَة بْن هَاشِم) جي نالي سان، سال 481 عيسوي (اندازو) ۾ [[مدينو|يثرب]]، [[حجاز]]، [[عرب جزيري نما|عربستان]] ({{small|هاڻوڪي [[مدينو|مدينه منوره]]، [[سعودي عرب]] ۾}}) | birth_date = | birth_place = | death_date = سال 578ع، 97 سال جي ڄمار ۾ [[مڪو|مڪه المڪرمه]]، [[حجاز]] ({{small|(هاڻوڪي [[سعودي عرب]]}} ۾) | death_place = | burial_place = جنت المعليٰ، [[مڪو|مڪه المڪرمه]] | succession = قريش جا سردار | reign = 497ع کان 578ع (81 سال) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|سميرا بنت جندب|لبنيٰ بنت حجر| فاطمه بنت عمرو| هاله بنت وهيب| نطيله بنت جناب|ميمونه بنت عمرو}} | issue-type = Children | issue = '''پٽ:''' {{bulleted list|حارث (سميره سان)|ابو طالب(فاطمه سان)|زبير (فاطمه سان)|عبدالله (فاطمه سان)|عبدالعزيٰ، ابو لھب (لبنيٰ سان)|عباس (نطيله سان)|حمزه (هاله سان) |حجل (هاله سان)| المقوم (هاله سان)<br>'''ڌيئرون:''' |ام حڪيم (فاطمه سان)|بره (فاطمه سان)|ارويٰ (فاطمه سان)|عاتڪه (فاطمه سان)| اميمه (فاطمه سان)|صفيه (هاله سان)}} | father = هاشم بن عبد مناف | mother = سلميٰ بنت عمرو | house = بنو هاشم | house-type = خاندان |image= File:Abd_al-Muttalib.png |alt = |more =شيبه بن هاشم (اصل نالو) |caption=}} '''عبدالمطلب'''، (اصل نالو: شيبه بن هاشم؛ عربي:شَيْبة بْن هاشِم؛ 481ع-578ع)، جيڪا پنهنجي عرفيت، عبدالمطلب سان سڃاڻا ويندا آهن، [[محمد|محمد ﷺ]] جا ڏاڏا ۽ [[مڪو|مڪي]] جي قريشي قبائلي اتحاد جا چوٿا سردار (قصي، عبد مناف ۽ هاشم کانپوء)، سال 481ع (اندازو) ۾ [[مدينو|مديني]] ۾ ڄائيا هئا.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==شروعاتي زندگي== ==بنو هاشم جي سرداري== ==زم زم جي کوهه جي دريافت== ==عام الفيل (هاٿين جو سال)== ==عبدالله جي قرباني== ==خاندان== ==نسب== ==وفات== ==ورثو== ==پڻ ڏسو== * ابراهيم عليه السلام * بي بي هاجره * اسماعيل عليه السلام * قصي بن ڪلاب * امنه بنت وهب ===ڪنيت=== عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ ===حليو=== هو تمام خوبصورت، قد جا ڊگها، دانشور ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ ===مذهب=== هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا.(؟)[[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا.(؟) == اخلاق == غريبن ، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا۔ == حرام کان پرهيز == هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. == عزت ۽ مقام == حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. == اولاد == عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽن جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتي هُئي اُهي [[ابولهب]] ، [[ابو طالب ]]عليه السلام ، [[عبدالله]] عليه السلام، حضرت [[حمزه]] عليه السلام ، حضرت [[عباس]] عليه السلام۔ ابو لهب گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو۔ عبدالمطلب جي ٻين پُٽن جا نالا هي هُئا۔ ضرار ، قُثم ، زُبير ، مقوم ، حارث ، عبدالڪعبه ۽ غيداق۔<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> == آب زم زم جي تلاش == عبد المطلب : جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو۔ سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته (چاه زم زم) جيڪو هڪ مُدت پهرئين واري ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == عبدالمطلب جي منت == عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===وفات=== سندن وفات [[578ء]] يا [[579ء]] ۾ ٿي۔ تاجدار فارس (نوشيروان عادل) جي وفات ع ۾ ٿي هُئي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] trdef61vtcny585kel4tb0hxfg5fb0s 320201 320200 2025-06-22T06:44:19Z Ibne maryam 17680 /* اخلاق */ 320201 wikitext text/x-wiki {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{Infobox royalty | name = عبدالمطلب <br>عَبْد ٱلْمُطَّلِب (عربي) | native_lang1_name1 = عَبْد ٱلْمُطَّلِب<br> شَيْبَة بْن هَاشِم | native_lang1 = [[عربي ٻولي|عربي]] | birth_name = شيبه بن هاشم (عربي: شَيْبَة بْن هَاشِم) جي نالي سان، سال 481 عيسوي (اندازو) ۾ [[مدينو|يثرب]]، [[حجاز]]، [[عرب جزيري نما|عربستان]] ({{small|هاڻوڪي [[مدينو|مدينه منوره]]، [[سعودي عرب]] ۾}}) | birth_date = | birth_place = | death_date = سال 578ع، 97 سال جي ڄمار ۾ [[مڪو|مڪه المڪرمه]]، [[حجاز]] ({{small|(هاڻوڪي [[سعودي عرب]]}} ۾) | death_place = | burial_place = جنت المعليٰ، [[مڪو|مڪه المڪرمه]] | succession = قريش جا سردار | reign = 497ع کان 578ع (81 سال) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|سميرا بنت جندب|لبنيٰ بنت حجر| فاطمه بنت عمرو| هاله بنت وهيب| نطيله بنت جناب|ميمونه بنت عمرو}} | issue-type = Children | issue = '''پٽ:''' {{bulleted list|حارث (سميره سان)|ابو طالب(فاطمه سان)|زبير (فاطمه سان)|عبدالله (فاطمه سان)|عبدالعزيٰ، ابو لھب (لبنيٰ سان)|عباس (نطيله سان)|حمزه (هاله سان) |حجل (هاله سان)| المقوم (هاله سان)<br>'''ڌيئرون:''' |ام حڪيم (فاطمه سان)|بره (فاطمه سان)|ارويٰ (فاطمه سان)|عاتڪه (فاطمه سان)| اميمه (فاطمه سان)|صفيه (هاله سان)}} | father = هاشم بن عبد مناف | mother = سلميٰ بنت عمرو | house = بنو هاشم | house-type = خاندان |image= File:Abd_al-Muttalib.png |alt = |more =شيبه بن هاشم (اصل نالو) |caption=}} '''عبدالمطلب'''، (اصل نالو: شيبه بن هاشم؛ عربي:شَيْبة بْن هاشِم؛ 481ع-578ع)، جيڪا پنهنجي عرفيت، عبدالمطلب سان سڃاڻا ويندا آهن، [[محمد|محمد ﷺ]] جا ڏاڏا ۽ [[مڪو|مڪي]] جي قريشي قبائلي اتحاد جا چوٿا سردار (قصي، عبد مناف ۽ هاشم کانپوء)، سال 481ع (اندازو) ۾ [[مدينو|مديني]] ۾ ڄائيا هئا.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==شروعاتي زندگي== ==بنو هاشم جي سرداري== ==زم زم جي کوهه جي دريافت== ==عام الفيل (هاٿين جو سال)== ==عبدالله جي قرباني== ==خاندان== ==نسب== ==وفات== ==ورثو== ==پڻ ڏسو== * ابراهيم عليه السلام * بي بي هاجره * اسماعيل عليه السلام * قصي بن ڪلاب * امنه بنت وهب ===ڪنيت=== عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ ===حليو=== هو تمام خوبصورت، قد جا ڊگها، دانشور ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ ===مذهب=== هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا.(؟)[[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا.(؟) ===اخلاق=== غريبن، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا. == حرام کان پرهيز == هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. == عزت ۽ مقام == حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. == اولاد == عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽن جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتي هُئي اُهي [[ابولهب]] ، [[ابو طالب ]]عليه السلام ، [[عبدالله]] عليه السلام، حضرت [[حمزه]] عليه السلام ، حضرت [[عباس]] عليه السلام۔ ابو لهب گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو۔ عبدالمطلب جي ٻين پُٽن جا نالا هي هُئا۔ ضرار ، قُثم ، زُبير ، مقوم ، حارث ، عبدالڪعبه ۽ غيداق۔<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> == آب زم زم جي تلاش == عبد المطلب : جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو۔ سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته (چاه زم زم) جيڪو هڪ مُدت پهرئين واري ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == عبدالمطلب جي منت == عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===وفات=== سندن وفات [[578ء]] يا [[579ء]] ۾ ٿي۔ تاجدار فارس (نوشيروان عادل) جي وفات ع ۾ ٿي هُئي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] g7h6d8c9pr50bfiaf48m1fp4627k25d 320202 320201 2025-06-22T06:44:59Z Ibne maryam 17680 /* پڻ ڏسو */ 320202 wikitext text/x-wiki {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{Infobox royalty | name = عبدالمطلب <br>عَبْد ٱلْمُطَّلِب (عربي) | native_lang1_name1 = عَبْد ٱلْمُطَّلِب<br> شَيْبَة بْن هَاشِم | native_lang1 = [[عربي ٻولي|عربي]] | birth_name = شيبه بن هاشم (عربي: شَيْبَة بْن هَاشِم) جي نالي سان، سال 481 عيسوي (اندازو) ۾ [[مدينو|يثرب]]، [[حجاز]]، [[عرب جزيري نما|عربستان]] ({{small|هاڻوڪي [[مدينو|مدينه منوره]]، [[سعودي عرب]] ۾}}) | birth_date = | birth_place = | death_date = سال 578ع، 97 سال جي ڄمار ۾ [[مڪو|مڪه المڪرمه]]، [[حجاز]] ({{small|(هاڻوڪي [[سعودي عرب]]}} ۾) | death_place = | burial_place = جنت المعليٰ، [[مڪو|مڪه المڪرمه]] | succession = قريش جا سردار | reign = 497ع کان 578ع (81 سال) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|سميرا بنت جندب|لبنيٰ بنت حجر| فاطمه بنت عمرو| هاله بنت وهيب| نطيله بنت جناب|ميمونه بنت عمرو}} | issue-type = Children | issue = '''پٽ:''' {{bulleted list|حارث (سميره سان)|ابو طالب(فاطمه سان)|زبير (فاطمه سان)|عبدالله (فاطمه سان)|عبدالعزيٰ، ابو لھب (لبنيٰ سان)|عباس (نطيله سان)|حمزه (هاله سان) |حجل (هاله سان)| المقوم (هاله سان)<br>'''ڌيئرون:''' |ام حڪيم (فاطمه سان)|بره (فاطمه سان)|ارويٰ (فاطمه سان)|عاتڪه (فاطمه سان)| اميمه (فاطمه سان)|صفيه (هاله سان)}} | father = هاشم بن عبد مناف | mother = سلميٰ بنت عمرو | house = بنو هاشم | house-type = خاندان |image= File:Abd_al-Muttalib.png |alt = |more =شيبه بن هاشم (اصل نالو) |caption=}} '''عبدالمطلب'''، (اصل نالو: شيبه بن هاشم؛ عربي:شَيْبة بْن هاشِم؛ 481ع-578ع)، جيڪا پنهنجي عرفيت، عبدالمطلب سان سڃاڻا ويندا آهن، [[محمد|محمد ﷺ]] جا ڏاڏا ۽ [[مڪو|مڪي]] جي قريشي قبائلي اتحاد جا چوٿا سردار (قصي، عبد مناف ۽ هاشم کانپوء)، سال 481ع (اندازو) ۾ [[مدينو|مديني]] ۾ ڄائيا هئا.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==شروعاتي زندگي== ==بنو هاشم جي سرداري== ==زم زم جي کوهه جي دريافت== ==عام الفيل (هاٿين جو سال)== ==عبدالله جي قرباني== ==خاندان== ==نسب== ==وفات== ==ورثو== ==پڻ ڏسو== * ابراهيم عليه السلام * بي بي هاجره * اسماعيل عليه السلام * قصي بن ڪلاب * امنه بنت وهب ===ڪنيت=== عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ (؟) ===حليو=== هو تمام خوبصورت، قد جا ڊگها، دانشور ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ ===مذهب=== هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا.(؟)[[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا.(؟) ===اخلاق=== غريبن، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا. == حرام کان پرهيز == هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. == عزت ۽ مقام == حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. == اولاد == عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽن جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتي هُئي اُهي [[ابولهب]] ، [[ابو طالب ]]عليه السلام ، [[عبدالله]] عليه السلام، حضرت [[حمزه]] عليه السلام ، حضرت [[عباس]] عليه السلام۔ ابو لهب گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو۔ عبدالمطلب جي ٻين پُٽن جا نالا هي هُئا۔ ضرار ، قُثم ، زُبير ، مقوم ، حارث ، عبدالڪعبه ۽ غيداق۔<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> == آب زم زم جي تلاش == عبد المطلب : جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو۔ سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته (چاه زم زم) جيڪو هڪ مُدت پهرئين واري ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == عبدالمطلب جي منت == عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===وفات=== سندن وفات [[578ء]] يا [[579ء]] ۾ ٿي۔ تاجدار فارس (نوشيروان عادل) جي وفات ع ۾ ٿي هُئي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] qtyymjdlxe1u2r4x073vshxh2ord8lv 320203 320202 2025-06-22T06:45:36Z Ibne maryam 17680 /* حرام کان پرهيز */ 320203 wikitext text/x-wiki {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{Infobox royalty | name = عبدالمطلب <br>عَبْد ٱلْمُطَّلِب (عربي) | native_lang1_name1 = عَبْد ٱلْمُطَّلِب<br> شَيْبَة بْن هَاشِم | native_lang1 = [[عربي ٻولي|عربي]] | birth_name = شيبه بن هاشم (عربي: شَيْبَة بْن هَاشِم) جي نالي سان، سال 481 عيسوي (اندازو) ۾ [[مدينو|يثرب]]، [[حجاز]]، [[عرب جزيري نما|عربستان]] ({{small|هاڻوڪي [[مدينو|مدينه منوره]]، [[سعودي عرب]] ۾}}) | birth_date = | birth_place = | death_date = سال 578ع، 97 سال جي ڄمار ۾ [[مڪو|مڪه المڪرمه]]، [[حجاز]] ({{small|(هاڻوڪي [[سعودي عرب]]}} ۾) | death_place = | burial_place = جنت المعليٰ، [[مڪو|مڪه المڪرمه]] | succession = قريش جا سردار | reign = 497ع کان 578ع (81 سال) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|سميرا بنت جندب|لبنيٰ بنت حجر| فاطمه بنت عمرو| هاله بنت وهيب| نطيله بنت جناب|ميمونه بنت عمرو}} | issue-type = Children | issue = '''پٽ:''' {{bulleted list|حارث (سميره سان)|ابو طالب(فاطمه سان)|زبير (فاطمه سان)|عبدالله (فاطمه سان)|عبدالعزيٰ، ابو لھب (لبنيٰ سان)|عباس (نطيله سان)|حمزه (هاله سان) |حجل (هاله سان)| المقوم (هاله سان)<br>'''ڌيئرون:''' |ام حڪيم (فاطمه سان)|بره (فاطمه سان)|ارويٰ (فاطمه سان)|عاتڪه (فاطمه سان)| اميمه (فاطمه سان)|صفيه (هاله سان)}} | father = هاشم بن عبد مناف | mother = سلميٰ بنت عمرو | house = بنو هاشم | house-type = خاندان |image= File:Abd_al-Muttalib.png |alt = |more =شيبه بن هاشم (اصل نالو) |caption=}} '''عبدالمطلب'''، (اصل نالو: شيبه بن هاشم؛ عربي:شَيْبة بْن هاشِم؛ 481ع-578ع)، جيڪا پنهنجي عرفيت، عبدالمطلب سان سڃاڻا ويندا آهن، [[محمد|محمد ﷺ]] جا ڏاڏا ۽ [[مڪو|مڪي]] جي قريشي قبائلي اتحاد جا چوٿا سردار (قصي، عبد مناف ۽ هاشم کانپوء)، سال 481ع (اندازو) ۾ [[مدينو|مديني]] ۾ ڄائيا هئا.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==شروعاتي زندگي== ==بنو هاشم جي سرداري== ==زم زم جي کوهه جي دريافت== ==عام الفيل (هاٿين جو سال)== ==عبدالله جي قرباني== ==خاندان== ==نسب== ==وفات== ==ورثو== ==پڻ ڏسو== * ابراهيم عليه السلام * بي بي هاجره * اسماعيل عليه السلام * قصي بن ڪلاب * امنه بنت وهب ===ڪنيت=== عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ (؟) ===حليو=== هو تمام خوبصورت، قد جا ڊگها، دانشور ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ ===مذهب=== هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا.(؟)[[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا.(؟) ===اخلاق=== غريبن، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا. ===حرام کان پرهيز=== هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. == عزت ۽ مقام == حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. == اولاد == عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽن جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتي هُئي اُهي [[ابولهب]] ، [[ابو طالب ]]عليه السلام ، [[عبدالله]] عليه السلام، حضرت [[حمزه]] عليه السلام ، حضرت [[عباس]] عليه السلام۔ ابو لهب گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو۔ عبدالمطلب جي ٻين پُٽن جا نالا هي هُئا۔ ضرار ، قُثم ، زُبير ، مقوم ، حارث ، عبدالڪعبه ۽ غيداق۔<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> == آب زم زم جي تلاش == عبد المطلب : جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو۔ سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته (چاه زم زم) جيڪو هڪ مُدت پهرئين واري ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == عبدالمطلب جي منت == عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===وفات=== سندن وفات [[578ء]] يا [[579ء]] ۾ ٿي۔ تاجدار فارس (نوشيروان عادل) جي وفات ع ۾ ٿي هُئي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] hbdukq06p936f35si2pbexh2nhlj0s0 320204 320203 2025-06-22T06:46:17Z Ibne maryam 17680 /* عزت ۽ مقام */ 320204 wikitext text/x-wiki {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{Infobox royalty | name = عبدالمطلب <br>عَبْد ٱلْمُطَّلِب (عربي) | native_lang1_name1 = عَبْد ٱلْمُطَّلِب<br> شَيْبَة بْن هَاشِم | native_lang1 = [[عربي ٻولي|عربي]] | birth_name = شيبه بن هاشم (عربي: شَيْبَة بْن هَاشِم) جي نالي سان، سال 481 عيسوي (اندازو) ۾ [[مدينو|يثرب]]، [[حجاز]]، [[عرب جزيري نما|عربستان]] ({{small|هاڻوڪي [[مدينو|مدينه منوره]]، [[سعودي عرب]] ۾}}) | birth_date = | birth_place = | death_date = سال 578ع، 97 سال جي ڄمار ۾ [[مڪو|مڪه المڪرمه]]، [[حجاز]] ({{small|(هاڻوڪي [[سعودي عرب]]}} ۾) | death_place = | burial_place = جنت المعليٰ، [[مڪو|مڪه المڪرمه]] | succession = قريش جا سردار | reign = 497ع کان 578ع (81 سال) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|سميرا بنت جندب|لبنيٰ بنت حجر| فاطمه بنت عمرو| هاله بنت وهيب| نطيله بنت جناب|ميمونه بنت عمرو}} | issue-type = Children | issue = '''پٽ:''' {{bulleted list|حارث (سميره سان)|ابو طالب(فاطمه سان)|زبير (فاطمه سان)|عبدالله (فاطمه سان)|عبدالعزيٰ، ابو لھب (لبنيٰ سان)|عباس (نطيله سان)|حمزه (هاله سان) |حجل (هاله سان)| المقوم (هاله سان)<br>'''ڌيئرون:''' |ام حڪيم (فاطمه سان)|بره (فاطمه سان)|ارويٰ (فاطمه سان)|عاتڪه (فاطمه سان)| اميمه (فاطمه سان)|صفيه (هاله سان)}} | father = هاشم بن عبد مناف | mother = سلميٰ بنت عمرو | house = بنو هاشم | house-type = خاندان |image= File:Abd_al-Muttalib.png |alt = |more =شيبه بن هاشم (اصل نالو) |caption=}} '''عبدالمطلب'''، (اصل نالو: شيبه بن هاشم؛ عربي:شَيْبة بْن هاشِم؛ 481ع-578ع)، جيڪا پنهنجي عرفيت، عبدالمطلب سان سڃاڻا ويندا آهن، [[محمد|محمد ﷺ]] جا ڏاڏا ۽ [[مڪو|مڪي]] جي قريشي قبائلي اتحاد جا چوٿا سردار (قصي، عبد مناف ۽ هاشم کانپوء)، سال 481ع (اندازو) ۾ [[مدينو|مديني]] ۾ ڄائيا هئا.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==شروعاتي زندگي== ==بنو هاشم جي سرداري== ==زم زم جي کوهه جي دريافت== ==عام الفيل (هاٿين جو سال)== ==عبدالله جي قرباني== ==خاندان== ==نسب== ==وفات== ==ورثو== ==پڻ ڏسو== * ابراهيم عليه السلام * بي بي هاجره * اسماعيل عليه السلام * قصي بن ڪلاب * امنه بنت وهب ===ڪنيت=== عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ (؟) ===حليو=== هو تمام خوبصورت، قد جا ڊگها، دانشور ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ ===مذهب=== هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا.(؟)[[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا.(؟) ===اخلاق=== غريبن، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا. ===حرام کان پرهيز=== هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. ===عزت ۽ مقام=== حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. == اولاد == عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽن جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتي هُئي اُهي [[ابولهب]] ، [[ابو طالب ]]عليه السلام ، [[عبدالله]] عليه السلام، حضرت [[حمزه]] عليه السلام ، حضرت [[عباس]] عليه السلام۔ ابو لهب گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو۔ عبدالمطلب جي ٻين پُٽن جا نالا هي هُئا۔ ضرار ، قُثم ، زُبير ، مقوم ، حارث ، عبدالڪعبه ۽ غيداق۔<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> == آب زم زم جي تلاش == عبد المطلب : جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو۔ سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته (چاه زم زم) جيڪو هڪ مُدت پهرئين واري ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == عبدالمطلب جي منت == عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===وفات=== سندن وفات [[578ء]] يا [[579ء]] ۾ ٿي۔ تاجدار فارس (نوشيروان عادل) جي وفات ع ۾ ٿي هُئي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] a6bheq6qh6fqs16ps741ey6n7b0w78w 320205 320204 2025-06-22T07:05:19Z Ibne maryam 17680 320205 wikitext text/x-wiki {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{Infobox royalty | name = عبدالمطلب <br>عَبْد ٱلْمُطَّلِب (عربي) | native_lang1_name1 = عَبْد ٱلْمُطَّلِب<br> شَيْبَة بْن هَاشِم | native_lang1 = [[عربي ٻولي|عربي]] | birth_name = شيبه بن هاشم (عربي: شَيْبَة بْن هَاشِم) جي نالي سان، سال 481 عيسوي (اندازو) ۾ [[مدينو|يثرب]]، [[حجاز]]، [[عرب جزيري نما|عربستان]] ({{small|هاڻوڪي [[مدينو|مدينه منوره]]، [[سعودي عرب]] ۾}}) | birth_date = | birth_place = | death_date = سال 578ع، 97 سال جي ڄمار ۾ [[مڪو|مڪه المڪرمه]]، [[حجاز]] ({{small|(هاڻوڪي [[سعودي عرب]]}} ۾) | death_place = | burial_place = جنت المعليٰ، [[مڪو|مڪه المڪرمه]] | succession = قريش جا سردار | reign = 497ع کان 578ع (81 سال) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|سميرا بنت جندب|لبنيٰ بنت حجر| فاطمه بنت عمرو| هاله بنت وهيب| نطيله بنت جناب|ميمونه بنت عمرو}} | issue-type = Children | issue = '''پٽ:''' {{bulleted list|حارث (سميره سان)|ابو طالب(فاطمه سان)|زبير (فاطمه سان)|عبدالله (فاطمه سان)|عبدالعزيٰ، ابو لھب (لبنيٰ سان)|عباس (نطيله سان)|حمزه (هاله سان) |حجل (هاله سان)| المقوم (هاله سان)<br>'''ڌيئرون:''' |ام حڪيم (فاطمه سان)|بره (فاطمه سان)|ارويٰ (فاطمه سان)|عاتڪه (فاطمه سان)| اميمه (فاطمه سان)|صفيه (هاله سان)}} | father = هاشم بن عبد مناف | mother = سلميٰ بنت عمرو | house = بنو هاشم | house-type = خاندان |image= File:Abd_al-Muttalib.png |alt = |more =شيبه بن هاشم (اصل نالو) |caption=}} '''عبدالمطلب'''، (اصل نالو: شيبه بن هاشم؛ عربي:شَيْبة بْن هاشِم؛ 481ع-578ع)، جيڪا پنهنجي عرفيت، عبدالمطلب سان سڃاڻا ويندا آهن، [[محمد|محمد ﷺ]] جا ڏاڏا ۽ [[مڪو|مڪي]] جي قريشي قبائلي اتحاد جا چوٿا سردار (قصي، عبد مناف ۽ هاشم کانپوء)، سال 481ع (اندازو) ۾ [[مدينو|مديني]] ۾ ڄائيا هئا.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==شروعاتي زندگي== ==بنو هاشم جي سرداري== ==زم زم جي کوهه جي دريافت== ==عام الفيل (هاٿين جو سال)== ==عبدالله جي قرباني== ==خاندان== ==نسب== ==وفات== ==ورثو== ==پڻ ڏسو== * ابراهيم عليه السلام * بي بي هاجره * اسماعيل عليه السلام * قصي بن ڪلاب * امنه بنت وهب ===ڪنيت=== عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ (؟) ===حليو=== هو تمام خوبصورت، قد جا ڊگها، دانشور ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ ===مذهب=== هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا.(؟)[[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا.(؟) ===اخلاق=== غريبن، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا. ===حرام کان پرهيز=== هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. ===عزت ۽ مقام=== حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. ===اولاد=== عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽ جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتا، اها آهن؛ * [[ابو طالب]] ([[علي|علي ڪرم الله وجهه جا پئي) * [[عبدالله]] (محمد|نبي صلي الله عليه وسلم]] جا پئي)، * [[حمزه|سيد الشهداء حمزه رضي الله عنه]] * [[عباس|حضرت عباس رضي الله عنه]] * [[ابو لهب]] (اصل نالو عبدالعزي، گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو]] ٻين پُٽن جا نالا اها ها؛ * الحارث (سڀ کان وڏا، بدر جي جنگ ۾ شهيد ٿيئن واري سوٽ، عبيده ابن الحارث رضي الله عنه جا پئي) * زُبير * مقوم * حجل * ضرار * قُثم * عبدالڪعبه * عيداق<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> == آب زم زم جي تلاش == عبد المطلب : جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو۔ سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته (چاه زم زم) جيڪو هڪ مُدت پهرئين واري ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == عبدالمطلب جي منت == عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===وفات=== سندن وفات [[578ء]] يا [[579ء]] ۾ ٿي۔ تاجدار فارس (نوشيروان عادل) جي وفات ع ۾ ٿي هُئي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] 99yv0ahsmkxupzi3nk02pbsguu14vc6 320206 320205 2025-06-22T07:06:19Z Ibne maryam 17680 /* اولاد */ 320206 wikitext text/x-wiki {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{Infobox royalty | name = عبدالمطلب <br>عَبْد ٱلْمُطَّلِب (عربي) | native_lang1_name1 = عَبْد ٱلْمُطَّلِب<br> شَيْبَة بْن هَاشِم | native_lang1 = [[عربي ٻولي|عربي]] | birth_name = شيبه بن هاشم (عربي: شَيْبَة بْن هَاشِم) جي نالي سان، سال 481 عيسوي (اندازو) ۾ [[مدينو|يثرب]]، [[حجاز]]، [[عرب جزيري نما|عربستان]] ({{small|هاڻوڪي [[مدينو|مدينه منوره]]، [[سعودي عرب]] ۾}}) | birth_date = | birth_place = | death_date = سال 578ع، 97 سال جي ڄمار ۾ [[مڪو|مڪه المڪرمه]]، [[حجاز]] ({{small|(هاڻوڪي [[سعودي عرب]]}} ۾) | death_place = | burial_place = جنت المعليٰ، [[مڪو|مڪه المڪرمه]] | succession = قريش جا سردار | reign = 497ع کان 578ع (81 سال) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|سميرا بنت جندب|لبنيٰ بنت حجر| فاطمه بنت عمرو| هاله بنت وهيب| نطيله بنت جناب|ميمونه بنت عمرو}} | issue-type = Children | issue = '''پٽ:''' {{bulleted list|حارث (سميره سان)|ابو طالب(فاطمه سان)|زبير (فاطمه سان)|عبدالله (فاطمه سان)|عبدالعزيٰ، ابو لھب (لبنيٰ سان)|عباس (نطيله سان)|حمزه (هاله سان) |حجل (هاله سان)| المقوم (هاله سان)<br>'''ڌيئرون:''' |ام حڪيم (فاطمه سان)|بره (فاطمه سان)|ارويٰ (فاطمه سان)|عاتڪه (فاطمه سان)| اميمه (فاطمه سان)|صفيه (هاله سان)}} | father = هاشم بن عبد مناف | mother = سلميٰ بنت عمرو | house = بنو هاشم | house-type = خاندان |image= File:Abd_al-Muttalib.png |alt = |more =شيبه بن هاشم (اصل نالو) |caption=}} '''عبدالمطلب'''، (اصل نالو: شيبه بن هاشم؛ عربي:شَيْبة بْن هاشِم؛ 481ع-578ع)، جيڪا پنهنجي عرفيت، عبدالمطلب سان سڃاڻا ويندا آهن، [[محمد|محمد ﷺ]] جا ڏاڏا ۽ [[مڪو|مڪي]] جي قريشي قبائلي اتحاد جا چوٿا سردار (قصي، عبد مناف ۽ هاشم کانپوء)، سال 481ع (اندازو) ۾ [[مدينو|مديني]] ۾ ڄائيا هئا.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==شروعاتي زندگي== ==بنو هاشم جي سرداري== ==زم زم جي کوهه جي دريافت== ==عام الفيل (هاٿين جو سال)== ==عبدالله جي قرباني== ==خاندان== ==نسب== ==وفات== ==ورثو== ==پڻ ڏسو== * ابراهيم عليه السلام * بي بي هاجره * اسماعيل عليه السلام * قصي بن ڪلاب * امنه بنت وهب ===ڪنيت=== عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ (؟) ===حليو=== هو تمام خوبصورت، قد جا ڊگها، دانشور ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ ===مذهب=== هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا.(؟)[[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا.(؟) ===اخلاق=== غريبن، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا. ===حرام کان پرهيز=== هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. ===عزت ۽ مقام=== حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. ===اولاد=== عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽ جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتا، اها آهن؛ * [[ابو طالب]] ([[علي|علي ڪرم الله وجهه]] جا پئي) * [[عبدالله]] ([[محمد|نبي صلي الله عليه وسلم]] جا پئي) * [[حمزه|سيد الشهداء حمزه رضي الله عنه]] * [[عباس|حضرت عباس رضي الله عنه]] * [[ابو لهب]] (اصل نالو عبدالعزي، گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو]] ٻين پُٽن جا نالا اها ها؛ * الحارث (سڀ کان وڏا، بدر جي جنگ ۾ شهيد ٿيئن واري سوٽ، [[عبيده ابن الحارث]] رضي الله عنه جا پئي) * زُبير * مقوم * حجل * ضرار * قُثم * عبدالڪعبه * عيداق<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> == آب زم زم جي تلاش == عبد المطلب : جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو۔ سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته (چاه زم زم) جيڪو هڪ مُدت پهرئين واري ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == عبدالمطلب جي منت == عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===وفات=== سندن وفات [[578ء]] يا [[579ء]] ۾ ٿي۔ تاجدار فارس (نوشيروان عادل) جي وفات ع ۾ ٿي هُئي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] 2lbwtphxfha8ztxleoeq9276otbzvxv 320207 320206 2025-06-22T07:09:28Z Ibne maryam 17680 320207 wikitext text/x-wiki {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{Infobox royalty | name = عبدالمطلب <br>عَبْد ٱلْمُطَّلِب (عربي) | native_lang1_name1 = عَبْد ٱلْمُطَّلِب<br> شَيْبَة بْن هَاشِم | native_lang1 = [[عربي ٻولي|عربي]] | birth_name = شيبه بن هاشم (عربي: شَيْبَة بْن هَاشِم) جي نالي سان، سال 481 عيسوي (اندازو) ۾ [[مدينو|يثرب]]، [[حجاز]]، [[عرب جزيري نما|عربستان]] ({{small|هاڻوڪي [[مدينو|مدينه منوره]]، [[سعودي عرب]] ۾}}) | birth_date = | birth_place = | death_date = سال 578ع، 97 سال جي ڄمار ۾ [[مڪو|مڪه المڪرمه]]، [[حجاز]] ({{small|(هاڻوڪي [[سعودي عرب]]}} ۾) | death_place = | burial_place = جنت المعليٰ، [[مڪو|مڪه المڪرمه]] | succession = قريش جا سردار | reign = 497ع کان 578ع (81 سال) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|سميرا بنت جندب|لبنيٰ بنت حجر| فاطمه بنت عمرو| هاله بنت وهيب| نطيله بنت جناب|ميمونه بنت عمرو}} | issue-type = Children | issue = '''پٽ:''' {{bulleted list|حارث (سميره سان)|ابو طالب(فاطمه سان)|زبير (فاطمه سان)|عبدالله (فاطمه سان)|عبدالعزيٰ، ابو لھب (لبنيٰ سان)|عباس (نطيله سان)|حمزه (هاله سان) |حجل (هاله سان)| المقوم (هاله سان)<br>'''ڌيئرون:''' |ام حڪيم (فاطمه سان)|بره (فاطمه سان)|ارويٰ (فاطمه سان)|عاتڪه (فاطمه سان)| اميمه (فاطمه سان)|صفيه (هاله سان)}} | father = هاشم بن عبد مناف | mother = سلميٰ بنت عمرو | house = بنو هاشم | house-type = خاندان |image= File:Abd_al-Muttalib.png |alt = |more =شيبه بن هاشم (اصل نالو) |caption=}} '''عبدالمطلب'''، (اصل نالو: شيبه بن هاشم؛ عربي:شَيْبة بْن هاشِم؛ 481ع-578ع)، جيڪا پنهنجي عرفيت، عبدالمطلب سان سڃاڻا ويندا آهن، [[محمد|محمد ﷺ]] جا ڏاڏا ۽ [[مڪو|مڪي]] جي قريشي قبائلي اتحاد جا چوٿا سردار (قصي، عبد مناف ۽ هاشم کانپوء)، سال 481ع (اندازو) ۾ [[مدينو|مديني]] ۾ ڄائيا هئا.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==شروعاتي زندگي== ==بنو هاشم جي سرداري== ==زم زم جي کوهه جي دريافت== ==عام الفيل (هاٿين جو سال)== ==عبدالله جي قرباني== ==خاندان== ==نسب== ==وفات== ==ورثو== ==پڻ ڏسو== * ابراهيم عليه السلام * بي بي هاجره * اسماعيل عليه السلام * قصي بن ڪلاب * امنه بنت وهب ===ڪنيت=== عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ (؟) ===حليو=== هو تمام خوبصورت، قد جا ڊگها، دانشور ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ ===مذهب=== هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا.(؟)[[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا.(؟) ===اخلاق=== غريبن، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا. ===حرام کان پرهيز=== هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. ===عزت ۽ مقام=== حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. ===اولاد=== عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽ جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتا، اها آهن؛ * [[ابو طالب]] ([[علي|علي ڪرم الله وجهه]] جا پئي) * [[عبدالله]] ([[محمد|نبي صلي الله عليه وسلم]] جا پئي) * [[حمزه|سيد الشهداء حمزه رضي الله عنه]] * [[عباس|حضرت عباس رضي الله عنه]] * [[ابو لهب]] (اصل نالو عبدالعزي، گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو]] ٻين پُٽن جا نالا اها ها؛ * الحارث (سڀ کان وڏا، بدر جي جنگ ۾ شهيد ٿيئن واري سوٽ، [[عبيده ابن الحارث]] رضي الله عنه جا پئي) * زُبير * مقوم * حجل * ضرار * قُثم * عبدالڪعبه * عيداق<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ===آب زم زم جي تلاش=== عبد المطلب، جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو. سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته [[آب زم زم|زم زم جو کوهه]]، جيڪو هڪ مُدت اڳ پهرئين واري، ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو، پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوهه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ == عبدالمطلب جي منت == عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===وفات=== سندن وفات [[578ء]] يا [[579ء]] ۾ ٿي۔ تاجدار فارس (نوشيروان عادل) جي وفات ع ۾ ٿي هُئي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] qneehq9fhw2dnob3fbbo1jfdnfmugmz 320208 320207 2025-06-22T07:15:35Z Ibne maryam 17680 320208 wikitext text/x-wiki {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{Infobox royalty | name = عبدالمطلب <br>عَبْد ٱلْمُطَّلِب (عربي) | native_lang1_name1 = عَبْد ٱلْمُطَّلِب<br> شَيْبَة بْن هَاشِم | native_lang1 = [[عربي ٻولي|عربي]] | birth_name = شيبه بن هاشم (عربي: شَيْبَة بْن هَاشِم) جي نالي سان، سال 481 عيسوي (اندازو) ۾ [[مدينو|يثرب]]، [[حجاز]]، [[عرب جزيري نما|عربستان]] ({{small|هاڻوڪي [[مدينو|مدينه منوره]]، [[سعودي عرب]] ۾}}) | birth_date = | birth_place = | death_date = سال 578ع، 97 سال جي ڄمار ۾ [[مڪو|مڪه المڪرمه]]، [[حجاز]] ({{small|(هاڻوڪي [[سعودي عرب]]}} ۾) | death_place = | burial_place = جنت المعليٰ، [[مڪو|مڪه المڪرمه]] | succession = قريش جا سردار | reign = 497ع کان 578ع (81 سال) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|سميرا بنت جندب|لبنيٰ بنت حجر| فاطمه بنت عمرو| هاله بنت وهيب| نطيله بنت جناب|ميمونه بنت عمرو}} | issue-type = Children | issue = '''پٽ:''' {{bulleted list|حارث (سميره سان)|ابو طالب(فاطمه سان)|زبير (فاطمه سان)|عبدالله (فاطمه سان)|عبدالعزيٰ، ابو لھب (لبنيٰ سان)|عباس (نطيله سان)|حمزه (هاله سان) |حجل (هاله سان)| المقوم (هاله سان)<br>'''ڌيئرون:''' |ام حڪيم (فاطمه سان)|بره (فاطمه سان)|ارويٰ (فاطمه سان)|عاتڪه (فاطمه سان)| اميمه (فاطمه سان)|صفيه (هاله سان)}} | father = هاشم بن عبد مناف | mother = سلميٰ بنت عمرو | house = بنو هاشم | house-type = خاندان |image= File:Abd_al-Muttalib.png |alt = |more =شيبه بن هاشم (اصل نالو) |caption=}} '''عبدالمطلب'''، (اصل نالو: شيبه بن هاشم؛ عربي:شَيْبة بْن هاشِم؛ 481ع-578ع)، جيڪا پنهنجي عرفيت، عبدالمطلب سان سڃاڻا ويندا آهن، [[محمد|محمد ﷺ]] جا ڏاڏا ۽ [[مڪو|مڪي]] جي قريشي قبائلي اتحاد جا چوٿا سردار (قصي، عبد مناف ۽ هاشم کانپوء)، سال 481ع (اندازو) ۾ [[مدينو|مديني]] ۾ ڄائيا هئا.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==شروعاتي زندگي== ==بنو هاشم جي سرداري== ==زم زم جي کوهه جي دريافت== ==عام الفيل (هاٿين جو سال)== ==عبدالله جي قرباني== ==خاندان== ==نسب== ==وفات== ==ورثو== ==پڻ ڏسو== * ابراهيم عليه السلام * بي بي هاجره * اسماعيل عليه السلام * قصي بن ڪلاب * امنه بنت وهب ===ڪنيت=== عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ (؟) ===حليو=== هو تمام خوبصورت، قد جا ڊگها، دانشور ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ ===مذهب=== هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا.(؟)[[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا.(؟) ===اخلاق=== غريبن، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا. ===حرام کان پرهيز=== هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. ===عزت ۽ مقام=== حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. ===اولاد=== عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽ جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتا، اها آهن؛ * [[ابو طالب]] ([[علي|علي ڪرم الله وجهه]] جا پئي) * [[عبدالله]] ([[محمد|نبي صلي الله عليه وسلم]] جا پئي) * [[حمزه|سيد الشهداء حمزه رضي الله عنه]] * [[عباس|حضرت عباس رضي الله عنه]] * [[ابو لهب]] (اصل نالو عبدالعزي، گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو]] ٻين پُٽن جا نالا اها ها؛ * الحارث (سڀ کان وڏا، بدر جي جنگ ۾ شهيد ٿيئن واري سوٽ، [[عبيده ابن الحارث]] رضي الله عنه جا پئي) * زُبير * مقوم * حجل * ضرار * قُثم * عبدالڪعبه * عيداق<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ===آب زم زم جي تلاش=== عبد المطلب، جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو. سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته [[آب زم زم|زم زم جو کوهه]]، جيڪو هڪ مُدت اڳ پهرئين واري، ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو، پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوهه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===عبدالمطلب جي منت=== عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===وفات=== سندن وفات جڏهن پيغمبر صلي الله عليه وسلم جي عمر ڇهه سال هئي، 578 عيسوي ([[578ء]] يا [[579ء]]) ۾ ٿي (ساڳئي سال جن ۾ نوشيروان عادل، فارس جي بادشاهه جو انتقال ٿيو هُيو). ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] p14lxlidetw798g14jluvrv10w2vypj 320209 320208 2025-06-22T07:16:27Z Ibne maryam 17680 /* ٻاهريان ڳنڍڻا */ 320209 wikitext text/x-wiki {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{Infobox royalty | name = عبدالمطلب <br>عَبْد ٱلْمُطَّلِب (عربي) | native_lang1_name1 = عَبْد ٱلْمُطَّلِب<br> شَيْبَة بْن هَاشِم | native_lang1 = [[عربي ٻولي|عربي]] | birth_name = شيبه بن هاشم (عربي: شَيْبَة بْن هَاشِم) جي نالي سان، سال 481 عيسوي (اندازو) ۾ [[مدينو|يثرب]]، [[حجاز]]، [[عرب جزيري نما|عربستان]] ({{small|هاڻوڪي [[مدينو|مدينه منوره]]، [[سعودي عرب]] ۾}}) | birth_date = | birth_place = | death_date = سال 578ع، 97 سال جي ڄمار ۾ [[مڪو|مڪه المڪرمه]]، [[حجاز]] ({{small|(هاڻوڪي [[سعودي عرب]]}} ۾) | death_place = | burial_place = جنت المعليٰ، [[مڪو|مڪه المڪرمه]] | succession = قريش جا سردار | reign = 497ع کان 578ع (81 سال) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|سميرا بنت جندب|لبنيٰ بنت حجر| فاطمه بنت عمرو| هاله بنت وهيب| نطيله بنت جناب|ميمونه بنت عمرو}} | issue-type = Children | issue = '''پٽ:''' {{bulleted list|حارث (سميره سان)|ابو طالب(فاطمه سان)|زبير (فاطمه سان)|عبدالله (فاطمه سان)|عبدالعزيٰ، ابو لھب (لبنيٰ سان)|عباس (نطيله سان)|حمزه (هاله سان) |حجل (هاله سان)| المقوم (هاله سان)<br>'''ڌيئرون:''' |ام حڪيم (فاطمه سان)|بره (فاطمه سان)|ارويٰ (فاطمه سان)|عاتڪه (فاطمه سان)| اميمه (فاطمه سان)|صفيه (هاله سان)}} | father = هاشم بن عبد مناف | mother = سلميٰ بنت عمرو | house = بنو هاشم | house-type = خاندان |image= File:Abd_al-Muttalib.png |alt = |more =شيبه بن هاشم (اصل نالو) |caption=}} '''عبدالمطلب'''، (اصل نالو: شيبه بن هاشم؛ عربي:شَيْبة بْن هاشِم؛ 481ع-578ع)، جيڪا پنهنجي عرفيت، عبدالمطلب سان سڃاڻا ويندا آهن، [[محمد|محمد ﷺ]] جا ڏاڏا ۽ [[مڪو|مڪي]] جي قريشي قبائلي اتحاد جا چوٿا سردار (قصي، عبد مناف ۽ هاشم کانپوء)، سال 481ع (اندازو) ۾ [[مدينو|مديني]] ۾ ڄائيا هئا.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==شروعاتي زندگي== ==بنو هاشم جي سرداري== ==زم زم جي کوهه جي دريافت== ==عام الفيل (هاٿين جو سال)== ==عبدالله جي قرباني== ==خاندان== ==نسب== ==وفات== ==ورثو== ==پڻ ڏسو== * ابراهيم عليه السلام * بي بي هاجره * اسماعيل عليه السلام * قصي بن ڪلاب * امنه بنت وهب ===ڪنيت=== عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ (؟) ===حليو=== هو تمام خوبصورت، قد جا ڊگها، دانشور ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ ===مذهب=== هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا.(؟)[[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا.(؟) ===اخلاق=== غريبن، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا. ===حرام کان پرهيز=== هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. ===عزت ۽ مقام=== حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. ===اولاد=== عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽ جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتا، اها آهن؛ * [[ابو طالب]] ([[علي|علي ڪرم الله وجهه]] جا پئي) * [[عبدالله]] ([[محمد|نبي صلي الله عليه وسلم]] جا پئي) * [[حمزه|سيد الشهداء حمزه رضي الله عنه]] * [[عباس|حضرت عباس رضي الله عنه]] * [[ابو لهب]] (اصل نالو عبدالعزي، گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو]] ٻين پُٽن جا نالا اها ها؛ * الحارث (سڀ کان وڏا، بدر جي جنگ ۾ شهيد ٿيئن واري سوٽ، [[عبيده ابن الحارث]] رضي الله عنه جا پئي) * زُبير * مقوم * حجل * ضرار * قُثم * عبدالڪعبه * عيداق<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ===آب زم زم جي تلاش=== عبد المطلب، جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو. سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته [[آب زم زم|زم زم جو کوهه]]، جيڪو هڪ مُدت اڳ پهرئين واري، ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو، پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوهه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===عبدالمطلب جي منت=== عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===وفات=== سندن وفات جڏهن پيغمبر صلي الله عليه وسلم جي عمر ڇهه سال هئي، 578 عيسوي ([[578ء]] يا [[579ء]]) ۾ ٿي (ساڳئي سال جن ۾ نوشيروان عادل، فارس جي بادشاهه جو انتقال ٿيو هُيو). ==ٻاهريان ڳنڍڻا== ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] f8w2vbw60if9rnp70r1fqqsc4554tzg 320210 320209 2025-06-22T07:18:20Z Ibne maryam 17680 /* اولاد */ 320210 wikitext text/x-wiki {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{Infobox royalty | name = عبدالمطلب <br>عَبْد ٱلْمُطَّلِب (عربي) | native_lang1_name1 = عَبْد ٱلْمُطَّلِب<br> شَيْبَة بْن هَاشِم | native_lang1 = [[عربي ٻولي|عربي]] | birth_name = شيبه بن هاشم (عربي: شَيْبَة بْن هَاشِم) جي نالي سان، سال 481 عيسوي (اندازو) ۾ [[مدينو|يثرب]]، [[حجاز]]، [[عرب جزيري نما|عربستان]] ({{small|هاڻوڪي [[مدينو|مدينه منوره]]، [[سعودي عرب]] ۾}}) | birth_date = | birth_place = | death_date = سال 578ع، 97 سال جي ڄمار ۾ [[مڪو|مڪه المڪرمه]]، [[حجاز]] ({{small|(هاڻوڪي [[سعودي عرب]]}} ۾) | death_place = | burial_place = جنت المعليٰ، [[مڪو|مڪه المڪرمه]] | succession = قريش جا سردار | reign = 497ع کان 578ع (81 سال) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|سميرا بنت جندب|لبنيٰ بنت حجر| فاطمه بنت عمرو| هاله بنت وهيب| نطيله بنت جناب|ميمونه بنت عمرو}} | issue-type = Children | issue = '''پٽ:''' {{bulleted list|حارث (سميره سان)|ابو طالب(فاطمه سان)|زبير (فاطمه سان)|عبدالله (فاطمه سان)|عبدالعزيٰ، ابو لھب (لبنيٰ سان)|عباس (نطيله سان)|حمزه (هاله سان) |حجل (هاله سان)| المقوم (هاله سان)<br>'''ڌيئرون:''' |ام حڪيم (فاطمه سان)|بره (فاطمه سان)|ارويٰ (فاطمه سان)|عاتڪه (فاطمه سان)| اميمه (فاطمه سان)|صفيه (هاله سان)}} | father = هاشم بن عبد مناف | mother = سلميٰ بنت عمرو | house = بنو هاشم | house-type = خاندان |image= File:Abd_al-Muttalib.png |alt = |more =شيبه بن هاشم (اصل نالو) |caption=}} '''عبدالمطلب'''، (اصل نالو: شيبه بن هاشم؛ عربي:شَيْبة بْن هاشِم؛ 481ع-578ع)، جيڪا پنهنجي عرفيت، عبدالمطلب سان سڃاڻا ويندا آهن، [[محمد|محمد ﷺ]] جا ڏاڏا ۽ [[مڪو|مڪي]] جي قريشي قبائلي اتحاد جا چوٿا سردار (قصي، عبد مناف ۽ هاشم کانپوء)، سال 481ع (اندازو) ۾ [[مدينو|مديني]] ۾ ڄائيا هئا.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==شروعاتي زندگي== ==بنو هاشم جي سرداري== ==زم زم جي کوهه جي دريافت== ==عام الفيل (هاٿين جو سال)== ==عبدالله جي قرباني== ==خاندان== ==نسب== ==وفات== ==ورثو== ==پڻ ڏسو== * ابراهيم عليه السلام * بي بي هاجره * اسماعيل عليه السلام * قصي بن ڪلاب * امنه بنت وهب ===ڪنيت=== عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ (؟) ===حليو=== هو تمام خوبصورت، قد جا ڊگها، دانشور ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ ===مذهب=== هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا.(؟)[[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا.(؟) ===اخلاق=== غريبن، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا. ===حرام کان پرهيز=== هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. ===عزت ۽ مقام=== حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. ===اولاد=== عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽ جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتا، اها آهن؛ * [[ابو طالب]] ([[علي|علي ڪرم الله وجهه]] جا پئي) * [[عبدالله]] ([[محمد|نبي صلي الله عليه وسلم]] جا پئي) * [[حمزه|سيد الشهداء حمزه رضي الله عنه]] * [[عباس بن عبد المطلب|سيدنا عباس رضي الله عنه]] * [[ابو لهب]] (اصل نالو عبدالعزي، گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو]] ٻين پُٽن جا نالا اها ها؛ * الحارث (سڀ کان وڏا، بدر جي جنگ ۾ شهيد ٿيئن واري سوٽ، [[عبيده ابن الحارث]] رضي الله عنه جا پئي) * زُبير * مقوم * حجل * ضرار * قُثم * عبدالڪعبه * عيداق<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ===آب زم زم جي تلاش=== عبد المطلب، جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو. سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته [[آب زم زم|زم زم جو کوهه]]، جيڪو هڪ مُدت اڳ پهرئين واري، ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو، پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوهه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===عبدالمطلب جي منت=== عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===وفات=== سندن وفات جڏهن پيغمبر صلي الله عليه وسلم جي عمر ڇهه سال هئي، 578 عيسوي ([[578ء]] يا [[579ء]]) ۾ ٿي (ساڳئي سال جن ۾ نوشيروان عادل، فارس جي بادشاهه جو انتقال ٿيو هُيو). ==ٻاهريان ڳنڍڻا== ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] j2fmy7lzj3pdmly4ev8gpgrwppbifp5 320211 320210 2025-06-22T07:19:15Z Ibne maryam 17680 /* اولاد */ 320211 wikitext text/x-wiki {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{Infobox royalty | name = عبدالمطلب <br>عَبْد ٱلْمُطَّلِب (عربي) | native_lang1_name1 = عَبْد ٱلْمُطَّلِب<br> شَيْبَة بْن هَاشِم | native_lang1 = [[عربي ٻولي|عربي]] | birth_name = شيبه بن هاشم (عربي: شَيْبَة بْن هَاشِم) جي نالي سان، سال 481 عيسوي (اندازو) ۾ [[مدينو|يثرب]]، [[حجاز]]، [[عرب جزيري نما|عربستان]] ({{small|هاڻوڪي [[مدينو|مدينه منوره]]، [[سعودي عرب]] ۾}}) | birth_date = | birth_place = | death_date = سال 578ع، 97 سال جي ڄمار ۾ [[مڪو|مڪه المڪرمه]]، [[حجاز]] ({{small|(هاڻوڪي [[سعودي عرب]]}} ۾) | death_place = | burial_place = جنت المعليٰ، [[مڪو|مڪه المڪرمه]] | succession = قريش جا سردار | reign = 497ع کان 578ع (81 سال) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|سميرا بنت جندب|لبنيٰ بنت حجر| فاطمه بنت عمرو| هاله بنت وهيب| نطيله بنت جناب|ميمونه بنت عمرو}} | issue-type = Children | issue = '''پٽ:''' {{bulleted list|حارث (سميره سان)|ابو طالب(فاطمه سان)|زبير (فاطمه سان)|عبدالله (فاطمه سان)|عبدالعزيٰ، ابو لھب (لبنيٰ سان)|عباس (نطيله سان)|حمزه (هاله سان) |حجل (هاله سان)| المقوم (هاله سان)<br>'''ڌيئرون:''' |ام حڪيم (فاطمه سان)|بره (فاطمه سان)|ارويٰ (فاطمه سان)|عاتڪه (فاطمه سان)| اميمه (فاطمه سان)|صفيه (هاله سان)}} | father = هاشم بن عبد مناف | mother = سلميٰ بنت عمرو | house = بنو هاشم | house-type = خاندان |image= File:Abd_al-Muttalib.png |alt = |more =شيبه بن هاشم (اصل نالو) |caption=}} '''عبدالمطلب'''، (اصل نالو: شيبه بن هاشم؛ عربي:شَيْبة بْن هاشِم؛ 481ع-578ع)، جيڪا پنهنجي عرفيت، عبدالمطلب سان سڃاڻا ويندا آهن، [[محمد|محمد ﷺ]] جا ڏاڏا ۽ [[مڪو|مڪي]] جي قريشي قبائلي اتحاد جا چوٿا سردار (قصي، عبد مناف ۽ هاشم کانپوء)، سال 481ع (اندازو) ۾ [[مدينو|مديني]] ۾ ڄائيا هئا.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==شروعاتي زندگي== ==بنو هاشم جي سرداري== ==زم زم جي کوهه جي دريافت== ==عام الفيل (هاٿين جو سال)== ==عبدالله جي قرباني== ==خاندان== ==نسب== ==وفات== ==ورثو== ==پڻ ڏسو== * ابراهيم عليه السلام * بي بي هاجره * اسماعيل عليه السلام * قصي بن ڪلاب * امنه بنت وهب ===ڪنيت=== عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ (؟) ===حليو=== هو تمام خوبصورت، قد جا ڊگها، دانشور ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ ===مذهب=== هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا.(؟)[[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا.(؟) ===اخلاق=== غريبن، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا. ===حرام کان پرهيز=== هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. ===عزت ۽ مقام=== حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. ===اولاد=== عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽ جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتا، اها آهن؛ * [[ابو طالب]] ([[علي|علي ڪرم الله وجهه]] جا پئي) * [[عبدالله]] ([[محمد|نبي صلي الله عليه وسلم]] جا پئي) * [[حمزه بن عبد المطلب|سيد الشهداء حمزه رضي الله عنه]] * [[عباس بن عبد المطلب|سيدنا عباس رضي الله عنه]] * [[ابو لهب]] (اصل نالو عبدالعزي، گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو. ٻين پُٽن جا نالا اها ها؛ * الحارث (سڀ کان وڏا، بدر جي جنگ ۾ شهيد ٿيئن واري سوٽ، [[عبيده ابن الحارث]] رضي الله عنه جا پئي) * زُبير * مقوم * حجل * ضرار * قُثم * عبدالڪعبه * عيداق<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ===آب زم زم جي تلاش=== عبد المطلب، جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو. سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته [[آب زم زم|زم زم جو کوهه]]، جيڪو هڪ مُدت اڳ پهرئين واري، ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو، پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوهه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===عبدالمطلب جي منت=== عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===وفات=== سندن وفات جڏهن پيغمبر صلي الله عليه وسلم جي عمر ڇهه سال هئي، 578 عيسوي ([[578ء]] يا [[579ء]]) ۾ ٿي (ساڳئي سال جن ۾ نوشيروان عادل، فارس جي بادشاهه جو انتقال ٿيو هُيو). ==ٻاهريان ڳنڍڻا== ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] 8oojwpa9py5lsr0cxl4jskl7u7yt9lw 320213 320211 2025-06-22T07:23:17Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 320213 wikitext text/x-wiki {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{Infobox royalty | name = عبدالمطلب <br>عَبْد ٱلْمُطَّلِب (عربي) | native_lang1_name1 = عَبْد ٱلْمُطَّلِب<br> شَيْبَة بْن هَاشِم | native_lang1 = [[عربي ٻولي|عربي]] | birth_name = شيبه بن هاشم (عربي: شَيْبَة بْن هَاشِم) جي نالي سان، سال 481 عيسوي (اندازو) ۾ [[مدينو|يثرب]]، [[حجاز]]، [[عرب جزيري نما|عربستان]] ({{small|هاڻوڪي [[مدينو|مدينه منوره]]، [[سعودي عرب]] ۾}}) | birth_date = | birth_place = | death_date = سال 578ع، 97 سال جي ڄمار ۾ [[مڪو|مڪه المڪرمه]]، [[حجاز]] ({{small|(هاڻوڪي [[سعودي عرب]]}} ۾) | death_place = | burial_place = جنت المعليٰ، [[مڪو|مڪه المڪرمه]] | succession = قريش جا سردار | reign = 497ع کان 578ع (81 سال) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|سميرا بنت جندب|لبنيٰ بنت حجر| فاطمه بنت عمرو| هاله بنت وهيب| نطيله بنت جناب|ميمونه بنت عمرو}} | issue-type = Children | issue = '''پٽ:''' {{bulleted list|حارث (سميره سان)|ابو طالب(فاطمه سان)|زبير (فاطمه سان)|عبدالله (فاطمه سان)|عبدالعزيٰ، ابو لھب (لبنيٰ سان)|عباس (نطيله سان)|حمزه (هاله سان) |حجل (هاله سان)| المقوم (هاله سان)<br>'''ڌيئرون:''' |ام حڪيم (فاطمه سان)|بره (فاطمه سان)|ارويٰ (فاطمه سان)|عاتڪه (فاطمه سان)| اميمه (فاطمه سان)|صفيه (هاله سان)}} | father = هاشم بن عبد مناف | mother = سلميٰ بنت عمرو | house = بنو هاشم | house-type = خاندان |image= File:Abd_al-Muttalib.png |alt = |more =شيبه بن هاشم (اصل نالو) |caption=}} '''عبدالمطلب'''، (اصل نالو: شيبه بن هاشم؛ عربي:شَيْبة بْن هاشِم؛ 481ع-578ع)، جيڪا پنهنجي عرفيت، عبدالمطلب سان سڃاڻا ويندا آهن، [[محمد|محمد ﷺ]] جا ڏاڏا ۽ [[مڪو|مڪي]] جي قريشي قبائلي اتحاد جا چوٿا سردار (قصي، عبد مناف ۽ هاشم کانپوء)، سال 481ع (اندازو) ۾ [[مدينو|مديني]] ۾ ڄائيا هئا.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==شروعاتي زندگي== ==بنو هاشم جي سرداري== ==زم زم جي کوهه جي دريافت== ==عام الفيل (هاٿين جو سال)== ==عبدالله جي قرباني== ==خاندان== ==نسب== ==وفات== ==ورثو== ==پڻ ڏسو== * ابراهيم عليه السلام * بي بي هاجره * اسماعيل عليه السلام * قصي بن ڪلاب * امنه بنت وهب ===ڪنيت=== عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ (؟) ===حليو=== هو تمام خوبصورت، قد جا ڊگها، دانشور ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ ===مذهب=== هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا.(؟)[[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا.(؟) ===اخلاق=== غريبن، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا. ===حرام کان پرهيز=== هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. ===عزت ۽ مقام=== حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. ===اولاد=== عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽ جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتا، اها آهن؛ * [[ابو طالب]] ([[علي|علي ڪرم الله وجهه]] جا پئي) * [[عبدالله]] ([[محمد|نبي صلي الله عليه وسلم]] جا پئي) * [[حمزه بن عبد المطلب|سيد الشهداء حمزه رضي الله عنه]] * [[عباس بن عبد المطلب|سيدنا عباس رضي الله عنه]] * [[ابو لهب]] (اصل نالو عبدالعزي، گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو. ٻين پُٽن جا نالا اها ها؛ * الحارث (سڀ کان وڏا، بدر جي جنگ ۾ شهيد ٿيئن واري سوٽ، [[عبيده ابن الحارث]] رضي الله عنه جا پئي) * زُبير * مقوم * حجل * ضرار * قُثم * عبدالڪعبه * عيداق<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ===آب زم زم جي تلاش=== عبد المطلب، جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو. سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته [[آب زم زم|زم زم جو کوهه]]، جيڪو هڪ مُدت اڳ پهرئين واري، ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو، پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوهه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===عبدالمطلب جي منت=== عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===وفات=== سندن وفات جڏهن پيغمبر صلي الله عليه وسلم جي عمر ڇهه سال هئي، 578 عيسوي ([[578ء]] يا [[579ء]]) ۾ ٿي (ساڳئي سال جن ۾ نوشيروان عادل، فارس جي بادشاهه جو انتقال ٿيو هُيو). ==ٻاهريان ڳنڍڻا== ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] [[زمرو:تاريخ اسلام]] 1brz3b8qyb6tgrkxfn8x324jl4r1ufq 320222 320213 2025-06-22T07:45:51Z Ibne maryam 17680 /* ٻاهريان ڳنڍڻا */ 320222 wikitext text/x-wiki {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{Infobox royalty | name = عبدالمطلب <br>عَبْد ٱلْمُطَّلِب (عربي) | native_lang1_name1 = عَبْد ٱلْمُطَّلِب<br> شَيْبَة بْن هَاشِم | native_lang1 = [[عربي ٻولي|عربي]] | birth_name = شيبه بن هاشم (عربي: شَيْبَة بْن هَاشِم) جي نالي سان، سال 481 عيسوي (اندازو) ۾ [[مدينو|يثرب]]، [[حجاز]]، [[عرب جزيري نما|عربستان]] ({{small|هاڻوڪي [[مدينو|مدينه منوره]]، [[سعودي عرب]] ۾}}) | birth_date = | birth_place = | death_date = سال 578ع، 97 سال جي ڄمار ۾ [[مڪو|مڪه المڪرمه]]، [[حجاز]] ({{small|(هاڻوڪي [[سعودي عرب]]}} ۾) | death_place = | burial_place = جنت المعليٰ، [[مڪو|مڪه المڪرمه]] | succession = قريش جا سردار | reign = 497ع کان 578ع (81 سال) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|سميرا بنت جندب|لبنيٰ بنت حجر| فاطمه بنت عمرو| هاله بنت وهيب| نطيله بنت جناب|ميمونه بنت عمرو}} | issue-type = Children | issue = '''پٽ:''' {{bulleted list|حارث (سميره سان)|ابو طالب(فاطمه سان)|زبير (فاطمه سان)|عبدالله (فاطمه سان)|عبدالعزيٰ، ابو لھب (لبنيٰ سان)|عباس (نطيله سان)|حمزه (هاله سان) |حجل (هاله سان)| المقوم (هاله سان)<br>'''ڌيئرون:''' |ام حڪيم (فاطمه سان)|بره (فاطمه سان)|ارويٰ (فاطمه سان)|عاتڪه (فاطمه سان)| اميمه (فاطمه سان)|صفيه (هاله سان)}} | father = هاشم بن عبد مناف | mother = سلميٰ بنت عمرو | house = بنو هاشم | house-type = خاندان |image= File:Abd_al-Muttalib.png |alt = |more =شيبه بن هاشم (اصل نالو) |caption=}} '''عبدالمطلب'''، (اصل نالو: شيبه بن هاشم؛ عربي:شَيْبة بْن هاشِم؛ 481ع-578ع)، جيڪا پنهنجي عرفيت، عبدالمطلب سان سڃاڻا ويندا آهن، [[محمد|محمد ﷺ]] جا ڏاڏا ۽ [[مڪو|مڪي]] جي قريشي قبائلي اتحاد جا چوٿا سردار (قصي، عبد مناف ۽ هاشم کانپوء)، سال 481ع (اندازو) ۾ [[مدينو|مديني]] ۾ ڄائيا هئا.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==شروعاتي زندگي== ==بنو هاشم جي سرداري== ==زم زم جي کوهه جي دريافت== ==عام الفيل (هاٿين جو سال)== ==عبدالله جي قرباني== ==خاندان== ==نسب== ==وفات== ==ورثو== ==پڻ ڏسو== * ابراهيم عليه السلام * بي بي هاجره * اسماعيل عليه السلام * قصي بن ڪلاب * امنه بنت وهب ===ڪنيت=== عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ (؟) ===حليو=== هو تمام خوبصورت، قد جا ڊگها، دانشور ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ ===مذهب=== هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا.(؟)[[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا.(؟) ===اخلاق=== غريبن، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا. ===حرام کان پرهيز=== هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. ===عزت ۽ مقام=== حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. ===اولاد=== عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽ جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتا، اها آهن؛ * [[ابو طالب]] ([[علي|علي ڪرم الله وجهه]] جا پئي) * [[عبدالله]] ([[محمد|نبي صلي الله عليه وسلم]] جا پئي) * [[حمزه بن عبد المطلب|سيد الشهداء حمزه رضي الله عنه]] * [[عباس بن عبد المطلب|سيدنا عباس رضي الله عنه]] * [[ابو لهب]] (اصل نالو عبدالعزي، گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو. ٻين پُٽن جا نالا اها ها؛ * الحارث (سڀ کان وڏا، بدر جي جنگ ۾ شهيد ٿيئن واري سوٽ، [[عبيده ابن الحارث]] رضي الله عنه جا پئي) * زُبير * مقوم * حجل * ضرار * قُثم * عبدالڪعبه * عيداق<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ===آب زم زم جي تلاش=== عبد المطلب، جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو. سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته [[آب زم زم|زم زم جو کوهه]]، جيڪو هڪ مُدت اڳ پهرئين واري، ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو، پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوهه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===عبدالمطلب جي منت=== عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===وفات=== سندن وفات جڏهن پيغمبر صلي الله عليه وسلم جي عمر ڇهه سال هئي، 578 عيسوي ([[578ء]] يا [[579ء]]) ۾ ٿي (ساڳئي سال جن ۾ نوشيروان عادل، فارس جي بادشاهه جو انتقال ٿيو هُيو). ==ٻاهريان ڳنڍڻا== * [http://al-islam.org/beacons/3.htm The Holy Prophet of Islam] * [http://www.al-islam.org/peshawar/9.4.html Ninth Session, Friday night, 2nd Sha'ban 1345 A.H.] {{Muhammad footer}} {{Adam to Muhammad}} {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:Abd al Muttalib}} [[Category:490s births]] [[Category:578 deaths]] [[Category:5th-century Arab people]] [[Category:6th-century Arab people]] [[Category:Sahabah ancestors]] [[Category:Banu Hashim]] [[Category:Najjarite people]] [[Category:Ancestors of Muhammad]] [[Category:Burials at Jannat al-Mu'alla]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] [[زمرو:تاريخ اسلام]] 4lld19s4w1qem4rq0wqyq6dels2scfe 320223 320222 2025-06-22T07:46:21Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 320223 wikitext text/x-wiki {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{Infobox royalty | name = عبدالمطلب <br>عَبْد ٱلْمُطَّلِب (عربي) | native_lang1_name1 = عَبْد ٱلْمُطَّلِب<br> شَيْبَة بْن هَاشِم | native_lang1 = [[عربي ٻولي|عربي]] | birth_name = شيبه بن هاشم (عربي: شَيْبَة بْن هَاشِم) جي نالي سان، سال 481 عيسوي (اندازو) ۾ [[مدينو|يثرب]]، [[حجاز]]، [[عرب جزيري نما|عربستان]] ({{small|هاڻوڪي [[مدينو|مدينه منوره]]، [[سعودي عرب]] ۾}}) | birth_date = | birth_place = | death_date = سال 578ع، 97 سال جي ڄمار ۾ [[مڪو|مڪه المڪرمه]]، [[حجاز]] ({{small|(هاڻوڪي [[سعودي عرب]]}} ۾) | death_place = | burial_place = جنت المعليٰ، [[مڪو|مڪه المڪرمه]] | succession = قريش جا سردار | reign = 497ع کان 578ع (81 سال) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|سميرا بنت جندب|لبنيٰ بنت حجر| فاطمه بنت عمرو| هاله بنت وهيب| نطيله بنت جناب|ميمونه بنت عمرو}} | issue-type = Children | issue = '''پٽ:''' {{bulleted list|حارث (سميره سان)|ابو طالب(فاطمه سان)|زبير (فاطمه سان)|عبدالله (فاطمه سان)|عبدالعزيٰ، ابو لھب (لبنيٰ سان)|عباس (نطيله سان)|حمزه (هاله سان) |حجل (هاله سان)| المقوم (هاله سان)<br>'''ڌيئرون:''' |ام حڪيم (فاطمه سان)|بره (فاطمه سان)|ارويٰ (فاطمه سان)|عاتڪه (فاطمه سان)| اميمه (فاطمه سان)|صفيه (هاله سان)}} | father = هاشم بن عبد مناف | mother = سلميٰ بنت عمرو | house = بنو هاشم | house-type = خاندان |image= File:Abd_al-Muttalib.png |alt = |more =شيبه بن هاشم (اصل نالو) |caption=}} '''عبدالمطلب'''، (اصل نالو: شيبه بن هاشم؛ عربي:شَيْبة بْن هاشِم؛ 481ع-578ع)، جيڪا پنهنجي عرفيت، عبدالمطلب سان سڃاڻا ويندا آهن، [[محمد|محمد ﷺ]] جا ڏاڏا ۽ [[مڪو|مڪي]] جي قريشي قبائلي اتحاد جا چوٿا سردار (قصي، عبد مناف ۽ هاشم کانپوء)، سال 481ع (اندازو) ۾ [[مدينو|مديني]] ۾ ڄائيا هئا.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==شروعاتي زندگي== ==بنو هاشم جي سرداري== ==زم زم جي کوهه جي دريافت== ==عام الفيل (هاٿين جو سال)== ==عبدالله جي قرباني== ==خاندان== ==نسب== ==وفات== ==ورثو== ==پڻ ڏسو== * ابراهيم عليه السلام * بي بي هاجره * اسماعيل عليه السلام * قصي بن ڪلاب * امنه بنت وهب ===ڪنيت=== عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ (؟) ===حليو=== هو تمام خوبصورت، قد جا ڊگها، دانشور ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ ===مذهب=== هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا.(؟)[[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا.(؟) ===اخلاق=== غريبن، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا. ===حرام کان پرهيز=== هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. ===عزت ۽ مقام=== حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. ===اولاد=== عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽ جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتا، اها آهن؛ * [[ابو طالب]] ([[علي|علي ڪرم الله وجهه]] جا پئي) * [[عبدالله]] ([[محمد|نبي صلي الله عليه وسلم]] جا پئي) * [[حمزه بن عبد المطلب|سيد الشهداء حمزه رضي الله عنه]] * [[عباس بن عبد المطلب|سيدنا عباس رضي الله عنه]] * [[ابو لهب]] (اصل نالو عبدالعزي، گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو. ٻين پُٽن جا نالا اها ها؛ * الحارث (سڀ کان وڏا، بدر جي جنگ ۾ شهيد ٿيئن واري سوٽ، [[عبيده ابن الحارث]] رضي الله عنه جا پئي) * زُبير * مقوم * حجل * ضرار * قُثم * عبدالڪعبه * عيداق<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ===آب زم زم جي تلاش=== عبد المطلب، جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو. سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته [[آب زم زم|زم زم جو کوهه]]، جيڪو هڪ مُدت اڳ پهرئين واري، ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو، پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوهه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===عبدالمطلب جي منت=== عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===وفات=== سندن وفات جڏهن پيغمبر صلي الله عليه وسلم جي عمر ڇهه سال هئي، 578 عيسوي ([[578ء]] يا [[579ء]]) ۾ ٿي (ساڳئي سال جن ۾ نوشيروان عادل، فارس جي بادشاهه جو انتقال ٿيو هُيو). ==ٻاهريان ڳنڍڻا== * [http://al-islam.org/beacons/3.htm The Holy Prophet of Islam] * [http://www.al-islam.org/peshawar/9.4.html Ninth Session, Friday night, 2nd Sha'ban 1345 A.H.] {{Muhammad footer}} {{Adam to Muhammad}} {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:Abd al Muttalib}} [[Category:490s births]] [[Category:578 deaths]] [[Category:5th-century Arab people]] [[Category:6th-century Arab people]] [[Category:Sahabah ancestors]] [[Category:Banu Hashim]] [[Category:Najjarite people]] [[Category:Ancestors of Muhammad]] [[Category:Burials at Jannat al-Mu'alla]] ==حوالا== {{حوالا}} 1kqf95xsyzc5f4lz3u1ztle7on8ncqa 320224 320223 2025-06-22T07:48:06Z Ibne maryam 17680 /* ٻاهريان ڳنڍڻا */ 320224 wikitext text/x-wiki {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{Infobox royalty | name = عبدالمطلب <br>عَبْد ٱلْمُطَّلِب (عربي) | native_lang1_name1 = عَبْد ٱلْمُطَّلِب<br> شَيْبَة بْن هَاشِم | native_lang1 = [[عربي ٻولي|عربي]] | birth_name = شيبه بن هاشم (عربي: شَيْبَة بْن هَاشِم) جي نالي سان، سال 481 عيسوي (اندازو) ۾ [[مدينو|يثرب]]، [[حجاز]]، [[عرب جزيري نما|عربستان]] ({{small|هاڻوڪي [[مدينو|مدينه منوره]]، [[سعودي عرب]] ۾}}) | birth_date = | birth_place = | death_date = سال 578ع، 97 سال جي ڄمار ۾ [[مڪو|مڪه المڪرمه]]، [[حجاز]] ({{small|(هاڻوڪي [[سعودي عرب]]}} ۾) | death_place = | burial_place = جنت المعليٰ، [[مڪو|مڪه المڪرمه]] | succession = قريش جا سردار | reign = 497ع کان 578ع (81 سال) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|سميرا بنت جندب|لبنيٰ بنت حجر| فاطمه بنت عمرو| هاله بنت وهيب| نطيله بنت جناب|ميمونه بنت عمرو}} | issue-type = Children | issue = '''پٽ:''' {{bulleted list|حارث (سميره سان)|ابو طالب(فاطمه سان)|زبير (فاطمه سان)|عبدالله (فاطمه سان)|عبدالعزيٰ، ابو لھب (لبنيٰ سان)|عباس (نطيله سان)|حمزه (هاله سان) |حجل (هاله سان)| المقوم (هاله سان)<br>'''ڌيئرون:''' |ام حڪيم (فاطمه سان)|بره (فاطمه سان)|ارويٰ (فاطمه سان)|عاتڪه (فاطمه سان)| اميمه (فاطمه سان)|صفيه (هاله سان)}} | father = هاشم بن عبد مناف | mother = سلميٰ بنت عمرو | house = بنو هاشم | house-type = خاندان |image= File:Abd_al-Muttalib.png |alt = |more =شيبه بن هاشم (اصل نالو) |caption=}} '''عبدالمطلب'''، (اصل نالو: شيبه بن هاشم؛ عربي:شَيْبة بْن هاشِم؛ 481ع-578ع)، جيڪا پنهنجي عرفيت، عبدالمطلب سان سڃاڻا ويندا آهن، [[محمد|محمد ﷺ]] جا ڏاڏا ۽ [[مڪو|مڪي]] جي قريشي قبائلي اتحاد جا چوٿا سردار (قصي، عبد مناف ۽ هاشم کانپوء)، سال 481ع (اندازو) ۾ [[مدينو|مديني]] ۾ ڄائيا هئا.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==شروعاتي زندگي== ==بنو هاشم جي سرداري== ==زم زم جي کوهه جي دريافت== ==عام الفيل (هاٿين جو سال)== ==عبدالله جي قرباني== ==خاندان== ==نسب== ==وفات== ==ورثو== ==پڻ ڏسو== * ابراهيم عليه السلام * بي بي هاجره * اسماعيل عليه السلام * قصي بن ڪلاب * امنه بنت وهب ===ڪنيت=== عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ (؟) ===حليو=== هو تمام خوبصورت، قد جا ڊگها، دانشور ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ ===مذهب=== هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا.(؟)[[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا.(؟) ===اخلاق=== غريبن، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا. ===حرام کان پرهيز=== هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. ===عزت ۽ مقام=== حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. ===اولاد=== عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽ جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتا، اها آهن؛ * [[ابو طالب]] ([[علي|علي ڪرم الله وجهه]] جا پئي) * [[عبدالله]] ([[محمد|نبي صلي الله عليه وسلم]] جا پئي) * [[حمزه بن عبد المطلب|سيد الشهداء حمزه رضي الله عنه]] * [[عباس بن عبد المطلب|سيدنا عباس رضي الله عنه]] * [[ابو لهب]] (اصل نالو عبدالعزي، گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو. ٻين پُٽن جا نالا اها ها؛ * الحارث (سڀ کان وڏا، بدر جي جنگ ۾ شهيد ٿيئن واري سوٽ، [[عبيده ابن الحارث]] رضي الله عنه جا پئي) * زُبير * مقوم * حجل * ضرار * قُثم * عبدالڪعبه * عيداق<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ===آب زم زم جي تلاش=== عبد المطلب، جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو. سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته [[آب زم زم|زم زم جو کوهه]]، جيڪو هڪ مُدت اڳ پهرئين واري، ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو، پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوهه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===عبدالمطلب جي منت=== عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===وفات=== سندن وفات جڏهن پيغمبر صلي الله عليه وسلم جي عمر ڇهه سال هئي، 578 عيسوي ([[578ء]] يا [[579ء]]) ۾ ٿي (ساڳئي سال جن ۾ نوشيروان عادل، فارس جي بادشاهه جو انتقال ٿيو هُيو). ==ٻاهريان ڳنڍڻا== * [http://al-islam.org/beacons/3.htm The Holy Prophet of Islam] * [http://www.al-islam.org/peshawar/9.4.html Ninth Session, Friday night, 2nd Sha'ban 1345 A.H.] {{Muhammad footer}} {{Adam to Muhammad}} {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:Abd al Muttalib}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] [[زمرو:تاريخ اسلام]] [[Category:490s births]] [[Category:578 deaths]] [[Category:5th-century Arab people]] [[Category:6th-century Arab people]] [[Category:Sahabah ancestors]] [[Category:Najjarite people]] [[Category:Ancestors of Muhammad]] [[Category:Burials at Jannat al-Mu'alla]] ==حوالا== {{حوالا}} sxhby34r0wbrayowck1ifdz8y5lmyyr 320225 320224 2025-06-22T07:48:32Z Ibne maryam 17680 320225 wikitext text/x-wiki {{Short description|Chief Leader of the Quraysh and grandfather of Muhammad (c.481–578)}} {{Infobox royalty | name = عبدالمطلب <br>عَبْد ٱلْمُطَّلِب (عربي) | native_lang1_name1 = عَبْد ٱلْمُطَّلِب<br> شَيْبَة بْن هَاشِم | native_lang1 = [[عربي ٻولي|عربي]] | birth_name = شيبه بن هاشم (عربي: شَيْبَة بْن هَاشِم) جي نالي سان، سال 481 عيسوي (اندازو) ۾ [[مدينو|يثرب]]، [[حجاز]]، [[عرب جزيري نما|عربستان]] ({{small|هاڻوڪي [[مدينو|مدينه منوره]]، [[سعودي عرب]] ۾}}) | birth_date = | birth_place = | death_date = سال 578ع، 97 سال جي ڄمار ۾ [[مڪو|مڪه المڪرمه]]، [[حجاز]] ({{small|(هاڻوڪي [[سعودي عرب]]}} ۾) | death_place = | burial_place = جنت المعليٰ، [[مڪو|مڪه المڪرمه]] | succession = قريش جا سردار | reign = 497ع کان 578ع (81 سال) | reign-type = سرداري | predecessor = هاشم ابن عبد مناف | successor = ابو طالب ابن عبدالمطلب | spouse = {{bulleted list|سميرا بنت جندب|لبنيٰ بنت حجر| فاطمه بنت عمرو| هاله بنت وهيب| نطيله بنت جناب|ميمونه بنت عمرو}} | issue-type = Children | issue = '''پٽ:''' {{bulleted list|حارث (سميره سان)|ابو طالب(فاطمه سان)|زبير (فاطمه سان)|عبدالله (فاطمه سان)|عبدالعزيٰ، ابو لھب (لبنيٰ سان)|عباس (نطيله سان)|حمزه (هاله سان) |حجل (هاله سان)| المقوم (هاله سان)<br>'''ڌيئرون:''' |ام حڪيم (فاطمه سان)|بره (فاطمه سان)|ارويٰ (فاطمه سان)|عاتڪه (فاطمه سان)| اميمه (فاطمه سان)|صفيه (هاله سان)}} | father = هاشم بن عبد مناف | mother = سلميٰ بنت عمرو | house = بنو هاشم | house-type = خاندان |image= File:Abd_al-Muttalib.png |alt = |more =شيبه بن هاشم (اصل نالو) |caption=}} '''عبدالمطلب'''، (اصل نالو: شيبه بن هاشم؛ عربي:شَيْبة بْن هاشِم؛ 481ع-578ع)، جيڪا پنهنجي عرفيت، عبدالمطلب سان سڃاڻا ويندا آهن، [[محمد|محمد ﷺ]] جا ڏاڏا ۽ [[مڪو|مڪي]] جي قريشي قبائلي اتحاد جا چوٿا سردار (قصي، عبد مناف ۽ هاشم کانپوء)، سال 481ع (اندازو) ۾ [[مدينو|مديني]] ۾ ڄائيا هئا.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n94/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ==شروعاتي زندگي== ==بنو هاشم جي سرداري== ==زم زم جي کوهه جي دريافت== ==عام الفيل (هاٿين جو سال)== ==عبدالله جي قرباني== ==خاندان== ==نسب== ==وفات== ==ورثو== ==پڻ ڏسو== * ابراهيم عليه السلام * بي بي هاجره * اسماعيل عليه السلام * قصي بن ڪلاب * امنه بنت وهب ===ڪنيت=== عبدالمطلب جي ڪُنيت (ابو حارث ۽ ابو البطحا) هُئي۔ (؟) ===حليو=== هو تمام خوبصورت، قد جا ڊگها، دانشور ۽ فصاحت و بلاغت ۾ مشهور هُئا۔ ===مذهب=== هُو (دين ابراهيم ع) موجب عبادت ڪندڙ هُئا.(؟)[[رمضان]] جو پورو مهينو (ڪوه حرا) تي گُذاريندا هُئا.(؟) ===اخلاق=== غريبن، مسڪينن، ايستائين جو جهنگلي جانورن ۽ پکين کي خوراڪ کارائيندا هُئا. ===حرام کان پرهيز=== هُو [[شراب]] پيئڻ، مُحرم عورتن سان [[نڪاح]] ڪرڻ، ڇوڪرين کي جيئرو دفن ڪرڻ خلاف هُئا. ===عزت ۽ مقام=== حطيم ۾ سندن ويهڻ لاءِ هڪ غالچو وڇايو ويندو هو۔ جنهن ته ساڻن علاوه ڪير به نه ويهندو هو. ===اولاد=== عبدالمطلب جي ٻاره پُٽن مان پنج پُٽ جن [[اسلام]] ِيا [[ڪُفر]] جي خصوصيتن جي ڪري شهرت ورتا، اها آهن؛ * [[ابو طالب]] ([[علي|علي ڪرم الله وجهه]] جا پئي) * [[عبدالله]] ([[محمد|نبي صلي الله عليه وسلم]] جا پئي) * [[حمزه بن عبد المطلب|سيد الشهداء حمزه رضي الله عنه]] * [[عباس بن عبد المطلب|سيدنا عباس رضي الله عنه]] * [[ابو لهب]] (اصل نالو عبدالعزي، گورو ۽ باهه جهڙي ڳلن جيان چمڪندڙ ۽ چهري وانگر هو اُن ڪري والد کيس اهو نالو ڏنو هو. ٻين پُٽن جا نالا اها ها؛ * الحارث (سڀ کان وڏا، بدر جي جنگ ۾ شهيد ٿيئن واري سوٽ، [[عبيده ابن الحارث]] رضي الله عنه جا پئي) * زُبير * مقوم * حجل * ضرار * قُثم * عبدالڪعبه * عيداق<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n108/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref> ===آب زم زم جي تلاش=== عبد المطلب، جيئن ته شيبه جي پرورش سندس چاچي مطلب ڪئي اُن ڪري اُن نسبت سان سندس نالو عبدالمطلب (مطلب جو غلام) پئجي ويو. سندن وڏي ۾ وڏو ڪارنامو اهو هو ته [[آب زم زم|زم زم جو کوهه]]، جيڪو هڪ مُدت اڳ پهرئين واري، ۾ دفن ٿي گُم ٿي ويو هو، پاڻ انهن جي کوج ڪئي ۽ کوهه کوٽارائي اُن کي نئي نموني جاري ڪرايو.<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n96/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===عبدالمطلب جي منت=== عبدالمطلب منت مڃي هُئي ته ڏه پُٽ پنهنجي سامهون جوان ڏسندا ته هڪ پُٽ الله جي راه ۾ قربان ڪري ڇڏيندو۔ اها آرزو پوري ٿي ته ڏه ئي پُٽن کي وٺي ڪعبي ۾ آيا ۽ ڪعبي جي پُڄاري کان قرعه ڪڍايو، اتفاق سان قرعه ۾ عبدالله جو نالو آيو۔ عبدالله جون ڀينرون رُئڻ لڳيون ته سندس بدلي ۾ ڏه اُٺ قربان ڪجن۔ وري ٻيهر قرع اندازي شروع ڪرائي وئي پر وري به عبدالله جو نالو نڪري آيو۔ هاڻ عبدالمطلب ڏه جي بدران ويهه اُٺ قربان ڪرڻ تي تيار ٿي ويو ۽ وري وري قرع اندازي ٿيڻ لڳي ۽ بار بار عبدالله جو نالو قرع ۾ نڪتو ايستائين جو اُٺن جو تعداد سو تي پُهچي ويو۔ پو اُٺن تي قرع ڪڍيو ويو ۽ اهو اُٺن تي نڪري آيو ۽ ائين سو اُٺ قربان ڪرڻ سان عبدالله بچي ويو۔(هي واقدي جي روايت آهي) ابن اسحاق جو بيان آهي ته اُٺن جي بدلي تي تجويز قريش جي رئيس جي تدبير هُئي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n102/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ===وفات=== سندن وفات جڏهن پيغمبر صلي الله عليه وسلم جي عمر ڇهه سال هئي، 578 عيسوي ([[578ء]] يا [[579ء]]) ۾ ٿي (ساڳئي سال جن ۾ نوشيروان عادل، فارس جي بادشاهه جو انتقال ٿيو هُيو). ==ٻاهريان ڳنڍڻا== * [http://al-islam.org/beacons/3.htm The Holy Prophet of Islam] * [http://www.al-islam.org/peshawar/9.4.html Ninth Session, Friday night, 2nd Sha'ban 1345 A.H.] {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:Abd al Muttalib}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] [[زمرو:تاريخ اسلام]] [[Category:490s births]] [[Category:578 deaths]] [[Category:5th-century Arab people]] [[Category:6th-century Arab people]] [[Category:Sahabah ancestors]] [[Category:Najjarite people]] [[Category:Ancestors of Muhammad]] [[Category:Burials at Jannat al-Mu'alla]] ==حوالا== {{حوالا}} s37awm5mctluydkc7xzdh4dx6ofk7mx 0 17520 320214 102004 2025-06-22T07:24:01Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 320214 wikitext text/x-wiki '''حضرت عبدالله [[عبدالمطلب]] جو پٽ آهي''' == حضرت عبدالمطلب جي منت == '''اُٺن تي قرا نڪرڻ سان عبدالله قرباني کان بچي ويا ته حضرت [[عبدالمطلب]] جن کي سندن شادي جو فڪر ٿيو ۽ پاڻ قبيلي بنون زهره جي رئيس وهب بن [[عبدالمناف]] جي ڌي آمنه سان سند شادي ڪرائي ڇڏي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n109/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ خود عبدالمطلب به وهب جي هڪ ٻي نياڻي (هاله) سان نڪاح ڪيو۔ جنهن مان حضرت حمزه رضه جن پئدا ٿا۔ ائين حضرت حمزه رضيه جن [[محمد|نبي سائين صلعم]] جي چاچي هُئڻ سان سندن ماسات به آهن۔ ''' === شادي === '''هڪ روايت موجب حضرت آمنه جي شادي وقت حضرت عبدالله جي عُمره 17 سالن کان ڪُجهه مٿي هُئي هو واپار سانگي شام ويا هُئا ته واپسي وقت يثرب ۾ بيمار ٿي پيا ۽ وفات ڪري ويا۔ پاڻ وراست ۾ اُٺ، ٻڪريون ۽ هڪ ٻانهين ڇڏي ويا هُئا جنهن جو نالو (برڪه) ۽ رُڪنيت (اُم ايمن) هُئي۔ حضرت عبدالله جي وفات کان هڪ مهنو پو بمُطابق 9 ربيع الاول مطابق 22 اپريل 571ع(تاريخ ۾ اختلاف آهن) ۾ حضرت آمنه رضه جي بطن مان [[محمد|نبي سائين صلي الله عليه وسلم]] جن پيدا ٿيا<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n113/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>''' ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] [[زمرو:تاريخ اسلام]] qr63m4ssg68kr27petblne8w1s0ubt1 320215 320214 2025-06-22T07:29:25Z Ibne maryam 17680 320215 wikitext text/x-wiki '''عبدالله بن عبدالمطلب'''، [[محمد|پيغمبر محمد صلي الله عليه وسلم]] جا پئي ۽ [[عبدالمطلب|عبدالمطلب بن هاشم]] جا پٽ هئا. جڏهن پيغمبر اڃان بي بي امنه جي پيٽ ۾ هئا، پيدائش کان ڇهه مهيني اڳ انهن جو انتقال ٿي ويو هو. == حضرت عبدالمطلب جي منت == '''اُٺن تي قرا نڪرڻ سان عبدالله قرباني کان بچي ويا ته حضرت [[عبدالمطلب]] جن کي سندن شادي جو فڪر ٿيو ۽ پاڻ قبيلي بنون زهره جي رئيس وهب بن [[عبدالمناف]] جي ڌي آمنه سان سند شادي ڪرائي ڇڏي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n109/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ خود عبدالمطلب به وهب جي هڪ ٻي نياڻي (هاله) سان نڪاح ڪيو۔ جنهن مان حضرت حمزه رضه جن پئدا ٿا۔ ائين حضرت حمزه رضيه جن [[محمد|نبي سائين صلعم]] جي چاچي هُئڻ سان سندن ماسات به آهن۔ ''' === شادي === '''هڪ روايت موجب حضرت آمنه جي شادي وقت حضرت عبدالله جي عُمره 17 سالن کان ڪُجهه مٿي هُئي هو واپار سانگي شام ويا هُئا ته واپسي وقت يثرب ۾ بيمار ٿي پيا ۽ وفات ڪري ويا۔ پاڻ وراست ۾ اُٺ، ٻڪريون ۽ هڪ ٻانهين ڇڏي ويا هُئا جنهن جو نالو (برڪه) ۽ رُڪنيت (اُم ايمن) هُئي۔ حضرت عبدالله جي وفات کان هڪ مهنو پو بمُطابق 9 ربيع الاول مطابق 22 اپريل 571ع(تاريخ ۾ اختلاف آهن) ۾ حضرت آمنه رضه جي بطن مان [[محمد|نبي سائين صلي الله عليه وسلم]] جن پيدا ٿيا<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n113/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>''' ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] [[زمرو:تاريخ اسلام]] lfyfgym5xpj044rockpoe1m761qj28l 320226 320215 2025-06-22T07:51:46Z Ibne maryam 17680 320226 wikitext text/x-wiki '''عبدالله بن عبدالمطلب'''، [[محمد|پيغمبر محمد صلي الله عليه وسلم]] جا پئي ۽ [[عبدالمطلب|عبدالمطلب بن هاشم]] جا پٽ هئا. جڏهن پيغمبر اڃان بي بي امنه جي پيٽ ۾ هئا، پيدائش کان ڇهه مهيني اڳ انهن جو انتقال ٿي ويو هو. ==خاڪو== {{Short description|Father of Muhammad}} {{Religious text primary|date=May 2020}} {{Infobox person | name = {{unbulleted list| * Abdullah ibn Abd al-Muttalib * {{lang|ar|عبد الله بن عبد المطلب}} }} | image = | caption = | birth_date = {{circa|546 CE}} | birth_place = [[Mecca]], Hejaz, [[Pre-Islamic Arabia|Arabia]] | death_date = {{circa}} {{death year and age|570|546}} | death_place = [[Medina]], Hejaz | resting_place = [[Dar-ul-Nabeghah]], Medina | occupation = Merchant and clay-worker | spouse = [[Amina bint Wahb]] | children = [[Muhammad]] (son) | father = [[Abd al-Muttalib|ʿAbdul Muṭṭalib ibn Hashim]] | mother = [[Fatima bint Amr|Fāṭimah bint ʿAmr]] | relations = '''''Brothers'':'''{{bulleted list | [[Al-Harith ibn Abd al-Muttalib|Al-Harith]] {{small|(half-brother)}} | [[Abu Talib ibn Abd al-Muttalib|Abu Talib]] {{small|(full-brother)}} | [[Abū Lahab]] {{small|(half-brother)}} | [[Al-Zubayr ibn Abd al-Muttalib|Al-Zubayr]] {{small|(full-brother)}} | [[Abbas ibn Abd al-Muttalib|Al-Abbas]] {{small|(half-brother)}} | [[Hamza ibn Abd al-Muttalib|Hamza]] {{small|(half-brother)}} | Al-Ghaydaq {{small|(half-brother)}} | Al-Muqawwim {{small|(half-brother)}} }} '''''Sisters'':'''{{bulleted list | [[Umm Hakim bint Abd al-Muttalib|Al-Bayda]] {{small|(twin-sister)}} | [[Umayma bint Abd al-Muttalib|Umaymah]] {{small|(full-sister)}} | [[Arwa bint Abd al-Muttalib|Arwa]] {{small|(full-sister)}} | [[Atika bint Abd al-Muttalib|'Atikah]] {{small|(full-sister)}} | [[Barrah bint Abd al-Muttalib|Barrah]] {{small|(full-sister)}} | [[Safiyya bint Abd al-Muttalib|Safiyyah]] {{small|(half-sister)}} }} | family = [[Banu Hashim]] of [[Quraysh]] }} '''Abdullah ibn Abd al-Muttalib''' ({{IPAc-en|æ|b|ˈ|d|ʊ|l|ə}}; {{langx|ar|عبد الله بن عبد المطلب|ʿAbd Allāh ibn ʿAbd al-Muṭṭalib}}; {{circa|546–570}}) was the father of the [[Prophets and messengers in Islam|Islamic prophet]] [[Muhammad]].<ref name=Hisham>Ibn Hisham note 97.</ref><ref name=Saad8>Muhammad ibn Saad, ''Tabaqat'' vol. 8. Translated by Bewley, A. (1995). ''The Women of Madina''. London: Ta-Ha Publishers.</ref> He was the son of [[Abd al-Muttalib]] [[Patronymic#Arabic|ibn]] [[Hashim ibn Abd Manaf|Hashim]] and [[Fatima bint Amr]] of the [[Banu Makhzum|Makhzum Clan]].<ref>Muhammad ibn Sa'ad. ''Kitab al-Tabaqat al-Kabir''. Translated by Haq, S. M. (1967). ''Ibn Sa'd's Kitab al-Tabaqat al-Kabir Volume I Parts I & II'', pp. 99-100. Delhi: Kitab-Bhavan.</ref> He was married to [[Aminah bint Wahb]].<ref name="Al-A'zami 2003">{{cite book |last=Al-A'zami |first=Muhammad Mustafa |author-link=Muhammad Mustafa Al-A'zami |year=2003 |title=The History of The Qur'anic Text: From Revelation to Compilation: A Comparative Study with the Old and New Testaments |pages=22–24 |publisher=UK Islamic Academy |isbn=978-1-8725-3165-6}}</ref> [[Muhammad]] was their only child. == حضرت عبدالمطلب جي منت == '''اُٺن تي قرا نڪرڻ سان عبدالله قرباني کان بچي ويا ته حضرت [[عبدالمطلب]] جن کي سندن شادي جو فڪر ٿيو ۽ پاڻ قبيلي بنون زهره جي رئيس وهب بن [[عبدالمناف]] جي ڌي آمنه سان سند شادي ڪرائي ڇڏي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n109/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ خود عبدالمطلب به وهب جي هڪ ٻي نياڻي (هاله) سان نڪاح ڪيو۔ جنهن مان حضرت حمزه رضه جن پئدا ٿا۔ ائين حضرت حمزه رضيه جن [[محمد|نبي سائين صلعم]] جي چاچي هُئڻ سان سندن ماسات به آهن۔ ''' === شادي === '''هڪ روايت موجب حضرت آمنه جي شادي وقت حضرت عبدالله جي عُمره 17 سالن کان ڪُجهه مٿي هُئي هو واپار سانگي شام ويا هُئا ته واپسي وقت يثرب ۾ بيمار ٿي پيا ۽ وفات ڪري ويا۔ پاڻ وراست ۾ اُٺ، ٻڪريون ۽ هڪ ٻانهين ڇڏي ويا هُئا جنهن جو نالو (برڪه) ۽ رُڪنيت (اُم ايمن) هُئي۔ حضرت عبدالله جي وفات کان هڪ مهنو پو بمُطابق 9 ربيع الاول مطابق 22 اپريل 571ع(تاريخ ۾ اختلاف آهن) ۾ حضرت آمنه رضه جي بطن مان [[محمد|نبي سائين صلي الله عليه وسلم]] جن پيدا ٿيا<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n113/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>''' ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] [[زمرو:تاريخ اسلام]] s80rl8tdt4kkmx509ybtsopfkko0mgf 320227 320226 2025-06-22T07:56:11Z Ibne maryam 17680 320227 wikitext text/x-wiki '''عبدالله بن عبدالمطلب'''، [[محمد|پيغمبر محمد صلي الله عليه وسلم]] جا پئي ۽ [[عبدالمطلب|عبدالمطلب بن هاشم]] جا پٽ هئا. جڏهن پيغمبر اڃان بي بي امنه جي پيٽ ۾ هئا، پيدائش کان ڇهه مهيني اڳ انهن جو انتقال ٿي ويو هو. ==خاڪو== {{Short description|Father of Muhammad}} {{Religious text primary|date=May 2020}} {{Infobox person | name = {{unbulleted list| * Abdullah ibn Abd al-Muttalib * {{lang|ar|عبد الله بن عبد المطلب}} }} | image = | caption = | birth_date = {{circa|546 CE}} | birth_place = [[Mecca]], Hejaz, [[Pre-Islamic Arabia|Arabia]] | death_date = {{circa}} {{death year and age|570|546}} | death_place = [[Medina]], Hejaz | resting_place = [[Dar-ul-Nabeghah]], Medina | occupation = Merchant and clay-worker | spouse = [[Amina bint Wahb]] | children = [[Muhammad]] (son) | father = [[Abd al-Muttalib|ʿAbdul Muṭṭalib ibn Hashim]] | mother = [[Fatima bint Amr|Fāṭimah bint ʿAmr]] | relations = '''''Brothers'':'''{{bulleted list | [[Al-Harith ibn Abd al-Muttalib|Al-Harith]] {{small|(half-brother)}} | [[Abu Talib ibn Abd al-Muttalib|Abu Talib]] {{small|(full-brother)}} | [[Abū Lahab]] {{small|(half-brother)}} | [[Al-Zubayr ibn Abd al-Muttalib|Al-Zubayr]] {{small|(full-brother)}} | [[Abbas ibn Abd al-Muttalib|Al-Abbas]] {{small|(half-brother)}} | [[Hamza ibn Abd al-Muttalib|Hamza]] {{small|(half-brother)}} | Al-Ghaydaq {{small|(half-brother)}} | Al-Muqawwim {{small|(half-brother)}} }} '''''Sisters'':'''{{bulleted list | [[Umm Hakim bint Abd al-Muttalib|Al-Bayda]] {{small|(twin-sister)}} | [[Umayma bint Abd al-Muttalib|Umaymah]] {{small|(full-sister)}} | [[Arwa bint Abd al-Muttalib|Arwa]] {{small|(full-sister)}} | [[Atika bint Abd al-Muttalib|'Atikah]] {{small|(full-sister)}} | [[Barrah bint Abd al-Muttalib|Barrah]] {{small|(full-sister)}} | [[Safiyya bint Abd al-Muttalib|Safiyyah]] {{small|(half-sister)}} }} | family = [[Banu Hashim]] of [[Quraysh]] }} '''Abdullah ibn Abd al-Muttalib''' ({{IPAc-en|æ|b|ˈ|d|ʊ|l|ə}}; {{langx|ar|عبد الله بن عبد المطلب|ʿAbd Allāh ibn ʿAbd al-Muṭṭalib}}; {{circa|546–570}}) was the father of the [[Prophets and messengers in Islam|Islamic prophet]] [[Muhammad]].<ref name=Hisham>Ibn Hisham note 97.</ref><ref name=Saad8>Muhammad ibn Saad, ''Tabaqat'' vol. 8. Translated by Bewley, A. (1995). ''The Women of Madina''. London: Ta-Ha Publishers.</ref> He was the son of [[Abd al-Muttalib]] [[Patronymic#Arabic|ibn]] [[Hashim ibn Abd Manaf|Hashim]] and [[Fatima bint Amr]] of the [[Banu Makhzum|Makhzum Clan]].<ref>Muhammad ibn Sa'ad. ''Kitab al-Tabaqat al-Kabir''. Translated by Haq, S. M. (1967). ''Ibn Sa'd's Kitab al-Tabaqat al-Kabir Volume I Parts I & II'', pp. 99-100. Delhi: Kitab-Bhavan.</ref> He was married to [[Aminah bint Wahb]].<ref name="Al-A'zami 2003">{{cite book |last=Al-A'zami |first=Muhammad Mustafa |author-link=Muhammad Mustafa Al-A'zami |year=2003 |title=The History of The Qur'anic Text: From Revelation to Compilation: A Comparative Study with the Old and New Testaments |pages=22–24 |publisher=UK Islamic Academy |isbn=978-1-8725-3165-6}}</ref> [[Muhammad]] was their only child. ==ابتدائي حالات== ==نالو== ==شادي== ==وفات== ==پڻ ڏسو== == حضرت عبدالمطلب جي منت == '''اُٺن تي قرا نڪرڻ سان عبدالله قرباني کان بچي ويا ته حضرت [[عبدالمطلب]] جن کي سندن شادي جو فڪر ٿيو ۽ پاڻ قبيلي بنون زهره جي رئيس وهب بن [[عبدالمناف]] جي ڌي آمنه سان سند شادي ڪرائي ڇڏي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n109/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ خود عبدالمطلب به وهب جي هڪ ٻي نياڻي (هاله) سان نڪاح ڪيو۔ جنهن مان حضرت حمزه رضه جن پئدا ٿا۔ ائين حضرت حمزه رضيه جن [[محمد|نبي سائين صلعم]] جي چاچي هُئڻ سان سندن ماسات به آهن۔ ''' === شادي === '''هڪ روايت موجب حضرت آمنه جي شادي وقت حضرت عبدالله جي عُمره 17 سالن کان ڪُجهه مٿي هُئي هو واپار سانگي شام ويا هُئا ته واپسي وقت يثرب ۾ بيمار ٿي پيا ۽ وفات ڪري ويا۔ پاڻ وراست ۾ اُٺ، ٻڪريون ۽ هڪ ٻانهين ڇڏي ويا هُئا جنهن جو نالو (برڪه) ۽ رُڪنيت (اُم ايمن) هُئي۔ حضرت عبدالله جي وفات کان هڪ مهنو پو بمُطابق 9 ربيع الاول مطابق 22 اپريل 571ع(تاريخ ۾ اختلاف آهن) ۾ حضرت آمنه رضه جي بطن مان [[محمد|نبي سائين صلي الله عليه وسلم]] جن پيدا ٿيا<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n113/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>''' ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] [[زمرو:تاريخ اسلام]] r5uf37tw4p1lhusdio5tfkyt8o3dcji 320228 320227 2025-06-22T07:56:33Z Ibne maryam 17680 320228 wikitext text/x-wiki '''عبدالله بن عبدالمطلب'''، [[محمد|پيغمبر محمد صلي الله عليه وسلم]] جا پئي ۽ [[عبدالمطلب|عبدالمطلب بن هاشم]] جا پٽ هئا. جڏهن پيغمبر اڃان بي بي امنه جي پيٽ ۾ هئا، پيدائش کان ڇهه مهيني اڳ انهن جو انتقال ٿي ويو هو. ==خاڪو== {{Short description|Father of Muhammad}} {{Infobox person | name = {{unbulleted list| * Abdullah ibn Abd al-Muttalib * {{lang|ar|عبد الله بن عبد المطلب}} }} | image = | caption = | birth_date = {{circa|546 CE}} | birth_place = [[Mecca]], Hejaz, [[Pre-Islamic Arabia|Arabia]] | death_date = {{circa}} {{death year and age|570|546}} | death_place = [[Medina]], Hejaz | resting_place = [[Dar-ul-Nabeghah]], Medina | occupation = Merchant and clay-worker | spouse = [[Amina bint Wahb]] | children = [[Muhammad]] (son) | father = [[Abd al-Muttalib|ʿAbdul Muṭṭalib ibn Hashim]] | mother = [[Fatima bint Amr|Fāṭimah bint ʿAmr]] | relations = '''''Brothers'':'''{{bulleted list | [[Al-Harith ibn Abd al-Muttalib|Al-Harith]] {{small|(half-brother)}} | [[Abu Talib ibn Abd al-Muttalib|Abu Talib]] {{small|(full-brother)}} | [[Abū Lahab]] {{small|(half-brother)}} | [[Al-Zubayr ibn Abd al-Muttalib|Al-Zubayr]] {{small|(full-brother)}} | [[Abbas ibn Abd al-Muttalib|Al-Abbas]] {{small|(half-brother)}} | [[Hamza ibn Abd al-Muttalib|Hamza]] {{small|(half-brother)}} | Al-Ghaydaq {{small|(half-brother)}} | Al-Muqawwim {{small|(half-brother)}} }} '''''Sisters'':'''{{bulleted list | [[Umm Hakim bint Abd al-Muttalib|Al-Bayda]] {{small|(twin-sister)}} | [[Umayma bint Abd al-Muttalib|Umaymah]] {{small|(full-sister)}} | [[Arwa bint Abd al-Muttalib|Arwa]] {{small|(full-sister)}} | [[Atika bint Abd al-Muttalib|'Atikah]] {{small|(full-sister)}} | [[Barrah bint Abd al-Muttalib|Barrah]] {{small|(full-sister)}} | [[Safiyya bint Abd al-Muttalib|Safiyyah]] {{small|(half-sister)}} }} | family = [[Banu Hashim]] of [[Quraysh]] }} '''Abdullah ibn Abd al-Muttalib''' ({{IPAc-en|æ|b|ˈ|d|ʊ|l|ə}}; {{langx|ar|عبد الله بن عبد المطلب|ʿAbd Allāh ibn ʿAbd al-Muṭṭalib}}; {{circa|546–570}}) was the father of the [[Prophets and messengers in Islam|Islamic prophet]] [[Muhammad]].<ref name=Hisham>Ibn Hisham note 97.</ref><ref name=Saad8>Muhammad ibn Saad, ''Tabaqat'' vol. 8. Translated by Bewley, A. (1995). ''The Women of Madina''. London: Ta-Ha Publishers.</ref> He was the son of [[Abd al-Muttalib]] [[Patronymic#Arabic|ibn]] [[Hashim ibn Abd Manaf|Hashim]] and [[Fatima bint Amr]] of the [[Banu Makhzum|Makhzum Clan]].<ref>Muhammad ibn Sa'ad. ''Kitab al-Tabaqat al-Kabir''. Translated by Haq, S. M. (1967). ''Ibn Sa'd's Kitab al-Tabaqat al-Kabir Volume I Parts I & II'', pp. 99-100. Delhi: Kitab-Bhavan.</ref> He was married to [[Aminah bint Wahb]].<ref name="Al-A'zami 2003">{{cite book |last=Al-A'zami |first=Muhammad Mustafa |author-link=Muhammad Mustafa Al-A'zami |year=2003 |title=The History of The Qur'anic Text: From Revelation to Compilation: A Comparative Study with the Old and New Testaments |pages=22–24 |publisher=UK Islamic Academy |isbn=978-1-8725-3165-6}}</ref> [[Muhammad]] was their only child. ==ابتدائي حالات== ==نالو== ==شادي== ==وفات== ==پڻ ڏسو== == حضرت عبدالمطلب جي منت == '''اُٺن تي قرا نڪرڻ سان عبدالله قرباني کان بچي ويا ته حضرت [[عبدالمطلب]] جن کي سندن شادي جو فڪر ٿيو ۽ پاڻ قبيلي بنون زهره جي رئيس وهب بن [[عبدالمناف]] جي ڌي آمنه سان سند شادي ڪرائي ڇڏي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n109/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ خود عبدالمطلب به وهب جي هڪ ٻي نياڻي (هاله) سان نڪاح ڪيو۔ جنهن مان حضرت حمزه رضه جن پئدا ٿا۔ ائين حضرت حمزه رضيه جن [[محمد|نبي سائين صلعم]] جي چاچي هُئڻ سان سندن ماسات به آهن۔ ''' === شادي === '''هڪ روايت موجب حضرت آمنه جي شادي وقت حضرت عبدالله جي عُمره 17 سالن کان ڪُجهه مٿي هُئي هو واپار سانگي شام ويا هُئا ته واپسي وقت يثرب ۾ بيمار ٿي پيا ۽ وفات ڪري ويا۔ پاڻ وراست ۾ اُٺ، ٻڪريون ۽ هڪ ٻانهين ڇڏي ويا هُئا جنهن جو نالو (برڪه) ۽ رُڪنيت (اُم ايمن) هُئي۔ حضرت عبدالله جي وفات کان هڪ مهنو پو بمُطابق 9 ربيع الاول مطابق 22 اپريل 571ع(تاريخ ۾ اختلاف آهن) ۾ حضرت آمنه رضه جي بطن مان [[محمد|نبي سائين صلي الله عليه وسلم]] جن پيدا ٿيا<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n113/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>''' ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] [[زمرو:تاريخ اسلام]] ocybesffk0eqjnzzdem5ubm5lqdinii 320229 320228 2025-06-22T07:57:08Z Ibne maryam 17680 Ibne maryam صفحي [[عبدالله]] کي [[عبدالله ابن عبدالمطلب]] ڏانھن چوريو 320228 wikitext text/x-wiki '''عبدالله بن عبدالمطلب'''، [[محمد|پيغمبر محمد صلي الله عليه وسلم]] جا پئي ۽ [[عبدالمطلب|عبدالمطلب بن هاشم]] جا پٽ هئا. جڏهن پيغمبر اڃان بي بي امنه جي پيٽ ۾ هئا، پيدائش کان ڇهه مهيني اڳ انهن جو انتقال ٿي ويو هو. ==خاڪو== {{Short description|Father of Muhammad}} {{Infobox person | name = {{unbulleted list| * Abdullah ibn Abd al-Muttalib * {{lang|ar|عبد الله بن عبد المطلب}} }} | image = | caption = | birth_date = {{circa|546 CE}} | birth_place = [[Mecca]], Hejaz, [[Pre-Islamic Arabia|Arabia]] | death_date = {{circa}} {{death year and age|570|546}} | death_place = [[Medina]], Hejaz | resting_place = [[Dar-ul-Nabeghah]], Medina | occupation = Merchant and clay-worker | spouse = [[Amina bint Wahb]] | children = [[Muhammad]] (son) | father = [[Abd al-Muttalib|ʿAbdul Muṭṭalib ibn Hashim]] | mother = [[Fatima bint Amr|Fāṭimah bint ʿAmr]] | relations = '''''Brothers'':'''{{bulleted list | [[Al-Harith ibn Abd al-Muttalib|Al-Harith]] {{small|(half-brother)}} | [[Abu Talib ibn Abd al-Muttalib|Abu Talib]] {{small|(full-brother)}} | [[Abū Lahab]] {{small|(half-brother)}} | [[Al-Zubayr ibn Abd al-Muttalib|Al-Zubayr]] {{small|(full-brother)}} | [[Abbas ibn Abd al-Muttalib|Al-Abbas]] {{small|(half-brother)}} | [[Hamza ibn Abd al-Muttalib|Hamza]] {{small|(half-brother)}} | Al-Ghaydaq {{small|(half-brother)}} | Al-Muqawwim {{small|(half-brother)}} }} '''''Sisters'':'''{{bulleted list | [[Umm Hakim bint Abd al-Muttalib|Al-Bayda]] {{small|(twin-sister)}} | [[Umayma bint Abd al-Muttalib|Umaymah]] {{small|(full-sister)}} | [[Arwa bint Abd al-Muttalib|Arwa]] {{small|(full-sister)}} | [[Atika bint Abd al-Muttalib|'Atikah]] {{small|(full-sister)}} | [[Barrah bint Abd al-Muttalib|Barrah]] {{small|(full-sister)}} | [[Safiyya bint Abd al-Muttalib|Safiyyah]] {{small|(half-sister)}} }} | family = [[Banu Hashim]] of [[Quraysh]] }} '''Abdullah ibn Abd al-Muttalib''' ({{IPAc-en|æ|b|ˈ|d|ʊ|l|ə}}; {{langx|ar|عبد الله بن عبد المطلب|ʿAbd Allāh ibn ʿAbd al-Muṭṭalib}}; {{circa|546–570}}) was the father of the [[Prophets and messengers in Islam|Islamic prophet]] [[Muhammad]].<ref name=Hisham>Ibn Hisham note 97.</ref><ref name=Saad8>Muhammad ibn Saad, ''Tabaqat'' vol. 8. Translated by Bewley, A. (1995). ''The Women of Madina''. London: Ta-Ha Publishers.</ref> He was the son of [[Abd al-Muttalib]] [[Patronymic#Arabic|ibn]] [[Hashim ibn Abd Manaf|Hashim]] and [[Fatima bint Amr]] of the [[Banu Makhzum|Makhzum Clan]].<ref>Muhammad ibn Sa'ad. ''Kitab al-Tabaqat al-Kabir''. Translated by Haq, S. M. (1967). ''Ibn Sa'd's Kitab al-Tabaqat al-Kabir Volume I Parts I & II'', pp. 99-100. Delhi: Kitab-Bhavan.</ref> He was married to [[Aminah bint Wahb]].<ref name="Al-A'zami 2003">{{cite book |last=Al-A'zami |first=Muhammad Mustafa |author-link=Muhammad Mustafa Al-A'zami |year=2003 |title=The History of The Qur'anic Text: From Revelation to Compilation: A Comparative Study with the Old and New Testaments |pages=22–24 |publisher=UK Islamic Academy |isbn=978-1-8725-3165-6}}</ref> [[Muhammad]] was their only child. ==ابتدائي حالات== ==نالو== ==شادي== ==وفات== ==پڻ ڏسو== == حضرت عبدالمطلب جي منت == '''اُٺن تي قرا نڪرڻ سان عبدالله قرباني کان بچي ويا ته حضرت [[عبدالمطلب]] جن کي سندن شادي جو فڪر ٿيو ۽ پاڻ قبيلي بنون زهره جي رئيس وهب بن [[عبدالمناف]] جي ڌي آمنه سان سند شادي ڪرائي ڇڏي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n109/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ خود عبدالمطلب به وهب جي هڪ ٻي نياڻي (هاله) سان نڪاح ڪيو۔ جنهن مان حضرت حمزه رضه جن پئدا ٿا۔ ائين حضرت حمزه رضيه جن [[محمد|نبي سائين صلعم]] جي چاچي هُئڻ سان سندن ماسات به آهن۔ ''' === شادي === '''هڪ روايت موجب حضرت آمنه جي شادي وقت حضرت عبدالله جي عُمره 17 سالن کان ڪُجهه مٿي هُئي هو واپار سانگي شام ويا هُئا ته واپسي وقت يثرب ۾ بيمار ٿي پيا ۽ وفات ڪري ويا۔ پاڻ وراست ۾ اُٺ، ٻڪريون ۽ هڪ ٻانهين ڇڏي ويا هُئا جنهن جو نالو (برڪه) ۽ رُڪنيت (اُم ايمن) هُئي۔ حضرت عبدالله جي وفات کان هڪ مهنو پو بمُطابق 9 ربيع الاول مطابق 22 اپريل 571ع(تاريخ ۾ اختلاف آهن) ۾ حضرت آمنه رضه جي بطن مان [[محمد|نبي سائين صلي الله عليه وسلم]] جن پيدا ٿيا<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n113/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>''' ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] [[زمرو:تاريخ اسلام]] ocybesffk0eqjnzzdem5ubm5lqdinii 320231 320229 2025-06-22T08:00:10Z Ibne maryam 17680 320231 wikitext text/x-wiki '''عبدالله بن عبدالمطلب'''، [[محمد|پيغمبر محمد صلي الله عليه وسلم]] جا پئي ۽ [[عبدالمطلب|عبدالمطلب بن هاشم]] جا پٽ هئا. جڏهن پيغمبر اڃان بي بي امنه جي پيٽ ۾ هئا، پيدائش کان ڇهه مهيني اڳ انهن جو انتقال ٿي ويو هو. عبدالله بن عبدالمطلب ( 546-570)، اسلامي پيغمبر محمد ﷺ جو پيءُ هو. هو مخزوم قبيلي جي عبدالمطلب بن هاشم ۽ فاطمه بنت عمرو جو پٽ هو. هن جي شادي آمنه بنت وهب سان ٿي هئي. محمد سندن اڪيلو ٻار هو. ==خاڪو== {{Short description|Father of Muhammad}} {{Infobox person | name = {{unbulleted list| * Abdullah ibn Abd al-Muttalib * {{lang|ar|عبد الله بن عبد المطلب}} }} | image = | caption = | birth_date = {{circa|546 CE}} | birth_place = [[Mecca]], Hejaz, [[Pre-Islamic Arabia|Arabia]] | death_date = {{circa}} {{death year and age|570|546}} | death_place = [[Medina]], Hejaz | resting_place = [[Dar-ul-Nabeghah]], Medina | occupation = Merchant and clay-worker | spouse = [[Amina bint Wahb]] | children = [[Muhammad]] (son) | father = [[Abd al-Muttalib|ʿAbdul Muṭṭalib ibn Hashim]] | mother = [[Fatima bint Amr|Fāṭimah bint ʿAmr]] | relations = '''''Brothers'':'''{{bulleted list | [[Al-Harith ibn Abd al-Muttalib|Al-Harith]] {{small|(half-brother)}} | [[Abu Talib ibn Abd al-Muttalib|Abu Talib]] {{small|(full-brother)}} | [[Abū Lahab]] {{small|(half-brother)}} | [[Al-Zubayr ibn Abd al-Muttalib|Al-Zubayr]] {{small|(full-brother)}} | [[Abbas ibn Abd al-Muttalib|Al-Abbas]] {{small|(half-brother)}} | [[Hamza ibn Abd al-Muttalib|Hamza]] {{small|(half-brother)}} | Al-Ghaydaq {{small|(half-brother)}} | Al-Muqawwim {{small|(half-brother)}} }} '''''Sisters'':'''{{bulleted list | [[Umm Hakim bint Abd al-Muttalib|Al-Bayda]] {{small|(twin-sister)}} | [[Umayma bint Abd al-Muttalib|Umaymah]] {{small|(full-sister)}} | [[Arwa bint Abd al-Muttalib|Arwa]] {{small|(full-sister)}} | [[Atika bint Abd al-Muttalib|'Atikah]] {{small|(full-sister)}} | [[Barrah bint Abd al-Muttalib|Barrah]] {{small|(full-sister)}} | [[Safiyya bint Abd al-Muttalib|Safiyyah]] {{small|(half-sister)}} }} | family = [[Banu Hashim]] of [[Quraysh]] }} '''Abdullah ibn Abd al-Muttalib''' ({{IPAc-en|æ|b|ˈ|d|ʊ|l|ə}}; {{langx|ar|عبد الله بن عبد المطلب|ʿAbd Allāh ibn ʿAbd al-Muṭṭalib}}; {{circa|546–570}}) was the father of the [[Prophets and messengers in Islam|Islamic prophet]] [[Muhammad]].<ref name=Hisham>Ibn Hisham note 97.</ref><ref name=Saad8>Muhammad ibn Saad, ''Tabaqat'' vol. 8. Translated by Bewley, A. (1995). ''The Women of Madina''. London: Ta-Ha Publishers.</ref> He was the son of [[Abd al-Muttalib]] [[Patronymic#Arabic|ibn]] [[Hashim ibn Abd Manaf|Hashim]] and [[Fatima bint Amr]] of the [[Banu Makhzum|Makhzum Clan]].<ref>Muhammad ibn Sa'ad. ''Kitab al-Tabaqat al-Kabir''. Translated by Haq, S. M. (1967). ''Ibn Sa'd's Kitab al-Tabaqat al-Kabir Volume I Parts I & II'', pp. 99-100. Delhi: Kitab-Bhavan.</ref> He was married to [[Aminah bint Wahb]].<ref name="Al-A'zami 2003">{{cite book |last=Al-A'zami |first=Muhammad Mustafa |author-link=Muhammad Mustafa Al-A'zami |year=2003 |title=The History of The Qur'anic Text: From Revelation to Compilation: A Comparative Study with the Old and New Testaments |pages=22–24 |publisher=UK Islamic Academy |isbn=978-1-8725-3165-6}}</ref> [[Muhammad]] was their only child. ==ابتدائي حالات== ==نالو== ==شادي== ==وفات== ==پڻ ڏسو== == حضرت عبدالمطلب جي منت == '''اُٺن تي قرا نڪرڻ سان عبدالله قرباني کان بچي ويا ته حضرت [[عبدالمطلب]] جن کي سندن شادي جو فڪر ٿيو ۽ پاڻ قبيلي بنون زهره جي رئيس وهب بن [[عبدالمناف]] جي ڌي آمنه سان سند شادي ڪرائي ڇڏي<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n109/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ خود عبدالمطلب به وهب جي هڪ ٻي نياڻي (هاله) سان نڪاح ڪيو۔ جنهن مان حضرت حمزه رضه جن پئدا ٿا۔ ائين حضرت حمزه رضيه جن [[محمد|نبي سائين صلعم]] جي چاچي هُئڻ سان سندن ماسات به آهن۔ ''' === شادي === '''هڪ روايت موجب حضرت آمنه جي شادي وقت حضرت عبدالله جي عُمره 17 سالن کان ڪُجهه مٿي هُئي هو واپار سانگي شام ويا هُئا ته واپسي وقت يثرب ۾ بيمار ٿي پيا ۽ وفات ڪري ويا۔ پاڻ وراست ۾ اُٺ، ٻڪريون ۽ هڪ ٻانهين ڇڏي ويا هُئا جنهن جو نالو (برڪه) ۽ رُڪنيت (اُم ايمن) هُئي۔ حضرت عبدالله جي وفات کان هڪ مهنو پو بمُطابق 9 ربيع الاول مطابق 22 اپريل 571ع(تاريخ ۾ اختلاف آهن) ۾ حضرت آمنه رضه جي بطن مان [[محمد|نبي سائين صلي الله عليه وسلم]] جن پيدا ٿيا<ref>[http://archive.org/stream/TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org/TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_www.ahlehaq.org#page/n113/mode/1up TAREEKH-TABAQAAT_E_IBN_E_SAAD_VOL_1_2_3_www.ahlehaq.org<!-- Bot generated title -->]</ref>''' ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] [[زمرو:تاريخ اسلام]] sw7m5mh05ne3d5usl02tns41fpv3xtp 0 17641 320217 296104 2025-06-22T07:31:52Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 320217 wikitext text/x-wiki {{صندوق معلومات شخص |name = آمنه بنت وھب |title = ام محمد |image = ضريح السيدة آمنة عليها السلام-2.JPG|262px|thumb| |caption =ابواء ۾ بيبي آمنه جي قبر جيڪا 1998 ۾ سعودي حڪومت طرفان ڊاھي پٽ ڪئي وئي |succession = |predecessor = |successor = |regent = |reign = |spouses = [[عبدالله بن عبدالمطلب]] |issue = حضرت محمد صہ |full name = آمنہ بنت وھب بن عبدالمناف |house = [[بنو زھرة]]، [[قريش]] |dynasty = |father =[[وهب بن عبد مناف]] بن زھيرة بن ڪلاب بن مرة بن [[ڪعب بن لؤي]] بن غالب بن فھر بن مالڪ بن نضر بن [[ڪنانة بن خزيمة|ڪنانة]] بن خزيمة بن مدرڪة بن الياس بن مضر بن نزار بن [[ معد بن عدنان|معد]] بن [[عدنان]]. |mother = [[برة بنت عبدالغزيٰ]] بن عثمان بن عبدالدار بن ڪسي بن ڪلاب بن مرة |birth_name = |birth_date = سن557 عيسوي<ref>ذكر [[محمد بن سعد البغدادي|ابن سعد]] في [[الطبقات الكبرى]] أنها توفيت وهي بنت عشرين سنة</ref> |birth_place = [[مڪو]]، [[عربستان]] |death_date = سن 577 عيسوي، 47 ق.ھ |death_place = مڪي مديني جي وچ تي مقام: [[ابواء]] (عربي: الأبواء)(جدي کان 190 ڪ.م. جي فاصلي تي) |date of burial = |place of burial =ابواء (الأبواء) |religion =ابراھيمي دين حنيف }} آنحضرت [[محمد]] مصطفيٰ صلي الله تعاليٰ عليه وسلم جن جي والده سڳوري، حضرت بيبي آمنه بنت وهب بن عبدالمناف قريش جي قبيلي، ٻنو زهره جي نهايت ئي پاڪدامن ۽ نيڪ صورت عورت هئي. ==احوال زندگي== سندس والد بنو زهره جو سردار ۽ قريش قبيلي ۾ نهايت محترم ۽ عزت وارو ليکيو ويندو هو. سندس والده جو نالو برة بنت عبدالغزيٰ -بن- ڪلاب هو. بيبي صاحبه جو نڪاح، آنحضرت صلي -الله- عليه وسلم -جن- جي والد بزرگوار، حضرت عبدالله سان ٿيو. حضرت عبدالله شاديءَ کان ستت ئي پوءِ خاندان سان گڏ واپار سانگي شام ملڪ ڏانهن ويو. واپسيءَ تي پنهنجي والد عبدالمطلب جي هدايت موجب، مدينه طيبه ۾ کجور جي واپار خاطر رهي پيو. مڄاڻ جو اتي بيمار ٿي پيو ۽ 25 ورهين جي ڄمار ۾ دارالبقا ڏانهن راهي ٿيو. کيس مديني منوره ۾ دفنايو ويو. سندس وفات کانپوءِ بيبي آمنه سڳوري اڪيلي ٿي پئي. آنحضرت صلي -الله- عليه وسلم -جن- اڃا سندس شڪم مبارڪ ۾ ئي هئا. ستت ئي حضور اڪرم صلي -الله- عليه وسلم جو ظهور 12 ربيع الاول سنه 1 ”عام الفيل“ 22 -اپريل- 571ع ۾ مڪي پاڪ ۾ ٿيو. عرب جي دستور موجب کين چار سال، دائي حليمه وٽ کير پيئڻ، تربيت ۽ ڳوٺاڻي -ٻولي- سکڻ لاءِ ڇڏيو ويو. جڏهن حضور ڪريم صلي -الله- عليه وسلم -جن- جي عمر ڇهه ورهيه ٿي، ته بيبي آمنه سيده کي خيال ٿيو ته پنهنجي مڙس جي مزار جي زيارت ڪريان ۽ پيڪن کان به ٿي اچان. انهيءَ ارادي سان حضور صلي -الله- عليه وسلم -جن- کي ۽ پنهنجي ورثي ۾ مليل ٻانهي، ”اُم ايمن“ کي ساڻ ڪري، مديني پاڪ پهتي. بيبي آمنه مديني ۾ دارا النابغه ۾ هڪ مهينو ٽِڪي، پوءِ جيئن ئي واپسيءَ جي سفر تي اُسهي ۽ منزل آبواءَ پهتي ته سندس زندگيءَ جا ڏينهن پورا ٿيا، سندس آخري آستانو به اتي ئي ٿيو.<ref>[http://encyclopediasindhiana.org/article.php?Dflt=%D8%A2%D9%85%D9%86%D9%87%20%D8%A8%D9%8A%D8%A8%D9%8A آمنه بيبي : (Sindhianaسنڌيانا)<!-- Bot generated title -->]</ref> {{محمد بن عبدالله}} ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:عورتون]] [[زمرو:تاريخ اسلام]] lm099xmauroakl1gnmuaq3t0920yo6q 0 29521 320175 251826 2025-06-21T12:52:02Z KaleemBot 10779 خودڪار: [[زمرو:پنجابي ثقافت]] جو اضافو + ترتيب 320175 wikitext text/x-wiki {{صندوق معلومات شخص}} مرزا صاحبان [[پنجابي ٻولي|پنجابي]] [[ادب]] جي خزاے مان محبت جي  ھڪ سچي ۽ لازوال داستان آھي جنھن جو نظم جي شڪل ڏئي ڪري شاعر پيلو شھرت دوام حاصل ڪئي۔ مرزا صاحبہ [[پنجابي ٻولي|پنجابي]] جي چار ڪلاسيڪي رومانوي ڪھاڻين مان ھڪ آھي۔ باقي ٽي ھير رانجھو، [[سسئي پنهون جو داستان|سسئي پنھون]] ۽ سوھني مھيوال آھن۔ == داستان == مرزا ۽ صاحبہ پاڻ ۾ [[رشتہ دار|مائٽ]] ھئا ۽ ننڍپڻ کان گڏ کيڏندا [[رھندا|وڏا ٿيا]] ھئا، اڻ ڄاڻي ۾ کين خبر ئي نه پئي ته ڪڏھن ھڪٻئي جي پيار ۾ گم ٿي ويا. پر جڏھن ھن خوبصورتي کي زبردستي طاھر خان سان پرڻايو وڃڻ لڳو ته صاحبہ پنھنجي محبت مرزا کي ڪامو براھيم جي زباني پيغام موڪليو. "توکي اچي ڪري صاحبہ جا ھٿ [[حنا|مينڌيءَ]] سان رڱڻ گھرجن"۔ وقت اچي ويو آھي تہ پنھنجي عزت نفس بچائڻ جي لاءِ، پنھنجي وعدن جي پاسداري جي لاءِ ۽ سچ جي ڪاميابيءَ جي لاءِ جان جي بازی لڳائي ڇڏ۔ مرزا جيڪو ھڪ گرم خون نوجوان ھو، پنھنجي گھوڙي جي پٺي تي ويھاري ڪري صاحبہ کي وٺي وڃي ٿو۔ پر رستي ۾ جڏھن ھو ھڪ وڻ جي ڇانو ۾ آرام ڪري رھيو ھئا، ته پيڇو ڪرڻ وارا پھچي ويا۔ صاحبہ ظاھری طور خوبصورت ھجڻ سان گڏ من جي به خوبصورت ھئي، جيڪا پنھنجي وجھ سان ڪو خون نہ وھائڻ پئي چاھي۔ ھو حنا جي بجءِ پنھنجي ھٿن کي خون سان نہ پئي رنڱڻ چاھي، ۽ مرڻ وارو به ان جو پنھنجو ئي ھو۔ ڇو ته ھڪ طرف ان جي [[محبت]] مرزا ھو ته ٻي طرف انجو ڀاءُ۔ ھو ڄاڻي پئي تہ مرزا جو نشانو خطا نه ويندو آھي ۽ جيڪڏھن مرزا نشانو لڳو ته نشانو بڻجڻ وارو انجو پنھنجو ڀاءُ ئي ھوندو۔ ڀاءُ تي اعتماد ھن کي ھڪ تمام وڏي غلطي ڪرڻ تي مجبور ڪري ٿو۔ ھو سمجھي ٿي ته انجو ڀاءُ ان تي ترس کائيندو ۽ ھن کي معاف ڪري سيني لڳائيندو۔ ان خيال کان ھو مرزا کي جاڳائڻ کان پھرين ھن جا تير ڪمان ھٽائي ڇڏي ٿي۔ پر ڀاءُ انجي سوچ جي بر عڪس مرزا تي حملو  ڪري ڇڏي ٿو ۽ مرزا کي ماري ڇڏي ٿو۔ صاحبہ اھو برداشت نٿي ڪري سگھي ۽ تلوار وٺي ڪري [[خودڪشي|خود ڪشي]] ڪري ڇڏي ٿي۔ == اخلاقي۽ تھذيبي اقدار == [[پنجابي ٻولي|پنجابي]] [[ادب]] جون چارئي ڪلاسيڪي رومانوي ڪھاڻيون [[محبت]] ڪرڻ وارن جي موت تي ختم ٿين ٿيون۔ پر [[پنجابي ٻولي|پنجابي]] ھن اختتام کي [[محبت]] ڪرڻ وارن جي فتح قرار ڏين ٿا۔ لاتعداد لوڪ گيت انھن ڪردارن تي لکيا ويا آھن، جنکي وڏي [[محبت]] ۽ عقيدت سان ڳايو ۽ بڌو ويندو آھي ۔ ڇو تہ [[محبت]] مري نٿي سگھي، ۽ انھن [[محبت]] ڪرڻ وارن جي دنيا ترڪ ڪرڻ سان انھن جي [[محبت]] امر ٿي وئي آھي، جيڪا ھميشه زنده رھندي۔ اھڙي قسم جي خيالن جو اظھار وارث شاھ جي ڪلام ھير ۾ به ملي ٿو، جيڪو ھير جي [[محبت]] کي ان ئي انداز سان ڏسي ٿو جھن کي خدا سان حقيقي [[محبت]]۔ جڏھن ته ھو [[محبت]] جي مضمون جي شروع ڪر ٿو ته پھرين خدا کان مدد گھري ٿو۔ اھا ئي ريت آھي پنجاب جي ۽ پنجابين جي، جتي مرڻ وارن جي [[محبت]] کي زنده سمجھيو ويندو آھي، ۽ ان کي حقيقي [[محبت]] جي [[آتما|روح]] ڀانيو ويندو آھي۔ جيئن تہ ھر معاشري ۾ اخلاقيات جي جاچ جا ٻه معيار ھوندا آھن ايئن ئي [[پنجابي ٻولي|پنجابي]] معاشري ۾ به آھي۔ ھر شيءِ کي ٻن زاوين سان ڏٺو وڃي ٿو، ھڪ انتھائي ويجھي کان ۽ ٻيو ٿورو فاصلہ کان۔ جتي ھڪ طرف ته اخلاقي قدر ھِير کي زھر کائڻ تي مجبور ڪن ٿا ۽ ٻي طرف ان جي مزار تي پڙ ۽ نياز نظر ڪيا وڃن ٿا ۽ دعائون گھريون وڃن ٿيون۔ سسئي، ھير، سھڻي، صاحبہ ۽ انھن جھڙا بيشمار ٻين ماڻھن اس ٻٽي معيار جي خلاف جنگ ڪئي۔ ۽ [[پنجابي ٻولي|پنجابي]] [[ادب]] ۽ [[تھذيب]] انھن جي عظمت جا گيت ڳائيندا آھن۔ == وڌيڪ پڙھو == * ھير رانجھو * ليلہ مجنون * [[سسئي پنهون جو داستان|سسئي پنھون]] * سھڻي مھيوال * نوري ڄام تماچي [[زمرو:ڀارتي ادب]] [[زمرو:پاڪستاني ادب]] [[زمرو:پاڪستاني لوڪ داستان]] [[زمرو:پنجابي ثقافت]] 1w61t0aagp7bq6atgn9um8eu3jeg15x 0 37368 320181 317136 2025-06-21T16:56:05Z KaleemBot 10779 خودڪار: [[زمرو:سنڌ جي ثقافت]] جو اضافو + ترتيب 320181 wikitext text/x-wiki {{سلسلو سنڌي}} [[File:Location map Pakistan Sindh.png|thumb|158x158px|'''Sindh - Map''']] '''سنڌ جي ثقافت''' (Sindhi Culture) جون پاڙون [[سنڌو ماٿريءَ جي تھذيب|سنڌو ماٿري جي تهذيب]] سان ڳنڍيل آهن. سنڌ جي ٿقافت وڏي پيماني تي ريگستاني علائقي، قدرتي وسيلن ۽ مسلسل پرڏيهي اثرن جي تحت ٺھي آھي. [[سنڌو درياءُ]]، (جيڪو ان مان گذري ٿو) ۽ [[عربي سمنڊ]] (جيڪو ان جي سرحدن کي بيان ڪري ٿو) پڻ مقامي ماڻهن جي وچ ۾ سامونڊي سفر روايتن جي پٺڀرائي ڪئي آھي.<ref>[http://home.pacific.net.sg/~makhdoom/culture.html Sindhi Culture And Customs] {{webarchive|url=https://archive.is/20030702173523/http://home.pacific.net.sg/~makhdoom/culture.html |date=2003-07-02}}. Retrieved on 9 July 2008.</ref> مقامي آبهوا هن ڳالھه جي عڪاسي ڪندي آهي ته ڇو [[سنڌي ٻولي|سنڌين جي ٻولي]]، لوڪ ڪهاڻيون، روايتون، رسمون ۽ طرز زندگي پاڙيسري علائقن کان تمام مختلف آهن.<ref>Thakur, U (1959). Sindhi Culture. University of Bombay.</ref><ref>{{cite web | url=http://www.jhulelal.com/culture.html | title=Culture }}</ref> سنڌي ثقافت جي روايتون [[سنڌي ماڻھن جي فهرست|سنڌي ڊاسپورا]] ۾ پڻ رائج آهن. [[سنڌ]] جي طبعي ۽ تاريخي حالتن، [[سنڌي]] [[سنڌي ثقافت|ثقافت]] جي اڏڻ ۾ گهڻو ڪردار ادا ڪيو آهي. جاگرافيءَ جي لحاظ کان هاڻوڪي سنڌ [[ڀارت]] جي ٻين حصن کان گهڻو الڳ ۽ پري آهي. اوڀر ۾ ٿر جو ريگستان، اوڀر ڏکڻ ۾ "ڪڇ" جو رڻ پٽ، ڪوري کاري ۽ ڌُٻڻ وارو علائقو، اولھه ۾ [[بلوچستان]] جو پهاڙي ۽ غيرآباد علائقو، اِهي سڀ اهڙيون قدرتي حدون آهن، جن جي ڪري سنڌ ۽ ٻين علائقن جي وچ ۾ ماڻهن لهه وچڙ ۾ رڪاوٽون آهن. سنڌ جو رڳو اُتر اوڀر طرف پنجاب سان گهڻو لاڳاپو ۽ ڳانڍاپ قائم رهيو اهي. ان طرف وڏا ميدان آهن، جن مان [[سنڌوندي]] پنجاب مان وهي ڪشمور (جيڪب آباد) وٽان سنڌ ۾ داخل ٿئي ٿي. قديم زماني ۾ سنڌ کان ۽ سنڌ ۾ ماڻهن جي اچ وڃ گهڻو ڪري پنجاب واري طرف کان ٿيندي هئي. ==تاريخ== {{Main|سنڌ جي تاريخ }} The roots of Sindhi culture go back to the distant past. Archaeological research during the 19th and 20th centuries showed the roots of social life, religion, and culture of the people of the Sindh: their agricultural practises, traditional arts and crafts, customs and traditions, and other parts of social life, going back to a mature [[Indus valley civilization|Indus Valley Civilization]] of the third millennium BC. Recent research has traced the Indus Valley civilization to even earlier ancestry.<ref>[[Ahmad Hasan Dani|Dani, A.H.]] and Zaman, W. (1975). Proceedings of the First Congress of Pakistan History & Culture. University of Islamabad Press.</ref> ===آثار قديمه جي دريافت=== [[Image:Mohenjodaro Sindh.jpeg|thumb|[[Mohenjo-daro|'''Mohen-Jo-Daro''']]]] The excavations of [[Mohenjo-daro|Mohen-Jo-Daro]] have unfolded the city life of a [[civilization]] of people with values, a distinct identity, and a distinct culture. Therefore, the first definition of the Sindhi culture emanates from that of the 7000-year-old [[Indus Valley civilization]]. This is the pre-Aryan period, about 3,000 years BC, when the urban civilization in Sindh was at its peak. [[Image:Ranikot Fort 07a.jpg|thumb|left|'''[[Ranikot Fort]]''']] In Sir [[Mortimer Wheeler]]'s book, ''Civilization of the Indus Valley and Beyond'', it is said that; "[[Civilization]], in a minimum sense of the term, is the art of living in towns, with all that the condition implies in respect of social skills and disciplines." When people speak of Sindhi civilization, they have to concern themselves mainly with the material and concrete side of human habitation, of which Sindhi culture is the only essence called the superstructure.{{Original research inline|date=July 2009}} The present-day Sindh, along with the Northern part of the Indus Valley Civilization (around 3000 to 2500 BC), is located in its urban civilization.<ref>[http://www.jhulelal.com/culture.html Sindhi Culture]. Retrieved on 9 July 2008</ref> [[Ranikot Fort]] is also a landmark of the Indus Valley civilization. It is the world's largest fort, with walls extending to 20&nbsp;km. It has been called "The great Wall of Sindh",<ref>{{Cite web |date=2022-10-21 |title=Floods have damaged ‘Great Wall of Sindh’ |url=https://tribune.com.pk/story/2382702/floods-have-damaged-great-wall-of-sindh |access-date=2024-02-11 |website=The Express Tribune |language=en}}</ref> and attracts many visitors. ==سنڌي ادب== {{Main|Sindhi literature}} [[سنڌي ادب]] جي ترقيءَ ۾ صوفي شاعرن جو وڏو ڪردار رھيو آھي. اهڙن شاعرن ۾ [[شاھ عبداللطيف ڀٽائي|شاهه عبداللطيف ڀٽائي]]، [[سچل سرمست]] ۽ [[سامي (شاعر)]] جو وڏو ڪردار آهي. ٻين لفظن ۾ ائين کڻي چئجي ته سنڌي ادب وڌيو ئي صوفي ازم جي اغوش ۾ اھي. ===تاريخ=== Sindhi language is ancient and rich in literature. Its writers have contributed extensively to various forms of literature in both poetry and [[prose]]. [[Sindhi literature]] is very rich and is one of the world's oldest literatures. The earliest reference to Sindhi literature is contained in the writings of [[Arab]] historians. It is established that Sindhi was the first eastern language into which the [[Quran]] was translated in the 8th or 9th century. There is evidence of Sindhi poets reciting their verses before the Muslim [[Caliphs]] in [[Baghdad]].<ref>Schimmel, A.M. (1983). Makli Hill: A Center of Islamic Culture in Sindh. ''First Syed Hussamuddin Rashdi Memorial Lecture''. Institute of Central and West Asian Studies, University of Karachi.</ref> It is also recorded that treatises were written in Sindhi on [[astronomy]], [[medicine]], and history during the 8th and 9th centuries.<ref>Asani, A. (2003). At the Crossroads of Indic and Iranian Civilizations: Sindhi Literary Culture. In S.I. Pollock, ''Literary Cultures in History: Reconstructions from South Asia''. University of California Press.</ref> ===شاعري=== [[File:Sindhi Literature.JPG|thumb|right|250px|Sindhi Literature]] Prominent in Sindhi culture, '''Sindhi poetry''' ({{langx|sd|سنڌي شاعري}}) continues an oral tradition dating back a thousand years. The verbal verses were based on [[Sindhi folk tales|folk tales]]. [[Sindhi language|Sindhi]] is one of the major oldest languages of the [[Indus Valley]], having a peculiar literary colour both in poetry and prose. Sindhi poetry is very rich in thought and contain a variety of genres, like other developed languages. Old Sindhi poetry impacts upon contemporary languages and also accepts the healthy influence of some languages like [[Hindi]]. Sindhi poetry contains two main original forms of verse, such as [[Bayt (poetry)|bait]] and [[Waei]]. ''Bait'' slightly resembles the [[Hindi poetry|forms]] of [[Dohas]] and Sorthas and is also influenced by [[Persian language|Persian]] forms like [[Ghazal]], Mathnavi, [[Ruba'i|Rubai]], and Kaafi. Since the 1940s, Sindhi poetry has incorporated broader influences, including the sonnet and blank verse. Soon after the [[Partition of India|independence]] of [[Pakistan]] in 1947, these forms were reinforced by [[Triolet]], [[Haiku]], [[Renga]], and [[Tanka (poetry)|Tanka]] etc. At present, these forms continue to coexist, albeit to varying degrees, with [[Azad Nazm]] having an edge over them all. The poetry of [[Shah Abdul Latif Bhittai]] and [[Sachal Sarmast]] is very famous throughout Sindh. ===سنڌي نثر نگاري=== سنڌي پهاڪا ۽ چوَڻيون جيڪي سنڌي ثقافت جو هڪ اهم حصو آهن، ۾ به تبديلي اچي رهي آهي. سنڌ جي جاگرافيءَ اندر سنڌي مسلمانن جي ريت رسمن تي ٻڌل پهاڪا ڀارت جي نوجوان نسل جي ٻوليءَ مان لڳ ڀڳ گم ٿي چُڪا آهن. اِنهيءَ کان سواءِ، هندي، اردو ۽ ٻين ٻولين جا ٻول ۽ چوڻيون سنڌي ٻوليءَ ۾ داخل ٿي رهيون آهن.<ref>[http://books.sindhsalamat.com/book.php?book_id=242#12572 ڪتاب: سنڌي پهاڪا لسانياتي ۽ سماجي، ثقافتي اڀياس، ليکڪ؛ روي پرڪاش ٽيڪچنداڻي] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170912085701/http://books.sindhsalamat.com/book.php?book_id=242#12572 |date=2017-09-12 }} پاران سنڌي لئنگئيج اٿارٽي، حيدرآباد ۽ سنڌسلامت ڊاٽ ڪام</ref> ==سنڌي موسيقي== سنڌي ثقافت سمورن لطيف فنن سان مالا مال آهي. [[موهن جو دڙو|موهن جي دڙي]] جي [[سنڌو ماٿريء جي تهذيب]] کان وٺي اڄ ڏينهن تائين راڳ ۽ رقص جي وڏي قدرداني ڪئي ٿي وڃي. [[File:Abida Parveen in 2009.png|thumb|right|[[Abida Parveen]] has popularized Sindh and Pakistan in the world.]] [[File:Sindhi Musician.JPG|thumb|right|200px]] Sindhi music has its own unique quality. It is performed in many different ways. [[Sufi music]] is performed at shrines, and other simple music is performed at [[studio]]s and gatherings.<ref>Yusuf, M. (1975). Sindh Quarterly. Shah Abdul Latif Cultural Society.</ref> ==رانديون== There are many regional sports that are played in [[Sindh]]. [[Malakhra|Malakhiro]] is one of the famous local sports of Sindh. Other sports include ''Wanjh, Kodi Kodi'', ''Beelarhoo'', ''Thipai Rand'', ''Notinn,'' ''Biloor'', ''Cricket'', ''Volleyball'' and ''football'' are also popular among the locals of Sindh. ==ثقافتي ڪردار== [[File:PkGehöft4.jpg|thumb|Women of Sindh churning the milk (Dosh Viloran)]] [[File:PkSukkurIndusBoote3.jpg|thumb|Sindhi boats in Sukkur]] The ancient [[Indus valley civilization|Sindhi civilization]] was a place where the aesthetic utilisation of leisure was freely indulged. There has been evidence that the excavations of sites dating back to 3000 BC (all over Sindh) are also true, around 1200 years ago when Jaina Dakshiniya Chihna (778 AD) described the distinguished features of Sindhis in this way: "Elegant, with a lovely, soft, and slow gait, they are fond of the art of Gandharvas (that is, songs, music, and dancing) and full affection towards their country." Nasir Kalwar بنيادي طرح سنڌ جي ثقافت پيار، محبت، رواداري، [[سيڪيولرازم|سيڪيولر]] سوچ ۽ عدم تشدد جو اعليٰ مثال آهي. عام [[سنڌي ماڻھو|سنڌي ماڻهو]] صوفي مزاج ۽ امن پسند آهي. هتي ويدانت، [[ٻڌمت]]، صوفي ازم جا سمورا مثبت قدر ملائي هڪ تمام مثبت سماج جي تشڪيل ٿي آهي، جنهن ۾ اڪثر ٻاهران آيل عنصر به رخنو وجهندا رهيا آهن. سنڌي ماڻهو دنيا ۾ پنھنجي مھمان نوازي جي ڪري مشھور اھن. ان کان علاوه منجھن احسان ڪرڻ، صبر ڪرڻ، شڪر گذار رھڻ، امن پسندي، نماڻائي وغيره صوفياڻي تعليمات جو نتيجو اھي. تصوف جي سلسلي سان مذھبي رواداري پيدا ٿي. ==سنڌ ۾ مذهب== ===اسلام=== تاريخ جي لحاظ کان ڏسجي ته عيسوي سن کان اڳ واري زماني کان وٺي سنڌ تي ڌارين جون ڪاهون ٿينديون آيون آهن. [[ڀارت]] ۾ هيءَ پهريون پرڳڻو هو، جنهن تي اٺين عيسوي صديءَ ۾ [[محمد بن قاسم]] جي سرواڻيءَ ۾ عربن ڪاهه ڪئي. هُنن 712ع ۾ آخري هندو مهاراجا، <font color="#00E000">ڏاهرسين</font> کي جيتي، سنڌ جي وڏي حصي تي قبضو ڪري اسلامي حڪومت جو بنياد وڌو. اِن ڪري گهڻا مسلم مؤرخ سنڌ کي، <font color="#00E000"> باب السلام (اسلام جو دروازو) </font> ڪري سڏيندا آهن. سنڌ ۾ عربن جي حڪومت شروع ٿيڻ سان هتان جي مڪاني رهاڪن تي گهڻو اثر ٿيو. اُهي گهڻو ڪري ويدن واري آڳاٽي عقيدي، ويدڪ سناتن ڌرم جا مڃيندڙن هئا. گهڻا سنڌي ٻُڌ مت جا به پوئلڳ هئا. سنڌ ۾ اسلام جي اچڻ سان ڪِن سنڌين اِسلام مذهب اختيار ڪيو ته ڪي سنگت جي اثر هيٺ مسمان ٿيا. ڪٽر مسلمان حاڪمن جي دؤر ۾ به گهڻا ئي هندو پنهنجي ڌرم تي اٽل رهيا. اِن مان هُنن جي جاتيءَ اندروني قوت ۽ ڌرم ۾ وشواس جي ساک ملي. ملڪ جي مسلمان حاڪمن پنهنجي مذهب کي پکيڙڻ لاءِ ڪڏهن ڏاڍ کان به ڪم ورتو. اِن جي ڪري چڱي انگ ۾ سنڌي هندو پنهنجي اباڻي ڌرتي ڇڏي ڀر وارن هندو علائقن ۾ وڃي رهيا. ان لڏپلاڻ جا حوالا اسان کي تاريخ جي ورقن ۾ ملن ٿا. ڪجهه هندو اهڙا به هئا، جيڪي پنهنجي عقيدي تي اٽل رهيا ۽ سنڌ کان ٻاهر نه ويا. اُنهن تي غير مسلمانن هجڻ جي ڪري حاڪمن جزيو وڌو. اِن طرح سنڌ جتي اٺين عيسوي صديءَ کان اڳ رڳو هندو، ٻڌڌرم ۽ ڪجهه ٻين متن (ڌرمن) وارا رهندا هئا، اُتي 1947ع ۾ ورهاکي وقت هندن جو آدم ڳڻپ ۾ ڪُل انگ رڳو پنجويھ سيڪڙو کن وڃي بچيو هو. ===هندو مت=== رگ ويد واري زماني کان وٺي سنڌو ندي، سنڌ جي ماڻهن جي لاءِ جياپي جو مکيه وسيلو ثابت ٿي آهي. اڄ تائين رڳو اِها هڪ ندي آهي، جيڪا سنڌ ۾ ٻارنهن مهينا وهندي رهي ٿي. ان جي پاڻيءَ سان پنجاب ۽ سنڌ سرسبز ۽ آباد آهن. آڳاٽي زماني ۾ سر سوَتي نديءَ جو هڪ وهڪرو به سنڌ مان وهندو هو، جيڪو مهاڀارت واري زماني ۾ سُڪي ويو. اُن کان پوءِ سنڌو ندي ئي هن علائقي لاءِ جيون جو مکيه وسيلو بڻي. اِن ڪري اُن جي ڪناري تي سنڌ سڀيتا (Sindh Sabhiyata) جي اوسر ٿي. ويدن جي زماني کان وٺي سنڌ جا رهواسي<font color="#0000E0"> جل جي ديوتا، "ورڻ" </font> جي پوڄا ڪندا پيا اچن. ڏهين عيسوي صديءَ ۾ ۽ ان کان پوءِ <font color="#FFC000"> جهولي لال يا اُڏيري لال</font> جي پوڄا جي ارتقا ٿي، جنهن کي پڻ سنڌي ورڻ ديو جو اوتار ليکين ٿا. ان جي پکيڙ پوءِ اُتر ۾ [[ملتان]] تائين ۽ ڏکڻ ۾ ڪڇ، شوراشٽر (گجرات) ٿي ويو. سنڌي هندو سماج جي ٻي مکيه خاصيت اِها آهي ته اُن ۾ چوٿون ورڻ (شوُدر) به ڪو الڳ ٿلڳ ڪونهن پر سنڌي سماج ۾ گهڻو ڪري بنا مت ڀيد جي گڏجي رهن ٿا. سنڌي هندو سڀ سون آهن، جن ۾ کيتري ۽ وئش ذاتين جي وچ ۾ تفاوت نه رهيو آهي. برهمڻ ورڻ جا گهر به کتري ورڻ جي ڀيٽ ۾ تمام گهٽ آهن. سنڌي کتري ۽ وئش گهڻو ڪري پاڻ کي لوهاڻا (سوريه ونشي) ۾ رامچند جي نسل جا سڏائيندا آهن. اُهي گهڻي ڀاڱي گذريل ٽِن صدين ۾ پنجاب، راجسٿان ۽ گجرات جي ڪِن علائقن مان لڏي اچي سنڌ ۾ رهيا. اُهي لوهاڻا جيڪي اٺين عيسوي صديءَ ۾ سنڌ ۾ رهندا هئا، شيخ يوسف الدين جي هٿن تي اسلام قبول ڪيا، جنهن کي مومن يا ميمڻ جي نالي سان سڏيو ويو. هن مان ڪجهه مقامي هندو راجا جي ظلمن جي ڪارڻ مٿيون سنڌ، ڪڇ ۽ ڪاٺياواڙ جي علائقن طرفان لڏ پلاڻ ڪري ويا. سنڌ جا هندو مغلن جي صاحبي واري دؤر کان وٺي ڌنڌي جي لحاظ کان ٻن مکيه گروهن ۾ ورهائجي ويا. اُهي آهن "عامل ۽ واڻيا". عامل اُهي آهن، جيڪي مسلمان حاڪمن جا عملدار هئا. سنڌ ۾ انگريزن جي صاحبي اچڻ کان پوءِ پڻ عامل طبقو گهڻو ڪري سرڪاري نوڪرين ۾ داخل ٿيو. ٻئي طرف واڻيا اُنهن کي سڏيو ويو، جيڪي ڌنڌي ۽ واپار وڙي ۾ گهڙيا. سنڌ وروڪي واڻيا اُهي هئا جن گذريل ٽن کن صدين ۾ الڳ الڳ ملڪن ۾ وڃي واپار ڪيو. عاملن ۽ واڻين جون پنچائتون سنڌ ۾ الڳ الڳ هيون. ورهاڱي تائين پڻ پنچائي سرشتي جو تمام گهڻو زور هو، جيڪو ڀارت ۾ لڏي اچڻ کان پوءِ گهڻي قدر ڍِلو ۽ ڪمزور ٿي ويو. سنڌ جي علائقي ۾ ڀيد ڀاوَ جي لحاظ کان عاملن توڙي واڻين ۾ ڀيد ڀاءُ هوندو هو (جيئن ته ساهتيءَ وارا، لاڙا ئي، اُترادي، ساکرو، شڪارپوري، لسٻيلائي، ٿري، وغيره). انهيءَ موجب پنچائتون به الڳ الڳ ٺهيون. اُهي ملڪ جي آزاديءَ کان پوءِ ڀارت ۾ پڻ قائم آهن. خاص طور وهان يا سڱابندي ڪرڻ وقت عامل ۽ واڻيا علائقائي فرق جو اڃا تائين گهڻو خيال رکيو وڃي ٿو. ڀارت ۾ لڏي اچڻ کان پوءِ سنڌين جي سماجي ڍانچي ۾ مکيه تفاوت اهو ٿو نظر اچي ته ڀارت جي سنڌين مان مسلمان طبقو بلڪل ختم ٿي ويو آهي. (ڪڇ، راجسٿان جي سرحدي علائقن ۾ جيڪي سنڌي ڳالهائيندڙ مسلمان رهن ٿا، اهي سندي هندن جي ڀائيچاري جو حصو بڻجي نه سهگيا آهن). اِن هوندي به تصوف واري ويچار ڌارا جو اثر ڀارتي سنڌين ۾ صاف نظر اچي ٿو.</font> </blockquote> واپار سانگي ڏورانهن ملڪن ۾ وڃي پنهنجي محنت ۽ هوشياريءَ سان دولت ڪمائڻ، اُن سان سماجي فلاح جا ڪم ڪرڻ سنڌي هندُن جو عام گُڻ آهي. اِن جي ڪري ساهت سِرجڻ، آرٽ وغيره ۾ مهارت حاصل ڪرڻ جي ڀيٽ ۾ هنن جو ڌيان واپار ۽ ناڻي ڪمائڻ طرف به وڌيڪ رهيو آهي. سنڌي لوڪ ثقافت جا جدا جدا طبقا جن جو هن کان پهرين ذڪر ڪيو ويو آهي، اُنهن مان لوڪ ادب وارو حصو ته ڀارت جي سنڌي هِندُن گهڻي قدر پاڻ وٽ سنڀالي رکيو آهي. پر نئين زماني جي ماحول سببان ڀارت ۾ لوڪ جيوت جي طريقن، لوڪ ڪلائن (فنون) ۽ روايتن کان حاصل ٿيل هُنرن ۽ لوڪ هُنرن مان گهڻن حصن جو ڀارت ۾ خاتمو ٿي چڪو آهي. هتي جي علائقائي ثقافتن جي اڪثر ڪري ڀارتي سنڌي نوان نوان رُوپ (جيئن ته: گُجراتي گرٻا ناچ، ماهاراشٽر ۽ گجرات ۾ گڻيش پوڄا، ڀڳت جي روايت ۾ سينيما جا گانن ۽ طرزن جو استعمال ڪري ڊِسڪو پيش ڪرڻ، وغيره) اختيار ڪري رهيا آهن. ===صوفي روايتون=== هتي جيڪي طبعي ۽ تاريخي حالتون ڄاڻايون ويون آهن، انهن جي ڪري سنڌي ٻولي ڳالهائيندڙ سماج ۾ چڱين ئي خاصيتن جي ارتقا ٿي آهي، جن ۾ مکيه هن ريت آهن: *ٻين جي ڀيٽ ۾ سنڌي سماج ۾ ڪٽر پڻو گهٽ آهي، نه ئي ٻين جي ڀيٽ ۾ ذات پات جو ڀيد ۽ ڇوت ڇات به سنڌ ۾ گهٽ آهي. (سڀني انسانن کي برابريءَ سان ڏسڻ) عالمي ڀائيچارو سنڌي ماڻهوءَ جي عام وصف هئي ۽ رهي آهي. * صوفي مت ۽ سنت مت جي اثر سنڌين جو نرگڻ (بي ڳڻ) نراڪار (بي شڪل) ۽ هڪ خالق ۾ گهڻو وشواس آهي. ان هوندي پڻ هو جدا جدا (فرقن) ۽ ڌرمي نظرين کي عزت جي نظر سان ڏسن ٿا. *سنڌي هندو صوفي درويشن جي درگاهن تي وڃن ٿا ته سنڌي مسلمان به هندُن جي ڪيترن ڌرمي عقيدن کي مانُ ڏين ٿا. پر هاني هوريا هوريان سنڌ ۾ به ڪٽر پڻو تيزيءَ سان وڌي رهيو، *سنڌ ۾ اسلام سان گڏوگڏ صوفي درويش ۽ اسماعيلي مت جا مبلغ يا تبليغي پير به آيا. اُهي ڪٽر مذهبي نه هئا. هنن جي ويچار کان متاثر ٿي، چڱن سنڌي هندن سندن مذهب اختيار ڪيو. *اِن ڪري سنڌ ۾ رهندڙ مسلمانن جو گهڻو انگ اُهو آهي، جيڪي پنهنجو اصلوڪو ڌرم ڇڏي پوءِ مسلمان ٿيا هئا. * اُنهن اسلام ۾ داخل ٿيڻ کان پوءِ پڻ پنهنجيون اصلوڪيون ريتيون رسمون ۽ لوڪ عقيدن کي گهڻي قدر پاڻ وٽ جيئن جو تيئن قائم رکيو. ==سنڌي ثقافتي ڏينهن== ٽوپي ۽ [[اجرڪ]] سنڌي ثقافت جو اهڃاڻ آهن. هر سال ڊسمبر جي پهرين آچر تي سڄي دنيا جا [[سنڌي ثقافتي ڏينھن|سنڌي ثقافت جو ڏينهن]] ملهائيندا آهن.<ref>.ڪتاب:ادبي اصطلاحن جي تشريحي لغت؛مرتب: مختيار احمد ملاح؛پبلشر:سنڌ لئنگئيج اٿارٽي</ref> [[File:Sindh.cultural.day at Three Talwar (Swords).jpg|thumb|Karachi:Teen Talwar wrapped in Ajrak in connection with Sindhi Cultural day]]{{Main|Sindhi Cultural Day}} [[Sindhis]] celebrate [[Sindhi Cultural Day|Sindh Cultural Day]] worldwide every year on the first Sunday of December. The 1st Sunday of December was Advised and fixed by Dr. Sarang Ansari, a Sindhi poet also known as Sarang Bhittai. Dr. Sarang Bhittai lives in New York, USA. By wearing [[Ajrak]] and [[Sindhi cap|Sindhi Topi]]. On that occasion, musical programmes and rallies are held in many cities to mark the day with zeal. Major hallmarks of cities and towns are decorated with Sindhi Ajrak to highlight the cultural values of Sindh. The people across [[Sindh]] exchange gifts of Ajrak and Topi at various ceremonies. Even the children and women are [[Sindhi dress|dressed]] up in Ajrak, assembling at the grand gathering, where famous Sindhi singers sing Sindhi songs, which depict the love and progress of Sindh. The musical performances of the artists compel the participants to dance to Sindhi tunes and ‘Jeay Sindh Jeay-Sindh Wara Jean’.<br />All Political, social, and religious organisations of Sindh, besides the Sindh culture department and administrations of various schools, colleges, and universities, organize a variety of events, including seminars, debates, folk music programmes, drama, and theatrical performances, tableaus, and literary sittings to mark this annual festivity. Sindhi culture, history and heritage are highlighted at the events. <br />Ekta (Unity) Day is observed to display solidarity among the Sindhi-speaking masses; the event is celebrated not only in Karachi but throughout Sindh. The province’s culture and unity day was celebrated for the first time on December 6, 2009 (as Sindhi Topi Day) as a backlash to the comments of anchorman Dr. [[Shahid Masood]], who had criticised President [[Asif Ali Zardari]] for wearing a Sindhi cap on his foreign tours. People across the [[Sindh]] province condemned Masood’s comments via SMS, which ultimately resulted in the announcement of celebrating Sindhi Topi Day. Moreover, a prominent figure in Sindh, Ali Kazi, had started issuing a call for observing a unity day, and a large number of people responded to the call and started celebrating the culture and the unity days. Ever since, Sindhi media groups have started to celebrate the day as ‘Sindhi Cultural Day’ or 'Ekta Day'. The Sindhi language TV channels, including [[Kawish Television Network|KTN]], [[Sindh TV]], [[Awaz Television Network|Awaz TV]], and [[Mehran TV]] broadcast, special programmes on the culture of Sindh; besides these media outlets separately arrange the mega musical events, which also attract large audience to celebrate Culture Day every year. The Sindhi language TV channels and Political Parties of Sindh, first time celebrated Sindhi Cultural Day (Ekta Day) together for the first time on December 8, 2013.<ref>{{cite news|title=Sindhi Culture Day: All for one and one for all|url=http://tribune.com.pk/story/1009414/sindhi-culture-day-all-for-one-and-one-for-all/|accessdate=7 December 2016|agency=[[The Express Tribune]]}}</ref> ==درشن خانو== <gallery> File:Rily the traditional art in villages of Sindh by women.jpg|رلي سنڌ جو روايتي فن (آرٽ) آهي File:Sindh culture.jpg|ان تصوير ۾ پاڪستان جي هڪ صوبي جي ثقافت ڏيکاريل آهي جتي ماڻهو روايتي لباس پهريندا آهن. File:Sindhi Ajrak.jpg|سنڌي اجرڪ File:Sindhi Cultural Dances In Pakistan.png|هي سڀ کان وڌيڪ انتظار ڪرڻ واري تقريب آهي جنهن ۾ سنڌ جا مشهور هيرو پنهنجا پراڻا ۽ ثقافتي ناچ (رقص)|پاڪستاني سنڌي انداز وارو گهر File:Sindhi Jewellary.jpg|سنڌي زيور File:Sindhi Mirrior.jpg|سنڌي آئينو (درشني) File:Sindhi Ralli.png|سنڌي رلي File:Sindhi Topi.jpg|سنڌي ٽوپي File:Sindhi Cap-Topview brighten.jpg|سنڌي ٽوپي File:Saraiki Topi (Sindhi Cap).jpg|سنڌي (سرائڪي) ٽوپي File:Sindhi Cap Ajrak.jpg|سنڌي اجرڪ واري سنڌي ٽوپي </gallery> ==پڻ ڏسو== [[:باب:سنڌ]] * [[سنڌ]] * [[سنڌي ماڻهو]] * سنڌ جي مزارن تي نقاشيون * سنڌي لباس * سنڌي کاڌا * سنڌي روايتون ۽ رسمون * سنڌ جا هنر * سنڌي ڪڙڪائي * سنڌ جا لوڪ ناچ * سنڌي موسيقي * سنڌي ثقافتي ڏينهن ==ٻاهريان ڳنڍڻا== * [https://web.archive.org/web/20080526124232/http://www.sindh.gov.pk/dpt/Culture%20%26%20Tourism/index.htm Official website of Sindh about culture] * [http://www.sindhisangat.com Sindhi Sangat - produces many Sindhi Movies, Music Albums, Events Worldwide promoting Sindhi heritage, culture and language] {{Sindh topics}} {{DEFAULTSORT:Culture Of Sindh}} [[Category:Culture of Pakistan]] [[Category:Pakistani social culture]] [[Category:Sindhi culture| ]] == حوالا == {{حوالا}} {{سنڌي مٽي مائٽي ۽ سمٻنڌ}} [[زمرو:پاڪستاني سماج سنٻنڌي سڀيتا]] [[زمرو:سنڌي ثقافت]] [[زمرو:سنڌي پهاڪا]] [[زمرو:سنڌي چوڻيون]] [[زمرو:سنڌ جي ثقافت]] egetl0qppw82k6jc3njnems9d6q41no 0 37947 320170 320169 2025-06-21T12:13:09Z Abdullah1601 18012 320170 wikitext text/x-wiki {{Short description|Molecule that carries genetic information}} {{Featured article}} [[فائل:DNA animation.gif|thumb| ٻٽي پيچدار ڌاڳي نما ڊي اين اي جي شڪل جو حصو]] '''ڊي آڪسي رائبو نيوڪليئڪ ائسڊ''' <small>(Deoxyribonucleic Acid)</small>، جنھن کي مختصرن '''ڊي اين اي''' (DNA) سڏيو ويندو آهي، ٻن ڌاڳي نما ھڪ ٻئي سان ويڙھيل لڙھن جو ٺھيل ماليڪيول آهي، جيڪا پيچدار شڪل جو ڌاڳي نما نيوڪليائي تيزاب ھوندو آھي، جنھن منجھ سمورن ڄاتل جاندارن ۽ وائرس جي پيدائش، وڏي ٿيڻ، ڪم ڪرڻ جي طريقن ۽ واڌ بابت جينياتي ترتيب موجود ھوندي آھي. ڊي اين اي ۽ آر اين اي نيوڪليئڪ تيزاب آهن. پروٽين، لپڊس (<small>Lipids</small>) ۽ پيچيده ڪاربوهائيڊريٽ (<small>Polysaccharides</small>) سان گڏ، نيوڪليڪ ايسڊ ڊگھي ماليڪيول (<small>macromolecules</small>) جي چئن وڏن قسمن مان هڪ آهن، جنھن ۾ ھڪ مخصوص جينياتي ڪوڊ ھوندو آھي، جيڪو کاڌن جي ترڪيبن واري ڪتاب وانگر جسم جي اندر سمورن قسمن جي پروٽين جي ٺاھڻ لاء ھدايتون رکندو آھي.<ref name="جينوم"/> ۽ اها وراثت جي خاصيتن کي والدين کان اولاد ۾ منتقل ڪرڻ جو سبب ٿئي ٿو. ٻن ڊي اين اي گڇن کي پولي نيوڪليوٽائڊس جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو ڇاڪاڻ ته اهي آسان مونوميرڪ يونٽن مان ٺهيل آهن جن کي نيوڪليوٽائڊس سڏيو ويندو آهي.<ref>{{Cite book|url=http://www.garlandscience.com/product/isbn/9780815344322|title=Molecular Biology of the Cell|vauthors=Alberts B, Johnson A, Lewis J, Raff M, Roberts K, Walter P|publisher=Garland|year=2014|isbn=978-0-8153-4432-2|edition=6th|page=Chapter 4: DNA, Chromosomes and Genomes|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714210549/http://www.garlandscience.com/product/isbn/9780815344322|archive-date=14 July 2014|df=dmy-all|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://basicbiology.net/micro/genetics/dna|title=DNA|website=Basic Biology|archive-url=https://web.archive.org/web/20170105045651/http://basicbiology.net/micro/genetics/dna/|archive-date=5 January 2017|vauthors=Purcell A|url-status=live}}</ref> هر نيوڪليوٽائڊ چئن نائٽروجن تي مشتمل نيوڪليو بيسس (سائيٽوسائن، گيانائن، ايڊينائن ۽ ٿايامن)، هڪ شوگر جنهن کي ڊي آڪسائيربوز سڏيو ويندو آهي ۽ هڪ فاسفيٽ گروپ تي مشتمل هوندو آهي. نيوڪليوٽائيڊس هڪ ٻئي سان هڪ زنجير ۾ ڪوولنٽ بانڊز (جنهن کي فاسفوڊيسٽر لنڪج طور سڃاتو وڃي ٿو) هڪ نيوڪليوٽائيڊ جي شگر ۽ ٻئي جي فاسفيٽ جي وچ ۾ جڙيل آهن، جنهن جي نتيجي ۾ هڪ متبادل شگر-فاسفيٽ ريبون پيدا ٿئي ٿي. ٻن الڳ پولي نيوڪليوٽيڊ اسٽريڊس جي نائيٽروجني بنيادون، بنيادي جوڙيندڙ ضابطن جي مطابق، هائڊروجن بانڊن سان گڏ ڊبل اسٽرينڊ ڊي اين اي ٺاهڻ لاءِ، هڪٻئي سان جڙيل آهن. مڪمل نائيٽروجني بنيادن کي ٻن گروپن؛ واحد-رنگڊ پيريمائڊائنز ۽ ڊبل-رنگڊ پيورين، ۾ ورهايو ويو آهي. ڊي اين اي ۾، پيريميڊن، ٿائمن ۽ سائٽوسن آهن ۽ پيورين، ايڊينن ۽ گوانن آهن. [[File:DNA Structure+Key+Labelled.pn NoBB.png|thumb|right|upright=1.33|ڊي اين اي ڊبل هيلڪس (قسم B-DNA) جي جوڙجڪ. ڍانچي ۾ ايٽم عنصرن جي رنگ سان ڪوڊ ٿيل آهن ۽ ٻن بنيادي جوڙن جي تفصيلي جوڙجڪ هيٺئين ساڄي پاسي ڏيکاريل آهن]] ڊبل اسٽرينڊ ڊي اين اي جا ٻئي گڇا ساڳي حياتياتي معلومات کي محفوظ ڪن ٿا. اها معلومات نقل نقل ٿي آهي، جڏهن ٻه گڇا الڳ ٿين ٿا. ڊي اين اي جو وڏو حصو (انسانن لاء %98 کان وڌيڪ) ڪوڊ ٿيل نه آهي، مطلب ته اهي حصا پروٽين جي ترتيبن لاء نمونن جي طور تي ڪم نه ڪندا آهن. ڊي اين اي جا ٻه حصا هڪ ٻئي جي مخالف طرفن ۾ هلن ٿا ۽ اهڙيءَ طرح ضد متوازي آهن. هر کنڊ سان جڙيل چار قسمن مان هڪ نيوڪليوبيس (يا اساس) آهي. اهو انهن چئن نيوڪليوبيسن جو تسلسل آهي جيڪو پٺي جي بون سان گڏ جينياتي معلومات کي انڪوڊ ڪري ٿو. آر اين اي اسٽرينڊز ڊي اين اي اسٽرينڊس کي ٽيمپليٽ جي طور تي، ٽرانڪرپشن نالي هڪ پروسيس ۾ استعمال ڪندي ٺاهيا ويندا آهن، جتي ڊي اين اي اساسن کي انهن جي لاڳاپيل اساسن کان تبادلو ڪيو ويندو آهي، سواءِ ٿائيمن (T) جي صورت ۾، جنهن لاءِ آر اين اي يوراسل (U) کي متبادل بڻائي ٿو.<ref>{{Cite web|url=https://www.genome.gov/genetics-glossary/Uracil|title=Uracil|website=Genome.gov|language=en|access-date=21 November 2019}}</ref> جينياتي ڪوڊ جي تحت، اهي آر اين اي اسٽريڊس پروٽين جي اندر امينو تيزاب جي تسلسل کي بيان ڪن ٿا، جنهن کي ترجمو سڏيو ويندو آهي. [[File:Phosphate backbone.jpg|thumb|ڊي اين اي جي سادي ڊاياگرام ]] يوڪريوٽڪ گھرڙن جي اندر، ڊي اين اي کي ڊگھي جوڙجڪ، جنهن کي [[ڪروموسوم|ڪروموزوم]] سڏيو ويندو آهي، ۾ منظم ڪيو ويندو آهي. عام جيو گھرڙي جي تقسيم کان اڳ، اهي ڪروموزوم ڊي اين اي جي نقل جي عمل ۾ نقل ڪيا ويا آهن ۽ اهڙي طرح هر ڌي جيو گھرڙي لاء ڪروموزوم جو مڪمل سيٽ مهيا ڪري ٿو. يوڪريوٽڪ جاندار (جانور، ٻوٽا، فنگس ۽ پروٽسٽ) پنهنجي ڊي اين اي جو گهڻو حصو گھرڙي جي مرڪز <small>(Nucleus)</small> جي اندر نيوڪليائي ڊي اين اي <small>(Nucleic DNA)</small> طور ۽ ڪجهه مائٽوڪونڊريا <small>(mitochondria)</small> ۾ مائٽوڪونڊريائي ڊي اين اي طور يا ڪلوروپلاسٽ ۾ ڪلوروپلاسٽ ڊي اين اي طور، ذخيرو ڪندا آهن.<ref>{{cite book|url=https://archive.org/details/igenetics0000russ_v6o1|title=iGenetics|vauthors=Russell P|publisher=Benjamin Cummings|year=2001|isbn=0-8053-4553-1|location=New York|url-access=registration}}</ref> ان جي ابتڙ، پروڪاريوٽس (بيڪٽيريا ۽ آرڪيا) پنهنجي ڊي اين اي کي صرف سائٽوپلازم ۾، گول ڪروموزوم جي طور محفوظ ڪن ٿا. يوڪريوٽڪ ڪروموزوم جي اندر، ڪرومئٽن پروٽين، جهڙوڪ هسٽونيس، ڊي اين اي کي ملائي رکن ٿا ۽ منظم ڪن ٿا. اهي ٺهيل جوڙجڪ ڊي اين اي ۽ ٻين پروٽينن جي وچ ۾ رابطي جي رهنمائي ڪن ٿا، ڪنٽرول ۾ مدد ڪن ٿا ته ڊي اين اي جا ڪهڙا حصا نقل ٿيل آهن. ==خاصيتون== ڊي اين اي ماليڪيولن جو ٺھيل ھوندو آھي جن کي [[نيوڪليوٽائڊ]] چوندا آهن. ھر نيوڪليوٽائڊ کنڊ ۽ فاسفيٽ گروپن جو ٺھيل ھوندو آھي جن جا بنياد نائٽروجن ھوندا آھن. انھن بنيادن جا چار قسم مٿي بيان ٿيل آھن.<ref name =" سائنس"> livescience.com- </ref> انھن چئن بنيادن جي ڊي اين اي جي ڏاڪڻ جي ڏاڪن واري ترتيب کي جينياتي ڪوڊ يا جينياتي مجموعو چوندا آهن.<ref name="سائنس"/> ===موروثي بنيادي ايڪا=== ڊي اين اي ھڪ ورو ڪڙدار ڏاڪڻ وانگر ٺھيل ھوندو آھي، جن جا پاسا ڄڻ تہ ٻن ھڪ ٻئي سان وڪوڙيل ڌاڳن وانگر ھوندا آھن، جن جي وچ ۾ ڪروڙين ڏاڪا ھوندا آھن. ھر ڏاڪي ۾ ٻہ بنيادي ايڪا (Base) ڳنڍيل ھوندا آھن، يعني ھر ڏاڪو ھڪ جوڙو ھوندو آھي جن جو ڏاڪي جي وچ تي سنگم ھائڊروجن بانڊ سڏبو آهي.<ref name="جينوم"/> موروثي بنيادي ايڪن جي ترتيب وارو جينياتي ڪوڊ ھر جيو گھرڙي جي مرڪز ۾ موجود ھوندو آھي جيڪو مورثي ھوندو آھي يعني والدين مان ٻارن ۾ منتقل ٿيندڙ آهي. اھي بنيادي ايڪا ھيٺين چئن قسمن جا ھوندا آھن:<ref name="جينوم"/><br> * [[ايڊينن]] (Adenine) يا (A) *[[سائٽوسين]] (Cytosine) يا (C) *[[گوانن]] (Guanine) يا (G) *[[ٿائمن]] (Thymine) يا (T) ===تبديل ٿيل بنيادي ايڪا=== ڊي اين اي (DNA) ۾ تبديل ٿيل غيرموروثي بنيادي ايڪا پڻ هوندا آهن. انهن مان پهريون سڃاڻپ ٿيل 5-ميٿائل سائٽوسن هو, جيڪو 1925ع ۾ مائڪوبيڪٽريم ٽيوبرڪلوسس جي جينوم (Genome) ۾ مليو.<ref name="Johnson19252">{{cite journal|vauthors=Johnson TB, Coghill RD|year=1925|title=Pyrimidines. CIII. The discovery of 5-methylcytosine in tuberculinic acid, the nucleic acid of the tubercle bacillus.|journal=Journal of the American Chemical Society|volume=47|pages=2838–44|doi=10.1021/ja01688a030|issn=0002-7863}}</ref> بيڪٽيريا وائرس (بيڪٽريوفيج) ۾ انهن غير موروثي ايڪن جي موجودگي جو سبب بيڪٽيريا ۾ موجود (limiting) اينزائمز کان بچڻ آهي.<ref name="pmid273197412">{{cite journal|vauthors=Weigele P, Raleigh EA|date=October 2016|title=Biosynthesis and Function of Modified Bases in Bacteria and Their Viruses|journal=Chemical Reviews|volume=116|issue=20|pages=12655–12687|doi=10.1021/acs.chemrev.6b00114|issn=0009-2665|pmid=27319741|doi-access=free}}</ref> هي اينزائم جا سسٽم جزوي طور تي هڪ ماليڪيولي مدافعتي نظام جي طور تي ڪم ڪرڻ ٿا, جيڪو بيڪٽيريا کي وائرس جي انفيڪشن کان بچائيندو آهي. وڌيڪ عام بنياد ايڪن سائيٽوسائن ۽ ايڊينائن جي تبديليون ۽ تبديل ٿيل ڊي اين اي ايڪا ٻوٽن ۽ جانورن ۾ جين جي اظهار جي ايپي جنيٽڪ ڪنٽرول ۾ اهم ڪردار ادا ڪري ٿو.<ref name="pmid306194652">{{cite journal|vauthors=Kumar S, Chinnusamy V, Mohapatra T|date=2018|title=Epigenetics of Modified DNA Bases: 5-Methylcytosine and Beyond|journal=Frontiers in Genetics|volume=9|pages=640|doi=10.3389/fgene.2018.00640|issn=1664-8021|pmc=6305559|pmid=30619465|doi-access=free}}</ref> * ڊي اين اي ۾ ڪيترائي غيرموروثي بنيادي ايڪن جي سڃاڻپ ٿي آهي. <ref name="pmid289410082">{{cite journal|vauthors=Carell T, Kurz MQ, Müller M, Rossa M, Spada F|date=April 2018|title=Non-canonical Bases in the Genome: The Regulatory Information Layer in DNA|journal=Angewandte Chemie|volume=57|issue=16|pages=4296–4312|doi=10.1002/anie.201708228|pmid=28941008}}</ref> انهن مان گھڻا موروثي بنيادي ايڪن ۽ يوراسل جي تبديلين جي ڪارڻ آهن. * ترميم ٿيل ايڊينائن ** N6-ڪارباموئل-ميٿائل ايڊينائن ** N6-ميٿائيڊينائن * ترميم ٿيل گوانائن ** 7-ڊيزا گوانائن ** 7-ميٿائل گوانائن * ترميم ٿيل سائيٽوسائن ** N4-ميٿائل سائيٽوسائن ** 5-ڪاربوڪسيل سائيٽوسائن ** 5-فارميل سائيٽوسائن ** 5-گلائڪوسل هائيڊروڪسي ميٿائل سائيٽوسائن ** 5-هائيڊروڪسي سائيٽوسائن ** 5-ميٿائل سائيٽوسائن * ترميم ٿيل ٿائيمائيڊائن ** α-گلوٽا ميٿيميڊائن ** α-پوٽرس سينائل ٿائيمائن * يوراسل ۽ تبديليون ** بيس J ** يوراسل ** 5-ڊائيهائيڊروڪسي پينٽا يوراسل ** 5-هائيڊروڪسي ميٿائل ڊي آڪسي يوراسل * ٻيا ** ڊي آڪسي آرڪيو سائن ** 2,6-ڊي امينو پيورين (2-امينو ايڊينائن) == ڪيميائي تبديليون ۽ تبديل ٿيل ڊي اين اي پيڪئجنگ == == حياتياتي ڪم == == پروٽين سان باهمي عمل == == جينياتي بحالي == == ارتقا == == ٽيڪنالاجي ۾ استعمال == ==تاريخ== سال [[1856ع]] کان 1865ع تائين بيان ڪيل [[گريگور مينڊل|مينڊل]] جي تجربن سان وراثتي ايڪن جو تصور ٺھڻ لڳو. 1869ع ۾ [[سوئيزرلينڊ|سوئيٽزرلينڊ]] جي فريڊرڪ مائيسر <small>(Friedrich Miescher)</small> جيو گھرڙن جي مرڪزن ۾ ھڪ اھڙو مادو دريافت ڪيو جنھن ۾ تمام گھڻي [[فاسفورس]] موجود ھئي، پر کيس معلوم نہ ھيو تہ اھو ڊي اين اي سڏجندو. اهو مادو جيو گھرڙي جي مرڪز (Nucleus) مان حاصل ڪيو ويو. ھن سائٽوپلازم مان نيوڪليس کي ڌار ڪري، انکي الڪلي جي ڳار سان صاف ڪري، ان کي تيزابي شڪل ۾ آندو، جنھن کي ھن نيوڪليئن (nuclein) جو نالو ڏنو، جيڪو بعد ۾ ڊي اين اي سڏجڻ شروع ٿيو.<ref>Miescher, Friedrich (1871) [https://books.google.com/books?id=YJRTAAAAcAAJ&pg=PA441#v=onepage&q&f=false "Ueber die chemische Zusammensetzung der Eiterzellen"] (On the chemical composition of pus cells), ''Medicinisch-chemische Untersuchungen'', '''4''' : 441–460. [https://books.google.com/books?id=YJRTAAAAcAAJ&pg=PA456#v=onepage&q&f=false From p. 456:] "''Ich habe mich daher später mit meinen Versuchen an die ganzen Kerne gehalten, die Trennung der Körper, die ich einstweilen ohne weiteres Präjudiz als lösliches und unlösliches Nuclein bezeichnen will, einem günstigeren Material überlassend.''{{-"}} ("Therefore, in my experiments I subsequently limited myself to the whole nucleus, leaving to a more favorable material the separation of the substances, that for the present, without further prejudice, I will designate as soluble and insoluble nuclear material ('Nuclein').")</ref> فريڊرڪ مائيسر اھو تيزابي مادو (دريافت ڪيل ڊي اين اي) ھڪ سرجيڪل پٽي (bandage) تي لڳل پيپ (pus) مان حاصل ڪيو. ھنجو خيال ھو تہ ھي مادو جنسي زرخيزي ۽ وراثتي خاصيتن جي منتقلي جو ذريعو ٿي سگهي ٿو. [[فائل:Friedrich Miescher.jpg|180px|thumb|ڊي اين اي دريافت ڪندڙ [[فريڊرڪ مائيسر]]]] سال 1895ع ۾ ايڊمنڊ [[ڪروموسوم|ڪروموسومز]] (موروثي ڌاڳا) ماء ۽ پي طرفان يڪسان منتقل ھجڻ جي بنياد تي انهن جي وراثت ۾ اھميت جو خيال ظاھر ڪيو. ان کان پھرين [[والٽر فليمنگ]] مک مرڪز (nuclein) جي مورثي ڪروموسومز سان ڳانڍاپو محسوس ڪري چڪو ھيو ۽ ان لاء پھريون ڀيرو ڪرومئٽن (chromatin) جو لفظ استعمال ڪيو. پوء غدود ۽ خمير جي جيو گھرڙن تي تجربو ڪندي جرمني جو [[البرخت ڪوسل]] اھو دريافت ڪيو تہ نيوڪلين اصل ۾ ٻہ تيزابي مادا آھن جن ۾ ھڪڙو ڊي اين اي ۽ ٻيو [[آر اين اي]] آھي. جاندارن جي اندر اھي ڪيميائي مادا يعني ڊي اين اي جينياتي ترتيبن جا مڪمل مجموعا ٺاھيندا آھن، جنهن کي [[جينوم]] سڏيو ويندو آهي. انساني جينوم ۾ ٽي ارب بنيادي ايڪن (Base) جا جوڙا ڳنڍيل ھوندا آھن ۽ ان ۾ 23 ڪروموسومن جا جوڙا پڻ شامل آهن.<ref name="جينوم"> -https://www.yourgenome.org/facts/what-is-dna </ref> سڀني انسانن ۾ انھن بنيادي ايڪن جو 99 سيڪڙو بنيادن جي ترتيب ھڪجھڙي ھوندي آھي.<ref name="سائنس" /> [[File:Maclyn McCarty with Francis Crick and James D Watson - 10.1371 journal.pbio.0030341.g001-O.jpg|thumb|ميڪلن ميڪارٽي (کاٻي) فرانسس ڪرڪ ۽ جيمز واٽسن، ايڪسري تفاوت جي ڊيٽا ۽ روزالنڊ فرئنڪلن ۽ رئمونڊ گوسلنگ جي بصيرت جي بنياد تي، ڊبل هيلڪس ماڊل جي گڏيل شروعات ڪندڙ، سان هٿ ملائندي.]] سال 1953ع ۾ [[جيمز واٽسن]]، [[فرانسس ڪرڪ]]، [[مئوريس ولڪنس|مورس ولڪنس]] ۽ [[روزالينڊ فرينڪلن|روزالنڊ فرينڪلن]] ڊي اين اي جي ٻٽي وڪوڙيل ڌاڳن واري پيچدار ڏاڪڻ واري شڪل (double helix) دريافت ڪئي.<ref name="سائنس" /> واٽسن، ڪرڪ ۽ ولڪنس کي سال 1962ع ۾ ڊي اين اي جي ماليڪيولن واري شڪل دريافت ڪرڻ تي [[طب]] جو [[نوبل انعام]] مليو.<ref name="سائنس" /> ڊي اين اي (DNA) هڪ پوليمر آهي جيڪو ٻن پولي نيوڪليوٽائيڊ زنجيرن مان ٺهيل آهي جيڪي هڪ ٻئي جي چوڌاري ڊبل هيلڪس ٺاهيندا آهن. پوليمر سڀني سڃاتل جاندارن ۽ ڪيترن ئي وائرسن جي ترقي، ڪم، واڌ ۽ پيدائش لاءِ جينياتي هدايتون ڏين ٿا. ڊي اين اي ۽ آر اين اي نيوڪليئڪ تيزاب آهن. پروٽين، لپڊس ۽ پيچيده ڪاربوهائيڊريٽ (پوليسڪچرائڊس) سان گڏ، نيوڪليئڪ تيزاب ميڪرو ماليڪولن جي چئن وڏن قسمن مان هڪ آهن، جيڪي زندگي جي سڀني ڄاڻايل شڪلن لاء ضروري آهن. ٻن ڊي اين اي گڇن کي پولي نيوڪليوٽائڊس جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو ڇاڪاڻ ته اهي آسان مونوميرڪ يونٽن مان ٺهيل آهن جن کي نيوڪليوٽائڊس سڏيو ويندو آهي.<ref>{{Cite book|url=http://www.garlandscience.com/product/isbn/9780815344322|title=Molecular Biology of the Cell|vauthors=Alberts B, Johnson A, Lewis J, Raff M, Roberts K, Walter P|publisher=Garland|year=2014|isbn=978-0-8153-4432-2|edition=6th|page=Chapter 4: DNA, Chromosomes and Genomes|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714210549/http://www.garlandscience.com/product/isbn/9780815344322|archive-date=14 July 2014|df=dmy-all|url-status=live}}</ref> <ref>{{cite web|url=http://basicbiology.net/micro/genetics/dna|title=DNA|website=Basic Biology|archive-url=https://web.archive.org/web/20170105045651/http://basicbiology.net/micro/genetics/dna/|archive-date=5 January 2017|vauthors=Purcell A|url-status=live}}</ref> هر نيوڪليوٽائڊ چئن نائٽروجن تي مشتمل نيوڪليو بيسس (سائيٽوسائن، گيانائن، ايڊينائن ۽ ٿايامن)، هڪ شوگر جنهن کي ڊي آڪسائيربوز سڏيو ويندو آهي ۽ هڪ فاسفيٽ گروپ تي مشتمل هوندو آهي. نيوڪليوٽائيڊس هڪ ٻئي سان هڪ زنجير ۾ ڪوولنٽ بانڊز (جنهن کي فاسفوڊيسٽر لنڪج طور سڃاتو وڃي ٿو) هڪ نيوڪليوٽائيڊ جي شگر ۽ ٻئي جي فاسفيٽ جي وچ ۾ جڙيل آهن، جنهن جي نتيجي ۾ هڪ متبادل شگر-فاسفيٽ ريبون پيدا ٿئي ٿي. ٻن الڳ پولي نيوڪليوٽيڊ اسٽريڊس جي نائيٽروجني بنيادون، بنيادي جوڙيندڙ ضابطن جي مطابق، هائڊروجن بانڊن سان گڏ ڊبل اسٽرينڊ ڊي اين اي ٺاهڻ لاءِ، هڪٻئي سان جڙيل آهن. مڪمل نائيٽروجني بنيادن کي ٻن گروپن؛ واحد-رنگڊ پيريمائڊائنز ۽ ڊبل-رنگڊ پيورين، ۾ ورهايو ويو آهي. ڊي اين اي ۾، پيريميڊين ٿايامن ۽ سائٽوسن آهن ۽ پيورين، ايڊينائن ۽ گيانائن آهن. ڊبل اسٽرينڊ ڊي اين اي جا ٻئي گڇا ساڳي حياتياتي معلومات کي محفوظ ڪن ٿيون. اها معلومات نقل نقل ٿي آهي، جڏهن ٻه گڇا الڳ ٿين ٿا. ڊي اين اي جو وڏو حصو (انسانن لاء %98 کان وڌيڪ) ڪوڊ ٿيل نه آهي، مطلب ته اهي حصا پروٽين جي ترتيبن لاء نمونن جي طور تي ڪم نه ڪندا آهن. ڊي اين اي جا ٻه حصا هڪ ٻئي جي مخالف طرفن ۾ هلن ٿا ۽ اهڙيءَ طرح ضد متوازي آهن. هر کنڊ سان جڙيل چار قسمن مان هڪ نيوڪليوبيس (يا اساس) آهي. اهو انهن چئن نيوڪليوبيسن جو تسلسل آهي جيڪو پٺي جي بون سان گڏ جينياتي معلومات کي انڪوڊ ڪري ٿو. آر اين اي اسٽرينڊز ڊي اين اي اسٽرينڊس کي ٽيمپليٽ جي طور تي، ٽرانڪرپشن نالي هڪ پروسيس ۾ استعمال ڪندي ٺاهيا ويندا آهن، جتي ڊي اين اي اساسن کي انهن جي لاڳاپيل اساسن کان تبادلو ڪيو ويندو آهي، سواءِ ٿائيمن (T) جي صورت ۾، جنهن لاءِ آر اين اي يوراسل (U) کي متبادل بڻائي ٿو.<ref>{{Cite web|url=https://www.genome.gov/genetics-glossary/Uracil|title=Uracil|website=Genome.gov|language=en|access-date=21 November 2019}}</ref> جينياتي ڪوڊ جي تحت، اهي آر اين اي اسٽريڊس پروٽين جي اندر امينو تيزاب جي تسلسل کي بيان ڪن ٿا، جنهن کي ترجمو سڏيو ويندو آهي. يوڪريوٽڪ گھرڙن جي اندر، ڊي اين اي کي ڊگھي جوڙجڪ، جنهن کي ڪروموزوم سڏيو ويندو آهي، ۾ منظم ڪيو ويندو آهي. عام جيو گھرڙي جي تقسيم کان اڳ، اهي ڪروموزوم ڊي اين اي جي نقل جي عمل ۾ نقل ڪيا ويا آهن ۽ اهڙي طرح هر ڌي جيو گھرڙي لاء ڪروموزوم جو مڪمل سيٽ مهيا ڪري ٿو. يوڪريوٽڪ جاندار (جانور، ٻوٽا، فنگس ۽ پروٽسٽ) پنهنجي ڊي اين اي جو گهڻو حصو جيو گھرڙي جي نيوڪليس جي اندر نيوڪليائي ڊي اين اي طور ۽ ڪجهه مائٽوڪونڊريا ۾ مائيٽوڪونڊريائي ڊي اين اي طور يا ڪلوروپلاسٽ ۾ ڪلوروپلاسٽ ڊي اين اي طور، ذخيرو ڪندا آهن.<ref>{{cite book|url=https://archive.org/details/igenetics0000russ_v6o1|title=iGenetics|vauthors=Russell P|publisher=Benjamin Cummings|year=2001|isbn=0-8053-4553-1|location=New York|url-access=registration}}</ref> ان جي ابتڙ، پروڪاريوٽس (بيڪٽيريا ۽ آرڪيا) پنهنجي ڊي اين اي کي صرف سائٽوپلازم ۾، گول ڪروموزوم جي طور محفوظ ڪن ٿا. يوڪريوٽڪ ڪروموزوم جي اندر، ڪرومئٽن پروٽين، جهڙوڪ هسٽونيس، ڊي اين اي کي ملائي رکن ٿا ۽ منظم ڪن ٿا. اهي ٺهيل جوڙجڪ ڊي اين اي ۽ ٻين پروٽينن جي وچ ۾ رابطي جي رهنمائي ڪن ٿا، ڪنٽرول ۾ مدد ڪن ٿا ته ڊي اين اي جا ڪهڙا حصا نقل ٿيل آهن. {{TOC limit|3}} '''ڊي آڪسي رائبو نيوڪليئڪ ائسڊ''' (Deoxyribonucleic Acid)، جنھن کي مختصرن '''ڊي اين اي''' (DNA) سڏيو ويندو آهي، ٻن ڌاڳي نما ھڪ ٻئي سان ويڙھيل لڙھن جو ٺھيل ماليڪيول آهي، جيڪا پيچدار شڪل جو ڌاڳي نما نيوڪليائي تيزاب ھوندو آھي، جنھن منجھ سمورن ڄاتل جاندارن ۽ وائرس جي پيدائش، وڏي ٿيڻ، ڪم ڪرڻ جي طريقن ۽ واڌ بابت جينياتي ترتيب موجود ھوندي آھي. اھو ھڪ ڊگھو ماليڪيول آهي جنھن ۾ ھڪ مخصوص جينياتي ڪوڊ ھوندو آھي. جيڪو کاڌن جي ترڪيبن واري ڪتاب وانگر جسم جي اندر سمورن قسمن جي پروٽين جي ٺاھڻ لاء ھدايتون رکندڙ ھوندو آھي.<ref name="جينوم"/> اھو وراثتي خاصيتن کي والدين کان اولاد ۾ منتقل ڪرڻ جو سبب ٿئي ٿو. سال [[1856ع]] کان 1865ع تائين بيان ڪيل [[گريگور مينڊل|مينڊل]] جي تجربن سان وراثتي ايڪن جو تصور ٺھڻ لڳو. سال 1869ع ۾ [[سوئيزرلينڊ|سوئيٽزرلينڊ]] جي فريڊرڪ مائيسر (Friedrich Miescher) جيو گھرڙن جي مرڪزن ۾ ھڪ اھڙو مادو دريافت ڪيو جنھن ۾ تمام گھڻي نائٽروجن موجود ھئي، پر کيس معلوم نہ ھيو تہ اھو ڊي اين اي سڏجندو. [[فائل:Friedrich Miescher.jpg|180px|thumb|ڊي اين اي دريافت ڪندڙ [[فريڊرڪ مائيسر]]]] اھو مادو جيو گھرڙي جي مرڪز (Nucleus) مان حاصل ڪيو ويو. ھن سائٽوپلازم مان نيوڪليس کي ڌار ڪري، انکي الڪلي جي ڳار سان صاف ڪري، ان کي تيزابي شڪل ۾ آندو، جنھن کي ھن نيوڪليئن (nuclein) جو نالو ڏنو، جيڪو بعد ۾ ڊي اين اي سڏجڻ شروع ٿيو.<ref>Miescher, Friedrich (1871) [https://books.google.com/books?id=YJRTAAAAcAAJ&pg=PA441#v=onepage&q&f=false "Ueber die chemische Zusammensetzung der Eiterzellen"] (On the chemical composition of pus cells), ''Medicinisch-chemische Untersuchungen'', '''4''' : 441–460. [https://books.google.com/books?id=YJRTAAAAcAAJ&pg=PA456#v=onepage&q&f=false From p. 456:] "''Ich habe mich daher später mit meinen Versuchen an die ganzen Kerne gehalten, die Trennung der Körper, die ich einstweilen ohne weiteres Präjudiz als lösliches und unlösliches Nuclein bezeichnen will, einem günstigeren Material überlassend.''{{-"}} ("Therefore, in my experiments I subsequently limited myself to the whole nucleus, leaving to a more favorable material the separation of the substances, that for the present, without further prejudice, I will designate as soluble and insoluble nuclear material ('Nuclein').")</ref> فريڊرڪ مائيسر اھو تيزابي مادو (دريافت ڪيل ڊي اين اي) ھڪ مڇي جي پيپ مان حاصل ڪيو. ھن جو خيال ھو تہ ھي مادو جنسي زرخيزي ۽ وراثتي خاصيتن جي منتقلي جو ذريعو ٿي سگهي ٿو. سال1895ع ۾ ايڊمنڊ [[ڪروموسوم|ڪروموسومز]] (موروثي ڌاڳا) ماء ۽ پي طرفان يڪسان منتقل ھجڻ جي بنياد تي انهن جي وراثت ۾ اھميت جو خيال ظاھر ڪيو. ان کان پھرين [[والٽر فليمنگ]] مک مرڪز (nuclein) جي مورثي ڪروموسومز سان ڳانڍاپو محسوس ڪري چڪو ھيو ۽ ان لاء پھريون ڀيرو ڪرومئٽن (chromatin) جو لفظ استعمال ڪيو. پوء [[ٽائمس]] غدود ۽ خمير جي جيو گھرڙن تي تجربو ڪندي جرمني جو [[البرخت ڪوسل]] اھو دريافت ڪيو تہ نيوڪلين اصل ۾ ٻہ تيزابي مادا آھن جن ۾ ھڪڙو ڊي اين اي ۽ ٻيو [[آر اين اي]] آھي. جاندارن جي اندر اھي ڪيميائي مادا يعني ڊي اين اي جينياتي ترتيبن جا مڪمل مجموعا ٺاھيندا آھن، جنهن کي [[جينوم]] سڏيو ويندو آهي. انساني جينوم ۾ ٽي ارب بنيادي ايڪن (Base) جا جوڙا ڳنڍيل ھوندا آھن ۽ ان ۾ 23 ڪروموسومن جا جوڙا پڻ شامل آهن.<ref name ="جينوم"> -https://www.yourgenome.org/facts/what-is-dna </ref> سڀني انسانن ۾ انھن بنيادي ايڪن جو 99 سيڪڙو بنيادن جي ترتيب ھڪجھڙي ھوندي آھي.<ref name="سائنس"/> سال 1953ع ۾ [[جيمز واٽسن]]، [[فرانسس ڪرڪ]]، [[مئوريس ولڪنس]] ۽ [[روزالينڊ فرينڪلن]] ڊي اين اي (DNA) جي ٻٽي وڪوڙيل ڌاڳن واري پيچدار ڏاڪڻ واري شڪل (double helix) دريافت ڪئي.<ref name="سائنس"/> واٽسن، ڪرڪ ۽ ولڪنس کي سال 1962ع ۾ ڊي اين اي جي ان ماليڪيولن واري شڪل دريافت ڪرڻ تي [[طب]] جو [[نوبل انعام]] مليو.<ref name="سائنس"/> ==پڻ ڏسو== * [[:باب:طب]] * [[:باب:سائنس]] * [[:باب:حياتيات]] * [[ڊي اين اي سيڪوينسنگ]] * [[جينياتي تبديلي]] * [[جينياتي ڊس آرڊر]] * [[ايڊينن]] *[[سائٽوسن]] *[[گوانن]] *[[ٿائمن]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{Library resources box |onlinebooks=yes |by=no |lcheading= DNA |label=DNA }} * [https://web.archive.org/web/20070306082905/http://pipe.scs.fsu.edu/displar.html DNA binding site prediction on protein] * [https://web.archive.org/web/20100223035803/http://nobelprize.org/educational_games/medicine/dna_double_helix/ DNA the Double Helix Game] From the official Nobel Prize web site * [http://www.fidelitysystems.com/Unlinked_DNA.html DNA under electron microscope] * [http://www.dnalc.org/ Dolan DNA Learning Center] * [http://www.nature.com/nature/dna50/archive.html Double Helix: 50 years of DNA], ''[[Nature (journal)|Nature]]'' * [http://www.nature.com/encode/ ENCODE threads explorer] ENCODE home page at [[Nature (journal)|Nature]] * [https://web.archive.org/web/20070213030135/http://www.ncbe.reading.ac.uk/DNA50/ Double Helix 1953–2003] National Centre for Biotechnology Education * [http://www.genome.gov/10506718 Genetic Education Modules for Teachers] – ''DNA from the Beginning'' Study Guide * [https://www.nytimes.com/packages/pdf/science/dna-article.pdf "Clue to chemistry of heredity found"]. ''[[The New York Times]]'', June 1953. First American newspaper coverage of the discovery of the DNA structure * [http://www.dnaftb.org/ DNA from the Beginning] Another DNA Learning Center site on DNA, genes, and heredity from Mendel to the human genome project. * [https://web.archive.org/web/20070825101712/http://orpheus.ucsd.edu/speccoll/testing/html/mss0660a.html#abstract The Register of Francis Crick Personal Papers 1938&nbsp;– 2007] at Mandeville Special Collections Library, [[University of California, San Diego]] * [http://www.nature.com/polopoly_fs/7.9746!/file/Crick%20letter%20to%20Michael.pdf Seven-page, handwritten letter that Crick sent to his 12-year-old son Michael in 1953 describing the structure of DNA.] See [http://www.nature.com/news/crick-s-medal-goes-under-the-hammer-1.12705 Crick's medal goes under the hammer], Nature, 5 April 2013. {{Subject bar |commons = yes |d = yes |v = yes |portal1 = حياتيات }} {{Authority control}} [[زمرو:طب]] [[زمرو:جينيات]] [[زمرو:ڊي اين اي]] [[زمرو:ڪيميائي مرڪب]] [[Category:Biotechnology]] [[Category:Helices]] [[Category:Nucleic acids]] ==حوالا== {{حوالا}} 7jtslu3x4inul2hw9hp4mdz1vswjty0 320171 320170 2025-06-21T12:18:46Z Abdullah1601 18012 320171 wikitext text/x-wiki {{Short description|Molecule that carries genetic information}} {{Featured article}} [[فائل:DNA animation.gif|thumb| ٻٽي پيچدار ڌاڳي نما ڊي اين اي جي شڪل جو حصو]] '''ڊي آڪسي رائبو نيوڪليئڪ ائسڊ''' <small>(Deoxyribonucleic Acid)</small>، جنھن کي مختصرن '''ڊي اين اي''' (DNA) سڏيو ويندو آهي، ٻن ڌاڳي نما ھڪ ٻئي سان ويڙھيل لڙھن جو ٺھيل ماليڪيول آهي، جيڪا پيچدار شڪل جو ڌاڳي نما نيوڪليائي تيزاب ھوندو آھي، جنھن منجھ سمورن ڄاتل جاندارن ۽ وائرس جي پيدائش، وڏي ٿيڻ، ڪم ڪرڻ جي طريقن ۽ واڌ بابت جينياتي ترتيب موجود ھوندي آھي. ڊي اين اي ۽ آر اين اي نيوڪليئڪ تيزاب آهن. پروٽين، لپڊس (<small>Lipids</small>) ۽ پيچيده ڪاربوهائيڊريٽ (<small>Polysaccharides</small>) سان گڏ، نيوڪليڪ ايسڊ ڊگھي ماليڪيول (<small>macromolecules</small>) جي چئن وڏن قسمن مان هڪ آهن، جنھن ۾ ھڪ مخصوص جينياتي ڪوڊ ھوندو آھي، جيڪو کاڌن جي ترڪيبن واري ڪتاب وانگر جسم جي اندر سمورن قسمن جي پروٽين جي ٺاھڻ لاء ھدايتون رکندو آھي.<ref name="جينوم"/> ۽ اها وراثت جي خاصيتن کي والدين کان اولاد ۾ منتقل ڪرڻ جو سبب ٿئي ٿو. ٻن ڊي اين اي گڇن کي پولي نيوڪليوٽائڊس جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو ڇاڪاڻ ته اهي آسان مونوميرڪ يونٽن مان ٺهيل آهن جن کي نيوڪليوٽائڊس سڏيو ويندو آهي.<ref>{{Cite book|url=http://www.garlandscience.com/product/isbn/9780815344322|title=Molecular Biology of the Cell|vauthors=Alberts B, Johnson A, Lewis J, Raff M, Roberts K, Walter P|publisher=Garland|year=2014|isbn=978-0-8153-4432-2|edition=6th|page=Chapter 4: DNA, Chromosomes and Genomes|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714210549/http://www.garlandscience.com/product/isbn/9780815344322|archive-date=14 July 2014|df=dmy-all|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://basicbiology.net/micro/genetics/dna|title=DNA|website=Basic Biology|archive-url=https://web.archive.org/web/20170105045651/http://basicbiology.net/micro/genetics/dna/|archive-date=5 January 2017|vauthors=Purcell A|url-status=live}}</ref> هر نيوڪليوٽائڊ چئن نائٽروجن تي مشتمل نيوڪليو بيسس (سائيٽوسائن، گيانائن، ايڊينائن ۽ ٿايامن)، هڪ شوگر جنهن کي ڊي آڪسائيربوز سڏيو ويندو آهي ۽ هڪ فاسفيٽ گروپ تي مشتمل هوندو آهي. نيوڪليوٽائيڊس هڪ ٻئي سان هڪ زنجير ۾ ڪوولنٽ بانڊز (جنهن کي فاسفوڊيسٽر لنڪج طور سڃاتو وڃي ٿو) هڪ نيوڪليوٽائيڊ جي شگر ۽ ٻئي جي فاسفيٽ جي وچ ۾ جڙيل آهن، جنهن جي نتيجي ۾ هڪ متبادل شگر-فاسفيٽ ريبون پيدا ٿئي ٿي. ٻن الڳ پولي نيوڪليوٽيڊ اسٽريڊس جي نائيٽروجني بنيادون، بنيادي جوڙيندڙ ضابطن جي مطابق، هائڊروجن بانڊن سان گڏ ڊبل اسٽرينڊ ڊي اين اي ٺاهڻ لاءِ، هڪٻئي سان جڙيل آهن. مڪمل نائيٽروجني بنيادن کي ٻن گروپن؛ واحد-رنگڊ پيريمائڊائنز ۽ ڊبل-رنگڊ پيورين، ۾ ورهايو ويو آهي. ڊي اين اي ۾، پيريميڊن، ٿائمن ۽ سائٽوسن آهن ۽ پيورين، ايڊينن ۽ گوانن آهن. [[File:DNA Structure+Key+Labelled.pn NoBB.png|thumb|right|upright=1.33|ڊي اين اي ڊبل هيلڪس (قسم B-DNA) جي جوڙجڪ. ڍانچي ۾ ايٽم عنصرن جي رنگ سان ڪوڊ ٿيل آهن ۽ ٻن بنيادي جوڙن جي تفصيلي جوڙجڪ هيٺئين ساڄي پاسي ڏيکاريل آهن]] ڊبل اسٽرينڊ ڊي اين اي جا ٻئي گڇا ساڳي حياتياتي معلومات کي محفوظ ڪن ٿا. اها معلومات نقل نقل ٿي آهي، جڏهن ٻه گڇا الڳ ٿين ٿا. ڊي اين اي جو وڏو حصو (انسانن لاء %98 کان وڌيڪ) ڪوڊ ٿيل نه آهي، مطلب ته اهي حصا پروٽين جي ترتيبن لاء نمونن جي طور تي ڪم نه ڪندا آهن. ڊي اين اي جا ٻه حصا هڪ ٻئي جي مخالف طرفن ۾ هلن ٿا ۽ اهڙيءَ طرح ضد متوازي آهن. هر کنڊ سان جڙيل چار قسمن مان هڪ نيوڪليوبيس (يا اساس) آهي. اهو انهن چئن نيوڪليوبيسن جو تسلسل آهي جيڪو پٺي جي بون سان گڏ جينياتي معلومات کي انڪوڊ ڪري ٿو. آر اين اي اسٽرينڊز ڊي اين اي اسٽرينڊس کي ٽيمپليٽ جي طور تي، ٽرانڪرپشن نالي هڪ پروسيس ۾ استعمال ڪندي ٺاهيا ويندا آهن، جتي ڊي اين اي اساسن کي انهن جي لاڳاپيل اساسن کان تبادلو ڪيو ويندو آهي، سواءِ ٿائيمن (T) جي صورت ۾، جنهن لاءِ آر اين اي يوراسل (U) کي متبادل بڻائي ٿو.<ref>{{Cite web|url=https://www.genome.gov/genetics-glossary/Uracil|title=Uracil|website=Genome.gov|language=en|access-date=21 November 2019}}</ref> جينياتي ڪوڊ جي تحت، اهي آر اين اي اسٽريڊس پروٽين جي اندر امينو تيزاب جي تسلسل کي بيان ڪن ٿا، جنهن کي ترجمو سڏيو ويندو آهي. [[File:Phosphate backbone.jpg|thumb|ڊي اين اي جي سادي ڊاياگرام ]] يوڪريوٽڪ گھرڙن جي اندر، ڊي اين اي کي ڊگھي جوڙجڪ، جنهن کي [[ڪروموسوم|ڪروموزوم]] سڏيو ويندو آهي، ۾ منظم ڪيو ويندو آهي. عام جيو گھرڙي جي تقسيم کان اڳ، اهي ڪروموزوم ڊي اين اي جي نقل جي عمل ۾ نقل ڪيا ويا آهن ۽ اهڙي طرح هر ڌي جيو گھرڙي لاء ڪروموزوم جو مڪمل سيٽ مهيا ڪري ٿو. يوڪريوٽڪ جاندار (جانور، ٻوٽا، فنگس ۽ پروٽسٽ) پنهنجي ڊي اين اي جو گهڻو حصو گھرڙي جي مرڪز <small>(Nucleus)</small> جي اندر نيوڪليائي ڊي اين اي <small>(Nucleic DNA)</small> طور ۽ ڪجهه مائٽوڪونڊريا <small>(mitochondria)</small> ۾ مائٽوڪونڊريائي ڊي اين اي طور يا ڪلوروپلاسٽ ۾ ڪلوروپلاسٽ ڊي اين اي طور، ذخيرو ڪندا آهن.<ref>{{cite book|url=https://archive.org/details/igenetics0000russ_v6o1|title=iGenetics|vauthors=Russell P|publisher=Benjamin Cummings|year=2001|isbn=0-8053-4553-1|location=New York|url-access=registration}}</ref> ان جي ابتڙ، پروڪاريوٽس (بيڪٽيريا ۽ آرڪيا) پنهنجي ڊي اين اي کي صرف سائٽوپلازم ۾، گول ڪروموزوم جي طور محفوظ ڪن ٿا. يوڪريوٽڪ ڪروموزوم جي اندر، ڪرومئٽن پروٽين، جهڙوڪ هسٽونيس، ڊي اين اي کي ملائي رکن ٿا ۽ منظم ڪن ٿا. اهي ٺهيل جوڙجڪ ڊي اين اي ۽ ٻين پروٽينن جي وچ ۾ رابطي جي رهنمائي ڪن ٿا، ڪنٽرول ۾ مدد ڪن ٿا ته ڊي اين اي جا ڪهڙا حصا نقل ٿيل آهن. ==خاصيتون== ڊي اين اي ماليڪيولن جو ٺھيل ھوندو آھي جن کي [[نيوڪليوٽائڊ]] چوندا آهن. ھر نيوڪليوٽائڊ کنڊ ۽ فاسفيٽ گروپن جو ٺھيل ھوندو آھي جن جا بنياد نائٽروجن ھوندا آھن. انھن بنيادن جا چار قسم مٿي بيان ٿيل آھن.<ref name =" سائنس"> livescience.com- </ref> انھن چئن بنيادن جي ڊي اين اي جي ڏاڪڻ جي ڏاڪن واري ترتيب کي جينياتي ڪوڊ يا جينياتي مجموعو چوندا آهن.<ref name="سائنس"/> ===موروثي بنيادي ايڪا=== ڊي اين اي ھڪ ورو ڪڙدار ڏاڪڻ وانگر ٺھيل ھوندو آھي، جن جا پاسا ڄڻ تہ ٻن ھڪ ٻئي سان وڪوڙيل ڌاڳن وانگر ھوندا آھن، جن جي وچ ۾ ڪروڙين ڏاڪا ھوندا آھن. ھر ڏاڪي ۾ ٻہ بنيادي ايڪا (Base) ڳنڍيل ھوندا آھن، يعني ھر ڏاڪو ھڪ جوڙو ھوندو آھي جن جو ڏاڪي جي وچ تي سنگم ھائڊروجن بانڊ سڏبو آهي.<ref name="جينوم"/> موروثي بنيادي ايڪن جي ترتيب وارو جينياتي ڪوڊ ھر جيو گھرڙي جي مرڪز ۾ موجود ھوندو آھي جيڪو مورثي ھوندو آھي يعني والدين مان ٻارن ۾ منتقل ٿيندڙ آهي. اھي بنيادي ايڪا ھيٺين چئن قسمن جا ھوندا آھن:<ref name="جينوم"/><br> * [[ايڊينن]] (Adenine) يا (A) *[[سائٽوسين]] (Cytosine) يا (C) *[[گوانن]] (Guanine) يا (G) *[[ٿائمن]] (Thymine) يا (T) ===تبديل ٿيل بنيادي ايڪا=== ڊي اين اي (DNA) ۾ تبديل ٿيل غيرموروثي بنيادي ايڪا پڻ هوندا آهن. انهن مان پهريون سڃاڻپ ٿيل 5-ميٿائل سائٽوسن هو, جيڪو 1925ع ۾ مائڪوبيڪٽريم ٽيوبرڪلوسس جي جينوم (Genome) ۾ مليو.<ref name="Johnson19252">{{cite journal|vauthors=Johnson TB, Coghill RD|year=1925|title=Pyrimidines. CIII. The discovery of 5-methylcytosine in tuberculinic acid, the nucleic acid of the tubercle bacillus.|journal=Journal of the American Chemical Society|volume=47|pages=2838–44|doi=10.1021/ja01688a030|issn=0002-7863}}</ref> بيڪٽيريا وائرس (بيڪٽريوفيج) ۾ انهن غير موروثي ايڪن جي موجودگي جو سبب بيڪٽيريا ۾ موجود (limiting) اينزائمز کان بچڻ آهي.<ref name="pmid273197412">{{cite journal|vauthors=Weigele P, Raleigh EA|date=October 2016|title=Biosynthesis and Function of Modified Bases in Bacteria and Their Viruses|journal=Chemical Reviews|volume=116|issue=20|pages=12655–12687|doi=10.1021/acs.chemrev.6b00114|issn=0009-2665|pmid=27319741|doi-access=free}}</ref> هي اينزائم جا سسٽم جزوي طور تي هڪ ماليڪيولي مدافعتي نظام جي طور تي ڪم ڪرڻ ٿا, جيڪو بيڪٽيريا کي وائرس جي انفيڪشن کان بچائيندو آهي. وڌيڪ عام بنياد ايڪن سائيٽوسائن ۽ ايڊينائن جي تبديليون ۽ تبديل ٿيل ڊي اين اي ايڪا ٻوٽن ۽ جانورن ۾ جين جي اظهار جي ايپي جنيٽڪ ڪنٽرول ۾ اهم ڪردار ادا ڪري ٿو.<ref name="pmid306194652">{{cite journal|vauthors=Kumar S, Chinnusamy V, Mohapatra T|date=2018|title=Epigenetics of Modified DNA Bases: 5-Methylcytosine and Beyond|journal=Frontiers in Genetics|volume=9|pages=640|doi=10.3389/fgene.2018.00640|issn=1664-8021|pmc=6305559|pmid=30619465|doi-access=free}}</ref> * ڊي اين اي ۾ ڪيترائي غيرموروثي بنيادي ايڪن جي سڃاڻپ ٿي آهي. <ref name="pmid289410082">{{cite journal|vauthors=Carell T, Kurz MQ, Müller M, Rossa M, Spada F|date=April 2018|title=Non-canonical Bases in the Genome: The Regulatory Information Layer in DNA|journal=Angewandte Chemie|volume=57|issue=16|pages=4296–4312|doi=10.1002/anie.201708228|pmid=28941008}}</ref> انهن مان گھڻا موروثي بنيادي ايڪن ۽ يوراسل جي تبديلين جي ڪارڻ آهن. * ترميم ٿيل ايڊينائن ** N6-ڪارباموئل-ميٿائل ايڊينائن ** N6-ميٿائيڊينائن * ترميم ٿيل گوانائن ** 7-ڊيزا گوانائن ** 7-ميٿائل گوانائن * ترميم ٿيل سائيٽوسائن ** N4-ميٿائل سائيٽوسائن ** 5-ڪاربوڪسيل سائيٽوسائن ** 5-فارميل سائيٽوسائن ** 5-گلائڪوسل هائيڊروڪسي ميٿائل سائيٽوسائن ** 5-هائيڊروڪسي سائيٽوسائن ** 5-ميٿائل سائيٽوسائن * ترميم ٿيل ٿائيمائيڊائن ** α-گلوٽا ميٿيميڊائن ** α-پوٽرس سينائل ٿائيمائن * يوراسل ۽ تبديليون ** بيس J ** يوراسل ** 5-ڊائيهائيڊروڪسي پينٽا يوراسل ** 5-هائيڊروڪسي ميٿائل ڊي آڪسي يوراسل * ٻيا ** ڊي آڪسي آرڪيو سائن ** 2,6-ڊي امينو پيورين (2-امينو ايڊينائن) == ڪيميائي تبديليون ۽ تبديل ٿيل ڊي اين اي پيڪئجنگ == == حياتياتي ڪم == == پروٽين سان باهمي عمل == == جينياتي بحالي == == ارتقا == == ٽيڪنالاجي ۾ استعمال == ==تاريخ== سال [[1856ع]] کان 1865ع تائين بيان ڪيل [[گريگور مينڊل|مينڊل]] جي تجربن سان وراثتي ايڪن جو تصور ٺھڻ لڳو. 1869ع ۾ [[سوئيزرلينڊ|سوئيٽزرلينڊ]] جي فريڊرڪ مائيسر <small>(Friedrich Miescher)</small> جيو گھرڙن جي مرڪزن ۾ ھڪ اھڙو مادو دريافت ڪيو جنھن ۾ تمام گھڻي [[فاسفورس]] موجود ھئي، پر کيس معلوم نہ ھيو تہ اھو ڊي اين اي سڏجندو. اهو مادو جيو گھرڙي جي مرڪز (Nucleus) مان حاصل ڪيو ويو. ھن سائٽوپلازم مان نيوڪليس کي ڌار ڪري، انکي الڪلي جي ڳار سان صاف ڪري، ان کي تيزابي شڪل ۾ آندو، جنھن کي ھن نيوڪليئن (nuclein) جو نالو ڏنو، جيڪو بعد ۾ ڊي اين اي سڏجڻ شروع ٿيو.<ref>Miescher, Friedrich (1871) [https://books.google.com/books?id=YJRTAAAAcAAJ&pg=PA441#v=onepage&q&f=false "Ueber die chemische Zusammensetzung der Eiterzellen"] (On the chemical composition of pus cells), ''Medicinisch-chemische Untersuchungen'', '''4''' : 441–460. [https://books.google.com/books?id=YJRTAAAAcAAJ&pg=PA456#v=onepage&q&f=false From p. 456:] "''Ich habe mich daher später mit meinen Versuchen an die ganzen Kerne gehalten, die Trennung der Körper, die ich einstweilen ohne weiteres Präjudiz als lösliches und unlösliches Nuclein bezeichnen will, einem günstigeren Material überlassend.''{{-"}} ("Therefore, in my experiments I subsequently limited myself to the whole nucleus, leaving to a more favorable material the separation of the substances, that for the present, without further prejudice, I will designate as soluble and insoluble nuclear material ('Nuclein').")</ref> فريڊرڪ مائيسر اھو تيزابي مادو (دريافت ڪيل ڊي اين اي) ھڪ سرجيڪل پٽي (bandage) تي لڳل پيپ (pus) مان حاصل ڪيو. ھنجو خيال ھو تہ ھي مادو جنسي زرخيزي ۽ وراثتي خاصيتن جي منتقلي جو ذريعو ٿي سگهي ٿو. [[فائل:Friedrich Miescher.jpg|180px|thumb|ڊي اين اي دريافت ڪندڙ [[فريڊرڪ مائيسر]]]] سال 1895ع ۾ ايڊمنڊ [[ڪروموسوم|ڪروموسومز]] (موروثي ڌاڳا) ماء ۽ پي طرفان يڪسان منتقل ھجڻ جي بنياد تي انهن جي وراثت ۾ اھميت جو خيال ظاھر ڪيو. ان کان پھرين [[والٽر فليمنگ]] مک مرڪز (nuclein) جي مورثي ڪروموسومز سان ڳانڍاپو محسوس ڪري چڪو ھيو ۽ ان لاء پھريون ڀيرو ڪرومئٽن (chromatin) جو لفظ استعمال ڪيو. پوء غدود ۽ خمير جي جيو گھرڙن تي تجربو ڪندي جرمني جو [[البرخت ڪوسل]] اھو دريافت ڪيو تہ نيوڪلين اصل ۾ ٻہ تيزابي مادا آھن جن ۾ ھڪڙو ڊي اين اي ۽ ٻيو [[آر اين اي]] آھي. جاندارن جي اندر اھي ڪيميائي مادا يعني ڊي اين اي جينياتي ترتيبن جا مڪمل مجموعا ٺاھيندا آھن، جنهن کي [[جينوم]] سڏيو ويندو آهي. انساني جينوم ۾ ٽي ارب بنيادي ايڪن (Base) جا جوڙا ڳنڍيل ھوندا آھن ۽ ان ۾ 23 ڪروموسومن جا جوڙا پڻ شامل آهن.<ref name="جينوم"> -https://www.yourgenome.org/facts/what-is-dna </ref> سڀني انسانن ۾ انھن بنيادي ايڪن جو 99 سيڪڙو بنيادن جي ترتيب ھڪجھڙي ھوندي آھي.<ref name="سائنس" /> [[File:Maclyn McCarty with Francis Crick and James D Watson - 10.1371 journal.pbio.0030341.g001-O.jpg|thumb|ميڪلن ميڪارٽي (کاٻي) فرانسس ڪرڪ ۽ جيمز واٽسن، ايڪسري تفاوت جي ڊيٽا ۽ روزالنڊ فرئنڪلن ۽ رئمونڊ گوسلنگ جي بصيرت جي بنياد تي، ڊبل هيلڪس ماڊل جي گڏيل شروعات ڪندڙ، سان هٿ ملائندي.]] سال 1953ع ۾ [[جيمز واٽسن]]، [[فرانسس ڪرڪ]]، [[مئوريس ولڪنس|مورس ولڪنس]] ۽ [[روزالينڊ فرينڪلن|روزالنڊ فرينڪلن]] ڊي اين اي جي ٻٽي وڪوڙيل ڌاڳن واري پيچدار ڏاڪڻ واري شڪل (double helix) دريافت ڪئي.<ref name="سائنس" /> واٽسن، ڪرڪ ۽ ولڪنس کي سال 1962ع ۾ ڊي اين اي جي ماليڪيولن واري شڪل دريافت ڪرڻ تي [[طب]] جو [[نوبل انعام]] مليو.<ref name="سائنس" /> ==حياتياتي ڪم== ڊي اين اي (DNA) هڪ پوليمر آهي جيڪو ٻن پولي نيوڪليوٽائيڊ زنجيرن مان ٺهيل آهي جيڪي هڪ ٻئي جي چوڌاري ڊبل هيلڪس ٺاهيندا آهن. پوليمر سڀني سڃاتل جاندارن ۽ ڪيترن ئي وائرسن جي ترقي، ڪم، واڌ ۽ پيدائش لاءِ جينياتي هدايتون ڏين ٿا. ڊي اين اي ۽ آر اين اي نيوڪليئڪ تيزاب آهن. پروٽين، لپڊس ۽ پيچيده ڪاربوهائيڊريٽ (پوليسڪچرائڊس) سان گڏ، نيوڪليئڪ تيزاب ميڪرو ماليڪولن جي چئن وڏن قسمن مان هڪ آهن، جيڪي زندگي جي سڀني ڄاڻايل شڪلن لاء ضروري آهن. ٻن ڊي اين اي گڇن کي پولي نيوڪليوٽائڊس جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو ڇاڪاڻ ته اهي آسان مونوميرڪ يونٽن مان ٺهيل آهن جن کي نيوڪليوٽائڊس سڏيو ويندو آهي.<ref>{{Cite book|url=http://www.garlandscience.com/product/isbn/9780815344322|title=Molecular Biology of the Cell|vauthors=Alberts B, Johnson A, Lewis J, Raff M, Roberts K, Walter P|publisher=Garland|year=2014|isbn=978-0-8153-4432-2|edition=6th|page=Chapter 4: DNA, Chromosomes and Genomes|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714210549/http://www.garlandscience.com/product/isbn/9780815344322|archive-date=14 July 2014|df=dmy-all|url-status=live}}</ref> <ref>{{cite web|url=http://basicbiology.net/micro/genetics/dna|title=DNA|website=Basic Biology|archive-url=https://web.archive.org/web/20170105045651/http://basicbiology.net/micro/genetics/dna/|archive-date=5 January 2017|vauthors=Purcell A|url-status=live}}</ref> هر نيوڪليوٽائڊ چئن نائٽروجن تي مشتمل نيوڪليو بيسس (سائيٽوسائن، گيانائن، ايڊينائن ۽ ٿايامن)، هڪ شوگر جنهن کي ڊي آڪسائيربوز سڏيو ويندو آهي ۽ هڪ فاسفيٽ گروپ تي مشتمل هوندو آهي. نيوڪليوٽائيڊس هڪ ٻئي سان هڪ زنجير ۾ ڪوولنٽ بانڊز (جنهن کي فاسفوڊيسٽر لنڪج طور سڃاتو وڃي ٿو) هڪ نيوڪليوٽائيڊ جي شگر ۽ ٻئي جي فاسفيٽ جي وچ ۾ جڙيل آهن، جنهن جي نتيجي ۾ هڪ متبادل شگر-فاسفيٽ ريبون پيدا ٿئي ٿي. ٻن الڳ پولي نيوڪليوٽيڊ اسٽريڊس جي نائيٽروجني بنيادون، بنيادي جوڙيندڙ ضابطن جي مطابق، هائڊروجن بانڊن سان گڏ ڊبل اسٽرينڊ ڊي اين اي ٺاهڻ لاءِ، هڪٻئي سان جڙيل آهن. مڪمل نائيٽروجني بنيادن کي ٻن گروپن؛ واحد-رنگڊ پيريمائڊائنز ۽ ڊبل-رنگڊ پيورين، ۾ ورهايو ويو آهي. ڊي اين اي ۾، پيريميڊين ٿايامن ۽ سائٽوسن آهن ۽ پيورين، ايڊينائن ۽ گيانائن آهن. ڊبل اسٽرينڊ ڊي اين اي جا ٻئي گڇا ساڳي حياتياتي معلومات کي محفوظ ڪن ٿيون. اها معلومات نقل نقل ٿي آهي، جڏهن ٻه گڇا الڳ ٿين ٿا. ڊي اين اي جو وڏو حصو (انسانن لاء %98 کان وڌيڪ) ڪوڊ ٿيل نه آهي، مطلب ته اهي حصا پروٽين جي ترتيبن لاء نمونن جي طور تي ڪم نه ڪندا آهن. ڊي اين اي جا ٻه حصا هڪ ٻئي جي مخالف طرفن ۾ هلن ٿا ۽ اهڙيءَ طرح ضد متوازي آهن. هر کنڊ سان جڙيل چار قسمن مان هڪ نيوڪليوبيس (يا اساس) آهي. اهو انهن چئن نيوڪليوبيسن جو تسلسل آهي جيڪو پٺي جي بون سان گڏ جينياتي معلومات کي انڪوڊ ڪري ٿو. آر اين اي اسٽرينڊز ڊي اين اي اسٽرينڊس کي ٽيمپليٽ جي طور تي، ٽرانڪرپشن نالي هڪ پروسيس ۾ استعمال ڪندي ٺاهيا ويندا آهن، جتي ڊي اين اي اساسن کي انهن جي لاڳاپيل اساسن کان تبادلو ڪيو ويندو آهي، سواءِ ٿائيمن (T) جي صورت ۾، جنهن لاءِ آر اين اي يوراسل (U) کي متبادل بڻائي ٿو.<ref>{{Cite web|url=https://www.genome.gov/genetics-glossary/Uracil|title=Uracil|website=Genome.gov|language=en|access-date=21 November 2019}}</ref> جينياتي ڪوڊ جي تحت، اهي آر اين اي اسٽريڊس پروٽين جي اندر امينو تيزاب جي تسلسل کي بيان ڪن ٿا، جنهن کي ترجمو سڏيو ويندو آهي. يوڪريوٽڪ گھرڙن جي اندر، ڊي اين اي کي ڊگھي جوڙجڪ، جنهن کي ڪروموزوم سڏيو ويندو آهي، ۾ منظم ڪيو ويندو آهي. عام جيو گھرڙي جي تقسيم کان اڳ، اهي ڪروموزوم ڊي اين اي جي نقل جي عمل ۾ نقل ڪيا ويا آهن ۽ اهڙي طرح هر ڌي جيو گھرڙي لاء ڪروموزوم جو مڪمل سيٽ مهيا ڪري ٿو. يوڪريوٽڪ جاندار (جانور، ٻوٽا، فنگس ۽ پروٽسٽ) پنهنجي ڊي اين اي جو گهڻو حصو جيو گھرڙي جي نيوڪليس جي اندر نيوڪليائي ڊي اين اي طور ۽ ڪجهه مائٽوڪونڊريا ۾ مائيٽوڪونڊريائي ڊي اين اي طور يا ڪلوروپلاسٽ ۾ ڪلوروپلاسٽ ڊي اين اي طور، ذخيرو ڪندا آهن.<ref>{{cite book|url=https://archive.org/details/igenetics0000russ_v6o1|title=iGenetics|vauthors=Russell P|publisher=Benjamin Cummings|year=2001|isbn=0-8053-4553-1|location=New York|url-access=registration}}</ref> ان جي ابتڙ، پروڪاريوٽس (بيڪٽيريا ۽ آرڪيا) پنهنجي ڊي اين اي کي صرف سائٽوپلازم ۾، گول ڪروموزوم جي طور محفوظ ڪن ٿا. يوڪريوٽڪ ڪروموزوم جي اندر، ڪرومئٽن پروٽين، جهڙوڪ هسٽونيس، ڊي اين اي کي ملائي رکن ٿا ۽ منظم ڪن ٿا. اهي ٺهيل جوڙجڪ ڊي اين اي ۽ ٻين پروٽينن جي وچ ۾ رابطي جي رهنمائي ڪن ٿا، ڪنٽرول ۾ مدد ڪن ٿا ته ڊي اين اي جا ڪهڙا حصا نقل ٿيل آهن. == ڊي آڪسي رائبو نيوڪليئڪ ائسڊ== '''ڊي آڪسي رائبو نيوڪليئڪ ائسڊ''' (Deoxyribonucleic Acid)، جنھن کي مختصرن '''ڊي اين اي''' (DNA) سڏيو ويندو آهي، ٻن ڌاڳي نما ھڪ ٻئي سان ويڙھيل لڙھن جو ٺھيل ماليڪيول آهي، جيڪا پيچدار شڪل جو ڌاڳي نما نيوڪليائي تيزاب ھوندو آھي، جنھن منجھ سمورن ڄاتل جاندارن ۽ وائرس جي پيدائش، وڏي ٿيڻ، ڪم ڪرڻ جي طريقن ۽ واڌ بابت جينياتي ترتيب موجود ھوندي آھي. اھو ھڪ ڊگھو ماليڪيول آهي جنھن ۾ ھڪ مخصوص جينياتي ڪوڊ ھوندو آھي. جيڪو کاڌن جي ترڪيبن واري ڪتاب وانگر جسم جي اندر سمورن قسمن جي پروٽين جي ٺاھڻ لاء ھدايتون رکندڙ ھوندو آھي.<ref name="جينوم"/> اھو وراثتي خاصيتن کي والدين کان اولاد ۾ منتقل ڪرڻ جو سبب ٿئي ٿو. سال [[1856ع]] کان 1865ع تائين بيان ڪيل [[گريگور مينڊل|مينڊل]] جي تجربن سان وراثتي ايڪن جو تصور ٺھڻ لڳو. سال 1869ع ۾ [[سوئيزرلينڊ|سوئيٽزرلينڊ]] جي فريڊرڪ مائيسر (Friedrich Miescher) جيو گھرڙن جي مرڪزن ۾ ھڪ اھڙو مادو دريافت ڪيو جنھن ۾ تمام گھڻي نائٽروجن موجود ھئي، پر کيس معلوم نہ ھيو تہ اھو ڊي اين اي سڏجندو. [[فائل:Friedrich Miescher.jpg|180px|thumb|ڊي اين اي دريافت ڪندڙ [[فريڊرڪ مائيسر]]]] اھو مادو جيو گھرڙي جي مرڪز (Nucleus) مان حاصل ڪيو ويو. ھن سائٽوپلازم مان نيوڪليس کي ڌار ڪري، انکي الڪلي جي ڳار سان صاف ڪري، ان کي تيزابي شڪل ۾ آندو، جنھن کي ھن نيوڪليئن (nuclein) جو نالو ڏنو، جيڪو بعد ۾ ڊي اين اي سڏجڻ شروع ٿيو.<ref>Miescher, Friedrich (1871) [https://books.google.com/books?id=YJRTAAAAcAAJ&pg=PA441#v=onepage&q&f=false "Ueber die chemische Zusammensetzung der Eiterzellen"] (On the chemical composition of pus cells), ''Medicinisch-chemische Untersuchungen'', '''4''' : 441–460. [https://books.google.com/books?id=YJRTAAAAcAAJ&pg=PA456#v=onepage&q&f=false From p. 456:] "''Ich habe mich daher später mit meinen Versuchen an die ganzen Kerne gehalten, die Trennung der Körper, die ich einstweilen ohne weiteres Präjudiz als lösliches und unlösliches Nuclein bezeichnen will, einem günstigeren Material überlassend.''{{-"}} ("Therefore, in my experiments I subsequently limited myself to the whole nucleus, leaving to a more favorable material the separation of the substances, that for the present, without further prejudice, I will designate as soluble and insoluble nuclear material ('Nuclein').")</ref> فريڊرڪ مائيسر اھو تيزابي مادو (دريافت ڪيل ڊي اين اي) ھڪ مڇي جي پيپ مان حاصل ڪيو. ھن جو خيال ھو تہ ھي مادو جنسي زرخيزي ۽ وراثتي خاصيتن جي منتقلي جو ذريعو ٿي سگهي ٿو. سال1895ع ۾ ايڊمنڊ [[ڪروموسوم|ڪروموسومز]] (موروثي ڌاڳا) ماء ۽ پي طرفان يڪسان منتقل ھجڻ جي بنياد تي انهن جي وراثت ۾ اھميت جو خيال ظاھر ڪيو. ان کان پھرين [[والٽر فليمنگ]] مک مرڪز (nuclein) جي مورثي ڪروموسومز سان ڳانڍاپو محسوس ڪري چڪو ھيو ۽ ان لاء پھريون ڀيرو ڪرومئٽن (chromatin) جو لفظ استعمال ڪيو. پوء [[ٽائمس]] غدود ۽ خمير جي جيو گھرڙن تي تجربو ڪندي جرمني جو [[البرخت ڪوسل]] اھو دريافت ڪيو تہ نيوڪلين اصل ۾ ٻہ تيزابي مادا آھن جن ۾ ھڪڙو ڊي اين اي ۽ ٻيو [[آر اين اي]] آھي. جاندارن جي اندر اھي ڪيميائي مادا يعني ڊي اين اي جينياتي ترتيبن جا مڪمل مجموعا ٺاھيندا آھن، جنهن کي [[جينوم]] سڏيو ويندو آهي. انساني جينوم ۾ ٽي ارب بنيادي ايڪن (Base) جا جوڙا ڳنڍيل ھوندا آھن ۽ ان ۾ 23 ڪروموسومن جا جوڙا پڻ شامل آهن.<ref name ="جينوم"> -https://www.yourgenome.org/facts/what-is-dna </ref> سڀني انسانن ۾ انھن بنيادي ايڪن جو 99 سيڪڙو بنيادن جي ترتيب ھڪجھڙي ھوندي آھي.<ref name="سائنس"/> سال 1953ع ۾ [[جيمز واٽسن]]، [[فرانسس ڪرڪ]]، [[مئوريس ولڪنس]] ۽ [[روزالينڊ فرينڪلن]] ڊي اين اي (DNA) جي ٻٽي وڪوڙيل ڌاڳن واري پيچدار ڏاڪڻ واري شڪل (double helix) دريافت ڪئي.<ref name="سائنس"/> واٽسن، ڪرڪ ۽ ولڪنس کي سال 1962ع ۾ ڊي اين اي جي ان ماليڪيولن واري شڪل دريافت ڪرڻ تي [[طب]] جو [[نوبل انعام]] مليو.<ref name="سائنس"/> ==پڻ ڏسو== * [[:باب:طب]] * [[:باب:سائنس]] * [[:باب:حياتيات]] * [[ڊي اين اي سيڪوينسنگ]] * [[جينياتي تبديلي]] * [[جينياتي ڊس آرڊر]] * [[ايڊينن]] *[[سائٽوسن]] *[[گوانن]] *[[ٿائمن]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{Library resources box |onlinebooks=yes |by=no |lcheading= DNA |label=DNA }} * [https://web.archive.org/web/20070306082905/http://pipe.scs.fsu.edu/displar.html DNA binding site prediction on protein] * [https://web.archive.org/web/20100223035803/http://nobelprize.org/educational_games/medicine/dna_double_helix/ DNA the Double Helix Game] From the official Nobel Prize web site * [http://www.fidelitysystems.com/Unlinked_DNA.html DNA under electron microscope] * [http://www.dnalc.org/ Dolan DNA Learning Center] * [http://www.nature.com/nature/dna50/archive.html Double Helix: 50 years of DNA], ''[[Nature (journal)|Nature]]'' * [http://www.nature.com/encode/ ENCODE threads explorer] ENCODE home page at [[Nature (journal)|Nature]] * [https://web.archive.org/web/20070213030135/http://www.ncbe.reading.ac.uk/DNA50/ Double Helix 1953–2003] National Centre for Biotechnology Education * [http://www.genome.gov/10506718 Genetic Education Modules for Teachers] – ''DNA from the Beginning'' Study Guide * [https://www.nytimes.com/packages/pdf/science/dna-article.pdf "Clue to chemistry of heredity found"]. ''[[The New York Times]]'', June 1953. First American newspaper coverage of the discovery of the DNA structure * [http://www.dnaftb.org/ DNA from the Beginning] Another DNA Learning Center site on DNA, genes, and heredity from Mendel to the human genome project. * [https://web.archive.org/web/20070825101712/http://orpheus.ucsd.edu/speccoll/testing/html/mss0660a.html#abstract The Register of Francis Crick Personal Papers 1938&nbsp;– 2007] at Mandeville Special Collections Library, [[University of California, San Diego]] * [http://www.nature.com/polopoly_fs/7.9746!/file/Crick%20letter%20to%20Michael.pdf Seven-page, handwritten letter that Crick sent to his 12-year-old son Michael in 1953 describing the structure of DNA.] See [http://www.nature.com/news/crick-s-medal-goes-under-the-hammer-1.12705 Crick's medal goes under the hammer], Nature, 5 April 2013. {{Subject bar |commons = yes |d = yes |v = yes |portal1 = حياتيات }} {{Authority control}} [[زمرو:طب]] [[زمرو:جينيات]] [[زمرو:ڊي اين اي]] [[زمرو:ڪيميائي مرڪب]] [[Category:Biotechnology]] [[Category:Helices]] [[Category:Nucleic acids]] ==حوالا== {{حوالا}} 26061wvhfene1rbncamjp7nzw3g2vxp 320172 320171 2025-06-21T12:20:00Z Abdullah1601 18012 320172 wikitext text/x-wiki {{Short description|Molecule that carries genetic information}} {{Featured article}} [[فائل:DNA animation.gif|thumb| ٻٽي پيچدار ڌاڳي نما ڊي اين اي جي شڪل جو حصو]] '''ڊي آڪسي رائبو نيوڪليئڪ ائسڊ''' <small>(Deoxyribonucleic Acid)</small>، جنھن کي مختصرن '''ڊي اين اي''' (DNA) سڏيو ويندو آهي، ٻن ڌاڳي نما ھڪ ٻئي سان ويڙھيل لڙھن جو ٺھيل ماليڪيول آهي، جيڪا پيچدار شڪل جو ڌاڳي نما نيوڪليائي تيزاب ھوندو آھي، جنھن منجھ سمورن ڄاتل جاندارن ۽ وائرس جي پيدائش، وڏي ٿيڻ، ڪم ڪرڻ جي طريقن ۽ واڌ بابت جينياتي ترتيب موجود ھوندي آھي. ڊي اين اي ۽ آر اين اي نيوڪليئڪ تيزاب آهن. پروٽين، لپڊس (<small>Lipids</small>) ۽ پيچيده ڪاربوهائيڊريٽ (<small>Polysaccharides</small>) سان گڏ، نيوڪليڪ ايسڊ ڊگھي ماليڪيول (<small>macromolecules</small>) جي چئن وڏن قسمن مان هڪ آهن، جنھن ۾ ھڪ مخصوص جينياتي ڪوڊ ھوندو آھي، جيڪو کاڌن جي ترڪيبن واري ڪتاب وانگر جسم جي اندر سمورن قسمن جي پروٽين جي ٺاھڻ لاء ھدايتون رکندو آھي.<ref name="جينوم"/> ۽ اها وراثت جي خاصيتن کي والدين کان اولاد ۾ منتقل ڪرڻ جو سبب ٿئي ٿو. ٻن ڊي اين اي گڇن کي پولي نيوڪليوٽائڊس جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو ڇاڪاڻ ته اهي آسان مونوميرڪ يونٽن مان ٺهيل آهن جن کي نيوڪليوٽائڊس سڏيو ويندو آهي.<ref>{{Cite book|url=http://www.garlandscience.com/product/isbn/9780815344322|title=Molecular Biology of the Cell|vauthors=Alberts B, Johnson A, Lewis J, Raff M, Roberts K, Walter P|publisher=Garland|year=2014|isbn=978-0-8153-4432-2|edition=6th|page=Chapter 4: DNA, Chromosomes and Genomes|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714210549/http://www.garlandscience.com/product/isbn/9780815344322|archive-date=14 July 2014|df=dmy-all|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://basicbiology.net/micro/genetics/dna|title=DNA|website=Basic Biology|archive-url=https://web.archive.org/web/20170105045651/http://basicbiology.net/micro/genetics/dna/|archive-date=5 January 2017|vauthors=Purcell A|url-status=live}}</ref> هر نيوڪليوٽائڊ چئن نائٽروجن تي مشتمل نيوڪليو بيسس (سائيٽوسائن، گيانائن، ايڊينائن ۽ ٿايامن)، هڪ شوگر جنهن کي ڊي آڪسائيربوز سڏيو ويندو آهي ۽ هڪ فاسفيٽ گروپ تي مشتمل هوندو آهي. نيوڪليوٽائيڊس هڪ ٻئي سان هڪ زنجير ۾ ڪوولنٽ بانڊز (جنهن کي فاسفوڊيسٽر لنڪج طور سڃاتو وڃي ٿو) هڪ نيوڪليوٽائيڊ جي شگر ۽ ٻئي جي فاسفيٽ جي وچ ۾ جڙيل آهن، جنهن جي نتيجي ۾ هڪ متبادل شگر-فاسفيٽ ريبون پيدا ٿئي ٿي. ٻن الڳ پولي نيوڪليوٽيڊ اسٽريڊس جي نائيٽروجني بنيادون، بنيادي جوڙيندڙ ضابطن جي مطابق، هائڊروجن بانڊن سان گڏ ڊبل اسٽرينڊ ڊي اين اي ٺاهڻ لاءِ، هڪٻئي سان جڙيل آهن. مڪمل نائيٽروجني بنيادن کي ٻن گروپن؛ واحد-رنگڊ پيريمائڊائنز ۽ ڊبل-رنگڊ پيورين، ۾ ورهايو ويو آهي. ڊي اين اي ۾، پيريميڊن، ٿائمن ۽ سائٽوسن آهن ۽ پيورين، ايڊينن ۽ گوانن آهن. [[File:DNA Structure+Key+Labelled.pn NoBB.png|thumb|right|upright=1.33|ڊي اين اي ڊبل هيلڪس (قسم B-DNA) جي جوڙجڪ. ڍانچي ۾ ايٽم عنصرن جي رنگ سان ڪوڊ ٿيل آهن ۽ ٻن بنيادي جوڙن جي تفصيلي جوڙجڪ هيٺئين ساڄي پاسي ڏيکاريل آهن]] ڊبل اسٽرينڊ ڊي اين اي جا ٻئي گڇا ساڳي حياتياتي معلومات کي محفوظ ڪن ٿا. اها معلومات نقل نقل ٿي آهي، جڏهن ٻه گڇا الڳ ٿين ٿا. ڊي اين اي جو وڏو حصو (انسانن لاء %98 کان وڌيڪ) ڪوڊ ٿيل نه آهي، مطلب ته اهي حصا پروٽين جي ترتيبن لاء نمونن جي طور تي ڪم نه ڪندا آهن. ڊي اين اي جا ٻه حصا هڪ ٻئي جي مخالف طرفن ۾ هلن ٿا ۽ اهڙيءَ طرح ضد متوازي آهن. هر کنڊ سان جڙيل چار قسمن مان هڪ نيوڪليوبيس (يا اساس) آهي. اهو انهن چئن نيوڪليوبيسن جو تسلسل آهي جيڪو پٺي جي بون سان گڏ جينياتي معلومات کي انڪوڊ ڪري ٿو. آر اين اي اسٽرينڊز ڊي اين اي اسٽرينڊس کي ٽيمپليٽ جي طور تي، ٽرانڪرپشن نالي هڪ پروسيس ۾ استعمال ڪندي ٺاهيا ويندا آهن، جتي ڊي اين اي اساسن کي انهن جي لاڳاپيل اساسن کان تبادلو ڪيو ويندو آهي، سواءِ ٿائيمن (T) جي صورت ۾، جنهن لاءِ آر اين اي يوراسل (U) کي متبادل بڻائي ٿو.<ref>{{Cite web|url=https://www.genome.gov/genetics-glossary/Uracil|title=Uracil|website=Genome.gov|language=en|access-date=21 November 2019}}</ref> جينياتي ڪوڊ جي تحت، اهي آر اين اي اسٽريڊس پروٽين جي اندر امينو تيزاب جي تسلسل کي بيان ڪن ٿا، جنهن کي ترجمو سڏيو ويندو آهي. [[File:Phosphate backbone.jpg|thumb|ڊي اين اي جي سادي ڊاياگرام ]] يوڪريوٽڪ گھرڙن جي اندر، ڊي اين اي کي ڊگھي جوڙجڪ، جنهن کي [[ڪروموسوم|ڪروموزوم]] سڏيو ويندو آهي، ۾ منظم ڪيو ويندو آهي. عام جيو گھرڙي جي تقسيم کان اڳ، اهي ڪروموزوم ڊي اين اي جي نقل جي عمل ۾ نقل ڪيا ويا آهن ۽ اهڙي طرح هر ڌي جيو گھرڙي لاء ڪروموزوم جو مڪمل سيٽ مهيا ڪري ٿو. يوڪريوٽڪ جاندار (جانور، ٻوٽا، فنگس ۽ پروٽسٽ) پنهنجي ڊي اين اي جو گهڻو حصو گھرڙي جي مرڪز <small>(Nucleus)</small> جي اندر نيوڪليائي ڊي اين اي <small>(Nucleic DNA)</small> طور ۽ ڪجهه مائٽوڪونڊريا <small>(mitochondria)</small> ۾ مائٽوڪونڊريائي ڊي اين اي طور يا ڪلوروپلاسٽ ۾ ڪلوروپلاسٽ ڊي اين اي طور، ذخيرو ڪندا آهن.<ref>{{cite book|url=https://archive.org/details/igenetics0000russ_v6o1|title=iGenetics|vauthors=Russell P|publisher=Benjamin Cummings|year=2001|isbn=0-8053-4553-1|location=New York|url-access=registration}}</ref> ان جي ابتڙ، پروڪاريوٽس (بيڪٽيريا ۽ آرڪيا) پنهنجي ڊي اين اي کي صرف سائٽوپلازم ۾، گول ڪروموزوم جي طور محفوظ ڪن ٿا. يوڪريوٽڪ ڪروموزوم جي اندر، ڪرومئٽن پروٽين، جهڙوڪ هسٽونيس، ڊي اين اي کي ملائي رکن ٿا ۽ منظم ڪن ٿا. اهي ٺهيل جوڙجڪ ڊي اين اي ۽ ٻين پروٽينن جي وچ ۾ رابطي جي رهنمائي ڪن ٿا، ڪنٽرول ۾ مدد ڪن ٿا ته ڊي اين اي جا ڪهڙا حصا نقل ٿيل آهن. ==خاصيتون== ڊي اين اي ماليڪيولن جو ٺھيل ھوندو آھي جن کي [[نيوڪليوٽائڊ]] چوندا آهن. ھر نيوڪليوٽائڊ کنڊ ۽ فاسفيٽ گروپن جو ٺھيل ھوندو آھي جن جا بنياد نائٽروجن ھوندا آھن. انھن بنيادن جا چار قسم مٿي بيان ٿيل آھن.<ref name =" سائنس"> livescience.com- </ref> انھن چئن بنيادن جي ڊي اين اي جي ڏاڪڻ جي ڏاڪن واري ترتيب کي جينياتي ڪوڊ يا جينياتي مجموعو چوندا آهن.<ref name="سائنس"/> ===موروثي بنيادي ايڪا=== ڊي اين اي ھڪ ورو ڪڙدار ڏاڪڻ وانگر ٺھيل ھوندو آھي، جن جا پاسا ڄڻ تہ ٻن ھڪ ٻئي سان وڪوڙيل ڌاڳن وانگر ھوندا آھن، جن جي وچ ۾ ڪروڙين ڏاڪا ھوندا آھن. ھر ڏاڪي ۾ ٻہ بنيادي ايڪا (Base) ڳنڍيل ھوندا آھن، يعني ھر ڏاڪو ھڪ جوڙو ھوندو آھي جن جو ڏاڪي جي وچ تي سنگم ھائڊروجن بانڊ سڏبو آهي.<ref name="جينوم"/> موروثي بنيادي ايڪن جي ترتيب وارو جينياتي ڪوڊ ھر جيو گھرڙي جي مرڪز ۾ موجود ھوندو آھي جيڪو مورثي ھوندو آھي يعني والدين مان ٻارن ۾ منتقل ٿيندڙ آهي. اھي بنيادي ايڪا ھيٺين چئن قسمن جا ھوندا آھن:<ref name="جينوم"/><br> * [[ايڊينن]] (Adenine) يا (A) *[[سائٽوسين]] (Cytosine) يا (C) *[[گوانن]] (Guanine) يا (G) *[[ٿائمن]] (Thymine) يا (T) ===تبديل ٿيل بنيادي ايڪا=== ڊي اين اي (DNA) ۾ تبديل ٿيل غيرموروثي بنيادي ايڪا پڻ هوندا آهن. انهن مان پهريون سڃاڻپ ٿيل 5-ميٿائل سائٽوسن هو, جيڪو 1925ع ۾ مائڪوبيڪٽريم ٽيوبرڪلوسس جي جينوم (Genome) ۾ مليو.<ref name="Johnson19252">{{cite journal|vauthors=Johnson TB, Coghill RD|year=1925|title=Pyrimidines. CIII. The discovery of 5-methylcytosine in tuberculinic acid, the nucleic acid of the tubercle bacillus.|journal=Journal of the American Chemical Society|volume=47|pages=2838–44|doi=10.1021/ja01688a030|issn=0002-7863}}</ref> بيڪٽيريا وائرس (بيڪٽريوفيج) ۾ انهن غير موروثي ايڪن جي موجودگي جو سبب بيڪٽيريا ۾ موجود (limiting) اينزائمز کان بچڻ آهي.<ref name="pmid273197412">{{cite journal|vauthors=Weigele P, Raleigh EA|date=October 2016|title=Biosynthesis and Function of Modified Bases in Bacteria and Their Viruses|journal=Chemical Reviews|volume=116|issue=20|pages=12655–12687|doi=10.1021/acs.chemrev.6b00114|issn=0009-2665|pmid=27319741|doi-access=free}}</ref> هي اينزائم جا سسٽم جزوي طور تي هڪ ماليڪيولي مدافعتي نظام جي طور تي ڪم ڪرڻ ٿا, جيڪو بيڪٽيريا کي وائرس جي انفيڪشن کان بچائيندو آهي. وڌيڪ عام بنياد ايڪن سائيٽوسائن ۽ ايڊينائن جي تبديليون ۽ تبديل ٿيل ڊي اين اي ايڪا ٻوٽن ۽ جانورن ۾ جين جي اظهار جي ايپي جنيٽڪ ڪنٽرول ۾ اهم ڪردار ادا ڪري ٿو.<ref name="pmid306194652">{{cite journal|vauthors=Kumar S, Chinnusamy V, Mohapatra T|date=2018|title=Epigenetics of Modified DNA Bases: 5-Methylcytosine and Beyond|journal=Frontiers in Genetics|volume=9|pages=640|doi=10.3389/fgene.2018.00640|issn=1664-8021|pmc=6305559|pmid=30619465|doi-access=free}}</ref> * ڊي اين اي ۾ ڪيترائي غيرموروثي بنيادي ايڪن جي سڃاڻپ ٿي آهي. <ref name="pmid289410082">{{cite journal|vauthors=Carell T, Kurz MQ, Müller M, Rossa M, Spada F|date=April 2018|title=Non-canonical Bases in the Genome: The Regulatory Information Layer in DNA|journal=Angewandte Chemie|volume=57|issue=16|pages=4296–4312|doi=10.1002/anie.201708228|pmid=28941008}}</ref> انهن مان گھڻا موروثي بنيادي ايڪن ۽ يوراسل جي تبديلين جي ڪارڻ آهن. * ترميم ٿيل ايڊينائن ** N6-ڪارباموئل-ميٿائل ايڊينائن ** N6-ميٿائيڊينائن * ترميم ٿيل گوانائن ** 7-ڊيزا گوانائن ** 7-ميٿائل گوانائن * ترميم ٿيل سائيٽوسائن ** N4-ميٿائل سائيٽوسائن ** 5-ڪاربوڪسيل سائيٽوسائن ** 5-فارميل سائيٽوسائن ** 5-گلائڪوسل هائيڊروڪسي ميٿائل سائيٽوسائن ** 5-هائيڊروڪسي سائيٽوسائن ** 5-ميٿائل سائيٽوسائن * ترميم ٿيل ٿائيمائيڊائن ** α-گلوٽا ميٿيميڊائن ** α-پوٽرس سينائل ٿائيمائن * يوراسل ۽ تبديليون ** بيس J ** يوراسل ** 5-ڊائيهائيڊروڪسي پينٽا يوراسل ** 5-هائيڊروڪسي ميٿائل ڊي آڪسي يوراسل * ٻيا ** ڊي آڪسي آرڪيو سائن ** 2,6-ڊي امينو پيورين (2-امينو ايڊينائن) == ڪيميائي تبديليون ۽ تبديل ٿيل ڊي اين اي پيڪئجنگ == == حياتياتي ڪم == == پروٽين سان باهمي عمل == == جينياتي بحالي == == ارتقا == == ٽيڪنالاجي ۾ استعمال == ==تاريخ== سال [[1856ع]] کان 1865ع تائين بيان ڪيل [[گريگور مينڊل|مينڊل]] جي تجربن سان وراثتي ايڪن جو تصور ٺھڻ لڳو. 1869ع ۾ [[سوئيزرلينڊ|سوئيٽزرلينڊ]] جي فريڊرڪ مائيسر <small>(Friedrich Miescher)</small> جيو گھرڙن جي مرڪزن ۾ ھڪ اھڙو مادو دريافت ڪيو جنھن ۾ تمام گھڻي [[فاسفورس]] موجود ھئي، پر کيس معلوم نہ ھيو تہ اھو ڊي اين اي سڏجندو. اهو مادو جيو گھرڙي جي مرڪز (Nucleus) مان حاصل ڪيو ويو. ھن سائٽوپلازم مان نيوڪليس کي ڌار ڪري، انکي الڪلي جي ڳار سان صاف ڪري، ان کي تيزابي شڪل ۾ آندو، جنھن کي ھن نيوڪليئن (nuclein) جو نالو ڏنو، جيڪو بعد ۾ ڊي اين اي سڏجڻ شروع ٿيو.<ref>Miescher, Friedrich (1871) [https://books.google.com/books?id=YJRTAAAAcAAJ&pg=PA441#v=onepage&q&f=false "Ueber die chemische Zusammensetzung der Eiterzellen"] (On the chemical composition of pus cells), ''Medicinisch-chemische Untersuchungen'', '''4''' : 441–460. [https://books.google.com/books?id=YJRTAAAAcAAJ&pg=PA456#v=onepage&q&f=false From p. 456:] "''Ich habe mich daher später mit meinen Versuchen an die ganzen Kerne gehalten, die Trennung der Körper, die ich einstweilen ohne weiteres Präjudiz als lösliches und unlösliches Nuclein bezeichnen will, einem günstigeren Material überlassend.''{{-"}} ("Therefore, in my experiments I subsequently limited myself to the whole nucleus, leaving to a more favorable material the separation of the substances, that for the present, without further prejudice, I will designate as soluble and insoluble nuclear material ('Nuclein').")</ref> فريڊرڪ مائيسر اھو تيزابي مادو (دريافت ڪيل ڊي اين اي) ھڪ سرجيڪل پٽي (bandage) تي لڳل پيپ (pus) مان حاصل ڪيو. ھنجو خيال ھو تہ ھي مادو جنسي زرخيزي ۽ وراثتي خاصيتن جي منتقلي جو ذريعو ٿي سگهي ٿو. [[فائل:Friedrich Miescher.jpg|180px|thumb|ڊي اين اي دريافت ڪندڙ [[فريڊرڪ مائيسر]]]] سال 1895ع ۾ ايڊمنڊ [[ڪروموسوم|ڪروموسومز]] (موروثي ڌاڳا) ماء ۽ پي طرفان يڪسان منتقل ھجڻ جي بنياد تي انهن جي وراثت ۾ اھميت جو خيال ظاھر ڪيو. ان کان پھرين [[والٽر فليمنگ]] مک مرڪز (nuclein) جي مورثي ڪروموسومز سان ڳانڍاپو محسوس ڪري چڪو ھيو ۽ ان لاء پھريون ڀيرو ڪرومئٽن (chromatin) جو لفظ استعمال ڪيو. پوء غدود ۽ خمير جي جيو گھرڙن تي تجربو ڪندي جرمني جو [[البرخت ڪوسل]] اھو دريافت ڪيو تہ نيوڪلين اصل ۾ ٻہ تيزابي مادا آھن جن ۾ ھڪڙو ڊي اين اي ۽ ٻيو [[آر اين اي]] آھي. جاندارن جي اندر اھي ڪيميائي مادا يعني ڊي اين اي جينياتي ترتيبن جا مڪمل مجموعا ٺاھيندا آھن، جنهن کي [[جينوم]] سڏيو ويندو آهي. انساني جينوم ۾ ٽي ارب بنيادي ايڪن (Base) جا جوڙا ڳنڍيل ھوندا آھن ۽ ان ۾ 23 ڪروموسومن جا جوڙا پڻ شامل آهن.<ref name="جينوم"> -https://www.yourgenome.org/facts/what-is-dna </ref> سڀني انسانن ۾ انھن بنيادي ايڪن جو 99 سيڪڙو بنيادن جي ترتيب ھڪجھڙي ھوندي آھي.<ref name="سائنس" /> [[File:Maclyn McCarty with Francis Crick and James D Watson - 10.1371 journal.pbio.0030341.g001-O.jpg|thumb|ميڪلن ميڪارٽي (کاٻي) فرانسس ڪرڪ ۽ جيمز واٽسن، ايڪسري تفاوت جي ڊيٽا ۽ روزالنڊ فرئنڪلن ۽ رئمونڊ گوسلنگ جي بصيرت جي بنياد تي، ڊبل هيلڪس ماڊل جي گڏيل شروعات ڪندڙ، سان هٿ ملائندي.]] سال 1953ع ۾ [[جيمز واٽسن]]، [[فرانسس ڪرڪ]]، [[مئوريس ولڪنس|مورس ولڪنس]] ۽ [[روزالينڊ فرينڪلن|روزالنڊ فرينڪلن]] ڊي اين اي جي ٻٽي وڪوڙيل ڌاڳن واري پيچدار ڏاڪڻ واري شڪل (double helix) دريافت ڪئي.<ref name="سائنس" /> واٽسن، ڪرڪ ۽ ولڪنس کي سال 1962ع ۾ ڊي اين اي جي ماليڪيولن واري شڪل دريافت ڪرڻ تي [[طب]] جو [[نوبل انعام]] مليو.<ref name="سائنس" /> ==حياتياتي ڪم== ڊي اين اي (DNA) هڪ پوليمر آهي جيڪو ٻن پولي نيوڪليوٽائيڊ زنجيرن مان ٺهيل آهي جيڪي هڪ ٻئي جي چوڌاري ڊبل هيلڪس ٺاهيندا آهن. پوليمر سڀني سڃاتل جاندارن ۽ ڪيترن ئي وائرسن جي ترقي، ڪم، واڌ ۽ پيدائش لاءِ جينياتي هدايتون ڏين ٿا. ڊي اين اي ۽ آر اين اي نيوڪليئڪ تيزاب آهن. پروٽين، لپڊس ۽ پيچيده ڪاربوهائيڊريٽ (پوليسڪچرائڊس) سان گڏ، نيوڪليئڪ تيزاب ميڪرو ماليڪولن جي چئن وڏن قسمن مان هڪ آهن، جيڪي زندگي جي سڀني ڄاڻايل شڪلن لاء ضروري آهن. ٻن ڊي اين اي گڇن کي پولي نيوڪليوٽائڊس جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو ڇاڪاڻ ته اهي آسان مونوميرڪ يونٽن مان ٺهيل آهن جن کي نيوڪليوٽائڊس سڏيو ويندو آهي.<ref>{{Cite book|url=http://www.garlandscience.com/product/isbn/9780815344322|title=Molecular Biology of the Cell|vauthors=Alberts B, Johnson A, Lewis J, Raff M, Roberts K, Walter P|publisher=Garland|year=2014|isbn=978-0-8153-4432-2|edition=6th|page=Chapter 4: DNA, Chromosomes and Genomes|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714210549/http://www.garlandscience.com/product/isbn/9780815344322|archive-date=14 July 2014|df=dmy-all|url-status=live}}</ref> <ref>{{cite web|url=http://basicbiology.net/micro/genetics/dna|title=DNA|website=Basic Biology|archive-url=https://web.archive.org/web/20170105045651/http://basicbiology.net/micro/genetics/dna/|archive-date=5 January 2017|vauthors=Purcell A|url-status=live}}</ref> هر نيوڪليوٽائڊ چئن نائٽروجن تي مشتمل نيوڪليو بيسس (سائيٽوسائن، گيانائن، ايڊينائن ۽ ٿايامن)، هڪ شوگر جنهن کي ڊي آڪسائيربوز سڏيو ويندو آهي ۽ هڪ فاسفيٽ گروپ تي مشتمل هوندو آهي. نيوڪليوٽائيڊس هڪ ٻئي سان هڪ زنجير ۾ ڪوولنٽ بانڊز (جنهن کي فاسفوڊيسٽر لنڪج طور سڃاتو وڃي ٿو) هڪ نيوڪليوٽائيڊ جي شگر ۽ ٻئي جي فاسفيٽ جي وچ ۾ جڙيل آهن، جنهن جي نتيجي ۾ هڪ متبادل شگر-فاسفيٽ ريبون پيدا ٿئي ٿي. ٻن الڳ پولي نيوڪليوٽيڊ اسٽريڊس جي نائيٽروجني بنيادون، بنيادي جوڙيندڙ ضابطن جي مطابق، هائڊروجن بانڊن سان گڏ ڊبل اسٽرينڊ ڊي اين اي ٺاهڻ لاءِ، هڪٻئي سان جڙيل آهن. مڪمل نائيٽروجني بنيادن کي ٻن گروپن؛ واحد-رنگڊ پيريمائڊائنز ۽ ڊبل-رنگڊ پيورين، ۾ ورهايو ويو آهي. ڊي اين اي ۾، پيريميڊين ٿايامن ۽ سائٽوسن آهن ۽ پيورين، ايڊينائن ۽ گيانائن آهن. ڊبل اسٽرينڊ ڊي اين اي جا ٻئي گڇا ساڳي حياتياتي معلومات کي محفوظ ڪن ٿيون. اها معلومات نقل نقل ٿي آهي، جڏهن ٻه گڇا الڳ ٿين ٿا. ڊي اين اي جو وڏو حصو (انسانن لاء %98 کان وڌيڪ) ڪوڊ ٿيل نه آهي، مطلب ته اهي حصا پروٽين جي ترتيبن لاء نمونن جي طور تي ڪم نه ڪندا آهن. ڊي اين اي جا ٻه حصا هڪ ٻئي جي مخالف طرفن ۾ هلن ٿا ۽ اهڙيءَ طرح ضد متوازي آهن. هر کنڊ سان جڙيل چار قسمن مان هڪ نيوڪليوبيس (يا اساس) آهي. اهو انهن چئن نيوڪليوبيسن جو تسلسل آهي جيڪو پٺي جي بون سان گڏ جينياتي معلومات کي انڪوڊ ڪري ٿو. آر اين اي اسٽرينڊز ڊي اين اي اسٽرينڊس کي ٽيمپليٽ جي طور تي، ٽرانڪرپشن نالي هڪ پروسيس ۾ استعمال ڪندي ٺاهيا ويندا آهن، جتي ڊي اين اي اساسن کي انهن جي لاڳاپيل اساسن کان تبادلو ڪيو ويندو آهي، سواءِ ٿائيمن (T) جي صورت ۾، جنهن لاءِ آر اين اي يوراسل (U) کي متبادل بڻائي ٿو.<ref>{{Cite web|url=https://www.genome.gov/genetics-glossary/Uracil|title=Uracil|website=Genome.gov|language=en|access-date=21 November 2019}}</ref> جينياتي ڪوڊ جي تحت، اهي آر اين اي اسٽريڊس پروٽين جي اندر امينو تيزاب جي تسلسل کي بيان ڪن ٿا، جنهن کي ترجمو سڏيو ويندو آهي. يوڪريوٽڪ گھرڙن جي اندر، ڊي اين اي کي ڊگھي جوڙجڪ، جنهن کي ڪروموزوم سڏيو ويندو آهي، ۾ منظم ڪيو ويندو آهي. عام جيو گھرڙي جي تقسيم کان اڳ، اهي ڪروموزوم ڊي اين اي جي نقل جي عمل ۾ نقل ڪيا ويا آهن ۽ اهڙي طرح هر ڌي جيو گھرڙي لاء ڪروموزوم جو مڪمل سيٽ مهيا ڪري ٿو. يوڪريوٽڪ جاندار (جانور، ٻوٽا، فنگس ۽ پروٽسٽ) پنهنجي ڊي اين اي جو گهڻو حصو جيو گھرڙي جي نيوڪليس جي اندر نيوڪليائي ڊي اين اي طور ۽ ڪجهه مائٽوڪونڊريا ۾ مائيٽوڪونڊريائي ڊي اين اي طور يا ڪلوروپلاسٽ ۾ ڪلوروپلاسٽ ڊي اين اي طور، ذخيرو ڪندا آهن.<ref>{{cite book|url=https://archive.org/details/igenetics0000russ_v6o1|title=iGenetics|vauthors=Russell P|publisher=Benjamin Cummings|year=2001|isbn=0-8053-4553-1|location=New York|url-access=registration}}</ref> ان جي ابتڙ، پروڪاريوٽس (بيڪٽيريا ۽ آرڪيا) پنهنجي ڊي اين اي کي صرف سائٽوپلازم ۾، گول ڪروموزوم جي طور محفوظ ڪن ٿا. يوڪريوٽڪ ڪروموزوم جي اندر، ڪرومئٽن پروٽين، جهڙوڪ هسٽونيس، ڊي اين اي کي ملائي رکن ٿا ۽ منظم ڪن ٿا. اهي ٺهيل جوڙجڪ ڊي اين اي ۽ ٻين پروٽينن جي وچ ۾ رابطي جي رهنمائي ڪن ٿا، ڪنٽرول ۾ مدد ڪن ٿا ته ڊي اين اي جا ڪهڙا حصا نقل ٿيل آهن. ==پڻ ڏسو== * [[:باب:طب]] * [[:باب:سائنس]] * [[:باب:حياتيات]] * [[ڊي اين اي سيڪوينسنگ]] * [[جينياتي تبديلي]] * [[جينياتي ڊس آرڊر]] * [[ايڊينن]] *[[سائٽوسن]] *[[گوانن]] *[[ٿائمن]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{Library resources box |onlinebooks=yes |by=no |lcheading= DNA |label=DNA }} * [https://web.archive.org/web/20070306082905/http://pipe.scs.fsu.edu/displar.html DNA binding site prediction on protein] * [https://web.archive.org/web/20100223035803/http://nobelprize.org/educational_games/medicine/dna_double_helix/ DNA the Double Helix Game] From the official Nobel Prize web site * [http://www.fidelitysystems.com/Unlinked_DNA.html DNA under electron microscope] * [http://www.dnalc.org/ Dolan DNA Learning Center] * [http://www.nature.com/nature/dna50/archive.html Double Helix: 50 years of DNA], ''[[Nature (journal)|Nature]]'' * [http://www.nature.com/encode/ ENCODE threads explorer] ENCODE home page at [[Nature (journal)|Nature]] * [https://web.archive.org/web/20070213030135/http://www.ncbe.reading.ac.uk/DNA50/ Double Helix 1953–2003] National Centre for Biotechnology Education * [http://www.genome.gov/10506718 Genetic Education Modules for Teachers] – ''DNA from the Beginning'' Study Guide * [https://www.nytimes.com/packages/pdf/science/dna-article.pdf "Clue to chemistry of heredity found"]. ''[[The New York Times]]'', June 1953. First American newspaper coverage of the discovery of the DNA structure * [http://www.dnaftb.org/ DNA from the Beginning] Another DNA Learning Center site on DNA, genes, and heredity from Mendel to the human genome project. * [https://web.archive.org/web/20070825101712/http://orpheus.ucsd.edu/speccoll/testing/html/mss0660a.html#abstract The Register of Francis Crick Personal Papers 1938&nbsp;– 2007] at Mandeville Special Collections Library, [[University of California, San Diego]] * [http://www.nature.com/polopoly_fs/7.9746!/file/Crick%20letter%20to%20Michael.pdf Seven-page, handwritten letter that Crick sent to his 12-year-old son Michael in 1953 describing the structure of DNA.] See [http://www.nature.com/news/crick-s-medal-goes-under-the-hammer-1.12705 Crick's medal goes under the hammer], Nature, 5 April 2013. {{Subject bar |commons = yes |d = yes |v = yes |portal1 = حياتيات }} {{Authority control}} [[زمرو:طب]] [[زمرو:جينيات]] [[زمرو:ڊي اين اي]] [[زمرو:ڪيميائي مرڪب]] [[Category:Biotechnology]] [[Category:Helices]] [[Category:Nucleic acids]] ==حوالا== {{حوالا}} rs3re6lch0dcsmaos5e8p10kfcwrxli 320173 320172 2025-06-21T12:30:25Z Abdullah1601 18012 320173 wikitext text/x-wiki {{Short description|Molecule that carries genetic information}} {{Featured article}} [[فائل:DNA animation.gif|thumb| ٻٽي پيچدار ڌاڳي نما ڊي اين اي جي شڪل جو حصو]] '''ڊي آڪسي رائبو نيوڪليئڪ ائسڊ''' <small>(Deoxyribonucleic Acid)</small>، جنھن کي مختصرن '''ڊي اين اي''' (DNA) سڏيو ويندو آهي، ٻن ڌاڳي نما ھڪ ٻئي سان ويڙھيل لڙھن جو ٺھيل ماليڪيول آهي، جيڪا پيچدار شڪل جو ڌاڳي نما نيوڪليائي تيزاب ھوندو آھي، جنھن منجھ سمورن ڄاتل جاندارن ۽ وائرس جي پيدائش، وڏي ٿيڻ، ڪم ڪرڻ جي طريقن ۽ واڌ بابت جينياتي ترتيب موجود ھوندي آھي. ڊي اين اي ۽ آر اين اي نيوڪليئڪ تيزاب آهن. پروٽين، لپڊس (<small>Lipids</small>) ۽ پيچيده ڪاربوهائيڊريٽ (<small>Polysaccharides</small>) سان گڏ، نيوڪليڪ ايسڊ ڊگھي ماليڪيول (<small>macromolecules</small>) جي چئن وڏن قسمن مان هڪ آهن، جنھن ۾ ھڪ مخصوص جينياتي ڪوڊ ھوندو آھي، جيڪو کاڌن جي ترڪيبن واري ڪتاب وانگر جسم جي اندر سمورن قسمن جي پروٽين جي ٺاھڻ لاء ھدايتون رکندو آھي.<ref name="جينوم"/> ۽ اها وراثت جي خاصيتن کي والدين کان اولاد ۾ منتقل ڪرڻ جو سبب ٿئي ٿو. ٻن ڊي اين اي گڇن کي پولي نيوڪليوٽائڊس جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو ڇاڪاڻ ته اهي آسان مونوميرڪ يونٽن مان ٺهيل آهن جن کي نيوڪليوٽائڊس سڏيو ويندو آهي.<ref>{{Cite book|url=http://www.garlandscience.com/product/isbn/9780815344322|title=Molecular Biology of the Cell|vauthors=Alberts B, Johnson A, Lewis J, Raff M, Roberts K, Walter P|publisher=Garland|year=2014|isbn=978-0-8153-4432-2|edition=6th|page=Chapter 4: DNA, Chromosomes and Genomes|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714210549/http://www.garlandscience.com/product/isbn/9780815344322|archive-date=14 July 2014|df=dmy-all|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://basicbiology.net/micro/genetics/dna|title=DNA|website=Basic Biology|archive-url=https://web.archive.org/web/20170105045651/http://basicbiology.net/micro/genetics/dna/|archive-date=5 January 2017|vauthors=Purcell A|url-status=live}}</ref> هر نيوڪليوٽائڊ چئن نائٽروجن تي مشتمل نيوڪليو بيسس (سائيٽوسائن، گيانائن، ايڊينائن ۽ ٿايامن)، هڪ شوگر جنهن کي ڊي آڪسائيربوز سڏيو ويندو آهي ۽ هڪ فاسفيٽ گروپ تي مشتمل هوندو آهي. نيوڪليوٽائيڊس هڪ ٻئي سان هڪ زنجير ۾ ڪوولنٽ بانڊز (جنهن کي فاسفوڊيسٽر لنڪج طور سڃاتو وڃي ٿو) هڪ نيوڪليوٽائيڊ جي شگر ۽ ٻئي جي فاسفيٽ جي وچ ۾ جڙيل آهن، جنهن جي نتيجي ۾ هڪ متبادل شگر-فاسفيٽ ريبون پيدا ٿئي ٿي. ٻن الڳ پولي نيوڪليوٽيڊ اسٽريڊس جي نائيٽروجني بنيادون، بنيادي جوڙيندڙ ضابطن جي مطابق، هائڊروجن بانڊن سان گڏ ڊبل اسٽرينڊ ڊي اين اي ٺاهڻ لاءِ، هڪٻئي سان جڙيل آهن. مڪمل نائيٽروجني بنيادن کي ٻن گروپن؛ واحد-رنگڊ پيريمائڊائنز ۽ ڊبل-رنگڊ پيورين، ۾ ورهايو ويو آهي. ڊي اين اي ۾، پيريميڊن، ٿائمن ۽ سائٽوسن آهن ۽ پيورين، ايڊينن ۽ گوانن آهن. [[File:DNA Structure+Key+Labelled.pn NoBB.png|thumb|right|upright=1.33|ڊي اين اي ڊبل هيلڪس (قسم B-DNA) جي جوڙجڪ. ڍانچي ۾ ايٽم عنصرن جي رنگ سان ڪوڊ ٿيل آهن ۽ ٻن بنيادي جوڙن جي تفصيلي جوڙجڪ هيٺئين ساڄي پاسي ڏيکاريل آهن]] ڊبل اسٽرينڊ ڊي اين اي جا ٻئي گڇا ساڳي حياتياتي معلومات کي محفوظ ڪن ٿا. اها معلومات نقل نقل ٿي آهي، جڏهن ٻه گڇا الڳ ٿين ٿا. ڊي اين اي جو وڏو حصو (انسانن لاء %98 کان وڌيڪ) ڪوڊ ٿيل نه آهي، مطلب ته اهي حصا پروٽين جي ترتيبن لاء نمونن جي طور تي ڪم نه ڪندا آهن. ڊي اين اي جا ٻه حصا هڪ ٻئي جي مخالف طرفن ۾ هلن ٿا ۽ اهڙيءَ طرح ضد متوازي آهن. هر کنڊ سان جڙيل چار قسمن مان هڪ نيوڪليوبيس (يا اساس) آهي. اهو انهن چئن نيوڪليوبيسن جو تسلسل آهي جيڪو پٺي جي بون سان گڏ جينياتي معلومات کي انڪوڊ ڪري ٿو. آر اين اي اسٽرينڊز ڊي اين اي اسٽرينڊس کي ٽيمپليٽ جي طور تي، ٽرانڪرپشن نالي هڪ پروسيس ۾ استعمال ڪندي ٺاهيا ويندا آهن، جتي ڊي اين اي اساسن کي انهن جي لاڳاپيل اساسن کان تبادلو ڪيو ويندو آهي، سواءِ ٿائيمن (T) جي صورت ۾، جنهن لاءِ آر اين اي يوراسل (U) کي متبادل بڻائي ٿو.<ref>{{Cite web|url=https://www.genome.gov/genetics-glossary/Uracil|title=Uracil|website=Genome.gov|language=en|access-date=21 November 2019}}</ref> جينياتي ڪوڊ جي تحت، اهي آر اين اي اسٽريڊس پروٽين جي اندر امينو تيزاب جي تسلسل کي بيان ڪن ٿا، جنهن کي ترجمو سڏيو ويندو آهي. [[File:Phosphate backbone.jpg|thumb|ڊي اين اي جي سادي ڊاياگرام ]] يوڪريوٽڪ گھرڙن جي اندر، ڊي اين اي کي ڊگھي جوڙجڪ، جنهن کي [[ڪروموسوم|ڪروموزوم]] سڏيو ويندو آهي، ۾ منظم ڪيو ويندو آهي. عام جيو گھرڙي جي تقسيم کان اڳ، اهي ڪروموزوم ڊي اين اي جي نقل جي عمل ۾ نقل ڪيا ويا آهن ۽ اهڙي طرح هر ڌي جيو گھرڙي لاء ڪروموزوم جو مڪمل سيٽ مهيا ڪري ٿو. يوڪريوٽڪ جاندار (جانور، ٻوٽا، فنگس ۽ پروٽسٽ) پنهنجي ڊي اين اي جو گهڻو حصو گھرڙي جي مرڪز <small>(Nucleus)</small> جي اندر نيوڪليائي ڊي اين اي <small>(Nucleic DNA)</small> طور ۽ ڪجهه مائٽوڪونڊريا <small>(mitochondria)</small> ۾ مائٽوڪونڊريائي ڊي اين اي طور يا ڪلوروپلاسٽ ۾ ڪلوروپلاسٽ ڊي اين اي طور، ذخيرو ڪندا آهن.<ref>{{cite book|url=https://archive.org/details/igenetics0000russ_v6o1|title=iGenetics|vauthors=Russell P|publisher=Benjamin Cummings|year=2001|isbn=0-8053-4553-1|location=New York|url-access=registration}}</ref> ان جي ابتڙ، پروڪاريوٽس (بيڪٽيريا ۽ آرڪيا) پنهنجي ڊي اين اي کي صرف سائٽوپلازم ۾، گول ڪروموزوم جي طور محفوظ ڪن ٿا. يوڪريوٽڪ ڪروموزوم جي اندر، ڪرومئٽن پروٽين، جهڙوڪ هسٽونيس، ڊي اين اي کي ملائي رکن ٿا ۽ منظم ڪن ٿا. اهي ٺهيل جوڙجڪ ڊي اين اي ۽ ٻين پروٽينن جي وچ ۾ رابطي جي رهنمائي ڪن ٿا، ڪنٽرول ۾ مدد ڪن ٿا ته ڊي اين اي جا ڪهڙا حصا نقل ٿيل آهن. ==خاصيتون== ڊي اين اي ماليڪيولن جو ٺھيل ھوندو آھي جن کي [[نيوڪليوٽائڊ]] چوندا آهن. ھر نيوڪليوٽائڊ کنڊ ۽ فاسفيٽ گروپن جو ٺھيل ھوندو آھي جن جا بنياد نائٽروجن ھوندا آھن. انھن بنيادن جا چار قسم مٿي بيان ٿيل آھن.<ref name =" سائنس"> livescience.com- </ref> انھن چئن بنيادن جي ڊي اين اي جي ڏاڪڻ جي ڏاڪن واري ترتيب کي جينياتي ڪوڊ يا جينياتي مجموعو چوندا آهن.<ref name="سائنس"/> [[File:DNA chemical structure.svg|thumb|upright=1.35|Chemical structure of DNA; [[hydrogen bond]]s shown as dotted lines. Each end of the double helix has an exposed [[Directionality (molecular biology)#5′-end|5']] phosphate on one strand and an exposed [[Directionality (molecular biology)#3′-end|3′]] hydroxyl group (—OH) on the other.]] DNA is a long [[polymer]] made from repeating units called [[nucleotide]]s.<ref>{{cite book | vauthors = Saenger W |title= Principles of Nucleic Acid Structure |publisher= Springer-Verlag |location= New York |year= 1984 |isbn= 0-387-90762-9}}</ref><ref name="Alberts">{{cite book | vauthors = Alberts B, Johnson A, Lewis J, Raff M, Roberts K, Peter W | title = Molecular Biology of the Cell | edition = Fourth | publisher = Garland Science | year = 2002 | location = New York and London | isbn = 0-8153-3218-1 | oclc = 145080076 | url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK21054/ | url-status=live | archive-url = https://web.archive.org/web/20161101022040/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK21054/ | archive-date = 1 November 2016 | df = dmy-all }}</ref> The structure of DNA is dynamic along its length, being capable of coiling into tight loops and other shapes.<ref>{{cite journal | vauthors = Irobalieva RN, Fogg JM, Catanese DJ, Catanese DJ, Sutthibutpong T, Chen M, Barker AK, Ludtke SJ, Harris SA, Schmid MF, Chiu W, Zechiedrich L | title = Structural diversity of supercoiled DNA | journal = Nature Communications | volume = 6 | pages = 8440 | date = October 2015 | issue = 1 | pmid = 26455586 | pmc = 4608029 | doi = 10.1038/ncomms9440 | bibcode = 2015NatCo...6.8440I |issn=2041-1723 }}</ref> In all species it is composed of two helical chains, bound to each other by [[hydrogen bonds]]. Both chains are coiled around the same axis, and have the same [[Pitch (screw)|pitch]] of {{convert|34|Å|nm|lk=on}}. The pair of chains have a radius of {{cvt|10|Å|nm}}.<ref name="Watson-1953">{{cite journal | vauthors = Watson JD, Crick FH | title = Molecular structure of nucleic acids; a structure for deoxyribose nucleic acid | journal = Nature | volume = 171 | issue = 4356 | pages = 737–38 | date = April 1953 | pmid = 13054692 | doi = 10.1038/171737a0 | url = http://www.nature.com/nature/dna50/watsoncrick.pdf | bibcode = 1953Natur.171..737W | s2cid = 4253007 | url-status=live | archive-url = https://web.archive.org/web/20070204110320/http://www.nature.com/nature/dna50/watsoncrick.pdf | archive-date = 4 February 2007 | df = dmy-all |issn=0028-0836 }}</ref> According to another study, when measured in a different solution, the DNA chain measured {{cvt|22|-|26|Å|nm}} wide, and one nucleotide unit measured {{cvt|3.3|Å|nm}} long.<ref>{{cite journal | vauthors = Mandelkern M, Elias JG, Eden D, Crothers DM | title = The dimensions of DNA in solution | journal = Journal of Molecular Biology | volume = 152 | issue = 1 | pages = 153–61 | date = October 1981 | pmid = 7338906 | doi = 10.1016/0022-2836(81)90099-1|issn=0022-2836 }}</ref> The buoyant density of most DNA is 1.7g/cm³.<ref>{{cite journal |last1=Arrighi |first1=Frances E. |last2=Mandel |first2=Manley |last3=Bergendahl |first3=Janet |last4=Hsu |first4=T. C. |title=Buoyant densities of DNA of mammals |journal=Biochemical Genetics |date=June 1970 |volume=4 |issue=3 |pages=367–376 |doi=10.1007/BF00485753|pmid=4991030 |s2cid=27950750 |issn=0006-2928 }}</ref> DNA does not usually exist as a single strand, but instead as a pair of strands that are held tightly together.<ref name="Watson-1953" /><ref name=berg>{{cite book | vauthors = Berg J, Tymoczko J, Stryer L | date = 2002 | title = Biochemistry | publisher = W.H. Freeman and Company | isbn = 0-7167-4955-6 }}</ref> These two long strands coil around each other, in the shape of a [[double helix]]. The nucleotide contains both a segment of the [[Backbone chain|backbone]] of the molecule (which holds the chain together) and a [[nucleobase]] (which interacts with the other DNA strand in the helix). A nucleobase linked to a sugar is called a [[nucleoside]], and a base linked to a sugar and to one or more phosphate groups is called a [[nucleotide]]. A [[biopolymer]] comprising multiple linked nucleotides (as in DNA) is called a [[polynucleotide]].<ref name="IUPAC">{{cite journal | author = IUPAC-IUB Commission on Biochemical Nomenclature (CBN) | title = Abbreviations and Symbols for Nucleic Acids, Polynucleotides and their Constituents. Recommendations 1970 | journal = The Biochemical Journal | volume = 120 | issue = 3 | pages = 449–54 | date = December 1970 | pmid = 5499957 | pmc = 1179624 | doi = 10.1042/bj1200449 | url = http://www.chem.qmul.ac.uk/iupac/misc/naabb.html | archive-url = https://web.archive.org/web/20070205191106/http://www.chem.qmul.ac.uk/iupac/misc/naabb.html | url-status=dead | archive-date = 5 February 2007 |issn=0306-3283 }}</ref> The backbone of the DNA strand is made from alternating [[phosphate]] and [[carbohydrate|sugar]] groups.<ref name=Ghosh>{{cite journal | vauthors = Ghosh A, Bansal M | title = A glossary of DNA structures from A to Z | journal = Acta Crystallographica Section D | volume = 59 | issue = Pt 4 | pages = 620–26 | date = April 2003 | pmid = 12657780 | doi = 10.1107/S0907444903003251| bibcode = 2003AcCrD..59..620G |issn=0907-4449 }}</ref> The sugar in DNA is [[deoxyribose|2-deoxyribose]], which is a [[pentose]] (five-[[carbon]]) sugar. The sugars are joined by phosphate groups that form [[phosphodiester bond]]s between the third and fifth carbon [[atom]]s of adjacent sugar rings. These are known as the [[Directionality (molecular biology)#3′-end|3′-end]] (three prime end), and [[Directionality (molecular biology)#5′-end|5′-end]] (five prime end) carbons, the prime symbol being used to distinguish these carbon atoms from those of the base to which the deoxyribose forms a [[glycosidic bond]].<ref name="berg" /> Therefore, any DNA strand normally has one end at which there is a phosphate group attached to the 5′ carbon of a ribose (the 5′ phosphoryl) and another end at which there is a free hydroxyl group attached to the 3′ carbon of a ribose (the 3′ hydroxyl). The orientation of the 3′ and 5′ carbons along the sugar-phosphate backbone confers [[directionality (molecular biology)|directionality]] (sometimes called polarity) to each DNA strand. In a [[nucleic acid double helix]], the direction of the nucleotides in one strand is opposite to their direction in the other strand: the strands are [[Antiparallel (biochemistry)|antiparallel]]. The asymmetric ends of DNA strands are said to have a directionality of five prime end (5′ ), and three prime end (3′), with the 5′ end having a terminal phosphate group and the 3′ end a terminal hydroxyl group. One major difference between DNA and [[RNA]] is the sugar, with the 2-deoxyribose in DNA being replaced by the related pentose sugar [[ribose]] in RNA.<ref name="berg" /> [[File:DNA animation.gif|thumb|upright|A section of DNA. The bases lie horizontally between the two spiraling strands<ref>{{Cite web| vauthors = Edwards KJ, Brown DG, Spink N, Skelly JV, Neidle S |title=RCSB PDB – 1D65: Molecular structure of the B-DNA dodecamer d(CGCAAATTTGCG)2. An examination of propeller twist and minor-groove water structure at 2.2 A resolution.|url=https://www.rcsb.org/structure/1D65|access-date=2023-03-27|website=www.rcsb.org|language=en-US}}</ref> ([[:File:DNA orbit animated.gif|animated version]]).]] The DNA double helix is stabilized primarily by two forces: [[hydrogen bond]]s between nucleotides and [[Stacking (chemistry)|base-stacking]] interactions among [[aromatic]] nucleobases.<ref name="Yakovchuk2006">{{cite journal | vauthors = Yakovchuk P, Protozanova E, Frank-Kamenetskii MD | title = Base-stacking and base-pairing contributions into thermal stability of the DNA double helix | journal = Nucleic Acids Research | volume = 34 | issue = 2 | pages = 564–74 | year = 2006 | pmid = 16449200 | pmc = 1360284 | doi = 10.1093/nar/gkj454 |issn=0305-1048 }}</ref> The four bases found in DNA are [[adenine]] ({{mono|A}}), [[cytosine]] ({{mono|C}}), [[guanine]] ({{mono|G}}) and [[thymine]] ({{mono|T}}). These four bases are attached to the sugar-phosphate to form the complete nucleotide, as shown for [[adenosine monophosphate]]. Adenine pairs with thymine and guanine pairs with cytosine, forming {{mono|A-T}} and {{mono|G-C}} [[base pair]]s.<ref>{{cite book | vauthors = Tropp BE | title = Molecular Biology | edition = 4th | year = 2012 | publisher = Jones and Barlett Learning | location = Sudbury, Mass. | isbn = 978-0-7637-8663-2 }}</ref><ref>{{cite web | url = https://www.mun.ca/biology/scarr/Watson-Crick_Model.html | title = Watson-Crick Structure of DNA | year = 1953 | vauthors = Carr S | publisher = Memorial University of Newfoundland | access-date=13 July 2016 | url-status=live | archive-url = https://web.archive.org/web/20160719095721/http://www.mun.ca/biology/scarr/Watson-Crick_Model.html | archive-date = 19 July 2016 | df = dmy-all }}</ref> === Nucleobase classification === The nucleobases are classified into two types: the [[purine]]s, {{mono|A}} and {{mono|G}}, which are fused five- and six-membered [[heterocyclic compound]]s, and the [[pyrimidine]]s, the six-membered rings {{mono|C}} and {{mono|T}}.<ref name=berg /> A fifth pyrimidine nucleobase, [[uracil]] ({{mono|U}}), usually takes the place of thymine in RNA and differs from thymine by lacking a [[methyl group]] on its ring. In addition to RNA and DNA, many artificial [[nucleic acid analogue]]s have been created to study the properties of nucleic acids, or for use in biotechnology.<ref>{{cite journal | vauthors = Verma S, Eckstein F | title = Modified oligonucleotides: synthesis and strategy for users | journal = Annual Review of Biochemistry | volume = 67 | pages = 99–134 | year = 1998 | pmid = 9759484 |issn=0066-4154 | doi = 10.1146/annurev.biochem.67.1.99 | doi-access = free }}</ref> === Non-canonical bases === Modified bases occur in DNA. The first of these recognized was [[5-methylcytosine]], which was found in the [[genome]] of ''[[Mycobacterium tuberculosis]]'' in 1925.<ref name=Johnson1925>{{cite journal | vauthors = Johnson TB, Coghill RD | year = 1925 | title = Pyrimidines. CIII. The discovery of 5-methylcytosine in tuberculinic acid, the nucleic acid of the tubercle bacillus. | journal = Journal of the American Chemical Society | volume = 47 | pages = 2838–44 | doi=10.1021/ja01688a030|issn=0002-7863}}</ref> The reason for the presence of these noncanonical bases in bacterial viruses ([[bacteriophage]]s) is to avoid the [[restriction enzyme]]s present in bacteria. This enzyme system acts at least in part as a molecular immune system protecting bacteria from infection by viruses.<ref name="pmid27319741">{{cite journal |vauthors=Weigele P, Raleigh EA |title=Biosynthesis and Function of Modified Bases in Bacteria and Their Viruses |journal=Chemical Reviews |volume=116 |issue=20 |pages=12655–12687 |date=October 2016 |pmid=27319741 |doi=10.1021/acs.chemrev.6b00114 |doi-access=free |issn=0009-2665 }}</ref> Modifications of the bases cytosine and adenine, the more common and modified DNA bases, play vital roles in the [[epigenetics|epigenetic]] control of gene expression in plants and animals.<ref name="pmid30619465">{{cite journal |vauthors=Kumar S, Chinnusamy V, Mohapatra T |title=Epigenetics of Modified DNA Bases: 5-Methylcytosine and Beyond |journal=Frontiers in Genetics |volume=9 |pages=640 |date=2018 |pmid=30619465 |pmc=6305559 |doi=10.3389/fgene.2018.00640 |issn=1664-8021 |doi-access=free }}</ref> A number of noncanonical bases are known to occur in DNA.<ref name="pmid28941008">{{cite journal | vauthors = Carell T, Kurz MQ, Müller M, Rossa M, Spada F | title = Non-canonical Bases in the Genome: The Regulatory Information Layer in DNA | journal = Angewandte Chemie | volume = 57 | issue = 16 | pages = 4296–4312 | date = April 2018 | pmid = 28941008 | doi = 10.1002/anie.201708228 }}</ref> Most of these are modifications of the canonical bases plus uracil. * Modified '''Adenine''' ** N6-carbamoyl-methyladenine ** N6-methyadenine * Modified '''Guanine''' ** 7-Deazaguanine ** 7-Methylguanine * Modified '''Cytosine''' ** N4-Methylcytosine ** 5-Carboxylcytosine ** 5-Formylcytosine ** 5-Glycosylhydroxymethylcytosine ** 5-Hydroxycytosine ** 5-Methylcytosine * Modified '''Thymidine''' ** α-Glutamythymidine ** α-Putrescinylthymine * '''Uracil''' and modifications ** [[Base J]] ** Uracil ** 5-Dihydroxypentauracil ** 5-Hydroxymethyldeoxyuracil * Others ** Deoxyarchaeosine ** 2,6-Diaminopurine (2-Aminoadenine) === Grooves === [[File:DNA-ligand-by-Abalone.png|thumb|DNA major and minor grooves. The latter is a binding site for the [[Hoechst stain]] dye 33258.]] Twin helical strands form the DNA backbone. Another double helix may be found tracing the spaces, or grooves, between the strands. These voids are adjacent to the base pairs and may provide a [[binding site]]. As the strands are not symmetrically located with respect to each other, the grooves are unequally sized. The major groove is {{convert|22|Å|nm}} wide, while the minor groove is {{cvt|12|Å|nm}} in width.<ref>{{cite journal | vauthors = Wing R, Drew H, Takano T, Broka C, Tanaka S, Itakura K, Dickerson RE | title = Crystal structure analysis of a complete turn of B-DNA | journal = Nature | volume = 287 | issue = 5784 | pages = 755–58 | date = October 1980 | pmid = 7432492 | doi = 10.1038/287755a0 | bibcode = 1980Natur.287..755W | s2cid = 4315465 }}</ref> Due to the larger width of the major groove, the edges of the bases are more accessible in the major groove than in the minor groove. As a result, proteins such as [[transcription factor]]s that can bind to specific sequences in double-stranded DNA usually make contact with the sides of the bases exposed in the major groove.<ref name="Pabo1984">{{cite journal | vauthors = Pabo CO, Sauer RT | title = Protein-DNA recognition | journal = Annual Review of Biochemistry | volume = 53 | pages = 293–321 | year = 1984 | pmid = 6236744 | doi = 10.1146/annurev.bi.53.070184.001453 }}</ref> This situation varies in unusual conformations of DNA within the cell ''(see below)'', but the major and minor grooves are always named to reflect the differences in width that would be seen if the DNA was twisted back into the ordinary [[B-DNA|B form]]. === Base pairing === {{further|Base pair}} <div class="thumb tright" style="background:#f9f9f9; border:1px solid #ccc; margin:0.5em;"> {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="width:230px; font-size:85%; border:1px solid #ccc; margin:0.3em;" |- |[[File:Base pair GC.svg|282px]] |} {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="width:230px; font-size:85%; border:1px solid #ccc; margin:0.3em;" |- |[[File:Base pair AT.svg|282px]] |} <div style="border: none; width:282px;"><div class="thumbcaption">Top, a '''{{mono|GC}}''' base pair with three [[hydrogen bond]]s. Bottom, an '''{{mono|AT}}''' base pair with two hydrogen bonds. Non-covalent hydrogen bonds between the pairs are shown as dashed lines.</div></div></div> In a DNA double helix, each type of nucleobase on one strand bonds with just one type of nucleobase on the other strand. This is called [[Complementarity (molecular biology)|complementary]] [[base pair]]ing. Purines form [[hydrogen bond]]s to pyrimidines, with adenine bonding only to thymine in two hydrogen bonds, and cytosine bonding only to guanine in three hydrogen bonds. This arrangement of two nucleotides binding together across the double helix (from six-carbon ring to six-carbon ring) is called a Watson-Crick base pair. DNA with high [[GC-content]] is more stable than DNA with low {{mono|GC}}-content. A [[Hoogsteen base pair]] (hydrogen bonding the 6-carbon ring to the 5-carbon ring) is a rare variation of base-pairing.<ref name="pmid23818176">{{cite journal |vauthors=Nikolova EN, Zhou H, Gottardo FL, Alvey HS, Kimsey IJ, Al-Hashimi HM |title=A historical account of Hoogsteen base-pairs in duplex DNA |journal=Biopolymers |volume=99 |issue=12 |pages=955–68 |year=2013 |pmid=23818176 |pmc=3844552 |doi=10.1002/bip.22334 }}</ref> As hydrogen bonds are not [[covalent bond|covalent]], they can be broken and rejoined relatively easily. The two strands of DNA in a double helix can thus be pulled apart like a zipper, either by a mechanical force or high [[temperature]].<ref>{{cite journal | vauthors = Clausen-Schaumann H, Rief M, Tolksdorf C, Gaub HE | title = Mechanical stability of single DNA molecules | journal = Biophysical Journal | volume = 78 | issue = 4 | pages = 1997–2007 | date = April 2000 | pmid = 10733978 | pmc = 1300792 | doi = 10.1016/S0006-3495(00)76747-6 | bibcode = 2000BpJ....78.1997C }}</ref> As a result of this base pair complementarity, all the information in the double-stranded sequence of a DNA helix is duplicated on each strand, which is vital in DNA replication. This reversible and specific interaction between complementary base pairs is critical for all the functions of DNA in organisms.<ref name=Alberts /> {{Anchor|ssDNA}} ==== ssDNA vs. dsDNA ==== Most DNA molecules are actually two polymer strands, bound together in a helical fashion by noncovalent bonds; this double-stranded (dsDNA) structure is maintained largely by the intrastrand base stacking interactions, which are strongest for {{mono|G,C}} stacks. The two strands can come apart—a process known as melting—to form two single-stranded DNA (ssDNA) molecules. Melting occurs at high temperatures, low salt and high [[pH]] (low pH also melts DNA, but since DNA is unstable due to acid depurination, low pH is rarely used). The stability of the dsDNA form depends not only on the {{mono|GC}}-content (% {{mono|G,C}} basepairs) but also on sequence (since stacking is sequence specific) and also length (longer molecules are more stable). The stability can be measured in various ways; a common way is the [[DNA melting|melting temperature]] (also called ''T_m'' value), which is the temperature at which 50% of the double-strand molecules are converted to single-strand molecules; melting temperature is dependent on ionic strength and the concentration of DNA. As a result, it is both the percentage of {{mono|GC}} base pairs and the overall length of a DNA double helix that determines the strength of the association between the two strands of DNA. Long DNA helices with a high {{mono|GC}}-content have more strongly interacting strands, while short helices with high {{mono|AT}} content have more weakly interacting strands.<ref>{{cite journal | vauthors = Chalikian TV, Völker J, Plum GE, Breslauer KJ | title = A more unified picture for the thermodynamics of nucleic acid duplex melting: a characterization by calorimetric and volumetric techniques | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 14 | pages = 7853–58 | date = July 1999 | pmid = 10393911 | pmc = 22151 | doi = 10.1073/pnas.96.14.7853 | bibcode = 1999PNAS...96.7853C | doi-access = free }}</ref> In biology, parts of the DNA double helix that need to separate easily, such as the {{mono|TATAAT}} [[Pribnow box]] in some [[promoter (biology)|promoters]], tend to have a high {{mono|AT}} content, making the strands easier to pull apart.<ref>{{cite journal | vauthors = deHaseth PL, Helmann JD | title = Open complex formation by Escherichia coli RNA polymerase: the mechanism of polymerase-induced strand separation of double helical DNA | journal = Molecular Microbiology | volume = 16 | issue = 5 | pages = 817–24 | date = June 1995 | pmid = 7476180 | doi = 10.1111/j.1365-2958.1995.tb02309.x | s2cid = 24479358 }}</ref> In the laboratory, the strength of this interaction can be measured by finding the melting temperature ''T_m'' necessary to break half of the hydrogen bonds. When all the base pairs in a DNA double helix melt, the strands separate and exist in solution as two entirely independent molecules. These single-stranded DNA molecules have no single common shape, but some conformations are more stable than others.<ref>{{cite journal | vauthors = Isaksson J, Acharya S, Barman J, Cheruku P, Chattopadhyaya J | title = Single-stranded adenine-rich DNA and RNA retain structural characteristics of their respective double-stranded conformations and show directional differences in stacking pattern | journal = Biochemistry | volume = 43 | issue = 51 | pages = 15996–6010 | date = December 2004 | pmid = 15609994 | doi = 10.1021/bi048221v | url = http://www.boc.uu.se/boc14www/thesis/johan2005/Paper%20V/Paper%20V.pdf | url-status=live | archive-url = https://web.archive.org/web/20070610205112/http://www.boc.uu.se/boc14www/thesis/johan2005/Paper%20V/Paper%20V.pdf | archive-date = 10 June 2007 | df = dmy-all }}</ref> === Amount === [[File:Human karyotype with bands and sub-bands.png|thumb|Schematic [[karyotype|karyogram]] of a human. It shows 22 [[homologous chromosome]]s, both the female (XX) and male (XY) versions of the [[sex chromosome]] (bottom right), as well as the [[human mitochondrial genetics|mitochondrial genome]] (to scale at bottom left). The blue scale to the left of each chromosome pair (and the mitochondrial genome) shows its length in terms of millions of DNA [[base pair]]s.{{further|Karyotype}}]] In humans, the total female [[diploid]] [[nuclear genome]] per cell extends for 6.37 Gigabase pairs (Gbp), is 208.23&nbsp;cm long and weighs 6.51 picograms (pg).<ref name="pmid30813969">{{cite journal| vauthors=Piovesan A, Pelleri MC, Antonaros F, Strippoli P, Caracausi M, Vitale L| title=On the length, weight and GC content of the human genome. | journal=BMC Res Notes | year= 2019 | volume= 12 | issue= 1 | pages= 106 | pmid=30813969 | doi=10.1186/s13104-019-4137-z | pmc=6391780 | doi-access=free }}</ref> Male values are 6.27 Gbp, 205.00&nbsp;cm, 6.41 pg.<ref name="pmid30813969"/> Each DNA polymer can contain hundreds of millions of nucleotides, such as in [[chromosome 1]]. Chromosome 1 is the largest human [[chromosome]] with approximately 220 million [[base pair]]s, and would be {{val|85|u=mm}} long if straightened.<ref name="Gregory_2006" /> In [[eukaryote]]s, in addition to [[nuclear DNA]], there is also [[mitochondrial DNA]] (mtDNA) which encodes certain proteins used by the mitochondria. The mtDNA is usually relatively small in comparison to the nuclear DNA. For example, the [[Human mitochondrial genetics|human mitochondrial DNA]] forms closed circular molecules, each of which contains 16,569<ref name="Anderson_1981">{{cite journal | vauthors = Anderson S, Bankier AT, Barrell BG, de Bruijn MH, Coulson AR, Drouin J, Eperon IC, Nierlich DP, Roe BA, Sanger F, Schreier PH, Smith AJ, Staden R, Young IG | display-authors = 6 | title = Sequence and organization of the human mitochondrial genome | journal = Nature | volume = 290 | issue = 5806 | pages = 457–465 | date = April 1981 | pmid = 7219534 | doi = 10.1038/290457a0 | s2cid = 4355527 | bibcode = 1981Natur.290..457A }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://chemistry.umeche.maine.edu/CHY431/MitoDNA.html |title=Untitled |access-date=2012-06-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110813123936/http://chemistry.umeche.maine.edu/CHY431/MitoDNA.html |archive-date=2011-08-13 |url-status=dead }}</ref> DNA base pairs,<ref name=Satoh1991>{{cite journal | vauthors = Satoh M, Kuroiwa T | title = Organization of multiple nucleoids and DNA molecules in mitochondria of a human cell | journal = Experimental Cell Research | volume = 196 | issue = 1 | pages = 137–140 | date = September 1991 | pmid = 1715276 | doi = 10.1016/0014-4827(91)90467-9 }}</ref> with each such molecule normally containing a full set of the mitochondrial genes. Each human mitochondrion contains, on average, approximately 5 such mtDNA molecules.<ref name=Satoh1991/> Each human [[Cell (biology)|cell]] contains approximately 100 mitochondria, giving a total number of mtDNA molecules per human cell of approximately 500.<ref name=Satoh1991/> However, the amount of mitochondria per cell also varies by cell type, and an [[egg cell]] can contain 100,000 mitochondria, corresponding to up to 1,500,000 copies of the mitochondrial genome (constituting up to 90% of the DNA of the cell).<ref name="pmid28721182">{{cite journal | vauthors = Zhang D, Keilty D, Zhang ZF, Chian RC | title = Mitochondria in oocyte aging: current understanding | journal = Facts, Views & Vision in ObGyn | volume = 9 | issue = 1 | pages = 29–38 | date = March 2017 | pmid = 28721182 | pmc = 5506767 }}</ref> === Sense and antisense === {{further|Sense (molecular biology)}} {{redirect|Sense and antisense|the TV episode|Sense and Antisense (Millennium)}} A [[DNA sequencing|DNA sequence]] is called a "sense" sequence if it is the same as that of a [[messenger RNA]] copy that is translated into protein.<ref>[http://www.chem.qmul.ac.uk/iubmb/newsletter/misc/DNA.html Designation of the two strands of DNA] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080424015915/http://www.chem.qmul.ac.uk/iubmb/newsletter/misc/DNA.html |date=24 April 2008 }} JCBN/NC-IUB Newsletter 1989. Retrieved 7 May 2008</ref> The sequence on the opposite strand is called the "antisense" sequence. Both sense and antisense sequences can exist on different parts of the same strand of DNA (i.e. both strands can contain both sense and antisense sequences). In both prokaryotes and eukaryotes, antisense RNA sequences are produced, but the functions of these RNAs are not entirely clear.<ref>{{cite journal | vauthors = Hüttenhofer A, Schattner P, Polacek N | title = Non-coding RNAs: hope or hype? | journal = Trends in Genetics | volume = 21 | issue = 5 | pages = 289–97 | date = May 2005 | pmid = 15851066 | doi = 10.1016/j.tig.2005.03.007 }}</ref> One proposal is that antisense RNAs are involved in regulating [[gene expression]] through RNA-RNA base pairing.<ref>{{cite journal | vauthors = Munroe SH | title = Diversity of antisense regulation in eukaryotes: multiple mechanisms, emerging patterns | journal = Journal of Cellular Biochemistry | volume = 93 | issue = 4 | pages = 664–71 | date = November 2004 | pmid = 15389973 | doi = 10.1002/jcb.20252 | s2cid = 23748148 }}</ref> A few DNA sequences in prokaryotes and eukaryotes, and more in [[plasmid]]s and [[virus]]es, blur the distinction between sense and antisense strands by having [[overlapping gene]]s.<ref>{{cite journal | vauthors = Makalowska I, Lin CF, Makalowski W | title = Overlapping genes in vertebrate genomes | journal = Computational Biology and Chemistry | volume = 29 | issue = 1 | pages = 1–12 | date = February 2005 | pmid = 15680581 | doi = 10.1016/j.compbiolchem.2004.12.006 }}</ref> In these cases, some DNA sequences do double duty, encoding one protein when read along one strand, and a second protein when read in the opposite direction along the other strand. In [[bacteria]], this overlap may be involved in the regulation of gene transcription,<ref>{{cite journal | vauthors = Johnson ZI, Chisholm SW | title = Properties of overlapping genes are conserved across microbial genomes | journal = Genome Research | volume = 14 | issue = 11 | pages = 2268–72 | date = November 2004 | pmid = 15520290 | pmc = 525685 | doi = 10.1101/gr.2433104 }}</ref> while in viruses, overlapping genes increase the amount of information that can be encoded within the small viral genome.<ref>{{cite journal | vauthors = Lamb RA, Horvath CM | title = Diversity of coding strategies in influenza viruses | journal = Trends in Genetics | volume = 7 | issue = 8 | pages = 261–66 | date = August 1991 | pmid = 1771674 | doi = 10.1016/0168-9525(91)90326-L | pmc = 7173306 }}</ref> === Supercoiling === {{further|DNA supercoil}} DNA can be twisted like a rope in a process called [[DNA supercoil]]ing. With DNA in its "relaxed" state, a strand usually circles the axis of the double helix once every 10.4 base pairs, but if the DNA is twisted the strands become more tightly or more loosely wound.<ref>{{cite journal | vauthors = Benham CJ, Mielke SP | s2cid = 1427671 | title = DNA mechanics | journal = Annual Review of Biomedical Engineering | volume = 7 | pages = 21–53 | year = 2005 | pmid = 16004565 | doi = 10.1146/annurev.bioeng.6.062403.132016 | url = http://pdfs.semanticscholar.org/ab63/d57290ebf9bc3536fd3f2257a2b509076fc1.pdf | archive-url = https://web.archive.org/web/20190301225243/http://pdfs.semanticscholar.org/ab63/d57290ebf9bc3536fd3f2257a2b509076fc1.pdf | url-status = dead | archive-date = 1 March 2019 }}</ref> If the DNA is twisted in the direction of the helix, this is positive supercoiling, and the bases are held more tightly together. If they are twisted in the opposite direction, this is negative supercoiling, and the bases come apart more easily. In nature, most DNA has slight negative supercoiling that is introduced by [[enzyme]]s called [[topoisomerase]]s.<ref name=Champoux>{{cite journal | vauthors = Champoux JJ | s2cid = 18144189 | title = DNA topoisomerases: structure, function, and mechanism | journal = Annual Review of Biochemistry | volume = 70 | pages = 369–413 | year = 2001 | pmid = 11395412 | doi = 10.1146/annurev.biochem.70.1.369 }}</ref> These enzymes are also needed to relieve the twisting stresses introduced into DNA strands during processes such as [[transcription (genetics)|transcription]] and [[DNA replication]].<ref name=Wang>{{cite journal | vauthors = Wang JC | title = Cellular roles of DNA topoisomerases: a molecular perspective | journal = Nature Reviews Molecular Cell Biology | volume = 3 | issue = 6 | pages = 430–40 | date = June 2002 | pmid = 12042765 | doi = 10.1038/nrm831 | s2cid = 205496065 }}</ref> === Alternative DNA structures === {{further|Molecular Structure of Nucleic Acids: A Structure for Deoxyribose Nucleic Acid|Molecular models of DNA|DNA structure}} [[File:Dnaconformations.png|thumb|right|From left to right, the structures of [[A-DNA|A]], [[B-DNA|B]] and [[Z-DNA]]]] DNA exists in many possible [[Conformational isomerism|conformations]] that include [[A-DNA]], [[B-DNA]], and [[Z-DNA]] forms, although only B-DNA and Z-DNA have been directly observed in functional organisms.<ref name=Ghosh /> The conformation that DNA adopts depends on the hydration level, DNA sequence, the amount and direction of supercoiling, chemical modifications of the bases, the type and concentration of metal [[ion]]s, and the presence of [[polyamine]]s in solution.<ref>{{cite journal | vauthors = Basu HS, Feuerstein BG, Zarling DA, Shafer RH, Marton LJ | title = Recognition of Z-RNA and Z-DNA determinants by polyamines in solution: experimental and theoretical studies | journal = Journal of Biomolecular Structure & Dynamics | volume = 6 | issue = 2 | pages = 299–309 | date = October 1988 | pmid = 2482766 | doi = 10.1080/07391102.1988.10507714 }}</ref> The first published reports of A-DNA [[X-ray diffraction patterns]]—and also B-DNA—used analyses based on [[Patterson function]]s that provided only a limited amount of structural information for oriented fibers of DNA.<ref> * {{cite journal |vauthors=Franklin RE, Gosling RG |title=The Structure of Sodium Thymonucleate Fibres I. The Influence of Water Content |journal=Acta Crystallogr |volume=6 |issue=8–9 |pages=673–77 |date=6 March 1953 |doi=10.1107/S0365110X53001939 |bibcode=1953AcCry...6..673F |url=http://journals.iucr.org/q/issues/1953/08-09/00/a00979/a00979.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160109043915/http://journals.iucr.org/q/issues/1953/08-09/00/a00979/a00979.pdf |archive-date=9 January 2016 |doi-access=free }} * {{cite journal |vauthors=Franklin RE, Gosling RG |title=The structure of sodium thymonucleate fibres. II. The cylindrically symmetrical Patterson function |journal=Acta Crystallogr |volume=6 |issue=8–9 |pages=678–85 |year=1953|doi=10.1107/S0365110X53001940|bibcode=1953AcCry...6..678F |url=http://journals.iucr.org/q/issues/1953/08-09/00/a00980/a00980.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20170629084321/http://journals.iucr.org/q/issues/1953/08-09/00/a00980/a00980.pdf |archive-date=2017-06-29 |url-status=live |doi-access=free }}</ref><ref name=NatFranGos>{{cite journal | vauthors = Franklin RE, Gosling RG | title = Molecular configuration in sodium thymonucleate | journal = Nature | volume = 171 | issue = 4356 | pages = 740–41 | date = April 1953 | pmid = 13054694 | doi = 10.1038/171740a0 | url = http://www.nature.com/nature/dna50/franklingosling.pdf | bibcode = 1953Natur.171..740F | s2cid = 4268222 | url-status=live | archive-url = https://web.archive.org/web/20110103160712/http://www.nature.com/nature/dna50/franklingosling.pdf | archive-date = 3 January 2011 | df = dmy-all }}</ref> An alternative analysis was proposed by Wilkins ''et al.'' in 1953 for the ''[[in vivo]]'' B-DNA X-ray diffraction-scattering patterns of highly hydrated DNA fibers in terms of squares of [[Bessel function]]s.<ref name=NatWilk>{{cite journal | vauthors = Wilkins MH, Stokes AR, Wilson HR | title = Molecular structure of deoxypentose nucleic acids | journal = Nature | volume = 171 | issue = 4356 | pages = 738–40 | date = April 1953 | pmid = 13054693 | doi = 10.1038/171738a0 | url = http://www.nature.com/nature/dna50/wilkins.pdf | bibcode = 1953Natur.171..738W | s2cid = 4280080 | url-status=live | archive-url = https://web.archive.org/web/20110513234223/http://www.nature.com/nature/dna50/wilkins.pdf | archive-date = 13 May 2011 | df = dmy-all }}</ref> In the same journal, [[James Watson]] and [[Francis Crick]] presented their [[Molecular models of DNA|molecular modeling]] analysis of the DNA X-ray diffraction patterns to suggest that the structure was a double helix.<ref name="Watson-1953" /> Although the ''B-DNA form'' is most common under the conditions found in cells,<ref>{{cite journal | vauthors = Leslie AG, Arnott S, Chandrasekaran R, Ratliff RL | title = Polymorphism of DNA double helices | journal = Journal of Molecular Biology | volume = 143 | issue = 1 | pages = 49–72 | date = October 1980 | pmid = 7441761 | doi = 10.1016/0022-2836(80)90124-2 }}</ref> it is not a well-defined conformation but a family of related DNA conformations<ref>{{cite journal|vauthors=Baianu IC|s2cid=189888972|year=1980|title=Structural Order and Partial Disorder in Biological systems|url=http://cogprints.org/3822/|journal=Bull. Math. Biol.|volume=42|issue=4|pages=137–41|doi=10.1007/BF02462372}}</ref> that occur at the high hydration levels present in cells. Their corresponding X-ray diffraction and scattering patterns are characteristic of molecular [[Paracrystalline|paracrystals]] with a significant degree of disorder.<ref>{{cite book | vauthors = Hosemann R, Bagchi RN | title = Direct analysis of diffraction by matter | publisher = North-Holland Publishers | location = Amsterdam&nbsp;– New York | year = 1962 }}</ref><ref>{{cite journal|vauthors=Baianu IC|title=X-ray scattering by partially disordered membrane systems|journal=Acta Crystallogr A|volume=34|issue=5|pages=751–53|year=1978|doi=10.1107/S0567739478001540|bibcode=1978AcCrA..34..751B|url=http://journals.iucr.org/a/issues/1978/05/00/a15615/a15615.pdf|access-date=29 August 2019|archive-date=14 March 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200314050140/http://journals.iucr.org/a/issues/1978/05/00/a15615/a15615.pdf|url-status=dead}}</ref> Compared to B-DNA, the A-DNA form is a wider [[Helix#Properties and types|right-handed]] spiral, with a shallow, wide minor groove and a narrower, deeper major groove. The A form occurs under non-physiological conditions in partly dehydrated samples of DNA, while in the cell it may be produced in hybrid pairings of DNA and RNA strands, and in enzyme-DNA complexes.<ref>{{cite journal | vauthors = Wahl MC, Sundaralingam M | title = Crystal structures of A-DNA duplexes | journal = Biopolymers | volume = 44 | issue = 1 | pages = 45–63 | year = 1997 | pmid = 9097733 | doi = 10.1002/(SICI)1097-0282(1997)44:1<45::AID-BIP4>3.0.CO;2-# }}</ref><ref>{{cite journal | vauthors = Lu XJ, Shakked Z, Olson WK | title = A-form conformational motifs in ligand-bound DNA structures | journal = Journal of Molecular Biology | volume = 300 | issue = 4 | pages = 819–40 | date = July 2000 | pmid = 10891271 | doi = 10.1006/jmbi.2000.3690 }}</ref> Segments of DNA where the bases have been chemically modified by [[methylation]] may undergo a larger change in conformation and adopt the [[Z-DNA|Z form]]. Here, the strands turn about the helical axis in a left-handed spiral, the opposite of the more common B form.<ref>{{cite journal | vauthors = Rothenburg S, Koch-Nolte F, Haag F | title = DNA methylation and Z-DNA formation as mediators of quantitative differences in the expression of alleles | journal = Immunological Reviews | volume = 184 | pages = 286–98 | date = December 2001 | pmid = 12086319 | doi = 10.1034/j.1600-065x.2001.1840125.x | s2cid = 20589136 }}</ref> These unusual structures can be recognized by specific Z-DNA binding proteins and may be involved in the regulation of transcription.<ref>{{cite journal | vauthors = Oh DB, Kim YG, Rich A | title = Z-DNA-binding proteins can act as potent effectors of gene expression in vivo | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 99 | issue = 26 | pages = 16666–71 | date = December 2002 | pmid = 12486233 | pmc = 139201 | doi = 10.1073/pnas.262672699 | bibcode = 2002PNAS...9916666O | doi-access = free }}</ref> === Alternative DNA chemistry === {{further|hypothetical types of biochemistry}} For many years, [[Astrobiology|exobiologists]] have proposed the existence of a [[shadow biosphere]], a postulated microbial [[biosphere]] of Earth that uses radically different biochemical and molecular processes than currently known life. One of the proposals was the existence of lifeforms that use [[Arsenic DNA|arsenic instead of phosphorus in DNA]]. A report in 2010 of the possibility in the [[bacterium]] [[GFAJ-1]] was announced,<ref name='arsenic extremophile'>{{cite news | vauthors = Palmer J |title=Arsenic-loving bacteria may help in hunt for alien life |date=2 December 2010 |url=https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-11886943 |work=BBC News |access-date=2 December 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20101203045804/http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-11886943 |archive-date=3 December 2010 }}</ref><ref name="Space">{{cite news | vauthors = Bortman H |title=Arsenic-Eating Bacteria Opens New Possibilities for Alien Life |date=2 December 2010 |url=http://www.space.com/scienceastronomy/arsenic-bacteria-alien-life-101202.html |website=Space.com |access-date=2 December 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20101204235915/http://www.space.com/scienceastronomy/arsenic-bacteria-alien-life-101202.html |archive-date=4 December 2010 }}</ref> though the research was disputed,<ref name="Space" /><ref>{{cite journal | vauthors = Katsnelson A |title=Arsenic-eating microbe may redefine chemistry of life |date=2 December 2010 |url=http://www.nature.com/news/2010/101202/full/news.2010.645.html |journal=Nature News |doi=10.1038/news.2010.645 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120212155007/http://www.nature.com/news/2010/101202/full/news.2010.645.html |archive-date=12 February 2012 }}</ref> and evidence suggests the bacterium actively prevents the incorporation of arsenic into the DNA backbone and other biomolecules.<ref name="Nature">{{cite journal | vauthors = Cressey D |s2cid=87341731 |title='Arsenic-life' Bacterium Prefers Phosphorus after all |date=3 October 2012 |journal=Nature News |doi=10.1038/nature.2012.11520}}</ref> === Quadruplex structures === {{further|G-quadruplex}} [[File:Parallel telomere quadruple.png|thumb|right|DNA quadruplex formed by [[telomere]] repeats. The looped conformation of the DNA backbone is very different from the typical DNA helix. The green spheres in the center represent potassium ions.<ref>{{Cite web|title=Structure and packing of human telomeric DNA|url=http://ndbserver.rutgers.edu/service/ndb/atlas/summary?searchTarget=UD0017|access-date=2023-05-18|website=ndbserver.rutgers.edu}}</ref>]] At the ends of the linear chromosomes are specialized regions of DNA called [[telomere]]s. The main function of these regions is to allow the cell to replicate chromosome ends using the enzyme [[telomerase]], as the enzymes that normally replicate DNA cannot copy the extreme 3′ ends of chromosomes.<ref name=Greider>{{cite journal | vauthors = Greider CW, Blackburn EH | title = Identification of a specific telomere terminal transferase activity in Tetrahymena extracts | journal = Cell | volume = 43 | issue = 2 Pt 1 | pages = 405–13 | date = December 1985 | pmid = 3907856 | doi = 10.1016/0092-8674(85)90170-9 | doi-access = free }}</ref> These specialized chromosome caps also help protect the DNA ends, and stop the [[DNA repair]] systems in the cell from treating them as damage to be corrected.<ref name=Nugent>{{cite journal | vauthors = Nugent CI, Lundblad V | title = The telomerase reverse transcriptase: components and regulation | journal = Genes & Development | volume = 12 | issue = 8 | pages = 1073–85 | date = April 1998 | pmid = 9553037 | doi = 10.1101/gad.12.8.1073 | doi-access = free }}</ref> In [[List of distinct cell types in the adult human body|human cells]], telomeres are usually lengths of single-stranded DNA containing several thousand repeats of a simple TTAGGG sequence.<ref>{{cite journal | vauthors = Wright WE, Tesmer VM, Huffman KE, Levene SD, Shay JW | title = Normal human chromosomes have long G-rich telomeric overhangs at one end | journal = Genes & Development | volume = 11 | issue = 21 | pages = 2801–09 | date = November 1997 | pmid = 9353250 | pmc = 316649 | doi = 10.1101/gad.11.21.2801 }}</ref> These guanine-rich sequences may stabilize chromosome ends by forming structures of stacked sets of four-base units, rather than the usual base pairs found in other DNA molecules. Here, four guanine bases, known as a [[guanine tetrad]], form a flat plate. These flat four-base units then stack on top of each other to form a stable [[G-quadruplex]] structure.<ref name=Burge>{{cite journal | vauthors = Burge S, Parkinson GN, Hazel P, Todd AK, Neidle S | title = Quadruplex DNA: sequence, topology and structure | journal = Nucleic Acids Research | volume = 34 | issue = 19 | pages = 5402–15 | year = 2006 | pmid = 17012276 | pmc = 1636468 | doi = 10.1093/nar/gkl655 }}</ref> These structures are stabilized by hydrogen bonding between the edges of the bases and [[chelation]] of a metal ion in the centre of each four-base unit.<ref>{{cite journal | vauthors = Parkinson GN, Lee MP, Neidle S | title = Crystal structure of parallel quadruplexes from human telomeric DNA | journal = Nature | volume = 417 | issue = 6891 | pages = 876–80 | date = June 2002 | pmid = 12050675 | doi = 10.1038/nature755 | bibcode = 2002Natur.417..876P | s2cid = 4422211 }}</ref> Other structures can also be formed, with the central set of four bases coming from either a single strand folded around the bases, or several different parallel strands, each contributing one base to the central structure. In addition to these stacked structures, telomeres also form large loop structures called telomere loops, or T-loops. Here, the single-stranded DNA curls around in a long circle stabilized by telomere-binding proteins.<ref>{{cite journal | vauthors = Griffith JD, Comeau L, Rosenfield S, Stansel RM, Bianchi A, Moss H, de Lange T | s2cid = 721901 | title = Mammalian telomeres end in a large duplex loop | journal = Cell | volume = 97 | issue = 4 | pages = 503–14 | date = May 1999 | pmid = 10338214 | doi = 10.1016/S0092-8674(00)80760-6 | citeseerx = 10.1.1.335.2649 }}</ref> At the very end of the T-loop, the single-stranded telomere DNA is held onto a region of double-stranded DNA by the telomere strand disrupting the double-helical DNA and base pairing to one of the two strands. This [[Triple-stranded DNA|triple-stranded]] structure is called a displacement loop or [[D-loop]].<ref name=Burge /> === Branched DNA === {{further|Branched DNA|DNA nanotechnology}} <div class="thumb tright" style="background:#f9f9f9; border:1px solid #ccc; margin:0.5em;"> {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="width:200px; font-size:85%; border:1px solid #ccc; margin:0.3em;" |[[File:Branch-dna-single.svg|95px]] |[[File:Branch-DNA-multiple.svg|95px]] |- |align=center|Single branch |align=center|Multiple branches |} <div style="border: none; width:200px;font-size: 90%;"><div class="thumbcaption">[[Branched DNA]] can form networks containing multiple branches.</div></div></div> In DNA, [[DNA end#Frayed ends|fraying]] occurs when non-complementary regions exist at the end of an otherwise complementary double-strand of DNA. However, branched DNA can occur if a third strand of DNA is introduced and contains adjoining regions able to hybridize with the frayed regions of the pre-existing double-strand. Although the simplest example of branched DNA involves only three strands of DNA, complexes involving additional strands and multiple branches are also possible.<ref>{{cite journal | vauthors = Seeman NC | title = DNA enables nanoscale control of the structure of matter | journal = Quarterly Reviews of Biophysics | volume = 38 | issue = 4 | pages = 363–71 | date = November 2005 | pmid = 16515737 | pmc = 3478329 | doi = 10.1017/S0033583505004087 }}</ref> Branched DNA can be used in [[nanotechnology]] to construct geometric shapes, see the section on [[#Uses in technology|uses in technology]] below. === Artificial bases === {{Main|Nucleic acid analogue}} Several artificial nucleobases have been synthesized, and successfully incorporated in the eight-base DNA analogue named [[Hachimoji DNA]]. Dubbed S, B, P, and Z, these artificial bases are capable of bonding with each other in a predictable way (S–B and P–Z), maintain the double helix structure of DNA, and be transcribed to RNA. Their existence could be seen as an indication that there is nothing special about the four natural nucleobases that evolved on Earth.<ref>{{cite journal | vauthors = Warren M |title=Four new DNA letters double life's alphabet | journal = Nature |date=21 February 2019 | doi = 10.1038/d41586-019-00650-8 | pmid = 30809059 | volume=566 | issue = 7745 | page=436| doi-access = free | bibcode = 2019Natur.566..436W }}</ref><ref>{{cite journal| vauthors = Hoshika S, Leal NA, Kim MJ, Kim MS, Karalkar NB, Kim HJ, Bates AM, Watkins NE, SantaLucia HA, Meyer AJ, DasGupta S, Piccirilli JA, Ellington AD, SantaLucia J, Georgiadis MM, Benner SA | display-authors = 6 |title=Hachimoji DNA and RNA: A genetic system with eight building blocks (paywall)|journal=[[Science (journal)|Science]] |volume=363 |issue=6429 |pages=884–887 |date=22 February 2019 | doi = 10.1126/science.aat0971 | pmid = 30792304 | pmc=6413494 | bibcode=2019Sci...363..884H}}</ref> On the other hand, DNA is tightly related to [[RNA]] which does not only act as a transcript of DNA but also performs as molecular machines many tasks in cells. For this purpose it has to fold into a structure. It has been shown that to allow to create all possible structures at least four bases are required for the corresponding [[RNA]],<ref>{{cite journal | vauthors = Burghardt B, Hartmann AK | title = RNA secondary structure design | journal = Physical Review E | volume = 75 | issue = 2 | pages = 021920 | date = February 2007 | doi = 10.1103/PhysRevE.75.021920 | pmid = 17358380 | url = https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevE.75.021920| arxiv = physics/0609135 | bibcode = 2007PhRvE..75b1920B | s2cid = 17574854 }}</ref> while a higher number is also possible but this would be against the natural [[principle of least effort]]. ===Acidity=== The phosphate groups of DNA give it similar [[acid]]ic properties to [[phosphoric acid]] and it can be considered as a [[Acid strength|strong acid]]. It will be fully ionized at a normal cellular pH, releasing [[proton]]s which leave behind negative charges on the phosphate groups. These negative charges protect DNA from breakdown by [[hydrolysis]] by repelling [[nucleophile]]s which could hydrolyze it.<ref name="Reusch">{{cite web | vauthors = Reusch W |title=Nucleic Acids |url=https://www2.chemistry.msu.edu/faculty/reusch/VirtTxtJml/nucacids.htm |publisher=Michigan State University |access-date=30 June 2022}}</ref> ===Macroscopic appearance=== [[File:Estrazione DNA (cropped).jpg|thumb|Impure DNA extracted from an orange]] Pure DNA extracted from cells forms white, stringy clumps.<ref>{{cite web |title=How To Extract DNA From Anything Living |url=https://learn.genetics.utah.edu/content/labs/extraction/howto/ |publisher=University of Utah |access-date=30 June 2022}}</ref> ===موروثي بنيادي ايڪا=== ڊي اين اي ھڪ ورو ڪڙدار ڏاڪڻ وانگر ٺھيل ھوندو آھي، جن جا پاسا ڄڻ تہ ٻن ھڪ ٻئي سان وڪوڙيل ڌاڳن وانگر ھوندا آھن، جن جي وچ ۾ ڪروڙين ڏاڪا ھوندا آھن. ھر ڏاڪي ۾ ٻہ بنيادي ايڪا (Base) ڳنڍيل ھوندا آھن، يعني ھر ڏاڪو ھڪ جوڙو ھوندو آھي جن جو ڏاڪي جي وچ تي سنگم ھائڊروجن بانڊ سڏبو آهي.<ref name="جينوم"/> موروثي بنيادي ايڪن جي ترتيب وارو جينياتي ڪوڊ ھر جيو گھرڙي جي مرڪز ۾ موجود ھوندو آھي جيڪو مورثي ھوندو آھي يعني والدين مان ٻارن ۾ منتقل ٿيندڙ آهي. اھي بنيادي ايڪا ھيٺين چئن قسمن جا ھوندا آھن:<ref name="جينوم"/><br> * [[ايڊينن]] (Adenine) يا (A) *[[سائٽوسين]] (Cytosine) يا (C) *[[گوانن]] (Guanine) يا (G) *[[ٿائمن]] (Thymine) يا (T) ===تبديل ٿيل بنيادي ايڪا=== ڊي اين اي (DNA) ۾ تبديل ٿيل غيرموروثي بنيادي ايڪا پڻ هوندا آهن. انهن مان پهريون سڃاڻپ ٿيل 5-ميٿائل سائٽوسن هو, جيڪو 1925ع ۾ مائڪوبيڪٽريم ٽيوبرڪلوسس جي جينوم (Genome) ۾ مليو.<ref name="Johnson19252">{{cite journal|vauthors=Johnson TB, Coghill RD|year=1925|title=Pyrimidines. CIII. The discovery of 5-methylcytosine in tuberculinic acid, the nucleic acid of the tubercle bacillus.|journal=Journal of the American Chemical Society|volume=47|pages=2838–44|doi=10.1021/ja01688a030|issn=0002-7863}}</ref> بيڪٽيريا وائرس (بيڪٽريوفيج) ۾ انهن غير موروثي ايڪن جي موجودگي جو سبب بيڪٽيريا ۾ موجود (limiting) اينزائمز کان بچڻ آهي.<ref name="pmid273197412">{{cite journal|vauthors=Weigele P, Raleigh EA|date=October 2016|title=Biosynthesis and Function of Modified Bases in Bacteria and Their Viruses|journal=Chemical Reviews|volume=116|issue=20|pages=12655–12687|doi=10.1021/acs.chemrev.6b00114|issn=0009-2665|pmid=27319741|doi-access=free}}</ref> هي اينزائم جا سسٽم جزوي طور تي هڪ ماليڪيولي مدافعتي نظام جي طور تي ڪم ڪرڻ ٿا, جيڪو بيڪٽيريا کي وائرس جي انفيڪشن کان بچائيندو آهي. وڌيڪ عام بنياد ايڪن سائيٽوسائن ۽ ايڊينائن جي تبديليون ۽ تبديل ٿيل ڊي اين اي ايڪا ٻوٽن ۽ جانورن ۾ جين جي اظهار جي ايپي جنيٽڪ ڪنٽرول ۾ اهم ڪردار ادا ڪري ٿو.<ref name="pmid306194652">{{cite journal|vauthors=Kumar S, Chinnusamy V, Mohapatra T|date=2018|title=Epigenetics of Modified DNA Bases: 5-Methylcytosine and Beyond|journal=Frontiers in Genetics|volume=9|pages=640|doi=10.3389/fgene.2018.00640|issn=1664-8021|pmc=6305559|pmid=30619465|doi-access=free}}</ref> * ڊي اين اي ۾ ڪيترائي غيرموروثي بنيادي ايڪن جي سڃاڻپ ٿي آهي. <ref name="pmid289410082">{{cite journal|vauthors=Carell T, Kurz MQ, Müller M, Rossa M, Spada F|date=April 2018|title=Non-canonical Bases in the Genome: The Regulatory Information Layer in DNA|journal=Angewandte Chemie|volume=57|issue=16|pages=4296–4312|doi=10.1002/anie.201708228|pmid=28941008}}</ref> انهن مان گھڻا موروثي بنيادي ايڪن ۽ يوراسل جي تبديلين جي ڪارڻ آهن. * ترميم ٿيل ايڊينائن ** N6-ڪارباموئل-ميٿائل ايڊينائن ** N6-ميٿائيڊينائن * ترميم ٿيل گوانائن ** 7-ڊيزا گوانائن ** 7-ميٿائل گوانائن * ترميم ٿيل سائيٽوسائن ** N4-ميٿائل سائيٽوسائن ** 5-ڪاربوڪسيل سائيٽوسائن ** 5-فارميل سائيٽوسائن ** 5-گلائڪوسل هائيڊروڪسي ميٿائل سائيٽوسائن ** 5-هائيڊروڪسي سائيٽوسائن ** 5-ميٿائل سائيٽوسائن * ترميم ٿيل ٿائيمائيڊائن ** α-گلوٽا ميٿيميڊائن ** α-پوٽرس سينائل ٿائيمائن * يوراسل ۽ تبديليون ** بيس J ** يوراسل ** 5-ڊائيهائيڊروڪسي پينٽا يوراسل ** 5-هائيڊروڪسي ميٿائل ڊي آڪسي يوراسل * ٻيا ** ڊي آڪسي آرڪيو سائن ** 2,6-ڊي امينو پيورين (2-امينو ايڊينائن) == ڪيميائي تبديليون ۽ تبديل ٿيل ڊي اين اي پيڪئجنگ == == حياتياتي ڪم == == پروٽين سان باهمي عمل == == جينياتي بحالي == == ارتقا == == ٽيڪنالاجي ۾ استعمال == ==تاريخ== سال [[1856ع]] کان 1865ع تائين بيان ڪيل [[گريگور مينڊل|مينڊل]] جي تجربن سان وراثتي ايڪن جو تصور ٺھڻ لڳو. 1869ع ۾ [[سوئيزرلينڊ|سوئيٽزرلينڊ]] جي فريڊرڪ مائيسر <small>(Friedrich Miescher)</small> جيو گھرڙن جي مرڪزن ۾ ھڪ اھڙو مادو دريافت ڪيو جنھن ۾ تمام گھڻي [[فاسفورس]] موجود ھئي، پر کيس معلوم نہ ھيو تہ اھو ڊي اين اي سڏجندو. اهو مادو جيو گھرڙي جي مرڪز (Nucleus) مان حاصل ڪيو ويو. ھن سائٽوپلازم مان نيوڪليس کي ڌار ڪري، انکي الڪلي جي ڳار سان صاف ڪري، ان کي تيزابي شڪل ۾ آندو، جنھن کي ھن نيوڪليئن (nuclein) جو نالو ڏنو، جيڪو بعد ۾ ڊي اين اي سڏجڻ شروع ٿيو.<ref>Miescher, Friedrich (1871) [https://books.google.com/books?id=YJRTAAAAcAAJ&pg=PA441#v=onepage&q&f=false "Ueber die chemische Zusammensetzung der Eiterzellen"] (On the chemical composition of pus cells), ''Medicinisch-chemische Untersuchungen'', '''4''' : 441–460. [https://books.google.com/books?id=YJRTAAAAcAAJ&pg=PA456#v=onepage&q&f=false From p. 456:] "''Ich habe mich daher später mit meinen Versuchen an die ganzen Kerne gehalten, die Trennung der Körper, die ich einstweilen ohne weiteres Präjudiz als lösliches und unlösliches Nuclein bezeichnen will, einem günstigeren Material überlassend.''{{-"}} ("Therefore, in my experiments I subsequently limited myself to the whole nucleus, leaving to a more favorable material the separation of the substances, that for the present, without further prejudice, I will designate as soluble and insoluble nuclear material ('Nuclein').")</ref> فريڊرڪ مائيسر اھو تيزابي مادو (دريافت ڪيل ڊي اين اي) ھڪ سرجيڪل پٽي (bandage) تي لڳل پيپ (pus) مان حاصل ڪيو. ھنجو خيال ھو تہ ھي مادو جنسي زرخيزي ۽ وراثتي خاصيتن جي منتقلي جو ذريعو ٿي سگهي ٿو. [[فائل:Friedrich Miescher.jpg|180px|thumb|ڊي اين اي دريافت ڪندڙ [[فريڊرڪ مائيسر]]]] سال 1895ع ۾ ايڊمنڊ [[ڪروموسوم|ڪروموسومز]] (موروثي ڌاڳا) ماء ۽ پي طرفان يڪسان منتقل ھجڻ جي بنياد تي انهن جي وراثت ۾ اھميت جو خيال ظاھر ڪيو. ان کان پھرين [[والٽر فليمنگ]] مک مرڪز (nuclein) جي مورثي ڪروموسومز سان ڳانڍاپو محسوس ڪري چڪو ھيو ۽ ان لاء پھريون ڀيرو ڪرومئٽن (chromatin) جو لفظ استعمال ڪيو. پوء غدود ۽ خمير جي جيو گھرڙن تي تجربو ڪندي جرمني جو [[البرخت ڪوسل]] اھو دريافت ڪيو تہ نيوڪلين اصل ۾ ٻہ تيزابي مادا آھن جن ۾ ھڪڙو ڊي اين اي ۽ ٻيو [[آر اين اي]] آھي. جاندارن جي اندر اھي ڪيميائي مادا يعني ڊي اين اي جينياتي ترتيبن جا مڪمل مجموعا ٺاھيندا آھن، جنهن کي [[جينوم]] سڏيو ويندو آهي. انساني جينوم ۾ ٽي ارب بنيادي ايڪن (Base) جا جوڙا ڳنڍيل ھوندا آھن ۽ ان ۾ 23 ڪروموسومن جا جوڙا پڻ شامل آهن.<ref name="جينوم"> -https://www.yourgenome.org/facts/what-is-dna </ref> سڀني انسانن ۾ انھن بنيادي ايڪن جو 99 سيڪڙو بنيادن جي ترتيب ھڪجھڙي ھوندي آھي.<ref name="سائنس" /> [[File:Maclyn McCarty with Francis Crick and James D Watson - 10.1371 journal.pbio.0030341.g001-O.jpg|thumb|ميڪلن ميڪارٽي (کاٻي) فرانسس ڪرڪ ۽ جيمز واٽسن، ايڪسري تفاوت جي ڊيٽا ۽ روزالنڊ فرئنڪلن ۽ رئمونڊ گوسلنگ جي بصيرت جي بنياد تي، ڊبل هيلڪس ماڊل جي گڏيل شروعات ڪندڙ، سان هٿ ملائندي.]] سال 1953ع ۾ [[جيمز واٽسن]]، [[فرانسس ڪرڪ]]، [[مئوريس ولڪنس|مورس ولڪنس]] ۽ [[روزالينڊ فرينڪلن|روزالنڊ فرينڪلن]] ڊي اين اي جي ٻٽي وڪوڙيل ڌاڳن واري پيچدار ڏاڪڻ واري شڪل (double helix) دريافت ڪئي.<ref name="سائنس" /> واٽسن، ڪرڪ ۽ ولڪنس کي سال 1962ع ۾ ڊي اين اي جي ماليڪيولن واري شڪل دريافت ڪرڻ تي [[طب]] جو [[نوبل انعام]] مليو.<ref name="سائنس" /> ==حياتياتي ڪم== ڊي اين اي (DNA) هڪ پوليمر آهي جيڪو ٻن پولي نيوڪليوٽائيڊ زنجيرن مان ٺهيل آهي جيڪي هڪ ٻئي جي چوڌاري ڊبل هيلڪس ٺاهيندا آهن. پوليمر سڀني سڃاتل جاندارن ۽ ڪيترن ئي وائرسن جي ترقي، ڪم، واڌ ۽ پيدائش لاءِ جينياتي هدايتون ڏين ٿا. ڊي اين اي ۽ آر اين اي نيوڪليئڪ تيزاب آهن. پروٽين، لپڊس ۽ پيچيده ڪاربوهائيڊريٽ (پوليسڪچرائڊس) سان گڏ، نيوڪليئڪ تيزاب ميڪرو ماليڪولن جي چئن وڏن قسمن مان هڪ آهن، جيڪي زندگي جي سڀني ڄاڻايل شڪلن لاء ضروري آهن. ٻن ڊي اين اي گڇن کي پولي نيوڪليوٽائڊس جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو ڇاڪاڻ ته اهي آسان مونوميرڪ يونٽن مان ٺهيل آهن جن کي نيوڪليوٽائڊس سڏيو ويندو آهي.<ref>{{Cite book|url=http://www.garlandscience.com/product/isbn/9780815344322|title=Molecular Biology of the Cell|vauthors=Alberts B, Johnson A, Lewis J, Raff M, Roberts K, Walter P|publisher=Garland|year=2014|isbn=978-0-8153-4432-2|edition=6th|page=Chapter 4: DNA, Chromosomes and Genomes|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714210549/http://www.garlandscience.com/product/isbn/9780815344322|archive-date=14 July 2014|df=dmy-all|url-status=live}}</ref> <ref>{{cite web|url=http://basicbiology.net/micro/genetics/dna|title=DNA|website=Basic Biology|archive-url=https://web.archive.org/web/20170105045651/http://basicbiology.net/micro/genetics/dna/|archive-date=5 January 2017|vauthors=Purcell A|url-status=live}}</ref> هر نيوڪليوٽائڊ چئن نائٽروجن تي مشتمل نيوڪليو بيسس (سائيٽوسائن، گيانائن، ايڊينائن ۽ ٿايامن)، هڪ شوگر جنهن کي ڊي آڪسائيربوز سڏيو ويندو آهي ۽ هڪ فاسفيٽ گروپ تي مشتمل هوندو آهي. نيوڪليوٽائيڊس هڪ ٻئي سان هڪ زنجير ۾ ڪوولنٽ بانڊز (جنهن کي فاسفوڊيسٽر لنڪج طور سڃاتو وڃي ٿو) هڪ نيوڪليوٽائيڊ جي شگر ۽ ٻئي جي فاسفيٽ جي وچ ۾ جڙيل آهن، جنهن جي نتيجي ۾ هڪ متبادل شگر-فاسفيٽ ريبون پيدا ٿئي ٿي. ٻن الڳ پولي نيوڪليوٽيڊ اسٽريڊس جي نائيٽروجني بنيادون، بنيادي جوڙيندڙ ضابطن جي مطابق، هائڊروجن بانڊن سان گڏ ڊبل اسٽرينڊ ڊي اين اي ٺاهڻ لاءِ، هڪٻئي سان جڙيل آهن. مڪمل نائيٽروجني بنيادن کي ٻن گروپن؛ واحد-رنگڊ پيريمائڊائنز ۽ ڊبل-رنگڊ پيورين، ۾ ورهايو ويو آهي. ڊي اين اي ۾، پيريميڊين ٿايامن ۽ سائٽوسن آهن ۽ پيورين، ايڊينائن ۽ گيانائن آهن. ڊبل اسٽرينڊ ڊي اين اي جا ٻئي گڇا ساڳي حياتياتي معلومات کي محفوظ ڪن ٿيون. اها معلومات نقل نقل ٿي آهي، جڏهن ٻه گڇا الڳ ٿين ٿا. ڊي اين اي جو وڏو حصو (انسانن لاء %98 کان وڌيڪ) ڪوڊ ٿيل نه آهي، مطلب ته اهي حصا پروٽين جي ترتيبن لاء نمونن جي طور تي ڪم نه ڪندا آهن. ڊي اين اي جا ٻه حصا هڪ ٻئي جي مخالف طرفن ۾ هلن ٿا ۽ اهڙيءَ طرح ضد متوازي آهن. هر کنڊ سان جڙيل چار قسمن مان هڪ نيوڪليوبيس (يا اساس) آهي. اهو انهن چئن نيوڪليوبيسن جو تسلسل آهي جيڪو پٺي جي بون سان گڏ جينياتي معلومات کي انڪوڊ ڪري ٿو. آر اين اي اسٽرينڊز ڊي اين اي اسٽرينڊس کي ٽيمپليٽ جي طور تي، ٽرانڪرپشن نالي هڪ پروسيس ۾ استعمال ڪندي ٺاهيا ويندا آهن، جتي ڊي اين اي اساسن کي انهن جي لاڳاپيل اساسن کان تبادلو ڪيو ويندو آهي، سواءِ ٿائيمن (T) جي صورت ۾، جنهن لاءِ آر اين اي يوراسل (U) کي متبادل بڻائي ٿو.<ref>{{Cite web|url=https://www.genome.gov/genetics-glossary/Uracil|title=Uracil|website=Genome.gov|language=en|access-date=21 November 2019}}</ref> جينياتي ڪوڊ جي تحت، اهي آر اين اي اسٽريڊس پروٽين جي اندر امينو تيزاب جي تسلسل کي بيان ڪن ٿا، جنهن کي ترجمو سڏيو ويندو آهي. يوڪريوٽڪ گھرڙن جي اندر، ڊي اين اي کي ڊگھي جوڙجڪ، جنهن کي ڪروموزوم سڏيو ويندو آهي، ۾ منظم ڪيو ويندو آهي. عام جيو گھرڙي جي تقسيم کان اڳ، اهي ڪروموزوم ڊي اين اي جي نقل جي عمل ۾ نقل ڪيا ويا آهن ۽ اهڙي طرح هر ڌي جيو گھرڙي لاء ڪروموزوم جو مڪمل سيٽ مهيا ڪري ٿو. يوڪريوٽڪ جاندار (جانور، ٻوٽا، فنگس ۽ پروٽسٽ) پنهنجي ڊي اين اي جو گهڻو حصو جيو گھرڙي جي نيوڪليس جي اندر نيوڪليائي ڊي اين اي طور ۽ ڪجهه مائٽوڪونڊريا ۾ مائيٽوڪونڊريائي ڊي اين اي طور يا ڪلوروپلاسٽ ۾ ڪلوروپلاسٽ ڊي اين اي طور، ذخيرو ڪندا آهن.<ref>{{cite book|url=https://archive.org/details/igenetics0000russ_v6o1|title=iGenetics|vauthors=Russell P|publisher=Benjamin Cummings|year=2001|isbn=0-8053-4553-1|location=New York|url-access=registration}}</ref> ان جي ابتڙ، پروڪاريوٽس (بيڪٽيريا ۽ آرڪيا) پنهنجي ڊي اين اي کي صرف سائٽوپلازم ۾، گول ڪروموزوم جي طور محفوظ ڪن ٿا. يوڪريوٽڪ ڪروموزوم جي اندر، ڪرومئٽن پروٽين، جهڙوڪ هسٽونيس، ڊي اين اي کي ملائي رکن ٿا ۽ منظم ڪن ٿا. اهي ٺهيل جوڙجڪ ڊي اين اي ۽ ٻين پروٽينن جي وچ ۾ رابطي جي رهنمائي ڪن ٿا، ڪنٽرول ۾ مدد ڪن ٿا ته ڊي اين اي جا ڪهڙا حصا نقل ٿيل آهن. ==پڻ ڏسو== * [[:باب:طب]] * [[:باب:سائنس]] * [[:باب:حياتيات]] * [[ڊي اين اي سيڪوينسنگ]] * [[جينياتي تبديلي]] * [[جينياتي ڊس آرڊر]] * [[ايڊينن]] *[[سائٽوسن]] *[[گوانن]] *[[ٿائمن]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{Library resources box |onlinebooks=yes |by=no |lcheading= DNA |label=DNA }} * [https://web.archive.org/web/20070306082905/http://pipe.scs.fsu.edu/displar.html DNA binding site prediction on protein] * [https://web.archive.org/web/20100223035803/http://nobelprize.org/educational_games/medicine/dna_double_helix/ DNA the Double Helix Game] From the official Nobel Prize web site * [http://www.fidelitysystems.com/Unlinked_DNA.html DNA under electron microscope] * [http://www.dnalc.org/ Dolan DNA Learning Center] * [http://www.nature.com/nature/dna50/archive.html Double Helix: 50 years of DNA], ''[[Nature (journal)|Nature]]'' * [http://www.nature.com/encode/ ENCODE threads explorer] ENCODE home page at [[Nature (journal)|Nature]] * [https://web.archive.org/web/20070213030135/http://www.ncbe.reading.ac.uk/DNA50/ Double Helix 1953–2003] National Centre for Biotechnology Education * [http://www.genome.gov/10506718 Genetic Education Modules for Teachers] – ''DNA from the Beginning'' Study Guide * [https://www.nytimes.com/packages/pdf/science/dna-article.pdf "Clue to chemistry of heredity found"]. ''[[The New York Times]]'', June 1953. First American newspaper coverage of the discovery of the DNA structure * [http://www.dnaftb.org/ DNA from the Beginning] Another DNA Learning Center site on DNA, genes, and heredity from Mendel to the human genome project. * [https://web.archive.org/web/20070825101712/http://orpheus.ucsd.edu/speccoll/testing/html/mss0660a.html#abstract The Register of Francis Crick Personal Papers 1938&nbsp;– 2007] at Mandeville Special Collections Library, [[University of California, San Diego]] * [http://www.nature.com/polopoly_fs/7.9746!/file/Crick%20letter%20to%20Michael.pdf Seven-page, handwritten letter that Crick sent to his 12-year-old son Michael in 1953 describing the structure of DNA.] See [http://www.nature.com/news/crick-s-medal-goes-under-the-hammer-1.12705 Crick's medal goes under the hammer], Nature, 5 April 2013. {{Subject bar |commons = yes |d = yes |v = yes |portal1 = حياتيات }} {{Authority control}} [[زمرو:طب]] [[زمرو:جينيات]] [[زمرو:ڊي اين اي]] [[زمرو:ڪيميائي مرڪب]] [[Category:Biotechnology]] [[Category:Helices]] [[Category:Nucleic acids]] ==حوالا== {{حوالا}} 73l2hw683ehafg5ter0o6lru567q5c9 320174 320173 2025-06-21T12:33:55Z Abdullah1601 18012 320174 wikitext text/x-wiki {{Short description|Molecule that carries genetic information}} {{Featured article}} [[فائل:DNA animation.gif|thumb| ٻٽي پيچدار ڌاڳي نما ڊي اين اي جي شڪل جو حصو]] '''ڊي آڪسي رائبو نيوڪليئڪ ائسڊ''' <small>(Deoxyribonucleic Acid)</small>، جنھن کي مختصرن '''ڊي اين اي''' (DNA) سڏيو ويندو آهي، ٻن ڌاڳي نما ھڪ ٻئي سان ويڙھيل لڙھن جو ٺھيل ماليڪيول آهي، جيڪا پيچدار شڪل جو ڌاڳي نما نيوڪليائي تيزاب ھوندو آھي، جنھن منجھ سمورن ڄاتل جاندارن ۽ وائرس جي پيدائش، وڏي ٿيڻ، ڪم ڪرڻ جي طريقن ۽ واڌ بابت جينياتي ترتيب موجود ھوندي آھي. ڊي اين اي ۽ آر اين اي نيوڪليئڪ تيزاب آهن. پروٽين، لپڊس (<small>Lipids</small>) ۽ پيچيده ڪاربوهائيڊريٽ (<small>Polysaccharides</small>) سان گڏ، نيوڪليڪ ايسڊ ڊگھي ماليڪيول (<small>macromolecules</small>) جي چئن وڏن قسمن مان هڪ آهن، جنھن ۾ ھڪ مخصوص جينياتي ڪوڊ ھوندو آھي، جيڪو کاڌن جي ترڪيبن واري ڪتاب وانگر جسم جي اندر سمورن قسمن جي پروٽين جي ٺاھڻ لاء ھدايتون رکندو آھي.<ref name="جينوم"/> ۽ اها وراثت جي خاصيتن کي والدين کان اولاد ۾ منتقل ڪرڻ جو سبب ٿئي ٿو. ٻن ڊي اين اي گڇن کي پولي نيوڪليوٽائڊس جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو ڇاڪاڻ ته اهي آسان مونوميرڪ يونٽن مان ٺهيل آهن جن کي نيوڪليوٽائڊس سڏيو ويندو آهي.<ref>{{Cite book|url=http://www.garlandscience.com/product/isbn/9780815344322|title=Molecular Biology of the Cell|vauthors=Alberts B, Johnson A, Lewis J, Raff M, Roberts K, Walter P|publisher=Garland|year=2014|isbn=978-0-8153-4432-2|edition=6th|page=Chapter 4: DNA, Chromosomes and Genomes|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714210549/http://www.garlandscience.com/product/isbn/9780815344322|archive-date=14 July 2014|df=dmy-all|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://basicbiology.net/micro/genetics/dna|title=DNA|website=Basic Biology|archive-url=https://web.archive.org/web/20170105045651/http://basicbiology.net/micro/genetics/dna/|archive-date=5 January 2017|vauthors=Purcell A|url-status=live}}</ref> هر نيوڪليوٽائڊ چئن نائٽروجن تي مشتمل نيوڪليو بيسس (سائيٽوسائن، گيانائن، ايڊينائن ۽ ٿايامن)، هڪ شوگر جنهن کي ڊي آڪسائيربوز سڏيو ويندو آهي ۽ هڪ فاسفيٽ گروپ تي مشتمل هوندو آهي. نيوڪليوٽائيڊس هڪ ٻئي سان هڪ زنجير ۾ ڪوولنٽ بانڊز (جنهن کي فاسفوڊيسٽر لنڪج طور سڃاتو وڃي ٿو) هڪ نيوڪليوٽائيڊ جي شگر ۽ ٻئي جي فاسفيٽ جي وچ ۾ جڙيل آهن، جنهن جي نتيجي ۾ هڪ متبادل شگر-فاسفيٽ ريبون پيدا ٿئي ٿي. ٻن الڳ پولي نيوڪليوٽيڊ اسٽريڊس جي نائيٽروجني بنيادون، بنيادي جوڙيندڙ ضابطن جي مطابق، هائڊروجن بانڊن سان گڏ ڊبل اسٽرينڊ ڊي اين اي ٺاهڻ لاءِ، هڪٻئي سان جڙيل آهن. مڪمل نائيٽروجني بنيادن کي ٻن گروپن؛ واحد-رنگڊ پيريمائڊائنز ۽ ڊبل-رنگڊ پيورين، ۾ ورهايو ويو آهي. ڊي اين اي ۾، پيريميڊن، ٿائمن ۽ سائٽوسن آهن ۽ پيورين، ايڊينن ۽ گوانن آهن. [[File:DNA Structure+Key+Labelled.pn NoBB.png|thumb|right|upright=1.33|ڊي اين اي ڊبل هيلڪس (قسم B-DNA) جي جوڙجڪ. ڍانچي ۾ ايٽم عنصرن جي رنگ سان ڪوڊ ٿيل آهن ۽ ٻن بنيادي جوڙن جي تفصيلي جوڙجڪ هيٺئين ساڄي پاسي ڏيکاريل آهن]] ڊبل اسٽرينڊ ڊي اين اي جا ٻئي گڇا ساڳي حياتياتي معلومات کي محفوظ ڪن ٿا. اها معلومات نقل نقل ٿي آهي، جڏهن ٻه گڇا الڳ ٿين ٿا. ڊي اين اي جو وڏو حصو (انسانن لاء %98 کان وڌيڪ) ڪوڊ ٿيل نه آهي، مطلب ته اهي حصا پروٽين جي ترتيبن لاء نمونن جي طور تي ڪم نه ڪندا آهن. ڊي اين اي جا ٻه حصا هڪ ٻئي جي مخالف طرفن ۾ هلن ٿا ۽ اهڙيءَ طرح ضد متوازي آهن. هر کنڊ سان جڙيل چار قسمن مان هڪ نيوڪليوبيس (يا اساس) آهي. اهو انهن چئن نيوڪليوبيسن جو تسلسل آهي جيڪو پٺي جي بون سان گڏ جينياتي معلومات کي انڪوڊ ڪري ٿو. آر اين اي اسٽرينڊز ڊي اين اي اسٽرينڊس کي ٽيمپليٽ جي طور تي، ٽرانڪرپشن نالي هڪ پروسيس ۾ استعمال ڪندي ٺاهيا ويندا آهن، جتي ڊي اين اي اساسن کي انهن جي لاڳاپيل اساسن کان تبادلو ڪيو ويندو آهي، سواءِ ٿائيمن (T) جي صورت ۾، جنهن لاءِ آر اين اي يوراسل (U) کي متبادل بڻائي ٿو.<ref>{{Cite web|url=https://www.genome.gov/genetics-glossary/Uracil|title=Uracil|website=Genome.gov|language=en|access-date=21 November 2019}}</ref> جينياتي ڪوڊ جي تحت، اهي آر اين اي اسٽريڊس پروٽين جي اندر امينو تيزاب جي تسلسل کي بيان ڪن ٿا، جنهن کي ترجمو سڏيو ويندو آهي. [[File:Phosphate backbone.jpg|thumb|ڊي اين اي جي سادي ڊاياگرام ]] يوڪريوٽڪ گھرڙن جي اندر، ڊي اين اي کي ڊگھي جوڙجڪ، جنهن کي [[ڪروموسوم|ڪروموزوم]] سڏيو ويندو آهي، ۾ منظم ڪيو ويندو آهي. عام جيو گھرڙي جي تقسيم کان اڳ، اهي ڪروموزوم ڊي اين اي جي نقل جي عمل ۾ نقل ڪيا ويا آهن ۽ اهڙي طرح هر ڌي جيو گھرڙي لاء ڪروموزوم جو مڪمل سيٽ مهيا ڪري ٿو. يوڪريوٽڪ جاندار (جانور، ٻوٽا، فنگس ۽ پروٽسٽ) پنهنجي ڊي اين اي جو گهڻو حصو گھرڙي جي مرڪز <small>(Nucleus)</small> جي اندر نيوڪليائي ڊي اين اي <small>(Nucleic DNA)</small> طور ۽ ڪجهه مائٽوڪونڊريا <small>(mitochondria)</small> ۾ مائٽوڪونڊريائي ڊي اين اي طور يا ڪلوروپلاسٽ ۾ ڪلوروپلاسٽ ڊي اين اي طور، ذخيرو ڪندا آهن.<ref>{{cite book|url=https://archive.org/details/igenetics0000russ_v6o1|title=iGenetics|vauthors=Russell P|publisher=Benjamin Cummings|year=2001|isbn=0-8053-4553-1|location=New York|url-access=registration}}</ref> ان جي ابتڙ، پروڪاريوٽس (بيڪٽيريا ۽ آرڪيا) پنهنجي ڊي اين اي کي صرف سائٽوپلازم ۾، گول ڪروموزوم جي طور محفوظ ڪن ٿا. يوڪريوٽڪ ڪروموزوم جي اندر، ڪرومئٽن پروٽين، جهڙوڪ هسٽونيس، ڊي اين اي کي ملائي رکن ٿا ۽ منظم ڪن ٿا. اهي ٺهيل جوڙجڪ ڊي اين اي ۽ ٻين پروٽينن جي وچ ۾ رابطي جي رهنمائي ڪن ٿا، ڪنٽرول ۾ مدد ڪن ٿا ته ڊي اين اي جا ڪهڙا حصا نقل ٿيل آهن. ==خاصيتون== ڊي اين اي ماليڪيولن جو ٺھيل ھوندو آھي جن کي [[نيوڪليوٽائڊ]] چوندا آهن. ھر نيوڪليوٽائڊ کنڊ ۽ فاسفيٽ گروپن جو ٺھيل ھوندو آھي جن جا بنياد نائٽروجن ھوندا آھن. انھن بنيادن جا چار قسم مٿي بيان ٿيل آھن.<ref name =" سائنس"> livescience.com- </ref> انھن چئن بنيادن جي ڊي اين اي جي ڏاڪڻ جي ڏاڪن واري ترتيب کي جينياتي ڪوڊ يا جينياتي مجموعو چوندا آهن.<ref name="سائنس"/> [[File:DNA chemical structure.svg|thumb|upright=1.35|Chemical structure of DNA; [[hydrogen bond]]s shown as dotted lines. Each end of the double helix has an exposed [[Directionality (molecular biology)#5′-end|5']] phosphate on one strand and an exposed [[Directionality (molecular biology)#3′-end|3′]] hydroxyl group (—OH) on the other.]] ڊي اين اي جي ڪيميائي جوڙجڪ؛ هائيڊروجن بانڊ ڊاٽ ٿيل لائينن جي طور تي ڏيکاريا ويا آهن. ڊبل هيلڪس جي هر آخر ۾ هڪ اسٽرينڊ تي هڪ بي نقاب 5' فاسفيٽ ۽ ٻئي تي هڪ بي نقاب 3' هائيڊروڪسيل گروپ (—OH) آهي. * ڊي اين اي هڪ ڊگهو پوليمر آهي جيڪو بار بار ٿيندڙ يونٽن مان ٺهيل آهي جنهن کي نيوڪليوٽائڊس سڏيو ويندو آهي. ڊي اين اي جي جوڙجڪ ان جي ڊيگهه سان متحرڪ آهي، تنگ لوپس ۽ ٻين شڪلن ۾ ڪوئل ڪرڻ جي قابل آهي. سڀني نسلن ۾ اهو ٻن هيليڪل زنجيرن تي مشتمل آهي، هڪ ٻئي سان هائيڊروجن بانڊن سان ڳنڍيل آهن. ٻئي زنجيرون هڪ ئي محور جي چوڌاري ڪوئل ٿيل آهن، ۽ 34 اينجسٽرام (3.4 اين ايم) جي ساڳي پچ آهي. زنجيرن جي جوڙي جو ريڊيس 10 Å (1.0 اين ايم) آهي. هڪ ٻئي مطالعي مطابق، جڏهن هڪ مختلف حل ۾ ماپيو ويندو آهي، ته ڊي اين اي زنجير 22-26 Å (2.2-2.6 اين ايم) ويڪر ماپي ويندي آهي، ۽ هڪ نيوڪليوٽائيڊ يونٽ 3.3 Å (0.33 اين ايم) ڊگهو ماپي ويندي آهي. گھڻن ڊي اين اي جي تيز کثافت 1.7 گرام/سينٽي ميٽر 3 آهي. * ڊي اين اي عام طور تي هڪ واحد اسٽرينڊ جي طور تي موجود نه آهي، پر ان جي بدران تارن جي هڪ جوڙي جي طور تي موجود آهي جيڪي مضبوطيءَ سان گڏ جڙيل آهن. اهي ٻه ڊگها تار هڪ ٻئي جي چوڌاري ڊبل هيلڪس جي شڪل ۾ گڏ ٿين ٿا. نيوڪليوٽائيڊ ۾ ماليڪيول جي ريڙهه جو هڪ حصو (جيڪو زنجير کي گڏ رکي ٿو) ۽ هڪ نيوڪليوبيس (جيڪو هيلڪس ۾ ٻئي ڊي اين اي اسٽرينڊ سان رابطو ڪري ٿو) شامل آهن. هڪ نيوڪليوبيس جيڪو کنڊ سان ڳنڍيل آهي ان کي نيوڪليوسائيڊ سڏيو ويندو آهي، ۽ هڪ بنياد جيڪو کنڊ ۽ هڪ يا وڌيڪ فاسفيٽ گروپن سان ڳنڍيل آهي ان کي نيوڪليوٽائيڊ سڏيو ويندو آهي. DNA is a long [[polymer]] made from repeating units called [[nucleotide]]s.<ref>{{cite book | vauthors = Saenger W |title= Principles of Nucleic Acid Structure |publisher= Springer-Verlag |location= New York |year= 1984 |isbn= 0-387-90762-9}}</ref><ref name="Alberts">{{cite book | vauthors = Alberts B, Johnson A, Lewis J, Raff M, Roberts K, Peter W | title = Molecular Biology of the Cell | edition = Fourth | publisher = Garland Science | year = 2002 | location = New York and London | isbn = 0-8153-3218-1 | oclc = 145080076 | url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK21054/ | url-status=live | archive-url = https://web.archive.org/web/20161101022040/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK21054/ | archive-date = 1 November 2016 | df = dmy-all }}</ref> The structure of DNA is dynamic along its length, being capable of coiling into tight loops and other shapes.<ref>{{cite journal | vauthors = Irobalieva RN, Fogg JM, Catanese DJ, Catanese DJ, Sutthibutpong T, Chen M, Barker AK, Ludtke SJ, Harris SA, Schmid MF, Chiu W, Zechiedrich L | title = Structural diversity of supercoiled DNA | journal = Nature Communications | volume = 6 | pages = 8440 | date = October 2015 | issue = 1 | pmid = 26455586 | pmc = 4608029 | doi = 10.1038/ncomms9440 | bibcode = 2015NatCo...6.8440I |issn=2041-1723 }}</ref> In all species it is composed of two helical chains, bound to each other by [[hydrogen bonds]]. Both chains are coiled around the same axis, and have the same [[Pitch (screw)|pitch]] of {{convert|34|Å|nm|lk=on}}. The pair of chains have a radius of {{cvt|10|Å|nm}}.<ref name="Watson-1953">{{cite journal | vauthors = Watson JD, Crick FH | title = Molecular structure of nucleic acids; a structure for deoxyribose nucleic acid | journal = Nature | volume = 171 | issue = 4356 | pages = 737–38 | date = April 1953 | pmid = 13054692 | doi = 10.1038/171737a0 | url = http://www.nature.com/nature/dna50/watsoncrick.pdf | bibcode = 1953Natur.171..737W | s2cid = 4253007 | url-status=live | archive-url = https://web.archive.org/web/20070204110320/http://www.nature.com/nature/dna50/watsoncrick.pdf | archive-date = 4 February 2007 | df = dmy-all |issn=0028-0836 }}</ref> According to another study, when measured in a different solution, the DNA chain measured {{cvt|22|-|26|Å|nm}} wide, and one nucleotide unit measured {{cvt|3.3|Å|nm}} long.<ref>{{cite journal | vauthors = Mandelkern M, Elias JG, Eden D, Crothers DM | title = The dimensions of DNA in solution | journal = Journal of Molecular Biology | volume = 152 | issue = 1 | pages = 153–61 | date = October 1981 | pmid = 7338906 | doi = 10.1016/0022-2836(81)90099-1|issn=0022-2836 }}</ref> The buoyant density of most DNA is 1.7g/cm³.<ref>{{cite journal |last1=Arrighi |first1=Frances E. |last2=Mandel |first2=Manley |last3=Bergendahl |first3=Janet |last4=Hsu |first4=T. C. |title=Buoyant densities of DNA of mammals |journal=Biochemical Genetics |date=June 1970 |volume=4 |issue=3 |pages=367–376 |doi=10.1007/BF00485753|pmid=4991030 |s2cid=27950750 |issn=0006-2928 }}</ref> DNA does not usually exist as a single strand, but instead as a pair of strands that are held tightly together.<ref name="Watson-1953" /><ref name=berg>{{cite book | vauthors = Berg J, Tymoczko J, Stryer L | date = 2002 | title = Biochemistry | publisher = W.H. Freeman and Company | isbn = 0-7167-4955-6 }}</ref> These two long strands coil around each other, in the shape of a [[double helix]]. The nucleotide contains both a segment of the [[Backbone chain|backbone]] of the molecule (which holds the chain together) and a [[nucleobase]] (which interacts with the other DNA strand in the helix). A nucleobase linked to a sugar is called a [[nucleoside]], and a base linked to a sugar and to one or more phosphate groups is called a [[nucleotide]]. A [[biopolymer]] comprising multiple linked nucleotides (as in DNA) is called a [[polynucleotide]].<ref name="IUPAC">{{cite journal | author = IUPAC-IUB Commission on Biochemical Nomenclature (CBN) | title = Abbreviations and Symbols for Nucleic Acids, Polynucleotides and their Constituents. Recommendations 1970 | journal = The Biochemical Journal | volume = 120 | issue = 3 | pages = 449–54 | date = December 1970 | pmid = 5499957 | pmc = 1179624 | doi = 10.1042/bj1200449 | url = http://www.chem.qmul.ac.uk/iupac/misc/naabb.html | archive-url = https://web.archive.org/web/20070205191106/http://www.chem.qmul.ac.uk/iupac/misc/naabb.html | url-status=dead | archive-date = 5 February 2007 |issn=0306-3283 }}</ref> The backbone of the DNA strand is made from alternating [[phosphate]] and [[carbohydrate|sugar]] groups.<ref name=Ghosh>{{cite journal | vauthors = Ghosh A, Bansal M | title = A glossary of DNA structures from A to Z | journal = Acta Crystallographica Section D | volume = 59 | issue = Pt 4 | pages = 620–26 | date = April 2003 | pmid = 12657780 | doi = 10.1107/S0907444903003251| bibcode = 2003AcCrD..59..620G |issn=0907-4449 }}</ref> The sugar in DNA is [[deoxyribose|2-deoxyribose]], which is a [[pentose]] (five-[[carbon]]) sugar. The sugars are joined by phosphate groups that form [[phosphodiester bond]]s between the third and fifth carbon [[atom]]s of adjacent sugar rings. These are known as the [[Directionality (molecular biology)#3′-end|3′-end]] (three prime end), and [[Directionality (molecular biology)#5′-end|5′-end]] (five prime end) carbons, the prime symbol being used to distinguish these carbon atoms from those of the base to which the deoxyribose forms a [[glycosidic bond]].<ref name="berg" /> Therefore, any DNA strand normally has one end at which there is a phosphate group attached to the 5′ carbon of a ribose (the 5′ phosphoryl) and another end at which there is a free hydroxyl group attached to the 3′ carbon of a ribose (the 3′ hydroxyl). The orientation of the 3′ and 5′ carbons along the sugar-phosphate backbone confers [[directionality (molecular biology)|directionality]] (sometimes called polarity) to each DNA strand. In a [[nucleic acid double helix]], the direction of the nucleotides in one strand is opposite to their direction in the other strand: the strands are [[Antiparallel (biochemistry)|antiparallel]]. The asymmetric ends of DNA strands are said to have a directionality of five prime end (5′ ), and three prime end (3′), with the 5′ end having a terminal phosphate group and the 3′ end a terminal hydroxyl group. One major difference between DNA and [[RNA]] is the sugar, with the 2-deoxyribose in DNA being replaced by the related pentose sugar [[ribose]] in RNA.<ref name="berg" /> [[File:DNA animation.gif|thumb|upright|A section of DNA. The bases lie horizontally between the two spiraling strands<ref>{{Cite web| vauthors = Edwards KJ, Brown DG, Spink N, Skelly JV, Neidle S |title=RCSB PDB – 1D65: Molecular structure of the B-DNA dodecamer d(CGCAAATTTGCG)2. An examination of propeller twist and minor-groove water structure at 2.2 A resolution.|url=https://www.rcsb.org/structure/1D65|access-date=2023-03-27|website=www.rcsb.org|language=en-US}}</ref> ([[:File:DNA orbit animated.gif|animated version]]).]] The DNA double helix is stabilized primarily by two forces: [[hydrogen bond]]s between nucleotides and [[Stacking (chemistry)|base-stacking]] interactions among [[aromatic]] nucleobases.<ref name="Yakovchuk2006">{{cite journal | vauthors = Yakovchuk P, Protozanova E, Frank-Kamenetskii MD | title = Base-stacking and base-pairing contributions into thermal stability of the DNA double helix | journal = Nucleic Acids Research | volume = 34 | issue = 2 | pages = 564–74 | year = 2006 | pmid = 16449200 | pmc = 1360284 | doi = 10.1093/nar/gkj454 |issn=0305-1048 }}</ref> The four bases found in DNA are [[adenine]] ({{mono|A}}), [[cytosine]] ({{mono|C}}), [[guanine]] ({{mono|G}}) and [[thymine]] ({{mono|T}}). These four bases are attached to the sugar-phosphate to form the complete nucleotide, as shown for [[adenosine monophosphate]]. Adenine pairs with thymine and guanine pairs with cytosine, forming {{mono|A-T}} and {{mono|G-C}} [[base pair]]s.<ref>{{cite book | vauthors = Tropp BE | title = Molecular Biology | edition = 4th | year = 2012 | publisher = Jones and Barlett Learning | location = Sudbury, Mass. | isbn = 978-0-7637-8663-2 }}</ref><ref>{{cite web | url = https://www.mun.ca/biology/scarr/Watson-Crick_Model.html | title = Watson-Crick Structure of DNA | year = 1953 | vauthors = Carr S | publisher = Memorial University of Newfoundland | access-date=13 July 2016 | url-status=live | archive-url = https://web.archive.org/web/20160719095721/http://www.mun.ca/biology/scarr/Watson-Crick_Model.html | archive-date = 19 July 2016 | df = dmy-all }}</ref> === Nucleobase classification === The nucleobases are classified into two types: the [[purine]]s, {{mono|A}} and {{mono|G}}, which are fused five- and six-membered [[heterocyclic compound]]s, and the [[pyrimidine]]s, the six-membered rings {{mono|C}} and {{mono|T}}.<ref name=berg /> A fifth pyrimidine nucleobase, [[uracil]] ({{mono|U}}), usually takes the place of thymine in RNA and differs from thymine by lacking a [[methyl group]] on its ring. In addition to RNA and DNA, many artificial [[nucleic acid analogue]]s have been created to study the properties of nucleic acids, or for use in biotechnology.<ref>{{cite journal | vauthors = Verma S, Eckstein F | title = Modified oligonucleotides: synthesis and strategy for users | journal = Annual Review of Biochemistry | volume = 67 | pages = 99–134 | year = 1998 | pmid = 9759484 |issn=0066-4154 | doi = 10.1146/annurev.biochem.67.1.99 | doi-access = free }}</ref> === Non-canonical bases === Modified bases occur in DNA. The first of these recognized was [[5-methylcytosine]], which was found in the [[genome]] of ''[[Mycobacterium tuberculosis]]'' in 1925.<ref name=Johnson1925>{{cite journal | vauthors = Johnson TB, Coghill RD | year = 1925 | title = Pyrimidines. CIII. The discovery of 5-methylcytosine in tuberculinic acid, the nucleic acid of the tubercle bacillus. | journal = Journal of the American Chemical Society | volume = 47 | pages = 2838–44 | doi=10.1021/ja01688a030|issn=0002-7863}}</ref> The reason for the presence of these noncanonical bases in bacterial viruses ([[bacteriophage]]s) is to avoid the [[restriction enzyme]]s present in bacteria. This enzyme system acts at least in part as a molecular immune system protecting bacteria from infection by viruses.<ref name="pmid27319741">{{cite journal |vauthors=Weigele P, Raleigh EA |title=Biosynthesis and Function of Modified Bases in Bacteria and Their Viruses |journal=Chemical Reviews |volume=116 |issue=20 |pages=12655–12687 |date=October 2016 |pmid=27319741 |doi=10.1021/acs.chemrev.6b00114 |doi-access=free |issn=0009-2665 }}</ref> Modifications of the bases cytosine and adenine, the more common and modified DNA bases, play vital roles in the [[epigenetics|epigenetic]] control of gene expression in plants and animals.<ref name="pmid30619465">{{cite journal |vauthors=Kumar S, Chinnusamy V, Mohapatra T |title=Epigenetics of Modified DNA Bases: 5-Methylcytosine and Beyond |journal=Frontiers in Genetics |volume=9 |pages=640 |date=2018 |pmid=30619465 |pmc=6305559 |doi=10.3389/fgene.2018.00640 |issn=1664-8021 |doi-access=free }}</ref> A number of noncanonical bases are known to occur in DNA.<ref name="pmid28941008">{{cite journal | vauthors = Carell T, Kurz MQ, Müller M, Rossa M, Spada F | title = Non-canonical Bases in the Genome: The Regulatory Information Layer in DNA | journal = Angewandte Chemie | volume = 57 | issue = 16 | pages = 4296–4312 | date = April 2018 | pmid = 28941008 | doi = 10.1002/anie.201708228 }}</ref> Most of these are modifications of the canonical bases plus uracil. * Modified '''Adenine''' ** N6-carbamoyl-methyladenine ** N6-methyadenine * Modified '''Guanine''' ** 7-Deazaguanine ** 7-Methylguanine * Modified '''Cytosine''' ** N4-Methylcytosine ** 5-Carboxylcytosine ** 5-Formylcytosine ** 5-Glycosylhydroxymethylcytosine ** 5-Hydroxycytosine ** 5-Methylcytosine * Modified '''Thymidine''' ** α-Glutamythymidine ** α-Putrescinylthymine * '''Uracil''' and modifications ** [[Base J]] ** Uracil ** 5-Dihydroxypentauracil ** 5-Hydroxymethyldeoxyuracil * Others ** Deoxyarchaeosine ** 2,6-Diaminopurine (2-Aminoadenine) === Grooves === [[File:DNA-ligand-by-Abalone.png|thumb|DNA major and minor grooves. The latter is a binding site for the [[Hoechst stain]] dye 33258.]] Twin helical strands form the DNA backbone. Another double helix may be found tracing the spaces, or grooves, between the strands. These voids are adjacent to the base pairs and may provide a [[binding site]]. As the strands are not symmetrically located with respect to each other, the grooves are unequally sized. The major groove is {{convert|22|Å|nm}} wide, while the minor groove is {{cvt|12|Å|nm}} in width.<ref>{{cite journal | vauthors = Wing R, Drew H, Takano T, Broka C, Tanaka S, Itakura K, Dickerson RE | title = Crystal structure analysis of a complete turn of B-DNA | journal = Nature | volume = 287 | issue = 5784 | pages = 755–58 | date = October 1980 | pmid = 7432492 | doi = 10.1038/287755a0 | bibcode = 1980Natur.287..755W | s2cid = 4315465 }}</ref> Due to the larger width of the major groove, the edges of the bases are more accessible in the major groove than in the minor groove. As a result, proteins such as [[transcription factor]]s that can bind to specific sequences in double-stranded DNA usually make contact with the sides of the bases exposed in the major groove.<ref name="Pabo1984">{{cite journal | vauthors = Pabo CO, Sauer RT | title = Protein-DNA recognition | journal = Annual Review of Biochemistry | volume = 53 | pages = 293–321 | year = 1984 | pmid = 6236744 | doi = 10.1146/annurev.bi.53.070184.001453 }}</ref> This situation varies in unusual conformations of DNA within the cell ''(see below)'', but the major and minor grooves are always named to reflect the differences in width that would be seen if the DNA was twisted back into the ordinary [[B-DNA|B form]]. === Base pairing === {{further|Base pair}} <div class="thumb tright" style="background:#f9f9f9; border:1px solid #ccc; margin:0.5em;"> {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="width:230px; font-size:85%; border:1px solid #ccc; margin:0.3em;" |- |[[File:Base pair GC.svg|282px]] |} {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="width:230px; font-size:85%; border:1px solid #ccc; margin:0.3em;" |- |[[File:Base pair AT.svg|282px]] |} <div style="border: none; width:282px;"><div class="thumbcaption">Top, a '''{{mono|GC}}''' base pair with three [[hydrogen bond]]s. Bottom, an '''{{mono|AT}}''' base pair with two hydrogen bonds. Non-covalent hydrogen bonds between the pairs are shown as dashed lines.</div></div></div> In a DNA double helix, each type of nucleobase on one strand bonds with just one type of nucleobase on the other strand. This is called [[Complementarity (molecular biology)|complementary]] [[base pair]]ing. Purines form [[hydrogen bond]]s to pyrimidines, with adenine bonding only to thymine in two hydrogen bonds, and cytosine bonding only to guanine in three hydrogen bonds. This arrangement of two nucleotides binding together across the double helix (from six-carbon ring to six-carbon ring) is called a Watson-Crick base pair. DNA with high [[GC-content]] is more stable than DNA with low {{mono|GC}}-content. A [[Hoogsteen base pair]] (hydrogen bonding the 6-carbon ring to the 5-carbon ring) is a rare variation of base-pairing.<ref name="pmid23818176">{{cite journal |vauthors=Nikolova EN, Zhou H, Gottardo FL, Alvey HS, Kimsey IJ, Al-Hashimi HM |title=A historical account of Hoogsteen base-pairs in duplex DNA |journal=Biopolymers |volume=99 |issue=12 |pages=955–68 |year=2013 |pmid=23818176 |pmc=3844552 |doi=10.1002/bip.22334 }}</ref> As hydrogen bonds are not [[covalent bond|covalent]], they can be broken and rejoined relatively easily. The two strands of DNA in a double helix can thus be pulled apart like a zipper, either by a mechanical force or high [[temperature]].<ref>{{cite journal | vauthors = Clausen-Schaumann H, Rief M, Tolksdorf C, Gaub HE | title = Mechanical stability of single DNA molecules | journal = Biophysical Journal | volume = 78 | issue = 4 | pages = 1997–2007 | date = April 2000 | pmid = 10733978 | pmc = 1300792 | doi = 10.1016/S0006-3495(00)76747-6 | bibcode = 2000BpJ....78.1997C }}</ref> As a result of this base pair complementarity, all the information in the double-stranded sequence of a DNA helix is duplicated on each strand, which is vital in DNA replication. This reversible and specific interaction between complementary base pairs is critical for all the functions of DNA in organisms.<ref name=Alberts /> {{Anchor|ssDNA}} ==== ssDNA vs. dsDNA ==== Most DNA molecules are actually two polymer strands, bound together in a helical fashion by noncovalent bonds; this double-stranded (dsDNA) structure is maintained largely by the intrastrand base stacking interactions, which are strongest for {{mono|G,C}} stacks. The two strands can come apart—a process known as melting—to form two single-stranded DNA (ssDNA) molecules. Melting occurs at high temperatures, low salt and high [[pH]] (low pH also melts DNA, but since DNA is unstable due to acid depurination, low pH is rarely used). The stability of the dsDNA form depends not only on the {{mono|GC}}-content (% {{mono|G,C}} basepairs) but also on sequence (since stacking is sequence specific) and also length (longer molecules are more stable). The stability can be measured in various ways; a common way is the [[DNA melting|melting temperature]] (also called ''T_m'' value), which is the temperature at which 50% of the double-strand molecules are converted to single-strand molecules; melting temperature is dependent on ionic strength and the concentration of DNA. As a result, it is both the percentage of {{mono|GC}} base pairs and the overall length of a DNA double helix that determines the strength of the association between the two strands of DNA. Long DNA helices with a high {{mono|GC}}-content have more strongly interacting strands, while short helices with high {{mono|AT}} content have more weakly interacting strands.<ref>{{cite journal | vauthors = Chalikian TV, Völker J, Plum GE, Breslauer KJ | title = A more unified picture for the thermodynamics of nucleic acid duplex melting: a characterization by calorimetric and volumetric techniques | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 14 | pages = 7853–58 | date = July 1999 | pmid = 10393911 | pmc = 22151 | doi = 10.1073/pnas.96.14.7853 | bibcode = 1999PNAS...96.7853C | doi-access = free }}</ref> In biology, parts of the DNA double helix that need to separate easily, such as the {{mono|TATAAT}} [[Pribnow box]] in some [[promoter (biology)|promoters]], tend to have a high {{mono|AT}} content, making the strands easier to pull apart.<ref>{{cite journal | vauthors = deHaseth PL, Helmann JD | title = Open complex formation by Escherichia coli RNA polymerase: the mechanism of polymerase-induced strand separation of double helical DNA | journal = Molecular Microbiology | volume = 16 | issue = 5 | pages = 817–24 | date = June 1995 | pmid = 7476180 | doi = 10.1111/j.1365-2958.1995.tb02309.x | s2cid = 24479358 }}</ref> In the laboratory, the strength of this interaction can be measured by finding the melting temperature ''T_m'' necessary to break half of the hydrogen bonds. When all the base pairs in a DNA double helix melt, the strands separate and exist in solution as two entirely independent molecules. These single-stranded DNA molecules have no single common shape, but some conformations are more stable than others.<ref>{{cite journal | vauthors = Isaksson J, Acharya S, Barman J, Cheruku P, Chattopadhyaya J | title = Single-stranded adenine-rich DNA and RNA retain structural characteristics of their respective double-stranded conformations and show directional differences in stacking pattern | journal = Biochemistry | volume = 43 | issue = 51 | pages = 15996–6010 | date = December 2004 | pmid = 15609994 | doi = 10.1021/bi048221v | url = http://www.boc.uu.se/boc14www/thesis/johan2005/Paper%20V/Paper%20V.pdf | url-status=live | archive-url = https://web.archive.org/web/20070610205112/http://www.boc.uu.se/boc14www/thesis/johan2005/Paper%20V/Paper%20V.pdf | archive-date = 10 June 2007 | df = dmy-all }}</ref> === Amount === [[File:Human karyotype with bands and sub-bands.png|thumb|Schematic [[karyotype|karyogram]] of a human. It shows 22 [[homologous chromosome]]s, both the female (XX) and male (XY) versions of the [[sex chromosome]] (bottom right), as well as the [[human mitochondrial genetics|mitochondrial genome]] (to scale at bottom left). The blue scale to the left of each chromosome pair (and the mitochondrial genome) shows its length in terms of millions of DNA [[base pair]]s.{{further|Karyotype}}]] In humans, the total female [[diploid]] [[nuclear genome]] per cell extends for 6.37 Gigabase pairs (Gbp), is 208.23&nbsp;cm long and weighs 6.51 picograms (pg).<ref name="pmid30813969">{{cite journal| vauthors=Piovesan A, Pelleri MC, Antonaros F, Strippoli P, Caracausi M, Vitale L| title=On the length, weight and GC content of the human genome. | journal=BMC Res Notes | year= 2019 | volume= 12 | issue= 1 | pages= 106 | pmid=30813969 | doi=10.1186/s13104-019-4137-z | pmc=6391780 | doi-access=free }}</ref> Male values are 6.27 Gbp, 205.00&nbsp;cm, 6.41 pg.<ref name="pmid30813969"/> Each DNA polymer can contain hundreds of millions of nucleotides, such as in [[chromosome 1]]. Chromosome 1 is the largest human [[chromosome]] with approximately 220 million [[base pair]]s, and would be {{val|85|u=mm}} long if straightened.<ref name="Gregory_2006" /> In [[eukaryote]]s, in addition to [[nuclear DNA]], there is also [[mitochondrial DNA]] (mtDNA) which encodes certain proteins used by the mitochondria. The mtDNA is usually relatively small in comparison to the nuclear DNA. For example, the [[Human mitochondrial genetics|human mitochondrial DNA]] forms closed circular molecules, each of which contains 16,569<ref name="Anderson_1981">{{cite journal | vauthors = Anderson S, Bankier AT, Barrell BG, de Bruijn MH, Coulson AR, Drouin J, Eperon IC, Nierlich DP, Roe BA, Sanger F, Schreier PH, Smith AJ, Staden R, Young IG | display-authors = 6 | title = Sequence and organization of the human mitochondrial genome | journal = Nature | volume = 290 | issue = 5806 | pages = 457–465 | date = April 1981 | pmid = 7219534 | doi = 10.1038/290457a0 | s2cid = 4355527 | bibcode = 1981Natur.290..457A }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://chemistry.umeche.maine.edu/CHY431/MitoDNA.html |title=Untitled |access-date=2012-06-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110813123936/http://chemistry.umeche.maine.edu/CHY431/MitoDNA.html |archive-date=2011-08-13 |url-status=dead }}</ref> DNA base pairs,<ref name=Satoh1991>{{cite journal | vauthors = Satoh M, Kuroiwa T | title = Organization of multiple nucleoids and DNA molecules in mitochondria of a human cell | journal = Experimental Cell Research | volume = 196 | issue = 1 | pages = 137–140 | date = September 1991 | pmid = 1715276 | doi = 10.1016/0014-4827(91)90467-9 }}</ref> with each such molecule normally containing a full set of the mitochondrial genes. Each human mitochondrion contains, on average, approximately 5 such mtDNA molecules.<ref name=Satoh1991/> Each human [[Cell (biology)|cell]] contains approximately 100 mitochondria, giving a total number of mtDNA molecules per human cell of approximately 500.<ref name=Satoh1991/> However, the amount of mitochondria per cell also varies by cell type, and an [[egg cell]] can contain 100,000 mitochondria, corresponding to up to 1,500,000 copies of the mitochondrial genome (constituting up to 90% of the DNA of the cell).<ref name="pmid28721182">{{cite journal | vauthors = Zhang D, Keilty D, Zhang ZF, Chian RC | title = Mitochondria in oocyte aging: current understanding | journal = Facts, Views & Vision in ObGyn | volume = 9 | issue = 1 | pages = 29–38 | date = March 2017 | pmid = 28721182 | pmc = 5506767 }}</ref> === Sense and antisense === {{further|Sense (molecular biology)}} {{redirect|Sense and antisense|the TV episode|Sense and Antisense (Millennium)}} A [[DNA sequencing|DNA sequence]] is called a "sense" sequence if it is the same as that of a [[messenger RNA]] copy that is translated into protein.<ref>[http://www.chem.qmul.ac.uk/iubmb/newsletter/misc/DNA.html Designation of the two strands of DNA] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080424015915/http://www.chem.qmul.ac.uk/iubmb/newsletter/misc/DNA.html |date=24 April 2008 }} JCBN/NC-IUB Newsletter 1989. Retrieved 7 May 2008</ref> The sequence on the opposite strand is called the "antisense" sequence. Both sense and antisense sequences can exist on different parts of the same strand of DNA (i.e. both strands can contain both sense and antisense sequences). In both prokaryotes and eukaryotes, antisense RNA sequences are produced, but the functions of these RNAs are not entirely clear.<ref>{{cite journal | vauthors = Hüttenhofer A, Schattner P, Polacek N | title = Non-coding RNAs: hope or hype? | journal = Trends in Genetics | volume = 21 | issue = 5 | pages = 289–97 | date = May 2005 | pmid = 15851066 | doi = 10.1016/j.tig.2005.03.007 }}</ref> One proposal is that antisense RNAs are involved in regulating [[gene expression]] through RNA-RNA base pairing.<ref>{{cite journal | vauthors = Munroe SH | title = Diversity of antisense regulation in eukaryotes: multiple mechanisms, emerging patterns | journal = Journal of Cellular Biochemistry | volume = 93 | issue = 4 | pages = 664–71 | date = November 2004 | pmid = 15389973 | doi = 10.1002/jcb.20252 | s2cid = 23748148 }}</ref> A few DNA sequences in prokaryotes and eukaryotes, and more in [[plasmid]]s and [[virus]]es, blur the distinction between sense and antisense strands by having [[overlapping gene]]s.<ref>{{cite journal | vauthors = Makalowska I, Lin CF, Makalowski W | title = Overlapping genes in vertebrate genomes | journal = Computational Biology and Chemistry | volume = 29 | issue = 1 | pages = 1–12 | date = February 2005 | pmid = 15680581 | doi = 10.1016/j.compbiolchem.2004.12.006 }}</ref> In these cases, some DNA sequences do double duty, encoding one protein when read along one strand, and a second protein when read in the opposite direction along the other strand. In [[bacteria]], this overlap may be involved in the regulation of gene transcription,<ref>{{cite journal | vauthors = Johnson ZI, Chisholm SW | title = Properties of overlapping genes are conserved across microbial genomes | journal = Genome Research | volume = 14 | issue = 11 | pages = 2268–72 | date = November 2004 | pmid = 15520290 | pmc = 525685 | doi = 10.1101/gr.2433104 }}</ref> while in viruses, overlapping genes increase the amount of information that can be encoded within the small viral genome.<ref>{{cite journal | vauthors = Lamb RA, Horvath CM | title = Diversity of coding strategies in influenza viruses | journal = Trends in Genetics | volume = 7 | issue = 8 | pages = 261–66 | date = August 1991 | pmid = 1771674 | doi = 10.1016/0168-9525(91)90326-L | pmc = 7173306 }}</ref> === Supercoiling === {{further|DNA supercoil}} DNA can be twisted like a rope in a process called [[DNA supercoil]]ing. With DNA in its "relaxed" state, a strand usually circles the axis of the double helix once every 10.4 base pairs, but if the DNA is twisted the strands become more tightly or more loosely wound.<ref>{{cite journal | vauthors = Benham CJ, Mielke SP | s2cid = 1427671 | title = DNA mechanics | journal = Annual Review of Biomedical Engineering | volume = 7 | pages = 21–53 | year = 2005 | pmid = 16004565 | doi = 10.1146/annurev.bioeng.6.062403.132016 | url = http://pdfs.semanticscholar.org/ab63/d57290ebf9bc3536fd3f2257a2b509076fc1.pdf | archive-url = https://web.archive.org/web/20190301225243/http://pdfs.semanticscholar.org/ab63/d57290ebf9bc3536fd3f2257a2b509076fc1.pdf | url-status = dead | archive-date = 1 March 2019 }}</ref> If the DNA is twisted in the direction of the helix, this is positive supercoiling, and the bases are held more tightly together. If they are twisted in the opposite direction, this is negative supercoiling, and the bases come apart more easily. In nature, most DNA has slight negative supercoiling that is introduced by [[enzyme]]s called [[topoisomerase]]s.<ref name=Champoux>{{cite journal | vauthors = Champoux JJ | s2cid = 18144189 | title = DNA topoisomerases: structure, function, and mechanism | journal = Annual Review of Biochemistry | volume = 70 | pages = 369–413 | year = 2001 | pmid = 11395412 | doi = 10.1146/annurev.biochem.70.1.369 }}</ref> These enzymes are also needed to relieve the twisting stresses introduced into DNA strands during processes such as [[transcription (genetics)|transcription]] and [[DNA replication]].<ref name=Wang>{{cite journal | vauthors = Wang JC | title = Cellular roles of DNA topoisomerases: a molecular perspective | journal = Nature Reviews Molecular Cell Biology | volume = 3 | issue = 6 | pages = 430–40 | date = June 2002 | pmid = 12042765 | doi = 10.1038/nrm831 | s2cid = 205496065 }}</ref> === Alternative DNA structures === {{further|Molecular Structure of Nucleic Acids: A Structure for Deoxyribose Nucleic Acid|Molecular models of DNA|DNA structure}} [[File:Dnaconformations.png|thumb|right|From left to right, the structures of [[A-DNA|A]], [[B-DNA|B]] and [[Z-DNA]]]] DNA exists in many possible [[Conformational isomerism|conformations]] that include [[A-DNA]], [[B-DNA]], and [[Z-DNA]] forms, although only B-DNA and Z-DNA have been directly observed in functional organisms.<ref name=Ghosh /> The conformation that DNA adopts depends on the hydration level, DNA sequence, the amount and direction of supercoiling, chemical modifications of the bases, the type and concentration of metal [[ion]]s, and the presence of [[polyamine]]s in solution.<ref>{{cite journal | vauthors = Basu HS, Feuerstein BG, Zarling DA, Shafer RH, Marton LJ | title = Recognition of Z-RNA and Z-DNA determinants by polyamines in solution: experimental and theoretical studies | journal = Journal of Biomolecular Structure & Dynamics | volume = 6 | issue = 2 | pages = 299–309 | date = October 1988 | pmid = 2482766 | doi = 10.1080/07391102.1988.10507714 }}</ref> The first published reports of A-DNA [[X-ray diffraction patterns]]—and also B-DNA—used analyses based on [[Patterson function]]s that provided only a limited amount of structural information for oriented fibers of DNA.<ref> * {{cite journal |vauthors=Franklin RE, Gosling RG |title=The Structure of Sodium Thymonucleate Fibres I. The Influence of Water Content |journal=Acta Crystallogr |volume=6 |issue=8–9 |pages=673–77 |date=6 March 1953 |doi=10.1107/S0365110X53001939 |bibcode=1953AcCry...6..673F |url=http://journals.iucr.org/q/issues/1953/08-09/00/a00979/a00979.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160109043915/http://journals.iucr.org/q/issues/1953/08-09/00/a00979/a00979.pdf |archive-date=9 January 2016 |doi-access=free }} * {{cite journal |vauthors=Franklin RE, Gosling RG |title=The structure of sodium thymonucleate fibres. II. The cylindrically symmetrical Patterson function |journal=Acta Crystallogr |volume=6 |issue=8–9 |pages=678–85 |year=1953|doi=10.1107/S0365110X53001940|bibcode=1953AcCry...6..678F |url=http://journals.iucr.org/q/issues/1953/08-09/00/a00980/a00980.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20170629084321/http://journals.iucr.org/q/issues/1953/08-09/00/a00980/a00980.pdf |archive-date=2017-06-29 |url-status=live |doi-access=free }}</ref><ref name=NatFranGos>{{cite journal | vauthors = Franklin RE, Gosling RG | title = Molecular configuration in sodium thymonucleate | journal = Nature | volume = 171 | issue = 4356 | pages = 740–41 | date = April 1953 | pmid = 13054694 | doi = 10.1038/171740a0 | url = http://www.nature.com/nature/dna50/franklingosling.pdf | bibcode = 1953Natur.171..740F | s2cid = 4268222 | url-status=live | archive-url = https://web.archive.org/web/20110103160712/http://www.nature.com/nature/dna50/franklingosling.pdf | archive-date = 3 January 2011 | df = dmy-all }}</ref> An alternative analysis was proposed by Wilkins ''et al.'' in 1953 for the ''[[in vivo]]'' B-DNA X-ray diffraction-scattering patterns of highly hydrated DNA fibers in terms of squares of [[Bessel function]]s.<ref name=NatWilk>{{cite journal | vauthors = Wilkins MH, Stokes AR, Wilson HR | title = Molecular structure of deoxypentose nucleic acids | journal = Nature | volume = 171 | issue = 4356 | pages = 738–40 | date = April 1953 | pmid = 13054693 | doi = 10.1038/171738a0 | url = http://www.nature.com/nature/dna50/wilkins.pdf | bibcode = 1953Natur.171..738W | s2cid = 4280080 | url-status=live | archive-url = https://web.archive.org/web/20110513234223/http://www.nature.com/nature/dna50/wilkins.pdf | archive-date = 13 May 2011 | df = dmy-all }}</ref> In the same journal, [[James Watson]] and [[Francis Crick]] presented their [[Molecular models of DNA|molecular modeling]] analysis of the DNA X-ray diffraction patterns to suggest that the structure was a double helix.<ref name="Watson-1953" /> Although the ''B-DNA form'' is most common under the conditions found in cells,<ref>{{cite journal | vauthors = Leslie AG, Arnott S, Chandrasekaran R, Ratliff RL | title = Polymorphism of DNA double helices | journal = Journal of Molecular Biology | volume = 143 | issue = 1 | pages = 49–72 | date = October 1980 | pmid = 7441761 | doi = 10.1016/0022-2836(80)90124-2 }}</ref> it is not a well-defined conformation but a family of related DNA conformations<ref>{{cite journal|vauthors=Baianu IC|s2cid=189888972|year=1980|title=Structural Order and Partial Disorder in Biological systems|url=http://cogprints.org/3822/|journal=Bull. Math. Biol.|volume=42|issue=4|pages=137–41|doi=10.1007/BF02462372}}</ref> that occur at the high hydration levels present in cells. Their corresponding X-ray diffraction and scattering patterns are characteristic of molecular [[Paracrystalline|paracrystals]] with a significant degree of disorder.<ref>{{cite book | vauthors = Hosemann R, Bagchi RN | title = Direct analysis of diffraction by matter | publisher = North-Holland Publishers | location = Amsterdam&nbsp;– New York | year = 1962 }}</ref><ref>{{cite journal|vauthors=Baianu IC|title=X-ray scattering by partially disordered membrane systems|journal=Acta Crystallogr A|volume=34|issue=5|pages=751–53|year=1978|doi=10.1107/S0567739478001540|bibcode=1978AcCrA..34..751B|url=http://journals.iucr.org/a/issues/1978/05/00/a15615/a15615.pdf|access-date=29 August 2019|archive-date=14 March 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200314050140/http://journals.iucr.org/a/issues/1978/05/00/a15615/a15615.pdf|url-status=dead}}</ref> Compared to B-DNA, the A-DNA form is a wider [[Helix#Properties and types|right-handed]] spiral, with a shallow, wide minor groove and a narrower, deeper major groove. The A form occurs under non-physiological conditions in partly dehydrated samples of DNA, while in the cell it may be produced in hybrid pairings of DNA and RNA strands, and in enzyme-DNA complexes.<ref>{{cite journal | vauthors = Wahl MC, Sundaralingam M | title = Crystal structures of A-DNA duplexes | journal = Biopolymers | volume = 44 | issue = 1 | pages = 45–63 | year = 1997 | pmid = 9097733 | doi = 10.1002/(SICI)1097-0282(1997)44:1<45::AID-BIP4>3.0.CO;2-# }}</ref><ref>{{cite journal | vauthors = Lu XJ, Shakked Z, Olson WK | title = A-form conformational motifs in ligand-bound DNA structures | journal = Journal of Molecular Biology | volume = 300 | issue = 4 | pages = 819–40 | date = July 2000 | pmid = 10891271 | doi = 10.1006/jmbi.2000.3690 }}</ref> Segments of DNA where the bases have been chemically modified by [[methylation]] may undergo a larger change in conformation and adopt the [[Z-DNA|Z form]]. Here, the strands turn about the helical axis in a left-handed spiral, the opposite of the more common B form.<ref>{{cite journal | vauthors = Rothenburg S, Koch-Nolte F, Haag F | title = DNA methylation and Z-DNA formation as mediators of quantitative differences in the expression of alleles | journal = Immunological Reviews | volume = 184 | pages = 286–98 | date = December 2001 | pmid = 12086319 | doi = 10.1034/j.1600-065x.2001.1840125.x | s2cid = 20589136 }}</ref> These unusual structures can be recognized by specific Z-DNA binding proteins and may be involved in the regulation of transcription.<ref>{{cite journal | vauthors = Oh DB, Kim YG, Rich A | title = Z-DNA-binding proteins can act as potent effectors of gene expression in vivo | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 99 | issue = 26 | pages = 16666–71 | date = December 2002 | pmid = 12486233 | pmc = 139201 | doi = 10.1073/pnas.262672699 | bibcode = 2002PNAS...9916666O | doi-access = free }}</ref> === Alternative DNA chemistry === {{further|hypothetical types of biochemistry}} For many years, [[Astrobiology|exobiologists]] have proposed the existence of a [[shadow biosphere]], a postulated microbial [[biosphere]] of Earth that uses radically different biochemical and molecular processes than currently known life. One of the proposals was the existence of lifeforms that use [[Arsenic DNA|arsenic instead of phosphorus in DNA]]. A report in 2010 of the possibility in the [[bacterium]] [[GFAJ-1]] was announced,<ref name='arsenic extremophile'>{{cite news | vauthors = Palmer J |title=Arsenic-loving bacteria may help in hunt for alien life |date=2 December 2010 |url=https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-11886943 |work=BBC News |access-date=2 December 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20101203045804/http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-11886943 |archive-date=3 December 2010 }}</ref><ref name="Space">{{cite news | vauthors = Bortman H |title=Arsenic-Eating Bacteria Opens New Possibilities for Alien Life |date=2 December 2010 |url=http://www.space.com/scienceastronomy/arsenic-bacteria-alien-life-101202.html |website=Space.com |access-date=2 December 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20101204235915/http://www.space.com/scienceastronomy/arsenic-bacteria-alien-life-101202.html |archive-date=4 December 2010 }}</ref> though the research was disputed,<ref name="Space" /><ref>{{cite journal | vauthors = Katsnelson A |title=Arsenic-eating microbe may redefine chemistry of life |date=2 December 2010 |url=http://www.nature.com/news/2010/101202/full/news.2010.645.html |journal=Nature News |doi=10.1038/news.2010.645 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120212155007/http://www.nature.com/news/2010/101202/full/news.2010.645.html |archive-date=12 February 2012 }}</ref> and evidence suggests the bacterium actively prevents the incorporation of arsenic into the DNA backbone and other biomolecules.<ref name="Nature">{{cite journal | vauthors = Cressey D |s2cid=87341731 |title='Arsenic-life' Bacterium Prefers Phosphorus after all |date=3 October 2012 |journal=Nature News |doi=10.1038/nature.2012.11520}}</ref> === Quadruplex structures === {{further|G-quadruplex}} [[File:Parallel telomere quadruple.png|thumb|right|DNA quadruplex formed by [[telomere]] repeats. The looped conformation of the DNA backbone is very different from the typical DNA helix. The green spheres in the center represent potassium ions.<ref>{{Cite web|title=Structure and packing of human telomeric DNA|url=http://ndbserver.rutgers.edu/service/ndb/atlas/summary?searchTarget=UD0017|access-date=2023-05-18|website=ndbserver.rutgers.edu}}</ref>]] At the ends of the linear chromosomes are specialized regions of DNA called [[telomere]]s. The main function of these regions is to allow the cell to replicate chromosome ends using the enzyme [[telomerase]], as the enzymes that normally replicate DNA cannot copy the extreme 3′ ends of chromosomes.<ref name=Greider>{{cite journal | vauthors = Greider CW, Blackburn EH | title = Identification of a specific telomere terminal transferase activity in Tetrahymena extracts | journal = Cell | volume = 43 | issue = 2 Pt 1 | pages = 405–13 | date = December 1985 | pmid = 3907856 | doi = 10.1016/0092-8674(85)90170-9 | doi-access = free }}</ref> These specialized chromosome caps also help protect the DNA ends, and stop the [[DNA repair]] systems in the cell from treating them as damage to be corrected.<ref name=Nugent>{{cite journal | vauthors = Nugent CI, Lundblad V | title = The telomerase reverse transcriptase: components and regulation | journal = Genes & Development | volume = 12 | issue = 8 | pages = 1073–85 | date = April 1998 | pmid = 9553037 | doi = 10.1101/gad.12.8.1073 | doi-access = free }}</ref> In [[List of distinct cell types in the adult human body|human cells]], telomeres are usually lengths of single-stranded DNA containing several thousand repeats of a simple TTAGGG sequence.<ref>{{cite journal | vauthors = Wright WE, Tesmer VM, Huffman KE, Levene SD, Shay JW | title = Normal human chromosomes have long G-rich telomeric overhangs at one end | journal = Genes & Development | volume = 11 | issue = 21 | pages = 2801–09 | date = November 1997 | pmid = 9353250 | pmc = 316649 | doi = 10.1101/gad.11.21.2801 }}</ref> These guanine-rich sequences may stabilize chromosome ends by forming structures of stacked sets of four-base units, rather than the usual base pairs found in other DNA molecules. Here, four guanine bases, known as a [[guanine tetrad]], form a flat plate. These flat four-base units then stack on top of each other to form a stable [[G-quadruplex]] structure.<ref name=Burge>{{cite journal | vauthors = Burge S, Parkinson GN, Hazel P, Todd AK, Neidle S | title = Quadruplex DNA: sequence, topology and structure | journal = Nucleic Acids Research | volume = 34 | issue = 19 | pages = 5402–15 | year = 2006 | pmid = 17012276 | pmc = 1636468 | doi = 10.1093/nar/gkl655 }}</ref> These structures are stabilized by hydrogen bonding between the edges of the bases and [[chelation]] of a metal ion in the centre of each four-base unit.<ref>{{cite journal | vauthors = Parkinson GN, Lee MP, Neidle S | title = Crystal structure of parallel quadruplexes from human telomeric DNA | journal = Nature | volume = 417 | issue = 6891 | pages = 876–80 | date = June 2002 | pmid = 12050675 | doi = 10.1038/nature755 | bibcode = 2002Natur.417..876P | s2cid = 4422211 }}</ref> Other structures can also be formed, with the central set of four bases coming from either a single strand folded around the bases, or several different parallel strands, each contributing one base to the central structure. In addition to these stacked structures, telomeres also form large loop structures called telomere loops, or T-loops. Here, the single-stranded DNA curls around in a long circle stabilized by telomere-binding proteins.<ref>{{cite journal | vauthors = Griffith JD, Comeau L, Rosenfield S, Stansel RM, Bianchi A, Moss H, de Lange T | s2cid = 721901 | title = Mammalian telomeres end in a large duplex loop | journal = Cell | volume = 97 | issue = 4 | pages = 503–14 | date = May 1999 | pmid = 10338214 | doi = 10.1016/S0092-8674(00)80760-6 | citeseerx = 10.1.1.335.2649 }}</ref> At the very end of the T-loop, the single-stranded telomere DNA is held onto a region of double-stranded DNA by the telomere strand disrupting the double-helical DNA and base pairing to one of the two strands. This [[Triple-stranded DNA|triple-stranded]] structure is called a displacement loop or [[D-loop]].<ref name=Burge /> === Branched DNA === {{further|Branched DNA|DNA nanotechnology}} <div class="thumb tright" style="background:#f9f9f9; border:1px solid #ccc; margin:0.5em;"> {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="width:200px; font-size:85%; border:1px solid #ccc; margin:0.3em;" |[[File:Branch-dna-single.svg|95px]] |[[File:Branch-DNA-multiple.svg|95px]] |- |align=center|Single branch |align=center|Multiple branches |} <div style="border: none; width:200px;font-size: 90%;"><div class="thumbcaption">[[Branched DNA]] can form networks containing multiple branches.</div></div></div> In DNA, [[DNA end#Frayed ends|fraying]] occurs when non-complementary regions exist at the end of an otherwise complementary double-strand of DNA. However, branched DNA can occur if a third strand of DNA is introduced and contains adjoining regions able to hybridize with the frayed regions of the pre-existing double-strand. Although the simplest example of branched DNA involves only three strands of DNA, complexes involving additional strands and multiple branches are also possible.<ref>{{cite journal | vauthors = Seeman NC | title = DNA enables nanoscale control of the structure of matter | journal = Quarterly Reviews of Biophysics | volume = 38 | issue = 4 | pages = 363–71 | date = November 2005 | pmid = 16515737 | pmc = 3478329 | doi = 10.1017/S0033583505004087 }}</ref> Branched DNA can be used in [[nanotechnology]] to construct geometric shapes, see the section on [[#Uses in technology|uses in technology]] below. === Artificial bases === {{Main|Nucleic acid analogue}} Several artificial nucleobases have been synthesized, and successfully incorporated in the eight-base DNA analogue named [[Hachimoji DNA]]. Dubbed S, B, P, and Z, these artificial bases are capable of bonding with each other in a predictable way (S–B and P–Z), maintain the double helix structure of DNA, and be transcribed to RNA. Their existence could be seen as an indication that there is nothing special about the four natural nucleobases that evolved on Earth.<ref>{{cite journal | vauthors = Warren M |title=Four new DNA letters double life's alphabet | journal = Nature |date=21 February 2019 | doi = 10.1038/d41586-019-00650-8 | pmid = 30809059 | volume=566 | issue = 7745 | page=436| doi-access = free | bibcode = 2019Natur.566..436W }}</ref><ref>{{cite journal| vauthors = Hoshika S, Leal NA, Kim MJ, Kim MS, Karalkar NB, Kim HJ, Bates AM, Watkins NE, SantaLucia HA, Meyer AJ, DasGupta S, Piccirilli JA, Ellington AD, SantaLucia J, Georgiadis MM, Benner SA | display-authors = 6 |title=Hachimoji DNA and RNA: A genetic system with eight building blocks (paywall)|journal=[[Science (journal)|Science]] |volume=363 |issue=6429 |pages=884–887 |date=22 February 2019 | doi = 10.1126/science.aat0971 | pmid = 30792304 | pmc=6413494 | bibcode=2019Sci...363..884H}}</ref> On the other hand, DNA is tightly related to [[RNA]] which does not only act as a transcript of DNA but also performs as molecular machines many tasks in cells. For this purpose it has to fold into a structure. It has been shown that to allow to create all possible structures at least four bases are required for the corresponding [[RNA]],<ref>{{cite journal | vauthors = Burghardt B, Hartmann AK | title = RNA secondary structure design | journal = Physical Review E | volume = 75 | issue = 2 | pages = 021920 | date = February 2007 | doi = 10.1103/PhysRevE.75.021920 | pmid = 17358380 | url = https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevE.75.021920| arxiv = physics/0609135 | bibcode = 2007PhRvE..75b1920B | s2cid = 17574854 }}</ref> while a higher number is also possible but this would be against the natural [[principle of least effort]]. ===Acidity=== The phosphate groups of DNA give it similar [[acid]]ic properties to [[phosphoric acid]] and it can be considered as a [[Acid strength|strong acid]]. It will be fully ionized at a normal cellular pH, releasing [[proton]]s which leave behind negative charges on the phosphate groups. These negative charges protect DNA from breakdown by [[hydrolysis]] by repelling [[nucleophile]]s which could hydrolyze it.<ref name="Reusch">{{cite web | vauthors = Reusch W |title=Nucleic Acids |url=https://www2.chemistry.msu.edu/faculty/reusch/VirtTxtJml/nucacids.htm |publisher=Michigan State University |access-date=30 June 2022}}</ref> ===Macroscopic appearance=== [[File:Estrazione DNA (cropped).jpg|thumb|Impure DNA extracted from an orange]] Pure DNA extracted from cells forms white, stringy clumps.<ref>{{cite web |title=How To Extract DNA From Anything Living |url=https://learn.genetics.utah.edu/content/labs/extraction/howto/ |publisher=University of Utah |access-date=30 June 2022}}</ref> ===موروثي بنيادي ايڪا=== ڊي اين اي ھڪ ورو ڪڙدار ڏاڪڻ وانگر ٺھيل ھوندو آھي، جن جا پاسا ڄڻ تہ ٻن ھڪ ٻئي سان وڪوڙيل ڌاڳن وانگر ھوندا آھن، جن جي وچ ۾ ڪروڙين ڏاڪا ھوندا آھن. ھر ڏاڪي ۾ ٻہ بنيادي ايڪا (Base) ڳنڍيل ھوندا آھن، يعني ھر ڏاڪو ھڪ جوڙو ھوندو آھي جن جو ڏاڪي جي وچ تي سنگم ھائڊروجن بانڊ سڏبو آهي.<ref name="جينوم"/> موروثي بنيادي ايڪن جي ترتيب وارو جينياتي ڪوڊ ھر جيو گھرڙي جي مرڪز ۾ موجود ھوندو آھي جيڪو مورثي ھوندو آھي يعني والدين مان ٻارن ۾ منتقل ٿيندڙ آهي. اھي بنيادي ايڪا ھيٺين چئن قسمن جا ھوندا آھن:<ref name="جينوم"/><br> * [[ايڊينن]] (Adenine) يا (A) *[[سائٽوسين]] (Cytosine) يا (C) *[[گوانن]] (Guanine) يا (G) *[[ٿائمن]] (Thymine) يا (T) ===تبديل ٿيل بنيادي ايڪا=== ڊي اين اي (DNA) ۾ تبديل ٿيل غيرموروثي بنيادي ايڪا پڻ هوندا آهن. انهن مان پهريون سڃاڻپ ٿيل 5-ميٿائل سائٽوسن هو, جيڪو 1925ع ۾ مائڪوبيڪٽريم ٽيوبرڪلوسس جي جينوم (Genome) ۾ مليو.<ref name="Johnson19252">{{cite journal|vauthors=Johnson TB, Coghill RD|year=1925|title=Pyrimidines. CIII. The discovery of 5-methylcytosine in tuberculinic acid, the nucleic acid of the tubercle bacillus.|journal=Journal of the American Chemical Society|volume=47|pages=2838–44|doi=10.1021/ja01688a030|issn=0002-7863}}</ref> بيڪٽيريا وائرس (بيڪٽريوفيج) ۾ انهن غير موروثي ايڪن جي موجودگي جو سبب بيڪٽيريا ۾ موجود (limiting) اينزائمز کان بچڻ آهي.<ref name="pmid273197412">{{cite journal|vauthors=Weigele P, Raleigh EA|date=October 2016|title=Biosynthesis and Function of Modified Bases in Bacteria and Their Viruses|journal=Chemical Reviews|volume=116|issue=20|pages=12655–12687|doi=10.1021/acs.chemrev.6b00114|issn=0009-2665|pmid=27319741|doi-access=free}}</ref> هي اينزائم جا سسٽم جزوي طور تي هڪ ماليڪيولي مدافعتي نظام جي طور تي ڪم ڪرڻ ٿا, جيڪو بيڪٽيريا کي وائرس جي انفيڪشن کان بچائيندو آهي. وڌيڪ عام بنياد ايڪن سائيٽوسائن ۽ ايڊينائن جي تبديليون ۽ تبديل ٿيل ڊي اين اي ايڪا ٻوٽن ۽ جانورن ۾ جين جي اظهار جي ايپي جنيٽڪ ڪنٽرول ۾ اهم ڪردار ادا ڪري ٿو.<ref name="pmid306194652">{{cite journal|vauthors=Kumar S, Chinnusamy V, Mohapatra T|date=2018|title=Epigenetics of Modified DNA Bases: 5-Methylcytosine and Beyond|journal=Frontiers in Genetics|volume=9|pages=640|doi=10.3389/fgene.2018.00640|issn=1664-8021|pmc=6305559|pmid=30619465|doi-access=free}}</ref> * ڊي اين اي ۾ ڪيترائي غيرموروثي بنيادي ايڪن جي سڃاڻپ ٿي آهي. <ref name="pmid289410082">{{cite journal|vauthors=Carell T, Kurz MQ, Müller M, Rossa M, Spada F|date=April 2018|title=Non-canonical Bases in the Genome: The Regulatory Information Layer in DNA|journal=Angewandte Chemie|volume=57|issue=16|pages=4296–4312|doi=10.1002/anie.201708228|pmid=28941008}}</ref> انهن مان گھڻا موروثي بنيادي ايڪن ۽ يوراسل جي تبديلين جي ڪارڻ آهن. * ترميم ٿيل ايڊينائن ** N6-ڪارباموئل-ميٿائل ايڊينائن ** N6-ميٿائيڊينائن * ترميم ٿيل گوانائن ** 7-ڊيزا گوانائن ** 7-ميٿائل گوانائن * ترميم ٿيل سائيٽوسائن ** N4-ميٿائل سائيٽوسائن ** 5-ڪاربوڪسيل سائيٽوسائن ** 5-فارميل سائيٽوسائن ** 5-گلائڪوسل هائيڊروڪسي ميٿائل سائيٽوسائن ** 5-هائيڊروڪسي سائيٽوسائن ** 5-ميٿائل سائيٽوسائن * ترميم ٿيل ٿائيمائيڊائن ** α-گلوٽا ميٿيميڊائن ** α-پوٽرس سينائل ٿائيمائن * يوراسل ۽ تبديليون ** بيس J ** يوراسل ** 5-ڊائيهائيڊروڪسي پينٽا يوراسل ** 5-هائيڊروڪسي ميٿائل ڊي آڪسي يوراسل * ٻيا ** ڊي آڪسي آرڪيو سائن ** 2,6-ڊي امينو پيورين (2-امينو ايڊينائن) == ڪيميائي تبديليون ۽ تبديل ٿيل ڊي اين اي پيڪئجنگ == == حياتياتي ڪم == == پروٽين سان باهمي عمل == == جينياتي بحالي == == ارتقا == == ٽيڪنالاجي ۾ استعمال == ==تاريخ== سال [[1856ع]] کان 1865ع تائين بيان ڪيل [[گريگور مينڊل|مينڊل]] جي تجربن سان وراثتي ايڪن جو تصور ٺھڻ لڳو. 1869ع ۾ [[سوئيزرلينڊ|سوئيٽزرلينڊ]] جي فريڊرڪ مائيسر <small>(Friedrich Miescher)</small> جيو گھرڙن جي مرڪزن ۾ ھڪ اھڙو مادو دريافت ڪيو جنھن ۾ تمام گھڻي [[فاسفورس]] موجود ھئي، پر کيس معلوم نہ ھيو تہ اھو ڊي اين اي سڏجندو. اهو مادو جيو گھرڙي جي مرڪز (Nucleus) مان حاصل ڪيو ويو. ھن سائٽوپلازم مان نيوڪليس کي ڌار ڪري، انکي الڪلي جي ڳار سان صاف ڪري، ان کي تيزابي شڪل ۾ آندو، جنھن کي ھن نيوڪليئن (nuclein) جو نالو ڏنو، جيڪو بعد ۾ ڊي اين اي سڏجڻ شروع ٿيو.<ref>Miescher, Friedrich (1871) [https://books.google.com/books?id=YJRTAAAAcAAJ&pg=PA441#v=onepage&q&f=false "Ueber die chemische Zusammensetzung der Eiterzellen"] (On the chemical composition of pus cells), ''Medicinisch-chemische Untersuchungen'', '''4''' : 441–460. [https://books.google.com/books?id=YJRTAAAAcAAJ&pg=PA456#v=onepage&q&f=false From p. 456:] "''Ich habe mich daher später mit meinen Versuchen an die ganzen Kerne gehalten, die Trennung der Körper, die ich einstweilen ohne weiteres Präjudiz als lösliches und unlösliches Nuclein bezeichnen will, einem günstigeren Material überlassend.''{{-"}} ("Therefore, in my experiments I subsequently limited myself to the whole nucleus, leaving to a more favorable material the separation of the substances, that for the present, without further prejudice, I will designate as soluble and insoluble nuclear material ('Nuclein').")</ref> فريڊرڪ مائيسر اھو تيزابي مادو (دريافت ڪيل ڊي اين اي) ھڪ سرجيڪل پٽي (bandage) تي لڳل پيپ (pus) مان حاصل ڪيو. ھنجو خيال ھو تہ ھي مادو جنسي زرخيزي ۽ وراثتي خاصيتن جي منتقلي جو ذريعو ٿي سگهي ٿو. [[فائل:Friedrich Miescher.jpg|180px|thumb|ڊي اين اي دريافت ڪندڙ [[فريڊرڪ مائيسر]]]] سال 1895ع ۾ ايڊمنڊ [[ڪروموسوم|ڪروموسومز]] (موروثي ڌاڳا) ماء ۽ پي طرفان يڪسان منتقل ھجڻ جي بنياد تي انهن جي وراثت ۾ اھميت جو خيال ظاھر ڪيو. ان کان پھرين [[والٽر فليمنگ]] مک مرڪز (nuclein) جي مورثي ڪروموسومز سان ڳانڍاپو محسوس ڪري چڪو ھيو ۽ ان لاء پھريون ڀيرو ڪرومئٽن (chromatin) جو لفظ استعمال ڪيو. پوء غدود ۽ خمير جي جيو گھرڙن تي تجربو ڪندي جرمني جو [[البرخت ڪوسل]] اھو دريافت ڪيو تہ نيوڪلين اصل ۾ ٻہ تيزابي مادا آھن جن ۾ ھڪڙو ڊي اين اي ۽ ٻيو [[آر اين اي]] آھي. جاندارن جي اندر اھي ڪيميائي مادا يعني ڊي اين اي جينياتي ترتيبن جا مڪمل مجموعا ٺاھيندا آھن، جنهن کي [[جينوم]] سڏيو ويندو آهي. انساني جينوم ۾ ٽي ارب بنيادي ايڪن (Base) جا جوڙا ڳنڍيل ھوندا آھن ۽ ان ۾ 23 ڪروموسومن جا جوڙا پڻ شامل آهن.<ref name="جينوم"> -https://www.yourgenome.org/facts/what-is-dna </ref> سڀني انسانن ۾ انھن بنيادي ايڪن جو 99 سيڪڙو بنيادن جي ترتيب ھڪجھڙي ھوندي آھي.<ref name="سائنس" /> [[File:Maclyn McCarty with Francis Crick and James D Watson - 10.1371 journal.pbio.0030341.g001-O.jpg|thumb|ميڪلن ميڪارٽي (کاٻي) فرانسس ڪرڪ ۽ جيمز واٽسن، ايڪسري تفاوت جي ڊيٽا ۽ روزالنڊ فرئنڪلن ۽ رئمونڊ گوسلنگ جي بصيرت جي بنياد تي، ڊبل هيلڪس ماڊل جي گڏيل شروعات ڪندڙ، سان هٿ ملائندي.]] سال 1953ع ۾ [[جيمز واٽسن]]، [[فرانسس ڪرڪ]]، [[مئوريس ولڪنس|مورس ولڪنس]] ۽ [[روزالينڊ فرينڪلن|روزالنڊ فرينڪلن]] ڊي اين اي جي ٻٽي وڪوڙيل ڌاڳن واري پيچدار ڏاڪڻ واري شڪل (double helix) دريافت ڪئي.<ref name="سائنس" /> واٽسن، ڪرڪ ۽ ولڪنس کي سال 1962ع ۾ ڊي اين اي جي ماليڪيولن واري شڪل دريافت ڪرڻ تي [[طب]] جو [[نوبل انعام]] مليو.<ref name="سائنس" /> ==حياتياتي ڪم== ڊي اين اي (DNA) هڪ پوليمر آهي جيڪو ٻن پولي نيوڪليوٽائيڊ زنجيرن مان ٺهيل آهي جيڪي هڪ ٻئي جي چوڌاري ڊبل هيلڪس ٺاهيندا آهن. پوليمر سڀني سڃاتل جاندارن ۽ ڪيترن ئي وائرسن جي ترقي، ڪم، واڌ ۽ پيدائش لاءِ جينياتي هدايتون ڏين ٿا. ڊي اين اي ۽ آر اين اي نيوڪليئڪ تيزاب آهن. پروٽين، لپڊس ۽ پيچيده ڪاربوهائيڊريٽ (پوليسڪچرائڊس) سان گڏ، نيوڪليئڪ تيزاب ميڪرو ماليڪولن جي چئن وڏن قسمن مان هڪ آهن، جيڪي زندگي جي سڀني ڄاڻايل شڪلن لاء ضروري آهن. ٻن ڊي اين اي گڇن کي پولي نيوڪليوٽائڊس جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو ڇاڪاڻ ته اهي آسان مونوميرڪ يونٽن مان ٺهيل آهن جن کي نيوڪليوٽائڊس سڏيو ويندو آهي.<ref>{{Cite book|url=http://www.garlandscience.com/product/isbn/9780815344322|title=Molecular Biology of the Cell|vauthors=Alberts B, Johnson A, Lewis J, Raff M, Roberts K, Walter P|publisher=Garland|year=2014|isbn=978-0-8153-4432-2|edition=6th|page=Chapter 4: DNA, Chromosomes and Genomes|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714210549/http://www.garlandscience.com/product/isbn/9780815344322|archive-date=14 July 2014|df=dmy-all|url-status=live}}</ref> <ref>{{cite web|url=http://basicbiology.net/micro/genetics/dna|title=DNA|website=Basic Biology|archive-url=https://web.archive.org/web/20170105045651/http://basicbiology.net/micro/genetics/dna/|archive-date=5 January 2017|vauthors=Purcell A|url-status=live}}</ref> هر نيوڪليوٽائڊ چئن نائٽروجن تي مشتمل نيوڪليو بيسس (سائيٽوسائن، گيانائن، ايڊينائن ۽ ٿايامن)، هڪ شوگر جنهن کي ڊي آڪسائيربوز سڏيو ويندو آهي ۽ هڪ فاسفيٽ گروپ تي مشتمل هوندو آهي. نيوڪليوٽائيڊس هڪ ٻئي سان هڪ زنجير ۾ ڪوولنٽ بانڊز (جنهن کي فاسفوڊيسٽر لنڪج طور سڃاتو وڃي ٿو) هڪ نيوڪليوٽائيڊ جي شگر ۽ ٻئي جي فاسفيٽ جي وچ ۾ جڙيل آهن، جنهن جي نتيجي ۾ هڪ متبادل شگر-فاسفيٽ ريبون پيدا ٿئي ٿي. ٻن الڳ پولي نيوڪليوٽيڊ اسٽريڊس جي نائيٽروجني بنيادون، بنيادي جوڙيندڙ ضابطن جي مطابق، هائڊروجن بانڊن سان گڏ ڊبل اسٽرينڊ ڊي اين اي ٺاهڻ لاءِ، هڪٻئي سان جڙيل آهن. مڪمل نائيٽروجني بنيادن کي ٻن گروپن؛ واحد-رنگڊ پيريمائڊائنز ۽ ڊبل-رنگڊ پيورين، ۾ ورهايو ويو آهي. ڊي اين اي ۾، پيريميڊين ٿايامن ۽ سائٽوسن آهن ۽ پيورين، ايڊينائن ۽ گيانائن آهن. ڊبل اسٽرينڊ ڊي اين اي جا ٻئي گڇا ساڳي حياتياتي معلومات کي محفوظ ڪن ٿيون. اها معلومات نقل نقل ٿي آهي، جڏهن ٻه گڇا الڳ ٿين ٿا. ڊي اين اي جو وڏو حصو (انسانن لاء %98 کان وڌيڪ) ڪوڊ ٿيل نه آهي، مطلب ته اهي حصا پروٽين جي ترتيبن لاء نمونن جي طور تي ڪم نه ڪندا آهن. ڊي اين اي جا ٻه حصا هڪ ٻئي جي مخالف طرفن ۾ هلن ٿا ۽ اهڙيءَ طرح ضد متوازي آهن. هر کنڊ سان جڙيل چار قسمن مان هڪ نيوڪليوبيس (يا اساس) آهي. اهو انهن چئن نيوڪليوبيسن جو تسلسل آهي جيڪو پٺي جي بون سان گڏ جينياتي معلومات کي انڪوڊ ڪري ٿو. آر اين اي اسٽرينڊز ڊي اين اي اسٽرينڊس کي ٽيمپليٽ جي طور تي، ٽرانڪرپشن نالي هڪ پروسيس ۾ استعمال ڪندي ٺاهيا ويندا آهن، جتي ڊي اين اي اساسن کي انهن جي لاڳاپيل اساسن کان تبادلو ڪيو ويندو آهي، سواءِ ٿائيمن (T) جي صورت ۾، جنهن لاءِ آر اين اي يوراسل (U) کي متبادل بڻائي ٿو.<ref>{{Cite web|url=https://www.genome.gov/genetics-glossary/Uracil|title=Uracil|website=Genome.gov|language=en|access-date=21 November 2019}}</ref> جينياتي ڪوڊ جي تحت، اهي آر اين اي اسٽريڊس پروٽين جي اندر امينو تيزاب جي تسلسل کي بيان ڪن ٿا، جنهن کي ترجمو سڏيو ويندو آهي. يوڪريوٽڪ گھرڙن جي اندر، ڊي اين اي کي ڊگھي جوڙجڪ، جنهن کي ڪروموزوم سڏيو ويندو آهي، ۾ منظم ڪيو ويندو آهي. عام جيو گھرڙي جي تقسيم کان اڳ، اهي ڪروموزوم ڊي اين اي جي نقل جي عمل ۾ نقل ڪيا ويا آهن ۽ اهڙي طرح هر ڌي جيو گھرڙي لاء ڪروموزوم جو مڪمل سيٽ مهيا ڪري ٿو. يوڪريوٽڪ جاندار (جانور، ٻوٽا، فنگس ۽ پروٽسٽ) پنهنجي ڊي اين اي جو گهڻو حصو جيو گھرڙي جي نيوڪليس جي اندر نيوڪليائي ڊي اين اي طور ۽ ڪجهه مائٽوڪونڊريا ۾ مائيٽوڪونڊريائي ڊي اين اي طور يا ڪلوروپلاسٽ ۾ ڪلوروپلاسٽ ڊي اين اي طور، ذخيرو ڪندا آهن.<ref>{{cite book|url=https://archive.org/details/igenetics0000russ_v6o1|title=iGenetics|vauthors=Russell P|publisher=Benjamin Cummings|year=2001|isbn=0-8053-4553-1|location=New York|url-access=registration}}</ref> ان جي ابتڙ، پروڪاريوٽس (بيڪٽيريا ۽ آرڪيا) پنهنجي ڊي اين اي کي صرف سائٽوپلازم ۾، گول ڪروموزوم جي طور محفوظ ڪن ٿا. يوڪريوٽڪ ڪروموزوم جي اندر، ڪرومئٽن پروٽين، جهڙوڪ هسٽونيس، ڊي اين اي کي ملائي رکن ٿا ۽ منظم ڪن ٿا. اهي ٺهيل جوڙجڪ ڊي اين اي ۽ ٻين پروٽينن جي وچ ۾ رابطي جي رهنمائي ڪن ٿا، ڪنٽرول ۾ مدد ڪن ٿا ته ڊي اين اي جا ڪهڙا حصا نقل ٿيل آهن. ==پڻ ڏسو== * [[:باب:طب]] * [[:باب:سائنس]] * [[:باب:حياتيات]] * [[ڊي اين اي سيڪوينسنگ]] * [[جينياتي تبديلي]] * [[جينياتي ڊس آرڊر]] * [[ايڊينن]] *[[سائٽوسن]] *[[گوانن]] *[[ٿائمن]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{Library resources box |onlinebooks=yes |by=no |lcheading= DNA |label=DNA }} * [https://web.archive.org/web/20070306082905/http://pipe.scs.fsu.edu/displar.html DNA binding site prediction on protein] * [https://web.archive.org/web/20100223035803/http://nobelprize.org/educational_games/medicine/dna_double_helix/ DNA the Double Helix Game] From the official Nobel Prize web site * [http://www.fidelitysystems.com/Unlinked_DNA.html DNA under electron microscope] * [http://www.dnalc.org/ Dolan DNA Learning Center] * [http://www.nature.com/nature/dna50/archive.html Double Helix: 50 years of DNA], ''[[Nature (journal)|Nature]]'' * [http://www.nature.com/encode/ ENCODE threads explorer] ENCODE home page at [[Nature (journal)|Nature]] * [https://web.archive.org/web/20070213030135/http://www.ncbe.reading.ac.uk/DNA50/ Double Helix 1953–2003] National Centre for Biotechnology Education * [http://www.genome.gov/10506718 Genetic Education Modules for Teachers] – ''DNA from the Beginning'' Study Guide * [https://www.nytimes.com/packages/pdf/science/dna-article.pdf "Clue to chemistry of heredity found"]. ''[[The New York Times]]'', June 1953. First American newspaper coverage of the discovery of the DNA structure * [http://www.dnaftb.org/ DNA from the Beginning] Another DNA Learning Center site on DNA, genes, and heredity from Mendel to the human genome project. * [https://web.archive.org/web/20070825101712/http://orpheus.ucsd.edu/speccoll/testing/html/mss0660a.html#abstract The Register of Francis Crick Personal Papers 1938&nbsp;– 2007] at Mandeville Special Collections Library, [[University of California, San Diego]] * [http://www.nature.com/polopoly_fs/7.9746!/file/Crick%20letter%20to%20Michael.pdf Seven-page, handwritten letter that Crick sent to his 12-year-old son Michael in 1953 describing the structure of DNA.] See [http://www.nature.com/news/crick-s-medal-goes-under-the-hammer-1.12705 Crick's medal goes under the hammer], Nature, 5 April 2013. {{Subject bar |commons = yes |d = yes |v = yes |portal1 = حياتيات }} {{Authority control}} [[زمرو:طب]] [[زمرو:جينيات]] [[زمرو:ڊي اين اي]] [[زمرو:ڪيميائي مرڪب]] [[Category:Biotechnology]] [[Category:Helices]] [[Category:Nucleic acids]] ==حوالا== {{حوالا}} p3st5vaf30qlpy61m82n6ss1ezm6g68 320180 320174 2025-06-21T15:29:47Z Abdullah1601 18012 320180 wikitext text/x-wiki {{Short description|Molecule that carries genetic information}} {{Featured article}} [[فائل:DNA animation.gif|thumb| ٻٽي پيچدار ڌاڳي نما ڊي اين اي جي شڪل جو حصو]] '''ڊي آڪسي رائبو نيوڪليئڪ ائسڊ''' <small>(Deoxyribonucleic Acid)</small>، جنھن کي مختصرن '''ڊي اين اي''' (DNA) سڏيو ويندو آهي، ٻن ڌاڳي نما ھڪ ٻئي سان ويڙھيل لڙھن جو ٺھيل ماليڪيول آهي، جيڪا پيچدار شڪل جو ڌاڳي نما نيوڪليائي تيزاب ھوندو آھي، جنھن منجھ سمورن ڄاتل جاندارن ۽ وائرس جي پيدائش، وڏي ٿيڻ، ڪم ڪرڻ جي طريقن ۽ واڌ بابت جينياتي ترتيب موجود ھوندي آھي. ڊي اين اي ۽ آر اين اي نيوڪليئڪ تيزاب آهن. پروٽين، لپڊس (<small>Lipids</small>) ۽ پيچيده ڪاربوهائيڊريٽ (<small>Polysaccharides</small>) سان گڏ، نيوڪليڪ ايسڊ ڊگھي ماليڪيول (<small>macromolecules</small>) جي چئن وڏن قسمن مان هڪ آهن، جنھن ۾ ھڪ مخصوص جينياتي ڪوڊ ھوندو آھي، جيڪو کاڌن جي ترڪيبن واري ڪتاب وانگر جسم جي اندر سمورن قسمن جي پروٽين جي ٺاھڻ لاء ھدايتون رکندو آھي.<ref name="جينوم"/> ۽ اها وراثت جي خاصيتن کي والدين کان اولاد ۾ منتقل ڪرڻ جو سبب ٿئي ٿو. ٻن ڊي اين اي گڇن کي پولي نيوڪليوٽائڊس جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو ڇاڪاڻ ته اهي آسان مونوميرڪ يونٽن مان ٺهيل آهن جن کي نيوڪليوٽائڊس سڏيو ويندو آهي.<ref>{{Cite book|url=http://www.garlandscience.com/product/isbn/9780815344322|title=Molecular Biology of the Cell|vauthors=Alberts B, Johnson A, Lewis J, Raff M, Roberts K, Walter P|publisher=Garland|year=2014|isbn=978-0-8153-4432-2|edition=6th|page=Chapter 4: DNA, Chromosomes and Genomes|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714210549/http://www.garlandscience.com/product/isbn/9780815344322|archive-date=14 July 2014|df=dmy-all|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://basicbiology.net/micro/genetics/dna|title=DNA|website=Basic Biology|archive-url=https://web.archive.org/web/20170105045651/http://basicbiology.net/micro/genetics/dna/|archive-date=5 January 2017|vauthors=Purcell A|url-status=live}}</ref> هر نيوڪليوٽائڊ چئن نائٽروجن تي مشتمل نيوڪليو بيسس (سائيٽوسائن، گيانائن، ايڊينائن ۽ ٿايامن)، هڪ شوگر جنهن کي ڊي آڪسائيربوز سڏيو ويندو آهي ۽ هڪ فاسفيٽ گروپ تي مشتمل هوندو آهي. نيوڪليوٽائيڊس هڪ ٻئي سان هڪ زنجير ۾ ڪوولنٽ بانڊز (جنهن کي فاسفوڊيسٽر لنڪج طور سڃاتو وڃي ٿو) هڪ نيوڪليوٽائيڊ جي شگر ۽ ٻئي جي فاسفيٽ جي وچ ۾ جڙيل آهن، جنهن جي نتيجي ۾ هڪ متبادل شگر-فاسفيٽ ريبون پيدا ٿئي ٿي. ٻن الڳ پولي نيوڪليوٽيڊ اسٽريڊس جي نائيٽروجني بنيادون، بنيادي جوڙيندڙ ضابطن جي مطابق، هائڊروجن بانڊن سان گڏ ڊبل اسٽرينڊ ڊي اين اي ٺاهڻ لاءِ، هڪٻئي سان جڙيل آهن. مڪمل نائيٽروجني بنيادن کي ٻن گروپن؛ واحد-رنگڊ پيريمائڊائنز ۽ ڊبل-رنگڊ پيورين، ۾ ورهايو ويو آهي. ڊي اين اي ۾، پيريميڊن، ٿائمن ۽ سائٽوسن آهن ۽ پيورين، ايڊينن ۽ گوانن آهن. [[File:DNA Structure+Key+Labelled.pn NoBB.png|thumb|right|upright=1.33|ڊي اين اي ڊبل هيلڪس (قسم B-DNA) جي جوڙجڪ. ڍانچي ۾ ايٽم عنصرن جي رنگ سان ڪوڊ ٿيل آهن ۽ ٻن بنيادي جوڙن جي تفصيلي جوڙجڪ هيٺئين ساڄي پاسي ڏيکاريل آهن]] ڊبل اسٽرينڊ ڊي اين اي جا ٻئي گڇا ساڳي حياتياتي معلومات کي محفوظ ڪن ٿا. اها معلومات نقل نقل ٿي آهي، جڏهن ٻه گڇا الڳ ٿين ٿا. ڊي اين اي جو وڏو حصو (انسانن لاء %98 کان وڌيڪ) ڪوڊ ٿيل نه آهي، مطلب ته اهي حصا پروٽين جي ترتيبن لاء نمونن جي طور تي ڪم نه ڪندا آهن. ڊي اين اي جا ٻه حصا هڪ ٻئي جي مخالف طرفن ۾ هلن ٿا ۽ اهڙيءَ طرح ضد متوازي آهن. هر کنڊ سان جڙيل چار قسمن مان هڪ نيوڪليوبيس (يا اساس) آهي. اهو انهن چئن نيوڪليوبيسن جو تسلسل آهي جيڪو پٺي جي بون سان گڏ جينياتي معلومات کي انڪوڊ ڪري ٿو. آر اين اي اسٽرينڊز ڊي اين اي اسٽرينڊس کي ٽيمپليٽ جي طور تي، ٽرانڪرپشن نالي هڪ پروسيس ۾ استعمال ڪندي ٺاهيا ويندا آهن، جتي ڊي اين اي اساسن کي انهن جي لاڳاپيل اساسن کان تبادلو ڪيو ويندو آهي، سواءِ ٿائيمن (T) جي صورت ۾، جنهن لاءِ آر اين اي يوراسل (U) کي متبادل بڻائي ٿو.<ref>{{Cite web|url=https://www.genome.gov/genetics-glossary/Uracil|title=Uracil|website=Genome.gov|language=en|access-date=21 November 2019}}</ref> جينياتي ڪوڊ جي تحت، اهي آر اين اي اسٽريڊس پروٽين جي اندر امينو تيزاب جي تسلسل کي بيان ڪن ٿا، جنهن کي ترجمو سڏيو ويندو آهي. [[File:Phosphate backbone.jpg|thumb|ڊي اين اي جي سادي ڊاياگرام ]] يوڪريوٽڪ گھرڙن جي اندر، ڊي اين اي کي ڊگھي جوڙجڪ، جنهن کي [[ڪروموسوم|ڪروموزوم]] سڏيو ويندو آهي، ۾ منظم ڪيو ويندو آهي. عام جيو گھرڙي جي تقسيم کان اڳ، اهي ڪروموزوم ڊي اين اي جي نقل جي عمل ۾ نقل ڪيا ويا آهن ۽ اهڙي طرح هر ڌي جيو گھرڙي لاء ڪروموزوم جو مڪمل سيٽ مهيا ڪري ٿو. يوڪريوٽڪ جاندار (جانور، ٻوٽا، فنگس ۽ پروٽسٽ) پنهنجي ڊي اين اي جو گهڻو حصو گھرڙي جي مرڪز <small>(Nucleus)</small> جي اندر نيوڪليائي ڊي اين اي <small>(Nucleic DNA)</small> طور ۽ ڪجهه مائٽوڪونڊريا <small>(mitochondria)</small> ۾ مائٽوڪونڊريائي ڊي اين اي طور يا ڪلوروپلاسٽ ۾ ڪلوروپلاسٽ ڊي اين اي طور، ذخيرو ڪندا آهن.<ref>{{cite book|url=https://archive.org/details/igenetics0000russ_v6o1|title=iGenetics|vauthors=Russell P|publisher=Benjamin Cummings|year=2001|isbn=0-8053-4553-1|location=New York|url-access=registration}}</ref> ان جي ابتڙ، پروڪاريوٽس (بيڪٽيريا ۽ آرڪيا) پنهنجي ڊي اين اي کي صرف سائٽوپلازم ۾، گول ڪروموزوم جي طور محفوظ ڪن ٿا. يوڪريوٽڪ ڪروموزوم جي اندر، ڪرومئٽن پروٽين، جهڙوڪ هسٽونيس، ڊي اين اي کي ملائي رکن ٿا ۽ منظم ڪن ٿا. اهي ٺهيل جوڙجڪ ڊي اين اي ۽ ٻين پروٽينن جي وچ ۾ رابطي جي رهنمائي ڪن ٿا، ڪنٽرول ۾ مدد ڪن ٿا ته ڊي اين اي جا ڪهڙا حصا نقل ٿيل آهن. ==خاصيتون== ڊي اين اي ماليڪيولن جو ٺھيل ھوندو آھي جن کي [[نيوڪليوٽائڊ]] چوندا آهن. ھر نيوڪليوٽائڊ کنڊ ۽ فاسفيٽ گروپن جو ٺھيل ھوندو آھي جن جا بنياد نائٽروجن ھوندا آھن. انھن بنيادن جا چار قسم مٿي بيان ٿيل آھن.<ref name =" سائنس"> livescience.com- </ref> انھن چئن بنيادن جي ڊي اين اي جي ڏاڪڻ جي ڏاڪن واري ترتيب کي جينياتي ڪوڊ يا جينياتي مجموعو چوندا آهن.<ref name="سائنس"/> [[File:DNA chemical structure.svg|thumb|upright=1.35|ڊي اين اي جي ڪيميائي جوڙجڪ؛ هائڊروجن بانڊ ڊاٽ ٿيل لائينن جي طور تي ڏيکاريا ويا آهن. ڊبل هيلڪس جي هر آخر ۾ هڪ اسٽرينڊ تي هڪ بي نقاب 5' فاسفيٽ ۽ ٻئي تي هڪ بي نقاب 3' هائيڊروڪسيل گروپ (—OH) آهي.]] ڊي اين اي هڪ ڊگهو پوليمر آهي جيڪو بار بار (repeating) ٿيندڙ يونٽن مان ٺهيل آهي جنهن کي نيوڪليوٽائڊس سڏيو ويندو آهي. ڊي اين اي جي جوڙجڪ ان جي ڊيگهه سان متحرڪ آهي، تنگ لوپس ۽ ٻين شڪلن ۾ ڪوئل ڪرڻ جي قابل آهي. سڀني نسلن ۾ اهو ٻن هيليڪل زنجيرن تي مشتمل آهي، جيڪو هڪ ٻئي سان هائيڊروجن بانڊن سان ڳنڍيل آهن. ٻئي زنجيرون هڪ ئي محور جي چوڌاري ڪوئل ٿيل آهن، ۽ 34 Å اينجسٽرام (3.4 nanometer) جي ساڳي پچ آهي. زنجيرن جي جوڙي جو ريڊيس 10 Å (1.0 اين ايم) آهي. هڪ ٻئي مطالعي مطابق، جڏهن هڪ مختلف حل (solution) ۾ ماپيو ويندو آهي، ته ڊي اين اي زنجير 22-26 Å (2.2-2.6 اين ايم) ويڪر ماپي ويندي آهي، ۽ هڪ نيوڪليوٽائيڊ يونٽ 3.3 Å (0.33 اين ايم) ڊگهو ماپي ويندي آهي. گھڻن ڊي اين اي جي تيز کثافت 1.7 گرام/سينٽي ميٽر 3 آهي. * ڊي اين اي عام طور تي هڪ واحد اسٽرينڊ جي طور تي موجود نه آهي، پر ان جي بدران تارن جي هڪ جوڙي جي طور تي موجود آهي جيڪي مضبوطيءَ سان گڏ جڙيل آهن. اهي ٻه ڊگها تار هڪ ٻئي جي چوڌاري ڊبل هيلڪس جي شڪل ۾ گڏ ٿين ٿا. نيوڪليوٽائيڊ ۾ ماليڪيول جي ريڙهه جو هڪ حصو (جيڪو زنجير کي گڏ رکي ٿو) ۽ هڪ نيوڪليوبيس (جيڪو هيلڪس ۾ ٻئي ڊي اين اي اسٽرينڊ سان رابطو ڪري ٿو) شامل آهن. هڪ نيوڪليوبيس جيڪو کنڊ سان ڳنڍيل آهي ان کي نيوڪليوسائيڊ سڏيو ويندو آهي، ۽ هڪ بنياد جيڪو کنڊ ۽ هڪ يا وڌيڪ فاسفيٽ گروپن سان ڳنڍيل آهي ان کي نيوڪليوٽائيڊ سڏيو ويندو آهي. DNA is a long [[polymer]] made from repeating units called [[nucleotide]]s.<ref>{{cite book | vauthors = Saenger W |title= Principles of Nucleic Acid Structure |publisher= Springer-Verlag |location= New York |year= 1984 |isbn= 0-387-90762-9}}</ref><ref name="Alberts">{{cite book | vauthors = Alberts B, Johnson A, Lewis J, Raff M, Roberts K, Peter W | title = Molecular Biology of the Cell | edition = Fourth | publisher = Garland Science | year = 2002 | location = New York and London | isbn = 0-8153-3218-1 | oclc = 145080076 | url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK21054/ | url-status=live | archive-url = https://web.archive.org/web/20161101022040/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK21054/ | archive-date = 1 November 2016 | df = dmy-all }}</ref> The structure of DNA is dynamic along its length, being capable of coiling into tight loops and other shapes.<ref>{{cite journal | vauthors = Irobalieva RN, Fogg JM, Catanese DJ, Catanese DJ, Sutthibutpong T, Chen M, Barker AK, Ludtke SJ, Harris SA, Schmid MF, Chiu W, Zechiedrich L | title = Structural diversity of supercoiled DNA | journal = Nature Communications | volume = 6 | pages = 8440 | date = October 2015 | issue = 1 | pmid = 26455586 | pmc = 4608029 | doi = 10.1038/ncomms9440 | bibcode = 2015NatCo...6.8440I |issn=2041-1723 }}</ref> In all species it is composed of two helical chains, bound to each other by [[hydrogen bonds]]. Both chains are coiled around the same axis, and have the same [[Pitch (screw)|pitch]] of {{convert|34|Å|nm|lk=on}}. The pair of chains have a radius of {{cvt|10|Å|nm}}.<ref name="Watson-1953">{{cite journal | vauthors = Watson JD, Crick FH | title = Molecular structure of nucleic acids; a structure for deoxyribose nucleic acid | journal = Nature | volume = 171 | issue = 4356 | pages = 737–38 | date = April 1953 | pmid = 13054692 | doi = 10.1038/171737a0 | url = http://www.nature.com/nature/dna50/watsoncrick.pdf | bibcode = 1953Natur.171..737W | s2cid = 4253007 | url-status=live | archive-url = https://web.archive.org/web/20070204110320/http://www.nature.com/nature/dna50/watsoncrick.pdf | archive-date = 4 February 2007 | df = dmy-all |issn=0028-0836 }}</ref> According to another study, when measured in a different solution, the DNA chain measured {{cvt|22|-|26|Å|nm}} wide, and one nucleotide unit measured {{cvt|3.3|Å|nm}} long.<ref>{{cite journal | vauthors = Mandelkern M, Elias JG, Eden D, Crothers DM | title = The dimensions of DNA in solution | journal = Journal of Molecular Biology | volume = 152 | issue = 1 | pages = 153–61 | date = October 1981 | pmid = 7338906 | doi = 10.1016/0022-2836(81)90099-1|issn=0022-2836 }}</ref> The buoyant density of most DNA is 1.7g/cm³.<ref>{{cite journal |last1=Arrighi |first1=Frances E. |last2=Mandel |first2=Manley |last3=Bergendahl |first3=Janet |last4=Hsu |first4=T. C. |title=Buoyant densities of DNA of mammals |journal=Biochemical Genetics |date=June 1970 |volume=4 |issue=3 |pages=367–376 |doi=10.1007/BF00485753|pmid=4991030 |s2cid=27950750 |issn=0006-2928 }}</ref> DNA does not usually exist as a single strand, but instead as a pair of strands that are held tightly together.<ref name="Watson-1953" /><ref name=berg>{{cite book | vauthors = Berg J, Tymoczko J, Stryer L | date = 2002 | title = Biochemistry | publisher = W.H. Freeman and Company | isbn = 0-7167-4955-6 }}</ref> These two long strands coil around each other, in the shape of a [[double helix]]. The nucleotide contains both a segment of the [[Backbone chain|backbone]] of the molecule (which holds the chain together) and a [[nucleobase]] (which interacts with the other DNA strand in the helix). A nucleobase linked to a sugar is called a [[nucleoside]], and a base linked to a sugar and to one or more phosphate groups is called a [[nucleotide]]. A [[biopolymer]] comprising multiple linked nucleotides (as in DNA) is called a [[polynucleotide]].<ref name="IUPAC">{{cite journal | author = IUPAC-IUB Commission on Biochemical Nomenclature (CBN) | title = Abbreviations and Symbols for Nucleic Acids, Polynucleotides and their Constituents. Recommendations 1970 | journal = The Biochemical Journal | volume = 120 | issue = 3 | pages = 449–54 | date = December 1970 | pmid = 5499957 | pmc = 1179624 | doi = 10.1042/bj1200449 | url = http://www.chem.qmul.ac.uk/iupac/misc/naabb.html | archive-url = https://web.archive.org/web/20070205191106/http://www.chem.qmul.ac.uk/iupac/misc/naabb.html | url-status=dead | archive-date = 5 February 2007 |issn=0306-3283 }}</ref> The backbone of the DNA strand is made from alternating [[phosphate]] and [[carbohydrate|sugar]] groups.<ref name=Ghosh>{{cite journal | vauthors = Ghosh A, Bansal M | title = A glossary of DNA structures from A to Z | journal = Acta Crystallographica Section D | volume = 59 | issue = Pt 4 | pages = 620–26 | date = April 2003 | pmid = 12657780 | doi = 10.1107/S0907444903003251| bibcode = 2003AcCrD..59..620G |issn=0907-4449 }}</ref> The sugar in DNA is [[deoxyribose|2-deoxyribose]], which is a [[pentose]] (five-[[carbon]]) sugar. The sugars are joined by phosphate groups that form [[phosphodiester bond]]s between the third and fifth carbon [[atom]]s of adjacent sugar rings. These are known as the [[Directionality (molecular biology)#3′-end|3′-end]] (three prime end), and [[Directionality (molecular biology)#5′-end|5′-end]] (five prime end) carbons, the prime symbol being used to distinguish these carbon atoms from those of the base to which the deoxyribose forms a [[glycosidic bond]].<ref name="berg" /> Therefore, any DNA strand normally has one end at which there is a phosphate group attached to the 5′ carbon of a ribose (the 5′ phosphoryl) and another end at which there is a free hydroxyl group attached to the 3′ carbon of a ribose (the 3′ hydroxyl). The orientation of the 3′ and 5′ carbons along the sugar-phosphate backbone confers [[directionality (molecular biology)|directionality]] (sometimes called polarity) to each DNA strand. In a [[nucleic acid double helix]], the direction of the nucleotides in one strand is opposite to their direction in the other strand: the strands are [[Antiparallel (biochemistry)|antiparallel]]. The asymmetric ends of DNA strands are said to have a directionality of five prime end (5′ ), and three prime end (3′), with the 5′ end having a terminal phosphate group and the 3′ end a terminal hydroxyl group. One major difference between DNA and [[RNA]] is the sugar, with the 2-deoxyribose in DNA being replaced by the related pentose sugar [[ribose]] in RNA.<ref name="berg" /> [[File:DNA animation.gif|thumb|upright|A section of DNA. The bases lie horizontally between the two spiraling strands<ref>{{Cite web| vauthors = Edwards KJ, Brown DG, Spink N, Skelly JV, Neidle S |title=RCSB PDB – 1D65: Molecular structure of the B-DNA dodecamer d(CGCAAATTTGCG)2. An examination of propeller twist and minor-groove water structure at 2.2 A resolution.|url=https://www.rcsb.org/structure/1D65|access-date=2023-03-27|website=www.rcsb.org|language=en-US}}</ref> ([[:File:DNA orbit animated.gif|animated version]]).]] The DNA double helix is stabilized primarily by two forces: [[hydrogen bond]]s between nucleotides and [[Stacking (chemistry)|base-stacking]] interactions among [[aromatic]] nucleobases.<ref name="Yakovchuk2006">{{cite journal | vauthors = Yakovchuk P, Protozanova E, Frank-Kamenetskii MD | title = Base-stacking and base-pairing contributions into thermal stability of the DNA double helix | journal = Nucleic Acids Research | volume = 34 | issue = 2 | pages = 564–74 | year = 2006 | pmid = 16449200 | pmc = 1360284 | doi = 10.1093/nar/gkj454 |issn=0305-1048 }}</ref> The four bases found in DNA are [[adenine]] ({{mono|A}}), [[cytosine]] ({{mono|C}}), [[guanine]] ({{mono|G}}) and [[thymine]] ({{mono|T}}). These four bases are attached to the sugar-phosphate to form the complete nucleotide, as shown for [[adenosine monophosphate]]. Adenine pairs with thymine and guanine pairs with cytosine, forming {{mono|A-T}} and {{mono|G-C}} [[base pair]]s.<ref>{{cite book | vauthors = Tropp BE | title = Molecular Biology | edition = 4th | year = 2012 | publisher = Jones and Barlett Learning | location = Sudbury, Mass. | isbn = 978-0-7637-8663-2 }}</ref><ref>{{cite web | url = https://www.mun.ca/biology/scarr/Watson-Crick_Model.html | title = Watson-Crick Structure of DNA | year = 1953 | vauthors = Carr S | publisher = Memorial University of Newfoundland | access-date=13 July 2016 | url-status=live | archive-url = https://web.archive.org/web/20160719095721/http://www.mun.ca/biology/scarr/Watson-Crick_Model.html | archive-date = 19 July 2016 | df = dmy-all }}</ref> === Nucleobase classification === The nucleobases are classified into two types: the [[purine]]s, {{mono|A}} and {{mono|G}}, which are fused five- and six-membered [[heterocyclic compound]]s, and the [[pyrimidine]]s, the six-membered rings {{mono|C}} and {{mono|T}}.<ref name=berg /> A fifth pyrimidine nucleobase, [[uracil]] ({{mono|U}}), usually takes the place of thymine in RNA and differs from thymine by lacking a [[methyl group]] on its ring. In addition to RNA and DNA, many artificial [[nucleic acid analogue]]s have been created to study the properties of nucleic acids, or for use in biotechnology.<ref>{{cite journal | vauthors = Verma S, Eckstein F | title = Modified oligonucleotides: synthesis and strategy for users | journal = Annual Review of Biochemistry | volume = 67 | pages = 99–134 | year = 1998 | pmid = 9759484 |issn=0066-4154 | doi = 10.1146/annurev.biochem.67.1.99 | doi-access = free }}</ref> === Non-canonical bases === Modified bases occur in DNA. The first of these recognized was [[5-methylcytosine]], which was found in the [[genome]] of ''[[Mycobacterium tuberculosis]]'' in 1925.<ref name=Johnson1925>{{cite journal | vauthors = Johnson TB, Coghill RD | year = 1925 | title = Pyrimidines. CIII. The discovery of 5-methylcytosine in tuberculinic acid, the nucleic acid of the tubercle bacillus. | journal = Journal of the American Chemical Society | volume = 47 | pages = 2838–44 | doi=10.1021/ja01688a030|issn=0002-7863}}</ref> The reason for the presence of these noncanonical bases in bacterial viruses ([[bacteriophage]]s) is to avoid the [[restriction enzyme]]s present in bacteria. This enzyme system acts at least in part as a molecular immune system protecting bacteria from infection by viruses.<ref name="pmid27319741">{{cite journal |vauthors=Weigele P, Raleigh EA |title=Biosynthesis and Function of Modified Bases in Bacteria and Their Viruses |journal=Chemical Reviews |volume=116 |issue=20 |pages=12655–12687 |date=October 2016 |pmid=27319741 |doi=10.1021/acs.chemrev.6b00114 |doi-access=free |issn=0009-2665 }}</ref> Modifications of the bases cytosine and adenine, the more common and modified DNA bases, play vital roles in the [[epigenetics|epigenetic]] control of gene expression in plants and animals.<ref name="pmid30619465">{{cite journal |vauthors=Kumar S, Chinnusamy V, Mohapatra T |title=Epigenetics of Modified DNA Bases: 5-Methylcytosine and Beyond |journal=Frontiers in Genetics |volume=9 |pages=640 |date=2018 |pmid=30619465 |pmc=6305559 |doi=10.3389/fgene.2018.00640 |issn=1664-8021 |doi-access=free }}</ref> A number of noncanonical bases are known to occur in DNA.<ref name="pmid28941008">{{cite journal | vauthors = Carell T, Kurz MQ, Müller M, Rossa M, Spada F | title = Non-canonical Bases in the Genome: The Regulatory Information Layer in DNA | journal = Angewandte Chemie | volume = 57 | issue = 16 | pages = 4296–4312 | date = April 2018 | pmid = 28941008 | doi = 10.1002/anie.201708228 }}</ref> Most of these are modifications of the canonical bases plus uracil. * Modified '''Adenine''' ** N6-carbamoyl-methyladenine ** N6-methyadenine * Modified '''Guanine''' ** 7-Deazaguanine ** 7-Methylguanine * Modified '''Cytosine''' ** N4-Methylcytosine ** 5-Carboxylcytosine ** 5-Formylcytosine ** 5-Glycosylhydroxymethylcytosine ** 5-Hydroxycytosine ** 5-Methylcytosine * Modified '''Thymidine''' ** α-Glutamythymidine ** α-Putrescinylthymine * '''Uracil''' and modifications ** [[Base J]] ** Uracil ** 5-Dihydroxypentauracil ** 5-Hydroxymethyldeoxyuracil * Others ** Deoxyarchaeosine ** 2,6-Diaminopurine (2-Aminoadenine) === Grooves === [[File:DNA-ligand-by-Abalone.png|thumb|DNA major and minor grooves. The latter is a binding site for the [[Hoechst stain]] dye 33258.]] Twin helical strands form the DNA backbone. Another double helix may be found tracing the spaces, or grooves, between the strands. These voids are adjacent to the base pairs and may provide a [[binding site]]. As the strands are not symmetrically located with respect to each other, the grooves are unequally sized. The major groove is {{convert|22|Å|nm}} wide, while the minor groove is {{cvt|12|Å|nm}} in width.<ref>{{cite journal | vauthors = Wing R, Drew H, Takano T, Broka C, Tanaka S, Itakura K, Dickerson RE | title = Crystal structure analysis of a complete turn of B-DNA | journal = Nature | volume = 287 | issue = 5784 | pages = 755–58 | date = October 1980 | pmid = 7432492 | doi = 10.1038/287755a0 | bibcode = 1980Natur.287..755W | s2cid = 4315465 }}</ref> Due to the larger width of the major groove, the edges of the bases are more accessible in the major groove than in the minor groove. As a result, proteins such as [[transcription factor]]s that can bind to specific sequences in double-stranded DNA usually make contact with the sides of the bases exposed in the major groove.<ref name="Pabo1984">{{cite journal | vauthors = Pabo CO, Sauer RT | title = Protein-DNA recognition | journal = Annual Review of Biochemistry | volume = 53 | pages = 293–321 | year = 1984 | pmid = 6236744 | doi = 10.1146/annurev.bi.53.070184.001453 }}</ref> This situation varies in unusual conformations of DNA within the cell ''(see below)'', but the major and minor grooves are always named to reflect the differences in width that would be seen if the DNA was twisted back into the ordinary [[B-DNA|B form]]. === Base pairing === {{further|Base pair}} <div class="thumb tright" style="background:#f9f9f9; border:1px solid #ccc; margin:0.5em;"> {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="width:230px; font-size:85%; border:1px solid #ccc; margin:0.3em;" |- |[[File:Base pair GC.svg|282px]] |} {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="width:230px; font-size:85%; border:1px solid #ccc; margin:0.3em;" |- |[[File:Base pair AT.svg|282px]] |} <div style="border: none; width:282px;"><div class="thumbcaption">Top, a '''{{mono|GC}}''' base pair with three [[hydrogen bond]]s. Bottom, an '''{{mono|AT}}''' base pair with two hydrogen bonds. Non-covalent hydrogen bonds between the pairs are shown as dashed lines.</div></div></div> In a DNA double helix, each type of nucleobase on one strand bonds with just one type of nucleobase on the other strand. This is called [[Complementarity (molecular biology)|complementary]] [[base pair]]ing. Purines form [[hydrogen bond]]s to pyrimidines, with adenine bonding only to thymine in two hydrogen bonds, and cytosine bonding only to guanine in three hydrogen bonds. This arrangement of two nucleotides binding together across the double helix (from six-carbon ring to six-carbon ring) is called a Watson-Crick base pair. DNA with high [[GC-content]] is more stable than DNA with low {{mono|GC}}-content. A [[Hoogsteen base pair]] (hydrogen bonding the 6-carbon ring to the 5-carbon ring) is a rare variation of base-pairing.<ref name="pmid23818176">{{cite journal |vauthors=Nikolova EN, Zhou H, Gottardo FL, Alvey HS, Kimsey IJ, Al-Hashimi HM |title=A historical account of Hoogsteen base-pairs in duplex DNA |journal=Biopolymers |volume=99 |issue=12 |pages=955–68 |year=2013 |pmid=23818176 |pmc=3844552 |doi=10.1002/bip.22334 }}</ref> As hydrogen bonds are not [[covalent bond|covalent]], they can be broken and rejoined relatively easily. The two strands of DNA in a double helix can thus be pulled apart like a zipper, either by a mechanical force or high [[temperature]].<ref>{{cite journal | vauthors = Clausen-Schaumann H, Rief M, Tolksdorf C, Gaub HE | title = Mechanical stability of single DNA molecules | journal = Biophysical Journal | volume = 78 | issue = 4 | pages = 1997–2007 | date = April 2000 | pmid = 10733978 | pmc = 1300792 | doi = 10.1016/S0006-3495(00)76747-6 | bibcode = 2000BpJ....78.1997C }}</ref> As a result of this base pair complementarity, all the information in the double-stranded sequence of a DNA helix is duplicated on each strand, which is vital in DNA replication. This reversible and specific interaction between complementary base pairs is critical for all the functions of DNA in organisms.<ref name=Alberts /> {{Anchor|ssDNA}} ==== ssDNA vs. dsDNA ==== Most DNA molecules are actually two polymer strands, bound together in a helical fashion by noncovalent bonds; this double-stranded (dsDNA) structure is maintained largely by the intrastrand base stacking interactions, which are strongest for {{mono|G,C}} stacks. The two strands can come apart—a process known as melting—to form two single-stranded DNA (ssDNA) molecules. Melting occurs at high temperatures, low salt and high [[pH]] (low pH also melts DNA, but since DNA is unstable due to acid depurination, low pH is rarely used). The stability of the dsDNA form depends not only on the {{mono|GC}}-content (% {{mono|G,C}} basepairs) but also on sequence (since stacking is sequence specific) and also length (longer molecules are more stable). The stability can be measured in various ways; a common way is the [[DNA melting|melting temperature]] (also called ''T_m'' value), which is the temperature at which 50% of the double-strand molecules are converted to single-strand molecules; melting temperature is dependent on ionic strength and the concentration of DNA. As a result, it is both the percentage of {{mono|GC}} base pairs and the overall length of a DNA double helix that determines the strength of the association between the two strands of DNA. Long DNA helices with a high {{mono|GC}}-content have more strongly interacting strands, while short helices with high {{mono|AT}} content have more weakly interacting strands.<ref>{{cite journal | vauthors = Chalikian TV, Völker J, Plum GE, Breslauer KJ | title = A more unified picture for the thermodynamics of nucleic acid duplex melting: a characterization by calorimetric and volumetric techniques | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 14 | pages = 7853–58 | date = July 1999 | pmid = 10393911 | pmc = 22151 | doi = 10.1073/pnas.96.14.7853 | bibcode = 1999PNAS...96.7853C | doi-access = free }}</ref> In biology, parts of the DNA double helix that need to separate easily, such as the {{mono|TATAAT}} [[Pribnow box]] in some [[promoter (biology)|promoters]], tend to have a high {{mono|AT}} content, making the strands easier to pull apart.<ref>{{cite journal | vauthors = deHaseth PL, Helmann JD | title = Open complex formation by Escherichia coli RNA polymerase: the mechanism of polymerase-induced strand separation of double helical DNA | journal = Molecular Microbiology | volume = 16 | issue = 5 | pages = 817–24 | date = June 1995 | pmid = 7476180 | doi = 10.1111/j.1365-2958.1995.tb02309.x | s2cid = 24479358 }}</ref> In the laboratory, the strength of this interaction can be measured by finding the melting temperature ''T_m'' necessary to break half of the hydrogen bonds. When all the base pairs in a DNA double helix melt, the strands separate and exist in solution as two entirely independent molecules. These single-stranded DNA molecules have no single common shape, but some conformations are more stable than others.<ref>{{cite journal | vauthors = Isaksson J, Acharya S, Barman J, Cheruku P, Chattopadhyaya J | title = Single-stranded adenine-rich DNA and RNA retain structural characteristics of their respective double-stranded conformations and show directional differences in stacking pattern | journal = Biochemistry | volume = 43 | issue = 51 | pages = 15996–6010 | date = December 2004 | pmid = 15609994 | doi = 10.1021/bi048221v | url = http://www.boc.uu.se/boc14www/thesis/johan2005/Paper%20V/Paper%20V.pdf | url-status=live | archive-url = https://web.archive.org/web/20070610205112/http://www.boc.uu.se/boc14www/thesis/johan2005/Paper%20V/Paper%20V.pdf | archive-date = 10 June 2007 | df = dmy-all }}</ref> === Amount === [[File:Human karyotype with bands and sub-bands.png|thumb|Schematic [[karyotype|karyogram]] of a human. It shows 22 [[homologous chromosome]]s, both the female (XX) and male (XY) versions of the [[sex chromosome]] (bottom right), as well as the [[human mitochondrial genetics|mitochondrial genome]] (to scale at bottom left). The blue scale to the left of each chromosome pair (and the mitochondrial genome) shows its length in terms of millions of DNA [[base pair]]s.{{further|Karyotype}}]] In humans, the total female [[diploid]] [[nuclear genome]] per cell extends for 6.37 Gigabase pairs (Gbp), is 208.23&nbsp;cm long and weighs 6.51 picograms (pg).<ref name="pmid30813969">{{cite journal| vauthors=Piovesan A, Pelleri MC, Antonaros F, Strippoli P, Caracausi M, Vitale L| title=On the length, weight and GC content of the human genome. | journal=BMC Res Notes | year= 2019 | volume= 12 | issue= 1 | pages= 106 | pmid=30813969 | doi=10.1186/s13104-019-4137-z | pmc=6391780 | doi-access=free }}</ref> Male values are 6.27 Gbp, 205.00&nbsp;cm, 6.41 pg.<ref name="pmid30813969"/> Each DNA polymer can contain hundreds of millions of nucleotides, such as in [[chromosome 1]]. Chromosome 1 is the largest human [[chromosome]] with approximately 220 million [[base pair]]s, and would be {{val|85|u=mm}} long if straightened.<ref name="Gregory_2006" /> In [[eukaryote]]s, in addition to [[nuclear DNA]], there is also [[mitochondrial DNA]] (mtDNA) which encodes certain proteins used by the mitochondria. The mtDNA is usually relatively small in comparison to the nuclear DNA. For example, the [[Human mitochondrial genetics|human mitochondrial DNA]] forms closed circular molecules, each of which contains 16,569<ref name="Anderson_1981">{{cite journal | vauthors = Anderson S, Bankier AT, Barrell BG, de Bruijn MH, Coulson AR, Drouin J, Eperon IC, Nierlich DP, Roe BA, Sanger F, Schreier PH, Smith AJ, Staden R, Young IG | display-authors = 6 | title = Sequence and organization of the human mitochondrial genome | journal = Nature | volume = 290 | issue = 5806 | pages = 457–465 | date = April 1981 | pmid = 7219534 | doi = 10.1038/290457a0 | s2cid = 4355527 | bibcode = 1981Natur.290..457A }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://chemistry.umeche.maine.edu/CHY431/MitoDNA.html |title=Untitled |access-date=2012-06-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110813123936/http://chemistry.umeche.maine.edu/CHY431/MitoDNA.html |archive-date=2011-08-13 |url-status=dead }}</ref> DNA base pairs,<ref name=Satoh1991>{{cite journal | vauthors = Satoh M, Kuroiwa T | title = Organization of multiple nucleoids and DNA molecules in mitochondria of a human cell | journal = Experimental Cell Research | volume = 196 | issue = 1 | pages = 137–140 | date = September 1991 | pmid = 1715276 | doi = 10.1016/0014-4827(91)90467-9 }}</ref> with each such molecule normally containing a full set of the mitochondrial genes. Each human mitochondrion contains, on average, approximately 5 such mtDNA molecules.<ref name=Satoh1991/> Each human [[Cell (biology)|cell]] contains approximately 100 mitochondria, giving a total number of mtDNA molecules per human cell of approximately 500.<ref name=Satoh1991/> However, the amount of mitochondria per cell also varies by cell type, and an [[egg cell]] can contain 100,000 mitochondria, corresponding to up to 1,500,000 copies of the mitochondrial genome (constituting up to 90% of the DNA of the cell).<ref name="pmid28721182">{{cite journal | vauthors = Zhang D, Keilty D, Zhang ZF, Chian RC | title = Mitochondria in oocyte aging: current understanding | journal = Facts, Views & Vision in ObGyn | volume = 9 | issue = 1 | pages = 29–38 | date = March 2017 | pmid = 28721182 | pmc = 5506767 }}</ref> === Sense and antisense === {{further|Sense (molecular biology)}} {{redirect|Sense and antisense|the TV episode|Sense and Antisense (Millennium)}} A [[DNA sequencing|DNA sequence]] is called a "sense" sequence if it is the same as that of a [[messenger RNA]] copy that is translated into protein.<ref>[http://www.chem.qmul.ac.uk/iubmb/newsletter/misc/DNA.html Designation of the two strands of DNA] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080424015915/http://www.chem.qmul.ac.uk/iubmb/newsletter/misc/DNA.html |date=24 April 2008 }} JCBN/NC-IUB Newsletter 1989. Retrieved 7 May 2008</ref> The sequence on the opposite strand is called the "antisense" sequence. Both sense and antisense sequences can exist on different parts of the same strand of DNA (i.e. both strands can contain both sense and antisense sequences). In both prokaryotes and eukaryotes, antisense RNA sequences are produced, but the functions of these RNAs are not entirely clear.<ref>{{cite journal | vauthors = Hüttenhofer A, Schattner P, Polacek N | title = Non-coding RNAs: hope or hype? | journal = Trends in Genetics | volume = 21 | issue = 5 | pages = 289–97 | date = May 2005 | pmid = 15851066 | doi = 10.1016/j.tig.2005.03.007 }}</ref> One proposal is that antisense RNAs are involved in regulating [[gene expression]] through RNA-RNA base pairing.<ref>{{cite journal | vauthors = Munroe SH | title = Diversity of antisense regulation in eukaryotes: multiple mechanisms, emerging patterns | journal = Journal of Cellular Biochemistry | volume = 93 | issue = 4 | pages = 664–71 | date = November 2004 | pmid = 15389973 | doi = 10.1002/jcb.20252 | s2cid = 23748148 }}</ref> A few DNA sequences in prokaryotes and eukaryotes, and more in [[plasmid]]s and [[virus]]es, blur the distinction between sense and antisense strands by having [[overlapping gene]]s.<ref>{{cite journal | vauthors = Makalowska I, Lin CF, Makalowski W | title = Overlapping genes in vertebrate genomes | journal = Computational Biology and Chemistry | volume = 29 | issue = 1 | pages = 1–12 | date = February 2005 | pmid = 15680581 | doi = 10.1016/j.compbiolchem.2004.12.006 }}</ref> In these cases, some DNA sequences do double duty, encoding one protein when read along one strand, and a second protein when read in the opposite direction along the other strand. In [[bacteria]], this overlap may be involved in the regulation of gene transcription,<ref>{{cite journal | vauthors = Johnson ZI, Chisholm SW | title = Properties of overlapping genes are conserved across microbial genomes | journal = Genome Research | volume = 14 | issue = 11 | pages = 2268–72 | date = November 2004 | pmid = 15520290 | pmc = 525685 | doi = 10.1101/gr.2433104 }}</ref> while in viruses, overlapping genes increase the amount of information that can be encoded within the small viral genome.<ref>{{cite journal | vauthors = Lamb RA, Horvath CM | title = Diversity of coding strategies in influenza viruses | journal = Trends in Genetics | volume = 7 | issue = 8 | pages = 261–66 | date = August 1991 | pmid = 1771674 | doi = 10.1016/0168-9525(91)90326-L | pmc = 7173306 }}</ref> === Supercoiling === {{further|DNA supercoil}} DNA can be twisted like a rope in a process called [[DNA supercoil]]ing. With DNA in its "relaxed" state, a strand usually circles the axis of the double helix once every 10.4 base pairs, but if the DNA is twisted the strands become more tightly or more loosely wound.<ref>{{cite journal | vauthors = Benham CJ, Mielke SP | s2cid = 1427671 | title = DNA mechanics | journal = Annual Review of Biomedical Engineering | volume = 7 | pages = 21–53 | year = 2005 | pmid = 16004565 | doi = 10.1146/annurev.bioeng.6.062403.132016 | url = http://pdfs.semanticscholar.org/ab63/d57290ebf9bc3536fd3f2257a2b509076fc1.pdf | archive-url = https://web.archive.org/web/20190301225243/http://pdfs.semanticscholar.org/ab63/d57290ebf9bc3536fd3f2257a2b509076fc1.pdf | url-status = dead | archive-date = 1 March 2019 }}</ref> If the DNA is twisted in the direction of the helix, this is positive supercoiling, and the bases are held more tightly together. If they are twisted in the opposite direction, this is negative supercoiling, and the bases come apart more easily. In nature, most DNA has slight negative supercoiling that is introduced by [[enzyme]]s called [[topoisomerase]]s.<ref name=Champoux>{{cite journal | vauthors = Champoux JJ | s2cid = 18144189 | title = DNA topoisomerases: structure, function, and mechanism | journal = Annual Review of Biochemistry | volume = 70 | pages = 369–413 | year = 2001 | pmid = 11395412 | doi = 10.1146/annurev.biochem.70.1.369 }}</ref> These enzymes are also needed to relieve the twisting stresses introduced into DNA strands during processes such as [[transcription (genetics)|transcription]] and [[DNA replication]].<ref name=Wang>{{cite journal | vauthors = Wang JC | title = Cellular roles of DNA topoisomerases: a molecular perspective | journal = Nature Reviews Molecular Cell Biology | volume = 3 | issue = 6 | pages = 430–40 | date = June 2002 | pmid = 12042765 | doi = 10.1038/nrm831 | s2cid = 205496065 }}</ref> === Alternative DNA structures === {{further|Molecular Structure of Nucleic Acids: A Structure for Deoxyribose Nucleic Acid|Molecular models of DNA|DNA structure}} [[File:Dnaconformations.png|thumb|right|From left to right, the structures of [[A-DNA|A]], [[B-DNA|B]] and [[Z-DNA]]]] DNA exists in many possible [[Conformational isomerism|conformations]] that include [[A-DNA]], [[B-DNA]], and [[Z-DNA]] forms, although only B-DNA and Z-DNA have been directly observed in functional organisms.<ref name=Ghosh /> The conformation that DNA adopts depends on the hydration level, DNA sequence, the amount and direction of supercoiling, chemical modifications of the bases, the type and concentration of metal [[ion]]s, and the presence of [[polyamine]]s in solution.<ref>{{cite journal | vauthors = Basu HS, Feuerstein BG, Zarling DA, Shafer RH, Marton LJ | title = Recognition of Z-RNA and Z-DNA determinants by polyamines in solution: experimental and theoretical studies | journal = Journal of Biomolecular Structure & Dynamics | volume = 6 | issue = 2 | pages = 299–309 | date = October 1988 | pmid = 2482766 | doi = 10.1080/07391102.1988.10507714 }}</ref> The first published reports of A-DNA [[X-ray diffraction patterns]]—and also B-DNA—used analyses based on [[Patterson function]]s that provided only a limited amount of structural information for oriented fibers of DNA.<ref> * {{cite journal |vauthors=Franklin RE, Gosling RG |title=The Structure of Sodium Thymonucleate Fibres I. The Influence of Water Content |journal=Acta Crystallogr |volume=6 |issue=8–9 |pages=673–77 |date=6 March 1953 |doi=10.1107/S0365110X53001939 |bibcode=1953AcCry...6..673F |url=http://journals.iucr.org/q/issues/1953/08-09/00/a00979/a00979.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160109043915/http://journals.iucr.org/q/issues/1953/08-09/00/a00979/a00979.pdf |archive-date=9 January 2016 |doi-access=free }} * {{cite journal |vauthors=Franklin RE, Gosling RG |title=The structure of sodium thymonucleate fibres. II. The cylindrically symmetrical Patterson function |journal=Acta Crystallogr |volume=6 |issue=8–9 |pages=678–85 |year=1953|doi=10.1107/S0365110X53001940|bibcode=1953AcCry...6..678F |url=http://journals.iucr.org/q/issues/1953/08-09/00/a00980/a00980.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20170629084321/http://journals.iucr.org/q/issues/1953/08-09/00/a00980/a00980.pdf |archive-date=2017-06-29 |url-status=live |doi-access=free }}</ref><ref name=NatFranGos>{{cite journal | vauthors = Franklin RE, Gosling RG | title = Molecular configuration in sodium thymonucleate | journal = Nature | volume = 171 | issue = 4356 | pages = 740–41 | date = April 1953 | pmid = 13054694 | doi = 10.1038/171740a0 | url = http://www.nature.com/nature/dna50/franklingosling.pdf | bibcode = 1953Natur.171..740F | s2cid = 4268222 | url-status=live | archive-url = https://web.archive.org/web/20110103160712/http://www.nature.com/nature/dna50/franklingosling.pdf | archive-date = 3 January 2011 | df = dmy-all }}</ref> An alternative analysis was proposed by Wilkins ''et al.'' in 1953 for the ''[[in vivo]]'' B-DNA X-ray diffraction-scattering patterns of highly hydrated DNA fibers in terms of squares of [[Bessel function]]s.<ref name=NatWilk>{{cite journal | vauthors = Wilkins MH, Stokes AR, Wilson HR | title = Molecular structure of deoxypentose nucleic acids | journal = Nature | volume = 171 | issue = 4356 | pages = 738–40 | date = April 1953 | pmid = 13054693 | doi = 10.1038/171738a0 | url = http://www.nature.com/nature/dna50/wilkins.pdf | bibcode = 1953Natur.171..738W | s2cid = 4280080 | url-status=live | archive-url = https://web.archive.org/web/20110513234223/http://www.nature.com/nature/dna50/wilkins.pdf | archive-date = 13 May 2011 | df = dmy-all }}</ref> In the same journal, [[James Watson]] and [[Francis Crick]] presented their [[Molecular models of DNA|molecular modeling]] analysis of the DNA X-ray diffraction patterns to suggest that the structure was a double helix.<ref name="Watson-1953" /> Although the ''B-DNA form'' is most common under the conditions found in cells,<ref>{{cite journal | vauthors = Leslie AG, Arnott S, Chandrasekaran R, Ratliff RL | title = Polymorphism of DNA double helices | journal = Journal of Molecular Biology | volume = 143 | issue = 1 | pages = 49–72 | date = October 1980 | pmid = 7441761 | doi = 10.1016/0022-2836(80)90124-2 }}</ref> it is not a well-defined conformation but a family of related DNA conformations<ref>{{cite journal|vauthors=Baianu IC|s2cid=189888972|year=1980|title=Structural Order and Partial Disorder in Biological systems|url=http://cogprints.org/3822/|journal=Bull. Math. Biol.|volume=42|issue=4|pages=137–41|doi=10.1007/BF02462372}}</ref> that occur at the high hydration levels present in cells. Their corresponding X-ray diffraction and scattering patterns are characteristic of molecular [[Paracrystalline|paracrystals]] with a significant degree of disorder.<ref>{{cite book | vauthors = Hosemann R, Bagchi RN | title = Direct analysis of diffraction by matter | publisher = North-Holland Publishers | location = Amsterdam&nbsp;– New York | year = 1962 }}</ref><ref>{{cite journal|vauthors=Baianu IC|title=X-ray scattering by partially disordered membrane systems|journal=Acta Crystallogr A|volume=34|issue=5|pages=751–53|year=1978|doi=10.1107/S0567739478001540|bibcode=1978AcCrA..34..751B|url=http://journals.iucr.org/a/issues/1978/05/00/a15615/a15615.pdf|access-date=29 August 2019|archive-date=14 March 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200314050140/http://journals.iucr.org/a/issues/1978/05/00/a15615/a15615.pdf|url-status=dead}}</ref> Compared to B-DNA, the A-DNA form is a wider [[Helix#Properties and types|right-handed]] spiral, with a shallow, wide minor groove and a narrower, deeper major groove. The A form occurs under non-physiological conditions in partly dehydrated samples of DNA, while in the cell it may be produced in hybrid pairings of DNA and RNA strands, and in enzyme-DNA complexes.<ref>{{cite journal | vauthors = Wahl MC, Sundaralingam M | title = Crystal structures of A-DNA duplexes | journal = Biopolymers | volume = 44 | issue = 1 | pages = 45–63 | year = 1997 | pmid = 9097733 | doi = 10.1002/(SICI)1097-0282(1997)44:1<45::AID-BIP4>3.0.CO;2-# }}</ref><ref>{{cite journal | vauthors = Lu XJ, Shakked Z, Olson WK | title = A-form conformational motifs in ligand-bound DNA structures | journal = Journal of Molecular Biology | volume = 300 | issue = 4 | pages = 819–40 | date = July 2000 | pmid = 10891271 | doi = 10.1006/jmbi.2000.3690 }}</ref> Segments of DNA where the bases have been chemically modified by [[methylation]] may undergo a larger change in conformation and adopt the [[Z-DNA|Z form]]. Here, the strands turn about the helical axis in a left-handed spiral, the opposite of the more common B form.<ref>{{cite journal | vauthors = Rothenburg S, Koch-Nolte F, Haag F | title = DNA methylation and Z-DNA formation as mediators of quantitative differences in the expression of alleles | journal = Immunological Reviews | volume = 184 | pages = 286–98 | date = December 2001 | pmid = 12086319 | doi = 10.1034/j.1600-065x.2001.1840125.x | s2cid = 20589136 }}</ref> These unusual structures can be recognized by specific Z-DNA binding proteins and may be involved in the regulation of transcription.<ref>{{cite journal | vauthors = Oh DB, Kim YG, Rich A | title = Z-DNA-binding proteins can act as potent effectors of gene expression in vivo | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 99 | issue = 26 | pages = 16666–71 | date = December 2002 | pmid = 12486233 | pmc = 139201 | doi = 10.1073/pnas.262672699 | bibcode = 2002PNAS...9916666O | doi-access = free }}</ref> === Alternative DNA chemistry === {{further|hypothetical types of biochemistry}} For many years, [[Astrobiology|exobiologists]] have proposed the existence of a [[shadow biosphere]], a postulated microbial [[biosphere]] of Earth that uses radically different biochemical and molecular processes than currently known life. One of the proposals was the existence of lifeforms that use [[Arsenic DNA|arsenic instead of phosphorus in DNA]]. A report in 2010 of the possibility in the [[bacterium]] [[GFAJ-1]] was announced,<ref name='arsenic extremophile'>{{cite news | vauthors = Palmer J |title=Arsenic-loving bacteria may help in hunt for alien life |date=2 December 2010 |url=https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-11886943 |work=BBC News |access-date=2 December 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20101203045804/http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-11886943 |archive-date=3 December 2010 }}</ref><ref name="Space">{{cite news | vauthors = Bortman H |title=Arsenic-Eating Bacteria Opens New Possibilities for Alien Life |date=2 December 2010 |url=http://www.space.com/scienceastronomy/arsenic-bacteria-alien-life-101202.html |website=Space.com |access-date=2 December 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20101204235915/http://www.space.com/scienceastronomy/arsenic-bacteria-alien-life-101202.html |archive-date=4 December 2010 }}</ref> though the research was disputed,<ref name="Space" /><ref>{{cite journal | vauthors = Katsnelson A |title=Arsenic-eating microbe may redefine chemistry of life |date=2 December 2010 |url=http://www.nature.com/news/2010/101202/full/news.2010.645.html |journal=Nature News |doi=10.1038/news.2010.645 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120212155007/http://www.nature.com/news/2010/101202/full/news.2010.645.html |archive-date=12 February 2012 }}</ref> and evidence suggests the bacterium actively prevents the incorporation of arsenic into the DNA backbone and other biomolecules.<ref name="Nature">{{cite journal | vauthors = Cressey D |s2cid=87341731 |title='Arsenic-life' Bacterium Prefers Phosphorus after all |date=3 October 2012 |journal=Nature News |doi=10.1038/nature.2012.11520}}</ref> === Quadruplex structures === {{further|G-quadruplex}} [[File:Parallel telomere quadruple.png|thumb|right|DNA quadruplex formed by [[telomere]] repeats. The looped conformation of the DNA backbone is very different from the typical DNA helix. The green spheres in the center represent potassium ions.<ref>{{Cite web|title=Structure and packing of human telomeric DNA|url=http://ndbserver.rutgers.edu/service/ndb/atlas/summary?searchTarget=UD0017|access-date=2023-05-18|website=ndbserver.rutgers.edu}}</ref>]] At the ends of the linear chromosomes are specialized regions of DNA called [[telomere]]s. The main function of these regions is to allow the cell to replicate chromosome ends using the enzyme [[telomerase]], as the enzymes that normally replicate DNA cannot copy the extreme 3′ ends of chromosomes.<ref name=Greider>{{cite journal | vauthors = Greider CW, Blackburn EH | title = Identification of a specific telomere terminal transferase activity in Tetrahymena extracts | journal = Cell | volume = 43 | issue = 2 Pt 1 | pages = 405–13 | date = December 1985 | pmid = 3907856 | doi = 10.1016/0092-8674(85)90170-9 | doi-access = free }}</ref> These specialized chromosome caps also help protect the DNA ends, and stop the [[DNA repair]] systems in the cell from treating them as damage to be corrected.<ref name=Nugent>{{cite journal | vauthors = Nugent CI, Lundblad V | title = The telomerase reverse transcriptase: components and regulation | journal = Genes & Development | volume = 12 | issue = 8 | pages = 1073–85 | date = April 1998 | pmid = 9553037 | doi = 10.1101/gad.12.8.1073 | doi-access = free }}</ref> In [[List of distinct cell types in the adult human body|human cells]], telomeres are usually lengths of single-stranded DNA containing several thousand repeats of a simple TTAGGG sequence.<ref>{{cite journal | vauthors = Wright WE, Tesmer VM, Huffman KE, Levene SD, Shay JW | title = Normal human chromosomes have long G-rich telomeric overhangs at one end | journal = Genes & Development | volume = 11 | issue = 21 | pages = 2801–09 | date = November 1997 | pmid = 9353250 | pmc = 316649 | doi = 10.1101/gad.11.21.2801 }}</ref> These guanine-rich sequences may stabilize chromosome ends by forming structures of stacked sets of four-base units, rather than the usual base pairs found in other DNA molecules. Here, four guanine bases, known as a [[guanine tetrad]], form a flat plate. These flat four-base units then stack on top of each other to form a stable [[G-quadruplex]] structure.<ref name=Burge>{{cite journal | vauthors = Burge S, Parkinson GN, Hazel P, Todd AK, Neidle S | title = Quadruplex DNA: sequence, topology and structure | journal = Nucleic Acids Research | volume = 34 | issue = 19 | pages = 5402–15 | year = 2006 | pmid = 17012276 | pmc = 1636468 | doi = 10.1093/nar/gkl655 }}</ref> These structures are stabilized by hydrogen bonding between the edges of the bases and [[chelation]] of a metal ion in the centre of each four-base unit.<ref>{{cite journal | vauthors = Parkinson GN, Lee MP, Neidle S | title = Crystal structure of parallel quadruplexes from human telomeric DNA | journal = Nature | volume = 417 | issue = 6891 | pages = 876–80 | date = June 2002 | pmid = 12050675 | doi = 10.1038/nature755 | bibcode = 2002Natur.417..876P | s2cid = 4422211 }}</ref> Other structures can also be formed, with the central set of four bases coming from either a single strand folded around the bases, or several different parallel strands, each contributing one base to the central structure. In addition to these stacked structures, telomeres also form large loop structures called telomere loops, or T-loops. Here, the single-stranded DNA curls around in a long circle stabilized by telomere-binding proteins.<ref>{{cite journal | vauthors = Griffith JD, Comeau L, Rosenfield S, Stansel RM, Bianchi A, Moss H, de Lange T | s2cid = 721901 | title = Mammalian telomeres end in a large duplex loop | journal = Cell | volume = 97 | issue = 4 | pages = 503–14 | date = May 1999 | pmid = 10338214 | doi = 10.1016/S0092-8674(00)80760-6 | citeseerx = 10.1.1.335.2649 }}</ref> At the very end of the T-loop, the single-stranded telomere DNA is held onto a region of double-stranded DNA by the telomere strand disrupting the double-helical DNA and base pairing to one of the two strands. This [[Triple-stranded DNA|triple-stranded]] structure is called a displacement loop or [[D-loop]].<ref name=Burge /> === Branched DNA === {{further|Branched DNA|DNA nanotechnology}} <div class="thumb tright" style="background:#f9f9f9; border:1px solid #ccc; margin:0.5em;"> {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="width:200px; font-size:85%; border:1px solid #ccc; margin:0.3em;" |[[File:Branch-dna-single.svg|95px]] |[[File:Branch-DNA-multiple.svg|95px]] |- |align=center|Single branch |align=center|Multiple branches |} <div style="border: none; width:200px;font-size: 90%;"><div class="thumbcaption">[[Branched DNA]] can form networks containing multiple branches.</div></div></div> In DNA, [[DNA end#Frayed ends|fraying]] occurs when non-complementary regions exist at the end of an otherwise complementary double-strand of DNA. However, branched DNA can occur if a third strand of DNA is introduced and contains adjoining regions able to hybridize with the frayed regions of the pre-existing double-strand. Although the simplest example of branched DNA involves only three strands of DNA, complexes involving additional strands and multiple branches are also possible.<ref>{{cite journal | vauthors = Seeman NC | title = DNA enables nanoscale control of the structure of matter | journal = Quarterly Reviews of Biophysics | volume = 38 | issue = 4 | pages = 363–71 | date = November 2005 | pmid = 16515737 | pmc = 3478329 | doi = 10.1017/S0033583505004087 }}</ref> Branched DNA can be used in [[nanotechnology]] to construct geometric shapes, see the section on [[#Uses in technology|uses in technology]] below. === Artificial bases === {{Main|Nucleic acid analogue}} Several artificial nucleobases have been synthesized, and successfully incorporated in the eight-base DNA analogue named [[Hachimoji DNA]]. Dubbed S, B, P, and Z, these artificial bases are capable of bonding with each other in a predictable way (S–B and P–Z), maintain the double helix structure of DNA, and be transcribed to RNA. Their existence could be seen as an indication that there is nothing special about the four natural nucleobases that evolved on Earth.<ref>{{cite journal | vauthors = Warren M |title=Four new DNA letters double life's alphabet | journal = Nature |date=21 February 2019 | doi = 10.1038/d41586-019-00650-8 | pmid = 30809059 | volume=566 | issue = 7745 | page=436| doi-access = free | bibcode = 2019Natur.566..436W }}</ref><ref>{{cite journal| vauthors = Hoshika S, Leal NA, Kim MJ, Kim MS, Karalkar NB, Kim HJ, Bates AM, Watkins NE, SantaLucia HA, Meyer AJ, DasGupta S, Piccirilli JA, Ellington AD, SantaLucia J, Georgiadis MM, Benner SA | display-authors = 6 |title=Hachimoji DNA and RNA: A genetic system with eight building blocks (paywall)|journal=[[Science (journal)|Science]] |volume=363 |issue=6429 |pages=884–887 |date=22 February 2019 | doi = 10.1126/science.aat0971 | pmid = 30792304 | pmc=6413494 | bibcode=2019Sci...363..884H}}</ref> On the other hand, DNA is tightly related to [[RNA]] which does not only act as a transcript of DNA but also performs as molecular machines many tasks in cells. For this purpose it has to fold into a structure. It has been shown that to allow to create all possible structures at least four bases are required for the corresponding [[RNA]],<ref>{{cite journal | vauthors = Burghardt B, Hartmann AK | title = RNA secondary structure design | journal = Physical Review E | volume = 75 | issue = 2 | pages = 021920 | date = February 2007 | doi = 10.1103/PhysRevE.75.021920 | pmid = 17358380 | url = https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevE.75.021920| arxiv = physics/0609135 | bibcode = 2007PhRvE..75b1920B | s2cid = 17574854 }}</ref> while a higher number is also possible but this would be against the natural [[principle of least effort]]. ===Acidity=== The phosphate groups of DNA give it similar [[acid]]ic properties to [[phosphoric acid]] and it can be considered as a [[Acid strength|strong acid]]. It will be fully ionized at a normal cellular pH, releasing [[proton]]s which leave behind negative charges on the phosphate groups. These negative charges protect DNA from breakdown by [[hydrolysis]] by repelling [[nucleophile]]s which could hydrolyze it.<ref name="Reusch">{{cite web | vauthors = Reusch W |title=Nucleic Acids |url=https://www2.chemistry.msu.edu/faculty/reusch/VirtTxtJml/nucacids.htm |publisher=Michigan State University |access-date=30 June 2022}}</ref> ===Macroscopic appearance=== [[File:Estrazione DNA (cropped).jpg|thumb|Impure DNA extracted from an orange]] Pure DNA extracted from cells forms white, stringy clumps.<ref>{{cite web |title=How To Extract DNA From Anything Living |url=https://learn.genetics.utah.edu/content/labs/extraction/howto/ |publisher=University of Utah |access-date=30 June 2022}}</ref> ===موروثي بنيادي ايڪا=== ڊي اين اي ھڪ ورو ڪڙدار ڏاڪڻ وانگر ٺھيل ھوندو آھي، جن جا پاسا ڄڻ تہ ٻن ھڪ ٻئي سان وڪوڙيل ڌاڳن وانگر ھوندا آھن، جن جي وچ ۾ ڪروڙين ڏاڪا ھوندا آھن. ھر ڏاڪي ۾ ٻہ بنيادي ايڪا (Base) ڳنڍيل ھوندا آھن، يعني ھر ڏاڪو ھڪ جوڙو ھوندو آھي جن جو ڏاڪي جي وچ تي سنگم ھائڊروجن بانڊ سڏبو آهي.<ref name="جينوم"/> موروثي بنيادي ايڪن جي ترتيب وارو جينياتي ڪوڊ ھر جيو گھرڙي جي مرڪز ۾ موجود ھوندو آھي جيڪو مورثي ھوندو آھي يعني والدين مان ٻارن ۾ منتقل ٿيندڙ آهي. اھي بنيادي ايڪا ھيٺين چئن قسمن جا ھوندا آھن:<ref name="جينوم"/><br> * [[ايڊينن]] (Adenine) يا (A) *[[سائٽوسين]] (Cytosine) يا (C) *[[گوانن]] (Guanine) يا (G) *[[ٿائمن]] (Thymine) يا (T) ===تبديل ٿيل بنيادي ايڪا=== ڊي اين اي (DNA) ۾ تبديل ٿيل غيرموروثي بنيادي ايڪا پڻ هوندا آهن. انهن مان پهريون سڃاڻپ ٿيل 5-ميٿائل سائٽوسن هو, جيڪو 1925ع ۾ مائڪوبيڪٽريم ٽيوبرڪلوسس جي جينوم (Genome) ۾ مليو.<ref name="Johnson19252">{{cite journal|vauthors=Johnson TB, Coghill RD|year=1925|title=Pyrimidines. CIII. The discovery of 5-methylcytosine in tuberculinic acid, the nucleic acid of the tubercle bacillus.|journal=Journal of the American Chemical Society|volume=47|pages=2838–44|doi=10.1021/ja01688a030|issn=0002-7863}}</ref> بيڪٽيريا وائرس (بيڪٽريوفيج) ۾ انهن غير موروثي ايڪن جي موجودگي جو سبب بيڪٽيريا ۾ موجود (limiting) اينزائمز کان بچڻ آهي.<ref name="pmid273197412">{{cite journal|vauthors=Weigele P, Raleigh EA|date=October 2016|title=Biosynthesis and Function of Modified Bases in Bacteria and Their Viruses|journal=Chemical Reviews|volume=116|issue=20|pages=12655–12687|doi=10.1021/acs.chemrev.6b00114|issn=0009-2665|pmid=27319741|doi-access=free}}</ref> هي اينزائم جا سسٽم جزوي طور تي هڪ ماليڪيولي مدافعتي نظام جي طور تي ڪم ڪرڻ ٿا, جيڪو بيڪٽيريا کي وائرس جي انفيڪشن کان بچائيندو آهي. وڌيڪ عام بنياد ايڪن سائيٽوسائن ۽ ايڊينائن جي تبديليون ۽ تبديل ٿيل ڊي اين اي ايڪا ٻوٽن ۽ جانورن ۾ جين جي اظهار جي ايپي جنيٽڪ ڪنٽرول ۾ اهم ڪردار ادا ڪري ٿو.<ref name="pmid306194652">{{cite journal|vauthors=Kumar S, Chinnusamy V, Mohapatra T|date=2018|title=Epigenetics of Modified DNA Bases: 5-Methylcytosine and Beyond|journal=Frontiers in Genetics|volume=9|pages=640|doi=10.3389/fgene.2018.00640|issn=1664-8021|pmc=6305559|pmid=30619465|doi-access=free}}</ref> * ڊي اين اي ۾ ڪيترائي غيرموروثي بنيادي ايڪن جي سڃاڻپ ٿي آهي. <ref name="pmid289410082">{{cite journal|vauthors=Carell T, Kurz MQ, Müller M, Rossa M, Spada F|date=April 2018|title=Non-canonical Bases in the Genome: The Regulatory Information Layer in DNA|journal=Angewandte Chemie|volume=57|issue=16|pages=4296–4312|doi=10.1002/anie.201708228|pmid=28941008}}</ref> انهن مان گھڻا موروثي بنيادي ايڪن ۽ يوراسل جي تبديلين جي ڪارڻ آهن. * ترميم ٿيل ايڊينائن ** N6-ڪارباموئل-ميٿائل ايڊينائن ** N6-ميٿائيڊينائن * ترميم ٿيل گوانائن ** 7-ڊيزا گوانائن ** 7-ميٿائل گوانائن * ترميم ٿيل سائيٽوسائن ** N4-ميٿائل سائيٽوسائن ** 5-ڪاربوڪسيل سائيٽوسائن ** 5-فارميل سائيٽوسائن ** 5-گلائڪوسل هائيڊروڪسي ميٿائل سائيٽوسائن ** 5-هائيڊروڪسي سائيٽوسائن ** 5-ميٿائل سائيٽوسائن * ترميم ٿيل ٿائيمائيڊائن ** α-گلوٽا ميٿيميڊائن ** α-پوٽرس سينائل ٿائيمائن * يوراسل ۽ تبديليون ** بيس J ** يوراسل ** 5-ڊائيهائيڊروڪسي پينٽا يوراسل ** 5-هائيڊروڪسي ميٿائل ڊي آڪسي يوراسل * ٻيا ** ڊي آڪسي آرڪيو سائن ** 2,6-ڊي امينو پيورين (2-امينو ايڊينائن) == ڪيميائي تبديليون ۽ تبديل ٿيل ڊي اين اي پيڪئجنگ == == حياتياتي ڪم == == پروٽين سان باهمي عمل == == جينياتي بحالي == == ارتقا == == ٽيڪنالاجي ۾ استعمال == ==تاريخ== سال [[1856ع]] کان 1865ع تائين بيان ڪيل [[گريگور مينڊل|مينڊل]] جي تجربن سان وراثتي ايڪن جو تصور ٺھڻ لڳو. 1869ع ۾ [[سوئيزرلينڊ|سوئيٽزرلينڊ]] جي فريڊرڪ مائيسر <small>(Friedrich Miescher)</small> جيو گھرڙن جي مرڪزن ۾ ھڪ اھڙو مادو دريافت ڪيو جنھن ۾ تمام گھڻي [[فاسفورس]] موجود ھئي، پر کيس معلوم نہ ھيو تہ اھو ڊي اين اي سڏجندو. اهو مادو جيو گھرڙي جي مرڪز (Nucleus) مان حاصل ڪيو ويو. ھن سائٽوپلازم مان نيوڪليس کي ڌار ڪري، انکي الڪلي جي ڳار سان صاف ڪري، ان کي تيزابي شڪل ۾ آندو، جنھن کي ھن نيوڪليئن (nuclein) جو نالو ڏنو، جيڪو بعد ۾ ڊي اين اي سڏجڻ شروع ٿيو.<ref>Miescher, Friedrich (1871) [https://books.google.com/books?id=YJRTAAAAcAAJ&pg=PA441#v=onepage&q&f=false "Ueber die chemische Zusammensetzung der Eiterzellen"] (On the chemical composition of pus cells), ''Medicinisch-chemische Untersuchungen'', '''4''' : 441–460. [https://books.google.com/books?id=YJRTAAAAcAAJ&pg=PA456#v=onepage&q&f=false From p. 456:] "''Ich habe mich daher später mit meinen Versuchen an die ganzen Kerne gehalten, die Trennung der Körper, die ich einstweilen ohne weiteres Präjudiz als lösliches und unlösliches Nuclein bezeichnen will, einem günstigeren Material überlassend.''{{-"}} ("Therefore, in my experiments I subsequently limited myself to the whole nucleus, leaving to a more favorable material the separation of the substances, that for the present, without further prejudice, I will designate as soluble and insoluble nuclear material ('Nuclein').")</ref> فريڊرڪ مائيسر اھو تيزابي مادو (دريافت ڪيل ڊي اين اي) ھڪ سرجيڪل پٽي (bandage) تي لڳل پيپ (pus) مان حاصل ڪيو. ھنجو خيال ھو تہ ھي مادو جنسي زرخيزي ۽ وراثتي خاصيتن جي منتقلي جو ذريعو ٿي سگهي ٿو. [[فائل:Friedrich Miescher.jpg|180px|thumb|ڊي اين اي دريافت ڪندڙ [[فريڊرڪ مائيسر]]]] سال 1895ع ۾ ايڊمنڊ [[ڪروموسوم|ڪروموسومز]] (موروثي ڌاڳا) ماء ۽ پي طرفان يڪسان منتقل ھجڻ جي بنياد تي انهن جي وراثت ۾ اھميت جو خيال ظاھر ڪيو. ان کان پھرين [[والٽر فليمنگ]] مک مرڪز (nuclein) جي مورثي ڪروموسومز سان ڳانڍاپو محسوس ڪري چڪو ھيو ۽ ان لاء پھريون ڀيرو ڪرومئٽن (chromatin) جو لفظ استعمال ڪيو. پوء غدود ۽ خمير جي جيو گھرڙن تي تجربو ڪندي جرمني جو [[البرخت ڪوسل]] اھو دريافت ڪيو تہ نيوڪلين اصل ۾ ٻہ تيزابي مادا آھن جن ۾ ھڪڙو ڊي اين اي ۽ ٻيو [[آر اين اي]] آھي. جاندارن جي اندر اھي ڪيميائي مادا يعني ڊي اين اي جينياتي ترتيبن جا مڪمل مجموعا ٺاھيندا آھن، جنهن کي [[جينوم]] سڏيو ويندو آهي. انساني جينوم ۾ ٽي ارب بنيادي ايڪن (Base) جا جوڙا ڳنڍيل ھوندا آھن ۽ ان ۾ 23 ڪروموسومن جا جوڙا پڻ شامل آهن.<ref name="جينوم"> -https://www.yourgenome.org/facts/what-is-dna </ref> سڀني انسانن ۾ انھن بنيادي ايڪن جو 99 سيڪڙو بنيادن جي ترتيب ھڪجھڙي ھوندي آھي.<ref name="سائنس" /> [[File:Maclyn McCarty with Francis Crick and James D Watson - 10.1371 journal.pbio.0030341.g001-O.jpg|thumb|ميڪلن ميڪارٽي (کاٻي) فرانسس ڪرڪ ۽ جيمز واٽسن، ايڪسري تفاوت جي ڊيٽا ۽ روزالنڊ فرئنڪلن ۽ رئمونڊ گوسلنگ جي بصيرت جي بنياد تي، ڊبل هيلڪس ماڊل جي گڏيل شروعات ڪندڙ، سان هٿ ملائندي.]] سال 1953ع ۾ [[جيمز واٽسن]]، [[فرانسس ڪرڪ]]، [[مئوريس ولڪنس|مورس ولڪنس]] ۽ [[روزالينڊ فرينڪلن|روزالنڊ فرينڪلن]] ڊي اين اي جي ٻٽي وڪوڙيل ڌاڳن واري پيچدار ڏاڪڻ واري شڪل (double helix) دريافت ڪئي.<ref name="سائنس" /> واٽسن، ڪرڪ ۽ ولڪنس کي سال 1962ع ۾ ڊي اين اي جي ماليڪيولن واري شڪل دريافت ڪرڻ تي [[طب]] جو [[نوبل انعام]] مليو.<ref name="سائنس" /> ==حياتياتي ڪم== ڊي اين اي (DNA) هڪ پوليمر آهي جيڪو ٻن پولي نيوڪليوٽائيڊ زنجيرن مان ٺهيل آهي جيڪي هڪ ٻئي جي چوڌاري ڊبل هيلڪس ٺاهيندا آهن. پوليمر سڀني سڃاتل جاندارن ۽ ڪيترن ئي وائرسن جي ترقي، ڪم، واڌ ۽ پيدائش لاءِ جينياتي هدايتون ڏين ٿا. ڊي اين اي ۽ آر اين اي نيوڪليئڪ تيزاب آهن. پروٽين، لپڊس ۽ پيچيده ڪاربوهائيڊريٽ (پوليسڪچرائڊس) سان گڏ، نيوڪليئڪ تيزاب ميڪرو ماليڪولن جي چئن وڏن قسمن مان هڪ آهن، جيڪي زندگي جي سڀني ڄاڻايل شڪلن لاء ضروري آهن. ٻن ڊي اين اي گڇن کي پولي نيوڪليوٽائڊس جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو ڇاڪاڻ ته اهي آسان مونوميرڪ يونٽن مان ٺهيل آهن جن کي نيوڪليوٽائڊس سڏيو ويندو آهي.<ref>{{Cite book|url=http://www.garlandscience.com/product/isbn/9780815344322|title=Molecular Biology of the Cell|vauthors=Alberts B, Johnson A, Lewis J, Raff M, Roberts K, Walter P|publisher=Garland|year=2014|isbn=978-0-8153-4432-2|edition=6th|page=Chapter 4: DNA, Chromosomes and Genomes|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714210549/http://www.garlandscience.com/product/isbn/9780815344322|archive-date=14 July 2014|df=dmy-all|url-status=live}}</ref> <ref>{{cite web|url=http://basicbiology.net/micro/genetics/dna|title=DNA|website=Basic Biology|archive-url=https://web.archive.org/web/20170105045651/http://basicbiology.net/micro/genetics/dna/|archive-date=5 January 2017|vauthors=Purcell A|url-status=live}}</ref> هر نيوڪليوٽائڊ چئن نائٽروجن تي مشتمل نيوڪليو بيسس (سائيٽوسائن، گيانائن، ايڊينائن ۽ ٿايامن)، هڪ شوگر جنهن کي ڊي آڪسائيربوز سڏيو ويندو آهي ۽ هڪ فاسفيٽ گروپ تي مشتمل هوندو آهي. نيوڪليوٽائيڊس هڪ ٻئي سان هڪ زنجير ۾ ڪوولنٽ بانڊز (جنهن کي فاسفوڊيسٽر لنڪج طور سڃاتو وڃي ٿو) هڪ نيوڪليوٽائيڊ جي شگر ۽ ٻئي جي فاسفيٽ جي وچ ۾ جڙيل آهن، جنهن جي نتيجي ۾ هڪ متبادل شگر-فاسفيٽ ريبون پيدا ٿئي ٿي. ٻن الڳ پولي نيوڪليوٽيڊ اسٽريڊس جي نائيٽروجني بنيادون، بنيادي جوڙيندڙ ضابطن جي مطابق، هائڊروجن بانڊن سان گڏ ڊبل اسٽرينڊ ڊي اين اي ٺاهڻ لاءِ، هڪٻئي سان جڙيل آهن. مڪمل نائيٽروجني بنيادن کي ٻن گروپن؛ واحد-رنگڊ پيريمائڊائنز ۽ ڊبل-رنگڊ پيورين، ۾ ورهايو ويو آهي. ڊي اين اي ۾، پيريميڊين ٿايامن ۽ سائٽوسن آهن ۽ پيورين، ايڊينائن ۽ گيانائن آهن. ڊبل اسٽرينڊ ڊي اين اي جا ٻئي گڇا ساڳي حياتياتي معلومات کي محفوظ ڪن ٿيون. اها معلومات نقل نقل ٿي آهي، جڏهن ٻه گڇا الڳ ٿين ٿا. ڊي اين اي جو وڏو حصو (انسانن لاء %98 کان وڌيڪ) ڪوڊ ٿيل نه آهي، مطلب ته اهي حصا پروٽين جي ترتيبن لاء نمونن جي طور تي ڪم نه ڪندا آهن. ڊي اين اي جا ٻه حصا هڪ ٻئي جي مخالف طرفن ۾ هلن ٿا ۽ اهڙيءَ طرح ضد متوازي آهن. هر کنڊ سان جڙيل چار قسمن مان هڪ نيوڪليوبيس (يا اساس) آهي. اهو انهن چئن نيوڪليوبيسن جو تسلسل آهي جيڪو پٺي جي بون سان گڏ جينياتي معلومات کي انڪوڊ ڪري ٿو. آر اين اي اسٽرينڊز ڊي اين اي اسٽرينڊس کي ٽيمپليٽ جي طور تي، ٽرانڪرپشن نالي هڪ پروسيس ۾ استعمال ڪندي ٺاهيا ويندا آهن، جتي ڊي اين اي اساسن کي انهن جي لاڳاپيل اساسن کان تبادلو ڪيو ويندو آهي، سواءِ ٿائيمن (T) جي صورت ۾، جنهن لاءِ آر اين اي يوراسل (U) کي متبادل بڻائي ٿو.<ref>{{Cite web|url=https://www.genome.gov/genetics-glossary/Uracil|title=Uracil|website=Genome.gov|language=en|access-date=21 November 2019}}</ref> جينياتي ڪوڊ جي تحت، اهي آر اين اي اسٽريڊس پروٽين جي اندر امينو تيزاب جي تسلسل کي بيان ڪن ٿا، جنهن کي ترجمو سڏيو ويندو آهي. يوڪريوٽڪ گھرڙن جي اندر، ڊي اين اي کي ڊگھي جوڙجڪ، جنهن کي ڪروموزوم سڏيو ويندو آهي، ۾ منظم ڪيو ويندو آهي. عام جيو گھرڙي جي تقسيم کان اڳ، اهي ڪروموزوم ڊي اين اي جي نقل جي عمل ۾ نقل ڪيا ويا آهن ۽ اهڙي طرح هر ڌي جيو گھرڙي لاء ڪروموزوم جو مڪمل سيٽ مهيا ڪري ٿو. يوڪريوٽڪ جاندار (جانور، ٻوٽا، فنگس ۽ پروٽسٽ) پنهنجي ڊي اين اي جو گهڻو حصو جيو گھرڙي جي نيوڪليس جي اندر نيوڪليائي ڊي اين اي طور ۽ ڪجهه مائٽوڪونڊريا ۾ مائيٽوڪونڊريائي ڊي اين اي طور يا ڪلوروپلاسٽ ۾ ڪلوروپلاسٽ ڊي اين اي طور، ذخيرو ڪندا آهن.<ref>{{cite book|url=https://archive.org/details/igenetics0000russ_v6o1|title=iGenetics|vauthors=Russell P|publisher=Benjamin Cummings|year=2001|isbn=0-8053-4553-1|location=New York|url-access=registration}}</ref> ان جي ابتڙ، پروڪاريوٽس (بيڪٽيريا ۽ آرڪيا) پنهنجي ڊي اين اي کي صرف سائٽوپلازم ۾، گول ڪروموزوم جي طور محفوظ ڪن ٿا. يوڪريوٽڪ ڪروموزوم جي اندر، ڪرومئٽن پروٽين، جهڙوڪ هسٽونيس، ڊي اين اي کي ملائي رکن ٿا ۽ منظم ڪن ٿا. اهي ٺهيل جوڙجڪ ڊي اين اي ۽ ٻين پروٽينن جي وچ ۾ رابطي جي رهنمائي ڪن ٿا، ڪنٽرول ۾ مدد ڪن ٿا ته ڊي اين اي جا ڪهڙا حصا نقل ٿيل آهن. ==پڻ ڏسو== * [[:باب:طب]] * [[:باب:سائنس]] * [[:باب:حياتيات]] * [[ڊي اين اي سيڪوينسنگ]] * [[جينياتي تبديلي]] * [[جينياتي ڊس آرڊر]] * [[ايڊينن]] *[[سائٽوسن]] *[[گوانن]] *[[ٿائمن]] ==ٻاهريان ڳنڍڻا== {{Library resources box |onlinebooks=yes |by=no |lcheading= DNA |label=DNA }} * [https://web.archive.org/web/20070306082905/http://pipe.scs.fsu.edu/displar.html DNA binding site prediction on protein] * [https://web.archive.org/web/20100223035803/http://nobelprize.org/educational_games/medicine/dna_double_helix/ DNA the Double Helix Game] From the official Nobel Prize web site * [http://www.fidelitysystems.com/Unlinked_DNA.html DNA under electron microscope] * [http://www.dnalc.org/ Dolan DNA Learning Center] * [http://www.nature.com/nature/dna50/archive.html Double Helix: 50 years of DNA], ''[[Nature (journal)|Nature]]'' * [http://www.nature.com/encode/ ENCODE threads explorer] ENCODE home page at [[Nature (journal)|Nature]] * [https://web.archive.org/web/20070213030135/http://www.ncbe.reading.ac.uk/DNA50/ Double Helix 1953–2003] National Centre for Biotechnology Education * [http://www.genome.gov/10506718 Genetic Education Modules for Teachers] – ''DNA from the Beginning'' Study Guide * [https://www.nytimes.com/packages/pdf/science/dna-article.pdf "Clue to chemistry of heredity found"]. ''[[The New York Times]]'', June 1953. First American newspaper coverage of the discovery of the DNA structure * [http://www.dnaftb.org/ DNA from the Beginning] Another DNA Learning Center site on DNA, genes, and heredity from Mendel to the human genome project. * [https://web.archive.org/web/20070825101712/http://orpheus.ucsd.edu/speccoll/testing/html/mss0660a.html#abstract The Register of Francis Crick Personal Papers 1938&nbsp;– 2007] at Mandeville Special Collections Library, [[University of California, San Diego]] * [http://www.nature.com/polopoly_fs/7.9746!/file/Crick%20letter%20to%20Michael.pdf Seven-page, handwritten letter that Crick sent to his 12-year-old son Michael in 1953 describing the structure of DNA.] See [http://www.nature.com/news/crick-s-medal-goes-under-the-hammer-1.12705 Crick's medal goes under the hammer], Nature, 5 April 2013. {{Subject bar |commons = yes |d = yes |v = yes |portal1 = حياتيات }} {{Authority control}} [[زمرو:طب]] [[زمرو:جينيات]] [[زمرو:ڊي اين اي]] [[زمرو:ڪيميائي مرڪب]] [[Category:Biotechnology]] [[Category:Helices]] [[Category:Nucleic acids]] ==حوالا== {{حوالا}} lxzhez3dws00jrnh21zk0vnknku6jgz 10 58476 320186 300074 2025-06-21T22:34:18Z Gotitbro 9241 [[Special:Diff/300074|300074]] [[Special:Contributions/FireBreathMan|FireBreathMan]] ([[User talk:FireBreathMan|بحث]]) جو ڪيل ورجاءُ ختم ڪيو 320186 wikitext text/x-wiki {{asbox | image = India geo stub.svg | pix = 30 | subject = [[ڀارت]] جي جاگرافي سان لاڳاپيل | qualifier = | category = ڀارت جاگرافي جا اڻپورا مضمون | tempsort = | name = سانچو:ڀارت-جاگرافي-اڻپورو }}<noinclude> </noinclude> a3ff6la2ykzdntvb2u0x72an1y2th9s 320188 320186 2025-06-22T01:44:53Z 76.32.47.150 [[Special:Diff/320186|320186]] [[Special:Contributions/Gotitbro|Gotitbro]] ([[User talk:Gotitbro|بحث]]) جو ڪيل ورجاءُ ختم ڪيو 320188 wikitext text/x-wiki {{asbox | image = Flag map of india without Kashmir.png | pix = 30 | subject = [[ڀارت]] جي جاگرافي سان لاڳاپيل | qualifier = | category = ڀارت جاگرافي جا اڻپورا مضمون | tempsort = | name = سانچو:ڀارت-جاگرافي-اڻپورو }}<noinclude> </noinclude> oehjaci1b23k2na6wu07ldrzozxgwc8 320190 320188 2025-06-22T01:45:16Z Mtarch11 12611 [[Special:Contributions/76.32.47.150|76.32.47.150]] ([[User talk:76.32.47.150|بحث]]) پاران ڪيل سنوار [[User:Gotitbro|Gotitbro]] جي ڪيل آخري ورجاءَ ڏانھن ورائي/ورايون 320186 wikitext text/x-wiki {{asbox | image = India geo stub.svg | pix = 30 | subject = [[ڀارت]] جي جاگرافي سان لاڳاپيل | qualifier = | category = ڀارت جاگرافي جا اڻپورا مضمون | tempsort = | name = سانچو:ڀارت-جاگرافي-اڻپورو }}<noinclude> </noinclude> a3ff6la2ykzdntvb2u0x72an1y2th9s 10 58477 320187 300075 2025-06-21T22:34:26Z Gotitbro 9241 [[Special:Diff/300075|300075]] [[Special:Contributions/FireBreathMan|FireBreathMan]] ([[User talk:FireBreathMan|بحث]]) جو ڪيل ورجاءُ ختم ڪيو 320187 wikitext text/x-wiki {{asbox | image = India geo stub.svg | pix = 40 | subject = [[ڀارت]] بابت | qualifier = | category = ڀارت جا اڻپورا مضمون | tempsort = | name = سانچو:ڀارت-اڻپورو }}<noinclude> </noinclude> 1soo5552zuu93wf1w2zz5mzqoilbirw 320189 320187 2025-06-22T01:45:09Z 76.32.47.150 [[Special:Diff/320187|320187]] [[Special:Contributions/Gotitbro|Gotitbro]] ([[User talk:Gotitbro|بحث]]) جو ڪيل ورجاءُ ختم ڪيو 320189 wikitext text/x-wiki {{asbox | image = Flag map of india without Kashmir.png | pix = 40 | subject = [[ڀارت]] بابت | qualifier = | category = ڀارت جا اڻپورا مضمون | tempsort = | name = سانچو:ڀارت-اڻپورو }}<noinclude> </noinclude> bw1m5tijc83xrp8i0mx0x5op4tqjfrw 320191 320189 2025-06-22T01:45:16Z Mtarch11 12611 [[Special:Contributions/76.32.47.150|76.32.47.150]] ([[User talk:76.32.47.150|بحث]]) پاران ڪيل سنوار [[User:Gotitbro|Gotitbro]] جي ڪيل آخري ورجاءَ ڏانھن ورائي/ورايون 320187 wikitext text/x-wiki {{asbox | image = India geo stub.svg | pix = 40 | subject = [[ڀارت]] بابت | qualifier = | category = ڀارت جا اڻپورا مضمون | tempsort = | name = سانچو:ڀارت-اڻپورو }}<noinclude> </noinclude> 1soo5552zuu93wf1w2zz5mzqoilbirw 0 59598 320212 302312 2025-06-22T07:20:45Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 320212 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ٱلْعَبَّاسُ ٱبْنُ عَبْدِ ٱلْمُطَّلِبِ | image = العبَّاس بن عبد المُطلب.png | alt = | caption = | birth_name = | birth_date = {{Circa}} 568 CE | birth_place = [[مڪو]] | death_date = {{Circa}} 653 CE ( 85 سال) | death_place = مدينو | nationality = عرب | other_names = | occupation =مصالحن جو واپاري | known_for = محمد جو چاچو ۽ عباسي خليفن جو خانداني وڏو | spouse = *[[لبابه بنت حارث]] *مسليه *فاطمه بنت جنيد *ھاجله بنت جندوب *تڪانه | children = *الفضل بن عباس * حضرت [[عبدالله ابن عباس]] * عبيدالله * فرہ ۽ ٻيا | parents = *عبدالمطلب<br> ۽ نتيله بنت جناب | relatives = حضرت محمد صه }} '''حضرت عباس رضه بن عبدالمطلب''' {{ٻيا نالا|انگريزي= ''' Abas bin Abdul Mutlab '''}} محمد جو چاچو ھيو. صحابه ۽ علي جي اصحاب نصرت منجهان هيو<ref name = "قانع "/>. ابوطالب کان پوءِ حاجين سڳورن کي پاڻي مهيا ڪرڻ جو ڪم ان جي ذمي هو<ref name = "قانع "/>. ھجرت کان اڳ مڪي ۾ پيغمبر اسلام جو محافظ رھيو. ڄمار ۾ محمد کان ٻه يا ٽي سال وڏو هيو<ref name = " قانع "/>. هي ھڪ مالدار واپاري ھيو. ھن جي حضرت عبدالله ابن عباس مان وارثن خلافت عباسيه جو بنياد وڌو<ref name=encyclopedia>{{Citation | first = Cyril Glasse | last = Huston Smith | year = 2002 | title = The new encyclopedia of Islam | isbn = 0-7591-0190-6 | publisher = AltaMira Press | location = Walnut Creek, CA | url-access = registration | url = https://archive.org/details/newencyclopediao0000glas }}</ref>. سندس اولادِ جا وارث عباسي سڏيا ويندا آهن. ==خاندان== سندس تعلق مڪي جي بنو ھاشم قبيلي سان ھيو. عبدالمطلب جو سڀ کان ننڍو پٽ ھيو. سندس والده جو نالو [[نتيله بنت جناب]] جنھن جو تعلق [[نمير قبيلي]] سان ھيو<ref>{{cite book |last=al-Tabari|first=Muhammad ibn Jarir|title=''Tarikh al-Rusul wa'l-Muluk: Biographies of the Prophet's Companions and Their Successors''|volume=39|page=24|year=1998|publisher=Albany: State University of New York Press}}</ref> ==شاديون ۽ اولاد== حضرت عباس رضه کي پنج زالون ھيون جن ۾ بنو ھلال قبيلي جي [[لبابه بنت حارث]] پڻ شامل ھئي جنھن کي ام الفضل پڻ سڏيندا ھئا جيڪا اسلام قبول ڪندڙ ٻيون نمبر عورت ھئي ۽ حضرت خديجه رضه جي سھيلي ھئي. ھن ابولھب تي خيمي جي لڪڙي سان حملو ڪيو ھو<ref name=Roded1994>{{Citation | last = Roded | first = Ruth | year = 1994 | title = Women in islamic biographical collections : from Ibn Saʻd to Who's who. P37-38 | isbn = 1-55587-442-8 | publisher = Rienner | location = Boulder u.a. }}</ref>. سندس ٻين زال قريش جي الحارث پاڙي سان تعلق رکندڙ فاطمه بنت جنيد ھئي<ref name="ReferenceA">Ibn Hajar, ''Isaba'' vol. 8 #11586.</ref> ٽين زال ھلال قبيلي جي ھاجله بنت جندوب ابن ربيعه ھئي<ref name="Ibn Hajar, Isaba vol. 2 #1904">Ibn Hajar, ''Isaba'' vol. 2 #1904.</ref> چوٿين زال مسليه نالي ھڪ يوناني ٻانھي ھئي<ref name="ReferenceB">Ibn Saad, ''Tabaqat'' vol. 4. “Al-Abbas ibn Abdalmuttalib.”</ref><ref>Beheshti, M. (1967). ''Background of the Birth of Islam'', chapter 5. Translated by Ayoub, M. M. (1985). Tehran: International Publishing Co.</ref>. پنجين زال يھودين جي بنوقريضه قبيلي جي تڪانه ھئي جيڪا پھرين حضرت محمد صه جي ٻانھي ھئي ۽ ساڻس حضرت عباس رضه 632ع کان بعد شادي ڪئي<ref>Majlisi, ''Hayat Al-Qulub'' vol. 2. Translated by Rizvi, ''A Detailed Biography of Prophet Muhammad (saww)'', p. 1180.</ref> ان مان کيس ڪا اولاد ڪانه ھئي. سندس ڄاتل اولاد ۾ ڌيءَ الفرہ جنھن جي شادي قتن ابن حارث سان ٿي<ref>Ibn Hajar, ''Isaba'' vol. 5 #7129.</ref>. پٽن ۾ [[فضل ابن عباس]] ، [[عبدالله ابن عباس]]، عبيدالله جنھن جي ڌيءَ لبابه جي شادي حضرت علي ڪرم الله وجهه جي پٽ [[عباس بن علي]] سان ٿي ھئي جن مان کين ھڪ پٽ عبيدالله ابن عباس بن علي ڄائو جيڪو عبيدالله ابن عباس جي نالي سان مشهور ٿيو. عباس بن عبدالمطلب جي ٻي اولاد ۾ قثوم، معبد، عبدالرحمان ۽ ان حبيب شامل آهن. فرہ کي ڇڏي ڪري باقي ست پٽ ڌيئر لبابه جي بطن مان پيدا ٿيا<ref>Tabari (Landau-Tasseron) p. 201.</ref>. ھڪ پٽ حارث ھيو جيڪو چوڻ ۾ اچي ٿو ته فاطمه يا ھاجله مان ڄائو<ref name="Ibn Hajar, Isaba vol. 2 #1904"/> ٻي اولاد ۾ اوون <ref>Ibn Hajar, ''Isaba'' vol. 5 #6279.</ref>، مشير <ref> Ibn Hajar, ''Isaba'' vol. 6 #8329.</ref>، ڪثير جيڪو مسليه مان ھو<ref name="Tabari pp. 75-76">Tabari (Landau-Tasseron) vol. 39 pp. 75-76.</ref>، آمنه جيڪا شايد مسليه مان ھئي<ref name="ReferenceB"/><ref name="See also Majlisi Rizvi p. 1208">See also Majlisi (Rizvi) p. 1208.</ref>، صفيه جيڪا پڻ شايد مسليه مان ھئي<ref name="ReferenceB"/><ref name="See also Majlisi Rizvi p. 1208"/>، تمام جيڪو مسليه مان سندس ننڍو پٽ ھيو شامل آهن<ref name="Tabari pp. 75-76"/>. ==اسلام ۾ داخل ٿيڻ کان اڳ== والد جي وفات بعد [[زمزم جو کوھ|زمزم جي کوھ]] جي سنڀال ۽ حاجين ۾ پاڻي جي ورھاست جي ذميداري مٿس رکي وئي<ref>Ibn Ishaq, ''Sirat Rasul Allah''. Translated by Guillaume, A. (1955). ''The Life of Muhammad'', p. 79. Oxford: Oxford University Press.</ref>. پاڻ مڪي ۾ مصالحن جو ڪاروبار ڪندو ھيو<ref>Ibn Ishaq/Guillaume, p. 113.</ref>ان واپار مان ھي دولتمند ٿي ويو<ref>Ibn Ishaq (Guillaume) pp. 309-310.</ref>.[[ بدر جي جنگ]] ۾ ھي مڪي وارن جي لشڪر ۾ شامل ٿي مسلمانن سان وڙھيو ۽ گرفتار ٿي ويو. حضرت محمد کيس تاوان عيوض آزاد ڪرڻ جي اجازت ڏني<ref name="Wahba2000">{{Citation | last = Wahba | first = al-Mawardi Translated by Wafaa H | year = 2000 | title = The ordinances of government = Al-Aḥkām al-sulṭāniyya w'al-wilāyāt al-Dīniyya | isbn = 1-85964-140-7 | publisher = Garnet | location = Reading}}</ref>. [[ابن ھشام]] مطابق عباس بدر جي جنگ کان اول مخفي طور تي اسلام قبول ڪري چڪو هو <ref>Ibn Ishaq (Guillaume) p. 309.</ref> اھا روايت پڻ آهي ته بدر جي جنگ کان ٿورو بعد مسلمان ٿيو ھو<ref name=Annotated1998>{{Citation | last = Annotated | year = 1998 | title = The history of al-Ṭabarī = (Taʼrīkh al-rusul wa'l mulūk) | isbn = 0-7914-2820-6 | publisher = State University of New York Press | location = Albany}}</ref>. باقي ٻين روايتن مطابق ته ان فتح مڪه کان ٿورڙو اڳ اسلام قبول ڪيو هو ۽ سندس زال [[لبابه بنت حارث]] ويھ سال بعد مسلمان ٿي<ref>Ibn Ishaq (Guillaume) pp. 546-548.</ref>. ==اسلام قبول ڪرڻ بعد== فتح خيبر کان اڳ اسلام قبول ڪيو ھئائين، پر فتح مڪي کان پوءِ ان کي ظاهر ڪيائين<ref name = " قانع "/>. فتح مڪه وقت ھي مسلمان فوج ۾ شامل ھيو، ان کان سواءِ ھن حنين واري جنگ طائف جي محاصري ۾ پڻ مسلم فوج ۾ شرڪت ڪئي. حنين جي جنگ ۾ جڏھن مسلمان فوجي ويڙھاڪ پيغمبر صه جن کي ڇڏي ڀڳا تہ ھي اتي سندس حفاظت ڪندڙن ۾ شامل ھيو.<ref name="Tabari pp. 24-25">Tabari (Landau-Tasseron) pp. 24-25.</ref> ان بعد عباس رضه پنھنجي خاندان کي مديني وٺي آيو ۽ اتي رھائش اختيار ڪيائين. پيغمبر صه ان جي گھر ۾ اڪثر چڪر لڳائيندو ھيو<ref>Ibn Saad, ''Tabaqat'' vol. 8. Translated by Bewley, A. (1995). ''The Women of Madina'', p. 194. London: Ta-Ha Publishers.</ref> حضرت عباس رضه [[تبوڪ جي جنگ]] ۾ پڻ شرڪت ڪئي<ref name="Tabari pp. 24-25"/>. ==وفات== رمضان شريف 32ھ ۾ عثمان بن عفان جي واقعي کان اڳ وفات ڪري ويا. سندن قبر بقيع ۾ آهي<ref name=" قانع ">[ http://www.sindhiadabiboard.org/Catalogue/Sufism/Book14/Book_page3.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200203171055/http://www.sindhiadabiboard.org/catalogue/Sufism/Book14/Book_page3.html |date=2020-02-03 }}] ڪتاب: معيار سالڪان طريقت ؛ ليکڪ: مير علي شير قانع ٺٽوي؛ مترجم: شيخ محمد حسن يحي قريشي ٿريچاڻوي</ref>. سندس وفات فيبروري 653ع ۾ 85 سالن جي عمر ۾ ٿي<ref>Tabari (Landau-Tasseron) vol. 39 p. 25.</ref><ref name=Photographs2007>{{Citation | last = Faruk Aksoy | first = Omer Faruk Aksoy | year = 2007 | title = The blessed cities of Islam, Makka-Madina | isbn = 1-59784-061-0 | publisher = Light Pub. | location = Somerset, NJ }}</ref> ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:صحابه]] olkexjvc7jmqh7bwto20tp7zsrjwbrs 320216 320212 2025-06-22T07:30:31Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ 320216 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ٱلْعَبَّاسُ ٱبْنُ عَبْدِ ٱلْمُطَّلِبِ | image = العبَّاس بن عبد المُطلب.png | alt = | caption = | birth_name = | birth_date = {{Circa}} 568 CE | birth_place = [[مڪو]] | death_date = {{Circa}} 653 CE ( 85 سال) | death_place = مدينو | nationality = عرب | other_names = | occupation =مصالحن جو واپاري | known_for = محمد جو چاچو ۽ عباسي خليفن جو خانداني وڏو | spouse = *[[لبابه بنت حارث]] *مسليه *فاطمه بنت جنيد *ھاجله بنت جندوب *تڪانه | children = *الفضل بن عباس * حضرت [[عبدالله ابن عباس]] * عبيدالله * فرہ ۽ ٻيا | parents = *عبدالمطلب<br> ۽ نتيله بنت جناب | relatives = حضرت محمد صه }} '''حضرت عباس رضه بن عبدالمطلب''' {{ٻيا نالا|انگريزي= ''' Abas bin Abdul Mutlab '''}} محمد جو چاچو ھيو. صحابه ۽ علي جي اصحاب نصرت منجهان هيو<ref name = "قانع "/>. ابوطالب کان پوءِ حاجين سڳورن کي پاڻي مهيا ڪرڻ جو ڪم ان جي ذمي هو<ref name = "قانع "/>. ھجرت کان اڳ مڪي ۾ پيغمبر اسلام جو محافظ رھيو. ڄمار ۾ محمد کان ٻه يا ٽي سال وڏو هيو<ref name = " قانع "/>. هي ھڪ مالدار واپاري ھيو. ھن جي حضرت عبدالله ابن عباس مان وارثن خلافت عباسيه جو بنياد وڌو<ref name=encyclopedia>{{Citation | first = Cyril Glasse | last = Huston Smith | year = 2002 | title = The new encyclopedia of Islam | isbn = 0-7591-0190-6 | publisher = AltaMira Press | location = Walnut Creek, CA | url-access = registration | url = https://archive.org/details/newencyclopediao0000glas }}</ref>. سندس اولادِ جا وارث عباسي سڏيا ويندا آهن. ==خاندان== سندس تعلق مڪي جي بنو ھاشم قبيلي سان ھيو. عبدالمطلب جو سڀ کان ننڍو پٽ ھيو. سندس والده جو نالو [[نتيله بنت جناب]] جنھن جو تعلق [[نمير قبيلي]] سان ھيو<ref>{{cite book |last=al-Tabari|first=Muhammad ibn Jarir|title=''Tarikh al-Rusul wa'l-Muluk: Biographies of the Prophet's Companions and Their Successors''|volume=39|page=24|year=1998|publisher=Albany: State University of New York Press}}</ref> ==شاديون ۽ اولاد== حضرت عباس رضه کي پنج زالون ھيون جن ۾ بنو ھلال قبيلي جي [[لبابه بنت حارث]] پڻ شامل ھئي جنھن کي ام الفضل پڻ سڏيندا ھئا جيڪا اسلام قبول ڪندڙ ٻيون نمبر عورت ھئي ۽ حضرت خديجه رضه جي سھيلي ھئي. ھن ابولھب تي خيمي جي لڪڙي سان حملو ڪيو ھو<ref name=Roded1994>{{Citation | last = Roded | first = Ruth | year = 1994 | title = Women in islamic biographical collections : from Ibn Saʻd to Who's who. P37-38 | isbn = 1-55587-442-8 | publisher = Rienner | location = Boulder u.a. }}</ref>. سندس ٻين زال قريش جي الحارث پاڙي سان تعلق رکندڙ فاطمه بنت جنيد ھئي<ref name="ReferenceA">Ibn Hajar, ''Isaba'' vol. 8 #11586.</ref> ٽين زال ھلال قبيلي جي ھاجله بنت جندوب ابن ربيعه ھئي<ref name="Ibn Hajar, Isaba vol. 2 #1904">Ibn Hajar, ''Isaba'' vol. 2 #1904.</ref> چوٿين زال مسليه نالي ھڪ يوناني ٻانھي ھئي<ref name="ReferenceB">Ibn Saad, ''Tabaqat'' vol. 4. “Al-Abbas ibn Abdalmuttalib.”</ref><ref>Beheshti, M. (1967). ''Background of the Birth of Islam'', chapter 5. Translated by Ayoub, M. M. (1985). Tehran: International Publishing Co.</ref>. پنجين زال يھودين جي بنوقريضه قبيلي جي تڪانه ھئي جيڪا پھرين حضرت محمد صه جي ٻانھي ھئي ۽ ساڻس حضرت عباس رضه 632ع کان بعد شادي ڪئي<ref>Majlisi, ''Hayat Al-Qulub'' vol. 2. Translated by Rizvi, ''A Detailed Biography of Prophet Muhammad (saww)'', p. 1180.</ref> ان مان کيس ڪا اولاد ڪانه ھئي. سندس ڄاتل اولاد ۾ ڌيءَ الفرہ جنھن جي شادي قتن ابن حارث سان ٿي<ref>Ibn Hajar, ''Isaba'' vol. 5 #7129.</ref>. پٽن ۾ [[فضل ابن عباس]] ، [[عبدالله ابن عباس]]، عبيدالله جنھن جي ڌيءَ لبابه جي شادي حضرت علي ڪرم الله وجهه جي پٽ [[عباس بن علي]] سان ٿي ھئي جن مان کين ھڪ پٽ عبيدالله ابن عباس بن علي ڄائو جيڪو عبيدالله ابن عباس جي نالي سان مشهور ٿيو. عباس بن عبدالمطلب جي ٻي اولاد ۾ قثوم، معبد، عبدالرحمان ۽ ان حبيب شامل آهن. فرہ کي ڇڏي ڪري باقي ست پٽ ڌيئر لبابه جي بطن مان پيدا ٿيا<ref>Tabari (Landau-Tasseron) p. 201.</ref>. ھڪ پٽ حارث ھيو جيڪو چوڻ ۾ اچي ٿو ته فاطمه يا ھاجله مان ڄائو<ref name="Ibn Hajar, Isaba vol. 2 #1904"/> ٻي اولاد ۾ اوون <ref>Ibn Hajar, ''Isaba'' vol. 5 #6279.</ref>، مشير <ref> Ibn Hajar, ''Isaba'' vol. 6 #8329.</ref>، ڪثير جيڪو مسليه مان ھو<ref name="Tabari pp. 75-76">Tabari (Landau-Tasseron) vol. 39 pp. 75-76.</ref>، آمنه جيڪا شايد مسليه مان ھئي<ref name="ReferenceB"/><ref name="See also Majlisi Rizvi p. 1208">See also Majlisi (Rizvi) p. 1208.</ref>، صفيه جيڪا پڻ شايد مسليه مان ھئي<ref name="ReferenceB"/><ref name="See also Majlisi Rizvi p. 1208"/>، تمام جيڪو مسليه مان سندس ننڍو پٽ ھيو شامل آهن<ref name="Tabari pp. 75-76"/>. ==اسلام ۾ داخل ٿيڻ کان اڳ== والد جي وفات بعد [[زمزم جو کوھ|زمزم جي کوھ]] جي سنڀال ۽ حاجين ۾ پاڻي جي ورھاست جي ذميداري مٿس رکي وئي<ref>Ibn Ishaq, ''Sirat Rasul Allah''. Translated by Guillaume, A. (1955). ''The Life of Muhammad'', p. 79. Oxford: Oxford University Press.</ref>. پاڻ مڪي ۾ مصالحن جو ڪاروبار ڪندو ھيو<ref>Ibn Ishaq/Guillaume, p. 113.</ref>ان واپار مان ھي دولتمند ٿي ويو<ref>Ibn Ishaq (Guillaume) pp. 309-310.</ref>.[[ بدر جي جنگ]] ۾ ھي مڪي وارن جي لشڪر ۾ شامل ٿي مسلمانن سان وڙھيو ۽ گرفتار ٿي ويو. حضرت محمد کيس تاوان عيوض آزاد ڪرڻ جي اجازت ڏني<ref name="Wahba2000">{{Citation | last = Wahba | first = al-Mawardi Translated by Wafaa H | year = 2000 | title = The ordinances of government = Al-Aḥkām al-sulṭāniyya w'al-wilāyāt al-Dīniyya | isbn = 1-85964-140-7 | publisher = Garnet | location = Reading}}</ref>. [[ابن ھشام]] مطابق عباس بدر جي جنگ کان اول مخفي طور تي اسلام قبول ڪري چڪو هو <ref>Ibn Ishaq (Guillaume) p. 309.</ref> اھا روايت پڻ آهي ته بدر جي جنگ کان ٿورو بعد مسلمان ٿيو ھو<ref name=Annotated1998>{{Citation | last = Annotated | year = 1998 | title = The history of al-Ṭabarī = (Taʼrīkh al-rusul wa'l mulūk) | isbn = 0-7914-2820-6 | publisher = State University of New York Press | location = Albany}}</ref>. باقي ٻين روايتن مطابق ته ان فتح مڪه کان ٿورڙو اڳ اسلام قبول ڪيو هو ۽ سندس زال [[لبابه بنت حارث]] ويھ سال بعد مسلمان ٿي<ref>Ibn Ishaq (Guillaume) pp. 546-548.</ref>. ==اسلام قبول ڪرڻ بعد== فتح خيبر کان اڳ اسلام قبول ڪيو ھئائين، پر فتح مڪي کان پوءِ ان کي ظاهر ڪيائين<ref name = " قانع "/>. فتح مڪه وقت ھي مسلمان فوج ۾ شامل ھيو، ان کان سواءِ ھن حنين واري جنگ طائف جي محاصري ۾ پڻ مسلم فوج ۾ شرڪت ڪئي. حنين جي جنگ ۾ جڏھن مسلمان فوجي ويڙھاڪ پيغمبر صه جن کي ڇڏي ڀڳا تہ ھي اتي سندس حفاظت ڪندڙن ۾ شامل ھيو.<ref name="Tabari pp. 24-25">Tabari (Landau-Tasseron) pp. 24-25.</ref> ان بعد عباس رضه پنھنجي خاندان کي مديني وٺي آيو ۽ اتي رھائش اختيار ڪيائين. پيغمبر صه ان جي گھر ۾ اڪثر چڪر لڳائيندو ھيو<ref>Ibn Saad, ''Tabaqat'' vol. 8. Translated by Bewley, A. (1995). ''The Women of Madina'', p. 194. London: Ta-Ha Publishers.</ref> حضرت عباس رضه [[تبوڪ جي جنگ]] ۾ پڻ شرڪت ڪئي<ref name="Tabari pp. 24-25"/>. ==وفات== رمضان شريف 32ھ ۾ عثمان بن عفان جي واقعي کان اڳ وفات ڪري ويا. سندن قبر بقيع ۾ آهي<ref name=" قانع ">[ http://www.sindhiadabiboard.org/Catalogue/Sufism/Book14/Book_page3.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200203171055/http://www.sindhiadabiboard.org/catalogue/Sufism/Book14/Book_page3.html |date=2020-02-03 }}] ڪتاب: معيار سالڪان طريقت ؛ ليکڪ: مير علي شير قانع ٺٽوي؛ مترجم: شيخ محمد حسن يحي قريشي ٿريچاڻوي</ref>. سندس وفات فيبروري 653ع ۾ 85 سالن جي عمر ۾ ٿي<ref>Tabari (Landau-Tasseron) vol. 39 p. 25.</ref><ref name=Photographs2007>{{Citation | last = Faruk Aksoy | first = Omer Faruk Aksoy | year = 2007 | title = The blessed cities of Islam, Makka-Madina | isbn = 1-59784-061-0 | publisher = Light Pub. | location = Somerset, NJ }}</ref> ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:محمد]] [[زمرو:صحابه]] [[زمرو:ٻنو هاشم]] [[زمرو:تاريخ اسلام]] 4pzkghe10mfwme2q4rmi4hfvd0dvcl3 3 83122 320182 2025-06-21T18:10:58Z KaleemBot 10779 ڀليڪار! 320182 wikitext text/x-wiki {{سانچو:سماجي ڳنڍڻن تي سنڌي وڪيپيڊيا}} <div style="padding:5px;font-size:medium"><center style="word-spacing:1ex">[[Wikipedia:سفارتخانو|سفارتخاني جي صفحي تي پنھنجون سفارشون ڏيو]] </center></div> {| bgcolor="#ADDFAD" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border-top:2px dashed #3eb2c9;border-bottom:2px dashed #3eb2c9;padding: 5px 20px 25px;" |<span style="font-family:MB Lateefi;float:left">'''[[Wikipedia:سفارتخانو|سفارتخانو]]'''</span> <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> [[عڪس:Wikipedia laurier wp.png|left|200px]] <center><big>'''بزمِ سنڌي وڪيپيڊيا ۾ ڀلي ڪري آيا''' ''{{PAGENAME}}'''</big></center>'' '''السلام عليڪم! اسان اميد ڪريون ٿا تہ توھان سنڌي وڪيپيڊيا جي لاء بھترين اضافو ثابت ٿيندئو'''.<br> * وڪيپيڊيا ھڪ کليل ڄاڻ چيڪلو آھي جنھن کي اسان سڀ ملي ڪري لکندا ۽ سنواريندا آھيون. وڪيپيڊيا منصوبي جي شروعات جنوري 2001ع ۾ ٿي، جڏھن تہ سنڌي وڪيپيڊيا فيبروري 2006ع ۾ عمل آئي. في الحال ھن وڪيپيڊيا ۾ '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' [[Special:Allpages|مضمون]] موجود آھن.<br /> * ھن چيڪلي (انسائيڪلوپيڊيا) ۾ توھان مضمون نويسي، سنوار ۽ تصحيح کان پھريان ھيٺين صفحن تي ضرور نظر وجھو.''' * صفحن جي ظاھريت جي تبديلي ۽ طریقيڪار جي لاءِ ڏسو '''[[خاص:ترجيحات|ترجيحون]]'''. <Font - size=4> '''اصول ۽ قاعدا''' </Font - size> <Font - size=3> '''توھان جو واپرائيندڙ ۽ بحث صفحو''' </Font - size><br> ھتي توھانجو [[خاص:Mypage|'''مخصوص واپرائيندڙ صفحو بہ ھوندو''']] جتي توھان [[:زمرو:يوزر سانچا|پنھنجو تعارف لکي سگھو ٿا]]، ۽ توهانجي [[خاص:Mytalk|واپرائيندڙ بحث]] تي ٻيا رڪنَ توھان سان رابطو ڪري سگھن ٿا ۽ توھان ڏي پيغام موڪلي سگھن ٿا. * '''ڪنھن ٻئي رڪن کي پيغام موڪلڻ وقت ھنن امرن جو خاص خيال رکو''': ** '''جيڪڏھن ضرورت هجي تہ پيغام کي عنوان ضرور ڏيو'''. ** '''پيغام جي آخر ۾ پنهنجي صحيح ضرور وجھو، ان جي لاءِ هي علامت درج ڪريو'''--&#126;&#126;&#126;&#126;''' يا ھن ([[عڪس:Insert-signature.png|link=]]) بٽڻ تي ٽڙڪ ڪريو'''. ** '''[[Wikipedia:اصول بحث|اظھار بحث جي آدابن]] جو خصوصي خيال رکو'''. <Font - size=3> '''تعاون''' </Font - size> * '''وڪيپيڊيا جي ڪنھن بہ صفحي جي سڄي پاسي ڳوليو جو خانو نظر ايندو آھي. جنھن موضوع تي مضمون ٺاھڻ چاھيو تہ ڳوليو جي خاني ۾ لکو، ۽ ڳوليو تي ٽڙڪ ڪريو'''. <inputbox>type=search</inputbox> * '''توھان جي موضوع سان ملندڙ جلندڙ صفحا نظر ايندا. اھو اطمينان ڪرڻ کان پوء تہ توھان جي گهربل موضوع تي پھريان کان مضمون موجود ناھي، توھان نئون صفحو ٺاھي سگھو ٿا واضع هجي تہ ھڪ موضوع تي ھڪ کان وڌيڪ مضمون ٺاھڻ جي اجازت ناھي. توھان ھيٺ ڏنل خانو بہ استعمال ڪري سگھو ٿا'''. <inputbox>type=create</inputbox> * '''لکڻ کان پهرئين ھن ڳالھ جو يقين ڪريو تہ جنھن عنوان تي توھان لکي رھيا آھيو ان تي يا ان سان ملندڙ عنوانن تي وڪي ۾ ڪوئي مضمون نہ ھجي. ان جي لاء توھان ڳوليو جي خاني ۾ عنوان ۽ ان جا هم معنيٰ لفظ (اهڙا لفظ جن جي معني هڪ هجي) لکي ڳولا ڪريو'''.</center> |} -- توھان جي مدد جي لاء ھر وقت حاضر، اوهان جو خادم --[[واپرائيندڙ:KaleemBot|KaleemBot]] ([[واپرائيندڙ بحث:KaleemBot|ڳالھ]]) 18:10, 21 جُونِ 2025 ( يو.ٽي.سي) kfszdnv425r2pnymtbu42tl11vqjd9w 3 83123 320183 2025-06-21T18:36:04Z KaleemBot 10779 ڀليڪار! 320183 wikitext text/x-wiki {{سانچو:سماجي ڳنڍڻن تي سنڌي وڪيپيڊيا}} <div style="padding:5px;font-size:medium"><center style="word-spacing:1ex">[[Wikipedia:سفارتخانو|سفارتخاني جي صفحي تي پنھنجون سفارشون ڏيو]] </center></div> {| bgcolor="#ADDFAD" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border-top:2px dashed #3eb2c9;border-bottom:2px dashed #3eb2c9;padding: 5px 20px 25px;" |<span style="font-family:MB Lateefi;float:left">'''[[Wikipedia:سفارتخانو|سفارتخانو]]'''</span> <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> [[عڪس:Wikipedia laurier wp.png|left|200px]] <center><big>'''بزمِ سنڌي وڪيپيڊيا ۾ ڀلي ڪري آيا''' ''{{PAGENAME}}'''</big></center>'' '''السلام عليڪم! اسان اميد ڪريون ٿا تہ توھان سنڌي وڪيپيڊيا جي لاء بھترين اضافو ثابت ٿيندئو'''.<br> * وڪيپيڊيا ھڪ کليل ڄاڻ چيڪلو آھي جنھن کي اسان سڀ ملي ڪري لکندا ۽ سنواريندا آھيون. وڪيپيڊيا منصوبي جي شروعات جنوري 2001ع ۾ ٿي، جڏھن تہ سنڌي وڪيپيڊيا فيبروري 2006ع ۾ عمل آئي. في الحال ھن وڪيپيڊيا ۾ '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' [[Special:Allpages|مضمون]] موجود آھن.<br /> * ھن چيڪلي (انسائيڪلوپيڊيا) ۾ توھان مضمون نويسي، سنوار ۽ تصحيح کان پھريان ھيٺين صفحن تي ضرور نظر وجھو.''' * صفحن جي ظاھريت جي تبديلي ۽ طریقيڪار جي لاءِ ڏسو '''[[خاص:ترجيحات|ترجيحون]]'''. <Font - size=4> '''اصول ۽ قاعدا''' </Font - size> <Font - size=3> '''توھان جو واپرائيندڙ ۽ بحث صفحو''' </Font - size><br> ھتي توھانجو [[خاص:Mypage|'''مخصوص واپرائيندڙ صفحو بہ ھوندو''']] جتي توھان [[:زمرو:يوزر سانچا|پنھنجو تعارف لکي سگھو ٿا]]، ۽ توهانجي [[خاص:Mytalk|واپرائيندڙ بحث]] تي ٻيا رڪنَ توھان سان رابطو ڪري سگھن ٿا ۽ توھان ڏي پيغام موڪلي سگھن ٿا. * '''ڪنھن ٻئي رڪن کي پيغام موڪلڻ وقت ھنن امرن جو خاص خيال رکو''': ** '''جيڪڏھن ضرورت هجي تہ پيغام کي عنوان ضرور ڏيو'''. ** '''پيغام جي آخر ۾ پنهنجي صحيح ضرور وجھو، ان جي لاءِ هي علامت درج ڪريو'''--&#126;&#126;&#126;&#126;''' يا ھن ([[عڪس:Insert-signature.png|link=]]) بٽڻ تي ٽڙڪ ڪريو'''. ** '''[[Wikipedia:اصول بحث|اظھار بحث جي آدابن]] جو خصوصي خيال رکو'''. <Font - size=3> '''تعاون''' </Font - size> * '''وڪيپيڊيا جي ڪنھن بہ صفحي جي سڄي پاسي ڳوليو جو خانو نظر ايندو آھي. جنھن موضوع تي مضمون ٺاھڻ چاھيو تہ ڳوليو جي خاني ۾ لکو، ۽ ڳوليو تي ٽڙڪ ڪريو'''. <inputbox>type=search</inputbox> * '''توھان جي موضوع سان ملندڙ جلندڙ صفحا نظر ايندا. اھو اطمينان ڪرڻ کان پوء تہ توھان جي گهربل موضوع تي پھريان کان مضمون موجود ناھي، توھان نئون صفحو ٺاھي سگھو ٿا واضع هجي تہ ھڪ موضوع تي ھڪ کان وڌيڪ مضمون ٺاھڻ جي اجازت ناھي. توھان ھيٺ ڏنل خانو بہ استعمال ڪري سگھو ٿا'''. <inputbox>type=create</inputbox> * '''لکڻ کان پهرئين ھن ڳالھ جو يقين ڪريو تہ جنھن عنوان تي توھان لکي رھيا آھيو ان تي يا ان سان ملندڙ عنوانن تي وڪي ۾ ڪوئي مضمون نہ ھجي. ان جي لاء توھان ڳوليو جي خاني ۾ عنوان ۽ ان جا هم معنيٰ لفظ (اهڙا لفظ جن جي معني هڪ هجي) لکي ڳولا ڪريو'''.</center> |} -- توھان جي مدد جي لاء ھر وقت حاضر، اوهان جو خادم --[[واپرائيندڙ:KaleemBot|KaleemBot]] ([[واپرائيندڙ بحث:KaleemBot|ڳالھ]]) 18:36, 21 جُونِ 2025 ( يو.ٽي.سي) hfnarey36s6ljg8cm7qfairguacm42w 0 83124 320230 2025-06-22T07:57:09Z Ibne maryam 17680 Ibne maryam صفحي [[عبدالله]] کي [[عبدالله ابن عبدالمطلب]] ڏانھن چوريو 320230 wikitext text/x-wiki #چوريو [[عبدالله ابن عبدالمطلب]] 7fhu4wsdm6ip6nlhreefckp6potqm4u