مرکز المملکہ

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="skr">
  <siteinfo>
    <sitename>وکیپیڈیا</sitename>
    <dbname>skrwiki</dbname>
    <base>https://skr.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%DB%81%D9%84%D8%A7_%D9%BE%D8%B1%D8%AA</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.6</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">میڈیا</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">خاص</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">ڳالھ مہاڑ</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">ورتݨ آلا</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">ورتݨ آلے نال ڳالھ مہاڑ</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">وکیپیڈیا</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">وکیپیڈیا ڳالھ مہاڑ</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">فائل</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">فائل ڳالھ مہاڑ</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">میڈیا وکی</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">میڈیا وکی ڳالھ مہاڑ</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">سانچہ</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">سانچہ ڳالھ مہاڑ</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">مدد</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">مدد ڳالھ مہاڑ</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">ونکی</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">ونکی ڳالھ مہاڑ</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">ماڈیول</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">ماڈیول ڳالھ مہاڑ</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>مرکز المملکہ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>7567</id>
    <revision>
      <id>63416</id>
      <parentid>30188</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T20:44:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>102.208.51.51</ip>
      </contributor>
      <origin>63416</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1827" sha1="7nqpi32tu4kg7mtchalyujgysfp8vgw" xml:space="preserve">[[فائل:Kingdom Centre Riyadh 2024.jpg|thumb|مركز المملکہ 2024]]
مركز المملکہ یا کنگڈم سینٹر[[سعودی عرب]] دے دار الحکومت ریاض وچ واقع ملک دی بلند ترین عمارت ہے جینکوں دنیا دی خوبصورت ترین عمارتاں وچوں ہک شمار کیتا ویندے۔ 302 میٹر (992 فٹ) بلند ایہ عمارت دنیا دی بلند ترین عمارات دی فہرست وچ 25 ویں نمبر تے ہے۔ برج 94 ہزار 230 مربع میٹر جبکہ کل عمارت 3 لاکھ مربع میٹر تے پھیلی ہوئی ہے۔
مركز المملکہ سعودی شہزادے الولید بن طلال بن عبد العزیز السعود دی ملکیت ہے۔ ایں منصوبے تے کل 1.717 ارب سعودی ریال دی لاڳت آئی۔ برج دا سنگ بنیاد 1999ء وچ رکھا ڳیا تے 2002ء وچ پایہ تکمیل تے پہنچا۔ برج شہر دے مرکز وچ شاہراہ شاہ فہد تے کوچہ العروبہ دے درمیان ریاض دے ابھردے ہوئے کاروباری مرکز اولایا وچ واقع ہے۔

مركز المملکہ 2002ء وچ ایمپورس اسکائی اسکریپر ایوارڈ جیت چکا ہے جیندے وچ ایندے منفرد تے دلکش ڈیزائن کوں سراہا ڳیا۔
عمارت وچ دفاتر ٹے خریداری دے مراکز دے علاوہ ہوٹل تے رہائشی اپارٹمنٹ وی واقع ہن۔
ایندے وچ واقع مسجد دنیا دی بلند ترین مسجد وی واقع ہے جبکہ ایندی ہک تے خصوصیت اوں چھت دے ݙوہاں سراں دے درمیان واقع پل ہے جتھوں پورے ریاض دا دلکش نظارہ ݙکھیج سڳیندے۔

==حوالے==</text>
      <sha1>7nqpi32tu4kg7mtchalyujgysfp8vgw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>بیٹی کومپسن</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20508</id>
    <revision>
      <id>63428</id>
      <parentid>52223</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T08:41:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ooligan</username>
        <id>3412</id>
      </contributor>
      <comment>better photo/ foto/ image</comment>
      <origin>63428</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13933" sha1="nnzo09ucwv5da66by2d2qmd5zrnolag" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox infobox_v2&quot; cellspacing=&quot;3px&quot;
! colspan=&quot;2&quot; class=&quot;entete humain&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;line-height:1.5em; background-color:#C0C0C0;color:#000000&quot; |بیٹی کومپسن
|-
| align=&quot;center&quot; |&lt;div&gt;[[فائل:Betty Compson in the 1929 British film, Woman to Woman (cropped).jpg|center|330x330px]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;&lt;small&gt;Publicity photo, 1930&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
|
|-
| colspan=&quot;2&quot; |
----
|-
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |معلومات شخصیت
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |ڄمݨ
| style=&quot; &quot; |19 مارچ 1897&lt;span style=&quot;display:none&quot;&gt;(&lt;span class=&quot;bday&quot;&gt;1897-03-19&lt;/span&gt;)&lt;/span&gt;
Beaver, [[یوٹاہ]], [[ریاستہائے متحدہ امریکا]]
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |وفات
| style=&quot; &quot; |اپریل 18، 1974&lt;span style=&quot;display:none&quot;&gt;(&lt;span class=&quot;dday deathdate&quot;&gt;1974-40-18&lt;/span&gt;)&lt;/span&gt; (عمر &amp;nbsp;77 سال)
Glendale, [[کیلی فورنیا]], &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;United States&lt;/span&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |وجہ وفات
| style=&quot; &quot; |[[دورۂ قلب]] &amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q255846#P509|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P509) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |طرز وفات
| style=&quot; &quot; |طبعی موت &amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q255846#P1196|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P1196) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |شہریت
| style=&quot; &quot; |[[فائل:Flag_of_the_United_States_(1795-1818).svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Flag_of_the_United_States_(1795-1818).svg|20x20px]] [[ریاستہائے متحدہ امریکا]] &amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q255846#P27|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P27) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |شریک حیات
| style=&quot; &quot; |James Cruze (1925&amp;#x2013;1930)
Irving Weinberg
Silvius Jack Gall (?-1962) (his death)
|-
! colspan=&quot;2&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |عملی زندگی
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |کم
| style=&quot; &quot; |اداکارہ
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |پیشہ ورانہ ٻولی
| style=&quot; &quot; |[[انگریزی]] &lt;ref name=&quot;a2d9fd0711d7e2b888a70b0104877e4ffb76bfa1&quot;&gt;عنوان : Identifiants et Référentiels — ایس یو ڈی او سی اتھارٹیز: https://www.idref.fr/118189409 — اخذ شدہ بتاریخ: 10 مارچ 2020&lt;/ref&gt;&amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q255846#P1412|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P1412) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |دور فعالیت
| style=&quot; &quot; |1915&amp;#x2013;1948
|-
! colspan=&quot;2&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |اعزازات
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |&lt;div style=&quot;max-height:180px; overflow: auto; padding: 2px 0 2px 5px; background-color:transparent;vertical-align:top;font-size:100%&quot;&gt;اسٹار آن ہالی ووڈ واک آف فیم &amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q255846#P166|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P166) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;
|-
! colspan=&quot;2&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |نامزدگیاں
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |&lt;div style=&quot;max-height:180px; overflow: auto; padding: 2px 0 2px 5px; background-color:transparent;vertical-align:top;font-size:100%&quot;&gt;[[فائل:Oscar-free-version.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Oscar-free-version.svg|74x74px]]&amp;nbsp;آسکر اعزاز برائے بہترین اداکارہ &amp;nbsp; &lt;small&gt;(1930)&lt;/small&gt;&lt;ref name=&quot;5e14b1be01f0d0fecd20e519fb5e01a1a0d81dc7&quot;&gt;انٹرنیٹ مووی ڈیٹابیس آئی ڈی: https://www.imdb.com/event/ev0000003/1930/&lt;/ref&gt;&amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q255846#P1411|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P1411) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |[[فائل:IMDb_logo.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%B9%D8%B1%D9%86%DB%8C%D9%B9_%D9%85%D9%88%D9%88%DB%8C_%DA%88%DB%8C%D9%B9%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%B3|none|40x40px]]
| style=&quot; &quot; |[http://www.imdb.com/name/nm0173993/ IMDB پر صفحہ]&amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q255846#P345|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P345) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;navigation-only&quot; style=&quot;border-top: 2px #E1E1E1 dotted; font-size: 80%; background:inherit; text-align: left;&quot; |&lt;span class=&quot;plainlinks&quot; style=&quot;float:right;&quot;&gt;[https://ur.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%DB%8C%D9%B9%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D9%85%D9%BE%D8%B3%D9%86&amp;action=edit&amp;section=0 &lt;span style=&quot;color:#555;&quot;&gt;درستی&lt;/span&gt;] - [https://ur.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%DB%8C%D9%B9%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D9%85%D9%BE%D8%B3%D9%86&amp;veaction=edit &lt;span style=&quot;color:#555;&quot;&gt;ترمیم&lt;/span&gt;]  &lt;/span&gt;&amp;nbsp;[[فائل:Info_Simple.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%86%DA%86%DB%81:%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%81_%D9%85%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA_%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA|12x12px|سانچہ دستاویز دیکھیے]]
|}
بیٹی کومپسن ہِک [[امریکی]] اداکارہ ہَن، جیڑھی خاموش فلماں اَتے ابتدائی ٹاکی فلماں وِچ اپݨے کرداراں کِیتے مشہور ہن۔ کومپسن نے کئی فلماں وِچ کَم کیتا ہِے۔&lt;ref name=&quot;oi&quot;&gt;{{cite web|last1=Stephenson|first1=William|title=Compson, Betty|url=http://oxfordindex.oup.com/view/10.1093/anb/9780198606697.article.1802341?rskey=V6Huzo&amp;result=55|archive-url=https://web.archive.org/web/20180110025612/http://oxfordindex.oup.com/view/10.1093/anb/9780198606697.article.1802341?rskey=V6Huzo&amp;result=55|archive-date=January 10, 2018|access-date=January 10, 2018|website=Oxford Index|publisher=Oxford University Press}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Betty Compson|url=http://projects.latimes.com/hollywood/star-walk/betty-compson/|access-date=April 24, 2016|website=[[Los Angeles Times]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;bd&quot;&gt;{{cite book|last1=Katchmer|first1=George A.|title=A Biographical Dictionary of Silent Film Western Actors and Actresses|date=2009|publisher=McFarland|isbn=9781476609058|page=69|url=https://books.google.com/books?id=VnGeCQAAQBAJ&amp;q=%22Betty%20Compson%22%20actress&amp;pg=PA69|access-date=January 10, 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;oi2&quot;&gt;{{cite web|last1=Stephenson|first1=William|title=Compson, Betty|url=http://oxfordindex.oup.com/view/10.1093/anb/9780198606697.article.1802341?rskey=V6Huzo&amp;result=55|archive-url=https://web.archive.org/web/20180110025612/http://oxfordindex.oup.com/view/10.1093/anb/9780198606697.article.1802341?rskey=V6Huzo&amp;result=55|archive-date=January 10, 2018|access-date=January 10, 2018|website=Oxford Index|publisher=Oxford University Press}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Wilson|first1=Scott|title=Resting Places: The Burial Sites of More Than 14,000 Famous Persons, 3d ed.|date=2016|publisher=McFarland|isbn=9781476625997|page=150|url=https://books.google.com/books?id=FOHgDAAAQBAJ&amp;q=%22Eleanor%20Luicime%20Compson%22&amp;pg=PA150|access-date=January 10, 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;

== '''شارٹس''' ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!سال
!عنوان
!کردار
!نوٹس
|-
|1915
|وانٹڈ: اے لیڈنگ لیڈی
|لیڈنگ لیڈی
|
|-
|1915
|دیئر کوائٹ ہنی مون
|بیٹی – پہلی نوبیاہتا
|
|-
|1915
|وئیر دی ہیدر بلومز
|لیڈی میری
|
|-
|1915
|لو اینڈ اے سیویج
|بیٹی
|
|-
|1915
|سم چیپرون
|بیٹی – پہلی بیٹی
|
|-
|1916
|جیڈز ٹرپ ٹو دی فیئر
|لزی
|
|-
|1916
|منگلنگ اسپرٹس
|مسز نوبیاہتا
|
|-
|1916
|ہر سٹیڈی کیئر فیئر
|بیٹی
|
|-
|1916
|اے کوائٹ سپر فار فور
|مسز نوبیاہتا
|
|-
|1916
|وین دی لوزرز ون
|مسز نوبیاہتا
|
|-
|1916
|ہر فرینڈ، دی ڈاکٹر
|میری ویسٹ
|
|-
|1916
|کیوپڈ ٹرمز ہز لارڈ شپ
|بیٹی – بیٹی
|
|-
|1916
|وین لزی ڈس اپیئرڈ
|
|
|-
|1916
|دی ڈیکنز واٹر لو
|بیٹی – لڑکی
|
|-
|1916
|لو اینڈ ویکسینیشن
|ڈاکٹر دی بھین
|
|-
|1916
|اے فرینڈ، بٹ اے سٹار بورڈر
|
|(غیر تصدیق شدہ)
|-
|1916
|دی جینیٹرز بزی ڈے
|بیٹی ہیمنڈ
|
|-
|1916
|ہی آلموسٹ ایلوپڈ
|بیٹی – بلی دی روم میٹ
|
|-
|1916
|اے لیپ ایئر ٹینگل
|بیٹی – لڑکیوں وچوں اک – ایڈی دی محبوبہ
|
|-
|1916
|ایڈی دی نائٹ آؤٹ
|بیٹی نوبیاہتا
|
|-
|1916
|دی نوبیاہتا مکس اپ
|مسز نوبیاہتا
|
|-
|1916
|لیمز کالج کیریئر
|میری
|
|-
|1916
|پوٹس بنگلز اگین
|بیٹی
|
|-
|1916
|ہی از اے ڈیول
|بیٹی – ایڈی دی محبوبہ
|
|-
|1916
|دی ووئینگ آف آنٹی جمائما
|بیٹی
|
|-
|1916
|ہر سیلولائڈ ہیرو
|بیٹی – اداکار دی محبوبہ
|
|-
|1916
|آل اوور اے سٹاکنگ
|سٹینوگرافر
|
|-
|1916
|وانٹڈ: اے ہسبینڈ
|بیوی
|
|-
|1916
|آلموسٹ اے وڈو
|مسز گورڈن
|
|-
|1916
|دی براؤنز سی دی فیئر
|ٹرین مسافر
|
|-
|1916
|ہز بیبی
|بیٹی – پیچ
|
|-
|1916
|انوکولیٹنگ ہبی
|وائفی
|
|-
|1916
|دوز پریمیٹو ڈیز
|ہیلا ہولا
|
|-
|1916
|دی میکنگ اوور آف مدر
|مسز نوبیاہتا
|
|-
|1916
|ہی وڈنٹ ٹپ
|دی پپن
|
|-
|1916
|دیٹ ڈاگ گون باب
|وائفی پارکر
|
|-
|1916
|ہی لوڈ دی لیڈیز
|مسز گورڈن
|
|-
|1916
|وین کلبز ور ٹرمپز
|وائفی پارکر
|
|-
|1916
|ڈیڈز ماسٹر پیس
|بیٹی مورٹن
|
|-
|1916
|نیئرلی اے ہیرو
|بیٹی – شیرف دی بیٹی
|
|-
|1916
|اے براس بٹنڈ رومانس
|
|
|-
|1916
|ہر سن کسڈ ہیرو
|دی پیچ
|
|-
|1916
|سم کڈ
|
|
|-
|1916
|سی نمفس
|بیٹی – بیوی
|
|-
|1916
|ہسٹ! ایٹ سکس او کلاک
|ٹلی ڈی ویمپ
|
|-
|1916
|کیوپڈز اپر کٹ
|بیٹی
|
|-
|1916
|لورز اینڈ لوناٹکس
|بیٹی گرے
|
|-
|1917
|ہر کروکڈ کیریئر
|لڑکی
|
|-
|1917
|ہر فرینڈ، دی شوفیر
|لڑکی
|
|-
|1917
|سمال چینج
|لڑکی
|
|-
|1917
|ہبیز نائٹ آؤٹ
|وائفی
|
|-
|1917
|آؤٹ فار دی کوائن
|
|
|-
|1917
|ایز لک وڈ ہیو اٹ
|
|
|-
|1917
|ساس فار دی گوز
|
|
|-
|1917
|سسپینڈڈ سینٹینس
|
|
|-
|1917
|فادرز برائیٹ آئیڈیا
|
|
|-
|1917
|ہز لاسٹ پل
|
|
|-
|1917
|دوز ویڈنگ بیلز
|
|
|-
|1917
|آلموسٹ اے سکینڈل
|
|
|-
|1917
|اے بولڈ، بیڈ نائٹ
|
|
|-
|1917
|فائیو لٹل وڈوز
|بیٹی مورگن
|
|-
|1917
|ڈاؤن بائی دی سی
|
|
|-
|1917
|ون ان اے کیبریٹ
|
|
|-
|1917
|اے سموکی لو افیئر
|
|
|-
|1917
|کریزی بائی پروکسی
|
|
|-
|1917
|بیٹیز بگ آئیڈیا
|
|
|-
|1917
|آلموسٹ اے بیگمیسٹ
|
|
|-
|1917
|لو اینڈ لاک سمتھز
|
|
|-
|1917
|نیئرلی اے پاپا
|مسز گورڈن
|
|-
|1917
|آلموسٹ ڈیوورسڈ
|
|
|-
|1917
|بیٹی ویکس اپ
|سیلی
|
|-
|1917
|دیئر سی سائیڈ ٹینگل
|
|
|-
|1917
|ہیلپ! ہیلپ! پولیس!
|
|
|-
|1917
|کیوپڈز کیموفلاج
|بیٹی
|
|-
|1918
|مینی اے سلپ
|
|
|-
|1918
|ہوز وائف؟
|
|
|-
|1918
|سرکم سٹینشل ایویڈینس
|
|
|-
|1918
|ہیئر کمز دی گروم
|
|(غیر تصدیق شدہ)
|-
|1918
|سم بڈیز بیبی
|
|
|-
|1918
|بیٹیز ایڈونچر
|بیٹی
|
|-
|1918
|نیور سرپرائز یور وائف
|
|
|-
|1918
|آل ڈریسڈ اپ
|
|
|-
|1918
|دی شیرف
|سکول ٹیچر
|
|-
|1922
|اے ٹرپ ٹو پیراماؤنٹ ٹاؤن
|ہر سیلف
|
|-
|1931
|ہالی ووڈ ہاف بیکس
|ہر سیلف
|
|-
|1934
|نو سلیپ آن دی ڈیپ
|مسز ایلڈریج
|
|-
|1934
|دی واچ مین ٹیکس اے وائف
|مولی کلائیڈ
|
|}

== ٻیا ݙیکھو ==

* [[امریکی فلمی اداکاراواں دی تندیر|فہرست امریکی فلمی اداکارائیں]]
* امریکی سنیما

== حوالہ ==
{{حوالے}}
[[ونکی:امریکی فلمی اداکار زنانیاں]]
[[ونکی:ویکی ڈیٹا حوالیاں آلے صفحے]]
[[ونکی:ویکی ڈیٹا آلے صفحے]]
[[ونکی:ویکی ڈیٹا دے مواد کوں ورتاوݨ آلے صفحے]]
[[ونکی:ویکی ڈیٹا کنوں ماخوذ پیشہ ورانہ ٻولی]]</text>
      <sha1>nnzo09ucwv5da66by2d2qmd5zrnolag</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>63429</id>
      <parentid>63428</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T08:42:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ooligan</username>
        <id>3412</id>
      </contributor>
      <comment>1929</comment>
      <origin>63429</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13923" sha1="sbyu78dcx8ov177s416bka34tskl6dn" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox infobox_v2&quot; cellspacing=&quot;3px&quot;
! colspan=&quot;2&quot; class=&quot;entete humain&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;line-height:1.5em; background-color:#C0C0C0;color:#000000&quot; |بیٹی کومپسن
|-
| align=&quot;center&quot; |&lt;div&gt;[[فائل:Betty Compson in the 1929 British film, Woman to Woman (cropped).jpg|center|330x330px]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;&lt;small&gt;photo, 1929&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
|
|-
| colspan=&quot;2&quot; |
----
|-
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |معلومات شخصیت
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |ڄمݨ
| style=&quot; &quot; |19 مارچ 1897&lt;span style=&quot;display:none&quot;&gt;(&lt;span class=&quot;bday&quot;&gt;1897-03-19&lt;/span&gt;)&lt;/span&gt;
Beaver, [[یوٹاہ]], [[ریاستہائے متحدہ امریکا]]
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |وفات
| style=&quot; &quot; |اپریل 18، 1974&lt;span style=&quot;display:none&quot;&gt;(&lt;span class=&quot;dday deathdate&quot;&gt;1974-40-18&lt;/span&gt;)&lt;/span&gt; (عمر &amp;nbsp;77 سال)
Glendale, [[کیلی فورنیا]], &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;United States&lt;/span&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |وجہ وفات
| style=&quot; &quot; |[[دورۂ قلب]] &amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q255846#P509|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P509) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |طرز وفات
| style=&quot; &quot; |طبعی موت &amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q255846#P1196|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P1196) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |شہریت
| style=&quot; &quot; |[[فائل:Flag_of_the_United_States_(1795-1818).svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Flag_of_the_United_States_(1795-1818).svg|20x20px]] [[ریاستہائے متحدہ امریکا]] &amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q255846#P27|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P27) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |شریک حیات
| style=&quot; &quot; |James Cruze (1925&amp;#x2013;1930)
Irving Weinberg
Silvius Jack Gall (?-1962) (his death)
|-
! colspan=&quot;2&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |عملی زندگی
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |کم
| style=&quot; &quot; |اداکارہ
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |پیشہ ورانہ ٻولی
| style=&quot; &quot; |[[انگریزی]] &lt;ref name=&quot;a2d9fd0711d7e2b888a70b0104877e4ffb76bfa1&quot;&gt;عنوان : Identifiants et Référentiels — ایس یو ڈی او سی اتھارٹیز: https://www.idref.fr/118189409 — اخذ شدہ بتاریخ: 10 مارچ 2020&lt;/ref&gt;&amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q255846#P1412|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P1412) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |دور فعالیت
| style=&quot; &quot; |1915&amp;#x2013;1948
|-
! colspan=&quot;2&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |اعزازات
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |&lt;div style=&quot;max-height:180px; overflow: auto; padding: 2px 0 2px 5px; background-color:transparent;vertical-align:top;font-size:100%&quot;&gt;اسٹار آن ہالی ووڈ واک آف فیم &amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q255846#P166|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P166) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;
|-
! colspan=&quot;2&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |نامزدگیاں
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |&lt;div style=&quot;max-height:180px; overflow: auto; padding: 2px 0 2px 5px; background-color:transparent;vertical-align:top;font-size:100%&quot;&gt;[[فائل:Oscar-free-version.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Oscar-free-version.svg|74x74px]]&amp;nbsp;آسکر اعزاز برائے بہترین اداکارہ &amp;nbsp; &lt;small&gt;(1930)&lt;/small&gt;&lt;ref name=&quot;5e14b1be01f0d0fecd20e519fb5e01a1a0d81dc7&quot;&gt;انٹرنیٹ مووی ڈیٹابیس آئی ڈی: https://www.imdb.com/event/ev0000003/1930/&lt;/ref&gt;&amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q255846#P1411|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P1411) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |[[فائل:IMDb_logo.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%B9%D8%B1%D9%86%DB%8C%D9%B9_%D9%85%D9%88%D9%88%DB%8C_%DA%88%DB%8C%D9%B9%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%B3|none|40x40px]]
| style=&quot; &quot; |[http://www.imdb.com/name/nm0173993/ IMDB پر صفحہ]&amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q255846#P345|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P345) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;navigation-only&quot; style=&quot;border-top: 2px #E1E1E1 dotted; font-size: 80%; background:inherit; text-align: left;&quot; |&lt;span class=&quot;plainlinks&quot; style=&quot;float:right;&quot;&gt;[https://ur.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%DB%8C%D9%B9%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D9%85%D9%BE%D8%B3%D9%86&amp;action=edit&amp;section=0 &lt;span style=&quot;color:#555;&quot;&gt;درستی&lt;/span&gt;] - [https://ur.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%DB%8C%D9%B9%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D9%85%D9%BE%D8%B3%D9%86&amp;veaction=edit &lt;span style=&quot;color:#555;&quot;&gt;ترمیم&lt;/span&gt;]  &lt;/span&gt;&amp;nbsp;[[فائل:Info_Simple.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%86%DA%86%DB%81:%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%81_%D9%85%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA_%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA|12x12px|سانچہ دستاویز دیکھیے]]
|}
بیٹی کومپسن ہِک [[امریکی]] اداکارہ ہَن، جیڑھی خاموش فلماں اَتے ابتدائی ٹاکی فلماں وِچ اپݨے کرداراں کِیتے مشہور ہن۔ کومپسن نے کئی فلماں وِچ کَم کیتا ہِے۔&lt;ref name=&quot;oi&quot;&gt;{{cite web|last1=Stephenson|first1=William|title=Compson, Betty|url=http://oxfordindex.oup.com/view/10.1093/anb/9780198606697.article.1802341?rskey=V6Huzo&amp;result=55|archive-url=https://web.archive.org/web/20180110025612/http://oxfordindex.oup.com/view/10.1093/anb/9780198606697.article.1802341?rskey=V6Huzo&amp;result=55|archive-date=January 10, 2018|access-date=January 10, 2018|website=Oxford Index|publisher=Oxford University Press}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Betty Compson|url=http://projects.latimes.com/hollywood/star-walk/betty-compson/|access-date=April 24, 2016|website=[[Los Angeles Times]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;bd&quot;&gt;{{cite book|last1=Katchmer|first1=George A.|title=A Biographical Dictionary of Silent Film Western Actors and Actresses|date=2009|publisher=McFarland|isbn=9781476609058|page=69|url=https://books.google.com/books?id=VnGeCQAAQBAJ&amp;q=%22Betty%20Compson%22%20actress&amp;pg=PA69|access-date=January 10, 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;oi2&quot;&gt;{{cite web|last1=Stephenson|first1=William|title=Compson, Betty|url=http://oxfordindex.oup.com/view/10.1093/anb/9780198606697.article.1802341?rskey=V6Huzo&amp;result=55|archive-url=https://web.archive.org/web/20180110025612/http://oxfordindex.oup.com/view/10.1093/anb/9780198606697.article.1802341?rskey=V6Huzo&amp;result=55|archive-date=January 10, 2018|access-date=January 10, 2018|website=Oxford Index|publisher=Oxford University Press}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Wilson|first1=Scott|title=Resting Places: The Burial Sites of More Than 14,000 Famous Persons, 3d ed.|date=2016|publisher=McFarland|isbn=9781476625997|page=150|url=https://books.google.com/books?id=FOHgDAAAQBAJ&amp;q=%22Eleanor%20Luicime%20Compson%22&amp;pg=PA150|access-date=January 10, 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;

== '''شارٹس''' ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!سال
!عنوان
!کردار
!نوٹس
|-
|1915
|وانٹڈ: اے لیڈنگ لیڈی
|لیڈنگ لیڈی
|
|-
|1915
|دیئر کوائٹ ہنی مون
|بیٹی – پہلی نوبیاہتا
|
|-
|1915
|وئیر دی ہیدر بلومز
|لیڈی میری
|
|-
|1915
|لو اینڈ اے سیویج
|بیٹی
|
|-
|1915
|سم چیپرون
|بیٹی – پہلی بیٹی
|
|-
|1916
|جیڈز ٹرپ ٹو دی فیئر
|لزی
|
|-
|1916
|منگلنگ اسپرٹس
|مسز نوبیاہتا
|
|-
|1916
|ہر سٹیڈی کیئر فیئر
|بیٹی
|
|-
|1916
|اے کوائٹ سپر فار فور
|مسز نوبیاہتا
|
|-
|1916
|وین دی لوزرز ون
|مسز نوبیاہتا
|
|-
|1916
|ہر فرینڈ، دی ڈاکٹر
|میری ویسٹ
|
|-
|1916
|کیوپڈ ٹرمز ہز لارڈ شپ
|بیٹی – بیٹی
|
|-
|1916
|وین لزی ڈس اپیئرڈ
|
|
|-
|1916
|دی ڈیکنز واٹر لو
|بیٹی – لڑکی
|
|-
|1916
|لو اینڈ ویکسینیشن
|ڈاکٹر دی بھین
|
|-
|1916
|اے فرینڈ، بٹ اے سٹار بورڈر
|
|(غیر تصدیق شدہ)
|-
|1916
|دی جینیٹرز بزی ڈے
|بیٹی ہیمنڈ
|
|-
|1916
|ہی آلموسٹ ایلوپڈ
|بیٹی – بلی دی روم میٹ
|
|-
|1916
|اے لیپ ایئر ٹینگل
|بیٹی – لڑکیوں وچوں اک – ایڈی دی محبوبہ
|
|-
|1916
|ایڈی دی نائٹ آؤٹ
|بیٹی نوبیاہتا
|
|-
|1916
|دی نوبیاہتا مکس اپ
|مسز نوبیاہتا
|
|-
|1916
|لیمز کالج کیریئر
|میری
|
|-
|1916
|پوٹس بنگلز اگین
|بیٹی
|
|-
|1916
|ہی از اے ڈیول
|بیٹی – ایڈی دی محبوبہ
|
|-
|1916
|دی ووئینگ آف آنٹی جمائما
|بیٹی
|
|-
|1916
|ہر سیلولائڈ ہیرو
|بیٹی – اداکار دی محبوبہ
|
|-
|1916
|آل اوور اے سٹاکنگ
|سٹینوگرافر
|
|-
|1916
|وانٹڈ: اے ہسبینڈ
|بیوی
|
|-
|1916
|آلموسٹ اے وڈو
|مسز گورڈن
|
|-
|1916
|دی براؤنز سی دی فیئر
|ٹرین مسافر
|
|-
|1916
|ہز بیبی
|بیٹی – پیچ
|
|-
|1916
|انوکولیٹنگ ہبی
|وائفی
|
|-
|1916
|دوز پریمیٹو ڈیز
|ہیلا ہولا
|
|-
|1916
|دی میکنگ اوور آف مدر
|مسز نوبیاہتا
|
|-
|1916
|ہی وڈنٹ ٹپ
|دی پپن
|
|-
|1916
|دیٹ ڈاگ گون باب
|وائفی پارکر
|
|-
|1916
|ہی لوڈ دی لیڈیز
|مسز گورڈن
|
|-
|1916
|وین کلبز ور ٹرمپز
|وائفی پارکر
|
|-
|1916
|ڈیڈز ماسٹر پیس
|بیٹی مورٹن
|
|-
|1916
|نیئرلی اے ہیرو
|بیٹی – شیرف دی بیٹی
|
|-
|1916
|اے براس بٹنڈ رومانس
|
|
|-
|1916
|ہر سن کسڈ ہیرو
|دی پیچ
|
|-
|1916
|سم کڈ
|
|
|-
|1916
|سی نمفس
|بیٹی – بیوی
|
|-
|1916
|ہسٹ! ایٹ سکس او کلاک
|ٹلی ڈی ویمپ
|
|-
|1916
|کیوپڈز اپر کٹ
|بیٹی
|
|-
|1916
|لورز اینڈ لوناٹکس
|بیٹی گرے
|
|-
|1917
|ہر کروکڈ کیریئر
|لڑکی
|
|-
|1917
|ہر فرینڈ، دی شوفیر
|لڑکی
|
|-
|1917
|سمال چینج
|لڑکی
|
|-
|1917
|ہبیز نائٹ آؤٹ
|وائفی
|
|-
|1917
|آؤٹ فار دی کوائن
|
|
|-
|1917
|ایز لک وڈ ہیو اٹ
|
|
|-
|1917
|ساس فار دی گوز
|
|
|-
|1917
|سسپینڈڈ سینٹینس
|
|
|-
|1917
|فادرز برائیٹ آئیڈیا
|
|
|-
|1917
|ہز لاسٹ پل
|
|
|-
|1917
|دوز ویڈنگ بیلز
|
|
|-
|1917
|آلموسٹ اے سکینڈل
|
|
|-
|1917
|اے بولڈ، بیڈ نائٹ
|
|
|-
|1917
|فائیو لٹل وڈوز
|بیٹی مورگن
|
|-
|1917
|ڈاؤن بائی دی سی
|
|
|-
|1917
|ون ان اے کیبریٹ
|
|
|-
|1917
|اے سموکی لو افیئر
|
|
|-
|1917
|کریزی بائی پروکسی
|
|
|-
|1917
|بیٹیز بگ آئیڈیا
|
|
|-
|1917
|آلموسٹ اے بیگمیسٹ
|
|
|-
|1917
|لو اینڈ لاک سمتھز
|
|
|-
|1917
|نیئرلی اے پاپا
|مسز گورڈن
|
|-
|1917
|آلموسٹ ڈیوورسڈ
|
|
|-
|1917
|بیٹی ویکس اپ
|سیلی
|
|-
|1917
|دیئر سی سائیڈ ٹینگل
|
|
|-
|1917
|ہیلپ! ہیلپ! پولیس!
|
|
|-
|1917
|کیوپڈز کیموفلاج
|بیٹی
|
|-
|1918
|مینی اے سلپ
|
|
|-
|1918
|ہوز وائف؟
|
|
|-
|1918
|سرکم سٹینشل ایویڈینس
|
|
|-
|1918
|ہیئر کمز دی گروم
|
|(غیر تصدیق شدہ)
|-
|1918
|سم بڈیز بیبی
|
|
|-
|1918
|بیٹیز ایڈونچر
|بیٹی
|
|-
|1918
|نیور سرپرائز یور وائف
|
|
|-
|1918
|آل ڈریسڈ اپ
|
|
|-
|1918
|دی شیرف
|سکول ٹیچر
|
|-
|1922
|اے ٹرپ ٹو پیراماؤنٹ ٹاؤن
|ہر سیلف
|
|-
|1931
|ہالی ووڈ ہاف بیکس
|ہر سیلف
|
|-
|1934
|نو سلیپ آن دی ڈیپ
|مسز ایلڈریج
|
|-
|1934
|دی واچ مین ٹیکس اے وائف
|مولی کلائیڈ
|
|}

== ٻیا ݙیکھو ==

* [[امریکی فلمی اداکاراواں دی تندیر|فہرست امریکی فلمی اداکارائیں]]
* امریکی سنیما

== حوالہ ==
{{حوالے}}
[[ونکی:امریکی فلمی اداکار زنانیاں]]
[[ونکی:ویکی ڈیٹا حوالیاں آلے صفحے]]
[[ونکی:ویکی ڈیٹا آلے صفحے]]
[[ونکی:ویکی ڈیٹا دے مواد کوں ورتاوݨ آلے صفحے]]
[[ونکی:ویکی ڈیٹا کنوں ماخوذ پیشہ ورانہ ٻولی]]</text>
      <sha1>sbyu78dcx8ov177s416bka34tskl6dn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>کرسٹین لاہٹی</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21255</id>
    <revision>
      <id>63417</id>
      <parentid>53792</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T02:12:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ooligan</username>
        <id>3412</id>
      </contributor>
      <comment>better photo/ foto/ image</comment>
      <origin>63417</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6378" sha1="9mtj3lp8bwknbhbxdahm5krj43oh4r2" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox infobox_v2&quot; cellspacing=&quot;3px&quot;
! colspan=&quot;2&quot; class=&quot;entete humain&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;line-height:1.5em; background-color:#C0C0C0;color:#000000&quot; |کرسٹین لاہٹی
|-
| align=&quot;center&quot; |&lt;div&gt;[[فائل:Christine Lahti 2025 (cropped).jpg|center|373x373px]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;&lt;small&gt;Lahti at the 2008 Tribeca Film Festival, April 2008&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
|
|-
| colspan=&quot;2&quot; |
----
|-
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |معلومات شخصیت
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |ڄمݨ
| style=&quot; &quot; |&lt;span style=&quot;display:none&quot;&gt; (&lt;span class=&quot;bday&quot;&gt;1950-04-04&lt;/span&gt;) &lt;/span&gt;اپریل 4, 1950&lt;span class=&quot;noprint ForceAgeToShow&quot;&gt; (عمر&amp;nbsp;74 برس)&lt;/span&gt;
[[برمنگھم، مشی گن]], [[مشی گن]], [[ریاستہائے متحدہ امریکا]]
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |شہریت
| style=&quot; &quot; |[[فائل:Flag_of_the_United_States_(1795-1818).svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Flag_of_the_United_States_(1795-1818).svg|20x20px]] [[ریاستہائے متحدہ امریکا]] &amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q232941#P27|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P27) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |شریک حیات
| style=&quot; &quot; |Thomas Schlamme (1983–present)
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |ٻال
| style=&quot; &quot; |Wilson Schlamme
Joseph Schlamme
Emma Schlamme
|-
! colspan=&quot;2&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |عملی زندگی
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |مادر علمی
| style=&quot; &quot; |[[یونیورسٹی آف مشی گن]]
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |کم
| style=&quot; &quot; |Actress, film director
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |دور فعالیت
| style=&quot; &quot; |1978–present
|-
! colspan=&quot;2&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |اعزازات
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |&lt;div style=&quot;max-height:180px; overflow: auto; padding: 2px 0 2px 5px; background-color:transparent;vertical-align:top;font-size:100%&quot;&gt;تھیٹر ورلڈ ایوارڈ  &lt;small&gt;(1979)&lt;/small&gt;&lt;ref name=&quot;614576b1d2679733046ebc6a51418ca5bc282e4d2&quot;&gt;ناشر: تھیٹر ورلڈ ایوارڈ  — [https://web.archive.org/web/20151004022514/http://www.theatreworldawards.org/past-recipients.html Theatre World Award Recipients]&lt;/ref&gt;&amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q232941#P166|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P166) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;
|-
! colspan=&quot;2&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |نامزدگیاں
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |&lt;div style=&quot;max-height:180px; overflow: auto; padding: 2px 0 2px 5px; background-color:transparent;vertical-align:top;font-size:100%&quot;&gt;[[فائل:Oscar-free-version.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Oscar-free-version.svg|74x74px]]&amp;nbsp;آسکر اعزاز  برائے بہترین معاون اداکارہ &amp;nbsp; &lt;small&gt;(1985)&lt;/small&gt;&amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q232941#P1411|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P1411) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |[[فائل:IMDb_logo.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%B9%D8%B1%D9%86%DB%8C%D9%B9_%D9%85%D9%88%D9%88%DB%8C_%DA%88%DB%8C%D9%B9%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%B3|none|40x40px]]
| style=&quot; &quot; |[http://www.imdb.com/name/nm0001441/ IMDB پر صفحہ]&amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q232941#P345|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P345) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;navigation-only&quot; style=&quot;border-top: 2px #E1E1E1 dotted; font-size: 80%; background:inherit; text-align: left;&quot; |&lt;span class=&quot;plainlinks&quot; style=&quot;float:right;&quot;&gt;[https://ur.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%B3%D9%B9%DB%8C%D9%86_%D9%84%D8%A7%DB%81%D9%B9%DB%8C&amp;action=edit&amp;section=0 &lt;span style=&quot;color:#555;&quot;&gt;درستی&lt;/span&gt;] - [https://ur.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%B3%D9%B9%DB%8C%D9%86_%D9%84%D8%A7%DB%81%D9%B9%DB%8C&amp;veaction=edit &lt;span style=&quot;color:#555;&quot;&gt;ترمیم&lt;/span&gt;]  &lt;/span&gt;&amp;nbsp;[[فائل:Info_Simple.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%86%DA%86%DB%81:%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%81_%D9%85%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA_%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA|12x12px|سانچہ دستاویز دیکھیے]]
|}
کرسٹین لاہٹی ہک [[امریکی]] اداکارہ اتے ہدایت کار ہے۔ انہاں &quot;سوئنگ شفٹ&quot; (Swing Shift) اتے &quot;رننگ آن ایمپٹی&quot; (Running on Empty) جیہاں فلماں وچ اہم کردار ادا کیتے۔ لاہٹی ٹیلی ویژن سیریز &quot;شکاگو ہوپ&quot; (Chicago Hope) وچ وی کم کیتا ہے۔ اوہ اپݨی باصلاحیت اتے ہر فن مولا پرفارمنس کیتے ڄاݨی ویندی ہے۔

== ٻیا ݙیکھو ==

* [[امریکی فلمی اداکاراواں دی تندیر|فہرست امریکی فلمی اداکارائیں]]
* امریکی سنیما

== حوالہ ==
{{حوالے}}
[[ونکی:ویکی ڈیٹا کنوں انج مختصر وضاحت]]
[[ونکی:جِین٘دے شخصیّتاں]]
[[ونکی:امریکی ٹیلی ویژن اداکار زنانیاں]]
[[ونکی:امریکی فلمی اداکار زنانیاں]]
[[ونکی:ویکی ڈیٹا دے مواد کوں ورتاوݨ آلے صفحے]]
[[ونکی:ویکی ڈیٹا حوالیاں آلے صفحے]]
[[ونکی:ویکی ڈیٹا آلے صفحے]]</text>
      <sha1>9mtj3lp8bwknbhbxdahm5krj43oh4r2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>63418</id>
      <parentid>63417</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T02:13:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ooligan</username>
        <id>3412</id>
      </contributor>
      <origin>63418</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6349" sha1="e1fp5bnbnr813xvym7y7zvwq572a5nr" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox infobox_v2&quot; cellspacing=&quot;3px&quot;
! colspan=&quot;2&quot; class=&quot;entete humain&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;line-height:1.5em; background-color:#C0C0C0;color:#000000&quot; |کرسٹین لاہٹی
|-
| align=&quot;center&quot; |&lt;div&gt;[[فائل:Christine Lahti 2025 (cropped).jpg|center|373x373px]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;&lt;small&gt;Lahti at the 2008 2025&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
|
|-
| colspan=&quot;2&quot; |
----
|-
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |معلومات شخصیت
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |ڄمݨ
| style=&quot; &quot; |&lt;span style=&quot;display:none&quot;&gt; (&lt;span class=&quot;bday&quot;&gt;1950-04-04&lt;/span&gt;) &lt;/span&gt;اپریل 4, 1950&lt;span class=&quot;noprint ForceAgeToShow&quot;&gt; (عمر&amp;nbsp;74 برس)&lt;/span&gt;
[[برمنگھم، مشی گن]], [[مشی گن]], [[ریاستہائے متحدہ امریکا]]
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |شہریت
| style=&quot; &quot; |[[فائل:Flag_of_the_United_States_(1795-1818).svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Flag_of_the_United_States_(1795-1818).svg|20x20px]] [[ریاستہائے متحدہ امریکا]] &amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q232941#P27|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P27) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |شریک حیات
| style=&quot; &quot; |Thomas Schlamme (1983–present)
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |ٻال
| style=&quot; &quot; |Wilson Schlamme
Joseph Schlamme
Emma Schlamme
|-
! colspan=&quot;2&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |عملی زندگی
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |مادر علمی
| style=&quot; &quot; |[[یونیورسٹی آف مشی گن]]
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |کم
| style=&quot; &quot; |Actress, film director
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |دور فعالیت
| style=&quot; &quot; |1978–present
|-
! colspan=&quot;2&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |اعزازات
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |&lt;div style=&quot;max-height:180px; overflow: auto; padding: 2px 0 2px 5px; background-color:transparent;vertical-align:top;font-size:100%&quot;&gt;تھیٹر ورلڈ ایوارڈ  &lt;small&gt;(1979)&lt;/small&gt;&lt;ref name=&quot;614576b1d2679733046ebc6a51418ca5bc282e4d2&quot;&gt;ناشر: تھیٹر ورلڈ ایوارڈ  — [https://web.archive.org/web/20151004022514/http://www.theatreworldawards.org/past-recipients.html Theatre World Award Recipients]&lt;/ref&gt;&amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q232941#P166|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P166) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;
|-
! colspan=&quot;2&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |نامزدگیاں
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |&lt;div style=&quot;max-height:180px; overflow: auto; padding: 2px 0 2px 5px; background-color:transparent;vertical-align:top;font-size:100%&quot;&gt;[[فائل:Oscar-free-version.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Oscar-free-version.svg|74x74px]]&amp;nbsp;آسکر اعزاز  برائے بہترین معاون اداکارہ &amp;nbsp; &lt;small&gt;(1985)&lt;/small&gt;&amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q232941#P1411|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P1411) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |[[فائل:IMDb_logo.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%B9%D8%B1%D9%86%DB%8C%D9%B9_%D9%85%D9%88%D9%88%DB%8C_%DA%88%DB%8C%D9%B9%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%B3|none|40x40px]]
| style=&quot; &quot; |[http://www.imdb.com/name/nm0001441/ IMDB پر صفحہ]&amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q232941#P345|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P345) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;navigation-only&quot; style=&quot;border-top: 2px #E1E1E1 dotted; font-size: 80%; background:inherit; text-align: left;&quot; |&lt;span class=&quot;plainlinks&quot; style=&quot;float:right;&quot;&gt;[https://ur.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%B3%D9%B9%DB%8C%D9%86_%D9%84%D8%A7%DB%81%D9%B9%DB%8C&amp;action=edit&amp;section=0 &lt;span style=&quot;color:#555;&quot;&gt;درستی&lt;/span&gt;] - [https://ur.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%B3%D9%B9%DB%8C%D9%86_%D9%84%D8%A7%DB%81%D9%B9%DB%8C&amp;veaction=edit &lt;span style=&quot;color:#555;&quot;&gt;ترمیم&lt;/span&gt;]  &lt;/span&gt;&amp;nbsp;[[فائل:Info_Simple.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%86%DA%86%DB%81:%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%81_%D9%85%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA_%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA|12x12px|سانچہ دستاویز دیکھیے]]
|}
کرسٹین لاہٹی ہک [[امریکی]] اداکارہ اتے ہدایت کار ہے۔ انہاں &quot;سوئنگ شفٹ&quot; (Swing Shift) اتے &quot;رننگ آن ایمپٹی&quot; (Running on Empty) جیہاں فلماں وچ اہم کردار ادا کیتے۔ لاہٹی ٹیلی ویژن سیریز &quot;شکاگو ہوپ&quot; (Chicago Hope) وچ وی کم کیتا ہے۔ اوہ اپݨی باصلاحیت اتے ہر فن مولا پرفارمنس کیتے ڄاݨی ویندی ہے۔

== ٻیا ݙیکھو ==

* [[امریکی فلمی اداکاراواں دی تندیر|فہرست امریکی فلمی اداکارائیں]]
* امریکی سنیما

== حوالہ ==
{{حوالے}}
[[ونکی:ویکی ڈیٹا کنوں انج مختصر وضاحت]]
[[ونکی:جِین٘دے شخصیّتاں]]
[[ونکی:امریکی ٹیلی ویژن اداکار زنانیاں]]
[[ونکی:امریکی فلمی اداکار زنانیاں]]
[[ونکی:ویکی ڈیٹا دے مواد کوں ورتاوݨ آلے صفحے]]
[[ونکی:ویکی ڈیٹا حوالیاں آلے صفحے]]
[[ونکی:ویکی ڈیٹا آلے صفحے]]</text>
      <sha1>e1fp5bnbnr813xvym7y7zvwq572a5nr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>63419</id>
      <parentid>63418</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T02:14:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ooligan</username>
        <id>3412</id>
      </contributor>
      <comment>2025</comment>
      <origin>63419</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6342" sha1="5vwqum6d5go73lm6ap550c2d15yv7e5" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox infobox_v2&quot; cellspacing=&quot;3px&quot;
! colspan=&quot;2&quot; class=&quot;entete humain&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;line-height:1.5em; background-color:#C0C0C0;color:#000000&quot; |کرسٹین لاہٹی
|-
| align=&quot;center&quot; |&lt;div&gt;[[فائل:Christine Lahti 2025 (cropped).jpg|center|373x373px]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;&lt;small&gt;Lahti 2025 2025&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
|
|-
| colspan=&quot;2&quot; |
----
|-
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |معلومات شخصیت
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |ڄمݨ
| style=&quot; &quot; |&lt;span style=&quot;display:none&quot;&gt; (&lt;span class=&quot;bday&quot;&gt;1950-04-04&lt;/span&gt;) &lt;/span&gt;اپریل 4, 1950&lt;span class=&quot;noprint ForceAgeToShow&quot;&gt; (عمر&amp;nbsp;74 برس)&lt;/span&gt;
[[برمنگھم، مشی گن]], [[مشی گن]], [[ریاستہائے متحدہ امریکا]]
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |شہریت
| style=&quot; &quot; |[[فائل:Flag_of_the_United_States_(1795-1818).svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Flag_of_the_United_States_(1795-1818).svg|20x20px]] [[ریاستہائے متحدہ امریکا]] &amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q232941#P27|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P27) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |شریک حیات
| style=&quot; &quot; |Thomas Schlamme (1983–present)
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |ٻال
| style=&quot; &quot; |Wilson Schlamme
Joseph Schlamme
Emma Schlamme
|-
! colspan=&quot;2&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |عملی زندگی
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |مادر علمی
| style=&quot; &quot; |[[یونیورسٹی آف مشی گن]]
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |کم
| style=&quot; &quot; |Actress, film director
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |دور فعالیت
| style=&quot; &quot; |1978–present
|-
! colspan=&quot;2&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |اعزازات
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |&lt;div style=&quot;max-height:180px; overflow: auto; padding: 2px 0 2px 5px; background-color:transparent;vertical-align:top;font-size:100%&quot;&gt;تھیٹر ورلڈ ایوارڈ  &lt;small&gt;(1979)&lt;/small&gt;&lt;ref name=&quot;614576b1d2679733046ebc6a51418ca5bc282e4d2&quot;&gt;ناشر: تھیٹر ورلڈ ایوارڈ  — [https://web.archive.org/web/20151004022514/http://www.theatreworldawards.org/past-recipients.html Theatre World Award Recipients]&lt;/ref&gt;&amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q232941#P166|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P166) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;
|-
! colspan=&quot;2&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |نامزدگیاں
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |&lt;div style=&quot;max-height:180px; overflow: auto; padding: 2px 0 2px 5px; background-color:transparent;vertical-align:top;font-size:100%&quot;&gt;[[فائل:Oscar-free-version.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Oscar-free-version.svg|74x74px]]&amp;nbsp;آسکر اعزاز  برائے بہترین معاون اداکارہ &amp;nbsp; &lt;small&gt;(1985)&lt;/small&gt;&amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q232941#P1411|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P1411) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |[[فائل:IMDb_logo.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%B9%D8%B1%D9%86%DB%8C%D9%B9_%D9%85%D9%88%D9%88%DB%8C_%DA%88%DB%8C%D9%B9%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%B3|none|40x40px]]
| style=&quot; &quot; |[http://www.imdb.com/name/nm0001441/ IMDB پر صفحہ]&amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q232941#P345|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P345) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;navigation-only&quot; style=&quot;border-top: 2px #E1E1E1 dotted; font-size: 80%; background:inherit; text-align: left;&quot; |&lt;span class=&quot;plainlinks&quot; style=&quot;float:right;&quot;&gt;[https://ur.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%B3%D9%B9%DB%8C%D9%86_%D9%84%D8%A7%DB%81%D9%B9%DB%8C&amp;action=edit&amp;section=0 &lt;span style=&quot;color:#555;&quot;&gt;درستی&lt;/span&gt;] - [https://ur.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%B3%D9%B9%DB%8C%D9%86_%D9%84%D8%A7%DB%81%D9%B9%DB%8C&amp;veaction=edit &lt;span style=&quot;color:#555;&quot;&gt;ترمیم&lt;/span&gt;]  &lt;/span&gt;&amp;nbsp;[[فائل:Info_Simple.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%86%DA%86%DB%81:%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%81_%D9%85%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA_%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA|12x12px|سانچہ دستاویز دیکھیے]]
|}
کرسٹین لاہٹی ہک [[امریکی]] اداکارہ اتے ہدایت کار ہے۔ انہاں &quot;سوئنگ شفٹ&quot; (Swing Shift) اتے &quot;رننگ آن ایمپٹی&quot; (Running on Empty) جیہاں فلماں وچ اہم کردار ادا کیتے۔ لاہٹی ٹیلی ویژن سیریز &quot;شکاگو ہوپ&quot; (Chicago Hope) وچ وی کم کیتا ہے۔ اوہ اپݨی باصلاحیت اتے ہر فن مولا پرفارمنس کیتے ڄاݨی ویندی ہے۔

== ٻیا ݙیکھو ==

* [[امریکی فلمی اداکاراواں دی تندیر|فہرست امریکی فلمی اداکارائیں]]
* امریکی سنیما

== حوالہ ==
{{حوالے}}
[[ونکی:ویکی ڈیٹا کنوں انج مختصر وضاحت]]
[[ونکی:جِین٘دے شخصیّتاں]]
[[ونکی:امریکی ٹیلی ویژن اداکار زنانیاں]]
[[ونکی:امریکی فلمی اداکار زنانیاں]]
[[ونکی:ویکی ڈیٹا دے مواد کوں ورتاوݨ آلے صفحے]]
[[ونکی:ویکی ڈیٹا حوالیاں آلے صفحے]]
[[ونکی:ویکی ڈیٹا آلے صفحے]]</text>
      <sha1>5vwqum6d5go73lm6ap550c2d15yv7e5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>63420</id>
      <parentid>63419</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T02:15:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ooligan</username>
        <id>3412</id>
      </contributor>
      <origin>63420</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6338" sha1="9st31qtta5idx05398t5ci60yt14t57" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox infobox_v2&quot; cellspacing=&quot;3px&quot;
! colspan=&quot;2&quot; class=&quot;entete humain&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;line-height:1.5em; background-color:#C0C0C0;color:#000000&quot; |کرسٹین لاہٹی
|-
| align=&quot;center&quot; |&lt;div&gt;[[فائل:Christine Lahti 2025 (cropped).jpg|center|373x373px]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;&lt;small&gt;Lahti 2025 &lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
|
|-
| colspan=&quot;2&quot; |
----
|-
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |معلومات شخصیت
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |ڄمݨ
| style=&quot; &quot; |&lt;span style=&quot;display:none&quot;&gt; (&lt;span class=&quot;bday&quot;&gt;1950-04-04&lt;/span&gt;) &lt;/span&gt;اپریل 4, 1950&lt;span class=&quot;noprint ForceAgeToShow&quot;&gt; (عمر&amp;nbsp;74 برس)&lt;/span&gt;
[[برمنگھم، مشی گن]], [[مشی گن]], [[ریاستہائے متحدہ امریکا]]
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |شہریت
| style=&quot; &quot; |[[فائل:Flag_of_the_United_States_(1795-1818).svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Flag_of_the_United_States_(1795-1818).svg|20x20px]] [[ریاستہائے متحدہ امریکا]] &amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q232941#P27|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P27) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |شریک حیات
| style=&quot; &quot; |Thomas Schlamme (1983–present)
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |ٻال
| style=&quot; &quot; |Wilson Schlamme
Joseph Schlamme
Emma Schlamme
|-
! colspan=&quot;2&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |عملی زندگی
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |مادر علمی
| style=&quot; &quot; |[[یونیورسٹی آف مشی گن]]
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |کم
| style=&quot; &quot; |Actress, film director
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |دور فعالیت
| style=&quot; &quot; |1978–present
|-
! colspan=&quot;2&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |اعزازات
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |&lt;div style=&quot;max-height:180px; overflow: auto; padding: 2px 0 2px 5px; background-color:transparent;vertical-align:top;font-size:100%&quot;&gt;تھیٹر ورلڈ ایوارڈ  &lt;small&gt;(1979)&lt;/small&gt;&lt;ref name=&quot;614576b1d2679733046ebc6a51418ca5bc282e4d2&quot;&gt;ناشر: تھیٹر ورلڈ ایوارڈ  — [https://web.archive.org/web/20151004022514/http://www.theatreworldawards.org/past-recipients.html Theatre World Award Recipients]&lt;/ref&gt;&amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q232941#P166|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P166) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;
|-
! colspan=&quot;2&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |نامزدگیاں
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |&lt;div style=&quot;max-height:180px; overflow: auto; padding: 2px 0 2px 5px; background-color:transparent;vertical-align:top;font-size:100%&quot;&gt;[[فائل:Oscar-free-version.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Oscar-free-version.svg|74x74px]]&amp;nbsp;آسکر اعزاز  برائے بہترین معاون اداکارہ &amp;nbsp; &lt;small&gt;(1985)&lt;/small&gt;&amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q232941#P1411|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P1411) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |[[فائل:IMDb_logo.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%B9%D8%B1%D9%86%DB%8C%D9%B9_%D9%85%D9%88%D9%88%DB%8C_%DA%88%DB%8C%D9%B9%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%B3|none|40x40px]]
| style=&quot; &quot; |[http://www.imdb.com/name/nm0001441/ IMDB پر صفحہ]&amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q232941#P345|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P345) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;navigation-only&quot; style=&quot;border-top: 2px #E1E1E1 dotted; font-size: 80%; background:inherit; text-align: left;&quot; |&lt;span class=&quot;plainlinks&quot; style=&quot;float:right;&quot;&gt;[https://ur.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%B3%D9%B9%DB%8C%D9%86_%D9%84%D8%A7%DB%81%D9%B9%DB%8C&amp;action=edit&amp;section=0 &lt;span style=&quot;color:#555;&quot;&gt;درستی&lt;/span&gt;] - [https://ur.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%B3%D9%B9%DB%8C%D9%86_%D9%84%D8%A7%DB%81%D9%B9%DB%8C&amp;veaction=edit &lt;span style=&quot;color:#555;&quot;&gt;ترمیم&lt;/span&gt;]  &lt;/span&gt;&amp;nbsp;[[فائل:Info_Simple.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%86%DA%86%DB%81:%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%81_%D9%85%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA_%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA|12x12px|سانچہ دستاویز دیکھیے]]
|}
کرسٹین لاہٹی ہک [[امریکی]] اداکارہ اتے ہدایت کار ہے۔ انہاں &quot;سوئنگ شفٹ&quot; (Swing Shift) اتے &quot;رننگ آن ایمپٹی&quot; (Running on Empty) جیہاں فلماں وچ اہم کردار ادا کیتے۔ لاہٹی ٹیلی ویژن سیریز &quot;شکاگو ہوپ&quot; (Chicago Hope) وچ وی کم کیتا ہے۔ اوہ اپݨی باصلاحیت اتے ہر فن مولا پرفارمنس کیتے ڄاݨی ویندی ہے۔

== ٻیا ݙیکھو ==

* [[امریکی فلمی اداکاراواں دی تندیر|فہرست امریکی فلمی اداکارائیں]]
* امریکی سنیما

== حوالہ ==
{{حوالے}}
[[ونکی:ویکی ڈیٹا کنوں انج مختصر وضاحت]]
[[ونکی:جِین٘دے شخصیّتاں]]
[[ونکی:امریکی ٹیلی ویژن اداکار زنانیاں]]
[[ونکی:امریکی فلمی اداکار زنانیاں]]
[[ونکی:ویکی ڈیٹا دے مواد کوں ورتاوݨ آلے صفحے]]
[[ونکی:ویکی ڈیٹا حوالیاں آلے صفحے]]
[[ونکی:ویکی ڈیٹا آلے صفحے]]</text>
      <sha1>9st31qtta5idx05398t5ci60yt14t57</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>برکھا دت</title>
    <ns>0</ns>
    <id>22384</id>
    <revision>
      <id>63409</id>
      <parentid>59940</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T16:33:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>564</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>63409</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15184" sha1="1h7grp2bw5pghgexhdkmqt9m55m22vm" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox infobox_v2&quot; cellspacing=&quot;3px&quot;
! colspan=&quot;2&quot; scope=&quot;col&quot; class=&quot;entete humain&quot; style=&quot;line-height:1.5em; background-color:#C0C0C0;color:#000000&quot; |برکھا دت
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |[[فائل:Barkha_Dutt_World_Economic_Forum_Nov_2010.jpg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Barkha_Dutt_World_Economic_Forum_Nov_2010.jpg|center|312x312px]]
|-
| colspan=&quot;2&quot; |
----
|-
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |معلومات شخصیت
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |پیدائش
| style=&quot; &quot; |18 دسمبر 1971ء   (54 سال)&amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q3634855#P569|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P569) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;
[[:ur:دہلی|دہلی]]  &amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q3634855#P19|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P19) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |شہریت
| style=&quot; &quot; |[[فائل:Flag_of_India.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Flag_of_India.svg|20x20px]] [[:ur:بھارت|بھارت]] &amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q3634855#P27|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P27) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;
|-
! colspan=&quot;2&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |عملی زندگی
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |[[:ur:مادر_علمی|مادر علمی]]
| style=&quot; &quot; |[[:ur:دہلی_یونیورسٹی|دہلی یونیورسٹی]] 
[[:ur:سینٹ_اسٹیفن_کالج،_دہلی|سینٹ اسٹیفن کالج، دہلی]] 
[[:ur:جامعہ_ملیہ_اسلامیہ|جامعہ ملیہ اسلامیہ]] &amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q3634855#P69|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P69) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |پیشہ
| style=&quot; &quot; |اینکر پرسن ، &amp;nbsp;&lt;span lang=&quot;ur&quot;&gt;مصنفہ&lt;/span&gt; ، &amp;nbsp;[[:ur:صحافی|&lt;span lang=&quot;ur&quot;&gt;صحافی&lt;/span&gt;]] &lt;ref name=&quot;099b7d1b37d7014c7eeb9eb681ca73b38a0e2827&quot;&gt;Muck Rack journalist ID: https://muckrack.com/bdutt — اخذ شدہ بتاریخ: 3 اپریل 2022&lt;/ref&gt;&amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q3634855#P106|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P106) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;
|-
! colspan=&quot;2&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |اعزازات
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |&lt;div style=&quot;max-height:180px; overflow: auto; padding: 2px 0 2px 5px; background-color:transparent;vertical-align:top;font-size:100%&quot;&gt;[[فائل:Padma_Shri_Ribbon.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Padma_Shri_Ribbon.svg|30x30px]]&amp;nbsp;پدم شری اعزاز برائے ادب و تعلیم &amp;nbsp;&lt;small&gt; (2008)&lt;/small&gt;
[[:ur:چمیلی_دیوی_جین_اعزاز_برائے_ممتاز_خاتون_صحافی|چمیلی دیوی جین اعزاز برائے ممتاز خاتون صحافی]] &lt;small&gt; (1999)&lt;/small&gt;&lt;ref name=&quot;1865f984623d33e350604b7b93d722cf17635d1d&quot;&gt;https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-miscellaneous/tp-others/barkha-dutt-gets-award/article28010029.ece&lt;/ref&gt;&amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q3634855#P166|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P166) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt;
|-
! colspan=&quot;2&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000&quot; |ویب سائٹ
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: right; background-color:#F3F3F3; &quot; |ویب سائٹ
| style=&quot; &quot; |[https://web.archive.org/web/20131205204433/http://www.barkhadutt.tv/ باضابطہ ویب سائٹ]&amp;nbsp; &lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt; [[فائل:Arbcom_ru_editing.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/d:Q3634855#P856|baseline|13x13px|ویکی ڈیٹا پر  (P856) کی خاصیت میں تبدیلی کریں]]&lt;/span&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;background-color:#F9F9F9;color:#000000;&quot; |
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;navigation-only&quot; style=&quot;border-top: 2px #E1E1E1 dotted; font-size: 80%; background:inherit; text-align: left;&quot; |&lt;span class=&quot;plainlinks&quot; style=&quot;float:right;&quot;&gt;[https://ur.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B1%DA%A9%DA%BE%D8%A7_%D8%AF%D8%AA&amp;action=edit&amp;section=0 &lt;span style=&quot;color:#555;&quot;&gt;درستی&lt;/span&gt;] - [https://ur.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B1%DA%A9%DA%BE%D8%A7_%D8%AF%D8%AA&amp;veaction=edit &lt;span style=&quot;color:#555;&quot;&gt;ترمیم&lt;/span&gt;]  &lt;/span&gt;&amp;nbsp;[[فائل:Info_Simple.svg|link=https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%86%DA%86%DB%81:%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%81_%D9%85%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA_%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA|12x12px|سانچہ دستاویز دیکھیے]]
|}
برکھا دت ہِک بھارتی صحافی تے مصنف ہِن۔ برکھا [[این ڈی ٹی وی]] دے نال 13 سال تک وابستہ رہی تے جنوری 2017ء وچ الگ تھئی ہَئی۔&lt;ref&gt;{{حوالہ ویب|یوآرایل=https://www.ndtv.com/communication/ndtv-statement-on-barkha-dutt-1649025|عنوان=NDTV Statement On Barkha Dutt|ویب گاہ=NDTV.com}}&lt;/ref&gt; [[بھارت]] تے [[پاکستان]] دے درمیان [[کارگل جنگ]] 1999ء دی رپورٹنگ دے بعد برکھا صحافیت دے میدان وچ ابھری۔ بھارت دے چوتھے وݙے انعام [[پدم شری]] دے علاوہ برکھا نے کئی ملکی تے بین الاقوامی انعامات حاصل کیتے ہِن۔ برکھا انہاں چند صحافیاں وچوں ہِن جنہاں دا تعلق [[راڈیہ ٹیپ تنازع]] نال ہِے۔ [[این ڈی ٹی وی]] تے برکھا ہفتہ روز شو [[وی دی پیپل]] (انگریزی&lt;ref name=&quot;cnn02122010&quot;&gt;{{حوالہ خبر|یوآرایل=http://edition.cnn.com/2010/BUSINESS/12/02/india.leaked.tapes/|عنوان=Leaked tapes put India, media in crisis|ناشر=CNN|پہلا=Sumnima|آخری=Udas|تاریخ=2 December 2010|تاریخ رسائی=5 December 2010|آرکائیو تاریخ=2010-12-05|آرکائیو یوآرایل=https://web.archive.org/web/20101205025014/http://edition.cnn.com/2010/BUSINESS/12/02/india.leaked.tapes/|یوآرایل کی کیفیت=dead}}&lt;/ref&gt;: We The People) تے روزانہ پرائم ٹائم شو [[دی بک سٹاپس ہیئر]] ([[انگریزی]]: The Buck Stops Here) دی ہوسٹ ہَئی&lt;ref&gt;{{حوالہ ویب|یوآرایل=http://kumaonliteraryfestival.org/2015/speakers.php#sp15|عنوان=Kumaon Literary Festival|ویب گاہ=kumaonliteraryfestival.org|تاریخ رسائی=2016-08-09|تاريخ-الأرشيف=2016-08-19|مسار-الأرشيف=https://web.archive.org/web/20160819235346/http://kumaonliteraryfestival.org/2015/speakers.php#sp15|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالہ ویب|یوآرایل=http://www.in.com/barkha-dutt/biography-31417.html|عنوان=Celebrity Photo Gallery, Celebrity Wallpapers, Celebrity Videos, Bio, News, Songs, Movies|ویب گاہ=in.com/|تاریخ رسائی=2016-08-09|آرکائیو یوآرایل=https://web.archive.org/web/20160811001904/http://www.in.com/barkha-dutt/biography-31417.html|آرکائیو تاریخ=11 August 2016|یوآرایل کی کیفیت=dead|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;۔

== ذاتی زندگی ==
برکھا [[نئی دہلی]] وچ 18 دسمبر 1971ء کوں [[ایس۔پی دت]] تے [[پربھا دت]] دے ہاں پیدا تھئی ہَئی۔ برکھا دے والد [[ایس۔پی دت]] [[ایئر انڈیا]] دے ہک افسر ہَن تے والدہ [[ہندوستان ٹائمز]] نال وابستہ ہک صحافی ہَن۔&lt;ref&gt;{{حوالہ ویب|یوآرایل=http://blogs.hindustantimes.com/capital-closeup/2009/09/02/when-a-journalist-ordered-firing/|آرکائیو یوآرایل=https://web.archive.org/web/20090916204357/http://blogs.hindustantimes.com/capital-closeup/2009/09/02/when-a-journalist-ordered-firing/|یوآرایل کی کیفیت=dead|آرکائیو تاریخ=16 September 2009|عنوان=When a journalist ordered firing? : Capital Closeup|ناشر=Blogs.hindustantimes.com|تاریخ رسائی=12 November 2012}}&lt;/ref&gt; برکھا اپݨی صحافیت نال منسلک صلاحتیاں دے واسطے اپݨی ماں دا شکریہ بجا گھندی ہِے۔ برکھا دی چھوٹی بہن [[بہار دت]] وی ہک ٹیلی ویژن صحافی ہِے تے [[سی این این آئی بی این]] نال وابستہ ہِے۔ مذہبی خیالات وچ برکھا خود کوں لاادری قرار ݙیندی ہِے&lt;ref&gt;{{حوالہ ویب|یوآرایل=https://www.hindustantimes.com/india/as-indian-as-they-come/story-yU5vB2dKfHKvdc2bQUSPWJ.html|عنوان=As Indian as they come|تاریخ=14 March 2006|ویب گاہ=Hindustan Times}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالہ ویب|یوآرایل=http://www.theweek.in/columns/barkha-dutt/if-i-were-muslim.html|عنوان=If I were Muslim...|تاریخ رسائی=2020-03-09|آرکائیو تاریخ=2020-01-11|آرکائیو یوآرایل=https://web.archive.org/web/20200111174321/https://www.theweek.in/columns/barkha-dutt/if-i-were-muslim.html|یوآرایل کی کیفیت=dead}}&lt;/ref&gt;۔ برکھا [[یونیفارم سول کوڈ]] دی حامی ہِے&lt;ref&gt;{{حوالہ ویب|یوآرایل=https://www.hindustantimes.com/columns/shame-at-sabarimala-why-india-s-women-need-a-uniform-civil-code/story-U7FLp10SzZzfTvWnXov5aJ.html|عنوان=Shame at Sabarimala: Why India's women need a uniform civil code}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{حوالہ ویب|یوآرایل=https://www.hindustantimes.com/columns/the-fight-against-triple-talaq-is-a-fight-for-basic-dignity/story-TRqHtiK8NcqeKFYKB092lM.html|عنوان=The fight against triple talaq is a fight for basic dignity|تاریخ=3 June 2016|ویب گاہ=Hindustan Times}}&lt;/ref&gt;۔ برکھا نے [[تین طلاق]] دے خلاف وی اپݨے خیالات دا اظہار کیتا ہِے۔&lt;ref&gt;{{حوالہ ویب|یوآرایل=https://www.washingtonpost.com/news/global-opinions/wp/2017/05/05/what-indias-liberals-get-wrong-about-women-and-sharia-law/|عنوان=What India's liberals get wrong about women and sharia law}}&lt;/ref&gt;

== تعلیم ==
برکھا نے [[سینٹ اسٹیفنز کالج، دہلی]] توں انگریزی ادب وچ بی۔اے دی ڈگری حاصل کیتی۔ انہاں نے [[جامعہ ملیہ اسلامیہ]] توں ماس کمیونیکیشن (انگریزی: Mass communication) وچ ایم۔اے کیتا۔ برکھا نے [[کولمبیا یونیورسٹی]] دے گریجویٹ اسکول آف جرنلزم توں صحافیت وچ ایم۔اے دی ڈگری حاصل کیتی۔

== کیریئر ==
برکھا نے اپݨی صحافتی زندگی دا آغاز [[این ڈی ٹی وی]] توں کیتا۔ 1999ء وچ [[کارگل جنگ]] تے رپورٹنگ، جیڑھی وچ برکھا نے [[میجر وکرم باترا]] دا انٹرویو وی گھدا، اِس امر نے برکھا کوں پورے [[بھارت]] وچ شہرت بخشی&lt;ref name=&quot;rk&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20140803033245/http://articles.economictimes.indiatimes.com/2003-08-24/news/27517760_1_mein-independence-day-hai Independence Day Thoughts] {{wayback|url=http://articles.economictimes.indiatimes.com/2003-08-24/news/27517760_1_mein-independence-day-hai|date=20140803033245}}, RaghuKrishnan, [[دی اکنامک ٹائمز]], 24 August 2003, accessed on 22 January 2012&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.medianewsline.com/news/131/ARTICLE/2034/2008-01-27.html Rajdeep Sardesai, Vinod Dua and Barkha Dutt Conferred Padma Shri] {{wayback|url=http://www.medianewsline.com/news/131/ARTICLE/2034/2008-01-27.html|date=20121125044139}}, MediaWire, 27 January 2008, accessed on 22 January 2012&lt;/ref&gt;۔ اِس دے بعد توں برکھا نے [[کشمیر]]، [[پاکستان]]، [[افغانستان]] تے [[ایران]] دے تنازعات کوں کوریج ݙتی&lt;ref&gt;[http://www.bollywood.com/three-top-tv-news-anchors-get-padma-shri Three top TV news anchors get Padma Shri] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120526005259/http://www.bollywood.com/three-top-tv-news-anchors-get-padma-shri|date=26 May 2012}}, bollywood.com (IANS), 2008, accessed on 22 January 2012&lt;/ref&gt;۔ 2002ء دے [[گجرات فسادات]] کوں رپورٹ کرݨ دے دوران برکھا نے حملہ کرݨ والیاں تے متاثرین کوں ہندو تے مسلم توں پچھاݨیا، جیڑھا [[پریس کونسل آف انڈیا]] دے اصول و ضوابط توں تجاوز کرݨ دے مترادف ہِے&lt;ref name=&quot;cole&quot;&gt;{{حوالہ کتاب |آخری=Sonwalkar |پہلا=Prasun |عنوان=Conflict, Terrorism And the Media in Asia |مرتب آخری=Cole |مرتب پہلا=Benjamin |ناشر=Routledge |سال=2006 |یوآرایل=https://books.google.com/books?id=K94uDkmRlEcC&amp;pg=PA89 |تاریخ رسائی=12 July 2013 |صفحہ=89 |آئی_ایس_بی_این=9780415351980}}&lt;/ref&gt;۔ برکھا نے اپݨے کئی کم تے منفی توجیہات پائیاں ہِن۔ برکھا [[این ڈی ٹی وی]] دی گروپ ایڈیٹر ہَئی تے فروری 2015ء وچ مشورہ گیر ایڈیٹر تھئی ہَئی&lt;ref&gt;{{حوالہ ویب|یوآرایل=https://www.ndtv.com/india-news/barkha-dutt-moves-to-consulting-editor-ndtv-group-740019|عنوان=Barkha Dutt Moves to Consulting Editor, NDTV Group|ویب گاہ=NDTV.com}}&lt;/ref&gt;۔ برکھا 21 سال بعد جنوری 2017ء وچ [[این ڈی ٹی وی]] توں الگ تھئی ہَئی۔&lt;ref&gt;[http://www.ndtv.com/communication/ndtv-statement-on-barkha-dutt-1649025 NDTV Statement On Barkha Dutt], Jan 15 2017&lt;/ref&gt;

== تصانیف ==

* دی ان کوئٹ لینڈ 

== حوالے ==
&lt;references /&gt;
[[ونکی:پنجابی شخصیتاں]]
[[ونکی:ویکی ڈیٹا کنوں انج مختصر وضاحت]]
[[ونکی:یوٹیوبر زنانیاں]]
[[ونکی:وِیہویں صدی دیاں بھارتی مصنفاں]]
[[ونکی:جِین٘دے شخصیّتاں]]
[[ونکی:اکویہویں صدی دے بھارتی مصنف]]
[[ونکی:اکویہویں صدی دیاں بھارتی مصنفاں]]
[[ونکی:ویکی ڈیٹا حوالیاں آلے صفحے]]
[[ونکی:ویکی ڈیٹا آلے صفحے]]
[[ونکی:ویکی ڈیٹا دے مواد کوں ورتاوݨ آلے صفحے]]
[[ونکی:اردو ٻولی دے متن آلے مضمون]]
[[ونکی:مادر علمی ویکی ڈیٹا کنوں ماخوذ]]</text>
      <sha1>1h7grp2bw5pghgexhdkmqt9m55m22vm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>راجہ جے بادین</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28549</id>
    <revision>
      <id>63407</id>
      <timestamp>2025-06-22T15:58:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MubasherKaleem</username>
        <id>52</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;قدیم زمانے وِچ جے بادین ہِک ٻہوں وݙا راجہ گُزریا ہِے۔ اُوہ [[کشمیر]] دے شاہی ٹٻّر دی نسل وِچوں ہَئی، اَتے ذات دا برہمݨ ہَئی۔ آپݨی عمر دے اَخِیرلے حِصّے وِچ اُوکوں دُنیا کنوں کُجھ ایہجی نفرت تھی ڳئی جو ساری دولت تے حشمت چھوڑ کے [[جوڳی]] تھی ڳِیا۔ اُوہ آپݨے مذ...&quot; نال ورقہ تخلیق تھیا</comment>
      <origin>63407</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3018" sha1="ctfjpsmxbm9sakt1mh9b82l24pgk4n2" xml:space="preserve">قدیم زمانے وِچ جے بادین ہِک ٻہوں وݙا راجہ گُزریا ہِے۔ اُوہ [[کشمیر]] دے شاہی ٹٻّر دی نسل وِچوں ہَئی، اَتے ذات دا برہمݨ ہَئی۔ آپݨی عمر دے اَخِیرلے حِصّے وِچ اُوکوں دُنیا کنوں کُجھ ایہجی نفرت تھی ڳئی جو ساری دولت تے حشمت چھوڑ کے [[جوڳی]] تھی ڳِیا۔ اُوہ آپݨے مذہبی عقیدیاں اَتے عملاں دا تَکڑائی نال پابند ہَئی۔ اِیں کِیتے ݙِین٘ہہ رات زیادہ تر پوجا پاٹ وِچ لنگھین٘دا ہَئی۔ کیوں جو اُون٘دے وِچ دینی اَتے دُنیاوی ݙُون٘ہائیں طاقتاں کَٹّھیاں تھی ڳئیاں اِیں کِیتے کئیں راجے کوں اُون٘دے اُتے حملہ کرݨ دی جُرات نہ تِھین٘دی ہَئی۔ 
جہڑیلے ہِک مُد تئیں ایں راجے دی سلطنت وِچ امن تے امان قائم رِیہا اَتے رعایا فارغ البالی نال ہمکنار ریہی تاں خُدا نے اُون٘دے خزانے وِچ برکت ݙِتّی اَتے اُون٘دے کول ایݙا مال کَٹّھا تھی ڳِیا جو [[ہندوستان]] دے کئیں ٻئے راجے مہا راجے کوں نصیب نہ ہَئی۔ جہڑیلے خزانہ ٻہوں وَدھ ڳِیا تاں راجے کوں اُون٘دی راکھی دی فِکر تھئی۔ اُوں نے شہر دے مشرق کَن ہِک حوض بݨوایا جین٘دا دَور سَو گز دا ہَئی۔ وَل اِیں حوض دے اندر ہِک سوہݨاں مندر اُسروایا جہڑا پنڄاہ گز دے دَور وِچ ہَئی۔ اِیں مندر وِچ اُوں نے ہِک کمرہ بݨوایا اَتے اُون٘دے وِچ سونے دی مٹّی دے چالھیہ مسی مٹکے رکھوا ݙتّے اَتے اُنّھاں کنوں انج ݙُو سو تِرِیہ مَݨ سونا رکھوا کے اُتّوں کنوں پٹوا ݙِتّا۔ اِیں خزانے اُتے ہِک مندر ہِے اَتے اُون٘دے وِچ ہِک مورت رکّھی ہِے۔ حوض دے چَودھار راجہ نے وَݨ لوا ݙِتّے، جہڑے اِیں ویلے تئیں بدستور قائم ہِن۔ &lt;ref&gt;[[مولانا نور احمد خان فریدی]]، [[تاریخ ملتان]] (جلد اوّل)، قصر الادب رائٹرز کالونی، [[ملتان]]۔صفحہ نمبر 36۔ &lt;/ref&gt;

اِیں مندر دا ناں ای [[سورج مندر]] ہَئی۔ 
== ٻِیا ݙیکھو ==
* [[سورج مندر]]۔ 
* [[سورج دیوتا]]
* [[مول استھان]]۔ 

== حوالے ==
&lt;references /&gt;
[[ونکی:تاریخ سرائیکستان]]
[[ونکی:سرائیکستان]]
[[ونکی:ملتان]]
[[ونکی:تاریخ ملتان]]
[[ونکی:ملتانی مندر]]
[[ونکی:ملتان دے مندر]]
[[ونکی:ملتان دے راجے]]
[[ونکی:ملتانی راجے]]</text>
      <sha1>ctfjpsmxbm9sakt1mh9b82l24pgk4n2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>راجہ ہرناکشپ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28550</id>
    <revision>
      <id>63408</id>
      <timestamp>2025-06-22T16:21:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MubasherKaleem</username>
        <id>52</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;راجہ ہرناکشپ ملتان دا ہِک راجہ ہَئی جہڑا ٻہوں تَکڑا سمجھیا وین٘دا ہَئی۔  == راجہ ہرناکشپ == آکھیا وین٘دے جو ہالی طوفانِ [[نوح]] دا پاݨی چَنڳی طرحاں سُکّیا نہ ہَئی جو لوکاں نے خُدائے واحد کوں چھوڑ کے سِڄ دی پُوجا شروع کر ݙِتّی۔ [[بابل]] اَتے [[ملتان]] وِچ آدتیہ...&quot; نال ورقہ تخلیق تھیا</comment>
      <origin>63408</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5630" sha1="11cvr5d210tip7zllio1rvskjp7lvq3" xml:space="preserve">راجہ ہرناکشپ ملتان دا ہِک راجہ ہَئی جہڑا ٻہوں تَکڑا سمجھیا وین٘دا ہَئی۔ 
== راجہ ہرناکشپ ==
آکھیا وین٘دے جو ہالی طوفانِ [[نوح]] دا پاݨی چَنڳی طرحاں سُکّیا نہ ہَئی جو لوکاں نے خُدائے واحد کوں چھوڑ کے سِڄ دی پُوجا شروع کر ݙِتّی۔ [[بابل]] اَتے [[ملتان]] وِچ [[آدتیہ]] دیوتا دے وݙّے معبد ہَن۔ اَتے لوک بُتاں کوں پُوجدے اَتے چڑھاوے چڑھین٘دے ہَن۔ اُوں زمانے وِچ [[ملتان]] اُتے جہڑا راجہ راج کرین٘دا ہَئی اُون٘دا ناں [[راجہ ہرناکشپ]] ہَئی۔ بھان٘ویں جو ملتان اُون٘دا مستقل پایۂ تخت ہَئی، پَر گرمی دا موسم اُوہ [[کشمیر]] وِچ لنگھین٘دا ہَئی۔ جین٘دا ناں اُوں زمانے وِچ [[ستی سر]] ہَئی۔ [[طوفان نوح]] دے بعد [[کشمیر]] دی وادی تَلا بَݨ تے رَہ ڳئی ہَئی، کیوں جو اُون٘دی شِکّل پیالے آلی کار ہَئی۔ اَتے پاݨی دے نِکلݨ دا کُئی ٻِیا راہ نہ ہَئی۔ جہڑے لوک اِیں پاسے آئے، اُنّھاں کوں پہاڑا دیاں چوٹیاں اُتے ای ٹِکاݨاں کرݨاں پون٘دا ہَئی۔ تہُوں اِنّھاں پہاڑاں اُتے ہالی تئیں اِیں ونکی دے نشان مِلدے ہِن جنّھاں نال پتہ لڳدا ہِے جو گھاٹ دے موقعیاں اُتے ٻیڑیاں کوں ٻدّھݨ کِیتے وݙے وݙے پتھراں وِچ کَھپّے کِیتے ڳئے ہَن۔ علاقہ [[شوپیان]] اَتے کُجھ ٻئے ڄاہیں وِچ اِیہو جئیں کَھپّے مِلدے ہِن جہڑے ٻیڑی دے ٻدّھݨ نال موسوم ہِن۔ جہڑیلے تئیں وادیٔ کشمیر زیرِ آب ریہی لوک انّھاں ٻیڑیاں اُتے چڑھ کے اِݙّے اُݙّے پن٘دھ کرین٘دے ہَن۔ &lt;ref&gt;[[مولانا نور احمد خان فریدی]]، [[تاریخ ملتان]] (جلد اوّل)، قصر الادب رائٹرز کالونی، [[ملتان]]۔صفحہ نمبر 42۔ &lt;/ref&gt;

راجہ ہرناکشپ ہُنالے وِچ جہڑیلے سیر و تفریح کِیتے اِیں وادی وِچ ڳِیا تاں اُوں ݙِٹّھا جو [[بارہ مولا]] دی جاء اُتے پہاڑ دی ہِک وݙّی چٹان نے ستّی سر دے پاݨی کوں روک رکّھیا ہِے۔ راجہ نے چٹان دے ٹوٹے ٹوٹے کروا ݙِتّے چٹان دا کپیڄݨ ہَئی جو پاݨی دا ٻہوں وݙّی دار [[ملتان]] کَن وہوݨ لڳ پئی۔ اَتے نیڑے تیڑے دی بھوئیں کوں سیراب کرین٘دی ہوئی [[چناب]] نال رَل ڳئی۔ جہڑیلے ستی سر دا پاݨی سُک ڳِیا، اَتے رَڑھ واہی دے قابل بھوئیں نِکل آئی تاں مہا راجہ نے اِیں وادی وِچ لوک اَباد کِیتے اَتے اِیہ جنّت نشان خطّہ راجہ نال موسوم تھی تے [[کشپ میر]] اَتے وَل [[کشمیر]] اکھوایا۔ &lt;ref&gt; راہنمائے کشمیر۔ از مولانا محمد دین صاحب فوقؔ صفحہ نمبر 61 تا 64 &lt;/ref&gt;۔ 
بارہ مولا دی چٹان دا کَپّݨ عام بندیاں دا کَم نہ ہَئی۔ اِیں کِیتے اِیں وݙائی آلے کارنامے نے راجہ ہرناکشپ کوں کشمیریاں دی اَکھ وِچ دیوتا بݨا ݙِتّا اَتے جہڑیلے [[جہلم]] دا پاݨی وادی [[پنجاب]] کوں سیراب کرین٘دا ہویا ملتان کنوں لنگھیا تاں اہلِ ملتان دے دِل وِچ وی راجہ دی دھاک ٻہہ ڳئی اَتے اُوہ اُوکوں ما فوق الفطرت ہستی سمجھݨ لڳ ڳئے۔ 
=== سورج دیوتا ===
مسلسل کامیابیاں اَتے کامرانیاں نے [[ہرناکشپ]] دے دِل تے دماغ وِچ اِیہ سودائے خام پیدا کر ݙِتّا جو اُوہ اصل وِچ عام انساناں آلی کار کائے نِھیں، بلکہ اُوہ دیوتاواں جئیں تَکڑائی دا مالک ہِے۔ تہوں اُوں نے نہ صرف دیوتا ہووݨ دا دعویٰ کِیتا، بلکہ اِیہ آکھیا جو اُوہ بارہ سورج دیوتاواں دا پِیؤ ہِے۔ اُوں نے آپݨی شِکّل دا ہِک طلائی بُت تیار کروایا اَتے لوکاں کوں اُون٘دا پوجا دا حُکم ݙِتّا۔ اکثر لوک نِوّ ڳئے، پر جِنّھاں دا ضمیر جِین٘دا ہَئی اُنّھاں نے انکار کر ݙِتّا۔ ہزاراں لوک قید تھئے اَتے ڈِھڳ مار ݙِتّے ڳئے۔ &lt;ref&gt;[[مولانا نور احمد خان فریدی]]، [[تاریخ ملتان]] (جلد اوّل)، قصر الادب رائٹرز کالونی، [[ملتان]]۔صفحہ نمبر 43۔ &lt;/ref&gt;
== ٻِیا ݙیکھو ==
* [[ملتان دے راجے]]۔
* [[راجہ جے بادین]]۔ 
* [[سورج مندر]]۔ 
* [[سورج دیوتا]]
* [[مول استھان]]۔ 

== حوالے ==
&lt;references /&gt;
[[ونکی:تاریخ سرائیکستان]]
[[ونکی:سرائیکستان]]
[[ونکی:ملتان]]
[[ونکی:تاریخ ملتان]]
[[ونکی:ملتانی مندر]]
[[ونکی:ملتان دے مندر]]
[[ونکی:ملتان دے راجے]]
[[ونکی:ملتانی راجے]]</text>
      <sha1>11cvr5d210tip7zllio1rvskjp7lvq3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>63412</id>
      <parentid>63408</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T16:46:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MubasherKaleem</username>
        <id>52</id>
      </contributor>
      <origin>63412</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5910" sha1="5qxmv84p9t8ofeds6pnw44ftun26l80" xml:space="preserve">راجہ ہرناکشپ ملتان دا ہِک راجہ ہَئی جہڑا ٻہوں تَکڑا سمجھیا وین٘دا ہَئی۔ 
[[فائل:Hiranyakasipu About to Decapitate Prahlada, Folio from a Bhagavata Purana (Ancient Stories of the Lord) LACMA M.88.227.jpg|thumb|[[راجہ ہرناکشپ]] آپݨے پُتر [[پرہلاد]] کوں مارݨ کِیتے تلوار اُچّی کِیتی ٻیٹھے۔ ]]

== راجہ ہرناکشپ ==
آکھیا وین٘دے جو ہالی طوفانِ [[نوح]] دا پاݨی چَنڳی طرحاں سُکّیا نہ ہَئی جو لوکاں نے خُدائے واحد کوں چھوڑ کے سِڄ دی پُوجا شروع کر ݙِتّی۔ [[بابل]] اَتے [[ملتان]] وِچ [[آدتیہ]] دیوتا دے وݙّے معبد ہَن۔ اَتے لوک بُتاں کوں پُوجدے اَتے چڑھاوے چڑھین٘دے ہَن۔ اُوں زمانے وِچ [[ملتان]] اُتے جہڑا راجہ راج کرین٘دا ہَئی اُون٘دا ناں [[راجہ ہرناکشپ]] ہَئی۔ بھان٘ویں جو ملتان اُون٘دا مستقل پایۂ تخت ہَئی، پَر گرمی دا موسم اُوہ [[کشمیر]] وِچ لنگھین٘دا ہَئی۔ جین٘دا ناں اُوں زمانے وِچ [[ستی سر]] ہَئی۔ [[طوفان نوح]] دے بعد [[کشمیر]] دی وادی تَلا بَݨ تے رَہ ڳئی ہَئی، کیوں جو اُون٘دی شِکّل پیالے آلی کار ہَئی۔ اَتے پاݨی دے نِکلݨ دا کُئی ٻِیا راہ نہ ہَئی۔ جہڑے لوک اِیں پاسے آئے، اُنّھاں کوں پہاڑا دیاں چوٹیاں اُتے ای ٹِکاݨاں کرݨاں پون٘دا ہَئی۔ تہُوں اِنّھاں پہاڑاں اُتے ہالی تئیں اِیں ونکی دے نشان مِلدے ہِن جنّھاں نال پتہ لڳدا ہِے جو گھاٹ دے موقعیاں اُتے ٻیڑیاں کوں ٻدّھݨ کِیتے وݙے وݙے پتھراں وِچ کَھپّے کِیتے ڳئے ہَن۔ علاقہ [[شوپیان]] اَتے کُجھ ٻئے ڄاہیں وِچ اِیہو جئیں کَھپّے مِلدے ہِن جہڑے ٻیڑی دے ٻدّھݨ نال موسوم ہِن۔ جہڑیلے تئیں وادیٔ کشمیر زیرِ آب ریہی لوک انّھاں ٻیڑیاں اُتے چڑھ کے اِݙّے اُݙّے پن٘دھ کرین٘دے ہَن۔ &lt;ref&gt;[[مولانا نور احمد خان فریدی]]، [[تاریخ ملتان]] (جلد اوّل)، قصر الادب رائٹرز کالونی، [[ملتان]]۔صفحہ نمبر 42۔ &lt;/ref&gt;

راجہ ہرناکشپ ہُنالے وِچ جہڑیلے سیر و تفریح کِیتے اِیں وادی وِچ ڳِیا تاں اُوں ݙِٹّھا جو [[بارہ مولا]] دی جاء اُتے پہاڑ دی ہِک وݙّی چٹان نے ستّی سر دے پاݨی کوں روک رکّھیا ہِے۔ راجہ نے چٹان دے ٹوٹے ٹوٹے کروا ݙِتّے چٹان دا کپیڄݨ ہَئی جو پاݨی دا ٻہوں وݙّی دار [[ملتان]] کَن وہوݨ لڳ پئی۔ اَتے نیڑے تیڑے دی بھوئیں کوں سیراب کرین٘دی ہوئی [[چناب]] نال رَل ڳئی۔ جہڑیلے ستی سر دا پاݨی سُک ڳِیا، اَتے رَڑھ واہی دے قابل بھوئیں نِکل آئی تاں مہا راجہ نے اِیں وادی وِچ لوک اَباد کِیتے اَتے اِیہ جنّت نشان خطّہ راجہ نال موسوم تھی تے [[کشپ میر]] اَتے وَل [[کشمیر]] اکھوایا۔ &lt;ref&gt; راہنمائے کشمیر۔ از مولانا محمد دین صاحب فوقؔ صفحہ نمبر 61 تا 64 &lt;/ref&gt;۔ 
بارہ مولا دی چٹان دا کَپّݨ عام بندیاں دا کَم نہ ہَئی۔ اِیں کِیتے اِیں وݙائی آلے کارنامے نے راجہ ہرناکشپ کوں کشمیریاں دی اَکھ وِچ دیوتا بݨا ݙِتّا اَتے جہڑیلے [[جہلم]] دا پاݨی وادی [[پنجاب]] کوں سیراب کرین٘دا ہویا ملتان کنوں لنگھیا تاں اہلِ ملتان دے دِل وِچ وی راجہ دی دھاک ٻہہ ڳئی اَتے اُوہ اُوکوں ما فوق الفطرت ہستی سمجھݨ لڳ ڳئے۔ 
=== سورج دیوتا ===
مسلسل کامیابیاں اَتے کامرانیاں نے [[ہرناکشپ]] دے دِل تے دماغ وِچ اِیہ سودائے خام پیدا کر ݙِتّا جو اُوہ اصل وِچ عام انساناں آلی کار کائے نِھیں، بلکہ اُوہ دیوتاواں جئیں تَکڑائی دا مالک ہِے۔ تہوں اُوں نے نہ صرف دیوتا ہووݨ دا دعویٰ کِیتا، بلکہ اِیہ آکھیا جو اُوہ بارہ سورج دیوتاواں دا پِیؤ ہِے۔ اُوں نے آپݨی شِکّل دا ہِک طلائی بُت تیار کروایا اَتے لوکاں کوں اُون٘دا پوجا دا حُکم ݙِتّا۔ اکثر لوک نِوّ ڳئے، پر جِنّھاں دا ضمیر جِین٘دا ہَئی اُنّھاں نے انکار کر ݙِتّا۔ ہزاراں لوک قید تھئے اَتے ڈِھڳ مار ݙِتّے ڳئے۔ &lt;ref&gt;[[مولانا نور احمد خان فریدی]]، [[تاریخ ملتان]] (جلد اوّل)، قصر الادب رائٹرز کالونی، [[ملتان]]۔صفحہ نمبر 43۔ &lt;/ref&gt;
== ٻِیا ݙیکھو ==
* [[ملتان دے راجے]]۔
* [[راجہ جے بادین]]۔ 
* [[سورج مندر]]۔ 
* [[سورج دیوتا]]
* [[مول استھان]]۔ 

== حوالے ==
&lt;references /&gt;
[[ونکی:تاریخ سرائیکستان]]
[[ونکی:سرائیکستان]]
[[ونکی:ملتان]]
[[ونکی:تاریخ ملتان]]
[[ونکی:ملتانی مندر]]
[[ونکی:ملتان دے مندر]]
[[ونکی:ملتان دے راجے]]
[[ونکی:ملتانی راجے]]</text>
      <sha1>5qxmv84p9t8ofeds6pnw44ftun26l80</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>پرہلاد</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28551</id>
    <revision>
      <id>63410</id>
      <timestamp>2025-06-22T16:38:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MubasherKaleem</username>
        <id>52</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;راج کُمار پرہلاد [[راجہ ہرناکشپ]] دا ساریاں کنوں نِکڑا ٻال ہَئی۔  == پرہلاد کوں ساڑݨ دا واقعہ == اِیہ پاٹھ شالہ پڑھݨ وین٘دا ہون٘دا ہَئی۔ رستے وِچ کمبھار دا آواز پون٘دا ہَئی۔ ہِک ݙِین٘ہہ جہڑیلے اُوہ اِتّھوں لنگھیا تاں اُوں ݙِٹّھا جو کُمبھار ٻٹّھی کھول تے تھ...&quot; نال ورقہ تخلیق تھیا</comment>
      <origin>63410</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5102" sha1="iftycmb2mut57mc5cdwdumgyqb1d2gy" xml:space="preserve">راج کُمار پرہلاد [[راجہ ہرناکشپ]] دا ساریاں کنوں نِکڑا ٻال ہَئی۔ 
== پرہلاد کوں ساڑݨ دا واقعہ ==
اِیہ پاٹھ شالہ پڑھݨ وین٘دا ہون٘دا ہَئی۔ رستے وِچ کمبھار دا آواز پون٘دا ہَئی۔ ہِک ݙِین٘ہہ جہڑیلے اُوہ اِتّھوں لنگھیا تاں اُوں ݙِٹّھا جو کُمبھار ٻٹّھی کھول تے تھاں کڈھین٘دے پئے ہِن۔ پرہلاد ذری دیر کِیتے رُک ڳِیا۔ اَچّݨ چیتی جہڑیلے کُمبھاراں نے وِچلا تھاں کڈھیا تاں اُون٘دے وِچوں ہِک ٻلّی اَتے اُون٘دے ٻال نِکل آئے۔ پرہلاد وݙا حریان تِھیا جو تریہ ݙِین٘ہ تئیں ٻتّھی برابر ٻلدی رہی وَل اِیہ ٻلّی اَتے این٘دے ٻال کیویں ٻچ ڳئے۔ اُون٘دے دِل وِچ وِچار پَکّا تھی ڳِیا جو مہا راج [[راجہ ہرناکشپ]] کنوں اَن٘ج کُئی ٻئی طاقت ضرور موجود ہِے، جہڑی آپݨی مخلوق دی اِین٘ویں راکھی کرین٘دی ہِے۔ اُوں نے پاٹھ شالے ون٘ڄ کے آپݨے گُرو کوں اِیہ واقعہ ݙسیُس پَر اُوہ ٹال ڳئے۔ وَل اِیہ ہونہار ٻار محل وِچ وَل آیا اَتے مہا راج کوں برملا آکھ ݙِتّا جو تُساں خُدا کِین٘ویں تھی سڳدے ہِیوے۔ خُدا تاں اُوہ ہِے جئیں کمبھار دی ٻٹّھی وِچ ٻلّی اَتے اُون٘دے ٻالاں کوں سڑݨ کنوں بچایا ہِے۔ راجہ ݙاݙھا وِڳڑ ڳِیا، اُوں نے حُکم ݙِتّا جو اِیں گُستاخ کوں قلعے دی فصیل کنوں تَلّے سَٹ ݙِتّا ون٘ڄے۔ نوکر چاکر راج کمار کوں پَھد کے قلعے دی اُچّی فصیل اُتے گِھن ڳئے اَتے اُوکوں اُتّھوں کنوں تَلّے سٹ ݙِتّا۔ پَر حقیقی خالق نے اِیں معصوم موَحد کوں ٻچا گِھدّا اَتے تَتّے تیل دے کڑھا وِچ سٹوا ݙِتّا، پَر اُوکوں کُجھ نہ تِھیا۔ دریا وِچ غرق کرݨ دی کوشِت کِیتی ڳئی، مگر کُئی فَیدہ نہ تِھیا۔ راجہ دی بھیݨ رانی [[ہولکا]] جہڑی راجہ دی ہم خیال ہَئی۔ اُون٘دا دعویٰ ہَئی جو اُوہ ریاضت کر کے بَھا کوں مسخّر کر چُکی ہِے، اُوہ اِین٘دا وال وی نِھیں ساڑ سڳدی۔ اِیں کِیتے اُوہ راج کمار [[پرہلاد]] کوں جھولی وِچ گِھن کے چِتا اُتے ٻیٹھی۔ فضلِ ایزدی نال پرہلاد تاں صحیح سالم ٻچ نِکلیا پَر راݨی ہولکا سڑ کے سُؤاہ تھی ڳئی۔ تہوں اِیں عبرت ناک واقعہ دی یاد تازہ کرݨ کِیتے [[ہندو]] ہالی تئیں [[ہولی]] دا سَوَب منین٘دے ہِن اَتے اُوہ جاء جِتّھاں [[پرہلاد]] کوں ساڑݨ دی کوشِت کِیتی ڳئی ہَئی، ہِک مختصر جئیں کمرے دی شِکّل وِچ موجود ہَئی۔ &lt;ref&gt;[[مولانا نور احمد خان فریدی]]، [[تاریخ ملتان]] (جلد اوّل)، قصر الادب رائٹرز کالونی، [[ملتان]]۔صفحہ نمبر 44، 45۔ &lt;/ref&gt;
=== راجہ ہرناکشپ دی موت ===
[[راجہ ہرناکشپ]] کوں جہڑیلے اِیں واری وی کامیابی نہ تھئیں تاں وِڳڑ ڳِیا۔ اُوں نے حُکم ݙِتّا جو لوہے دے کولے کوں بَھا نال تَتّا کر کے [[پرہلاد]] کوں اُون٘دے نال ٻدّھ ݙِتّا ون٘ڄے۔ تہوں سارا ݙِین٘ہہ اِیہ کَولا تَپدا رِیہا اَتے شام کوں جہڑیلے [[وشنو جی]] شیرِ نر دی شِکّل وِچ ظاہر تھئے اَتے راجے کوں آپݨے ڳوݙیاں وِچ دبا کے مار ݙِتّا۔ اُوں ݙین٘ہہ کنوں راج کمار پرہلاد &quot;پرہلاد بھگت&quot; دے ناں نال مشہور تھئے، اَتے ہِک مندر انّھاں دی یادگار دے طور تے اُساریا ڳِیا جہڑا ہُݨ تئیں پُراݨے قلعے اُتے موجود ہِے۔ &lt;ref&gt;[[مولانا نور احمد خان فریدی]]، [[تاریخ ملتان]] (جلد اوّل)، قصر الادب رائٹرز کالونی، [[ملتان]]۔صفحہ نمبر 45۔ &lt;/ref&gt;
== ٻِیا ݙیکھو ==
* [[ملتان دے راجے]]۔
* [[راجہ جے بادین]]۔ 
* [[راجہ ہرناکشپ]]۔
* [[سورج مندر]]۔ 

== حوالے ==
&lt;references /&gt;
[[ونکی:تاریخ سرائیکستان]]
[[ونکی:سرائیکستان]]
[[ونکی:ملتان]]
[[ونکی:تاریخ ملتان]]
[[ونکی:ملتانی مندر]]
[[ونکی:ملتان دے مندر]]
[[ونکی:ملتان دے راجے]]
[[ونکی:ملتانی راجے]]</text>
      <sha1>iftycmb2mut57mc5cdwdumgyqb1d2gy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>63411</id>
      <parentid>63410</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T16:44:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MubasherKaleem</username>
        <id>52</id>
      </contributor>
      <origin>63411</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5160" sha1="i6ngqj5xfm9m1zhvvjetc6rahlt4kbm" xml:space="preserve">راج کُمار پرہلاد [[راجہ ہرناکشپ]] دا ساریاں کنوں نِکڑا ٻال ہَئی۔ 
[[فائل:Prahlada overcoming the elephant.jpg|thumb]] 

== پرہلاد کوں ساڑݨ دا واقعہ ==
اِیہ پاٹھ شالہ پڑھݨ وین٘دا ہون٘دا ہَئی۔ رستے وِچ کمبھار دا آواز پون٘دا ہَئی۔ ہِک ݙِین٘ہہ جہڑیلے اُوہ اِتّھوں لنگھیا تاں اُوں ݙِٹّھا جو کُمبھار ٻٹّھی کھول تے تھاں کڈھین٘دے پئے ہِن۔ پرہلاد ذری دیر کِیتے رُک ڳِیا۔ اَچّݨ چیتی جہڑیلے کُمبھاراں نے وِچلا تھاں کڈھیا تاں اُون٘دے وِچوں ہِک ٻلّی اَتے اُون٘دے ٻال نِکل آئے۔ پرہلاد وݙا حریان تِھیا جو تریہ ݙِین٘ہ تئیں ٻتّھی برابر ٻلدی رہی وَل اِیہ ٻلّی اَتے این٘دے ٻال کیویں ٻچ ڳئے۔ اُون٘دے دِل وِچ وِچار پَکّا تھی ڳِیا جو مہا راج [[راجہ ہرناکشپ]] کنوں اَن٘ج کُئی ٻئی طاقت ضرور موجود ہِے، جہڑی آپݨی مخلوق دی اِین٘ویں راکھی کرین٘دی ہِے۔ اُوں نے پاٹھ شالے ون٘ڄ کے آپݨے گُرو کوں اِیہ واقعہ ݙسیُس پَر اُوہ ٹال ڳئے۔ وَل اِیہ ہونہار ٻار محل وِچ وَل آیا اَتے مہا راج کوں برملا آکھ ݙِتّا جو تُساں خُدا کِین٘ویں تھی سڳدے ہِیوے۔ خُدا تاں اُوہ ہِے جئیں کمبھار دی ٻٹّھی وِچ ٻلّی اَتے اُون٘دے ٻالاں کوں سڑݨ کنوں بچایا ہِے۔ راجہ ݙاݙھا وِڳڑ ڳِیا، اُوں نے حُکم ݙِتّا جو اِیں گُستاخ کوں قلعے دی فصیل کنوں تَلّے سَٹ ݙِتّا ون٘ڄے۔ نوکر چاکر راج کمار کوں پَھد کے قلعے دی اُچّی فصیل اُتے گِھن ڳئے اَتے اُوکوں اُتّھوں کنوں تَلّے سٹ ݙِتّا۔ پَر حقیقی خالق نے اِیں معصوم موَحد کوں ٻچا گِھدّا اَتے تَتّے تیل دے کڑھا وِچ سٹوا ݙِتّا، پَر اُوکوں کُجھ نہ تِھیا۔ دریا وِچ غرق کرݨ دی کوشِت کِیتی ڳئی، مگر کُئی فَیدہ نہ تِھیا۔ راجہ دی بھیݨ رانی [[ہولکا]] جہڑی راجہ دی ہم خیال ہَئی۔ اُون٘دا دعویٰ ہَئی جو اُوہ ریاضت کر کے بَھا کوں مسخّر کر چُکی ہِے، اُوہ اِین٘دا وال وی نِھیں ساڑ سڳدی۔ اِیں کِیتے اُوہ راج کمار [[پرہلاد]] کوں جھولی وِچ گِھن کے چِتا اُتے ٻیٹھی۔ فضلِ ایزدی نال پرہلاد تاں صحیح سالم ٻچ نِکلیا پَر راݨی ہولکا سڑ کے سُؤاہ تھی ڳئی۔ تہوں اِیں عبرت ناک واقعہ دی یاد تازہ کرݨ کِیتے [[ہندو]] ہالی تئیں [[ہولی]] دا سَوَب منین٘دے ہِن اَتے اُوہ جاء جِتّھاں [[پرہلاد]] کوں ساڑݨ دی کوشِت کِیتی ڳئی ہَئی، ہِک مختصر جئیں کمرے دی شِکّل وِچ موجود ہَئی۔ &lt;ref&gt;[[مولانا نور احمد خان فریدی]]، [[تاریخ ملتان]] (جلد اوّل)، قصر الادب رائٹرز کالونی، [[ملتان]]۔صفحہ نمبر 44، 45۔ &lt;/ref&gt;
=== راجہ ہرناکشپ دی موت ===
[[راجہ ہرناکشپ]] کوں جہڑیلے اِیں واری وی کامیابی نہ تھئیں تاں وِڳڑ ڳِیا۔ اُوں نے حُکم ݙِتّا جو لوہے دے کولے کوں بَھا نال تَتّا کر کے [[پرہلاد]] کوں اُون٘دے نال ٻدّھ ݙِتّا ون٘ڄے۔ تہوں سارا ݙِین٘ہہ اِیہ کَولا تَپدا رِیہا اَتے شام کوں جہڑیلے [[وشنو جی]] شیرِ نر دی شِکّل وِچ ظاہر تھئے اَتے راجے کوں آپݨے ڳوݙیاں وِچ دبا کے مار ݙِتّا۔ اُوں ݙین٘ہہ کنوں راج کمار پرہلاد &quot;پرہلاد بھگت&quot; دے ناں نال مشہور تھئے، اَتے ہِک مندر انّھاں دی یادگار دے طور تے اُساریا ڳِیا جہڑا ہُݨ تئیں پُراݨے قلعے اُتے موجود ہِے۔ &lt;ref&gt;[[مولانا نور احمد خان فریدی]]، [[تاریخ ملتان]] (جلد اوّل)، قصر الادب رائٹرز کالونی، [[ملتان]]۔صفحہ نمبر 45۔ &lt;/ref&gt;
== ٻِیا ݙیکھو ==
* [[ملتان دے راجے]]۔
* [[راجہ جے بادین]]۔ 
* [[راجہ ہرناکشپ]]۔
* [[سورج مندر]]۔ 

== حوالے ==
&lt;references /&gt;
[[ونکی:تاریخ سرائیکستان]]
[[ونکی:سرائیکستان]]
[[ونکی:ملتان]]
[[ونکی:تاریخ ملتان]]
[[ونکی:ملتانی مندر]]
[[ونکی:ملتان دے مندر]]
[[ونکی:ملتان دے راجے]]
[[ونکی:ملتانی راجے]]</text>
      <sha1>i6ngqj5xfm9m1zhvvjetc6rahlt4kbm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>پرہلاد نگر</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28552</id>
    <revision>
      <id>63413</id>
      <timestamp>2025-06-22T17:03:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MubasherKaleem</username>
        <id>52</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;[[راجہ ہرناکشپ]] دے خاتمے دے نال ای سِڄ دیوتا دی پوجا وی بند تھی ڳئی [[پرہلاد]] جی دی تعلیم دے مطابق [[ملتان]] دے لوک خالص خُدائے واحد دی پرستش کرݨ لڳے اَتے [[کشپ پور]] دا ناں وی [[پرہلاد نگر]] پے ڳِیا۔ بھان٘ویں جو بعد وِچ ملتان نے کئی ناں اختیار کِیتے، پَر اِیں نا...&quot; نال ورقہ تخلیق تھیا</comment>
      <origin>63413</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3877" sha1="30o8y0p5b9m16u5j6v1elcd0ex2gc3i" xml:space="preserve">[[راجہ ہرناکشپ]] دے خاتمے دے نال ای سِڄ دیوتا دی پوجا وی بند تھی ڳئی [[پرہلاد]] جی دی تعلیم دے مطابق [[ملتان]] دے لوک خالص خُدائے واحد دی پرستش کرݨ لڳے اَتے [[کشپ پور]] دا ناں وی [[پرہلاد نگر]] پے ڳِیا۔ بھان٘ویں جو بعد وِچ ملتان نے کئی ناں اختیار کِیتے، پَر اِیں ناں کوں اُوں نے کݙان٘ہیں نِھیں بُھلایا۔ ہالی وی ہُݨ وی [[متھرا]] اَتے [[کانشی]] کَن [[ہندو رشی]] اِیکوں پرہلاد نگری آہدے ہِن۔&lt;ref&gt;[[مولانا نور احمد خان فریدی]]، [[تاریخ ملتان]] (جلد اوّل)، قصر الادب رائٹرز کالونی، [[ملتان]]۔صفحہ نمبر 45۔ &lt;/ref&gt;  &lt;ref&gt; [[پرہلاد مندر]] دی حیثیت ہر زمانے وِچ [[ہندو]] یونیورسٹی دی رہی ہِے۔ پَرے پَرے کنوں ہندو طالبانِ علم تے ادب ملتان آ کے اِیں عظیم درس گاہ کنوں عِلم گِھن٘دے ہَن۔ اِیں یونیورسٹی نے وݙے وݙے [[ودیا دان]] ڄمائے۔ اِیہ تئیں جو ہِک محقق دا وِچار ہِے جو [[منو جی]] وی اِیں درس گاہ کنوں تعلیم گِھدّی ہَئی۔ [[مناں بھگت]] دے ناں نال [[چناب]] دے مَݨ تے جہڑا [[استھان]] واقع ہِے۔ اُون٘دے وِچ ای [[منو جی]] نے [[شاستر]] مدوّن کِیتے ہَن۔ جہڑیلے شیخ الہند [[معین الدین اجمیری]] علیہ الرحمۃ [[لاہور]] کنوں [[اجمیر]] دے ارادے نال ٹُرݨ لڳّے تاں خواب وِچ حضرت [[داتا گنج بخش]] علیہ الرحمۃ نے انّھاں کوں فرمایا جو پہلے تُساں [[ملتان]] ون٘ڄ کے [[سنسکرت]] دی تعلیم گِھنّو، وَل منزلِ مقصود کن ٹُرو۔ تہوں حضرت شیخ الہند نے پنڄ ورھیں ملتان وِچ رَہ کے سنسکرت دا عِلم گِھدا اَتے وَل آپݨے ٻیلیاں دے رَلّے [[اجمیر]] روانہ تھئے اندازہ اِیہو ہے جو حضرت نے [[پرہلاد یونیورسٹی]] کنوں ای استفادہ کِیتا ہوسی۔ &lt;/ref&gt;۔
ݙُو صدیاں تئیں [[ملتان]] اُتے اہلِ توحید دا غلبہ ریہا، پَر جہڑیلے [[پرہلاد]] دا پوترا [[بانا]] گدّی اُتے ٻیٹھا تاں اُون٘دے حریف راجہ [[سنبہ]] نے اُوکوں ہَرا ݙِتّا اَتے مُلتان اُتے قبضہ کر گِھدّا۔ اَتے اِین٘دا ناں وی آپݨے ناں اُتے [[سنب پور]] رکّھیا۔ سِج دی پُوجا کوں جہڑی [[پرہلاد]] دے دور وِچ مُک ڳئی ہَئی وَلا رائج کِیتا۔ اُوں نے [[آدتیہ]] دے ناں نال [[سورج دیوتا]] دا ہِک سوہݨاں بُت بݨوایا اَتے اُوکوں جلوس دی صورت وِچ گِھن آ کے [[آدتیہ استھان]] ناں دے [[مندر]] وِچ رکھوا ݙِتّا۔ اِیہو بُت بعد وِچ [[مولا استھان]] دے ناں نال مشہور تِھیا۔ &lt;ref&gt;[[مولانا نور احمد خان فریدی]]، [[تاریخ ملتان]] (جلد اوّل)، قصر الادب رائٹرز کالونی، [[ملتان]]۔صفحہ نمبر 46۔ &lt;/ref&gt;

== ٻِیا ݙیکھو ==
* [[راجہ ہرناکشپ]]۔
* [[سورج مندر]]۔ 
* [[پرہلاد]]۔ 

== حوالے ==
&lt;references /&gt;
[[ونکی:تاریخ سرائیکستان]]
[[ونکی:سرائیکستان]]
[[ونکی:ملتان]]
[[ونکی:تاریخ ملتان]]
[[ونکی:ملتانی مندر]]
[[ونکی:ملتان دے مندر]]</text>
      <sha1>30o8y0p5b9m16u5j6v1elcd0ex2gc3i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ورتݨ آلے نال ڳالھ مہاڑ:Sauit</title>
    <ns>3</ns>
    <id>28553</id>
    <revision>
      <id>63414</id>
      <timestamp>2025-06-22T17:07:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KaleemBot</username>
        <id>165</id>
      </contributor>
      <comment>ست بسم اللہ!</comment>
      <origin>63414</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8720" sha1="91wg901zht6yduex151j9xpvzdvwb68" xml:space="preserve">== ست بسم اللہ! ==
 &lt;div style=&quot;text-align:center;&quot;&gt;&lt;span style=&quot;font-size:1.1em;&quot;&gt;ساݙے نال سماجی روابط دی ویب سائٹ تے رَلو: [[File:F icon.svg|15x15px|link=https://www.facebook.com/UrduWikipedia]] اتے &lt;span class=&quot;link&quot;&gt;[[File:G 2014-04-24 22-48.png|18x18px|link=https://twitter.com/UrduWikipedia]]
&lt;/span&gt; &lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
-----

&lt;div style=&quot;padding:5px;font-size:medium&quot;&gt;&lt;div class=&quot;center&quot; style=&quot;word-spacing:1ex&quot;&gt;[[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|Welcome!]] [[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|Bienvenue!]] [[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|Willkommen!]] [[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|Benvenuti]] [[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|¡Bienvenido!]] [[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|ようこそ！]] [[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|Dobrodosli]] [[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|환영합니다]] [[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|Добро пожаловать]] [[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|Bem-vindo!]] [[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|欢迎]] [[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|Bonvenon]] [[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|Welkom]]&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
{| bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot; align=center style=&quot;width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border-top:2px dashed #3eb2c9;border-bottom:2px dashed #3eb2c9;padding: 5px 20px 25px;&quot;
|&lt;span style=&quot;font-family:Segoe UI;float:left&quot;&gt;'''[[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|سفارت خانہ]]'''&lt;/span&gt;

&lt;div class=&quot;tabber horizTabBox&quot; style=&quot;width: 100% !important;&quot;&gt;

&lt;div class=&quot;tabbertab&quot; title=&quot;&amp;zwnj;ست بسم اللہ&amp;zwnj;&quot;&gt;
[[فائل:ست_بسم_اللہ.png|thumb|center|'''&lt;big&gt;سڄـݨ آون اکھـیں ٹھـرِن&lt;/big&gt;''']]
{{-}}
[[فائل:Wikipedia_laurier_wp.png|left|185x185px]]
جناب &lt;big&gt;{{PAGENAME}}&lt;/big&gt;! &lt;br&gt; تہاݙی خدمت وچ '''بھُوم ڳوجھی''' دی طرفوں سلام عرض ہے! &lt;br&gt;
اساں امید کریندے ہیں جو تساں سرائیکی وکی پیڈیا وچ سوہݨا ودھارا ثابت تھیسو۔&lt;br&gt;
'''←''' وکی پیڈیا ہک آزاد بین اللسانی بھُوم ڳوجھی ہے جیندے وچ اساں سارے رل مل تے لکھدے ہیں اتے رل مل تے ایں کوں سن٘وریندے ہیں۔ منصوبۂ وکیپیڈیا دا آغاز جنوری سنہ 2001ء وچ تھیا، سرائیکی وکیپیڈیا دا اجرا ٢٠٠٨ء وچ تھیا۔ تے بھُوم ڳوجھی ٢٠٢٠ء وچ باقائدہ طور تے منظور تھئی۔  فی الحال سرائیکی وکیپیڈیا وچ کل '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' [[Special:Allpages|مضامین]] موجود ہن۔ &lt;br /&gt;
'''←'''ایں بھُوم ڳوجھی وچ تساں مضمون نویسی تے تبدیلی کرݨ کنوں پہلے انہاں ورقیاں تے  ضرور دید بھن٘وا گھنو۔

* وکیپیڈیا دے انٹرفیس دا سرائیکی ترجمہ کرݨ کیتے تہاݙے تعاون دی ساکوں ݙاڈھی لوڑ ہے۔ تساں ایں کیتے تعاون کرو، [[translatewiki:|Translatewiki.net]] ݙیکھو تے  [[translatewiki:Special:FirstSteps|'''ہدایات تے عمل کرو''']]۔
* بھُوم ڳوجھی دے مزید تعارف کیتے '''[[وکیپیڈیا| تعارف ورقہ]]''' ملاحظہ فرماؤ
* بھُوم ڳوجھی دے انٹرفیس کوں سمجھݨ کیتے '''[[معاونت:وکی پیمائی دا تعارف|وکی پیمائی دا تعارف]]''' ملاحظہ فرماؤ
* بھُوم ڳوجھی  وچ مزید معاونت کیتے '''[[معاونت:مندرجات|صفحۂ معاونت]]''' ملاحظہ فرماؤ
* مضامین دے اسلوب نگارش دے متعلق مختصر پر مفید معلومات کیتے '''[[معاونت:تعارف اسلوب نامہ/1|تعارف اسلوب نامہ]]''' ملاحظہ فرماؤ
* ورقیاں دی ظاہریت دی تبدیلی تے طریقۂ کار کیتے '''[[خاص:ترجیحات|ترجیحات]] ملاحظہ فرماؤ
* مضامین دی تحریر و ترمیم تے مشق کیتے '''[[معاونت:ترمیم|صفحۂ معاونت برائے تحریر و اصلاح مضامین]]''' ملاحظہ فرماؤ
* مضامین دی فارمیٹنگ، ترتیب و تدوین دے تعارف  تے ایں دے مفصل طریقہ کار کیتے [[معاونت:ترمیم کاری دا تعارف|ترمیم کاری دا تعارف]] ملاحظہ فرماؤ

&lt;/div&gt;

&lt;div class=&quot;tabbertab&quot; title=&quot;&amp;zwnj;اصول و قواعد&amp;zwnj;&quot;&gt;
&lt;br/&gt;
بہتر ہوسی جو تساں شروع وچ ہی انہاں ورقیاں تے دید بھن٘وا گھنو:

&lt;span style=&quot;float:left&quot;&gt;[[file:WikiVote.png|link=|60px]]&lt;/span&gt;
* '''[[معاونت:ہدایات تے پالیسیاں دا تعارف|ہدایات تے پالیسیاں دا تعارف]]
* '''[[وکیپیڈیا:پنج ارکان|وکیپیڈیا دے پنج ستون]]'''
* '''[[وکیپیڈیا:وکیپیڈیا کیا کائنی|وکیپیڈیا کیا کائنی]]'''
* '''[[وکیپیڈیا:معتدل نقطہ نظر|معتدل نقطۂ نظر]]'''
* '''[[وکیپیڈیا:حوالہ درکار|حوالہ جات دی فراہمی]]'''
* '''[[وکیپیڈیا:حقوق نسخہ|کاپی رائٹ]]'''

&lt;/div&gt;

&lt;div class=&quot;tabbertab&quot; title=&quot;&amp;zwnj;تہاݙا ورتݨ ورقہ&amp;zwnj;&quot;&gt;
&lt;br/&gt;
&lt;span style=&quot;float:left&quot;&gt;[[file:Samarbetare.svg|link=|60px]]&lt;/span&gt;

اتھ تہاݙا [[خاص:Mypage|'''مخصوص ورتݨ ورقہ وی ہوسی''']] جتھ  تساں [[:ونکی:صارف سانچے|اپنا تعارف لکھ سڳدے ہو]]، تے  تہاݙے [[خاص:Mytalk|ڳالھ مہاڑ ورقے]] تے ٻئے صارفین تہاݙے نال رابطہ کر سڳدے ہن تے تہاݙے نال ڳالھ مہاڑ کر سڳدے ہن۔
* کہیں ٻئے ورتݨ آلے نال ڳالھ مہاڑ کرݨ ویلے انہاں ڳالہیں دا خیال رکھیسو:
** جے ضرورت ہووے تاں سنیہے دا عنوان متعین کرو۔
** سنیہے دے چھیکڑ وچ آپݨے دستخط ضرور پاؤ، ایں کیتے درج کرو ایہ علامت '''--&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;''' یا ایں آئیکان ([[file:Insert-signature.png|link=]])  تے کلک کرو۔
&lt;span style=&quot;float:left&quot;&gt;[[file:Signature-guide-ur.png|300px]]&lt;/span&gt;
{{clear}}
**  [[وکیپیڈیا:اصول تبادلۂ خیال|اظہار خیال دے آداب]] دا خصوصی خیال رکھو۔
&lt;/div&gt;

&lt;div class=&quot;tabbertab&quot; title=&quot;&amp;zwnj;معاونت&amp;zwnj;&quot;&gt;
&lt;br/&gt;
&lt;span style=&quot;float:left&quot;&gt;[[file:Under construction icon-green.svg|link=|60px]]&lt;/span&gt;

وکیپیڈیا دے کہیں وی ورقے تے کھٻے پاسے &quot;ڳولݨ خانہ&quot; نظر آندا  ہے۔ جہڑے موضوع  تے تساں مضمون بݨاوݨ چاہندے ہو او ڳولݨ خانے لکھو تے ڳولو تے کلک کرو۔
&lt;inputbox&gt;type=search&lt;/inputbox&gt;
وت تہاݙے موضوع نال رلدے ملدے ورقے نظر آسن۔ ایہ اطمینان کرݨ دے بعد جو تہاݙے مطلوبہ موضوع تے  پہلے کوئی مضمون کائنی، تساں نواں ورقہ بݨا سڳدے ہو۔ واضح راہوے جو ہک موضوع تے ہک کنوں ودھ مضمون بݨاوݨ دی اجازت کائنی۔ نوں ورقہ بݨاوݨ کیتے، ڳولݨ دے نتائج وچ تہاݙی ڳولݨ آلی عبارت رتے رنگ وچ لکھی نظر آسی۔ اتھ کلک کریسو، تاں ہک نواں ورقہ کھل ویسی، جتھ تساں نواں مضمون لکھ سڳدے ہو۔ یا تساں نواں مضمون لکھݨ کیتے ہیٹھلا خانہ وی ورت سڳدے ہو۔ ورقہ بݨاوݨ کیتے عنواں ایں خانے وچ لکھو تے وت ورقہ بݨاؤ تے کلک کرو۔
&lt;inputbox&gt;type=create&lt;/inputbox&gt;
*  لکھݨ  کنوں پہلے اس ڳالھ دا یقین کر گھنو جو جہڑے عنوان تے تساں  لکھدے پئے ہو اوں عنوان یا اوں سن٘ویں عنوان تے سرائیکی وکی پیڈیا وچ  کوئی مضمون کائنی لکھیا  ہویا۔  ایں کیتے تساں ڳولݨ خانے وچ عنوان تے اوندے مترادفات لکھ تے لبھ گھنو۔
* سب کنوں چنگا ایہ ہوسی جو تساں مضمون لکھݨ کیتے [[وکیپیڈیا:ساحر تخلیق مضمون|اتھ]] تشریف گھن ون٘ڄو، ݙادھی سوکھ نال تساں مضمون لکھ گھنسو۔ تے اوکھ  پیش کائناں آسی۔
&lt;/div&gt;
&lt;/center&gt;

&lt;/div&gt;
|}

 --[[ورتݨ آلا:KaleemBot|KaleemBot]] ([[ورتݨ آلے نال ڳالھ مہاڑ:KaleemBot|ڳالھ مُہاڑ]]) ٢٢:٠٧, ٢٢ جون ٢٠٢٥ (PKT)</text>
      <sha1>91wg901zht6yduex151j9xpvzdvwb68</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ورتݨ آلے نال ڳالھ مہاڑ:PFSV-UY</title>
    <ns>3</ns>
    <id>28554</id>
    <revision>
      <id>63415</id>
      <timestamp>2025-06-22T17:07:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KaleemBot</username>
        <id>165</id>
      </contributor>
      <comment>ست بسم اللہ!</comment>
      <origin>63415</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8720" sha1="91wg901zht6yduex151j9xpvzdvwb68" xml:space="preserve">== ست بسم اللہ! ==
 &lt;div style=&quot;text-align:center;&quot;&gt;&lt;span style=&quot;font-size:1.1em;&quot;&gt;ساݙے نال سماجی روابط دی ویب سائٹ تے رَلو: [[File:F icon.svg|15x15px|link=https://www.facebook.com/UrduWikipedia]] اتے &lt;span class=&quot;link&quot;&gt;[[File:G 2014-04-24 22-48.png|18x18px|link=https://twitter.com/UrduWikipedia]]
&lt;/span&gt; &lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
-----

&lt;div style=&quot;padding:5px;font-size:medium&quot;&gt;&lt;div class=&quot;center&quot; style=&quot;word-spacing:1ex&quot;&gt;[[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|Welcome!]] [[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|Bienvenue!]] [[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|Willkommen!]] [[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|Benvenuti]] [[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|¡Bienvenido!]] [[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|ようこそ！]] [[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|Dobrodosli]] [[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|환영합니다]] [[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|Добро пожаловать]] [[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|Bem-vindo!]] [[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|欢迎]] [[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|Bonvenon]] [[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|Welkom]]&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
{| bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot; align=center style=&quot;width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border-top:2px dashed #3eb2c9;border-bottom:2px dashed #3eb2c9;padding: 5px 20px 25px;&quot;
|&lt;span style=&quot;font-family:Segoe UI;float:left&quot;&gt;'''[[وکیپیڈیا:سفارت خانہ|سفارت خانہ]]'''&lt;/span&gt;

&lt;div class=&quot;tabber horizTabBox&quot; style=&quot;width: 100% !important;&quot;&gt;

&lt;div class=&quot;tabbertab&quot; title=&quot;&amp;zwnj;ست بسم اللہ&amp;zwnj;&quot;&gt;
[[فائل:ست_بسم_اللہ.png|thumb|center|'''&lt;big&gt;سڄـݨ آون اکھـیں ٹھـرِن&lt;/big&gt;''']]
{{-}}
[[فائل:Wikipedia_laurier_wp.png|left|185x185px]]
جناب &lt;big&gt;{{PAGENAME}}&lt;/big&gt;! &lt;br&gt; تہاݙی خدمت وچ '''بھُوم ڳوجھی''' دی طرفوں سلام عرض ہے! &lt;br&gt;
اساں امید کریندے ہیں جو تساں سرائیکی وکی پیڈیا وچ سوہݨا ودھارا ثابت تھیسو۔&lt;br&gt;
'''←''' وکی پیڈیا ہک آزاد بین اللسانی بھُوم ڳوجھی ہے جیندے وچ اساں سارے رل مل تے لکھدے ہیں اتے رل مل تے ایں کوں سن٘وریندے ہیں۔ منصوبۂ وکیپیڈیا دا آغاز جنوری سنہ 2001ء وچ تھیا، سرائیکی وکیپیڈیا دا اجرا ٢٠٠٨ء وچ تھیا۔ تے بھُوم ڳوجھی ٢٠٢٠ء وچ باقائدہ طور تے منظور تھئی۔  فی الحال سرائیکی وکیپیڈیا وچ کل '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' [[Special:Allpages|مضامین]] موجود ہن۔ &lt;br /&gt;
'''←'''ایں بھُوم ڳوجھی وچ تساں مضمون نویسی تے تبدیلی کرݨ کنوں پہلے انہاں ورقیاں تے  ضرور دید بھن٘وا گھنو۔

* وکیپیڈیا دے انٹرفیس دا سرائیکی ترجمہ کرݨ کیتے تہاݙے تعاون دی ساکوں ݙاڈھی لوڑ ہے۔ تساں ایں کیتے تعاون کرو، [[translatewiki:|Translatewiki.net]] ݙیکھو تے  [[translatewiki:Special:FirstSteps|'''ہدایات تے عمل کرو''']]۔
* بھُوم ڳوجھی دے مزید تعارف کیتے '''[[وکیپیڈیا| تعارف ورقہ]]''' ملاحظہ فرماؤ
* بھُوم ڳوجھی دے انٹرفیس کوں سمجھݨ کیتے '''[[معاونت:وکی پیمائی دا تعارف|وکی پیمائی دا تعارف]]''' ملاحظہ فرماؤ
* بھُوم ڳوجھی  وچ مزید معاونت کیتے '''[[معاونت:مندرجات|صفحۂ معاونت]]''' ملاحظہ فرماؤ
* مضامین دے اسلوب نگارش دے متعلق مختصر پر مفید معلومات کیتے '''[[معاونت:تعارف اسلوب نامہ/1|تعارف اسلوب نامہ]]''' ملاحظہ فرماؤ
* ورقیاں دی ظاہریت دی تبدیلی تے طریقۂ کار کیتے '''[[خاص:ترجیحات|ترجیحات]] ملاحظہ فرماؤ
* مضامین دی تحریر و ترمیم تے مشق کیتے '''[[معاونت:ترمیم|صفحۂ معاونت برائے تحریر و اصلاح مضامین]]''' ملاحظہ فرماؤ
* مضامین دی فارمیٹنگ، ترتیب و تدوین دے تعارف  تے ایں دے مفصل طریقہ کار کیتے [[معاونت:ترمیم کاری دا تعارف|ترمیم کاری دا تعارف]] ملاحظہ فرماؤ

&lt;/div&gt;

&lt;div class=&quot;tabbertab&quot; title=&quot;&amp;zwnj;اصول و قواعد&amp;zwnj;&quot;&gt;
&lt;br/&gt;
بہتر ہوسی جو تساں شروع وچ ہی انہاں ورقیاں تے دید بھن٘وا گھنو:

&lt;span style=&quot;float:left&quot;&gt;[[file:WikiVote.png|link=|60px]]&lt;/span&gt;
* '''[[معاونت:ہدایات تے پالیسیاں دا تعارف|ہدایات تے پالیسیاں دا تعارف]]
* '''[[وکیپیڈیا:پنج ارکان|وکیپیڈیا دے پنج ستون]]'''
* '''[[وکیپیڈیا:وکیپیڈیا کیا کائنی|وکیپیڈیا کیا کائنی]]'''
* '''[[وکیپیڈیا:معتدل نقطہ نظر|معتدل نقطۂ نظر]]'''
* '''[[وکیپیڈیا:حوالہ درکار|حوالہ جات دی فراہمی]]'''
* '''[[وکیپیڈیا:حقوق نسخہ|کاپی رائٹ]]'''

&lt;/div&gt;

&lt;div class=&quot;tabbertab&quot; title=&quot;&amp;zwnj;تہاݙا ورتݨ ورقہ&amp;zwnj;&quot;&gt;
&lt;br/&gt;
&lt;span style=&quot;float:left&quot;&gt;[[file:Samarbetare.svg|link=|60px]]&lt;/span&gt;

اتھ تہاݙا [[خاص:Mypage|'''مخصوص ورتݨ ورقہ وی ہوسی''']] جتھ  تساں [[:ونکی:صارف سانچے|اپنا تعارف لکھ سڳدے ہو]]، تے  تہاݙے [[خاص:Mytalk|ڳالھ مہاڑ ورقے]] تے ٻئے صارفین تہاݙے نال رابطہ کر سڳدے ہن تے تہاݙے نال ڳالھ مہاڑ کر سڳدے ہن۔
* کہیں ٻئے ورتݨ آلے نال ڳالھ مہاڑ کرݨ ویلے انہاں ڳالہیں دا خیال رکھیسو:
** جے ضرورت ہووے تاں سنیہے دا عنوان متعین کرو۔
** سنیہے دے چھیکڑ وچ آپݨے دستخط ضرور پاؤ، ایں کیتے درج کرو ایہ علامت '''--&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;''' یا ایں آئیکان ([[file:Insert-signature.png|link=]])  تے کلک کرو۔
&lt;span style=&quot;float:left&quot;&gt;[[file:Signature-guide-ur.png|300px]]&lt;/span&gt;
{{clear}}
**  [[وکیپیڈیا:اصول تبادلۂ خیال|اظہار خیال دے آداب]] دا خصوصی خیال رکھو۔
&lt;/div&gt;

&lt;div class=&quot;tabbertab&quot; title=&quot;&amp;zwnj;معاونت&amp;zwnj;&quot;&gt;
&lt;br/&gt;
&lt;span style=&quot;float:left&quot;&gt;[[file:Under construction icon-green.svg|link=|60px]]&lt;/span&gt;

وکیپیڈیا دے کہیں وی ورقے تے کھٻے پاسے &quot;ڳولݨ خانہ&quot; نظر آندا  ہے۔ جہڑے موضوع  تے تساں مضمون بݨاوݨ چاہندے ہو او ڳولݨ خانے لکھو تے ڳولو تے کلک کرو۔
&lt;inputbox&gt;type=search&lt;/inputbox&gt;
وت تہاݙے موضوع نال رلدے ملدے ورقے نظر آسن۔ ایہ اطمینان کرݨ دے بعد جو تہاݙے مطلوبہ موضوع تے  پہلے کوئی مضمون کائنی، تساں نواں ورقہ بݨا سڳدے ہو۔ واضح راہوے جو ہک موضوع تے ہک کنوں ودھ مضمون بݨاوݨ دی اجازت کائنی۔ نوں ورقہ بݨاوݨ کیتے، ڳولݨ دے نتائج وچ تہاݙی ڳولݨ آلی عبارت رتے رنگ وچ لکھی نظر آسی۔ اتھ کلک کریسو، تاں ہک نواں ورقہ کھل ویسی، جتھ تساں نواں مضمون لکھ سڳدے ہو۔ یا تساں نواں مضمون لکھݨ کیتے ہیٹھلا خانہ وی ورت سڳدے ہو۔ ورقہ بݨاوݨ کیتے عنواں ایں خانے وچ لکھو تے وت ورقہ بݨاؤ تے کلک کرو۔
&lt;inputbox&gt;type=create&lt;/inputbox&gt;
*  لکھݨ  کنوں پہلے اس ڳالھ دا یقین کر گھنو جو جہڑے عنوان تے تساں  لکھدے پئے ہو اوں عنوان یا اوں سن٘ویں عنوان تے سرائیکی وکی پیڈیا وچ  کوئی مضمون کائنی لکھیا  ہویا۔  ایں کیتے تساں ڳولݨ خانے وچ عنوان تے اوندے مترادفات لکھ تے لبھ گھنو۔
* سب کنوں چنگا ایہ ہوسی جو تساں مضمون لکھݨ کیتے [[وکیپیڈیا:ساحر تخلیق مضمون|اتھ]] تشریف گھن ون٘ڄو، ݙادھی سوکھ نال تساں مضمون لکھ گھنسو۔ تے اوکھ  پیش کائناں آسی۔
&lt;/div&gt;
&lt;/center&gt;

&lt;/div&gt;
|}

 --[[ورتݨ آلا:KaleemBot|KaleemBot]] ([[ورتݨ آلے نال ڳالھ مہاڑ:KaleemBot|ڳالھ مُہاڑ]]) ٢٢:٠٧, ٢٢ جون ٢٠٢٥ (PKT)</text>
      <sha1>91wg901zht6yduex151j9xpvzdvwb68</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>انسان دی تاریخ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28555</id>
    <revision>
      <id>63421</id>
      <timestamp>2025-06-23T03:43:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>محمد شان مغل</username>
        <id>2127</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;یوول نوح ہراری دی کتاب &quot;سیپیئنز: انسانی ذات دی ہک مختصر تاریخ&quot; (Sapiens: A Brief History of Humankind) ہک مشہور اتے سوچ کوں حیراݨ کر ݙیوݨ آلی کتاب ہے جیہڑی انسان (Homo sapiens) دے پورے سفر کوں بیان کریندی ہے، انسان دے ابتدائی دور توں گھن تے زمین تے ساݙی موجودہ بالادستی تائیں ، ات...&quot; نال ورقہ تخلیق تھیا</comment>
      <origin>63421</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6259" sha1="jthvxkg1qw1j5ik17bedu2x1dwugny1" xml:space="preserve">یوول نوح ہراری دی کتاب &quot;سیپیئنز: انسانی ذات دی ہک مختصر تاریخ&quot; (Sapiens: A Brief History of Humankind) ہک مشہور اتے سوچ کوں حیراݨ کر ݙیوݨ آلی کتاب ہے جیہڑی انسان (Homo sapiens) دے پورے سفر کوں بیان کریندی ہے، انسان دے ابتدائی دور توں گھن تے زمین تے ساݙی موجودہ بالادستی تائیں ، اتے اساݙے مستقبل بارے وی قیاس آرائیاں کریندی ہے۔&lt;ref&gt;Sapiens: A Brief History of Humankind&lt;/ref&gt;

مرکزی خیال:

سانجھیاں کہاݨیاں (Fictions) دی طاقت

لکھاری دے سب توں اہم دلیل اے ہن جو انسان کوں ݙوجھے جانوراں توں انجھ کرݨ آلی اتے زمین تے غالب تھیوݨ دی اجازت ݙیوݨ آلی شئے ساݙی منفرد صلاحیت ہن جہڑیاں اساں &quot;سانجھیاں کہاݨیاں &quot; یا &quot;تصوراتی حقیقتاں&quot; کوں بݨا سڳدے ہیں اتے اجتماعی طور تے اُنہاں تے یقین کر سڳدے ہے ۔ اے غیر حقیقی تصورات جیوے خدا، قوم، پیسہ، انسانی حقوق، قوانین، اتے کمپنیاں – جسمانی طور تے موجود نی ہوندیاں ، پر اساں اپݨی زندگی اُنہاں دے گرد منظم کر ݙیندو ۔ سانجھیاں کہاݨیاں تے یقین کرݨ دی اے صلاحیت ساکوں وݙے پیمانے تے اجنبی افراد دے نال تعاون کرݨ دی اجازت ݙیندی ہے، جیہڑھا کوئی ݙوجھا جانور نئیں کر سڳدے. 

انسان دی ذات کوں تعریف کرݨ آلیاں ترے وݙے انقلاب

شناختی انقلاب (The Cognitive Revolution) (تقریباً 70,000 سال پہلے): اِے انسان دیاں صلاحیتاں وچ ہک اہم موڑ ہا. اساں ہک ترقی یافتہ زبان تیار کیتی جیڑھی دنیا بارے پیچیدہ معلومات، اتے خاص طور تے، اُنہاں چیزاں بارے جیڑھی موجود نئی (جیویں کہاݨیاں اتے روحاں ) کوں پیش کر سڳدے ہے. ایں جدید رابطے کوں زیادہ موثر طریقے نال تعاون کرݨ، نسلاں تک علم منتقل کرݨ، اتے ݙوجھے نسلاں کوں کہیں زیادہ تیزی نال جدت اختیار کرݨ دے قابل بݨایا۔ اے انقلاب انسان کوں افریقہ توں نکلݨ اتے بالآخر پورے کرہ ارض تے قابض تھیوݨ دی اجازت ݙتی، جیندے نال انسان دیاں ݙوجھیاں قسماں اتے وݙے جانوراں دی ہک وݙی تعداد معدوم تھی ڳئی ۔

زرعی انقلاب (The Agricultural Revolution) (تقریباً 12,000 سال پہلے): اِے خانہ بدوش شکاری-خوراک جمع کرݨ آلے طرز زندگی توں آباد کھیتی باڑی دے طرز زندگی کوں منتقل کیتا۔ مصنف اونکوں متنازعہ طور تے &quot;تاریخ دا سب توں وݙا فراڈ &quot; قرار ݙیندے. حالانکہ ایں نال انسانی آبادی وچ وڈات ودھارا تھے ، او دلیل ݙیندے جو  اکثر انفرادی انساناں دیاں زندگیاں کوں خراب کیتا۔ کسان زیادہ محنت کریندے  اُنہاں دی غذا گھٹ متنوع ہائ (کجھ اہم فصلاں جیویں گندم تے زیادہ انحصار کریندے ہن)، قحط اتے بیماریاں دے زیادہ شکار ہن، اتے خوراک جمع کرݨ آلیاں دے مقابلے وچ زیادہ بھیڑ اتے گھٹ صحت مند حالات وچ رہندے ہن۔ اے انقلاب انسان دی  آبادی کوں برقرار رکھݨ کیتے زیادہ خوراک پیدا کرݨ دے ہک چکر وچ پھسا ݙتا، جیندے نال پیچیدہ معاشریاں، ذاتی جائیداد، اتے سماجی درجہ بندی دی بنیاد وجود وچ آئی. 

سائنسی انقلاب (The Scientific Revolution) (تقریباً 500 سال پہلے توں ہݨ تائیں جاری): اے دور انسانی سوچ وچ ہک انقلابی تبدیلی نال شروع تھیندے : لاعلمی کوں منݨ اتے مشاہدے، تجربات، اتے ریاضی دے ذریعے نوے علم کوں فعال طور تے لبھݨ دی خواہش۔ اے عاجزی، سرمایہ داری دے نال سامراج دی پہنچ نال مل تے  تکنیکی پیشرفت کوں جنم ݙیندی ہے ۔ سائنس نے نوے اوزار ݙتے، سرمایہ داری نے فنڈنگ کیتی ، اتے سلطنتاں نے تحقیق اتے فتح کیتے حوصلہ ݙیتا ۔ اے فیلڈ صنعتی انقلاب، عالمگیریت، اتے ساڈے موجودہ تکنیکی دور کوں جنم ݙیتا ، جیندے نال زمین تے انسانی وجود دی بنیادی طور تے بدل گی. 

انسان دا مستقبل

لکھاری مستقبل کوں ڈیکھݨ نال نتیجہ اخذ کریندے ، مصنف اھدے جو سائنسی انقلاب ساکوں ہک ایہو جہے نقطے تے دھکیل ݙیندے جتھاں انسان آپ کوں جینیاتی انجینئرنگ، مصنوعی ذہانت، اتے سائبر ٹیکنالوجیز دے ذریعے نویاں شکلاں وچ &quot;اپ گریڈ&quot; کر سڳدے. اے خدا جہیاں صلاحیتاں کوں وجود  ݙے سڳدے. جئیں نال ممکنہ طور تے انسان دا اویں خاتمہ تھی سڳدے جیویں ساکوں معلوم ہیں اتے ہک نواں ارتقائی دور دا آغاز تھی سڳدے. 

خلاصہ اے ہے جو، &quot;سیپیئنز&quot; ہک عظیم کہاݨی ہے جیڑھی انسانی تاریخ کوں ہک کثیر الجہتی نقطہ نظر نال  پیش کریندے  اتے اے ہک طاقتور اتے اکثر پریشان کن نقطہ نظر ݙیندے جو انسان ہووݨ دا کیا مطلب ہے، اساں دنیا تے کیوے غالب تھے  کیوے دنیا کوں جدید دور وچ کھن ڳے. 

شان سرائیکی</text>
      <sha1>jthvxkg1qw1j5ik17bedu2x1dwugny1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ہندوش ساتراپی</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28556</id>
    <revision>
      <id>63422</id>
      <timestamp>2025-06-23T05:54:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sraiki</username>
        <id>12</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;ساتراپی ہِندوش (ہندوش ساتراپی) بارے سرائیکی معلومات  ہِندوش ساتراپی (Hindush Satrapy) ہک اہم تاریخی خطہ ہئی جیہڑا قدیم فارسی سلطنت (ہخامنشی سلطنت) دے ویلے موجود ہئی۔ ایہ سلسلہ تقریباً 500 قبل مسیح توں 330 قبل مسیح تک قائم رہیا۔ سرائیکی وسیب دا کجھ حصہ وی ایندے وچ ش...&quot; نال ورقہ تخلیق تھیا</comment>
      <origin>63422</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3681" sha1="kt74llv1x0egj2ahe130omgokatl8vn" xml:space="preserve">ساتراپی ہِندوش (ہندوش ساتراپی) بارے سرائیکی معلومات

ہِندوش ساتراپی (Hindush Satrapy) ہک اہم تاریخی خطہ ہئی جیہڑا قدیم فارسی سلطنت (ہخامنشی سلطنت) دے ویلے موجود ہئی۔ ایہ سلسلہ تقریباً 500 قبل مسیح توں 330 قبل مسیح تک قائم رہیا۔ سرائیکی وسیب دا کجھ حصہ وی ایندے وچ شامل ہئی۔

اہم گالھیں:

1.  ناں دا مطلب: &quot;ہِندوش&quot; دا مطلب اے &quot;انڈس دریا دے پار دا علاقہ&quot;۔ فارسی بادشاہ داریوش اول دے کتبیاں وچ وی ایہ ناں درج ہے۔

2.  تھاں ٹکانہ: ایہ ساتراپی ڄمّݨ تے ستلج دریاواں دے درمیانی علاقے (اجوکے پاکستان دے صوبہ پنجاب، خیبر پختونخواہ تے سرائیکی وسیب دا شمالی حصہ) تے مشتمل ہئی۔ اہم شہر ہن: گندھارا (پشاور دے کول)، تکشلا (ٹیکسلا)، تے ملتان دے کول قدیم شہر۔

3.  حکمرانی: ہخامنشی بادشاہ ایں علاقے تے ساتراپ (گورنر) مقرر کریندے ہن۔ ساتراپ ٹیکس وصولیندا ہئی، امن قائم رکھیندا ہئی تے بادشاہ کوں جوابدہ ہوندا ہئی۔

4.  فوج وچ حصہ: ہندوش ساتراپی دے لوگ فارسی فوج وچ شامل تھیندے ہن۔ داریوش اول دی یونان تے چڑھائی (جنگ ماراتھن) وچ وی ایں علاقے دے سپاہی شامل ہن۔

5.  معیشت: ایہ علاقہ زرخیز ہئی۔ کھیتی باڑی (خاص طور تے کپاہ)، وپار (انڈس دریا دے رستے)، تے ٹیکس فارسی سلطنت کیتے آمدنی دا ذریعہ ہن۔

6.  ثقافت تے اثر: فارسی سلطنت دے دور وچ فارسی رسم الخط (خط میخی)، سکے، انتظامی نظام تے ثقافتی اثرات ایں علاقے تے پئے۔ بعد وچ سکندر اعظم دے حملے دے بعد ایہ ساتراپی ختم تھی ڳئی۔

7.  سرائیکی وسیب نال تعلق: سرائیکی وسیب دا شمالی حصہ (خاص طور تے ملتان، مظفر گڑھ، ڈیرہ غازی خان دے علاقے) ایں ساتراپی وچ شامل ہن۔ ایہ علاقے زراعت، دریاواں تے جغرافیائی اہمیت دی وجہ نال ہخامنشیاں کیتے اہم ہن۔

== سرائیکی وسیب دی اہمیت ==
&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt;   دریاواں دے کنڈیاں تے واقع ہووݨ دی وجہ نال ایہ فوجی تے معاشی لحاظ نال اہم ہئی۔

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt;   وپار دے رستے (خاص طور تے انڈس دریا دے رستے) ایں علاقے کوں مرکز بݨیندے ہن۔

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt;   ایندے وچ شامل تھیوݨ نال سرائیکی خطہ وڈی سلطنت دا حصہ بݨ ڳیا، جیندے نال بیرونی رابطے تے ثقافتی تبادلا تھئے۔

خلاصہ: ہندوش ساتراپی قدیم فارسی سلطنت دا ہک صوبہ ہئی جیہڑا انڈس دریا دے پار دے علاقیاں تے مشتمل ہئی۔ سرائیکی وسیب دا کجھ حصہ وی ایندے وچ شامل ہئی۔ فارسی اثرات، فوجی حصہ داری تے معاشی اہمیت ایندے خاص پہلو ہن۔ ایہ سکندر اعظم دے حملے تک قائم رہیا۔

== ٻیا ݙیکھو ==

* [[ہخامنشی دور]] 

[[ونکی:تاریخ سرائیکستان]]</text>
      <sha1>kt74llv1x0egj2ahe130omgokatl8vn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ملتان دا برطانوی محاصرہ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28557</id>
    <revision>
      <id>63423</id>
      <timestamp>2025-06-23T06:50:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sraiki</username>
        <id>12</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;----  == تعارف == ملتان دی قدیم ریاست، سندھ اتے چناب دریاواں دی دِتی ہوئی خوشحالی اتے اوہدی اہم ترین جغرافیائی پوزیشن پاروں اوندے اک نہیں، کئی محاصرے ہوئے ہوسن، کُجھ معلوم اتے کُجھ غیر معلوم۔ جیویں 325 قبل مسیح وچ سکندر مقدونی (جیہنوں ایران وچ سکندر ملعون آکھ...&quot; نال ورقہ تخلیق تھیا</comment>
      <origin>63423</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34689" sha1="7t7bxkuy0znija0se9u9zour6nn12d4" xml:space="preserve">----

== تعارف ==
ملتان دی قدیم ریاست، سندھ اتے چناب دریاواں دی دِتی ہوئی خوشحالی اتے اوہدی اہم ترین جغرافیائی پوزیشن پاروں اوندے اک نہیں، کئی محاصرے ہوئے ہوسن، کُجھ معلوم اتے کُجھ غیر معلوم۔ جیویں 325 قبل مسیح وچ سکندر مقدونی (جیہنوں ایران وچ سکندر ملعون آکھیا ویندائے) دا محاصرہ، 1296 وچ علاؤالدین خلجی دا محاصرہ، 1818 وچ رنجیت سنگھ دی چڑھائی وغیرہ۔ پر تریخ وچ جِنّی تفصیلی معلومات برطانوی (ایسٹ انڈیا کمپنی) دے محاصرے دی موجود ہن، شاید کوئی ہور محاصرہ یا حملے دی موجود نئیں۔

کوئی وی ڈرامائی کہانی ہووے، واقعات، کردار اتے جھگڑے اوہدی جان ہوندن، اتے 1848 وچ برطانوی محاصرے وچ ایہ ساریاں خوبیاں موجود ہن۔ اِسی وجہ توں ایہ محاصرہ شاید اِیں لسٹ وچ واحد محاصرہ اے جیہنوں اپنیاں پوریاں ڈرامائی خوبیاں سمیت دوبارہ بیان کیتا ونڄ سگدائے۔

ایہ لِکھی ہوئی تحریر اِیں نوعیت دی اک کوشش اے۔ اِتّھاں ایہ دَسّنا وی ضروری اے کہ ایں لِکھت دے لِکھاری نے جاہن جوہنز کولے اتے اپنیاں یاداشتاں لِکھن والے دوجے فوجی افسراں دے 'پروٹاگونسٹ' اتے 'اینٹاگونسٹ' کوں اَدل بَدل کر ݙِتا اے تاکہ ملتان دھرتی دا دفاع کرن والیاں کوں تریخ وچ اُنہاں دا صحیح مقام ݙیوایا ونڄ سگے۔

ایہ ݙَسّنا وی ضروری اے کہ رنجیت سنگھ دی ملتان اُتے چڑھائی اتے 1838 وچ اوہدی موت توں بعد اپݨے پیو ساون مَل دے مقابلے وچ کمزور اتے سمجھوتا پسند کردار دے حامل مُولراج دی سیاسی حیثیت سرائیکی اتے ملتانی مؤرخین دے نزدیک کُجھ حد تک متنازعہ بلکہ ناپسندیدہ رہی اے۔

لِکھاری نے ایں تحریر کوں، جیہڑی تحقیق، ترجمہ اتے تخلیق دا مرکب اے، عروس البلاد ملتان دی محبت اتے اہمیت دے پیش نظر لِکھیا اے تاکہ برطانوی ایسٹ انڈیا کمپنی دی فوجی چڑھائی دے نال نال تقریباً پونے ݙو سو سال پہلے دے ملتان دی شکل اتے صورت کوں تحریری پردے اُتے ݙیکھایا ونڄ سگے۔ ایں پورے منظرنامے وچ مُولراج دی جو وی حیثیت بݨدی اے اتے ملتان دے مقامی لوکاں، مزاحمت کاراں اتے خالصہ دربار دی جو وی تصویر اُبھرتی اے، اُوہدا فیصلہ پڑھن والیاں اُتے چھوڑ ݙِتا گیا اے۔

البتہ اک گل واضح رہوے کہ 1848 تک تاجِ برطانیہ نے براہ راست برصغیر پاک وہند دی کمان نہیں سنبھالی ہائی اتے ملتان اُتے چڑھائی کرن والے کُجھ فوجی افسر ایسٹ انڈیا کمپنی دے ہی ملازم ہن اتے زیادہ تر اُجرت اُتے بھرتی کیتے گئے مقامی اتے بیرونی دستے ہن۔ جڈاں جو خالصہ دستیاں کوں خالصہ دربار لاہور توں جنگ دے پروانے دے نال نال ایں دھوکے نال شامل کیتا گیا ہا کہ پنجاب فتح کرن توں بعد کمپنی بہادر پنجاب دی حکمرانی دوبارہ اُنہاں دے حوالے کر ݙیسی۔ پر تریخ نے ثابت کیتا کہ ہور بہوں ساریاں چالاکیاں اتے دوست مارو سازشاں وانگوں ایہ وی اک گھنانی سازش ہائی کیونجو ملتان دا قلعہ انیویں صدی دے مضبوط ترین قلعیاں وچوں ہک ہا ۔ صرف ایہ ہی نہیں بلکہ انیویں صدی دے وسط تک، رنجیت سنگھ دی نواب مظفر خان کوں شکست ݙے کے ملتان کوں اپݨی راجدھانی وچ شامل کرن دے باوجود وی، صوبہ ملتان نے اپݨی آزادانہ حیثیت برقرار رکھی ہوئی ہائی۔ اُتے ݙسائے گئے پس منظر دی وجہ توں وی ملتان ایسٹ انڈیا کمپنی دا خالصہ دربار اتے مقامی دستیاں کوں نال ملائے بغیر فتح کرݨ ناممکن ہا۔

== جنگ دا آغاز اتے ملتانی مزاحمت ==
برطانوی فوجیاں نے حفاظتی بنداں توں باہر آ کے ودھ ایڈوانس تھاواں اُتے اپݨیاں پوزیشنز سنبھال ڳِذیاں۔ اُنہاں وچوں کُجھ سڄّے پاسّے، کُجھ کھبّے پاسّے اتے کُجھ نہر دے دامن وچ مغربی کنارے دے بالکل تھلّے اندھیرے دی اوٹ ڳِھن تے ریت اتے مِٹی وچ لُک ڳِئے۔ کمانڈراں نے نکّے نکّے دستے بݨا کے ہر ہک دی قیادت ہک بہادر جوان دے حوالے کر ݙِتّی۔ اِیں دوران میجر ایڈورڈز لیفٹیننٹ برنی دی مدد کوں ݙوڑیایا جڈاں جو کارٹلینڈ اتے جنرل لیک کوں موجودہ صورتحال وچ ایہو مناسب لڳّا کہ جِتّھاں جِتّھاں اُنہاں دے باقی ماندہ سپاہی موجود ہن، اُنہاں دی حوصلہ افزائی کیتی ونڄے۔ اُنہاں کُجھ ہور سپاہیاں کوں خندقاں وچ اتارا تاں جو جِنّاں ممکن تھیوے اپݨاں دفاع کر سڳݨ۔ پر ایہ ساری صورتحال ہݨ وی اُنہاں کیتے اطمینان بخش نہیں ہائی۔ شک و شبہ دی لہراں خون دا دباؤ ودھا رہیاں ہن۔ نفسانفسی اتے آپا دھاپی وچ کِسے کوں کِسے اُتے اعتماد باقی نہیں رہیا ہا اتے دوست دشمن دا فرق مٹݨ لڳ پیا ہا۔

برطانوی افسر ملتانی پٹھاناں، مقامی سکھاں اتے آلے ݙُوآلے توں اکٹھے کیتے گئے اُجرت اُتے بھرتی کیتے ڳئے سپاہیاں کوں مشکوک نظراں نال ݙیکھن لڳ پئے ہن۔ ٹھنڈھی یخ بستہ انھیری رات مُکݨ وچ ہی نہیں آ رہی ہائی۔ بے قراری اتے انتظار نے اُنہاں دی رات بہوں لمبی کر ݙِتی ہائی کیونجو صبح 8 وڳے اُنہاں حملہ کرن دا سوچیا ہا ۔ صبح جݙاں آہستہ آہستہ کمپدا ٹھٹھردا ہویا سج لباسِ افق توں باہر نکلیا تاں نال ہی ہوشیار ملتانی فوج نے ہک نویں جگہ توں چڑھائی کر ݙِتّی اتے پہلے حملے دے اندر ہی اتحادی فوجیاں وچوں کُجھ کوں ہلاک اتے کُجھ کوں زخمی کر ݙِتّا۔ ایہ ݙیکھ کے باقی دستے اپݨیاں پوزیشنز چھوڑ کے بھج ڳِئے۔ ایں بھگدڑ وچ کیا سپاہی کیا کمانڈر کِسے کوں کُجھ سمجھ نہیں آ رہیا ہا کہ بݨی بݨائی بازی الٹ کیسے ڳئی۔ ہݨی اوہ حیریانی وچ ہی ہن کہ اُنہاں مورچیاں توں اڳّوں ودھ کے گوریاں دے کیمپاں اُتے حملہ کر ݙِتّا اتے اُنہاں دے سڄّے بازو والے دستے دے پرخچے اُݙا ݙِتّے۔ گھبراਏ ہوئے دشمن نے آرٹلری دے لوکاں کوں جوابی فائر کرن کیتے آکھیا۔ گھات لائے ہوئے ملتانی فوج نے ندی دے سُکّے پٹّ وچ ودھ پیشرفت جاری رکھی، اِیویں جیویں کچّے رستیاں اُتے بیل ڳاݙیاں ݙوڙ رہیاں ہوون، اتے ول مناسب ترین تھاں توں پہلے توں ݙوگݨی قوت نال دشمن اُتے دوبارہ حملہ کر ݙِتّا۔

== میجر ایڈورڈز دی کمک اتے مولراج دی پوزیشن ==
میجر ایڈورڈز نے کُجھ مزید تازہ دم سپاہی اپݨی مدد کیتے سݙوائے اتے پچھلی رات دی شکست توں گھبرا کے ہݨ ایں واری میجر کارٹلینڈ کوں پہلّے ہی اطلاع بھیجی کہ اُوندے کیمپ اُتے اچانک حملہ تھیا اَے اتے ایہ کہ جوابی کارروائی کیتے اُنہاں دا اپݨے ٹروپس کوں ندی وچ اُتارݨ بہوں ضروری اے۔ دراصل اُونکوں خطرہ ہا کہ کہیں پہلے وانگوں اُپر ٹھہرے ہوئے فوجی دوبارہ اپݨے ہی فوجیاں دا شکار کرݨ نہ شروع کر ݙیون۔ ملتانی دستیاں نے بغیر کِسے وقفے دے لگاتار چڑھائی جاری رکھی اتے دشمن دے ٹروپس کوں سنبھلݨ وچ مشکل تھی رہئی ہائی پھر وی کارٹلینڈ نے اپݨی بٹالین کوں اڳّوں ودھݨ کیتے حکم ݙِتّا اتے نال ہی نال ایں طرح اڳّوں ودھݨ کیتے آکھیا کہ کِسے کوں اُنہاں اُتے اچانک وفاداری تبدیل کر ونڄݨ دا شک باقی نہ رہوے۔

اپݨیاں مایوسیاں کوں امید دا سہارا ݙیندے ہوئے اُونھاں تسلی رکھی کہ مسٹر کوئن دی سرکردگی وچ اوہ کُجھ ہمت اتے جرأت دا مظاہرہ کریسن جیہڑا پہلے توں ہی اک خطرناک چوکی اُتے موجود ہا۔ کوئن نے سُکّی ندی دے پٹ وچ پیر رکھیا ہی ہا کہ دفاع کاراں دی بندوق توں نکلیا ہویا اک خالی رائونڈ شاٹ اُونھدے چھاتی وچ آ لڳا۔ پر بعد دی اطلاعواں توں پتہ ایہو چلیا کہ سخت جان کوئن، معمولی زخمی تھیوݨ دی وجہ توں صرف بچ ہی نہیں ڳیا، بلکہ اڳلے مورچیاں اُتے اڳّوں ودھ ودھ کے اپݨیاں فوجیاں دا دفاع وی کردا رہیا۔ ایں جوابی کارروائی وچ آخر اوہ مقام آ ڳیا جِتّھاں ملتانی دستیاں نے مسلسل اڳّوں ودھدے ہوئے دشمن کوں ندی دے ݙوجھے کنارے جا لِتّا۔ گتھم گتھا حالتِ زار، نیڑے توں فائرنگ، سنگین بازی حتیٰ کہ ہتھا پائی اتے مار کٹائی وی تھئی۔ عین اُس ویلے جݙاں نیڑے ہا کہ دشمن نیست و نابود تھی ونڄے۔ لیفٹیننٹ کارٹلینڈ دا اضافی دستہ اپݨے شکست خوردہ دستیاں نال آ مِلیا اتے جنگ دا توازن بگڑݨ لڳ پیا۔ ایں توں پہلے کہ ملتانی دستیاں دا نقصان اک خاص حد توں ودھدا، اُنہاں پچھّوں ہٹݨ وچ ہی خیر سمجھی۔ کوئی ادھے گھنٹے وچ گھماسان دی لڑائی گھٹݨ لڳ پئی۔ دشمن وی اپݨے سابقہ مورچیاں اُتے ہٹݨ لڳ پئے جڈاں جو ملتان دیاں فوجاں واپس اپݨے محاذ اُتے آ کے نویں حکمت عملی اُتے غور کرݨ لڳ پئیاں۔

== بریگیڈیئر مارخم دی آمد اتے ملتانی فوجیاں دی بہادری ==
کوئی ادھ پونے گھنٹے وچ جݙاں خاک اتے دھواں چھٹݨ لڳّا تاں اتحادی فوجیاں کوں بریگیڈیئر مارکھم دی کمان وچ ہک ہور دستہ مدد کوں آندا ہویا ݙیکھیا۔ تھوڑی ہی دیر وچ ندی کراس کر کے مشرقی کنارے اُونھاں ذرا لمبا رستہ اختیار کیتا اتے ول کُھلے میدان وچ کِسے وی خطرے توں آزاد تھی کے اُونھاں دا دستہ جنگ دی تھاں ول روانہ تھیا۔ ہݨی اوہ کُجھ سو گز ہی چلے ہوسن کہ گھوڑ سوار جنرل ویہلر نے ݙوڙ کے اُنہاں کوں چوکنا تھیوݨ کیتے آکھیا۔ اُنہاں کوں معلوم نہیں ہا کہ ملتانی لشکری مسلسل اُنہاں دیاں حرکات و سکنات اُتے نظر رکھے ہوئے ہن۔ جنرل مارکھم دے دستیاں دا ہدف اُتے آوݨ ہی ہا کہ بغیر کِسے تاخیر دے اُونھاں دھڑا دھڑ گولے فائر کرݨ شروع کر ݙِتے۔ ذہنی طور اُتے نسبتاً ریلیکس برطانوی اتحادی دستے ݙو واری اپݨیاں پناہ گاہواں ول بھڄّے اتے جوابی کارروائی کیتے اپݨیاں بندوقاں سدھیاں کیتیاں۔ اُوچائی اُتے کھڑے تھیوݨ دی وجہ توں ہݨ اوہ جوابی کارروائی کرݨ کیتے نسبتاً بہتر پوزیشن وچ ہن۔ اِسی وجہ توں بہوں جلدی صرف واپسی فائر کرݨ لڳ پئے بلکہ مزاحمت کاراں دی محدود تعداد اتے محدود اسلحے دا اندازہ کریندے ہوئے سنگینیاں تاݨ کے اڳّوں وی ودھݨ لڳ پئے اتے جلدی ہی دفاع کاراں دے محدود دستے منتشر تھیوݨ لڳ پئے، صرف ایہ ہی نہیں بلکہ اُنہاں دیاں پنج وچوں چار توپاں وی دشمن دے ہتھ لڳ ڳئیاں۔

پر پلٹ کے وار کرݨ کیتے ہک جوان سال سپاہی نے نشانہ بَنھ کے مارکھم اُتے اِیویں نشانہ لاٰیا جو گھوڑے سمیت کئی فٹ پرے ونج ڈِگّا۔ خیال ہا کہ ݙونہیں ملکِ عدم کوں سدھار ڳِئے ہن پر بعد وچ معلوم تھیا کہ مٹی وچ لتھڑا ہویا تربیت یافتہ گورا کہیں طرح کلا بازیاں کھا کے اپݨے آپ کوں گھوڑے دی اوٹ وچ ݙیگݨ وچ کامیاب تھی ڳیا ہا۔ جیندے نال اوہ زخمی تھی ڳیا ہا پر بچ ڳیا ہا کیونجو باقی دے نشانے موٹے گھوڑے دے پیٹ وچ ونج لگ ڳِئے ہن۔ اِیویں جیویں کوئی کپاہ دی ݙھاݨی کریندا ہووے۔ ایہ صرف اِتّفاق ہا یا نشانچی دی حکمت عملی کہ ملتانی سپاہیاں دی واپسی فائرنگ نال جنرل ویہلر اتے اُونھاں دا گھوڑا ݙونہیں شدید زخمی تھی ڳِئے۔ گھوڑا تاں اوتّھے ہی مر ڳیا لیکن مارکھم دے مقابلے وچ ویہلر کوں صحت یاب تھیوݨ وچ کئی ݙینھ لڳ ڳِئے۔

تاہم ایں محاذ اُتے ݙونہیں پاسّوں توازن گھٹ و گھٹ برابر ہی رہیا اتے ݙونہیں فوجاں دا چنڳاں خاصا نقصان تھیا اتے اگر تعداد اتے اسلحے دے عدم توازن دی بنیاد اُتے ݙیکھیا ونڄے تاں ملتانی فوج نے اوہ کر ݙیکھایا جو وݙیاں وݙیاں فوجاں نہیں کر سڳدیاں۔ لیکن مجموعی طور اُتے برطانوی جنرل، میجر اتے بریگیڈیئر خوش اتے مطمئن ہن کہ اوہ کامیابی نال ہمکنار تھی رہئے ہن۔ اڄ دے ݙینھ برطانوی اتحادیاں دے ترائے جڈاں جو ملتانی فوجاں دے تقریباً پندرہ افراد جان توں ڳِئے ہن۔ البتہ پچھلے پورے ہفتے دا اگر جائزہ ڳِھدا ونڄے تاں کمپنی اتحادیاں دا وی بہوں وݙا نقصان تھیا ہا۔ اُنہاں دے تقریباً 76 فوجی مارے ڳِئے ہن اتے 316 جوان بُری طرح زخمی تھی ڳِئے ہن۔ ست ݙینھ دی مسلسل چڑھائی توں بعد پھر وی اوہ تسلی وچ ہن کہ ایں ویلے خطرہ ٹل ڳیا اے۔ ملتان دی فوج کِسے منظم اتے مرکزی کمان نہ ہوݨ دی وجہ توں کافی نقصان چُک چُکّی ہائی اتے اُنہاں کوں افسوس ہا کہ ہفتہ بھر دی ایں شاندار کارکردگی دے باوجود انجام کوئی بہوں تسلی بخش نہیں ہا ۔ پنج توپاں اتے کُجھ بندوقاں دے دشمن دے ہتھ چڑھ ونڄݨ دی وجہ توں اُنہاں دے پہلے توں ہی گھٹ اسلحے وچ مزید کمی تھی ڳئی ہائی جڈاں جو اُوں پاسّے برطانوی فوجی افسر اتے جوان اپݨے جانی نقصان دی پرواہ کیتے بغیر (شاید اِیں وجہ توں وی کہ مارے ونڄݨ والے زور یا لالچ اُتے بھرتی کیتے ڳئے مقامی افراد ہی ہن) ہک ݙوجھے کوں مبارکباد ݙے رہے ہن۔ تاہم اُنہاں کوں ویہلر اتے مارکھم دے گھوڑے دے مارے ونڄݨ دا بہوں رنج ہا اتے ایہ دکھ کہ ویہلر ہݨی تئیں زخماں دی چبھن نال کراہ رہیا ہا۔

== قلعے دا دفاع اتے دشمن دی وحشت ==
بہرحال اِہیں صورتحال وچ سورج کنڈ دی لڑائی ختم تھئی۔ پر ظاہر اے کہ ایہ فیصلہ کن نہیں ہائی۔ ہݨی ݙونہاں پاسّوں ہک ݙوجھے کوں ہراݨ دی کوشش اتے خواہش باقی ہائی اتے ایہ صرف تھکن دا وقفہ ہا۔ ملتان دیاں تھکیاں ہوئیاں فوجاں قلعے ول واپس ونڄ ڳئیاں۔ پر اُونھاں ہمت اتے حوصلہ نہیں ہارا اتے شہر دے آلے ݙُوآلے توں مزید رضاکار اتے مزید سپاہی لبھݨ وچ لڳ ڳِئے۔ کُجھ نویں بند بݨائے، کُجھ خندقاں کھودیاں اتے قلعے دے کمزور حصیاں دی مرمت وی جاری رکھی۔ مولراج نے ہݨ ہک طرح نال اپݨے آپ کوں قلعے وچ محصور کر ڳِھدا۔ لیکن اُونھاں قلعے دے آلے ݙُوآلے اتے نیڑے دیاں آبادیاں وچ اپݨے محافظ اتے جاسوس ایں طرح مقرر کیتے جو انگریزی فوجاں اتے اُونھاں دے بھیجے ہوئے جاسوس قلعے یا اُونھاں دے ذاتی ٹھکانے بارے ودھ معلومات نہ حاصل کر سڳݨ۔ جو کوئی اِیویں کرݨ دی کوشش کریندا موت اُونھاں دا مقدر بݨدی۔ تاہم اپݨے اپݨے پڑاؤ اُتے ہݨ وی ݙونہیں فریق نویاں محاذ آرائیاں دی تیاری وچ مصروف ہن۔

لہو گرم رکھݨ کیتے سپاہیاں نے قلعے دے اندر گھوڑ ݙوڑ، رسہ کشی، تیر اندازی، نشانہ بازی اتے کلہاڑا اندازی جاری رکھی۔ اُنہاں کوں معلوم ہا کہ خالصہ اتحادیاں اتے گوریاں دا اڳلا ہدف قلعہ کوہنہ ملتان اے کیونجو صدیاں توں کھڑا ایہ کوہ قامت، دیوتا صفت قلعہ سکندر مقدونی توں ڳِھن کے رنجیت سنگھ تئیں ساریاں کوں اپݨی استقامت اتے مزاحمت دے سامݨے ڈھیر کردا رہیا اے۔ شاید اِہیں نقطہ نظر توں اتحادی فوجاں دے انجینئر قلعے دے کمزور ترین تھاواں دا اپݨے طور اُتے جائزہ ڳِھندے رہئے ہن۔ اتے نال ہی نال قلعے اُتے چڑھائی کرݨ کیتے آلے ݙُوآلے وچ نکّے وݙّے مورچے اتے مٹی دیاں ڈھالاں وی کھڑیاں کر رہئے ہن۔ ہر چند جو موسم ٹھنڈ دا ہا لیکن ݙینھ کوں سج دی گرمی بہوں تقویت ݙیوݨ لڳ پئی ہائی۔ جو گورے افسراں دی صحت کیتے خاص طور اُتے بہوں موافق ہائی۔ اوہ ہݨ وی بمبئی ٹروپس دے پُہنچݨ دا انتظار کر رہئے ہن تاکہ اُنہاں دی قوت اتے استقامت وچ اضافہ تھی سڳے اتے اوہ قلعہ اُتے ہک بھرپور حملہ کر سڳݨ۔

15 دسمبر کوں اوہ بدقسمت ݙینھ وی آ ڳیا جݙاں بمبئی توں روانہ نویں اسلحے نال لیس اتے مکمل تربیت یافتہ ہک ہور فوجی دستے نے اُنہاں کوں جوائن کر ڳِھدا۔ ہݨ صرف اتے صرف قلعہ ہی اُنہاں دا ہدف ہا ۔ جیہدا ملتانی سپاہیاں کوں چنڳے توں معلوم ہا ۔

== آخری مزاحمت اتے قلعے دی پسپائی ==
اسلحہ، آدمی اتے مورچے سارے تیار کرݨ توں بعد ہݨ کمپنی اتحادی اتے خالصہ فوجاں ہک بدمست ہاتھی وانگوں قلعے اُتے حملہ کرݨ کیتے بے چین ہن۔ باہر آ کے بہادری نال توپ اتے تفنگ دا سامݨا کرݨ دی بجائے مولراج اپݨے قلعہ بند محل وچ محصور تھی ڳیا۔ تاہم سپاہیاں نے فرش توڑ کے خندقاں کڈھیاں، مورچے مضبوط کیتے اتے گولہ باری دے متوقع تھاواں اُتے مزاحم بندوقاں، توپاں اتے توپچی نصب کیتے جڈاں جو ول قلعے دے اندر، باہر، النگ دے اُتے اتے برجیاں دی اوٹ وچ اپݨے رگ وپے وچ ݙوڑدی ہوئی توانائیاں کوں آزمݨ کیتے تیار تھی ڳِئے۔ سورج کنڈ دی لڑائی وچ دشمن دے بچ رہݨ اتے اُنہاں کوں مزید کمک اتے اسلحہ دستیاب تھی ونڄݨ توں بعد ہݨ قلعے دی بقا اتے دفاع اُنہاں کیتے زندگی اتے موت دا مسئلہ ہا۔

ݙوجھے پاسّے جنرل ویش جنگلی بھیڑئے وانگوں، اپݨے طور اُتے، ملتان کوں روندݨ کیتے زیادہ توں زیادہ آدمی اتے اسلحہ صرف اکٹھا ہی نہیں کر رہیا ہا بلکہ تمدن توں پرے اپݨی وحشت انگیزی اتے مخصوص سفاکیت دا مظاہرہ کرݨ کیتے بے قرار وی ہا۔ کمپنی بہادر دا سُہّا پھریرا گرم خون وانگوں اُونھدیاں اکھیاں دی فصیل اُتے لہرا رہیا ہا۔

25 اتے 26 دسمبر دی رات اُونھاں اتحادی فوجاں کوں قلعے دے شمال مشرقی حصے وچ پڑاؤ ݙالݨ دا حکم ݙِتّا۔ ویلے دے جدید اسلحے کوں اپݨی کمر اُتے سجائے اتے مورچیاں وچ ڈھیر لائے، دشمن ہݨ ہر طرح دی سفاکی اتے ہولناکی پھیلاوݨ کیتے تیار ہا۔ پر ملتان دے دلیر وطن پرست وی قلعے دے باہر اِدھر اُدھر خندقاں اتے مورچیاں وچ گھات لائے بیٹھے ہن۔ 27 دسمبر 1848 کوں کمپنی بہادر دی اتحادی فوجاں نے قلعے ول پیش رفت شروع کر ݙِتّی اتے رستے وچ چرند، پرند، شجر اتے گھر جو کُجھ وی نظر آیا سب نیست و نابود کر ݙِتّا۔ ایہ کوئی کھیݙ ہا یا بربریت مزاجی، کُجھ خبر نہیں۔

== وحشت اتے شہر دی بربادی ==
جݙاں اوہ سیلِ رواں وانگوں اڳّوں ودھے تاں بہوں سارے عام شہری وی اُنہاں دی قاتل رفتار ہیٹھ روندے ڳِئے۔ خالصہ اتے اتحادیاں نے اپݨی راہ وچ آوݨ والے پِنڈ دے پِنڈ اُجاڑ ݙِتے۔ زرخیز زمیناں کوں برباد کر ݙِتّا اتے کپاہ دیاں کھڑیاں فصلاں کوں اگ لا ݙِتّی۔ اِیویں پِنڈ اِیویں بستیاں وی بہوں ہن جِنھاں کوں خبر تئیں نہیں ہائی کہ ایہ گورے کوں ہن؟ کیا چاہندے ہن؟ کیوں ہر جیوندے شے کوں مارݨ دے پیچھے پئے ہن؟ اوہ تاں کپاہ اتے گنّے دی کٹائی یا ول گہوں دی بوائی وچ مصروف ہن۔ اُنہاں کوں تاں خبر ہی نہیں ہائی کہ کوں کِھدے خلاف لَڑ رہیا اے اتے کیوں؟ پر نوآبادیاتی ہوس کاری وچ دشمن اپݨے ہوش و حواس کھو بیٹھا ہا۔ کیا مندر، کیا مسجد، کیا معبد کیا دربار، کیا باغیچے، کیا کھیت کھلیان جو کُجھ وی رستے وچ آیا سب کُجھ اَدھ مُوآ کریندے ہوئے اوہ اڳّوں ودھدے ڳِئے۔ اِتّھوں تئیں کہ قلعے دے مغربی علاقے وچ پُہنچ ڳِئے۔ ایں تھاں اُتے جِتّھوں ملتان دی کمزور اتے بُڈّھی ندی (موج دریا) وہندی ہائی۔ ہݨ کہیں کہیں توں اُنہاں کوں وݙے قلعے دے ہتھ پیر ݙیکھݨ لڳ پئے ہن۔ اُتّھوں اُنہاں تھوڑا جہا شمال مغرب ول مارچ کیتا اتے مقررہ فاصلے توں کُجھ گولیاں قلعے دے چھاتی وچ پیوست کرݨ دی کوشش کیتی۔ اُتّھوں شمال مغرب دی سمت اوہ کُجھ ہور اڳّوں ودھے اتے ول ہک وار حملہ کرݨ کیتے ہک محفوظ تھاں اُتے مورچے بݨاوݨ، خندقاں کھودݨ اتے کُجھ زمین ہموار کرݨ شروع کر ݙِتّی تاکہ اُتّھے اپݨیاں اگ اُگلݨ والیاں توپاں نصب کر سڳݨ۔ اڳلے ݙو توں ترائے ݙینھ وچ اوہ قلعے دے اندر اتے باہر ہولناکیاں کرݨ کیتے تیار ہن۔

== قلعے دا آخری دفاع اتے مقامی لوکاں دی تیاری ==
وݙی تعداد وچ فوجیاں اتے خونخوار اسلحے وچ گھرے محافظاں دے کول ہݨ قلعہ بند تھی کے مزاحمت اتے دفاع دا آخری رستہ اختیار کرݨ دے علاوہ کوئی چارہ نہیں ہا۔ دستہ سالاراں نے قلعہ دے اندر رہݨ والے عام شہریاں کوں محتاط رہݨ دی اطلاع ݙِتّی۔ زمیں بوس جنگ دے ممکنہ لمبے تھیوݨ پاروں منّاں ٹنّاں گہوں ذخیرہ کروایا۔ برجیاں اُتے بچّی کھچّی، جزوی طور اُتے درست اتے جزوی طور اُتے خراب توپاں نصب کروائیاں اتے جو کُجھ گولہ بارود سابقہ جھڑپاں توں بچیا ہا، اُوہنوں منظم اتے تیار رکھݨ شروع کر ݙِتّا۔ دِلّی دروازہ، بوہڑ دروازہ، حرم دروازہ اتے دولت دروازہ دیاں مین میخاں درست کروائیاں، چولاں اتے قبضے مرمت کروائے، اتے جِتّھوں تئیں بݨ پیا لوہاراں دیاں ݙُکاناں وچ بہوں اگ بھڑکائی، بہوں لوہا پگھلایا اتے سپاہیاں دی بہوں پیٹھ ٹھوکی۔ بُڈّھا دیوتا ہݨی تئیں اپݨے پراعتماد پیراں اُتے کھڑا ہویا ہا۔

دشمن نے ہر اِیہو جیہی جگہ سنبھال ڳِھدّی اتے ہر اِیہو جیہے مقام اُتے چوکنا تھی ڳیا جِتّھوں قلعے اُتے یا تاں موثر چڑھائی کیتی ونڄ سڳے یا ول ملتان دے بہادر سپاہیاں دا وار روکیا ونڄ سڳے۔ حرم گیٹ توں مشرق دی سمت وچ پکی اینٹاں بݨاوݨ والا ہک پراݨا بھٹھا یا مندیارا ہا جیندے اُوچائی اُتے برطانوی بدقماشاں نے اپݨیاں پائوڈر گنّاں کھڑیاں کر ݙِتّیاں۔ قلعے دے آلے ݙُوآلے اُوچے نیویں تھاواں اتے نیڑے دے گھراں دیاں چھتّاں اُتے اپݨے پیادے ایں طرح جما ݙِتے جو اوہ آپس وچ براہ راست یا اشاریاں دے ذریعے پیغام رسانی کر سڳݨ جڈاں جو گھوڑ سواراں کوں پچھلے باغاں دے اندر اتے سڄّے کھبّے ترتیب ݙے کے ہوشیار کر ݙِتّا ڳیا۔ جِتّھوں وݙّے وݙّے ٹیلے ہن اُنہاں دی اوٹ وچ توپاں نصب کیتیاں اتے میزائل داغݨ والیاں مشیناں تاک وچ کھڑیاں کر ݙِتّیاں۔ مطلب ہݨ نام نہاد مہذب گوریاں دی قیامت اپݨے افسراں دے ہک اشارے دی منتظر ہائی۔ اُوں پاسّے قلعے دیاں برجیاں اُتے مقامی جرنیلاں اتے بہادر جواناں نے پراݨے طرز دیاں ہک ݙو توپاں رکھ ڳِھدّیاں۔ ممکنہ حد تئیں کافی سپاہی وی النگ اتے برجیاں اُتے موجود کیتے اتے کئییاں کوں نکّیاں وݙّیاں بندوقاں ݙے کے دشمن دا نشانہ بَنھݨ کیتے درست ترین نشانیاں اُتے گاڑ ݙِتّا ڳیا۔ قلعے دے اندر رہݨ والی آبادی، جو ہݨ تئیں وݙی حد تئیں محفوظ اتے گھٹ واقف ہائی، اِیویں ششدر اتے گھبرا ڳئی، جیویں صور پھُکّݨ دی منتظر ہووے۔

== قلعے اُتے حملہ اتے مزاحمت ==
دشمن نے منصوبے دے مطابق پہلے شمال مغرب وچ شاہ شمس سبزواری دے دربار دے نیڑے پُہنچ کے اپݨی پہلی پیش قدمی وچ ہی قلعے اُتے گولے وساݨ شروع کر ݙِتے۔ اُوں پاسّے ݙوجھی پلٹون نے حرم گیٹ اُتے کُجھ ابتدائی وار کیتے تاکہ ملتانی مزاحمت کاراں دی توجہ ونݙائی ونڄ سڳے اتے ول اڳّوں ودھ کے کُجھ ہور گولے داغے پر وݙّے قلعے دی دیوار توں ہݨی اوہ تھوڑی پرے ہن۔ آلے ݙُوآلے وچ بنگال ٹروپس نے قلعے دے سڄّے پاسّے مورچے سنبھالے اتے بمبئی دے دستیاں نے مرکزی پوزیشن سنبھالیاں جڈاں جو باقی ماندہ اتحادی دستے اینٹاں دے بھٹھیاں اتے باغاں توں مقامی آبادی کوں دہشت گردی دے ذریعے بے دخل کر کے مورچہ بندی کرݨ لڳ پئے ۔ اتے ول پورے شہر کوں مکمل اپݨے گھیرے وچ ڳِھنݨ کیتے گھوڑ سوار دستے شمال مغربی علاقے وچ چکر لاوݨ لڳ پئے ۔ لیکن دربار دی سمت وچ ہݨی اوہ وݙّے حملے کیتے تیار تھی ہی رہئے ہن کہ اچانک گولیاں دی بارش نے اُنہاں کوں ہڑبڑا ݙِتّا۔ ہݨی اوہ واپسی فائرنگ دی پوزیشن بݨاوݨ لڳے ہن کہ گھات لائے ہوئے ملتانی نشانہ بازاں نے ہلہ فائرنگ دی ہک ہور بارش کھول ݙِتّی اتے اکھ جھپکݨ وچ غائب تھی ڳِئے۔ چوکنا تھیوݨ دی وجہ توں گھٹ ہی سہی پر دشمن نے چھ ست ہور سپاہی ڳنوا ݙِتے جِنھاں وچ ہک ݙو افسر وی شامل ہن۔

29 دسمبر تئیں غیر ملکی جارحیت پسنداں اتے خالصہ اتحادیاں نے قلعے توں تقریباً سو گز دے فاصلے اُتے اگ اُگلݨ والیاں اپݨیاں ݙو غضبناک توپاں نصب کر ڳِھدّیاں۔ ہک وݙّے دِلّی گیٹ دے سامݨے اتے ݙوجھی قلعے دے مضبوط ترین برج، یعنی خونی برج دے سامݨے۔ مزید برآں اُنہاں نے اپݨیاں خندقاں دے اندر ݙور مار کرݨ والیاں وݙّیاں بندوقاں وی قلعے ول گاڑ ݙِتّیاں۔

جیویں جو اُتے ذکر کیتا ڳیا اے جو قلعے اُتے چاک و چوبند ملتانی دستیاں نے سفاک حملہ آوراں کوں ایہ سب کُجھ اِتّنی آسانی نال نہیں کرݨ ݙِتّا اتے ݙینھ رات گولیاں دی بارش جاری رکھی تاکہ اُنہاں دی پیش رفت کوں روکیا ونڄے، اتے حملے دے بندوبست کوں برباد کیتا ونڄ سڳے۔ اِتّھوں تئیں جو جو اتحادی سپاہی خندقاں دے اندر نشانہ بَنھݨ دے منتظر ہن اُنہاں کوں سر کڈھ کے جوابی فائر کرݨ کیتے ݙاہ واری سوچݨ پویندا ہا۔ اگر ہک سر وی کہیں ݙیکھائی پیندا تاں درجن بھر گولیاں سائیں سائیں کریندیاں ہوئیاں یا تاں اُونھدے نیڑے توں گزر ویندیاں یا ول پکے ہوئے تربوز وانگوں اُنہاں دی کھوپڑی کُچا کُچا بکھیر ݙیندیاں۔ بند اتے ٹیلے، جِنھاں دے پچھوں دشمن موقع دی تلاش وچ ہا، جِتّھوں کہیں وی کوئی چھیک، کوئی راہ ݙیکھائی ݙیندی اُتّھوں اُتّھوں سپاہیاں نے نشانہ بَنھ کے مسکیٹری دے دہانے کھول ݙِتے اِتّھوں تئیں جو ہک درخت جو صرف اِتّفاق نال قلعے دی دیوار اتے برطانوی خندقاں دے وچال ہا گولیاں دے مسلسل جھماکیاں نال چھلنی تھی ڳیا۔

اِیویں معلوم پیندا ہا جیویں کِسے نے درخت دے ہتھ پیراں اُتے مہندی دے پرنٹ بݨا ݙِتے ہوون یا کوئی زخمی بُت لوہے دی میت اُتے اَتّھرو وہا رہیا ہووے۔ ریت اتے مٹی دیاں بوریاں وچ، جِنھاں دے پشت قاتلاں نے اپݨے تحفظ کیتے بَنھّے ہن، جان توڑ چھیک ہن جِنھاں وچوں ریت گرم خون وانگوں دھڑ دھڑ وہݨ لڳ پئی ہائی اتے بیسیوں گولیاں بے نشان اِدھر اُدھر بکھر ڳئیاں ہن جِنھاں دے بدن سخت ڈھالاں نال ٹکرا ٹکرا کے اپݨا چہرا ڳنوا بیٹھے ہن۔
[[ونکی:تاریخ سرائیکستان]]</text>
      <sha1>7t7bxkuy0znija0se9u9zour6nn12d4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>63424</id>
      <parentid>63423</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T06:58:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sraiki</username>
        <id>12</id>
      </contributor>
      <origin>63424</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34690" sha1="sibv7q6a96w2j7d1pv83v7khtvmu1wv" xml:space="preserve">== تعارف ==
ملتان دی قدیم ریاست، سندھ اتے چناب دریاواں دی دِتی ہوئی خوشحالی اتے اوہدی اہم ترین جغرافیائی پوزیشن پاروں اوندے  ہک نہیں، کئی محاصرے ہوئے ہوسن، کُجھ معلوم اتے کُجھ غیر معلوم۔ جیویں 325 قبل مسیح وچ سکندر مقدونی (جیہنوں ایران وچ سکندر ملعون آکھیا ویندائے) دا محاصرہ، 1296 وچ علاؤالدین خلجی دا محاصرہ، 1818 وچ رنجیت سنگھ دی چڑھائی وغیرہ۔ پر تریخ وچ جِنّی تفصیلی معلومات برطانوی (ایسٹ انڈیا کمپنی) دے محاصرے دی موجود ہن، شاید کوئی ہور محاصرہ یا حملے دی موجود نئیں۔

کوئی وی ڈرامائی کہانی ہووے، واقعات، کردار اتے جھگڑے اوہدی جان ہوندن، اتے 1848 وچ برطانوی محاصرے وچ ایہ ساریاں خوبیاں موجود ہن۔ اِسی وجہ توں ایہ محاصرہ شاید اِیں لسٹ وچ واحد محاصرہ اے جیہنوں اپنیاں پوریاں ڈرامائی خوبیاں سمیت دوبارہ بیان کیتا ونڄ سگدائے۔

ایہ لِکھی ہوئی تحریر اِیں نوعیت دی  ہک کوشش اے۔ اِتّھاں ایہ دَسّنا وی ضروری اے کہ ایں لِکھت دے لِکھاری نے جاہن جوہنز کولے اتے اپنیاں یاداشتاں لِکھن والے دوجے فوجی افسراں دے 'پروٹاگونسٹ' اتے 'اینٹاگونسٹ' کوں اَدل بَدل کر ݙِتا اے تاکہ ملتان دھرتی دا دفاع کرن والیاں کوں تریخ وچ اُنہاں دا صحیح مقام ݙیوایا ونڄ سگے۔

ایہ ݙَسّنا وی ضروری اے کہ رنجیت سنگھ دی ملتان اُتے چڑھائی اتے 1838 وچ اوہدی موت توں بعد اپݨے پیو ساون مَل دے مقابلے وچ کمزور اتے سمجھوتا پسند کردار دے حامل مُولراج دی سیاسی حیثیت سرائیکی اتے ملتانی مؤرخین دے نزدیک کُجھ حد تک متنازعہ بلکہ ناپسندیدہ رہی اے۔

لِکھاری نے ایں تحریر کوں، جیہڑی تحقیق، ترجمہ اتے تخلیق دا مرکب اے، عروس البلاد ملتان دی محبت اتے اہمیت دے پیش نظر لِکھیا اے تاکہ برطانوی ایسٹ انڈیا کمپنی دی فوجی چڑھائی دے نال نال تقریباً پونے ݙو سو سال پہلے دے ملتان دی شکل اتے صورت کوں تحریری پردے اُتے ݙیکھایا ونڄ سگے۔ ایں پورے منظرنامے وچ مُولراج دی جو وی حیثیت بݨدی اے اتے ملتان دے مقامی لوکاں، مزاحمت کاراں اتے خالصہ دربار دی جو وی تصویر اُبھرتی اے، اُوہدا فیصلہ پڑھن والیاں اُتے چھوڑ ݙِتا گیا اے۔

البتہ  ہک گل واضح رہوے کہ 1848 تک تاجِ برطانیہ نے براہ راست برصغیر پاک وہند دی کمان نہیں سنبھالی ہائی اتے ملتان اُتے چڑھائی کرن والے کُجھ فوجی افسر ایسٹ انڈیا کمپنی دے ہی ملازم ہن اتے زیادہ تر اُجرت اُتے بھرتی کیتے گئے مقامی اتے بیرونی دستے ہن۔ جڈاں جو خالصہ دستیاں کوں خالصہ دربار لاہور توں جنگ دے پروانے دے نال نال ایں دھوکے نال شامل کیتا گیا ہا کہ پنجاب فتح کرن توں بعد کمپنی بہادر پنجاب دی حکمرانی دوبارہ اُنہاں دے حوالے کر ݙیسی۔ پر تریخ نے ثابت کیتا کہ ہور بہوں ساریاں چالاکیاں اتے دوست مارو سازشاں وانگوں ایہ وی  ہک گھنانی سازش ہائی کیونجو ملتان دا قلعہ انیویں صدی دے مضبوط ترین قلعیاں وچوں ہک ہا ۔ صرف ایہ ہی نہیں بلکہ انیویں صدی دے وسط تک، رنجیت سنگھ دی نواب مظفر خان کوں شکست ݙے کے ملتان کوں اپݨی راجدھانی وچ شامل کرن دے باوجود وی، صوبہ ملتان نے اپݨی آزادانہ حیثیت برقرار رکھی ہوئی ہائی۔ اُتے ݙسائے گئے پس منظر دی وجہ توں وی ملتان ایسٹ انڈیا کمپنی دا خالصہ دربار اتے مقامی دستیاں کوں نال ملائے بغیر فتح کرݨ ناممکن ہا۔

== جنگ دا آغاز اتے ملتانی مزاحمت ==
برطانوی فوجیاں نے حفاظتی بنداں توں باہر آ کے ودھ ایڈوانس تھاواں اُتے اپݨیاں پوزیشنز سنبھال ڳِذیاں۔ اُنہاں وچوں کُجھ سڄّے پاسّے، کُجھ کھبّے پاسّے اتے کُجھ نہر دے دامن وچ مغربی کنارے دے بالکل تھلّے اندھیرے دی اوٹ ڳِھن تے ریت اتے مِٹی وچ لُک ڳِئے۔ کمانڈراں نے نکّے نکّے دستے بݨا کے ہر ہک دی قیادت ہک بہادر جوان دے حوالے کر ݙِتّی۔ اِیں دوران میجر ایڈورڈز لیفٹیننٹ برنی دی مدد کوں ݙوڑیایا جڈاں جو کارٹلینڈ اتے جنرل لیک کوں موجودہ صورتحال وچ ایہو مناسب لڳّا کہ جِتّھاں جِتّھاں اُنہاں دے باقی ماندہ سپاہی موجود ہن، اُنہاں دی حوصلہ افزائی کیتی ونڄے۔ اُنہاں کُجھ ہور سپاہیاں کوں خندقاں وچ اتارا تاں جو جِنّاں ممکن تھیوے اپݨاں دفاع کر سڳݨ۔ پر ایہ ساری صورتحال ہݨ وی اُنہاں کیتے اطمینان بخش نہیں ہائی۔ شک و شبہ دی لہراں خون دا دباؤ ودھا رہیاں ہن۔ نفسانفسی اتے آپا دھاپی وچ کِسے کوں کِسے اُتے اعتماد باقی نہیں رہیا ہا اتے دوست دشمن دا فرق مٹݨ لڳ پیا ہا۔

برطانوی افسر ملتانی پٹھاناں، مقامی سکھاں اتے آلے ݙُوآلے توں اکٹھے کیتے گئے اُجرت اُتے بھرتی کیتے ڳئے سپاہیاں کوں مشکوک نظراں نال ݙیکھن لڳ پئے ہن۔ ٹھنڈھی یخ بستہ انھیری رات مُکݨ وچ ہی نہیں آ رہی ہائی۔ بے قراری اتے انتظار نے اُنہاں دی رات بہوں لمبی کر ݙِتی ہائی کیونجو صبح 8 وڳے اُنہاں حملہ کرن دا سوچیا ہا ۔ صبح جݙاں آہستہ آہستہ کمپدا ٹھٹھردا ہویا سج لباسِ افق توں باہر نکلیا تاں نال ہی ہوشیار ملتانی فوج نے ہک نویں جگہ توں چڑھائی کر ݙِتّی اتے پہلے حملے دے اندر ہی اتحادی فوجیاں وچوں کُجھ کوں ہلاک اتے کُجھ کوں زخمی کر ݙِتّا۔ ایہ ݙیکھ کے باقی دستے اپݨیاں پوزیشنز چھوڑ کے بھج ڳِئے۔ ایں بھگدڑ وچ کیا سپاہی کیا کمانڈر کِسے کوں کُجھ سمجھ نہیں آ رہیا ہا کہ بݨی بݨائی بازی الٹ کیسے ڳئی۔ ہݨی اوہ حیریانی وچ ہی ہن کہ اُنہاں مورچیاں توں اڳّوں ودھ کے گوریاں دے کیمپاں اُتے حملہ کر ݙِتّا اتے اُنہاں دے سڄّے بازو والے دستے دے پرخچے اُݙا ݙِتّے۔ گھبراਏ ہوئے دشمن نے آرٹلری دے لوکاں کوں جوابی فائر کرن کیتے آکھیا۔ گھات لائے ہوئے ملتانی فوج نے ندی دے سُکّے پٹّ وچ ودھ پیشرفت جاری رکھی، اِیویں جیویں کچّے رستیاں اُتے بیل ڳاݙیاں ݙوڙ رہیاں ہوون، اتے ول مناسب ترین تھاں توں پہلے توں ݙوگݨی قوت نال دشمن اُتے دوبارہ حملہ کر ݙِتّا۔

== میجر ایڈورڈز دی کمک اتے مولراج دی پوزیشن ==
میجر ایڈورڈز نے کُجھ مزید تازہ دم سپاہی اپݨی مدد کیتے سݙوائے اتے پچھلی رات دی شکست توں گھبرا کے ہݨ ایں واری میجر کارٹلینڈ کوں پہلّے ہی اطلاع بھیجی کہ اُوندے کیمپ اُتے اچانک حملہ تھیا اَے اتے ایہ کہ جوابی کارروائی کیتے اُنہاں دا اپݨے ٹروپس کوں ندی وچ اُتارݨ بہوں ضروری اے۔ دراصل اُونکوں خطرہ ہا کہ کہیں پہلے وانگوں اُپر ٹھہرے ہوئے فوجی دوبارہ اپݨے ہی فوجیاں دا شکار کرݨ نہ شروع کر ݙیون۔ ملتانی دستیاں نے بغیر کِسے وقفے دے لگاتار چڑھائی جاری رکھی اتے دشمن دے ٹروپس کوں سنبھلݨ وچ مشکل تھی رہئی ہائی پھر وی کارٹلینڈ نے اپݨی بٹالین کوں اڳّوں ودھݨ کیتے حکم ݙِتّا اتے نال ہی نال ایں طرح اڳّوں ودھݨ کیتے آکھیا کہ کِسے کوں اُنہاں اُتے اچانک وفاداری تبدیل کر ونڄݨ دا شک باقی نہ رہوے۔

اپݨیاں مایوسیاں کوں امید دا سہارا ݙیندے ہوئے اُونھاں تسلی رکھی کہ مسٹر کوئن دی سرکردگی وچ اوہ کُجھ ہمت اتے جرأت دا مظاہرہ کریسن جیہڑا پہلے توں ہی  ہک خطرناک چوکی اُتے موجود ہا۔ کوئن نے سُکّی ندی دے پٹ وچ پیر رکھیا ہی ہا کہ دفاع کاراں دی بندوق توں نکلیا ہویا  ہک خالی رائونڈ شاٹ اُونھدے چھاتی وچ آ لڳا۔ پر بعد دی اطلاعواں توں پتہ ایہو چلیا کہ سخت جان کوئن، معمولی زخمی تھیوݨ دی وجہ توں صرف بچ ہی نہیں ڳیا، بلکہ اڳلے مورچیاں اُتے اڳّوں ودھ ودھ کے اپݨیاں فوجیاں دا دفاع وی کردا رہیا۔ ایں جوابی کارروائی وچ آخر اوہ مقام آ ڳیا جِتّھاں ملتانی دستیاں نے مسلسل اڳّوں ودھدے ہوئے دشمن کوں ندی دے ݙوجھے کنارے جا لِتّا۔ گتھم گتھا حالتِ زار، نیڑے توں فائرنگ، سنگین بازی حتیٰ کہ ہتھا پائی اتے مار کٹائی وی تھئی۔ عین اُس ویلے جݙاں نیڑے ہا کہ دشمن نیست و نابود تھی ونڄے۔ لیفٹیننٹ کارٹلینڈ دا اضافی دستہ اپݨے شکست خوردہ دستیاں نال آ مِلیا اتے جنگ دا توازن بگڑݨ لڳ پیا۔ ایں توں پہلے کہ ملتانی دستیاں دا نقصان  ہک خاص حد توں ودھدا، اُنہاں پچھّوں ہٹݨ وچ ہی خیر سمجھی۔ کوئی ادھے گھنٹے وچ گھماسان دی لڑائی گھٹݨ لڳ پئی۔ دشمن وی اپݨے سابقہ مورچیاں اُتے ہٹݨ لڳ پئے جڈاں جو ملتان دیاں فوجاں واپس اپݨے محاذ اُتے آ کے نویں حکمت عملی اُتے غور کرݨ لڳ پئیاں۔

== بریگیڈیئر مارخم دی آمد اتے ملتانی فوجیاں دی بہادری ==
کوئی ادھ پونے گھنٹے وچ جݙاں خاک اتے دھواں چھٹݨ لڳّا تاں اتحادی فوجیاں کوں بریگیڈیئر مارکھم دی کمان وچ ہک ہور دستہ مدد کوں آندا ہویا ݙیکھیا۔ تھوڑی ہی دیر وچ ندی کراس کر کے مشرقی کنارے اُونھاں ذرا لمبا رستہ اختیار کیتا اتے ول کُھلے میدان وچ کِسے وی خطرے توں آزاد تھی کے اُونھاں دا دستہ جنگ دی تھاں ول روانہ تھیا۔ ہݨی اوہ کُجھ سو گز ہی چلے ہوسن کہ گھوڑ سوار جنرل ویہلر نے ݙوڙ کے اُنہاں کوں چوکنا تھیوݨ کیتے آکھیا۔ اُنہاں کوں معلوم نہیں ہا کہ ملتانی لشکری مسلسل اُنہاں دیاں حرکات و سکنات اُتے نظر رکھے ہوئے ہن۔ جنرل مارکھم دے دستیاں دا ہدف اُتے آوݨ ہی ہا کہ بغیر کِسے تاخیر دے اُونھاں دھڑا دھڑ گولے فائر کرݨ شروع کر ݙِتے۔ ذہنی طور اُتے نسبتاً ریلیکس برطانوی اتحادی دستے ݙو واری اپݨیاں پناہ گاہواں ول بھڄّے اتے جوابی کارروائی کیتے اپݨیاں بندوقاں سدھیاں کیتیاں۔ اُوچائی اُتے کھڑے تھیوݨ دی وجہ توں ہݨ اوہ جوابی کارروائی کرݨ کیتے نسبتاً بہتر پوزیشن وچ ہن۔ اِسی وجہ توں بہوں جلدی صرف واپسی فائر کرݨ لڳ پئے بلکہ مزاحمت کاراں دی محدود تعداد اتے محدود اسلحے دا اندازہ کریندے ہوئے سنگینیاں تاݨ کے اڳّوں وی ودھݨ لڳ پئے اتے جلدی ہی دفاع کاراں دے محدود دستے منتشر تھیوݨ لڳ پئے، صرف ایہ ہی نہیں بلکہ اُنہاں دیاں پنج وچوں چار توپاں وی دشمن دے ہتھ لڳ ڳئیاں۔

پر پلٹ کے وار کرݨ کیتے ہک جوان سال سپاہی نے نشانہ بَنھ کے مارکھم اُتے اِیویں نشانہ لاٰیا جو گھوڑے سمیت کئی فٹ پرے ونج ڈِگّا۔ خیال ہا کہ ݙونہیں ملکِ عدم کوں سدھار ڳِئے ہن پر بعد وچ معلوم تھیا کہ مٹی وچ لتھڑا ہویا تربیت یافتہ گورا کہیں طرح کلا بازیاں کھا کے اپݨے آپ کوں گھوڑے دی اوٹ وچ ݙیگݨ وچ کامیاب تھی ڳیا ہا۔ جیندے نال اوہ زخمی تھی ڳیا ہا پر بچ ڳیا ہا کیونجو باقی دے نشانے موٹے گھوڑے دے پیٹ وچ ونج لگ ڳِئے ہن۔ اِیویں جیویں کوئی کپاہ دی ݙھاݨی کریندا ہووے۔ ایہ صرف اِتّفاق ہا یا نشانچی دی حکمت عملی کہ ملتانی سپاہیاں دی واپسی فائرنگ نال جنرل ویہلر اتے اُونھاں دا گھوڑا ݙونہیں شدید زخمی تھی ڳِئے۔ گھوڑا تاں اوتّھے ہی مر ڳیا لیکن مارکھم دے مقابلے وچ ویہلر کوں صحت یاب تھیوݨ وچ کئی ݙینھ لڳ ڳِئے۔

تاہم ایں محاذ اُتے ݙونہیں پاسّوں توازن گھٹ و گھٹ برابر ہی رہیا اتے ݙونہیں فوجاں دا چنڳاں خاصا نقصان تھیا اتے اگر تعداد اتے اسلحے دے عدم توازن دی بنیاد اُتے ݙیکھیا ونڄے تاں ملتانی فوج نے اوہ کر ݙیکھایا جو وݙیاں وݙیاں فوجاں نہیں کر سڳدیاں۔ لیکن مجموعی طور اُتے برطانوی جنرل، میجر اتے بریگیڈیئر خوش اتے مطمئن ہن کہ اوہ کامیابی نال ہمکنار تھی رہئے ہن۔ اڄ دے ݙینھ برطانوی اتحادیاں دے ترائے جڈاں جو ملتانی فوجاں دے تقریباً پندرہ افراد جان توں ڳِئے ہن۔ البتہ پچھلے پورے ہفتے دا اگر جائزہ ڳِھدا ونڄے تاں کمپنی اتحادیاں دا وی بہوں وݙا نقصان تھیا ہا۔ اُنہاں دے تقریباً 76 فوجی مارے ڳِئے ہن اتے 316 جوان بُری طرح زخمی تھی ڳِئے ہن۔ ست ݙینھ دی مسلسل چڑھائی توں بعد پھر وی اوہ تسلی وچ ہن کہ ایں ویلے خطرہ ٹل ڳیا اے۔ ملتان دی فوج کِسے منظم اتے مرکزی کمان نہ ہوݨ دی وجہ توں کافی نقصان چُک چُکّی ہائی اتے اُنہاں کوں افسوس ہا کہ ہفتہ بھر دی ایں شاندار کارکردگی دے باوجود انجام کوئی بہوں تسلی بخش نہیں ہا ۔ پنج توپاں اتے کُجھ بندوقاں دے دشمن دے ہتھ چڑھ ونڄݨ دی وجہ توں اُنہاں دے پہلے توں ہی گھٹ اسلحے وچ مزید کمی تھی ڳئی ہائی جڈاں جو اُوں پاسّے برطانوی فوجی افسر اتے جوان اپݨے جانی نقصان دی پرواہ کیتے بغیر (شاید اِیں وجہ توں وی کہ مارے ونڄݨ والے زور یا لالچ اُتے بھرتی کیتے ڳئے مقامی افراد ہی ہن) ہک ݙوجھے کوں مبارکباد ݙے رہے ہن۔ تاہم اُنہاں کوں ویہلر اتے مارکھم دے گھوڑے دے مارے ونڄݨ دا بہوں رنج ہا اتے ایہ دکھ کہ ویہلر ہݨی تئیں زخماں دی چبھن نال کراہ رہیا ہا۔

== قلعے دا دفاع اتے دشمن دی وحشت ==
بہرحال اِہیں صورتحال وچ سورج کنڈ دی لڑائی ختم تھئی۔ پر ظاہر اے کہ ایہ فیصلہ کن نہیں ہائی۔ ہݨی ݙونہاں پاسّوں ہک ݙوجھے کوں ہراݨ دی کوشش اتے خواہش باقی ہائی اتے ایہ صرف تھکن دا وقفہ ہا۔ ملتان دیاں تھکیاں ہوئیاں فوجاں قلعے ول واپس ونڄ ڳئیاں۔ پر اُونھاں ہمت اتے حوصلہ نہیں ہارا اتے شہر دے آلے ݙُوآلے توں مزید رضاکار اتے مزید سپاہی لبھݨ وچ لڳ ڳِئے۔ کُجھ نویں بند بݨائے، کُجھ خندقاں کھودیاں اتے قلعے دے کمزور حصیاں دی مرمت وی جاری رکھی۔ مولراج نے ہݨ ہک طرح نال اپݨے آپ کوں قلعے وچ محصور کر ڳِھدا۔ لیکن اُونھاں قلعے دے آلے ݙُوآلے اتے نیڑے دیاں آبادیاں وچ اپݨے محافظ اتے جاسوس ایں طرح مقرر کیتے جو انگریزی فوجاں اتے اُونھاں دے بھیجے ہوئے جاسوس قلعے یا اُونھاں دے ذاتی ٹھکانے بارے ودھ معلومات نہ حاصل کر سڳݨ۔ جو کوئی اِیویں کرݨ دی کوشش کریندا موت اُونھاں دا مقدر بݨدی۔ تاہم اپݨے اپݨے پڑاؤ اُتے ہݨ وی ݙونہیں فریق نویاں محاذ آرائیاں دی تیاری وچ مصروف ہن۔

لہو گرم رکھݨ کیتے سپاہیاں نے قلعے دے اندر گھوڑ ݙوڑ، رسہ کشی، تیر اندازی، نشانہ بازی اتے کلہاڑا اندازی جاری رکھی۔ اُنہاں کوں معلوم ہا کہ خالصہ اتحادیاں اتے گوریاں دا اڳلا ہدف قلعہ کوہنہ ملتان اے کیونجو صدیاں توں کھڑا ایہ کوہ قامت، دیوتا صفت قلعہ سکندر مقدونی توں ڳِھن کے رنجیت سنگھ تئیں ساریاں کوں اپݨی استقامت اتے مزاحمت دے سامݨے ڈھیر کردا رہیا اے۔ شاید اِہیں نقطہ نظر توں اتحادی فوجاں دے انجینئر قلعے دے کمزور ترین تھاواں دا اپݨے طور اُتے جائزہ ڳِھندے رہئے ہن۔ اتے نال ہی نال قلعے اُتے چڑھائی کرݨ کیتے آلے ݙُوآلے وچ نکّے وݙّے مورچے اتے مٹی دیاں ڈھالاں وی کھڑیاں کر رہئے ہن۔ ہر چند جو موسم ٹھنڈ دا ہا لیکن ݙینھ کوں سج دی گرمی بہوں تقویت ݙیوݨ لڳ پئی ہائی۔ جو گورے افسراں دی صحت کیتے خاص طور اُتے بہوں موافق ہائی۔ اوہ ہݨ وی بمبئی ٹروپس دے پُہنچݨ دا انتظار کر رہئے ہن تاکہ اُنہاں دی قوت اتے استقامت وچ اضافہ تھی سڳے اتے اوہ قلعہ اُتے ہک بھرپور حملہ کر سڳݨ۔

15 دسمبر کوں اوہ بدقسمت ݙینھ وی آ ڳیا جݙاں بمبئی توں روانہ نویں اسلحے نال لیس اتے مکمل تربیت یافتہ ہک ہور فوجی دستے نے اُنہاں کوں جوائن کر ڳِھدا۔ ہݨ صرف اتے صرف قلعہ ہی اُنہاں دا ہدف ہا ۔ جیہدا ملتانی سپاہیاں کوں چنڳے توں معلوم ہا ۔

== آخری مزاحمت اتے قلعے دی پسپائی ==
اسلحہ، آدمی اتے مورچے سارے تیار کرݨ توں بعد ہݨ کمپنی اتحادی اتے خالصہ فوجاں ہک بدمست ہاتھی وانگوں قلعے اُتے حملہ کرݨ کیتے بے چین ہن۔ باہر آ کے بہادری نال توپ اتے تفنگ دا سامݨا کرݨ دی بجائے مولراج اپݨے قلعہ بند محل وچ محصور تھی ڳیا۔ تاہم سپاہیاں نے فرش توڑ کے خندقاں کڈھیاں، مورچے مضبوط کیتے اتے گولہ باری دے متوقع تھاواں اُتے مزاحم بندوقاں، توپاں اتے توپچی نصب کیتے جڈاں جو ول قلعے دے اندر، باہر، النگ دے اُتے اتے برجیاں دی اوٹ وچ اپݨے رگ وپے وچ ݙوڑدی ہوئی توانائیاں کوں آزمݨ کیتے تیار تھی ڳِئے۔ سورج کنڈ دی لڑائی وچ دشمن دے بچ رہݨ اتے اُنہاں کوں مزید کمک اتے اسلحہ دستیاب تھی ونڄݨ توں بعد ہݨ قلعے دی بقا اتے دفاع اُنہاں کیتے زندگی اتے موت دا مسئلہ ہا۔

ݙوجھے پاسّے جنرل ویش جنگلی بھیڑئے وانگوں، اپݨے طور اُتے، ملتان کوں روندݨ کیتے زیادہ توں زیادہ آدمی اتے اسلحہ صرف اکٹھا ہی نہیں کر رہیا ہا بلکہ تمدن توں پرے اپݨی وحشت انگیزی اتے مخصوص سفاکیت دا مظاہرہ کرݨ کیتے بے قرار وی ہا۔ کمپنی بہادر دا سُہّا پھریرا گرم خون وانگوں اُونھدیاں اکھیاں دی فصیل اُتے لہرا رہیا ہا۔

25 اتے 26 دسمبر دی رات اُونھاں اتحادی فوجاں کوں قلعے دے شمال مشرقی حصے وچ پڑاؤ ݙالݨ دا حکم ݙِتّا۔ ویلے دے جدید اسلحے کوں اپݨی کمر اُتے سجائے اتے مورچیاں وچ ڈھیر لائے، دشمن ہݨ ہر طرح دی سفاکی اتے ہولناکی پھیلاوݨ کیتے تیار ہا۔ پر ملتان دے دلیر وطن پرست وی قلعے دے باہر اِدھر اُدھر خندقاں اتے مورچیاں وچ گھات لائے بیٹھے ہن۔ 27 دسمبر 1848 کوں کمپنی بہادر دی اتحادی فوجاں نے قلعے ول پیش رفت شروع کر ݙِتّی اتے رستے وچ چرند، پرند، شجر اتے گھر جو کُجھ وی نظر آیا سب نیست و نابود کر ݙِتّا۔ ایہ کوئی کھیݙ ہا یا بربریت مزاجی، کُجھ خبر نہیں۔

== وحشت اتے شہر دی بربادی ==
جݙاں اوہ سیلِ رواں وانگوں اڳّوں ودھے تاں بہوں سارے عام شہری وی اُنہاں دی قاتل رفتار ہیٹھ روندے ڳِئے۔ خالصہ اتے اتحادیاں نے اپݨی راہ وچ آوݨ والے پِنڈ دے پِنڈ اُجاڑ ݙِتے۔ زرخیز زمیناں کوں برباد کر ݙِتّا اتے کپاہ دیاں کھڑیاں فصلاں کوں اگ لا ݙِتّی۔ اِیویں پِنڈ اِیویں بستیاں وی بہوں ہن جِنھاں کوں خبر تئیں نہیں ہائی کہ ایہ گورے کوں ہن؟ کیا چاہندے ہن؟ کیوں ہر جیوندے شے کوں مارݨ دے پیچھے پئے ہن؟ اوہ تاں کپاہ اتے گنّے دی کٹائی یا ول گہوں دی بوائی وچ مصروف ہن۔ اُنہاں کوں تاں خبر ہی نہیں ہائی کہ کوں کِھدے خلاف لَڑ رہیا اے اتے کیوں؟ پر نوآبادیاتی ہوس کاری وچ دشمن اپݨے ہوش و حواس کھو بیٹھا ہا۔ کیا مندر، کیا مسجد، کیا معبد کیا دربار، کیا باغیچے، کیا کھیت کھلیان جو کُجھ وی رستے وچ آیا سب کُجھ اَدھ مُوآ کریندے ہوئے اوہ اڳّوں ودھدے ڳِئے۔ اِتّھوں تئیں کہ قلعے دے مغربی علاقے وچ پُہنچ ڳِئے۔ ایں تھاں اُتے جِتّھوں ملتان دی کمزور اتے بُڈّھی ندی (موج دریا) وہندی ہائی۔ ہݨ کہیں کہیں توں اُنہاں کوں وݙے قلعے دے ہتھ پیر ݙیکھݨ لڳ پئے ہن۔ اُتّھوں اُنہاں تھوڑا جہا شمال مغرب ول مارچ کیتا اتے مقررہ فاصلے توں کُجھ گولیاں قلعے دے چھاتی وچ پیوست کرݨ دی کوشش کیتی۔ اُتّھوں شمال مغرب دی سمت اوہ کُجھ ہور اڳّوں ودھے اتے ول ہک وار حملہ کرݨ کیتے ہک محفوظ تھاں اُتے مورچے بݨاوݨ، خندقاں کھودݨ اتے کُجھ زمین ہموار کرݨ شروع کر ݙِتّی تاکہ اُتّھے اپݨیاں اگ اُگلݨ والیاں توپاں نصب کر سڳݨ۔ اڳلے ݙو توں ترائے ݙینھ وچ اوہ قلعے دے اندر اتے باہر ہولناکیاں کرݨ کیتے تیار ہن۔

== قلعے دا آخری دفاع اتے مقامی لوکاں دی تیاری ==
وݙی تعداد وچ فوجیاں اتے خونخوار اسلحے وچ گھرے محافظاں دے کول ہݨ قلعہ بند تھی کے مزاحمت اتے دفاع دا آخری رستہ اختیار کرݨ دے علاوہ کوئی چارہ نہیں ہا۔ دستہ سالاراں نے قلعہ دے اندر رہݨ والے عام شہریاں کوں محتاط رہݨ دی اطلاع ݙِتّی۔ زمیں بوس جنگ دے ممکنہ لمبے تھیوݨ پاروں منّاں ٹنّاں گہوں ذخیرہ کروایا۔ برجیاں اُتے بچّی کھچّی، جزوی طور اُتے درست اتے جزوی طور اُتے خراب توپاں نصب کروائیاں اتے جو کُجھ گولہ بارود سابقہ جھڑپاں توں بچیا ہا، اُوہنوں منظم اتے تیار رکھݨ شروع کر ݙِتّا۔ دِلّی دروازہ، بوہڑ دروازہ، حرم دروازہ اتے دولت دروازہ دیاں مین میخاں درست کروائیاں، چولاں اتے قبضے مرمت کروائے، اتے جِتّھوں تئیں بݨ پیا لوہاراں دیاں ݙُکاناں وچ بہوں اگ بھڑکائی، بہوں لوہا پگھلایا اتے سپاہیاں دی بہوں پیٹھ ٹھوکی۔ بُڈّھا دیوتا ہݨی تئیں اپݨے پراعتماد پیراں اُتے کھڑا ہویا ہا۔

دشمن نے ہر اِیہو جیہی جگہ سنبھال ڳِھدّی اتے ہر اِیہو جیہے مقام اُتے چوکنا تھی ڳیا جِتّھوں قلعے اُتے یا تاں موثر چڑھائی کیتی ونڄ سڳے یا ول ملتان دے بہادر سپاہیاں دا وار روکیا ونڄ سڳے۔ حرم گیٹ توں مشرق دی سمت وچ پکی اینٹاں بݨاوݨ والا ہک پراݨا بھٹھا یا مندیارا ہا جیندے اُوچائی اُتے برطانوی بدقماشاں نے اپݨیاں پائوڈر گنّاں کھڑیاں کر ݙِتّیاں۔ قلعے دے آلے ݙُوآلے اُوچے نیویں تھاواں اتے نیڑے دے گھراں دیاں چھتّاں اُتے اپݨے پیادے ایں طرح جما ݙِتے جو اوہ آپس وچ براہ راست یا اشاریاں دے ذریعے پیغام رسانی کر سڳݨ جڈاں جو گھوڑ سواراں کوں پچھلے باغاں دے اندر اتے سڄّے کھبّے ترتیب ݙے کے ہوشیار کر ݙِتّا ڳیا۔ جِتّھوں وݙّے وݙّے ٹیلے ہن اُنہاں دی اوٹ وچ توپاں نصب کیتیاں اتے میزائل داغݨ والیاں مشیناں تاک وچ کھڑیاں کر ݙِتّیاں۔ مطلب ہݨ نام نہاد مہذب گوریاں دی قیامت اپݨے افسراں دے ہک اشارے دی منتظر ہائی۔ اُوں پاسّے قلعے دیاں برجیاں اُتے مقامی جرنیلاں اتے بہادر جواناں نے پراݨے طرز دیاں ہک ݙو توپاں رکھ ڳِھدّیاں۔ ممکنہ حد تئیں کافی سپاہی وی النگ اتے برجیاں اُتے موجود کیتے اتے کئییاں کوں نکّیاں وݙّیاں بندوقاں ݙے کے دشمن دا نشانہ بَنھݨ کیتے درست ترین نشانیاں اُتے گاڑ ݙِتّا ڳیا۔ قلعے دے اندر رہݨ والی آبادی، جو ہݨ تئیں وݙی حد تئیں محفوظ اتے گھٹ واقف ہائی، اِیویں ششدر اتے گھبرا ڳئی، جیویں صور پھُکّݨ دی منتظر ہووے۔

== قلعے اُتے حملہ اتے مزاحمت ==
دشمن نے منصوبے دے مطابق پہلے شمال مغرب وچ شاہ شمس سبزواری دے دربار دے نیڑے پُہنچ کے اپݨی پہلی پیش قدمی وچ ہی قلعے اُتے گولے وساݨ شروع کر ݙِتے۔ اُوں پاسّے ݙوجھی پلٹون نے حرم گیٹ اُتے کُجھ ابتدائی وار کیتے تاکہ ملتانی مزاحمت کاراں دی توجہ ونݙائی ونڄ سڳے اتے ول اڳّوں ودھ کے کُجھ ہور گولے داغے پر وݙّے قلعے دی دیوار توں ہݨی اوہ تھوڑی پرے ہن۔ آلے ݙُوآلے وچ بنگال ٹروپس نے قلعے دے سڄّے پاسّے مورچے سنبھالے اتے بمبئی دے دستیاں نے مرکزی پوزیشن سنبھالیاں جڈاں جو باقی ماندہ اتحادی دستے اینٹاں دے بھٹھیاں اتے باغاں توں مقامی آبادی کوں دہشت گردی دے ذریعے بے دخل کر کے مورچہ بندی کرݨ لڳ پئے ۔ اتے ول پورے شہر کوں مکمل اپݨے گھیرے وچ ڳِھنݨ کیتے گھوڑ سوار دستے شمال مغربی علاقے وچ چکر لاوݨ لڳ پئے ۔ لیکن دربار دی سمت وچ ہݨی اوہ وݙّے حملے کیتے تیار تھی ہی رہئے ہن کہ اچانک گولیاں دی بارش نے اُنہاں کوں ہڑبڑا ݙِتّا۔ ہݨی اوہ واپسی فائرنگ دی پوزیشن بݨاوݨ لڳے ہن کہ گھات لائے ہوئے ملتانی نشانہ بازاں نے ہلہ فائرنگ دی ہک ہور بارش کھول ݙِتّی اتے اکھ جھپکݨ وچ غائب تھی ڳِئے۔ چوکنا تھیوݨ دی وجہ توں گھٹ ہی سہی پر دشمن نے چھ ست ہور سپاہی ڳنوا ݙِتے جِنھاں وچ ہک ݙو افسر وی شامل ہن۔

29 دسمبر تئیں غیر ملکی جارحیت پسنداں اتے خالصہ اتحادیاں نے قلعے توں تقریباً سو گز دے فاصلے اُتے اگ اُگلݨ والیاں اپݨیاں ݙو غضبناک توپاں نصب کر ڳِھدّیاں۔ ہک وݙّے دِلّی گیٹ دے سامݨے اتے ݙوجھی قلعے دے مضبوط ترین برج، یعنی خونی برج دے سامݨے۔ مزید برآں اُنہاں نے اپݨیاں خندقاں دے اندر ݙور مار کرݨ والیاں وݙّیاں بندوقاں وی قلعے ول گاڑ ݙِتّیاں۔

جیویں جو اُتے ذکر کیتا ڳیا اے جو قلعے اُتے چاک و چوبند ملتانی دستیاں نے سفاک حملہ آوراں کوں ایہ سب کُجھ اِتّنی آسانی نال نہیں کرݨ ݙِتّا اتے ݙینھ رات گولیاں دی بارش جاری رکھی تاکہ اُنہاں دی پیش رفت کوں روکیا ونڄے، اتے حملے دے بندوبست کوں برباد کیتا ونڄ سڳے۔ اِتّھوں تئیں جو جو اتحادی سپاہی خندقاں دے اندر نشانہ بَنھݨ دے منتظر ہن اُنہاں کوں سر کڈھ کے جوابی فائر کرݨ کیتے ݙاہ واری سوچݨ پویندا ہا۔ اگر ہک سر وی کہیں ݙیکھائی پیندا تاں درجن بھر گولیاں سائیں سائیں کریندیاں ہوئیاں یا تاں اُونھدے نیڑے توں گزر ویندیاں یا ول پکے ہوئے تربوز وانگوں اُنہاں دی کھوپڑی کُچا کُچا بکھیر ݙیندیاں۔ بند اتے ٹیلے، جِنھاں دے پچھوں دشمن موقع دی تلاش وچ ہا، جِتّھوں کہیں وی کوئی چھیک، کوئی راہ ݙیکھائی ݙیندی اُتّھوں اُتّھوں سپاہیاں نے نشانہ بَنھ کے مسکیٹری دے دہانے کھول ݙِتے اِتّھوں تئیں جو ہک درخت جو صرف اِتّفاق نال قلعے دی دیوار اتے برطانوی خندقاں دے وچال ہا گولیاں دے مسلسل جھماکیاں نال چھلنی تھی ڳیا۔

اِیویں معلوم پیندا ہا جیویں کِسے نے درخت دے ہتھ پیراں اُتے مہندی دے پرنٹ بݨا ݙِتے ہوون یا کوئی زخمی بُت لوہے دی میت اُتے اَتّھرو وہا رہیا ہووے۔ ریت اتے مٹی دیاں بوریاں وچ، جِنھاں دے پشت قاتلاں نے اپݨے تحفظ کیتے بَنھّے ہن، جان توڑ چھیک ہن جِنھاں وچوں ریت گرم خون وانگوں دھڑ دھڑ وہݨ لڳ پئی ہائی اتے بیسیوں گولیاں بے نشان اِدھر اُدھر بکھر ڳئیاں ہن جِنھاں دے بدن سخت ڈھالاں نال ٹکرا ٹکرا کے اپݨا چہرا ڳنوا بیٹھے ہن۔
[[ونکی:تاریخ سرائیکستان]]</text>
      <sha1>sibv7q6a96w2j7d1pv83v7khtvmu1wv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ملتان دی تاریخی اہمیت</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28558</id>
    <revision>
      <id>63425</id>
      <timestamp>2025-06-23T07:14:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sraiki</username>
        <id>12</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;----ملتان دی تاریخی اہمیت بارے عطاء النور لکھدن۔&lt;ref&gt;https://khadimemasroor.uk/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%83-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DA%A9%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%88-%D8%A7%DB%81%D9%85%DB%8C%D8%AA/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%84-%DA%88%D8%A7%D8%A6%D8%AC%D8%B3%D9%B9/&lt;/ref&gt;  == تعارف == مؤرخ البیرونی نے اپݨے سفرنامے...&quot; نال ورقہ تخلیق تھیا</comment>
      <origin>63425</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7172" sha1="jvzmpjyp9xhfmg3eivfq6x5vsrpi9fa" xml:space="preserve">----ملتان دی تاریخی اہمیت بارے عطاء النور لکھدن۔&lt;ref&gt;https://khadimemasroor.uk/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%83-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DA%A9%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%88-%D8%A7%DB%81%D9%85%DB%8C%D8%AA/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%84-%DA%88%D8%A7%D8%A6%D8%AC%D8%B3%D9%B9/&lt;/ref&gt;

== تعارف ==
مؤرخ البیرونی نے اپݨے سفرنامے وچ اِیہنوں 2 لکھ 16 ہزار 430 سال پراݨا ݙسیا اے۔ اوہ لِکھدائے کہ اِیہدا پراݨا ناں '''کشپ پورہ''' ہا۔ ایہ شہر وار وار اُجڑدا رہیا اتے ہنس پورہ، بھاگپور، سب پور، مولستھان پور، پرپلاپور، مولتارن وغیرہ ناواں نال آباد تھیندا رہیا۔ کُجھ لوکاں دے نزدیک ایں شہر دا ناں اِتھّے دے ہک پراݨے قبیلے '''مل (Mul)''' دے ناں اُتے پیا جو ملستھان ناں دے ہک بُت دی پوجا کریندے ہن۔ ہندوواں دی تاریخ وچ ایہ وی لِکھیا اے کہ اُنہاں دی مُتبرک کتاب '''رگ وید''' وی اِہیں علاقے وچ بہہ کے لِکھی ڳئی ہائی اتے ایہ وی جو ایہ شہر اُنہاں دیاں دیویاں اتے دیوتاواں دا ٹھکاݨا رہیا اے۔

شاہنامہ فردوسی وچ لِکھیا اے کہ ملتان شہر 6 سو سال قبل مسیح وچ ہک صوبہ ہا۔ ملتان دی مستند تاریخ سکندر اعظم دے حملے توں مِلدی اے جو 350 قبل مسیح وچ تھیا۔ بعض مؤرخین ملتان کوں ہڑپہ اتے موہنجودڑو دے زمانے دا ہم عصر سمجھدے ہن جیں دی تصدیق '''قلعہ کہنہ دی کھدائی''' توں نکلݨ والیاں شئیں نال تھیندی اے۔

== اسلامی عہد وچ ملتان دی شہرت ==
ملتان کوں اصل شہرت '''اسلامی عہد حکومت''' وچ ملی جݙاں '''محمد بن قاسم''' نے اِیہنوں 712ء وچ فتح کیتا۔ اِتّھے تقریباً ݙاہ ہزار عرب آباد کیتے ڳِئے اتے ہک جامع مسجد بݨوائی ڳئی۔ تریجھی صدی ہجری تئیں ملتان اتے اوندے آلے ݙُوآلے وچ مدرسیاں اتے مسیتاں دا جال کھنݙ ڳیا اتے ایہ شہر علم و ادب دا گہوارہ بݨ ڳیا۔ چوتھی صدی ہجری وچ اِیہنوں '''محمود غزنوی''' نے فتح کیتا۔ اِہیں دے زمانے وچ مشہور مؤرخ اتے مفکر '''البیرونی''' اِتّھے آیا اتے پنج سال توں ودھ عرصے تئیں ملتان وچ رہیا۔ اوندے لکھی ہوئی کتاب '''&quot;کتاب الہند&quot;''' وچ اُس زمانے دے ملتان دی علمی اتے ثقافتی زندگی دا ذکر تفصیل نال مِلدا اے۔

== صوفیاء کرام اتے حکمران ==
ملتان شہر کوں ایہ فخر حاصل اے کہ '''اہل تصوف''' دے ترائے روحانی سلسلے اِتّھوں ہی برصغیر وچ کھنݙے۔ '''سہروردی سلسلہ حضرت بہاء الدین زکریا ملتان توں، چشتیہ سلسلہ بابا فرید گنج شکر توں اتے قادری سلسلہ حضرت مخدوم رشید حقانی توں''' چلیا۔ اِیہو جیئیں ایں شہر کوں ترائے وݙّے حکمراناں دا مولد ہووݨ دا شرف وی حاصل اے یعنی '''محمد تغلق، بہلول لودھی اتے احمد شاہ ابدالی'''۔

== مدینۃالاولیاء ملتان ==
ملتان وچ بہوں سارے وݙّے اولیاء کرام دے مزارات ہن جیں دی وجہ توں اِیہنوں '''مدینۃالاولیاء''' آکھیا ویندائے۔ اِینہاں اولیاء کرام وچ حضرت بہاء الدین زکریا اتے حضرت شمس تبریزی وی شامل ہن۔

== تاریخی حوالہ جات ==
'''حضرت مسیح موعودؑ''' کوں وی ہک مقدمے دے سلسلے وچ ملتان ونڄݨ دا موقع ملیا۔ اوہ ایں بارے فرماندے ہن: مُردیاں توں مدد منگݨ دا خدا نے کہیں ذکر نہیں کیتا بلکہ جیوندیاں دا ہی ذکر فرمایا... مُردیاں دیاں قبراں کِتّھے گھٹ ہن۔ کیا ملتان وچ تھوڑیاں قبراں ہن۔ گرد و گرما گدا و گورستان ایں دی نسبت مشہور اے۔ میں وی ہک واری ملتان ڳیا۔ جِتّھوں کہیں قبر اُتے ونڄو مجاور کپڑے لہاوݨ کوں تیار تھی ویندے ہن۔ (ملفوظات جلد اول جدید ایڈیشن صفحہ 476)

'''حضرت خلیفۃ المسیح الاولؓ''' وی ہک مقدمے دی گواہی کیتے جولائی 1910ء وچ ملتان تشریف ڳِئے ہن۔ ملتان دے معزز لوکاں نے مدرسہ اسلامیہ دے جیں ہال وچ حضرت مسیح موعودؑ دی تقریر کروائی ہائی، اُہیں ہال وچ آپؓ توں وی تقریر کروائی ڳئی اتے بعدازاں سینکڑوں لوکاں نے جسمانی علاج توں وی فائدہ چایا۔ (حیات نور صفحہ 456 تا 457)

حضرت مسیح موعودؑ نے حضرت نیاز بیگ صاحب کوں ایں معاملے دے سلسلے وچ ملتان تحقیق کیتے بھیجیا ہا کہ حضرت باوا نانک نے ملتان وچ کوئی چلہ کیتا اے یا نہیں؟ چنانچہ 30 ستمبر 1895ء کوں اُنہاں دا خط نقشے نال حضرت صاحب کوں ملیا جیہدا ذکر آپؑ نے اپݨی کتاب &quot;ست بچن&quot; وچ کیتا اے۔ خط دا خلاصہ ایہ اے کہ حضرت باوا نانکؒ نے حج توں واپسی اُتے روضہ مبارک حضرت شاہ شمس تبریزؒ اُتے چالیہہ ݙینھ تئیں چلہ کیتا ہا۔ روضے دے ݙکھݨ پاسّے اوہ مکان اے جیہڑا چلہ نانک سݙویندا اے۔ ایہ مکان محراب دار دروازے دی شکل اُتے بݨیا ہویا اے جیندے اُتے یااللہ دا لفظ لِکھیا ہویا اے اتے نال اوندے ہک پنجہ بݨیا ہویا اے۔ ایں جگہ دے ہندو اتے مسلمان ایں ڳالھ اُتے متفق ہن کہ ایہ لفظ یااللہ باوا صاحب نے اپݨے ہتھ نال لِکھیا ہا اتے پنجے دی شکل وی اپݨے ہتھ نال بݨائی ہائی۔ چنانچہ ہندو اتے سکھ لوک ایں جگہ کوں مُتبرک سمجھ کے زیارت کرݨ آندے رہندے ہن۔ روضے دے آلے ݙُوآلے ہک چھت والا مکان بݨیا ہویا اے جیں کوں اِتّھے دے لوک غلام گردش آکھدے ہن۔ جِتّھوں باوا نانک صاحب دی بہݨ دی جگہ اے جو چھت والی اے۔

(ماخوذ از ست بچن۔ روحانی خزائن جلد 10 صفحہ 184 تا 187)</text>
      <sha1>jvzmpjyp9xhfmg3eivfq6x5vsrpi9fa</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>63426</id>
      <parentid>63425</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T07:15:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sraiki</username>
        <id>12</id>
      </contributor>
      <origin>63426</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7190" sha1="rhmqeza53exr04283lhu3kyvlbhjg1m" xml:space="preserve">----ملتان دی تاریخی اہمیت بارے عطاء النور لکھدن۔&lt;ref&gt;https://khadimemasroor.uk/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%83-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DA%A9%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%88-%D8%A7%DB%81%D9%85%DB%8C%D8%AA/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%84-%DA%88%D8%A7%D8%A6%D8%AC%D8%B3%D9%B9/&lt;/ref&gt;

== تعارف ==
مؤرخ البیرونی نے اپݨے سفرنامے وچ اِیہنوں 2 لکھ 16 ہزار 430 سال پراݨا ݙسیا اے۔ اوہ لِکھدائے کہ اِیہدا پراݨا ناں '''کشپ پورہ''' ہا۔ ایہ شہر وار وار اُجڑدا رہیا اتے ہنس پورہ، بھاگپور، سب پور، مولستھان پور، پرپلاپور، مولتارن وغیرہ ناواں نال آباد تھیندا رہیا۔ کُجھ لوکاں دے نزدیک ایں شہر دا ناں اِتھّے دے ہک پراݨے قبیلے '''مل (Mul)''' دے ناں اُتے پیا جو ملستھان ناں دے ہک بُت دی پوجا کریندے ہن۔ ہندوواں دی تاریخ وچ ایہ وی لِکھیا اے کہ اُنہاں دی مُتبرک کتاب '''رگ وید''' وی اِہیں علاقے وچ بہہ کے لِکھی ڳئی ہائی اتے ایہ وی جو ایہ شہر اُنہاں دیاں دیویاں اتے دیوتاواں دا ٹھکاݨا رہیا اے۔

شاہنامہ فردوسی وچ لِکھیا اے کہ ملتان شہر 6 سو سال قبل مسیح وچ ہک صوبہ ہا۔ ملتان دی مستند تاریخ سکندر اعظم دے حملے توں مِلدی اے جو 350 قبل مسیح وچ تھیا۔ بعض مؤرخین ملتان کوں ہڑپہ اتے موہنجودڑو دے زمانے دا ہم عصر سمجھدے ہن جیں دی تصدیق '''قلعہ کہنہ دی کھدائی''' توں نکلݨ والیاں شئیں نال تھیندی اے۔

== اسلامی عہد وچ ملتان دی شہرت ==
ملتان کوں اصل شہرت '''اسلامی عہد حکومت''' وچ ملی جݙاں '''محمد بن قاسم''' نے اِیہنوں 712ء وچ فتح کیتا۔ اِتّھے تقریباً ݙاہ ہزار عرب آباد کیتے ڳِئے اتے ہک جامع مسجد بݨوائی ڳئی۔ تریجھی صدی ہجری تئیں ملتان اتے اوندے آلے ݙُوآلے وچ مدرسیاں اتے مسیتاں دا جال کھنݙ ڳیا اتے ایہ شہر علم و ادب دا گہوارہ بݨ ڳیا۔ چوتھی صدی ہجری وچ اِیہنوں '''محمود غزنوی''' نے فتح کیتا۔ اِہیں دے زمانے وچ مشہور مؤرخ اتے مفکر '''البیرونی''' اِتّھے آیا اتے پنج سال توں ودھ عرصے تئیں ملتان وچ رہیا۔ اوندے لکھی ہوئی کتاب '''&quot;کتاب الہند&quot;''' وچ اُس زمانے دے ملتان دی علمی اتے ثقافتی زندگی دا ذکر تفصیل نال مِلدا اے۔

== صوفیاء کرام اتے حکمران ==
ملتان شہر کوں ایہ فخر حاصل اے کہ '''اہل تصوف''' دے ترائے روحانی سلسلے اِتّھوں ہی برصغیر وچ کھنݙے۔ '''سہروردی سلسلہ حضرت بہاء الدین زکریا ملتان توں، چشتیہ سلسلہ بابا فرید گنج شکر توں اتے قادری سلسلہ حضرت مخدوم رشید حقانی توں''' چلیا۔ اِیہو جیئیں ایں شہر کوں ترائے وݙّے حکمراناں دا مولد ہووݨ دا شرف وی حاصل اے یعنی '''محمد تغلق، بہلول لودھی اتے احمد شاہ ابدالی'''۔

== مدینۃالاولیاء ملتان ==
ملتان وچ بہوں سارے وݙّے اولیاء کرام دے مزارات ہن جیں دی وجہ توں اِیہنوں '''مدینۃالاولیاء''' آکھیا ویندائے۔ اِینہاں اولیاء کرام وچ حضرت بہاء الدین زکریا اتے حضرت شمس تبریزی وی شامل ہن۔

== تاریخی حوالہ جات ==
'''حضرت مسیح موعودؑ''' کوں وی ہک مقدمے دے سلسلے وچ ملتان ونڄݨ دا موقع ملیا۔ اوہ ایں بارے فرماندے ہن: مُردیاں توں مدد منگݨ دا خدا نے کہیں ذکر نہیں کیتا بلکہ جیوندیاں دا ہی ذکر فرمایا... مُردیاں دیاں قبراں کِتّھے گھٹ ہن۔ کیا ملتان وچ تھوڑیاں قبراں ہن۔ گرد و گرما گدا و گورستان ایں دی نسبت مشہور اے۔ میں وی ہک واری ملتان ڳیا۔ جِتّھوں کہیں قبر اُتے ونڄو مجاور کپڑے لہاوݨ کوں تیار تھی ویندے ہن۔ (ملفوظات جلد اول جدید ایڈیشن صفحہ 476)

'''حضرت خلیفۃ المسیح الاولؓ''' وی ہک مقدمے دی گواہی کیتے جولائی 1910ء وچ ملتان تشریف ڳِئے ہن۔ ملتان دے معزز لوکاں نے مدرسہ اسلامیہ دے جیں ہال وچ حضرت مسیح موعودؑ دی تقریر کروائی ہائی، اُہیں ہال وچ آپؓ توں وی تقریر کروائی ڳئی اتے بعدازاں سینکڑوں لوکاں نے جسمانی علاج توں وی فائدہ چایا۔ (حیات نور صفحہ 456 تا 457)

حضرت مسیح موعودؑ نے حضرت نیاز بیگ صاحب کوں ایں معاملے دے سلسلے وچ ملتان تحقیق کیتے بھیجیا ہا کہ حضرت باوا نانک نے ملتان وچ کوئی چلہ کیتا اے یا نہیں؟ چنانچہ 30 ستمبر 1895ء کوں اُنہاں دا خط نقشے نال حضرت صاحب کوں ملیا جیہدا ذکر آپؑ نے اپݨی کتاب &quot;ست بچن&quot; وچ کیتا اے۔ خط دا خلاصہ ایہ اے کہ حضرت باوا نانکؒ نے حج توں واپسی اُتے روضہ مبارک حضرت شاہ شمس تبریزؒ اُتے چالیہہ ݙینھ تئیں چلہ کیتا ہا۔ روضے دے ݙکھݨ پاسّے اوہ مکان اے جیہڑا چلہ نانک سݙویندا اے۔ ایہ مکان محراب دار دروازے دی شکل اُتے بݨیا ہویا اے جیندے اُتے یااللہ دا لفظ لِکھیا ہویا اے اتے نال اوندے ہک پنجہ بݨیا ہویا اے۔ ایں جگہ دے ہندو اتے مسلمان ایں ڳالھ اُتے متفق ہن کہ ایہ لفظ یااللہ باوا صاحب نے اپݨے ہتھ نال لِکھیا ہا اتے پنجے دی شکل وی اپݨے ہتھ نال بݨائی ہائی۔ چنانچہ ہندو اتے سکھ لوک ایں جگہ کوں مُتبرک سمجھ کے زیارت کرݨ آندے رہندے ہن۔ روضے دے آلے ݙُوآلے ہک چھت والا مکان بݨیا ہویا اے جیں کوں اِتّھے دے لوک غلام گردش آکھدے ہن۔ جِتّھوں باوا نانک صاحب دی بہݨ دی جگہ اے جو چھت والی اے۔

(ماخوذ از ست بچن۔ روحانی خزائن جلد 10 صفحہ 184 تا 187)

== حوالے ==</text>
      <sha1>rhmqeza53exr04283lhu3kyvlbhjg1m</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>63427</id>
      <parentid>63426</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T07:18:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sraiki</username>
        <id>12</id>
      </contributor>
      <origin>63427</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7195" sha1="pzgxfwmg1wgblsqjgknb7u3910ssx68" xml:space="preserve">----ملتان دی تاریخی اہمیت بارے عطاء النور لکھدن۔&lt;ref&gt;https://khadimemasroor.uk/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%83-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DA%A9%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%88-%D8%A7%DB%81%D9%85%DB%8C%D8%AA/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%84-%DA%88%D8%A7%D8%A6%D8%AC%D8%B3%D9%B9/&lt;/ref&gt;

== تعارف ==
مؤرخ البیرونی نے اپݨے سفرنامے وچ ملتان کوں 2 لکھ 16 ہزار 430 سال پراݨا ݙسیا اے۔ اوہ لِکھدائے کہ اِین٘دا پراݨا ناں '''کشپ پورہ''' ہا۔ ایہ شہر وار وار اُجڑدا رہیا اتے ہنس پورہ، بھاگپور، سب پور، مولستھان پور، پرپلاپور، مولتارن وغیرہ ناواں نال آباد تھیندا رہیا۔ کُجھ لوکاں دے نزدیک ایں شہر دا ناں اِتھوں دے ہک پراݨے قبیلے '''مل (Mul)''' دے ناں اُتے پیا جو ملستھان ناں دے ہک بُت دی پوجا کریندے ہن۔ ہندوواں دی تاریخ وچ ایہ وی لِکھیا اے کہ اُنہاں دی مُتبرک کتاب '''رگ وید''' وی اِہیں علاقے وچ بہہ کے لِکھی ڳئی ہائی اتے ایہ وی جو ایہ شہر اُنہاں دیاں دیویاں اتے دیوتاواں دا ٹھکاݨا رہیا اے۔

شاہنامہ فردوسی وچ لِکھیا اے کہ ملتان شہر 6 سو سال قبل مسیح وچ ہک صوبہ ہا۔ ملتان دی مستند تاریخ سکندر اعظم دے حملے توں مِلدی اے جو 350 قبل مسیح وچ تھیا۔ بعض مؤرخین ملتان کوں ہڑپہ اتے موہنجودڑو دے زمانے دا ہم عصر سمجھدے ہن جیں دی تصدیق '''قلعہ کہنہ دی کھدائی''' توں نکلݨ والیاں شئیں نال تھیندی اے۔

== اسلامی عہد وچ ملتان دی شہرت ==
ملتان کوں اصل شہرت '''اسلامی عہد حکومت''' وچ ملی جݙاں '''محمد بن قاسم''' نے اِیہنوں 712ء وچ فتح کیتا۔ اِتّھے تقریباً ݙاہ ہزار عرب آباد کیتے ڳِئے اتے ہک جامع مسجد بݨوائی ڳئی۔ تریجھی صدی ہجری تئیں ملتان اتے اوندے آلے ݙُوآلے وچ مدرسیاں اتے مسیتاں دا جال کھنݙ ڳیا اتے ایہ شہر علم و ادب دا گہوارہ بݨ ڳیا۔ چوتھی صدی ہجری وچ اِیہنوں '''محمود غزنوی''' نے فتح کیتا۔ اِہیں دے زمانے وچ مشہور مؤرخ اتے مفکر '''البیرونی''' اِتّھے آیا اتے پنج سال توں ودھ عرصے تئیں ملتان وچ رہیا۔ اوندے لکھی ہوئی کتاب '''&quot;کتاب الہند&quot;''' وچ اُس زمانے دے ملتان دی علمی اتے ثقافتی زندگی دا ذکر تفصیل نال مِلدا اے۔

== صوفیاء کرام اتے حکمران ==
ملتان شہر کوں ایہ فخر حاصل اے کہ '''اہل تصوف''' دے ترائے روحانی سلسلے اِتّھوں ہی برصغیر وچ کھنڈے۔ '''سہروردی سلسلہ حضرت بہاء الدین زکریا ملتان توں، چشتیہ سلسلہ بابا فرید گنج شکر توں اتے قادری سلسلہ حضرت مخدوم رشید حقانی توں''' چلیا۔ اِیہو جیئیں ایں شہر کوں ترائے وݙّے حکمراناں دا مولد ہووݨ دا شرف وی حاصل اے یعنی '''محمد تغلق، بہلول لودھی اتے احمد شاہ ابدالی'''۔

== مدینۃالاولیاء ملتان ==
ملتان وچ بہوں سارے وݙّے اولیاء کرام دے مزارات ہن جیں دی وجہ توں اِیہنوں '''مدینۃالاولیاء''' آکھیا ویندائے۔ اِینہاں اولیاء کرام وچ حضرت بہاء الدین زکریا اتے حضرت شمس تبریزی وی شامل ہن۔

== تاریخی حوالہ جات ==
'''حضرت مسیح موعودؑ''' کوں وی ہک مقدمے دے سلسلے وچ ملتان ونڄݨ دا موقع ملیا۔ اوہ ایں بارے فرماندے ہن: مُردیاں توں مدد منگݨ دا خدا نے کہیں ذکر نہیں کیتا بلکہ جیوندیاں دا ہی ذکر فرمایا... مُردیاں دیاں قبراں کِتّھے گھٹ ہن۔ کیا ملتان وچ تھوڑیاں قبراں ہن۔ گرد و گرما گدا و گورستان ایں دی نسبت مشہور اے۔ میں وی ہک واری ملتان ڳیا۔ جِتّھوں کہیں قبر اُتے ونڄو مجاور کپڑے لہاوݨ کوں تیار تھی ویندے ہن۔ (ملفوظات جلد اول جدید ایڈیشن صفحہ 476)

'''حضرت خلیفۃ المسیح الاولؓ''' وی ہک مقدمے دی گواہی کیتے جولائی 1910ء وچ ملتان تشریف ڳِئے ہن۔ ملتان دے معزز لوکاں نے مدرسہ اسلامیہ دے جیں ہال وچ حضرت مسیح موعودؑ دی تقریر کروائی ہائی، اُہیں ہال وچ آپؓ توں وی تقریر کروائی ڳئی اتے بعدازاں سینکڑوں لوکاں نے جسمانی علاج توں وی فائدہ چایا۔ (حیات نور صفحہ 456 تا 457)

حضرت مسیح موعودؑ نے حضرت نیاز بیگ صاحب کوں ایں معاملے دے سلسلے وچ ملتان تحقیق کیتے بھیجیا ہا کہ حضرت باوا نانک نے ملتان وچ کوئی چلہ کیتا اے یا نہیں؟ چنانچہ 30 ستمبر 1895ء کوں اُنہاں دا خط نقشے نال حضرت صاحب کوں ملیا جیہدا ذکر آپؑ نے اپݨی کتاب &quot;ست بچن&quot; وچ کیتا اے۔ خط دا خلاصہ ایہ اے کہ حضرت باوا نانکؒ نے حج توں واپسی اُتے روضہ مبارک حضرت شاہ شمس تبریزؒ اُتے چالیہہ ݙینھ تئیں چلہ کیتا ہا۔ روضے دے ݙکھݨ پاسّے اوہ مکان اے جیہڑا چلہ نانک سݙویندا اے۔ ایہ مکان محراب دار دروازے دی شکل اُتے بݨیا ہویا اے جیندے اُتے یااللہ دا لفظ لِکھیا ہویا اے اتے نال اوندے ہک پنجہ بݨیا ہویا اے۔ ایں جگہ دے ہندو اتے مسلمان ایں ڳالھ اُتے متفق ہن کہ ایہ لفظ یااللہ باوا صاحب نے اپݨے ہتھ نال لِکھیا ہا اتے پنجے دی شکل وی اپݨے ہتھ نال بݨائی ہائی۔ چنانچہ ہندو اتے سکھ لوک ایں جگہ کوں مُتبرک سمجھ کے زیارت کرݨ آندے رہندے ہن۔ روضے دے آلے ݙُوآلے ہک چھت والا مکان بݨیا ہویا اے جیں کوں اِتّھے دے لوک غلام گردش آکھدے ہن۔ جِتّھوں باوا نانک صاحب دی بہݨ دی جگہ اے جو چھت والی اے۔

(ماخوذ از ست بچن۔ روحانی خزائن جلد 10 صفحہ 184 تا 187)

== حوالے ==</text>
      <sha1>pzgxfwmg1wgblsqjgknb7u3910ssx68</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>