Wikisource
sourceswiki
https://wikisource.org/wiki/Main_Page
MediaWiki 1.45.0-wmf.8
first-letter
Media
Special
Talk
User
User talk
Wikisource
Wikisource talk
File
File talk
MediaWiki
MediaWiki talk
Template
Template talk
Help
Help talk
Category
Category talk
Page
Page talk
Index
Index talk
Author
Author talk
TimedText
TimedText talk
Module
Module talk
Translations
Translations talk
Wikisource:Proposed deletions
4
1192
1178873
1171593
2025-07-05T11:07:00Z
Quangdat201
644015
1178873
wikitext
text/x-wiki
{{Important pages}}[[Category:Wikisource maintenance]]
__TOC__
__NEWSECTIONLINK__
<div style="text-color: black; background-color: #EEEEE0; border: 1px solid gray; float:right; width:80px; padding:5px; margin-left:1em">
[[Image:File.svg|left|20px]] [[Wikisource:Proposed deletions/Archive|Archives]] </div>
This page collects requests for '''deleting specific articles from Wikisource'''.
If you want a page deleted for copyright reasons please list it at [[Wikisource:Possible copyright violations]]. If you think a page should be deleted for any other reason, please list it here so it can be discussed. Articles remaining on this page should be deleted if there is no significant opposition. Use {{tl|delete}}.
If requesting deleting any pages to be moved to language subdomains, please try to have edit history imported to the destinations. Asking any active [[Wikisource:Importers|importers]] or [[Wikisource:Administrators|administrators]] there is preferred. Otherwise, [[m:Talk:Global sysops|global sysops]] and [[m:Steward requests/Miscellaneous|stewards]] may be able to import.
See also '''[[:Category:Deletion requests]]'''
<inputbox>
type=fulltext
searchbuttonlabel=Search in archives
prefix=Wikisource:Proposed deletions
</inputbox>
==May 2025==
=== Scan quality ===
[[Index:What Women Should Know.djvu]] is too blurry to read, and so it's useless and should be deleted. [[User:Eievie|Eievie]] ([[User talk:Eievie|talk]]) 07:56, 10 May 2025 (UTC)
:There is no such indexhere, it's on en subdomain. [[User:Michalg95|Michalg95]] ([[User talk:Michalg95|talk]]) 13:04, 19 May 2025 (UTC)
===[[Norman F Baessell]]===
Out of project scope, obviously vandalism. --[[User:Quangdat201|Quangdat201]] ([[User talk:Quangdat201|talk]]) 02:34, 25 May 2025 (UTC)
:{{done}} —[[User:Koavf|Justin (<span style="color:grey">ko'''a'''vf</span>)]]<span style="color:red">❤[[User talk:Koavf|T]]☮[[Special:Contributions/Koavf|C]]☺[[Special:Emailuser/Koavf|M]]☯</span> 02:58, 25 May 2025 (UTC)
===[[Jesus Mezquia]]===
Out of project scope, obviously vandalism. --[[User:Quangdat201|Quangdat201]] ([[User talk:Quangdat201|talk]]) 03:03, 27 May 2025 (UTC)
:{{done}} —[[User:Koavf|Justin (<span style="color:grey">ko'''a'''vf</span>)]]<span style="color:red">❤[[User talk:Koavf|T]]☮[[Special:Contributions/Koavf|C]]☺[[Special:Emailuser/Koavf|M]]☯</span> 06:16, 27 May 2025 (UTC)
=== [[Викинабишта:Матнҳо/2017/10]] ===
Contains poem in Russian, not in Tajik. [[User:Таёжный лес|Таёжный лес]] ([[User talk:Таёжный лес|talk]]) 08:13, 28 May 2025 (UTC)
:Can this be hosted at ru.ws? —[[User:Koavf|Justin (<span style="color:grey">ko'''a'''vf</span>)]]<span style="color:red">❤[[User talk:Koavf|T]]☮[[Special:Contributions/Koavf|C]]☺[[Special:Emailuser/Koavf|M]]☯</span> 08:27, 28 May 2025 (UTC)
::It is [[:ru:Белый_дом_(Ахматова)|already]]. [[User:Таёжный лес|Таёжный лес]] ([[User talk:Таёжный лес|talk]]) 14:56, 23 June 2025 (UTC)
:::{{done}} —[[User:Koavf|Justin (<span style="color:grey">ko'''a'''vf</span>)]]<span style="color:red">❤[[User talk:Koavf|T]]☮[[Special:Contributions/Koavf|C]]☺[[Special:Emailuser/Koavf|M]]☯</span> 20:51, 24 June 2025 (UTC)
==June 2025==
===[[:File:လိခ်လညာတ် သ္ဂောံသၠုင်ပတိုန် ကဆံင်ပရေင်ပညာ ကောန်ဂကူမန် ခေတ်တၟိ (လၟေင် ၃).pdf]]===
Export or delete this unused file?--[[User:Jusjih|Jusjih]] ([[User talk:Jusjih|talk]]) 03:57, 4 June 2025 (UTC)
:I don't read Burmese, but based on looking at translations online and the lack of any source or licensing information makes me feel like deletion is warranted. If there's some reason to un-delete or someone needs to view it, let me know. —[[User:Koavf|Justin (<span style="color:grey">ko'''a'''vf</span>)]]<span style="color:red">❤[[User talk:Koavf|T]]☮[[Special:Contributions/Koavf|C]]☺[[Special:Emailuser/Koavf|M]]☯</span> 04:36, 4 June 2025 (UTC)
== [[སྐྱབས་རྗེ་ཁང་སར་རིན་པོ་ཆེ་དབོན་སྤྲུལ་བསྟན་པའི་དབང་ཕྱུག་དཔལ་བཟང་པོའི་རྣམ་ཐར་]] ==
A Tibetan text with no clear source. There's already a deletion discussion of a supposed ''English translation'' at the English Wikisource, [[s:Wikisource:Proposed_deletions#Translation:Brief_hagiography_of_the_great_Dzogchen_yogi,_His_Holiness_Kyabje_Kangsar_Rinpoche,_the_Wontrul_Tenpai_Wangchuk_Palzangpo|here]].
I have many concerns about the authenticity of even the original, untranslated page:
# A massive amount of text [https://wikisource.org/w/index.php?title=%E0%BD%A6%E0%BE%90%E0%BE%B1%E0%BD%96%E0%BD%A6%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BE%97%E0%BD%BA%E0%BC%8B%E0%BD%81%E0%BD%84%E0%BC%8B%E0%BD%A6%E0%BD%A2%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BD%B2%E0%BD%93%E0%BC%8B%E0%BD%94%E0%BD%BC%E0%BC%8B%E0%BD%86%E0%BD%BA%E0%BC%8B%E0%BD%91%E0%BD%96%E0%BD%BC%E0%BD%93%E0%BC%8B%E0%BD%A6%E0%BE%A4%E0%BE%B2%E0%BD%B4%E0%BD%A3%E0%BC%8B%E0%BD%96%E0%BD%A6%E0%BE%9F%E0%BD%93%E0%BC%8B%E0%BD%94%E0%BD%A0%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%91%E0%BD%96%E0%BD%84%E0%BC%8B%E0%BD%95%E0%BE%B1%E0%BD%B4%E0%BD%82%E0%BC%8B%E0%BD%91%E0%BD%94%E0%BD%A3%E0%BC%8B%E0%BD%96%E0%BD%9F%E0%BD%84%E0%BC%8B%E0%BD%94%E0%BD%BC%E0%BD%A0%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BE%A3%E0%BD%98%E0%BC%8B%E0%BD%90%E0%BD%A2%E0%BC%8B&diff=prev&oldid=1143620 has been added recently] to the transcription, post-deletion discussion at enWS. Where did that come from? I have no idea.
# A Google verbatim search for Tibetan phrases within the text come up with nothing: [https://www.google.com/search?q=%22%E0%BD%A2%E0%BD%B2%E0%BD%82%E0%BC%8B%E0%BD%A0%E0%BD%9B%E0%BD%B2%E0%BD%93%E0%BC%8B%E0%BD%91%E0%BD%94%E0%BD%A0%E0%BC%8B%E0%BD%96%E0%BD%BC%E0%BC%8B%E0%BD%8C%E0%BD%B1%E0%BD%80%E0%BE%90%E0%BD%B2%E0%BD%A0%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%82%E0%BD%99%E0%BD%BC%E0%BC%8B%E0%BD%98%E0%BD%86%E0%BD%BC%E0%BD%82%E0%BC%8B%E0%BD%98%E0%BC%8B%E0%BD%86%E0%BD%82%E0%BD%A6%E0%BC%8B%E0%BD%94%E0%BD%91%E0%BE%A8%E0%BC%8B%E0%BD%82%E0%BD%A6%E0%BD%B4%E0%BD%84%E0%BC%8B%E0%BD%82%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BD%B2%E0%BD%82%E0%BD%A6%E0%BC%8D%22&sca_esv=b26ac6e58dd72d43&hl=en&sxsrf=AE3TifOiduzm5A-IsMeItLhDXcrt-d1eqQ%3A1749644036479&ei=BHNJaLv2HPOw0PEPl4_K2Q0&ved=0ahUKEwi7iJz6q-mNAxVzGDQIHZeHMtsQ4dUDCBA&uact=5&oq=%22%E0%BD%A2%E0%BD%B2%E0%BD%82%E0%BC%8B%E0%BD%A0%E0%BD%9B%E0%BD%B2%E0%BD%93%E0%BC%8B%E0%BD%91%E0%BD%94%E0%BD%A0%E0%BC%8B%E0%BD%96%E0%BD%BC%E0%BC%8B%E0%BD%8C%E0%BD%B1%E0%BD%80%E0%BE%90%E0%BD%B2%E0%BD%A0%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%82%E0%BD%99%E0%BD%BC%E0%BC%8B%E0%BD%98%E0%BD%86%E0%BD%BC%E0%BD%82%E0%BC%8B%E0%BD%98%E0%BC%8B%E0%BD%86%E0%BD%82%E0%BD%A6%E0%BC%8B%E0%BD%94%E0%BD%91%E0%BE%A8%E0%BC%8B%E0%BD%82%E0%BD%A6%E0%BD%B4%E0%BD%84%E0%BC%8B%E0%BD%82%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BD%B2%E0%BD%82%E0%BD%A6%E0%BC%8D%22&gs_lp=Egxnd3Mtd2l6LXNlcnAiqgEi4L2i4L2y4L2C4LyL4L2g4L2b4L2y4L2T4LyL4L2R4L2U4L2g4LyL4L2W4L284LyL4L2M4L2x4L2A4L6Q4L2y4L2g4L2y4LyL4L2C4L2Z4L284LyL4L2Y4L2G4L284L2C4LyL4L2Y4LyL4L2G4L2C4L2m4LyL4L2U4L2R4L6o4LyL4L2C4L2m4L204L2E4LyL4L2C4L2y4LyL4L2i4L2y4L2C4L2m4LyNIjILEAAYgAQYsAMYogRIjxFQsQlYpA1wAXgAkAEAmAHHAaABsAKqAQMwLjK4AQPIAQD4AQGYAgOgAroCwgIIEAAYgAQYogSYAwCIBgGQBgGSBwUxLjEuMaAHsASyBwUwLjEuMbgHuALCBwUwLjIuMcgHBw&sclient=gws-wiz-serp example].
# An LLM called perplexity.ai was admitted to being used for formatting of the text here and at English Wikisource, but it's not clear to what extent the LLM was used. To be clear, I'm not anti-AI like a lot of people are nowadays, but I still hope that an LLM wasn't used to generate this entire text from nothing, or that would be blatantly inauthentic.
What exactly ''is'' this work? Is it entirely user-generated? AI-generated? A transcription of an older text (which is what it should be if it's here)? No transparency has been given that I can see, and it concerns me to even keep this here. I do not speak Tibetan, but perhaps someone more familiar with that culture / history can check this situation out? [[User:SnowyCinema|SnowyCinema]] ([[User talk:SnowyCinema|talk]]) 12:25, 11 June 2025 (UTC)
:{{Ping|Pecha-Gade}} I think the above is a very compelling case for deletion. Can you please answer SnowyCinema's questions above? —[[User:Koavf|Justin (<span style="color:grey">ko'''a'''vf</span>)]]<span style="color:red">❤[[User talk:Koavf|T]]☮[[Special:Contributions/Koavf|C]]☺[[Special:Emailuser/Koavf|M]]☯</span> 12:43, 11 June 2025 (UTC)
:: {{ping|Koavf}} Over on enWS, Pecha admitted to the work being a copyvio even in the original Tibetan language, and the translation was speedied there on those ground. So, could you speedy it here too, now? [[User:SnowyCinema|SnowyCinema]] ([[User talk:SnowyCinema|talk]]) 17:30, 11 June 2025 (UTC)
:::{{Done}} —[[User:Koavf|Justin (<span style="color:grey">ko'''a'''vf</span>)]]<span style="color:red">❤[[User talk:Koavf|T]]☮[[Special:Contributions/Koavf|C]]☺[[Special:Emailuser/Koavf|M]]☯</span> 18:09, 11 June 2025 (UTC)
==July 2025==
===[[သိကြားမင်း တရားမေ့ပုံ]]===
Out of project scope. --[[User:Quangdat201|Quangdat201]] ([[User talk:Quangdat201|talk]]) 11:06, 5 July 2025 (UTC)
o9fmb0de4xtkll3js4qa943cshqgowf
Template:GBS
10
66662
1178843
249043
2025-07-04T20:32:32Z
Catonif
622571
abbreviate
1178843
wikitext
text/x-wiki
[http://books.google.de/books?id={{{1|}}}{{#if: {{{S|}}} | &pg=PA{{{S}}} | }} {{#if: {{{2|}}} | {{{2}}} | GB }}]<noinclude>
{{Doku}}
</noinclude>
q24d2qn5kfunjr9qawesluy9h8dt1jj
Bibliya (Tagalog)
0
137717
1178894
1121603
2025-07-05T11:39:46Z
Jumark27
144536
1178894
wikitext
text/x-wiki
<div style="border:1px solid black; padding:10px; font-size:12px; background-color:lightblue;"><span style="font-family: 'Comic Sans MS', cursive, sans-serif;"><font color=blue-violet><strong>Para sa mga salin ng Bibliya sa ibang mga wika, pindutin ang:</strong></font></span> <br><span style="font-family: 'Times New Roman', serif;"><strong>[https://m.wikisource.org/wiki/Bible Multilingual Bible]</strong></span></div>
Ang '''Bibliya''' ay isang kalipunan ng mga kasulatang relihiyoso na ginagamit sa Judaismo at Kristiyanismo. Ang kanon ng Bibliya ay magkakaiba sa iba't ibang denominasyon.
Sa Judaismo, ito ay binubuo lámang ng 24 aklat ng Tanakh (tinatawag na Lumang Tipan sa Kristiyanismo) at hindi kabílang dito ang Bagong Tipan. Para sa mga Samaritano, ang Bibliya ay binubuo lámang ng limang aklat ng Torah (Genesis, Exodo, Levitico, Deuteronomio at Bilang). Sa Katolisismo, ang Bibliya ay binubuo ng 73 aklat ng pinagsámang Lumang Tipan na may kasamang Deuterocanonico o Apocrifa sa katawagang Protestante at Bagong Tipan. Sa Protestantismo, ang Bibliya ay binubuo ng 66 na aklat ng Luma at Bagong Tipan liban sa Apocrifa o Deuterocanonico ng mga Katoliko. Sa Etiopeng Ortodoxo, ang Bibliya ay binubuo ng 81 na aklat, habang ang may pinakamalaking kanon ang mga Silangang Ortodoxo, na kumikilala ng 84 na aklat bilang bahagi ng Bibliya. Sa Marcionismo (isang sektang Gnostico), 11 lámang ang aklat na itinuturing nilang Bibliya, at hindi kasama dito ang buong Lumang Tipan.
== Mga Aklat ng Bibliya ==
=== Lumang Tipan ===
<div style="border: 1px solid #aaa; padding: 1em; background-color: #f9f9f9;">
'''Pentateuko:'''
[[Ang Aklat ng Genesis|Genesis]] | [[Ang Aklat ng Exodo|Exodo]] | [[Ang Aklat ng Levitico|Levitico]] | [[Ang Aklat ng mga Bilang|Mga Bilang]] | [[Ang Aklat ng Deuteronomio|Deuteronomio]]
----
'''Kasaysayan:'''
[[Ang Aklat ni Josue|Josue]] | [[Ang Aklat ng mga Hukom|Mga Hukom]] | [[Ang Aklat ni Ruth|Ruth]] | [[Ang Unang Aklat ni Samuel|1 Samuel]] | [[Ang Ikalawang Aklat ni Samuel|2 Samuel]] | [[Ang Unang Aklat ng mga Hari|1 Mga Hari]] | [[Ang Ikalawang Aklat ng mga Hari|2 Mga Hari]] | [[Ang Unang Aklat ng mga Cronica|1 Mga Cronica]] | [[Ang Ikalawang Aklat ng mga Cronica|2 Mga Cronica]] | [[Ang Aklat ni Ezra|Ezra]] | [[Ang Aklat ni Nehemias|Nehemias]] | [[Ang Aklat ni Ester|Ester]]
----
'''Karunungan at Panitikan:'''
[[Ang Aklat ni Job|Job]] | [[Ang Aklat ng mga Awit|Mga Awit (Mga Salmo)]] | [[Ang Aklat ng mga Kawikaan|Mga Kawikaan]] | [[Ang Aklat ng Mangangaral|Mangangaral (Eclesiastes)]] | [[Ang Aklat ng Awit ni Solomon|Awit ni Solomon (Awit ng mga Awit)]]
----
'''Mga Propeta:'''
[[Ang Aklat ni Isaias|Isaias]] | [[Ang Aklat ni Jeremias|Jeremias]] | [[Ang Aklat ng mga Panaghoy|Mga Panaghoy]] | [[Ang Aklat ni Ezekiel|Ezekiel]] | [[Ang Aklat ni Daniel|Daniel]] | [[Ang Aklat ni Hosea|Hosea]] | [[Ang Aklat ni Joel|Joel]] | [[Ang Aklat ni Amos|Amos]] | [[Ang Aklat ni Obadias|Obadias]] | [[Ang Aklat ni Jonas|Jonas]] | [[Ang Aklat ni Mikas|Mikas]] | [[Ang Aklat ni Nahum|Nahum]] | [[Ang Aklat ni Habakuk|Habakuk]] | [[Ang Aklat ni Zefanias|Zefanias]] | [[Ang Aklat ni Hagai|Hagai]] | [[Ang Aklat ni Zacarias|Zacarias]] | [[Ang Aklat ni Malakias|Malakias]]
</div>
=== Deuterocanonico o Apokrifa ng Lumang Tipan<ref>''Apocrifa'' ang katawagan ng mga Protestante sa mga aklat na ito; samantalang Deuterocanonico ng mga Katoliko at mga Ortodoxo sa mga aklat na ito na tinatanggap bilang bahagi rin ng kanon ng Lumang Tipan sa Bibliya</ref> ===
<div style="border: 1px solid #aaa; padding: 1em; background-color: #f9f9f9;">
'''Deuterocanonico para sa mga Katoliko at Silangang Ortodoxo'''
[[Ang Aklat ni Tobit|Tobit]] | [[Ang Aklat ni Judit|Judit]] | [[Ang Aklat ni Ester (Griego)|Ester (Griego)]] | [[Ang Aklat ng Karunungan ni Solomon|Karunungan ni Solomon]] | [[Ang Aklat ng Eclesiastico, Karunungan ni Jesus, Anak ni Sirac|Eclesiastico (Sirac)]] | [[Ang Aklat ni Baruc|Baruc]] | [[Ang Sulat ni Jeremias|Sulat ni Jeremias (Baruc 6)]] | [[Ang Aklat ng Awit ng Tatlong Kabataan|Awit ng Tatlong Kabataan (Daniel 3:24–90)]] | [[Ang Aklat ni Susana|Susana (Daniel 13)]] | [[Ang Aklat ni Bel at ang Dragon|Si Bel at ang Dragon (Daniel 14)]] | [[Ang Unang Aklat ng mga Macabeo|1 Macabeo]] | [[Ang Ikalawang Aklat ng mga Macabeo|2 Macabeo]]
<hr style="border-top: 1px dotted #888;">
'''Deuterocanonico para sa mga Silangang Ortodoxo lamang'''
[[Ang Unang Aklat ni Esdras|1 Esdras (Griegong Esdras)]] | [[Ang Panalangin ni Manases]] | [[Awit 151 (Salmo 151)]] | [[Ang Ikatlong Aklat ng mga Macabeo|3 Macabeo]] | [[Ang Ikalawang Aklat ni Esdras|2 Esdras (Latinong Esdras)]] | [[Ang Ika-Apat na Aklat ng mga Macabeo|4 Macabeo]]
<hr style="border-top: 1px dotted #888;">
'''Iba pang mga Aklat'''
[[Ang Aklat ng mga Jubileo|Mga Jubileo]] | [[Ang Aklat ni Enoc|Enoc]] | [[Ang Unang Aklat ng Meqabyan (Ang Unang Aklat ng Etiopeng Macabeo)|1 Meqabyan]] | [[Ang Ikalawang Aklat ng Meqabyan (Ang Ikalawang Aklat ng Etiopeng Macabeo)|2 Meqabyan]] | [[Ang Ikatlong Aklat ng Meqabyan (Ang Ikatlong Aklat ng Etiopeng Macabeo)|3 Meqabyan]]
</div>
=== Bagong Tipan ===
<div style="border: 1px solid #aaa; padding: 1em; background-color: #f9f9f9;">
'''Mga Ebanghelyo'''
[[Ang Ebanghelyo ayon kay Mateo|Mateo]] | [[Ang Ebanghelyo ayon kay Marcos|Marcos]] | [[Ang Ebanghelyo ayon kay Lucas|Lucas]] | [[Ang Ebanghelyo ayon kay Juan|Juan]]
----
'''Mga Gawa at Kasaysayan'''
[[Ang mga Gawa ng mga Apostol|Mga Gawa]]
----
'''Mga Sulat (Mga Liham)'''
''a. Mga Sulat ni Pablo''
[[Ang Sulat ni Pablo sa mga Taga-Roma|Mga Taga-Roma]] | [[Ang Unang Sulat ni Pablo sa mga Taga-Corinto|1 Mga Taga-Corinto]] | [[Ang Ikalawang Sulat ni Pablo sa mga Taga-Corinto|2 Mga Taga-Corinto]] | [[Ang Sulat ni Pablo sa mga Taga-Galacia|Mga Taga-Galacia]] | [[Ang Sulat ni Pablo sa mga Taga-Efeso|Mga Taga-Efeso]] | [[Ang Sulat ni Pablo sa mga Taga-Filipos|Mga Taga-Filipos]] | [[Ang Sulat ni Pablo sa mga Taga-Colosas|Mga Taga-Colosas]] | [[Ang Unang Sulat ni Pablo sa mga Taga-Tesalonica|1 Mga Taga-Tesalonica]] | [[Ang Ikalawang Sulat ni Pablo sa mga Taga-Tesalonica|2 Mga Taga-Tesalonica]] | [[Ang Unang Sulat ni Pablo kay Timoteo|1 Timoteo]] | [[Ang Ikalawang Sulat ni Pablo kay Timoteo|2 Timoteo]] | [[Ang Sulat ni Pablo kay Tito|Tito]] | [[Ang Sulat ni Pablo kay Filemon|Filemon]] | [[Ang Sulat sa mga Hebreo|Mga Hebreo]]
''b. Mga Katoliko o Pangkalahatang Sulat''
[[Ang Sulat ni Santiago|Santiago]] | [[Ang Unang Sulat ni Pedro|1 Pedro]] | [[Ang Ikalawang Sulat ni Pedro|2 Pedro]] | [[Ang Unang Sulat ni Juan|1 Juan]] | [[Ang Ikalawang Sulat ni Juan|2 Juan]] | [[Ang Ikatlong Sulat ni Juan|3 Juan]] | [[Ang Sulat ni Judas|Judas]]
----
'''Apocaliptico'''
[[Ang Pahayag ni Juan|Pahayag (Apocalipsis)]]
</div>
==Apocrifa ng Bagong Tipan (Mga Sinaunang Akdang Kristiyano at mga Gnostikong Akda)==
<div style="border: 1px solid #aaa; padding: 1em; background-color: #f9f9f9;">
[[Didache (Tagalog)|Didache]] |
[[Si Rupino na Nakatatanda sa Akileya; Ang Pahiwatig Niya sa Aklat ni Clemente Tungkol sa Mga Paalala]] |
[[1 Mga Paalala ni Clemente (Recognitions of Clement Book 1)]] |
[[Ebanghelyo ni Tomas]]
</div>
==Mga Panlabas na Kawing==
*http://www.angbiblia.net
*http://biblehub.com/adb
*http://bibleclaret.org/bibles/tagalog.htm
*https://www.biblegateway.com/versions/Filipino-Standard-Version-Biblia-FSV/
==Tingnan din==
[[Bible|Multilingguwal na Bibliya]]
[[Ang Dating Bibliya (1905)]]
[[Qur'an (Tagalog)]]
[[Ang Aklat ni Mormon]]
==Talababa==
[[category: Tagalog]]
7lpwweunu0rfigwkz4ik9b6h9u9m3qi
Ang Ebanghelyo ayon kay Juan
0
137792
1178899
1140028
2025-07-05T11:43:58Z
Jumark27
144536
/* Kabanata 1 */
1178899
wikitext
text/x-wiki
[[Category:Tagalog]]
[[Category: Bibliya]]
{{support|lang=tl}}
{{header
| title = Juan
| author = |override_author = ni [[Author:Juan|Juan]]
| section = [[Bibliya]]
| previous = [[Ang Mabuting Balita ayon kay Lucas|Lucas]]
| next = [[Ang mga Gawa ng mga Apostol|Mga Gawa]]
| notes =
}}
==Kabanata 1==
{{chapter|1}}
'''Ang Salita ng Buhay'''
{{verse|chapter=1|verse=1}} Sa simula ay ''nariyan'' ang Salita, at ang Salita ay kasama<ref>'''1:1''' o ''kaharap''</ref> ang Diyos, at ang Salita ay Diyos. {{verse|chapter=1|verse=2}} Ito ay sa simula ''pa lamang'' kasama<ref>'''1:1''' o ''kaharap''</ref> ''na'' ang Diyos. {{verse|chapter=1|verse=3}} Lahat ''ng mga bagay'' ay ginawa sa pamamagitan niya at kung wala siya ay hindi nagawa ang anumang bagay na ginawa.{{verse|chapter=1|verse=4}} Nasa kaniya ang buhay; at ang buhay ay siyang ilaw ng mga tao. {{verse|chapter=1|verse=5}} At ang ilaw ay nagliliwanag sa kadiliman ngunit ang kadiliman ay hindi ito mapagtagumpayan.
{{verse|chapter=1|verse=6}} Naroong dumating ang isang taong sinugo ng Diyos na nagngangalang Juan. {{verse|chapter=1|verse=7}} Dumating siya upang maging saksi, upang sabihin sa mga tao ang tungkol sa ilaw, upang ang lahat ay makapanalig dito. {{verse|chapter=1|verse=8}} Hindi siya mismo ang ilaw kundi sinugo lamang upang sabihin sa iba ang tungkol sa ilaw. {{verse|chapter=1|verse=9}} Na ang tunay na ilaw, na nagliliwanag sa bawat tao, ay dumarating sa sanlibutan.
{{verse|chapter=1|verse=10}} Siya ay nasa sanlibutan at ang sanlibutan ay ginawa sa pamamagitan niya, ngunit di siya nakilala ng sanlibutan. {{verse|chapter=1|verse=11}} Siya'y dumating sa kaniyang sariling tahanan, ngunit hindi siya tinanggap ng kaniyang mga kababayan. {{verse|chapter=1|verse=12}} Ngunit sa mga tumanggap sa kaniya, sila'y binigyan niya ng kapangyarihang maging mga anak ng Diyos, yaong sa pangalan niya'y may pananalig sa kaniya. {{verse|chapter=1|verse=13}} Sila'y sinilang, hindi sa dugo, ni sa kagustuhan ng laman, ni sa kagustuhan ng tao, kundi ng Diyos.
{{verse|chapter=1|verse=14}} At ang Salita ay naging laman<ref>'''1:14''' nangangahulugang "nagkatawang-tao" o "naging tao"</ref> at nagtolda<ref>'''1:14''' Ang literal na kahulugan nito sa Griego ay ''nagtayo ng tolda'' na nangangahulugan ding ''nakipamuhay'' o ''nanirahan''.</ref> sa gitna natin<ref>'''1:14''' o ''sa piling natin''</ref>, at nakita namin ang kaniyang kaluwalhatian, kaluwalahatiang gaya ng bugtong ''na Anak'' ng Ama, puspos ng biyaya at katotohanan.
{{verse|chapter=1|verse=15}} Nagpatotoo si Juan tungkol sa kaniya at pasigaw na sinabi, "Siya itong tinukoy ko na, 'Dumarating na kasunod ko na siyang hahanay na mauna sa akin sapagkat siya'y narito na bago pa ako.'"
{{verse|chapter=1|verse=16}}At mula sa kaniyang kapuspusan na ating tinanggap, biyayang mula sa biyaya. {{verse|chapter=1|verse=17}} Sapagkat ang Kautusan ay ibinigay sa pamamagitan ni Moises, ngunit ang biyaya at ang katotohanan ay dumating sa pamamagitan ni Jesu-Cristo. {{verse|chapter=1|verse=18}} Wala pang sinumang nakakita kailanman sa Diyos; ngunit ang bugtong na Anak na siyang Diyos na nasa sinapupunan ng Ama ang nagpakilala sa kaniya.
'''Ang Patotoo ni Juan Bautista'''
{{verse|chapter=1|verse=19}} At ito ang patotoo ni Juan, nang ang mga Judio ay nagpasugo sa kaniya ng mga pari at mga Levita mula sa Jerusalem upang tanungin siya ''na ganito:'' "Sino ka?" {{verse|chapter=1|verse=20}} Inamin niya at hindi siya tumanggi, "Hindi po ako ang Cristo." {{verse|chapter=1|verse=21}} At tinanong nila siya, "''Kung'' gayon ''ay'' sino ka? Ikaw ba si Elias?" Wika niya, " Hindi po ako." "Ikaw ba ang propeta?" At sumagot siya, "Hindi po." {{verse|chapter=1|verse=22}} Pagkatapos sinabi nila sa kaniya, "Sino ka? Bigyan mo kami ng sagot upang masabi namin sa mga nagsugo sa amin. Ano ang masasabi mo tungkol sa iyong sarili?" {{verse|chapter=1|verse=23}} Sinabi niya, "Ako ang tinig ng taong sumisigaw sa ilang, 'Tuwirin ninyo ang daraanan ng Panginoon,' gaya ng pagkasabi ni propeta Isaias."
{{verse|chapter=1|verse=24}} Ngayon sila'y sinugo buhat sa mga Pariseo, {{verse|chapter=1|verse=25}} at tinanong nila siya, "Gayon bakit ka nagbibinyag, kung hindi pala ikaw ang Cristo, ni si Elias, ni ang propeta?" {{verse|chapter=1|verse=26}} Sinagot sila ni Juan na ang sabi, "Ako ay nagbibinyag sa tubig, ngunit may isang nakatayo sa gitna ninyo, na hindi ninyo nakikilala. {{verse|chapter=1|verse=27}} Siya ay darating na kasunod ko, ngunit ako'y hindi karapat-dapat kahit magkalag man ng sintas ng kaniyang sandalyas." {{verse|chapter=1|verse=28}} Lahat ng ito ay nangyari sa Betania sa ibayo ng Jordan, kung saan si Juan ay nagbibinyag.
'''Ang Kordero ng Diyos'''
{{verse|chapter=1|verse=29}} Nang sumunod na araw nakita niya si Jesus na dumarating malapit sa kaniya, at sinabi, "Narito, ang Kordero ng Diyos, na nag-aalis ng kasalanan ng sanlibutan! {{verse|chapter=1|verse=30}} Ito siya na binanggit ko na, 'Kasunod ko'y darating ang isang taong hahanay na una sa akin. Sapagkat siya'y narito na bago pa ako.' {{verse|chapter=1|verse=31}} Hindi ko siya nakilala, ngunit naparito akong nagbibibinyag sa tubig upang maihayag siya sa Israel." {{verse|chapter=1|verse=32}} Nagpatotoo si Juan na ang sabi, "Nakita ko ang Espiritu na bumabang buhat sa langit tulad ng isang kalapati. Ito ay nanahan sa kaniya. {{verse|chapter=1|verse=33}} Hindi ko siya nakilala ngunit ang nagsugo sa akin upang magbinyag sa pamamagitan ng tubig ay siya ring nagsabi sa akin, "Kung kanino mo makikitang bababa at mananahan ang Espiritu, siya ang magbibinyag sa Espiritu Santo. {{verse|chapter=1|verse=34}} Nakita ko at pinatotohanan na siya ang Anak ng Diyos.
'''Ang Unang mga Alagad ni Jesus'''
{{verse|chapter=1|verse=35}} Nang kinabukasang muli, si Juan ay nakatayo kasama ang dalawa sa kaniyang mga alagad. {{verse|chapter=1|verse=36}} At nakita niya si Jesus at sinabi, "Narito, ang Kordero ng Diyos!"
{{verse|chapter=1|verse=37}} Narinig ng dalawang alagad nang siya ay magsalita. Sumunod sila kay Jesus. {{Verse|capter=1|verse=38}} Paglingon ni Jesus ay nakita silang sumusunod. Sinabi niya sa kanila, "Ano ang inyong hinahanap?" Sinabi nila sa kaniya, "Rabi (na ang kahulugan ay Guro), saan ka nakatira?" {{verse|chapter=1|verse=39}} Sinabi niya sa kanila, "Halikayo at inyong tingnan." Sila ay pumaroon at nakita nila ang kaniyang tinitirahan. Nanatili silang kasama niya nang araw na iyon, noon ay mag-iikasampu na ang oras.<ref>'''1:39''' ibig sabihin ay ''alas-4 ng hapon''</ref>
{{verse|chapter=1|verse=40}} Ang isa sa dalawang nakarinig ng pagsasalita ni Juan, at sumunod sa kaniya, ay si Andres na kapatid ni Simon Pedro.
{{verse|chapter=1|verse=41}} Una niyang nasumpungan ang kaniyang sariling kapatid na si Simon, at sinabi sa kaniya, "Nasumpungan namin ang Mesias" (na ang kahulugan ay ang Cristo).
{{verse|chapter=1|verse=42}} Siya'y kaniyang dinala kay Jesus. Tiningnan siya ni Jesus, at sinabi, "Ikaw ay si Simon na anak ni Juan, tatawagin kang Cefas" (na ang kahulugan ay Pedro).<ref>'''1:42''' Ang ''Cefas'' na mula sa Aramaico at ''Pedro'' na mula sa Griego ay parehong nangangahulugang ''malaking-bato'' o ''rock'' sa Ingles.</ref>
'''Ang Pagkakatawag kay Felipe at Nathaniel'''
{{verse|chapter=1|verse=43}} Nang kinabukasan ay pinasiyahan niyang pumaroon sa Galilea, at nasumpungan niya si Felipe: at sinabi ni Jesus sa kaniya, Sumunod ka sa akin. {{verse|chapter=1|verse=44}} Si Felipe nga ay taga-Betsaida, sa bayan ni Andres at ni Pedro. {{Verse|chapter=1|verse=45}} Nasumpungan ni Felipe si Natanael, at sinabi sa kaniya, "Nasumpungan namin siyang isinulat ni Moises sa Kautusan, at gayon din ng mga propeta, si Jesus na taga-Nazaret, na anak ni Jose." {{verse|chapter=1|verse=46}} At sinabi sa kaniya ni Natanael, "Mangyayari bang lumitaw ang anumang magaling na bagay sa Nazaret?" Sinabi sa kaniya ni Felipe, "Pumarito ka at tingnan mo."
{{verse|chapter=1|verse=47}} Nakita ni Jesus si Natanael na lumalapit sa kaniya, at sinabi ang tungkol sa kaniya, "Narito, ang isang tunay na Israelita, na sa kaniya'y walang daya!" {{verse|chaper=1|verse=48}} Sinabi sa kaniya ni Natanael, "Saan mo ako nakilala?" Sumagot si Jesus at sinabi sa kaniya, "Bago ka pa tinawag ni Felipe, nang ikaw ay nasa ilalim ng puno ng igos, ay nakita kita." {{verse|chapter=1|verse=49}} Sumagot si Natanael sa kaniya, "Rabi, ikaw ang Anak ng Diyos; ikaw ang Hari ng Israel." {{Verse|chapter=1|verse=50}} Sumagot si Jesus at sinabi sa kaniya, "Dahil ba sa sinabi ko sa iyong nakita kita sa ilalim ng puno ng igos, kaya ka sumasampalataya? Makikita mo ang mga bagay na lalong dakila kaysa rito."
{{verse|chapter=1|verse=51}} At sinabi niya sa kaniya, "Amen, amen, sinasabi ko sa iyo, makikita ninyong bukas ang langit, at ang mga anghel ng Diyos na nagmamanhik-manaog sa ibabaw ng Anak ng Tao."
==Kabanata 2==
{{chapter|2}}
1 At nang ikatlong araw, may isang kasalan sa Cana sa Galilea, at naroon ang ina ni Jesus. 2 Si Jesus at ang kanyang mga alagad ay inanyayahan din sa kasalan. 3 At ''nang'' kapusin ng alak, sinabi ng ina ni Jesus sa kanya, “Wala ''na'' silang alak.”
4 At sinabi ni Jesus sa kanya, “Ano''ng kinalaman niyon'' sa iyo at sa akin, O Babae?<ref>'''2:4''' idiyomatikong ekspresyon na nangangahulugang ''ano ang nais mo sa akin'' </ref> Ang aking oras ay hindi pa dumarating.”
5 Sinabi ng kanyang ina sa mga naglilingkod, “Gawin ninyo ang anumang sabihin niya sa inyo.”
6 Mayroon sa katunayang tumatayong anim na bangang bato, na nakalaan alinsunod sa kaugaliang paglilinis ng mga Judio, ''bawat-isa'y'' naglalaman ng dalawa o tatlong sukat.<ref>'''2:6''' Sa Griego: ''metretes'' na nangangahulugang ''sukat'' o ''panukat'', ang ''dalawa o tatlong sukat (metretes)'' ay katumbas ng ''pitumpu't lima hanggang 115 litro'' o ''dalawampu hanggang tatlumpung galon''</ref> 7 Sinabi sa kanila ni Jesus, “Punuin ninyo ng tubig ang mga banga.”
At pinuno nga nila ang mga ito hanggang sa labi. 8 Pagkatapos, sinabi niya, “Kumuha kayo ng kaunti at dalhin ninyo sa namamahala ng handaan.”
Dinalhan nga nila ang namamahala ng handaan, at 9 tinikman nito ang tubig na naging alak. Hindi niya alam kung saan nanggaling iyon, subalit alam ng mga sumalok ng tubig. Kaya't tinawag niya ang lalaking ikinasal 10 at sinabi, “Ang masarap na alak ay unang inihahain; kapag marami nang nainom ang mga tao, saka inihahain ang mababang uri. Ngunit sa huli ninyo inilabas ang masarap na alak!”
11 Ang nangyaring ito sa Cana sa Galilea ang unang himalang ginawa ni Jesus. Sa pamamagitan nito'y inihayag niya ang kanyang kapangyarihan at nanalig sa kanya ang mga alagad.
12 Pagkatapos nito, pumunta si Jesus sa Capernaum, kasama ang kanyang ina, mga kapatid, at mga alagad. Sila'y nanatili roon nang ilang araw.
13 At malapit na ang paskua ng mga Judio, at umahon si Jesus sa Jerusalem. 14 At nasumpungan niya sa templo ang mga nagbibili ng mga baka at mga tupa at mga kalapati, at ang mga mamamalit ng salapi na nakaupo.
15 At ang mga lubid ay ginawa niyang isang panghampas, itinaboy niyang lahat sa templo ang mga tupa at gayon din ang mga baka; at ibinubo niya ang salapi ng mga mamamalit, at ginulo ang kilang mga dulang;
16 At sinabi niya sa nagbibili ng mga kalapati, "Alisin ninyo rito ang mga bagay na ito; huwag ninyong gawing bahay-kalakal ang bahay ng aking Ama."
17 Nalaala ng kanyang mga alagad na nasusulat, "Ang sigasig<ref>'''2:7''' o ''malasakit''</ref> sa iyong bahay ay tinutumpok ako."
18 Ang mga Judio nga'y sumagot at sinabi sa kanya, "Anong tanda ang maipakikita mo sa amin, yamang ginawa mo ang mga bagay na ito?" 19 Sumagot si Jesus at sinabi sa kanila, "Gibain ninyo ang banal na dakong ito at itatayo ko sa loob ng tatlong araw." 20 Sinabi nga ng mga Judio, "Apatnapu't anim na taon ang pagtatayo ng banal na dakong ito at itatayo mo sa loob ng tatlong araw?" 21 Ngunit ang banal na dako na kanyang tinutukoy ay ang kanyang katawan. 22 Nang ibinangon nga siya mula sa mga patay ay naalala ng kanyang mga alagad na sinabi niya ito sa kanila. Sumampalataya sila sa kasulatan at sa salita na sinabi ni Jesus.
23 Nang siya ay nasa Jerusalem nang kapistahan ng Paskuwa, marami ang sumampalataya sa kanyang pangalan, nang kanilang makita ang mga ginawa niyang tanda. 24 Gayunman hindi ipinagkatiwala ni Jesus ang kanyang sarili sa kanila dahil nakikilala niya ang lahat. 25 at hindi niya kailangan ang sinuman upang magpatotoo tungkol sa tao, sapagkat alam niya ang isinasaloob ng tao.
==Kabanata 3==
{{Chapter|3}}
1 May isang lalaki sa mga Fariseo na nagngangalang Nicodemo, isang pinuno ng mga Judio. 2 Isang gabi, pumunta siya kay Jesus at sinabi, “Rabi, nalalaman po naming kayo'y isang tagapagturong mula sa Diyos, sapagkat walang makakagawa ng mga himalang ginagawa ninyo maliban kung sumasainyo ang Diyos.”
3Sumagot si Jesus, “Amen, amen, sinasabi ko sa iyo, malibang ipanganak mula-sa-itaas<ref>'''3:3''' Ang pagkaunawa ni Nicodemo ay ''ipanganak muli'', sapagkat sa Griego ang salitang ''muli'' at ''mula-sa-itaas'' o ''mula-sa-simula'' ay iisa</ref> ang isang tao, hindi niya makikita ang kaharian ng Diyos.”
4 Sinabi ni Nicodemo sa kanya, “Paanong maipapanganak ''pang muli'' ang isang taong matanda na? Makakapasok pa ba siya sa sinapupunan ng kanyang ina at ''muling'' isilang?”
5 Sagot naman ni Jesus, “Amen, amen, sinasabi ko sa iyo, malibang ang isang tao ay ipanganak sa pamamagitan ng tubig at ng Espiritu, hindi siya makakapasok sa kaharian ng Diyos. 6 Ang taong ipinanganak ayon sa laman ay laman, at ang ipinanganak ayon sa Espiritu ay espiritu. 7 Huwag kang magtaka sa sinabi ko sa iyo, ‘kayong lahat ay kailangang ipanganak mula sa itaas.' 8 Humihinga ang Espiritu <ref>'''3:8''' o di kaya'y, ''Umiihip ang hangin''</ref> kung saan nito nais at naririnig mo ang ugong nito, ngunit hindi mo alam kung saan ito nanggagaling at kung saan pupunta. Gayon ang bawat ipinanganak ayon sa Espiritu.”
9 Sumagot si Nicodemo at sinabi sa kanya, "Papaano mangyayari ang mga bagay na ito?" 10Sumagot si Jesus, “Guro ka pa naman sa Israel, hindi mo nauunawaan ang mga bagay na ito? 11 Amen, amen, sinasabi ko sa iyo, ang sinasabi namin ay nalalaman namin, at ang pinapatotohanan namin ay nasaksihan namin, subalit hindi ninyo tinatanggap ang aming patotoo. 12Kunghindi ninyo pinaniniwalaan ang mga sinasabi ko tungkol sa mga bagay dito sa mundo, paano pa ninyo mapapaniwalaan ang sasabihin ko tungkol sa mga bagay doon sa langit? 13Walapang sinumang umakyat sa langit kundi ang bumabâ mula sa langit, ang Anak ng Tao.”
14At kung paanong itinaas ni Moises ang tansong ahas doon sa ilang, gayundin naman, kailangang itaas ang Anak ng Tao, 15 upang ang sinumang sumampalataya sa kanya ay magkaroon ng buhay na walang hanggan. 16 Sapagkat gayon na lamang inibig ng Diyos ang sanlibutan, kaya't ibinigay niya ang kanyang bugtong na Anak, upang ang sinumang sumampalataya sa kanya ay hindi mapahamak, kundi magkaroon ng buhay na walang-hanggan. 17Isinugo ng Diyos ang kanyang Anak, hindi upang hatulang maparusahan ang mga tao, kundi upang iligtas ang mga ito sa pamamagitan niya.
18Hindi hinahatulang maparusahan ang sumasampalataya sa Anak. Ngunit hinatulan na ang hindi sumasampalataya, sapagkat hindi siya sumampalataya sa kaisa-isang Anak ng Diyos. 19 Ganito ang paghatol ng Diyos: naparito sa sanlibutan ang ilaw, ngunit inibig pa ng mga tao ang dilim kaysa liwanag, sapagkat ang kanilang mga gawain ay masasama. 20 Kinasusuklaman ng mga gumagawa ng masama ang ilaw, ni hindi lumalapit dito upang hindi mahayag ang kanilang mga gawa. 21 Ngunit ang namumuhay ayon sa katotohanan ay lumalapit sa ilaw, upang maihayag na ang mga ginagawa niya ay pagsunod sa Diyos.
==Kabanata 4==
'''Si Jesus at ang Babaing Samaritana'''
1 Nang malaman ni Jesus na nabalitaan ng mga Fariseo na siya ay gumagawa at nagbabautismo ng mas maraming alagad kaysa kay Juan,
2 (kahit hindi nagbabautismo si Jesus, kundi ang kanyang mga alagad)
3 umalis siya sa Judea at muling bumalik sa Galilea.
4 Subalit kailangang dumaan siya sa Samaria.
5 Sumapit siya sa isang lunsod ng Samaria na tinatawag na Sicar, malapit sa bahagi ng lupang ibinigay ni Jacob kay Jose na kanyang anak.
6 Naroon ang balon ni Jacob. Nang pagod na si Jesus sa kanyang paglalakbay, naupo siya sa tabi ng balon. Noon ay malapit nang magtanghaling-tapat.
7 Dumating ang isang babaing Samaritana upang umigib ng tubig. Sinabi sa kanya ni Jesus, “Bigyan mo ako ng inumin.”
8 Sapagkat ang kanyang mga alagad ay pumunta sa lunsod upang bumili ng pagkain.
9 Sinabi sa kanya ng babaing Samaritana, “Paanong nangyari na ikaw na isang Judio, ay humihingi ng maiinom sa akin na isang babaing Samaritana? (Sapagkat hindi nakikisama ang mga Judio sa mga Samaritano.)
10 Sumagot si Jesus, “Kung nalalaman mo ang kaloob ng Diyos, at kung sino ang sa iyo'y nagsasabi, ‘Bigyan mo ako ng inumin;’ ikaw ay hihingi sa kanya, at ikaw ay bibigyan niya ng tubig na buháy.”
11 Sinabi sa kanya ng babae, “Ginoo, wala kang pansalok ng tubig, at malalim ang balon. Saan ka ngayon kukuha ng tubig na buháy?
12 Higit ka bang dakila kaysa sa aming amang si Jacob na sa ami'y nagbigay ng balon, at dito'y uminom siya, pati ang kanyang mga anak, at ang kanyang mga hayop?”
13 Sumagot si Jesus sa kanya, “Ang bawat uminom ng tubig na ito ay muling mauuhaw,
14 subalit ang sinumang umiinom ng tubig na aking ibibigay ay hindi na mauuhaw magpakailanman. Ang tubig na aking ibibigay sa kanya ay magiging isang bukal ng tubig tungo sa buhay na walang hanggan.
15 Sinabi sa kanya ng babae, “Ginoo, bigyan mo ako ng tubig na ito upang ako'y hindi na mauhaw o pumarito pa upang umigib.”
16 Sinabi sa kanya ni Jesus, “Umalis ka na! Tawagin mo ang iyong asawa at bumalik ka rito.”
17 Ang babae ay sumagot sa kanya, “Wala akong asawa.” Sinabi sa kanya ni Jesus, “Tama ang sabi mo, ‘Wala akong asawa;’
18 sapagkat nagkaroon ka na ng limang asawa, at ang kinakasama mo ngayon ay hindi mo asawa. Totoo ang sinabi mong ito.”
19 Sinabi sa kanya ng babae, “Ginoo, nakikita kong ikaw ay isang propeta.
20 Sumamba ang aming mga ninuno sa bundok na ito; ngunit sinasabi ninyo na ang lugar na dapat pagsambahan ng mga tao ay sa Jerusalem.”
21 Sinabi sa kanya ni Jesus, “Babae, maniwala ka sa akin na darating ang oras na inyong sasambahin ang Ama, hindi sa bundok na ito o sa Jerusalem.
22 Sinasamba ninyo ang hindi ninyo nakikilala. Sinasamba namin ang nakikilala namin sapagkat ang kaligtasan ay mula sa mga Judio.
23 Subalit dumarating ang oras at ngayon na nga, na sasambahin ng mga tunay na sumasamba ang Ama sa espiritu at katotohanan, sapagkat hinahanap ng Ama ang gayong mga sumasamba sa kanya.
24 Ang Diyos ay espiritu, at ang mga sumasamba sa kanya ay kailangang sumamba sa espiritu at katotohanan.”
25 Sinabi ng babae sa kanya, “Nalalaman ko na darating ang Mesiyas (ang tinatawag na Cristo). Pagdating niya, ay ipahahayag niya sa amin ang lahat ng mga bagay.”
26 Sinabi sa kanya ni Jesus, “Ako nga iyon na kumakausap sa iyo!”
27 Nang oras na iyon ay dumating ang kanyang mga alagad. Sila'y nagtaka na siya'y nakikipag-usap sa isang babae, subalit walang nagsabi, “Ano ang gusto mo?” o, “Bakit ka nakikipag-usap sa kanya?”
28 Kaya't iniwan ng babae ang kanyang banga ng tubig at pumunta sa lunsod, at sinabi sa mga tao,
29 “Halikayo, tingnan ninyo ang isang tao na nagsabi sa akin ng lahat ng mga bagay na aking ginawa. Ito na nga kaya ang Cristo?”
30 Lumabas sila sa lunsod, at pumunta sa kanya.
31 Samantala, hinimok siya ng kanyang mga alagad, “Rabi, kumain ka.”
32 Subalit sinabi niya sa kanila, “Ako'y may pagkain na hindi ninyo nalalaman.”
33 Kaya't sinabi ng mga alagad sa isa't isa, “May nagdala kaya sa kanya ng pagkain?”
34 Sinabi sa kanila ni Jesus, “Ang pagkain ko ay ang gawin ang kalooban ng nagsugo sa akin at tapusin ang kanyang gawain.
35 Hindi ba sinasabi ninyo, ‘May apat na buwan pa at darating na ang pag-aani?’ Ngunit sinasabi ko sa inyo, masdan ninyo ang inyong paligid at inyong tingnan ang mga bukid na mapuputi na upang anihin.
36 Ang umaani ay tumatanggap ng upa, at nagtitipon ng bunga para sa buhay na walang hanggan, upang ang naghahasik at ang umaani ay magkasamang magalak.
37 Sapagkat dito'y totoo ang kasabihan, ‘Isa ang naghahasik, at iba ang umaani.’
38 Kayo'y sinugo ko upang anihin ang hindi ninyo pinagpaguran; iba ang nagpagod at kayo'y pumasok sa kanilang pinagpaguran.”
39 At marami sa mga Samaritano sa lunsod na iyon ang sumampalataya sa kanya dahil sa sinabi ng babae, na nagpatotoo, “Sinabi niya sa akin ang lahat ng mga bagay na aking ginawa.”
40 Kaya nang dumating sa kanya ang mga Samaritano, nakiusap sila sa kanya na manatili sa kanila; at siya'y nanatili roon ng dalawang araw.
41 At marami pang sumampalataya sa kanya dahil sa kanyang salita.
42 Sinabi nila sa babae, “Ngayo'y sumampalataya kami, hindi dahil sa iyong sinabi, sapagkat kami mismo ay nakarinig at nalalaman naming ito nga ang Tagapagligtas ng sanlibutan.”
'''Pinagaling ni Jesus ang Anak ng Isang Pinuno'''
43 Pagkaraan ng dalawang araw ay umalis siya roon at nagtungo sa Galilea,
44 sapagkat si Jesus din ang nagpatotoo na ang isang propeta ay walang karangalan sa kanyang sariling lupain.
45 Kaya't nang siya'y dumating sa Galilea ay tinanggap siya ng mga taga-Galilea, nang kanilang makita ang lahat ng mga bagay na kanyang ginawa sa Jerusalem sa kapistahan, sapagkat sila ay pumunta rin sa kapistahan.
46 Pagkatapos ay pumunta siyang muli sa Cana ng Galilea na doo'y kanyang ginawang alak ang tubig. At sa Capernaum ay naroroon ang isang pinuno ng pamahalaan na ang anak na lalaki ay maysakit.
47 Nang mabalitaan niya na si Jesus ay dumating sa Galilea mula sa Judea, pumunta siya roon at nakiusap sa kanya na siya'y pumunta at pagalingin ang kanyang anak na lalaki sapagkat siya'y malapit nang mamatay.
48 Kaya't sinabi sa kanya ni Jesus, “Malibang makakita kayo ng mga tanda at mga kababalaghan ay hindi kayo mananampalataya.”
49 Sinabi ng pinuno sa kanya, “Ginoo, pumunta ka na bago mamatay ang aking anak.”
50 Sinabi sa kanya ni Jesus, “Humayo ka na, ang anak mo ay mabubuhay.” Pinaniwalaan ng lalaki ang salitang sinabi sa kanya ni Jesus, at siya'y humayo sa kanyang lakad.
51 Habang siya'y papunta, sinalubong siya ng kanyang mga alipin na nagsasabing ang kanyang anak ay buháy na.
52 Kaya't itinanong niya sa kanila ang oras nang siya'y nagsimulang gumaling. At sinabi nila sa kanya, “Kahapon, nang ika-isa ng hapon, nawalan siya ng lagnat.”
53 Kaya't nalaman ng ama na sa oras na iyon ay sinabi sa kanya ni Jesus, “Ang anak mo ay mabubuhay.” Kaya't siya'y sumampalataya, at ang kanyang buong sambahayan.
54 Ito ang ikalawang tanda na ginawa ni Jesus pagkatapos na siya'y pumunta sa Galilea mula sa Judea.
==Kabanata 5==
'''Pinagaling ang Isang Lumpo'''
1 Pagkatapos ng mga bagay na ito'y nagkaroon ng pista ang mga Judio; at umahon si Jesus sa Jerusalem.
2 Sa Jerusalem nga'y may isang tangke sa tabi ng tarangkahan ng mga tupa, na sa ''wikang'' Hebreo ay tinatawag na Betesda<ref>o ''Betsaida''</ref>, na may limang portiko.
3 Na sa mga ito ay nakahandusay ang marami sa kanilang mga maysakit, mga bulag, mga pilay, mga natutuyo [na nagsisipaghintay ng pagkalawkaw ng tubig. 4 Sapagkat lumulusong ang isang anghel ng Panginoon sa mga tanging panahon sa tangke at kinakalawkaw ang tubig: at ang unang manaog sa tangke, pagkatapos na makalawkaw ang tubig ay gumagaling sa anomang sakit na dinaramdam.]
5 At naroon ang isang lalaki, na may tatlongpu't walong taon nang maysakit.
6 Nang makita ni Jesus na siya'y nakahandusay, at mapagkilalang siya'y malaon nang panahong ''maysakit'', ay sinabi niya sa kaniya, "Ibig mo bagang gumaling?"
7 Sumagot sa kaniya ang lalaking maysakit, "Ginoo, wala ng taong maglusong sa akin sa tangke, pagkalawkaw sa tubig: datapuwat samantalang ako'y naparoroon, ay nakalusong na muna ang iba bago ako."
8 Sinabi sa kaniya ni Jesus, "Magtindig ka, buhatin mo ang iyong higaan, at lumakad ka."
9 At pagdaka'y gumaling ang lalaki, at binuhat ang kaniyang higaan at lumakad. Noon nga'y araw ng Sabbath.
10 Kaya sinabi ng mga Judio sa kaniya na pinagaling, "Ito'y ''araw ng'' Sabbath, at hindi matuwid na buhatin mo ang iyong higaan."
11 Ngunit sila'y sinagot niya, "Ang nagpagaling sa akin, ang siya ring sa akin ay nagsabi, Buhatin mo ang iyong higaan, at lumakad ka."
12 Tinanong nila siya, "Sino ang taong sa iyo'y nagsabi, Buhatin mo ''ang iyong higaan'', at lumakad ka?"
13 Ngunit hindi nakikilala ng pinagaling kung sino siya; sapagkat si Jesus ay humiwalay, palibhasa'y may isang karamihan sa dakong yaon.
14 Pagkatapos ay nasumpungan siya ni Jesus sa templo, at sa kaniya'y sinabi, "Narito, ikaw ay gumaling na: huwag ka nang magkasala, baka mangyari pa sa iyo ang lalong masama."
15 Umalis ang tao, at sinaysay sa mga Judio na si Jesus ang nagpagaling sa kaniya.
16 At dahil dito'y pinag-uusig ng mga Judio si Jesus, sapagkat ginagawa niya ang mga bagay na ito sa ''araw ng'' Sabbath.
17 Datapuwat sinagot sila ni Jesus, "Hanggang ngayo'y gumagawa ang aking Ama, at ako'y gumagawa."
18 Dahil dito nga'y lalo nang pinagsikapan ng mga Judio na siya'y patayin, sapagkat hindi lamang sinira ang ''araw ng'' Sabbath, kundi tinatawag din naman na kaniyang sariling Ama ang Diyos, na siya'y nakikipantay sa Diyos.
'''Ang Kapangyarihan ng Anak'''
19 Sumagot nga si Jesus at sinabi sa kanila, "Amen, amen, sinasabi ko sa inyo, Hindi makagagawa ang Anak ng anuman sa kaniyang sarili kundi ang makita niyang gawin ng Ama; sapagkat ang lahat ng mga bagay na kaniyang ginagawa, ay ang mga ito rin naman ang ginagawa ng Anak sa gayon ding paraan. 20 Sapagkat sinisinta ng Ama ang Anak, at sa kaniya'y ipinakikita ang lahat ng mga bagay na kaniyang ginagawa: at lalong dakilang mga gawa kay sa mga ito ang sa kaniya'y ipakikita niya, upang kayo'y magsipanggilalas."
21 "Sapagkat kung paanong ibinabangon ng Ama ang mga patay at sila'y binubuhay, gayon din naman binubuhay ng Anak ang kaniyang mga ibigin. 22 Sapagkat ang Ama'y hindi humahatol sa kanino mang tao, kundi ipinagkaloob niya sa Anak ang buong paghatol; 23 Upang papurihan ng lahat ang Anak, na gaya rin ng kanilang pagpapapuri sa Ama. Ang hindi nagpapapuri sa Anak ay hindi nagpapapuri sa Ama na sa kaniya'y nagsugo."
24 "Amen, amen, sinasabi ko sa inyo, Ang dumirinig ng aking salita, at sumasampalataya sa kaniya na nagsugo sa akin, ay may buhay na walang hanggan, at hindi mapapasok sa paghatol, kundi lumipat na sa kabuhayan mula sa kamatayan."
25 "Amen, amen, sinasabi ko sa inyo, Dumarating ang panahon, at ngayon nga, na maririnig ng mga patay ang tinig ng Anak ng Diyos; at ang mangakarinig ay mangabubuhay. 26 Sapagkat kung paanong ang Ama ay may buhay sa kaniyang sarili, ay gayon din namang pinagkalooban niya ang Anak na magkaroon ng buhay sa kaniyang sarili: 27 At binigyan niya siya ng kapamahalaang makahatol, sapagkat siya'y anak ng tao. 28 Huwag ninyong ipanggilalas ito: sapagka't dumarating ang oras, na ang lahat ng nangasa libingan ay makaririnig ng kaniyang tinig, 29 At magsisilabas; ang mga nagsigawa ng mabuti, ay sa pagkabuhay na maguli sa buhay; at ang mga nagsigawa ng masama, ay sa pagkabuhay na maguli sa paghatol."
'''Mga Patotoo kay Jesus'''
30 "Hindi ako makagagawa ng anoman sa aking sarili: humahatol ako ayon sa aking naririnig: at ang paghatol ko'y matuwid; sapagka't hindi ko pinaghahanap ang aking sariling kalooban, kundi ang kalooban niyaong nagsugo sa akin. 31 Kung ako'y nagpapatotoo sa aking sarili, ang patotoo ko ay hindi katotohanan. 32 Iba ang nagpapatotoo sa akin; at talastas ko na ang patotoong isinasaksi niya sa akin ay totoo. 33 Kayo'y nangagsugo kay Juan, at siya'y nagpatotoo sa katotohanan."
34 "Datapuwat ang patotoo ay hindi mula sa tao: gayon ma'y sinasabi ko ang mga bagay na ito, upang kayo'y mangaligtas. 35 Siya ang ilawang nagniningas at lumiliwanag; at inibig ninyong kayo'y mangagkatuwang sumandali sa kaniyang liwanag."
36 "Datapuwat ang aking pagpapatotoo ay lalong dakila kay sa kay Juan; sapagka't ang mga gawang ibinigay sa akin ng aking Ama upang ganapin, ang gayon ding mga gawa na aking ginagawa, ay nagpapatotoo tungkol sa akin, na ako'y sinugo ng Ama."
37 "At ang Ama na nagsugo sa akin, ay siyang nagpatotoo tungkol sa akin. Kailan ma'y hindi ninyo narinig ang kaniyang tinig, ni hindi man ninyo nakita ang kaniyang anyo. 38 At kayo'y walang salita niya na nananatili sa inyo: sapagka't hindi kayo nagsisisampalataya sa kaniyang sinugo."
39 "Saliksikin ninyo ang mga kasulatan, sapagka't iniisip ninyo na sa mga yaon ay mayroon kayong buhay na walang hanggan; at ang mga ito'y siyang nangagpapatotoo tungkol sa akin. 40 At ayaw kayong magsilapit sa akin, upang kayo'y magkaroon ng buhay. 41 Hindi ako tumatanggap ng kaluwalhatiang mula sa mga tao. 42 Datapuwat nakikilala ko kayo, na kayo'y walang pag-ibig ng Diyos sa inyong sarili."
43 "Naparito ako sa pangalan ng aking Ama, at ayaw ninyo akong tanggapin: kung iba ang pumarito sa kaniyang sariling pangalan, ay siya ninyong tatanggapin. 44 Paanong kayo'y makapananampalataya, kayong nangagtatanggapan sa isa't isa ng kaluwalhatian at hindi ninyo pinaghahanap ang kaluwalhatiang nanggagaling sa tanging Diyos?"
45 "Huwag ninyong isiping ako ang sa inyo'y magsusumbong sa Ama: may isang magsusumbong sa inyo, ''sa makatuwid baga'y'' si Moises, yaong pinaglagakan ninyo ng inyong pagasa. 46 Sapagkat kung kayo'y nagsisisampalataya kay Moises, ay magsisisampalataya kayo sa akin; sapagkat tungkol sa akin siya'y sumulat. 47 Ngunit kung hindi kayo nagsisipaniwala sa kaniyang mga sulat, ay paanong magsisisampalataya kayo sa aking mga salita?"
==Kabanata 10==
1 “Amen, amen, sinasabi ko sa inyo, ang pumapasok sa hindi pintuan ng kulungan ng mga tupa kundi umaakyat sa ibang daan, ang taong iyon ay tulisan at magnanakaw. 2 Ngunit ang pumapasok sa pintuan ay siyang pastol ng mga tupa. 3 Pinagbubuksan siya ng bantay sa pinto; at pinapakinggan ng mga tupa ang kanyang tinig. Tinatawag niya ang kanyang mga tupa sa pangalan, at sila'y inihahatid papalabas. 4 Kapag nailabas na niya ang lahat ng kanya, ay nangunguna siya sa kanila at sumusunod sa kanya ang mga tupa, sapagkat kilala nila ang kanyang tinig. 5 Ngunit hindi sila susunod kailanman sa iba, kundi lalayo sila sa kanya, sapagkat hindi nila kilala ang tinig ng iba.”
6 Sinabi ni Jesus sa kanila ang paghahambing na ito, subalit hindi nila naunawaan ang mga bagay na sinasabi niya sa kanila.
7 Kaya't muling sinabi sa kanila ni Jesus, “Amen, amen, sinasabi ko sa inyo, ako ang pintuan ng mga tupa. 8 Ang lahat ng nauna sa akin ay mga tulisan at mga magnanakaw, subalit hindi sila pinakinggan ng mga tupa. 9 Ako ang pintuan. Ang sinumang pumasok sa pamamagitan ko ay maliligtas, at papasok at lalabas, at makakatagpo ng pastulan. 10 Ang magnanakaw ay dumarating lamang upang magnakaw, pumatay, at pumuksa. Ako'y pumarito upang sila'y magkaroon ng buhay, at magkaroon nito nang ganap at kasiya-siya."
11 Ako ang mabuting pastol. Ibinibigay ng mabuting pastol ang kanyang buhay para sa mga tupa. 12 Ang upahan at hindi pastol, at hindi may-ari ng mga tupa, nang makitang dumarating ang asong-gubat ay pinababayaan ang mga tupa at tumatakas. At inaagaw sila ng asong-gubat, at ikinakalat. 13 Siya'y tumatakas sapagkat siya'y upahan, at walang malasakit sa mga tupa. 14 Ako ang mabuting pastol. Kilala ko ang sariling akin, at kilala ako ng sariling akin. 15 Gaya ng pagkakilala sa akin ng Ama, at ng pagkakilala ko sa Ama, at ibinibigay ko ang aking buhay para sa mga tupa. 16 Mayroon akong ibang mga tupa na wala sa kulungang ito. Kailangan ko rin silang dalhin dito at kanilang papakinggan ang aking tinig. Kaya't magkakaroon ng isang kawan na may isang pastol.
17 Dahil dito'y minamahal ako ng Ama, sapagkat ibinibigay ko ang aking buhay, upang ito'y kunin kong muli. 18 Walang nag-aalis nito sa akin, kundi kusa kong ibinibigay. May kapangyarihan akong ibigay ito, at may kapangyarihan akong kunin itong muli. Tinanggap ko ang utos na ito mula sa aking Ama.”
19 At muling nagkaroon ng pagkakabaha-bahagi sa mga Judio dahil sa mga salitang ito. 20 At marami sa kanila ang nagsasabi, “Mayroon siyang demonyo, at siya'y nauulol, bakit ninyo siya pinapakinggan?” 21 Sinasabi naman ng iba, “Hindi ito ang mga salita ng isang may demonyo. Kaya ba ng demonyo na magbukas ng mga mata ng bulag?”
22 Nang panahong iyon, sa Jerusalem ay kapistahan ng Pagtatalaga. Noon ay tagginaw, 23 at naglalakad si Jesus sa templo sa portiko ni Solomon. 24 Kaya't pinalibutan siya ng mga Judio, at sinabi sa kanya, “Hanggang kailan mo kami ilalagay sa alanganin? Kung ikaw ang Cristo, sabihin mong maliwanag sa amin.”
25 Sinagot sila ni Jesus, “Sinabi ko na sa inyo, at hindi kayo naniwala. Ang mga gawang ginagawa ko sa pangalan ng aking Ama ay siyang nagpapatotoo sa akin. 26 Subalit hindi kayo naniwala, sapagkat hindi kayo kabilang sa aking mga tupa. 27 Pinapakinggan ng aking mga tupa ang aking tinig, at sila'y aking kilala, at sila'y sumusunod sa akin. 28 Sila'y binibigyan ko ng buhay na walang hanggan, at kailanma'y hindi sila mapapahamak, at hindi sila aagawin ng sinuman sa aking kamay. 29 Ang mga ibinigay sa akin ng aking Ama ay higit na dakila kaysa lahat, at walang makakaagaw ng mga ito sa kamay ng Ama.<ref>'''10:29''' o di kaya'y, ''Ang ibinigay sa akin ng aking Ama ay higit na dakila kaysa lahat, at walang makakaagaw sa kanila mula sa kamay ng Ama .''</ref> 30 Ako at ang Ama ay iisa.”
31 Muling dumampot ng mga bato ang mga Judio upang siya'y batuhin. 32 Sinagot sila ni Jesus, “Maraming mabubuting gawa mula sa Ama ang ipinakita ko sa inyo. Alin sa mga gawang iyon ang dahilan at babatuhin ninyo ako?”
33 Sumagot sa kanya ang mga Judio, “Hindi dahil sa mabuting gawa ka namin babatuhin, kundi dahil sa paglapastangan. Sapagkat ikaw, na isang tao, ay nag-aangkin na Diyos.”
34 Sinagot sila ni Jesus, “Hindi ba nasusulat sa inyong kautusan, ‘Aking sinabi, kayo'y mga diyos?’ 35 Kung tinawag niyang mga diyos ang mga dinatnan ng salita ng Diyos (at hindi maaaring masira ang kasulatan), 36 sinasabi ba ninyo tungkol sa kanya na hinirang ng Ama at sinugo sa sanlibutan, ‘Ikaw ay lumalapastangan,’ sapagkat sinasabi ko, ‘Ako ay Anak ng Diyos?’ 37 Kung hindi ko ginagawa ang mga gawa ng aking Ama, ay huwag kayong sumampalataya sa akin. 38 Subalit kung ginagawa ko, kahit hindi kayo sumampalataya sa akin, ay sumampalataya kayo sa mga gawa; upang inyong malaman at maunawaan na ang Ama ay nasa akin, at ako'y nasa Ama.”
39 Muli nilang pinagsikapang siya'y hulihin, subalit siya'y tumakas sa kanilang mga kamay.
40 Siya'y muling pumunta sa kabila ng Jordan, sa pook na noong una'y pinagbautismuhan ni Juan, at siya'y nanatili doon. 41 Marami ang pumunta sa kanya at kanilang sinabi, “Si Juan ay hindi gumawa ng tanda, ngunit lahat ng mga bagay na sinabi ni Juan tungkol sa taong ito ay totoo.”
42 At marami ang sumampalataya sa kanya roon.
==Kabanata 15==
1 Ako ang tunay na <u>puno-ng-ubas</u>, at ang aking Ama ang tagapag-alaga.
2 Bawat sangang nasa aki'y di nagbubunga, ito'y inaalis niya, at ang bawat-isa na nagbubunga, ito'y nililinis niya upang lalong mamunga.
3 Kayo'y malilinis na sa pamamagitan ng salita na sinalita ko sa inyo.
4 Manatili kayo sa akin, at ako'y sa inyo. Gaya ng sanga na di makapagbunga sa kanyang sarili maliban na nakakabit sa puno; gayon din naman kayo, maliban na kayo'y manatili sa akin.
5 Ako ang puno-ng-ubas, kayo ang mga sanga. Ang nananatili sa akin, at ako'y sa kanya, ay siyang nagbubunga ng marami: sapagkat wala kayong magagawa kung kayo'y hiwalay sa akin.
6 Kung ang sinuman ay hindi manatili sa akin, ay siya'y matatapong katulad ng sanga, at matutuyo; at mga titipunin at mga ihahagis sa apoy, at masusunog.
7 Kung kayo'y manatili sa akin, at ang mga salita ko'y manatili sa inyo, ay hingin ninyo ang anumang inyong ibigin, at gagawin sa inyo.
8 Sa ganito'y lumuluwalhati ang aking Ama, na kayo'y magsipagbunga ng marami; at gayon kayo'y magiging aking mga alagad.
9 Kung paanong inibig ako ng Ama, ay gayon din naman iniibig ko kayo, magsipanatili kayo sa aking pag-ibig.
10 Kung tinutupad ninyo ang aking mga utos, ay manahan kayo sa aking pag-ibig; gaya ng aking pagtupad sa mga utos ng aking Ama, at ako'y nananatili sa kanyang pag-ibig.
11 Ang mga bagay na ito ay sinalita ko sa inyo, upang ang aking kagalakan ay mapasa inyo, at upang ang inyong kagalakan ay malubos.
12 Ito ang aking utos, na kayo'y mag-ibigan sa isa't isa, na gaya ng pag-ibig ko sa inyo.
13 Walang nang lalong dakilang pag-ibig kaysa rito, na ibigay ng isang tao ang kanyang buhay dahil sa kanyang mga kaibigan.
14 Kayo'y aking mga kaibigan, kung gawin ninyo ang mga bagay na aking iniuutos sa inyo.
15 Hindi ko na kayo tatawaging mga alipin; sapagkat hindi nalalaman ng alipin kung ano ang ginagawa ng kaniyang panginoon, ngunit tinatawag ko kayong mga kaibigan; sapagkat ang lahat ng mga bagay na narinig ko sa aking Ama ay mga ipinakilala ko sa inyo.
16 Ako'y hindi ninyo hinirang, nguni't kayo'y hinirang ko, at aking kayong inihalal, upang kayo'y magsiyaon at mamunga, at upang manatili ang inyong bunga: upang ang anumang inyong hingin sa Ama sa aking pangalan, ay maibigay niya sa inyo.
17 Ang mga bagay na ito ay iniuutos ko sa inyo, upang kayo'y mag-ibigan sa isa't isa.
18 Kung kayo'y kinapupootan ng sanlibutan, ay inyong talastas na ako muna ang kinapootan bago kayo.
19 Kung kayo'y taga sanlibutan, ay iibigin ng sanlibutan ang kanyang sarili: ngunit sapagkat kayo'y hindi taga-sanlibutan, kundi kayo'y hinirang ko sa sanlibutan, kaya napupoot sa inyo ang sanlibutan.
20 Alalahanin ninyo ang salitang sinabi ko sa inyo. Ang alipin ay hindi dakila kaysa kanyang panginoon. Kung ako'y kanilang pinag-usig, kayo man ay kanilang pag-uusigin din; kung tinupad nila ang aking salita, ang inyo man ay tutuparin din.
21 Datapuwat ang lahat ng mga bagay na ito ay gagawin nila sa inyo dahil sa aking pangalan, sapagkat hindi nila nakikilala ang nagsugo sa akin.
22 Kung hindi sana ako naparito at nagsalita sa kanila, ay hindi sila magkakaroon ng kasalanan, datapuwat ngayo'y wala na silang madadahilan sa kanilang kasalanan.
23 Ang napupoot sa akin ay napupoot din naman sa aking Ama.
24 Kung ako sana'y hindi gumawa sa gitna nila ng mga gawang hindi ginawa ng sinumang iba, ay hindi sana sila nangagkaroon ng kasalanan, datapuwat ngayon ay kanilang nakita at kinapootan nila ako at ang aking Ama.
25 Ngunit nangyari ito, upang matupad ang salitang nasusulat sa kanilang kautusan, Ako'y kinapootan nila na walang kadahilanan.
26 Datapuwat pagparito ng Mangaaliw, na aking susuguin sa inyo mula sa Ama, sa makatuwid ay ang Espiritu ng Katotohanan, na nagbubuhat sa Ama, ay siyang magpapatotoo sa akin.
27 At kayo naman ay magpapatotoo, sapagkat kayo'y nakasama ko buhat pa nang una.
==Kabanata 21==
'''Ang Pagpapakita ni Jesus sa Pitong Alagad'''
1 Pagkatapos ng mga ito, muling nagpakita si Jesus sa mga alagad sa Dagat ng Tiberias. Sa gayong paraan nagpakita siya. 2 Naroon sina Simon Pedro, Tomas na tinaguriang Kambal, Nathanael ''na'' mula sa Cana ng Galilea, ang mga anak ni Zebedeo, at dalawa pa sa kanyang mga alagad. 3 Sinabi ni Simon Pedro sa kanila, “Mangingisda ako.” “Sasamahan ka namin,” sabi nila. Umalis sila at sumakay ng bangka. Subalit nang gabing iyon, wala silang nahuli.
4 Pagsapit ng bukang-liwayway, tumayo si Jesus sa tabing lawa; ngunit hindi alam ng mga alagad na siya ay si Jesus. 5 Sinabi ni Jesus sa kanila, “Mga anak, may nahuli ba kayong isda?” Sumagot sila, “Wala.” 6 Sinabi niya sa kanila, “Ihagis ninyo ang lambat sa gawing kanan, at makahuhuli kayo.” Kaya ihinagis nga nila ito, at halos hindi na nila mahila ang lambat dahil sa dami ng huli. 7 Sinabi kay Pedro ng alagad na minamahal ni Jesus, “Siya ang Panginoon!” Nang marinig ni Pedro na iyon ay ang Panginoon, nagdamit siya, dahil siya'y hubad, at tumalon siya sa lawa. 8 Ngunit ang ibang mga alagad ay dumating sakay ng bangka, hila-hila ang lambat na punung-puno ng isda, dahil hindi naman sila kalayuan sa lupa, na halos siyamnapung metro ang layo.
9 Nang makarating sila sa pampang, nakakita sila ng uling na nagbabaga, may isda sa ibabaw nito, at mayroon ding tinapay. 10 Sinabi ni Jesus sa kanila, “Magdala kayo ng isda na bagong huli ninyo.” 11 Kaya pumunta si Simon Pedro sa bangka at hinila papuntang pampang ang lambat na puno ng isda: isandaan at limampu't tatlong lahat. Kahit napakarami ng mga ito, hindi nasira ang lambat. 12 Sinabi ni Jesus sa kanila, “Halikayo at mag-agahan.” Sinuman sa kanila ay hindi nagtangkang magtanong kung sino siya sapagkat alam nila na siya ang Panginoon. 13 Lumakad si Jesus, kinuha ang tinapay at ibinigay sa kanila, at ganoon din ang ginawa niya sa isda. 14 Ito ang ikatlong pagkakataon na nagpakita si Jesus sa mga alagad matapos siyang ibangon mula sa kamatayan.
15 Matapos mag-agahan, tinanong ni Jesus si Simon Pedro, “Simon, anak ni Juan, minamahal mo ba ako nang higit sa mga ito?” Sinabi niya kay Jesus, “Opo, Panginoon; alam mong pinahahalagahan kita<ref>'''21:15''' o ''minamahal kita''</ref>.” Sinabi ni Jesus sa kanya, “Pakainin mo ang aking mga kordero.” 16 Muling nagtanong si Jesus sa ikalawang pagkakataon, “Simon, anak ni Juan, minamahal mo ba ako?” Sinabi ni Pedro sa kanya, “Opo, Panginoon; alam mong pinahahalagahan kita.” Sinabi ni Jesus sa kanya, “Alagaan mo ang aking mga tupa.” 17 Muling nagtanong si Jesus sa ikatlong pagkakataon, “Simon, anak ni Juan, pinahahalagahan mo ba ako?” Nalungkot si Pedro dahil tatlong ulit na siyang tinanong ni Jesus, “Pinapahalagahan mo ba ako?” At sinabi niya kay Jesus, “Panginoon, alam mo ang lahat ng bagay; alam mong pinapahalagahan kita.” Sinabi ni Jesus sa kanya, “Pakainin mo ang aking mga tupa. 18 Pakinggan mo ang sinasabi ko sa iyo: noong bata ka pa, binibihisan mo ang iyong sarili at pumupunta ka kung saan mo ibig. Ngunit pagtanda mo, iuunat mo ang iyong mga kamay, at iba ang magbibihis sa iyo at dadalhin ka kung saan hindi mo nais pumunta.” 19 Sinabi niya ito upang ipahiwatig kung paano siya mamamatay sa paraang maluluwalhati niya ang Diyos. Pagkatapos, sinabi ni Jesus sa kanya, “Sumunod ka sa akin.”
'''Si Jesus at ang Minamahal na Alagad'''
20 Lumingon si Pedro at nakita niyang sumusunod sa kanila ang alagad na minamahal ni Jesus. Siya ang nakaupo sa tabi ni Jesus noong hapunan at nagsabing, “Panginoon, sino po ang magkakanulo sa iyo?” 21 Nang makita siya ni Pedro, sinabi niya kay Jesus, “Panginoon, paano naman siya?” 22 Sinabi sa kanya ni Jesus, “Kung kalooban kong manatili siya hanggang sa pagdating ko, ano ito sa iyo? Sumunod ka sa akin!” 23 Kaya kumalat ang balita sa kapatiran na ang alagad na ito ay hindi mamamatay. Bagama't hindi sinabi ni Jesus na hindi siya mamamatay, kundi, “Kung kalooban kong manatili siya hanggang sa pagdating ko, ano ito sa iyo?”
24 Ito ang alagad na nagpapatunay sa mga bagay na ito at isinulat niya ang mga ito, at alam natin na tunay ang kanyang patotoo. 25 Marami pang ibang ginawa si Jesus at kung ang lahat ng ito ay isusulat, sa palagay ko'y hindi magkakasya sa mundong ito ang mga aklat na maisusulat.
==Talababa==
pz4zg0bixri5qrfwroe1rqnjdb7p7df
Ang Ebanghelyo ayon kay Lucas
0
137814
1178905
1161414
2025-07-05T11:55:00Z
Jumark27
144536
/* Kabanata 1 */
1178905
wikitext
text/x-wiki
[[Category:Tagalog]]
[[Category: Bibliya]]
{{support|lang=tl}}
{{header
| title = Lucas
| author = |override_author = akda ni [[Author:Lucas|Lucas]]
| section = [[Bibliya]]
| previous = [[Ang Mabuting Balita ayon kay Marcos|Marcos]]
| next = [[Ang Mabuting Balita ayon kay Juan|Juan]]
| notes =
}}
==Kabanata 1==
{{Chapter|1}}
{{verse|chapter=1|verse=1}} Yamang maraming nagtangkang bumuo ng isang salaysay tungkol sa mga gawa na naganap sa atin, {{verse|chapter=1|verse=2}} alinsunod sa ibinigay nila sa atin, na silang buhat sa pasimula ay mga saksing nakakita at mga ministro ng Salita, {{verse|chapter=1|verse=3}} at, matapos ang aking masusing pagsisiyasat sa lahat buhat sa simula, minabuti kong sumulat din ng isang maayos na salaysay para sa iyo, kagalang-galang na Teofilo, {{verse|chapter=1|verse=4}} upang malaman mo ang tungkol sa katunayan ng mga bagay na itinuro sa iyo.
{{verse|chapter=1|verse=5}} Noong panahon ng pamamahala ni Herodes, hari ng Judea, may isang pari na nagngangalang Zacarias ng pangkat-pari ni Abias at ang kaniyang asawa na isa sa mga anak na babae ni Aaron, na ang pangalan nito ay Elisabet. {{verse|chapter=1|verse=6}} Pareho silang gumagawa ng mabuti sa paningin ng Diyos, sumusunod sa lahat ng kaniyang mga utos at tuntunin nang walang kapintasan. {{verse|chapter=1|verse=7}} Wala silang anak sapagkat baog si Elisabet, at pareho silang nilipasan na ng mga taon {{verse|chapter=1|verse=8}} Lumipas nga, habang isinasagawa niya ang tungkulin ng pagkapari sa harapan ng Diyos ayon sa pagkasunod ng kaniyang pangkat, {{verse|chapter=1|verse=9}} ayon sa kaugalian ng tungkuling pagkapari, ang kaniyang palad ay pumunta sa templo ng Panginoon at magsunog ng insenso. {{verse|chapter=1|verse=10}} Ang buong karamihan ng tao ay nagdarasal sa labas sa oras ng ''paghahandog ng'' insenso.
{{verse|chapter=1|verse=11}} Isang anghel ng Panginoon ang nagpakita sa kaniya, nakatayo sa kanang bahagi ng altar ng insenso. {{verse|chapter=1|verse=12}} Si Zacarias ay nagulat, at siya ay natakot. {{verse|chapter=1|verse=13}} At sinabi sa kaniya ng anghel: "Huwag kang matakot, Zacarias. Ang iyong panalangin ay dininig, at ang iyong asawang si Elisabet ay manganganak ng isang anak na lalaki, at tatawagin mong Juan ang kaniyang pangalan. {{verse|chapter=1|verse=14}} Siya ay magdadala sa iyo ng kagalakan at kaligayahan, at marami''ng tao na'' sa kaniyang kapanganakan ay magagalak. {{verse|chapter=1|verse=15}} Sa katunayan, siya ay magiging dakila sa harap ng Panginoon. Hindi siya iinom ng alak o inuming matapang, at mapupuspos siya ng Espiritu Santo kahit mula pa sa sinapupunan ng kaniyang ina. {{verse|chapter=1|verse=16}} Panunumbalikin niya ang maraming anak ng Israel sa Panginoon na kanilang Diyos. {{verse|chapter=1|verse=17}} Siya ay pumunta sa harapan niya sa espiritu at kapangyarihan ni Elias, upang ibaling ang mga puso ng mga ama sa kanilang mga anak, at ang suwail sa karunungan ng matuwid upang ihanda ang isang bayang nakalaan para sa Panginoon."{{verse|chapter=1|verse=18}} "Paano ko matitiyak na ito ay totoo?" ang tanong ni Zacarias sa anghel. "Ako ay isang matandang lalaki, at ang aking asawa ay nilipasan na ng mga taon." {{verse|chapter=1|verse=19}} "Ako si Gabriel," sumagot ang anghel. "Tumayo ako sa harap ng Diyos at sinugo ako upang sabihin sa iyo ang mabuting balitang ito. {{verse|chapter=1|verse=20}} Narito, dahil sa hindi mo pinagkatiwalaan kung ano ang sinasabi ko sa iyo, ikaw ay magiging pipi, at hindi makapagsasalita, hanggang sa dumating ang oras na kapag ang aking mga salita ay matupad. "
{{verse|chapter=1|verse=21}} Ang mga tao sa labas ay naghihintay kay Zacarias, at nagulat sila na siya ay namalaging matagal sa loob ng templo. {{verse|chapter=1|verse=22}} Nang lumabas na siya, hindi na siya makapagsalita sa kanila at napagtanto nilang siya'y nakakita ng isang pangitain sa templo. Kahit na siya'y tumango nang tumango, siya ay ganap nang pipi. {{verse|chapter=1|verse=23}} Nangyari nga, nang matapos niya ang kaniyang panahon ng paglilingkod sa templo, bumalik siya sa bahay. {{verse|chapter=1|verse=24}} Pagkalipas ng ilang araw ang kaniyang asawang si Elisabet ay nagbuntis, at siya ay nakatago sa loob ng limang buwan, na ang sabi, {{verse|chapter=1|verse=25}} "Ganito ang ginawa ng Panginoon sa akin sa mga araw nang ako ay tingnan niya, upang alisin ang aking kahihiyan sa gitna ng mga tao."
{{verse|chapter=1|verse=26}} Nang ikaanim na buwan, ang Diyos ay nagsugo ng anghel Gabriel sa lungsod ng Nazareth sa Galilea {{verse|chapter=1|verse=27}} upang makipagkita sa isang birhen. Siya ay nakatuon nang ikasal sa isang lalaki na tinatawag na Jose, buhat sa angkan ni David. Ang pangalan ng birhen ay Maria. {{verse|chapter=1|verse=28}} Lumapit sa kaniya ang anghel at ang sabi, "Magalak ka<ref>''1:28'' Maaari ding isalin bilang ''"mabuhay ka"'' o ''"sumaiyo ang kapayapaan".''</ref>, '' ikaw na'' nabiyayaan<ref>''1:28'' Ang salitang ''kecharitoméni'' mula sa Griego ay maaari ding isalin bilang ''"pinuspos ng biyaya"'' o kaya ay ''"lubos na kinalulugdan".''</ref>, ang Panginoon ay sumasaiyo. [Pinagpala kang bukod sa mga babae]<ref>''1:28'' Sa ibang manuskrito ay wala nito.</ref>." {{verse|chapter=1|verse=29}} Ngunit nang makita niya ito, siya ay lubusang nagulumihanan sa kung ano ang sinabi nito sa kaniya at nagtaka kung anong uri ng pambungad na bati ito. {{verse|chapter=1|verse=30}} "Huwag kang matakot, Maria, sapagkat nakasumpong ka ng biyaya<ref>''1:30'' o kaya'y ''kaluguran</ref> mula sa Diyos. {{verse|chapter=1|verse=31}} Maglilihi ka sa iyong sinapupunan at manganganak ng isang lalaki, at tatawagin mo ang kaniyang pangalang JESUS. {{verse|chapter=1|verse=32}} Magiging dakila siya at siya ay tatawaging Anak ng Kataas-taasan. Ibibigay sa kaniya ng Panginoong Diyos ang trono ni David na kaniyang ama, {{verse|chapter=1|verse=33}} at siya ay magiging hari ng sambahayan ni Jacob magpakailanman. Ang kaniyang kaharian ay hindi kailanman darating sa isang wakas." {{verse|chapter=1|verse=34}} "Paano mangyayari ito?" tanong ni Maria, "Gayong hindi pa ako nakakakilala ng lalaki." {{verse|chapter=1|verse=35}} Sinagot siya ng anghel, "Ang Espiritu Santo ay darating sa iyo, at ang kapangyarihan ng Kataas-taasan ay lililim sa iyo. Kaya naman ang isisilang mong banal na bagay ay tatawaging Anak ng Diyos. {{verse|chapter=1|verse=36}} At masdan ''mo'', si Elisabet, na iyong pinsan, siya ay naglihi ng isang anak na lalaki sa kaniyang katandaan. Ito ang ika-anim na buwan niya, na sinasabi ng mga tao na hindi maaaring magbuntis. {{verse|chapter=1|verse=37}} Gayong sa Diyos ay walang bagay na imposible." {{verse|chapter=1|verse=38}} "Ako'y alipin ng Panginoon," sabi ni Maria. "Mangyaring sa akin ang ayon sa iyong salita." Pagkatapos ay iniwan na siya ng anghel.
{{verse|chapter=1|verse=39}} Nang mga araw na iyon si Maria ay umahon at nagtungo sa bansang maburol nang may pagmamadali sa isang lungsod ng Juda, {{verse|chapter=1|verse=40}} at pumasok sa bahay ni Zacarias at binati si Elisabet. {{verse|chapter=1|verse=41}} At nang marinig ni Elisabet ang bati ni Maria, sumipa ang sanggol sa kaniyang sinapupunan at si Elisabet ay napuspos ng Espiritu Santo, {{verse|chapter=1|verse=42}} at sumigaw siya ng malakas, "Pinagpala kang bukod sa mga babae, at pinagpala rin ang bunga ng iyong sinapupunan!" sigaw niya. {{verse|chapter=1|verse=43}} "At anong nangyari at dinalaw ako ng ina ng aking Panginoon? {{verse|chapter=1|verse=44}} Sapagkat pagkarinig ko ng iyong pagbati ay sumipa sa tuwa ang sanggol sa aking sinapupunan. {{verse|chapter=1|verse=45}} Mapalad ang babaeng sumampalataya na matutupad ang mga bagay na sinabi sa kaniya ng Panginoon.”
{{verse|chapter=1|verse=46}} At sinabi ni Maria,
:Pinapalaki ng aking kaluluwa ang ''kadakilaan ng'' Panginoon<ref>'''1:46''' Nangangahulugang "Dinadakila ng aking kaluluwa ang Panginoon".</ref>,
:
:{{verse|chapter=1|verse=47}} at nagagalak ang aking espiritu sa Diyos na aking Tagapagligtas,
:
:{{verse|chapter=1|verse=48}} dahil napansin niya ang mababang kalagayan ng kaniyang alipin.
:
:Narito, kaya't mula ngayon tatawagin akong mapalad ng lahat ng salinlahi;
:
:{{verse|chapter=1|verse=50}} At ang kaniyang awa ay sa mga may takot sa kaniya sa buong panahon ng lahi nito.
:
:{{verse|chapter=1|verse=49}} sapagkat siya na maykapangyarihan ay gumawa sa akin ng mga dakilang bagay,
:
:at banal ang kaniyang pangalan.
:
:{{verse|chapter=1|verse=50}} At ang awa niya ay sa mga salinlahi at salinlahi na natatakot sa kaniya.
:
:{{verse|chapter=1|verse=51}} Siya'y nagpakita ng lakas ng kaniyang mga bisig; pinagwatak-watak niya ang mga palalò sa mga haka ng kanilang puso at isip.
:
:{{verse|chapter=1|verse=52}} kinukuha niya ang mga makapangyarihan mula sa kanilang mga luklukan, at itinataas ang mga mapagpakumbaba.
:
:{{verse|chapter=1|verse=53}} Ang mga taong nagugutom siya ay pinupuno sa lahat ng mabuti, at doon sa mayayaman siya ay nagpapadala nang walang dala.
:
:{{verse|chapter=1|verse=54}} Siya ay dumating upang makatulong sa kaniyang bayang Israel, pag-alala sa kaniya sa awa,
:
:{{verse|chapter=1|verse=55}} gaya ng sinabi niya sa ating mga magulang ay siya, kay Abraham at sa kaniyang lahi magpakailan man."
:
{{verse|chapter=1|verse=56}} Nanatili Maria sa kaniya sa loob ng tatlong buwan at pagkatapos ay bumalik sa bahay. {{verse|chapter=1|verse=57}} Sumapit na ang kabuwanan ni Elizabeth at isinilang niya ang isang lalaki. {{verse|chapter=1|verse=58}} Nabalitaan ng kaniyang mga kapitbahay at mga kamag-anak na nagpakita ng dakilang awa sa kaniya ang Panginoon at sila'y nakigalak sa kaniya. {{verse|chapter=1|verse=59}} Pagsapit ng ikawalong araw ay dumating sila upang tuliin ang sanggol. Papangalanan sana nila ng Zacarias ang sanggol tulad ng pangalan ng kaniyang ama. {{verse|chapter=1|verse=60}} Ngunit sinabi ng kaniyang ina, “Hindi. Juan ang ipapangalan sa kaniya.” {{verse|chapter=1|verse=61}} "Ngunit, wala kang kamag-anak na may ganiyang pangalan,” tugon nila. {{verse|chapter=1|verse=62}} Sinenyasan nila ang kaniyang ama kung ano ang ibig niyang itawag sa sanggol. {{verse|chapter=1|verse=63}} Humingi siya ng isang masusulatan at kaniyang isinulat, “Ang kaniyang pangalan ay Juan.” At nagulat silang lahat. {{verse|chapter=1|verse=64}} Noon di'y nabuksan ang kaniyang bibig at nakalagan ang kaniyang dila. Siya'y nagsimulang magsabi ng pagpupuri sa Diyos. {{verse|chapter=1|verse=65}} Natakot ang lahat ng naninirahan sa kanilang paligid, at pinag-usapan ang mga ito sa buong maburol na lupain ng Judea. {{verse|chapter=1|verse=66}} Lahat ng mga nakarinig nito ay nag-isip, “Magiging ano nga kaya ang batang ito?” Sapagkat maliwanag na sumasakaniya ang kamay ng Panginoon. {{verse|chapter=1|verse=67}} Si Zacarias na kaniyang ama ay napuno ng Espiritu Santo at nagsalita ng hulang ito: {{verse|chapter=1|verse=68}} Purihin ang Panginoon, ang Diyos ng Israel, sapagkat dinalaw niya at tinubos ang kaniyang bayan. {{verse|chapter=1|verse=69}} At itinaas niya sa atin ang isang sungay ng kaligtasan, sa sangbahayan ni David na kaniyang lingkod, {{verse|chapter=1|verse=70}} gaya nang sinabi niya sa pamamagitan ng kaniyang mga banal na propeta mula noong unang panahon. {{verse|chapter=1|verse=71}} Siya ay nagdudulot ng kaligtasan mula sa ating mga kaaway at mga taong galit sa amin. {{verse|chapter=1|verse=72}} Siya ay maawain sa ating mga magulang, pag-alala sa kaniyang banal na tipan, {{verse|chapter=1|verse=73}} ang mga pangakong ginawa niya sa ating amang si Abraham, {{verse|chapter=1|verse=74}} upang bigyan kami ng kalayaan mula sa takot, nailigtas tayo sa kamay ng ating mga kaaway, {{verse|chapter=1|verse=75}} na paglingkuran siya sa mabuti at tama ang lahat ng ginagawa ating buhay. {{verse|chapter=1|verse=76}} Kahit na ikaw ay lamang ng isang maliit na bata ay tatawagin kang propeta ng Kataas-taasan, sapagkat ikaw ay pumunta ng maaga ang Panginoon, upang ihanda ang kaniyang paraan, {{verse|chapter=1|verse=77}} upang magbigay ng kaalaman ng kaligtasan sa kaniyang mga tao sa pamamagitan ng pagpapatawad ng kanilang mga kasalanan, {{verse|chapter=1|verse=78}} sa pamamagitan ng mga nag-aalaga ng awa ng Diyos sa amin, bilang siya hitsura sa kabutihan sa amin bilang ang liwayway, {{verse|chapter=1|verse=79}} na inilalantad ang kaniyang sarili sa mga taong umupo sa madilim at sa anino ng kamatayan, upang itakda ang aming mga paa sa mga matuwid na landas ng kapayapaan." {{verse|chapter=1|verse=80}} Ang batang lalaking si Juan ay lumakas sa espiritu, at nanatili sa ilang hanggang sa araw ng kaniyang pagpapakita sa Israel.
==Kabanata 2==
'''Ang Kapanganakan ni Jesus'''
1 Nang mga araw na iyon ay lumabas ang isang utos mula kay Augusto Cesar upang magpatala ang buong daigdig.
2 Ito ang unang pagtatala na ginawa nang si Quirinio ay gobernador sa Siria.
3 Pumunta ang lahat upang magpatala, bawat isa sa kaniyang sariling bayan.
4 Umahon din si Jose mula sa Galilea mula sa bayan ng Nazaret, patungo sa Judea, sa lunsod ni David, na tinatawag na Bethlehem, sapagkat siya'y mula sa sambahayan at lipi ni David,
5 upang magpatalang kasama ni Maria na kaniyang magiging asawa, na noon ay malapit nang manganak.
6 Samantalang sila'y naroroon, dumating ang panahon ng kaniyang panganganak.
7 At kaniyang isinilang ang kaniyang panganay na anak na lalaki<ref>''2:7'' ''panganay'' o ''panganay na anak na lalaki'': Ang terminong ito ay nagpapahiwatig ng pagkakaroon ng ilang mga karapatan, pribilehiyo, at obligasyon; cf. Ex 13.1-2, 11-16. Ang salita ay ginagamit kahit na sa modernong panahon nang hindi kinakailangang nagpapahiwatig ng kasunod na mga kapanganakan.</ref>, binalot niya ito ng mga lampin, at inihiga sa isang sabsaban sapagkat walang lugar para sa kanila sa bahay-panuluyan.
Ang mga Pastol at ang mga Anghel
8 Sa lupaing iyon ay may mga pastol ng tupa na nasa parang na nagbabantay sa kanilang kawan sa gabi.
9 Tumayo sa tabi nila ang isang anghel ng Panginoon at ang kaluwalhatian ng Panginoon ay nagliwanag sa palibot nila, at sila'y lubhang natakot.
10 Kaya't sinabi sa kanila ng anghel, “Huwag kayong matakot, sapagkat narito, dala ko sa inyo ang magandang balita ng malaking kagalakan para sa buong bayan.
11 Sapagkat ipinanganak sa inyo ngayon sa lunsod ni David ang isang Tagapagligtas, na siya ang Cristo, ang Panginoon.
12 Ito ang magiging palatandaan ninyo: Matatagpuan ninyo ang isang sanggol na balot ng lampin at nakahiga sa isang sabsaban.”
13 At biglang sumama sa anghel ang isang malaking hukbo ng langit na nagpupuri sa Diyos at nagsasabi,
14 “Luwalhati sa Diyos sa kaitaasan,
at sa lupa'y kapayapaan sa mga taong kinalulugdan niya.”<ref>''2:14'' Sa ibang sinaunang kasulatan, mababasa ito: ''"kapayapaan sa mga taong may mabuting kalooban"''.</ref>
15 Nang iwan sila ng mga anghel patungo sa langit, sinabi ng mga pastol sa isa't isa, “Pumunta tayo ngayon sa Bethlehem at tingnan natin ang nangyaring ito na ipinaalam sa atin ng Panginoon.”
16 At sila'y nagmamadaling pumunta at kanilang natagpuan sina Maria at Jose, at ang sanggol na nakahiga sa sabsaban.
17 Nang makita nila ito, ipinaalam nila sa kanila ang mga sinabi tungkol sa sanggol na ito;
18 at lahat nang nakarinig nito ay namangha sa mga bagay na sinabi sa kanila ng mga pastol.
19 Subalit iningatan ni Maria ang lahat ng mga salitang ito, na pinagbulay-bulay sa kaniyang puso.
20 Pagkatapos ay bumalik ang mga pastol na niluluwalhati at pinupuri ang Diyos dahil sa lahat ng kanilang narinig at nakita, ayon sa sinabi sa kanila.
'''Binigyan ng Pangalan si Jesus'''
21 Makaraan ang walong araw, dumating ang panahon upang tuliin ang bata<ref>''2:21'' Kung paanong si Juan na nauna sa kaniya ay isinama sa bayang Israel sa pamamagitan ng kaniyang pagtutuli, gayundin ang batang ito.</ref>. Tinawag siyang Jesus, ang pangalang ibinigay ng anghel bago siya ipinaglihi sa sinapupunan.
'''Dinala si Jesus sa Templo'''
22 Nang sumapit na ang mga araw ng kanilang paglilinis ayon sa kautusan ni Moises, kanilang dinala siya sa Jerusalem upang iharap siya sa Panginoon
23 (ito ay ayon sa nasusulat sa kautusan ng Panginoon, “Ang bawat panganay na lalaki ay tatawaging banal sa Panginoon”).
24 At upang magbigay ng isang hain ayon sa sinabi sa kautusan ng Panginoon: "Isang pares ng batubato o dalawang batang kalapati."
25 Noon ay may isang lalaki sa Jerusalem na ang pangalan ay Simeon. Ang lalaking ito'y matuwid at masipag sa kabanalan na naghihintay sa kaaliwan ng Israel at nasa kaniya ang Espiritu Santo.
26 Ipinahayag sa kaniya ng Espiritu Santo na hindi niya makikita ang kamatayan, hanggang sa makita muna niya ang Cristo ng Panginoon.
27 Sa patnubay ng Espiritu ay pumasok siya sa templo. Nang ipasok ng mga magulang sa templo ang sanggol na si Jesus upang gawin sa kaniya ang naaayon sa kaugalian sa ilalim ng kautusan,
28 inilagay niya ang sanggol sa kaniyang mga bisig, pinuri ang Diyos, at sinabi,
29 “Panginoon, ngayon ay hayaan mong ang iyong alipin ay pumanaw na may kapayapaan,
: ayon sa iyong salita,
30 sapagkat nakita ng aking mga mata ang iyong pagliligtas,
31 na iyong inihanda sa harapan ng lahat ng mga tao,
32 isang ilaw upang magpahayag sa mga Hentil,
: at para sa kaluwalhatian ng iyong bayang Israel.”
33 Ang ama at ina ng bata ay namangha sa mga bagay na sinasabi tungkol sa kaniya.
34 Sila'y binasbasan ni Simeon at sinabi kay Maria na kaniyang ina, “Ang batang ito ay itinalaga para sa pagbagsak<ref>''2:34'' ''Para sa pagbagsak'' o ''pagkahulog'': ibig sabihin, sa diwa na sa pagtanggi sa kaniyang mga pag-aangkin ay marami ang magkasala nang malubha.</ref> at pagbangon ng marami sa Israel at pinakatanda na sasalungatin,
35 at tatagos ang isang tabak sa iyong sariling kaluluwa upang mahayag ang iniisip ng marami.”
36 Mayroong isang babaing propeta, si Ana na anak ni Fanuel, mula sa lipi ni Aser. Siya ay napakatanda na at may pitong taong namuhay na kasama ng kaniyang asawa mula nang sila ay ikasal,
37 at bilang isang balo hanggang walumpu't apat na taong gulang. Hindi siya umalis sa templo kundi sumamba roon na may pag-aayuno at panalangin sa gabi at araw.
38 Pagdating niya sa oras ding iyon, siya'y nagpasalamat sa Diyos at nagsalita nang tungkol sa sanggol[e] sa lahat ng naghihintay para sa katubusan ng Jerusalem.
Ang Pagbabalik sa Nazaret
39 Nang magampanan na nila ang lahat ng mga bagay ayon sa kautusan ng Panginoon, bumalik sila sa Galilea, sa kanilang sariling bayang Nazaret.
40 At lumaki ang bata, lumakas, napuno ng karunungan, at sumasakaniya ang biyaya ng Diyos.
'''Ang Batang si Jesus sa Templo'''
41 Noon, taon-taon ay nagtutungo ang kaniyang mga magulang sa Jerusalem sa kapistahan ng Paskuwa.
42 Nang siya'y labindalawang taon na, umahon sila ayon sa kaugalian patungo sa kapistahan.
43 Nang matapos na ang kapistahan, sa pagbabalik nila ay nanatili ang batang si Jesus sa Jerusalem, ngunit hindi ito alam ng kaniyang mga magulang.
44 Ngunit sa pag-aakala nilang siya'y kasama ng mga manlalakbay, nagpatuloy sila ng isang araw na paglalakbay. Pagkatapos ay kanilang hinahanap siya sa mga kamag-anak at mga kakilala,
45 at nang di nila siya matagpuan, bumalik sila sa Jerusalem upang hanapin siya.
46 Pagkalipas ng tatlong araw, kanilang natagpuan siya sa templo na nakaupo sa gitna ng mga guro na nakikinig at nagtatanong sa kanila.
47 Ang lahat ng nakikinig sa kaniya ay namangha sa kaniyang katalinuhan at sa kaniyang mga sagot.
48 Nang siya'y makita nila ay nagtaka sila at sinabi sa kanyia ng kaniyang ina, “Anak, bakit ginawa mo sa amin ang ganito? Tingnan mo, ang iyong ama at ako ay naghahanap sa iyo na may pag-aalala.”
49 Sinabi niya sa kanila, “Bakit ninyo ako hinahanap? Hindi ba ninyo nalalaman na dapat ay nasa bahay ako ng aking Ama?”[f]
50 At hindi nila naunawaan ang salitang sinabi niya sa kanila.
51 Umuwi siyang kasama nila, at dumating sa Nazaret at naging masunurin sa kanila. Iningatan ng kaniyang ina ang mga bagay na ito sa kaniyang puso.
52 Lumago si Jesus sa karunungan, sa pangangatawan, at naging kalugud-lugod sa Diyos at sa mga tao.
==Talababa==
p0lvacuf9dc4mpat2pkx2is4lts4n3r
Page:Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu/223
104
235128
1178845
772975
2025-07-04T20:48:31Z
Mahagaja
1972
1178845
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="1" user="Mahagaja" />{{rh||''Glosses on Priscian'' (''St. Gall'').|177}}</noinclude><section begin="182b-la"/>{{grc|τὸ ‘κοσκινίζων}}<*a> {{grc|κρίνω}}’ sic facit praeteritum, sed etiam cum pro
‘uideo’ accipitur{{fn|3}}.
<section end="182b-la"/>
<section begin="183a-la"/>{{anchor|183a}}{{smaller block|P. 183a}}
…‘lino leui{{fn|1}}’… {{gap}} Terentius in heautonti
morumeno<*b>:
{{c|Releui<*c>{{fn|2}} dolia omnia, omnes serias.}}
Virgilius…in X ab ‘obeor{{fn|3}}’:
{{c|Morte obita qualis fama est uolitare figuras.}}
<section end="183a-la"/>
<section begin="183b-la"/>{{anchor|183b}}{{smaller block|P. 183b}}
…‘sarpo{{fn|1}}’ ‘sarpsi’…
…‘sero seras,’ a sera obdita{{fn|2}} natum{{fn|3}}, ‘seraui’ facit.
<section end="183b-la"/>
<section begin="184a-la"/>{{anchor|184a}}{{smaller block|P. 184a}}
‘Seui’ uero secundum analogiam ‘setum’ debuit facere, sed
differentiae causa ueteres ‘Setum’ pro ‘Zethum{{fn|1}}’ dicentes hoc
‘satum’ proferre tradiderunt.
…argentum mutuum arcessiuit<*d>{{fn|2}}.
<section end="184a-la"/>
<section begin="184b-la"/>{{anchor|184b}}{{smaller block|P. 184b}}
similiter ‘quaeso quaesi,’
Probus tamen ‘quaesiui’ dicit, et melius, quamuis primitiuum quo
que eius, id est ‘quaero,’ ‘quaesiui’ facit praeteritum{{fn|1}}. {{gap}} …‘facessieris{{fn|2}}.’
…pistor{{fn|3}}…
<section end="184b-la"/>
<section begin="185a-la"/>{{anchor|185a}}{{smaller block|P. 185a}}
…‘sterto{{fn|1}} stertui’…
<section end="185a-la"/>
<section begin="182b-sga"/>{{fnb|3}}.i. ''ni hed a mét as ned asech''madachte creui ''i''n''tan mbis'' p''ro''
cresco ''acht is''ed ''intain mbís'' p''ro'' uideo
<section end="182b-sga"/>
<section begin="183a-sga"/>{{smaller block|P. 183a}}
{{fnb|1}}''fosligi''m {{gap}} {{fnb|2}}''arnifil ní fris am bed andechor is airi is'' releui
''dogní'' ꝉ ''is'' · i · ''bis and · {{gap}} {{fnb|3}}.i. ''fritu''m''thiagar''
<section end="183a-sga"/>
<section begin="183b-sga"/>{{smaller block|P. 183b}}
{{fnb|1}}''failligi''m {{gap}} {{fnb|2}}.i. ''huanglas fritobarthu'' ꝉ ''diamir'' {{gap}} {{fnb|3}}''M''áil
''g''aimrid d''ici''t A sera ob''dita'' .i. ''ondfescur maull'' ꝉ ''fritobarthu dothaidbsin i''n''na i''n''ne fil isind'' · sera ''dob''er''r an''obdita .i. ''dond fritobairt maill fritataibret nadorche donṡoilsi is diṡin asb''err séra · ''mall'' ꝉ • ˘
<section end="183b-sga"/>
<section begin="184a-sga"/>{{smaller block|P. 184a}}
1. blid dano sethvs^ p?*o zethos 2. dorrochuirestar^ . p. i84a
<section end="184a-sga"/>
<section begin="184b-sga"/>{{smaller block|P. 184b}}
1. is ferr bidoin secAmadachte leu archuit^ sidi 2. uandi p. I84b
<75*'facisii t ui amal ^odin 3. fer demna bairgine tuarcain do-
fuaircitis inna grdn la arsidi resiu arista brao •
<section end="184b-sga"/>
<section begin="185a-sga"/>{{smaller block|P. 185a}}
1. .i. srennim P. 185 a
<section end="185a-sga"/>
<section begin="182b-en"/>3. i.e. not only is crevi the preterite when it is for cresco, but also P. 182b
when it is for video.
<section end="182b-en"/>
<section begin="183a-sga"/>{{smaller block|P. 183a}}
2. since there is nothing with which the diflference may be (i.e. from P. 183a
which it should be distinguished), therefore it makes relevi. Or it is i that
is in it (relivi).
<section end="183a-sga"/>
<section begin="183b-sga"/>{{smaller block|P. 183b}}
2. i.e. from the opposed (obdita) or hidden {obdita) bolt. 3. Mail P. 183b
Gaimrid says A sera ohdita, i.e. from the evening slow or opposed. To
shew forth the meaning which is in sera, the ohdita is put. From the
slow opposition with which the darkness opposes itself to the light 'tis
henc" that sera 'slow' is said.
<section end="183b-sga"/>
<section begin="184a-sga"/>{{smaller block|P. 184a}}
1. i.e. Sethus then is for Zethos. ^* 184 a
<section end="184a-sga"/>
<section begin="184b-sga"/>{{smaller block|P. 184b}}
1. so far as regards this it is better that they should have (only) one P- 184b
preterite (qtiaesi). 2. irova Jucisii, or Jacissivi in that case. 3. a
maker of bread. The grains used to be crushed by pounding by the
ancients before a quern was invented.
<ref name=a>MS. KOffKiyeifov</ref>
<ref name=b>MS. heatontimorumenon</ref>
<ref name=c>MS. releui</ref>
<ref name=d>MS.
c r V r
arcessiait</ref>
<ref name=e>MS. sethos</ref>
<ref name=f>MS. dorochnitrstar</ref>
<ref name=g>leg. ara chuit</ref>
<ref name=h>the
« written over the line</ref>
<section end="184b-sga"/><noinclude>{{smallrefs|columns=2}}
{{rh|{{gap}}{{xx-smaller|{{sc|s. g. ii.}}}}||{{xx-smaller|12}}{{gap}}}}</noinclude>
rd1s8xbs1qpyuvkbtg7peo0d9nmj7im
1178868
1178845
2025-07-05T10:35:34Z
Mahagaja
1972
/* Proofread */
1178868
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="3" user="Mahagaja" />{{rh||''Glosses on Priscian'' (''St. Gall'').|177}}</noinclude><section begin="182b-la"/>{{grc|τὸ ‘κοσκινίζων}}<ref>MS. {{grc|κοσκινειζον}}</ref> {{grc|κρίνω’}} sic facit prae­teritum, sed etiam cum pro ‘uideo’ accipitur{{fn|3}}.
<section end="182b-la"/>
<section begin="183a-la"/>{{anchor|183a}}{{smaller block|P. 183a}}…‘lino leui{{fn|1}}’… {{gap}} Terentius in heauton­timo­rumeno<ref>MS. heatontimorumenon</ref>:
{{c|Releui<ref>MS. {{sfrac nobar| łi |relẹui}}</ref>{{fn|2}} dolia omnia, omnes serias.}}
Virgilius…in X ab ‘obeor{{fn|3}}’:
{{c|Morte obita qualis fama est uolitare figuras.}}
<section end="183a-la"/>
<section begin="183b-la"/>{{anchor|183b}}{{smaller block|P. 183b}}…‘sarpo{{fn|1}}’ ‘sarpsi’…
…‘sero seras,’ a sera obdita{{fn|2}} natum{{fn|3}}, ‘seraui’ facit.
<section end="183b-la"/>
<section begin="184a-la"/>{{anchor|184a}}{{smaller block|P. 184a}}‘Seui’ uero secundum analogiam ‘setum’ debuit facere, sed dif­ferentiae causa ueteres ‘Setum’ pro ‘Zethum{{fn|1}}’ dicentes hoc ‘satum’ proferre tra­diderunt.
…argentum mutuum arcessiuit<ref>MS. {{sfrac nobar| c r |aṛcessiuit}}</ref>{{fn|2}}.
<section end="184a-la"/>
<section begin="184b-la"/>{{anchor|184b}}{{smaller block|P. 184b}}similiter ‘quaeso quaesi,’ Probus tamen ‘quaesiui’ dicit, et melius, quamuis primi­tiuum quoque eius, id est ‘quaero,’ ‘quaesiui’ facit prae­teritum{{fn|1}}. {{gap}} …‘faces­sieris{{fn|2}}.’
…pistor{{fn|3}}…
<section end="184b-la"/>
<section begin="185a-la"/>{{anchor|185a}}{{smaller block|P. 185a}}…‘sterto{{fn|1}} stertui’…
<section end="185a-la"/>
<section begin="182b-sga"/>{{fnb|3}}.i. ''ni hed a mét as ned asech''madachte creui ''i''n''tan mbis'' p''ro'' cresco ''acht is''ed ''intain mbís'' p''ro'' uideo
<section end="182b-sga"/>
<section begin="183a-sga"/>{{smaller block|P. 183a}}{{fnb|1}}''fosligi''m {{gap}} {{fnb|2}}''arnifil ní fris am bed andechor is airi is'' releui ''dogní'' ꝉ ''is'' · i · ''bis and · {{gap}} {{fnb|3}}.i. ''fritu''m''thiagar''
<section end="183a-sga"/>
<section begin="183b-sga"/>{{smaller block|P. 183b}}{{fnb|1}}''failligi''m {{gap}} {{fnb|2}}.i. ''huanglas fri­tobarthu'' ꝉ ''diamir'' {{gap}} {{fnb|3}}''M''áil ''g''aimrid d''ici''t A sera ob''dita'' .i. ''ondfescur maull'' ꝉ ''fri­tobarthu do­thaidb­sin i''n''na i''n''ne fil isind'' · sera ''dob''er''r an''obdita .i. ''dond fri­tobairt maill frita­taibret nadorche donṡoilsi is diṡin asb''err séra · ''mall'' ꝉ • ˘
<section end="183b-sga"/>
<section begin="184a-sga"/>{{smaller block|P. 184a}}{{fnb|1}}''biid da''no sethvs<ref>MS. sethọͮs</ref> p''ro'' zethos {{gap}} {{fnb|2}}''dorro­chuires­tar''<ref>MS. ''do{{sup|r}}rochuirestar''</ref>.
<section end="184a-sga"/>
<section begin="184b-sga"/>{{smaller block|P. 184b}}{{fnb|1}}''is ferr bidoin sech''madachte ''leu archuit''<ref>leg. ''ara chuit''</ref> ''sidi'' {{gap}} {{fnb|2}}''uandí as''<ref>the ''s'' written over the line</ref> facisii ꝉ ui ''am''al ''ṡodin'' {{gap}} {{fnb|3}}''fer dénma bairgine tuarcain do­fuairci­tis i''n''na grán la arsidi resiu arista brao ·''
<section end="184b-sga"/>
<section begin="185a-sga"/>{{smaller block|P. 185a}}{{fnb|1}}.i. ''srennim''
<section end="185a-sga"/>
<section begin="182b-en"/>3. i.e. not only is ''crevi'' the preterite when it is for ''cresco'', but also when it is for ''video''.
<section end="182b-en"/>
<section begin="183a-en"/>{{smaller block|P. 183a}}2. since there is nothing with which the dif­ference may be (i.e. from which it should be distin­guished), therefore it makes ''relevi''. Or it is ''i'' that is in it (''relivi'').
<section end="183a-en"/>
<section begin="183b-en"/>{{smaller block|P. 183b}}2. i.e. from the opposed (''obdita'') or hidden (''abdita'') bolt. {{gap}} 3. Máil Gaimrid says ''A sera ohdita'', i.e. from the evening slow or opposed. To shew forth the meaning which is in ''sera'', the ''obdita'' is put. From the slow op­position with which the darkness opposes itself to the light ’tis hence that ''sera'' ‘slow’ is said.
<section end="183b-en"/>
<section begin="184a-en"/>{{smaller block|P. 184a}}1. i.e. ''Sethus'' then is for ''Zethos''.
<section end="184a-en"/>
<section begin="184b-en"/>{{smaller block|P. 184b}}1. so far as regards this it is better that they should have (only) one preterite (''quaesi''). {{gap}} 2. from ''facisii'', or ''facissivi'' in that case. {{gap}} 3. a maker of bread. The grains used to be crushed by pounding by the ancients before a quern was invented.
<section end="184b-en"/><noinclude>{{smallrefs|columns=2}}
{{rh|{{gap}}{{xx-smaller|{{sc|s. g. ii.}}}}||{{xx-smaller|12}}{{gap}}}}</noinclude>
63rb4if5x6q06vj8e1erh7zx3py3zk4
1178869
1178868
2025-07-05T10:40:45Z
Mahagaja
1972
1178869
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="3" user="Mahagaja" />{{rh||''Glosses on Priscian'' (''St. Gall'').|177}}</noinclude><section begin="182b-la"/>{{grc|τὸ ‘κοσκινίζων}}<ref>MS. {{grc|κοσκινειζον}}</ref> {{grc|κρίνω’}} sic facit prae­teritum, sed etiam cum pro ‘uideo’ accipitur{{fn|3}}.
<section end="182b-la"/>
<section begin="183a-la"/>{{anchor|183a}}{{smaller block|P. 183a}}…‘lino leui{{fn|1}}’… {{gap}} Terentius in heauton­timo­rumeno<ref>MS. heatontimorumenon</ref>:
{{c|Releui<ref>MS. {{sfrac nobar| łi |relẹui}}</ref>{{fn|2}} dolia omnia, omnes serias.}}
Virgilius…in X ab ‘obeor{{fn|3}}’:
{{c|Morte obita qualis fama est uolitare figuras.}}
<section end="183a-la"/>
<section begin="183b-la"/>{{anchor|183b}}{{smaller block|P. 183b}}…‘sarpo{{fn|1}}’ ‘sarpsi’…
…‘sero seras,’ a sera obdita{{fn|2}} natum{{fn|3}}, ‘seraui’ facit.
<section end="183b-la"/>
<section begin="184a-la"/>{{anchor|184a}}{{smaller block|P. 184a}}‘Seui’ uero secundum analogiam ‘setum’ debuit facere, sed dif­ferentiae causa ueteres ‘Setum’ pro ‘Zethum{{fn|1}}’ dicentes hoc ‘satum’ proferre tra­diderunt.
…argentum mutuum arcessiuit<ref>MS. {{sfrac nobar| c r |aṛcessiuit}}</ref>{{fn|2}}.
<section end="184a-la"/>
<section begin="184b-la"/>{{anchor|184b}}{{smaller block|P. 184b}}similiter ‘quaeso quaesi,’ Probus tamen ‘quaesiui’ dicit, et melius, quamuis primi­tiuum quoque eius, id est ‘quaero,’ ‘quaesiui’ facit prae­teritum{{fn|1}}. {{gap}} …‘faces­sieris{{fn|2}}.’
…pistor{{fn|3}}…
<section end="184b-la"/>
<section begin="185a-la"/>{{anchor|185a}}{{smaller block|P. 185a}}…‘sterto{{fn|1}} stertui’…
<section end="185a-la"/>
<section begin="182b-sga"/>{{fnb|3}}.i. ''ni hed a mét as ned asech''madachte creui ''i''n''tan mbis'' p''ro'' cresco ''acht is''ed ''intain mbís'' p''ro'' uideo
<section end="182b-sga"/>
<section begin="183a-sga"/>{{smaller block|P. 183a}}{{fnb|1}}''fosligi''m {{gap}} {{fnb|2}}''arnifil ní fris am bed andechor is airi is'' releui ''dogní'' ꝉ ''is'' · i · ''bis and · {{gap}} {{fnb|3}}.i. ''fritu''m''thiagar''
<section end="183a-sga"/>
<section begin="183b-sga"/>{{smaller block|P. 183b}}{{fnb|1}}''failligi''m {{gap}} {{fnb|2}}.i. ''huanglas fri­tobarthu'' ꝉ ''diamir'' {{gap}} {{fnb|3}}''M''áil ''g''aimrid d''ici''t A sera ob''dita'' .i. ''ondfescur maull'' ꝉ ''fri­tobarthu do­thaidb­sin i''n''na i''n''ne fil isind'' · sera ''dob''er''r an''obdita .i. ''dond fri­tobairt maill frita­taibret nadorche donṡoilsi is diṡin asb''err séra · ''mall'' ꝉ • ˘
<section end="183b-sga"/>
<section begin="184a-sga"/>{{smaller block|P. 184a}}{{fnb|1}}''biid da''no sethvs<ref>MS. sethọͮs</ref> p''ro'' zethos {{gap}} {{fnb|2}}''dorro­chuires­tar''<ref>MS. ''do{{sup|r}}rochuirestar''</ref>.
<section end="184a-sga"/>
<section begin="184b-sga"/>{{smaller block|P. 184b}}{{fnb|1}}''is ferr bidoin sech''madachte ''leu archuit''<ref>leg. ''ara chuit''</ref> ''sidi'' {{gap}} {{fnb|2}}''uandí as''<ref>the ''s'' written over the line</ref> facisii ꝉ ui ''am''al ''ṡodin'' {{gap}} {{fnb|3}}''fer dénma bairgine tuarcain do­fuairci­tis i''n''na grán la arsidi resiu arista brao ·''
<section end="184b-sga"/>
<section begin="185a-sga"/>{{smaller block|P. 185a}}{{fnb|1}}.i. ''srennim''
<section end="185a-sga"/>
<section begin="182b-en"/>3. i.e. not only is ''crevi'' the preterite when it is for ''cresco'', but also when it is for ''video''.
<section end="182b-en"/>
<section begin="183a-en"/>{{smaller block|P. 183a}}2. since there is nothing with which the dif­ference may be (i.e. from which it should be distin­guished), therefore it makes ''relevi''. Or it is ''i'' that is in it (''relivi'').
<section end="183a-en"/>
<section begin="183b-en"/>{{smaller block|P. 183b}}2. i.e. from the opposed (''obdita'') or hidden (''abdita'') bolt. {{gap}} 3. Máil Gaimrid says ''A sera obdita'', i.e. from the evening slow or opposed. To shew forth the meaning which is in ''sera'', the ''obdita'' is put. From the slow op­position with which the darkness opposes itself to the light ’tis hence that ''sera'' ‘slow’ is said.
<section end="183b-en"/>
<section begin="184a-en"/>{{smaller block|P. 184a}}1. i.e. ''Sethus'' then is for ''Zethos''.
<section end="184a-en"/>
<section begin="184b-en"/>{{smaller block|P. 184b}}1. so far as regards this it is better that they should have (only) one preterite (''quaesi''). {{gap}} 2. from ''facisii'', or ''facissivi'' in that case. {{gap}} 3. a maker of bread. The grains used to be crushed by pounding by the ancients before a quern was invented.
<section end="184b-en"/><noinclude>{{smallrefs|columns=2}}
{{rh|{{gap}}{{xx-smaller|{{sc|s. g. ii.}}}}||{{xx-smaller|12}}{{gap}}}}</noinclude>
t7289d4nygz9992o8ox5pmzflzob3z2
Thesaurus Palaeohibernicus/St. Gall Glosses on Priscian
0
240463
1178870
1171589
2025-07-05T10:43:29Z
Mahagaja
1972
1178870
wikitext
text/x-wiki
{{header
| title = [[Thesaurus Palaeohibernicus]], [[Thesaurus Palaeohibernicus/Volume II|Volume II]]
| author = | override_author = [[w:Whitley Stokes|Whitley Stokes]] and [[w:John Strachan (linguist)|John Strachan]], eds.
| year = 1903
| section = St. Gall Glosses on Priscian
| previous = [[Thesaurus Palaeohibernicus/Glosses part 1|Glosses part 1]]
| next = [[Thesaurus Palaeohibernicus/Glosses part 2|Glosses part 2]]
| notes =
}}
<div style="margin-left:4em">
{|
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=95 onlysection="1a-la" />
|-valign=top
| {{ts|w50|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=95 onlysection="1a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=95 onlysection="1a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=95 onlysection="1b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=95 onlysection="1b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=95 onlysection="1b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=95 to=96 onlysection="2a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=95 to=96 onlysection="2a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=95 to=96 onlysection="2a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=96 onlysection="2b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=96 onlysection="2b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=96 onlysection="2b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=96 to=97 onlysection="3a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=96 to=97 onlysection="3a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=96 to=97 onlysection="3a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=97 to=98 onlysection="3b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=97 to=98 onlysection="3b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=97 to=98 onlysection="3b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=98 to=99 onlysection="4a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=98 to=99 onlysection="4a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=98 to=99 onlysection="4a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=99 to=100 onlysection="4b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=99 to=100 onlysection="4b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=99 to=100 onlysection="4b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=100 to=101 onlysection="5a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=100 to=101 onlysection="5a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=100 to=101 onlysection="5a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=101 onlysection="5b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=101 onlysection="5b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=101 onlysection="5b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=101 to=102 onlysection="6a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=101 to=102 onlysection="6a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=101 to=102 onlysection="6a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=102 to=103 onlysection="6b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=102 to=103 onlysection="6b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=102 to=103 onlysection="6b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=103 to=104 onlysection="7a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=103 to=104 onlysection="7a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=103 to=104 onlysection="7a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=104 to=105 onlysection="7b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=104 to=105 onlysection="7b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=104 to=105 onlysection="7b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=105 to=106 onlysection="8a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=105 to=106 onlysection="8a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=105 to=106 onlysection="8a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=106 onlysection="8b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=106 onlysection="8b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=106 onlysection="8b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=106 to=107 onlysection="9a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=106 to=107 onlysection="9a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=106 to=107 onlysection="9a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=107 to=108 onlysection="9b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=107 to=108 onlysection="9b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=107 to=108 onlysection="9b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=108 to=109 onlysection="10a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=108 to=109 onlysection="10a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=108 to=109 onlysection="10a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=109 onlysection="10b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=109 onlysection="10b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=109 onlysection="10b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=109 onlysection="11a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=109 onlysection="11a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=109 onlysection="11a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=109 to=110 onlysection="11b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=109 to=110 onlysection="11b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=109 to=110 onlysection="11b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=110 onlysection="12a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=110 onlysection="12a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=110 onlysection="12a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=110 onlysection="12b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=110 onlysection="12b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=110 onlysection="12b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=110 onlysection="13a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=110 onlysection="13a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=110 onlysection="13a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=110 to=111 onlysection="13b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=110 to=111 onlysection="13b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=110 to=111 onlysection="13b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=111 onlysection="14a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=111 onlysection="14a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=111 onlysection="14a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=111 onlysection="14b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=111 onlysection="14b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=111 onlysection="14b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=111 to=112 onlysection="15a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=111 to=112 onlysection="15a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=111 to=112 onlysection="15a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=112 onlysection="15b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=112 onlysection="15b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=112 onlysection="15b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=112 onlysection="16a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=112 onlysection="16a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=112 onlysection="16a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=113 onlysection="16b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=113 onlysection="16b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=113 onlysection="16b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=113 onlysection="17a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=113 onlysection="17a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=113 onlysection="17a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=113 to=114 onlysection="17b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=113 to=114 onlysection="17b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=113 to=114 onlysection="17b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=114 to=115 onlysection="18a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=114 to=115 onlysection="18a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=114 to=115 onlysection="18a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=115 onlysection="18b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=115 onlysection="18b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=115 onlysection="18b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=115 onlysection="19a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=115 onlysection="19a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=115 onlysection="19a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=115 onlysection="19b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=115 onlysection="19b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=115 onlysection="19b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=115 to=116 onlysection="20a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=115 to=116 onlysection="20a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=115 to=116 onlysection="20a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=116 onlysection="20b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=116 onlysection="20b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=116 onlysection="20b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=116 onlysection="21a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=116 onlysection="21a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=116 onlysection="21a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=116 to=117 onlysection="21b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=116 to=117 onlysection="21b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=116 to=117 onlysection="21b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=117 onlysection="22a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=117 onlysection="22a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=117 onlysection="22a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=118 onlysection="22b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=118 onlysection="22b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=118 onlysection="22b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=118 onlysection="23a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=118 onlysection="23a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=118 onlysection="23a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=118 onlysection="23b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=118 onlysection="23b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=118 onlysection="23b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=118 to=119 onlysection="24a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=119 onlysection="24a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=119 onlysection="24a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=119 onlysection="24b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=119 onlysection="24b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=119 onlysection="24b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=119 onlysection="25a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=119 onlysection="25a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=119 onlysection="25a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=119 to=120 onlysection="25b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=119 to=120 onlysection="25b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=119 to=120 onlysection="25b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=120 onlysection="26a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=120 onlysection="26a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=120 onlysection="26a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=121 onlysection="26b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=121 onlysection="26b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=121 onlysection="26b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=122 to=123 onlysection="27a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=122 onlysection="27a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=122 onlysection="27a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=123 onlysection="27b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=123 onlysection="27b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=123 onlysection="27b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=123 to=124 onlysection="28a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=123 to=124 onlysection="28a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=123 to=124 onlysection="28a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=124 to=126 onlysection="28b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=124 to=126 onlysection="28b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=124 to=126 onlysection="28b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=126 onlysection="29a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=126 onlysection="29a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=126 onlysection="29a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=126 to=127 onlysection="29b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=126 to=127 onlysection="29b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=126 to=127 onlysection="29b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=127 to=128 onlysection="30a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=127 to=128 onlysection="30a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=127 to=128 onlysection="30a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=128 onlysection="30b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=128 onlysection="30b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=128 onlysection="30b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=129 onlysection="31a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=129 onlysection="31a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=129 onlysection="31a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=129 to=130 onlysection="31b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=129 to=130 onlysection="31b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=129 to=130 onlysection="31b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=130 to=131 onlysection="32a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=130 to=131 onlysection="32a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=130 to=131 onlysection="32a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=131 to=132 onlysection="32b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=131 to=132 onlysection="32b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=131 to=132 onlysection="32b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=132 to=133 onlysection="33a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=132 to=133 onlysection="33a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=132 to=133 onlysection="33a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=133 to=134 onlysection="33b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=133 to=134 onlysection="33b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=133 to=134 onlysection="33b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=134 onlysection="34a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=134 onlysection="34a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=134 onlysection="34a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=134 onlysection="34b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=134 onlysection="34b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=134 onlysection="34b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=134 to=135 onlysection="35a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=134 to=135 onlysection="35a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=134 to=135 onlysection="35a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=135 onlysection="35b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=135 onlysection="35b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=135 onlysection="35b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=135 to=136 onlysection="36a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=135 to=136 onlysection="36a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=135 to=136 onlysection="36a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=136 onlysection="36b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=136 onlysection="36b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=136 onlysection="36b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=136 onlysection="37a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=136 onlysection="37a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=136 onlysection="37a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=136 to=137 onlysection="37b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=136 to=137 onlysection="37b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=136 to=137 onlysection="37b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=137 onlysection="38a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=137 onlysection="38a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=137 onlysection="38a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=137 to=138 onlysection="38b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=137 to=138 onlysection="38b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=137 to=138 onlysection="38b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=138 to=139 onlysection="39a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=138 to=139 onlysection="39a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=138 to=139 onlysection="39a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=139 to=140 onlysection="39b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=139 to=140 onlysection="39b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=139 to=140 onlysection="39b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=140 onlysection="40a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=140 onlysection="40a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=140 onlysection="40a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=141 onlysection="40b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=141 onlysection="40b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=141 onlysection="40b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=141 to=142 onlysection="41a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=141 to=142 onlysection="41a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=141 to=142 onlysection="41a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=142 onlysection="41b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=142 onlysection="41b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=142 onlysection="41b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=143 onlysection="42a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=143 onlysection="42a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=143 onlysection="42a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=143 to=144 onlysection="42b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=143 to=144 onlysection="42b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=143 to=144 onlysection="42b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=144 onlysection="43a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=144 onlysection="43a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=144 onlysection="43a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=144 onlysection="44a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=144 onlysection="44a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=144 onlysection="44a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=144 to=145 onlysection="44b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=144 to=145 onlysection="44b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=144 to=145 onlysection="44b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=145 onlysection="45a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=145 onlysection="45a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=145 onlysection="45a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=145 to=146 onlysection="45b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=145 to=146 onlysection="45b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=145 to=146 onlysection="45b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=146 onlysection="46a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=146 onlysection="46a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=146 onlysection="46a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=147 onlysection="46b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=147 onlysection="46b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=147 onlysection="46b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=147 onlysection="47a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=147 onlysection="47a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=147 onlysection="47a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=147 to=148 onlysection="48a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=147 to=148 onlysection="48a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=147 to=148 onlysection="48a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=148 onlysection="48b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=148 onlysection="48b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=148 onlysection="48b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=148 to=149 onlysection="49a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=148 to=149 onlysection="49a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=148 to=149 onlysection="49a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=149 onlysection="49b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=149 onlysection="49b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=149 onlysection="49b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=149 to=150 onlysection="50a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=149 to=150 onlysection="50a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=149 to=150 onlysection="50a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=150 to=151 onlysection="50b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=150 to=151 onlysection="50b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=150 to=151 onlysection="50b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=151 onlysection="51a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=151 onlysection="51a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=151 onlysection="51a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=151 onlysection="51b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=151 onlysection="51b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=151 onlysection="51b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=151 to=152 onlysection="52a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=151 to=152 onlysection="52a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=151 to=152 onlysection="52a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=152 onlysection="52b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=152 onlysection="52b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=152 onlysection="52b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=152 to=153 onlysection="53a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=152 to=153 onlysection="53a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=152 to=153 onlysection="53a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=153 onlysection="53b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=153 onlysection="53b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=153 onlysection="53b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=153 to=154 onlysection="54a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=153 to=154 onlysection="54a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=153 to=154 onlysection="54a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=154 onlysection="54b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=154 onlysection="54b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=154 onlysection="54b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=154 to=155 onlysection="55a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=154 to=155 onlysection="55a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=154 to=155 onlysection="55a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=155 onlysection="55b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=155 onlysection="55b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=155 onlysection="55b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=155 onlysection="56a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=155 onlysection="56a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=155 onlysection="56a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=155 to=156 onlysection="56b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=155 to=156 onlysection="56b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=155 to=156 onlysection="56b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=156 onlysection="57a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=156 onlysection="57a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=156 onlysection="57a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=156 onlysection="57b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=156 onlysection="57b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=156 onlysection="57b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=156 onlysection="58a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=156 onlysection="58a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=156 onlysection="58a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=157 onlysection="58b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=157 onlysection="58b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=157 onlysection="58b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=157 to=158 onlysection="59a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=157 to=158 onlysection="59a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=157 to=158 onlysection="59a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=158 to=159 onlysection="59b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=158 to=159 onlysection="59b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=158 to=159 onlysection="59b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=159 onlysection="60a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=159 onlysection="60a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=159 onlysection="60a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=159 onlysection="60b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=159 onlysection="60b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=159 onlysection="60b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=160 onlysection="61a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=160 onlysection="61a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=160 onlysection="61a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=160 to=161 onlysection="61b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=160 to=161 onlysection="61b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=160 to=161 onlysection="61b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=161 onlysection="62a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=161 onlysection="62a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=161 onlysection="62a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=161 to=162 onlysection="62b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=161 to=162 onlysection="62b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=161 to=162 onlysection="62b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=162 onlysection="63a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=162 onlysection="63a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=162 onlysection="63a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=162 to=163 onlysection="63b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=162 to=163 onlysection="63b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=162 to=163 onlysection="63b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=163 onlysection="64a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=163 onlysection="64a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=163 onlysection="64a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=164 onlysection="64b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=164 onlysection="64b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=164 onlysection="64b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=164 to=165 onlysection="65a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=164 to=165 onlysection="65a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=164 to=165 onlysection="65a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=165 onlysection="65b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=165 onlysection="65b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=165 onlysection="65b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=165 to=166 onlysection="66a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=165 to=166 onlysection="66a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=165 to=166 onlysection="66a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=166 to=167 onlysection="66b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=166 to=167 onlysection="66b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=166 to=167 onlysection="66b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=167 to=168 onlysection="67a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=167 to=168 onlysection="67a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=167 to=168 onlysection="67a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=168 to=169 onlysection="67b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=168 to=169 onlysection="67b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=168 to=169 onlysection="67b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=169 onlysection="68a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=169 onlysection="68a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=169 onlysection="68a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=169 to=170 onlysection="68b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=169 to=170 onlysection="68b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=169 to=170 onlysection="68b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=170 to=171 onlysection="69a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=170 to=171 onlysection="69a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=170 to=171 onlysection="69a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=171 onlysection="69b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=171 onlysection="69b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=171 onlysection="69b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=171 to=172 onlysection="70a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=171 to=172 onlysection="70a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=171 to=172 onlysection="70a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=172 onlysection="70b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=172 onlysection="70b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=172 onlysection="70b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=172 to=173 onlysection="71a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=172 to=173 onlysection="71a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=172 to=173 onlysection="71a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=173 to=174 onlysection="71b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=173 to=174 onlysection="71b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=173 to=174 onlysection="71b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=174 to=175 onlysection="72a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=174 to=175 onlysection="72a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=174 to=175 onlysection="72a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=175 onlysection="72b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=175 onlysection="72b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=175 onlysection="72b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=175 to=176 onlysection="73a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=175 to=176 onlysection="73a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=175 to=176 onlysection="73a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=176 onlysection="73b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=176 onlysection="73b-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=176 onlysection="73b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=176 onlysection="74a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=176 onlysection="74a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=176 onlysection="74a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=176 to=177 onlysection="74b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=176 to=177 onlysection="74b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=176 to=177 onlysection="74b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=177 onlysection="75a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=177 onlysection="75a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=177 onlysection="75a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=177 to=178 onlysection="75b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=177 to=178 onlysection="75b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=177 to=178 onlysection="75b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=178 onlysection="76a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=178 onlysection="76a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=178 onlysection="76a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=178 to=179 onlysection="76b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=178 to=179 onlysection="76b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=178 to=179 onlysection="76b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=179 onlysection="77a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=179 onlysection="77a-sga" />
| <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=179 onlysection="77a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=179 onlysection="77b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=179 onlysection="77b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=179 onlysection="77b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=180 onlysection="78a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=180 onlysection="78a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=180 onlysection="78a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=180 onlysection="78b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=180 onlysection="78b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=180 onlysection="78b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=180 onlysection="88-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=180 onlysection="88-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=180 onlysection="88-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=180 onlysection="90a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=180 onlysection="90a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=180 onlysection="90a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=180 to=181 onlysection="90b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=181 onlysection="90b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=181 onlysection="90b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=181 onlysection="91a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=181 onlysection="91a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=181 onlysection="91a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=181 onlysection="91b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=181 onlysection="91b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=181 onlysection="91b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=181 to=182 onlysection="92a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=181 to=182 onlysection="92a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=181 to=182 onlysection="92a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=182 onlysection="92b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=182 onlysection="92b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=182 onlysection="92b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=182 onlysection="93a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=182 onlysection="93a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=182 onlysection="93a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=182 onlysection="93b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=182 onlysection="93b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=182 onlysection="93b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=183 onlysection="94a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=183 onlysection="94a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=183 onlysection="94a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=183 onlysection="94b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=183 onlysection="94b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=183 onlysection="94b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=183 onlysection="95a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=183 onlysection="95a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=183 onlysection="95a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=183 to=184 onlysection="95b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=183 to=184 onlysection="95b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=183 to=184 onlysection="95b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=184 onlysection="96a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=184 onlysection="96a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=184 onlysection="96a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=184 onlysection="96b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=184 onlysection="96b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=184 onlysection="96b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=184 onlysection="97a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=184 onlysection="97a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=184 onlysection="97a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=184 onlysection="97b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=184 onlysection="97b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=184 onlysection="97b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=184 onlysection="98a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=184 onlysection="98a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=184 onlysection="98a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=184 onlysection="98b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=184 onlysection="98b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=184 onlysection="98b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=185 onlysection="99a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=185 onlysection="99a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=185 onlysection="99a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=185 onlysection="99b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=185 onlysection="99b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=185 onlysection="99b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=185 onlysection="100a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=185 onlysection="100a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=185 onlysection="100a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=185 onlysection="100b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=185 onlysection="100b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=185 onlysection="100b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=185 onlysection="101a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=185 onlysection="101a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=185 onlysection="101a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=185 onlysection="101b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=185 onlysection="101b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=185 onlysection="101b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=185 to=186 onlysection="102a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=185 to=186 onlysection="102a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=185 to=186 onlysection="102a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=186 onlysection="102b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=186 onlysection="102b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=186 onlysection="102b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=186 onlysection="103a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=186 onlysection="103a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=186 onlysection="103a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=186 onlysection="103b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=186 onlysection="103b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=186 onlysection="103b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=186 onlysection="104a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=186 onlysection="104a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=186 onlysection="104a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=186 onlysection="104b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=186 onlysection="104b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=186 onlysection="104b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=186 to=187 onlysection="105a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=186 to=187 onlysection="105a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=186 to=187 onlysection="105a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=187 onlysection="105b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=187 onlysection="105b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=187 onlysection="105b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=187 onlysection="106a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=187 onlysection="106a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=187 onlysection="106a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=187 to=188 onlysection="106b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=187 to=188 onlysection="106b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=187 to=188 onlysection="106b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=188 onlysection="107a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=188 onlysection="107a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=188 onlysection="107a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=189 onlysection="107b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=189 onlysection="107b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=189 onlysection="107b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=189 onlysection="108a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=189 onlysection="108a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=189 onlysection="108a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=189 onlysection="108b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=189 onlysection="108b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=189 onlysection="108b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=189 onlysection="109a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=189 onlysection="109a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=189 onlysection="109a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=189 onlysection="110b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=189 onlysection="110b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=189 onlysection="110b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=189 to=190 onlysection="111a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=189 to=190 onlysection="111a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=189 to=190 onlysection="111a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=190 onlysection="111b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=190 onlysection="111b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=190 onlysection="111b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=190 onlysection="112a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=190 onlysection="112a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=190 onlysection="112a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=190 onlysection="112b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=190 onlysection="112b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=190 onlysection="112b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=190 onlysection="113a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=190 onlysection="113a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=190 onlysection="113a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=191 onlysection="113b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=191 onlysection="113b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=191 onlysection="113b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=191 onlysection="114a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=191 onlysection="114a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=191 onlysection="114a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=191 onlysection="114b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=191 onlysection="114b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=191 onlysection="114b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=191 onlysection="115a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=191 onlysection="115a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=191 onlysection="115a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=192 onlysection="115b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=192 onlysection="115b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=192 onlysection="115b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=192 onlysection="116a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=192 onlysection="116a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=192 onlysection="116a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=192 onlysection="116b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=192 onlysection="116b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=192 onlysection="116b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=192 onlysection="117a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=192 onlysection="117a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=192 onlysection="117a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=192 onlysection="117b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=192 onlysection="117b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=192 onlysection="117b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=192 onlysection="118a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=192 onlysection="118a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=192 onlysection="118a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=192 onlysection="118b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=192 onlysection="118b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=192 onlysection="118b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=192 onlysection="119a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=192 onlysection="119a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=192 onlysection="119a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=193 onlysection="119b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=193 onlysection="119b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=193 onlysection="119b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=193 onlysection="120a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=193 onlysection="120a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=193 onlysection="120a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=193 onlysection="120b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=193 onlysection="120b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=193 onlysection="120b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=193 onlysection="121a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=193 onlysection="121a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=193 onlysection="121a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=194 onlysection="121b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=194 onlysection="121b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=194 onlysection="121b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=194 onlysection="122a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=194 onlysection="122a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=194 onlysection="122a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=194 onlysection="123b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=194 onlysection="123b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=194 onlysection="123b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=194 onlysection="124a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=194 onlysection="124a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=194 onlysection="124a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=194 onlysection="124b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=194 onlysection="124b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=194 onlysection="124b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=194 to=195 onlysection="125a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=194 to=195 onlysection="125a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=194 to=195 onlysection="125a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=195 onlysection="126a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=195 onlysection="126a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=195 onlysection="126a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=195 onlysection="126b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=195 onlysection="126b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=195 onlysection="126b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=195 onlysection="127a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=195 onlysection="127a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=195 onlysection="127a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=195 onlysection="127b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=195 onlysection="127b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=195 onlysection="127b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=195 onlysection="128a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=195 onlysection="128a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=195 onlysection="128a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=195 onlysection="128b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=195 onlysection="128b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=195 onlysection="128b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=195 onlysection="129a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=195 onlysection="129a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=195 onlysection="129a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=196 onlysection="129b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=196 onlysection="129b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=196 onlysection="129b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=196 onlysection="130b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=196 onlysection="130b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=196 onlysection="130b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=196 onlysection="131b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=196 onlysection="131b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=196 onlysection="131b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=196 onlysection="132a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=196 onlysection="132a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=196 onlysection="132a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=196 onlysection="132b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=196 onlysection="132b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=196 onlysection="132b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=196 onlysection="133b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=196 onlysection="133b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=196 onlysection="133b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=196 onlysection="135b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=196 onlysection="135b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=196 onlysection="135b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=197 onlysection="136a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=197 onlysection="136a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=197 onlysection="136a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=197 onlysection="137b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=197 onlysection="137b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=197 onlysection="137b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=197 to=198 onlysection="138a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=197 to=198 onlysection="138a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=197 to=198 onlysection="138a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=198 to=199 onlysection="138b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=198 to=199 onlysection="138b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=198 to=199 onlysection="138b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=199 onlysection="139a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=199 onlysection="139a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=199 onlysection="139a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=199 onlysection="139b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=199 onlysection="139b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=199 onlysection="139b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=199 to=200 onlysection="140a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=199 to=200 onlysection="140a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=199 to=200 onlysection="140a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=200 onlysection="140b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=200 onlysection="140b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=200 onlysection="140b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=200 onlysection="141a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=200 onlysection="141a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=200 onlysection="141a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=200 onlysection="142b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=200 onlysection="142b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=200 onlysection="142b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=200 onlysection="143a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=200 onlysection="143a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=200 onlysection="143a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=200 to=201 onlysection="143b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=200 to=201 onlysection="143b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=200 to=201 onlysection="143b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=201 onlysection="144a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=201 onlysection="144a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=201 onlysection="144a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=201 onlysection="144b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=201 onlysection="144b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=201 onlysection="144b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=201 onlysection="145a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=201 onlysection="145a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=201 onlysection="145a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=201 onlysection="145b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=201 onlysection="145b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=201 onlysection="145b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=201 onlysection="146a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=201 onlysection="146a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=201 onlysection="146a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=201 to=202 onlysection="146b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=201 to=202 onlysection="146b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=201 to=202 onlysection="146b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=202 onlysection="147a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=202 onlysection="147a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=202 onlysection="147a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=202 to=203 onlysection="147b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=202 to=203 onlysection="147b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=202 to=203 onlysection="147b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=203 to=204 onlysection="148a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=203 to=204 onlysection="148a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=203 to=204 onlysection="148a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=204 to=205 onlysection="148b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=204 to=205 onlysection="148b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=204 to=205 onlysection="148b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=205 onlysection="149a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=205 onlysection="149a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=205 onlysection="149a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=205 to=206 onlysection="149b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=205 to=206 onlysection="149b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=205 to=206 onlysection="149b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=206 onlysection="150a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=206 onlysection="150a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=206 onlysection="150a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=206 onlysection="150b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=206 onlysection="150b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=206 onlysection="150b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=207 onlysection="151a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=207 onlysection="151a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=207 onlysection="151a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=207 onlysection="151b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=207 onlysection="151b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=207 onlysection="151b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=207 onlysection="152a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=207 onlysection="152a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=207 onlysection="152a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=208 onlysection="152b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=208 onlysection="152b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=208 onlysection="152b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=208 onlysection="153a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=208 onlysection="153a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=208 onlysection="153a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=208 onlysection="153b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=208 onlysection="153b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=208 onlysection="153b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=209 onlysection="154a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=209 onlysection="154a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=209 onlysection="154a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=209 onlysection="154b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=209 onlysection="154b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=209 onlysection="154b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=209 onlysection="155a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=209 onlysection="155a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=209 onlysection="155a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=209 onlysection="155b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=209 onlysection="155b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=209 onlysection="155b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=210 onlysection="156a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=210 onlysection="156a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=210 onlysection="156a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=210 onlysection="156b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=210 onlysection="156b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=210 onlysection="156b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=210 to=211 onlysection="157b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=210 to=211 onlysection="157b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=210 to=211 onlysection="157b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=211 onlysection="158a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=211 onlysection="158a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=211 onlysection="158a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=211 to=212 onlysection="158b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=211 to=212 onlysection="158b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=211 to=212 onlysection="158b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=212 onlysection="159a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=212 onlysection="159a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=212 onlysection="159a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=212 onlysection="159b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=212 onlysection="159b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=212 onlysection="159b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=212 onlysection="160b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=212 onlysection="160b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=212 onlysection="160b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=213 onlysection="161a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=213 onlysection="161a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=213 onlysection="161a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=213 to=214 onlysection="161b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=213 to=214 onlysection="161b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=213 to=214 onlysection="161b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=214 onlysection="162a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=214 onlysection="162a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=214 onlysection="162a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=215 onlysection="162b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=215 onlysection="162b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=215 onlysection="162b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=215 onlysection="163a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=215 onlysection="163a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=215 onlysection="163a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=215 to=216 onlysection="163b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=215 to=216 onlysection="163b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=215 to=216 onlysection="163b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=216 onlysection="164a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=216 onlysection="164a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=216 onlysection="164a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=216 onlysection="164b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=216 onlysection="164b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=216 onlysection="164b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=216 onlysection="165a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=216 onlysection="165a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=216 onlysection="165a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=216 onlysection="165b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=216 onlysection="165b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=216 onlysection="165b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=216 to=217 onlysection="166a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=216 to=217 onlysection="166a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=216 to=217 onlysection="166a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=217 onlysection="167a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=217 onlysection="167a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=217 onlysection="167a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=217 onlysection="167b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=217 onlysection="167b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=217 onlysection="167b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=217 onlysection="168a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=217 onlysection="168a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=217 onlysection="168a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=217 onlysection="168b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=217 onlysection="168b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=217 onlysection="168b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=217 to=218 onlysection="169a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=217 to=218 onlysection="169a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=217 to=218 onlysection="169a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=218 onlysection="169b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=218 onlysection="169b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=218 onlysection="169b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=218 onlysection="170a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=218 onlysection="170a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=218 onlysection="170a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=218 onlysection="170b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=218 onlysection="170b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=218 onlysection="170b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=218 onlysection="171a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=218 onlysection="171a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=218 onlysection="171a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=218 onlysection="171b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=218 onlysection="171b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=218 onlysection="171b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=218 onlysection="172a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=218 onlysection="172a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=218 onlysection="172a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=219 onlysection="172b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=219 onlysection="172b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=219 onlysection="172b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=219 onlysection="173a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=219 onlysection="173a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=219 onlysection="173a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=219 onlysection="173b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=219 onlysection="173b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=219 onlysection="173b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=219 onlysection="174a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=219 onlysection="174a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=219 onlysection="174a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=220 onlysection="174b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=220 onlysection="174b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=220 onlysection="174b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=220 onlysection="175a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=220 onlysection="175a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=220 onlysection="175a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=220 onlysection="176a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=220 onlysection="176a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=220 onlysection="176a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=220 onlysection="176b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=220 onlysection="176b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=220 onlysection="176b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=220 onlysection="177a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=220 onlysection="177a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=220 onlysection="177a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=220 onlysection="177b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=220 onlysection="177b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=220 onlysection="177b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=220 onlysection="178a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=220 onlysection="178a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=220 onlysection="178a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=220 to=221 onlysection="178b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=220 to=221 onlysection="178b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=220 to=221 onlysection="178b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=221 onlysection="179a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=221 onlysection="179a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=221 onlysection="179a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=221 onlysection="179b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=221 onlysection="179b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=221 onlysection="179b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=221 onlysection="180a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=221 onlysection="180a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=221 onlysection="180a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=221 onlysection="180b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=221 onlysection="180b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=221 onlysection="180b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=222 onlysection="181a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=222 onlysection="181a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=222 onlysection="181a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=222 onlysection="181b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=222 onlysection="181b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=222 onlysection="181b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=222 onlysection="182a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=222 onlysection="182a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=222 onlysection="182a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=222 to=223 onlysection="182b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=222 to=223 onlysection="182b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=222 to=223 onlysection="182b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=223 onlysection="183a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=223 onlysection="183a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=223 onlysection="183a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=223 onlysection="183b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=223 onlysection="183b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=223 onlysection="183b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=223 onlysection="184a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=223 onlysection="184a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=223 onlysection="184a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=223 onlysection="184b-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=223 onlysection="184b-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=223 onlysection="184b-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|-
| colspan=2 | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=223 onlysection="185a-la" />
|-valign=top
|{{ts|pr1}} | <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=223 onlysection="185a-sga" /> || <pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" include=223 onlysection="185a-en" />
|-
| colspan=2 | {{smallrefs}}
|}
<pages index="Thesaurus Palaeohibernicus 2.djvu" from=224 to=270 />
;Notes
{{smallrefs|columns=3}}
</div>
[[Category:Sean-Ghaeilge]]
6hndl1yc00k4qxkx6rpd3av13yp6ao6
Page:Thurneysen Handbuch des Altirischen 1 Grammatik.pdf/136
104
241502
1178904
794640
2025-07-05T11:54:26Z
Mahagaja
1972
/* Proofread */
1178904
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="3" user="Mahagaja" />{{rh|116|Lautlehre.|[§ 192. 193.}}</noinclude>mal ist es der Rest eines aus­lautenden ''‑s'' des vorher­gehenden Wortes, auch eines lenierten ''‑t'' und ''‑k'', s. § {{HAI§|241}} ff.
''s'' im Wortinnern ist meist zunächst aus ''ss'' gekürzt, über dessen Ent­stehung § {{HAI§|152}} gehandelt ist. Sonst ent­spricht es idg. ''s'', z. B.
''sruth'' ‘Bach, Fluß’, ''srúaim'' ‘Strom, Schwall’, kymr. ''ffrwd'' ‘Bach’, altind. ''srávati'' ‘fließt’, lit. ''sravëti'' ‘sickernd fließen’, ahd. ''stroum strōm'' ‘Strom’.
''lestar'' ‘Gefäß’ kymr. ''llestr'', got. ''lisan'' ‘zusammenlesen’, lit. ''lèsti'' ‘aufpicken, Körner auflesen’, altumbr. {{sp|2=0.1em|vesklu veskla}} ‘Gefäße’.
{{rule|3em}}
{{c|{{larger|Überblick über die regelmäßige Entwicklung der indogermanischen Laute im Altirischen.}}}}
Die indogermanischen Laute sind im allgemeinen nach Brugmanns Grundriß angesetzt. Für die Vokale der Mittel­silben, die je nach den um­gebenden Kon­sonanten jede beliebige Gestalt annehmen können, genüge es auf § {{HAI§|97}} ff. zu verweisen; ebenso für die Vokale der Endsilben auf § {{HAI§|85}} ff.
{{c|I. Rein vokalische Laute.}}
{{section|p193|'''193.'''}} Idg. ''a'' und ''ə'' (indogerman. Schwa) = ''a'' § {{HAI§|48}}, = ''o'' oder ''u'' § {{HAI§|76}};
gedehnt zu ''á'' § {{HAI§|122}}, auch § {{HAI§|43}} ff.; zu ''é'' § {{HAI§|122}}. {{HAI§|207}}. {{HAI§|209}}.
idg. ''ā'' = ''á'' § {{HAI§|49}}.
idg. ''e'' = ''e'' § {{HAI§|50}}, = ''i'' § {{HAI§|71}} ff., = ''a'' § {{HAI§|112}};
gedehnt zu ''é (éu, éo, íu)'' § {{HAI§|52}} f. 122. 207ff., auch 42 ff.
idg. ''ē'' = ''í'' § {{HAI§|55}}b; in Endsilben zum Teil ''e'' § {{HAI§|86}}.
idg. ''o'' = ''o'' § {{HAI§|56}}, = ''u'' § {{HAI§|71}} ff., = ''a'' § {{HAI§|77}}f. {{HAI§|86}}, 4;
gedehnt zu ''ó, úa'' § {{HAI§|42}}ff., {{HAI§|57}}ff., {{HAI§|122}}.
idg. ''ó'' = ''á'' § {{HAI§|49}} b; in Endsilben = ''u'' § {{HAI§|85}}.
{{nop}}<noinclude></noinclude>
1yw5bysmdezu9sigkhy58o4u1ksl257
1178908
1178904
2025-07-05T11:55:58Z
Mahagaja
1972
1178908
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="3" user="Mahagaja" />{{rh|116|Lautlehre.|[§ 192. 193.}}</noinclude>mal ist es der Rest eines aus­lautenden ''‑s'' des vorher­gehenden Wortes, auch eines lenierten ''‑t'' und ''‑k'', s. § {{HAI§|241}} ff.
''s'' im Wortinnern ist meist zunächst aus ''ss'' gekürzt, über dessen Ent­stehung § {{HAI§|152}} gehandelt ist. Sonst ent­spricht es idg. ''s'', z. B.
''sruth'' ‘Bach, Fluß’, ''srúaim'' ‘Strom, Schwall’, kymr. ''ffrwd'' ‘Bach’, altind. ''srávati'' ‘fließt’, lit. ''sravëti'' ‘sickernd fließen’, ahd. ''stroum strōm'' ‘Strom’.
''lestar'' ‘Gefäß’ kymr. ''llestr'', got. ''lisan'' ‘zusammenlesen’, lit. ''lèsti'' ‘aufpicken, Körner auflesen’, altumbr. {{sp|2=0.1em|vesklu veskla}} ‘Gefäße’.
{{rule|3em}}
{{c|{{larger|Überblick über die regelmäßige Entwicklung der indogermanischen Laute im Altirischen.}}}}
Die indogermanischen Laute sind im allgemeinen nach Brugmanns Grundriß angesetzt. Für die Vokale der Mittel­silben, die je nach den um­gebenden Kon­sonanten jede beliebige Gestalt annehmen können, genüge es auf § {{HAI§|97}} ff. zu verweisen; ebenso für die Vokale der Endsilben auf § {{HAI§|85}} ff.
{{c|I. Rein vokalische Laute.}}
{{section|p193|'''193.'''}} Idg. ''a'' und ''ə'' (indogerman. Schwa) = ''a'' § {{HAI§|48}}, = ''o'' oder ''u'' § {{HAI§|76}};
gedehnt zu ''á'' § {{HAI§|122}}, auch § {{HAI§|43}} ff.; zu ''é'' § {{HAI§|122}}. {{HAI§|207}}. {{HAI§|209}}.
idg. ''ā'' = ''á'' § {{HAI§|49}}.
idg. ''e'' = ''e'' § {{HAI§|50}}, = ''i'' § {{HAI§|71}} ff., = ''a'' § {{HAI§|112}};
gedehnt zu ''é (éu, éo, íu)'' § {{HAI§|52}} f. 122. 207ff., auch 42 ff.
idg. ''ē'' = ''í'' § {{HAI§|55}}b; in Endsilben zum Teil ''e'' § {{HAI§|86}}.
idg. ''o'' = ''o'' § {{HAI§|56}}, = ''u'' § {{HAI§|71}} ff., = ''a'' § {{HAI§|77}}f. {{HAI§|86}}, 4;
gedehnt zu ''ó, úa'' § {{HAI§|42}}ff., {{HAI§|57}}ff., {{HAI§|122}}.
idg. ''ó'' = ''á'' § {{HAI§|49}} b; in Endsilben = ''u'' § {{HAI§|85}}.
{{nop}}<noinclude></noinclude>
syiuancnbbij6e8hxezmhw0udir7nw9
User talk:BabelStone
3
260293
1178847
1178434
2025-07-05T00:26:28Z
Jlhwung
285754
/* Maybe unencoded characters */ ⿰豆孚
1178847
wikitext
text/x-wiki
{{Notice|1=This page is primarily used to discuss unencoded CJKV characters used in texts on Wikisource projects. If you encounter an unencoded character in a text that you are transcribing or proofing for Wikisource then you are very welcome to discuss it here (please link to the Wikisource text it is found in, and to an image or pdf of the original source). However, this is not the right venue to discuss random unencoded characters or character variants from sources that are not digitized on Wikisource. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 09:34, 29 April 2021 (UTC) }}
== Character Requests for BabelStone Han font==
{| class="wikitable sortable"
|+ Character Requests for BabelStone Han
|-
! Character !! Used in !! Status
|-
| U+31D3A 𱴺 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-312001037509-281179_%E5%85%A9%E6%BC%A2%E9%87%91%E7%9F%B3%E8%A8%98_%E7%AC%AC10%E5%86%8A.pdf&page=10 《兩漢金石記》(清乾隆刊本)卷16 folio 7b] || {{tick}}
|-
| U+290F0 𩃰 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_18262652_%E5%8C%97%E9%BD%8A%E6%9B%B8_v.8.pdf&page=31 《北齊書》(明萬曆北監本)卷46 folio 3a](霶𩃰)|| {{tick}}
|-
| U+328D5 (WS2021-01579) ⿰扌輩 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47731540$189i 《保定府志》(清康熙刊本)卷6 folio 5a](撬⿰扌輩以爲垣) || {{tick}}
|-
| U+2B20A 𫈊 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001065083-72152_%E9%AB%98%E9%99%BD%E7%B8%A3%E8%AA%8C_%E6%B8%85%E9%9B%8D%E6%AD%A38%E5%B9%B4(1730)_%E5%8D%B7%E5%9B%9B.pdf&page=23 《高陽縣志》(清雍正刊本)卷4 folio 23a](長子之𫈊……弟之⿱艹𬈶) || {{tick}}
|-
| U+31223 𱈣 || [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2011457034.1A116/?sp=28&st=image&r=0.417,0.098,0.278,0.232,0 《畿輔通志》(清雍正刊本) 卷116 folio 27b](𩾝𱈣) || {{tick}}
|-
| U+290F8 𩃸 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AGGZBCK171_%E6%B7%B8%E9%81%A0%E7%B8%A3%E5%BF%97_%E9%99%BD%E5%B1%B1%E7%B8%A3%E5%BF%97_%E9%80%A3%E5%B7%9E%E5%BF%97.pdf&page=83 《清遠縣志》(清乾隆刊本)卷13 詩 folio 48a](帝子䨇旌雲𩃸𩃸,石榴五色錦叢叢) || {{tick}}
|-
| U+24A79 𤩹 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001069794-98788_%E5%A4%AA%E5%B9%B3%E7%B8%A3%E8%AA%8C_%E6%B8%85%E4%B9%BE%E9%9A%8640%E5%B9%B4(1775)_%E5%8D%B7%E4%B8%89.pdf&page=23 《太平縣志》(清乾隆刊本)卷3 folio 22a](尉𤩹峪), variant of ⿱辟山 || {{tick}}
|-
| U+26AEC 𦫬 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005669-99818_%E8%B7%AF%E5%8F%B2_%E7%AC%AC9%E5%86%8A.pdf&page=36 《路史》(明嘉靖刊本)國名紀乙 folio 2b](重𦫬氏) || {{tick}}
|-
| U+32813 (WS2021-01350) ⿰忄屋 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012303&imageId=8582499 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷661 folio 4a](奉規於惟⿰忄屋,遵命於指蹤) || {{tick}}
|}
The latest beta release of [https://github.com/babelstone/babelstonehan-ufo/releases BabelStone Han] supports the characters with green tick status.
== Archived Discussions ==
* [[User_talk:BabelStone/Archive|Archive]] : Archive of characters unified or not suitable for encoding
* [[User_talk:BabelStone/Archive_2017|Archive 2017]] : Archive of characters encoded via WS2017
* [[User_talk:BabelStone/Archive_2021|Archive 2021]] : Archive of characters considered for WS2021
* [[User_talk:BabelStone/Archive_2024|Archive 2024]] : Archive of characters submitted for WS2024
== Maybe unencoded characters ==
{| class="wikitable sortable"
|+ Maybe-unencoded Characters
|-
! IDS !! Evidence !! Status !! PUA
|-
| ⿰火⿱日隹 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494747$20i 江西通志(清雍正刊本)] juan 47 R L1, [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428489761$21i 西江志(清康熙刊本)] juan 55 R L1, [https://rmda.kulib.kyoto-u.ac.jp/libraries/uv-wrapper/uv.php?archive=metadata_manifest&id=RB00008729#?c=0&m=0&s=0&cv=587&xywh=-196%2C-145%2C3413%2C2379 江西通志(清康熙刊本)] juan 13 folio 49 L-5; [https://zh.wikisource.org/wiki/%E7%A6%8F%E5%BB%BA%E9%80%9A%E5%BF%97_(%E5%9B%9B%E5%BA%AB%E5%85%A8%E6%9B%B8%E6%9C%AC)/%E5%8D%B736 福建通志(四庫全書)] juan 36 has 燿, see also [[wikipedia:zh:戴燿]] || || EC7C
|-
| ⿰與阝 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494771$37i 江西通志(清雍正刊本)] juan 50 R L7, [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428489656$80i 西江志(清康熙刊本)] juan 47 R L7, [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:CADAL02050892_%E5%98%89%E9%9D%96%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E9%80%9A%E5%BF%97%EF%BC%88%E5%8D%81%E4%B8%80%EF%BC%89.djvu?page=102 江西通志(明嘉靖刊本)] juan 11 pp. 102 has 𨞾 || || EAC8
|-
| ⿰日示 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494787$29i 江西通志(清雍正刊本)] juan 51 R L4, [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:CADAL02050907_%E5%98%89%E9%9D%96%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E9%80%9A%E5%BF%97%EF%BC%88%E4%BA%8C%E5%8D%81%E5%85%AD%EF%BC%89.djvu?page=210 江西通志(明嘉靖刊本)] has 𡊆 || || EFD8
|-
| ⿰冫仲 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494787$34i 江西通志(清雍正刊本)] juan 51 R L-1, [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:CADAL02050912_%E5%98%89%E9%9D%96%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E9%80%9A%E5%BF%97%EF%BC%88%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%B8%80%EF%BC%89.djvu?page=135 江西通志(明嘉靖刊本)] has 浺 || || EFDC
|-
| ⿰彳⿱幺月* || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494804$70i 江西通志(清雍正刊本)] juan 53 R L-4, [https://rmda.kulib.kyoto-u.ac.jp/libraries/uv-wrapper/uv.php?archive=metadata_manifest&id=RB00008729#?c=0&m=0&s=0&cv=1146&xywh=301%2C-350%2C2560%2C2860 江西通志(清康熙刊本)] juan 21 folio 29 L-3, [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:CADAL02050887_%E5%98%89%E9%9D%96%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E9%80%9A%E5%BF%97%EF%BC%88%E5%85%AD%EF%BC%89.djvu?page=100 江西通志(明嘉靖刊本)] has 胤, [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50163366$1507i 南昌府志(清乾隆刊本)] juan 38 folio 25 has 允. error form of 𦙍? || || EFE0
|-
| ⿱⿱⿴𦥑同冖山 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494804$76i 江西通志(清雍正刊本)] juan 53 R L-4, [https://rmda.kulib.kyoto-u.ac.jp/libraries/uv-wrapper/uv.php?archive=metadata_manifest&id=RB00008729#?c=0&m=0&s=0&cv=1155&xywh=1221%2C994%2C770%2C860 江西通志(清康熙刊本)] juan 21 folio 38 R L-1, not found in 江西通志(明嘉靖刊本), similar to 嶨 || || EFE1
|-
| ⿰日⿳日⿲仌丨仌亏* || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495246$32i 山西通志(清雍正刊本)卷93 folio 4a] L6, L7; [http://www.koreanhistory.or.kr/newchar/list_view.jsp?code=161687 KC-08434]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494996$48i 江西通志(清雍正刊本)] juan 75 R L-5, L L2 (⿰日⿳日⿲仌丨仌丂); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495086$11i 山西通志(清雍正刊本)卷70 folio 10a] L1 (⿰日⿳日⿲仌丨仌丂) || || EFE7
|-
| ⿰羽愛 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495027$19i 江西通志(清雍正刊本)] juan 77 R L-4, [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495513$47i 江西通志(清雍正刊本)] juan 142 R L-4 has 翪 || || EFE8
|-
| ⿸广𣪞* || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495046$53i 江西通志(清雍正刊本)] juan 80 L L-3, [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428121010$21i 宋史(明萬曆刊本)] juan 455 folio 4 L6 has 廄 || || EFE9
|-
| ⿰𤣩⿳丿𭁨木 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495211$28i 江西通志(清雍正刊本)] juan 103 R L-4/L-3/L-2, [https://rmda.kulib.kyoto-u.ac.jp/libraries/uv-wrapper/uv.php?archive=metadata_manifest&id=RB00008729#?c=0&m=0&s=0&cv=2366&xywh=-1%2C-557%2C3072%2C3160 江西通志(清康熙刊本)] juan 42 folio 56 L5/L6/L7, [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072196 袁州府志(清康熙刊本)] juan 13 folio 40 L-3 has 𭫢, [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072208 萬載縣志(清雍正刊本)] juan 11 folio 66 L2 has 𭫢, [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_402&fid=0181001935 《夷堅志》(中華書局,1981年)] pp. 527 has 𤩰, similar to 𤪒 || || EFED
|-
| ⿰賛刂 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495225$51i 江西通志(清雍正刊本)] juan 106 L L6, [https://www.digital.archives.go.jp/DAS/meta/listPhoto?LANG=default&BID=F1000000000000096074&ID=M2016090816470054474&TYPE=&NO= 十國春秋] juan 29 R L-3 has 劗; [https://zh.wikisource.org/w/index.php?search=insource%3A%2F%5C%7B%5C%7BSKchar%5C%7C2703%2F&title=Special%3A%E6%90%9C%E7%B4%A2&ns0=1&ns102=1&ns104=1&ns106=1&ns114=1 other unverified evidences] || || EFEE
|-
| ⿸𠂆? || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495225$54i 江西通志(清雍正刊本)] juan 106 R L-4, [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001082488 福建通志(民國刊本)]物產志 卷2 folio 16; alternative form of 𤓰/𠇊 ? || || EFEF
|-
| ⿰木𩲅 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495562$38i 江西通志(清雍正刊本)] juan 149 R L3, potentially unifiable to 櫆 (ucv: 𩲅/魁). || || EFF9
|-
| ⿰釒衘 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495628$52i 江西通志(清雍正刊本)] juan 162 L L1, L2, [https://rmda.kulib.kyoto-u.ac.jp/libraries/uv-wrapper/uv.php?archive=metadata_manifest&id=RB00008729#?c=0&m=0&s=0&cv=2145&xywh=-1%2C-226%2C3072%2C2499 江西通志(清康熙刊本)] juan 38 L L-1, potentially unifiable to 䥏 (ucv: 衘/御). || || EFFB
|-
| ⿰⿱𢆸止斤* || [https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=89290&page=97 龍龕手鑑]L8;[https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=88947&page=69#box(72,892,2,0) 古逸叢書本廣韻]L10;[https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=18574&page=39 重訂直音篇]L1;章太炎全集第一冊《膏蘭室札記》 ,P175 L6, 上海人民出版社, 1982;另見[http://zisea.com/zscontent.asp?uni=089029 字海] 及[https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?quote_code=QTAxNzU4LTAwNw#62 教育部異體字字典]A01758-022|| || E434
|-
| ⿺辶𠁅 || [https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=89290&page=377 龍龕手鑑]L3;另見[http://zisea.com/zscontent.asp?uni=064835 字海] 及[https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?quote_code=QTA0MTkw#22 教育部異體字字典]A04190-001 A similar form can be found in [https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=77967&page=91#box(698,952,70,68) 幽憂子集]|| || E435
|-
| ⿱山鬱 || 河源縣志(清乾隆刊本) juan 15 folio 2 R L2; 河源縣志(清同治刊本) juan 15 folio 2 R L2; 河源縣志(清康熙刊本) juan 7 folio 38 R L5 (⿱山欝) || || EA42 and EA43
|-
| ⿱山𠎤* || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4468496 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 7 (pp18) folio 15 L-4, [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50876926$285i 湖廣通志(明嘉靖刊本)] juan 10 folio 37 L7, see also ⿱山龠 in [[User talk:BabelStone/Archive 2021]] || || EFFD
|-
| ⿰氵𭗾 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4442042 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 14 (pp29) folio 27 L-4, similar 𭰔/𣳺 || || EFC2
|-
| ⿺鼠畱 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4468501 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 18 (pp49) folio 80 L6, L7; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50918132$1491i 雲南通志(清乾隆刊本)卷24 folio 16]; similar 䶉 || *WS2027 || EFC4
|-
| ⿺辶𦮔 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4442897 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 19 (pp7) folio 5 L6, [https://zh.wikisource.org/w/index.php?search=insource%3A%2F%5C%7B%5C%7BSKchar%5C%7C3751%5C%7D&title=Special%3A%E6%90%9C%E7%B4%A2&profile=advanced&fulltext=1&searchengineselect=mediawiki&ns0=1&ns102=1&ns106=1&ns114=1 other unverified evidences], similar 蓬 (+VS22) || || EFC5
|-
| ⿸𠩵金 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428231765$10i 明史(清乾隆武英殿刊本)] juan 119 folio 8 L-5, [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=52135&page=106 湖廣通志(四庫全書本)] juan 52 folio 52 L4, [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4444630 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 52 folio 36 L-2 has 𨬑, cognate with 𨬑, radical is 金 || || EFAC
|-
| ⿰虫爭 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4470926 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 83 (pp39) folio 37 L5; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301012998 黃鵠山志(清同治刊本)] 卷5 folio 2 gives 崢 || || EF98 (E518)
|-
| ⿳士冖⿱处木 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4470932 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 85 (pp34) folio 31 L5; [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Sibu_Congkan2027-%E8%98%87%E5%A4%A9%E7%88%B5-%E5%9C%8B%E6%9C%9D%E6%96%87%E9%A1%9E-20-12.djvu/127 國朝文類(四部叢刊景上海涵芬樓藏元刊本)卷41 folio 63b]; [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Sibu_Congkan1503-%E5%AE%8B%E6%BF%82-%E5%AE%8B%E5%AD%B8%E5%A3%AB%E6%96%87%E9%9B%86-14-02.djvu/86 宋學士文集(四部叢刊景侯官李氏觀槿齋藏明正德刊本)卷5 folio 18a]; [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Sibu_Congkan0808-%E7%8E%8B%E7%A6%B9%E5%81%81-%E5%B0%8F%E7%95%9C%E5%A4%96%E9%9B%86%E6%AE%98%E4%B8%83%E5%8D%B7-1-1.djvu/7 小畜外集殘七卷(四部叢刊景江南圖書館藏景宋寫本)]; variant of 𡒩 || || EF9B
|-
| ⿰㫺攵 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4471737 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 99 (pp8) folio 5 L-4, [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=79575&page=115 後漢書武英殿本] juan 91 has 散; [http://pmgs.kongfz.com/detail/3_1020112 魏元虔墓誌銘(拓本)]; variant of 散<ref>[https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?quote_code=QTAxNzM0 教育部異體字字典 A01734]</ref> || || ED01
|-
| ⿲氵𡭽乕 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4472533 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 110 ([https://www.digital.archives.go.jp/acv/auto_conversion/conv/jp2pdf?ID=M2019050810210048477&p=10 pp10]) folio 7 L-4, [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49932766$2680i 湖廣通志(清康熙刊本)] juan 69 folio 8 L7, variant of 𭳳? || || ED05
|-
| ⿰言八 ||《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 21; 《睡虎地秦墓竹簡》(文物出版社,1990年)pp. 15; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s149-030&key4=entry other references] || *WS2027 || EF60
|-
| ⿱艹曆 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 28; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s149-030&key4=entry other references] || *WS2027 || EF62
|-
| ⿸尸彖 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 36, 37; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s044-007&key4=entry other references] || *WS2027 || EF63
|-
| ⿰𧾷⿱夅夂* || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 60, 61; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s157-001&key4=entry other references] || *WS2027 || EF64
|-
| ⿱𦭳𦐇 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 64; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s140-037&key4=entry other references] || *WS2027 || EF65
|-
| ⿰木奪 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 83; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s075-041&key4=entry other references] || *WS2027 || EF66
|-
| ⿱罒𦄀 || 《睡虎地秦墓竹簡》(文物出版社,1990年)pp. 62, similar to 羈; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s122-002&key4=entry other references] || *WS2027 || EF67
|-
| ⿰⿳土八大攵 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 106, 107; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s066-023&key4=entry other references] || *WS2027 || EF68
|-
| ⿰負⿱夅夂 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 61; 《睡虎地秦墓竹簡》(文物出版社,1990年)pp. 72; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s154-146&key4=entry other references] || *WS2027 || EF69
|-
| ⿸广圭 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 163; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s053-007&key4=entry other references] || *WS2027 || EF6A
|-
| ⿱髟甾 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 257, 258; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s190-001&key4=entry other references] || *WS2027 || EF6B
|-
| ⿰⿱火衣刂 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 265, 266; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s018-011&key4=entry other references] || *WS2027 || EF6C
|-
| ⿱淲言 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 265; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s149-031&key4=entry other references] || *WS2027 || EF6D
|-
| ⿱莊糸 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 271; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s120-039&key4=entry other references] || *WS2027 || EF6E
|-
| ⿰咅血 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 274; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s143-001&key4=entry other references] || *WS2027 || EF6F
|-
| ⿱宄𧘇 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 285, 286; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s040-028&key4=entry other references] || *WS2027 || EF70
|-
| ⿱頃山 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 291, similar to 𪩌; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s046-006&key4=entry other references] || *WS2027 || EF71
|-
| ⿴囗久 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 291, 292; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s031-002&key4=entry other references] || *WS2027 || EF72
|-
| ⿰石竜 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000310 廣西通志(清雍正刊本)] (pp49) juan 12 folio 15 L6 || || ED09
|-
| ⿳士冖弓* || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000310 廣西通志(清雍正刊本)] (pp67) juan 15 folio 66 L3 (⿳士冖亐), [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001079139 鎭安府志(清乾隆刊本)] (pp19) juan 2 folio 19 R L-3 || || ED0A
|-
| ⿰礻巂 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000310 廣西通志(清雍正刊本)] (pp51) juan 74 folio 26 L7 || || ED16
|-
| ⿰𤣩𤔫 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000310 廣西通志(清雍正刊本)] juan 101 folio 8; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50913961$387i 貴州通志(清乾隆刊本)卷17 folio 39b] L6; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494690$41i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷35 folio 40a] L-1; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000131 河南通志(清雍正刊本)] juan 59 folio 22; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47720842$4490i 畿輔通志(清雍正刊本)卷117 folio 15b] L-1; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428469348$11i 江南通志(清乾隆刊本)卷29 folio 10a] L-4; evidence 1-3 has ⿰𤣩⿳爫旧⿱罒又, normalize to ⿰𤣩𤔫, [https://zh.wikisource.org/w/index.php?search=insource%3A%2F%5C%7B%5C%7BSKchar%5C%7C3353&title=Special:%E6%90%9C%E7%B4%A2&profile=advanced&fulltext=1&searchengineselect=mediawiki&ns0=1&ns102=1&ns106=1&ns114=1 other unverified evidences], semantic variant of 瓊 || || ED1B
|-
| ⿳亠⿴𦥑同冚 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4280592 浙江通志(清乾隆刊本)]卷22 folio 23, similar to 亹 || || ED23
|-
| ⿱執石 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4280593 浙江通志(清乾隆刊本)]卷24 folio 5; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3A%E5%9B%9B%E5%BA%AB%E5%85%A8%E6%9B%B8%E5%AD%98%E7%9B%AE%E5%8F%A2%E6%9B%B8%E5%8F%B2%E9%83%A8200%E5%86%8A.pdf&page=370 紹興府志(明萬曆刊本)卷2 folio 9a] L6 has ⿱執瓦; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50681675$119i 紹興府志(清康熙22年刊本)卷2 folio 10b] L-2 has ⿱執瓦; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50659012$450i 紹興府志(清乾隆刊本)卷7 folio 16] L2 has 甃; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50782533$135i 餘姚志(清乾隆刊本)卷6 folio 3] has 甓; [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Sibu_Congkan0939-%E7%8E%8B%E5%AE%89%E7%9F%B3-%E8%87%A8%E5%B7%9D%E5%85%88%E7%94%9F%E6%96%87%E9%9B%86-20-16.djvu/124 王安石《桂陽新城記》「其木甓瓦石之材」] || pending more evidences || ED24
|-
| ⿰訁耴 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4281345 浙江通志(清乾隆刊本)]卷52 folio 31; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495886$76i 山西通志(清雍正刊本)卷214 folio 18]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495336$32i 江西通志(清雍正刊本)卷121 folio 31a] L4; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428469420$57i 江南通志(清乾隆刊本)卷41 folio 26a] L7; [https://zh.wikisource.org/w/index.php?search=insource%3A%2FSKchar%5C%7C3671%2F&title=Special%3A%E6%90%9C%E7%B4%A2&profile=advanced&fulltext=1&searchengineselect=mediawiki&ns0=1&ns102=1&ns104=1&ns106=1&ns114=1 other unverified evidences]; semantic variant of 諏 || || ED2B
|-
| ⿰氵𤲅 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4282104 浙江通志(清乾隆刊本)]卷98 folio 7; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4282103 浙江通志(清乾隆刊本)]卷93 folio 9 has 淹, [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50659012$1192i 紹興府志(清乾隆刊本)卷21 folio 30] has 淹 || || ED32
|-
| ⿱名心 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4282114 浙江通志(清乾隆刊本)]卷127 folio 11; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=0864 常山縣志(明萬曆刊本)]卷10 folio 7; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001074502 常山縣志(清道光刊本)]卷7 選舉 folio 6 has 㤩, similar to 㤩 || || ED44
|-
| ⿰亻䮍 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4282114 浙江通志(清乾隆刊本)]卷127 folio 21; similar to 㒟 || || ED47
|-
| ⿰木𨽻 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4282114 浙江通志(清乾隆刊本)]卷128 folio 6; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:11733416$132i 寧波府志(明嘉靖刊本)]卷3 folio 29 has 𪴛, propose UCV 𨽻/隸 || || ED49
|-
| ⿰礻孫 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999018707 金華府志(明萬曆刊本)]卷18 folio 14; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001073049 道光東陽縣志(1914 年,東陽商務石印公司)]卷13 folio 9; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4282879 浙江通志(清乾隆刊本)]卷129 folio 13 (pp15) has ⿰衤孫, similar to 槂 || || ED4E/ ED4F
|-
| ⿱⿱⿴𦥑同冖土 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4282893 浙江通志(清乾隆刊本)]卷164 folio 20; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999004807 兩浙名賢錄(明天啓刊本)]卷7 folio 65; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ACADAL06058257_%E5%BB%BA%E7%82%8E%E4%BB%A5%E4%BE%86%E7%B9%AB%E5%B9%B4%E8%A6%81%E9%8C%84%C2%B7%E5%8D%B7%E4%B8%80%E7%99%BE%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%B8%83~%E5%8D%B7%E4%B8%80%E7%99%BE%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%B9%9D.djvu&page=60 建炎以來繫年要録(文淵閣四庫全書本)卷138 folio 1], [https://zh.wikisource.org/w/index.php?search=insource%3A%2F%5C%7B%5C%7BSKchar%5C%7C2808&title=Special:%E6%90%9C%E7%B4%A2&profile=advanced&fulltext=1&searchengineselect=mediawiki&ns0=1&ns102=1&ns106=1&ns114=1 other unverified evidences], similar to 壆 || || ED58
|-
| ⿰黑戈 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4283689 浙江通志(清乾隆刊本)]卷208 folio 21; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50798875$1017i 福建通志(清乾隆刊本)卷15 folio 16]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999019370 容齋四筆(明弘治刊本)]卷15 folio 10(玄黓); [https://files.zjdfz.cn/zjtzk/%E3%80%8A%E6%B8%85%E9%9B%8D%E6%AD%A3%E6%B5%99%E6%B1%9F%E9%80%9A%E5%BF%97%E3%80%8B/%E5%8D%B7%E4%BA%8C%E7%99%BE%E5%85%AB%20%E5%88%97%E5%A5%B3%E4%B8%83_P20.pdf 《清雍正浙江通志》(中华书局, 2001)pp. 5897]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:11733416$1355i 寧波府志(明嘉靖刊本)卷40 folio 22] gives 黓, [http://www.koreanhistory.or.kr/newchar/list_view.jsp?code=71541 KC01346], [https://zh.wikisource.org/w/index.php?title=Special:%E6%90%9C%E7%B4%A2&search=insource%3A%2F%5C%7B%5C%7BSKchar2%5C%7C132%2F&ns0=1&ns102=1&ns106=1&ns114=1 other unverified evidences]. Evidence 1 and evidence 3 give ⿺黒戈, evidence 2 gives ⿺黑戈, all of them are unifiable to ⿰黑戈 as is shown in evidence 4. Possibly error form of 黓 || || E552
|-
| ⿰氵⿱夂缶 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4285293 浙江通志(清乾隆刊本)]卷251 folio 32; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ACADAL02056388_%E5%A4%A9%E9%A6%99%E6%A8%93%E5%81%B6%E5%BE%97.djvu&page=2 天香樓偶得] gives his name as 湰, similar to 湰, potentially unifiable || || ED5E
|-
| ⿱艹滯 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4285303 浙江通志(清乾隆刊本)]卷269 folio 26 L1 (pp28), [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:SBL055_%E5%92%B8%E6%B7%B3%E8%87%A8%E5%AE%89%E5%BF%97.pdf&page=2021 咸淳臨安志(宋咸淳刊本)卷94 folio 7] has 蔕, misprint of 蔕 || || ED6A
|-
| ⿰土𡩴 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001070130 霍邱縣志(清光緒刊本)]卷1 輿地志5 folio 4; Evidence 1 gives ⿰土⿳宀⿴𠂊冫𠙻, unifiable to ⿰土𡩴 by UCV #295, propose UCV 𡩴/窰 || || ED80
|-
| ⿰土窰 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000013828 鳳陽府志(清康熙刊本)]卷5 folio 29; Evidence 1 gives ⿰土⿳穴⿴𠂊冫𠙻, unifiable to ⿰土窰 by UCV #295, propose UCV 𡩴/窰 || || ED81
|-
| ⿰釒剿 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428469731$7i 江南通志(清乾隆元年刊本)卷97 folio 6] || || ED8C
|-
| ⿱冏皿 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428472873$35i 江南通志(清乾隆元年刊本)卷120 folio 33]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL056_%E9%87%8D%E4%BF%AE%E6%AF%97%E9%99%B5%E5%BF%97.pdf&page=100 重修毗陵志(宋咸淳刊本)卷11 folio 25]; similar to 𥁰; propose UCV 囧/冏 || ||
|-
| ⿱⿰牙攵金 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000131 河南通志(清雍正刊本)]卷34 folio 20; similar to 鍪 || || EDA5
|-
| ⿰𤣩⿸厂炎 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000131 河南通志(清雍正刊本)]卷37 folio 67; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49839056$2856i 四川通志(清乾隆刊本)卷36 folio 54] has 琰; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001063282 郾城縣志(清乾隆刊本)]卷10 folio 19 has ⿰𤣩受 (see below); variant of 𤥙. (variance example: 鋄/𨪘/錽/𨧴) || pending more evidences || EDAA
|-
| ⿰𤣩受 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49058591$313i 郾城縣志(清乾隆刊本)卷10 folio 19b]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:481126815$35i 郾城縣志(民國刊本)11:34a]; variant of 𤥙 || pending more evidences ||
|-
| ⿰氵⿱亠品* || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000131 河南通志(清雍正刊本)]卷47 folio 4; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001059933 寧陵縣志(清康熙刊本)]卷8 folio 24; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001066375 考城縣志(清康熙刊本)]卷2 folio 46; [http://www.kanripo.org/text/KR2k0047/047#29b 河南通志(文淵閣四庫全書本)卷47] folio 29 has 𣻙; similar to 𣻙, propose ⿱亠品/⿱𠂉品 ucv || || EDAD
|-
| ⿰牛互 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000131 河南通志(清雍正刊本)]卷73 folio 34; 固始縣志(日本藏中國罕見地方志叢刊景清順治刊本)卷10 folio 21; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001069896 固始縣志(康熙三十二年刊本)]卷12 folio 56; similar to 𤙆 || || EDB7
|-
| ⿰山胡 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428489722$23i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷7 folio 22]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428489796$51i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷11 folio 49] has 湖; [https://map.baidu.com/search/%E9%A9%AC%E6%B9%96%E5%B3%AA/@12249213.431298718,4539845.434712086,12.78z 马湖峪] || Pending more evidences || EDBC
|-
| ⿰山忩 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999002441 長安志(明嘉靖刊本)]卷下 folio 261; similar to ⿰山悤 || || EDBF
|-
| ⿰目⿳日⿻𠈌丨丂 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428493280$15i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷20 folio 13] L5; misprint of ⿰日𣋓 || || EDC1
|-
| ⿱冖𦔳 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494628$12i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷31 folio 10]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=0796 延安府志(明弘治刊本)]卷2 folio 4 has 朂; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301013106 陝西通志(明嘉靖刊本)]卷30 folio 53 has 朂; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49641088$577i 延安府志(清康熙刊本)卷7 folio 16] has ⿱日𦔮; similar to 冣 || || EDC4
|-
| ⿱日𦔮 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49641088$577i 延安府志(清康熙刊本)卷7 folio 16]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-292-0086_%E9%96%A9%E6%9B%B813.pdf&page=129 閩書(明崇禎刊本)卷46 folio 37] || || EDC5
|-
| ⿰彳𪀩 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494838$34i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷44 folio 31a] L-4; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49641078$457i 西安府志(清乾隆刊本)卷18 folio 20a] L-3; [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=80650&page=153 太平御覽(四部叢刊中華學藝社借照日本帝室圖書寮京都東福寺東京靜嘉堂文庫藏宋刊本)卷921 folio 7b] has 𫹏; variant of 𪂄/𪁛 || || EEBD
|-
| ⿺鼠臭 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494838$47i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷44 folio 44b] L3; [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2012402161.1A051/?sp=50&st=image&r=0.054,0.014,0.694,0.579,0 本草綱目(明萬曆刊本)卷51 folio 56a] has 鼳; variant of 鼳 || pending more evidences ||
|-
| ⿹䎼土 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494838$48i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷44 folio 45b] L2; [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2012402161.1A043/?sp=25&st=image&r=0.033,0.248,0.292,0.244,0 本草綱目(明萬曆刊本)卷43 folio 23a] L-2 has 䎼; variant of 䎼 || pending more evidences ||
|-
| ⿰忄𡒃 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301013743 上虞縣志(明萬曆刊本)]卷2 folio 20a L5; variant of 嶴? || pending more evidences ||
|-
| ⿰扌𨶒 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494852$31i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷45 folio 29b] L8; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1011220&imageId=7235665 《新修絫音引證群籍玉篇》(金刊本)卷6手部 folio 35a](⿰扌⿵門滔、⿰扌𨶒,二音鹽,屋⿰扌𨶒也); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012419&imageId=8813252 《改併五音類聚四聲篇》(明成化十年內府刊本)卷12 folio 20a](⿰扌𨵻、⿰扌𨶒,二音𨶒,屋⿰扌𨵻也); variant of 𢸴 || U+22E34 + VS18 ||
|-
| ⿰扌𨵻 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012419&imageId=8813252 《改併五音類聚四聲篇》(明成化十年內府刊本)卷12 folio 20a](⿰扌𨵻、⿰扌𨶒,二音𨶒,屋⿰扌𨵻也); variant of 𢸴 || U+22E34 + VS19 ||
|-
| ⿰扌⿵門滔 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1011220&imageId=7235665 《新修絫音引證群籍玉篇》(金刊本)卷6手部 folio 35a](⿰扌⿵門滔、⿰扌𨶒,二音鹽,屋⿰扌𨶒也) || pending more evidences || E0D3
|-
| ⿱䠙土 || [https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2545619?tocOpened=1 處州府志(明成化刊本)]卷11 folio 16a (pp20) L-4; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999011731 處州府志(明崇禎刊本)]卷2 folio 120b L3 gives 䠙 || pending more evidences ||
|-
| ⿰阝我 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495378$45i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷78 folio 44a] L-2; [https://books.google.ca/books?id=AbD20kOLb-IC&pg=PP943&lpg=PP943&dq=%E8%88%87%E8%AB%B1%E5%92%8C%E4%B8%89%E6%9C%88%E8%AB%B1%E7%8E%87%E7%9C%BE%E8%BB%8D%E9%80%B2%E6%93%9A&source=bl&ots=UUso_OAFLl&sig=ACfU3U0dAN2i1HUIwU0y0R6bPdi77V-O2g&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjUnZa5gbv4AhXZKs0KHb9fAgoQ6AF6BAgYEAM#v=onepage&q=%E8%88%87%E8%AB%B1%E5%92%8C%E4%B8%89%E6%9C%88%E8%AB%B1%E7%8E%87%E7%9C%BE%E8%BB%8D%E9%80%B2%E6%93%9A&f=false 宋書(明崇禎汲古閣刊本)卷78 folio 2a] has 峨|| pending more evidences ||
|-
| ⿱北鳥 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51667560$690i 觧脫集(明萬曆書種堂刊本)卷3 folio 10b] L6; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51667568$769i 梨雲館類定袁中郎全集(明天啓崇禎刊本)卷14 folio 31a] L2 (⿱⿰扌匕鳥); related: ⿱扎鳥/𪀻 || pending more evidences ||
|-
| ⿱山平 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999016182 康對山先生集(明萬曆10年刊本)] 卷2 folio 1b L-1; [https://www.cns11643.gov.tw/wordView.jsp?ID=746592 TB-6864] || *WS2027 || E4FE
|-
| ⿰木寋 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495544$37i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷89 folio 35b] L7; similar to 𣟯? || ||
|-
| ⿱兹廾 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495556$3i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷90 folio 1b] L6; [https://collections.vam.ac.uk/item/O1403240/rubbing-of-shimen-song-石門頌-rubbing-unknown/ modern rubbing inscription] gives 𦿔 || ||
|-
| ⿰氵糜 || [http://www.kanripo.org/text/KR2k0050/095#17a 陝西通志(文淵閣本)卷95 folio 17a]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495618$12i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷95 folio 10b] has 𤃰 || pending more evidences ||
|-
| ⿰木譽 || [http://www.kanripo.org/text/KR2k0052/039#67b 四川通志(清文淵閣四庫全書本)卷39 folio 67]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49839056$3090i 四川通志(清乾隆刊本)卷39 folio 60] has 檐; variant of 𣚞; [http://sillok.history.go.kr/mc/id/msilok_015_0100_0280 明實錄(中央研究院歷史語言研究所1962年刊本)明穆宗實錄校勘記 p. 255] || pending clearer evidences || EDD6
|-
| ⿱比舟 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49839056$3174i 四川通志(清乾隆刊本)卷40 folio 62b]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4759514 四川總志(清康熙刊本)卷36書 folio 92b](p. 97); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999011689-20202_%E8%A3%9C%E7%BA%8C%E5%85%A8%E8%9C%80%E7%A7%87%E6%96%87%E5%BF%97_%E7%AC%AC10%E5%86%8A.pdf&page=77 補續全蜀藝文志(明萬曆刊本)卷26 folio 32b] has 歬; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48640102$2479i 皇明文徵(明崇禎刊本)卷55 folio 37] has 前; error of 歬 || pending more evidences || EDE0
|-
| ⿱𥫗賓 || [[:zh:京塵雜錄/1]]([https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=105967&page=24 京塵雜錄(光緒同文書局本)]p.24-L4; [https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=159152&page=11 京塵雜錄(上海進步書局本)]p.11-L5)|| Encode || EDE6
|-
| ⿰土⿳㐭口丄 ;<br>⿰土⿳𠂉囬旦 || [[:zh:廣州遊覽小記]]([https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=127392&page=123 廣州遊覽小記(帶經堂集本)]p.123-L6 ; [https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=127392&page=123 廣州遊覽小記(帶經堂集本)]p.123-L7); both a variant of 壇 || ||
|-
| ⿰糸⿱ス土 ;<br>⿰糸⿱平一 || [[:zh:廣州遊覽小記]]([https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=127392&page=124 廣州遊覽小記(帶經堂集本)]p.124-L5 ; [https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=127392&page=125 廣州遊覽小記(帶經堂集本)]p.125-L2); both a variant of 經 ; also 國語辭典 p. 529 || || EDE9
|-
| ⿰?⿳二罒心 || [[:zh:廣州遊覽小記]]([https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=127392&page=124 廣州遊覽小記(帶經堂集本)]p.124-L7); seems like with a 彳, a variant of 德 ? || ||
|-
| ⿱丷丁 || [[:zh:廣州遊覽小記]]([https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=127392&page=129 廣州遊覽小記(帶經堂集本)]p.129-L4); a variant of 兮 ; also 國語辭典 p. 608 || || EDE8
|-
| ⿰忄⿳十罒⿱一𧘇 || [[:zh:廣州遊覽小記]]([https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=127392&page=132 廣州遊覽小記(帶經堂集本)]p.132-L10), [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=A01457-006 A01457-006]; a variant of 懷 || ||
|-
| ⿰忄飛 || [http://fig.lib.harvard.edu/fig/?bib=007490589 江寧府志(清嘉慶刊本)]卷32 folio 11, may be misprint of ⿰巾飛 || pending more evidences || EDFD
|-
| ⿱日太 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50918132$1487i 雲南通志(清乾隆刊本)卷24 folio 11]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001084576 雲南通志稿(清道光刊本)卷134 folio 29] has 旲 || pending more evidences || EDFE
|-
| ⿰山𡾔 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301013052 雲南通志(明隆慶刊本)] 卷14 folio 24; similar to 㠥 || || EE02
|-
| ⿱棥𠚍 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301013052 雲南通志(明隆慶刊本)] 卷14 folio 24; similar to 鬰 || || EE03
|-
| ⿱𥝢⿸厂牛 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50918132$833i 雲南通志(清乾隆刊本)卷16 folio 58]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:22145516$522i 弇山堂别集(明萬曆十八年刊本)卷22 folio 13, 14]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51598419$641i 弇州山人四部稿(明萬曆刊本)卷18 folio 5]; [https://zh.wikisource.org/w/index.php?search=insource%3A%2F%5C%7B%5C%7BSKchar%5C%7C3450%5C%7D%5C%7D%2F&title=Special:%E6%90%9C%E7%B4%A2&profile=advanced&fulltext=1&searchengineselect=mediawiki&ns0=1&ns104=1&ns106=1 other evidences]; similar to 犂; [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%83%A1%E5%AD%A3%E7%8A%9B 胡季犛]; Evidence 1 has ⿱𥝢厈, we think it is unifiable to ⿱𥝢⿸厂牛 as is shown in evidence 2 and 3 || || EE04
|-
| ⿰采隶 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48425022$1029i 山東通志(清乾隆刊本)卷11之6 folio 16]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48429251$376i 兗州府志(清乾隆刊本)卷9 folio 14] || || EE07
|-
| ⿰籴聿 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999005640 陋巷志(明正德刊本)]卷2 folio 1 || pending more evidences || EE09
|-
| ⿰木龠 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48425022$2215i 山東通志(清乾隆刊本)卷25之1 folio 57]; [http://www.koreanhistory.or.kr/newchar/list_view.jsp?code=160116 KC-10534]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495133$86i 山西通志(清雍正刊本)卷78 folio 33a] L8; For 山東通志: [https://zh.wikisource.org/wiki/%E6%B9%96%E5%BB%A3%E9%80%9A%E5%BF%97_(%E5%9B%9B%E5%BA%AB%E5%85%A8%E6%9B%B8%E6%9C%AC)/%E5%8D%B7032 湖廣通志 (四庫全書本)/卷032] has 禴, [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001070511 臨清州志(清康熙刊本)卷1 職官15 folio 4] has 禴; [[wikipedia:zh:周弘禴]]; For 山西通志: [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428496100$59i 山西通志(清雍正刊本)卷230 folio 58a] has 禴; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷12 folio 10a has 禴; [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/3876055 山東通志(明嘉靖刊本)卷10 folio 23] pp.25 has 禴; [http://sillok.history.go.kr/mc/id/msilok_008_1910_0010_0010_0150_0050 明武宗實錄卷191] has 禴; misprint of 禴; 《蒙古字韻》(British Library Or. 6972)下十五 || pending better evidences || F456
|-
| ⿰木匵 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48425022$2446i 山東通志(清乾隆刊本)卷27 folio 112]; similar to 櫝, derived from 匵 || || EE12
|-
| ⿰土𡍏 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48425022$3347i 山東通志(清乾隆刊本)卷35之2 folio 23]; [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=B00552-001 B00552-001] similar to 堙 || || EE16
|-
| ⿰氵勢 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48425022$3368i 山東通志(清乾隆刊本)卷35之2 folio 44]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999022695 敬軒薛先生文集(明弘治刊本)]卷1 folio 1 has 勢; derived from 勢; [https://www.cns11643.gov.tw/wordView.jsp?ID=744750 TB-6114] || || EE17
|-
| ⿰骨塟 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48425022$3538i 山東通志(清乾隆刊本)卷35之7 folio 93]; [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Sibu_Congkan2017-%E8%98%87%E5%A4%A9%E7%88%B5-%E5%9C%8B%E6%9C%9D%E6%96%87%E9%A1%9E-20-02.djvu/127 國朝文類(四部叢刊景上海涵芬樓藏元刊本)卷5 folio 17]; [https://zh.wikisource.org/w/index.php?search=insource%3A%2F%5C%7B%5C%7BSKchar%5C%7C3861&title=Special:%E6%90%9C%E7%B4%A2&profile=advanced&fulltext=1&searchengineselect=mediawiki&ns0=1&ns102=1&ns104=1&ns106=1&ns114=1 other unverified evidences]; [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=A04664-005 A04664-005]; variant of 髒 || || EE19
|-
| ⿰口扈 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48425022$3264i 山東通志(清乾隆刊本)卷35之19 folio 48]; [https://books.google.com/books?id=22QsAAAAYAAJ&pg=PP430&lpg=PP430&dq=%E9%9F%93%E8%8E%8A%E6%96%B0%E6%B2%B3%E8%A8%98&source=bl&ots=4Vd0wIhn9S&sig=ACfU3U0zLY3MoAIiqtinu_DRS-wJpIVFDA&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiMjoLbzZn1AhXNB80KHfftDhUQ6AF6BAgIEAM#v=onepage&q=%E9%9F%93%E8%8E%8A%E6%96%B0%E6%B2%B3%E8%A8%98&f=false 江北運程(清咸豐刊本)卷24 folio 9]; misprint of ⿰阝扈 || pending better evidences || EE25
|-
| ⿱日遂 || [http://kanji.zinbun.kyoto-u.ac.jp/db-machine/toho/html/B1360005.html?big?46 廣東通志(明嘉靖三十九年刊本)卷9 folio 43]; [https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2545762?tocOpened=1 肇慶府志(明崇禎刊本)]卷4 folio 22; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001077730 肇慶府志(清光緒重刊道光刊本)]卷11 folio 45; related: [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?find=UK-20879 UK-20878 ⿱日逐] || || EE29
|-
| ⿰糹電 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Sibu_Congkan_Sanbian343-%E6%9D%8E%E6%98%89-%E5%A4%AA%E5%B9%B3%E5%BE%A1%E8%A6%BD-136-110.djvu/9 太平御覽(四部叢刊中華學藝社借照日本帝室圖書寮京都東福寺東京靜嘉堂文庫藏宋刊本)卷787葉4]; [https://nrs.harvard.edu/urn-3:FHCL:4515960?n=2468 晉書(宋刻元明遞修本)卷97葉7] has 繩, variant of 縄; related: [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/index.php?find=UK-20892 UK-20892] || || EB06
|-
| ⿰礻垂 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50871756$152i 海豐縣志(清乾隆刊本)卷5 folio 31]; [https://repository.lib.cuhk.edu.hk/en/islandora/object/cuhk%3A2457944 廣東通志(清道光刊本)卷79 folio 4]; [https://repository.lib.cuhk.edu.hk/en/islandora/object/cuhk%3A2233403 惠州府志(清光緒刊本)卷21 folio 38]; related: [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/index.php?find=UK-20895 UK-20895] || || EE2A
|-
| ⿰王冀 || 諸羅縣志, pp. 9 // 臺灣文獻史料叢刊第一輯; modern form of [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/index.php?id=02526 UK-20906]; [https://www.cns11643.gov.tw/wordView.jsp?ID=815417 TC-8125] || pending clearer evidences || EE2B
|-
| ⿰羽㢲 || [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=118364&page=26 安溪縣志(清乾隆刊本)卷5 folio 9]; variant of ⿰羽巽([https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/index.php?find=UK-20927 UK-20927]) || pending more evidences || EE31
|-
| ⿰日侍 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:%E6%B0%B8%E6%A8%82%E5%A4%A7%E5%85%B807893.pdf/20 永樂大典(明嘉靖抄本)卷7893 folio 19]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301013747 八閩通志(明弘治刊本)] 卷34 folio 9; 汀州府志(明嘉靖刊本)卷11 folio 12; related: [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?find=UK-20938 UK-20938] || || EE2C
|-
| ⿰王⿱攺口 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000014530 福建通志(清康熙刊本)] 卷23 folio 18; related: ⿰土啓 in Archive 2021 || pending more evidences ||
|-
| ⿰王啓 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001082484 重纂福建通志] 卷100 folio 12; related: ⿰土啓 in Archive 2021 || pending more evidences || EE32
|-
| ⿱⿰臣⿱𠂉鹵玉 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001067645 直隸代州志(清乾隆刊本)]卷3 folio 53; related: [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?find=UK-20941 UK-20941] || pending more evidences || EE2D
|-
| ⿰山兾 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-292-0084_%E5%85%AB%E9%96%A9%E9%80%9A%E8%AA%8C_%E5%B7%BB52-54.pdf&page=4 八閩通志(明弘治刊本)卷52 folio 3]; related: [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/index.php?find=UK-20945 UK-20945] || pending more evidences || EE2E
|-
| ⿰山冀 || 八閩通志. 福建人民出版社. 1991 下冊 pp 209; modern form of ⿰山兾 || pending more evidences || EE2F
|-
| ⿳𰀉冖⿱处木 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301011294 寰宇通志(明景泰刊本)]卷45 folio 28; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-292-0084_%E5%85%AB%E9%96%A9%E9%80%9A%E8%AA%8C_%E5%B7%BB46-48.pdf&page=41 八閩通志(明弘治刊本)卷47 folio 5]; [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=B01888-001 B01888-001]; 古今圖書集成文學典卷174 fol. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_636_(1700-1725).djvu/99 49L]; semantic variant of 櫜 || || EE33
|-
| ⿰言貪 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50816373$1584i 福州府志(清乾隆刊本)卷38 folio 59]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000014530 福建通志(清康熙刊本)]卷36 folio 57; [http://opacplus.bsb-muenchen.de/title/BV040025914/ft/bsb11323798?page=1081 福建通志(清同治刊本)卷150 folio 26]; related: ⿰言𥅍([https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?find=UK-20951 UK-20951]) || || EE34
|-
| ⿰氵鍳 || [http://opacplus.bsb-muenchen.de/title/BV040025914/ft/bsb11323798?page=1068 福建通志(清同治刊本)卷150 folio 33]; related: ⿰氵鑒([https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?find=UK-20953 UK-20953]) || pending more evidences || EE35
|-
| ⿰車參 || [http://opacplus.bsb-muenchen.de/title/BV040025914/ft/bsb11323798?page=507 福建通志(清同治刊本)卷157 folio 42]; [http://www.koreanhistory.or.kr/newchar/list_view.jsp?code=74268 KC-04075]; modern form of ⿰車叅([https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/index.php?find=UK-20955 UK-20955]) || || EE37
|-
| ⿰舟參 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001076665 溫州府志(清乾隆刊本)]卷8 folio 27; [https://www.cns11643.gov.tw/wordView.jsp?ID=927575 TE-0755]; semantic variant of 𦪜 || pending clearer evidences || EE39
|-
| ⿰丠尼 || [[:zh:新方言/釋詞第一]]([https://taiwanebook.ncl.edu.tw/zh-tw/book/NTUL-9910004067/reader 章太炎《新方言》(浙圖《章氏叢書》本)]p.36); || variant of 屔 ||
|-
| ⿱艹𣡸 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47720842$2565i 畿輔通志(清雍正刊本)卷65 folio 52]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:Harvard_drs_47731540_%E4%BF%9D%E5%AE%9A%E5%BA%9C%E5%BF%97_v.17,%E5%8D%B7%E5%8D%81%E4%B8%89.pdf&page=19 《保定府志》(清康熙刊本)卷13 folio 16a]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001064943 保定府志(清光緒刊本)]卷11 folio 45 has 䖇; variant of 䖇 || || EE43
|-
| ⿰木與 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072165 饒州府志(清康熙刊本)]卷19 folio 11; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072167 饒州府志(清同治刊本)]卷15 folio 24; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072139 德興縣志(清同治刊本)]卷7 folio 1; related: ⿰木輿 || || EE44
|-
| ⿰忄縈 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50158418$573i 建昌府志(清乾隆刊本)卷29 folio 37a]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072309 同治建昌府志(清光緒刊本)]卷7解試 folio 36; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072298 南豐縣志(清同治刊本)]卷20 folio 16; related ⿰忄榮 || || EE45
|-
| ⿱雨池 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47720842$2870i 畿輔通志(清雍正刊本)卷72 folio 41a] L-4; variant of 𩃱 || || EE46
|-
| ⿱泊侖 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=311998004937 鎮原縣志(清道光刊本)]卷2 folio 16; [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=C18387-002 C18387-002]; variant of 𦤢; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_496&fid=027011104020003 another 廣韻 version] gives 𦤢; related: ⿱泊金; also UTC-00177 (kSBGY 351.48) || pending more evidences ||
|-
| ⿰𤣩𣓨 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428474437$27i 江南通志(清乾隆刊本)卷127 folio 26a] L1; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50373034$1349i 江南通志(清康熙刊本)卷31 folio 46] has ⿰𤣩𣓨; similar to ⿰𤣩⿱囱木 (EDA2); potentially unifiable to 𤩰 || || E442
|-
| ⿱雨丹 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47720842$3244i 畿輔通志(清雍正刊本)卷87 folio 4b]; similar to 𩂤? || || E443
|-
| ⿱非山 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47720842$3373i 畿輔通志(清雍正刊本)卷89 folio 37]; similar to 𡷒? 《中华姓氏源流大辞典》(中华书局. 2014年) p. 777: ⿱非山: 汉印有~深(《铜鼓书堂藏印》)。|| || E445
|-
| ⿰氵𩕆 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47720842$4342i 畿輔通志(清雍正刊本)卷111 folio 15a] L4; [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=coo.31924082572953&seq=602 《皇朝經世文編》(清道光刊本)卷110 folio 34b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001075637-10218_%E6%B1%9F%E5%8C%97%E9%81%8B%E7%A8%8B_%E5%8D%B7%E4%B8%80%E5%8D%81%E4%B8%80.pdf&page=47 《江北運程》(清同治刊本)卷10 folio 44b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999031706-150742_%E9%80%9A%E9%9B%85_%E7%AC%AC6%E5%86%8A.pdf&page=15 《通雅》(清康熙刊本)] gives 𱪝; variant of 𱪝/灨 || Unify with 𱪝? || E449
|-
| ⿱牧⿸厂攴 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47720842$4469i 畿輔通志(清雍正刊本)卷116 folio 28a] L3; potentially unifiable with 𢿍 or 𤚓 || || E451
|-
| ⿰木再 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494850$33i 湖南通志(清乾隆刊本)卷81 folio 30a] L-1; [http://www.koreanhistory.or.kr/newchar/list_view.jsp?code=71935 KC-01740]; similar to 枏, related: ⿰礻南 || || E455
|-
| ⿱秝木 || [https://www.digital.archives.go.jp/file/1067265 國朝獻徵錄(明萬曆刊本)]卷1 folio 25a L6, R=75 朱睦~ || || E456
|-
| ⿰石朶* || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494642$101i 山西通志(清雍正刊本)卷8 folio 48a] L1; [http://sillok.history.go.kr/imageViewer/?levelId=msilok_015_0090_3920 明世宗實錄校勘記] pp2069; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷29 folio 44a L-2 has 垜; variant of 垜; similar to U+2C48B 𬒋 || U+2C48B + VS18 ||
|-
| ⿰土甾 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494764$7i 山西通志(清雍正刊本)卷25 folio 5b] L1; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494764$10i 山西通志(清雍正刊本)卷25 folio 9a] L-5; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49563153$54i 榆社縣志(清乾隆刊本)卷1 folio 18a] L2 || || E394
|-
| ⿱⿰臣⿱𠂉丶黍 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494909$30i 山西通志(清雍正刊本)卷47]folio 1a L-1, 1b L1; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999010438 絳縣志(清乾隆刊本)]卷2 folio 14a; variant of 䵖 || || E397
|-
| ⿰火𦖠 || [http://sillok.history.go.kr/imageViewer/?levelId=msilok_015_0090_3170 明世宗實錄校勘記 p1747] || pending more evidences ||
|-
| ⿰火䎿 || [http://sillok.history.go.kr/imageViewer/?levelId=msilok_015_0090_3170 明世宗實錄校勘記 p1747] || pending more evidences ||
|-
| ⿱羽土 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495022$7i 山西通志(清雍正刊本)卷61 folio 6a] L3; [https://www.kanripo.org/text/KR2d0008/021#1a 路史(文淵閣本)卷21 folio 16b] has 䍿 || pending more evidences ||
|-
| ⿰釒纍 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495038$30i 山西通志(清雍正刊本)卷63 folio 29a]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷9 folio 44a has ⿰金畕; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428231639$63i 明史(武英殿本)卷101 folio 21b] has 鑘; [http://sillok.history.go.kr/mc/id/msilok_006_0050_0010_0010_0140_0020 明憲宗實錄] has 鑘; Not found: [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49204976$752i 山西通志(清康熙刊本)]; Not found: [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4759342 嘉靖山西通志(清順治刊本)] pp.52; || pending more evidences ||
|-
| ⿰釒畕 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷9 folio 44a; misprint of 鑘 || pending more evidences ||
|-
| ⿰火冀 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495038$31i 山西通志(清雍正刊本)卷63 folio 30a] L2, L6; [http://sillok.history.go.kr/mc/id/msilok_009_5220_0010_0010_0110_0020 明世宗實錄] has 充熼; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷9 folio 45a has 充熼; [http://sillok.history.go.kr/mc/id/msilok_011_2590_0010_0010_0230_0010 明神宗實錄 卷259](英⿰火兾, another person);[http://sillok.history.go.kr/mc/id/msilok_011_2590_0010_0010_0170_0010 明神宗實錄 卷259] also gives 英熼 || ||
|-
| ⿰阝𭻾 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495038$62i 山西通志(清雍正刊本)卷64 folio 24b] L1; [https://www.kanripo.org/text/KR2d0008/019 路史(文淵閣本)卷19 folio 8a] has 隄 || pending more evidences ||
|-
| ⿱棥正 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495054$78i 山西通志(清雍正刊本)卷66 folio 29a] L6; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001070992 絳州志(清康熙刊本)]卷2 folio 62; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001071001 直隸絳州志(清光緒刊本)卷8 folio 9] has 𢡟 || ||
|-
| ⿰匽殳 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495116$58i 山西通志(清雍正刊本)卷76 folio 25b] L5; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)] 卷11 folio 16b has 毆; ||
|-
| ⿰釒⿳癶𠮛儿 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495294$92i 山西通志(清雍正刊本)卷103 folio 25a] L2; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷121 folio 14a has 鐙; [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=79853&page=172 新唐書(武英殿刊本)列傳14 folio 12a] has 鐙; misprint of 𨮴 || pending more evidences ||
|-
| ⿰𤣩罡 || [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=107786&page=199 臨桂縣志(清光緒刊本)卷11 folio 32a] L-4; [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=107786&page=200 臨桂縣志(清光緒刊本)卷11 folio 32b] L-4; [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=107786&page=197 卷11 folio 31a] has 山背堽村; misprint of 堽 || pending more evidences ||
|-
| ⿰缶雲 || [http://www.kanripo.org/text/KR2k0049/122#49a 山西通志(文淵閣本)卷122 folio 49a]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495420$61i 山西通志(清雍正刊本)卷122 folio 30a] has 罎; variant of 罎 || pending more evidences ||
|-
| ⿰土樊 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495470$45i 山西通志(清雍正刊本)卷129 folio 4a] L-4; variant of 樊? || || E5F5
|-
| ⿰氵盃 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495542$74i 山西通志(清雍正刊本)卷143 folio 13a] L6; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495542$79i 卷143 folio 17b] has 滔 || pending more evidences ||
|-
| ⿰釒㚄 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49298216$1118i 平陽府志(清乾隆刊本)卷25 folio 63b] L-3; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495576$88i 山西通志(清雍正刊本)卷151 folio 26a] L6 (⿰釒⿳士𠕾龰); [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷178 folio 40a L1 (⿰釒⿳士冖足); [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001069772 直隸霍州志(清道光刊本)]卷24 folio 7a has 鍵; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:20001256$1118i 名山藏(明崇禎刊本)卷37 folio 12a] has 朱鼐鍵; similar to 鑳? || ||
|-
| ⿰氵𭍬 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495590$8i 山西通志(清雍正刊本)卷152 folio 7a] L3; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49549130$397i 長治縣志(清乾隆刊本)卷15 folio 8b] L2; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001074678 長治縣志(清康熙刊本)]卷4 folio 13 has 𭍬; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001074682 長治縣志(清光緒刊本)]卷7 folio 5 has 廁; variant of 𭱿 || ||
|-
| ⿱偃灬 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495590$87i 山西通志(清雍正刊本)卷154 folio 19b] L-3; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷179 folio 27a L5; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001074765 澤州府志(清雍正刊本)]卷39 folio 4a L3(⿱⿲亻丨匽灬); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49485944$366i 鳳臺縣志(清乾隆刊本)卷10 folio 4a] L-2(⿱⿲亻丨匽灬); variant of 𤑅 || ||
|-
| ⿰礻⿶?隹 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4758940 全州志(清康熙刊本)]卷6 folio 44a (pp17) L4; ?= 𪔂 - 目; related: ⿰礻巂 || pending more evidences ||
|-
| ⿰礻雋 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4759701 廣西通志(清康熙刊本)]卷12 folio 78a L-2 (pp79); related: ⿰礻巂 || pending more evidences ||
|-
| ⿰氵𢆯 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495638$13i 山西通志(清雍正刊本)卷162 folio 12a] L8; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001074765 澤州府志(清雍正刊本)]卷50 folio 1 has 泫; [https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=79561&page=40 後漢書(武英殿刊本)卷26] folio 8 has 泫; variant/taboo character of 泫 ([[zh:歷代諱字譜]]: 「𢆯……清聖祖名玄燁,諱玄,舊本書有書作𢆯……後不用。」) || || EEC1
|-
| ⿰𧤅攵 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495667$6i 山西通志(清雍正刊本)卷170 folio 4b] L-1; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49342710$136i 朔平府志(清雍正刊本)卷3 folio 43a] L3; potentially unifiable to 𣀣 || || EEC2
|-
| ⿰礻寺 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495677$26i 山西通志(清雍正刊本)卷172 folio 25a] L2; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49549130$719i 長治縣志(清乾隆刊本)卷27 folio 21b] L2; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428231654$34i 明史(武英殿刊本)卷102 folio 31b] has 㭙; || ||
|-
| ⿸𭆆邑 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495694$10i 山西通志(清雍正刊本)卷177 folio 8b] L7; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999005669 路史(明嘉靖刊本)v11] 國名紀丁 folio 39b; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷50 folio 32b L-3; variant of 𨛫 || || EEC3
|-
| ⿰𣻊阝 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495694$10i 山西通志(清雍正刊本)卷177 folio 8b] L7; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999005669 路史(明嘉靖刊本)v11] 國名紀丁 folio 39b; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷50 folio 32b L-3 has 𨟀; variant of 𨟀 || || EEC4
|-
| ⿰⿱匕禾籴 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495811$17i 山西通志(清雍正刊本)卷201 folio 15b] L-3; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301014859 解州全志(清乾隆刊本)]卷13 folio 11a L1 has 隸; potentially unifiable to 𥻳 || pending more evidences ||
|-
| ⿺虎戉 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=&showType=1&indexName=data_403&fid=312001079148 桂平縣志(1920)]卷53 folio 10; related: ⿺虎戊 || pending more evidences ||
|-
| ⿰忄欵 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495886$63i 山西通志(清雍正刊本)卷214 folio 5a] L5; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000001976 王文端公尺牘(明萬曆刊本)]序言 folio 2 has ⿰忄𣢾; variant of 𢡜 || ||
|-
| ⿰⿱上氺鳥 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495945$40i 山西通志(清雍正刊本)卷220 folio 5b] L-3 (⿰⿱上水鳥); [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999031766 重訂直音篇(練川明德書院明萬曆三十四年刊本)]卷6 folio 72b L3; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001074765 澤州府志(清雍正刊本)]卷47 folio 11a L3; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49485944$509i 鳳臺縣志(清乾隆刊本)卷13 folio 21a] L5; [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Sibu_Congkan1974-%E5%91%82%E7%A5%96%E8%AC%99-%E7%9A%87%E6%9C%9D%E6%96%87%E9%91%91-40-05.djvu/15 皇朝文鑑(四部叢刊景宋刊本)卷6 7b] has 鴇; variant of 𮬰 || || EEC5
|-
| ⿳宀⿰圭圭火 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495945$54i 山西通志(清雍正刊本)卷220 folio 19b] L-4; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49204976$2696i 山西通志(清康熙刊本)卷32 藝文禮 folio 45] L3; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072783 太原府志(清乾隆刊本)]卷57 folio 2a L6; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49298216$1732i 平陽府志(清乾隆刊本)卷36藝文4 folio 57b] L-1; not found in 萬曆山西通志; variant of 𡫟 || || EEC6
|-
| ⿳雨人韭 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495945$54i 山西通志(清雍正刊本)卷220 folio 20a] L-4; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49204976$2696i 山西通志(清康熙刊本)卷32 藝文禮 folio 45] L-1; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072783 太原府志(清乾隆刊本)卷57 folio 2b] L6; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49298216$1733i 平陽府志(清乾隆刊本)卷36藝文4 folio 58b] L3; misprint of 𩆅? || ||
|-
| ⿰土⿱⿻十㸚丂 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495945$55i 山西通志(清雍正刊本)卷220 folio 20b] L-5; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49298216$1733i 平陽府志(清乾隆刊本)卷36藝文4 folio 59a] L-4; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49204976$2696i 山西通志(清康熙刊本)卷32 藝文禮 folio 45] L-1 has ⿰土⿱⿻十从丂; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072783 太原府志(清乾隆刊本)卷57 folio 2b] has 神; variant of 𡑽 || ||
|-
| ⿰寘阝 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428496025$25i 山西通志(清雍正刊本)卷224 folio 23b] L7; variant of 𨝊/鄍 || ||
|-
| ⿰肜阝 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_060_(1700-1725).djvu/115 古今圖書集成坤輿典卷116 fol. 57L]; similar to [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B2%E6%9C%88%E2%BF%B1%E4%B8%80%E5%8C%9A%E5%8D%A9 ⿲月⿱一匚卩]; variant of 脚 || ||
|-
| ⿰阝农 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_055_(1700-1725).djvu/16 古今圖書集成坤輿典卷47 fol. 8R top/line 1 (twice)] || U+49C7 䧇 ||
|-
| ⿸耂⿱丶目 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_706_(1700-1725).djvu/49 古今圖書集成禮儀典卷18 fol. 24L top/line 3]; badly-printed form of 者 (cf. [https://ctext.org/library.pl?if=en&remap=gb&file=2413&page=30& here]) || U+8005 者 ||
|-
| ⿰目寺/⿰耳寺 || 古今圖書集成: [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_337_(1700-1725).djvu/65 交誼典卷77 fol. 32L M-3] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_751_(1700-1725).djvu/122 戎政典卷134 fol. 61R T-8]; corrupt form of 時? || ||
|-
| ⿱雨汵* || 古今圖書集成: [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_009_(1700-1725).djvu/98 乾象典卷33 fol. 49R M-22], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_100_(1700-1725).djvu/101 職方典卷493 fol. 50L M-23], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_680_(1700-1725).djvu/15 食貨典卷38 fol. 7L B-19] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_802_(1700-1725).djvu/24 考證職方典 fol. 12R T-3 (twice)]; variant of U+29087 𩂇 || ||
|-
| ⿱𢽬韭 || 古今圖書集成: [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_008_(1700-1725).djvu/18 乾象典卷13 fol. 9R T-15], 學行典卷143 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_609_(1700-1725).djvu/9 4L M-14] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_609_(1700-1725).djvu/13 6L T-11], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_609_(1700-1725).djvu/54 學行典卷148 fol. 27R M-17], 學行典卷257 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_617_(1700-1725).djvu/94 47R T-20] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_617_(1700-1725).djvu/95 47L B-10] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_701_(1700-1725).djvu/113 食貨典卷323 fol. 56L T-1]; variant of 𩐋 || ||
|-
| ⿳亠⿵冂㕣示* || 古今圖書集成: 氏族典卷547 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_380_(1700-1725).djvu/3 1L T-20 & T-23 (annot.)], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_380_(1700-1725).djvu/7 3L B-20] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_380_(1700-1725).djvu/8 4R T-23 & T-24]; family name; possibly [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B3%E4%BA%A0%E2%BF%B4%E5%9B%97%E3%95%A3%E7%A4%BA ⿳亠⿴囗㕣示]? || ||
|-
| ⿰衤余 || 古今圖書集成: [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_341_(1700-1725).djvu/126 氏族典卷13 fol. 63R T-20] & 氏族典卷403 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_370_(1700-1725).djvu/36 18R M-25], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_370_(1700-1725).djvu/39 19L M-20 & B-27] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_370_(1700-1725).djvu/40 20R T-1]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.1391: "疑系𰨂(⿰礻余)姓之误"; family name || ||
|-
| ⿱𥫗⿻乚臼* || 古今圖書集成: 氏族典卷37 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_343_(1700-1725).djvu/92 46R T-10 & T-13 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_343_(1700-1725).djvu/96 48R T-9, M-1 & M-2]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B1%F0%A5%AB%97%E2%BF%BB%E4%B9%9A%E8%87%BC apparently in 汉字海]; family name || ||
|-
| ⿱雨矜 || 古今圖書集成: 氏族典卷366 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_367_(1700-1725).djvu/71 35L T-21 & T-23 (annot.)], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_367_(1700-1725).djvu/75 37L B-10] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_367_(1700-1725).djvu/76 38R T-6 & T-7]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B1%E9%9B%A8%E7%9F%9C 中华字海 p.1496 C10]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.1421: "阴姓古文"; family name || ||
|-
| ⿰目尋/⿰耳尋 || 古今圖書集成: 氏族典卷366 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_367_(1700-1725).djvu/71 35L T-21 & T-23 (annot.)], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_367_(1700-1725).djvu/75 37L B-10 & B-27] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_367_(1700-1725).djvu/76 38R T-1]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B0%E7%9B%AE%E5%B0%8B apparently in 汉字海]; [https://www.cns11643.gov.tw/wordView.jsp?ID=815400 CNS11643 12-7128]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.1418: "见《万姓统谱》。存疑备考"; 中华千家姓氏录 (2013年) p.279; family name || ||
|-
| ⿳艹⿰臣鹵皿 || 古今圖書集成: 氏族典卷369 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_367_(1700-1725).djvu/94 47R M-7 & M-8 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_367_(1700-1725).djvu/101 50L B-1, B-16 & B-17]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B3%E8%89%B9%E2%BF%B0%E8%87%A3%E9%B9%B5%E7%9A%BF apparently in 汉字海 and 汉语俗字丛考]; family name || ||
|-
| ⿰鬲𠒋* || 古今圖書集成: 氏族典卷379 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_368_(1700-1725).djvu/50 25R B-15 & B-17 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_368_(1700-1725).djvu/54 27R M-19, B-1 & B-2]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B0%E9%AC%B2%F0%A0%92%8B apparently in 汉字海]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.1430: "鬷姓之讹"; family name || ||
|-
| ⿰鬲⿱尔又* || 古今圖書集成: 氏族典卷403 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_370_(1700-1725).djvu/36 18R M-25 & B-2 (annot.)], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_370_(1700-1725).djvu/39 19L M-20] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_370_(1700-1725).djvu/40 20R T-6 & T-7]; [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=B05923-012 異體字字典 B05923-012]; family name || ||
|-
| ⿸尸𢆻 || 古今圖書集成: 氏族典卷403 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_370_(1700-1725).djvu/37 18L T-22 & T-23 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_370_(1700-1725).djvu/41 20L B-19, B-23 & B-24] & (possibly; poor photocopy) [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_341_(1700-1725).djvu/126 氏族典卷13 fol. 63R B-4]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B8%E5%B0%B8%F0%A2%86%BB apparently in 汉字海]; family name || || EE6B
|-
| ⿰𠮮阝 || 古今圖書集成: 氏族典卷447 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_373_(1700-1725).djvu/51 25L M-20 & M-22 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_373_(1700-1725).djvu/56 28R M-20, B-16 & B-17]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B0%F0%A0%AE%AE%E9%98%9D apparently in 汉字海]; family name || ||
|-
| ⿸广舁 || 古今圖書集成: 氏族典卷457 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_374_(1700-1725).djvu/22 11R B-4 & B-8 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_374_(1700-1725).djvu/28 14R M-19, B-12 & B-13]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B8%E5%B9%BF%E8%88%81 apparently in 汉字海]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.269: "见《万姓统谱》引《姓苑》"; family name || ||
|-
| ⿳大罒又 || 古今圖書集成: 氏族典卷478 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_375_(1700-1725).djvu/68 34R M-14 & M-15 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_375_(1700-1725).djvu/76 38R T-1, T-9 & T-10]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B3%E5%A4%A7%E7%BD%92%E5%8F%88 apparently in 中华字海]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.1387: "即曼姓"; family name || ||
|-
| ⿱山眘 || 古今圖書集成: 氏族典卷476 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_375_(1700-1725).djvu/53 26L B-10 & B-11 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_375_(1700-1725).djvu/60 30R T-19, M-8 & M-9]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B1%E5%B1%B1%E7%9C%98 apparently in 汉字海]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.1402: "俗慎字"; family name || ||
|-
| ⿰貨阝 || 古今圖書集成: 氏族典卷500 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_377_(1700-1725).djvu/2 1R B-11 & B-14 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_377_(1700-1725).djvu/7 3L T-11, M-7 & M-8]; [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=B05200-003 異體字字典 B05200-003]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.360: "见《海篇直音》"; family name || ||
|-
| ⿰禾⿱久⿵几𥝍 || 古今圖書集成: 氏族典卷500 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_377_(1700-1725).djvu/2 1R B-11 & B-14], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_377_(1700-1725).djvu/7 3L T-11, M-11 & M-12] & (possibly; poor photocopy) [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_342_(1700-1725).djvu/5 氏族典卷14 fol. 2L M-18]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B0%E7%A6%BE%E2%BF%B1%E4%B9%85%E2%BF%B5%E5%87%A0%F0%A5%9D%8D apparently in 汉字海]; family name || ||
|-
| ⿰禾⿱夂𠂡* || 古今圖書集成: 氏族典卷 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_377_(1700-1725).djvu/2 1R B-11 & B-14], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_377_(1700-1725).djvu/7 3L T-11, M-9 & M-10] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_342_(1700-1725).djvu/5 氏族典卷14 fol. 2L M-17]; unifiable with [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B0%E7%A6%BE%E2%BF%B1%E5%A4%82%F0%A0%82%A1 ⿰禾⿱夂𠂡], which is [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=A01604-019 異體字字典 A01604-019]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.1404: "即授姓,古授字" (other variants listed: ⿰禾⿵𠘨𣎶, ⿰禾⿱父𠂡, ⿰禾⿱父⿵𠘨龶, ⿰禾⿱父⿵𠘨𣎶, [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B0%E7%A6%BE%E2%BF%B1%E7%88%B6%E9%A2%A8?secondary=ids&seq=%E2%BF%B0%E7%A6%BE%E2%BF%B1%E7%88%B6%E9%A2%A8 ⿰禾⿱父風]); family name || ||
|-
| ⿰山噩 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301011294 寰宇通志(明景泰刊本)]卷32 folio 23a L6; [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/3902667 宋史(朝鮮刊本)]卷236 folio 20b (pp23) L1 gives 𡓐, brother 墫夫; misprint of 𡓐 || pending more evidences ||
|-
| ⿰衤商 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49780685$1924i 甘肅通志(清乾隆刊本)卷34 folio 22a] L1, L3; [https://books.google.com/books?id=HgcsAAAAYAAJ&pg=PP164 蘭州府志(清道光刊本)卷9 folio 24b] L-2 has 𥛚; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=311998004898 甘肅新通志(清光緒刊本)]卷64 folio 9a has 𥛚 || pending more evidences ||
|-
| ⿱艹贏 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49780685$2579i 甘肅通志(清乾隆刊本)卷46 folio 21a] L6; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412004000339 後漢書(宋白鷺洲書院刊本)]列傳78 folio 33b has 籝; misprint of 籯 || pending more evidences ||
|-
| ⿰山臭 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$212i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷5 folio 36a] L8C4; [https://www.kanripo.org/text/KR4f0001/187#1a 聖祖仁皇帝御製文集(文淵閣抄本)第二集卷48 folio 11a] has 㠗 || pending more evidences ||
|-
| ⿰豸欠 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3158i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷100 folio 14a] L5C29; [https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=79597&page=166 三國志 魏志(清乾隆武英殿刊本)] has 狖; misprint of 貁/豽 || pending more evidences ||
|-
| ⿰氵刑 || [https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2545616 處州府志(明成化刊本)卷5 folio 31b] L2C3; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4757911 青田縣志(清康熙刊本)]卷8 folio 12a (p13) L1C5; folio 43b (p45) L9C3; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001074603 處州府志(清雍正刊本)卷9 folio 44a] L4C3; variant of ⿰氵邢 || ||
|-
| ⿱軌木 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3317i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷106 folio 22b] L3C7; misprint of 檕 || pending more evidences ||
|-
| ⿰滔欠 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3561i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷115 folio 8a] L2C18; misprint of 𣽌? || ||
|-
| ⿱胍鳥 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3561i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷115 folio 8a] L8C15; misprint of 𪃻? || ||
|-
| ⿰目焱 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3562i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷115 folio 8b] L2C13; variant of 䁭? || ||
|-
| ⿰山⿸户乞 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3562i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷115 folio 9a] L4C9; misprint of 𡶃? || ||
|-
| ⿳𠔿冖土 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428499158$103i 三才圖會(明崇禎刊本)卷地理8 folio 47a] L8C21; variant of 璺? || pending more evidences ||
|-
| ⿱宀㡠 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3614i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷116 folio 26a]; variant of 㡧 || || EECD
|-
| ⿰車四 || [http://www.kanripo.org/text/KR2k0040/116#46a 盛京通志(清文淵閣抄本)卷116 folio 46a]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3630i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷116 folio 41b] L6C5 has 駟 || pending more evidences ||
|-
| ⿸厂具 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3668i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷117 folio 19b] L9C7; variant of 𠩠? || || EECE
|-
| ⿳艹厶心 || [http://www.kanripo.org/text/KR2k0040/120#44a 盛京通志(清文淵閣抄本)卷120 folio 44a]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3781i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷120 folio 38b] has 䓗; variant of 䓗 || pending more evidences ||
|-
| ⿱⿰白舌心 || [http://www.kanripo.org/text/KR2k0040/128#20b 盛京通志(清文淵閣抄本)卷128 folio 20b]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$4072i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷128 folio 18a] has 憩; [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=A01444-012 A01444-012]; variant of 𢠾/𭞍 || pending more evidences ||
|-
| ⿰丰工 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$4072i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷128 folio 18a] L8C5 || || EECF
|-
| ⿳𰀉冖侵 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$4073i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷128 folio 18b] L8C13; variant of 蘉 ||
|-
| ⿰火𦾓 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495239$47i 江西通志(清雍正刊本)卷108 folio 12a] L3C17 (⿰火𦻏); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494632$48i 西江志(清康熙刊本)卷108 folio 11a] has 𤍞 || || E377
|-
| ⿰亻⿱羽止 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4763807 錢塘縣志(明萬曆刊本)]卷9 folio 3a (pp20) L3; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4760836 杭州府志(清康熙刊本)]卷39 folio 2b (pp4) L2C1; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50779120$1323i 錢塘縣志(清康熙刊本)卷34 folio 3a] L4C5; related: ⿰亻𰙩/⿰亻翌 || || E378
|-
| ⿱艹叏 || [[:zh:新方言/釋植物第九]]([https://taiwanebook.ncl.edu.tw/zh-tw/book/NTUL-9910004068/reader 章太炎《新方言》(浙圖《章氏叢書》本)]p.91), variant of 芵 || || E379
|-
| ⿰木𢑴 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4285303 浙江通志(清乾隆刊本)]卷269 folio 26a (pp27) L8C11; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50648593$3221i 浙江通志(清康熙刊本)卷46 folio 10b] L-1; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50779120$1328i 錢塘縣志(清康熙刊本)卷34 folio 8a] L5 has 㰘; potentially unifiable variant of 㰘 || pending more evidences || E37B
|-
| ⿱亠𮖄 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999018699 杭州府志(明萬曆刊本)]卷93 folio 7a L-2; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4763807 錢塘縣志(明萬曆刊本)]卷9 folio 8a (pp25) L-1; variant of 裛 || || E380
|-
| ⿰豕𥯦 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4763807 錢塘縣志(明萬曆刊本)]卷9 folio 8b (pp26) L4; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4760836 杭州府志(清康熙刊本)]卷39 folio 7a (pp8) L7; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50779120$1328i 錢塘縣志(清康熙刊本)卷34 folio 8a] L-1; misprint of 𧲌 || || E381
|-
| ⿰豕建 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50112311$1276i 御定歷代賦彙(清康熙刊本)卷37 folio 16a] L4; misprint of 𧲌 || pending more evidences || E382
|-
| ⿰羽取 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50798875$4521i 福建通志(清乾隆刊本)卷75 folio 11a] L3C28 ; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51598419$275i 弇州山人四部稿(明萬曆刊本)卷1 folio 5b] L7C6; variant of 䎎 || || E383
|-
| ⿱𫂁巾 || [https://rbook.ncl.edu.tw/NCLSearch/Search/SearchDetail?item=4f070142db744a99b5cd7b47a1eddbdffDQzODM00&page=&whereString=&sourceWhereString=&SourceID=0&HasImage= 臨川吳文正公集(明成化刊本)]卷21 folio 26a (p853) L6; related to ⿱宀幕 || pending more evidences || E385
|-
| ⿰釒𧙘 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4753082 汝寧府志(清康熙34年刊本)卷7] folio 81b (pp86) L5; variant of ⿰釒袌 || || E389
|-
| ⿰尹阝 || [[:zh:童蒙先習]]([https://kyudb.snu.ac.kr/book/view.do?book_cd=GK01534_00 《童蒙先習》]→“디지털 원문자료 제공” p.0004-L1 looks like a variant of 「那」(because this hanja character is used as Gugyeol to represent 「나」(according to the sound); also [[:ko:중간노걸대언해]]; also [https://ctext.org/library.pl?if=en&remap=gb&file=80608&page=82 太平御覽 582:3a]; previously submitted for [https://appsrv.cse.cuhk.edu.hk/~irg/irg/extc/IRGN1111_CJK_C1_V41_E41-401-503.pdf Ext. C1] as TC-2D55 || || F049
|-
| ⿱流食 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001079134 上思州志(清道光刊本)][https://new.shuge.org/meet/reply/75899/ 卷2 folio 4a]; misprint of 鎏/瑬 || pending more evidences || E38A
|-
| ⿰舟⿱𠘧工 || [[:zh:日本國聞見條件]]([https://kyudb.snu.ac.kr/book/text.do?book_cd=GK02575_00 《日本國聞見條件》]→“디지털 원문자료 제공” p.015a-L7)a variant of 「船」, see also [https://www.koreanhistory.or.kr/newchar/list_view.jsp?code=73723 韓國歷史情報統合系統] || || E33E
|-
| ⿱𥫗廣 || ''Handbook of the Swatow vernacular'' (Singapore, 1886) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:Handbook_of_the_Swatow_vernacular.djvu/91 p. 75] || || E306
|-
| ⿸戶馬 || ''Handbook of the Swatow vernacular'' (Singapore, 1886) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:Handbook_of_the_Swatow_vernacular.djvu/220 p. 32] || || E309
|-
| ⿰口𭃶 || ''A Chinese and English vocabulary, in the Tie-chiu dialect'' (Shanghai, 1888) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:A_Chinese_and_English_vocabulary,_in_the_Tie-chiu_dialect.djvu/205 p. 189] || || E30C
|-
| ⿰口鎻 || ''A Chinese and English vocabulary, in the Tie-chiu dialect'' (Shanghai, 1888) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:A_Chinese_and_English_vocabulary,_in_the_Tie-chiu_dialect.djvu/205 p. 189] || || E30D
|-
| ⿰衤𡘷 || ''A Chinese and English vocabulary, in the Tie-chiu dialect'' (Shanghai, 1888) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:A_Chinese_and_English_vocabulary,_in_the_Tie-chiu_dialect.djvu/240 p. 224] || || E30E
|-
| ⿰鼻冓 || ''Dictionary of the Foochow Dialect'' (1929) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:Dictionary_of_the_Foochow_Dialect.pdf/1901 1873] || || E311
|-
| ⿰貝康 || ''A Manual of the Foochow Dialect in Twenty Lessons'' (1908) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:A_Manual_of_the_Foochow_Dialect_in_Twenty_Lessons.pdf/24 p. 23]; 《福州話新舊約全書》 || || E572
|-
| ⿰日罩 || ''A Manual of the Foochow Dialect in Twenty Lessons'' (1908) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:A_Manual_of_the_Foochow_Dialect_in_Twenty_Lessons.pdf/44 p. 43] and [https://en.wikisource.org/wiki/Page:A_Manual_of_the_Foochow_Dialect_in_Twenty_Lessons.pdf/45 p. 44]; variant of 晝 || || E313
|-
| ⿰口㦗 || ''The beginner's first book in the Chinese language (Canton Vernacular)'' (Hong Kong, 1847) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:The_beginner%27s_first_book_in_the_Chinese_language.pdf/115 p. 100] || || E314
|-
| ⿰魚遲 || ''Phrase Book in the Canton Dialect or Dialogues on Ordinary and Familiar Subjects'' (1888) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:Phrase_Book_in_the_Canton_Dialect_or_Dialogues_on_Ordinary_and_Familiar_Subjects.djvu/141 p. 125] || || E316
|-
| ⿺辶萊 || ''Excellent ancient adages, together with notes on the writings of Chinese romanized in the Hokkien dialect'' (Rangoon, 1890) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:Excellent_ancient_adages,_together_with_notes_on_the_writings_of_Chinese_romanized_in_the_Hokkien_dialect.djvu/57 p. 50]; variant of 萊 in 蓬萊 || || E317
|-
| ⿰扌⿸虍耳 || ''Chinese Spoken Language'' (1856) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:Chinese_spoken_language.djvu/48 p. 42] || Misprint of 摣? || E319
|-
| ⿱木罒 || Weaverville Joss House [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:General_view_of_interior_looking_south_-_Weaverville_Joss_House,_Oregon_Street,_Weaverville,_Trinity_County,_CA_HABS_CAL,53-WEAVI,6-170_(CT).tif] [[jaglyphwiki:u2ff1-u6728-u7f52]]; variant of 相; possibly invalid evidence due to being in 隸書? || || E31C
|-
| ⿱小弱 || Weaverville Joss House [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Detail_view_of_inscribed_board_of_donor_names_-_Weaverville_Joss_House,_Oregon_Street,_Weaverville,_Trinity_County,_CA_HABS_CAL,53-WEAVI,6-123.tif/1] [[jaglyphwiki:u2ff1-u5c0f-u5f31]]; personal name || || E31D
|-
| ⿰镸帚 || Weaverville Joss House [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Detail_view_of_inscribed_board_of_priest's_instructions_-_Weaverville_Joss_House,_Oregon_Street,_Weaverville,_Trinity_County,_CA_HABS_CAL,53-WEAVI,6-113.tif] [[jaglyphwiki:u2ff0-u9578-u5e1a]]; probably a variant of 歸? || || E31F
|-
| ⿰卑巴 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:SSID-14623716_正音咀華.pdf/312 正音咀華] (clearer evidence: [https://books.google.com/books?id=vNwwAQAAMAAJ&pg=PP141&dq=%E9%A6%AC%E9%9D%A2] [https://books.google.com/books?id=yotbAAAAcAAJ&pg=PP152&dq=%E9%A6%AC%E9%9D%A2]) [[jaglyphwiki:u2ff0-u5351-u5df4]], 屄 波孖切, perhaps a mistake of 靶 || || E322
|-
| ⿰口徏 || 新編廣東省城白話 [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:NTL-9900014811_新編廣東省城白話.pdf/247] [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:NTL-9900014811_新編廣東省城白話.pdf/250], same as (mistake of?) [[wikt:嘥]] ([[wikt:嗮]] “verbal aspect marker”) || || E324
|-
| ⿰木廩 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:SSID-14623716_正音咀華.pdf/299 正音咀華], same as 檩 || || E327
|-
| ⿰虫拐 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:NLC511-03007107-62730_方言文學(一).pdf/112 方言文學], same as [[wikt:𧊅]]; also appears at [[wikt:Module:zh/data/dial-syn/蝌蚪]] || || E328
|-
| ⿰口挐 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:WUL-ru08_03028_イ咭唎紀略.pdf/17 𠸄咭唎紀略] 𠹵〓哪布 Anne Noble (wife of Capt. James Noble killed in the Opium War), same as 𠸎? || || E37F
|-
| ⿰馬儿 or ⿰馬几 (?) || [[:ja:Index talk:福澤全集巻一.pdf]], some unclear character (stable misprint?) that may be a placename || || E437
|-
| ⿱艹𭑃 || [https://db2.sido.keio.ac.jp/kanseki/bib_frame?id=006766 通典(北宋刊本)]卷53 folio 25b (12:27) ; [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Sibu_Congkan_Xubian086-%E5%AD%94%E5%85%83%E6%8E%AA-%E5%AD%94%E6%B0%8F%E7%A5%96%E5%BA%AD%E5%BB%A3%E8%A8%98-1-1.djvu/167 孔氏祖庭廣記(蒙古刊本)卷4 folio 4a]; variant of 荂? || || E43F
|-
| ⿰𣬉刃 || [https://db2.sido.keio.ac.jp/kanseki/bib_frame?id=006766 通典(北宋刊本)]卷169 folio 32b (36:34) (⿰⿳丿𠔿比刃); variant of 㔡 || pending more evidences || E45C
|-
| ⿰虫迷 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:官話講義_J8IxAQAAMAAJ.pdf/73 官話講義] 螳⿰虫迷 is [[wikt:塘尾]]; variant of [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?id=03532 UK-20865] || || E439
|-
| maybe ⿰虫覺 || 官話講義 [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:官話講義_J8IxAQAAMAAJ.pdf/72] [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:官話講義_tlc4AQAAMAAJ.pdf?page=268]; doesn't seem to be either of the existing ⿰虫⿱?見 characters (𧐎𧒋𧖐), perhaps same as 虼?? || || E531
|-
| ⿰扌郁 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:官話講義_J8IxAQAAMAAJ.pdf/82 官話講義]; same as [[wikt:喐]] || || E532
|-
| ⿰氵棘 || [https://ytenx.org/pyonh/cio/1/75/ 分韻撮要]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017121-45806_%E5%A4%A7%E6%98%8E%E6%88%90%E5%8C%96%E5%BA%9A%E5%AF%85%E9%87%8D%E5%88%8A%E6%94%B9%E4%BD%B5%E4%BA%94%E9%9F%B3%E9%9B%86%E9%9F%BB_%E7%AC%AC10%E5%86%8A.pdf&page=23 大明成化庚寅重刊改併五音集韻(明成化刊本)入聲卷15 職第6] has 「𠍷,縣名」, misprint of 𠍷 || pending more evidences || E539
|-
| ⿺辶睿 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12327317_%E8%8C%83%E5%A4%AA%E5%8F%B2%E9%9B%86_19.pdf&page=47 范太史集(文淵閣四庫全書本)卷48 folio 5a]; 宋史(朝鮮刊本)卷224 folio 17b gives 𧾩; variant of 𧾩 || pending more evidences || E39D
|-
| ⿸鹿非 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12327317_%E8%8C%83%E5%A4%AA%E5%8F%B2%E9%9B%86_19.pdf&page=117 范太史集(文淵閣四庫全書本)卷50 folio 7a]; 宋史(朝鮮刊本)卷233 folio 6a gives 𧇁; misprint of 𧇁? || pending more evidences || E39E
|-
| ⿰止曷 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12327318_%E8%8C%83%E5%A4%AA%E5%8F%B2%E9%9B%86_20.pdf&page=20 范太史集(文淵閣四庫全書本)卷51 folio 8b]; 宋史(朝鮮刊本)卷230 folio 11a gives 愒; misprint of 愒? || pending more evidences || E39F
|-
| ⿱炇𣅀 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999010303-113096_%E8%AE%80%E7%95%AB%E9%8C%84_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=20 讀畫錄(周氏煙雲過眼堂清康熙12年刊本)卷1 folio 11b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999032216-150808_%E6%88%90%E5%8C%96%E4%B8%81%E4%BA%A5%E9%87%8D%E5%88%8A%E6%94%B9%E4%BD%B5%E4%BA%94%E9%9F%B3%E9%A1%9E%E8%81%9A%E5%9B%9B%E8%81%B2%E7%AF%87_%E7%AC%AC5%E5%86%8A.pdf&page=19 成化丁亥重刊改併五音類聚四聲篇(明成化刊本)卷13 folio 18a]; [https://digitalarchive.npm.gov.tw/Painting/Content?pid=5186&Dept=P 清周亮工集名家山水 冊 清朱翰之疏林遠岫] (弟⿱炇𣅀, not very clear though); [https://web.archive.org/web/20231110054654/https://bkimg.cdn.bcebos.com/pic/b21bb051f81986186ecf6b3849ed2e738ad4e686 山鄉小景圖] (僧⿱炇𣅀); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428498421$55i 佩文齋書畫譜(清康熙刊本)卷57 folio 44a] gives ⿱炇𣄼(𤉴); [https://www.unicode.org/L2/L2022/22040-unencoded-nanmingshi.pdf 南明史] (中華書局,2006年) v. 1 p. 8 gives ⿱炇日, all are errors of ⿱炇𣅀 || || E550
|-
| ⿱日⿸厂⿱肰土 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:WUL-ru08_03028_イ咭唎紀略.pdf/3 𠸄咭唎紀略]; variant of 壓/𡒦 || ||
|-
| ⿰火罩 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:金山歌集_pct_50.pdf/120 金山歌集] (advertisement for 華英文歐美烹調廚書) + [https://database.shss.hkust.edu.hk/Cantag/ others] || || E1D9
|-
| ⿰𧾷遟 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:SBL055_%E5%92%B8%E6%B7%B3%E8%87%A8%E5%AE%89%E5%BF%97.pdf&page=2038 咸淳臨安志(宋咸淳刊本)卷95 folio 8a](白居易《答客問杭州》:爲我~蹰停酒盞與君約畧說杭州); variant of 踟 || *WS2027 || E57B
|-
| ⿰鳥巤 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:官話講義_tlc4AQAAMAAJ.pdf/193 官話講義] (less blurry: [https://books.google.com/books?id=tlc4AQAAMAAJ&vq=哈吧狗&pg=PP192]), 𪂒䳁⿰鳥巤(?), some kind of bird? || || E58C
|-
| ⿰忽風 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:官話講義_tlc4AQAAMAAJ.pdf/115 官話講義] || || E541
|-
| ⿱卆⿰九寸 || [http://kanji.zinbun.kyoto-u.ac.jp/db-machine/toho/L/A0400466.jpg 正德乙亥重刊改併五音類聚四聲篇(明正德刊本)卷12 folio 57b 十部]; variant of 壽, created by [[w:zh:朱權]] || pending more evidences || E4E2
|-
| ⿰亻⿱卆⿰九寸 || [http://kanji.zinbun.kyoto-u.ac.jp/db-machine/toho/L/A0400590.jpg 正德乙亥重刊改併五音類聚四聲篇(明正德刊本)卷15 folio 25b 人部]; variant of 儔, created by [[w:zh:朱權]] || pending more evidences || E4E3
|-
| ⿰舟𠂢 || [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=nnc1.cu05093791&seq=652 穆堂初稿(清道光刊本)卷40 folio 7b]; ~船, error of ⿰舟瓜 || pending more evidences ||
|-
| ⿱玨黑 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49839056$3106i 四川通志(清乾隆刊本)卷39 folio 76b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999008080-111210_%E5%85%A8%E8%9C%80%E7%A7%87%E6%96%87%E5%BF%97_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=61 全蜀秇文志(明萬曆刊本)卷2 folio 28a]; [https://archive.wul.waseda.ac.jp/kosho/he16/he16_02033/he16_02033_0002/he16_02033_0002_p0028.jpg 全蜀秇文志(清嘉慶22年刊本)卷2下 folio 10b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCPSSD-70004440_%E3%80%90%E9%81%93%E5%85%89%E3%80%91%E6%96%B0%E9%83%BD%E7%B8%A3%E5%BF%97%E5%8D%81%E5%85%AB%E5%8D%B7%E9%A6%96%E4%B8%80%E5%8D%B7_%E7%AC%AC%E5%8D%81%E4%BA%8C%E5%86%8C.pdf&page=53 新都縣志(清道光刊本)卷15 folio 52a]; 全蜀秇文志(明嘉靖刊本)gives 䵤, stable error of 䵤 || || E58E
|-
| ⿰黹楚 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4763416 鹽亭縣志(清乾隆51年刊本)]卷5 folio 32b; related to ⿰冓楚; might be a variant of 𪓐 (說文繫傳: 「~~,今作楚」) || pending more evidences || EE54
|-
| ⿰氵⿱土力 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:%E5%B4%87%E7%A6%8E%E6%AD%B7%E5%9F%8E%E7%B8%A3%E5%BF%97_11.pdf/19 歷城縣志(明崇禎刊本)卷10 folio 18a](⿰氵⿱上力); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999032216-150811_%E6%88%90%E5%8C%96%E4%B8%81%E4%BA%A5%E9%87%8D%E5%88%8A%E6%94%B9%E4%BD%B5%E4%BA%94%E9%9F%B3%E9%A1%9E%E8%81%9A%E5%9B%9B%E8%81%B2%E7%AF%87_%E7%AC%AC4%E5%86%8A.pdf&page=78 成化重刊改併五音類聚四聲篇(明成化刊本)卷12 folio 33a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999012808-20541_%E5%A4%A7%E6%98%8E%E6%AD%A3%E5%BE%B7%E4%B9%99%E4%BA%A5%E9%87%8D%E5%88%8A%E6%94%B9%E4%B8%A6%E4%BA%94%E9%9F%B3%E9%9B%86%E9%9F%BB_%E7%AC%AC20%E5%86%8A.pdf&page=35 正德乙亥重刊改併五音類聚四聲篇(明正德刊本)卷12 folio 33a] || *WS2027 || E5E4
|-
| ⿰氵⿱止勹 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_48666280_%E6%AD%B7%E5%9F%8E%E7%B8%A3%E5%BF%97_v.15%E5%8D%B7%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%B8%83--%E5%9B%9B%E5%8D%81%E4%B8%80.pdf&page=108 歷城縣志(清乾隆刊本)卷41 folio 8b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_48666280_%E6%AD%B7%E5%9F%8E%E7%B8%A3%E5%BF%97_v.1%E7%9B%AE%E5%BD%95seq.20%EF%BC%8C%E5%8D%B7%E9%A6%96--%E5%8D%B7%E4%BA%8C.pdf&page=31 歷城縣志(清乾隆刊本)目錄 folio 11b]; error of ⿰氵⿱土力 || pending more evidences ||
|-
| ⿰金鄉 || 五經堂文集(清康熙刊本)卷5 行狀 folio 10b ([https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3A%E5%9B%9B%E5%BA%AB%E5%85%A8%E6%9B%B8%E5%AD%98%E7%9B%AE%E5%8F%A2%E6%9B%B8%E9%9B%86%E9%83%A8242%E5%86%8A.pdf&page=124 poor quality image])《辛文敬先生行狀》「女二長適奉國中尉朱廷𡈼次適奉國中尉朱鼐⿰金鄉」 || pending clearer evidences || E60B
|-
| ⿳一⿰心支一 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=187 康熙字典(清康熙內府刊本)子集上二部 folio 31b] 「𠄹……【風雅廣逸】又書作~」; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-2405-206176_%E9%A2%A8%E9%9B%85%E5%BB%A3%E9%80%B8_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=44 風雅廣逸(明嘉靖刊本)卷8 folio 5b] || ||
|-
| ⿰口𠂹 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=204 康熙字典(清康熙內府刊本)子集中人部 folio 4b] 「他……【註】他音~。言禽獸僵死交相積也。」正字通 子集中 人部:「他……他音~」正字通 丑集上 口部:「唾……《六書故》作~」 || ||
|-
| ⿰貝司 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=214 康熙字典(清康熙內府刊本)子集中人部 folio 14b] 「伺……別作~」 || ||
|-
| ⿰亻𡿺 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=226 康熙字典(清康熙內府刊本)子集中人部 folio 27a] 「㑎……【姓苑】作~」 || ||
|-
| ⿰龺一 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=239 康熙字典(清康熙內府刊本)子集中人部 folio 40a] 「倝……本作~」 正字通 子集中 人部:「倝……本作~」 || ||
|-
| ⿰亻𠨟 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=240 康熙字典(清康熙內府刊本)子集中人部 folio 41a] 「倦……【說文】力部作𠢏,人部作~,音義同。」 正字通 子集中 人部:「倦……《說文》力部作𠢏,人部作~,音義同。」|| ||
|-
| ⿰忄棠 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=260 康熙字典(清康熙內府刊本)子集中人部 folio 60b] 「㒉……【集韻】同惝。或作~」 || ||
|-
| ⿱共巾 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=301 康熙字典(清康熙內府刊本)子集下冖部 folio 22a] 「冪……【註】~可以覆物」; [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=77415&page=0131 康熙字典(同文書局石印本)子集下 9]; misprint of 共巾 || || E386
|-
| ⿱一𢁒 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=309 康熙字典(清康熙內府刊本)子集下几部 folio 29b] 「𠘲……【字彙補】古文大字。註見部首。亦作~。」; [https://books.google.com/books?id=1eVbAAAAcAAJ&pg=PP117#v=onepage&q&f=false 字彙補(清康熙刊本)子集 folio 26a] || ||
|-
| ⿰金⿱丣刀 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=334 康熙字典(清康熙內府刊本)子集下刀部 folio 55a] 「劉……【同文備考】作~」; normalized from seal form in [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4440278 同文備考(明嘉靖刊本)卷2 folio 63b] || ||
|-
| ⿰革鼻 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=357 康熙字典(清康熙內府刊本)子集下匚部 folio 77b] 「𠥖……【篇海】刀欛~刀」 || ||
|-
| ⿳⺊㘝𫶧 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=367 康熙字典(清康熙內府刊本)子集下卜部 folio 88a] 「𠧼……亦作~𥹟」 || ||
|-
| ⿱⿱⺊⿵冂厶⿱⺊⿵冂厶 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=367 康熙字典(清康熙內府刊本)子集下卜部 folio 88a] 「𠨁……又作~⿳⺊冋木」 || ||
|-
| ⿳⺊冋木 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=367 康熙字典(清康熙內府刊本)子集下卜部 folio 88a] 「𠨁……又作⿱⿱⺊⿵冂厶⿱⺊⿵冂厶~」 || ||
|-
| ⿱𣪫心 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=449 康熙字典(清康熙內府刊本)丑集上口部 folio 52b] 「唸……【集韻】本作𣪍,同~𣣈」; [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1402 康熙字典(清康熙內府刊本)辰集下殳部 folio 50b] 「殿……【集韻】或作~、𣣈」 集韻 卷之八去聲下 栝韻 店小韻 唸 || ||
|-
| ⿰虫亨 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=451 康熙字典(清康熙內府刊本)丑集上口部 folio 55a] 「啈……【集韻】亨孟切,音~」[http://www.kaom.net/img.php?b=xungu_wyjy&p=179 校訂五音集韻 去聲卷第十二 諍第三 曉二𧨫] || ||
|-
| ⿱炙肉 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=459 康熙字典(清康熙內府刊本)丑集上口部 folio 63a] 「喗……【賈誼·新書】以匈奴之饑,飯羹㗖膹~」 || ||
|-
| ⿰氵造 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=473 康熙字典(清康熙內府刊本)丑集上口部 folio 76b] 「嗾……【集韻】【類篇】𠀤先侯切,音摗。或作𠻛~」 || ||
|-
| ⿰口默 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=492 康熙字典(清康熙內府刊本)丑集上口部 folio 95b] 「嚜……【註】應劭曰:嚜嚜,不自得之意。【楚辭·卜居】作~~」; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:SSID-12911571_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B77%E4%B9%8B8.pdf&page=72 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷7 folio 35b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-bunko11_d0327_%E6%9E%97%E6%96%87%E5%BF%A0%E5%85%AC%E6%94%BF%E6%9B%B8_05.pdf&page=89 林文忠公政書(清光緒刊本)乙集使粵奏稿卷4 folio 19a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12529952_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B711-12.pdf&page=21 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷11 folio 10a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12530034_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B715-16.pdf&page=6 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷15 folio 2b] || || E7DE
|-
| ⿰重孚 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=664 康熙字典(清康熙內府刊本)寅集上子部 folio 9b] 「𡦢……亦作~、𠄉」|| ||
|-
| ⿰嘼孝 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=665 康熙字典(清康熙內府刊本)寅集上子部 folio 10b] 「𡦱……【正譌】从嘼作~」 || ||
|-
| ⿱宩火 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=685 康熙字典(清康熙內府刊本)寅集上宀部 folio 30b] 「𡩨……【韻寶】與審同。亦作~」] || ||
|-
| ⿱山虚 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=759 康熙字典(清康熙內府刊本)寅集中山部 folio 29a] 「㠊……或作~」 || ||
|-
| ⿱𡷈甫 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=760 康熙字典(清康熙內府刊本)寅集中山部 folio 30a] 「𡼘……與《說文》音訓同。或譌作~。」 || ||
|-
| ⿱丸弓 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=854 康熙字典(清康熙內府刊本)寅集下弓部 folio 43a] 「𢎫……【玉篇】亦作~」 || ||
|-
| ⿰𮜁攵 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=888 康熙字典(清康熙內府刊本)寅集下彳部 folio 77a] 「徹……【集韻】或作~」 || ||
|-
| ⿱卻心 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=939 康熙字典(清康熙內府刊本)卯集上心部 folio 41b] 「𢜭……【正字通】一作~」 || ||
|-
| ⿱弭心 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=939 康熙字典(清康熙內府刊本)卯集上心部 folio 42a] 「㥝……亦作~」[https://dict.variants.moe.edu.tw/dictView.jsp?ID=85387#37 異體字字典] || ||
|-
| ⿱𢞎心 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=959 康熙字典(清康熙內府刊本)卯集上心部 folio 61b] 「憊……別作~。非」 || ||
|-
| ⿰忄兾 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=974 康熙字典(清康熙內府刊本)卯集上心部 folio 76b] 「懻……俗作~。非」 || ||
|-
| ⿰牛戎 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=985 康熙字典(清康熙內府刊本)卯集中戈部 folio 2a] 「戎……本作𢦦。俗作~」 || ||
|-
| ⿰扌𠂹 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1041 康熙字典(清康熙內府刊本)卯集中手部 folio 57b] 「捶……本作𢴹,省作~」 || ||
|-
| ⿰𢪓𢪓 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1051 康熙字典(清康熙內府刊本)卯集中手部 folio 68a] 「𢮠……篇海又譌作⿰𢪓𢪓」 || ||
|-
| ⿰月亾 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1204 康熙字典(清康熙內府刊本)辰集上月部 folio 37b] 「𣍢……亦作~」 || ||
|-
| ⿰木⿱芏我 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1328 康熙字典(清康熙內府刊本)辰集中木部 folio 111a] 「檥……本作~,俗省作檥。」 || ||
|-
| ⿰𡏳欠 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1367 康熙字典(清康熙內府刊本)辰集下欠部 folio 16a] 「歎……【說文】本作~」 || ||
|-
| ⿱𠂒𠤎 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1375 康熙字典(清康熙內府刊本)辰集下止部 folio 23b] 「𣥅【字彙補】倉里切,音此。亦作~」; [https://books.google.com/books?id=7OVbAAAAcAAJ&pg=PP62#v=onepage&q&f=false 字彙補(清康熙刊本)辰集 folio 28b] || ||
|-
| ⿰𠂤來 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1383 康熙字典(清康熙內府刊本)辰集下止部 folio 31b] 「𣦨……【字彙補】與歸同。亦作𫨬~」; [https://books.google.com/books?id=7OVbAAAAcAAJ&pg=PP64#v=onepage&q&f=false 字彙補(清康熙刊本)辰集 folio 29b] || ||
|-
| ⿰羊毛 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1421 康熙字典(清康熙內府刊本)辰集下毛部 folio 69b] 「𣮏……~屬」 || ||
|-
| ⿷汇子 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1485 康熙字典(清康熙內府刊本)巳集上水部 folio 43b] 「洭……漢書作~」 || ||
|-
| ⿰氏攵 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1505 康熙字典(清康熙內府刊本)巳集上水部 folio 64a] 「𣶌【集韻】汶或从~」 || ||
|-
| ⿰氵𦊴 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1533 康熙字典(清康熙內府刊本)巳集上水部 folio 91b] 「𣹵……【集韻】暱法切,𠀤音䎎。~𣹵,水貌。」variant of 𤀅? || ||
|-
| ⿰火𢀩 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1605 康熙字典(清康熙內府刊本)巳集中火部 folio 16b] 「𤈩……《正字通》云:同~,俗省。考說文古㷢不作~。」 || ||
|-
| ⿰片可 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1651 康熙字典(清康熙內府刊本)巳集中爿部 folio 62b] 「牁……類篇書作~」; 《蒙古字韻》下二十五|| || F46B
|-
| ⿱丿𠔿 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1674 康熙字典(清康熙內府刊本)巳集下 牛部 folio 7a] 「𤘻……按廣韻⿱丿𠔿同宂」; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4434192 《正字通》(清康熙白鹿書院刊本)子集下 冖部 folio 27a]「冗,俗宂字,篇海人部譌作⿱丿𠔿」; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1011220&imageId=7235502 《新修絫音引證群籍玉篇》(金刊本)卷3 folio 1b]「⿱丿𠔿,而隴切,宂散也……同作宂,俗作冗」; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL015_%E5%BB%A3%E9%9F%BB.pdf&page=133 《大宋重修廣韻》(宋孝宗朝初期刊本)卷3 二腫 folio 3b]; Similar: 𥤢/𡦼; Used as component in 𤘻, 𭝰, 𪥌 || || F102
|-
| ⿰牜皆 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1677 康熙字典(清康熙內府刊本)巳集下牛部 folio 10a] 「𤙞……【集韻】~𤙞,牛馬行。」 || ||
|-
| ⿰亻彌 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1705 康熙字典(清康熙內府刊本)巳集下犬部 folio 37b] 「猕……本作~」 || ||
|-
| ⿱㼌䖵 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1785 康熙字典(清康熙內府刊本)午集上瓜部 folio 52b] 「瓥……奇字韻韻會補作~」; [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1785 康熙字典(清康熙內府刊本)午集上瓜部 folio 53a] 「㼖……古音叢目作~」 || ||
|-
| ⿰叀瓦 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1790 康熙字典(清康熙內府刊本)午集上瓦部 folio 57b] 「𤭔……【正字通】一說甎或作~,𤭔卽~字之譌。」 || ||
|-
| ⿰革產 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1797 康熙字典(清康熙內府刊本)午集上瓦部 folio 64b] 「𤮜……【集韻】尺戰切,音~。義同」 || ||
|-
| ⿰目𧆭 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1906 康熙字典(清康熙內府刊本)午集中皿部 folio 65a] 「盧……【文選】作矑。本作~」 || ||
|-
| ⿰⿱乂王𭆙 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1989 康熙字典(清康熙內府刊本)午集下石部 folio 9a] 「𥒯……【正字通】按:𥒯與煉義難通。如《漢𥓓》致作~」 || ||
|-
| ⿱友⺝ || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1989 康熙字典(清康熙內府刊本)午集下石部 folio 9a] 「𥒯……【正字通】……肴作~,載在《焦竑·略記字始》」 || ||
|-
| ⿰禾仅 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2037 康熙字典(清康熙內府刊本)午集下禾部 folio 56b] 「𥞂……【六書故】作~」 || ||
|-
| ⿰⿱龷里員 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2088 康熙字典(清康熙內府刊本)午集下立部 folio 107b] 「𥫎……亦作~。」 || ||
|-
| ⿱⺌尹 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2108 康熙字典(清康熙內府刊本)未集上竹部 folio 13a] 「筆……又作~。見【漢戚伯樊毅𥓓】」 || ||
|-
| ⿱八尹 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2108 康熙字典(清康熙內府刊本)未集上竹部 folio 13a] 「筆……又作~。又【嚴訢𥓓】作~」,見【舉要】 || ||
|-
| ⿰禾費 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2178 康熙字典(清康熙內府刊本)未集上米部 folio 82b] 「䊧……【註】失氣也。亦作~。」 || ||
|-
| ⿱鞁米 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2179 康熙字典(清康熙內府刊本)未集上米部 folio 84a] 「𥽚……【字彙補】作~,非。」; [https://books.google.com/books?id=7OVbAAAAcAAJ&pg=PP308#v=onepage&q&f=false 字彙補(清康熙刊本)未集 folio 10b] || ||
|-
| ⿰室攴 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2238 康熙字典(清康熙內府刊本)未集中糸部 folio 50a] 「繀……【玉篇】繀車,亦名~車」 || ||
|-
| ⿰糹啇 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2247 康熙字典(清康熙內府刊本)未集中糸部 folio 59a] 「𦅾……【玉篇】矢䠶也,~也。」 || ||
|-
| ⿰馬廐 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2275 康熙字典(清康熙內府刊本)未集中羊部 folio 87a] 「𦎗……【正字通】凡豢養六畜之所,方俗異名。羊必从羊作𦎗,則馬必作~」 || ||
|-
| ⿰豕牢 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2275 康熙字典(清康熙內府刊本)未集中羊部 folio 87a] 「𦎗……【正字通】……豕必作~,亦太迂陋。」 || ||
|-
| ⿰彳瓜 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2413 康熙字典(清康熙內府刊本)未集下舟部 folio 84a] 「舟……【物理論】化~作舟」 || ||
|-
| ⿱艹狙 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2484 康熙字典(清康熙內府刊本)申集上艸部 folio 48b] 「䓚……【玉篇】作~」 || ||
|-
| ⿱艹閤 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2505 康熙字典(清康熙內府刊本)申集上艸部 folio 69b] 「𦴖……○按《小名錄》孫休子名~」 || ||
|-
| ⿺處匀 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2576 康熙字典(清康熙內府刊本)申集中虍部 folio 6b] 「𧇤……亦作~」 || ||
|-
| ⿰幵皃 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2714 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上見部 folio 3a] 「䙹……【註】䙹,閉口貌。一本作~」 || ||
|-
| ⿱覞口 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2722 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上見部 folio 10b] 「𧢅……或从口作~,數之以口也。」; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1003342&imageId=3527380&searchKey=%E6%95%B8%E4%B9%8B%E4%BB%A5%E5%8F%A3%E4%B9%9F 《正字通》(清康熙刊本)酉集上見部 folio 8a] || ||
|-
| ⿰言𠬸 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2754 康熙字典(清康熙內府刊本) 酉集上言部 folio 42b] 「設……【六書故】亦作~。鋪𨻰詞說也。」 || ||
|-
| ⿰言𡵯 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2764 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 53a] 「詜……【篇海】譌作~」 || ||
|-
| ⿰言㞋 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2765 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 54a] 「𧦮……【字彙補】書作~」; 字彙補(清康熙刊本)酉集 folio 5b || ||
|-
| ⿰言⿱コ又 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2765 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 54a] 「𧦮……【字彙補】書作⿰言㞋,又作~」; 字彙補(清康熙刊本)酉集 folio 5b || ||
|-
| ⿱叨言 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2765 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 54a] 「𧦬……【篇韻】作~,皆誤」 || ||
|-
| ⿰言册 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2775 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 64a] 「𧧚……俗省作~」(⿰言𠕁) || ||
|-
| ⿰㖖戈 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2790 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 79a] 「𧨺……【㴑原】作~」 || ||
|-
| ⿱𠈉言 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2791 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 80a] 「諐……【說文】本作~」 || ||
|-
| ⿰言𡵬 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2794 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 83a] 「諜……【增韻】或作𧨯,譌作~」 || ||
|-
| ⿰言𡨈 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2795 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 83b] 「諠……【正字通】與吅咺讙嚾𠀤通。當作~」 || ||
|-
| ⿰言𠦶 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2802 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 90b] 「諽……【正字通】本从𠦶作~」 || ||
|-
| ⿰𦂺糸 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2818 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 107a] 「䜌……【總要】~,聲音諧也。从音絲,取連續義。小篆从言作䜌,借和鈴,加金別作鑾。【舉要】~,與䜌同。」; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=61 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 30a](音鑾) || || E2AB
|-
| ⿰言𤐫 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2811 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 100a] 「謤……【正字通】本作~」 || ||
|-
| ⿰言橆 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2821 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 110a] 「譕……【六書故】作~」 || ||
|-
| ⿰言𪉷 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2823 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 112a] 「譚……【說文】本作~」 || ||
|-
| ⿱山一 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2852 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集中豆部 folio 7a] 「豈……【字彙】~从耑省」|| ||
|-
| ⿱口䒑 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2852 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集中豆部 folio 7a] 「豈……【字彙】……~从豆省 || ||
|-
| ⿰豸攵 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2873 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集中豸部 folio 27b] 「䝘【篇海】與毅同。亦作~。」[https://dict.variants.moe.edu.tw/dictView.jsp?ID=23041 異體字字典] || ||
|-
| ⿰貝𢈂 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2891 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集中貝部 folio 45b] 「𧵫……或作𰷅~」 || ||
|-
| ⿺走劫 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2911 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集中走部 folio 66a] 「𧻘……○按《正字通》沿《字彙》之誤,書作~」 || ||
|-
| ⿺走䜭 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2919 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集中走部 folio 74a] 「𧾝……《正字通》引《㴑原》𧾝作~,與逡同,亦非,乃因《說文》註而臆造此字耳,不可从。」 || ||
|-
| ⿱如邑 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3042 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集下邑部 folio 74a] 「𨚴……【說文】地名。一作~。」 || ||
|-
| ⿵門鬼 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3076 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集下酉部 folio 107b] 「䤈……【王延壽·王孫賦】豁盱~以瑣䤈」 || || ECCA
|-
| ⿰阝先 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3225 康熙字典(清康熙內府刊本)戌集中阜部 folio 6a] 「𨸪……【字彙】見周宣王《石鼓文》。鄭作~……凡作~⿰阝失跌陸四字,無作𨸪者,而四字亦迄無定說,闕疑可也。」|| ||
|-
| ⿰阝失 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3225 康熙字典(清康熙內府刊本)戌集中阜部 folio 6a] 「𨸪……【字彙】薛作~字……凡作⿰阝先~跌陸四字,無作𨸪者,而四字亦迄無定說,闕疑可也。」|| ||
|-
| ⿰雲達 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3302 康熙字典(清康熙內府刊本)戌集中雨部 folio 82b] 「靉……【洞天淸錄】靉靆,老人不辨細書,以此掩目則明。元人小說言靉靆出西域。譌作~,非。」 || ||
|-
| ⿰喬頁 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3351 康熙字典(清康熙內府刊本)戌集下頁部 folio 1a] 「𩑍【字彙】牛召切,音傲。舉頭~𩑍」 || ||
|-
| ⿰⿱士𰥍㐱 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3359 康熙字典(清康熙內府刊本)戌集下頁部 folio 8b] 「䪾……【五音集韻】作~」 || ||
|-
| ⿱力口 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3440 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集上馬部 folio 10b] 「𩢟……與駋字不同,駋从召,此从~」 || ||
|-
| ⿰氵匱 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3470 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集上骨部 folio 41a] 「髓……【釋名】髓,遺也,遺,~也」 || ||
|-
| ⿰衤弇 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3498 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集上鬼部 folio 68b] 「𩳢……或作殗裺~」 || ||
|-
| ⿰代鳥 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3554 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集中鳥部 folio 46a] 「鴏……【廣韻】~,鴨屬。」 || ||
|-
| ⿰扌萮 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3555 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集中鳥部 folio 46b] 「𩿢……又【廣韻】【集韻】𠀤徒口切,音~。水鳥名」|| ||
|-
| ⿺兀兼 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3640 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集下黑部 folio 30b] 「黚……【集韻】紀炎切,音~」 || ||
|-
| ⿰石憑 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3657 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集下鼓部 folio 47b] 「𪔑……~𪔑,石聲。」|| || E713
|-
| ⿰鼠僕 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3664 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集下鼠部 folio 54b] 「𪕷……【廣韻】~𪕷,鼠名。」 || ||
|-
| ⿰戚鼻 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3667 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集下鼻部 folio 57b] 「𪖩……【字彙】許六切,音蓄。~鼻」 || ||
|-
| ⿰牙齒 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3677 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集下齒部 folio 68a] 「𪘺……𪘺~,齒出貌。」 || ||
|-
| ⿰甲丹 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3685 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集下龜部 folio 75b] 「𪚮……或作~」 || ||
|-
| ⿰桒奧 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3730 康熙字典(清康熙內府刊本)補遺 辰集木部 folio 23b] 「𣡉……【五音集韻】書作~」; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017121-45805_%E5%A4%A7%E6%98%8E%E6%88%90%E5%8C%96%E5%BA%9A%E5%AF%85%E9%87%8D%E5%88%8A%E6%94%B9%E4%BD%B5%E4%BA%94%E9%9F%B3%E9%9B%86%E9%9F%BB_%E7%AC%AC9%E5%86%8A.pdf&page=10 大明成化庚寅重刊改併五音集韻(明成化刊本)卷13 folio 8b] || ||
|-
| ⿱巿食 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3756 康熙字典(清康熙內府刊本)補遺 戌集食部 folio 49b] 「餶……【武林舊事】~有鵪鶉、餶飿兒,麵果也。」; 字彙補戌集拾遺 1b gives 市食, ligature of 市食 || ||
|-
| ⿺辶⿱並八 || [[:zh:奎章閣志再草/下篇]]([https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=110393&page=49 《奎章閣志》] p.49-L8),a variant of 「選」 || ||
|-
| ⿰亻𠂡 || [[:zh:奎章閣志再草/下篇]]([https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=110393&page=75 《奎章閣志》] p.75-L2),a variant of 「佩」 || ||
|-
| ⿵門拫 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL186_%E9%87%91%E9%99%B5%E6%96%B0%E5%BF%97.pdf&page=54 金陵新志(元至正刊本)卷1 folio 24b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL186_%E9%87%91%E9%99%B5%E6%96%B0%E5%BF%97.pdf&page=496 卷5 folio 13a] gives 闕, (place name 天⿵門拫山 = 牛頭山 = 天闕山), error of 闕 || pending more evidences ||
|-
| ⿱雔鳥 || [https://ja.wikisource.org/wiki/Page:NDL942681_国語漢文自習要覧_-_附・仮名遣詳解.pdf/31 国語漢文自習要覧], reading おしどり(をしどり), https://zi.tools/⿱雔鳥, https://glyphwiki.org/wiki/u2ff1-u96d4-u9ce5 || || E6FC
|-
| ⿰木⿸厂丂 || [https://ja.wikisource.org/wiki/Page:NDL942681_国語漢文自習要覧_-_附・仮名遣詳解.pdf/31 国語漢文自習要覧], reading とち, variant of 栃, cf 𮓺(蛎), https://zi.tools/⿰木⿸厂丂, https://glyphwiki.org/wiki/u2ff0-u6728-u2ff8-u5382-u4e02 || ||
|-
| ⿺毛曲 || [https://ja.wikisource.org/wiki/Page:NDL942681_国語漢文自習要覧_-_附・仮名遣詳解.pdf/31 国語漢文自習要覧], reading わげ, https://zi.tools/⿺毛曲, https://glyphwiki.org/wiki/u2ffa-u6bdb-u66f2 || || E6FD
|-
| ⿱山⿺𥃤三 || 宋書(中華再造善本影印南宋初期刊宋元明弘治嘉靖遞修刊本)卷67 folio 19b; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005735-99477_%E8%AC%9D%E5%BA%B7%E6%A8%82%E9%9B%86_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=24 謝康樂集(明萬曆11年沈啓原刊本)卷1 folio 6]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47885402$1114i 謝康樂集(明萬曆葛寅亮刊漢魏諸名家集本)卷1 folio 5b]; 沈約: 《宋書》北京: 中華書局, 1974, ISBN 7-101-00309-5, pp. 1758, 1759; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428483725$132i 古文世編(明萬曆刊本)卷50 folio 54b](⿱山⿰目𫧇); 管城碩記(中華書局,1998,ISBN 9787101011913)pp. 374(⿱山⿰目𫧇); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-363-0042_%E8%B3%A6%E8%8B%91_%E5%B7%BB7%E4%B8%8A.pdf&page=37 賦苑(明萬曆刊本)卷7上 folio 35a](⿱山眊); variant of [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?id=01155 UK-20043] ⿱山皅, intermediate form between 𪨱 and ⿱山皅 || ||
|-
| ⿱山能 || [https://dl.ndl.go.jp/pid/2573448/1/32 奇賞齋古文彙編(明天啓刊本)卷136 folio 25b]; error of ⿱山⿺𥃤三 || pending more evidences ||
|-
| ⿳昍土昍 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-6333_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC394%E5%86%8A.pdf&page=2 靈寶無量度人上經大法(明正統道藏本)卷13 folio 1a] || ||
|-
| ⿳昍亠昍 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8424_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2916%E5%86%8A.pdf&page=29 雲笈七籖(明正統道藏本)卷8 folio 11c]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_53616033_%E9%9B%B2%E7%AC%88%E4%B8%83%E7%B1%A4_v.3%E5%8D%B7%E4%B9%8B%E4%BA%94~%E5%8D%B7%E4%B9%8B%E5%85%AB.pdf&page=70 雲笈七籖(明張萱清真館刊本)卷8 folio 14b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8771_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3009%E5%86%8A.pdf&page=8 雲笈七籖(明正統道藏本)卷101 folio 3]; 駢字類編(清雍正刊本)卷85 folio 4a || ||
|-
| ⿳昍一昍 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10836_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4515%E5%86%8A.pdf&page=3 上清高聖太上大道君洞真金元八景玉錄(明正統道藏本)folio 1b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3A%E6%96%87%E6%B7%B5%E9%96%A3%E5%9B%9B%E5%BA%AB%E5%85%A8%E6%9B%B8_1060%E5%86%8A.djvu&page=81 雲笈七籖(清文淵閣四庫全書本)卷8 folio 15b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-278-0137_%E7%B6%9A%E5%AD%97%E5%BD%99%E8%A3%9C4.pdf&page=6 續字彙補(寬文九年刊本)辰集 folio 3b] || ||
|-
| ⿺辶欵 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8536_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2927%E5%86%8A.pdf&page=43 雲笈七籖(明正統道藏本)卷19 folio 17b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9303_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3645%E5%86%8A.pdf&page=43 太上老君中經(明正統道藏本)卷下 folio 17b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_53616033_%E9%9B%B2%E7%AC%88%E4%B8%83%E7%B1%A4_v.7%E5%8D%B7%E4%B9%8B%E5%8D%81%E5%85%AD~%E5%8D%B7%E4%B9%8B%E5%8D%81%E4%B9%9D.pdf&page=70 清真館刊本] gives 遨, variant of 遨 ||
|-
| ⿱雨杓 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=15 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 6a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=10 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 4a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=3 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 1];[https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=16 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 6b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=9 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 3c] || ||
|-
| ⿰礻舁 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=15 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 6a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=13 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 5b]; alternative text: 褉(⿰礻𢍆) || || E7B3
|-
| ⿱雨墮 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=15 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 6a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=13 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 5b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=3 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 1] || ||
|-
| ⿱雨提 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=16 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 6b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=15 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 6a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=4 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 2];[https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=17 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=10 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 4a] || ||
|-
| ⿱雨頭 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=16 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 6b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=15 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 6a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=17 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=10 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 4a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=26 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 10] || ||
|-
| ⿱雨師 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=17 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=17 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=5 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 3];[https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=23 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 9b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=17 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=27 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 11] || ||
|-
| ⿱雨慶 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=17 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=17 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=5 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 3];[https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=23 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 9b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=17 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=27 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 11] || ||
|-
| ⿱雨持 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=18 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 7b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=19 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 8a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=5 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 3];[https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=23 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 9b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=17 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 7a] || ||
|-
| ⿱雨𮃣 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=19 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 7c]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=20 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 9a]; || ||
|-
| ⿱雨蘇 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=6 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 4] || ||
|-
| ⿱雨越 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=19 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 7c]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=20 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 9a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=6 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 4]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=23 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 9b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=18 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 7b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=30 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 12] || ||
|-
| ⿱雨梓 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=19 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 7]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=22 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 10]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=8 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 5]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=29 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 12]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=24 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 10](⿱雨𭡄) || ||
|-
| ⿱雨凝 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=20 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 8]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=24 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 11]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=9 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 5]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=30 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 12]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=25 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 10]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=32 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 13] || ||
|-
| ⿱雨淵 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=21 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 8]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=26 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 12]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=10 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 6]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=30 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 12]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=25 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 10]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=34 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 13] || ||
|-
| ⿱雨堕 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=17 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 7] || ||
|-
| ⿱雨隨 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=9 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 3c]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=25 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 10] || ||
|-
| ⿱雨勤 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=17 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=10 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 5b]; alternative text: 𫕬 || ||
|-
| ⿱雨羅 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=17 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 7a] || ||
|-
| ⿱雨維 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=10 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 4]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=24 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 10]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=26 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 10]; alternative text: 羅 || ||
|-
| ⿱雨住 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=23 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 9b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=19 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 8]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=5 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 3] || ||
|-
| ⿱雨穌 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=23 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 9b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=18 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 7b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=30 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 12] || ||
|-
| ⿰礻署 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8914_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2970%E5%86%8A.pdf&page=19 雲笈七籖(明正統道藏本)卷62 folio 7]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_53616033_%E9%9B%B2%E7%AC%88%E4%B8%83%E7%B1%A4_v.19%E5%8D%B7%E4%B9%8B%E5%85%AD%E5%8D%81%E4%B8%80~%E5%8D%B7%E4%B9%8B%E5%85%AD%E5%8D%81%E5%9B%9B.pdf&page=30 雲笈七籖(明張萱清真館刊本)卷62 folio 9a] || || E7B4
|-
| ⿸疒𩉂 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8662_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2982%E5%86%8A.pdf&page=41 雲笈七籖(明正統道藏本)卷74 folio 16]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10688_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4501%E5%86%8A.pdf&page=38 上清太上帝君九真中經(明正統道藏本)] gives 黶; variant of 靨 || || E7C5
|-
| ⿰禾𢨯 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8680_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2985%E5%86%8A.pdf&page=7 雲笈七籖(明正統道藏本)卷77 folio 3]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10831_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4442%E5%86%8A.pdf&page=50 洞真太上紫度炎光神元變經(明正統道藏本)] gives 𣓠 || || E7C6
|-
| ⿱艹衆 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8681_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2986%E5%86%8A.pdf&page=7 雲笈七籖(明正統道藏本)卷78 folio 3](鳶尾之佐黃⿱艹衆), 黃⿱艹衆 might be 黃寰〔環〕, 《神農本草經》:「黃環,鳶尾爲使」 || ||
|-
| ⿰木⿳䉅奻山 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8848_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3030%E5%86%8A.pdf&page=2 雲笈七籖(明正統道藏本)卷121 folio 1](孚郭切); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY100478_%E8%9C%80%E4%B8%AD%E5%BB%A3%E8%A8%98_%E6%98%8E%E6%9B%B9%E5%AD%B8%E4%BD%BA%E6%92%B0_%E6%98%8E%E5%88%BB%E6%9C%AC.pdf&page=1421 蜀中廣記(明刊本)神仙記卷6 folio 12a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12368715_%E6%A8%8A%E5%8D%97%E6%96%87%E9%9B%86%E8%A3%9C%E7%B7%A8_4.pdf&page=33 樊南文集補編(上海中華書局聚珍仿宋本)卷10 folio 16b] || ||
|-
| ⿰魚体 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999029114-148912_%E6%B8%85%E9%96%9F%E9%96%A3%E5%85%A8%E9%9B%86_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=21 清閟閣全集(清康熙刊本)倪氏世系 folio 5a]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:54145692$402i 居易錄(清康熙刊本)卷20 folio 3a]; person name, might be error of 鮴 || || E724
|-
| ⿰魚卸 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001079148-103096_%E6%A1%82%E5%B9%B3%E7%B8%A3%E8%AA%8C_%E6%B0%91%E5%9C%8B9%E5%B9%B4(1920)_%E5%8D%B7%E4%B9%9D.pdf&page=6 桂平縣志(民國9年鉛印本)卷8 folio 5a](⿰魚⿰缶阝); ⿰魚卸古嶺, place name, it might be the [https://map.baidu.com/poi/%E7%9F%B3%E5%8F%A4%E5%B2%AD/@12266752.48,2675305.4250256545,15.7z 贵港市桂平市石古岭]. ⿰魚卸古 = [https://zh.wiktionary.org/zh-hant/%E7%9F%B3%E7%89%AF 石牯](stone) || || E72D
|-
| ⿰土道 || [https://sillok.history.go.kr/mc/id/msilok_011_1090_0010_0010_0250_0040 明神宗實錄卷109 folio 8a](朱廷⿰土道); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-292-0001_%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E7%9C%81%E5%A4%A7%E5%BF%97_%E5%B7%BB3.pdf&page=56 江西省大志(明萬曆刊本)卷3 folio 55a], [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-292-0001_%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E7%9C%81%E5%A4%A7%E5%BF%97_%E5%B7%BB3.pdf&page=71 folio 70a], [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-292-0001_%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E7%9C%81%E5%A4%A7%E5%BF%97_%E5%B7%BB3.pdf&page=83 folio 82a](three person named as 朱謀⿰土道); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ACADAL02064958_%E6%9D%8E%E5%AE%AE%E4%BF%9D%E6%B9%98%E6%B4%B2%E5%85%88%E7%94%9F%E9%9B%86%EF%BC%88%E4%B9%9D%EF%BC%89.djvu&page=139 李宮保湘洲先生集(四庫全書存目叢書南京圖書館藏淸刻本)卷9 folio 73a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301010647-251021_%E6%9D%8E%E6%96%87%E8%8E%8A%E5%85%AC%E5%85%A8%E9%9B%86_%E5%8D%81%E5%8D%B7_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=55 李文莊公全集(清光緒刊本)卷2 folio 12a](朱幹⿰土道) || *WS2027 || E72F
|-
| ⿰石㖾 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=9 駢雅(明萬曆刊本)卷1 folio 2a](⿰石⿱吅⿻𠫘凵); 文淵閣四庫全書 gives ⿰石𦈯 || pending better evidences || E768/E769
|-
| ⿰亻律 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=9 駢雅(明萬曆刊本)卷1 folio 2a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_2.pdf&page=8 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷1 folio 6b]; ⿰亻律魁 = 侓魁/律魁 || || E76A
|-
| ⿺辶勅 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=10 駢雅(明萬曆刊本)卷1 folio 2b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_2.pdf&page=11 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷1 folio 9b]; variant of 遫 || || E76C
|-
| ⿰山朁 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=10 駢雅(明萬曆刊本)卷1 folio 3a](⿰山㬱); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_2.pdf&page=14 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷1 folio 12b]; ⿰山朁崟 = 嶜崟, variant of 嶜 || || E76D
|-
| ⿱𭃌衣 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=16 駢雅(明萬曆刊本)卷1 folio 8b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_2.pdf&page=43 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷2 folio 11b, 12a]; ⿱𭃌衣葪, error for 袃葪 || pending more evidences ||
|-
| ⿰彳㞕 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=16 駢雅(明萬曆刊本)卷1 folio 8b]; 徶⿰彳㞕 = 徶㣯, propose new UCV 屑㞕 || ||
|-
| ⿰阝⿳文工⺝ || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=17 駢雅(明萬曆刊本)卷1 folio 9b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_2.pdf&page=48 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷2 folio 17a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL133_%E8%A9%A9%E6%94%B7.pdf&page=10 詩攷(元刊本)卷1 folio 3a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999031706-150693_%E9%80%9A%E9%9B%85_%E7%AC%AC3%E5%86%8A.pdf&page=51 通雅(清康熙刊本)卷6 folio 2a]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/619277 管城碩記(清康熙刊本)卷21 folio 14a]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:17752267$2686i 康熙字典(清康熙內府刊本)申集下 衣部 folio 34b]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428501733$71i 佩文韻府(清康熙刊本)卷四下 folio 179b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-278-0047_%E5%88%A5%E9%9B%851.pdf&page=12 別雅(清乾隆督經堂刊本)卷1 folio 8b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:CADAL06054298_%E5%BE%A1%E8%A3%BD%E8%A9%A9%E4%BA%94%E9%9B%86%C2%B7%E5%8D%B7%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%B8%89~%E5%8D%B7%E4%B8%89%E5%8D%81%E5%9B%9B.djvu&page=17 御製詩五集(清文淵閣四庫全書本)卷33 folio 8a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-278-0268_%E5%94%90%E9%9F%BB%E6%AD%A3_%E5%B7%BB1-4.pdf&page=39 唐韻正(清刊本)卷2 folio 9a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCPSSD-70065031_%E4%BF%9E%E6%A8%93%E8%A5%8D%E7%BA%82%E4%BA%94%E5%8D%81%E5%8D%B7_%E7%AC%AC%E5%85%AD%E5%86%8C.pdf&page=66 俞樓襍纂(清光緒刊本)卷32 folio 5b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCPSSD-70018262_%E6%BC%A2%E7%A2%91%E5%BC%95%E7%B6%93%E8%80%83%E5%85%AD%E5%8D%B7%E9%99%84%E5%BC%95%E7%B7%AF%E8%80%83%E4%B8%80%E5%8D%B7_%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E5%86%8C.pdf&page=5 漢碑引經考(清光緒刊本)卷3 folio 3b, 4a]; 褘⿰阝⿳文工⺝ = 委𣙛; variant of 𣙛(slightly different rhs component though)/隋 || ||
|-
| ⿰亻郄 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=20 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 2a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_3.pdf&page=11 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷3 folio 10a]; 券⿰亻郄 = 券𠊬, variant of 𠊬/𢔘 || ||
|-
| ⿰歹犬 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=20 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 2a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_3.pdf&page=11 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷3 folio 10a](⿰歺犬); 炔⿰歹犬 = 𣧂𣧎; error for 𣧂 || pending more evidences ||
|-
| ⿰石析 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=20 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 2a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_3.pdf&page=11 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷3 folio 10a]; ⿰石析殙 = 㱤殙; error for 㱤 || pending better evidences ||
|-
| ⿰氐欠 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=21 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 3a]; ⿰氐欠⿰盧欠 = 㪆㪭 || ||
|-
| ⿰盧欠 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=21 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 3a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_3.pdf&page=18 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷3 folio 16b]; ⿰氐欠⿰盧欠 = 㪆㪭 || ||
|-
| ⿰革貫 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:CADAL06050605_%E9%A7%A2%E9%9B%85%C2%B7%E5%8D%B7%E4%B8%80~%E5%8D%B7%E4%B8%83.djvu&page=32 駢雅(文淵閣四庫全書本)卷2 folio 3b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=22 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 3b] gives 𩍾; error of 𩍾 || || F38A
|-
| ⿰𧾷悤 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=22 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 4a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_3.pdf&page=27 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷3 folio 26a]; 𨇘⿰𧾷悤 = 𨇘𨂴; variant of 𨂴 || ||
|-
| ⿸厂歋 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=23 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 4a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_3.pdf&page=32 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷3 folio 26a] gives 歋; variant of 歋 || ||
|-
| ⿱夆炏 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=24 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 5b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_4.pdf&page=2 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷4 folio 1a]; variant of 㷭 || ||
|-
| ⿰⿱𣦵韭又 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=25 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 6b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_4.pdf&page=8 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷4 folio 6b]; variant of 韰 || ||
|-
| ⿸疒𮥼 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=25 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 7a]; ⿸疒𮥼𤷃 = 𤺻𤷃, variant of 𤺻 || ||
|-
| ⿰亻雝 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=27 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 8b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_4.pdf&page=23 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷4 folio 21b]; ⿰亻雝降 = 㒕降, variant of 㒕 || ||
|-
| ⿰忄匾 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=28 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 10a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_4.pdf&page=33 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷4 folio 32a]; 愝⿰忄匾 = 愝惼; variant of 惼 || ||
|-
| ⿺毛唐 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=37 駢雅(明萬曆刊本)卷3 folio 8b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999031766-147303_%E9%87%8D%E8%A8%82%E7%9B%B4%E9%9F%B3%E7%AF%87_%E7%AC%AC7%E5%86%8A.pdf&page=11 重訂直音篇(練川明德書院明萬曆三十四年刊本)卷7 folio 6b]; variant of 㲥 || ||
|-
| ⿰酉蔥 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=38 駢雅(明萬曆刊本)卷3 folio 10a]; variant of 𨡮 || ||
|-
| ⿰月析 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=38 駢雅(明萬曆刊本)卷3 folio 10a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_5.pdf&page=25 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷5 folio 23b]; 胓⿰月析 = 胓𦠠 = 胓䏳; variant of 䏳 || pending more evidences ||
|-
| ⿰鹵念 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=39 駢雅(明萬曆刊本)卷3 folio 10b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_5.pdf&page=26 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷5 folio 24b]; 𪉿⿰鹵念 = 𪉿𨡎; variant of 𨡎 || ||
|-
| ⿰耑巵 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=3 駢雅(明萬曆刊本)卷4 folio 1b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_5.pdf&page=34 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷8 folio 5a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412004000234-86192_%E9%9B%86%E9%9F%BB_%E7%AC%AC5%E5%86%8A.pdf&page=42 集韻(宋潭州刊本)卷5 folio 42a]; variant of 𦓝 || ||
|-
| ⿰革析 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=6 駢雅(明萬曆刊本)卷4 folio 5a]; 鞞⿰革析 = 鞞䩢; error of 䩢 || pending more evidences ||
|-
| ⿱巳⿶凵氺 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=7 駢雅(明萬曆刊本)卷4 folio 5b]; [http://www.kanripo.org/text/KR1j0013/004#5a 駢雅(清文淵閣四庫全書本)卷4 folio 5a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=8 駢雅(明萬曆刊本)卷4 folio 6b]; variant of 圅; bottom component of 𩄥 || ||
|-
| ⿱艹屏 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=10 駢雅(明萬曆刊本)卷5 folio 1b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_6.pdf&page=32 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷10 folio 5a]; variant of 蓱 || ||
|-
| ⿲氵⿱𣦵韭又 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=10 駢雅(明萬曆刊本)卷5 folio 2a]; 沆⿲氵⿱𣦵韭又 = 沆瀣; variant of 瀣 || ||
|-
| ⿱艹䚜 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=22 駢雅(明萬曆刊本)卷6 folio 4a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_7.pdf&page=20 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷12 folio 18b]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:54163003$85i 初學記(明嘉靖刊本)卷3 folio 8a](蒲結反); ⿱艹䚜挈 = 萆挈, variant of 萆/[https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?id=03350 ⿱艹坡] || ||
|-
| ⿰木旉 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=25 駢雅(明萬曆刊本)卷6 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301014885-292975_%E4%BE%86%E7%A6%BD%E9%A4%A8%E9%9B%86_%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B9%9D%E5%8D%B7_%E7%AC%AC6%E5%86%8A.pdf&page=10 來禽館集(明萬曆刊本)卷11 folio 9b](或䢣㩜乎⿰木旉木之采); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301015234-294594_%E8%95%89%E8%BB%92%E9%9A%A8%E9%8C%84_%E5%8D%81%E4%BA%8C%E5%8D%B7_%E7%AC%AC12%E5%86%8A.pdf&page=32 蕉軒隨錄(清同治刊本)卷12 folio 28b](⿰木旉桑曉日); variant of 榑 || ||
|-
| ⿱肥土 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=29 駢雅(明萬曆刊本)卷7 folio 2b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_7.pdf&page=63 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷14 folio 12b];[https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:15431846$333i 六家詩名物疏(明萬曆刊本)卷16 folio 15a]; ⿱肥土 = 蜰齊; variant of 蜰 || ||
|-
| ⿱楊虫 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=29 駢雅(明萬曆刊本)卷7 folio 2b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_7.pdf&page=63 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷14 folio 13a]; variant of [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?id=03622 ⿱揚虫] || ||
|-
| ⿰⿱叕酉鳥 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=29 駢雅(明萬曆刊本)卷7 folio 3a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_7.pdf&page=65 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷14 folio 14b,15a]; 蛤⿰⿱叕酉鳥 = 蛤歠, variant of 歠 || ||
|-
| ⿰虫矛 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_7.pdf&page=79 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷14 folio 29a](⿰虫予當作⿰虫矛) || || E742
|-
| ⿰午鳥 || [http://www.kanripo.org/text/KR1j0013/007#7b 駢雅(清文淵閣四庫全書本)卷7 folio 7b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=34 駢雅(明萬曆刊本)卷7 folio 7a] gives 𩿞; error of 𩿞 || pending more evidences ||
|-
| ⿰亻茂 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=38 駢雅(明萬曆刊本)卷7 folio 12a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_8.pdf&page=43 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷16 folio 14a, 14b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-07196_1_%E5%B0%91%E5%AE%A4%E5%B1%B1%E6%88%BF%E7%AD%86%E5%8F%A2.pdf&page=448 少室山房筆叢(明天啓刊本)戊部三墳補逸下 folio 20a]; 白⿰亻茂 = 白𠌾 || ||
|-
| ⿰馬啻 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=38 駢雅(明萬曆刊本)卷7 folio 12a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_8.pdf&page=45 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷16 folio 16a]; error of 䮰 || pending more evidences ||
|-
| ⿰耒隹 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-10486433_%E8%90%AC%E6%9B%86_%E6%96%B0%E5%AF%A7%E7%B8%A3%E8%AA%8C_8%E5%8D%B7.pdf&page=89 新寧縣志(日本藏中國罕見地方志叢刊影印東洋文庫藏明萬曆刊本)卷8 folio 49a](朱幹⿰耒隹) || pending clearer evidences ||
|-
| ⿰火菜 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412000001327-14304_%E5%BA%A6%E6%94%AF%E5%A5%8F%E8%AD%B0_%E7%AC%AC214%E5%86%8A.pdf&page=71 度支奏議(明崇禎刊本)陝西司卷2 folio 68a](朱輔⿰火菜) || *WS2027 || E732
|-
| ⿱潘灬 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999032216-150808_%E6%88%90%E5%8C%96%E4%B8%81%E4%BA%A5%E9%87%8D%E5%88%8A%E6%94%B9%E4%BD%B5%E4%BA%94%E9%9F%B3%E9%A1%9E%E8%81%9A%E5%9B%9B%E8%81%B2%E7%AF%87_%E7%AC%AC5%E5%86%8A.pdf&page=21 成化丁亥重刊改併五音類聚四聲篇(明成化刊本)卷13 folio 20a]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49300619$69i 汾州府志(明萬曆刊本)卷3 folio 6b](朱知⿱潘火); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-04806_%E8%96%9B%E6%81%AD%E6%95%8F%E5%85%AC%E5%A5%8F%E7%96%8F.pdf&page=378 薛恭敏公奏疏(鈔本)卷14](朱融⿱潘火) || *WS2027<br/>*WS2027 || E733<br/>E5D7
|-
| ⿰齒蜀 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51492726$95i 空同集(明嘉靖朱睦㮮刊本)卷2 folio 7a](囷京顔之崪嶃隍壘⿰齒蜀而莽没); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4758931 湖廣總志(明萬曆刊本)卷80 folio 25b](pp86) || *WS2027 || E772
|-
| ⿰目帝 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51492726$97i 空同集(明嘉靖朱睦㮮刊本)卷2 folio 9a](⿰目帝之若住忽奔噴兮石雷壑而驟崩); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301013157-260080_%E7%87%95%E5%B7%9D%E9%9B%86_%E5%8D%81%E5%9B%9B%E5%8D%B7_%E7%AC%AC5%E5%86%8A.pdf&page=63 燕川集(清刊本)卷11 folio 26a](⿰目帝視) || *WS2027 || F278
|-
| ⿱山險 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51494773$273i 空同子集(明萬曆長洲鄧雲霄刊本)卷13 folio 6b](巘奔崩萬壑, 㑹⿱山險絶一徑); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51492726$216i 空同集(明嘉靖朱睦㮮刊本)卷13 folio 4a] gives 𡽗; variant of 𡽗 || *WS2027 || E773
|-
| ⿰口譍 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51492726$273i 空同集(明嘉靖朱睦㮮刊本)卷17 folio 11a](⿰口⿳亠倠言); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51494773$361i 空同子集(明萬曆長洲鄧雲霄刊本)卷19 folio 13a](小兒⿰口譍啞始學語育之後屋逢今雨); variant of 𡄖 || *WS2027 || E774
|-
| ⿰革匝 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51492726$308i 空同集(明嘉靖朱睦㮮刊本)卷20 folio 1b]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51494773$413i 空同子集(明萬曆長洲鄧雲霄刊本)卷22 folio 2b](絡頭鞈⿰革匝純用銀細巧似織翻江鱗) || *WS2027 || E775
|-
| ⿱雨晻 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51494773$795i 空同子集(明萬曆長洲鄧雲霄刊本)卷41 folio 3a](靈⿱雨晻靄兮來至風泠泠兮堂戸); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51492726$636i 空同集(明嘉靖朱睦㮮刊本)卷40 folio 2a] gives 𩃗; variant of 𩃗 || *WS2027 || E776
|-
| ⿺虎孝 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51492726$946i 空同集(明嘉靖朱睦㮮刊本)卷59 folio 10a]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51494773$1150i 空同子集(明萬曆長洲鄧雲霄刊本)卷60 folio 11b](動若虎⿺虎孝靜若女濳); variant of 𡦵? || *WS2027 || E777
|-
| ⿰日⿱罒卒 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001059275-56437_%E9%99%9D%E8%A5%BF%E9%80%9A%E5%BF%97_%E6%B8%85%E5%BA%B7%E7%86%996-7%E5%B9%B4(1667-1668)_%E5%8D%B7%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%BA%8C.pdf&page=252 陝西通志(清康熙刊本)卷32樂folio 73b](文翔鳳《齊五嶽賦》「天垂垂其下曙,暾⿰日⿱罒卒⿰日⿱罒卒其夜曈」); variant of 曎? || ||
|-
| ⿱涂甘 || [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2014514336.1A035/?sp=12&st=image&r=0.754,0.267,0.243,0.149,0 大明會典(明正德司禮監刊本)卷35 folio 10b], [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2014514336.1A035/?sp=16&st=image&r=0.512,0.222,0.323,0.198,0 folio 14b] (⿱凃甘), [https://dl.ndl.go.jp/pid/2545518/1/33 (明翻刻正德司禮監本)10b] [https://dl.ndl.go.jp/pid/2545518/1/37 (明翻刻正德司禮監本)14b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301010935-253329_%E5%9B%9B%E5%B7%9D%E9%B9%BD%E6%B3%95%E5%BF%97_%E5%9B%9B%E5%8D%81%E5%8D%B7_%E7%AC%AC16%E5%86%8A.pdf&page=9 四川鹽法志(清光緒刊本)卷27 folio 8a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-04915_%E8%AB%B8%E5%8F%B8%E8%81%B7%E6%8E%8C.pdf&page=117 諸司職掌(明初重刊本)金科 folio 6b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-04914_%E8%AB%B8%E5%8F%B8%E8%81%B7%E6%8E%8C.pdf&page=251 諸司職掌(明洪武刊本)金科:35b] gives 涂甘井; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:54470196$48i 大明會典228卷(明萬曆刊本)33:18b] gives 涂甘井; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL035_%E5%94%90%E6%9B%B8_1.pdf&page=772 新唐書(南宋刊本)卷54] gives 塗𣉯, might be ligature of 涂甘 or a variant of 𣉯/㽏 || *WS2027 || E524
|-
| ⿰釒屑 || [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2014514336.1A162/?sp=19&st=image&r=0.496,0.502,0.49,0.313,0 大明會典(明正德司禮監刊本)卷162 folio 17b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999025248-41133_%E8%AB%B8%E5%8F%B8%E8%81%B7%E6%8E%8C_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=104 諸司職掌(明刊本)工屯部:41a] gives corrupted 鋦; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428230898$62i 大明會典228卷(明萬曆刊本)203:12b] gives 鋦; error of 鋦 || pending more evidences ||
|-
| ⿰缶付 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412004000930-83326_%E8%A8%98%E7%BA%82%E6%B7%B5%E6%B5%B7_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=22 記纂淵海(南宋刊本)卷15 folio 7a] (⿰𦈢付); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-366-0006_%E8%A8%98%E7%BA%82%E6%B7%B5%E6%B5%B7_%E5%B7%BB56-57.pdf&page=57 記纂淵海(明萬曆刊本)卷57 folio 13a] (⿰𦈢付); 何志華: 《唐宋類書徵引〈淮南子〉資料彙編》, 中文大學出版社, 2005, pp. 98; alternative text: [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?id=03133 ⿰缶央] || *WS2027 || E526
|-
| ⿰魚党 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-04076_%E9%96%A9%E4%B8%AD%E6%B5%B7%E9%8C%AF%E7%96%8F.pdf&page=23 閩中海錯疏(明萬曆刊本)卷中 folio 5b, 6a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412000004805-5796_%E8%97%9D%E6%B5%B7%E7%8F%A0%E5%A1%B5_%E7%AC%AC28%E5%86%8A.pdf&page=68 閩中海錯疏(清乾隆藝海珠塵本)卷中 folio 4b]; ⿰魚党魟 = 𩽳魟 || *WS2027 || E7AE
|-
| ⿰口俾 || [https://www.dpm.org.cn/dyx.html?path=/Uploads/tilegenerator/dest/files/image/8831/2009/0877/img0003.xml 籌辦夷務始末(清內府抄本)凡例]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911603_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B771%E4%B9%8B72.pdf&page=69 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷72 folio 3a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911604_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B773%E4%B9%8B74.pdf&page=71 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷73 folio 35a]; 𪢝⿰口俾⿰口士 = 𪢝𠳓𠺮 = [[w:en:John Francis Davis|John Francis Davis]]<br>[https://archive.org/details/chinesemadeeasy00brourich/page/n321/mode/2up Chinese Made Easy] (𠾦酒 = ⿰口俾酒 = beer) || || E7D5
|-
| ⿰口穵 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911570_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B75%E4%B9%8B6.pdf&page=46 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷5 folio 22b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001065210-95864_%E5%90%8C%E5%AE%98%E7%B8%A3%E8%AA%8C_%E6%B0%91%E5%9C%8B33%E5%B9%B4(1944)_%E5%8D%B7%E4%BA%8C%E5%8D%81%E5%85%AB.pdf&page=16 同官縣志(民國33年鉛印本)卷27 folio 16b] L8; ⿰口穵呅 = ?, 𠻃𡁠⿰口士 = [[w:en:John Pope Hennessy|John Pope Hennessy]]; || || E7D6
|-
| ⿰口䧞 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911570_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B75%E4%B9%8B6.pdf&page=119 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷6 folio 31a]; ⿰口䧞⿰口帑⿰口陒𡁠 = Manuel, see also [https://www.macaudata.mo/macaubook/book253/html/018601.htm 兩廣總督李鴻賓等奏報審辦匪徒藉案打毁夷人房屋乘機搶奪等情摺] || || E7DA
|-
| ⿰口帑 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911570_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B75%E4%B9%8B6.pdf&page=119 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷6 folio 31a] || || E7DC
|-
| ⿰口陒 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911570_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B75%E4%B9%8B6.pdf&page=119 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷6 folio 31a] || || E7DD
|-
| ⿰口經 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911571_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B77%E4%B9%8B8.pdf&page=38 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷7 folio 18b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:WUL-bunko11_d0327_%E6%9E%97%E6%96%87%E5%BF%A0%E5%85%AC%E6%94%BF%E6%9B%B8_05.pdf&page=65 林文忠公政書(清光緒刊本)乙集使粵奏稿卷3 folio 15b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911571_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B77%E4%B9%8B8.pdf&page=44 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷7 folio 21b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-bunko11_d0327_%E6%9E%97%E6%96%87%E5%BF%A0%E5%85%AC%E6%94%BF%E6%9B%B8_05.pdf&page=69 林文忠公政書(清光緒刊本)乙集使粵奏稿卷3 folio 20a]; ⿰口經 = C. W. King || || E7DF
|-
| ⿰口弁 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911571_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B77%E4%B9%8B8.pdf&page=38 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷7 folio 18b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:WUL-bunko11_d0327_%E6%9E%97%E6%96%87%E5%BF%A0%E5%85%AC%E6%94%BF%E6%9B%B8_05.pdf&page=65 林文忠公政書(清光緒刊本)乙集使粵奏稿卷3 folio 15b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911571_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B77%E4%B9%8B8.pdf&page=44 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷7 folio 21b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-bunko11_d0327_%E6%9E%97%E6%96%87%E5%BF%A0%E5%85%AC%E6%94%BF%E6%9B%B8_05.pdf&page=69 林文忠公政書(清光緒刊本)乙集使粵奏稿卷3 folio 20a]; ⿰口弁⿰口遜 = Hevlyn Benson, [https://www.jstor.org/stable/26458404 captain of the Morrison and of the Roman] || || E7E0
|-
| ⿰口淋 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911571_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B77%E4%B9%8B8.pdf&page=123 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷8 folio 25a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911570_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B75%E4%B9%8B6.pdf&page=46 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷5 folio 22b] has 吪啉𠶠, 吪⿰口淋𠶠 = 吪啉𠶠 = Framjee, variant of 啉 || || E7E4
|-
| ⿱艹牌 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911583_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B731%E4%B9%8B32.pdf&page=126 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷32 folio 24b](藤⿱艹牌); [http://www.kanripo.org/text/KR2m0012/074#6a 《欽定大清會典》(清文淵閣四庫全書本)卷74 folio 6a](柳⿱艹牌); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301011018-254586_%E7%9A%87%E6%9C%9D%E7%91%A3%E5%B1%91%E9%8C%84_%E5%9B%9B%E5%8D%81%E5%9B%9B%E5%8D%B7_%E7%AC%AC11%E5%86%8A.pdf&page=21 《皇朝瑣屑錄》(清光緒刊本)卷30 folio 6a](柳⿱艹牌); 藤⿱艹牌 = 藤牌 || || E7E5
|-
| ⿰口斐 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911603_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B771%E4%B9%8B72.pdf&page=151 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷72 folio 44a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12529953_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B719-20.pdf&page=102 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷20 folio 22b]; ⿰口斐咧𡀣 = ?, 吼吠𪢝哺⿰口辨⿰口斐⿰口縻 = ? || || E66D
|-
| ⿰口河 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911604_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B773%E4%B9%8B74.pdf&page=75 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷73 folio 37a]; ⿰口河𭋳啲, a Netherlandic ship || || E66E
|-
| ⿰口珥 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911604_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B773%E4%B9%8B74.pdf&page=175 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷74 folio 47a]; ⿰口壁⿰口珥 = ⿰口璧咡 = [[w:en:James Biddle|James Biddle]] || || E66F
|-
| ⿰口璧 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911605_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B775%E4%B9%8B76.pdf&page=3 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷75 folio 1a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12529948_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B71-4.pdf&page=68 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷3 folio 33b]; [https://commons.m.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12640450_%E8%BF%91%E4%BB%A3%E4%B8%AD%E5%9C%8B%E5%8F%B2%E6%96%99%E5%8F%A2%E5%88%8A%E7%BA%8C%E7%B7%A8_%E7%AC%AC42%E8%BC%AF_%E6%9D%BE%E9%BE%95%E5%85%88%E7%94%9F%E5%85%A8%E9%9B%86_%E5%A5%8F%E7%96%8F_%E6%96%87%E9%9B%86.pdf&page=97 松龕先生奏疏(近代中國史料叢刊續編影印民國4年鉛印本)卷下 folio 6b]; 啥⿰口璧 = ? || || E670
|-
| ⿰口鐸 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911605_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B775%E4%B9%8B76.pdf&page=93 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷75 folio 46a]; ⿰口顧⿰口鐸𪢝 = [https://www.catholic-hierarchy.org/bishop/bdani.html François-Xavier-Timothée Danicourt] || || E671
|-
| ⿰口嘉 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911606_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B777%E4%B9%8B78.pdf&page=130 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷78 folio 19b]; 㕸⿰口嘉喇 = ? || || E673
|-
| ⿰口旺 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:SSID-12911607_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B779%E4%B9%8B80.pdf&page=6 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷79 folio 2b]; 嚧⿰口旺 = ⿰口陸𠸄 = [[w:zh:法國駐華大使列表|Alexandre de Forth-Rouen]] || || E674
|-
| ⿰口杏 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12530034_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B715-16.pdf&page=6 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷15 folio 2b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12530034_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B715-16.pdf&page=9 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷15 folio 4a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-311998004480-50060_%E6%88%90%E9%83%BD%E9%80%9A%E8%A6%BD_%E5%8D%B7%E4%BA%8C.pdf&page=267 成都通覽(清宣統成都通俗報社石印本)卷2 folio 260b]; 吁𡁠⿰口杏 = [http://ecole.nav.traditions.free.fr/officiers_guerin_nicolas.htm Nicolas François GUÉRIN]; 媽⿰口杏 = 瞎子 || || E7EF
|-
| ⿰口庭 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12529953_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B719-20.pdf&page=102 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷20 folio 22b]; 𫩢⿰口庭⿰口柏唲 = ? || || E675
|-
| ⿰口柏 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12529953_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B719-20.pdf&page=102 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷20 folio 22b]; 𫩢⿰口庭⿰口柏唲 = ? || || E676
|-
| ⿰口辨 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12529953_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B719-20.pdf&page=102 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷20 folio 22b] || || E67E
|-
| ⿰口縻 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12529953_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B719-20.pdf&page=102 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷20 folio 22b] || || E67F
|-
| ⿰口勷 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12530003_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B779-80.pdf&page=160 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷80 folio 27b]; 㕷啲⿰口勷 = ? || || E7F3
|-
| ⿰豕堯 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:24090754$2169i 《尚史》(清乾隆刊本)禮志卷4 folio 1a](氣質之秉⿰豕堯醇𭔃焉); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:24090754$2321i 《尚史》(清乾隆刊本)序傳 folio 1b](散醇不⿰豕堯); variant of 澆? || *WS2027 || E68C
|-
| ⿰山寕 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001066880-14868_%E5%BE%90%E9%9C%9E%E5%AE%A2%E9%81%8A%E8%A8%98_%E5%8D%B7%E4%B8%80.pdf&page=80 《徐霞客游記》(清光緒7年瘦影山房木活字本)卷1下 folio 25a] (崢⿰山⿳宀𮕜一); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ACADAL02033947_%E7%BA%8C%E6%8C%87%E6%9C%88%E9%8C%84%EF%BC%88%E4%B8%83%EF%BC%89.djvu&page=59 《續指月錄》(清康熙刊本)卷13 folio 2b] (崢⿰山𡨴); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412000007096-232499_%E8%90%AC%E5%85%A8%E8%A8%98_%E7%AC%AC3%E5%86%8A.pdf&page=33 《萬全記》(清初刻本)下卷 folio 32b] (崢⿰山寕); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY100468_%E8%A5%BF%E6%B9%96%E4%BA%8C%E9%9B%86_%E6%98%8E%E5%91%A8%E6%A5%AB%E6%92%B0_%E6%98%8E%E6%9C%AB%E9%9B%B2%E6%9E%97%E8%81%9A%E9%8C%A6%E5%A0%82%E5%88%BB%E6%9C%AC.pdf&page=263 《西湖二集》(明末雲林聚錦堂刻本) 卷11 folio 9a] (崢⿰山𡨴) || || E68E
|-
| ⿰飠⿱幺⺝ || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_28465675_%E8%90%AC%E5%A3%BD%E7%9B%9B%E5%85%B8%E5%88%9D%E9%9B%86_v.9.pdf&page=64 《萬壽盛典初集》(清康熙刊本)卷28 folio 13a](饋⿰飠⿱幺⺝) || || E690
|-
| ⿰氵煎 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_28465675_%E8%90%AC%E5%A3%BD%E7%9B%9B%E5%85%B8%E5%88%9D%E9%9B%86_v.27.pdf&page=33 《萬壽盛典初集》(清康熙刊本)卷81 folio 6b](洗⿰氵煎) || *WS2027 || E691
|-
| ⿰金苞 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_48904051_%E6%81%AF%E7%B8%A3%E5%BF%97_v.7%E5%8D%B7%E5%8D%81.pdf&page=21 《息縣志》(清順治刊本)卷10 folio 20a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001069883-99172_%E6%81%AF%E7%B8%A3%E8%AA%8C_%E6%B8%85%E5%98%89%E6%85%B64%E5%B9%B4(1799)_%E5%8D%B7%E4%B9%9D.pdf&page=20 《息縣志》(清嘉慶刊本)卷8 內紀上 folio 19a]; 朱蘊⿰金苞, variant of ⿰金袌, similar shape: 𨩦 || *WS2027 || E692
|-
| ⿸疒遣 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4429410 《欽定康濟錄》(清乾隆武英殿刊本)卷3下 folio 34b] (pp. 36)(疤⿸疒遣); [https://www.digital.archives.go.jp/img/588028 《硯雲》(清乾隆刊本)夢憶 folio 22b] (pp. 23) || *WS2027 || E6AA
|-
| ⿰月毚 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999011108-21900_%E5%90%B3%E4%B8%AD%E6%B0%B4%E5%88%A9%E5%85%A8%E6%9B%B8_%E7%AC%AC3%E5%86%8A.pdf&page=179 《吳中水利全書》(明崇禎刊本)卷5 folio 115b](鵝⿰月⿱⿳⺈𠔿比免浦); 卷10 folio 57b gives 艬, error for 艬 || || E94F
|-
| ⿱艹澳 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-03983_07_%E6%9D%B1%E5%90%B3%E6%B0%B4%E5%88%A9%E8%80%83.pdf&page=20 《東吳水利考》(明天啓刊本)卷6 folio 79a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999011108-21902_%E5%90%B3%E4%B8%AD%E6%B0%B4%E5%88%A9%E5%85%A8%E6%9B%B8_%E7%AC%AC5%E5%86%8A.pdf&page=81 《吳中水利全書》(明崇禎刊本)卷7 folio 85a](葑⿱艹澳塘); alternative name: 葑澳塘, 葑𤀀塘 || *WS2027 || E950
|-
| ⿰氵旉 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-07404_%E6%88%92%E8%8F%B4%E8%80%81%E4%BA%BA%E6%BC%AB%E7%AD%86.pdf&page=47 《戒菴老人漫筆》(明萬曆刊本)卷1 folio 11b](于公⿰氵旉); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999011108-22015_%E5%90%B3%E4%B8%AD%E6%B0%B4%E5%88%A9%E5%85%A8%E6%9B%B8_%E7%AC%AC15%E5%86%8A.pdf&page=59 《吳中水利全書》(明崇禎刊本)卷24 folio 12b](于君⿰氵旉); 于⿰氵旉, person name || *WS2027 || E952
|-
| ⿵戊貞 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999011108-22016_%E5%90%B3%E4%B8%AD%E6%B0%B4%E5%88%A9%E5%85%A8%E6%9B%B8_%E7%AC%AC16%E5%86%8A.pdf&page=73 《吳中水利全書》(明崇禎刊本)卷25 folio 71b](⿵戊貞事卽工); variant of 臧 || || E953
|-
| ⿱山戈 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999011108-22016_%E5%90%B3%E4%B8%AD%E6%B0%B4%E5%88%A9%E5%85%A8%E6%9B%B8_%E7%AC%AC16%E5%86%8A.pdf&page=83 《吳中水利全書》(明崇禎刊本)卷25 folio 82a](⿱山戈不念恤); variant of 嵗 || || E954
|-
| ⿱敏金 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-292-0001_%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E7%9C%81%E5%A4%A7%E5%BF%97_%E5%B7%BB3.pdf&page=32 《江西省大志》(明萬曆刊本)卷3 folio 30b]([朱]統⿱敏金); 《三晉石刻大全·晉城市城區卷》(太原: 三晋出版社, 2012.12, [ISBN 978-7-5457-0648-2]) pp. 79 《誥封安人宗母鍾氏墓誌銘》([朱]鼐⿱敏金) || *WS2027 || E955
|-
| ⿰馬止 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY000097_%E5%AE%8B%E6%9B%B8%E4%B8%80%E7%99%BE%E5%8D%B7_(%E6%A2%81)%E6%B2%88%E7%B4%84_%E6%92%B0_%E5%AE%8B%E5%88%BB%E5%AE%8B%E5%85%83%E6%98%8E%E9%81%9E%E4%BF%AE%E6%9C%AC.pdf&page=555 《宋書》(中華再造善本影印南宋元明三朝遞修本)卷16 folio 33b](綱威巡⿰馬止); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017124-4288_%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%8F%B2_%E7%AC%AC123%E5%86%8A.pdf&page=47 《宋書》(明崇禎汲古閣刊本)卷16 folio 18b]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428463533$27i 《歷代名臣奏議》(明永樂刊本)卷294 folio 7a]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/3938765 《廣廣文選》(明萬曆刊本)卷8 folio 53a](pp. 54); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-%E5%88%A5030-0001_%E8%AC%9D%E5%85%89%E7%A6%84%E9%9B%861.pdf&page=25 《漢魏六朝一百三家集》(明崇禎刊本) 謝光祿集 folio 17a]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/5093167 《歷代古文國瑋集》(明末刊本)卷47 folio 26a](pp. 114);[https://www.digital.archives.go.jp/img/4764110 《岱覽》(清嘉慶刊本)卷5 folio 5a](pp. 6); alternative text: 䮃(宋書武英殿刊本), 駐(五禮通考50) || *WS2027 || E959
|-
| ⿱艹奸 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412004000368-302714_%E5%8D%97%E9%BD%8A%E6%9B%B8_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=61 《南齊書》(南宋刻宋元明初遞修本)卷7 folio 9a](青⿱艹奸金口帶); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017124-4237_%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%8F%B2_%E7%AC%AC136%E5%86%8A.pdf&page=73 《南齊書》(明崇禎汲古閣刊本)卷7 folio 5a]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4417105 《史觹》(明萬曆刊本)卷7 folio 2a](p. 22); [https://www.digital.archives.go.jp/img/619277 《管城碩記》(清康熙刊本)卷21 folio 4b](pp. 6); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCPSSD-70011107_%E3%80%90%E5%90%8C%E6%B2%BB%E3%80%91%E4%B8%8A%E6%B1%9F%E5%85%A9%E7%B8%A3%E5%BF%97%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B9%9D%E5%8D%B7%E9%A6%96%E4%B8%80%E5%8D%B7_%E7%AC%AC%E4%B8%89%E5%86%8C.pdf&page=39 同治上江兩縣志(清同治刊本)卷5 folio 8b];[https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCPSSD-71021848_%E5%B0%96%E9%99%BD%E5%8F%A2%E7%AD%86%E5%8D%81%E5%8D%B7_%E7%AC%AC%E4%B8%80%E5%86%8C.pdf&page=63 吳騫:《尖陽叢筆》(宣統三年國學扶輪社鉛印本) 卷5 folio 5b, 6a]; variant of 䓸? || *WS2027 || E95A
|-
| ⿰衤䍃 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-01524_04_%E9%9A%8B%E6%9B%B8.pdf&page=15 《隋書》(元大德刊明印本)卷11 folio 23a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017124-4457_%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%8F%B2_%E7%AC%AC183%E5%86%8A.pdf&page=106 《隋書》(明崇禎崇禎汲古閣刊本)卷11 folio 24b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412004000453-85_%E8%B3%87%E6%B2%BB%E9%80%9A%E9%91%92_%E7%AC%AC87%E5%86%8A.pdf&page=21 《資治通鑑》(胡三省音註, 元刊本)卷172 folio 20a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-GBZX0301011838-283221_%E5%A4%A7%E5%94%90%E5%85%AD%E5%85%B8_%E4%B8%89%E5%8D%81%E5%8D%B7_%E7%AC%AC4%E5%86%8A.pdf&page=10 《大唐六典》(明嘉靖浙江按察司刊本)卷12 folio 9b]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4766800 《廣博物志》(明萬曆刊本)卷38 folio 7a](pp. 8); [https://www.digital.archives.go.jp/img/619278 《管城碩記》(清康熙刊本)卷24 folio 12b](pp. 14); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-286-0094_%E8%A5%BF%E9%AD%8F%E6%9B%B84.pdf&page=16 《西魏書》(清乾隆刊本)卷9 folio 15a]; alternative text: 褕(通典62) || *WS2027 || E95C
|-
| ⿰氵⿱㚘心 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-01524_11_%E9%9A%8B%E6%9B%B8.pdf&page=49 《隋書》(元大德刊明印本)卷30 folio 18b](涿郡有……漷水⿰氵⿱㚘心水); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017124-4323_%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%8F%B2_%E7%AC%AC187%E5%86%8A.pdf&page=123 《隋書》(明崇禎汲古閣刊本)卷30 folio 11a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301010739-250310_%E5%8D%97%E5%8C%97%E5%8F%B2%E8%A3%9C%E5%BF%97_%E5%8D%81%E5%9B%9B%E5%8D%B7_%E7%AC%AC4%E5%86%8A.pdf&page=20 《南北史補志》(清光緒刊本)卷8 folio 19b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301013858-271122_%E9%9A%8B%E6%9B%B8%E5%9C%B0%E7%90%86%E5%BF%97%E6%94%B7%E8%AD%89_%E4%B9%9D%E5%8D%B7_%E7%AC%AC4%E5%86%8A.pdf&page=78 《隋書地理志攷證》(清光緒刊本)卷5 folio 76b]; similar shape: [https://dict.variants.moe.edu.tw/dictView.jsp?ID=58349 ⿰氵⿱𭑈⿰⿺乚丶丶] || *WS2027 || E95D
|-
| ⿳𥫗䀠侯 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL035_%E5%94%90%E6%9B%B8_4.pdf&page=296 《唐書》(宋紹興刊本)卷221下 folio 2a](東安國……治喝汗城,亦曰⿳𥫗䀠侯斤……即以……⿳𥫗䀠侯斤爲木鹿州); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017124-4177_%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%8F%B2_%E7%AC%AC36%E5%86%8A.pdf&page=23 《唐書》(明崇禎汲古閣刊本)卷221下 folio 2a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY000580_%E6%96%87%E7%8D%BB%E9%80%9A%E8%80%83_%E4%B8%80%E7%99%BE%E4%B8%80%E5%86%8A_%E5%85%83%E9%A6%AC%E7%AB%AF%E8%87%A8%E8%91%97_%E5%85%83%E6%B3%B0%E5%AE%9A%E5%85%83%E5%B9%B4%E8%A5%BF%E6%B9%96%E6%9B%B8%E9%99%A2%E5%88%BB%E6%9C%AC5.pdf&page=1191 《文獻通考》(中華再造善本影印元泰定元年西湖書院刊本)卷338 folio 4a]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/619277 《管城碩記》(清康熙刊本)卷21 folio 6a](pp. 7); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-001913784-230119_%E5%AE%88%E5%B1%B1%E9%96%A3%E5%8F%A2%E6%9B%B8_%E7%AC%AC9%E5%86%8A.pdf&page=13 《古今姓氏書辯證》(清道光刊守山閣叢書本) 卷10 folio 12a]; 余太山: 《兩漢魏晉南北朝正史西域傳要注》北京: 中華書局, 2005 [ISBN 7-101-04520-0] p. 559 (「喝汗」[hat-han]和「⿳𥫗䀠侯斤」[ho-kion]均係 Kharghānkath 之對譯); alternative text: 籰(歷代職官表71) || *WS2027 || E95E
|-
| ⿱艹嵒 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL035_%E5%94%90%E6%9B%B8_2.pdf&page=354 《唐書》(宋紹興刊本)卷72上 folio 57b](李⿱艹嵒, son of 李瑗); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017124-4166_%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%8F%B2_%E7%AC%AC13%E5%86%8A.pdf&page=92 《唐書》(明崇禎汲古閣刊本)卷72上 folio 47a]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/619277 《管城碩記》(清康熙刊本)卷21 folio 5b](pp. 7); variant of 䕾? || *WS2027 || E963
|-
| ⿰亻雚 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL035_%E5%94%90%E6%9B%B8_2.pdf&page=355 《唐書》(宋紹興刊本)卷72上 folio 59a](李⿰亻雚, son of 李踐義); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017124-4166_%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%8F%B2_%E7%AC%AC13%E5%86%8A.pdf&page=93 《唐書》(明崇禎汲古閣刊本)卷72上 folio 48a]; [https://viewer.rsl.ru/ru/rsl01008471766?page=39 《淮南鴻烈解》(宋刊本)卷5 folio 17a](⿰亻雚之爲度也); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999013604-222890_%E5%AE%8B%E5%8F%B2_%E7%AC%AC74%E5%86%8A.pdf&page=21 《宋史》(明成化刊本) 卷228 folio 22a](趙必⿰亻雚); [https://rarebooks-maps.npm.edu.tw/index.php?act=Display/image/6593vOKyA0 《龍龕手鑑》(南宋刊本)卷1 folio 10a](⿰亻雚, 俗, 音權, 變也); variant of 𬿡 || *WS2027 || E961
|-
| ⿰韋回 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL035_%E5%94%90%E6%9B%B8_2.pdf&page=361 《唐書》(宋紹興刊本)卷72上 folio 65a](李⿰韋回, son of 李延祐); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017124-4166_%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%8F%B2_%E7%AC%AC13%E5%86%8A.pdf&page=98 《唐書》(明崇禎汲古閣刊本)卷72上 folio 52b](⿰韋囘); [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=hvd.32044068014406&seq=1622 《唐尚書省郎官石柱題名考》(清光緒刊月河精舍叢鈔本)卷16 folio 20b](⿰韋囘) || *WS2027 || E964
|-
| ⿺虎仁 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9900013321_%E6%B8%85%E7%A8%97%E9%A1%9E%E9%88%94_%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%86%8A.pdf&page=139 《清稗類鈔》(商務印書館, 1917)vol. 66 會黨類 pp. 69](五堂各以彪𧈙𧇮𧇎𧇌及⿺虎仁⿺虎義⿺虎禮⿺虎智⿺虎信等字別之)<br/>平山周:《中國秘密社會史》(香港中和出版有限公司, 2021) [ISBN 978-988-8694-39-6] [https://www.google.co.uk/books/edition/%E4%B8%AD%E5%9C%8B%E7%A7%98%E5%AF%86%E7%A4%BE%E6%9C%83%E5%8F%B2/ltcwEAAAQBAJ?hl=en&gbpv=1&dq=%22%E4%BA%94%E5%A0%82%E5%90%84%E4%BB%A5%22&pg=PA139 p. 139] ([https://www.babelstone.co.uk/CJK/Evidence/ZhongguoMimiShehuiShi_139.png page image]) -- Fig. 14 also shows "彪⿺虎仁公" || *WS2027 || E965
|-
| ⿺虎義 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9900013321_%E6%B8%85%E7%A8%97%E9%A1%9E%E9%88%94_%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%86%8A.pdf&page=139 《清稗類鈔》(商務印書館, 1917)vol. 66 會黨類 pp. 69](五堂各以彪𧈙𧇮𧇎𧇌及⿺虎仁⿺虎義⿺虎禮⿺虎智⿺虎信等字別之)<br/>平山周:《中國秘密社會史》(香港中和出版有限公司, 2021) [ISBN 978-988-8694-39-6] [https://www.google.co.uk/books/edition/%E4%B8%AD%E5%9C%8B%E7%A7%98%E5%AF%86%E7%A4%BE%E6%9C%83%E5%8F%B2/ltcwEAAAQBAJ?hl=en&gbpv=1&dq=%22%E4%BA%94%E5%A0%82%E5%90%84%E4%BB%A5%22&pg=PA139 p. 139] ([https://www.babelstone.co.uk/CJK/Evidence/ZhongguoMimiShehuiShi_139.png page image]) || *WS2027 || E966
|-
| ⿺虎禮 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9900013321_%E6%B8%85%E7%A8%97%E9%A1%9E%E9%88%94_%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%86%8A.pdf&page=139 《清稗類鈔》(商務印書館, 1917)vol. 66 會黨類 pp. 69](五堂各以彪𧈙𧇮𧇎𧇌及⿺虎仁⿺虎義⿺虎禮⿺虎智⿺虎信等字別之)<br/>平山周:《中國秘密社會史》(香港中和出版有限公司, 2021) [ISBN 978-988-8694-39-6] [https://www.google.co.uk/books/edition/%E4%B8%AD%E5%9C%8B%E7%A7%98%E5%AF%86%E7%A4%BE%E6%9C%83%E5%8F%B2/ltcwEAAAQBAJ?hl=en&gbpv=1&dq=%22%E4%BA%94%E5%A0%82%E5%90%84%E4%BB%A5%22&pg=PA139 p. 139] ([https://www.babelstone.co.uk/CJK/Evidence/ZhongguoMimiShehuiShi_139.png page image]) || *WS2027 || E967
|-
| ⿺虎智 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9900013321_%E6%B8%85%E7%A8%97%E9%A1%9E%E9%88%94_%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%86%8A.pdf&page=139 《清稗類鈔》(商務印書館, 1917)vol. 66 會黨類 pp. 69](五堂各以彪𧈙𧇮𧇎𧇌及⿺虎仁⿺虎義⿺虎禮⿺虎智⿺虎信等字別之)<br/>平山周:《中國秘密社會史》(香港中和出版有限公司, 2021) [ISBN 978-988-8694-39-6] [https://www.google.co.uk/books/edition/%E4%B8%AD%E5%9C%8B%E7%A7%98%E5%AF%86%E7%A4%BE%E6%9C%83%E5%8F%B2/ltcwEAAAQBAJ?hl=en&gbpv=1&dq=%22%E4%BA%94%E5%A0%82%E5%90%84%E4%BB%A5%22&pg=PA139 p. 139] ([https://www.babelstone.co.uk/CJK/Evidence/ZhongguoMimiShehuiShi_139.png page image]) || *WS2027 || E968
|-
| ⿺虎信 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9900013321_%E6%B8%85%E7%A8%97%E9%A1%9E%E9%88%94_%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%86%8A.pdf&page=139 《清稗類鈔》(商務印書館, 1917)vol. 66 會黨類 pp. 69](五堂各以彪𧈙𧇮𧇎𧇌及⿺虎仁⿺虎義⿺虎禮⿺虎智⿺虎信等字別之)<br/>平山周:《中國秘密社會史》(香港中和出版有限公司, 2021) [ISBN 978-988-8694-39-6] [https://www.google.co.uk/books/edition/%E4%B8%AD%E5%9C%8B%E7%A7%98%E5%AF%86%E7%A4%BE%E6%9C%83%E5%8F%B2/ltcwEAAAQBAJ?hl=en&gbpv=1&dq=%22%E4%BA%94%E5%A0%82%E5%90%84%E4%BB%A5%22&pg=PA139 p. 139] ([https://www.babelstone.co.uk/CJK/Evidence/ZhongguoMimiShehuiShi_139.png page image]) || *WS2027 || E969
|-
| ⿰黑志 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL064_%E5%A4%96%E8%87%BA%E7%A7%98%E8%A6%81%E6%96%B9.pdf&page=1398 《外臺祕要方》(宋紹興兩浙東路茶鹽司刊本)卷32 folio 13a](去黯⿰黑志方……除皯去黑⿰黑志方); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4425579 《重訂唐王燾先生外臺祕要方》(明崇禎十三年經餘居刊本)卷32 folio 15b](pp. 19); variant of 痣 || *WS2027 || F79A
|-
| ⿰𧾷白 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ACADAL02111467_%E5%BD%A9%E9%9B%B2%E4%B9%98%E6%96%B0%E9%90%AB%E6%A8%82%E5%BA%9C%E9%81%8F%E9%9B%B2%E7%B7%A8%EF%BC%88%E4%BA%8C%EF%BC%89.djvu&page=82 《彩雲乘新鐫樂府遏雲編》(明末刊本)卷中 folio 43a]《連環記》第十六齣〈問探〉 (熖騰騰赤馬紅纓罩,⿰𧾷白踊跳,霜蹄突陣咆哮); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_52210465_%E7%B6%B4%E7%99%BD%E8%A3%98%E6%96%B0%E9%9B%86%E5%90%88%E7%B7%A8_v.16.pdf&page=6 《綴白裘新集合編》(清乾隆刊本)四編卷鳴 folio 4b]; variant of 𬦰? [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-2516-204956_%E9%80%A3%E7%92%B0%E8%A8%98_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=3 《連環記》(中國國圖藏CBM2488抄本)] gives 撲咚 || *WS2027 || F7B0
|-
| ⿳宀金⿸丿口 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999013069-119734_%E6%AD%B7%E4%BB%A3%E9%90%98%E9%BC%8E%E5%BD%9C%E5%99%A8%E6%AC%BE%E8%AD%98%E6%B3%95%E5%B8%96_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=6 《歷代鐘鼎彜器款識法帖》(明崇禎朱謀垔刊本)序 folio 5a](家姪統⿳宀金⿸丿口); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3A%E6%96%87%E6%B7%B5%E9%96%A3%E5%9B%9B%E5%BA%AB%E5%85%A8%E6%9B%B8_0225%E5%86%8A.djvu&page=510 《歷代鐘鼎彜器款識法帖》(文淵閣四庫全書本)序 folio 2a]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4105218 《小學考》(清嘉慶刊本)卷19 folio 6b](pp. 8); variant of 𨧩? || *WS2027 || F7A2
|-
| ⿰衤林 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-304929_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC6%E5%86%8A.pdf&page=6 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷16 folio 5b 李子卿〈聚雪爲小山賦〉](嶺上⿰衤林襂,作緱氏之仙鶴。巖中綽約,寫姑射之神人)(⿰礻林); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50112311$446i 《御定歷代賦彙》(清康熙刊本)卷9 folio 20a]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4500801 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷9 folio 26a](p. 79) || *WS2027 || F7A1
|-
| ⿱艹魄 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-304926_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC13%E5%86%8A.pdf&page=38 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷54 folio 10a 杜甫〈有事于南郊賦〉](騞擘砉赫,葩〈一作⿱艹魄〉斜晦潰); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999004865-98584_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC7%E5%86%8A.pdf&page=34 《文苑英華》(中國國家圖書館藏明抄本,善本書號02146)卷54](騞擘砉赫,⿱艹魄〈一作葩〉斜晦潰); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999012909-113818_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC7%E5%86%8A.pdf&page=34 《文苑英華》(中國國家圖書館藏明抄本,善本書號06659)卷54]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-13636_02_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF.pdf&page=226 《文苑英華》(臺灣國家圖書館藏舊抄本,索書號:403.1 13636) 卷54] || *WS2027 || F7A3
|-
| ⿰肅風 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305168_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC27%E5%86%8A.pdf&page=22 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷123 folio 2a 崔湜〈野燎賦〉](或霍濩以燐亂,乍轟嗃而揊拍,⿰肅風如萬壑之崖崩,拉若千巖之石坼); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999004865-98839_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC14%E5%86%8A.pdf&page=19 《文苑英華》(中國國家圖書館藏明抄本,善本書號02146)卷123]; 《御定歷代賦彙》71:11a gives 𩘹, variant of 𩘹 || *WS2027 || F7B1
|-
| ⿰糹桀 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305168_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC27%E5%86%8A.pdf&page=50 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷125 folio 9a 楊烱〈盂蘭盆賦〉](夫其遠也,天台傑〈一作⿰糹桀〉起,繞之以赤霞。夫其近也,削成孤峙,覆之以蓮花); 藝文類聚4、初學記4 gives 嵥, errors of 嵥 || || F770
|-
| ⿱據土 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-304970_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC28%E5%86%8A.pdf&page=16 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷127 folio 5a 李嶠〈楚望賦〉](借使⿱據土〈疑〉河負海牛山之美,可逰左江右湖京臺之樂); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4758931 《湖廣總志》(明萬曆刊本)卷80 folio 12b](⿱㩀土) || || F771
|-
| ⿰米敫 || [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2014514153.2A001/?sp=5&r=-0.001,0.627,0.354,0.23,0 《四種爭奇》(明天啓刊本)童婉爭奇上卷 folio 5a](我賣的是圓粿,你賣的是肉⿰米敫); [https://www.digital.archives.go.jp/img/3610847 《童婉爭奇》(江戶初期抄本)](pp. 8); variant of 餃 || *WS2027 || F7B2
|-
| ⿰因氣 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906603 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清宣宗實錄卷214 folio 20a] (p. 61)(有廣西人劉阿大傳授添弟會,用紅布一塊,上寫靝𧹵⿰因氣⿰昏氣⿰鳥氣⿰及氣⿰爭氣霡霖霜霧露⿱雨根霏等字,作入會憑據。) || *WS2027 || F768
|-
| ⿰昏氣 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906603 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清宣宗實錄卷214 folio 20a] (p. 61)(有廣西人劉阿大傳授添弟會,用紅布一塊,上寫靝𧹵⿰因氣⿰昏氣⿰鳥氣⿰及氣⿰爭氣霡霖霜霧露⿱雨根霏等字,作入會憑據。) || *WS2027 || F769
|-
| ⿰鳥氣 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906603 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清宣宗實錄卷214 folio 20a] (p. 61)(有廣西人劉阿大傳授添弟會,用紅布一塊,上寫靝𧹵⿰因氣⿰昏氣⿰鳥氣⿰及氣⿰爭氣霡霖霜霧露⿱雨根霏等字,作入會憑據。) || *WS2027 || F76A
|-
| ⿰及氣 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906603 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清宣宗實錄卷214 folio 20a] (p. 61)(有廣西人劉阿大傳授添弟會,用紅布一塊,上寫靝𧹵⿰因氣⿰昏氣⿰鳥氣⿰及氣⿰爭氣霡霖霜霧露⿱雨根霏等字,作入會憑據。) || *WS2027 || F76B
|-
| ⿰爭氣 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906603 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清宣宗實錄卷214 folio 20a] (p. 61)(有廣西人劉阿大傳授添弟會,用紅布一塊,上寫靝𧹵⿰因氣⿰昏氣⿰鳥氣⿰及氣⿰爭氣霡霖霜霧露⿱雨根霏等字,作入會憑據。) || *WS2027 || F76C
|-
| ⿱雨根 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906603 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清宣宗實錄卷214 folio 20a] (p. 61)(有廣西人劉阿大傳授添弟會,用紅布一塊,上寫靝𧹵⿰因氣⿰昏氣⿰鳥氣⿰及氣⿰爭氣霡霖霜霧露⿱雨根霏等字,作入會憑據。) || *WS2027 || F76D
|-
| ⿰犭羈 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4907058 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)大清宣統政紀卷35 folio 15a](p. 45)(督辦川滇邊務大臣趙爾豐奏、邊藏情形:時殊勢異,亟宜將洛隆宗(ལྷོ་རོང་རྫོང་།)、碩板多(ཤོ་པ་མདོ་རྫོང་།)、邊壩(དཔལ་འབར་རྫོང་།)、雜獪(རྫ་ཡུལ་རྫོང་།)、猓⿰犭羈、波密(སྤོ་མེས་རྫོང་།)等、緊要地方收回,固我邊圉。) 猓⿰犭羈=貢覺(གོ་འཇོ་རྫོང་།)? || *WS2027 || F772
|-
| ⿰石匡 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906614 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清宣宗實錄卷246 folio 20b](p. 65)(添築碉堡,應准於大堡、敲腳戶汛、耳子廠、大巖⿰石匡等處,建築石碉土堡珞八座。); [https://catalog.digitalarchives.tw/item/00/28/b2/70.html 《兵部為戡定三廳縣滋事夷匪酌擬章程》(中央研究院歷史語言研究所藏明清內閣大庫檔案登錄號156881)] || *WS2027 || F7D2
|-
| ⿰王匊 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906470 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清仁宗實錄卷135 folio 29b](p. 32)(諭內閣、方維甸奏覈擬郭天⿰王匊擅殺賊首曹海揚一案。曹海揚本係逆犯。前於嘉慶元年因值初辦邪匪之時。不可開爭功擅殺之漸。是以交該撫於事定後再行覈辦。茲大功全蕆。曹海揚尚非著名稔惡首逆、必須解京辦理之犯。且郭天⿰王匊拘繫囹圄已閱八年之久。其一家眷口被賊戕害、至八人之多。情尚可原。郭天⿰王匊、著依擬問徒一年。伊父年逾七十。雙目失明。著加恩准其留養。該撫即照例辦理。); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3A%E7%BA%8C%E4%BF%AE%E5%9B%9B%E5%BA%AB%E5%85%A8%E6%9B%B8%E7%AC%AC0391%E5%86%8A.pdf&page=250 《欽定剿平三省邪匪方略》(續修四庫全書影印清嘉慶刊本)正編卷7 folio 30b] || *WS2027 || F7D3
|-
| ⿰米夋 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906099 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清高宗實錄卷226 folio 10b](p. 77)(每局各給銀二千五百兩作本,收買米石,并給⿰米夋米二千石平糶。); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4903388 《東華續錄》(清鉛印本)乾隆朝卷20 folio 6b](p. 66); variant of 稄 || *WS2027 || F7D4
|-
| ⿰言采 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-304860_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC96%E5%86%8A.pdf&page=50 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷470 folio 10b 張九齡〈勑柘靜州首領書〉](比者⿰言采訪使處置或未得所,朕旣知之,已有處分); [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4906687 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清文宗實錄卷7 folio 6a](p. 8)(該將軍即廣諮博⿰言采,會同該國悉心商辦); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-01088_%E6%B3%B0%E5%92%8C%E4%BA%94%E9%9F%B3%E6%96%B0%E6%94%B9%E4%BD%B5%E9%A1%9E%E8%81%9A%E5%9B%9B%E8%81%B2%E7%AF%87.pdf&page=64 《泰和五音新改併類聚四聲篇》(金崇慶刊本)卷3 folio 5a 言部八畫](⿰言釆); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305169_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC103%E5%86%8A.pdf&page=23 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷502 folio 8a 白居易〈議文章·對〉](歌詞賦訟讃⿰言釆碑碣之製,徃徃有虛美者焉); The last evidence is an error for 誄, the other evidences support variant of 採 || *WS2027 || F7D5
|-
| ⿰氵⿱亠朿 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4905928 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清聖祖實錄卷12 folio 5b](p. 56)(辛巳。給投誠偽王朱璟⿰氵⿱亠朿、俸祿、及人口牛種莊屯器物、如朱至濬例); error for 𣹫? [https://sillok.history.go.kr/mc/id/msilok_011_5840_0010_0010_0070_0080 韓府長樂王朱璟𣹫] || || F7F8
|-
| ⿰火臯 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4907004 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清德宗實錄卷377 folio 8a](p. 10)(賜一甲潘濤、武國棟、王熢⿰火皐,三人武進士及第。); normalize to ⿰火臯 by UCV #272 || *WS2027 || F7F9
|-
| ⿱少虫 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906610 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清宣宗實錄卷236 folio 11a](p. 87)(毛蔚、劉巨高、曾錦堂、楊洸⿱少虫、劉獅子等、俱已緝獲到案。); 石雲山人奏議(清道光刊本,《清代詩文集彙編》第510冊)卷5 folio 22a 查辦武舉阻米摺,道光十四年正月(劉獅子、楊洸⿱少虫未獲之……分帶楊洸⿱少虫等在於三處路口); [https://qingarchives.npm.edu.tw/index.php?act=Display/image/2349556WGiX=HY#c4D 奏聞審擬已革武舉劉岳等設卡阻米案由(軍機處檔摺件,故機067603)]; Similar shape: 𧈪, 𧈨 || *WS2027 || F7FA
|-
| ⿵戊䖝* || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906256 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清高宗實錄卷854 folio 26a](p. 28)(且雲南丁元甲,所編⿵戊䖝⿹戈⿱旦風⿰𮥼戈三字,已照妖言惑眾律,問擬斬候) || *WS2027 || F7FB
|-
| ⿹戈⿱旦風* || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906256 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清高宗實錄卷854 folio 26a](p. 28)(且雲南丁元甲,所編⿵戊䖝⿹戈⿱旦風⿰𮥼戈三字,已照妖言惑眾律,問擬斬候) || *WS2027 || F7FC
|-
| ⿰𮥼戈* || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906256 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清高宗實錄卷854 folio 26a](p. 28)(且雲南丁元甲,所編⿵戊䖝⿹戈⿱旦風⿰𮥼戈三字,已照妖言惑眾律,問擬斬候) || *WS2027 || F7FD
|-
| ⿳大昍土 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001079055-65303_%E5%A2%9E%E4%BF%AE%E4%BB%81%E6%87%B7%E5%BB%B3%E5%BF%97_%E6%B8%85%E5%85%89%E7%B7%9228%E5%B9%B4(1902)_%E5%8D%B7%E5%85%AD.pdf&page=3 《增修仁懷廳志》(清光緒刊本)卷5 folio 3b](袁⿳大昍土,字寶堂……⿳大昍土據袁氏族譜,乃切字也……袁起龍,⿳大昍土長子), [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001079055-65303_%E5%A2%9E%E4%BF%AE%E4%BB%81%E6%87%B7%E5%BB%B3%E5%BF%97_%E6%B8%85%E5%85%89%E7%B7%9228%E5%B9%B4(1902)_%E5%8D%B7%E5%85%AD.pdf&page=4 4a]; 《仁懷直隸廳志》(清道光刊本)卷11 folio 6b || || F7FE
|-
| ⿰馬間 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-304968_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC29%E5%86%8A.pdf&page=13 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷132 folio 2b 獨孤申叔〈却千里馬賦〉](矧乃塲苖既食,馬政攸班,間以赤兎,兼之白⿰馬間,叶圖之駒伏皁,稱徳之驥在閑); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_50112311_%E5%BE%A1%E5%AE%9A%E6%AD%B7%E4%BB%A3%E8%B3%A6%E5%BD%99_v.16_%E6%B2%BB%E9%81%93.pdf&page=75 《御定歷代賦彙》(清康熙刊本)卷43 folio 16b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-002278182-229805_%E6%AC%BD%E5%AE%9A%E5%85%A8%E5%94%90%E6%96%87_%E7%AC%AC167%E5%86%8A.pdf&page=5 《欽定全唐文》(清嘉慶刊本)卷617 folio 2b]; variant of 𩦂, NUCV #325 間閒 || || F7FF
|-
| ⿰氵頺 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-304894_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC35%E5%86%8A.pdf&page=29 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷163 folio 5a 杜甫〈萬丈潭〉](山危一徑盡,岸絶兩壁對。削成恨虛無,倒影垂澹⿰氵頺); [https://rarebooks-maps.npm.edu.tw/index.php?act=Display/image/45789XiF=l5=#ebu 《新刊校定集註杜詩》(宋寶慶元年廣東漕司刊本)卷6 folio 3a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001054559-918_%E6%96%B0%E7%B7%A8%E6%96%B9%E8%BC%BF%E5%8B%9D%E8%A6%BD_%E5%8D%B7%E4%B8%83%E5%8D%81.pdf&page=6 《方輿勝覽》(宋咸淳刊本)卷70 folio 6b]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/3672801 《新編古今事文類聚》(明經廠刊本)前集卷17 folio 21b](pp. 25); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_49780685_%E7%94%98%E8%82%85%E9%80%9A%E5%BF%97_v.47%E5%8D%B7%E5%9B%9B%E5%8D%81%E4%B9%9D.pdf&page=19 《甘肅通志》(清乾隆刊本)卷49 folio 16a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AIOC.UTokyo-008727_%E5%94%90%E8%A9%A9%E5%93%81%E5%BD%99%E4%B9%9D%E5%8D%81%E5%8D%B7%E6%8B%BE%E9%81%BA%E5%8D%81%E5%8D%B7%E5%98%89%E9%9D%96%E5%8D%81%E5%85%AD%E5%B9%B4%E5%BA%8F%E5%88%8A%E6%9C%AC_%E5%8D%B7%E4%B8%83.pdf&page=13 《唐詩品彙》(明嘉靖姚芹泉刊本)卷7 folio 11b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999031211-147808_%E5%94%90%E8%A9%A9%E5%93%81%E5%BD%99_%E7%AC%AC3%E5%86%8A.pdf&page=33 《唐詩品彙》(明嘉靖牛斗刊本)卷7 folio 12b](⿰冫頺); [https://www.digital.archives.go.jp/img/5090599 《唐詩品彙》(明末張恂刊本)卷7 folio 12b](p. 126)(⿲氵⿱禾万頁); variant of 瀩 || || F803
|-
| ⿰雲夋 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4759086 《河南通志》(清雍正刊本)卷48 folio 43b 王鐸〈嵩山中嶽廟萬聖閣碑記〉](pp. 104)(翳翳乎⿰雲夋姨,森森乎霡足,谾谾乎火傘,矃矃乎鷄翹); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_48740225_%E6%B2%B3%E5%8D%97%E9%80%9A%E5%BF%97_v.16%E5%8D%B7%E5%9B%9B%E5%8D%81%E4%B8%83--%E4%BA%94%E5%8D%81.pdf&page=46 《河南通志》(清康熙34年刊本)] gives 靉, the text was removed in 文淵閣四庫全書; error of 靉 || not encode || F4B0
|-
| ⿰忄籖 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_50373034_%E6%B1%9F%E5%8D%97%E9%80%9A%E5%BF%97_v.28%E5%8D%B7%E4%BA%94%E5%8D%81%E5%9B%9B.pdf&page=58 《江南通志》(清康熙刊本)卷54 folio 57a](周⿰忄籖女,泰州人); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4408686 《江南通志》(清乾隆刊本)卷178 folio 13a](p. 56); 文淵閣四庫全書 gives 籖; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4760421 《揚州府志》(明萬曆刊本)卷19 folio 22a] gives 懴, [https://www.digital.archives.go.jp/img/4760449 《揚州府志》(清康熙14年序刊本)卷27 folio 28a] gives 懺, error of 懺 || pending more evidences || F4B1
|-
| ⿰扌閭 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4420068 《江南通志》(清乾隆刊本)卷194 folio 10a](p. 33)(天寥集、⿰扌閭麈集,俱吳江葉紹袁); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_50553356_%E5%90%B3%E6%B1%9F%E7%B8%A3%E5%BF%97_v.13%E5%8D%B7%E5%9B%9B%E5%8D%81%E4%BA%94-%E5%9B%9B%E5%8D%81%E5%85%AB.pdf&page=35 《吳江縣志》(清乾隆刊本)卷46 folio 8a] gives 櫚, error for 櫚 || pending more evidences || F4B2
|-
| ⿰貝坴 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4407762 《江南通志》(清乾隆刊本)卷145 folio 1a](p. 3)(郟亶……授⿰貝坴州團練推官); 文淵閣四庫全書 gives 睦, error of 睦 || not encode || F4B3
|-
| ⿱山甘 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305086_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC43%E5%86%8A.pdf&page=6 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷201 folio 5b 沈約〈江南曲〉](且〈一作旦〉令舟楫渡,寧計路⿱山甘⿱山甘〈一作嵌嵌〉)(~⿱山𠂀); 《文苑英華》(中華書局1966年影印宋刊本)卷210 folio 4b (p. 995)(⿱山甘); variant of 嵌 || || F4B4
|-
| ⿵門晨 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:12611429?n=7 《山西通志》(清雍正刊本)卷20 folio 5b](平地渟淵,⿵門晨閟如璧); 文淵閣本 20:8b gives 圜; error of 闤 || pending more evidences || F4B5
|-
| ⿰阝瓦 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:12611434?n=14 《山西通志》(清雍正刊本)卷32 folio 13a](垠岸傾頺,路爲陿⿰阝瓦)(⿰阝𭺜); [https://www.kanripo.org/text/KR2k0049/032 文淵閣本 32:20a gives 阨]; error for 阨 || pending more evidences || F4BA
|-
| ⿰猶軍 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:12655582?n=62 《山西通志》(清雍正刊本)卷180 folio 9b](今桀逆未梟,平陽道斷,奉迎諸⿰猶軍未得徑進); 文淵閣本180:14b gives 軍, ligature of 軍猶 || not encode ||
|-
| ⿰亡引 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:12705249?n=52 《山西通志》(清雍正刊本)卷229 folio 50b](驅厲鬼,山左首;福土⿰亡引,制九醜。此子厚自記也); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY000442_%E7%99%BE%E5%B7%9D%E5%AD%B8%E6%B5%B7%E4%B8%80%E7%99%BE%E7%A8%AE%E4%B8%80%E7%99%BE%E4%B8%83%E5%8D%81%E4%B9%9D%E5%8D%B7_(%E5%AE%8B)%E5%B7%A6%E5%9C%AD_%E7%B7%A8_%E5%AE%8B%E5%88%BB%E6%9C%AC.pdf&page=675 《龍城錄》(宋咸淳百川學海本)卷下 folio 5a] gives 氓, corrupted form of 氓 || pending more evidences || F4BB
|-
| ⿱𥫗化 ||合川縣皂角鄉大石壩岩壁洪水題刻《四川兩千年洪災史料彙編》 水利部長江水利委員會,重慶市文化局等編 -- 1993 -- 北京_文物出版社 p532 || || F4BC
|-
| ⿱山化 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001080067-12906_%E5%90%8D%E5%B1%B1%E5%8B%9D%E6%A6%82%E8%A8%98_%E5%8D%B7%E4%B8%89%E5%8D%81%E5%85%AD.pdf&page=50 《名山勝槩記》(明崇禎刊本)卷35 小洞庭籍 folio 2a]; variant of ⿰山化 in this context || WS2024-01182 || E275
|-
| ⿰言人 || [[:zh:小二黑結婚]],《趙樹理選集》,人民文學出版社,1958,p9; variant of 認 || || F3F0
|-
| ⿰實羽 || 榕腔神詩 ([https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Harvard_drs_431021331_榕腔神詩.pdf/30 福音堂 1870], [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_432615992_榕腔神詩.pdf&page=37 美華書局 1865]), representing [[:wikt:翼|{{lang|cdo-Latn|sĭk}}]] || || F5A9
|-
| ⿰金⿱幺友 || 《崇禎丙子科山東鄉試同年齒錄》(北京大學藏清雍正鈔本)5a (朱壽⿰金⿱幺友, 魯藩宗籍,崇禎丙子科舉人); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999032216-150757_%E6%88%90%E5%8C%96%E4%B8%81%E4%BA%A5%E9%87%8D%E5%88%8A%E6%94%B9%E4%BD%B5%E4%BA%94%E9%9F%B3%E9%A1%9E%E8%81%9A%E5%9B%9B%E8%81%B2%E7%AF%87_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=40 《成化丁亥重刊改併五音類聚四聲篇》(明成化刊本)卷2 folio 4b](七𭄿〔𭭕〕切); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-278-0114_%E6%96%B0%E6%A0%A1%E7%B5%8C%E5%8F%B2%E6%B5%B7%E7%AF%87%E7%9B%B4%E9%9F%B31.pdf&page=12 《新校經史海篇直音》卷1 folio 4a]; variant of 鋑, ⿰金⿱幺夂 should be an error of ⿰金⿱幺友 || || F5D8
|-
| ⿰雲金 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AShanghai_%E5%A4%A9%E5%95%9F%E5%A3%AC%E6%88%8C%E7%A7%91%E9%80%B2%E5%A3%AB%E5%90%8C%E5%B9%B4%E5%BA%8F%E9%BD%92%E9%8C%B2%E4%B8%80%E5%8D%B7.pdf&page=200 《天啓壬戌科進士同年序齒錄》(明天啓刊本)folio 177a](朱慎⿰雲金, elder brother of [[wikipedia:zh:朱慎䤰]]) || *WS2027 || F5AA
|-
| ⿰口衛 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:NLC511-027032013010270-20873_潮州戲曲選集.pdf/10 潮州戲曲選集] 陳三大難 page 4 || || F5AB
|-
| ⿰目息 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305290_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC70%E5%86%8A.pdf&page=22 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷338 folio 5b 釋貫休〈懷素上人草書歌〉](骸人心兮目𪾤⿰目息<上呼欝切下香激切>,頓人足兮神闢易); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4753002 《永州府志》(清康熙刊本)卷23 folio 7b] (p. 9); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999032106-225306_%E5%BE%A1%E8%A6%BD%E6%9B%B8%E8%8B%91%E8%8F%81%E8%8F%AF_%E7%AC%AC7%E5%86%8A.pdf&page=25 《御覽書苑菁華》(清乾隆刊本)卷17 folio 6b]; variant of 瞁 || || F43A
|-
| ⿱⿻大吅匕 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305132_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC73%E5%86%8A.pdf&page=10 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷352 folio 1a 何遜〈七召〉](假氏先生負茲勁挺,狀羣飛之噐<吉吊切,高聲大呼也。一本作⿱⿻大吅匕,古喪字也>侣,似獨行之迷徑); other editions: [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999004865-98431_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC35%E5%86%8A.pdf&page=10 ⿱⿻大吅土 1], [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999012909-114995_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC37%E5%86%8A.pdf&page=10 2]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-13636_14_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF.pdf&page=153 ⿱𡗜巳]; variant of 𠷔 || Unify to 𠷔? ||
|-
| ⿰氵蟸 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305091_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC74%E5%86%8A.pdf&page=5 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷356 folio 4b 皮日休〈九諷·悲遊〉](⿰氵蟸<集作欚>漾漾兮不止,㶇<音黃>悠悠兮何之); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4758931 《湖廣總志》(明萬曆刊本)卷79 folio 13b](p. 51); [https://www.digital.archives.go.jp/img/3668913 《岳陽紀勝彙編》(明萬曆刊本)卷1 folio 9a](p. 25); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_428497144_%E6%B7%B5%E9%91%91%E9%A1%9E%E5%87%BD_v.64.pdf&page=43 《淵鑑類函》(清康熙古香齋袖珍刊本)卷198 folio 40b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-002278182-229611_%E6%AC%BD%E5%AE%9A%E5%85%A8%E5%94%90%E6%96%87_%E7%AC%AC386%E5%86%8A.pdf&page=43 《欽定全唐文》(清嘉慶刊本)卷798 folio 20a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003118_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.2.pdf&page=50 《六書存》(1924,鉛印本)卷2 folio 24b](音蟸); variant of 欚/𦫈 || Normalize to ⿰氵蠡 by UCV #476? || F175
|-
| ⿰𦈢系 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305407_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC76%E5%86%8A.pdf&page=24 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷368 folio 5a 劉禹錫〈口兵誡〉](⿰𦈢系是知吾祖之言為急,作戒以書于盤盂); variant of 繇 || pending more evidences || F176
|-
| ⿸广農 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-304866_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC77%E5%86%8A.pdf&page=14 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷372 folio 6a 牛僧儒〈雞觸人述〉](鄠杜之郊,人有雞大不⿸广農。儕類剛勇,百鶚之特。疾視促歩,内斷外果); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-002278182-229557_%E6%AC%BD%E5%AE%9A%E5%85%A8%E5%94%90%E6%96%87_%E7%AC%AC416%E5%86%8A.pdf&page=41 《欽定全唐文》(清嘉慶刊本)卷682 folio 17b] || || F4E5
|-
| ⿺咸次 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305366_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC78%E5%86%8A.pdf&page=23 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷378 folio 2b 李觀〈交難說〉](絕壑萬丈,⿺咸次⿺咸次<集作鏗鏗>龍吟。玄雲遂興,六合爲陰); variant of 㰹 || pending more evidences ||
|-
| ⿰衤㬎 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4213058 山東通志(清乾隆刊本)卷35之9 folio 3a](pp. 4) || pending more evidences || F5DC
|-
| ⿰礻⿱八𢀛 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305172_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC83%E5%86%8A.pdf&page=42 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷404 folio 9a 蘇頲〈授竇元泰太子洗馬制〉](勑昭成皇后四從叔朝議郎行黄州司馬竇元泰觀津之榮,累秩外戚。伏波之訓,方⿰礻⿱八𢀛後昆); vulgar form of 𥙿? || pending more evidences ||
|-
| ⿱艹欝 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48339840$144i 《雄乘》(清康熙刊本)卷中 folio 31a]; variant of ⿱艹𣡸/䖇 || pending more evidences ||
|-
| ⿸尸西 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4757819 《瑞安縣志》(明嘉靖刊本)卷3 folio 4b](p. 6)(官民房屋四萬六千四百四間二十四⿸尸西廚房五間); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4761182 《溫州府志》(明萬曆刊本)卷5 folio 6b](p. 39) has 「官房屋一千五百四十間八十五𱝃五廈八披」, variant of 𱝃 || *WS2027 || F5BC
|-
| ⿸户几 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412000001011-17193_%E5%98%89%E9%9D%96%E5%9B%9B%E5%B7%9D%E7%B8%BD%E5%BF%97_%E7%AC%AC15%E5%86%8A.pdf&page=57 《全蜀秇文志》(明嘉靖刊本)卷34 folio 14a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412000001448-86536_%E5%9B%9B%E5%B7%9D%E7%B8%BD%E5%BF%97_%E7%AC%AC12%E5%86%8A.pdf&page=76 《四川總志》(明萬曆9年刊本)卷26 folio 16b]; [https://commons.m.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999008079-108824_%E8%9C%80%E8%97%BB%E5%B9%BD%E5%8B%9D%E9%8C%84_%E7%AC%AC3%E5%86%8A.pdf&page=15 《蜀藻幽勝錄》卷3 folio 13b]; (幕府治事之㕔尤為褊廹,羣吏晨趨,肩⿸户几豗掎,蹀跡側睨,需次乃進); variant of ⿸户九/尻/凥 || *WS2027 || F5BD
|-
| ⿰扌⿱𰀩車 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47720842$3784i 《畿輔通志》(清雍正刊本)卷98 folio 62b](撬⿰扌⿱𰀩車以爲垣,僅僅蔽風雨,而長江大河之南北靡不仰而頌曰:此北海亭也); [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2011457033.1A040/?sp=64&r=0.173,0.132,0.28,0.239,0 《畿輔通志》(清康熙刊本)卷40 folio 64a] gives ⿰扌⿱⿰丰丰車; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47731540$189i 《保定府志》(清康熙刊本)卷6 folio 5a] gives ⿰扌輩; variant of ⿰扌輂/檋 || Not encode ||
|-
| ⿰方會 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305166_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC111%E5%86%8A.pdf&page=2 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷541 folio 1b 佚名《執鐃失位次判·對》](類援枹而可嘉,何動⿰方㑹而能擬); variant of 旝 || [https://hc.jsecs.org/irg/ws2024/app/?id=01722 WS2024-01722] || F421
|-
| ⿰金岩 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-292-0001_%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E7%9C%81%E5%A4%A7%E5%BF%97_%E5%B7%BB3.pdf&page=76 《江西省大志》(明萬曆刊本)卷3 folio 74b]([朱]統⿰金岩) || [https://hc.jsecs.org/irg/ws2024/app/?id=03886 WS2024-03886] || F5BE
|-
| ⿱塗手 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=74 p. 55] || *WS2027 ||
|-
| ⿰扌塗 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=74 p. 55] || *WS2027 ||
|-
| ⿱廵足 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=74 p. 55] || *WS2027 ||
|-
| ⿰身各 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=74 p. 55] || *WS2027 ||
|-
| ⿰舌羽 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=75 p. 56] || *WS2027 ||
|-
| ⿰金撗 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=75 p. 56] || *WS2027 ||
|-
| ⿰魚日 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=75 p. 56](共活切, Gweh) || *WS2027 ||
|-
| ⿰口⿱吉𠳬 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=75 p. 56](迄底切, He), normalize to ⿰口嚞? || *WS2027 ||
|-
| ⿱罒安 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=75 p. 56] || *WS2027 ||
|-
| ⿱匡水 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=76 p. 57] || *WS2027 ||
|-
| ⿰扌頼 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=76 p. 57] || Unify to U+650B 攋 by [https://hc.jsecs.org/irg/iwds/ucv.php?show=324#entry-324 UCV #324] ||
|-
| ⿹气冷 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=76 p. 57] || *WS2027 ||
|-
| ⿰金冷 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=76 p. 57] || *WS2027 ||
|-
| ⿱擂口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=76 p. 57] || *WS2027 ||
|-
| ⿱淚水 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=76 p. 57] || *WS2027 ||
|-
| ⿱摟口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=76 p. 57] || *WS2027 ||
|-
| ⿱里口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=76 p. 57] || *WS2027 ||
|-
| ⿸厂宇 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=77 p. 58] || *WS2027 ||
|-
| ⿰口⿸厂宇 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=77 p. 58] || *WS2027 ||
|-
| ⿰口櫓 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=77 p. 58] || *WS2027 ||
|-
| ⿱𥺬口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=77 p. 58] || *WS2027 ||
|-
| ⿱門口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=78 p. 59] || *WS2027 ||
|-
| ⿱摸口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=78 p. 59] || *WS2027 ||
|-
| ⿱媽口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=78 p. 59] || *WS2027 ||
|-
| ⿱奶口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=78 p. 59] || *WS2027 ||
|-
| ⿱南口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=78 p. 59] || *WS2027 ||
|-
| ⿰口𫠬 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=78 p. 59] || *WS2027 ||
|-
| ⿱嗷音 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || *WS2027 ||
|-
| ⿱齦口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || *WS2027 ||
|-
| ⿰口找 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || ⿰口找 ngʽô = 哦 ||
|-
| ⿰口噩 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || *WS2027 ||
|-
| ⿴囗呢 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || *WS2027 ||
|-
| ⿰臭農 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || *WS2027 ||
|-
| ⿱念足 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || *WS2027 ||
|-
| ⿱垚口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || *WS2027 ||
|-
| ⿱醲手 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || *WS2027 ||
|-
| ⿰口⿱不安 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=80 p. 61] || *WS2027 ||
|-
| ⿱艹睟 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=80 p. 61] || *WS2027 ||
|-
| ⿱㗰耳 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=80 p. 61] || Unify to U+2112D 𡄭 ? ||
|-
| ⿰口閂 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=80 p. 61] || *WS2027 ||
|-
| ⿱垂手 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=80 p. 61] || *WS2027 ||
|-
| ⿱𠵨心 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=80 p. 61] || *WS2027 ||
|-
| ⿹𠃛甲 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=81 p. 62] || *WS2027 ||
|-
| ⿰㚓隹 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=81 p. 62](似拉切, mixed); variant of 雜/雑 || unify to 雑 ||
|-
| ⿱⿰禾人心 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=81 p. 62](上侯切, grieve); variant of 愁? || unify to 愁 ||
|-
| ⿱殸翁 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=81 p. 62] || *WS2027 ||
|-
| ⿰王空 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AShanghai_%E7%9F%B3%E6%9E%97%E9%9B%86%E4%B8%83%E5%8D%B7.pdf&page=475 《石林集》(清抄本)拾遺集〈過高陽拜孫文正公墓五首〉](山跨⿰王空瓏孤嶂遠,地環溟渤晚潮生); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_47814340_%E9%AB%98%E9%99%BD%E7%B8%A3%E5%BF%97_v.3%E5%8D%B7%E4%BA%94.pdf&page=45 《高陽縣志》(清雍正刊本)卷5 folio 44a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999012571-303381_%E7%9D%A3%E5%B8%AB%E7%B4%80%E7%95%A5_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=10 《督師紀略》(明末刊本)卷4 folio 9b](灰山連⿰王空瓏,與首山相爲內護); derived from 空 || *WS2027 || F5BA
|-
| ⿵門单 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305131_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC113%E5%86%8A.pdf&page=23 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷553 folio 4b 柳宗元〈賀登極表〉](殷宗恭黙,𠕅開<集作⿵門单>成湯之業,漢文聦明,克承高祖<集作帝>之緒); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305255_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC114%E5%86%8A.pdf&page=4 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷556 folio 3b 上官儀〈勸封禪表〉](刑政肅<一作蓆>清,削秋荼之繁蕪<一作舞>,雅頌<一作光⿵門单>先烈,激圓海之漪瀾) || [https://hc.jsecs.org/irg/ws2024/app/?id=03960 WS2024-03960] ||
|-
| ⿱山果 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_47811819_%E6%B0%B8%E5%B9%B3%E5%BA%9C%E5%BF%97_v.12%2C%E5%8D%B7%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B8%89--%E4%BA%8C%E5%8D%81%E5%9B%9B.pdf&page=3 《永平府志》(清康熙刊本)卷23 folio 2a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_47947658_%E7%9B%A7%E9%BE%8D%E7%B8%A3%E5%BF%97_v.8%E5%8D%B7%E5%85%AD.pdf&page=3 《盧龍縣志》(清康熙刊本)卷6後 folio 2a]; variant of ⿱山褁([https://hc.jsecs.org/irg/ws2024/app/?id=01279 WS2024-01279]) || *WS2027 || E864
|-
| ⿱嵬𧘇 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_47811831_%E6%B0%B8%E5%B9%B3%E5%BA%9C%E5%BF%97_v.12%E5%8D%B7%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B8%89--%E4%BA%8C%E5%8D%81%E5%9B%9B.pdf&page=5 《永平府志》(清乾隆刊本)卷23 folio 3b]; variant of 㠢 || pending more evidences ||
|-
| ⿵門演 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=13 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門前 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=13 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門津 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=13 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1]|| ||
|-
| ⿵門混 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=14 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1]|| ||
|-
| ⿵門勝 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=14 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門淳 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=15 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門溧 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=15 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門追 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=15 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門⿱地⿰地地 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=16 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門端 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=16 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門𠓉 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=16 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門謙 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=16 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門管 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13] (Variant of ⿵門宫 ?) || ||
|-
| ⿵門雲 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=17 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿱雨物 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=23 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 14] || ||
|-
| ⿵門督 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-6436_道藏_第924冊.pdf&page=23 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷7] (Pre-normalized form: ⿵門𣈉)|| ||
|-
| ⿵門隂 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-6436_道藏_第924冊.pdf&page=23 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷7] (Also a Zhuang character.) || ||
|-
| ⿵門加 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-6436_道藏_第924冊.pdf&page=23 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷7] || ||
|-
| ⿵門太 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-6436_道藏_第924冊.pdf&page=23 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷7] || ||
|-
| ⿵門上 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-6436_道藏_第924冊.pdf&page=24 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷7] (May also be a Zhuang character; simplified form encoded at 𬮛 U+2CB9B)|| || E7AB
|-
| ⿱穴每 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999004714-2797_%E6%93%AC%E5%B1%B1%E5%9C%92%E9%81%B8%E9%9B%86_%E7%AC%AC23%E5%86%8A.pdf&page=78 《擬山園選集》(清順治刊本)卷75 folio 23b](豪𫡟戃恍,曰斯𢇫⿱穴每。遵養屖㣢,𡻪𡻙偘古); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4764048 峩眉山志(清康熙刊本)卷12 folio 19b](p. 63)(雖佌傂其逢迎,亦𢇫⿱穴每而各足); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AShanghai_%E5%B3%A8%E7%9C%89%E7%B8%A3%E5%BF%97%E5%8D%81%E4%BA%8C%E5%8D%B7.pdf&page=294 《[康熙]峩眉縣志》(清乾隆5年刊本)卷12 folio 7b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-311999100054-52970_%E5%98%89%E5%AE%9A%E5%BA%9C%E5%BF%97_%E6%B8%85%E5%90%8C%E6%B2%BB3%E5%B9%B4(1864)_%E5%8D%B7%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%B9%9D.pdf&page=8 《重修嘉定府志》(清同治刊本)卷39 folio 8a]; [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2012402113.1A003/?sp=68&st=image&r=0.521,0.474,0.486,0.415,0 《題韻直音篇》(明成化刊本)卷3 folio 67b](音蒲,𢇫⿱穴每,細筭也); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-01132_1_%E6%96%B0%E7%B7%A8%E4%BD%B5%E9%9F%B3%E9%80%A3%E8%81%B2%E9%9F%BB%E5%AD%B8%E9%9B%86%E6%88%90.pdf&page=178 《新編併音連聲韻學集成》(明成化刊本)卷2 folio 83b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_430543556_%E8%A9%9E%E6%9E%97%E6%B5%B7%E9%8C%AF_v.9.pdf&page=22 《詞林海錯》(明萬曆刊本)卷8 folio 16a] || *WS2027 || F5C6
|-
| ⿵門宫 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=16 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] (Variant of ⿵門管 ?) || ||
|-
| ⿵門沌 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=36 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿳亠口⿳冖二自 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999013608-21703_%E9%87%91%E5%8F%B2_%E7%AC%AC26%E5%86%8A.pdf&page=2 《金史》(明洪武刊本)卷66 folio 1a](⿳亠口⿳冖二自,本名阿里剌); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-he16_02693_0018_%E6%BD%9B%E7%A0%94%E5%A0%82%E9%87%91%E7%9F%B3%E6%96%87%E8%B7%8B%E5%B0%BE_4.pdf&page=87 《潛研堂金石文跋尾》(清嘉慶刊本)續卷6 folio 4a](右完顏⿱畗日孔廟祭文……金史宣宗紀承安二年八月丙戌左宣徽使⿳亠口⿱冖苜爲尚書右丞,三年十二月丙戌尚書右丞⿳亠口⿱冖苜罷免,凡史不書姓者皆完顏氏,則⿳亠口⿱冖苜與⿱畗日卽一人矣。金史始祖以下諸子傳⿳亠口⿳冖二自,本名阿里剌,以皇家近親收充東宮護衛,承安二年拜尚書右丞,出爲泰定軍節度使。⿳亠口⿳冖二自與⿳亠口⿱冖苜字形相似,傳稱皇家近親,其世系則不可攷矣。⿳亠口⿱冖苜⿳亠口⿳冖二自皆不見於字書,葢轉寫之譌,當從石刻爲正。說文:『𦤘,用也,从亯从自』,讀若庸,此作⿱畗日者,隸體小變耳。); [https://rarebooks-maps.npm.edu.tw/index.php?act=Display/image/134076ytePGVo#09J 《泰和五音新改並類聚四聲篇(金崇慶刊元修本)》卷4 亠部 俗字背篇](余頌切,用也,鼻知真香所食也); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017142-13065_%E4%BA%8C%E5%8D%81%E5%9B%9B%E5%8F%B2_%E7%AC%AC561%E5%86%8A.pdf&page=85 《金史》(清乾隆刊本)卷120 folio 13a]; variant of 𦤘/𠅿 || U+2017F + VS18 ||
|-
| ⿳亠口⿳冖二日 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999013608-21823_%E9%87%91%E5%8F%B2_%E7%AC%AC34%E5%86%8A.pdf&page=51 《金史》(明洪武刊本)卷94 folio 6a](明昌元年同知棣州防禦使⿳亠口⿳冖二日); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910005626_%E5%85%83%E8%87%B3%E6%AD%A3%E6%9C%AC%E9%87%91%E5%8F%B2_v.22_no.23.pdf&page=137 《金史》(元至正刊本)] gives 𠅿 || U+2017F + VS19 ||
|-
| ⿳亠口⿳冖二白 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/619277 《管城碩記》(清乾隆刊本)卷21 folio 7b](p. 9: 金史始祖下諸子⿳亠口⿳冖二白,本名阿里剌,無⿳亠口⿳冖二白字) || U+2017F + VS20 ||
|-
| ⿳亠口⿱冖苜 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999013608-21428_%E9%87%91%E5%8F%B2_%E7%AC%AC5%E5%86%8A.pdf&page=40 《金史》(明洪武刊本)卷11 folio 2b](丙戌尚書右丞⿳亠口⿱冖苜罷); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4896877 《金史》(明萬曆刊本)卷10 folio 16b](p.19); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-he16_02693_0018_%E6%BD%9B%E7%A0%94%E5%A0%82%E9%87%91%E7%9F%B3%E6%96%87%E8%B7%8B%E5%B0%BE_4.pdf&page=87 《潛研堂金石文跋尾(清嘉慶刊本)續卷6 folio 4a》](see ⿳亠口⿳冖二自 above) || U+2017F + VS21 ||
|-
| ⿳亠丷⿱冖𥃭 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999013608-21428_%E9%87%91%E5%8F%B2_%E7%AC%AC5%E5%86%8A.pdf&page=36 《金史》(明洪武刊本)卷10 folio 16a](丙戌,以左丞相襄為左副元帥,參知政事董師中尚書左丞,左宣徽使⿳亠丷⿱冖𥃭尚書右丞,戶部尚書楊伯通參知政事); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZJLib-631aa108504e722bfaf23b4a-2_%E9%87%91%E5%8F%B2%E4%B8%80%E7%99%BE%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%BA%94%E5%8D%B7%E7%9B%AE%E9%8C%84%E4%BA%8C%E5%8D%B7_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=220 《金史》(明嘉靖刊本)卷10 folio 16a]; variant of ⿳亠口⿱冖苜 || U+2017F + VS22 ||
|-
| ⿱畗日 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-he16_02693_0018_%E6%BD%9B%E7%A0%94%E5%A0%82%E9%87%91%E7%9F%B3%E6%96%87%E8%B7%8B%E5%B0%BE_4.pdf&page=87 《潛研堂金石文跋尾(清嘉慶刊本)續卷6 folio 4a》](see ⿳亠口⿳冖二自 above); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001065369-96079_%E7%BA%8C%E4%BF%AE%E6%9B%B2%E9%98%9C%E7%B8%A3%E8%AA%8C_%E6%B0%91%E5%9C%8B23%E5%B9%B4(1934)_%E5%8D%B7%E5%85%AB.pdf&page=3 續修曲阜縣志(民國鉛印本)卷8 folio 2b, 3a](相國完顏⿱畗日昭告至聖文) || *WS2027 || F69B
|-
| ⿱亯目 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999013608-21948_%E9%87%91%E5%8F%B2_%E7%AC%AC44%E5%86%8A.pdf&page=30 《金史》(明洪武刊本)卷120 folio 12b](吏部郎中⿱亯目……爲貢壽……監察御史徒單德勝劾其事,下刑部逮⿱亯目等問狀); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZJLib-631aa108504e722bfaf23b4a-19_%E9%87%91%E5%8F%B2%E4%B8%80%E7%99%BE%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%BA%94%E5%8D%B7%E7%9B%AE%E9%8C%84%E4%BA%8C%E5%8D%B7_%E7%AC%AC19%E5%86%8A.pdf&page=24 《金史》(明嘉靖刊本)卷120 folio 12b]; variant of 𦤘 || U+26918 + VS18 ||
|-
| ⿰口歡 || [https://jodoshuzensho.jp/zojoji/koryo/viewer/104/513/1132/104_513_1132.html 《新集藏經音義隨函録》(高麗藏再雕本)第14冊 folio 7a](pp8)(⿰口𭭕⿱⿻𰀁⿱口艹口(喜)<上火官反>); traditional variant of 𭇳; normalize to ⿰口歡 || *WS2027 || F68B
|-
| ⿹𣪊白 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWZLib-DB-526035_%E9%84%89%E5%85%88%E5%93%B2%E9%81%BA%E8%91%97%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E5%8D%81%E5%86%8A%EF%BC%88%E6%B5%B7%E6%BE%A8%E6%96%B9%E8%A8%80%E5%8D%B7%E4%B8%8B%EF%BC%89.pdf&page=14 《海澨方言》(溫州市圖書館藏民國浙江省永嘉區徵輯鄉先哲遺著委員會抄本,索書號:善001060(20))卷下](⿹𣪊白,音白,卵中白,今通用白), [http://arcgxhpv7cw0.db.wzlib.cn/detail_m.html?id=525945 category]; 包文朴: 《乐清方言词典》中国广播电视出版社. 2004. ISBN 9787534319648 p. 373; See also 《[https://ctext.org/library.pl?if=en&file=77415&page=1517 康熙字典]》:《集韻》𪏙,卵中黃 || *WS2027 || F6A0
|-
| ⿳穴𫩏⿰⿱⺕⺕⿺乚𱕻 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-03740_1_%E6%BC%B3%E5%B7%9E%E5%BA%9C%E5%BF%97.pdf&page=949 《漳州府志》(明萬曆元年刊本)卷23 folio 13b](磁⿳穴𫩏⿰⿱⺕⺕⿺乚𱕻渡); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4761519 《漳州府志》(明萬曆41年序刊本)卷28 folio 15a](p. 75) gives ⿰石竈渡 || U+2A6A8 + VS18 ||
|-
| ⿰⿱日來阝 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:11678267?n=401 《畿輔通志》(清雍正刊本)卷13 folio 46b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_48349497_%E6%9D%9F%E9%B9%BF%E7%B8%A3%E5%BF%97_v.1%E7%9B%AE%E5%BD%95seq.19%EF%BC%8C%E5%8D%B7%E9%A6%96--%E5%8D%B7%E4%B8%89.pdf&page=41 《束鹿縣志》(清乾隆刊本)卷2 folio 2b]; variant of [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?id=04020 ⿰⿱旦來阝] || U+3314E + VS18 ||
|-
| ⿳亠口⿳冖口自 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/2852618 《御批歷代通鑑輯覽》(清嘉慶江寧布政司刊本)卷89 folio 7a](p. 9); [https://archive.org/details/q_058_yupi_v45_0001/page/n13/mode/2up 《御批歷代通鑑輯覽》(清乾隆53年武英殿刊本)卷89 folio 7a] gives ⿳亠口⿳冖二自; variant of 𠅿 || U+2017F + VS23 ||
|-
| ⿳亠口⿳冖工月 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_50961971_%E5%AE%A3%E5%8C%96%E5%BA%9C%E5%BF%97_v.7%E5%8D%B7%E5%8D%81%E5%85%AD-%E5%8D%81%E5%85%AB.pdf&page=72 《宣化府志》(清乾隆刊本)卷18 folio 20b](完顏~,金史本傳,明昌二年); variant of 𠅿 || U+2017F + VS24 ||
|-
| ⿳亠口⿳冖工目 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4896875 《金史》(明萬曆北京國子監刊本)目錄 folio 9b](p. 19); variant of 𠅿 || U+2017F + VS25 ||
|-
| ⿱執瓦 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZJLib-62836c1ad8147868cc5325f1-3_%E8%90%AC%E6%9B%86%E7%B4%B9%E8%88%88%E5%BA%9C%E5%BF%97%E4%BA%94%E5%8D%81%E5%8D%B7_%E7%AC%AC3%E5%86%8A.pdf&page=31 《紹興府志》(明萬曆刊本)卷2 folio 9a](蓋總其費,白金鍰計不滿萬者百有十,自木⿱執瓦石之材以至畚鍤版幹募人之力,無一求而不給焉); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_50681675_%E7%B4%B9%E8%88%88%E5%BA%9C%E5%BF%97_v.2%E5%8D%B7%E4%BA%8C.pdf&page=13 《紹興府志》(清康熙刊本)卷2 folio 10b]; variant of ⿱執石/𤮅 || *WS2027 || F5C0
|-
| ⿱丿𠑷 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4752800 《襄陽府志》(明萬曆刊本)卷44 folio 14b](p17); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4758931 《湖廣總志》(明萬曆刊本)卷80 folio 33b](p94); variant of 兏 || U+514F + VS19 ||
|-
| ⿱丿圥 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4470926 《湖廣通志》(清雍正刊本) juan 83 (pp29) folio 26 L2]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999031900-138595_%E8%98%89%E5%8F%A4%E4%BB%8B%E6%9B%B8%E5%89%8D%E9%9B%86_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=14 《穆天子傳》(明天啓蘉古介書本)] folio 13a; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_49932766_%E6%B9%96%E5%BB%A3%E9%80%9A%E5%BF%97_v.18%E5%8D%B7%E5%9B%9B%E5%8D%81%E5%9B%9B-%E5%9B%9B%E5%8D%81%E5%85%AD.pdf&page=64 《湖廣通志》(清康熙刊本)卷45 folio 24b]; variant of 兏 || U+514F + VS20 ||
|-
| ⿱王儿 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301015432-295565_%E5%B9%B3%E6%B4%A5%E9%A4%A8%E5%8F%A2%E6%9B%B8%E4%B8%89%E5%8D%81%E5%85%AB%E7%A8%AE_%E4%BA%8C%E7%99%BE%E5%9B%9B%E5%8D%81%E5%85%AB%E5%8D%B7_%E7%AC%AC9%E5%86%8A.pdf&page=27 《穆天子傳》(清光緒朱氏槐廬家塾重刊平津館叢書叢書本)卷4 folio 1b]; || U+514F + VS21 ||
|-
| ⿰⿱丿击邕 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301015432-295565_%E5%B9%B3%E6%B4%A5%E9%A4%A8%E5%8F%A2%E6%9B%B8%E4%B8%89%E5%8D%81%E5%85%AB%E7%A8%AE_%E4%BA%8C%E7%99%BE%E5%9B%9B%E5%8D%81%E5%85%AB%E5%8D%B7_%E7%AC%AC9%E5%86%8A.pdf&page=27 《穆天子傳》(清光緒朱氏槐廬家塾重刊平津館叢書叢書本)卷4 folio 1b](重⿰⿱丿击邕氏之西疆<道藏本作⿰⿱丿击𪩡>) || U+22004 + VS18 ||
|-
| ⿰⿱丰凵𪩡 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWZLib-DB-433313_%E8%8C%83%E6%B0%8F%E5%A5%87%E6%9B%B8%E2%96%A1%E2%96%A1%E7%A8%AE%EF%BC%88%E7%AC%AC%E4%B8%83%E5%86%8A%E9%83%AD%E5%AD%90%E7%BF%BC%E8%8E%8A%E4%B8%80%E5%8D%B7%E3%80%81%E7%A9%86%E5%A4%A9%E5%AD%90%E5%82%B3%E5%85%AD%E5%8D%B7%EF%BC%89.pdf&page=31 《穆天子傳》(明嘉靖天一閣刊本)folio 18b] || U+22004 + VS19 ||
|-
| ⿰⿱丿击𪩡 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6248_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC634%E5%86%8A.pdf&page=3 《穆天子傳》(正統道藏本)卷4 folio 2a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_53549600_%E8%A5%BF%E4%BA%AC%E9%9B%9C%E8%A8%98_v.8-_%E9%80%B8%E5%91%A8%E6%9B%B8_-_%E5%8D%81%E5%8D%B7_-_%E5%AD%94%E6%99%81%E6%B3%A8%2C_%E7%A9%86%E5%A4%A9%E5%AD%90%E5%82%B3_-_%E5%85%AD%E5%8D%B7_-_%E9%83%AD%E7%92%9E%E6%B3%A8%2C_%E8%A5%BF%E4%BA%AC%E9%9B%9C%E8%A8%98_-_%E5%85%AD%E5%8D%B7_-_%E8%91%9B%E6%B4%AA%E9%9B%86.pdf&page=143 《穆天子傳》(明萬曆漢魏叢書本)卷4 folio 1b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999031900-138595_%E8%98%89%E5%8F%A4%E4%BB%8B%E6%9B%B8%E5%89%8D%E9%9B%86_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=14 《穆天子傳》(明天啓蘉古介書本)folio 13a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AShanghai_%E7%A9%86%E5%A4%A9%E5%AD%90%E5%82%B3%E6%B3%A8%E7%96%8F%E5%85%AD%E5%8D%B7%E9%A6%96%E4%B8%80%E5%8D%B7%E6%9C%AB%E4%B8%80%E5%8D%B7.pdf&page=153 《穆天子傳註疏》(清抄本)](重⿰⿱丿击𪩡,國名,从⿰⿱丿击邕省,音壅) || U+22004 + VS20 ||
|-
| ⿰彳刀 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL215_%E7%8E%89%E6%B5%B7_04.pdf&page=745 《玉海》(元至正刊本)卷87 folio 39a](祥符元年……大食……國蕃官李麻⿰彳刀遣使貢玉圭); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_428497610_%E6%B7%B5%E9%91%91%E9%A1%9E%E5%87%BD_v.115.pdf&page=29 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷363 folio 27a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003117_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.1.pdf&page=140 《六書存》(1924,鉛印本)卷1 folio 54a]([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536884&searchKey=%E8%95%83%E5%AE%98%E6%9D%8E%E9%BA%BB 稿本]) || || F5C1
|-
| ⿰山蘆 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1011667&imageId=7689695&searchKey=%E7%A6%8F%E5%B1%B1%E7%B8%A3%E5%8D%97%E4%BA%94%E5%8D%81%E9%87%8C 《寰宇通志》(明景泰刊本)卷76 folio 2b](峆⿰山蘆山); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012851&imageId=9836931 《大明一統志》(明天順刊本)卷25 folio 3a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003117_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.1.pdf&page=140 《六書存》(1924,鉛印本)卷1 folio 46a](疑爲㠠字之贅文,以見一統志存之)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536874&searchKey=%E7%A6%8F%E5%B1%B1%E7%B8%A3%E5%8D%97%E4%B8%89%E5%8D%81%E9%87%8C 稿本]); variant of 㠠 || || E0D1
|-
| ⿰日墨 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999014620-112891_%E8%B7%AF%E5%8F%B2_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=16 《路史》(明嘉靖刊本)前紀卷4 folio 15a](⿰日墨者曰竢河之清夸者又曰日月兾爾); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003118_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.2.pdf&page=14 《六書存》(1924,鉛印本)卷2 folio 6b](⿰日墨音墨轉去聲,音同昧)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536899&searchKey=%E7%AB%A2%E6%B2%B3%E4%B9%8B%E6%B8%85%E5%A4%B8 稿本]) || || E2A9
|-
| ⿺毛嬰 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL215_%E7%8E%89%E6%B5%B7_07.pdf&page=580 《玉海》(元至正刊本)卷154 folio 15a 唐安國獻名馬]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY000580_%E6%96%87%E7%8D%BB%E9%80%9A%E8%80%83_%E4%B8%80%E7%99%BE%E4%B8%80%E5%86%8A_%E5%85%83%E9%A6%AC%E7%AB%AF%E8%87%A8%E8%91%97_%E5%85%83%E6%B3%B0%E5%AE%9A%E5%85%83%E5%B9%B4%E8%A5%BF%E6%B9%96%E6%9B%B8%E9%99%A2%E5%88%BB%E6%9C%AC5.pdf&page=1191 《文獻通考》(中華再造善本影印元泰定元年西湖書院刊本)卷338 folio 4a]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012852&imageId=9861929&searchKey=%E6%9F%98%E8%BE%9F%E5%A4%A7 《文獻通考》(明嘉靖三年司禮監刊本)卷338 folio 6a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003118_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.2.pdf&page=38 《六書存》(1924,鉛印本)卷2 folio 18b](同纓)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536916&searchKey=%E7%B5%A1%E4%B9%8B%E9%A1%9E 稿本]); alternative: [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL035_%E5%94%90%E6%9B%B8_4.pdf&page=296 《唐書》(宋紹興刊本)卷221下 folio 2a] gives 𣰽 || *WS2027 || E2B1
|-
| ⿰氵魏 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1011667&imageId=7690651&searchKey=%E6%89%80%E5%9F%8E%E8%A5%BF%E5%B1%B1%E6%8E%A5%E5%A4%A9 《寰宇通志》(明景泰刊本)卷100 folio 10b](天⿰氵魏湫); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1000410&imageId=1262116&searchKey=%E5%85%AD%E5%8D%81%E9%87%8C%E4%B8%80%E5%90%8D%E5%A4%A9 《大明一統志》(明天順刊本)卷37 folio 19a]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1000624&imageId=1402642&searchKey=%E6%96%87%E7%B8%A3%E4%B8%80%E5%90%8D%E5%A4%A9 《廣與記》(清康熙刊本)卷9 folio 6a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003118_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.2.pdf&page=45 《六書存》(1924,鉛印本)卷2 folio 22a](音魏,湫名)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536921&searchKey=%E9%9F%B3%E9%AD%8F 稿本]); alternative: 魏 || || E338
|-
| ⿰氵邰 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_428498044_%E5%B1%B1%E5%A0%82%E8%82%86%E8%80%83_v.13.pdf&page=75 《山堂肆考》(明萬曆47年補修本)商集卷3 folio 20a]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012477&imageId=9145379&searchKey=%E5%85%83%E8%B1%90%E5%88%9D%E9%99%A4 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷90 folio 42a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003118_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.2.pdf&page=50 《六書存》(1924,鉛印本)卷2 folio 24b](音邰,人名)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536924&searchKey=%E5%85%83%E8%B1%90%E5%88%9D%E9%99%A4 稿本]); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999032685-14782_%E5%B1%B1%E5%A0%82%E8%82%86%E8%80%83_%E7%AC%AC10%E5%86%8A.pdf&page=76 山堂肆考(明萬曆23年刊本)商集卷3 folio 20a] gives 洵; error of 洵 || || E38D
|-
| ⿰火厓 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1001260&imageId=2326362&searchKey=%E6%97%A5%E7%85%83%E5%8D%92 《大明會典》(明萬曆刊本)卷105 folio 7b](洪武二年其國王陳日煃遣使朝貢請封,詔封為安南國王,賜鍍金銀印誥命,未至而日煃卒,以封其弟日⿰火厓); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999030837-218413_%E7%9A%87%E6%98%8E%E5%BE%9E%E4%BF%A1%E9%8C%84_%E7%AC%AC3%E5%86%8A.pdf&page=55 《皇明從信錄》(明末刊本)卷7 folio 23a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003118_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.2.pdf&page=59 《六書存》(1924,鉛印本)卷2 folio 29a](音厓)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536929&searchKey=%E5%85%B6%E5%BC%9F%E6%97%A5 稿本]) || || E45E
|-
| ⿰王幹 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012096&imageId=8250358 《唐類函(明萬曆31年刊本)》卷107 folio 14b](稽山川之神瑞兮,識⿰王幹璇之内敷); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012948&imageId=10034152&searchKey=%E7%A5%9E%E7%91%9E%E5%85%AE%E8%AD%98 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷204 folio 30b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_428501966_%E4%BD%A9%E6%96%87%E9%9F%BB%E5%BA%9C_v.25.pdf&page=115 《佩文韻府》(清康熙刊本)卷16下 folio 228a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=5 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 2a](音義未詳……按:⿰王幹璇連用,於義當從⿰王幹)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536948&searchKey=%E6%88%B2%E7%8C%B4%E8%80%8C%E7%B8%B1%E7%8C%BF%E4%BD%95 稿本]); [https://db2.sido.keio.ac.jp/kanseki/bib_frame?id=006903 《初學記》(南宋刊本)卷21 folio 15a] gives 嘉疑 || || E477
|-
| ⿰氵碣 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:Harvard_drs_49295996_%E9%9B%B2%E4%B8%AD%E9%83%A1%E5%BF%97_v.15%E5%8D%B7%E5%8D%81%E4%B8%89-%E5%8D%81%E5%9B%9B.pdf&page=11 《雲中郡志》(清順治刊本)卷13 folio 46a](泉流峽中,⿰氵砰⿰氵碣⿰氵磳⿰氵𥐪如建瓶); variant of ⿰氵𥔀 || || E47B
|-
| ⿰瓌攵 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012477&imageId=9169882&searchKey=%E6%88%B2%E7%8C%B4%E8%80%8C%E7%B8%B1%E7%8C%BF%E4%BD%95 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷431 folio 37b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=5 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 2a](音義未詳,⿰瓌攵疑瓌字之譌,以下文字連用誤書)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536948&searchKey=%E6%88%B2%E7%8C%B4%E8%80%8C%E7%B8%B1%E7%8C%BF%E4%BD%95 稿本]); variant of ⿰瓌欠() || U+32C14 + VS18 ||
|-
| ⿰石茖 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ATianyige-330000-1705-0005682_%E8%A0%9B%E8%A0%93%E9%9B%86%E4%BA%94%E5%8D%B7_%E6%98%8E%E7%9B%A7%E6%9F%9F%E8%91%97_%E6%98%8E%E5%98%89%E9%9D%96%E5%88%BB%E6%9C%AC.pdf&page=147 《蠛蠓集》(明嘉靖刊本)卷3 folio 37b〈嘉禾樓賦〉](爾乃萬楹攅淈,磥砢連扔,飛杗虹繞,浮柱雲征,芝栭⿰石茖磊,穹櫨傺傂,拉盭傴僂,枝掌糾㑹); [https://rarebooks-maps.npm.edu.tw/index.php?act=Display/image/140993M1cohKL 《龍龕手鑑》(宋高宗浙刊本)卷4 石部入聲](⿰石若⿰石茖<二俗>硌<正,音洛,磊~也三); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1007213&imageId=4961293 《滑縣志》(清康熙刊本)卷9 folio 43b](⿰䂖茖) || *WS2027 || E47E
|-
| ⿰石落 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_48639042_%E7%BA%8C%E6%96%87%E9%81%B8_v.3.pdf&page=9 《續文選》(明崇禎刊本)卷3 folio 7a]; variant of ⿰石茖 || pending more evidences || E484
|-
| ⿰田昔 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-01537_93_%E8%88%8A%E5%94%90%E6%9B%B8.pdf&page=29 《舊唐書》(明嘉靖刊本)卷195 folio 2a](以……白霫爲窴⿰田昔顏州); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_430542858_%E5%AD%90%E5%8F%B2%E7%B2%BE%E8%8F%AF_v.27.pdf&page=52 《子史精華》(清雍正刊本)卷78 folio 10a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=17 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 8a]([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536954&searchKey=%E5%9C%B0%E5%90%8D%E8%88%8A%E5%94%90%E6%9B%B8 稿本]); 新唐書 and 玉海 give 窴顏州 without ⿰田昔, error of ligated form of 音田? || || E48B
|-
| ⿰石毀 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZJLib-6264eb850aa54158f394115f-8_%E5%AD%97%E5%BD%99%E5%8D%81%E4%BA%8C%E9%9B%86%E9%A6%96%E4%B8%80%E5%8D%B7%E6%9C%AB%E4%B8%80%E5%8D%B7%E9%9F%BB%E6%B3%95%E7%9B%B4%E5%9C%96%E4%B8%80%E5%8D%B7%EF%BC%9B%E9%9F%BB%E6%B3%95%E6%A9%AB%E5%9C%96%E4%B8%80%E5%8D%B7_%E7%AC%AC8%E5%86%8A.pdf&page=167 《字彙》(明萬曆刊本)午集石部十二畫](䃣,與⿰石毀同); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1011225&imageId=7250569&searchKey=%E5%88%97%E5%AD%90%E4%BA%8B%E6%9C%89%E7%A0%B4 《正字通》(清康熙刊本)午集石部十二畫]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=25 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 12a](音義同毀)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536960&searchKey=%E5%88%97%E5%AD%90%E4%BA%8B%E6%9C%89%E7%A0%B4 稿本]); variant of 毀 || || E48D
|-
| ⿰石斿 || [https://commons.m.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY100162_%E5%8C%97%E5%A0%82%E6%9B%B8%E9%88%94_%E5%94%90%E8%99%9E%E4%B8%96%E5%8D%97%E8%BC%AF_%E6%98%8E%E6%8A%84%E6%9C%AC.pdf&page=942 《北堂書鈔》(元末陶宗儀影宋抄本)卷146](郭璞𥂁池賦云:磊磪碌⿰石斿,鍔剡棊方,玉閠膏津,雪自陵崗也); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-364-0072_%E5%8C%97%E5%A0%82%E6%9B%B8%E9%88%94_%E5%B7%BB141-147.pdf&page=65 《北堂書鈔》(明萬曆刊本)卷146 folio 3b]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012096&imageId=8254876&searchKey=%E7%A2%8C%E9%8D%94%E5%89%A1 《唐類函》卷178 folio 10b]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012477&imageId=9167418&searchKey=%E7%A2%8C%E9%8D%94%E5%89%A1 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷391 folio 12b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=30 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 14b](音遊義未詳)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536964&searchKey=%E7%A3%8A%E7%A2%BA 稿本]); alternative text: 𡸮碓 || || E496
|-
| ⿱竹窮 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301013489-263581_%E8%90%AC%E9%A6%96%E5%94%90%E4%BA%BA%E7%B5%95%E5%8F%A5_%E4%B8%80%E7%99%BE%E3%80%87%E4%B8%80%E5%8D%B7_%E7%AC%AC11%E5%86%8A.pdf&page=21 《萬首唐人絕句詩》(明嘉靖刊本)卷49 folio 6a 〈宿建溪〉](𥳌⿱竹窮一席眠還坐,蛙噪螢飛夜未央); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999031629-13586_%E5%85%A8%E5%94%90%E8%A9%A9_%E7%AC%AC52%E5%86%8A.pdf&page=41 《全唐詩》(清康熙刊本)卷349 folio 15b]; [https://viewer.onb.ac.at/103707F8 《駢字類編》(清雍正刊本)卷81 folio 14a](p1244); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=49 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 24a](𥳌⿱竹窮,竹覃也)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536977&searchKey=%E7%9C%A0%E9%82%84%E5%9D%90 稿本]); alternative: 蕯藭 || || E4A4
|-
| ⿱竹穇 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-03252_%E5%90%B3%E9%83%A1%E5%BF%97.pdf&page=26 《吳郡志》(宋紹定刊本)卷2 folio 6a](陸龜蒙皮日休魚具詩序……錯薪於水中曰⿱竹⿰禾叅(音撡)); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999026569-16050_%E6%9D%BE%E9%99%B5%E9%9B%86_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=66 《松陵集》(明弘治刊本)卷4 folio 1a], [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999026569-16050_%E6%9D%BE%E9%99%B5%E9%9B%86_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=69 folio 3b]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1013145&imageId=10362742&searchKey=%E9%8C%AF%E8%96%AA%E6%96%BC%E6%B0%B4%E4%B8%AD 《吳郡志》(清乾隆刊本)卷24 folio 3b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_428500972_%E5%94%90%E8%A9%A9%E9%A1%9E%E8%8B%91_v.43.pdf&page=88 《唐詩類苑》(明萬曆刊本)卷182 folio 21a], [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_428500972_%E5%94%90%E8%A9%A9%E9%A1%9E%E8%8B%91_v.43.pdf&page=90 folio 22b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_430540547_%E8%A9%A9%E9%9B%8B%E9%A1%9E%E5%87%BD_v.24.pdf&page=131 《詩雋類函》(明萬曆刊本)卷124 folio 15b]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1008041&imageId=5462530&searchKey=%E9%8C%AF%E8%96%AA%E6%96%BC%E6%B0%B4%E4%B8%AD 《震澤縣志》(清乾隆刊本)卷25 folio 16b]; [https://www.shidianguji.com/zh/book/SK3146/chapter/1k0i5j4pq5gd7?page_from=reading_page¶graphId=7372659098057490483&hightlightIndex=0&topicId=&version=2&contentMatch=1&keywords=%E5%9F%8E%E5%8D%97%E4%BD%86%E6%95%B0%E9%87%8C&refreshId=1750255489600 《古歡堂詩集》(文淵閣四庫全書本)卷5 folio 27b](罩𦊔⿱竹⿰禾叅籪盡可畵); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=51 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 25a](參衫二音)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536979&searchKey=%E5%8F%83%E8%A1%AB%E4%BA%8C%E9%9F%B3 稿本]); variant of 𥶠, non-cognate: 𥤇 || || E4C1
|-
| ⿱竹䅟 || [https://www.shidianguji.com/zh/book/SDZJ0154/chapter/1k2ksw874rqqu?page_from=searching_page¶graphId=7380240446330798130&keywords=%E9%94%99%E8%96%AA%E4%BA%8E%E6%B0%B4%E4%B8%AD&hightlightIndex=0&topicId=&version=8 《姑蘇志》(明正德刊本)卷13 folio 8a](⿱竹𥠩); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1008223&imageId=5564001&searchKey=%E9%8C%AF%E8%96%AA%E6%96%BC%E6%B0%B4%E4%B8%AD 《上海縣志》(清康熙刊本)卷1 folio 27b]; || || E4C2
|-
| ⿱竹摻 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1009071&imageId=5978588&searchKey=%E5%9F%8E%E5%8D%97%E4%BD%86%E6%95%B8%E9%87%8C 《長河志籍考》卷7 folio 2b](⿱竹撡); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1007947&imageId=5379866&searchKey=%E9%8C%AF%E8%96%AA%E6%96%BC%E6%B0%B4%E4%B8%AD 《烏程縣志》(清光緒刊本)卷29 folio 30b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=51 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 25a](⿱竹穇亦作⿱竹摻)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536979&searchKey=%E5%8F%83%E8%A1%AB%E4%BA%8C%E9%9F%B3 稿本]) || || E4C6
|-
| ⿱竹黽 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412004000936-83412_%E5%8F%A4%E4%BB%8A%E5%90%88%E7%92%A7%E4%BA%8B%E9%A1%9E%E5%82%99%E8%A6%81_%E7%AC%AC92%E5%86%8A.pdf&page=11 《古今合璧事類備要》(宋刊本)別集卷54 folio 4b], [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012821&imageId=9735836&searchKey=%E6%A4%8D%E6%96%BC%E5%AE%9B (明嘉靖刊本)別集卷54 folio 4a](⿱竹⿱口⿰𰀄⿺乚日); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY000442_%E7%99%BE%E5%B7%9D%E5%AD%B8%E6%B5%B7%E4%B8%80%E7%99%BE%E7%A8%AE%E4%B8%80%E7%99%BE%E4%B8%83%E5%8D%81%E4%B9%9D%E5%8D%B7_(%E5%AE%8B)%E5%B7%A6%E5%9C%AD_%E7%B7%A8_%E5%AE%8B%E5%88%BB%E6%9C%AC.pdf&page=2081 《百川學海》(中華再造善本影印宋咸淳刊本)竹譜 folio 9b](⿱竹黽植於𭓩……⿱竹黽竹見南郡賦)(⿱竹⿱口⿰𰀄⿺乚日), [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012102&imageId=8281738&searchKey=%E6%A4%8D%E6%96%BC%E5%AE%9B (明弘治刊本)竹譜 folio 9b]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012212&imageId=8422698&searchKey=%E6%A4%8D%E6%96%BC%E5%AE%9B 《新編古今事文類聚》(元刊本)後集卷24 folio 4a], [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1011911&imageId=8010688 (明內府刊本)後集卷24 folio 6b](⿱竹⿱口⿰𰀄⿺乚日); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012948&imageId=10048876&searchKey=%E6%A4%8D%E6%96%BC%E5%AE%9B 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷417 folio 11b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=51 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 25a](音黽)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536979&searchKey=%E9%9F%B3%E9%BB%BD%E7%AB%B9%E8%AD%9C 稿本]); variant of 𥱐? || || E4A9
|-
| ⿰石曇 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999031706-150857_%E9%80%9A%E9%9B%85_%E7%AC%AC11%E5%86%8A.pdf&page=9 《通雅》(清康熙刊本)卷34 folio 7b](瓽,大甕,今俗曰⿰石曇,曰埕); [https://homeinmists.ilotus.org/hd/orgpage.php?page=0476 《漢語大字典》土部 7畫](埕……《通雅·器用》:「瓽,大甕,今俗曰⿰石曇,曰埕」) || || E4AB
|-
| ⿰米亥 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012948&imageId=10038641&searchKey=%E5%B0%9A%E5%B9%BC%E7%85%AE%E7%B3%A0 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷371 folio 22a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=58 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 28b](音核,穀殼也)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536982&searchKey=%E5%B0%9A%E5%B9%BC%E7%85%AE%E7%B3%A0 稿本]) || || E4B8
|-
| ⿰舟尃 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=72 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 35b](音博,船名,閩中以大船載鹽至南臺撥運小船,名曰上⿰舟尃)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536990 稿本]) || || E4DD
|-
| ⿱艹髸 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY000346_%E5%AE%9B%E9%99%B5%E5%85%88%E7%94%9F%E6%96%87%E9%9B%86%E5%85%AD%E5%8D%81%E5%8D%B7_(%E5%AE%8B)%E6%A2%85%E5%A0%AF%E8%87%A3_%E6%92%B0_%E5%AE%8B%E7%B4%B9%E8%88%88%E5%8D%81%E5%B9%B4%E6%B1%AA%E4%BC%AF%E5%BD%A5%E5%88%BB%E5%98%89%E5%AE%9A%E5%8D%81%E5%85%AD%E5%B9%B4%E8%87%B3%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%B9%B4%E9%87%8D%E4%BF%AE%E6%9C%AC.pdf&page=213 《宛陵先生文集》(中華再造善本影印宋紹興十年汪伯彥刻嘉定十六年至十七年重修本)卷44 folio 6a 〈志來上人𭔃示酴醿花并𡑅塼茶有感〉](宣城北寺來上人,獨有一叢盤嫩⿱艹髸。去歲遊吴求不得,今朝𮟃喜自持送。); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999019784-49383_%E5%AE%9B%E9%99%B5%E5%85%88%E7%94%9F%E6%96%87%E9%9B%86_%E7%AC%AC6%E5%86%8A.pdf&page=45 (明正統刊本)卷44 folio 5a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_428502898_%E4%BD%A9%E6%96%87%E9%9F%BB%E5%BA%9C_v.76.pdf&page=95 《佩文韻府》(清康熙刊本)卷60 folio 90b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=73 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 36a](音閧……⿱艹髸與蕻同)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536991&searchKey=%E8%88%87%E8%95%BB%E5%90%8C 稿本]); variant of 蕻 || || E4DF
|-
| ⿰氵螎 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ATianyige-330000-1705-0005682_%E8%A0%9B%E8%A0%93%E9%9B%86%E4%BA%94%E5%8D%B7_%E6%98%8E%E7%9B%A7%E6%9F%9F%E8%91%97_%E6%98%8E%E5%98%89%E9%9D%96%E5%88%BB%E6%9C%AC.pdf&page=137 《蠛蠓集》(明嘉靖刊本)卷3 folio 27b 〈㠠昆山賦〉](於是春氣⿰氵螎洩,羣鳥飛還); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_48639042_%E7%BA%8C%E6%96%87%E9%81%B8_v.3.pdf&page=18 《續文選》(明崇禎刊本)卷3 folio 16a]; variant of 瀜 || *WS2027 || E86A
|-
| ⿰氵飜 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ATianyige-330000-1705-0005682_%E8%A0%9B%E8%A0%93%E9%9B%86%E4%BA%94%E5%8D%B7_%E6%98%8E%E7%9B%A7%E6%9F%9F%E8%91%97_%E6%98%8E%E5%98%89%E9%9D%96%E5%88%BB%E6%9C%AC.pdf&page=134 《蠛蠓集》(明嘉靖刊本)卷3 folio 24b 〈崐崘山人賦〉](蹶䓗嶺,縣龍門,䶗底柱,䆮名藩。波汰膠盭,𢌞洑滮⿰氵飜,榮光四塞,郁郁紛紛); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_48639042_%E7%BA%8C%E6%96%87%E9%81%B8_v.2.pdf&page=41 《續文選》(明崇禎刊本)卷2 folio 8b]; variant of 飜 || *WS2027 || E86B
|-
| ⿺鬼盧 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ATianyige-330000-1705-0005682_%E8%A0%9B%E8%A0%93%E9%9B%86%E4%BA%94%E5%8D%B7_%E6%98%8E%E7%9B%A7%E6%9F%9F%E8%91%97_%E6%98%8E%E5%98%89%E9%9D%96%E5%88%BB%E6%9C%AC.pdf&page=133 《蠛蠓集》(明嘉靖刊本)卷3 folio 23b 〈泰宇賦〉](抶英招而馽列蛸,鏺耗⿺鬼盧而殊竒潎); [https://rarebooks-maps.npm.edu.tw/index.php?act=Display/image/140993M1cohKL 《龍龕手鑑》(宋高宗浙刊本)卷3 鬼部](⿺鬼盧<俗>魖<正>) || *WS2027 || E86C
|-
| ⿰魚待 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1013613&imageId=11055051&searchKey=%E9%AF%89%E9%AD%9A 《龍巖州志》(清道光刊本)卷8 folio 10a](鯉魚,俗名⿰魚待魚); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1010915&imageId=7033015&searchKey=%E5%A4%9A%E7%94%A2%E6%96%BC%E6%BA%AA%E6%BD%AD 《龍巖縣志》(民國鉛印本)卷10 folio 6b](鯉魚……俗稱稱⿰魚待魚。其作紅黃色者,名金⿰魚待), [https://web.archive.org/web/20250630152502/https://mp.weixin.qq.com/s?__biz=MzkxMTU5MjQ3NQ==&mid=2247485357&idx=1&sn=6fa6143ea5d0d6aa877bc9157c88ef5a&chksm=c0bf3f86d917b25c46a56e8e12caecbfd3012597750047e26639eff76fa5b471c6cf76453df4&mpshare=1&scene=23&srcid=0630I11yndHsUJe5W0wB6cFf&sharer_shareinfo=bdb8cb03f8eae64516b58af8d54e15c0&sharer_shareinfo_first=083a54365190fb4940a83f43a7a304a4#rd rationale of ⿰魚待 in a wechat article] || *WS2027 || E4EE
|-
| ⿰豆孚 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-364-0072_%E5%8C%97%E5%A0%82%E6%9B%B8%E9%88%94_%E5%B7%BB31-40.pdf&page=84 《北堂書鈔》(明萬曆刊本)卷38 folio 6a]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012096&imageId=8247812 《唐類函》(明萬曆刊本)卷66 folio 8a]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012948&imageId=10028681 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷128 folio 13a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003120_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.4.pdf&page=7 《六書存》(1924,鉛印本)卷4 folio 3a](音孚)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4537022&searchKey=%E4%BF%B8%E7%9B%A1%E9%A3%9F%E8%B1%86 稿本]); alternative text: 䴸 || ||
|}
=== Notes ===
{{*}} ⿰彳⿱幺月 is also in [https://www.babelstone.co.uk/CJK/Evidence/ZhonghuaXingshiYuanliuDacidian_1421.png 《中华姓氏源流大辞典》 p. 1421]. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 19:31, 28 March 2021 (UTC)
: 《中华姓氏源流大辞典》 quotes 《[http://rbook.ncl.edu.tw/NCLSearch/Search/SearchDetail?item=7ab09958c66440dc85bb9e044b4ad9d3fDUyODEz0&image=1&SourceID=# 希姓錄]》. However, the 范允臨校刊本 version folio 20 (pp23) L L6 gives 㣧. I suspect ⿰彳⿱幺月 is a taboo name. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 04:25, 6 July 2021 (UTC)
::Yes of course. Almost 20 years ago John Jenkins made a proposal for an [https://www.unicode.org/L2/L2002/02052-taboo.pdf Ideographic Taboo Variation Indicator], which is quite a nice idea as a fallback, except that it does not specify how the taboo avoidance is implemented for any particular character so could be ambiguous for some characters which had more than one taboo form. The proposal was accepted at [http://unicode.org/L2/L2002/02167.htm UTC 91], but was unaccepted following [http://www.unicode.org/mail-arch/unicode-ml/y2002-m08/0266.html opposition by China at WG2]. Personally, I would prefer to use IVS for ⿰彳⿱幺月 as the taboo form of 㣧, but as they are not unifiable according to the rules others may support encoding separately. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 11:49, 6 July 2021 (UTC)
{{*}} I would not oppose to normalize it to ⿰日⿳日⿲仌丨仌亏 since we have 𤑼. It is yet another variant of 曄 since the evidence mentions 歐陽曄, uncle of 歐陽修.
:I have normalized it to ⿰日⿳日⿲仌丨仌亏. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 00:42, 18 May 2021 (UTC)
{{*}} ⿸广𣪞 might be a variant of 𰏾. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 21:47, 2 April 2021 (UTC)
{{*}} ⿰⿱𢆸止斤: Similar to U+230BE 𣂾. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 13:46, 22 April 2021 (UTC)
{{*}} ⿱山𠎤: Like ⿱山龠, it is (still!) likely to be a typo of 崙. In the context the mountain is in 蒲圻縣, which may be the place [https://www.google.com/maps/place/Changlunling,+Chibi,+Xianning,+Hubei,+China/@29.6627069,113.8053482,14.3z/data=!4m5!3m4!1s0x3428be65216e6055:0x5e824489a1b90ce8!8m2!3d29.6755!4d113.801649 长仑岭] today.
{{*}} ⿳士冖弓: I think ⿳士冖亐 is a styled print of ⿳士冖弓. The evidence in 鎭安府志 mentions ⿳士冖弓哮山 is also known as 個能嶺 so ⿳士冖弓 may be pronounced like 個. In this case I guess ⿳士冖弓 is the phonetic component of 彀, which has an alternative form ⿰⿳士冖弓殳. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 15:59, 20 June 2021 (UTC)
{{*}} Comment on ⿺辶𦮔: [https://en.wikisource.org/w/index.php?title=Page:First_Lessons_in_the_Tie-chiw_Dialect.pdf/46 First Lessons in the Tie-chiw Dialect.pdf/46] has ⿱艹逄. [[User:Suzukaze-c|Suzukaze-c]] ([[User talk:Suzukaze-c|talk]]) 07:49, 7 July 2021 (UTC)
:It looks like ⿺辶𦮔 to me (with two-dot form of 辶). [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 15:27, 7 July 2021 (UTC)
{{*}} ⿰𧾷⿱夅夂: The right structure is shared with 竷. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 02:31, 10 July 2021 (UTC)
{{*}} ⿰氵⿱亠品: I suspect 張⿰氵⿱亠品 in 考城縣志 is the same person as 張⿰氵⿱亠品 in 寧陵縣志. They both lived in 康熙 period; 2) were admitted as 武舉; and 考城 is only 60km to 寧陵. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 01:52, 7 October 2021 (UTC)
{{*}} ⿰石朶: "Unify ⿰石朶 to U+2C48B 𬒋", I can't find a UCV to justify, I will agree on the unification if there is one. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 16:28, 2 April 2022 (UTC)
:New UCV is [https://hc.jsecs.org/irg/iwds/ucv.php?show=232e#entry-232e UCV #232e] [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 11:12, 29 May 2025 (UTC)
:@[[User:Jlhwung|Jlhwung]] It's bottom/line 23/character 14. [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 22:35, 22 May 2022 (UTC)
{{*}} ⿱𥫗⿻乚臼 (a family name) is possibly unifiable with U+30A73 𰩳 by [https://hc.jsecs.org/irg/iwds/ucv UCV #171], but [https://zi.tools/zi/%F0%B0%A9%B3 𰩳 is a Sawndip character] meaning 竹席, so I assume these are etymologically unrelated (and therefore not interchangeable). There appear to be several disunified character pairs for UCV #171 already. [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 22:28, 25 May 2022 (UTC)
{{*}} [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B0%E9%AC%B2%F0%A0%92%8B ⿰鬲𠒋] and [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B0%E9%AC%B2%E2%BF%B1%E5%B0%94%E5%8F%88 ⿰鬲⿱尔又] are apparently both variants of 鬷, but that can't apply to their use as family names, particularly given that ⿰鬲⿱尔又 immediately follows yet another variant U+29C3A 𩰺 in use as a family name as well.
{{*}} ⿳亠⿵冂㕣示: The photocopy in wikisource is very poor. The character could be ⿱啇示, too. I suggest checking against clearer evidence, such as [https://new.shuge.org/meet/topic-tag/gjtsjcxl/ 古今圖書集成 provided by NLC]. The character is from 直音篇, it would be great if we can cross check 直音篇 and see if it is a misprint / one more evidence. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 00:54, 27 May 2022 (UTC)
{{*}} [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B8%F0%AC%91%B9%E5%B7%B4 ⿸𬑹巴], apparently in 汉字海, is a variant of [https://zi.tools/zi/%F0%A5%91%89 U+25449 𥑉], which does not seem to be the case for [https://zi.tools/zi/%F0%A5%91%BD U+2547D 𥑽], which suggests that they're etymologically distinct. Admittedly, this may be simply down to incomplete data, but the construction of the character and the distinct entry in 汉字海 makes me think this is possibly worth looking at further. [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 01:13, 27 May 2022 (UTC)
:zi.tools and GHZR both indicate that U+2547D 𥑽 is an alternate form of U+25449 𥑉, so ⿸𬑹巴 should be unifiable to 𥑽. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 12:10, 27 May 2022 (UTC)
{{*}} ⿱雨汵 makes more sense as a variant of U+29087 𩂇, and actually appears on the zi.tools entry for [https://zi.tools/zi/%E9%99%B0 陰 (sense 9)] in the gallery towards the bottom (text search the IDS). This is analogous with 霗 being a variant of 零, and makes a stronger case for separate encoding. [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 02:15, 27 May 2022 (UTC)
{{*}} ⿰禾⿱夊𠂡 (a family name) bears a resemblance to [https://hc.jsecs.org/irg/ws2017/app/?id=03156 T13-3A38 ⿰禾⿱文𠂡] due to the quality of the photocopies, but the use of 夊 in the upper right position seems to be consistent on close inspection.
:中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.1404 lists ⿰禾⿱夂𠂡, ⿰禾⿵𠘨𣎶, ⿰禾⿱父𠂡, ⿰禾⿱父⿵𠘨龶, ⿰禾⿱父⿵𠘨𣎶, ⿰禾⿱父風 as variants of an archaic form of the family name 授. This suggests that 夂 is a corruption of 父. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 12:15, 27 May 2022 (UTC)
{{*}} [[:zh:Page:Harvard drs 20931849 英語集全 v.1.pdf/25]] ([[jaglyphwiki:Group:英語集全-切音撮要]]) lists a glut of <code>⿰口?</code> transcription characters that theoretically should appear again in the main text. [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 08:44, 1 September 2023 (UTC)
:Thanks! I've added them all to the main table above. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 11:13, 1 September 2023 (UTC)
{{*}} ⿰尹阝: ⿰尹阝 also appears repeatedly in [[:ko:중간노걸대언해]], clearly as a variant of 那. [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 23:13, 1 September 2023 (UTC)
{{*}} The rest of the headwords in [[:en:Western Mandarin/Words without Characters]] ([[jaglyphwiki:Group:西蜀方言-有音無字]]) have been entered, producing more <code>⿰口?</code> characters for consideration. [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 07:24, 3 September 2023 (UTC)
:Thanks! Of the 65 unencoded 口 characters shown here, 19 are already submitted for WS2021, and I have added the rest to the main table. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 10:58, 3 September 2023 (UTC)
{{*}} [[:en:Template_talk:Sinogram#03:07,_4_September_2023_(UTC)]] is a compilation of the current usages of the en.ws Sinogram template; I believe it's in chronological order, where you got most of the characters before ⿰歹表 into WS2021 except for ⿱竹廣 due to a wonky glyph that no one figured out for a while. [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 03:21, 4 September 2023 (UTC)
:Thanks! [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 10:16, 4 September 2023 (UTC)
:: Updated: https://en.wikisource.org/w/index.php?title=Template_talk%3ASinogram&diff=13596609&oldid=13418240 [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 06:07, 13 November 2023 (UTC)
:::Thanks, new characters added to font, and some considered for WS2024. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 14:29, 14 November 2023 (UTC)
::::(Did you omit ⿰釒毳 purposely or by accident since it showed up at the top? [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 07:37, 15 December 2023 (UTC))
::::::::: Accidentally omitted. Added at F057 in BSH PUA v. 1.390. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 11:54, 15 December 2023 (UTC)
{{*}} Comment on E5D4 ⿱𥫗兀: same as ⿱𥫗𭀖? (which I noticed in 福澤諭吉's edition of the 華英通語 with a strange but unifiable shape [https://glyphwiki.org/wiki/u2ff1-u25ad7-u2d016-var-001], but Google has annoyingly changed their page number anchors) where 𭀖 seems to be a (cursive?) variant of 厘 based on kDefinition (but missing from kVariant and zi.tools; Jaemin notes that details on 𭀖 are in [https://unicode.org/L2/L2007/07161-proposed-ideo-db.pdf#page=146] and [https://unicode.org/L2/L2022/22008-unihan-chg.pdf#page=19]). [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 07:30, 15 December 2023 (UTC)
: Yes, I already corrected it to ⿱𥫗𭀖 in BSH PUA v. 1.390, and also added ⿰口𭀖. Most of the unencoded ⿰口? characters in the Chinese and Japanese editions of 華英通語 are now candidates for WS2024. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 11:52, 15 December 2023 (UTC)
{{*}} Additional evidence for ⿰舟載 U+F7B5: [https://archive.wul.waseda.ac.jp/kosho/bunko08/bunko08_c0786/bunko08_c0786_p0028.jpg 『英話註解』] <code>⿰舟載子 To contain in a ship</code> [[jaglyphwiki:u2ff0-u821f-u8f09]] [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 06:21, 2 September 2024 (UTC)
:Thanks, that is very helpful. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 07:53, 2 September 2024 (UTC)
{{*}} Aside for ⿵戊䖝⿹戈⿱旦風⿰𮥼戈: While the text does not give 董希堯's characters, the description 「若果係該犯隨手編寫。何以不多不少。僅止三字。而竹頭偏厂、字體又無兩樣」 does remind me of ⿱竹⿸广⿰其足 in 夷堅志 or ⿱竹⿸疒⿰車足 in the 道法會元(明正統道藏本)卷219 folio 11e (斷瘟滅毒符). [[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 16:05, 7 September 2024 (UTC)
{{*}} <code>U+EA83 ⿺辶⿱止㚔</code>: <code>𲅶</code> (Ext. H)? per the note at https://script.tw/#/howto [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 08:59, 21 January 2025 (UTC)
== Family name characters ==
{{@|Theknightwho}} I already have a list of some 800 unencoded family name characters from 《中华姓氏源流大辞典》 (中华书局, 2014年; ISBN 978-7-101-09024-6) and 《中华千家姓氏录》 (金盾出版社, 2013年; ISBN 978-7-5082-8598-6) (see [https://www.babelstone.co.uk/CJK/IDS_NOT_PUA.TXT IDS_NOT_PUA.TXT]), which gives you some idea of what a huge can of worms family name characters are. It would be a huge task, taking many hundreds of person-hours to research (and hundreds of my hours of font work), to prepare for IRG submission all the unencoded family name characters which are listed in 古今圖書集成 and all the other various sources, and this is definitely something I do not wish to be involved in. Certainly we can consider submitting for encoding individual family name characters which are used in particular texts that are digitally transcribed on Wikisource, but it well beyond our capacity to attempt a comprehensive proposal for unencoded family name characters (that really should be a job for China NB). [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 12:49, 27 May 2022 (UTC)
:@[[User:BabelStone|BabelStone]] Understood, and I certainly don't want to put upon you with hundreds of them! I was reaching the end of the list of ones that I'd come across, but I'm very happy to avoid adding any more if you don't want to deal with them. Naturally, I don't want to be trying to proofread the entirety of 古今圖書集成, but for obvious reasons the number of unrecognised characters in the automated transcription became a lot denser in 氏族典. [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 13:05, 27 May 2022 (UTC)
::If there are not many more family name characters from 古今圖書集成, then by all means add them to the table for reference, but it is unlikely that any of them would be considered for inclusion in a future IRG submission. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 13:10, 27 May 2022 (UTC)
:::Thank you. Do you mind me asking where would be a good place to get an idea of the kinds of characters the IRG tend to favour for submission? It would be good to avoid me cluttering the list for no reason. [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 13:36, 27 May 2022 (UTC)
::::Um, that's a hard one to answer. IRG is a cacophony of different voices, each with their own idea of what sort of characters are suitable for encoding and and what are not. In general, IRG prefers authoritative modern dictionaries which provide readings and meanings of the proposed characters. But when Japan experts are involved, then dictionary evidence is insufficient, and evidence of "actual usage" is required; unless evidence of actual usage is provided, in which case that is insufficient, and dictionary evidence is required ... unless the characters are submitted by Japan, in which case the actual evidence is secret, and we just have to accept the characters on trust. Rant aside, a character is more likely to be accepted if it is attested in multiple sources; has a known reading or meaning; is not a glyph variant of an existing encoding character; is not a corrupt or error form of an existing encoded character (unless it occurs in multiple authoritative sources in which case it can be considered to be a "stable error"); is not an idiosyncratic invention; and does not frighten IRG experts (e.g. some IRG experts are frightened by Daoist-usage characters). I guess that reviewing [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/ WS2021] and expert comments against individual characters would be the best way of getting an understanding of the current collective thinking of IRG. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 14:28, 27 May 2022 (UTC)
:::::Many thanks (and I appreciate the inside experience haha). I suppose my real question was "what is it worth me adding to your list when I come across it?", but that overview is extremely helpful. [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 15:38, 27 May 2022 (UTC)
::::::Yes, it is always useful to document occurrences of unencoded characters, even if we cannot do anything about them at present. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 21:58, 27 May 2022 (UTC)
== Doubled, tripled and quadrupled characters ==
List of unencoded characters in 篇韻貫珠集(明正德刊本): 背篇雜字纂成二首 ([https://digicoll.lib.berkeley.edu/record/73473 1C001/pp65] and [https://digicoll.lib.berkeley.edu/record/73473 1D001/pp2]). 22 out of the 112 characters listed are currently unencoded:
* ⿱雨𤳳 {ECCB} (cf. 靁/𩇓) — WS2027 candidate
* ⿱⿰咸角⿰咸文 {ECCC} (cf. U+2795A 𧥚, 成化四聲篇角部2:32a) — WS2027 candidate
* ⿳三⿰三三三 {ECCD} (cf. [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/index.php?find=UK-20563 UK-20563] ⿱三⿰三三) — WS2027 candidate
* ⿱⿰直直⿰直直 {ECCE} (cf. 矗) — WS2027 candidate
* ⿱明朋 {ECCF} (U+232A7 𣊧 intended?) — WS2027 candidate
* ⿳⿻丄吅𠱠木 {ECD0} (cf. U+237CF 𣟏) — WS2027 candidate
* ⿳⿰田田犬⿰田田 {ECD1} (cf. U+24D04 𤴄) — unify to to U+24D04 𤴄 by UCV #239
* ⿱男嬲 {ECD2} (cf. [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?find=UK-20564 UK-20564]) — WS2027 candidate
* ⿱⿰甚甚⿰甚甚 {ECD3} (cf. U+2298A 𢦊) — WS2027 candidate
* ⿳吅吕吅 {ECD4} (cf. 嚚/𠾅, 成化四聲篇口部2:55a) — WS2027 candidate
* ⿱⿰因因⿰因因 {ECD5} — WS2027 candidate
* ⿳𦣦王𦣦 {ECD6} (cf. ⿳𦣦主𦣦《漢語俗字叢考》臣部 p861, 成化四聲篇12:51a) — WS2027 candidate
* ⿱𦣦王 {ECD7} (成化四聲篇12:51a) — WS2027 candidate
* ⿱其⿰其其 {ECD8} — WS2027 candidate
* ⿱㯤㯤 {ECD9} (cf. U+30649 𰙉) — WS2024 : UK-30409
* ⿱⿰若若⿰若若 {ECDA} (cf. U+4583 䖃) — WS2027 candidate
* ⿱高⿰高高 {EAEE}: [https://twitter.com/JUMANJIKYO/status/1421842391007326210 中山的怪字詩] (not suitable evidence) — WS2027 candidate
* ⿲見見見 {ECDB}: JMJ-058726 ⿲見見見 was unified with U+2789B 𧢛 for Ext. F ([https://appsrv.cse.cuhk.edu.hk/~irg/irg/irg46/IRGN2146CDof5thEdition.pdf IRGN2146] p. 20); GHZR (p. 2700) gives reading 甖 yīng for 𧢛, and cites ⿲見見見 as a vulgar/corrupt form of 𧢛. Therefore add to draft IVS collection. — unify to U+2789B 𧢛
* ⿰希希 {ECDC} (cf. U+301C5 𰇅) — unify to U+301C5 𰇅
* ⿰昜昜 {ECDD} (cf. U+232B7 𣊷): GHZR gives reading 從 for U+232B7 𣊷, therefore ⿰昜昜 should be a corrupt form of 𣊷. — unify to U+232B7 𣊷
* ⿱三三 {ECDE} (成化四聲篇10:17a) — WS2027 candidate
* ⿱具⿰具具 {ECDF} (贔 intended?) — WS2027 candidate
:[[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 10:24, 25 May 2022 (UTC)
== Unidentified character ==
Hi again - I'm running into real trouble with identifying a character in 古今圖書集成, and wondered if you'd seen it before (or if it could be added to the list?). It crops up in four places:
* [[zh:Page:Gujin Tushu Jicheng, Volume 315 (1700-1725).djvu/109|Volume 315, page 109]] (the first of the two unidentified characters)
* [[zh:Page:Gujin Tushu Jicheng, Volume 315 (1700-1725).djvu/111|Volume 315, page 111]] (twice)
* [[zh:Page:Gujin Tushu Jicheng, Volume 343 (1700-1725).djvu/2|Volume 315, page 2]]
* [[zh:Page:Gujin Tushu Jicheng, Volume 343 (1700-1725).djvu/11|Volume 315, page 11]] (twice)
Is there a possibility it's ⿱雨川 (EFB1)?
Many thanks. [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 16:34, 16 May 2022 (UTC)
:Yes, it does appear to be the same ⿱雨川 which is listed in the table above, but I'll let {{@|Jlhwung}} confirm it. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 16:51, 16 May 2022 (UTC)
::Many thanks! [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 17:26, 16 May 2022 (UTC)
:Yes. The short bibliography of 熊⿱雨川 was quoted from 明外史忠義傳. The 明外史 is an earlier version of 明史 according to 黃彰健's [https://www2.ihp.sinica.edu.tw/file/4284fQmyxFF.pdf 明外史考], so it is expected that 熊⿱雨川 is also found in 明史. [[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 23:29, 16 May 2022 (UTC)
::@[[User:Jlhwung|Jlhwung]] Thank you! [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 08:45, 17 May 2022 (UTC)
== UCV #118 ==
I'm seeing characters where I think that 日 is being written as 𭺫 or possibly 𭺪 when written as the left radical, but it seems to be a deliberate choice as it isn't done consistently (compare 㫜 and 㫟 with 㫞 and 㫝 on the first couple of lines of [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_009_(1700-1725).djvu/114 this page]). I'm not entirely sure what to make of it. Is it entirely stylistic, and does UCV #118 potentially need updating to cover this? [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 16:23, 24 May 2022 (UTC)
:UCV #118 relates to 冃日曰 in top position, so lateral 日 variants would not come under this UCV. Personally, I don't think a UCV is necessary until and unless there is a submission to IRG which includes a character with a unifiable 日 variant on the left. It is not obvious to me why most examples on the page you linked to have the variant form, whereas some have the standard form of 日, but I do not think the glyph difference is significant, and I would ignore it when digitally transcribing the text. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 23:34, 24 May 2022 (UTC)
::Thank you! [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 00:51, 25 May 2022 (UTC)
=== References ===
{{reflist}}
== small question: 𢰡 ==
BSH (as of 16.0.2) depicts [https://zi.tools/zi/𢰡 <code>U+22C21 𢰡</code>] as <code>⿰扌候</code> instead of <code>⿰扌侯</code>. Is this intentional?
:Oops, my bad! I've fixed it in the daily beta, but let me know if you need the fix before the next scheduled public release (for Unicode 17.0 next year). [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]])
(If you would prefer that such conversations take place elsewhere, please scold me.) [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 23:30, 18 October 2024 (UTC)
:I don't mind, but you can also email me bug reports if you prefer. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 10:56, 19 October 2024 (UTC)
== On 諱秘字 from 上清眾經諸真聖秘 ==
{{ping|Stationspatiale}} Thank you for collecting these characters. Could you also check if there are any variation form / more evidences from 《太上玉珮金璫太極金書上經》([https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-5846_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC138%E5%86%8A.pdf&page=13 link])? I believe there will be quite a few starting from the chapter 九天化生三元九真寳神內諱. The more evidences we found, the more likely they will be encoded in the future. Many thanks. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 17:58, 26 April 2025 (UTC)
:I've just checked it now; thanks for bringing it to my attention. Again, I apologize for the lack of folio numbers. All of the ⿵門 characters from juan 2 appear in《太上玉珮金璫太極金書上經》, except for ⿵門管, which appears to be replaced by the variant ⿵門宫. In addition, I also found 2 more unencoded characters: ⿵門沌 and a character on [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=13 this page] that appears (to me) to potentially be ⿵門闌, but is unclear. Curiously, it appears in typeset versions such as [https://taolibrary.com/category/category109/c1090058.htm# here] and [http://www.ctcwri.idv.tw/CTCW-CJD/CJD01洞真部/CJD0101洞真本文/CJD0101ALL/CJD010156太上玉珮金璫太極金書上經.pdf here] as ⿵門問, also unencoded, but does not appear as such in the available manuscript. They also render ⿵門溧 and ⿵門⿱地⿰地地 as ⿵門梁 and ⿵門⿱地頃, respectively. What are your thoughts? My knowledge concerning Daoist texts is unfortunately very limited, so if you have any expertise on them, it would be very much appreciated. Thank you very much. [[User:Stationspatiale|Stationspatiale]] ([[User talk:Stationspatiale|talk]]) 19:22, 27 April 2025 (UTC)
::Thank you for the investigation. Yeah it appears to me to be ⿵門闌 as well, given that 《上清眾經諸真聖秘》already gives 闌, but it is probably not clear enough for encoding purpose. Unfortunately 《太上玉珮金璫太極金書上經》in not included in the [https://db2.sido.keio.ac.jp/kanseki/bib_detail?page=2&bibid=007074&record_index=178&total_count=214 Japan Imperial Household Agency collection], so I guess we have to wait for better evidences for this one. [[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 02:05, 29 April 2025 (UTC)
:::I agree, should be ⿵門闌, not anything else it could be, but as Jlhwung says we need clearer evidence for encoding. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 09:14, 29 April 2025 (UTC)
== Long Story of Short Forms ==
(re: https://hc.jsecs.org/irg/ws2024/app/?id=01372#c10576) I have an in-progress project at https://github.com/szc126/pua-roarsff to list the characters from the book, if it is of any interest. [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 21:15, 26 April 2025 (UTC)
:Of course it is of interest, thank you for sharing! Maybe you could consider asking UTC to submit some of the unencoded forms for the next working set. (I think they are a better fit for UTC, and it is uncertain whether UK will make a submission for next wg.) [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 22:11, 26 April 2025 (UTC)
lrddp1kuybcx95ryynx38su1xowtrj6
1178874
1178847
2025-07-05T11:07:52Z
BabelStone
37152
PUA
1178874
wikitext
text/x-wiki
{{Notice|1=This page is primarily used to discuss unencoded CJKV characters used in texts on Wikisource projects. If you encounter an unencoded character in a text that you are transcribing or proofing for Wikisource then you are very welcome to discuss it here (please link to the Wikisource text it is found in, and to an image or pdf of the original source). However, this is not the right venue to discuss random unencoded characters or character variants from sources that are not digitized on Wikisource. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 09:34, 29 April 2021 (UTC) }}
== Character Requests for BabelStone Han font==
{| class="wikitable sortable"
|+ Character Requests for BabelStone Han
|-
! Character !! Used in !! Status
|-
| U+31D3A 𱴺 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-312001037509-281179_%E5%85%A9%E6%BC%A2%E9%87%91%E7%9F%B3%E8%A8%98_%E7%AC%AC10%E5%86%8A.pdf&page=10 《兩漢金石記》(清乾隆刊本)卷16 folio 7b] || {{tick}}
|-
| U+290F0 𩃰 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_18262652_%E5%8C%97%E9%BD%8A%E6%9B%B8_v.8.pdf&page=31 《北齊書》(明萬曆北監本)卷46 folio 3a](霶𩃰)|| {{tick}}
|-
| U+328D5 (WS2021-01579) ⿰扌輩 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47731540$189i 《保定府志》(清康熙刊本)卷6 folio 5a](撬⿰扌輩以爲垣) || {{tick}}
|-
| U+2B20A 𫈊 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001065083-72152_%E9%AB%98%E9%99%BD%E7%B8%A3%E8%AA%8C_%E6%B8%85%E9%9B%8D%E6%AD%A38%E5%B9%B4(1730)_%E5%8D%B7%E5%9B%9B.pdf&page=23 《高陽縣志》(清雍正刊本)卷4 folio 23a](長子之𫈊……弟之⿱艹𬈶) || {{tick}}
|-
| U+31223 𱈣 || [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2011457034.1A116/?sp=28&st=image&r=0.417,0.098,0.278,0.232,0 《畿輔通志》(清雍正刊本) 卷116 folio 27b](𩾝𱈣) || {{tick}}
|-
| U+290F8 𩃸 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AGGZBCK171_%E6%B7%B8%E9%81%A0%E7%B8%A3%E5%BF%97_%E9%99%BD%E5%B1%B1%E7%B8%A3%E5%BF%97_%E9%80%A3%E5%B7%9E%E5%BF%97.pdf&page=83 《清遠縣志》(清乾隆刊本)卷13 詩 folio 48a](帝子䨇旌雲𩃸𩃸,石榴五色錦叢叢) || {{tick}}
|-
| U+24A79 𤩹 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001069794-98788_%E5%A4%AA%E5%B9%B3%E7%B8%A3%E8%AA%8C_%E6%B8%85%E4%B9%BE%E9%9A%8640%E5%B9%B4(1775)_%E5%8D%B7%E4%B8%89.pdf&page=23 《太平縣志》(清乾隆刊本)卷3 folio 22a](尉𤩹峪), variant of ⿱辟山 || {{tick}}
|-
| U+26AEC 𦫬 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005669-99818_%E8%B7%AF%E5%8F%B2_%E7%AC%AC9%E5%86%8A.pdf&page=36 《路史》(明嘉靖刊本)國名紀乙 folio 2b](重𦫬氏) || {{tick}}
|-
| U+32813 (WS2021-01350) ⿰忄屋 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012303&imageId=8582499 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷661 folio 4a](奉規於惟⿰忄屋,遵命於指蹤) || {{tick}}
|}
The latest beta release of [https://github.com/babelstone/babelstonehan-ufo/releases BabelStone Han] supports the characters with green tick status.
== Archived Discussions ==
* [[User_talk:BabelStone/Archive|Archive]] : Archive of characters unified or not suitable for encoding
* [[User_talk:BabelStone/Archive_2017|Archive 2017]] : Archive of characters encoded via WS2017
* [[User_talk:BabelStone/Archive_2021|Archive 2021]] : Archive of characters considered for WS2021
* [[User_talk:BabelStone/Archive_2024|Archive 2024]] : Archive of characters submitted for WS2024
== Maybe unencoded characters ==
{| class="wikitable sortable"
|+ Maybe-unencoded Characters
|-
! IDS !! Evidence !! Status !! PUA
|-
| ⿰火⿱日隹 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494747$20i 江西通志(清雍正刊本)] juan 47 R L1, [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428489761$21i 西江志(清康熙刊本)] juan 55 R L1, [https://rmda.kulib.kyoto-u.ac.jp/libraries/uv-wrapper/uv.php?archive=metadata_manifest&id=RB00008729#?c=0&m=0&s=0&cv=587&xywh=-196%2C-145%2C3413%2C2379 江西通志(清康熙刊本)] juan 13 folio 49 L-5; [https://zh.wikisource.org/wiki/%E7%A6%8F%E5%BB%BA%E9%80%9A%E5%BF%97_(%E5%9B%9B%E5%BA%AB%E5%85%A8%E6%9B%B8%E6%9C%AC)/%E5%8D%B736 福建通志(四庫全書)] juan 36 has 燿, see also [[wikipedia:zh:戴燿]] || || EC7C
|-
| ⿰與阝 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494771$37i 江西通志(清雍正刊本)] juan 50 R L7, [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428489656$80i 西江志(清康熙刊本)] juan 47 R L7, [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:CADAL02050892_%E5%98%89%E9%9D%96%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E9%80%9A%E5%BF%97%EF%BC%88%E5%8D%81%E4%B8%80%EF%BC%89.djvu?page=102 江西通志(明嘉靖刊本)] juan 11 pp. 102 has 𨞾 || || EAC8
|-
| ⿰日示 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494787$29i 江西通志(清雍正刊本)] juan 51 R L4, [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:CADAL02050907_%E5%98%89%E9%9D%96%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E9%80%9A%E5%BF%97%EF%BC%88%E4%BA%8C%E5%8D%81%E5%85%AD%EF%BC%89.djvu?page=210 江西通志(明嘉靖刊本)] has 𡊆 || || EFD8
|-
| ⿰冫仲 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494787$34i 江西通志(清雍正刊本)] juan 51 R L-1, [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:CADAL02050912_%E5%98%89%E9%9D%96%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E9%80%9A%E5%BF%97%EF%BC%88%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%B8%80%EF%BC%89.djvu?page=135 江西通志(明嘉靖刊本)] has 浺 || || EFDC
|-
| ⿰彳⿱幺月* || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494804$70i 江西通志(清雍正刊本)] juan 53 R L-4, [https://rmda.kulib.kyoto-u.ac.jp/libraries/uv-wrapper/uv.php?archive=metadata_manifest&id=RB00008729#?c=0&m=0&s=0&cv=1146&xywh=301%2C-350%2C2560%2C2860 江西通志(清康熙刊本)] juan 21 folio 29 L-3, [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:CADAL02050887_%E5%98%89%E9%9D%96%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E9%80%9A%E5%BF%97%EF%BC%88%E5%85%AD%EF%BC%89.djvu?page=100 江西通志(明嘉靖刊本)] has 胤, [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50163366$1507i 南昌府志(清乾隆刊本)] juan 38 folio 25 has 允. error form of 𦙍? || || EFE0
|-
| ⿱⿱⿴𦥑同冖山 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494804$76i 江西通志(清雍正刊本)] juan 53 R L-4, [https://rmda.kulib.kyoto-u.ac.jp/libraries/uv-wrapper/uv.php?archive=metadata_manifest&id=RB00008729#?c=0&m=0&s=0&cv=1155&xywh=1221%2C994%2C770%2C860 江西通志(清康熙刊本)] juan 21 folio 38 R L-1, not found in 江西通志(明嘉靖刊本), similar to 嶨 || || EFE1
|-
| ⿰日⿳日⿲仌丨仌亏* || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495246$32i 山西通志(清雍正刊本)卷93 folio 4a] L6, L7; [http://www.koreanhistory.or.kr/newchar/list_view.jsp?code=161687 KC-08434]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494996$48i 江西通志(清雍正刊本)] juan 75 R L-5, L L2 (⿰日⿳日⿲仌丨仌丂); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495086$11i 山西通志(清雍正刊本)卷70 folio 10a] L1 (⿰日⿳日⿲仌丨仌丂) || || EFE7
|-
| ⿰羽愛 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495027$19i 江西通志(清雍正刊本)] juan 77 R L-4, [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495513$47i 江西通志(清雍正刊本)] juan 142 R L-4 has 翪 || || EFE8
|-
| ⿸广𣪞* || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495046$53i 江西通志(清雍正刊本)] juan 80 L L-3, [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428121010$21i 宋史(明萬曆刊本)] juan 455 folio 4 L6 has 廄 || || EFE9
|-
| ⿰𤣩⿳丿𭁨木 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495211$28i 江西通志(清雍正刊本)] juan 103 R L-4/L-3/L-2, [https://rmda.kulib.kyoto-u.ac.jp/libraries/uv-wrapper/uv.php?archive=metadata_manifest&id=RB00008729#?c=0&m=0&s=0&cv=2366&xywh=-1%2C-557%2C3072%2C3160 江西通志(清康熙刊本)] juan 42 folio 56 L5/L6/L7, [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072196 袁州府志(清康熙刊本)] juan 13 folio 40 L-3 has 𭫢, [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072208 萬載縣志(清雍正刊本)] juan 11 folio 66 L2 has 𭫢, [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_402&fid=0181001935 《夷堅志》(中華書局,1981年)] pp. 527 has 𤩰, similar to 𤪒 || || EFED
|-
| ⿰賛刂 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495225$51i 江西通志(清雍正刊本)] juan 106 L L6, [https://www.digital.archives.go.jp/DAS/meta/listPhoto?LANG=default&BID=F1000000000000096074&ID=M2016090816470054474&TYPE=&NO= 十國春秋] juan 29 R L-3 has 劗; [https://zh.wikisource.org/w/index.php?search=insource%3A%2F%5C%7B%5C%7BSKchar%5C%7C2703%2F&title=Special%3A%E6%90%9C%E7%B4%A2&ns0=1&ns102=1&ns104=1&ns106=1&ns114=1 other unverified evidences] || || EFEE
|-
| ⿸𠂆? || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495225$54i 江西通志(清雍正刊本)] juan 106 R L-4, [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001082488 福建通志(民國刊本)]物產志 卷2 folio 16; alternative form of 𤓰/𠇊 ? || || EFEF
|-
| ⿰木𩲅 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495562$38i 江西通志(清雍正刊本)] juan 149 R L3, potentially unifiable to 櫆 (ucv: 𩲅/魁). || || EFF9
|-
| ⿰釒衘 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495628$52i 江西通志(清雍正刊本)] juan 162 L L1, L2, [https://rmda.kulib.kyoto-u.ac.jp/libraries/uv-wrapper/uv.php?archive=metadata_manifest&id=RB00008729#?c=0&m=0&s=0&cv=2145&xywh=-1%2C-226%2C3072%2C2499 江西通志(清康熙刊本)] juan 38 L L-1, potentially unifiable to 䥏 (ucv: 衘/御). || || EFFB
|-
| ⿰⿱𢆸止斤* || [https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=89290&page=97 龍龕手鑑]L8;[https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=88947&page=69#box(72,892,2,0) 古逸叢書本廣韻]L10;[https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=18574&page=39 重訂直音篇]L1;章太炎全集第一冊《膏蘭室札記》 ,P175 L6, 上海人民出版社, 1982;另見[http://zisea.com/zscontent.asp?uni=089029 字海] 及[https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?quote_code=QTAxNzU4LTAwNw#62 教育部異體字字典]A01758-022|| || E434
|-
| ⿺辶𠁅 || [https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=89290&page=377 龍龕手鑑]L3;另見[http://zisea.com/zscontent.asp?uni=064835 字海] 及[https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?quote_code=QTA0MTkw#22 教育部異體字字典]A04190-001 A similar form can be found in [https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=77967&page=91#box(698,952,70,68) 幽憂子集]|| || E435
|-
| ⿱山鬱 || 河源縣志(清乾隆刊本) juan 15 folio 2 R L2; 河源縣志(清同治刊本) juan 15 folio 2 R L2; 河源縣志(清康熙刊本) juan 7 folio 38 R L5 (⿱山欝) || || EA42 and EA43
|-
| ⿱山𠎤* || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4468496 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 7 (pp18) folio 15 L-4, [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50876926$285i 湖廣通志(明嘉靖刊本)] juan 10 folio 37 L7, see also ⿱山龠 in [[User talk:BabelStone/Archive 2021]] || || EFFD
|-
| ⿰氵𭗾 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4442042 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 14 (pp29) folio 27 L-4, similar 𭰔/𣳺 || || EFC2
|-
| ⿺鼠畱 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4468501 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 18 (pp49) folio 80 L6, L7; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50918132$1491i 雲南通志(清乾隆刊本)卷24 folio 16]; similar 䶉 || *WS2027 || EFC4
|-
| ⿺辶𦮔 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4442897 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 19 (pp7) folio 5 L6, [https://zh.wikisource.org/w/index.php?search=insource%3A%2F%5C%7B%5C%7BSKchar%5C%7C3751%5C%7D&title=Special%3A%E6%90%9C%E7%B4%A2&profile=advanced&fulltext=1&searchengineselect=mediawiki&ns0=1&ns102=1&ns106=1&ns114=1 other unverified evidences], similar 蓬 (+VS22) || || EFC5
|-
| ⿸𠩵金 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428231765$10i 明史(清乾隆武英殿刊本)] juan 119 folio 8 L-5, [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=52135&page=106 湖廣通志(四庫全書本)] juan 52 folio 52 L4, [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4444630 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 52 folio 36 L-2 has 𨬑, cognate with 𨬑, radical is 金 || || EFAC
|-
| ⿰虫爭 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4470926 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 83 (pp39) folio 37 L5; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301012998 黃鵠山志(清同治刊本)] 卷5 folio 2 gives 崢 || || EF98 (E518)
|-
| ⿳士冖⿱处木 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4470932 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 85 (pp34) folio 31 L5; [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Sibu_Congkan2027-%E8%98%87%E5%A4%A9%E7%88%B5-%E5%9C%8B%E6%9C%9D%E6%96%87%E9%A1%9E-20-12.djvu/127 國朝文類(四部叢刊景上海涵芬樓藏元刊本)卷41 folio 63b]; [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Sibu_Congkan1503-%E5%AE%8B%E6%BF%82-%E5%AE%8B%E5%AD%B8%E5%A3%AB%E6%96%87%E9%9B%86-14-02.djvu/86 宋學士文集(四部叢刊景侯官李氏觀槿齋藏明正德刊本)卷5 folio 18a]; [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Sibu_Congkan0808-%E7%8E%8B%E7%A6%B9%E5%81%81-%E5%B0%8F%E7%95%9C%E5%A4%96%E9%9B%86%E6%AE%98%E4%B8%83%E5%8D%B7-1-1.djvu/7 小畜外集殘七卷(四部叢刊景江南圖書館藏景宋寫本)]; variant of 𡒩 || || EF9B
|-
| ⿰㫺攵 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4471737 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 99 (pp8) folio 5 L-4, [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=79575&page=115 後漢書武英殿本] juan 91 has 散; [http://pmgs.kongfz.com/detail/3_1020112 魏元虔墓誌銘(拓本)]; variant of 散<ref>[https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?quote_code=QTAxNzM0 教育部異體字字典 A01734]</ref> || || ED01
|-
| ⿲氵𡭽乕 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4472533 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 110 ([https://www.digital.archives.go.jp/acv/auto_conversion/conv/jp2pdf?ID=M2019050810210048477&p=10 pp10]) folio 7 L-4, [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49932766$2680i 湖廣通志(清康熙刊本)] juan 69 folio 8 L7, variant of 𭳳? || || ED05
|-
| ⿰言八 ||《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 21; 《睡虎地秦墓竹簡》(文物出版社,1990年)pp. 15; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s149-030&key4=entry other references] || *WS2027 || EF60
|-
| ⿱艹曆 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 28; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s149-030&key4=entry other references] || *WS2027 || EF62
|-
| ⿸尸彖 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 36, 37; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s044-007&key4=entry other references] || *WS2027 || EF63
|-
| ⿰𧾷⿱夅夂* || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 60, 61; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s157-001&key4=entry other references] || *WS2027 || EF64
|-
| ⿱𦭳𦐇 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 64; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s140-037&key4=entry other references] || *WS2027 || EF65
|-
| ⿰木奪 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 83; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s075-041&key4=entry other references] || *WS2027 || EF66
|-
| ⿱罒𦄀 || 《睡虎地秦墓竹簡》(文物出版社,1990年)pp. 62, similar to 羈; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s122-002&key4=entry other references] || *WS2027 || EF67
|-
| ⿰⿳土八大攵 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 106, 107; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s066-023&key4=entry other references] || *WS2027 || EF68
|-
| ⿰負⿱夅夂 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 61; 《睡虎地秦墓竹簡》(文物出版社,1990年)pp. 72; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s154-146&key4=entry other references] || *WS2027 || EF69
|-
| ⿸广圭 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 163; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s053-007&key4=entry other references] || *WS2027 || EF6A
|-
| ⿱髟甾 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 257, 258; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s190-001&key4=entry other references] || *WS2027 || EF6B
|-
| ⿰⿱火衣刂 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 265, 266; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s018-011&key4=entry other references] || *WS2027 || EF6C
|-
| ⿱淲言 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 265; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s149-031&key4=entry other references] || *WS2027 || EF6D
|-
| ⿱莊糸 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 271; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s120-039&key4=entry other references] || *WS2027 || EF6E
|-
| ⿰咅血 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 274; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s143-001&key4=entry other references] || *WS2027 || EF6F
|-
| ⿱宄𧘇 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 285, 286; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s040-028&key4=entry other references] || *WS2027 || EF70
|-
| ⿱頃山 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 291, similar to 𪩌; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s046-006&key4=entry other references] || *WS2027 || EF71
|-
| ⿴囗久 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 291, 292; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s031-002&key4=entry other references] || *WS2027 || EF72
|-
| ⿰石竜 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000310 廣西通志(清雍正刊本)] (pp49) juan 12 folio 15 L6 || || ED09
|-
| ⿳士冖弓* || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000310 廣西通志(清雍正刊本)] (pp67) juan 15 folio 66 L3 (⿳士冖亐), [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001079139 鎭安府志(清乾隆刊本)] (pp19) juan 2 folio 19 R L-3 || || ED0A
|-
| ⿰礻巂 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000310 廣西通志(清雍正刊本)] (pp51) juan 74 folio 26 L7 || || ED16
|-
| ⿰𤣩𤔫 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000310 廣西通志(清雍正刊本)] juan 101 folio 8; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50913961$387i 貴州通志(清乾隆刊本)卷17 folio 39b] L6; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494690$41i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷35 folio 40a] L-1; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000131 河南通志(清雍正刊本)] juan 59 folio 22; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47720842$4490i 畿輔通志(清雍正刊本)卷117 folio 15b] L-1; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428469348$11i 江南通志(清乾隆刊本)卷29 folio 10a] L-4; evidence 1-3 has ⿰𤣩⿳爫旧⿱罒又, normalize to ⿰𤣩𤔫, [https://zh.wikisource.org/w/index.php?search=insource%3A%2F%5C%7B%5C%7BSKchar%5C%7C3353&title=Special:%E6%90%9C%E7%B4%A2&profile=advanced&fulltext=1&searchengineselect=mediawiki&ns0=1&ns102=1&ns106=1&ns114=1 other unverified evidences], semantic variant of 瓊 || || ED1B
|-
| ⿳亠⿴𦥑同冚 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4280592 浙江通志(清乾隆刊本)]卷22 folio 23, similar to 亹 || || ED23
|-
| ⿱執石 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4280593 浙江通志(清乾隆刊本)]卷24 folio 5; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3A%E5%9B%9B%E5%BA%AB%E5%85%A8%E6%9B%B8%E5%AD%98%E7%9B%AE%E5%8F%A2%E6%9B%B8%E5%8F%B2%E9%83%A8200%E5%86%8A.pdf&page=370 紹興府志(明萬曆刊本)卷2 folio 9a] L6 has ⿱執瓦; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50681675$119i 紹興府志(清康熙22年刊本)卷2 folio 10b] L-2 has ⿱執瓦; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50659012$450i 紹興府志(清乾隆刊本)卷7 folio 16] L2 has 甃; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50782533$135i 餘姚志(清乾隆刊本)卷6 folio 3] has 甓; [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Sibu_Congkan0939-%E7%8E%8B%E5%AE%89%E7%9F%B3-%E8%87%A8%E5%B7%9D%E5%85%88%E7%94%9F%E6%96%87%E9%9B%86-20-16.djvu/124 王安石《桂陽新城記》「其木甓瓦石之材」] || pending more evidences || ED24
|-
| ⿰訁耴 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4281345 浙江通志(清乾隆刊本)]卷52 folio 31; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495886$76i 山西通志(清雍正刊本)卷214 folio 18]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495336$32i 江西通志(清雍正刊本)卷121 folio 31a] L4; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428469420$57i 江南通志(清乾隆刊本)卷41 folio 26a] L7; [https://zh.wikisource.org/w/index.php?search=insource%3A%2FSKchar%5C%7C3671%2F&title=Special%3A%E6%90%9C%E7%B4%A2&profile=advanced&fulltext=1&searchengineselect=mediawiki&ns0=1&ns102=1&ns104=1&ns106=1&ns114=1 other unverified evidences]; semantic variant of 諏 || || ED2B
|-
| ⿰氵𤲅 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4282104 浙江通志(清乾隆刊本)]卷98 folio 7; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4282103 浙江通志(清乾隆刊本)]卷93 folio 9 has 淹, [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50659012$1192i 紹興府志(清乾隆刊本)卷21 folio 30] has 淹 || || ED32
|-
| ⿱名心 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4282114 浙江通志(清乾隆刊本)]卷127 folio 11; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=0864 常山縣志(明萬曆刊本)]卷10 folio 7; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001074502 常山縣志(清道光刊本)]卷7 選舉 folio 6 has 㤩, similar to 㤩 || || ED44
|-
| ⿰亻䮍 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4282114 浙江通志(清乾隆刊本)]卷127 folio 21; similar to 㒟 || || ED47
|-
| ⿰木𨽻 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4282114 浙江通志(清乾隆刊本)]卷128 folio 6; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:11733416$132i 寧波府志(明嘉靖刊本)]卷3 folio 29 has 𪴛, propose UCV 𨽻/隸 || || ED49
|-
| ⿰礻孫 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999018707 金華府志(明萬曆刊本)]卷18 folio 14; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001073049 道光東陽縣志(1914 年,東陽商務石印公司)]卷13 folio 9; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4282879 浙江通志(清乾隆刊本)]卷129 folio 13 (pp15) has ⿰衤孫, similar to 槂 || || ED4E/ ED4F
|-
| ⿱⿱⿴𦥑同冖土 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4282893 浙江通志(清乾隆刊本)]卷164 folio 20; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999004807 兩浙名賢錄(明天啓刊本)]卷7 folio 65; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ACADAL06058257_%E5%BB%BA%E7%82%8E%E4%BB%A5%E4%BE%86%E7%B9%AB%E5%B9%B4%E8%A6%81%E9%8C%84%C2%B7%E5%8D%B7%E4%B8%80%E7%99%BE%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%B8%83~%E5%8D%B7%E4%B8%80%E7%99%BE%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%B9%9D.djvu&page=60 建炎以來繫年要録(文淵閣四庫全書本)卷138 folio 1], [https://zh.wikisource.org/w/index.php?search=insource%3A%2F%5C%7B%5C%7BSKchar%5C%7C2808&title=Special:%E6%90%9C%E7%B4%A2&profile=advanced&fulltext=1&searchengineselect=mediawiki&ns0=1&ns102=1&ns106=1&ns114=1 other unverified evidences], similar to 壆 || || ED58
|-
| ⿰黑戈 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4283689 浙江通志(清乾隆刊本)]卷208 folio 21; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50798875$1017i 福建通志(清乾隆刊本)卷15 folio 16]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999019370 容齋四筆(明弘治刊本)]卷15 folio 10(玄黓); [https://files.zjdfz.cn/zjtzk/%E3%80%8A%E6%B8%85%E9%9B%8D%E6%AD%A3%E6%B5%99%E6%B1%9F%E9%80%9A%E5%BF%97%E3%80%8B/%E5%8D%B7%E4%BA%8C%E7%99%BE%E5%85%AB%20%E5%88%97%E5%A5%B3%E4%B8%83_P20.pdf 《清雍正浙江通志》(中华书局, 2001)pp. 5897]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:11733416$1355i 寧波府志(明嘉靖刊本)卷40 folio 22] gives 黓, [http://www.koreanhistory.or.kr/newchar/list_view.jsp?code=71541 KC01346], [https://zh.wikisource.org/w/index.php?title=Special:%E6%90%9C%E7%B4%A2&search=insource%3A%2F%5C%7B%5C%7BSKchar2%5C%7C132%2F&ns0=1&ns102=1&ns106=1&ns114=1 other unverified evidences]. Evidence 1 and evidence 3 give ⿺黒戈, evidence 2 gives ⿺黑戈, all of them are unifiable to ⿰黑戈 as is shown in evidence 4. Possibly error form of 黓 || || E552
|-
| ⿰氵⿱夂缶 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4285293 浙江通志(清乾隆刊本)]卷251 folio 32; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ACADAL02056388_%E5%A4%A9%E9%A6%99%E6%A8%93%E5%81%B6%E5%BE%97.djvu&page=2 天香樓偶得] gives his name as 湰, similar to 湰, potentially unifiable || || ED5E
|-
| ⿱艹滯 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4285303 浙江通志(清乾隆刊本)]卷269 folio 26 L1 (pp28), [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:SBL055_%E5%92%B8%E6%B7%B3%E8%87%A8%E5%AE%89%E5%BF%97.pdf&page=2021 咸淳臨安志(宋咸淳刊本)卷94 folio 7] has 蔕, misprint of 蔕 || || ED6A
|-
| ⿰土𡩴 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001070130 霍邱縣志(清光緒刊本)]卷1 輿地志5 folio 4; Evidence 1 gives ⿰土⿳宀⿴𠂊冫𠙻, unifiable to ⿰土𡩴 by UCV #295, propose UCV 𡩴/窰 || || ED80
|-
| ⿰土窰 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000013828 鳳陽府志(清康熙刊本)]卷5 folio 29; Evidence 1 gives ⿰土⿳穴⿴𠂊冫𠙻, unifiable to ⿰土窰 by UCV #295, propose UCV 𡩴/窰 || || ED81
|-
| ⿰釒剿 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428469731$7i 江南通志(清乾隆元年刊本)卷97 folio 6] || || ED8C
|-
| ⿱冏皿 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428472873$35i 江南通志(清乾隆元年刊本)卷120 folio 33]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL056_%E9%87%8D%E4%BF%AE%E6%AF%97%E9%99%B5%E5%BF%97.pdf&page=100 重修毗陵志(宋咸淳刊本)卷11 folio 25]; similar to 𥁰; propose UCV 囧/冏 || ||
|-
| ⿱⿰牙攵金 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000131 河南通志(清雍正刊本)]卷34 folio 20; similar to 鍪 || || EDA5
|-
| ⿰𤣩⿸厂炎 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000131 河南通志(清雍正刊本)]卷37 folio 67; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49839056$2856i 四川通志(清乾隆刊本)卷36 folio 54] has 琰; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001063282 郾城縣志(清乾隆刊本)]卷10 folio 19 has ⿰𤣩受 (see below); variant of 𤥙. (variance example: 鋄/𨪘/錽/𨧴) || pending more evidences || EDAA
|-
| ⿰𤣩受 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49058591$313i 郾城縣志(清乾隆刊本)卷10 folio 19b]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:481126815$35i 郾城縣志(民國刊本)11:34a]; variant of 𤥙 || pending more evidences ||
|-
| ⿰氵⿱亠品* || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000131 河南通志(清雍正刊本)]卷47 folio 4; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001059933 寧陵縣志(清康熙刊本)]卷8 folio 24; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001066375 考城縣志(清康熙刊本)]卷2 folio 46; [http://www.kanripo.org/text/KR2k0047/047#29b 河南通志(文淵閣四庫全書本)卷47] folio 29 has 𣻙; similar to 𣻙, propose ⿱亠品/⿱𠂉品 ucv || || EDAD
|-
| ⿰牛互 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000131 河南通志(清雍正刊本)]卷73 folio 34; 固始縣志(日本藏中國罕見地方志叢刊景清順治刊本)卷10 folio 21; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001069896 固始縣志(康熙三十二年刊本)]卷12 folio 56; similar to 𤙆 || || EDB7
|-
| ⿰山胡 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428489722$23i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷7 folio 22]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428489796$51i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷11 folio 49] has 湖; [https://map.baidu.com/search/%E9%A9%AC%E6%B9%96%E5%B3%AA/@12249213.431298718,4539845.434712086,12.78z 马湖峪] || Pending more evidences || EDBC
|-
| ⿰山忩 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999002441 長安志(明嘉靖刊本)]卷下 folio 261; similar to ⿰山悤 || || EDBF
|-
| ⿰目⿳日⿻𠈌丨丂 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428493280$15i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷20 folio 13] L5; misprint of ⿰日𣋓 || || EDC1
|-
| ⿱冖𦔳 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494628$12i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷31 folio 10]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=0796 延安府志(明弘治刊本)]卷2 folio 4 has 朂; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301013106 陝西通志(明嘉靖刊本)]卷30 folio 53 has 朂; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49641088$577i 延安府志(清康熙刊本)卷7 folio 16] has ⿱日𦔮; similar to 冣 || || EDC4
|-
| ⿱日𦔮 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49641088$577i 延安府志(清康熙刊本)卷7 folio 16]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-292-0086_%E9%96%A9%E6%9B%B813.pdf&page=129 閩書(明崇禎刊本)卷46 folio 37] || || EDC5
|-
| ⿰彳𪀩 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494838$34i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷44 folio 31a] L-4; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49641078$457i 西安府志(清乾隆刊本)卷18 folio 20a] L-3; [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=80650&page=153 太平御覽(四部叢刊中華學藝社借照日本帝室圖書寮京都東福寺東京靜嘉堂文庫藏宋刊本)卷921 folio 7b] has 𫹏; variant of 𪂄/𪁛 || || EEBD
|-
| ⿺鼠臭 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494838$47i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷44 folio 44b] L3; [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2012402161.1A051/?sp=50&st=image&r=0.054,0.014,0.694,0.579,0 本草綱目(明萬曆刊本)卷51 folio 56a] has 鼳; variant of 鼳 || pending more evidences ||
|-
| ⿹䎼土 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494838$48i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷44 folio 45b] L2; [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2012402161.1A043/?sp=25&st=image&r=0.033,0.248,0.292,0.244,0 本草綱目(明萬曆刊本)卷43 folio 23a] L-2 has 䎼; variant of 䎼 || pending more evidences ||
|-
| ⿰忄𡒃 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301013743 上虞縣志(明萬曆刊本)]卷2 folio 20a L5; variant of 嶴? || pending more evidences ||
|-
| ⿰扌𨶒 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494852$31i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷45 folio 29b] L8; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1011220&imageId=7235665 《新修絫音引證群籍玉篇》(金刊本)卷6手部 folio 35a](⿰扌⿵門滔、⿰扌𨶒,二音鹽,屋⿰扌𨶒也); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012419&imageId=8813252 《改併五音類聚四聲篇》(明成化十年內府刊本)卷12 folio 20a](⿰扌𨵻、⿰扌𨶒,二音𨶒,屋⿰扌𨵻也); variant of 𢸴 || U+22E34 + VS18 ||
|-
| ⿰扌𨵻 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012419&imageId=8813252 《改併五音類聚四聲篇》(明成化十年內府刊本)卷12 folio 20a](⿰扌𨵻、⿰扌𨶒,二音𨶒,屋⿰扌𨵻也); variant of 𢸴 || U+22E34 + VS19 ||
|-
| ⿰扌⿵門滔 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1011220&imageId=7235665 《新修絫音引證群籍玉篇》(金刊本)卷6手部 folio 35a](⿰扌⿵門滔、⿰扌𨶒,二音鹽,屋⿰扌𨶒也) || pending more evidences || E0D3
|-
| ⿱䠙土 || [https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2545619?tocOpened=1 處州府志(明成化刊本)]卷11 folio 16a (pp20) L-4; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999011731 處州府志(明崇禎刊本)]卷2 folio 120b L3 gives 䠙 || pending more evidences ||
|-
| ⿰阝我 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495378$45i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷78 folio 44a] L-2; [https://books.google.ca/books?id=AbD20kOLb-IC&pg=PP943&lpg=PP943&dq=%E8%88%87%E8%AB%B1%E5%92%8C%E4%B8%89%E6%9C%88%E8%AB%B1%E7%8E%87%E7%9C%BE%E8%BB%8D%E9%80%B2%E6%93%9A&source=bl&ots=UUso_OAFLl&sig=ACfU3U0dAN2i1HUIwU0y0R6bPdi77V-O2g&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjUnZa5gbv4AhXZKs0KHb9fAgoQ6AF6BAgYEAM#v=onepage&q=%E8%88%87%E8%AB%B1%E5%92%8C%E4%B8%89%E6%9C%88%E8%AB%B1%E7%8E%87%E7%9C%BE%E8%BB%8D%E9%80%B2%E6%93%9A&f=false 宋書(明崇禎汲古閣刊本)卷78 folio 2a] has 峨|| pending more evidences ||
|-
| ⿱北鳥 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51667560$690i 觧脫集(明萬曆書種堂刊本)卷3 folio 10b] L6; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51667568$769i 梨雲館類定袁中郎全集(明天啓崇禎刊本)卷14 folio 31a] L2 (⿱⿰扌匕鳥); related: ⿱扎鳥/𪀻 || pending more evidences ||
|-
| ⿱山平 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999016182 康對山先生集(明萬曆10年刊本)] 卷2 folio 1b L-1; [https://www.cns11643.gov.tw/wordView.jsp?ID=746592 TB-6864] || *WS2027 || E4FE
|-
| ⿰木寋 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495544$37i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷89 folio 35b] L7; similar to 𣟯? || ||
|-
| ⿱兹廾 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495556$3i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷90 folio 1b] L6; [https://collections.vam.ac.uk/item/O1403240/rubbing-of-shimen-song-石門頌-rubbing-unknown/ modern rubbing inscription] gives 𦿔 || ||
|-
| ⿰氵糜 || [http://www.kanripo.org/text/KR2k0050/095#17a 陝西通志(文淵閣本)卷95 folio 17a]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495618$12i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷95 folio 10b] has 𤃰 || pending more evidences ||
|-
| ⿰木譽 || [http://www.kanripo.org/text/KR2k0052/039#67b 四川通志(清文淵閣四庫全書本)卷39 folio 67]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49839056$3090i 四川通志(清乾隆刊本)卷39 folio 60] has 檐; variant of 𣚞; [http://sillok.history.go.kr/mc/id/msilok_015_0100_0280 明實錄(中央研究院歷史語言研究所1962年刊本)明穆宗實錄校勘記 p. 255] || pending clearer evidences || EDD6
|-
| ⿱比舟 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49839056$3174i 四川通志(清乾隆刊本)卷40 folio 62b]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4759514 四川總志(清康熙刊本)卷36書 folio 92b](p. 97); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999011689-20202_%E8%A3%9C%E7%BA%8C%E5%85%A8%E8%9C%80%E7%A7%87%E6%96%87%E5%BF%97_%E7%AC%AC10%E5%86%8A.pdf&page=77 補續全蜀藝文志(明萬曆刊本)卷26 folio 32b] has 歬; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48640102$2479i 皇明文徵(明崇禎刊本)卷55 folio 37] has 前; error of 歬 || pending more evidences || EDE0
|-
| ⿱𥫗賓 || [[:zh:京塵雜錄/1]]([https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=105967&page=24 京塵雜錄(光緒同文書局本)]p.24-L4; [https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=159152&page=11 京塵雜錄(上海進步書局本)]p.11-L5)|| Encode || EDE6
|-
| ⿰土⿳㐭口丄 ;<br>⿰土⿳𠂉囬旦 || [[:zh:廣州遊覽小記]]([https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=127392&page=123 廣州遊覽小記(帶經堂集本)]p.123-L6 ; [https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=127392&page=123 廣州遊覽小記(帶經堂集本)]p.123-L7); both a variant of 壇 || ||
|-
| ⿰糸⿱ス土 ;<br>⿰糸⿱平一 || [[:zh:廣州遊覽小記]]([https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=127392&page=124 廣州遊覽小記(帶經堂集本)]p.124-L5 ; [https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=127392&page=125 廣州遊覽小記(帶經堂集本)]p.125-L2); both a variant of 經 ; also 國語辭典 p. 529 || || EDE9
|-
| ⿰?⿳二罒心 || [[:zh:廣州遊覽小記]]([https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=127392&page=124 廣州遊覽小記(帶經堂集本)]p.124-L7); seems like with a 彳, a variant of 德 ? || ||
|-
| ⿱丷丁 || [[:zh:廣州遊覽小記]]([https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=127392&page=129 廣州遊覽小記(帶經堂集本)]p.129-L4); a variant of 兮 ; also 國語辭典 p. 608 || || EDE8
|-
| ⿰忄⿳十罒⿱一𧘇 || [[:zh:廣州遊覽小記]]([https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=127392&page=132 廣州遊覽小記(帶經堂集本)]p.132-L10), [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=A01457-006 A01457-006]; a variant of 懷 || ||
|-
| ⿰忄飛 || [http://fig.lib.harvard.edu/fig/?bib=007490589 江寧府志(清嘉慶刊本)]卷32 folio 11, may be misprint of ⿰巾飛 || pending more evidences || EDFD
|-
| ⿱日太 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50918132$1487i 雲南通志(清乾隆刊本)卷24 folio 11]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001084576 雲南通志稿(清道光刊本)卷134 folio 29] has 旲 || pending more evidences || EDFE
|-
| ⿰山𡾔 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301013052 雲南通志(明隆慶刊本)] 卷14 folio 24; similar to 㠥 || || EE02
|-
| ⿱棥𠚍 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301013052 雲南通志(明隆慶刊本)] 卷14 folio 24; similar to 鬰 || || EE03
|-
| ⿱𥝢⿸厂牛 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50918132$833i 雲南通志(清乾隆刊本)卷16 folio 58]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:22145516$522i 弇山堂别集(明萬曆十八年刊本)卷22 folio 13, 14]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51598419$641i 弇州山人四部稿(明萬曆刊本)卷18 folio 5]; [https://zh.wikisource.org/w/index.php?search=insource%3A%2F%5C%7B%5C%7BSKchar%5C%7C3450%5C%7D%5C%7D%2F&title=Special:%E6%90%9C%E7%B4%A2&profile=advanced&fulltext=1&searchengineselect=mediawiki&ns0=1&ns104=1&ns106=1 other evidences]; similar to 犂; [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%83%A1%E5%AD%A3%E7%8A%9B 胡季犛]; Evidence 1 has ⿱𥝢厈, we think it is unifiable to ⿱𥝢⿸厂牛 as is shown in evidence 2 and 3 || || EE04
|-
| ⿰采隶 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48425022$1029i 山東通志(清乾隆刊本)卷11之6 folio 16]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48429251$376i 兗州府志(清乾隆刊本)卷9 folio 14] || || EE07
|-
| ⿰籴聿 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999005640 陋巷志(明正德刊本)]卷2 folio 1 || pending more evidences || EE09
|-
| ⿰木龠 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48425022$2215i 山東通志(清乾隆刊本)卷25之1 folio 57]; [http://www.koreanhistory.or.kr/newchar/list_view.jsp?code=160116 KC-10534]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495133$86i 山西通志(清雍正刊本)卷78 folio 33a] L8; For 山東通志: [https://zh.wikisource.org/wiki/%E6%B9%96%E5%BB%A3%E9%80%9A%E5%BF%97_(%E5%9B%9B%E5%BA%AB%E5%85%A8%E6%9B%B8%E6%9C%AC)/%E5%8D%B7032 湖廣通志 (四庫全書本)/卷032] has 禴, [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001070511 臨清州志(清康熙刊本)卷1 職官15 folio 4] has 禴; [[wikipedia:zh:周弘禴]]; For 山西通志: [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428496100$59i 山西通志(清雍正刊本)卷230 folio 58a] has 禴; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷12 folio 10a has 禴; [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/3876055 山東通志(明嘉靖刊本)卷10 folio 23] pp.25 has 禴; [http://sillok.history.go.kr/mc/id/msilok_008_1910_0010_0010_0150_0050 明武宗實錄卷191] has 禴; misprint of 禴; 《蒙古字韻》(British Library Or. 6972)下十五 || pending better evidences || F456
|-
| ⿰木匵 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48425022$2446i 山東通志(清乾隆刊本)卷27 folio 112]; similar to 櫝, derived from 匵 || || EE12
|-
| ⿰土𡍏 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48425022$3347i 山東通志(清乾隆刊本)卷35之2 folio 23]; [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=B00552-001 B00552-001] similar to 堙 || || EE16
|-
| ⿰氵勢 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48425022$3368i 山東通志(清乾隆刊本)卷35之2 folio 44]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999022695 敬軒薛先生文集(明弘治刊本)]卷1 folio 1 has 勢; derived from 勢; [https://www.cns11643.gov.tw/wordView.jsp?ID=744750 TB-6114] || || EE17
|-
| ⿰骨塟 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48425022$3538i 山東通志(清乾隆刊本)卷35之7 folio 93]; [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Sibu_Congkan2017-%E8%98%87%E5%A4%A9%E7%88%B5-%E5%9C%8B%E6%9C%9D%E6%96%87%E9%A1%9E-20-02.djvu/127 國朝文類(四部叢刊景上海涵芬樓藏元刊本)卷5 folio 17]; [https://zh.wikisource.org/w/index.php?search=insource%3A%2F%5C%7B%5C%7BSKchar%5C%7C3861&title=Special:%E6%90%9C%E7%B4%A2&profile=advanced&fulltext=1&searchengineselect=mediawiki&ns0=1&ns102=1&ns104=1&ns106=1&ns114=1 other unverified evidences]; [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=A04664-005 A04664-005]; variant of 髒 || || EE19
|-
| ⿰口扈 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48425022$3264i 山東通志(清乾隆刊本)卷35之19 folio 48]; [https://books.google.com/books?id=22QsAAAAYAAJ&pg=PP430&lpg=PP430&dq=%E9%9F%93%E8%8E%8A%E6%96%B0%E6%B2%B3%E8%A8%98&source=bl&ots=4Vd0wIhn9S&sig=ACfU3U0zLY3MoAIiqtinu_DRS-wJpIVFDA&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiMjoLbzZn1AhXNB80KHfftDhUQ6AF6BAgIEAM#v=onepage&q=%E9%9F%93%E8%8E%8A%E6%96%B0%E6%B2%B3%E8%A8%98&f=false 江北運程(清咸豐刊本)卷24 folio 9]; misprint of ⿰阝扈 || pending better evidences || EE25
|-
| ⿱日遂 || [http://kanji.zinbun.kyoto-u.ac.jp/db-machine/toho/html/B1360005.html?big?46 廣東通志(明嘉靖三十九年刊本)卷9 folio 43]; [https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2545762?tocOpened=1 肇慶府志(明崇禎刊本)]卷4 folio 22; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001077730 肇慶府志(清光緒重刊道光刊本)]卷11 folio 45; related: [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?find=UK-20879 UK-20878 ⿱日逐] || || EE29
|-
| ⿰糹電 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Sibu_Congkan_Sanbian343-%E6%9D%8E%E6%98%89-%E5%A4%AA%E5%B9%B3%E5%BE%A1%E8%A6%BD-136-110.djvu/9 太平御覽(四部叢刊中華學藝社借照日本帝室圖書寮京都東福寺東京靜嘉堂文庫藏宋刊本)卷787葉4]; [https://nrs.harvard.edu/urn-3:FHCL:4515960?n=2468 晉書(宋刻元明遞修本)卷97葉7] has 繩, variant of 縄; related: [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/index.php?find=UK-20892 UK-20892] || || EB06
|-
| ⿰礻垂 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50871756$152i 海豐縣志(清乾隆刊本)卷5 folio 31]; [https://repository.lib.cuhk.edu.hk/en/islandora/object/cuhk%3A2457944 廣東通志(清道光刊本)卷79 folio 4]; [https://repository.lib.cuhk.edu.hk/en/islandora/object/cuhk%3A2233403 惠州府志(清光緒刊本)卷21 folio 38]; related: [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/index.php?find=UK-20895 UK-20895] || || EE2A
|-
| ⿰王冀 || 諸羅縣志, pp. 9 // 臺灣文獻史料叢刊第一輯; modern form of [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/index.php?id=02526 UK-20906]; [https://www.cns11643.gov.tw/wordView.jsp?ID=815417 TC-8125] || pending clearer evidences || EE2B
|-
| ⿰羽㢲 || [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=118364&page=26 安溪縣志(清乾隆刊本)卷5 folio 9]; variant of ⿰羽巽([https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/index.php?find=UK-20927 UK-20927]) || pending more evidences || EE31
|-
| ⿰日侍 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:%E6%B0%B8%E6%A8%82%E5%A4%A7%E5%85%B807893.pdf/20 永樂大典(明嘉靖抄本)卷7893 folio 19]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301013747 八閩通志(明弘治刊本)] 卷34 folio 9; 汀州府志(明嘉靖刊本)卷11 folio 12; related: [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?find=UK-20938 UK-20938] || || EE2C
|-
| ⿰王⿱攺口 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000014530 福建通志(清康熙刊本)] 卷23 folio 18; related: ⿰土啓 in Archive 2021 || pending more evidences ||
|-
| ⿰王啓 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001082484 重纂福建通志] 卷100 folio 12; related: ⿰土啓 in Archive 2021 || pending more evidences || EE32
|-
| ⿱⿰臣⿱𠂉鹵玉 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001067645 直隸代州志(清乾隆刊本)]卷3 folio 53; related: [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?find=UK-20941 UK-20941] || pending more evidences || EE2D
|-
| ⿰山兾 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-292-0084_%E5%85%AB%E9%96%A9%E9%80%9A%E8%AA%8C_%E5%B7%BB52-54.pdf&page=4 八閩通志(明弘治刊本)卷52 folio 3]; related: [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/index.php?find=UK-20945 UK-20945] || pending more evidences || EE2E
|-
| ⿰山冀 || 八閩通志. 福建人民出版社. 1991 下冊 pp 209; modern form of ⿰山兾 || pending more evidences || EE2F
|-
| ⿳𰀉冖⿱处木 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301011294 寰宇通志(明景泰刊本)]卷45 folio 28; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-292-0084_%E5%85%AB%E9%96%A9%E9%80%9A%E8%AA%8C_%E5%B7%BB46-48.pdf&page=41 八閩通志(明弘治刊本)卷47 folio 5]; [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=B01888-001 B01888-001]; 古今圖書集成文學典卷174 fol. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_636_(1700-1725).djvu/99 49L]; semantic variant of 櫜 || || EE33
|-
| ⿰言貪 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50816373$1584i 福州府志(清乾隆刊本)卷38 folio 59]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000014530 福建通志(清康熙刊本)]卷36 folio 57; [http://opacplus.bsb-muenchen.de/title/BV040025914/ft/bsb11323798?page=1081 福建通志(清同治刊本)卷150 folio 26]; related: ⿰言𥅍([https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?find=UK-20951 UK-20951]) || || EE34
|-
| ⿰氵鍳 || [http://opacplus.bsb-muenchen.de/title/BV040025914/ft/bsb11323798?page=1068 福建通志(清同治刊本)卷150 folio 33]; related: ⿰氵鑒([https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?find=UK-20953 UK-20953]) || pending more evidences || EE35
|-
| ⿰車參 || [http://opacplus.bsb-muenchen.de/title/BV040025914/ft/bsb11323798?page=507 福建通志(清同治刊本)卷157 folio 42]; [http://www.koreanhistory.or.kr/newchar/list_view.jsp?code=74268 KC-04075]; modern form of ⿰車叅([https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/index.php?find=UK-20955 UK-20955]) || || EE37
|-
| ⿰舟參 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001076665 溫州府志(清乾隆刊本)]卷8 folio 27; [https://www.cns11643.gov.tw/wordView.jsp?ID=927575 TE-0755]; semantic variant of 𦪜 || pending clearer evidences || EE39
|-
| ⿰丠尼 || [[:zh:新方言/釋詞第一]]([https://taiwanebook.ncl.edu.tw/zh-tw/book/NTUL-9910004067/reader 章太炎《新方言》(浙圖《章氏叢書》本)]p.36); || variant of 屔 ||
|-
| ⿱艹𣡸 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47720842$2565i 畿輔通志(清雍正刊本)卷65 folio 52]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:Harvard_drs_47731540_%E4%BF%9D%E5%AE%9A%E5%BA%9C%E5%BF%97_v.17,%E5%8D%B7%E5%8D%81%E4%B8%89.pdf&page=19 《保定府志》(清康熙刊本)卷13 folio 16a]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001064943 保定府志(清光緒刊本)]卷11 folio 45 has 䖇; variant of 䖇 || || EE43
|-
| ⿰木與 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072165 饒州府志(清康熙刊本)]卷19 folio 11; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072167 饒州府志(清同治刊本)]卷15 folio 24; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072139 德興縣志(清同治刊本)]卷7 folio 1; related: ⿰木輿 || || EE44
|-
| ⿰忄縈 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50158418$573i 建昌府志(清乾隆刊本)卷29 folio 37a]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072309 同治建昌府志(清光緒刊本)]卷7解試 folio 36; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072298 南豐縣志(清同治刊本)]卷20 folio 16; related ⿰忄榮 || || EE45
|-
| ⿱雨池 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47720842$2870i 畿輔通志(清雍正刊本)卷72 folio 41a] L-4; variant of 𩃱 || || EE46
|-
| ⿱泊侖 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=311998004937 鎮原縣志(清道光刊本)]卷2 folio 16; [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=C18387-002 C18387-002]; variant of 𦤢; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_496&fid=027011104020003 another 廣韻 version] gives 𦤢; related: ⿱泊金; also UTC-00177 (kSBGY 351.48) || pending more evidences ||
|-
| ⿰𤣩𣓨 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428474437$27i 江南通志(清乾隆刊本)卷127 folio 26a] L1; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50373034$1349i 江南通志(清康熙刊本)卷31 folio 46] has ⿰𤣩𣓨; similar to ⿰𤣩⿱囱木 (EDA2); potentially unifiable to 𤩰 || || E442
|-
| ⿱雨丹 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47720842$3244i 畿輔通志(清雍正刊本)卷87 folio 4b]; similar to 𩂤? || || E443
|-
| ⿱非山 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47720842$3373i 畿輔通志(清雍正刊本)卷89 folio 37]; similar to 𡷒? 《中华姓氏源流大辞典》(中华书局. 2014年) p. 777: ⿱非山: 汉印有~深(《铜鼓书堂藏印》)。|| || E445
|-
| ⿰氵𩕆 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47720842$4342i 畿輔通志(清雍正刊本)卷111 folio 15a] L4; [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=coo.31924082572953&seq=602 《皇朝經世文編》(清道光刊本)卷110 folio 34b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001075637-10218_%E6%B1%9F%E5%8C%97%E9%81%8B%E7%A8%8B_%E5%8D%B7%E4%B8%80%E5%8D%81%E4%B8%80.pdf&page=47 《江北運程》(清同治刊本)卷10 folio 44b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999031706-150742_%E9%80%9A%E9%9B%85_%E7%AC%AC6%E5%86%8A.pdf&page=15 《通雅》(清康熙刊本)] gives 𱪝; variant of 𱪝/灨 || Unify with 𱪝? || E449
|-
| ⿱牧⿸厂攴 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47720842$4469i 畿輔通志(清雍正刊本)卷116 folio 28a] L3; potentially unifiable with 𢿍 or 𤚓 || || E451
|-
| ⿰木再 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494850$33i 湖南通志(清乾隆刊本)卷81 folio 30a] L-1; [http://www.koreanhistory.or.kr/newchar/list_view.jsp?code=71935 KC-01740]; similar to 枏, related: ⿰礻南 || || E455
|-
| ⿱秝木 || [https://www.digital.archives.go.jp/file/1067265 國朝獻徵錄(明萬曆刊本)]卷1 folio 25a L6, R=75 朱睦~ || || E456
|-
| ⿰石朶* || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494642$101i 山西通志(清雍正刊本)卷8 folio 48a] L1; [http://sillok.history.go.kr/imageViewer/?levelId=msilok_015_0090_3920 明世宗實錄校勘記] pp2069; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷29 folio 44a L-2 has 垜; variant of 垜; similar to U+2C48B 𬒋 || U+2C48B + VS18 ||
|-
| ⿰土甾 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494764$7i 山西通志(清雍正刊本)卷25 folio 5b] L1; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494764$10i 山西通志(清雍正刊本)卷25 folio 9a] L-5; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49563153$54i 榆社縣志(清乾隆刊本)卷1 folio 18a] L2 || || E394
|-
| ⿱⿰臣⿱𠂉丶黍 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494909$30i 山西通志(清雍正刊本)卷47]folio 1a L-1, 1b L1; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999010438 絳縣志(清乾隆刊本)]卷2 folio 14a; variant of 䵖 || || E397
|-
| ⿰火𦖠 || [http://sillok.history.go.kr/imageViewer/?levelId=msilok_015_0090_3170 明世宗實錄校勘記 p1747] || pending more evidences ||
|-
| ⿰火䎿 || [http://sillok.history.go.kr/imageViewer/?levelId=msilok_015_0090_3170 明世宗實錄校勘記 p1747] || pending more evidences ||
|-
| ⿱羽土 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495022$7i 山西通志(清雍正刊本)卷61 folio 6a] L3; [https://www.kanripo.org/text/KR2d0008/021#1a 路史(文淵閣本)卷21 folio 16b] has 䍿 || pending more evidences ||
|-
| ⿰釒纍 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495038$30i 山西通志(清雍正刊本)卷63 folio 29a]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷9 folio 44a has ⿰金畕; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428231639$63i 明史(武英殿本)卷101 folio 21b] has 鑘; [http://sillok.history.go.kr/mc/id/msilok_006_0050_0010_0010_0140_0020 明憲宗實錄] has 鑘; Not found: [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49204976$752i 山西通志(清康熙刊本)]; Not found: [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4759342 嘉靖山西通志(清順治刊本)] pp.52; || pending more evidences ||
|-
| ⿰釒畕 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷9 folio 44a; misprint of 鑘 || pending more evidences ||
|-
| ⿰火冀 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495038$31i 山西通志(清雍正刊本)卷63 folio 30a] L2, L6; [http://sillok.history.go.kr/mc/id/msilok_009_5220_0010_0010_0110_0020 明世宗實錄] has 充熼; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷9 folio 45a has 充熼; [http://sillok.history.go.kr/mc/id/msilok_011_2590_0010_0010_0230_0010 明神宗實錄 卷259](英⿰火兾, another person);[http://sillok.history.go.kr/mc/id/msilok_011_2590_0010_0010_0170_0010 明神宗實錄 卷259] also gives 英熼 || ||
|-
| ⿰阝𭻾 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495038$62i 山西通志(清雍正刊本)卷64 folio 24b] L1; [https://www.kanripo.org/text/KR2d0008/019 路史(文淵閣本)卷19 folio 8a] has 隄 || pending more evidences ||
|-
| ⿱棥正 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495054$78i 山西通志(清雍正刊本)卷66 folio 29a] L6; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001070992 絳州志(清康熙刊本)]卷2 folio 62; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001071001 直隸絳州志(清光緒刊本)卷8 folio 9] has 𢡟 || ||
|-
| ⿰匽殳 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495116$58i 山西通志(清雍正刊本)卷76 folio 25b] L5; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)] 卷11 folio 16b has 毆; ||
|-
| ⿰釒⿳癶𠮛儿 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495294$92i 山西通志(清雍正刊本)卷103 folio 25a] L2; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷121 folio 14a has 鐙; [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=79853&page=172 新唐書(武英殿刊本)列傳14 folio 12a] has 鐙; misprint of 𨮴 || pending more evidences ||
|-
| ⿰𤣩罡 || [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=107786&page=199 臨桂縣志(清光緒刊本)卷11 folio 32a] L-4; [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=107786&page=200 臨桂縣志(清光緒刊本)卷11 folio 32b] L-4; [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=107786&page=197 卷11 folio 31a] has 山背堽村; misprint of 堽 || pending more evidences ||
|-
| ⿰缶雲 || [http://www.kanripo.org/text/KR2k0049/122#49a 山西通志(文淵閣本)卷122 folio 49a]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495420$61i 山西通志(清雍正刊本)卷122 folio 30a] has 罎; variant of 罎 || pending more evidences ||
|-
| ⿰土樊 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495470$45i 山西通志(清雍正刊本)卷129 folio 4a] L-4; variant of 樊? || || E5F5
|-
| ⿰氵盃 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495542$74i 山西通志(清雍正刊本)卷143 folio 13a] L6; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495542$79i 卷143 folio 17b] has 滔 || pending more evidences ||
|-
| ⿰釒㚄 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49298216$1118i 平陽府志(清乾隆刊本)卷25 folio 63b] L-3; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495576$88i 山西通志(清雍正刊本)卷151 folio 26a] L6 (⿰釒⿳士𠕾龰); [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷178 folio 40a L1 (⿰釒⿳士冖足); [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001069772 直隸霍州志(清道光刊本)]卷24 folio 7a has 鍵; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:20001256$1118i 名山藏(明崇禎刊本)卷37 folio 12a] has 朱鼐鍵; similar to 鑳? || ||
|-
| ⿰氵𭍬 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495590$8i 山西通志(清雍正刊本)卷152 folio 7a] L3; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49549130$397i 長治縣志(清乾隆刊本)卷15 folio 8b] L2; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001074678 長治縣志(清康熙刊本)]卷4 folio 13 has 𭍬; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001074682 長治縣志(清光緒刊本)]卷7 folio 5 has 廁; variant of 𭱿 || ||
|-
| ⿱偃灬 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495590$87i 山西通志(清雍正刊本)卷154 folio 19b] L-3; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷179 folio 27a L5; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001074765 澤州府志(清雍正刊本)]卷39 folio 4a L3(⿱⿲亻丨匽灬); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49485944$366i 鳳臺縣志(清乾隆刊本)卷10 folio 4a] L-2(⿱⿲亻丨匽灬); variant of 𤑅 || ||
|-
| ⿰礻⿶?隹 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4758940 全州志(清康熙刊本)]卷6 folio 44a (pp17) L4; ?= 𪔂 - 目; related: ⿰礻巂 || pending more evidences ||
|-
| ⿰礻雋 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4759701 廣西通志(清康熙刊本)]卷12 folio 78a L-2 (pp79); related: ⿰礻巂 || pending more evidences ||
|-
| ⿰氵𢆯 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495638$13i 山西通志(清雍正刊本)卷162 folio 12a] L8; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001074765 澤州府志(清雍正刊本)]卷50 folio 1 has 泫; [https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=79561&page=40 後漢書(武英殿刊本)卷26] folio 8 has 泫; variant/taboo character of 泫 ([[zh:歷代諱字譜]]: 「𢆯……清聖祖名玄燁,諱玄,舊本書有書作𢆯……後不用。」) || || EEC1
|-
| ⿰𧤅攵 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495667$6i 山西通志(清雍正刊本)卷170 folio 4b] L-1; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49342710$136i 朔平府志(清雍正刊本)卷3 folio 43a] L3; potentially unifiable to 𣀣 || || EEC2
|-
| ⿰礻寺 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495677$26i 山西通志(清雍正刊本)卷172 folio 25a] L2; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49549130$719i 長治縣志(清乾隆刊本)卷27 folio 21b] L2; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428231654$34i 明史(武英殿刊本)卷102 folio 31b] has 㭙; || ||
|-
| ⿸𭆆邑 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495694$10i 山西通志(清雍正刊本)卷177 folio 8b] L7; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999005669 路史(明嘉靖刊本)v11] 國名紀丁 folio 39b; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷50 folio 32b L-3; variant of 𨛫 || || EEC3
|-
| ⿰𣻊阝 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495694$10i 山西通志(清雍正刊本)卷177 folio 8b] L7; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999005669 路史(明嘉靖刊本)v11] 國名紀丁 folio 39b; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷50 folio 32b L-3 has 𨟀; variant of 𨟀 || || EEC4
|-
| ⿰⿱匕禾籴 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495811$17i 山西通志(清雍正刊本)卷201 folio 15b] L-3; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301014859 解州全志(清乾隆刊本)]卷13 folio 11a L1 has 隸; potentially unifiable to 𥻳 || pending more evidences ||
|-
| ⿺虎戉 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=&showType=1&indexName=data_403&fid=312001079148 桂平縣志(1920)]卷53 folio 10; related: ⿺虎戊 || pending more evidences ||
|-
| ⿰忄欵 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495886$63i 山西通志(清雍正刊本)卷214 folio 5a] L5; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000001976 王文端公尺牘(明萬曆刊本)]序言 folio 2 has ⿰忄𣢾; variant of 𢡜 || ||
|-
| ⿰⿱上氺鳥 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495945$40i 山西通志(清雍正刊本)卷220 folio 5b] L-3 (⿰⿱上水鳥); [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999031766 重訂直音篇(練川明德書院明萬曆三十四年刊本)]卷6 folio 72b L3; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001074765 澤州府志(清雍正刊本)]卷47 folio 11a L3; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49485944$509i 鳳臺縣志(清乾隆刊本)卷13 folio 21a] L5; [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Sibu_Congkan1974-%E5%91%82%E7%A5%96%E8%AC%99-%E7%9A%87%E6%9C%9D%E6%96%87%E9%91%91-40-05.djvu/15 皇朝文鑑(四部叢刊景宋刊本)卷6 7b] has 鴇; variant of 𮬰 || || EEC5
|-
| ⿳宀⿰圭圭火 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495945$54i 山西通志(清雍正刊本)卷220 folio 19b] L-4; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49204976$2696i 山西通志(清康熙刊本)卷32 藝文禮 folio 45] L3; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072783 太原府志(清乾隆刊本)]卷57 folio 2a L6; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49298216$1732i 平陽府志(清乾隆刊本)卷36藝文4 folio 57b] L-1; not found in 萬曆山西通志; variant of 𡫟 || || EEC6
|-
| ⿳雨人韭 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495945$54i 山西通志(清雍正刊本)卷220 folio 20a] L-4; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49204976$2696i 山西通志(清康熙刊本)卷32 藝文禮 folio 45] L-1; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072783 太原府志(清乾隆刊本)卷57 folio 2b] L6; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49298216$1733i 平陽府志(清乾隆刊本)卷36藝文4 folio 58b] L3; misprint of 𩆅? || ||
|-
| ⿰土⿱⿻十㸚丂 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495945$55i 山西通志(清雍正刊本)卷220 folio 20b] L-5; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49298216$1733i 平陽府志(清乾隆刊本)卷36藝文4 folio 59a] L-4; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49204976$2696i 山西通志(清康熙刊本)卷32 藝文禮 folio 45] L-1 has ⿰土⿱⿻十从丂; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072783 太原府志(清乾隆刊本)卷57 folio 2b] has 神; variant of 𡑽 || ||
|-
| ⿰寘阝 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428496025$25i 山西通志(清雍正刊本)卷224 folio 23b] L7; variant of 𨝊/鄍 || ||
|-
| ⿰肜阝 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_060_(1700-1725).djvu/115 古今圖書集成坤輿典卷116 fol. 57L]; similar to [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B2%E6%9C%88%E2%BF%B1%E4%B8%80%E5%8C%9A%E5%8D%A9 ⿲月⿱一匚卩]; variant of 脚 || ||
|-
| ⿰阝农 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_055_(1700-1725).djvu/16 古今圖書集成坤輿典卷47 fol. 8R top/line 1 (twice)] || U+49C7 䧇 ||
|-
| ⿸耂⿱丶目 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_706_(1700-1725).djvu/49 古今圖書集成禮儀典卷18 fol. 24L top/line 3]; badly-printed form of 者 (cf. [https://ctext.org/library.pl?if=en&remap=gb&file=2413&page=30& here]) || U+8005 者 ||
|-
| ⿰目寺/⿰耳寺 || 古今圖書集成: [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_337_(1700-1725).djvu/65 交誼典卷77 fol. 32L M-3] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_751_(1700-1725).djvu/122 戎政典卷134 fol. 61R T-8]; corrupt form of 時? || ||
|-
| ⿱雨汵* || 古今圖書集成: [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_009_(1700-1725).djvu/98 乾象典卷33 fol. 49R M-22], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_100_(1700-1725).djvu/101 職方典卷493 fol. 50L M-23], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_680_(1700-1725).djvu/15 食貨典卷38 fol. 7L B-19] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_802_(1700-1725).djvu/24 考證職方典 fol. 12R T-3 (twice)]; variant of U+29087 𩂇 || ||
|-
| ⿱𢽬韭 || 古今圖書集成: [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_008_(1700-1725).djvu/18 乾象典卷13 fol. 9R T-15], 學行典卷143 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_609_(1700-1725).djvu/9 4L M-14] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_609_(1700-1725).djvu/13 6L T-11], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_609_(1700-1725).djvu/54 學行典卷148 fol. 27R M-17], 學行典卷257 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_617_(1700-1725).djvu/94 47R T-20] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_617_(1700-1725).djvu/95 47L B-10] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_701_(1700-1725).djvu/113 食貨典卷323 fol. 56L T-1]; variant of 𩐋 || ||
|-
| ⿳亠⿵冂㕣示* || 古今圖書集成: 氏族典卷547 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_380_(1700-1725).djvu/3 1L T-20 & T-23 (annot.)], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_380_(1700-1725).djvu/7 3L B-20] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_380_(1700-1725).djvu/8 4R T-23 & T-24]; family name; possibly [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B3%E4%BA%A0%E2%BF%B4%E5%9B%97%E3%95%A3%E7%A4%BA ⿳亠⿴囗㕣示]? || ||
|-
| ⿰衤余 || 古今圖書集成: [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_341_(1700-1725).djvu/126 氏族典卷13 fol. 63R T-20] & 氏族典卷403 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_370_(1700-1725).djvu/36 18R M-25], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_370_(1700-1725).djvu/39 19L M-20 & B-27] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_370_(1700-1725).djvu/40 20R T-1]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.1391: "疑系𰨂(⿰礻余)姓之误"; family name || ||
|-
| ⿱𥫗⿻乚臼* || 古今圖書集成: 氏族典卷37 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_343_(1700-1725).djvu/92 46R T-10 & T-13 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_343_(1700-1725).djvu/96 48R T-9, M-1 & M-2]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B1%F0%A5%AB%97%E2%BF%BB%E4%B9%9A%E8%87%BC apparently in 汉字海]; family name || ||
|-
| ⿱雨矜 || 古今圖書集成: 氏族典卷366 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_367_(1700-1725).djvu/71 35L T-21 & T-23 (annot.)], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_367_(1700-1725).djvu/75 37L B-10] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_367_(1700-1725).djvu/76 38R T-6 & T-7]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B1%E9%9B%A8%E7%9F%9C 中华字海 p.1496 C10]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.1421: "阴姓古文"; family name || ||
|-
| ⿰目尋/⿰耳尋 || 古今圖書集成: 氏族典卷366 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_367_(1700-1725).djvu/71 35L T-21 & T-23 (annot.)], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_367_(1700-1725).djvu/75 37L B-10 & B-27] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_367_(1700-1725).djvu/76 38R T-1]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B0%E7%9B%AE%E5%B0%8B apparently in 汉字海]; [https://www.cns11643.gov.tw/wordView.jsp?ID=815400 CNS11643 12-7128]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.1418: "见《万姓统谱》。存疑备考"; 中华千家姓氏录 (2013年) p.279; family name || ||
|-
| ⿳艹⿰臣鹵皿 || 古今圖書集成: 氏族典卷369 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_367_(1700-1725).djvu/94 47R M-7 & M-8 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_367_(1700-1725).djvu/101 50L B-1, B-16 & B-17]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B3%E8%89%B9%E2%BF%B0%E8%87%A3%E9%B9%B5%E7%9A%BF apparently in 汉字海 and 汉语俗字丛考]; family name || ||
|-
| ⿰鬲𠒋* || 古今圖書集成: 氏族典卷379 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_368_(1700-1725).djvu/50 25R B-15 & B-17 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_368_(1700-1725).djvu/54 27R M-19, B-1 & B-2]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B0%E9%AC%B2%F0%A0%92%8B apparently in 汉字海]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.1430: "鬷姓之讹"; family name || ||
|-
| ⿰鬲⿱尔又* || 古今圖書集成: 氏族典卷403 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_370_(1700-1725).djvu/36 18R M-25 & B-2 (annot.)], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_370_(1700-1725).djvu/39 19L M-20] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_370_(1700-1725).djvu/40 20R T-6 & T-7]; [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=B05923-012 異體字字典 B05923-012]; family name || ||
|-
| ⿸尸𢆻 || 古今圖書集成: 氏族典卷403 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_370_(1700-1725).djvu/37 18L T-22 & T-23 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_370_(1700-1725).djvu/41 20L B-19, B-23 & B-24] & (possibly; poor photocopy) [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_341_(1700-1725).djvu/126 氏族典卷13 fol. 63R B-4]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B8%E5%B0%B8%F0%A2%86%BB apparently in 汉字海]; family name || || EE6B
|-
| ⿰𠮮阝 || 古今圖書集成: 氏族典卷447 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_373_(1700-1725).djvu/51 25L M-20 & M-22 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_373_(1700-1725).djvu/56 28R M-20, B-16 & B-17]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B0%F0%A0%AE%AE%E9%98%9D apparently in 汉字海]; family name || ||
|-
| ⿸广舁 || 古今圖書集成: 氏族典卷457 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_374_(1700-1725).djvu/22 11R B-4 & B-8 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_374_(1700-1725).djvu/28 14R M-19, B-12 & B-13]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B8%E5%B9%BF%E8%88%81 apparently in 汉字海]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.269: "见《万姓统谱》引《姓苑》"; family name || ||
|-
| ⿳大罒又 || 古今圖書集成: 氏族典卷478 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_375_(1700-1725).djvu/68 34R M-14 & M-15 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_375_(1700-1725).djvu/76 38R T-1, T-9 & T-10]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B3%E5%A4%A7%E7%BD%92%E5%8F%88 apparently in 中华字海]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.1387: "即曼姓"; family name || ||
|-
| ⿱山眘 || 古今圖書集成: 氏族典卷476 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_375_(1700-1725).djvu/53 26L B-10 & B-11 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_375_(1700-1725).djvu/60 30R T-19, M-8 & M-9]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B1%E5%B1%B1%E7%9C%98 apparently in 汉字海]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.1402: "俗慎字"; family name || ||
|-
| ⿰貨阝 || 古今圖書集成: 氏族典卷500 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_377_(1700-1725).djvu/2 1R B-11 & B-14 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_377_(1700-1725).djvu/7 3L T-11, M-7 & M-8]; [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=B05200-003 異體字字典 B05200-003]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.360: "见《海篇直音》"; family name || ||
|-
| ⿰禾⿱久⿵几𥝍 || 古今圖書集成: 氏族典卷500 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_377_(1700-1725).djvu/2 1R B-11 & B-14], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_377_(1700-1725).djvu/7 3L T-11, M-11 & M-12] & (possibly; poor photocopy) [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_342_(1700-1725).djvu/5 氏族典卷14 fol. 2L M-18]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B0%E7%A6%BE%E2%BF%B1%E4%B9%85%E2%BF%B5%E5%87%A0%F0%A5%9D%8D apparently in 汉字海]; family name || ||
|-
| ⿰禾⿱夂𠂡* || 古今圖書集成: 氏族典卷 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_377_(1700-1725).djvu/2 1R B-11 & B-14], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_377_(1700-1725).djvu/7 3L T-11, M-9 & M-10] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_342_(1700-1725).djvu/5 氏族典卷14 fol. 2L M-17]; unifiable with [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B0%E7%A6%BE%E2%BF%B1%E5%A4%82%F0%A0%82%A1 ⿰禾⿱夂𠂡], which is [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=A01604-019 異體字字典 A01604-019]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.1404: "即授姓,古授字" (other variants listed: ⿰禾⿵𠘨𣎶, ⿰禾⿱父𠂡, ⿰禾⿱父⿵𠘨龶, ⿰禾⿱父⿵𠘨𣎶, [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B0%E7%A6%BE%E2%BF%B1%E7%88%B6%E9%A2%A8?secondary=ids&seq=%E2%BF%B0%E7%A6%BE%E2%BF%B1%E7%88%B6%E9%A2%A8 ⿰禾⿱父風]); family name || ||
|-
| ⿰山噩 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301011294 寰宇通志(明景泰刊本)]卷32 folio 23a L6; [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/3902667 宋史(朝鮮刊本)]卷236 folio 20b (pp23) L1 gives 𡓐, brother 墫夫; misprint of 𡓐 || pending more evidences ||
|-
| ⿰衤商 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49780685$1924i 甘肅通志(清乾隆刊本)卷34 folio 22a] L1, L3; [https://books.google.com/books?id=HgcsAAAAYAAJ&pg=PP164 蘭州府志(清道光刊本)卷9 folio 24b] L-2 has 𥛚; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=311998004898 甘肅新通志(清光緒刊本)]卷64 folio 9a has 𥛚 || pending more evidences ||
|-
| ⿱艹贏 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49780685$2579i 甘肅通志(清乾隆刊本)卷46 folio 21a] L6; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412004000339 後漢書(宋白鷺洲書院刊本)]列傳78 folio 33b has 籝; misprint of 籯 || pending more evidences ||
|-
| ⿰山臭 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$212i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷5 folio 36a] L8C4; [https://www.kanripo.org/text/KR4f0001/187#1a 聖祖仁皇帝御製文集(文淵閣抄本)第二集卷48 folio 11a] has 㠗 || pending more evidences ||
|-
| ⿰豸欠 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3158i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷100 folio 14a] L5C29; [https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=79597&page=166 三國志 魏志(清乾隆武英殿刊本)] has 狖; misprint of 貁/豽 || pending more evidences ||
|-
| ⿰氵刑 || [https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2545616 處州府志(明成化刊本)卷5 folio 31b] L2C3; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4757911 青田縣志(清康熙刊本)]卷8 folio 12a (p13) L1C5; folio 43b (p45) L9C3; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001074603 處州府志(清雍正刊本)卷9 folio 44a] L4C3; variant of ⿰氵邢 || ||
|-
| ⿱軌木 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3317i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷106 folio 22b] L3C7; misprint of 檕 || pending more evidences ||
|-
| ⿰滔欠 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3561i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷115 folio 8a] L2C18; misprint of 𣽌? || ||
|-
| ⿱胍鳥 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3561i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷115 folio 8a] L8C15; misprint of 𪃻? || ||
|-
| ⿰目焱 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3562i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷115 folio 8b] L2C13; variant of 䁭? || ||
|-
| ⿰山⿸户乞 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3562i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷115 folio 9a] L4C9; misprint of 𡶃? || ||
|-
| ⿳𠔿冖土 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428499158$103i 三才圖會(明崇禎刊本)卷地理8 folio 47a] L8C21; variant of 璺? || pending more evidences ||
|-
| ⿱宀㡠 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3614i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷116 folio 26a]; variant of 㡧 || || EECD
|-
| ⿰車四 || [http://www.kanripo.org/text/KR2k0040/116#46a 盛京通志(清文淵閣抄本)卷116 folio 46a]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3630i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷116 folio 41b] L6C5 has 駟 || pending more evidences ||
|-
| ⿸厂具 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3668i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷117 folio 19b] L9C7; variant of 𠩠? || || EECE
|-
| ⿳艹厶心 || [http://www.kanripo.org/text/KR2k0040/120#44a 盛京通志(清文淵閣抄本)卷120 folio 44a]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3781i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷120 folio 38b] has 䓗; variant of 䓗 || pending more evidences ||
|-
| ⿱⿰白舌心 || [http://www.kanripo.org/text/KR2k0040/128#20b 盛京通志(清文淵閣抄本)卷128 folio 20b]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$4072i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷128 folio 18a] has 憩; [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=A01444-012 A01444-012]; variant of 𢠾/𭞍 || pending more evidences ||
|-
| ⿰丰工 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$4072i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷128 folio 18a] L8C5 || || EECF
|-
| ⿳𰀉冖侵 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$4073i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷128 folio 18b] L8C13; variant of 蘉 ||
|-
| ⿰火𦾓 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495239$47i 江西通志(清雍正刊本)卷108 folio 12a] L3C17 (⿰火𦻏); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494632$48i 西江志(清康熙刊本)卷108 folio 11a] has 𤍞 || || E377
|-
| ⿰亻⿱羽止 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4763807 錢塘縣志(明萬曆刊本)]卷9 folio 3a (pp20) L3; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4760836 杭州府志(清康熙刊本)]卷39 folio 2b (pp4) L2C1; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50779120$1323i 錢塘縣志(清康熙刊本)卷34 folio 3a] L4C5; related: ⿰亻𰙩/⿰亻翌 || || E378
|-
| ⿱艹叏 || [[:zh:新方言/釋植物第九]]([https://taiwanebook.ncl.edu.tw/zh-tw/book/NTUL-9910004068/reader 章太炎《新方言》(浙圖《章氏叢書》本)]p.91), variant of 芵 || || E379
|-
| ⿰木𢑴 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4285303 浙江通志(清乾隆刊本)]卷269 folio 26a (pp27) L8C11; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50648593$3221i 浙江通志(清康熙刊本)卷46 folio 10b] L-1; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50779120$1328i 錢塘縣志(清康熙刊本)卷34 folio 8a] L5 has 㰘; potentially unifiable variant of 㰘 || pending more evidences || E37B
|-
| ⿱亠𮖄 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999018699 杭州府志(明萬曆刊本)]卷93 folio 7a L-2; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4763807 錢塘縣志(明萬曆刊本)]卷9 folio 8a (pp25) L-1; variant of 裛 || || E380
|-
| ⿰豕𥯦 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4763807 錢塘縣志(明萬曆刊本)]卷9 folio 8b (pp26) L4; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4760836 杭州府志(清康熙刊本)]卷39 folio 7a (pp8) L7; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50779120$1328i 錢塘縣志(清康熙刊本)卷34 folio 8a] L-1; misprint of 𧲌 || || E381
|-
| ⿰豕建 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50112311$1276i 御定歷代賦彙(清康熙刊本)卷37 folio 16a] L4; misprint of 𧲌 || pending more evidences || E382
|-
| ⿰羽取 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50798875$4521i 福建通志(清乾隆刊本)卷75 folio 11a] L3C28 ; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51598419$275i 弇州山人四部稿(明萬曆刊本)卷1 folio 5b] L7C6; variant of 䎎 || || E383
|-
| ⿱𫂁巾 || [https://rbook.ncl.edu.tw/NCLSearch/Search/SearchDetail?item=4f070142db744a99b5cd7b47a1eddbdffDQzODM00&page=&whereString=&sourceWhereString=&SourceID=0&HasImage= 臨川吳文正公集(明成化刊本)]卷21 folio 26a (p853) L6; related to ⿱宀幕 || pending more evidences || E385
|-
| ⿰釒𧙘 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4753082 汝寧府志(清康熙34年刊本)卷7] folio 81b (pp86) L5; variant of ⿰釒袌 || || E389
|-
| ⿰尹阝 || [[:zh:童蒙先習]]([https://kyudb.snu.ac.kr/book/view.do?book_cd=GK01534_00 《童蒙先習》]→“디지털 원문자료 제공” p.0004-L1 looks like a variant of 「那」(because this hanja character is used as Gugyeol to represent 「나」(according to the sound); also [[:ko:중간노걸대언해]]; also [https://ctext.org/library.pl?if=en&remap=gb&file=80608&page=82 太平御覽 582:3a]; previously submitted for [https://appsrv.cse.cuhk.edu.hk/~irg/irg/extc/IRGN1111_CJK_C1_V41_E41-401-503.pdf Ext. C1] as TC-2D55 || || F049
|-
| ⿱流食 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001079134 上思州志(清道光刊本)][https://new.shuge.org/meet/reply/75899/ 卷2 folio 4a]; misprint of 鎏/瑬 || pending more evidences || E38A
|-
| ⿰舟⿱𠘧工 || [[:zh:日本國聞見條件]]([https://kyudb.snu.ac.kr/book/text.do?book_cd=GK02575_00 《日本國聞見條件》]→“디지털 원문자료 제공” p.015a-L7)a variant of 「船」, see also [https://www.koreanhistory.or.kr/newchar/list_view.jsp?code=73723 韓國歷史情報統合系統] || || E33E
|-
| ⿱𥫗廣 || ''Handbook of the Swatow vernacular'' (Singapore, 1886) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:Handbook_of_the_Swatow_vernacular.djvu/91 p. 75] || || E306
|-
| ⿸戶馬 || ''Handbook of the Swatow vernacular'' (Singapore, 1886) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:Handbook_of_the_Swatow_vernacular.djvu/220 p. 32] || || E309
|-
| ⿰口𭃶 || ''A Chinese and English vocabulary, in the Tie-chiu dialect'' (Shanghai, 1888) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:A_Chinese_and_English_vocabulary,_in_the_Tie-chiu_dialect.djvu/205 p. 189] || || E30C
|-
| ⿰口鎻 || ''A Chinese and English vocabulary, in the Tie-chiu dialect'' (Shanghai, 1888) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:A_Chinese_and_English_vocabulary,_in_the_Tie-chiu_dialect.djvu/205 p. 189] || || E30D
|-
| ⿰衤𡘷 || ''A Chinese and English vocabulary, in the Tie-chiu dialect'' (Shanghai, 1888) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:A_Chinese_and_English_vocabulary,_in_the_Tie-chiu_dialect.djvu/240 p. 224] || || E30E
|-
| ⿰鼻冓 || ''Dictionary of the Foochow Dialect'' (1929) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:Dictionary_of_the_Foochow_Dialect.pdf/1901 1873] || || E311
|-
| ⿰貝康 || ''A Manual of the Foochow Dialect in Twenty Lessons'' (1908) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:A_Manual_of_the_Foochow_Dialect_in_Twenty_Lessons.pdf/24 p. 23]; 《福州話新舊約全書》 || || E572
|-
| ⿰日罩 || ''A Manual of the Foochow Dialect in Twenty Lessons'' (1908) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:A_Manual_of_the_Foochow_Dialect_in_Twenty_Lessons.pdf/44 p. 43] and [https://en.wikisource.org/wiki/Page:A_Manual_of_the_Foochow_Dialect_in_Twenty_Lessons.pdf/45 p. 44]; variant of 晝 || || E313
|-
| ⿰口㦗 || ''The beginner's first book in the Chinese language (Canton Vernacular)'' (Hong Kong, 1847) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:The_beginner%27s_first_book_in_the_Chinese_language.pdf/115 p. 100] || || E314
|-
| ⿰魚遲 || ''Phrase Book in the Canton Dialect or Dialogues on Ordinary and Familiar Subjects'' (1888) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:Phrase_Book_in_the_Canton_Dialect_or_Dialogues_on_Ordinary_and_Familiar_Subjects.djvu/141 p. 125] || || E316
|-
| ⿺辶萊 || ''Excellent ancient adages, together with notes on the writings of Chinese romanized in the Hokkien dialect'' (Rangoon, 1890) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:Excellent_ancient_adages,_together_with_notes_on_the_writings_of_Chinese_romanized_in_the_Hokkien_dialect.djvu/57 p. 50]; variant of 萊 in 蓬萊 || || E317
|-
| ⿰扌⿸虍耳 || ''Chinese Spoken Language'' (1856) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:Chinese_spoken_language.djvu/48 p. 42] || Misprint of 摣? || E319
|-
| ⿱木罒 || Weaverville Joss House [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:General_view_of_interior_looking_south_-_Weaverville_Joss_House,_Oregon_Street,_Weaverville,_Trinity_County,_CA_HABS_CAL,53-WEAVI,6-170_(CT).tif] [[jaglyphwiki:u2ff1-u6728-u7f52]]; variant of 相; possibly invalid evidence due to being in 隸書? || || E31C
|-
| ⿱小弱 || Weaverville Joss House [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Detail_view_of_inscribed_board_of_donor_names_-_Weaverville_Joss_House,_Oregon_Street,_Weaverville,_Trinity_County,_CA_HABS_CAL,53-WEAVI,6-123.tif/1] [[jaglyphwiki:u2ff1-u5c0f-u5f31]]; personal name || || E31D
|-
| ⿰镸帚 || Weaverville Joss House [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Detail_view_of_inscribed_board_of_priest's_instructions_-_Weaverville_Joss_House,_Oregon_Street,_Weaverville,_Trinity_County,_CA_HABS_CAL,53-WEAVI,6-113.tif] [[jaglyphwiki:u2ff0-u9578-u5e1a]]; probably a variant of 歸? || || E31F
|-
| ⿰卑巴 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:SSID-14623716_正音咀華.pdf/312 正音咀華] (clearer evidence: [https://books.google.com/books?id=vNwwAQAAMAAJ&pg=PP141&dq=%E9%A6%AC%E9%9D%A2] [https://books.google.com/books?id=yotbAAAAcAAJ&pg=PP152&dq=%E9%A6%AC%E9%9D%A2]) [[jaglyphwiki:u2ff0-u5351-u5df4]], 屄 波孖切, perhaps a mistake of 靶 || || E322
|-
| ⿰口徏 || 新編廣東省城白話 [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:NTL-9900014811_新編廣東省城白話.pdf/247] [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:NTL-9900014811_新編廣東省城白話.pdf/250], same as (mistake of?) [[wikt:嘥]] ([[wikt:嗮]] “verbal aspect marker”) || || E324
|-
| ⿰木廩 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:SSID-14623716_正音咀華.pdf/299 正音咀華], same as 檩 || || E327
|-
| ⿰虫拐 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:NLC511-03007107-62730_方言文學(一).pdf/112 方言文學], same as [[wikt:𧊅]]; also appears at [[wikt:Module:zh/data/dial-syn/蝌蚪]] || || E328
|-
| ⿰口挐 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:WUL-ru08_03028_イ咭唎紀略.pdf/17 𠸄咭唎紀略] 𠹵〓哪布 Anne Noble (wife of Capt. James Noble killed in the Opium War), same as 𠸎? || || E37F
|-
| ⿰馬儿 or ⿰馬几 (?) || [[:ja:Index talk:福澤全集巻一.pdf]], some unclear character (stable misprint?) that may be a placename || || E437
|-
| ⿱艹𭑃 || [https://db2.sido.keio.ac.jp/kanseki/bib_frame?id=006766 通典(北宋刊本)]卷53 folio 25b (12:27) ; [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Sibu_Congkan_Xubian086-%E5%AD%94%E5%85%83%E6%8E%AA-%E5%AD%94%E6%B0%8F%E7%A5%96%E5%BA%AD%E5%BB%A3%E8%A8%98-1-1.djvu/167 孔氏祖庭廣記(蒙古刊本)卷4 folio 4a]; variant of 荂? || || E43F
|-
| ⿰𣬉刃 || [https://db2.sido.keio.ac.jp/kanseki/bib_frame?id=006766 通典(北宋刊本)]卷169 folio 32b (36:34) (⿰⿳丿𠔿比刃); variant of 㔡 || pending more evidences || E45C
|-
| ⿰虫迷 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:官話講義_J8IxAQAAMAAJ.pdf/73 官話講義] 螳⿰虫迷 is [[wikt:塘尾]]; variant of [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?id=03532 UK-20865] || || E439
|-
| maybe ⿰虫覺 || 官話講義 [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:官話講義_J8IxAQAAMAAJ.pdf/72] [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:官話講義_tlc4AQAAMAAJ.pdf?page=268]; doesn't seem to be either of the existing ⿰虫⿱?見 characters (𧐎𧒋𧖐), perhaps same as 虼?? || || E531
|-
| ⿰扌郁 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:官話講義_J8IxAQAAMAAJ.pdf/82 官話講義]; same as [[wikt:喐]] || || E532
|-
| ⿰氵棘 || [https://ytenx.org/pyonh/cio/1/75/ 分韻撮要]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017121-45806_%E5%A4%A7%E6%98%8E%E6%88%90%E5%8C%96%E5%BA%9A%E5%AF%85%E9%87%8D%E5%88%8A%E6%94%B9%E4%BD%B5%E4%BA%94%E9%9F%B3%E9%9B%86%E9%9F%BB_%E7%AC%AC10%E5%86%8A.pdf&page=23 大明成化庚寅重刊改併五音集韻(明成化刊本)入聲卷15 職第6] has 「𠍷,縣名」, misprint of 𠍷 || pending more evidences || E539
|-
| ⿺辶睿 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12327317_%E8%8C%83%E5%A4%AA%E5%8F%B2%E9%9B%86_19.pdf&page=47 范太史集(文淵閣四庫全書本)卷48 folio 5a]; 宋史(朝鮮刊本)卷224 folio 17b gives 𧾩; variant of 𧾩 || pending more evidences || E39D
|-
| ⿸鹿非 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12327317_%E8%8C%83%E5%A4%AA%E5%8F%B2%E9%9B%86_19.pdf&page=117 范太史集(文淵閣四庫全書本)卷50 folio 7a]; 宋史(朝鮮刊本)卷233 folio 6a gives 𧇁; misprint of 𧇁? || pending more evidences || E39E
|-
| ⿰止曷 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12327318_%E8%8C%83%E5%A4%AA%E5%8F%B2%E9%9B%86_20.pdf&page=20 范太史集(文淵閣四庫全書本)卷51 folio 8b]; 宋史(朝鮮刊本)卷230 folio 11a gives 愒; misprint of 愒? || pending more evidences || E39F
|-
| ⿱炇𣅀 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999010303-113096_%E8%AE%80%E7%95%AB%E9%8C%84_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=20 讀畫錄(周氏煙雲過眼堂清康熙12年刊本)卷1 folio 11b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999032216-150808_%E6%88%90%E5%8C%96%E4%B8%81%E4%BA%A5%E9%87%8D%E5%88%8A%E6%94%B9%E4%BD%B5%E4%BA%94%E9%9F%B3%E9%A1%9E%E8%81%9A%E5%9B%9B%E8%81%B2%E7%AF%87_%E7%AC%AC5%E5%86%8A.pdf&page=19 成化丁亥重刊改併五音類聚四聲篇(明成化刊本)卷13 folio 18a]; [https://digitalarchive.npm.gov.tw/Painting/Content?pid=5186&Dept=P 清周亮工集名家山水 冊 清朱翰之疏林遠岫] (弟⿱炇𣅀, not very clear though); [https://web.archive.org/web/20231110054654/https://bkimg.cdn.bcebos.com/pic/b21bb051f81986186ecf6b3849ed2e738ad4e686 山鄉小景圖] (僧⿱炇𣅀); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428498421$55i 佩文齋書畫譜(清康熙刊本)卷57 folio 44a] gives ⿱炇𣄼(𤉴); [https://www.unicode.org/L2/L2022/22040-unencoded-nanmingshi.pdf 南明史] (中華書局,2006年) v. 1 p. 8 gives ⿱炇日, all are errors of ⿱炇𣅀 || || E550
|-
| ⿱日⿸厂⿱肰土 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:WUL-ru08_03028_イ咭唎紀略.pdf/3 𠸄咭唎紀略]; variant of 壓/𡒦 || ||
|-
| ⿰火罩 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:金山歌集_pct_50.pdf/120 金山歌集] (advertisement for 華英文歐美烹調廚書) + [https://database.shss.hkust.edu.hk/Cantag/ others] || || E1D9
|-
| ⿰𧾷遟 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:SBL055_%E5%92%B8%E6%B7%B3%E8%87%A8%E5%AE%89%E5%BF%97.pdf&page=2038 咸淳臨安志(宋咸淳刊本)卷95 folio 8a](白居易《答客問杭州》:爲我~蹰停酒盞與君約畧說杭州); variant of 踟 || *WS2027 || E57B
|-
| ⿰鳥巤 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:官話講義_tlc4AQAAMAAJ.pdf/193 官話講義] (less blurry: [https://books.google.com/books?id=tlc4AQAAMAAJ&vq=哈吧狗&pg=PP192]), 𪂒䳁⿰鳥巤(?), some kind of bird? || || E58C
|-
| ⿰忽風 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:官話講義_tlc4AQAAMAAJ.pdf/115 官話講義] || || E541
|-
| ⿱卆⿰九寸 || [http://kanji.zinbun.kyoto-u.ac.jp/db-machine/toho/L/A0400466.jpg 正德乙亥重刊改併五音類聚四聲篇(明正德刊本)卷12 folio 57b 十部]; variant of 壽, created by [[w:zh:朱權]] || pending more evidences || E4E2
|-
| ⿰亻⿱卆⿰九寸 || [http://kanji.zinbun.kyoto-u.ac.jp/db-machine/toho/L/A0400590.jpg 正德乙亥重刊改併五音類聚四聲篇(明正德刊本)卷15 folio 25b 人部]; variant of 儔, created by [[w:zh:朱權]] || pending more evidences || E4E3
|-
| ⿰舟𠂢 || [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=nnc1.cu05093791&seq=652 穆堂初稿(清道光刊本)卷40 folio 7b]; ~船, error of ⿰舟瓜 || pending more evidences ||
|-
| ⿱玨黑 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49839056$3106i 四川通志(清乾隆刊本)卷39 folio 76b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999008080-111210_%E5%85%A8%E8%9C%80%E7%A7%87%E6%96%87%E5%BF%97_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=61 全蜀秇文志(明萬曆刊本)卷2 folio 28a]; [https://archive.wul.waseda.ac.jp/kosho/he16/he16_02033/he16_02033_0002/he16_02033_0002_p0028.jpg 全蜀秇文志(清嘉慶22年刊本)卷2下 folio 10b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCPSSD-70004440_%E3%80%90%E9%81%93%E5%85%89%E3%80%91%E6%96%B0%E9%83%BD%E7%B8%A3%E5%BF%97%E5%8D%81%E5%85%AB%E5%8D%B7%E9%A6%96%E4%B8%80%E5%8D%B7_%E7%AC%AC%E5%8D%81%E4%BA%8C%E5%86%8C.pdf&page=53 新都縣志(清道光刊本)卷15 folio 52a]; 全蜀秇文志(明嘉靖刊本)gives 䵤, stable error of 䵤 || || E58E
|-
| ⿰黹楚 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4763416 鹽亭縣志(清乾隆51年刊本)]卷5 folio 32b; related to ⿰冓楚; might be a variant of 𪓐 (說文繫傳: 「~~,今作楚」) || pending more evidences || EE54
|-
| ⿰氵⿱土力 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:%E5%B4%87%E7%A6%8E%E6%AD%B7%E5%9F%8E%E7%B8%A3%E5%BF%97_11.pdf/19 歷城縣志(明崇禎刊本)卷10 folio 18a](⿰氵⿱上力); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999032216-150811_%E6%88%90%E5%8C%96%E4%B8%81%E4%BA%A5%E9%87%8D%E5%88%8A%E6%94%B9%E4%BD%B5%E4%BA%94%E9%9F%B3%E9%A1%9E%E8%81%9A%E5%9B%9B%E8%81%B2%E7%AF%87_%E7%AC%AC4%E5%86%8A.pdf&page=78 成化重刊改併五音類聚四聲篇(明成化刊本)卷12 folio 33a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999012808-20541_%E5%A4%A7%E6%98%8E%E6%AD%A3%E5%BE%B7%E4%B9%99%E4%BA%A5%E9%87%8D%E5%88%8A%E6%94%B9%E4%B8%A6%E4%BA%94%E9%9F%B3%E9%9B%86%E9%9F%BB_%E7%AC%AC20%E5%86%8A.pdf&page=35 正德乙亥重刊改併五音類聚四聲篇(明正德刊本)卷12 folio 33a] || *WS2027 || E5E4
|-
| ⿰氵⿱止勹 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_48666280_%E6%AD%B7%E5%9F%8E%E7%B8%A3%E5%BF%97_v.15%E5%8D%B7%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%B8%83--%E5%9B%9B%E5%8D%81%E4%B8%80.pdf&page=108 歷城縣志(清乾隆刊本)卷41 folio 8b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_48666280_%E6%AD%B7%E5%9F%8E%E7%B8%A3%E5%BF%97_v.1%E7%9B%AE%E5%BD%95seq.20%EF%BC%8C%E5%8D%B7%E9%A6%96--%E5%8D%B7%E4%BA%8C.pdf&page=31 歷城縣志(清乾隆刊本)目錄 folio 11b]; error of ⿰氵⿱土力 || pending more evidences ||
|-
| ⿰金鄉 || 五經堂文集(清康熙刊本)卷5 行狀 folio 10b ([https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3A%E5%9B%9B%E5%BA%AB%E5%85%A8%E6%9B%B8%E5%AD%98%E7%9B%AE%E5%8F%A2%E6%9B%B8%E9%9B%86%E9%83%A8242%E5%86%8A.pdf&page=124 poor quality image])《辛文敬先生行狀》「女二長適奉國中尉朱廷𡈼次適奉國中尉朱鼐⿰金鄉」 || pending clearer evidences || E60B
|-
| ⿳一⿰心支一 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=187 康熙字典(清康熙內府刊本)子集上二部 folio 31b] 「𠄹……【風雅廣逸】又書作~」; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-2405-206176_%E9%A2%A8%E9%9B%85%E5%BB%A3%E9%80%B8_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=44 風雅廣逸(明嘉靖刊本)卷8 folio 5b] || ||
|-
| ⿰口𠂹 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=204 康熙字典(清康熙內府刊本)子集中人部 folio 4b] 「他……【註】他音~。言禽獸僵死交相積也。」正字通 子集中 人部:「他……他音~」正字通 丑集上 口部:「唾……《六書故》作~」 || ||
|-
| ⿰貝司 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=214 康熙字典(清康熙內府刊本)子集中人部 folio 14b] 「伺……別作~」 || ||
|-
| ⿰亻𡿺 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=226 康熙字典(清康熙內府刊本)子集中人部 folio 27a] 「㑎……【姓苑】作~」 || ||
|-
| ⿰龺一 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=239 康熙字典(清康熙內府刊本)子集中人部 folio 40a] 「倝……本作~」 正字通 子集中 人部:「倝……本作~」 || ||
|-
| ⿰亻𠨟 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=240 康熙字典(清康熙內府刊本)子集中人部 folio 41a] 「倦……【說文】力部作𠢏,人部作~,音義同。」 正字通 子集中 人部:「倦……《說文》力部作𠢏,人部作~,音義同。」|| ||
|-
| ⿰忄棠 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=260 康熙字典(清康熙內府刊本)子集中人部 folio 60b] 「㒉……【集韻】同惝。或作~」 || ||
|-
| ⿱共巾 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=301 康熙字典(清康熙內府刊本)子集下冖部 folio 22a] 「冪……【註】~可以覆物」; [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=77415&page=0131 康熙字典(同文書局石印本)子集下 9]; misprint of 共巾 || || E386
|-
| ⿱一𢁒 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=309 康熙字典(清康熙內府刊本)子集下几部 folio 29b] 「𠘲……【字彙補】古文大字。註見部首。亦作~。」; [https://books.google.com/books?id=1eVbAAAAcAAJ&pg=PP117#v=onepage&q&f=false 字彙補(清康熙刊本)子集 folio 26a] || ||
|-
| ⿰金⿱丣刀 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=334 康熙字典(清康熙內府刊本)子集下刀部 folio 55a] 「劉……【同文備考】作~」; normalized from seal form in [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4440278 同文備考(明嘉靖刊本)卷2 folio 63b] || ||
|-
| ⿰革鼻 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=357 康熙字典(清康熙內府刊本)子集下匚部 folio 77b] 「𠥖……【篇海】刀欛~刀」 || ||
|-
| ⿳⺊㘝𫶧 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=367 康熙字典(清康熙內府刊本)子集下卜部 folio 88a] 「𠧼……亦作~𥹟」 || ||
|-
| ⿱⿱⺊⿵冂厶⿱⺊⿵冂厶 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=367 康熙字典(清康熙內府刊本)子集下卜部 folio 88a] 「𠨁……又作~⿳⺊冋木」 || ||
|-
| ⿳⺊冋木 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=367 康熙字典(清康熙內府刊本)子集下卜部 folio 88a] 「𠨁……又作⿱⿱⺊⿵冂厶⿱⺊⿵冂厶~」 || ||
|-
| ⿱𣪫心 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=449 康熙字典(清康熙內府刊本)丑集上口部 folio 52b] 「唸……【集韻】本作𣪍,同~𣣈」; [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1402 康熙字典(清康熙內府刊本)辰集下殳部 folio 50b] 「殿……【集韻】或作~、𣣈」 集韻 卷之八去聲下 栝韻 店小韻 唸 || ||
|-
| ⿰虫亨 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=451 康熙字典(清康熙內府刊本)丑集上口部 folio 55a] 「啈……【集韻】亨孟切,音~」[http://www.kaom.net/img.php?b=xungu_wyjy&p=179 校訂五音集韻 去聲卷第十二 諍第三 曉二𧨫] || ||
|-
| ⿱炙肉 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=459 康熙字典(清康熙內府刊本)丑集上口部 folio 63a] 「喗……【賈誼·新書】以匈奴之饑,飯羹㗖膹~」 || ||
|-
| ⿰氵造 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=473 康熙字典(清康熙內府刊本)丑集上口部 folio 76b] 「嗾……【集韻】【類篇】𠀤先侯切,音摗。或作𠻛~」 || ||
|-
| ⿰口默 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=492 康熙字典(清康熙內府刊本)丑集上口部 folio 95b] 「嚜……【註】應劭曰:嚜嚜,不自得之意。【楚辭·卜居】作~~」; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:SSID-12911571_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B77%E4%B9%8B8.pdf&page=72 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷7 folio 35b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-bunko11_d0327_%E6%9E%97%E6%96%87%E5%BF%A0%E5%85%AC%E6%94%BF%E6%9B%B8_05.pdf&page=89 林文忠公政書(清光緒刊本)乙集使粵奏稿卷4 folio 19a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12529952_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B711-12.pdf&page=21 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷11 folio 10a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12530034_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B715-16.pdf&page=6 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷15 folio 2b] || || E7DE
|-
| ⿰重孚 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=664 康熙字典(清康熙內府刊本)寅集上子部 folio 9b] 「𡦢……亦作~、𠄉」|| ||
|-
| ⿰嘼孝 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=665 康熙字典(清康熙內府刊本)寅集上子部 folio 10b] 「𡦱……【正譌】从嘼作~」 || ||
|-
| ⿱宩火 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=685 康熙字典(清康熙內府刊本)寅集上宀部 folio 30b] 「𡩨……【韻寶】與審同。亦作~」] || ||
|-
| ⿱山虚 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=759 康熙字典(清康熙內府刊本)寅集中山部 folio 29a] 「㠊……或作~」 || ||
|-
| ⿱𡷈甫 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=760 康熙字典(清康熙內府刊本)寅集中山部 folio 30a] 「𡼘……與《說文》音訓同。或譌作~。」 || ||
|-
| ⿱丸弓 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=854 康熙字典(清康熙內府刊本)寅集下弓部 folio 43a] 「𢎫……【玉篇】亦作~」 || ||
|-
| ⿰𮜁攵 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=888 康熙字典(清康熙內府刊本)寅集下彳部 folio 77a] 「徹……【集韻】或作~」 || ||
|-
| ⿱卻心 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=939 康熙字典(清康熙內府刊本)卯集上心部 folio 41b] 「𢜭……【正字通】一作~」 || ||
|-
| ⿱弭心 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=939 康熙字典(清康熙內府刊本)卯集上心部 folio 42a] 「㥝……亦作~」[https://dict.variants.moe.edu.tw/dictView.jsp?ID=85387#37 異體字字典] || ||
|-
| ⿱𢞎心 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=959 康熙字典(清康熙內府刊本)卯集上心部 folio 61b] 「憊……別作~。非」 || ||
|-
| ⿰忄兾 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=974 康熙字典(清康熙內府刊本)卯集上心部 folio 76b] 「懻……俗作~。非」 || ||
|-
| ⿰牛戎 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=985 康熙字典(清康熙內府刊本)卯集中戈部 folio 2a] 「戎……本作𢦦。俗作~」 || ||
|-
| ⿰扌𠂹 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1041 康熙字典(清康熙內府刊本)卯集中手部 folio 57b] 「捶……本作𢴹,省作~」 || ||
|-
| ⿰𢪓𢪓 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1051 康熙字典(清康熙內府刊本)卯集中手部 folio 68a] 「𢮠……篇海又譌作⿰𢪓𢪓」 || ||
|-
| ⿰月亾 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1204 康熙字典(清康熙內府刊本)辰集上月部 folio 37b] 「𣍢……亦作~」 || ||
|-
| ⿰木⿱芏我 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1328 康熙字典(清康熙內府刊本)辰集中木部 folio 111a] 「檥……本作~,俗省作檥。」 || ||
|-
| ⿰𡏳欠 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1367 康熙字典(清康熙內府刊本)辰集下欠部 folio 16a] 「歎……【說文】本作~」 || ||
|-
| ⿱𠂒𠤎 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1375 康熙字典(清康熙內府刊本)辰集下止部 folio 23b] 「𣥅【字彙補】倉里切,音此。亦作~」; [https://books.google.com/books?id=7OVbAAAAcAAJ&pg=PP62#v=onepage&q&f=false 字彙補(清康熙刊本)辰集 folio 28b] || ||
|-
| ⿰𠂤來 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1383 康熙字典(清康熙內府刊本)辰集下止部 folio 31b] 「𣦨……【字彙補】與歸同。亦作𫨬~」; [https://books.google.com/books?id=7OVbAAAAcAAJ&pg=PP64#v=onepage&q&f=false 字彙補(清康熙刊本)辰集 folio 29b] || ||
|-
| ⿰羊毛 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1421 康熙字典(清康熙內府刊本)辰集下毛部 folio 69b] 「𣮏……~屬」 || ||
|-
| ⿷汇子 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1485 康熙字典(清康熙內府刊本)巳集上水部 folio 43b] 「洭……漢書作~」 || ||
|-
| ⿰氏攵 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1505 康熙字典(清康熙內府刊本)巳集上水部 folio 64a] 「𣶌【集韻】汶或从~」 || ||
|-
| ⿰氵𦊴 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1533 康熙字典(清康熙內府刊本)巳集上水部 folio 91b] 「𣹵……【集韻】暱法切,𠀤音䎎。~𣹵,水貌。」variant of 𤀅? || ||
|-
| ⿰火𢀩 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1605 康熙字典(清康熙內府刊本)巳集中火部 folio 16b] 「𤈩……《正字通》云:同~,俗省。考說文古㷢不作~。」 || ||
|-
| ⿰片可 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1651 康熙字典(清康熙內府刊本)巳集中爿部 folio 62b] 「牁……類篇書作~」; 《蒙古字韻》下二十五|| || F46B
|-
| ⿱丿𠔿 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1674 康熙字典(清康熙內府刊本)巳集下 牛部 folio 7a] 「𤘻……按廣韻⿱丿𠔿同宂」; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4434192 《正字通》(清康熙白鹿書院刊本)子集下 冖部 folio 27a]「冗,俗宂字,篇海人部譌作⿱丿𠔿」; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1011220&imageId=7235502 《新修絫音引證群籍玉篇》(金刊本)卷3 folio 1b]「⿱丿𠔿,而隴切,宂散也……同作宂,俗作冗」; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL015_%E5%BB%A3%E9%9F%BB.pdf&page=133 《大宋重修廣韻》(宋孝宗朝初期刊本)卷3 二腫 folio 3b]; Similar: 𥤢/𡦼; Used as component in 𤘻, 𭝰, 𪥌 || || F102
|-
| ⿰牜皆 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1677 康熙字典(清康熙內府刊本)巳集下牛部 folio 10a] 「𤙞……【集韻】~𤙞,牛馬行。」 || ||
|-
| ⿰亻彌 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1705 康熙字典(清康熙內府刊本)巳集下犬部 folio 37b] 「猕……本作~」 || ||
|-
| ⿱㼌䖵 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1785 康熙字典(清康熙內府刊本)午集上瓜部 folio 52b] 「瓥……奇字韻韻會補作~」; [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1785 康熙字典(清康熙內府刊本)午集上瓜部 folio 53a] 「㼖……古音叢目作~」 || ||
|-
| ⿰叀瓦 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1790 康熙字典(清康熙內府刊本)午集上瓦部 folio 57b] 「𤭔……【正字通】一說甎或作~,𤭔卽~字之譌。」 || ||
|-
| ⿰革產 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1797 康熙字典(清康熙內府刊本)午集上瓦部 folio 64b] 「𤮜……【集韻】尺戰切,音~。義同」 || ||
|-
| ⿰目𧆭 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1906 康熙字典(清康熙內府刊本)午集中皿部 folio 65a] 「盧……【文選】作矑。本作~」 || ||
|-
| ⿰⿱乂王𭆙 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1989 康熙字典(清康熙內府刊本)午集下石部 folio 9a] 「𥒯……【正字通】按:𥒯與煉義難通。如《漢𥓓》致作~」 || ||
|-
| ⿱友⺝ || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1989 康熙字典(清康熙內府刊本)午集下石部 folio 9a] 「𥒯……【正字通】……肴作~,載在《焦竑·略記字始》」 || ||
|-
| ⿰禾仅 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2037 康熙字典(清康熙內府刊本)午集下禾部 folio 56b] 「𥞂……【六書故】作~」 || ||
|-
| ⿰⿱龷里員 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2088 康熙字典(清康熙內府刊本)午集下立部 folio 107b] 「𥫎……亦作~。」 || ||
|-
| ⿱⺌尹 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2108 康熙字典(清康熙內府刊本)未集上竹部 folio 13a] 「筆……又作~。見【漢戚伯樊毅𥓓】」 || ||
|-
| ⿱八尹 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2108 康熙字典(清康熙內府刊本)未集上竹部 folio 13a] 「筆……又作~。又【嚴訢𥓓】作~」,見【舉要】 || ||
|-
| ⿰禾費 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2178 康熙字典(清康熙內府刊本)未集上米部 folio 82b] 「䊧……【註】失氣也。亦作~。」 || ||
|-
| ⿱鞁米 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2179 康熙字典(清康熙內府刊本)未集上米部 folio 84a] 「𥽚……【字彙補】作~,非。」; [https://books.google.com/books?id=7OVbAAAAcAAJ&pg=PP308#v=onepage&q&f=false 字彙補(清康熙刊本)未集 folio 10b] || ||
|-
| ⿰室攴 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2238 康熙字典(清康熙內府刊本)未集中糸部 folio 50a] 「繀……【玉篇】繀車,亦名~車」 || ||
|-
| ⿰糹啇 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2247 康熙字典(清康熙內府刊本)未集中糸部 folio 59a] 「𦅾……【玉篇】矢䠶也,~也。」 || ||
|-
| ⿰馬廐 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2275 康熙字典(清康熙內府刊本)未集中羊部 folio 87a] 「𦎗……【正字通】凡豢養六畜之所,方俗異名。羊必从羊作𦎗,則馬必作~」 || ||
|-
| ⿰豕牢 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2275 康熙字典(清康熙內府刊本)未集中羊部 folio 87a] 「𦎗……【正字通】……豕必作~,亦太迂陋。」 || ||
|-
| ⿰彳瓜 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2413 康熙字典(清康熙內府刊本)未集下舟部 folio 84a] 「舟……【物理論】化~作舟」 || ||
|-
| ⿱艹狙 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2484 康熙字典(清康熙內府刊本)申集上艸部 folio 48b] 「䓚……【玉篇】作~」 || ||
|-
| ⿱艹閤 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2505 康熙字典(清康熙內府刊本)申集上艸部 folio 69b] 「𦴖……○按《小名錄》孫休子名~」 || ||
|-
| ⿺處匀 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2576 康熙字典(清康熙內府刊本)申集中虍部 folio 6b] 「𧇤……亦作~」 || ||
|-
| ⿰幵皃 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2714 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上見部 folio 3a] 「䙹……【註】䙹,閉口貌。一本作~」 || ||
|-
| ⿱覞口 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2722 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上見部 folio 10b] 「𧢅……或从口作~,數之以口也。」; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1003342&imageId=3527380&searchKey=%E6%95%B8%E4%B9%8B%E4%BB%A5%E5%8F%A3%E4%B9%9F 《正字通》(清康熙刊本)酉集上見部 folio 8a] || ||
|-
| ⿰言𠬸 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2754 康熙字典(清康熙內府刊本) 酉集上言部 folio 42b] 「設……【六書故】亦作~。鋪𨻰詞說也。」 || ||
|-
| ⿰言𡵯 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2764 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 53a] 「詜……【篇海】譌作~」 || ||
|-
| ⿰言㞋 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2765 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 54a] 「𧦮……【字彙補】書作~」; 字彙補(清康熙刊本)酉集 folio 5b || ||
|-
| ⿰言⿱コ又 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2765 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 54a] 「𧦮……【字彙補】書作⿰言㞋,又作~」; 字彙補(清康熙刊本)酉集 folio 5b || ||
|-
| ⿱叨言 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2765 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 54a] 「𧦬……【篇韻】作~,皆誤」 || ||
|-
| ⿰言册 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2775 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 64a] 「𧧚……俗省作~」(⿰言𠕁) || ||
|-
| ⿰㖖戈 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2790 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 79a] 「𧨺……【㴑原】作~」 || ||
|-
| ⿱𠈉言 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2791 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 80a] 「諐……【說文】本作~」 || ||
|-
| ⿰言𡵬 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2794 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 83a] 「諜……【增韻】或作𧨯,譌作~」 || ||
|-
| ⿰言𡨈 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2795 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 83b] 「諠……【正字通】與吅咺讙嚾𠀤通。當作~」 || ||
|-
| ⿰言𠦶 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2802 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 90b] 「諽……【正字通】本从𠦶作~」 || ||
|-
| ⿰𦂺糸 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2818 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 107a] 「䜌……【總要】~,聲音諧也。从音絲,取連續義。小篆从言作䜌,借和鈴,加金別作鑾。【舉要】~,與䜌同。」; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=61 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 30a](音鑾) || || E2AB
|-
| ⿰言𤐫 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2811 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 100a] 「謤……【正字通】本作~」 || ||
|-
| ⿰言橆 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2821 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 110a] 「譕……【六書故】作~」 || ||
|-
| ⿰言𪉷 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2823 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 112a] 「譚……【說文】本作~」 || ||
|-
| ⿱山一 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2852 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集中豆部 folio 7a] 「豈……【字彙】~从耑省」|| ||
|-
| ⿱口䒑 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2852 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集中豆部 folio 7a] 「豈……【字彙】……~从豆省 || ||
|-
| ⿰豸攵 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2873 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集中豸部 folio 27b] 「䝘【篇海】與毅同。亦作~。」[https://dict.variants.moe.edu.tw/dictView.jsp?ID=23041 異體字字典] || ||
|-
| ⿰貝𢈂 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2891 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集中貝部 folio 45b] 「𧵫……或作𰷅~」 || ||
|-
| ⿺走劫 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2911 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集中走部 folio 66a] 「𧻘……○按《正字通》沿《字彙》之誤,書作~」 || ||
|-
| ⿺走䜭 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2919 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集中走部 folio 74a] 「𧾝……《正字通》引《㴑原》𧾝作~,與逡同,亦非,乃因《說文》註而臆造此字耳,不可从。」 || ||
|-
| ⿱如邑 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3042 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集下邑部 folio 74a] 「𨚴……【說文】地名。一作~。」 || ||
|-
| ⿵門鬼 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3076 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集下酉部 folio 107b] 「䤈……【王延壽·王孫賦】豁盱~以瑣䤈」 || || ECCA
|-
| ⿰阝先 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3225 康熙字典(清康熙內府刊本)戌集中阜部 folio 6a] 「𨸪……【字彙】見周宣王《石鼓文》。鄭作~……凡作~⿰阝失跌陸四字,無作𨸪者,而四字亦迄無定說,闕疑可也。」|| ||
|-
| ⿰阝失 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3225 康熙字典(清康熙內府刊本)戌集中阜部 folio 6a] 「𨸪……【字彙】薛作~字……凡作⿰阝先~跌陸四字,無作𨸪者,而四字亦迄無定說,闕疑可也。」|| ||
|-
| ⿰雲達 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3302 康熙字典(清康熙內府刊本)戌集中雨部 folio 82b] 「靉……【洞天淸錄】靉靆,老人不辨細書,以此掩目則明。元人小說言靉靆出西域。譌作~,非。」 || ||
|-
| ⿰喬頁 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3351 康熙字典(清康熙內府刊本)戌集下頁部 folio 1a] 「𩑍【字彙】牛召切,音傲。舉頭~𩑍」 || ||
|-
| ⿰⿱士𰥍㐱 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3359 康熙字典(清康熙內府刊本)戌集下頁部 folio 8b] 「䪾……【五音集韻】作~」 || ||
|-
| ⿱力口 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3440 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集上馬部 folio 10b] 「𩢟……與駋字不同,駋从召,此从~」 || ||
|-
| ⿰氵匱 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3470 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集上骨部 folio 41a] 「髓……【釋名】髓,遺也,遺,~也」 || ||
|-
| ⿰衤弇 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3498 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集上鬼部 folio 68b] 「𩳢……或作殗裺~」 || ||
|-
| ⿰代鳥 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3554 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集中鳥部 folio 46a] 「鴏……【廣韻】~,鴨屬。」 || ||
|-
| ⿰扌萮 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3555 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集中鳥部 folio 46b] 「𩿢……又【廣韻】【集韻】𠀤徒口切,音~。水鳥名」|| ||
|-
| ⿺兀兼 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3640 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集下黑部 folio 30b] 「黚……【集韻】紀炎切,音~」 || ||
|-
| ⿰石憑 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3657 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集下鼓部 folio 47b] 「𪔑……~𪔑,石聲。」|| || E713
|-
| ⿰鼠僕 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3664 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集下鼠部 folio 54b] 「𪕷……【廣韻】~𪕷,鼠名。」 || ||
|-
| ⿰戚鼻 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3667 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集下鼻部 folio 57b] 「𪖩……【字彙】許六切,音蓄。~鼻」 || ||
|-
| ⿰牙齒 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3677 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集下齒部 folio 68a] 「𪘺……𪘺~,齒出貌。」 || ||
|-
| ⿰甲丹 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3685 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集下龜部 folio 75b] 「𪚮……或作~」 || ||
|-
| ⿰桒奧 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3730 康熙字典(清康熙內府刊本)補遺 辰集木部 folio 23b] 「𣡉……【五音集韻】書作~」; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017121-45805_%E5%A4%A7%E6%98%8E%E6%88%90%E5%8C%96%E5%BA%9A%E5%AF%85%E9%87%8D%E5%88%8A%E6%94%B9%E4%BD%B5%E4%BA%94%E9%9F%B3%E9%9B%86%E9%9F%BB_%E7%AC%AC9%E5%86%8A.pdf&page=10 大明成化庚寅重刊改併五音集韻(明成化刊本)卷13 folio 8b] || ||
|-
| ⿱巿食 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3756 康熙字典(清康熙內府刊本)補遺 戌集食部 folio 49b] 「餶……【武林舊事】~有鵪鶉、餶飿兒,麵果也。」; 字彙補戌集拾遺 1b gives 市食, ligature of 市食 || ||
|-
| ⿺辶⿱並八 || [[:zh:奎章閣志再草/下篇]]([https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=110393&page=49 《奎章閣志》] p.49-L8),a variant of 「選」 || ||
|-
| ⿰亻𠂡 || [[:zh:奎章閣志再草/下篇]]([https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=110393&page=75 《奎章閣志》] p.75-L2),a variant of 「佩」 || ||
|-
| ⿵門拫 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL186_%E9%87%91%E9%99%B5%E6%96%B0%E5%BF%97.pdf&page=54 金陵新志(元至正刊本)卷1 folio 24b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL186_%E9%87%91%E9%99%B5%E6%96%B0%E5%BF%97.pdf&page=496 卷5 folio 13a] gives 闕, (place name 天⿵門拫山 = 牛頭山 = 天闕山), error of 闕 || pending more evidences ||
|-
| ⿱雔鳥 || [https://ja.wikisource.org/wiki/Page:NDL942681_国語漢文自習要覧_-_附・仮名遣詳解.pdf/31 国語漢文自習要覧], reading おしどり(をしどり), https://zi.tools/⿱雔鳥, https://glyphwiki.org/wiki/u2ff1-u96d4-u9ce5 || || E6FC
|-
| ⿰木⿸厂丂 || [https://ja.wikisource.org/wiki/Page:NDL942681_国語漢文自習要覧_-_附・仮名遣詳解.pdf/31 国語漢文自習要覧], reading とち, variant of 栃, cf 𮓺(蛎), https://zi.tools/⿰木⿸厂丂, https://glyphwiki.org/wiki/u2ff0-u6728-u2ff8-u5382-u4e02 || ||
|-
| ⿺毛曲 || [https://ja.wikisource.org/wiki/Page:NDL942681_国語漢文自習要覧_-_附・仮名遣詳解.pdf/31 国語漢文自習要覧], reading わげ, https://zi.tools/⿺毛曲, https://glyphwiki.org/wiki/u2ffa-u6bdb-u66f2 || || E6FD
|-
| ⿱山⿺𥃤三 || 宋書(中華再造善本影印南宋初期刊宋元明弘治嘉靖遞修刊本)卷67 folio 19b; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005735-99477_%E8%AC%9D%E5%BA%B7%E6%A8%82%E9%9B%86_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=24 謝康樂集(明萬曆11年沈啓原刊本)卷1 folio 6]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47885402$1114i 謝康樂集(明萬曆葛寅亮刊漢魏諸名家集本)卷1 folio 5b]; 沈約: 《宋書》北京: 中華書局, 1974, ISBN 7-101-00309-5, pp. 1758, 1759; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428483725$132i 古文世編(明萬曆刊本)卷50 folio 54b](⿱山⿰目𫧇); 管城碩記(中華書局,1998,ISBN 9787101011913)pp. 374(⿱山⿰目𫧇); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-363-0042_%E8%B3%A6%E8%8B%91_%E5%B7%BB7%E4%B8%8A.pdf&page=37 賦苑(明萬曆刊本)卷7上 folio 35a](⿱山眊); variant of [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?id=01155 UK-20043] ⿱山皅, intermediate form between 𪨱 and ⿱山皅 || ||
|-
| ⿱山能 || [https://dl.ndl.go.jp/pid/2573448/1/32 奇賞齋古文彙編(明天啓刊本)卷136 folio 25b]; error of ⿱山⿺𥃤三 || pending more evidences ||
|-
| ⿳昍土昍 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-6333_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC394%E5%86%8A.pdf&page=2 靈寶無量度人上經大法(明正統道藏本)卷13 folio 1a] || ||
|-
| ⿳昍亠昍 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8424_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2916%E5%86%8A.pdf&page=29 雲笈七籖(明正統道藏本)卷8 folio 11c]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_53616033_%E9%9B%B2%E7%AC%88%E4%B8%83%E7%B1%A4_v.3%E5%8D%B7%E4%B9%8B%E4%BA%94~%E5%8D%B7%E4%B9%8B%E5%85%AB.pdf&page=70 雲笈七籖(明張萱清真館刊本)卷8 folio 14b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8771_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3009%E5%86%8A.pdf&page=8 雲笈七籖(明正統道藏本)卷101 folio 3]; 駢字類編(清雍正刊本)卷85 folio 4a || ||
|-
| ⿳昍一昍 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10836_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4515%E5%86%8A.pdf&page=3 上清高聖太上大道君洞真金元八景玉錄(明正統道藏本)folio 1b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3A%E6%96%87%E6%B7%B5%E9%96%A3%E5%9B%9B%E5%BA%AB%E5%85%A8%E6%9B%B8_1060%E5%86%8A.djvu&page=81 雲笈七籖(清文淵閣四庫全書本)卷8 folio 15b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-278-0137_%E7%B6%9A%E5%AD%97%E5%BD%99%E8%A3%9C4.pdf&page=6 續字彙補(寬文九年刊本)辰集 folio 3b] || ||
|-
| ⿺辶欵 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8536_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2927%E5%86%8A.pdf&page=43 雲笈七籖(明正統道藏本)卷19 folio 17b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9303_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3645%E5%86%8A.pdf&page=43 太上老君中經(明正統道藏本)卷下 folio 17b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_53616033_%E9%9B%B2%E7%AC%88%E4%B8%83%E7%B1%A4_v.7%E5%8D%B7%E4%B9%8B%E5%8D%81%E5%85%AD~%E5%8D%B7%E4%B9%8B%E5%8D%81%E4%B9%9D.pdf&page=70 清真館刊本] gives 遨, variant of 遨 ||
|-
| ⿱雨杓 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=15 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 6a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=10 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 4a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=3 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 1];[https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=16 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 6b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=9 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 3c] || ||
|-
| ⿰礻舁 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=15 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 6a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=13 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 5b]; alternative text: 褉(⿰礻𢍆) || || E7B3
|-
| ⿱雨墮 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=15 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 6a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=13 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 5b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=3 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 1] || ||
|-
| ⿱雨提 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=16 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 6b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=15 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 6a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=4 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 2];[https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=17 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=10 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 4a] || ||
|-
| ⿱雨頭 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=16 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 6b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=15 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 6a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=17 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=10 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 4a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=26 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 10] || ||
|-
| ⿱雨師 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=17 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=17 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=5 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 3];[https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=23 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 9b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=17 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=27 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 11] || ||
|-
| ⿱雨慶 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=17 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=17 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=5 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 3];[https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=23 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 9b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=17 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=27 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 11] || ||
|-
| ⿱雨持 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=18 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 7b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=19 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 8a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=5 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 3];[https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=23 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 9b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=17 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 7a] || ||
|-
| ⿱雨𮃣 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=19 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 7c]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=20 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 9a]; || ||
|-
| ⿱雨蘇 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=6 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 4] || ||
|-
| ⿱雨越 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=19 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 7c]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=20 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 9a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=6 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 4]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=23 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 9b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=18 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 7b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=30 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 12] || ||
|-
| ⿱雨梓 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=19 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 7]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=22 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 10]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=8 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 5]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=29 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 12]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=24 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 10](⿱雨𭡄) || ||
|-
| ⿱雨凝 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=20 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 8]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=24 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 11]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=9 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 5]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=30 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 12]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=25 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 10]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=32 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 13] || ||
|-
| ⿱雨淵 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=21 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 8]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=26 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 12]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=10 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 6]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=30 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 12]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=25 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 10]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=34 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 13] || ||
|-
| ⿱雨堕 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=17 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 7] || ||
|-
| ⿱雨隨 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=9 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 3c]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=25 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 10] || ||
|-
| ⿱雨勤 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=17 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=10 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 5b]; alternative text: 𫕬 || ||
|-
| ⿱雨羅 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=17 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 7a] || ||
|-
| ⿱雨維 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=10 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 4]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=24 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 10]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=26 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 10]; alternative text: 羅 || ||
|-
| ⿱雨住 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=23 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 9b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=19 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 8]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=5 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 3] || ||
|-
| ⿱雨穌 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=23 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 9b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=18 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 7b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=30 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 12] || ||
|-
| ⿰礻署 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8914_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2970%E5%86%8A.pdf&page=19 雲笈七籖(明正統道藏本)卷62 folio 7]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_53616033_%E9%9B%B2%E7%AC%88%E4%B8%83%E7%B1%A4_v.19%E5%8D%B7%E4%B9%8B%E5%85%AD%E5%8D%81%E4%B8%80~%E5%8D%B7%E4%B9%8B%E5%85%AD%E5%8D%81%E5%9B%9B.pdf&page=30 雲笈七籖(明張萱清真館刊本)卷62 folio 9a] || || E7B4
|-
| ⿸疒𩉂 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8662_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2982%E5%86%8A.pdf&page=41 雲笈七籖(明正統道藏本)卷74 folio 16]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10688_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4501%E5%86%8A.pdf&page=38 上清太上帝君九真中經(明正統道藏本)] gives 黶; variant of 靨 || || E7C5
|-
| ⿰禾𢨯 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8680_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2985%E5%86%8A.pdf&page=7 雲笈七籖(明正統道藏本)卷77 folio 3]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10831_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4442%E5%86%8A.pdf&page=50 洞真太上紫度炎光神元變經(明正統道藏本)] gives 𣓠 || || E7C6
|-
| ⿱艹衆 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8681_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2986%E5%86%8A.pdf&page=7 雲笈七籖(明正統道藏本)卷78 folio 3](鳶尾之佐黃⿱艹衆), 黃⿱艹衆 might be 黃寰〔環〕, 《神農本草經》:「黃環,鳶尾爲使」 || ||
|-
| ⿰木⿳䉅奻山 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8848_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3030%E5%86%8A.pdf&page=2 雲笈七籖(明正統道藏本)卷121 folio 1](孚郭切); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY100478_%E8%9C%80%E4%B8%AD%E5%BB%A3%E8%A8%98_%E6%98%8E%E6%9B%B9%E5%AD%B8%E4%BD%BA%E6%92%B0_%E6%98%8E%E5%88%BB%E6%9C%AC.pdf&page=1421 蜀中廣記(明刊本)神仙記卷6 folio 12a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12368715_%E6%A8%8A%E5%8D%97%E6%96%87%E9%9B%86%E8%A3%9C%E7%B7%A8_4.pdf&page=33 樊南文集補編(上海中華書局聚珍仿宋本)卷10 folio 16b] || ||
|-
| ⿰魚体 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999029114-148912_%E6%B8%85%E9%96%9F%E9%96%A3%E5%85%A8%E9%9B%86_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=21 清閟閣全集(清康熙刊本)倪氏世系 folio 5a]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:54145692$402i 居易錄(清康熙刊本)卷20 folio 3a]; person name, might be error of 鮴 || || E724
|-
| ⿰魚卸 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001079148-103096_%E6%A1%82%E5%B9%B3%E7%B8%A3%E8%AA%8C_%E6%B0%91%E5%9C%8B9%E5%B9%B4(1920)_%E5%8D%B7%E4%B9%9D.pdf&page=6 桂平縣志(民國9年鉛印本)卷8 folio 5a](⿰魚⿰缶阝); ⿰魚卸古嶺, place name, it might be the [https://map.baidu.com/poi/%E7%9F%B3%E5%8F%A4%E5%B2%AD/@12266752.48,2675305.4250256545,15.7z 贵港市桂平市石古岭]. ⿰魚卸古 = [https://zh.wiktionary.org/zh-hant/%E7%9F%B3%E7%89%AF 石牯](stone) || || E72D
|-
| ⿰土道 || [https://sillok.history.go.kr/mc/id/msilok_011_1090_0010_0010_0250_0040 明神宗實錄卷109 folio 8a](朱廷⿰土道); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-292-0001_%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E7%9C%81%E5%A4%A7%E5%BF%97_%E5%B7%BB3.pdf&page=56 江西省大志(明萬曆刊本)卷3 folio 55a], [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-292-0001_%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E7%9C%81%E5%A4%A7%E5%BF%97_%E5%B7%BB3.pdf&page=71 folio 70a], [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-292-0001_%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E7%9C%81%E5%A4%A7%E5%BF%97_%E5%B7%BB3.pdf&page=83 folio 82a](three person named as 朱謀⿰土道); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ACADAL02064958_%E6%9D%8E%E5%AE%AE%E4%BF%9D%E6%B9%98%E6%B4%B2%E5%85%88%E7%94%9F%E9%9B%86%EF%BC%88%E4%B9%9D%EF%BC%89.djvu&page=139 李宮保湘洲先生集(四庫全書存目叢書南京圖書館藏淸刻本)卷9 folio 73a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301010647-251021_%E6%9D%8E%E6%96%87%E8%8E%8A%E5%85%AC%E5%85%A8%E9%9B%86_%E5%8D%81%E5%8D%B7_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=55 李文莊公全集(清光緒刊本)卷2 folio 12a](朱幹⿰土道) || *WS2027 || E72F
|-
| ⿰石㖾 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=9 駢雅(明萬曆刊本)卷1 folio 2a](⿰石⿱吅⿻𠫘凵); 文淵閣四庫全書 gives ⿰石𦈯 || pending better evidences || E768/E769
|-
| ⿰亻律 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=9 駢雅(明萬曆刊本)卷1 folio 2a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_2.pdf&page=8 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷1 folio 6b]; ⿰亻律魁 = 侓魁/律魁 || || E76A
|-
| ⿺辶勅 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=10 駢雅(明萬曆刊本)卷1 folio 2b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_2.pdf&page=11 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷1 folio 9b]; variant of 遫 || || E76C
|-
| ⿰山朁 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=10 駢雅(明萬曆刊本)卷1 folio 3a](⿰山㬱); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_2.pdf&page=14 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷1 folio 12b]; ⿰山朁崟 = 嶜崟, variant of 嶜 || || E76D
|-
| ⿱𭃌衣 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=16 駢雅(明萬曆刊本)卷1 folio 8b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_2.pdf&page=43 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷2 folio 11b, 12a]; ⿱𭃌衣葪, error for 袃葪 || pending more evidences ||
|-
| ⿰彳㞕 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=16 駢雅(明萬曆刊本)卷1 folio 8b]; 徶⿰彳㞕 = 徶㣯, propose new UCV 屑㞕 || ||
|-
| ⿰阝⿳文工⺝ || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=17 駢雅(明萬曆刊本)卷1 folio 9b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_2.pdf&page=48 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷2 folio 17a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL133_%E8%A9%A9%E6%94%B7.pdf&page=10 詩攷(元刊本)卷1 folio 3a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999031706-150693_%E9%80%9A%E9%9B%85_%E7%AC%AC3%E5%86%8A.pdf&page=51 通雅(清康熙刊本)卷6 folio 2a]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/619277 管城碩記(清康熙刊本)卷21 folio 14a]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:17752267$2686i 康熙字典(清康熙內府刊本)申集下 衣部 folio 34b]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428501733$71i 佩文韻府(清康熙刊本)卷四下 folio 179b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-278-0047_%E5%88%A5%E9%9B%851.pdf&page=12 別雅(清乾隆督經堂刊本)卷1 folio 8b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:CADAL06054298_%E5%BE%A1%E8%A3%BD%E8%A9%A9%E4%BA%94%E9%9B%86%C2%B7%E5%8D%B7%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%B8%89~%E5%8D%B7%E4%B8%89%E5%8D%81%E5%9B%9B.djvu&page=17 御製詩五集(清文淵閣四庫全書本)卷33 folio 8a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-278-0268_%E5%94%90%E9%9F%BB%E6%AD%A3_%E5%B7%BB1-4.pdf&page=39 唐韻正(清刊本)卷2 folio 9a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCPSSD-70065031_%E4%BF%9E%E6%A8%93%E8%A5%8D%E7%BA%82%E4%BA%94%E5%8D%81%E5%8D%B7_%E7%AC%AC%E5%85%AD%E5%86%8C.pdf&page=66 俞樓襍纂(清光緒刊本)卷32 folio 5b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCPSSD-70018262_%E6%BC%A2%E7%A2%91%E5%BC%95%E7%B6%93%E8%80%83%E5%85%AD%E5%8D%B7%E9%99%84%E5%BC%95%E7%B7%AF%E8%80%83%E4%B8%80%E5%8D%B7_%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E5%86%8C.pdf&page=5 漢碑引經考(清光緒刊本)卷3 folio 3b, 4a]; 褘⿰阝⿳文工⺝ = 委𣙛; variant of 𣙛(slightly different rhs component though)/隋 || ||
|-
| ⿰亻郄 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=20 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 2a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_3.pdf&page=11 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷3 folio 10a]; 券⿰亻郄 = 券𠊬, variant of 𠊬/𢔘 || ||
|-
| ⿰歹犬 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=20 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 2a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_3.pdf&page=11 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷3 folio 10a](⿰歺犬); 炔⿰歹犬 = 𣧂𣧎; error for 𣧂 || pending more evidences ||
|-
| ⿰石析 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=20 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 2a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_3.pdf&page=11 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷3 folio 10a]; ⿰石析殙 = 㱤殙; error for 㱤 || pending better evidences ||
|-
| ⿰氐欠 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=21 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 3a]; ⿰氐欠⿰盧欠 = 㪆㪭 || ||
|-
| ⿰盧欠 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=21 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 3a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_3.pdf&page=18 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷3 folio 16b]; ⿰氐欠⿰盧欠 = 㪆㪭 || ||
|-
| ⿰革貫 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:CADAL06050605_%E9%A7%A2%E9%9B%85%C2%B7%E5%8D%B7%E4%B8%80~%E5%8D%B7%E4%B8%83.djvu&page=32 駢雅(文淵閣四庫全書本)卷2 folio 3b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=22 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 3b] gives 𩍾; error of 𩍾 || || F38A
|-
| ⿰𧾷悤 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=22 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 4a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_3.pdf&page=27 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷3 folio 26a]; 𨇘⿰𧾷悤 = 𨇘𨂴; variant of 𨂴 || ||
|-
| ⿸厂歋 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=23 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 4a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_3.pdf&page=32 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷3 folio 26a] gives 歋; variant of 歋 || ||
|-
| ⿱夆炏 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=24 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 5b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_4.pdf&page=2 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷4 folio 1a]; variant of 㷭 || ||
|-
| ⿰⿱𣦵韭又 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=25 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 6b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_4.pdf&page=8 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷4 folio 6b]; variant of 韰 || ||
|-
| ⿸疒𮥼 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=25 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 7a]; ⿸疒𮥼𤷃 = 𤺻𤷃, variant of 𤺻 || ||
|-
| ⿰亻雝 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=27 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 8b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_4.pdf&page=23 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷4 folio 21b]; ⿰亻雝降 = 㒕降, variant of 㒕 || ||
|-
| ⿰忄匾 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=28 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 10a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_4.pdf&page=33 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷4 folio 32a]; 愝⿰忄匾 = 愝惼; variant of 惼 || ||
|-
| ⿺毛唐 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=37 駢雅(明萬曆刊本)卷3 folio 8b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999031766-147303_%E9%87%8D%E8%A8%82%E7%9B%B4%E9%9F%B3%E7%AF%87_%E7%AC%AC7%E5%86%8A.pdf&page=11 重訂直音篇(練川明德書院明萬曆三十四年刊本)卷7 folio 6b]; variant of 㲥 || ||
|-
| ⿰酉蔥 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=38 駢雅(明萬曆刊本)卷3 folio 10a]; variant of 𨡮 || ||
|-
| ⿰月析 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=38 駢雅(明萬曆刊本)卷3 folio 10a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_5.pdf&page=25 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷5 folio 23b]; 胓⿰月析 = 胓𦠠 = 胓䏳; variant of 䏳 || pending more evidences ||
|-
| ⿰鹵念 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=39 駢雅(明萬曆刊本)卷3 folio 10b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_5.pdf&page=26 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷5 folio 24b]; 𪉿⿰鹵念 = 𪉿𨡎; variant of 𨡎 || ||
|-
| ⿰耑巵 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=3 駢雅(明萬曆刊本)卷4 folio 1b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_5.pdf&page=34 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷8 folio 5a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412004000234-86192_%E9%9B%86%E9%9F%BB_%E7%AC%AC5%E5%86%8A.pdf&page=42 集韻(宋潭州刊本)卷5 folio 42a]; variant of 𦓝 || ||
|-
| ⿰革析 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=6 駢雅(明萬曆刊本)卷4 folio 5a]; 鞞⿰革析 = 鞞䩢; error of 䩢 || pending more evidences ||
|-
| ⿱巳⿶凵氺 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=7 駢雅(明萬曆刊本)卷4 folio 5b]; [http://www.kanripo.org/text/KR1j0013/004#5a 駢雅(清文淵閣四庫全書本)卷4 folio 5a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=8 駢雅(明萬曆刊本)卷4 folio 6b]; variant of 圅; bottom component of 𩄥 || ||
|-
| ⿱艹屏 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=10 駢雅(明萬曆刊本)卷5 folio 1b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_6.pdf&page=32 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷10 folio 5a]; variant of 蓱 || ||
|-
| ⿲氵⿱𣦵韭又 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=10 駢雅(明萬曆刊本)卷5 folio 2a]; 沆⿲氵⿱𣦵韭又 = 沆瀣; variant of 瀣 || ||
|-
| ⿱艹䚜 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=22 駢雅(明萬曆刊本)卷6 folio 4a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_7.pdf&page=20 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷12 folio 18b]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:54163003$85i 初學記(明嘉靖刊本)卷3 folio 8a](蒲結反); ⿱艹䚜挈 = 萆挈, variant of 萆/[https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?id=03350 ⿱艹坡] || ||
|-
| ⿰木旉 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=25 駢雅(明萬曆刊本)卷6 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301014885-292975_%E4%BE%86%E7%A6%BD%E9%A4%A8%E9%9B%86_%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B9%9D%E5%8D%B7_%E7%AC%AC6%E5%86%8A.pdf&page=10 來禽館集(明萬曆刊本)卷11 folio 9b](或䢣㩜乎⿰木旉木之采); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301015234-294594_%E8%95%89%E8%BB%92%E9%9A%A8%E9%8C%84_%E5%8D%81%E4%BA%8C%E5%8D%B7_%E7%AC%AC12%E5%86%8A.pdf&page=32 蕉軒隨錄(清同治刊本)卷12 folio 28b](⿰木旉桑曉日); variant of 榑 || ||
|-
| ⿱肥土 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=29 駢雅(明萬曆刊本)卷7 folio 2b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_7.pdf&page=63 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷14 folio 12b];[https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:15431846$333i 六家詩名物疏(明萬曆刊本)卷16 folio 15a]; ⿱肥土 = 蜰齊; variant of 蜰 || ||
|-
| ⿱楊虫 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=29 駢雅(明萬曆刊本)卷7 folio 2b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_7.pdf&page=63 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷14 folio 13a]; variant of [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?id=03622 ⿱揚虫] || ||
|-
| ⿰⿱叕酉鳥 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=29 駢雅(明萬曆刊本)卷7 folio 3a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_7.pdf&page=65 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷14 folio 14b,15a]; 蛤⿰⿱叕酉鳥 = 蛤歠, variant of 歠 || ||
|-
| ⿰虫矛 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_7.pdf&page=79 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷14 folio 29a](⿰虫予當作⿰虫矛) || || E742
|-
| ⿰午鳥 || [http://www.kanripo.org/text/KR1j0013/007#7b 駢雅(清文淵閣四庫全書本)卷7 folio 7b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=34 駢雅(明萬曆刊本)卷7 folio 7a] gives 𩿞; error of 𩿞 || pending more evidences ||
|-
| ⿰亻茂 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=38 駢雅(明萬曆刊本)卷7 folio 12a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_8.pdf&page=43 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷16 folio 14a, 14b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-07196_1_%E5%B0%91%E5%AE%A4%E5%B1%B1%E6%88%BF%E7%AD%86%E5%8F%A2.pdf&page=448 少室山房筆叢(明天啓刊本)戊部三墳補逸下 folio 20a]; 白⿰亻茂 = 白𠌾 || ||
|-
| ⿰馬啻 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=38 駢雅(明萬曆刊本)卷7 folio 12a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_8.pdf&page=45 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷16 folio 16a]; error of 䮰 || pending more evidences ||
|-
| ⿰耒隹 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-10486433_%E8%90%AC%E6%9B%86_%E6%96%B0%E5%AF%A7%E7%B8%A3%E8%AA%8C_8%E5%8D%B7.pdf&page=89 新寧縣志(日本藏中國罕見地方志叢刊影印東洋文庫藏明萬曆刊本)卷8 folio 49a](朱幹⿰耒隹) || pending clearer evidences ||
|-
| ⿰火菜 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412000001327-14304_%E5%BA%A6%E6%94%AF%E5%A5%8F%E8%AD%B0_%E7%AC%AC214%E5%86%8A.pdf&page=71 度支奏議(明崇禎刊本)陝西司卷2 folio 68a](朱輔⿰火菜) || *WS2027 || E732
|-
| ⿱潘灬 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999032216-150808_%E6%88%90%E5%8C%96%E4%B8%81%E4%BA%A5%E9%87%8D%E5%88%8A%E6%94%B9%E4%BD%B5%E4%BA%94%E9%9F%B3%E9%A1%9E%E8%81%9A%E5%9B%9B%E8%81%B2%E7%AF%87_%E7%AC%AC5%E5%86%8A.pdf&page=21 成化丁亥重刊改併五音類聚四聲篇(明成化刊本)卷13 folio 20a]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49300619$69i 汾州府志(明萬曆刊本)卷3 folio 6b](朱知⿱潘火); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-04806_%E8%96%9B%E6%81%AD%E6%95%8F%E5%85%AC%E5%A5%8F%E7%96%8F.pdf&page=378 薛恭敏公奏疏(鈔本)卷14](朱融⿱潘火) || *WS2027<br/>*WS2027 || E733<br/>E5D7
|-
| ⿰齒蜀 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51492726$95i 空同集(明嘉靖朱睦㮮刊本)卷2 folio 7a](囷京顔之崪嶃隍壘⿰齒蜀而莽没); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4758931 湖廣總志(明萬曆刊本)卷80 folio 25b](pp86) || *WS2027 || E772
|-
| ⿰目帝 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51492726$97i 空同集(明嘉靖朱睦㮮刊本)卷2 folio 9a](⿰目帝之若住忽奔噴兮石雷壑而驟崩); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301013157-260080_%E7%87%95%E5%B7%9D%E9%9B%86_%E5%8D%81%E5%9B%9B%E5%8D%B7_%E7%AC%AC5%E5%86%8A.pdf&page=63 燕川集(清刊本)卷11 folio 26a](⿰目帝視) || *WS2027 || F278
|-
| ⿱山險 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51494773$273i 空同子集(明萬曆長洲鄧雲霄刊本)卷13 folio 6b](巘奔崩萬壑, 㑹⿱山險絶一徑); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51492726$216i 空同集(明嘉靖朱睦㮮刊本)卷13 folio 4a] gives 𡽗; variant of 𡽗 || *WS2027 || E773
|-
| ⿰口譍 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51492726$273i 空同集(明嘉靖朱睦㮮刊本)卷17 folio 11a](⿰口⿳亠倠言); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51494773$361i 空同子集(明萬曆長洲鄧雲霄刊本)卷19 folio 13a](小兒⿰口譍啞始學語育之後屋逢今雨); variant of 𡄖 || *WS2027 || E774
|-
| ⿰革匝 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51492726$308i 空同集(明嘉靖朱睦㮮刊本)卷20 folio 1b]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51494773$413i 空同子集(明萬曆長洲鄧雲霄刊本)卷22 folio 2b](絡頭鞈⿰革匝純用銀細巧似織翻江鱗) || *WS2027 || E775
|-
| ⿱雨晻 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51494773$795i 空同子集(明萬曆長洲鄧雲霄刊本)卷41 folio 3a](靈⿱雨晻靄兮來至風泠泠兮堂戸); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51492726$636i 空同集(明嘉靖朱睦㮮刊本)卷40 folio 2a] gives 𩃗; variant of 𩃗 || *WS2027 || E776
|-
| ⿺虎孝 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51492726$946i 空同集(明嘉靖朱睦㮮刊本)卷59 folio 10a]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51494773$1150i 空同子集(明萬曆長洲鄧雲霄刊本)卷60 folio 11b](動若虎⿺虎孝靜若女濳); variant of 𡦵? || *WS2027 || E777
|-
| ⿰日⿱罒卒 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001059275-56437_%E9%99%9D%E8%A5%BF%E9%80%9A%E5%BF%97_%E6%B8%85%E5%BA%B7%E7%86%996-7%E5%B9%B4(1667-1668)_%E5%8D%B7%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%BA%8C.pdf&page=252 陝西通志(清康熙刊本)卷32樂folio 73b](文翔鳳《齊五嶽賦》「天垂垂其下曙,暾⿰日⿱罒卒⿰日⿱罒卒其夜曈」); variant of 曎? || ||
|-
| ⿱涂甘 || [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2014514336.1A035/?sp=12&st=image&r=0.754,0.267,0.243,0.149,0 大明會典(明正德司禮監刊本)卷35 folio 10b], [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2014514336.1A035/?sp=16&st=image&r=0.512,0.222,0.323,0.198,0 folio 14b] (⿱凃甘), [https://dl.ndl.go.jp/pid/2545518/1/33 (明翻刻正德司禮監本)10b] [https://dl.ndl.go.jp/pid/2545518/1/37 (明翻刻正德司禮監本)14b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301010935-253329_%E5%9B%9B%E5%B7%9D%E9%B9%BD%E6%B3%95%E5%BF%97_%E5%9B%9B%E5%8D%81%E5%8D%B7_%E7%AC%AC16%E5%86%8A.pdf&page=9 四川鹽法志(清光緒刊本)卷27 folio 8a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-04915_%E8%AB%B8%E5%8F%B8%E8%81%B7%E6%8E%8C.pdf&page=117 諸司職掌(明初重刊本)金科 folio 6b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-04914_%E8%AB%B8%E5%8F%B8%E8%81%B7%E6%8E%8C.pdf&page=251 諸司職掌(明洪武刊本)金科:35b] gives 涂甘井; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:54470196$48i 大明會典228卷(明萬曆刊本)33:18b] gives 涂甘井; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL035_%E5%94%90%E6%9B%B8_1.pdf&page=772 新唐書(南宋刊本)卷54] gives 塗𣉯, might be ligature of 涂甘 or a variant of 𣉯/㽏 || *WS2027 || E524
|-
| ⿰釒屑 || [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2014514336.1A162/?sp=19&st=image&r=0.496,0.502,0.49,0.313,0 大明會典(明正德司禮監刊本)卷162 folio 17b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999025248-41133_%E8%AB%B8%E5%8F%B8%E8%81%B7%E6%8E%8C_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=104 諸司職掌(明刊本)工屯部:41a] gives corrupted 鋦; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428230898$62i 大明會典228卷(明萬曆刊本)203:12b] gives 鋦; error of 鋦 || pending more evidences ||
|-
| ⿰缶付 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412004000930-83326_%E8%A8%98%E7%BA%82%E6%B7%B5%E6%B5%B7_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=22 記纂淵海(南宋刊本)卷15 folio 7a] (⿰𦈢付); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-366-0006_%E8%A8%98%E7%BA%82%E6%B7%B5%E6%B5%B7_%E5%B7%BB56-57.pdf&page=57 記纂淵海(明萬曆刊本)卷57 folio 13a] (⿰𦈢付); 何志華: 《唐宋類書徵引〈淮南子〉資料彙編》, 中文大學出版社, 2005, pp. 98; alternative text: [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?id=03133 ⿰缶央] || *WS2027 || E526
|-
| ⿰魚党 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-04076_%E9%96%A9%E4%B8%AD%E6%B5%B7%E9%8C%AF%E7%96%8F.pdf&page=23 閩中海錯疏(明萬曆刊本)卷中 folio 5b, 6a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412000004805-5796_%E8%97%9D%E6%B5%B7%E7%8F%A0%E5%A1%B5_%E7%AC%AC28%E5%86%8A.pdf&page=68 閩中海錯疏(清乾隆藝海珠塵本)卷中 folio 4b]; ⿰魚党魟 = 𩽳魟 || *WS2027 || E7AE
|-
| ⿰口俾 || [https://www.dpm.org.cn/dyx.html?path=/Uploads/tilegenerator/dest/files/image/8831/2009/0877/img0003.xml 籌辦夷務始末(清內府抄本)凡例]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911603_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B771%E4%B9%8B72.pdf&page=69 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷72 folio 3a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911604_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B773%E4%B9%8B74.pdf&page=71 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷73 folio 35a]; 𪢝⿰口俾⿰口士 = 𪢝𠳓𠺮 = [[w:en:John Francis Davis|John Francis Davis]]<br>[https://archive.org/details/chinesemadeeasy00brourich/page/n321/mode/2up Chinese Made Easy] (𠾦酒 = ⿰口俾酒 = beer) || || E7D5
|-
| ⿰口穵 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911570_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B75%E4%B9%8B6.pdf&page=46 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷5 folio 22b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001065210-95864_%E5%90%8C%E5%AE%98%E7%B8%A3%E8%AA%8C_%E6%B0%91%E5%9C%8B33%E5%B9%B4(1944)_%E5%8D%B7%E4%BA%8C%E5%8D%81%E5%85%AB.pdf&page=16 同官縣志(民國33年鉛印本)卷27 folio 16b] L8; ⿰口穵呅 = ?, 𠻃𡁠⿰口士 = [[w:en:John Pope Hennessy|John Pope Hennessy]]; || || E7D6
|-
| ⿰口䧞 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911570_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B75%E4%B9%8B6.pdf&page=119 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷6 folio 31a]; ⿰口䧞⿰口帑⿰口陒𡁠 = Manuel, see also [https://www.macaudata.mo/macaubook/book253/html/018601.htm 兩廣總督李鴻賓等奏報審辦匪徒藉案打毁夷人房屋乘機搶奪等情摺] || || E7DA
|-
| ⿰口帑 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911570_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B75%E4%B9%8B6.pdf&page=119 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷6 folio 31a] || || E7DC
|-
| ⿰口陒 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911570_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B75%E4%B9%8B6.pdf&page=119 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷6 folio 31a] || || E7DD
|-
| ⿰口經 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911571_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B77%E4%B9%8B8.pdf&page=38 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷7 folio 18b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:WUL-bunko11_d0327_%E6%9E%97%E6%96%87%E5%BF%A0%E5%85%AC%E6%94%BF%E6%9B%B8_05.pdf&page=65 林文忠公政書(清光緒刊本)乙集使粵奏稿卷3 folio 15b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911571_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B77%E4%B9%8B8.pdf&page=44 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷7 folio 21b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-bunko11_d0327_%E6%9E%97%E6%96%87%E5%BF%A0%E5%85%AC%E6%94%BF%E6%9B%B8_05.pdf&page=69 林文忠公政書(清光緒刊本)乙集使粵奏稿卷3 folio 20a]; ⿰口經 = C. W. King || || E7DF
|-
| ⿰口弁 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911571_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B77%E4%B9%8B8.pdf&page=38 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷7 folio 18b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:WUL-bunko11_d0327_%E6%9E%97%E6%96%87%E5%BF%A0%E5%85%AC%E6%94%BF%E6%9B%B8_05.pdf&page=65 林文忠公政書(清光緒刊本)乙集使粵奏稿卷3 folio 15b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911571_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B77%E4%B9%8B8.pdf&page=44 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷7 folio 21b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-bunko11_d0327_%E6%9E%97%E6%96%87%E5%BF%A0%E5%85%AC%E6%94%BF%E6%9B%B8_05.pdf&page=69 林文忠公政書(清光緒刊本)乙集使粵奏稿卷3 folio 20a]; ⿰口弁⿰口遜 = Hevlyn Benson, [https://www.jstor.org/stable/26458404 captain of the Morrison and of the Roman] || || E7E0
|-
| ⿰口淋 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911571_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B77%E4%B9%8B8.pdf&page=123 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷8 folio 25a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911570_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B75%E4%B9%8B6.pdf&page=46 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷5 folio 22b] has 吪啉𠶠, 吪⿰口淋𠶠 = 吪啉𠶠 = Framjee, variant of 啉 || || E7E4
|-
| ⿱艹牌 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911583_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B731%E4%B9%8B32.pdf&page=126 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷32 folio 24b](藤⿱艹牌); [http://www.kanripo.org/text/KR2m0012/074#6a 《欽定大清會典》(清文淵閣四庫全書本)卷74 folio 6a](柳⿱艹牌); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301011018-254586_%E7%9A%87%E6%9C%9D%E7%91%A3%E5%B1%91%E9%8C%84_%E5%9B%9B%E5%8D%81%E5%9B%9B%E5%8D%B7_%E7%AC%AC11%E5%86%8A.pdf&page=21 《皇朝瑣屑錄》(清光緒刊本)卷30 folio 6a](柳⿱艹牌); 藤⿱艹牌 = 藤牌 || || E7E5
|-
| ⿰口斐 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911603_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B771%E4%B9%8B72.pdf&page=151 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷72 folio 44a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12529953_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B719-20.pdf&page=102 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷20 folio 22b]; ⿰口斐咧𡀣 = ?, 吼吠𪢝哺⿰口辨⿰口斐⿰口縻 = ? || || E66D
|-
| ⿰口河 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911604_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B773%E4%B9%8B74.pdf&page=75 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷73 folio 37a]; ⿰口河𭋳啲, a Netherlandic ship || || E66E
|-
| ⿰口珥 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911604_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B773%E4%B9%8B74.pdf&page=175 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷74 folio 47a]; ⿰口壁⿰口珥 = ⿰口璧咡 = [[w:en:James Biddle|James Biddle]] || || E66F
|-
| ⿰口璧 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911605_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B775%E4%B9%8B76.pdf&page=3 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷75 folio 1a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12529948_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B71-4.pdf&page=68 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷3 folio 33b]; [https://commons.m.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12640450_%E8%BF%91%E4%BB%A3%E4%B8%AD%E5%9C%8B%E5%8F%B2%E6%96%99%E5%8F%A2%E5%88%8A%E7%BA%8C%E7%B7%A8_%E7%AC%AC42%E8%BC%AF_%E6%9D%BE%E9%BE%95%E5%85%88%E7%94%9F%E5%85%A8%E9%9B%86_%E5%A5%8F%E7%96%8F_%E6%96%87%E9%9B%86.pdf&page=97 松龕先生奏疏(近代中國史料叢刊續編影印民國4年鉛印本)卷下 folio 6b]; 啥⿰口璧 = ? || || E670
|-
| ⿰口鐸 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911605_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B775%E4%B9%8B76.pdf&page=93 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷75 folio 46a]; ⿰口顧⿰口鐸𪢝 = [https://www.catholic-hierarchy.org/bishop/bdani.html François-Xavier-Timothée Danicourt] || || E671
|-
| ⿰口嘉 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911606_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B777%E4%B9%8B78.pdf&page=130 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷78 folio 19b]; 㕸⿰口嘉喇 = ? || || E673
|-
| ⿰口旺 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:SSID-12911607_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B779%E4%B9%8B80.pdf&page=6 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷79 folio 2b]; 嚧⿰口旺 = ⿰口陸𠸄 = [[w:zh:法國駐華大使列表|Alexandre de Forth-Rouen]] || || E674
|-
| ⿰口杏 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12530034_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B715-16.pdf&page=6 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷15 folio 2b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12530034_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B715-16.pdf&page=9 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷15 folio 4a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-311998004480-50060_%E6%88%90%E9%83%BD%E9%80%9A%E8%A6%BD_%E5%8D%B7%E4%BA%8C.pdf&page=267 成都通覽(清宣統成都通俗報社石印本)卷2 folio 260b]; 吁𡁠⿰口杏 = [http://ecole.nav.traditions.free.fr/officiers_guerin_nicolas.htm Nicolas François GUÉRIN]; 媽⿰口杏 = 瞎子 || || E7EF
|-
| ⿰口庭 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12529953_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B719-20.pdf&page=102 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷20 folio 22b]; 𫩢⿰口庭⿰口柏唲 = ? || || E675
|-
| ⿰口柏 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12529953_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B719-20.pdf&page=102 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷20 folio 22b]; 𫩢⿰口庭⿰口柏唲 = ? || || E676
|-
| ⿰口辨 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12529953_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B719-20.pdf&page=102 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷20 folio 22b] || || E67E
|-
| ⿰口縻 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12529953_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B719-20.pdf&page=102 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷20 folio 22b] || || E67F
|-
| ⿰口勷 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12530003_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B779-80.pdf&page=160 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷80 folio 27b]; 㕷啲⿰口勷 = ? || || E7F3
|-
| ⿰豕堯 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:24090754$2169i 《尚史》(清乾隆刊本)禮志卷4 folio 1a](氣質之秉⿰豕堯醇𭔃焉); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:24090754$2321i 《尚史》(清乾隆刊本)序傳 folio 1b](散醇不⿰豕堯); variant of 澆? || *WS2027 || E68C
|-
| ⿰山寕 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001066880-14868_%E5%BE%90%E9%9C%9E%E5%AE%A2%E9%81%8A%E8%A8%98_%E5%8D%B7%E4%B8%80.pdf&page=80 《徐霞客游記》(清光緒7年瘦影山房木活字本)卷1下 folio 25a] (崢⿰山⿳宀𮕜一); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ACADAL02033947_%E7%BA%8C%E6%8C%87%E6%9C%88%E9%8C%84%EF%BC%88%E4%B8%83%EF%BC%89.djvu&page=59 《續指月錄》(清康熙刊本)卷13 folio 2b] (崢⿰山𡨴); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412000007096-232499_%E8%90%AC%E5%85%A8%E8%A8%98_%E7%AC%AC3%E5%86%8A.pdf&page=33 《萬全記》(清初刻本)下卷 folio 32b] (崢⿰山寕); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY100468_%E8%A5%BF%E6%B9%96%E4%BA%8C%E9%9B%86_%E6%98%8E%E5%91%A8%E6%A5%AB%E6%92%B0_%E6%98%8E%E6%9C%AB%E9%9B%B2%E6%9E%97%E8%81%9A%E9%8C%A6%E5%A0%82%E5%88%BB%E6%9C%AC.pdf&page=263 《西湖二集》(明末雲林聚錦堂刻本) 卷11 folio 9a] (崢⿰山𡨴) || || E68E
|-
| ⿰飠⿱幺⺝ || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_28465675_%E8%90%AC%E5%A3%BD%E7%9B%9B%E5%85%B8%E5%88%9D%E9%9B%86_v.9.pdf&page=64 《萬壽盛典初集》(清康熙刊本)卷28 folio 13a](饋⿰飠⿱幺⺝) || || E690
|-
| ⿰氵煎 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_28465675_%E8%90%AC%E5%A3%BD%E7%9B%9B%E5%85%B8%E5%88%9D%E9%9B%86_v.27.pdf&page=33 《萬壽盛典初集》(清康熙刊本)卷81 folio 6b](洗⿰氵煎) || *WS2027 || E691
|-
| ⿰金苞 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_48904051_%E6%81%AF%E7%B8%A3%E5%BF%97_v.7%E5%8D%B7%E5%8D%81.pdf&page=21 《息縣志》(清順治刊本)卷10 folio 20a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001069883-99172_%E6%81%AF%E7%B8%A3%E8%AA%8C_%E6%B8%85%E5%98%89%E6%85%B64%E5%B9%B4(1799)_%E5%8D%B7%E4%B9%9D.pdf&page=20 《息縣志》(清嘉慶刊本)卷8 內紀上 folio 19a]; 朱蘊⿰金苞, variant of ⿰金袌, similar shape: 𨩦 || *WS2027 || E692
|-
| ⿸疒遣 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4429410 《欽定康濟錄》(清乾隆武英殿刊本)卷3下 folio 34b] (pp. 36)(疤⿸疒遣); [https://www.digital.archives.go.jp/img/588028 《硯雲》(清乾隆刊本)夢憶 folio 22b] (pp. 23) || *WS2027 || E6AA
|-
| ⿰月毚 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999011108-21900_%E5%90%B3%E4%B8%AD%E6%B0%B4%E5%88%A9%E5%85%A8%E6%9B%B8_%E7%AC%AC3%E5%86%8A.pdf&page=179 《吳中水利全書》(明崇禎刊本)卷5 folio 115b](鵝⿰月⿱⿳⺈𠔿比免浦); 卷10 folio 57b gives 艬, error for 艬 || || E94F
|-
| ⿱艹澳 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-03983_07_%E6%9D%B1%E5%90%B3%E6%B0%B4%E5%88%A9%E8%80%83.pdf&page=20 《東吳水利考》(明天啓刊本)卷6 folio 79a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999011108-21902_%E5%90%B3%E4%B8%AD%E6%B0%B4%E5%88%A9%E5%85%A8%E6%9B%B8_%E7%AC%AC5%E5%86%8A.pdf&page=81 《吳中水利全書》(明崇禎刊本)卷7 folio 85a](葑⿱艹澳塘); alternative name: 葑澳塘, 葑𤀀塘 || *WS2027 || E950
|-
| ⿰氵旉 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-07404_%E6%88%92%E8%8F%B4%E8%80%81%E4%BA%BA%E6%BC%AB%E7%AD%86.pdf&page=47 《戒菴老人漫筆》(明萬曆刊本)卷1 folio 11b](于公⿰氵旉); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999011108-22015_%E5%90%B3%E4%B8%AD%E6%B0%B4%E5%88%A9%E5%85%A8%E6%9B%B8_%E7%AC%AC15%E5%86%8A.pdf&page=59 《吳中水利全書》(明崇禎刊本)卷24 folio 12b](于君⿰氵旉); 于⿰氵旉, person name || *WS2027 || E952
|-
| ⿵戊貞 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999011108-22016_%E5%90%B3%E4%B8%AD%E6%B0%B4%E5%88%A9%E5%85%A8%E6%9B%B8_%E7%AC%AC16%E5%86%8A.pdf&page=73 《吳中水利全書》(明崇禎刊本)卷25 folio 71b](⿵戊貞事卽工); variant of 臧 || || E953
|-
| ⿱山戈 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999011108-22016_%E5%90%B3%E4%B8%AD%E6%B0%B4%E5%88%A9%E5%85%A8%E6%9B%B8_%E7%AC%AC16%E5%86%8A.pdf&page=83 《吳中水利全書》(明崇禎刊本)卷25 folio 82a](⿱山戈不念恤); variant of 嵗 || || E954
|-
| ⿱敏金 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-292-0001_%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E7%9C%81%E5%A4%A7%E5%BF%97_%E5%B7%BB3.pdf&page=32 《江西省大志》(明萬曆刊本)卷3 folio 30b]([朱]統⿱敏金); 《三晉石刻大全·晉城市城區卷》(太原: 三晋出版社, 2012.12, [ISBN 978-7-5457-0648-2]) pp. 79 《誥封安人宗母鍾氏墓誌銘》([朱]鼐⿱敏金) || *WS2027 || E955
|-
| ⿰馬止 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY000097_%E5%AE%8B%E6%9B%B8%E4%B8%80%E7%99%BE%E5%8D%B7_(%E6%A2%81)%E6%B2%88%E7%B4%84_%E6%92%B0_%E5%AE%8B%E5%88%BB%E5%AE%8B%E5%85%83%E6%98%8E%E9%81%9E%E4%BF%AE%E6%9C%AC.pdf&page=555 《宋書》(中華再造善本影印南宋元明三朝遞修本)卷16 folio 33b](綱威巡⿰馬止); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017124-4288_%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%8F%B2_%E7%AC%AC123%E5%86%8A.pdf&page=47 《宋書》(明崇禎汲古閣刊本)卷16 folio 18b]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428463533$27i 《歷代名臣奏議》(明永樂刊本)卷294 folio 7a]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/3938765 《廣廣文選》(明萬曆刊本)卷8 folio 53a](pp. 54); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-%E5%88%A5030-0001_%E8%AC%9D%E5%85%89%E7%A6%84%E9%9B%861.pdf&page=25 《漢魏六朝一百三家集》(明崇禎刊本) 謝光祿集 folio 17a]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/5093167 《歷代古文國瑋集》(明末刊本)卷47 folio 26a](pp. 114);[https://www.digital.archives.go.jp/img/4764110 《岱覽》(清嘉慶刊本)卷5 folio 5a](pp. 6); alternative text: 䮃(宋書武英殿刊本), 駐(五禮通考50) || *WS2027 || E959
|-
| ⿱艹奸 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412004000368-302714_%E5%8D%97%E9%BD%8A%E6%9B%B8_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=61 《南齊書》(南宋刻宋元明初遞修本)卷7 folio 9a](青⿱艹奸金口帶); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017124-4237_%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%8F%B2_%E7%AC%AC136%E5%86%8A.pdf&page=73 《南齊書》(明崇禎汲古閣刊本)卷7 folio 5a]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4417105 《史觹》(明萬曆刊本)卷7 folio 2a](p. 22); [https://www.digital.archives.go.jp/img/619277 《管城碩記》(清康熙刊本)卷21 folio 4b](pp. 6); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCPSSD-70011107_%E3%80%90%E5%90%8C%E6%B2%BB%E3%80%91%E4%B8%8A%E6%B1%9F%E5%85%A9%E7%B8%A3%E5%BF%97%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B9%9D%E5%8D%B7%E9%A6%96%E4%B8%80%E5%8D%B7_%E7%AC%AC%E4%B8%89%E5%86%8C.pdf&page=39 同治上江兩縣志(清同治刊本)卷5 folio 8b];[https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCPSSD-71021848_%E5%B0%96%E9%99%BD%E5%8F%A2%E7%AD%86%E5%8D%81%E5%8D%B7_%E7%AC%AC%E4%B8%80%E5%86%8C.pdf&page=63 吳騫:《尖陽叢筆》(宣統三年國學扶輪社鉛印本) 卷5 folio 5b, 6a]; variant of 䓸? || *WS2027 || E95A
|-
| ⿰衤䍃 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-01524_04_%E9%9A%8B%E6%9B%B8.pdf&page=15 《隋書》(元大德刊明印本)卷11 folio 23a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017124-4457_%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%8F%B2_%E7%AC%AC183%E5%86%8A.pdf&page=106 《隋書》(明崇禎崇禎汲古閣刊本)卷11 folio 24b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412004000453-85_%E8%B3%87%E6%B2%BB%E9%80%9A%E9%91%92_%E7%AC%AC87%E5%86%8A.pdf&page=21 《資治通鑑》(胡三省音註, 元刊本)卷172 folio 20a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-GBZX0301011838-283221_%E5%A4%A7%E5%94%90%E5%85%AD%E5%85%B8_%E4%B8%89%E5%8D%81%E5%8D%B7_%E7%AC%AC4%E5%86%8A.pdf&page=10 《大唐六典》(明嘉靖浙江按察司刊本)卷12 folio 9b]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4766800 《廣博物志》(明萬曆刊本)卷38 folio 7a](pp. 8); [https://www.digital.archives.go.jp/img/619278 《管城碩記》(清康熙刊本)卷24 folio 12b](pp. 14); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-286-0094_%E8%A5%BF%E9%AD%8F%E6%9B%B84.pdf&page=16 《西魏書》(清乾隆刊本)卷9 folio 15a]; alternative text: 褕(通典62) || *WS2027 || E95C
|-
| ⿰氵⿱㚘心 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-01524_11_%E9%9A%8B%E6%9B%B8.pdf&page=49 《隋書》(元大德刊明印本)卷30 folio 18b](涿郡有……漷水⿰氵⿱㚘心水); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017124-4323_%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%8F%B2_%E7%AC%AC187%E5%86%8A.pdf&page=123 《隋書》(明崇禎汲古閣刊本)卷30 folio 11a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301010739-250310_%E5%8D%97%E5%8C%97%E5%8F%B2%E8%A3%9C%E5%BF%97_%E5%8D%81%E5%9B%9B%E5%8D%B7_%E7%AC%AC4%E5%86%8A.pdf&page=20 《南北史補志》(清光緒刊本)卷8 folio 19b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301013858-271122_%E9%9A%8B%E6%9B%B8%E5%9C%B0%E7%90%86%E5%BF%97%E6%94%B7%E8%AD%89_%E4%B9%9D%E5%8D%B7_%E7%AC%AC4%E5%86%8A.pdf&page=78 《隋書地理志攷證》(清光緒刊本)卷5 folio 76b]; similar shape: [https://dict.variants.moe.edu.tw/dictView.jsp?ID=58349 ⿰氵⿱𭑈⿰⿺乚丶丶] || *WS2027 || E95D
|-
| ⿳𥫗䀠侯 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL035_%E5%94%90%E6%9B%B8_4.pdf&page=296 《唐書》(宋紹興刊本)卷221下 folio 2a](東安國……治喝汗城,亦曰⿳𥫗䀠侯斤……即以……⿳𥫗䀠侯斤爲木鹿州); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017124-4177_%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%8F%B2_%E7%AC%AC36%E5%86%8A.pdf&page=23 《唐書》(明崇禎汲古閣刊本)卷221下 folio 2a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY000580_%E6%96%87%E7%8D%BB%E9%80%9A%E8%80%83_%E4%B8%80%E7%99%BE%E4%B8%80%E5%86%8A_%E5%85%83%E9%A6%AC%E7%AB%AF%E8%87%A8%E8%91%97_%E5%85%83%E6%B3%B0%E5%AE%9A%E5%85%83%E5%B9%B4%E8%A5%BF%E6%B9%96%E6%9B%B8%E9%99%A2%E5%88%BB%E6%9C%AC5.pdf&page=1191 《文獻通考》(中華再造善本影印元泰定元年西湖書院刊本)卷338 folio 4a]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/619277 《管城碩記》(清康熙刊本)卷21 folio 6a](pp. 7); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-001913784-230119_%E5%AE%88%E5%B1%B1%E9%96%A3%E5%8F%A2%E6%9B%B8_%E7%AC%AC9%E5%86%8A.pdf&page=13 《古今姓氏書辯證》(清道光刊守山閣叢書本) 卷10 folio 12a]; 余太山: 《兩漢魏晉南北朝正史西域傳要注》北京: 中華書局, 2005 [ISBN 7-101-04520-0] p. 559 (「喝汗」[hat-han]和「⿳𥫗䀠侯斤」[ho-kion]均係 Kharghānkath 之對譯); alternative text: 籰(歷代職官表71) || *WS2027 || E95E
|-
| ⿱艹嵒 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL035_%E5%94%90%E6%9B%B8_2.pdf&page=354 《唐書》(宋紹興刊本)卷72上 folio 57b](李⿱艹嵒, son of 李瑗); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017124-4166_%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%8F%B2_%E7%AC%AC13%E5%86%8A.pdf&page=92 《唐書》(明崇禎汲古閣刊本)卷72上 folio 47a]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/619277 《管城碩記》(清康熙刊本)卷21 folio 5b](pp. 7); variant of 䕾? || *WS2027 || E963
|-
| ⿰亻雚 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL035_%E5%94%90%E6%9B%B8_2.pdf&page=355 《唐書》(宋紹興刊本)卷72上 folio 59a](李⿰亻雚, son of 李踐義); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017124-4166_%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%8F%B2_%E7%AC%AC13%E5%86%8A.pdf&page=93 《唐書》(明崇禎汲古閣刊本)卷72上 folio 48a]; [https://viewer.rsl.ru/ru/rsl01008471766?page=39 《淮南鴻烈解》(宋刊本)卷5 folio 17a](⿰亻雚之爲度也); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999013604-222890_%E5%AE%8B%E5%8F%B2_%E7%AC%AC74%E5%86%8A.pdf&page=21 《宋史》(明成化刊本) 卷228 folio 22a](趙必⿰亻雚); [https://rarebooks-maps.npm.edu.tw/index.php?act=Display/image/6593vOKyA0 《龍龕手鑑》(南宋刊本)卷1 folio 10a](⿰亻雚, 俗, 音權, 變也); variant of 𬿡 || *WS2027 || E961
|-
| ⿰韋回 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL035_%E5%94%90%E6%9B%B8_2.pdf&page=361 《唐書》(宋紹興刊本)卷72上 folio 65a](李⿰韋回, son of 李延祐); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017124-4166_%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%8F%B2_%E7%AC%AC13%E5%86%8A.pdf&page=98 《唐書》(明崇禎汲古閣刊本)卷72上 folio 52b](⿰韋囘); [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=hvd.32044068014406&seq=1622 《唐尚書省郎官石柱題名考》(清光緒刊月河精舍叢鈔本)卷16 folio 20b](⿰韋囘) || *WS2027 || E964
|-
| ⿺虎仁 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9900013321_%E6%B8%85%E7%A8%97%E9%A1%9E%E9%88%94_%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%86%8A.pdf&page=139 《清稗類鈔》(商務印書館, 1917)vol. 66 會黨類 pp. 69](五堂各以彪𧈙𧇮𧇎𧇌及⿺虎仁⿺虎義⿺虎禮⿺虎智⿺虎信等字別之)<br/>平山周:《中國秘密社會史》(香港中和出版有限公司, 2021) [ISBN 978-988-8694-39-6] [https://www.google.co.uk/books/edition/%E4%B8%AD%E5%9C%8B%E7%A7%98%E5%AF%86%E7%A4%BE%E6%9C%83%E5%8F%B2/ltcwEAAAQBAJ?hl=en&gbpv=1&dq=%22%E4%BA%94%E5%A0%82%E5%90%84%E4%BB%A5%22&pg=PA139 p. 139] ([https://www.babelstone.co.uk/CJK/Evidence/ZhongguoMimiShehuiShi_139.png page image]) -- Fig. 14 also shows "彪⿺虎仁公" || *WS2027 || E965
|-
| ⿺虎義 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9900013321_%E6%B8%85%E7%A8%97%E9%A1%9E%E9%88%94_%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%86%8A.pdf&page=139 《清稗類鈔》(商務印書館, 1917)vol. 66 會黨類 pp. 69](五堂各以彪𧈙𧇮𧇎𧇌及⿺虎仁⿺虎義⿺虎禮⿺虎智⿺虎信等字別之)<br/>平山周:《中國秘密社會史》(香港中和出版有限公司, 2021) [ISBN 978-988-8694-39-6] [https://www.google.co.uk/books/edition/%E4%B8%AD%E5%9C%8B%E7%A7%98%E5%AF%86%E7%A4%BE%E6%9C%83%E5%8F%B2/ltcwEAAAQBAJ?hl=en&gbpv=1&dq=%22%E4%BA%94%E5%A0%82%E5%90%84%E4%BB%A5%22&pg=PA139 p. 139] ([https://www.babelstone.co.uk/CJK/Evidence/ZhongguoMimiShehuiShi_139.png page image]) || *WS2027 || E966
|-
| ⿺虎禮 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9900013321_%E6%B8%85%E7%A8%97%E9%A1%9E%E9%88%94_%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%86%8A.pdf&page=139 《清稗類鈔》(商務印書館, 1917)vol. 66 會黨類 pp. 69](五堂各以彪𧈙𧇮𧇎𧇌及⿺虎仁⿺虎義⿺虎禮⿺虎智⿺虎信等字別之)<br/>平山周:《中國秘密社會史》(香港中和出版有限公司, 2021) [ISBN 978-988-8694-39-6] [https://www.google.co.uk/books/edition/%E4%B8%AD%E5%9C%8B%E7%A7%98%E5%AF%86%E7%A4%BE%E6%9C%83%E5%8F%B2/ltcwEAAAQBAJ?hl=en&gbpv=1&dq=%22%E4%BA%94%E5%A0%82%E5%90%84%E4%BB%A5%22&pg=PA139 p. 139] ([https://www.babelstone.co.uk/CJK/Evidence/ZhongguoMimiShehuiShi_139.png page image]) || *WS2027 || E967
|-
| ⿺虎智 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9900013321_%E6%B8%85%E7%A8%97%E9%A1%9E%E9%88%94_%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%86%8A.pdf&page=139 《清稗類鈔》(商務印書館, 1917)vol. 66 會黨類 pp. 69](五堂各以彪𧈙𧇮𧇎𧇌及⿺虎仁⿺虎義⿺虎禮⿺虎智⿺虎信等字別之)<br/>平山周:《中國秘密社會史》(香港中和出版有限公司, 2021) [ISBN 978-988-8694-39-6] [https://www.google.co.uk/books/edition/%E4%B8%AD%E5%9C%8B%E7%A7%98%E5%AF%86%E7%A4%BE%E6%9C%83%E5%8F%B2/ltcwEAAAQBAJ?hl=en&gbpv=1&dq=%22%E4%BA%94%E5%A0%82%E5%90%84%E4%BB%A5%22&pg=PA139 p. 139] ([https://www.babelstone.co.uk/CJK/Evidence/ZhongguoMimiShehuiShi_139.png page image]) || *WS2027 || E968
|-
| ⿺虎信 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9900013321_%E6%B8%85%E7%A8%97%E9%A1%9E%E9%88%94_%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%86%8A.pdf&page=139 《清稗類鈔》(商務印書館, 1917)vol. 66 會黨類 pp. 69](五堂各以彪𧈙𧇮𧇎𧇌及⿺虎仁⿺虎義⿺虎禮⿺虎智⿺虎信等字別之)<br/>平山周:《中國秘密社會史》(香港中和出版有限公司, 2021) [ISBN 978-988-8694-39-6] [https://www.google.co.uk/books/edition/%E4%B8%AD%E5%9C%8B%E7%A7%98%E5%AF%86%E7%A4%BE%E6%9C%83%E5%8F%B2/ltcwEAAAQBAJ?hl=en&gbpv=1&dq=%22%E4%BA%94%E5%A0%82%E5%90%84%E4%BB%A5%22&pg=PA139 p. 139] ([https://www.babelstone.co.uk/CJK/Evidence/ZhongguoMimiShehuiShi_139.png page image]) || *WS2027 || E969
|-
| ⿰黑志 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL064_%E5%A4%96%E8%87%BA%E7%A7%98%E8%A6%81%E6%96%B9.pdf&page=1398 《外臺祕要方》(宋紹興兩浙東路茶鹽司刊本)卷32 folio 13a](去黯⿰黑志方……除皯去黑⿰黑志方); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4425579 《重訂唐王燾先生外臺祕要方》(明崇禎十三年經餘居刊本)卷32 folio 15b](pp. 19); variant of 痣 || *WS2027 || F79A
|-
| ⿰𧾷白 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ACADAL02111467_%E5%BD%A9%E9%9B%B2%E4%B9%98%E6%96%B0%E9%90%AB%E6%A8%82%E5%BA%9C%E9%81%8F%E9%9B%B2%E7%B7%A8%EF%BC%88%E4%BA%8C%EF%BC%89.djvu&page=82 《彩雲乘新鐫樂府遏雲編》(明末刊本)卷中 folio 43a]《連環記》第十六齣〈問探〉 (熖騰騰赤馬紅纓罩,⿰𧾷白踊跳,霜蹄突陣咆哮); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_52210465_%E7%B6%B4%E7%99%BD%E8%A3%98%E6%96%B0%E9%9B%86%E5%90%88%E7%B7%A8_v.16.pdf&page=6 《綴白裘新集合編》(清乾隆刊本)四編卷鳴 folio 4b]; variant of 𬦰? [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-2516-204956_%E9%80%A3%E7%92%B0%E8%A8%98_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=3 《連環記》(中國國圖藏CBM2488抄本)] gives 撲咚 || *WS2027 || F7B0
|-
| ⿳宀金⿸丿口 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999013069-119734_%E6%AD%B7%E4%BB%A3%E9%90%98%E9%BC%8E%E5%BD%9C%E5%99%A8%E6%AC%BE%E8%AD%98%E6%B3%95%E5%B8%96_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=6 《歷代鐘鼎彜器款識法帖》(明崇禎朱謀垔刊本)序 folio 5a](家姪統⿳宀金⿸丿口); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3A%E6%96%87%E6%B7%B5%E9%96%A3%E5%9B%9B%E5%BA%AB%E5%85%A8%E6%9B%B8_0225%E5%86%8A.djvu&page=510 《歷代鐘鼎彜器款識法帖》(文淵閣四庫全書本)序 folio 2a]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4105218 《小學考》(清嘉慶刊本)卷19 folio 6b](pp. 8); variant of 𨧩? || *WS2027 || F7A2
|-
| ⿰衤林 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-304929_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC6%E5%86%8A.pdf&page=6 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷16 folio 5b 李子卿〈聚雪爲小山賦〉](嶺上⿰衤林襂,作緱氏之仙鶴。巖中綽約,寫姑射之神人)(⿰礻林); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50112311$446i 《御定歷代賦彙》(清康熙刊本)卷9 folio 20a]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4500801 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷9 folio 26a](p. 79) || *WS2027 || F7A1
|-
| ⿱艹魄 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-304926_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC13%E5%86%8A.pdf&page=38 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷54 folio 10a 杜甫〈有事于南郊賦〉](騞擘砉赫,葩〈一作⿱艹魄〉斜晦潰); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999004865-98584_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC7%E5%86%8A.pdf&page=34 《文苑英華》(中國國家圖書館藏明抄本,善本書號02146)卷54](騞擘砉赫,⿱艹魄〈一作葩〉斜晦潰); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999012909-113818_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC7%E5%86%8A.pdf&page=34 《文苑英華》(中國國家圖書館藏明抄本,善本書號06659)卷54]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-13636_02_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF.pdf&page=226 《文苑英華》(臺灣國家圖書館藏舊抄本,索書號:403.1 13636) 卷54] || *WS2027 || F7A3
|-
| ⿰肅風 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305168_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC27%E5%86%8A.pdf&page=22 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷123 folio 2a 崔湜〈野燎賦〉](或霍濩以燐亂,乍轟嗃而揊拍,⿰肅風如萬壑之崖崩,拉若千巖之石坼); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999004865-98839_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC14%E5%86%8A.pdf&page=19 《文苑英華》(中國國家圖書館藏明抄本,善本書號02146)卷123]; 《御定歷代賦彙》71:11a gives 𩘹, variant of 𩘹 || *WS2027 || F7B1
|-
| ⿰糹桀 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305168_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC27%E5%86%8A.pdf&page=50 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷125 folio 9a 楊烱〈盂蘭盆賦〉](夫其遠也,天台傑〈一作⿰糹桀〉起,繞之以赤霞。夫其近也,削成孤峙,覆之以蓮花); 藝文類聚4、初學記4 gives 嵥, errors of 嵥 || || F770
|-
| ⿱據土 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-304970_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC28%E5%86%8A.pdf&page=16 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷127 folio 5a 李嶠〈楚望賦〉](借使⿱據土〈疑〉河負海牛山之美,可逰左江右湖京臺之樂); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4758931 《湖廣總志》(明萬曆刊本)卷80 folio 12b](⿱㩀土) || || F771
|-
| ⿰米敫 || [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2014514153.2A001/?sp=5&r=-0.001,0.627,0.354,0.23,0 《四種爭奇》(明天啓刊本)童婉爭奇上卷 folio 5a](我賣的是圓粿,你賣的是肉⿰米敫); [https://www.digital.archives.go.jp/img/3610847 《童婉爭奇》(江戶初期抄本)](pp. 8); variant of 餃 || *WS2027 || F7B2
|-
| ⿰因氣 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906603 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清宣宗實錄卷214 folio 20a] (p. 61)(有廣西人劉阿大傳授添弟會,用紅布一塊,上寫靝𧹵⿰因氣⿰昏氣⿰鳥氣⿰及氣⿰爭氣霡霖霜霧露⿱雨根霏等字,作入會憑據。) || *WS2027 || F768
|-
| ⿰昏氣 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906603 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清宣宗實錄卷214 folio 20a] (p. 61)(有廣西人劉阿大傳授添弟會,用紅布一塊,上寫靝𧹵⿰因氣⿰昏氣⿰鳥氣⿰及氣⿰爭氣霡霖霜霧露⿱雨根霏等字,作入會憑據。) || *WS2027 || F769
|-
| ⿰鳥氣 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906603 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清宣宗實錄卷214 folio 20a] (p. 61)(有廣西人劉阿大傳授添弟會,用紅布一塊,上寫靝𧹵⿰因氣⿰昏氣⿰鳥氣⿰及氣⿰爭氣霡霖霜霧露⿱雨根霏等字,作入會憑據。) || *WS2027 || F76A
|-
| ⿰及氣 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906603 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清宣宗實錄卷214 folio 20a] (p. 61)(有廣西人劉阿大傳授添弟會,用紅布一塊,上寫靝𧹵⿰因氣⿰昏氣⿰鳥氣⿰及氣⿰爭氣霡霖霜霧露⿱雨根霏等字,作入會憑據。) || *WS2027 || F76B
|-
| ⿰爭氣 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906603 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清宣宗實錄卷214 folio 20a] (p. 61)(有廣西人劉阿大傳授添弟會,用紅布一塊,上寫靝𧹵⿰因氣⿰昏氣⿰鳥氣⿰及氣⿰爭氣霡霖霜霧露⿱雨根霏等字,作入會憑據。) || *WS2027 || F76C
|-
| ⿱雨根 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906603 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清宣宗實錄卷214 folio 20a] (p. 61)(有廣西人劉阿大傳授添弟會,用紅布一塊,上寫靝𧹵⿰因氣⿰昏氣⿰鳥氣⿰及氣⿰爭氣霡霖霜霧露⿱雨根霏等字,作入會憑據。) || *WS2027 || F76D
|-
| ⿰犭羈 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4907058 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)大清宣統政紀卷35 folio 15a](p. 45)(督辦川滇邊務大臣趙爾豐奏、邊藏情形:時殊勢異,亟宜將洛隆宗(ལྷོ་རོང་རྫོང་།)、碩板多(ཤོ་པ་མདོ་རྫོང་།)、邊壩(དཔལ་འབར་རྫོང་།)、雜獪(རྫ་ཡུལ་རྫོང་།)、猓⿰犭羈、波密(སྤོ་མེས་རྫོང་།)等、緊要地方收回,固我邊圉。) 猓⿰犭羈=貢覺(གོ་འཇོ་རྫོང་།)? || *WS2027 || F772
|-
| ⿰石匡 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906614 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清宣宗實錄卷246 folio 20b](p. 65)(添築碉堡,應准於大堡、敲腳戶汛、耳子廠、大巖⿰石匡等處,建築石碉土堡珞八座。); [https://catalog.digitalarchives.tw/item/00/28/b2/70.html 《兵部為戡定三廳縣滋事夷匪酌擬章程》(中央研究院歷史語言研究所藏明清內閣大庫檔案登錄號156881)] || *WS2027 || F7D2
|-
| ⿰王匊 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906470 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清仁宗實錄卷135 folio 29b](p. 32)(諭內閣、方維甸奏覈擬郭天⿰王匊擅殺賊首曹海揚一案。曹海揚本係逆犯。前於嘉慶元年因值初辦邪匪之時。不可開爭功擅殺之漸。是以交該撫於事定後再行覈辦。茲大功全蕆。曹海揚尚非著名稔惡首逆、必須解京辦理之犯。且郭天⿰王匊拘繫囹圄已閱八年之久。其一家眷口被賊戕害、至八人之多。情尚可原。郭天⿰王匊、著依擬問徒一年。伊父年逾七十。雙目失明。著加恩准其留養。該撫即照例辦理。); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3A%E7%BA%8C%E4%BF%AE%E5%9B%9B%E5%BA%AB%E5%85%A8%E6%9B%B8%E7%AC%AC0391%E5%86%8A.pdf&page=250 《欽定剿平三省邪匪方略》(續修四庫全書影印清嘉慶刊本)正編卷7 folio 30b] || *WS2027 || F7D3
|-
| ⿰米夋 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906099 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清高宗實錄卷226 folio 10b](p. 77)(每局各給銀二千五百兩作本,收買米石,并給⿰米夋米二千石平糶。); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4903388 《東華續錄》(清鉛印本)乾隆朝卷20 folio 6b](p. 66); variant of 稄 || *WS2027 || F7D4
|-
| ⿰言采 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-304860_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC96%E5%86%8A.pdf&page=50 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷470 folio 10b 張九齡〈勑柘靜州首領書〉](比者⿰言采訪使處置或未得所,朕旣知之,已有處分); [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4906687 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清文宗實錄卷7 folio 6a](p. 8)(該將軍即廣諮博⿰言采,會同該國悉心商辦); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-01088_%E6%B3%B0%E5%92%8C%E4%BA%94%E9%9F%B3%E6%96%B0%E6%94%B9%E4%BD%B5%E9%A1%9E%E8%81%9A%E5%9B%9B%E8%81%B2%E7%AF%87.pdf&page=64 《泰和五音新改併類聚四聲篇》(金崇慶刊本)卷3 folio 5a 言部八畫](⿰言釆); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305169_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC103%E5%86%8A.pdf&page=23 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷502 folio 8a 白居易〈議文章·對〉](歌詞賦訟讃⿰言釆碑碣之製,徃徃有虛美者焉); The last evidence is an error for 誄, the other evidences support variant of 採 || *WS2027 || F7D5
|-
| ⿰氵⿱亠朿 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4905928 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清聖祖實錄卷12 folio 5b](p. 56)(辛巳。給投誠偽王朱璟⿰氵⿱亠朿、俸祿、及人口牛種莊屯器物、如朱至濬例); error for 𣹫? [https://sillok.history.go.kr/mc/id/msilok_011_5840_0010_0010_0070_0080 韓府長樂王朱璟𣹫] || || F7F8
|-
| ⿰火臯 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4907004 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清德宗實錄卷377 folio 8a](p. 10)(賜一甲潘濤、武國棟、王熢⿰火皐,三人武進士及第。); normalize to ⿰火臯 by UCV #272 || *WS2027 || F7F9
|-
| ⿱少虫 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906610 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清宣宗實錄卷236 folio 11a](p. 87)(毛蔚、劉巨高、曾錦堂、楊洸⿱少虫、劉獅子等、俱已緝獲到案。); 石雲山人奏議(清道光刊本,《清代詩文集彙編》第510冊)卷5 folio 22a 查辦武舉阻米摺,道光十四年正月(劉獅子、楊洸⿱少虫未獲之……分帶楊洸⿱少虫等在於三處路口); [https://qingarchives.npm.edu.tw/index.php?act=Display/image/2349556WGiX=HY#c4D 奏聞審擬已革武舉劉岳等設卡阻米案由(軍機處檔摺件,故機067603)]; Similar shape: 𧈪, 𧈨 || *WS2027 || F7FA
|-
| ⿵戊䖝* || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906256 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清高宗實錄卷854 folio 26a](p. 28)(且雲南丁元甲,所編⿵戊䖝⿹戈⿱旦風⿰𮥼戈三字,已照妖言惑眾律,問擬斬候) || *WS2027 || F7FB
|-
| ⿹戈⿱旦風* || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906256 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清高宗實錄卷854 folio 26a](p. 28)(且雲南丁元甲,所編⿵戊䖝⿹戈⿱旦風⿰𮥼戈三字,已照妖言惑眾律,問擬斬候) || *WS2027 || F7FC
|-
| ⿰𮥼戈* || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906256 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清高宗實錄卷854 folio 26a](p. 28)(且雲南丁元甲,所編⿵戊䖝⿹戈⿱旦風⿰𮥼戈三字,已照妖言惑眾律,問擬斬候) || *WS2027 || F7FD
|-
| ⿳大昍土 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001079055-65303_%E5%A2%9E%E4%BF%AE%E4%BB%81%E6%87%B7%E5%BB%B3%E5%BF%97_%E6%B8%85%E5%85%89%E7%B7%9228%E5%B9%B4(1902)_%E5%8D%B7%E5%85%AD.pdf&page=3 《增修仁懷廳志》(清光緒刊本)卷5 folio 3b](袁⿳大昍土,字寶堂……⿳大昍土據袁氏族譜,乃切字也……袁起龍,⿳大昍土長子), [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001079055-65303_%E5%A2%9E%E4%BF%AE%E4%BB%81%E6%87%B7%E5%BB%B3%E5%BF%97_%E6%B8%85%E5%85%89%E7%B7%9228%E5%B9%B4(1902)_%E5%8D%B7%E5%85%AD.pdf&page=4 4a]; 《仁懷直隸廳志》(清道光刊本)卷11 folio 6b || || F7FE
|-
| ⿰馬間 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-304968_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC29%E5%86%8A.pdf&page=13 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷132 folio 2b 獨孤申叔〈却千里馬賦〉](矧乃塲苖既食,馬政攸班,間以赤兎,兼之白⿰馬間,叶圖之駒伏皁,稱徳之驥在閑); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_50112311_%E5%BE%A1%E5%AE%9A%E6%AD%B7%E4%BB%A3%E8%B3%A6%E5%BD%99_v.16_%E6%B2%BB%E9%81%93.pdf&page=75 《御定歷代賦彙》(清康熙刊本)卷43 folio 16b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-002278182-229805_%E6%AC%BD%E5%AE%9A%E5%85%A8%E5%94%90%E6%96%87_%E7%AC%AC167%E5%86%8A.pdf&page=5 《欽定全唐文》(清嘉慶刊本)卷617 folio 2b]; variant of 𩦂, NUCV #325 間閒 || || F7FF
|-
| ⿰氵頺 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-304894_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC35%E5%86%8A.pdf&page=29 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷163 folio 5a 杜甫〈萬丈潭〉](山危一徑盡,岸絶兩壁對。削成恨虛無,倒影垂澹⿰氵頺); [https://rarebooks-maps.npm.edu.tw/index.php?act=Display/image/45789XiF=l5=#ebu 《新刊校定集註杜詩》(宋寶慶元年廣東漕司刊本)卷6 folio 3a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001054559-918_%E6%96%B0%E7%B7%A8%E6%96%B9%E8%BC%BF%E5%8B%9D%E8%A6%BD_%E5%8D%B7%E4%B8%83%E5%8D%81.pdf&page=6 《方輿勝覽》(宋咸淳刊本)卷70 folio 6b]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/3672801 《新編古今事文類聚》(明經廠刊本)前集卷17 folio 21b](pp. 25); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_49780685_%E7%94%98%E8%82%85%E9%80%9A%E5%BF%97_v.47%E5%8D%B7%E5%9B%9B%E5%8D%81%E4%B9%9D.pdf&page=19 《甘肅通志》(清乾隆刊本)卷49 folio 16a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AIOC.UTokyo-008727_%E5%94%90%E8%A9%A9%E5%93%81%E5%BD%99%E4%B9%9D%E5%8D%81%E5%8D%B7%E6%8B%BE%E9%81%BA%E5%8D%81%E5%8D%B7%E5%98%89%E9%9D%96%E5%8D%81%E5%85%AD%E5%B9%B4%E5%BA%8F%E5%88%8A%E6%9C%AC_%E5%8D%B7%E4%B8%83.pdf&page=13 《唐詩品彙》(明嘉靖姚芹泉刊本)卷7 folio 11b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999031211-147808_%E5%94%90%E8%A9%A9%E5%93%81%E5%BD%99_%E7%AC%AC3%E5%86%8A.pdf&page=33 《唐詩品彙》(明嘉靖牛斗刊本)卷7 folio 12b](⿰冫頺); [https://www.digital.archives.go.jp/img/5090599 《唐詩品彙》(明末張恂刊本)卷7 folio 12b](p. 126)(⿲氵⿱禾万頁); variant of 瀩 || || F803
|-
| ⿰雲夋 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4759086 《河南通志》(清雍正刊本)卷48 folio 43b 王鐸〈嵩山中嶽廟萬聖閣碑記〉](pp. 104)(翳翳乎⿰雲夋姨,森森乎霡足,谾谾乎火傘,矃矃乎鷄翹); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_48740225_%E6%B2%B3%E5%8D%97%E9%80%9A%E5%BF%97_v.16%E5%8D%B7%E5%9B%9B%E5%8D%81%E4%B8%83--%E4%BA%94%E5%8D%81.pdf&page=46 《河南通志》(清康熙34年刊本)] gives 靉, the text was removed in 文淵閣四庫全書; error of 靉 || not encode || F4B0
|-
| ⿰忄籖 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_50373034_%E6%B1%9F%E5%8D%97%E9%80%9A%E5%BF%97_v.28%E5%8D%B7%E4%BA%94%E5%8D%81%E5%9B%9B.pdf&page=58 《江南通志》(清康熙刊本)卷54 folio 57a](周⿰忄籖女,泰州人); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4408686 《江南通志》(清乾隆刊本)卷178 folio 13a](p. 56); 文淵閣四庫全書 gives 籖; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4760421 《揚州府志》(明萬曆刊本)卷19 folio 22a] gives 懴, [https://www.digital.archives.go.jp/img/4760449 《揚州府志》(清康熙14年序刊本)卷27 folio 28a] gives 懺, error of 懺 || pending more evidences || F4B1
|-
| ⿰扌閭 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4420068 《江南通志》(清乾隆刊本)卷194 folio 10a](p. 33)(天寥集、⿰扌閭麈集,俱吳江葉紹袁); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_50553356_%E5%90%B3%E6%B1%9F%E7%B8%A3%E5%BF%97_v.13%E5%8D%B7%E5%9B%9B%E5%8D%81%E4%BA%94-%E5%9B%9B%E5%8D%81%E5%85%AB.pdf&page=35 《吳江縣志》(清乾隆刊本)卷46 folio 8a] gives 櫚, error for 櫚 || pending more evidences || F4B2
|-
| ⿰貝坴 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4407762 《江南通志》(清乾隆刊本)卷145 folio 1a](p. 3)(郟亶……授⿰貝坴州團練推官); 文淵閣四庫全書 gives 睦, error of 睦 || not encode || F4B3
|-
| ⿱山甘 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305086_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC43%E5%86%8A.pdf&page=6 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷201 folio 5b 沈約〈江南曲〉](且〈一作旦〉令舟楫渡,寧計路⿱山甘⿱山甘〈一作嵌嵌〉)(~⿱山𠂀); 《文苑英華》(中華書局1966年影印宋刊本)卷210 folio 4b (p. 995)(⿱山甘); variant of 嵌 || || F4B4
|-
| ⿵門晨 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:12611429?n=7 《山西通志》(清雍正刊本)卷20 folio 5b](平地渟淵,⿵門晨閟如璧); 文淵閣本 20:8b gives 圜; error of 闤 || pending more evidences || F4B5
|-
| ⿰阝瓦 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:12611434?n=14 《山西通志》(清雍正刊本)卷32 folio 13a](垠岸傾頺,路爲陿⿰阝瓦)(⿰阝𭺜); [https://www.kanripo.org/text/KR2k0049/032 文淵閣本 32:20a gives 阨]; error for 阨 || pending more evidences || F4BA
|-
| ⿰猶軍 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:12655582?n=62 《山西通志》(清雍正刊本)卷180 folio 9b](今桀逆未梟,平陽道斷,奉迎諸⿰猶軍未得徑進); 文淵閣本180:14b gives 軍, ligature of 軍猶 || not encode ||
|-
| ⿰亡引 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:12705249?n=52 《山西通志》(清雍正刊本)卷229 folio 50b](驅厲鬼,山左首;福土⿰亡引,制九醜。此子厚自記也); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY000442_%E7%99%BE%E5%B7%9D%E5%AD%B8%E6%B5%B7%E4%B8%80%E7%99%BE%E7%A8%AE%E4%B8%80%E7%99%BE%E4%B8%83%E5%8D%81%E4%B9%9D%E5%8D%B7_(%E5%AE%8B)%E5%B7%A6%E5%9C%AD_%E7%B7%A8_%E5%AE%8B%E5%88%BB%E6%9C%AC.pdf&page=675 《龍城錄》(宋咸淳百川學海本)卷下 folio 5a] gives 氓, corrupted form of 氓 || pending more evidences || F4BB
|-
| ⿱𥫗化 ||合川縣皂角鄉大石壩岩壁洪水題刻《四川兩千年洪災史料彙編》 水利部長江水利委員會,重慶市文化局等編 -- 1993 -- 北京_文物出版社 p532 || || F4BC
|-
| ⿱山化 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001080067-12906_%E5%90%8D%E5%B1%B1%E5%8B%9D%E6%A6%82%E8%A8%98_%E5%8D%B7%E4%B8%89%E5%8D%81%E5%85%AD.pdf&page=50 《名山勝槩記》(明崇禎刊本)卷35 小洞庭籍 folio 2a]; variant of ⿰山化 in this context || WS2024-01182 || E275
|-
| ⿰言人 || [[:zh:小二黑結婚]],《趙樹理選集》,人民文學出版社,1958,p9; variant of 認 || || F3F0
|-
| ⿰實羽 || 榕腔神詩 ([https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Harvard_drs_431021331_榕腔神詩.pdf/30 福音堂 1870], [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_432615992_榕腔神詩.pdf&page=37 美華書局 1865]), representing [[:wikt:翼|{{lang|cdo-Latn|sĭk}}]] || || F5A9
|-
| ⿰金⿱幺友 || 《崇禎丙子科山東鄉試同年齒錄》(北京大學藏清雍正鈔本)5a (朱壽⿰金⿱幺友, 魯藩宗籍,崇禎丙子科舉人); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999032216-150757_%E6%88%90%E5%8C%96%E4%B8%81%E4%BA%A5%E9%87%8D%E5%88%8A%E6%94%B9%E4%BD%B5%E4%BA%94%E9%9F%B3%E9%A1%9E%E8%81%9A%E5%9B%9B%E8%81%B2%E7%AF%87_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=40 《成化丁亥重刊改併五音類聚四聲篇》(明成化刊本)卷2 folio 4b](七𭄿〔𭭕〕切); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-278-0114_%E6%96%B0%E6%A0%A1%E7%B5%8C%E5%8F%B2%E6%B5%B7%E7%AF%87%E7%9B%B4%E9%9F%B31.pdf&page=12 《新校經史海篇直音》卷1 folio 4a]; variant of 鋑, ⿰金⿱幺夂 should be an error of ⿰金⿱幺友 || || F5D8
|-
| ⿰雲金 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AShanghai_%E5%A4%A9%E5%95%9F%E5%A3%AC%E6%88%8C%E7%A7%91%E9%80%B2%E5%A3%AB%E5%90%8C%E5%B9%B4%E5%BA%8F%E9%BD%92%E9%8C%B2%E4%B8%80%E5%8D%B7.pdf&page=200 《天啓壬戌科進士同年序齒錄》(明天啓刊本)folio 177a](朱慎⿰雲金, elder brother of [[wikipedia:zh:朱慎䤰]]) || *WS2027 || F5AA
|-
| ⿰口衛 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:NLC511-027032013010270-20873_潮州戲曲選集.pdf/10 潮州戲曲選集] 陳三大難 page 4 || || F5AB
|-
| ⿰目息 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305290_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC70%E5%86%8A.pdf&page=22 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷338 folio 5b 釋貫休〈懷素上人草書歌〉](骸人心兮目𪾤⿰目息<上呼欝切下香激切>,頓人足兮神闢易); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4753002 《永州府志》(清康熙刊本)卷23 folio 7b] (p. 9); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999032106-225306_%E5%BE%A1%E8%A6%BD%E6%9B%B8%E8%8B%91%E8%8F%81%E8%8F%AF_%E7%AC%AC7%E5%86%8A.pdf&page=25 《御覽書苑菁華》(清乾隆刊本)卷17 folio 6b]; variant of 瞁 || || F43A
|-
| ⿱⿻大吅匕 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305132_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC73%E5%86%8A.pdf&page=10 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷352 folio 1a 何遜〈七召〉](假氏先生負茲勁挺,狀羣飛之噐<吉吊切,高聲大呼也。一本作⿱⿻大吅匕,古喪字也>侣,似獨行之迷徑); other editions: [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999004865-98431_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC35%E5%86%8A.pdf&page=10 ⿱⿻大吅土 1], [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999012909-114995_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC37%E5%86%8A.pdf&page=10 2]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-13636_14_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF.pdf&page=153 ⿱𡗜巳]; variant of 𠷔 || Unify to 𠷔? ||
|-
| ⿰氵蟸 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305091_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC74%E5%86%8A.pdf&page=5 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷356 folio 4b 皮日休〈九諷·悲遊〉](⿰氵蟸<集作欚>漾漾兮不止,㶇<音黃>悠悠兮何之); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4758931 《湖廣總志》(明萬曆刊本)卷79 folio 13b](p. 51); [https://www.digital.archives.go.jp/img/3668913 《岳陽紀勝彙編》(明萬曆刊本)卷1 folio 9a](p. 25); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_428497144_%E6%B7%B5%E9%91%91%E9%A1%9E%E5%87%BD_v.64.pdf&page=43 《淵鑑類函》(清康熙古香齋袖珍刊本)卷198 folio 40b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-002278182-229611_%E6%AC%BD%E5%AE%9A%E5%85%A8%E5%94%90%E6%96%87_%E7%AC%AC386%E5%86%8A.pdf&page=43 《欽定全唐文》(清嘉慶刊本)卷798 folio 20a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003118_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.2.pdf&page=50 《六書存》(1924,鉛印本)卷2 folio 24b](音蟸); variant of 欚/𦫈 || Normalize to ⿰氵蠡 by UCV #476? || F175
|-
| ⿰𦈢系 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305407_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC76%E5%86%8A.pdf&page=24 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷368 folio 5a 劉禹錫〈口兵誡〉](⿰𦈢系是知吾祖之言為急,作戒以書于盤盂); variant of 繇 || pending more evidences || F176
|-
| ⿸广農 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-304866_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC77%E5%86%8A.pdf&page=14 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷372 folio 6a 牛僧儒〈雞觸人述〉](鄠杜之郊,人有雞大不⿸广農。儕類剛勇,百鶚之特。疾視促歩,内斷外果); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-002278182-229557_%E6%AC%BD%E5%AE%9A%E5%85%A8%E5%94%90%E6%96%87_%E7%AC%AC416%E5%86%8A.pdf&page=41 《欽定全唐文》(清嘉慶刊本)卷682 folio 17b] || || F4E5
|-
| ⿺咸次 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305366_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC78%E5%86%8A.pdf&page=23 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷378 folio 2b 李觀〈交難說〉](絕壑萬丈,⿺咸次⿺咸次<集作鏗鏗>龍吟。玄雲遂興,六合爲陰); variant of 㰹 || pending more evidences ||
|-
| ⿰衤㬎 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4213058 山東通志(清乾隆刊本)卷35之9 folio 3a](pp. 4) || pending more evidences || F5DC
|-
| ⿰礻⿱八𢀛 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305172_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC83%E5%86%8A.pdf&page=42 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷404 folio 9a 蘇頲〈授竇元泰太子洗馬制〉](勑昭成皇后四從叔朝議郎行黄州司馬竇元泰觀津之榮,累秩外戚。伏波之訓,方⿰礻⿱八𢀛後昆); vulgar form of 𥙿? || pending more evidences ||
|-
| ⿱艹欝 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48339840$144i 《雄乘》(清康熙刊本)卷中 folio 31a]; variant of ⿱艹𣡸/䖇 || pending more evidences ||
|-
| ⿸尸西 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4757819 《瑞安縣志》(明嘉靖刊本)卷3 folio 4b](p. 6)(官民房屋四萬六千四百四間二十四⿸尸西廚房五間); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4761182 《溫州府志》(明萬曆刊本)卷5 folio 6b](p. 39) has 「官房屋一千五百四十間八十五𱝃五廈八披」, variant of 𱝃 || *WS2027 || F5BC
|-
| ⿸户几 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412000001011-17193_%E5%98%89%E9%9D%96%E5%9B%9B%E5%B7%9D%E7%B8%BD%E5%BF%97_%E7%AC%AC15%E5%86%8A.pdf&page=57 《全蜀秇文志》(明嘉靖刊本)卷34 folio 14a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412000001448-86536_%E5%9B%9B%E5%B7%9D%E7%B8%BD%E5%BF%97_%E7%AC%AC12%E5%86%8A.pdf&page=76 《四川總志》(明萬曆9年刊本)卷26 folio 16b]; [https://commons.m.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999008079-108824_%E8%9C%80%E8%97%BB%E5%B9%BD%E5%8B%9D%E9%8C%84_%E7%AC%AC3%E5%86%8A.pdf&page=15 《蜀藻幽勝錄》卷3 folio 13b]; (幕府治事之㕔尤為褊廹,羣吏晨趨,肩⿸户几豗掎,蹀跡側睨,需次乃進); variant of ⿸户九/尻/凥 || *WS2027 || F5BD
|-
| ⿰扌⿱𰀩車 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47720842$3784i 《畿輔通志》(清雍正刊本)卷98 folio 62b](撬⿰扌⿱𰀩車以爲垣,僅僅蔽風雨,而長江大河之南北靡不仰而頌曰:此北海亭也); [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2011457033.1A040/?sp=64&r=0.173,0.132,0.28,0.239,0 《畿輔通志》(清康熙刊本)卷40 folio 64a] gives ⿰扌⿱⿰丰丰車; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47731540$189i 《保定府志》(清康熙刊本)卷6 folio 5a] gives ⿰扌輩; variant of ⿰扌輂/檋 || Not encode ||
|-
| ⿰方會 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305166_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC111%E5%86%8A.pdf&page=2 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷541 folio 1b 佚名《執鐃失位次判·對》](類援枹而可嘉,何動⿰方㑹而能擬); variant of 旝 || [https://hc.jsecs.org/irg/ws2024/app/?id=01722 WS2024-01722] || F421
|-
| ⿰金岩 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-292-0001_%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E7%9C%81%E5%A4%A7%E5%BF%97_%E5%B7%BB3.pdf&page=76 《江西省大志》(明萬曆刊本)卷3 folio 74b]([朱]統⿰金岩) || [https://hc.jsecs.org/irg/ws2024/app/?id=03886 WS2024-03886] || F5BE
|-
| ⿱塗手 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=74 p. 55] || *WS2027 ||
|-
| ⿰扌塗 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=74 p. 55] || *WS2027 ||
|-
| ⿱廵足 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=74 p. 55] || *WS2027 ||
|-
| ⿰身各 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=74 p. 55] || *WS2027 ||
|-
| ⿰舌羽 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=75 p. 56] || *WS2027 ||
|-
| ⿰金撗 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=75 p. 56] || *WS2027 ||
|-
| ⿰魚日 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=75 p. 56](共活切, Gweh) || *WS2027 ||
|-
| ⿰口⿱吉𠳬 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=75 p. 56](迄底切, He), normalize to ⿰口嚞? || *WS2027 ||
|-
| ⿱罒安 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=75 p. 56] || *WS2027 ||
|-
| ⿱匡水 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=76 p. 57] || *WS2027 ||
|-
| ⿰扌頼 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=76 p. 57] || Unify to U+650B 攋 by [https://hc.jsecs.org/irg/iwds/ucv.php?show=324#entry-324 UCV #324] ||
|-
| ⿹气冷 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=76 p. 57] || *WS2027 ||
|-
| ⿰金冷 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=76 p. 57] || *WS2027 ||
|-
| ⿱擂口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=76 p. 57] || *WS2027 ||
|-
| ⿱淚水 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=76 p. 57] || *WS2027 ||
|-
| ⿱摟口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=76 p. 57] || *WS2027 ||
|-
| ⿱里口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=76 p. 57] || *WS2027 ||
|-
| ⿸厂宇 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=77 p. 58] || *WS2027 ||
|-
| ⿰口⿸厂宇 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=77 p. 58] || *WS2027 ||
|-
| ⿰口櫓 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=77 p. 58] || *WS2027 ||
|-
| ⿱𥺬口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=77 p. 58] || *WS2027 ||
|-
| ⿱門口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=78 p. 59] || *WS2027 ||
|-
| ⿱摸口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=78 p. 59] || *WS2027 ||
|-
| ⿱媽口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=78 p. 59] || *WS2027 ||
|-
| ⿱奶口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=78 p. 59] || *WS2027 ||
|-
| ⿱南口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=78 p. 59] || *WS2027 ||
|-
| ⿰口𫠬 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=78 p. 59] || *WS2027 ||
|-
| ⿱嗷音 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || *WS2027 ||
|-
| ⿱齦口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || *WS2027 ||
|-
| ⿰口找 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || ⿰口找 ngʽô = 哦 ||
|-
| ⿰口噩 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || *WS2027 ||
|-
| ⿴囗呢 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || *WS2027 ||
|-
| ⿰臭農 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || *WS2027 ||
|-
| ⿱念足 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || *WS2027 ||
|-
| ⿱垚口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || *WS2027 ||
|-
| ⿱醲手 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || *WS2027 ||
|-
| ⿰口⿱不安 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=80 p. 61] || *WS2027 ||
|-
| ⿱艹睟 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=80 p. 61] || *WS2027 ||
|-
| ⿱㗰耳 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=80 p. 61] || Unify to U+2112D 𡄭 ? ||
|-
| ⿰口閂 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=80 p. 61] || *WS2027 ||
|-
| ⿱垂手 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=80 p. 61] || *WS2027 ||
|-
| ⿱𠵨心 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=80 p. 61] || *WS2027 ||
|-
| ⿹𠃛甲 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=81 p. 62] || *WS2027 ||
|-
| ⿰㚓隹 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=81 p. 62](似拉切, mixed); variant of 雜/雑 || unify to 雑 ||
|-
| ⿱⿰禾人心 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=81 p. 62](上侯切, grieve); variant of 愁? || unify to 愁 ||
|-
| ⿱殸翁 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=81 p. 62] || *WS2027 ||
|-
| ⿰王空 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AShanghai_%E7%9F%B3%E6%9E%97%E9%9B%86%E4%B8%83%E5%8D%B7.pdf&page=475 《石林集》(清抄本)拾遺集〈過高陽拜孫文正公墓五首〉](山跨⿰王空瓏孤嶂遠,地環溟渤晚潮生); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_47814340_%E9%AB%98%E9%99%BD%E7%B8%A3%E5%BF%97_v.3%E5%8D%B7%E4%BA%94.pdf&page=45 《高陽縣志》(清雍正刊本)卷5 folio 44a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999012571-303381_%E7%9D%A3%E5%B8%AB%E7%B4%80%E7%95%A5_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=10 《督師紀略》(明末刊本)卷4 folio 9b](灰山連⿰王空瓏,與首山相爲內護); derived from 空 || *WS2027 || F5BA
|-
| ⿵門单 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305131_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC113%E5%86%8A.pdf&page=23 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷553 folio 4b 柳宗元〈賀登極表〉](殷宗恭黙,𠕅開<集作⿵門单>成湯之業,漢文聦明,克承高祖<集作帝>之緒); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305255_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC114%E5%86%8A.pdf&page=4 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷556 folio 3b 上官儀〈勸封禪表〉](刑政肅<一作蓆>清,削秋荼之繁蕪<一作舞>,雅頌<一作光⿵門单>先烈,激圓海之漪瀾) || [https://hc.jsecs.org/irg/ws2024/app/?id=03960 WS2024-03960] ||
|-
| ⿱山果 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_47811819_%E6%B0%B8%E5%B9%B3%E5%BA%9C%E5%BF%97_v.12%2C%E5%8D%B7%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B8%89--%E4%BA%8C%E5%8D%81%E5%9B%9B.pdf&page=3 《永平府志》(清康熙刊本)卷23 folio 2a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_47947658_%E7%9B%A7%E9%BE%8D%E7%B8%A3%E5%BF%97_v.8%E5%8D%B7%E5%85%AD.pdf&page=3 《盧龍縣志》(清康熙刊本)卷6後 folio 2a]; variant of ⿱山褁([https://hc.jsecs.org/irg/ws2024/app/?id=01279 WS2024-01279]) || *WS2027 || E864
|-
| ⿱嵬𧘇 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_47811831_%E6%B0%B8%E5%B9%B3%E5%BA%9C%E5%BF%97_v.12%E5%8D%B7%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B8%89--%E4%BA%8C%E5%8D%81%E5%9B%9B.pdf&page=5 《永平府志》(清乾隆刊本)卷23 folio 3b]; variant of 㠢 || pending more evidences ||
|-
| ⿵門演 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=13 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門前 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=13 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門津 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=13 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1]|| ||
|-
| ⿵門混 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=14 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1]|| ||
|-
| ⿵門勝 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=14 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門淳 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=15 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門溧 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=15 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門追 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=15 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門⿱地⿰地地 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=16 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門端 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=16 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門𠓉 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=16 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門謙 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=16 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門管 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13] (Variant of ⿵門宫 ?) || ||
|-
| ⿵門雲 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=17 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿱雨物 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=23 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 14] || ||
|-
| ⿵門督 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-6436_道藏_第924冊.pdf&page=23 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷7] (Pre-normalized form: ⿵門𣈉)|| ||
|-
| ⿵門隂 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-6436_道藏_第924冊.pdf&page=23 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷7] (Also a Zhuang character.) || ||
|-
| ⿵門加 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-6436_道藏_第924冊.pdf&page=23 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷7] || ||
|-
| ⿵門太 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-6436_道藏_第924冊.pdf&page=23 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷7] || ||
|-
| ⿵門上 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-6436_道藏_第924冊.pdf&page=24 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷7] (May also be a Zhuang character; simplified form encoded at 𬮛 U+2CB9B)|| || E7AB
|-
| ⿱穴每 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999004714-2797_%E6%93%AC%E5%B1%B1%E5%9C%92%E9%81%B8%E9%9B%86_%E7%AC%AC23%E5%86%8A.pdf&page=78 《擬山園選集》(清順治刊本)卷75 folio 23b](豪𫡟戃恍,曰斯𢇫⿱穴每。遵養屖㣢,𡻪𡻙偘古); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4764048 峩眉山志(清康熙刊本)卷12 folio 19b](p. 63)(雖佌傂其逢迎,亦𢇫⿱穴每而各足); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AShanghai_%E5%B3%A8%E7%9C%89%E7%B8%A3%E5%BF%97%E5%8D%81%E4%BA%8C%E5%8D%B7.pdf&page=294 《[康熙]峩眉縣志》(清乾隆5年刊本)卷12 folio 7b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-311999100054-52970_%E5%98%89%E5%AE%9A%E5%BA%9C%E5%BF%97_%E6%B8%85%E5%90%8C%E6%B2%BB3%E5%B9%B4(1864)_%E5%8D%B7%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%B9%9D.pdf&page=8 《重修嘉定府志》(清同治刊本)卷39 folio 8a]; [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2012402113.1A003/?sp=68&st=image&r=0.521,0.474,0.486,0.415,0 《題韻直音篇》(明成化刊本)卷3 folio 67b](音蒲,𢇫⿱穴每,細筭也); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-01132_1_%E6%96%B0%E7%B7%A8%E4%BD%B5%E9%9F%B3%E9%80%A3%E8%81%B2%E9%9F%BB%E5%AD%B8%E9%9B%86%E6%88%90.pdf&page=178 《新編併音連聲韻學集成》(明成化刊本)卷2 folio 83b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_430543556_%E8%A9%9E%E6%9E%97%E6%B5%B7%E9%8C%AF_v.9.pdf&page=22 《詞林海錯》(明萬曆刊本)卷8 folio 16a] || *WS2027 || F5C6
|-
| ⿵門宫 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=16 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] (Variant of ⿵門管 ?) || ||
|-
| ⿵門沌 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=36 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿳亠口⿳冖二自 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999013608-21703_%E9%87%91%E5%8F%B2_%E7%AC%AC26%E5%86%8A.pdf&page=2 《金史》(明洪武刊本)卷66 folio 1a](⿳亠口⿳冖二自,本名阿里剌); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-he16_02693_0018_%E6%BD%9B%E7%A0%94%E5%A0%82%E9%87%91%E7%9F%B3%E6%96%87%E8%B7%8B%E5%B0%BE_4.pdf&page=87 《潛研堂金石文跋尾》(清嘉慶刊本)續卷6 folio 4a](右完顏⿱畗日孔廟祭文……金史宣宗紀承安二年八月丙戌左宣徽使⿳亠口⿱冖苜爲尚書右丞,三年十二月丙戌尚書右丞⿳亠口⿱冖苜罷免,凡史不書姓者皆完顏氏,則⿳亠口⿱冖苜與⿱畗日卽一人矣。金史始祖以下諸子傳⿳亠口⿳冖二自,本名阿里剌,以皇家近親收充東宮護衛,承安二年拜尚書右丞,出爲泰定軍節度使。⿳亠口⿳冖二自與⿳亠口⿱冖苜字形相似,傳稱皇家近親,其世系則不可攷矣。⿳亠口⿱冖苜⿳亠口⿳冖二自皆不見於字書,葢轉寫之譌,當從石刻爲正。說文:『𦤘,用也,从亯从自』,讀若庸,此作⿱畗日者,隸體小變耳。); [https://rarebooks-maps.npm.edu.tw/index.php?act=Display/image/134076ytePGVo#09J 《泰和五音新改並類聚四聲篇(金崇慶刊元修本)》卷4 亠部 俗字背篇](余頌切,用也,鼻知真香所食也); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017142-13065_%E4%BA%8C%E5%8D%81%E5%9B%9B%E5%8F%B2_%E7%AC%AC561%E5%86%8A.pdf&page=85 《金史》(清乾隆刊本)卷120 folio 13a]; variant of 𦤘/𠅿 || U+2017F + VS18 ||
|-
| ⿳亠口⿳冖二日 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999013608-21823_%E9%87%91%E5%8F%B2_%E7%AC%AC34%E5%86%8A.pdf&page=51 《金史》(明洪武刊本)卷94 folio 6a](明昌元年同知棣州防禦使⿳亠口⿳冖二日); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910005626_%E5%85%83%E8%87%B3%E6%AD%A3%E6%9C%AC%E9%87%91%E5%8F%B2_v.22_no.23.pdf&page=137 《金史》(元至正刊本)] gives 𠅿 || U+2017F + VS19 ||
|-
| ⿳亠口⿳冖二白 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/619277 《管城碩記》(清乾隆刊本)卷21 folio 7b](p. 9: 金史始祖下諸子⿳亠口⿳冖二白,本名阿里剌,無⿳亠口⿳冖二白字) || U+2017F + VS20 ||
|-
| ⿳亠口⿱冖苜 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999013608-21428_%E9%87%91%E5%8F%B2_%E7%AC%AC5%E5%86%8A.pdf&page=40 《金史》(明洪武刊本)卷11 folio 2b](丙戌尚書右丞⿳亠口⿱冖苜罷); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4896877 《金史》(明萬曆刊本)卷10 folio 16b](p.19); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-he16_02693_0018_%E6%BD%9B%E7%A0%94%E5%A0%82%E9%87%91%E7%9F%B3%E6%96%87%E8%B7%8B%E5%B0%BE_4.pdf&page=87 《潛研堂金石文跋尾(清嘉慶刊本)續卷6 folio 4a》](see ⿳亠口⿳冖二自 above) || U+2017F + VS21 ||
|-
| ⿳亠丷⿱冖𥃭 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999013608-21428_%E9%87%91%E5%8F%B2_%E7%AC%AC5%E5%86%8A.pdf&page=36 《金史》(明洪武刊本)卷10 folio 16a](丙戌,以左丞相襄為左副元帥,參知政事董師中尚書左丞,左宣徽使⿳亠丷⿱冖𥃭尚書右丞,戶部尚書楊伯通參知政事); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZJLib-631aa108504e722bfaf23b4a-2_%E9%87%91%E5%8F%B2%E4%B8%80%E7%99%BE%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%BA%94%E5%8D%B7%E7%9B%AE%E9%8C%84%E4%BA%8C%E5%8D%B7_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=220 《金史》(明嘉靖刊本)卷10 folio 16a]; variant of ⿳亠口⿱冖苜 || U+2017F + VS22 ||
|-
| ⿱畗日 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-he16_02693_0018_%E6%BD%9B%E7%A0%94%E5%A0%82%E9%87%91%E7%9F%B3%E6%96%87%E8%B7%8B%E5%B0%BE_4.pdf&page=87 《潛研堂金石文跋尾(清嘉慶刊本)續卷6 folio 4a》](see ⿳亠口⿳冖二自 above); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001065369-96079_%E7%BA%8C%E4%BF%AE%E6%9B%B2%E9%98%9C%E7%B8%A3%E8%AA%8C_%E6%B0%91%E5%9C%8B23%E5%B9%B4(1934)_%E5%8D%B7%E5%85%AB.pdf&page=3 續修曲阜縣志(民國鉛印本)卷8 folio 2b, 3a](相國完顏⿱畗日昭告至聖文) || *WS2027 || F69B
|-
| ⿱亯目 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999013608-21948_%E9%87%91%E5%8F%B2_%E7%AC%AC44%E5%86%8A.pdf&page=30 《金史》(明洪武刊本)卷120 folio 12b](吏部郎中⿱亯目……爲貢壽……監察御史徒單德勝劾其事,下刑部逮⿱亯目等問狀); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZJLib-631aa108504e722bfaf23b4a-19_%E9%87%91%E5%8F%B2%E4%B8%80%E7%99%BE%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%BA%94%E5%8D%B7%E7%9B%AE%E9%8C%84%E4%BA%8C%E5%8D%B7_%E7%AC%AC19%E5%86%8A.pdf&page=24 《金史》(明嘉靖刊本)卷120 folio 12b]; variant of 𦤘 || U+26918 + VS18 ||
|-
| ⿰口歡 || [https://jodoshuzensho.jp/zojoji/koryo/viewer/104/513/1132/104_513_1132.html 《新集藏經音義隨函録》(高麗藏再雕本)第14冊 folio 7a](pp8)(⿰口𭭕⿱⿻𰀁⿱口艹口(喜)<上火官反>); traditional variant of 𭇳; normalize to ⿰口歡 || *WS2027 || F68B
|-
| ⿹𣪊白 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWZLib-DB-526035_%E9%84%89%E5%85%88%E5%93%B2%E9%81%BA%E8%91%97%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E5%8D%81%E5%86%8A%EF%BC%88%E6%B5%B7%E6%BE%A8%E6%96%B9%E8%A8%80%E5%8D%B7%E4%B8%8B%EF%BC%89.pdf&page=14 《海澨方言》(溫州市圖書館藏民國浙江省永嘉區徵輯鄉先哲遺著委員會抄本,索書號:善001060(20))卷下](⿹𣪊白,音白,卵中白,今通用白), [http://arcgxhpv7cw0.db.wzlib.cn/detail_m.html?id=525945 category]; 包文朴: 《乐清方言词典》中国广播电视出版社. 2004. ISBN 9787534319648 p. 373; See also 《[https://ctext.org/library.pl?if=en&file=77415&page=1517 康熙字典]》:《集韻》𪏙,卵中黃 || *WS2027 || F6A0
|-
| ⿳穴𫩏⿰⿱⺕⺕⿺乚𱕻 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-03740_1_%E6%BC%B3%E5%B7%9E%E5%BA%9C%E5%BF%97.pdf&page=949 《漳州府志》(明萬曆元年刊本)卷23 folio 13b](磁⿳穴𫩏⿰⿱⺕⺕⿺乚𱕻渡); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4761519 《漳州府志》(明萬曆41年序刊本)卷28 folio 15a](p. 75) gives ⿰石竈渡 || U+2A6A8 + VS18 ||
|-
| ⿰⿱日來阝 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:11678267?n=401 《畿輔通志》(清雍正刊本)卷13 folio 46b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_48349497_%E6%9D%9F%E9%B9%BF%E7%B8%A3%E5%BF%97_v.1%E7%9B%AE%E5%BD%95seq.19%EF%BC%8C%E5%8D%B7%E9%A6%96--%E5%8D%B7%E4%B8%89.pdf&page=41 《束鹿縣志》(清乾隆刊本)卷2 folio 2b]; variant of [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?id=04020 ⿰⿱旦來阝] || U+3314E + VS18 ||
|-
| ⿳亠口⿳冖口自 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/2852618 《御批歷代通鑑輯覽》(清嘉慶江寧布政司刊本)卷89 folio 7a](p. 9); [https://archive.org/details/q_058_yupi_v45_0001/page/n13/mode/2up 《御批歷代通鑑輯覽》(清乾隆53年武英殿刊本)卷89 folio 7a] gives ⿳亠口⿳冖二自; variant of 𠅿 || U+2017F + VS23 ||
|-
| ⿳亠口⿳冖工月 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_50961971_%E5%AE%A3%E5%8C%96%E5%BA%9C%E5%BF%97_v.7%E5%8D%B7%E5%8D%81%E5%85%AD-%E5%8D%81%E5%85%AB.pdf&page=72 《宣化府志》(清乾隆刊本)卷18 folio 20b](完顏~,金史本傳,明昌二年); variant of 𠅿 || U+2017F + VS24 ||
|-
| ⿳亠口⿳冖工目 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4896875 《金史》(明萬曆北京國子監刊本)目錄 folio 9b](p. 19); variant of 𠅿 || U+2017F + VS25 ||
|-
| ⿱執瓦 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZJLib-62836c1ad8147868cc5325f1-3_%E8%90%AC%E6%9B%86%E7%B4%B9%E8%88%88%E5%BA%9C%E5%BF%97%E4%BA%94%E5%8D%81%E5%8D%B7_%E7%AC%AC3%E5%86%8A.pdf&page=31 《紹興府志》(明萬曆刊本)卷2 folio 9a](蓋總其費,白金鍰計不滿萬者百有十,自木⿱執瓦石之材以至畚鍤版幹募人之力,無一求而不給焉); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_50681675_%E7%B4%B9%E8%88%88%E5%BA%9C%E5%BF%97_v.2%E5%8D%B7%E4%BA%8C.pdf&page=13 《紹興府志》(清康熙刊本)卷2 folio 10b]; variant of ⿱執石/𤮅 || *WS2027 || F5C0
|-
| ⿱丿𠑷 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4752800 《襄陽府志》(明萬曆刊本)卷44 folio 14b](p17); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4758931 《湖廣總志》(明萬曆刊本)卷80 folio 33b](p94); variant of 兏 || U+514F + VS19 ||
|-
| ⿱丿圥 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4470926 《湖廣通志》(清雍正刊本) juan 83 (pp29) folio 26 L2]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999031900-138595_%E8%98%89%E5%8F%A4%E4%BB%8B%E6%9B%B8%E5%89%8D%E9%9B%86_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=14 《穆天子傳》(明天啓蘉古介書本)] folio 13a; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_49932766_%E6%B9%96%E5%BB%A3%E9%80%9A%E5%BF%97_v.18%E5%8D%B7%E5%9B%9B%E5%8D%81%E5%9B%9B-%E5%9B%9B%E5%8D%81%E5%85%AD.pdf&page=64 《湖廣通志》(清康熙刊本)卷45 folio 24b]; variant of 兏 || U+514F + VS20 ||
|-
| ⿱王儿 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301015432-295565_%E5%B9%B3%E6%B4%A5%E9%A4%A8%E5%8F%A2%E6%9B%B8%E4%B8%89%E5%8D%81%E5%85%AB%E7%A8%AE_%E4%BA%8C%E7%99%BE%E5%9B%9B%E5%8D%81%E5%85%AB%E5%8D%B7_%E7%AC%AC9%E5%86%8A.pdf&page=27 《穆天子傳》(清光緒朱氏槐廬家塾重刊平津館叢書叢書本)卷4 folio 1b]; || U+514F + VS21 ||
|-
| ⿰⿱丿击邕 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301015432-295565_%E5%B9%B3%E6%B4%A5%E9%A4%A8%E5%8F%A2%E6%9B%B8%E4%B8%89%E5%8D%81%E5%85%AB%E7%A8%AE_%E4%BA%8C%E7%99%BE%E5%9B%9B%E5%8D%81%E5%85%AB%E5%8D%B7_%E7%AC%AC9%E5%86%8A.pdf&page=27 《穆天子傳》(清光緒朱氏槐廬家塾重刊平津館叢書叢書本)卷4 folio 1b](重⿰⿱丿击邕氏之西疆<道藏本作⿰⿱丿击𪩡>) || U+22004 + VS18 ||
|-
| ⿰⿱丰凵𪩡 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWZLib-DB-433313_%E8%8C%83%E6%B0%8F%E5%A5%87%E6%9B%B8%E2%96%A1%E2%96%A1%E7%A8%AE%EF%BC%88%E7%AC%AC%E4%B8%83%E5%86%8A%E9%83%AD%E5%AD%90%E7%BF%BC%E8%8E%8A%E4%B8%80%E5%8D%B7%E3%80%81%E7%A9%86%E5%A4%A9%E5%AD%90%E5%82%B3%E5%85%AD%E5%8D%B7%EF%BC%89.pdf&page=31 《穆天子傳》(明嘉靖天一閣刊本)folio 18b] || U+22004 + VS19 ||
|-
| ⿰⿱丿击𪩡 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6248_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC634%E5%86%8A.pdf&page=3 《穆天子傳》(正統道藏本)卷4 folio 2a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_53549600_%E8%A5%BF%E4%BA%AC%E9%9B%9C%E8%A8%98_v.8-_%E9%80%B8%E5%91%A8%E6%9B%B8_-_%E5%8D%81%E5%8D%B7_-_%E5%AD%94%E6%99%81%E6%B3%A8%2C_%E7%A9%86%E5%A4%A9%E5%AD%90%E5%82%B3_-_%E5%85%AD%E5%8D%B7_-_%E9%83%AD%E7%92%9E%E6%B3%A8%2C_%E8%A5%BF%E4%BA%AC%E9%9B%9C%E8%A8%98_-_%E5%85%AD%E5%8D%B7_-_%E8%91%9B%E6%B4%AA%E9%9B%86.pdf&page=143 《穆天子傳》(明萬曆漢魏叢書本)卷4 folio 1b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999031900-138595_%E8%98%89%E5%8F%A4%E4%BB%8B%E6%9B%B8%E5%89%8D%E9%9B%86_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=14 《穆天子傳》(明天啓蘉古介書本)folio 13a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AShanghai_%E7%A9%86%E5%A4%A9%E5%AD%90%E5%82%B3%E6%B3%A8%E7%96%8F%E5%85%AD%E5%8D%B7%E9%A6%96%E4%B8%80%E5%8D%B7%E6%9C%AB%E4%B8%80%E5%8D%B7.pdf&page=153 《穆天子傳註疏》(清抄本)](重⿰⿱丿击𪩡,國名,从⿰⿱丿击邕省,音壅) || U+22004 + VS20 ||
|-
| ⿰彳刀 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL215_%E7%8E%89%E6%B5%B7_04.pdf&page=745 《玉海》(元至正刊本)卷87 folio 39a](祥符元年……大食……國蕃官李麻⿰彳刀遣使貢玉圭); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_428497610_%E6%B7%B5%E9%91%91%E9%A1%9E%E5%87%BD_v.115.pdf&page=29 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷363 folio 27a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003117_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.1.pdf&page=140 《六書存》(1924,鉛印本)卷1 folio 54a]([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536884&searchKey=%E8%95%83%E5%AE%98%E6%9D%8E%E9%BA%BB 稿本]) || || F5C1
|-
| ⿰山蘆 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1011667&imageId=7689695&searchKey=%E7%A6%8F%E5%B1%B1%E7%B8%A3%E5%8D%97%E4%BA%94%E5%8D%81%E9%87%8C 《寰宇通志》(明景泰刊本)卷76 folio 2b](峆⿰山蘆山); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012851&imageId=9836931 《大明一統志》(明天順刊本)卷25 folio 3a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003117_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.1.pdf&page=140 《六書存》(1924,鉛印本)卷1 folio 46a](疑爲㠠字之贅文,以見一統志存之)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536874&searchKey=%E7%A6%8F%E5%B1%B1%E7%B8%A3%E5%8D%97%E4%B8%89%E5%8D%81%E9%87%8C 稿本]); variant of 㠠 || || E0D1
|-
| ⿰日墨 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999014620-112891_%E8%B7%AF%E5%8F%B2_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=16 《路史》(明嘉靖刊本)前紀卷4 folio 15a](⿰日墨者曰竢河之清夸者又曰日月兾爾); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003118_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.2.pdf&page=14 《六書存》(1924,鉛印本)卷2 folio 6b](⿰日墨音墨轉去聲,音同昧)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536899&searchKey=%E7%AB%A2%E6%B2%B3%E4%B9%8B%E6%B8%85%E5%A4%B8 稿本]) || || E2A9
|-
| ⿺毛嬰 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL215_%E7%8E%89%E6%B5%B7_07.pdf&page=580 《玉海》(元至正刊本)卷154 folio 15a 唐安國獻名馬]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY000580_%E6%96%87%E7%8D%BB%E9%80%9A%E8%80%83_%E4%B8%80%E7%99%BE%E4%B8%80%E5%86%8A_%E5%85%83%E9%A6%AC%E7%AB%AF%E8%87%A8%E8%91%97_%E5%85%83%E6%B3%B0%E5%AE%9A%E5%85%83%E5%B9%B4%E8%A5%BF%E6%B9%96%E6%9B%B8%E9%99%A2%E5%88%BB%E6%9C%AC5.pdf&page=1191 《文獻通考》(中華再造善本影印元泰定元年西湖書院刊本)卷338 folio 4a]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012852&imageId=9861929&searchKey=%E6%9F%98%E8%BE%9F%E5%A4%A7 《文獻通考》(明嘉靖三年司禮監刊本)卷338 folio 6a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003118_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.2.pdf&page=38 《六書存》(1924,鉛印本)卷2 folio 18b](同纓)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536916&searchKey=%E7%B5%A1%E4%B9%8B%E9%A1%9E 稿本]); alternative: [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL035_%E5%94%90%E6%9B%B8_4.pdf&page=296 《唐書》(宋紹興刊本)卷221下 folio 2a] gives 𣰽 || *WS2027 || E2B1
|-
| ⿰氵魏 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1011667&imageId=7690651&searchKey=%E6%89%80%E5%9F%8E%E8%A5%BF%E5%B1%B1%E6%8E%A5%E5%A4%A9 《寰宇通志》(明景泰刊本)卷100 folio 10b](天⿰氵魏湫); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1000410&imageId=1262116&searchKey=%E5%85%AD%E5%8D%81%E9%87%8C%E4%B8%80%E5%90%8D%E5%A4%A9 《大明一統志》(明天順刊本)卷37 folio 19a]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1000624&imageId=1402642&searchKey=%E6%96%87%E7%B8%A3%E4%B8%80%E5%90%8D%E5%A4%A9 《廣與記》(清康熙刊本)卷9 folio 6a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003118_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.2.pdf&page=45 《六書存》(1924,鉛印本)卷2 folio 22a](音魏,湫名)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536921&searchKey=%E9%9F%B3%E9%AD%8F 稿本]); alternative: 魏 || || E338
|-
| ⿰氵邰 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_428498044_%E5%B1%B1%E5%A0%82%E8%82%86%E8%80%83_v.13.pdf&page=75 《山堂肆考》(明萬曆47年補修本)商集卷3 folio 20a]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012477&imageId=9145379&searchKey=%E5%85%83%E8%B1%90%E5%88%9D%E9%99%A4 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷90 folio 42a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003118_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.2.pdf&page=50 《六書存》(1924,鉛印本)卷2 folio 24b](音邰,人名)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536924&searchKey=%E5%85%83%E8%B1%90%E5%88%9D%E9%99%A4 稿本]); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999032685-14782_%E5%B1%B1%E5%A0%82%E8%82%86%E8%80%83_%E7%AC%AC10%E5%86%8A.pdf&page=76 山堂肆考(明萬曆23年刊本)商集卷3 folio 20a] gives 洵; error of 洵 || || E38D
|-
| ⿰火厓 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1001260&imageId=2326362&searchKey=%E6%97%A5%E7%85%83%E5%8D%92 《大明會典》(明萬曆刊本)卷105 folio 7b](洪武二年其國王陳日煃遣使朝貢請封,詔封為安南國王,賜鍍金銀印誥命,未至而日煃卒,以封其弟日⿰火厓); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999030837-218413_%E7%9A%87%E6%98%8E%E5%BE%9E%E4%BF%A1%E9%8C%84_%E7%AC%AC3%E5%86%8A.pdf&page=55 《皇明從信錄》(明末刊本)卷7 folio 23a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003118_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.2.pdf&page=59 《六書存》(1924,鉛印本)卷2 folio 29a](音厓)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536929&searchKey=%E5%85%B6%E5%BC%9F%E6%97%A5 稿本]) || || E45E
|-
| ⿰王幹 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012096&imageId=8250358 《唐類函(明萬曆31年刊本)》卷107 folio 14b](稽山川之神瑞兮,識⿰王幹璇之内敷); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012948&imageId=10034152&searchKey=%E7%A5%9E%E7%91%9E%E5%85%AE%E8%AD%98 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷204 folio 30b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_428501966_%E4%BD%A9%E6%96%87%E9%9F%BB%E5%BA%9C_v.25.pdf&page=115 《佩文韻府》(清康熙刊本)卷16下 folio 228a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=5 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 2a](音義未詳……按:⿰王幹璇連用,於義當從⿰王幹)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536948&searchKey=%E6%88%B2%E7%8C%B4%E8%80%8C%E7%B8%B1%E7%8C%BF%E4%BD%95 稿本]); [https://db2.sido.keio.ac.jp/kanseki/bib_frame?id=006903 《初學記》(南宋刊本)卷21 folio 15a] gives 嘉疑 || || E477
|-
| ⿰氵碣 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:Harvard_drs_49295996_%E9%9B%B2%E4%B8%AD%E9%83%A1%E5%BF%97_v.15%E5%8D%B7%E5%8D%81%E4%B8%89-%E5%8D%81%E5%9B%9B.pdf&page=11 《雲中郡志》(清順治刊本)卷13 folio 46a](泉流峽中,⿰氵砰⿰氵碣⿰氵磳⿰氵𥐪如建瓶); variant of ⿰氵𥔀 || || E47B
|-
| ⿰瓌攵 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012477&imageId=9169882&searchKey=%E6%88%B2%E7%8C%B4%E8%80%8C%E7%B8%B1%E7%8C%BF%E4%BD%95 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷431 folio 37b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=5 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 2a](音義未詳,⿰瓌攵疑瓌字之譌,以下文字連用誤書)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536948&searchKey=%E6%88%B2%E7%8C%B4%E8%80%8C%E7%B8%B1%E7%8C%BF%E4%BD%95 稿本]); variant of ⿰瓌欠() || U+32C14 + VS18 ||
|-
| ⿰石茖 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ATianyige-330000-1705-0005682_%E8%A0%9B%E8%A0%93%E9%9B%86%E4%BA%94%E5%8D%B7_%E6%98%8E%E7%9B%A7%E6%9F%9F%E8%91%97_%E6%98%8E%E5%98%89%E9%9D%96%E5%88%BB%E6%9C%AC.pdf&page=147 《蠛蠓集》(明嘉靖刊本)卷3 folio 37b〈嘉禾樓賦〉](爾乃萬楹攅淈,磥砢連扔,飛杗虹繞,浮柱雲征,芝栭⿰石茖磊,穹櫨傺傂,拉盭傴僂,枝掌糾㑹); [https://rarebooks-maps.npm.edu.tw/index.php?act=Display/image/140993M1cohKL 《龍龕手鑑》(宋高宗浙刊本)卷4 石部入聲](⿰石若⿰石茖<二俗>硌<正,音洛,磊~也三); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1007213&imageId=4961293 《滑縣志》(清康熙刊本)卷9 folio 43b](⿰䂖茖) || *WS2027 || E47E
|-
| ⿰石落 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_48639042_%E7%BA%8C%E6%96%87%E9%81%B8_v.3.pdf&page=9 《續文選》(明崇禎刊本)卷3 folio 7a]; variant of ⿰石茖 || pending more evidences || E484
|-
| ⿰田昔 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-01537_93_%E8%88%8A%E5%94%90%E6%9B%B8.pdf&page=29 《舊唐書》(明嘉靖刊本)卷195 folio 2a](以……白霫爲窴⿰田昔顏州); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_430542858_%E5%AD%90%E5%8F%B2%E7%B2%BE%E8%8F%AF_v.27.pdf&page=52 《子史精華》(清雍正刊本)卷78 folio 10a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=17 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 8a]([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536954&searchKey=%E5%9C%B0%E5%90%8D%E8%88%8A%E5%94%90%E6%9B%B8 稿本]); 新唐書 and 玉海 give 窴顏州 without ⿰田昔, error of ligated form of 音田? || || E48B
|-
| ⿰石毀 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZJLib-6264eb850aa54158f394115f-8_%E5%AD%97%E5%BD%99%E5%8D%81%E4%BA%8C%E9%9B%86%E9%A6%96%E4%B8%80%E5%8D%B7%E6%9C%AB%E4%B8%80%E5%8D%B7%E9%9F%BB%E6%B3%95%E7%9B%B4%E5%9C%96%E4%B8%80%E5%8D%B7%EF%BC%9B%E9%9F%BB%E6%B3%95%E6%A9%AB%E5%9C%96%E4%B8%80%E5%8D%B7_%E7%AC%AC8%E5%86%8A.pdf&page=167 《字彙》(明萬曆刊本)午集石部十二畫](䃣,與⿰石毀同); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1011225&imageId=7250569&searchKey=%E5%88%97%E5%AD%90%E4%BA%8B%E6%9C%89%E7%A0%B4 《正字通》(清康熙刊本)午集石部十二畫]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=25 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 12a](音義同毀)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536960&searchKey=%E5%88%97%E5%AD%90%E4%BA%8B%E6%9C%89%E7%A0%B4 稿本]); variant of 毀 || || E48D
|-
| ⿰石斿 || [https://commons.m.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY100162_%E5%8C%97%E5%A0%82%E6%9B%B8%E9%88%94_%E5%94%90%E8%99%9E%E4%B8%96%E5%8D%97%E8%BC%AF_%E6%98%8E%E6%8A%84%E6%9C%AC.pdf&page=942 《北堂書鈔》(元末陶宗儀影宋抄本)卷146](郭璞𥂁池賦云:磊磪碌⿰石斿,鍔剡棊方,玉閠膏津,雪自陵崗也); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-364-0072_%E5%8C%97%E5%A0%82%E6%9B%B8%E9%88%94_%E5%B7%BB141-147.pdf&page=65 《北堂書鈔》(明萬曆刊本)卷146 folio 3b]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012096&imageId=8254876&searchKey=%E7%A2%8C%E9%8D%94%E5%89%A1 《唐類函》卷178 folio 10b]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012477&imageId=9167418&searchKey=%E7%A2%8C%E9%8D%94%E5%89%A1 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷391 folio 12b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=30 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 14b](音遊義未詳)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536964&searchKey=%E7%A3%8A%E7%A2%BA 稿本]); alternative text: 𡸮碓 || || E496
|-
| ⿱竹窮 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301013489-263581_%E8%90%AC%E9%A6%96%E5%94%90%E4%BA%BA%E7%B5%95%E5%8F%A5_%E4%B8%80%E7%99%BE%E3%80%87%E4%B8%80%E5%8D%B7_%E7%AC%AC11%E5%86%8A.pdf&page=21 《萬首唐人絕句詩》(明嘉靖刊本)卷49 folio 6a 〈宿建溪〉](𥳌⿱竹窮一席眠還坐,蛙噪螢飛夜未央); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999031629-13586_%E5%85%A8%E5%94%90%E8%A9%A9_%E7%AC%AC52%E5%86%8A.pdf&page=41 《全唐詩》(清康熙刊本)卷349 folio 15b]; [https://viewer.onb.ac.at/103707F8 《駢字類編》(清雍正刊本)卷81 folio 14a](p1244); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=49 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 24a](𥳌⿱竹窮,竹覃也)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536977&searchKey=%E7%9C%A0%E9%82%84%E5%9D%90 稿本]); alternative: 蕯藭 || || E4A4
|-
| ⿱竹穇 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-03252_%E5%90%B3%E9%83%A1%E5%BF%97.pdf&page=26 《吳郡志》(宋紹定刊本)卷2 folio 6a](陸龜蒙皮日休魚具詩序……錯薪於水中曰⿱竹⿰禾叅(音撡)); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999026569-16050_%E6%9D%BE%E9%99%B5%E9%9B%86_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=66 《松陵集》(明弘治刊本)卷4 folio 1a], [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999026569-16050_%E6%9D%BE%E9%99%B5%E9%9B%86_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=69 folio 3b]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1013145&imageId=10362742&searchKey=%E9%8C%AF%E8%96%AA%E6%96%BC%E6%B0%B4%E4%B8%AD 《吳郡志》(清乾隆刊本)卷24 folio 3b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_428500972_%E5%94%90%E8%A9%A9%E9%A1%9E%E8%8B%91_v.43.pdf&page=88 《唐詩類苑》(明萬曆刊本)卷182 folio 21a], [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_428500972_%E5%94%90%E8%A9%A9%E9%A1%9E%E8%8B%91_v.43.pdf&page=90 folio 22b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_430540547_%E8%A9%A9%E9%9B%8B%E9%A1%9E%E5%87%BD_v.24.pdf&page=131 《詩雋類函》(明萬曆刊本)卷124 folio 15b]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1008041&imageId=5462530&searchKey=%E9%8C%AF%E8%96%AA%E6%96%BC%E6%B0%B4%E4%B8%AD 《震澤縣志》(清乾隆刊本)卷25 folio 16b]; [https://www.shidianguji.com/zh/book/SK3146/chapter/1k0i5j4pq5gd7?page_from=reading_page¶graphId=7372659098057490483&hightlightIndex=0&topicId=&version=2&contentMatch=1&keywords=%E5%9F%8E%E5%8D%97%E4%BD%86%E6%95%B0%E9%87%8C&refreshId=1750255489600 《古歡堂詩集》(文淵閣四庫全書本)卷5 folio 27b](罩𦊔⿱竹⿰禾叅籪盡可畵); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=51 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 25a](參衫二音)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536979&searchKey=%E5%8F%83%E8%A1%AB%E4%BA%8C%E9%9F%B3 稿本]); variant of 𥶠, non-cognate: 𥤇 || || E4C1
|-
| ⿱竹䅟 || [https://www.shidianguji.com/zh/book/SDZJ0154/chapter/1k2ksw874rqqu?page_from=searching_page¶graphId=7380240446330798130&keywords=%E9%94%99%E8%96%AA%E4%BA%8E%E6%B0%B4%E4%B8%AD&hightlightIndex=0&topicId=&version=8 《姑蘇志》(明正德刊本)卷13 folio 8a](⿱竹𥠩); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1008223&imageId=5564001&searchKey=%E9%8C%AF%E8%96%AA%E6%96%BC%E6%B0%B4%E4%B8%AD 《上海縣志》(清康熙刊本)卷1 folio 27b]; || || E4C2
|-
| ⿱竹摻 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1009071&imageId=5978588&searchKey=%E5%9F%8E%E5%8D%97%E4%BD%86%E6%95%B8%E9%87%8C 《長河志籍考》卷7 folio 2b](⿱竹撡); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1007947&imageId=5379866&searchKey=%E9%8C%AF%E8%96%AA%E6%96%BC%E6%B0%B4%E4%B8%AD 《烏程縣志》(清光緒刊本)卷29 folio 30b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=51 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 25a](⿱竹穇亦作⿱竹摻)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536979&searchKey=%E5%8F%83%E8%A1%AB%E4%BA%8C%E9%9F%B3 稿本]) || || E4C6
|-
| ⿱竹黽 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412004000936-83412_%E5%8F%A4%E4%BB%8A%E5%90%88%E7%92%A7%E4%BA%8B%E9%A1%9E%E5%82%99%E8%A6%81_%E7%AC%AC92%E5%86%8A.pdf&page=11 《古今合璧事類備要》(宋刊本)別集卷54 folio 4b], [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012821&imageId=9735836&searchKey=%E6%A4%8D%E6%96%BC%E5%AE%9B (明嘉靖刊本)別集卷54 folio 4a](⿱竹⿱口⿰𰀄⿺乚日); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY000442_%E7%99%BE%E5%B7%9D%E5%AD%B8%E6%B5%B7%E4%B8%80%E7%99%BE%E7%A8%AE%E4%B8%80%E7%99%BE%E4%B8%83%E5%8D%81%E4%B9%9D%E5%8D%B7_(%E5%AE%8B)%E5%B7%A6%E5%9C%AD_%E7%B7%A8_%E5%AE%8B%E5%88%BB%E6%9C%AC.pdf&page=2081 《百川學海》(中華再造善本影印宋咸淳刊本)竹譜 folio 9b](⿱竹黽植於𭓩……⿱竹黽竹見南郡賦)(⿱竹⿱口⿰𰀄⿺乚日), [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012102&imageId=8281738&searchKey=%E6%A4%8D%E6%96%BC%E5%AE%9B (明弘治刊本)竹譜 folio 9b]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012212&imageId=8422698&searchKey=%E6%A4%8D%E6%96%BC%E5%AE%9B 《新編古今事文類聚》(元刊本)後集卷24 folio 4a], [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1011911&imageId=8010688 (明內府刊本)後集卷24 folio 6b](⿱竹⿱口⿰𰀄⿺乚日); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012948&imageId=10048876&searchKey=%E6%A4%8D%E6%96%BC%E5%AE%9B 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷417 folio 11b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=51 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 25a](音黽)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536979&searchKey=%E9%9F%B3%E9%BB%BD%E7%AB%B9%E8%AD%9C 稿本]); variant of 𥱐? || || E4A9
|-
| ⿰石曇 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999031706-150857_%E9%80%9A%E9%9B%85_%E7%AC%AC11%E5%86%8A.pdf&page=9 《通雅》(清康熙刊本)卷34 folio 7b](瓽,大甕,今俗曰⿰石曇,曰埕); [https://homeinmists.ilotus.org/hd/orgpage.php?page=0476 《漢語大字典》土部 7畫](埕……《通雅·器用》:「瓽,大甕,今俗曰⿰石曇,曰埕」) || || E4AB
|-
| ⿰米亥 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012948&imageId=10038641&searchKey=%E5%B0%9A%E5%B9%BC%E7%85%AE%E7%B3%A0 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷371 folio 22a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=58 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 28b](音核,穀殼也)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536982&searchKey=%E5%B0%9A%E5%B9%BC%E7%85%AE%E7%B3%A0 稿本]) || || E4B8
|-
| ⿰舟尃 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=72 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 35b](音博,船名,閩中以大船載鹽至南臺撥運小船,名曰上⿰舟尃)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536990 稿本]) || || E4DD
|-
| ⿱艹髸 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY000346_%E5%AE%9B%E9%99%B5%E5%85%88%E7%94%9F%E6%96%87%E9%9B%86%E5%85%AD%E5%8D%81%E5%8D%B7_(%E5%AE%8B)%E6%A2%85%E5%A0%AF%E8%87%A3_%E6%92%B0_%E5%AE%8B%E7%B4%B9%E8%88%88%E5%8D%81%E5%B9%B4%E6%B1%AA%E4%BC%AF%E5%BD%A5%E5%88%BB%E5%98%89%E5%AE%9A%E5%8D%81%E5%85%AD%E5%B9%B4%E8%87%B3%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%B9%B4%E9%87%8D%E4%BF%AE%E6%9C%AC.pdf&page=213 《宛陵先生文集》(中華再造善本影印宋紹興十年汪伯彥刻嘉定十六年至十七年重修本)卷44 folio 6a 〈志來上人𭔃示酴醿花并𡑅塼茶有感〉](宣城北寺來上人,獨有一叢盤嫩⿱艹髸。去歲遊吴求不得,今朝𮟃喜自持送。); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999019784-49383_%E5%AE%9B%E9%99%B5%E5%85%88%E7%94%9F%E6%96%87%E9%9B%86_%E7%AC%AC6%E5%86%8A.pdf&page=45 (明正統刊本)卷44 folio 5a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_428502898_%E4%BD%A9%E6%96%87%E9%9F%BB%E5%BA%9C_v.76.pdf&page=95 《佩文韻府》(清康熙刊本)卷60 folio 90b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=73 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 36a](音閧……⿱艹髸與蕻同)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536991&searchKey=%E8%88%87%E8%95%BB%E5%90%8C 稿本]); variant of 蕻 || || E4DF
|-
| ⿰氵螎 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ATianyige-330000-1705-0005682_%E8%A0%9B%E8%A0%93%E9%9B%86%E4%BA%94%E5%8D%B7_%E6%98%8E%E7%9B%A7%E6%9F%9F%E8%91%97_%E6%98%8E%E5%98%89%E9%9D%96%E5%88%BB%E6%9C%AC.pdf&page=137 《蠛蠓集》(明嘉靖刊本)卷3 folio 27b 〈㠠昆山賦〉](於是春氣⿰氵螎洩,羣鳥飛還); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_48639042_%E7%BA%8C%E6%96%87%E9%81%B8_v.3.pdf&page=18 《續文選》(明崇禎刊本)卷3 folio 16a]; variant of 瀜 || *WS2027 || E86A
|-
| ⿰氵飜 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ATianyige-330000-1705-0005682_%E8%A0%9B%E8%A0%93%E9%9B%86%E4%BA%94%E5%8D%B7_%E6%98%8E%E7%9B%A7%E6%9F%9F%E8%91%97_%E6%98%8E%E5%98%89%E9%9D%96%E5%88%BB%E6%9C%AC.pdf&page=134 《蠛蠓集》(明嘉靖刊本)卷3 folio 24b 〈崐崘山人賦〉](蹶䓗嶺,縣龍門,䶗底柱,䆮名藩。波汰膠盭,𢌞洑滮⿰氵飜,榮光四塞,郁郁紛紛); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_48639042_%E7%BA%8C%E6%96%87%E9%81%B8_v.2.pdf&page=41 《續文選》(明崇禎刊本)卷2 folio 8b]; variant of 飜 || *WS2027 || E86B
|-
| ⿺鬼盧 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ATianyige-330000-1705-0005682_%E8%A0%9B%E8%A0%93%E9%9B%86%E4%BA%94%E5%8D%B7_%E6%98%8E%E7%9B%A7%E6%9F%9F%E8%91%97_%E6%98%8E%E5%98%89%E9%9D%96%E5%88%BB%E6%9C%AC.pdf&page=133 《蠛蠓集》(明嘉靖刊本)卷3 folio 23b 〈泰宇賦〉](抶英招而馽列蛸,鏺耗⿺鬼盧而殊竒潎); [https://rarebooks-maps.npm.edu.tw/index.php?act=Display/image/140993M1cohKL 《龍龕手鑑》(宋高宗浙刊本)卷3 鬼部](⿺鬼盧<俗>魖<正>) || *WS2027 || E86C
|-
| ⿰魚待 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1013613&imageId=11055051&searchKey=%E9%AF%89%E9%AD%9A 《龍巖州志》(清道光刊本)卷8 folio 10a](鯉魚,俗名⿰魚待魚); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1010915&imageId=7033015&searchKey=%E5%A4%9A%E7%94%A2%E6%96%BC%E6%BA%AA%E6%BD%AD 《龍巖縣志》(民國鉛印本)卷10 folio 6b](鯉魚……俗稱稱⿰魚待魚。其作紅黃色者,名金⿰魚待), [https://web.archive.org/web/20250630152502/https://mp.weixin.qq.com/s?__biz=MzkxMTU5MjQ3NQ==&mid=2247485357&idx=1&sn=6fa6143ea5d0d6aa877bc9157c88ef5a&chksm=c0bf3f86d917b25c46a56e8e12caecbfd3012597750047e26639eff76fa5b471c6cf76453df4&mpshare=1&scene=23&srcid=0630I11yndHsUJe5W0wB6cFf&sharer_shareinfo=bdb8cb03f8eae64516b58af8d54e15c0&sharer_shareinfo_first=083a54365190fb4940a83f43a7a304a4#rd rationale of ⿰魚待 in a wechat article] || *WS2027 || E4EE
|-
| ⿰豆孚 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-364-0072_%E5%8C%97%E5%A0%82%E6%9B%B8%E9%88%94_%E5%B7%BB31-40.pdf&page=84 《北堂書鈔》(明萬曆刊本)卷38 folio 6a]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012096&imageId=8247812 《唐類函》(明萬曆刊本)卷66 folio 8a]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012948&imageId=10028681 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷128 folio 13a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003120_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.4.pdf&page=7 《六書存》(1924,鉛印本)卷4 folio 3a](音孚)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4537022&searchKey=%E4%BF%B8%E7%9B%A1%E9%A3%9F%E8%B1%86 稿本]); alternative text: 䴸 || || E86D
|}
=== Notes ===
{{*}} ⿰彳⿱幺月 is also in [https://www.babelstone.co.uk/CJK/Evidence/ZhonghuaXingshiYuanliuDacidian_1421.png 《中华姓氏源流大辞典》 p. 1421]. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 19:31, 28 March 2021 (UTC)
: 《中华姓氏源流大辞典》 quotes 《[http://rbook.ncl.edu.tw/NCLSearch/Search/SearchDetail?item=7ab09958c66440dc85bb9e044b4ad9d3fDUyODEz0&image=1&SourceID=# 希姓錄]》. However, the 范允臨校刊本 version folio 20 (pp23) L L6 gives 㣧. I suspect ⿰彳⿱幺月 is a taboo name. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 04:25, 6 July 2021 (UTC)
::Yes of course. Almost 20 years ago John Jenkins made a proposal for an [https://www.unicode.org/L2/L2002/02052-taboo.pdf Ideographic Taboo Variation Indicator], which is quite a nice idea as a fallback, except that it does not specify how the taboo avoidance is implemented for any particular character so could be ambiguous for some characters which had more than one taboo form. The proposal was accepted at [http://unicode.org/L2/L2002/02167.htm UTC 91], but was unaccepted following [http://www.unicode.org/mail-arch/unicode-ml/y2002-m08/0266.html opposition by China at WG2]. Personally, I would prefer to use IVS for ⿰彳⿱幺月 as the taboo form of 㣧, but as they are not unifiable according to the rules others may support encoding separately. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 11:49, 6 July 2021 (UTC)
{{*}} I would not oppose to normalize it to ⿰日⿳日⿲仌丨仌亏 since we have 𤑼. It is yet another variant of 曄 since the evidence mentions 歐陽曄, uncle of 歐陽修.
:I have normalized it to ⿰日⿳日⿲仌丨仌亏. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 00:42, 18 May 2021 (UTC)
{{*}} ⿸广𣪞 might be a variant of 𰏾. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 21:47, 2 April 2021 (UTC)
{{*}} ⿰⿱𢆸止斤: Similar to U+230BE 𣂾. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 13:46, 22 April 2021 (UTC)
{{*}} ⿱山𠎤: Like ⿱山龠, it is (still!) likely to be a typo of 崙. In the context the mountain is in 蒲圻縣, which may be the place [https://www.google.com/maps/place/Changlunling,+Chibi,+Xianning,+Hubei,+China/@29.6627069,113.8053482,14.3z/data=!4m5!3m4!1s0x3428be65216e6055:0x5e824489a1b90ce8!8m2!3d29.6755!4d113.801649 长仑岭] today.
{{*}} ⿳士冖弓: I think ⿳士冖亐 is a styled print of ⿳士冖弓. The evidence in 鎭安府志 mentions ⿳士冖弓哮山 is also known as 個能嶺 so ⿳士冖弓 may be pronounced like 個. In this case I guess ⿳士冖弓 is the phonetic component of 彀, which has an alternative form ⿰⿳士冖弓殳. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 15:59, 20 June 2021 (UTC)
{{*}} Comment on ⿺辶𦮔: [https://en.wikisource.org/w/index.php?title=Page:First_Lessons_in_the_Tie-chiw_Dialect.pdf/46 First Lessons in the Tie-chiw Dialect.pdf/46] has ⿱艹逄. [[User:Suzukaze-c|Suzukaze-c]] ([[User talk:Suzukaze-c|talk]]) 07:49, 7 July 2021 (UTC)
:It looks like ⿺辶𦮔 to me (with two-dot form of 辶). [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 15:27, 7 July 2021 (UTC)
{{*}} ⿰𧾷⿱夅夂: The right structure is shared with 竷. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 02:31, 10 July 2021 (UTC)
{{*}} ⿰氵⿱亠品: I suspect 張⿰氵⿱亠品 in 考城縣志 is the same person as 張⿰氵⿱亠品 in 寧陵縣志. They both lived in 康熙 period; 2) were admitted as 武舉; and 考城 is only 60km to 寧陵. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 01:52, 7 October 2021 (UTC)
{{*}} ⿰石朶: "Unify ⿰石朶 to U+2C48B 𬒋", I can't find a UCV to justify, I will agree on the unification if there is one. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 16:28, 2 April 2022 (UTC)
:New UCV is [https://hc.jsecs.org/irg/iwds/ucv.php?show=232e#entry-232e UCV #232e] [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 11:12, 29 May 2025 (UTC)
:@[[User:Jlhwung|Jlhwung]] It's bottom/line 23/character 14. [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 22:35, 22 May 2022 (UTC)
{{*}} ⿱𥫗⿻乚臼 (a family name) is possibly unifiable with U+30A73 𰩳 by [https://hc.jsecs.org/irg/iwds/ucv UCV #171], but [https://zi.tools/zi/%F0%B0%A9%B3 𰩳 is a Sawndip character] meaning 竹席, so I assume these are etymologically unrelated (and therefore not interchangeable). There appear to be several disunified character pairs for UCV #171 already. [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 22:28, 25 May 2022 (UTC)
{{*}} [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B0%E9%AC%B2%F0%A0%92%8B ⿰鬲𠒋] and [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B0%E9%AC%B2%E2%BF%B1%E5%B0%94%E5%8F%88 ⿰鬲⿱尔又] are apparently both variants of 鬷, but that can't apply to their use as family names, particularly given that ⿰鬲⿱尔又 immediately follows yet another variant U+29C3A 𩰺 in use as a family name as well.
{{*}} ⿳亠⿵冂㕣示: The photocopy in wikisource is very poor. The character could be ⿱啇示, too. I suggest checking against clearer evidence, such as [https://new.shuge.org/meet/topic-tag/gjtsjcxl/ 古今圖書集成 provided by NLC]. The character is from 直音篇, it would be great if we can cross check 直音篇 and see if it is a misprint / one more evidence. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 00:54, 27 May 2022 (UTC)
{{*}} [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B8%F0%AC%91%B9%E5%B7%B4 ⿸𬑹巴], apparently in 汉字海, is a variant of [https://zi.tools/zi/%F0%A5%91%89 U+25449 𥑉], which does not seem to be the case for [https://zi.tools/zi/%F0%A5%91%BD U+2547D 𥑽], which suggests that they're etymologically distinct. Admittedly, this may be simply down to incomplete data, but the construction of the character and the distinct entry in 汉字海 makes me think this is possibly worth looking at further. [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 01:13, 27 May 2022 (UTC)
:zi.tools and GHZR both indicate that U+2547D 𥑽 is an alternate form of U+25449 𥑉, so ⿸𬑹巴 should be unifiable to 𥑽. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 12:10, 27 May 2022 (UTC)
{{*}} ⿱雨汵 makes more sense as a variant of U+29087 𩂇, and actually appears on the zi.tools entry for [https://zi.tools/zi/%E9%99%B0 陰 (sense 9)] in the gallery towards the bottom (text search the IDS). This is analogous with 霗 being a variant of 零, and makes a stronger case for separate encoding. [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 02:15, 27 May 2022 (UTC)
{{*}} ⿰禾⿱夊𠂡 (a family name) bears a resemblance to [https://hc.jsecs.org/irg/ws2017/app/?id=03156 T13-3A38 ⿰禾⿱文𠂡] due to the quality of the photocopies, but the use of 夊 in the upper right position seems to be consistent on close inspection.
:中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.1404 lists ⿰禾⿱夂𠂡, ⿰禾⿵𠘨𣎶, ⿰禾⿱父𠂡, ⿰禾⿱父⿵𠘨龶, ⿰禾⿱父⿵𠘨𣎶, ⿰禾⿱父風 as variants of an archaic form of the family name 授. This suggests that 夂 is a corruption of 父. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 12:15, 27 May 2022 (UTC)
{{*}} [[:zh:Page:Harvard drs 20931849 英語集全 v.1.pdf/25]] ([[jaglyphwiki:Group:英語集全-切音撮要]]) lists a glut of <code>⿰口?</code> transcription characters that theoretically should appear again in the main text. [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 08:44, 1 September 2023 (UTC)
:Thanks! I've added them all to the main table above. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 11:13, 1 September 2023 (UTC)
{{*}} ⿰尹阝: ⿰尹阝 also appears repeatedly in [[:ko:중간노걸대언해]], clearly as a variant of 那. [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 23:13, 1 September 2023 (UTC)
{{*}} The rest of the headwords in [[:en:Western Mandarin/Words without Characters]] ([[jaglyphwiki:Group:西蜀方言-有音無字]]) have been entered, producing more <code>⿰口?</code> characters for consideration. [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 07:24, 3 September 2023 (UTC)
:Thanks! Of the 65 unencoded 口 characters shown here, 19 are already submitted for WS2021, and I have added the rest to the main table. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 10:58, 3 September 2023 (UTC)
{{*}} [[:en:Template_talk:Sinogram#03:07,_4_September_2023_(UTC)]] is a compilation of the current usages of the en.ws Sinogram template; I believe it's in chronological order, where you got most of the characters before ⿰歹表 into WS2021 except for ⿱竹廣 due to a wonky glyph that no one figured out for a while. [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 03:21, 4 September 2023 (UTC)
:Thanks! [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 10:16, 4 September 2023 (UTC)
:: Updated: https://en.wikisource.org/w/index.php?title=Template_talk%3ASinogram&diff=13596609&oldid=13418240 [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 06:07, 13 November 2023 (UTC)
:::Thanks, new characters added to font, and some considered for WS2024. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 14:29, 14 November 2023 (UTC)
::::(Did you omit ⿰釒毳 purposely or by accident since it showed up at the top? [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 07:37, 15 December 2023 (UTC))
::::::::: Accidentally omitted. Added at F057 in BSH PUA v. 1.390. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 11:54, 15 December 2023 (UTC)
{{*}} Comment on E5D4 ⿱𥫗兀: same as ⿱𥫗𭀖? (which I noticed in 福澤諭吉's edition of the 華英通語 with a strange but unifiable shape [https://glyphwiki.org/wiki/u2ff1-u25ad7-u2d016-var-001], but Google has annoyingly changed their page number anchors) where 𭀖 seems to be a (cursive?) variant of 厘 based on kDefinition (but missing from kVariant and zi.tools; Jaemin notes that details on 𭀖 are in [https://unicode.org/L2/L2007/07161-proposed-ideo-db.pdf#page=146] and [https://unicode.org/L2/L2022/22008-unihan-chg.pdf#page=19]). [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 07:30, 15 December 2023 (UTC)
: Yes, I already corrected it to ⿱𥫗𭀖 in BSH PUA v. 1.390, and also added ⿰口𭀖. Most of the unencoded ⿰口? characters in the Chinese and Japanese editions of 華英通語 are now candidates for WS2024. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 11:52, 15 December 2023 (UTC)
{{*}} Additional evidence for ⿰舟載 U+F7B5: [https://archive.wul.waseda.ac.jp/kosho/bunko08/bunko08_c0786/bunko08_c0786_p0028.jpg 『英話註解』] <code>⿰舟載子 To contain in a ship</code> [[jaglyphwiki:u2ff0-u821f-u8f09]] [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 06:21, 2 September 2024 (UTC)
:Thanks, that is very helpful. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 07:53, 2 September 2024 (UTC)
{{*}} Aside for ⿵戊䖝⿹戈⿱旦風⿰𮥼戈: While the text does not give 董希堯's characters, the description 「若果係該犯隨手編寫。何以不多不少。僅止三字。而竹頭偏厂、字體又無兩樣」 does remind me of ⿱竹⿸广⿰其足 in 夷堅志 or ⿱竹⿸疒⿰車足 in the 道法會元(明正統道藏本)卷219 folio 11e (斷瘟滅毒符). [[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 16:05, 7 September 2024 (UTC)
{{*}} <code>U+EA83 ⿺辶⿱止㚔</code>: <code>𲅶</code> (Ext. H)? per the note at https://script.tw/#/howto [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 08:59, 21 January 2025 (UTC)
== Family name characters ==
{{@|Theknightwho}} I already have a list of some 800 unencoded family name characters from 《中华姓氏源流大辞典》 (中华书局, 2014年; ISBN 978-7-101-09024-6) and 《中华千家姓氏录》 (金盾出版社, 2013年; ISBN 978-7-5082-8598-6) (see [https://www.babelstone.co.uk/CJK/IDS_NOT_PUA.TXT IDS_NOT_PUA.TXT]), which gives you some idea of what a huge can of worms family name characters are. It would be a huge task, taking many hundreds of person-hours to research (and hundreds of my hours of font work), to prepare for IRG submission all the unencoded family name characters which are listed in 古今圖書集成 and all the other various sources, and this is definitely something I do not wish to be involved in. Certainly we can consider submitting for encoding individual family name characters which are used in particular texts that are digitally transcribed on Wikisource, but it well beyond our capacity to attempt a comprehensive proposal for unencoded family name characters (that really should be a job for China NB). [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 12:49, 27 May 2022 (UTC)
:@[[User:BabelStone|BabelStone]] Understood, and I certainly don't want to put upon you with hundreds of them! I was reaching the end of the list of ones that I'd come across, but I'm very happy to avoid adding any more if you don't want to deal with them. Naturally, I don't want to be trying to proofread the entirety of 古今圖書集成, but for obvious reasons the number of unrecognised characters in the automated transcription became a lot denser in 氏族典. [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 13:05, 27 May 2022 (UTC)
::If there are not many more family name characters from 古今圖書集成, then by all means add them to the table for reference, but it is unlikely that any of them would be considered for inclusion in a future IRG submission. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 13:10, 27 May 2022 (UTC)
:::Thank you. Do you mind me asking where would be a good place to get an idea of the kinds of characters the IRG tend to favour for submission? It would be good to avoid me cluttering the list for no reason. [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 13:36, 27 May 2022 (UTC)
::::Um, that's a hard one to answer. IRG is a cacophony of different voices, each with their own idea of what sort of characters are suitable for encoding and and what are not. In general, IRG prefers authoritative modern dictionaries which provide readings and meanings of the proposed characters. But when Japan experts are involved, then dictionary evidence is insufficient, and evidence of "actual usage" is required; unless evidence of actual usage is provided, in which case that is insufficient, and dictionary evidence is required ... unless the characters are submitted by Japan, in which case the actual evidence is secret, and we just have to accept the characters on trust. Rant aside, a character is more likely to be accepted if it is attested in multiple sources; has a known reading or meaning; is not a glyph variant of an existing encoding character; is not a corrupt or error form of an existing encoded character (unless it occurs in multiple authoritative sources in which case it can be considered to be a "stable error"); is not an idiosyncratic invention; and does not frighten IRG experts (e.g. some IRG experts are frightened by Daoist-usage characters). I guess that reviewing [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/ WS2021] and expert comments against individual characters would be the best way of getting an understanding of the current collective thinking of IRG. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 14:28, 27 May 2022 (UTC)
:::::Many thanks (and I appreciate the inside experience haha). I suppose my real question was "what is it worth me adding to your list when I come across it?", but that overview is extremely helpful. [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 15:38, 27 May 2022 (UTC)
::::::Yes, it is always useful to document occurrences of unencoded characters, even if we cannot do anything about them at present. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 21:58, 27 May 2022 (UTC)
== Doubled, tripled and quadrupled characters ==
List of unencoded characters in 篇韻貫珠集(明正德刊本): 背篇雜字纂成二首 ([https://digicoll.lib.berkeley.edu/record/73473 1C001/pp65] and [https://digicoll.lib.berkeley.edu/record/73473 1D001/pp2]). 22 out of the 112 characters listed are currently unencoded:
* ⿱雨𤳳 {ECCB} (cf. 靁/𩇓) — WS2027 candidate
* ⿱⿰咸角⿰咸文 {ECCC} (cf. U+2795A 𧥚, 成化四聲篇角部2:32a) — WS2027 candidate
* ⿳三⿰三三三 {ECCD} (cf. [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/index.php?find=UK-20563 UK-20563] ⿱三⿰三三) — WS2027 candidate
* ⿱⿰直直⿰直直 {ECCE} (cf. 矗) — WS2027 candidate
* ⿱明朋 {ECCF} (U+232A7 𣊧 intended?) — WS2027 candidate
* ⿳⿻丄吅𠱠木 {ECD0} (cf. U+237CF 𣟏) — WS2027 candidate
* ⿳⿰田田犬⿰田田 {ECD1} (cf. U+24D04 𤴄) — unify to to U+24D04 𤴄 by UCV #239
* ⿱男嬲 {ECD2} (cf. [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?find=UK-20564 UK-20564]) — WS2027 candidate
* ⿱⿰甚甚⿰甚甚 {ECD3} (cf. U+2298A 𢦊) — WS2027 candidate
* ⿳吅吕吅 {ECD4} (cf. 嚚/𠾅, 成化四聲篇口部2:55a) — WS2027 candidate
* ⿱⿰因因⿰因因 {ECD5} — WS2027 candidate
* ⿳𦣦王𦣦 {ECD6} (cf. ⿳𦣦主𦣦《漢語俗字叢考》臣部 p861, 成化四聲篇12:51a) — WS2027 candidate
* ⿱𦣦王 {ECD7} (成化四聲篇12:51a) — WS2027 candidate
* ⿱其⿰其其 {ECD8} — WS2027 candidate
* ⿱㯤㯤 {ECD9} (cf. U+30649 𰙉) — WS2024 : UK-30409
* ⿱⿰若若⿰若若 {ECDA} (cf. U+4583 䖃) — WS2027 candidate
* ⿱高⿰高高 {EAEE}: [https://twitter.com/JUMANJIKYO/status/1421842391007326210 中山的怪字詩] (not suitable evidence) — WS2027 candidate
* ⿲見見見 {ECDB}: JMJ-058726 ⿲見見見 was unified with U+2789B 𧢛 for Ext. F ([https://appsrv.cse.cuhk.edu.hk/~irg/irg/irg46/IRGN2146CDof5thEdition.pdf IRGN2146] p. 20); GHZR (p. 2700) gives reading 甖 yīng for 𧢛, and cites ⿲見見見 as a vulgar/corrupt form of 𧢛. Therefore add to draft IVS collection. — unify to U+2789B 𧢛
* ⿰希希 {ECDC} (cf. U+301C5 𰇅) — unify to U+301C5 𰇅
* ⿰昜昜 {ECDD} (cf. U+232B7 𣊷): GHZR gives reading 從 for U+232B7 𣊷, therefore ⿰昜昜 should be a corrupt form of 𣊷. — unify to U+232B7 𣊷
* ⿱三三 {ECDE} (成化四聲篇10:17a) — WS2027 candidate
* ⿱具⿰具具 {ECDF} (贔 intended?) — WS2027 candidate
:[[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 10:24, 25 May 2022 (UTC)
== Unidentified character ==
Hi again - I'm running into real trouble with identifying a character in 古今圖書集成, and wondered if you'd seen it before (or if it could be added to the list?). It crops up in four places:
* [[zh:Page:Gujin Tushu Jicheng, Volume 315 (1700-1725).djvu/109|Volume 315, page 109]] (the first of the two unidentified characters)
* [[zh:Page:Gujin Tushu Jicheng, Volume 315 (1700-1725).djvu/111|Volume 315, page 111]] (twice)
* [[zh:Page:Gujin Tushu Jicheng, Volume 343 (1700-1725).djvu/2|Volume 315, page 2]]
* [[zh:Page:Gujin Tushu Jicheng, Volume 343 (1700-1725).djvu/11|Volume 315, page 11]] (twice)
Is there a possibility it's ⿱雨川 (EFB1)?
Many thanks. [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 16:34, 16 May 2022 (UTC)
:Yes, it does appear to be the same ⿱雨川 which is listed in the table above, but I'll let {{@|Jlhwung}} confirm it. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 16:51, 16 May 2022 (UTC)
::Many thanks! [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 17:26, 16 May 2022 (UTC)
:Yes. The short bibliography of 熊⿱雨川 was quoted from 明外史忠義傳. The 明外史 is an earlier version of 明史 according to 黃彰健's [https://www2.ihp.sinica.edu.tw/file/4284fQmyxFF.pdf 明外史考], so it is expected that 熊⿱雨川 is also found in 明史. [[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 23:29, 16 May 2022 (UTC)
::@[[User:Jlhwung|Jlhwung]] Thank you! [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 08:45, 17 May 2022 (UTC)
== UCV #118 ==
I'm seeing characters where I think that 日 is being written as 𭺫 or possibly 𭺪 when written as the left radical, but it seems to be a deliberate choice as it isn't done consistently (compare 㫜 and 㫟 with 㫞 and 㫝 on the first couple of lines of [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_009_(1700-1725).djvu/114 this page]). I'm not entirely sure what to make of it. Is it entirely stylistic, and does UCV #118 potentially need updating to cover this? [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 16:23, 24 May 2022 (UTC)
:UCV #118 relates to 冃日曰 in top position, so lateral 日 variants would not come under this UCV. Personally, I don't think a UCV is necessary until and unless there is a submission to IRG which includes a character with a unifiable 日 variant on the left. It is not obvious to me why most examples on the page you linked to have the variant form, whereas some have the standard form of 日, but I do not think the glyph difference is significant, and I would ignore it when digitally transcribing the text. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 23:34, 24 May 2022 (UTC)
::Thank you! [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 00:51, 25 May 2022 (UTC)
=== References ===
{{reflist}}
== small question: 𢰡 ==
BSH (as of 16.0.2) depicts [https://zi.tools/zi/𢰡 <code>U+22C21 𢰡</code>] as <code>⿰扌候</code> instead of <code>⿰扌侯</code>. Is this intentional?
:Oops, my bad! I've fixed it in the daily beta, but let me know if you need the fix before the next scheduled public release (for Unicode 17.0 next year). [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]])
(If you would prefer that such conversations take place elsewhere, please scold me.) [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 23:30, 18 October 2024 (UTC)
:I don't mind, but you can also email me bug reports if you prefer. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 10:56, 19 October 2024 (UTC)
== On 諱秘字 from 上清眾經諸真聖秘 ==
{{ping|Stationspatiale}} Thank you for collecting these characters. Could you also check if there are any variation form / more evidences from 《太上玉珮金璫太極金書上經》([https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-5846_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC138%E5%86%8A.pdf&page=13 link])? I believe there will be quite a few starting from the chapter 九天化生三元九真寳神內諱. The more evidences we found, the more likely they will be encoded in the future. Many thanks. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 17:58, 26 April 2025 (UTC)
:I've just checked it now; thanks for bringing it to my attention. Again, I apologize for the lack of folio numbers. All of the ⿵門 characters from juan 2 appear in《太上玉珮金璫太極金書上經》, except for ⿵門管, which appears to be replaced by the variant ⿵門宫. In addition, I also found 2 more unencoded characters: ⿵門沌 and a character on [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=13 this page] that appears (to me) to potentially be ⿵門闌, but is unclear. Curiously, it appears in typeset versions such as [https://taolibrary.com/category/category109/c1090058.htm# here] and [http://www.ctcwri.idv.tw/CTCW-CJD/CJD01洞真部/CJD0101洞真本文/CJD0101ALL/CJD010156太上玉珮金璫太極金書上經.pdf here] as ⿵門問, also unencoded, but does not appear as such in the available manuscript. They also render ⿵門溧 and ⿵門⿱地⿰地地 as ⿵門梁 and ⿵門⿱地頃, respectively. What are your thoughts? My knowledge concerning Daoist texts is unfortunately very limited, so if you have any expertise on them, it would be very much appreciated. Thank you very much. [[User:Stationspatiale|Stationspatiale]] ([[User talk:Stationspatiale|talk]]) 19:22, 27 April 2025 (UTC)
::Thank you for the investigation. Yeah it appears to me to be ⿵門闌 as well, given that 《上清眾經諸真聖秘》already gives 闌, but it is probably not clear enough for encoding purpose. Unfortunately 《太上玉珮金璫太極金書上經》in not included in the [https://db2.sido.keio.ac.jp/kanseki/bib_detail?page=2&bibid=007074&record_index=178&total_count=214 Japan Imperial Household Agency collection], so I guess we have to wait for better evidences for this one. [[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 02:05, 29 April 2025 (UTC)
:::I agree, should be ⿵門闌, not anything else it could be, but as Jlhwung says we need clearer evidence for encoding. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 09:14, 29 April 2025 (UTC)
== Long Story of Short Forms ==
(re: https://hc.jsecs.org/irg/ws2024/app/?id=01372#c10576) I have an in-progress project at https://github.com/szc126/pua-roarsff to list the characters from the book, if it is of any interest. [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 21:15, 26 April 2025 (UTC)
:Of course it is of interest, thank you for sharing! Maybe you could consider asking UTC to submit some of the unencoded forms for the next working set. (I think they are a better fit for UTC, and it is uncertain whether UK will make a submission for next wg.) [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 22:11, 26 April 2025 (UTC)
3ta105cxqiib40s97ua67boyb4yjegz
1178888
1178874
2025-07-05T11:21:25Z
BabelStone
37152
Note WS2027 candidates
1178888
wikitext
text/x-wiki
{{Notice|1=This page is primarily used to discuss unencoded CJKV characters used in texts on Wikisource projects. If you encounter an unencoded character in a text that you are transcribing or proofing for Wikisource then you are very welcome to discuss it here (please link to the Wikisource text it is found in, and to an image or pdf of the original source). However, this is not the right venue to discuss random unencoded characters or character variants from sources that are not digitized on Wikisource. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 09:34, 29 April 2021 (UTC) }}
== Character Requests for BabelStone Han font==
{| class="wikitable sortable"
|+ Character Requests for BabelStone Han
|-
! Character !! Used in !! Status
|-
| U+31D3A 𱴺 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-312001037509-281179_%E5%85%A9%E6%BC%A2%E9%87%91%E7%9F%B3%E8%A8%98_%E7%AC%AC10%E5%86%8A.pdf&page=10 《兩漢金石記》(清乾隆刊本)卷16 folio 7b] || {{tick}}
|-
| U+290F0 𩃰 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_18262652_%E5%8C%97%E9%BD%8A%E6%9B%B8_v.8.pdf&page=31 《北齊書》(明萬曆北監本)卷46 folio 3a](霶𩃰)|| {{tick}}
|-
| U+328D5 (WS2021-01579) ⿰扌輩 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47731540$189i 《保定府志》(清康熙刊本)卷6 folio 5a](撬⿰扌輩以爲垣) || {{tick}}
|-
| U+2B20A 𫈊 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001065083-72152_%E9%AB%98%E9%99%BD%E7%B8%A3%E8%AA%8C_%E6%B8%85%E9%9B%8D%E6%AD%A38%E5%B9%B4(1730)_%E5%8D%B7%E5%9B%9B.pdf&page=23 《高陽縣志》(清雍正刊本)卷4 folio 23a](長子之𫈊……弟之⿱艹𬈶) || {{tick}}
|-
| U+31223 𱈣 || [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2011457034.1A116/?sp=28&st=image&r=0.417,0.098,0.278,0.232,0 《畿輔通志》(清雍正刊本) 卷116 folio 27b](𩾝𱈣) || {{tick}}
|-
| U+290F8 𩃸 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AGGZBCK171_%E6%B7%B8%E9%81%A0%E7%B8%A3%E5%BF%97_%E9%99%BD%E5%B1%B1%E7%B8%A3%E5%BF%97_%E9%80%A3%E5%B7%9E%E5%BF%97.pdf&page=83 《清遠縣志》(清乾隆刊本)卷13 詩 folio 48a](帝子䨇旌雲𩃸𩃸,石榴五色錦叢叢) || {{tick}}
|-
| U+24A79 𤩹 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001069794-98788_%E5%A4%AA%E5%B9%B3%E7%B8%A3%E8%AA%8C_%E6%B8%85%E4%B9%BE%E9%9A%8640%E5%B9%B4(1775)_%E5%8D%B7%E4%B8%89.pdf&page=23 《太平縣志》(清乾隆刊本)卷3 folio 22a](尉𤩹峪), variant of ⿱辟山 || {{tick}}
|-
| U+26AEC 𦫬 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005669-99818_%E8%B7%AF%E5%8F%B2_%E7%AC%AC9%E5%86%8A.pdf&page=36 《路史》(明嘉靖刊本)國名紀乙 folio 2b](重𦫬氏) || {{tick}}
|-
| U+32813 (WS2021-01350) ⿰忄屋 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012303&imageId=8582499 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷661 folio 4a](奉規於惟⿰忄屋,遵命於指蹤) || {{tick}}
|}
The latest beta release of [https://github.com/babelstone/babelstonehan-ufo/releases BabelStone Han] supports the characters with green tick status.
== Archived Discussions ==
* [[User_talk:BabelStone/Archive|Archive]] : Archive of characters unified or not suitable for encoding
* [[User_talk:BabelStone/Archive_2017|Archive 2017]] : Archive of characters encoded via WS2017
* [[User_talk:BabelStone/Archive_2021|Archive 2021]] : Archive of characters considered for WS2021
* [[User_talk:BabelStone/Archive_2024|Archive 2024]] : Archive of characters submitted for WS2024
== Maybe unencoded characters ==
{| class="wikitable sortable"
|+ Maybe-unencoded Characters
|-
! IDS !! Evidence !! Status !! PUA
|-
| ⿰火⿱日隹 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494747$20i 江西通志(清雍正刊本)] juan 47 R L1, [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428489761$21i 西江志(清康熙刊本)] juan 55 R L1, [https://rmda.kulib.kyoto-u.ac.jp/libraries/uv-wrapper/uv.php?archive=metadata_manifest&id=RB00008729#?c=0&m=0&s=0&cv=587&xywh=-196%2C-145%2C3413%2C2379 江西通志(清康熙刊本)] juan 13 folio 49 L-5; [https://zh.wikisource.org/wiki/%E7%A6%8F%E5%BB%BA%E9%80%9A%E5%BF%97_(%E5%9B%9B%E5%BA%AB%E5%85%A8%E6%9B%B8%E6%9C%AC)/%E5%8D%B736 福建通志(四庫全書)] juan 36 has 燿, see also [[wikipedia:zh:戴燿]] || || EC7C
|-
| ⿰與阝 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494771$37i 江西通志(清雍正刊本)] juan 50 R L7, [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428489656$80i 西江志(清康熙刊本)] juan 47 R L7, [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:CADAL02050892_%E5%98%89%E9%9D%96%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E9%80%9A%E5%BF%97%EF%BC%88%E5%8D%81%E4%B8%80%EF%BC%89.djvu?page=102 江西通志(明嘉靖刊本)] juan 11 pp. 102 has 𨞾 || || EAC8
|-
| ⿰日示 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494787$29i 江西通志(清雍正刊本)] juan 51 R L4, [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:CADAL02050907_%E5%98%89%E9%9D%96%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E9%80%9A%E5%BF%97%EF%BC%88%E4%BA%8C%E5%8D%81%E5%85%AD%EF%BC%89.djvu?page=210 江西通志(明嘉靖刊本)] has 𡊆 || || EFD8
|-
| ⿰冫仲 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494787$34i 江西通志(清雍正刊本)] juan 51 R L-1, [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:CADAL02050912_%E5%98%89%E9%9D%96%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E9%80%9A%E5%BF%97%EF%BC%88%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%B8%80%EF%BC%89.djvu?page=135 江西通志(明嘉靖刊本)] has 浺 || || EFDC
|-
| ⿰彳⿱幺月* || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494804$70i 江西通志(清雍正刊本)] juan 53 R L-4, [https://rmda.kulib.kyoto-u.ac.jp/libraries/uv-wrapper/uv.php?archive=metadata_manifest&id=RB00008729#?c=0&m=0&s=0&cv=1146&xywh=301%2C-350%2C2560%2C2860 江西通志(清康熙刊本)] juan 21 folio 29 L-3, [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:CADAL02050887_%E5%98%89%E9%9D%96%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E9%80%9A%E5%BF%97%EF%BC%88%E5%85%AD%EF%BC%89.djvu?page=100 江西通志(明嘉靖刊本)] has 胤, [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50163366$1507i 南昌府志(清乾隆刊本)] juan 38 folio 25 has 允. error form of 𦙍? || || EFE0
|-
| ⿱⿱⿴𦥑同冖山 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494804$76i 江西通志(清雍正刊本)] juan 53 R L-4, [https://rmda.kulib.kyoto-u.ac.jp/libraries/uv-wrapper/uv.php?archive=metadata_manifest&id=RB00008729#?c=0&m=0&s=0&cv=1155&xywh=1221%2C994%2C770%2C860 江西通志(清康熙刊本)] juan 21 folio 38 R L-1, not found in 江西通志(明嘉靖刊本), similar to 嶨 || || EFE1
|-
| ⿰日⿳日⿲仌丨仌亏* || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495246$32i 山西通志(清雍正刊本)卷93 folio 4a] L6, L7; [http://www.koreanhistory.or.kr/newchar/list_view.jsp?code=161687 KC-08434]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494996$48i 江西通志(清雍正刊本)] juan 75 R L-5, L L2 (⿰日⿳日⿲仌丨仌丂); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495086$11i 山西通志(清雍正刊本)卷70 folio 10a] L1 (⿰日⿳日⿲仌丨仌丂) || || EFE7
|-
| ⿰羽愛 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495027$19i 江西通志(清雍正刊本)] juan 77 R L-4, [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495513$47i 江西通志(清雍正刊本)] juan 142 R L-4 has 翪 || || EFE8
|-
| ⿸广𣪞* || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495046$53i 江西通志(清雍正刊本)] juan 80 L L-3, [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428121010$21i 宋史(明萬曆刊本)] juan 455 folio 4 L6 has 廄 || || EFE9
|-
| ⿰𤣩⿳丿𭁨木 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495211$28i 江西通志(清雍正刊本)] juan 103 R L-4/L-3/L-2, [https://rmda.kulib.kyoto-u.ac.jp/libraries/uv-wrapper/uv.php?archive=metadata_manifest&id=RB00008729#?c=0&m=0&s=0&cv=2366&xywh=-1%2C-557%2C3072%2C3160 江西通志(清康熙刊本)] juan 42 folio 56 L5/L6/L7, [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072196 袁州府志(清康熙刊本)] juan 13 folio 40 L-3 has 𭫢, [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072208 萬載縣志(清雍正刊本)] juan 11 folio 66 L2 has 𭫢, [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_402&fid=0181001935 《夷堅志》(中華書局,1981年)] pp. 527 has 𤩰, similar to 𤪒 || || EFED
|-
| ⿰賛刂 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495225$51i 江西通志(清雍正刊本)] juan 106 L L6, [https://www.digital.archives.go.jp/DAS/meta/listPhoto?LANG=default&BID=F1000000000000096074&ID=M2016090816470054474&TYPE=&NO= 十國春秋] juan 29 R L-3 has 劗; [https://zh.wikisource.org/w/index.php?search=insource%3A%2F%5C%7B%5C%7BSKchar%5C%7C2703%2F&title=Special%3A%E6%90%9C%E7%B4%A2&ns0=1&ns102=1&ns104=1&ns106=1&ns114=1 other unverified evidences] || || EFEE
|-
| ⿸𠂆? || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495225$54i 江西通志(清雍正刊本)] juan 106 R L-4, [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001082488 福建通志(民國刊本)]物產志 卷2 folio 16; alternative form of 𤓰/𠇊 ? || || EFEF
|-
| ⿰木𩲅 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495562$38i 江西通志(清雍正刊本)] juan 149 R L3, potentially unifiable to 櫆 (ucv: 𩲅/魁). || || EFF9
|-
| ⿰釒衘 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495628$52i 江西通志(清雍正刊本)] juan 162 L L1, L2, [https://rmda.kulib.kyoto-u.ac.jp/libraries/uv-wrapper/uv.php?archive=metadata_manifest&id=RB00008729#?c=0&m=0&s=0&cv=2145&xywh=-1%2C-226%2C3072%2C2499 江西通志(清康熙刊本)] juan 38 L L-1, potentially unifiable to 䥏 (ucv: 衘/御). || || EFFB
|-
| ⿰⿱𢆸止斤* || [https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=89290&page=97 龍龕手鑑]L8;[https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=88947&page=69#box(72,892,2,0) 古逸叢書本廣韻]L10;[https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=18574&page=39 重訂直音篇]L1;章太炎全集第一冊《膏蘭室札記》 ,P175 L6, 上海人民出版社, 1982;另見[http://zisea.com/zscontent.asp?uni=089029 字海] 及[https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?quote_code=QTAxNzU4LTAwNw#62 教育部異體字字典]A01758-022|| || E434
|-
| ⿺辶𠁅 || [https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=89290&page=377 龍龕手鑑]L3;另見[http://zisea.com/zscontent.asp?uni=064835 字海] 及[https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?quote_code=QTA0MTkw#22 教育部異體字字典]A04190-001 A similar form can be found in [https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=77967&page=91#box(698,952,70,68) 幽憂子集]|| || E435
|-
| ⿱山鬱 || 河源縣志(清乾隆刊本) juan 15 folio 2 R L2; 河源縣志(清同治刊本) juan 15 folio 2 R L2; 河源縣志(清康熙刊本) juan 7 folio 38 R L5 (⿱山欝) || || EA42 and EA43
|-
| ⿱山𠎤* || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4468496 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 7 (pp18) folio 15 L-4, [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50876926$285i 湖廣通志(明嘉靖刊本)] juan 10 folio 37 L7, see also ⿱山龠 in [[User talk:BabelStone/Archive 2021]] || || EFFD
|-
| ⿰氵𭗾 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4442042 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 14 (pp29) folio 27 L-4, similar 𭰔/𣳺 || || EFC2
|-
| ⿺鼠畱 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4468501 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 18 (pp49) folio 80 L6, L7; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50918132$1491i 雲南通志(清乾隆刊本)卷24 folio 16]; similar 䶉 || *WS2027 || EFC4
|-
| ⿺辶𦮔 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4442897 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 19 (pp7) folio 5 L6, [https://zh.wikisource.org/w/index.php?search=insource%3A%2F%5C%7B%5C%7BSKchar%5C%7C3751%5C%7D&title=Special%3A%E6%90%9C%E7%B4%A2&profile=advanced&fulltext=1&searchengineselect=mediawiki&ns0=1&ns102=1&ns106=1&ns114=1 other unverified evidences], similar 蓬 (+VS22) || || EFC5
|-
| ⿸𠩵金 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428231765$10i 明史(清乾隆武英殿刊本)] juan 119 folio 8 L-5, [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=52135&page=106 湖廣通志(四庫全書本)] juan 52 folio 52 L4, [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4444630 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 52 folio 36 L-2 has 𨬑, cognate with 𨬑, radical is 金 || || EFAC
|-
| ⿰虫爭 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4470926 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 83 (pp39) folio 37 L5; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301012998 黃鵠山志(清同治刊本)] 卷5 folio 2 gives 崢 || || EF98 (E518)
|-
| ⿳士冖⿱处木 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4470932 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 85 (pp34) folio 31 L5; [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Sibu_Congkan2027-%E8%98%87%E5%A4%A9%E7%88%B5-%E5%9C%8B%E6%9C%9D%E6%96%87%E9%A1%9E-20-12.djvu/127 國朝文類(四部叢刊景上海涵芬樓藏元刊本)卷41 folio 63b]; [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Sibu_Congkan1503-%E5%AE%8B%E6%BF%82-%E5%AE%8B%E5%AD%B8%E5%A3%AB%E6%96%87%E9%9B%86-14-02.djvu/86 宋學士文集(四部叢刊景侯官李氏觀槿齋藏明正德刊本)卷5 folio 18a]; [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Sibu_Congkan0808-%E7%8E%8B%E7%A6%B9%E5%81%81-%E5%B0%8F%E7%95%9C%E5%A4%96%E9%9B%86%E6%AE%98%E4%B8%83%E5%8D%B7-1-1.djvu/7 小畜外集殘七卷(四部叢刊景江南圖書館藏景宋寫本)]; variant of 𡒩 || || EF9B
|-
| ⿰㫺攵 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4471737 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 99 (pp8) folio 5 L-4, [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=79575&page=115 後漢書武英殿本] juan 91 has 散; [http://pmgs.kongfz.com/detail/3_1020112 魏元虔墓誌銘(拓本)]; variant of 散<ref>[https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?quote_code=QTAxNzM0 教育部異體字字典 A01734]</ref> || || ED01
|-
| ⿲氵𡭽乕 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4472533 湖廣通志(清雍正刊本)] juan 110 ([https://www.digital.archives.go.jp/acv/auto_conversion/conv/jp2pdf?ID=M2019050810210048477&p=10 pp10]) folio 7 L-4, [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49932766$2680i 湖廣通志(清康熙刊本)] juan 69 folio 8 L7, variant of 𭳳? || || ED05
|-
| ⿰言八 ||《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 21; 《睡虎地秦墓竹簡》(文物出版社,1990年)pp. 15; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s149-030&key4=entry other references] || *WS2027 || EF60
|-
| ⿱艹曆 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 28; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s149-030&key4=entry other references] || *WS2027 || EF62
|-
| ⿸尸彖 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 36, 37; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s044-007&key4=entry other references] || *WS2027 || EF63
|-
| ⿰𧾷⿱夅夂* || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 60, 61; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s157-001&key4=entry other references] || *WS2027 || EF64
|-
| ⿱𦭳𦐇 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 64; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s140-037&key4=entry other references] || *WS2027 || EF65
|-
| ⿰木奪 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 83; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s075-041&key4=entry other references] || *WS2027 || EF66
|-
| ⿱罒𦄀 || 《睡虎地秦墓竹簡》(文物出版社,1990年)pp. 62, similar to 羈; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s122-002&key4=entry other references] || *WS2027 || EF67
|-
| ⿰⿳土八大攵 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 106, 107; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s066-023&key4=entry other references] || *WS2027 || EF68
|-
| ⿰負⿱夅夂 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 61; 《睡虎地秦墓竹簡》(文物出版社,1990年)pp. 72; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s154-146&key4=entry other references] || *WS2027 || EF69
|-
| ⿸广圭 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 163; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s053-007&key4=entry other references] || *WS2027 || EF6A
|-
| ⿱髟甾 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 257, 258; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s190-001&key4=entry other references] || *WS2027 || EF6B
|-
| ⿰⿱火衣刂 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 265, 266; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s018-011&key4=entry other references] || *WS2027 || EF6C
|-
| ⿱淲言 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 265; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s149-031&key4=entry other references] || *WS2027 || EF6D
|-
| ⿱莊糸 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 271; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s120-039&key4=entry other references] || *WS2027 || EF6E
|-
| ⿰咅血 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 274; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s143-001&key4=entry other references] || *WS2027 || EF6F
|-
| ⿱宄𧘇 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 285, 286; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s040-028&key4=entry other references] || *WS2027 || EF70
|-
| ⿱頃山 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 291, similar to 𪩌; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s046-006&key4=entry other references] || *WS2027 || EF71
|-
| ⿴囗久 || 《睡虎地秦墓竹简》(文物出版社,1978年)pp. 291, 292; [http://www.mebag.com/index/main/list.asp?key3=s031-002&key4=entry other references] || *WS2027 || EF72
|-
| ⿰石竜 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000310 廣西通志(清雍正刊本)] (pp49) juan 12 folio 15 L6 || || ED09
|-
| ⿳士冖弓* || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000310 廣西通志(清雍正刊本)] (pp67) juan 15 folio 66 L3 (⿳士冖亐), [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001079139 鎭安府志(清乾隆刊本)] (pp19) juan 2 folio 19 R L-3 || || ED0A
|-
| ⿰礻巂 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000310 廣西通志(清雍正刊本)] (pp51) juan 74 folio 26 L7 || || ED16
|-
| ⿰𤣩𤔫 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000310 廣西通志(清雍正刊本)] juan 101 folio 8; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50913961$387i 貴州通志(清乾隆刊本)卷17 folio 39b] L6; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494690$41i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷35 folio 40a] L-1; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000131 河南通志(清雍正刊本)] juan 59 folio 22; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47720842$4490i 畿輔通志(清雍正刊本)卷117 folio 15b] L-1; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428469348$11i 江南通志(清乾隆刊本)卷29 folio 10a] L-4; evidence 1-3 has ⿰𤣩⿳爫旧⿱罒又, normalize to ⿰𤣩𤔫, [https://zh.wikisource.org/w/index.php?search=insource%3A%2F%5C%7B%5C%7BSKchar%5C%7C3353&title=Special:%E6%90%9C%E7%B4%A2&profile=advanced&fulltext=1&searchengineselect=mediawiki&ns0=1&ns102=1&ns106=1&ns114=1 other unverified evidences], semantic variant of 瓊 || || ED1B
|-
| ⿳亠⿴𦥑同冚 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4280592 浙江通志(清乾隆刊本)]卷22 folio 23, similar to 亹 || || ED23
|-
| ⿱執石 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4280593 浙江通志(清乾隆刊本)]卷24 folio 5; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3A%E5%9B%9B%E5%BA%AB%E5%85%A8%E6%9B%B8%E5%AD%98%E7%9B%AE%E5%8F%A2%E6%9B%B8%E5%8F%B2%E9%83%A8200%E5%86%8A.pdf&page=370 紹興府志(明萬曆刊本)卷2 folio 9a] L6 has ⿱執瓦; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50681675$119i 紹興府志(清康熙22年刊本)卷2 folio 10b] L-2 has ⿱執瓦; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50659012$450i 紹興府志(清乾隆刊本)卷7 folio 16] L2 has 甃; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50782533$135i 餘姚志(清乾隆刊本)卷6 folio 3] has 甓; [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Sibu_Congkan0939-%E7%8E%8B%E5%AE%89%E7%9F%B3-%E8%87%A8%E5%B7%9D%E5%85%88%E7%94%9F%E6%96%87%E9%9B%86-20-16.djvu/124 王安石《桂陽新城記》「其木甓瓦石之材」] || pending more evidences || ED24
|-
| ⿰訁耴 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4281345 浙江通志(清乾隆刊本)]卷52 folio 31; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495886$76i 山西通志(清雍正刊本)卷214 folio 18]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495336$32i 江西通志(清雍正刊本)卷121 folio 31a] L4; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428469420$57i 江南通志(清乾隆刊本)卷41 folio 26a] L7; [https://zh.wikisource.org/w/index.php?search=insource%3A%2FSKchar%5C%7C3671%2F&title=Special%3A%E6%90%9C%E7%B4%A2&profile=advanced&fulltext=1&searchengineselect=mediawiki&ns0=1&ns102=1&ns104=1&ns106=1&ns114=1 other unverified evidences]; semantic variant of 諏 || || ED2B
|-
| ⿰氵𤲅 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4282104 浙江通志(清乾隆刊本)]卷98 folio 7; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4282103 浙江通志(清乾隆刊本)]卷93 folio 9 has 淹, [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50659012$1192i 紹興府志(清乾隆刊本)卷21 folio 30] has 淹 || || ED32
|-
| ⿱名心 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4282114 浙江通志(清乾隆刊本)]卷127 folio 11; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=0864 常山縣志(明萬曆刊本)]卷10 folio 7; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001074502 常山縣志(清道光刊本)]卷7 選舉 folio 6 has 㤩, similar to 㤩 || || ED44
|-
| ⿰亻䮍 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4282114 浙江通志(清乾隆刊本)]卷127 folio 21; similar to 㒟 || || ED47
|-
| ⿰木𨽻 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4282114 浙江通志(清乾隆刊本)]卷128 folio 6; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:11733416$132i 寧波府志(明嘉靖刊本)]卷3 folio 29 has 𪴛, propose UCV 𨽻/隸 || || ED49
|-
| ⿰礻孫 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999018707 金華府志(明萬曆刊本)]卷18 folio 14; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001073049 道光東陽縣志(1914 年,東陽商務石印公司)]卷13 folio 9; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4282879 浙江通志(清乾隆刊本)]卷129 folio 13 (pp15) has ⿰衤孫, similar to 槂 || || ED4E/ ED4F
|-
| ⿱⿱⿴𦥑同冖土 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4282893 浙江通志(清乾隆刊本)]卷164 folio 20; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999004807 兩浙名賢錄(明天啓刊本)]卷7 folio 65; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ACADAL06058257_%E5%BB%BA%E7%82%8E%E4%BB%A5%E4%BE%86%E7%B9%AB%E5%B9%B4%E8%A6%81%E9%8C%84%C2%B7%E5%8D%B7%E4%B8%80%E7%99%BE%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%B8%83~%E5%8D%B7%E4%B8%80%E7%99%BE%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%B9%9D.djvu&page=60 建炎以來繫年要録(文淵閣四庫全書本)卷138 folio 1], [https://zh.wikisource.org/w/index.php?search=insource%3A%2F%5C%7B%5C%7BSKchar%5C%7C2808&title=Special:%E6%90%9C%E7%B4%A2&profile=advanced&fulltext=1&searchengineselect=mediawiki&ns0=1&ns102=1&ns106=1&ns114=1 other unverified evidences], similar to 壆 || || ED58
|-
| ⿰黑戈 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4283689 浙江通志(清乾隆刊本)]卷208 folio 21; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50798875$1017i 福建通志(清乾隆刊本)卷15 folio 16]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999019370 容齋四筆(明弘治刊本)]卷15 folio 10(玄黓); [https://files.zjdfz.cn/zjtzk/%E3%80%8A%E6%B8%85%E9%9B%8D%E6%AD%A3%E6%B5%99%E6%B1%9F%E9%80%9A%E5%BF%97%E3%80%8B/%E5%8D%B7%E4%BA%8C%E7%99%BE%E5%85%AB%20%E5%88%97%E5%A5%B3%E4%B8%83_P20.pdf 《清雍正浙江通志》(中华书局, 2001)pp. 5897]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:11733416$1355i 寧波府志(明嘉靖刊本)卷40 folio 22] gives 黓, [http://www.koreanhistory.or.kr/newchar/list_view.jsp?code=71541 KC01346], [https://zh.wikisource.org/w/index.php?title=Special:%E6%90%9C%E7%B4%A2&search=insource%3A%2F%5C%7B%5C%7BSKchar2%5C%7C132%2F&ns0=1&ns102=1&ns106=1&ns114=1 other unverified evidences]. Evidence 1 and evidence 3 give ⿺黒戈, evidence 2 gives ⿺黑戈, all of them are unifiable to ⿰黑戈 as is shown in evidence 4. Possibly error form of 黓 || || E552
|-
| ⿰氵⿱夂缶 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4285293 浙江通志(清乾隆刊本)]卷251 folio 32; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ACADAL02056388_%E5%A4%A9%E9%A6%99%E6%A8%93%E5%81%B6%E5%BE%97.djvu&page=2 天香樓偶得] gives his name as 湰, similar to 湰, potentially unifiable || || ED5E
|-
| ⿱艹滯 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4285303 浙江通志(清乾隆刊本)]卷269 folio 26 L1 (pp28), [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:SBL055_%E5%92%B8%E6%B7%B3%E8%87%A8%E5%AE%89%E5%BF%97.pdf&page=2021 咸淳臨安志(宋咸淳刊本)卷94 folio 7] has 蔕, misprint of 蔕 || || ED6A
|-
| ⿰土𡩴 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001070130 霍邱縣志(清光緒刊本)]卷1 輿地志5 folio 4; Evidence 1 gives ⿰土⿳宀⿴𠂊冫𠙻, unifiable to ⿰土𡩴 by UCV #295, propose UCV 𡩴/窰 || || ED80
|-
| ⿰土窰 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000013828 鳳陽府志(清康熙刊本)]卷5 folio 29; Evidence 1 gives ⿰土⿳穴⿴𠂊冫𠙻, unifiable to ⿰土窰 by UCV #295, propose UCV 𡩴/窰 || || ED81
|-
| ⿰釒剿 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428469731$7i 江南通志(清乾隆元年刊本)卷97 folio 6] || || ED8C
|-
| ⿱冏皿 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428472873$35i 江南通志(清乾隆元年刊本)卷120 folio 33]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL056_%E9%87%8D%E4%BF%AE%E6%AF%97%E9%99%B5%E5%BF%97.pdf&page=100 重修毗陵志(宋咸淳刊本)卷11 folio 25]; similar to 𥁰; propose UCV 囧/冏 || ||
|-
| ⿱⿰牙攵金 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000131 河南通志(清雍正刊本)]卷34 folio 20; similar to 鍪 || || EDA5
|-
| ⿰𤣩⿸厂炎 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000131 河南通志(清雍正刊本)]卷37 folio 67; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49839056$2856i 四川通志(清乾隆刊本)卷36 folio 54] has 琰; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001063282 郾城縣志(清乾隆刊本)]卷10 folio 19 has ⿰𤣩受 (see below); variant of 𤥙. (variance example: 鋄/𨪘/錽/𨧴) || pending more evidences || EDAA
|-
| ⿰𤣩受 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49058591$313i 郾城縣志(清乾隆刊本)卷10 folio 19b]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:481126815$35i 郾城縣志(民國刊本)11:34a]; variant of 𤥙 || pending more evidences ||
|-
| ⿰氵⿱亠品* || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000131 河南通志(清雍正刊本)]卷47 folio 4; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001059933 寧陵縣志(清康熙刊本)]卷8 folio 24; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001066375 考城縣志(清康熙刊本)]卷2 folio 46; [http://www.kanripo.org/text/KR2k0047/047#29b 河南通志(文淵閣四庫全書本)卷47] folio 29 has 𣻙; similar to 𣻙, propose ⿱亠品/⿱𠂉品 ucv || || EDAD
|-
| ⿰牛互 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000000131 河南通志(清雍正刊本)]卷73 folio 34; 固始縣志(日本藏中國罕見地方志叢刊景清順治刊本)卷10 folio 21; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001069896 固始縣志(康熙三十二年刊本)]卷12 folio 56; similar to 𤙆 || || EDB7
|-
| ⿰山胡 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428489722$23i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷7 folio 22]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428489796$51i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷11 folio 49] has 湖; [https://map.baidu.com/search/%E9%A9%AC%E6%B9%96%E5%B3%AA/@12249213.431298718,4539845.434712086,12.78z 马湖峪] || Pending more evidences || EDBC
|-
| ⿰山忩 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999002441 長安志(明嘉靖刊本)]卷下 folio 261; similar to ⿰山悤 || || EDBF
|-
| ⿰目⿳日⿻𠈌丨丂 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428493280$15i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷20 folio 13] L5; misprint of ⿰日𣋓 || || EDC1
|-
| ⿱冖𦔳 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494628$12i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷31 folio 10]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=0796 延安府志(明弘治刊本)]卷2 folio 4 has 朂; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301013106 陝西通志(明嘉靖刊本)]卷30 folio 53 has 朂; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49641088$577i 延安府志(清康熙刊本)卷7 folio 16] has ⿱日𦔮; similar to 冣 || || EDC4
|-
| ⿱日𦔮 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49641088$577i 延安府志(清康熙刊本)卷7 folio 16]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-292-0086_%E9%96%A9%E6%9B%B813.pdf&page=129 閩書(明崇禎刊本)卷46 folio 37] || || EDC5
|-
| ⿰彳𪀩 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494838$34i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷44 folio 31a] L-4; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49641078$457i 西安府志(清乾隆刊本)卷18 folio 20a] L-3; [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=80650&page=153 太平御覽(四部叢刊中華學藝社借照日本帝室圖書寮京都東福寺東京靜嘉堂文庫藏宋刊本)卷921 folio 7b] has 𫹏; variant of 𪂄/𪁛 || || EEBD
|-
| ⿺鼠臭 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494838$47i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷44 folio 44b] L3; [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2012402161.1A051/?sp=50&st=image&r=0.054,0.014,0.694,0.579,0 本草綱目(明萬曆刊本)卷51 folio 56a] has 鼳; variant of 鼳 || pending more evidences ||
|-
| ⿹䎼土 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494838$48i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷44 folio 45b] L2; [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2012402161.1A043/?sp=25&st=image&r=0.033,0.248,0.292,0.244,0 本草綱目(明萬曆刊本)卷43 folio 23a] L-2 has 䎼; variant of 䎼 || pending more evidences ||
|-
| ⿰忄𡒃 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301013743 上虞縣志(明萬曆刊本)]卷2 folio 20a L5; variant of 嶴? || pending more evidences ||
|-
| ⿰扌𨶒 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494852$31i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷45 folio 29b] L8; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1011220&imageId=7235665 《新修絫音引證群籍玉篇》(金刊本)卷6手部 folio 35a](⿰扌⿵門滔、⿰扌𨶒,二音鹽,屋⿰扌𨶒也); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012419&imageId=8813252 《改併五音類聚四聲篇》(明成化十年內府刊本)卷12 folio 20a](⿰扌𨵻、⿰扌𨶒,二音𨶒,屋⿰扌𨵻也); variant of 𢸴 || U+22E34 + VS18 ||
|-
| ⿰扌𨵻 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012419&imageId=8813252 《改併五音類聚四聲篇》(明成化十年內府刊本)卷12 folio 20a](⿰扌𨵻、⿰扌𨶒,二音𨶒,屋⿰扌𨵻也); variant of 𢸴 || U+22E34 + VS19 ||
|-
| ⿰扌⿵門滔 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1011220&imageId=7235665 《新修絫音引證群籍玉篇》(金刊本)卷6手部 folio 35a](⿰扌⿵門滔、⿰扌𨶒,二音鹽,屋⿰扌𨶒也) || pending more evidences || E0D3
|-
| ⿱䠙土 || [https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2545619?tocOpened=1 處州府志(明成化刊本)]卷11 folio 16a (pp20) L-4; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999011731 處州府志(明崇禎刊本)]卷2 folio 120b L3 gives 䠙 || pending more evidences ||
|-
| ⿰阝我 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495378$45i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷78 folio 44a] L-2; [https://books.google.ca/books?id=AbD20kOLb-IC&pg=PP943&lpg=PP943&dq=%E8%88%87%E8%AB%B1%E5%92%8C%E4%B8%89%E6%9C%88%E8%AB%B1%E7%8E%87%E7%9C%BE%E8%BB%8D%E9%80%B2%E6%93%9A&source=bl&ots=UUso_OAFLl&sig=ACfU3U0dAN2i1HUIwU0y0R6bPdi77V-O2g&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjUnZa5gbv4AhXZKs0KHb9fAgoQ6AF6BAgYEAM#v=onepage&q=%E8%88%87%E8%AB%B1%E5%92%8C%E4%B8%89%E6%9C%88%E8%AB%B1%E7%8E%87%E7%9C%BE%E8%BB%8D%E9%80%B2%E6%93%9A&f=false 宋書(明崇禎汲古閣刊本)卷78 folio 2a] has 峨|| pending more evidences ||
|-
| ⿱北鳥 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51667560$690i 觧脫集(明萬曆書種堂刊本)卷3 folio 10b] L6; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51667568$769i 梨雲館類定袁中郎全集(明天啓崇禎刊本)卷14 folio 31a] L2 (⿱⿰扌匕鳥); related: ⿱扎鳥/𪀻 || pending more evidences ||
|-
| ⿱山平 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999016182 康對山先生集(明萬曆10年刊本)] 卷2 folio 1b L-1; [https://www.cns11643.gov.tw/wordView.jsp?ID=746592 TB-6864] || *WS2027 || E4FE
|-
| ⿰木寋 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495544$37i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷89 folio 35b] L7; similar to 𣟯? || ||
|-
| ⿱兹廾 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495556$3i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷90 folio 1b] L6; [https://collections.vam.ac.uk/item/O1403240/rubbing-of-shimen-song-石門頌-rubbing-unknown/ modern rubbing inscription] gives 𦿔 || ||
|-
| ⿰氵糜 || [http://www.kanripo.org/text/KR2k0050/095#17a 陝西通志(文淵閣本)卷95 folio 17a]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495618$12i 陝西通志(清雍正刊乾隆補修本)卷95 folio 10b] has 𤃰 || pending more evidences ||
|-
| ⿰木譽 || [http://www.kanripo.org/text/KR2k0052/039#67b 四川通志(清文淵閣四庫全書本)卷39 folio 67]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49839056$3090i 四川通志(清乾隆刊本)卷39 folio 60] has 檐; variant of 𣚞; [http://sillok.history.go.kr/mc/id/msilok_015_0100_0280 明實錄(中央研究院歷史語言研究所1962年刊本)明穆宗實錄校勘記 p. 255] || pending clearer evidences || EDD6
|-
| ⿱比舟 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49839056$3174i 四川通志(清乾隆刊本)卷40 folio 62b]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4759514 四川總志(清康熙刊本)卷36書 folio 92b](p. 97); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999011689-20202_%E8%A3%9C%E7%BA%8C%E5%85%A8%E8%9C%80%E7%A7%87%E6%96%87%E5%BF%97_%E7%AC%AC10%E5%86%8A.pdf&page=77 補續全蜀藝文志(明萬曆刊本)卷26 folio 32b] has 歬; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48640102$2479i 皇明文徵(明崇禎刊本)卷55 folio 37] has 前; error of 歬 || pending more evidences || EDE0
|-
| ⿱𥫗賓 || [[:zh:京塵雜錄/1]]([https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=105967&page=24 京塵雜錄(光緒同文書局本)]p.24-L4; [https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=159152&page=11 京塵雜錄(上海進步書局本)]p.11-L5)|| Encode || EDE6
|-
| ⿰土⿳㐭口丄 ;<br>⿰土⿳𠂉囬旦 || [[:zh:廣州遊覽小記]]([https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=127392&page=123 廣州遊覽小記(帶經堂集本)]p.123-L6 ; [https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=127392&page=123 廣州遊覽小記(帶經堂集本)]p.123-L7); both a variant of 壇 || ||
|-
| ⿰糸⿱ス土 ;<br>⿰糸⿱平一 || [[:zh:廣州遊覽小記]]([https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=127392&page=124 廣州遊覽小記(帶經堂集本)]p.124-L5 ; [https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=127392&page=125 廣州遊覽小記(帶經堂集本)]p.125-L2); both a variant of 經 ; also 國語辭典 p. 529 || || EDE9
|-
| ⿰?⿳二罒心 || [[:zh:廣州遊覽小記]]([https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=127392&page=124 廣州遊覽小記(帶經堂集本)]p.124-L7); seems like with a 彳, a variant of 德 ? || ||
|-
| ⿱丷丁 || [[:zh:廣州遊覽小記]]([https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=127392&page=129 廣州遊覽小記(帶經堂集本)]p.129-L4); a variant of 兮 ; also 國語辭典 p. 608 || || EDE8
|-
| ⿰忄⿳十罒⿱一𧘇 || [[:zh:廣州遊覽小記]]([https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=127392&page=132 廣州遊覽小記(帶經堂集本)]p.132-L10), [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=A01457-006 A01457-006]; a variant of 懷 || ||
|-
| ⿰忄飛 || [http://fig.lib.harvard.edu/fig/?bib=007490589 江寧府志(清嘉慶刊本)]卷32 folio 11, may be misprint of ⿰巾飛 || pending more evidences || EDFD
|-
| ⿱日太 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50918132$1487i 雲南通志(清乾隆刊本)卷24 folio 11]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001084576 雲南通志稿(清道光刊本)卷134 folio 29] has 旲 || pending more evidences || EDFE
|-
| ⿰山𡾔 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301013052 雲南通志(明隆慶刊本)] 卷14 folio 24; similar to 㠥 || || EE02
|-
| ⿱棥𠚍 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301013052 雲南通志(明隆慶刊本)] 卷14 folio 24; similar to 鬰 || || EE03
|-
| ⿱𥝢⿸厂牛 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50918132$833i 雲南通志(清乾隆刊本)卷16 folio 58]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:22145516$522i 弇山堂别集(明萬曆十八年刊本)卷22 folio 13, 14]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51598419$641i 弇州山人四部稿(明萬曆刊本)卷18 folio 5]; [https://zh.wikisource.org/w/index.php?search=insource%3A%2F%5C%7B%5C%7BSKchar%5C%7C3450%5C%7D%5C%7D%2F&title=Special:%E6%90%9C%E7%B4%A2&profile=advanced&fulltext=1&searchengineselect=mediawiki&ns0=1&ns104=1&ns106=1 other evidences]; similar to 犂; [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%83%A1%E5%AD%A3%E7%8A%9B 胡季犛]; Evidence 1 has ⿱𥝢厈, we think it is unifiable to ⿱𥝢⿸厂牛 as is shown in evidence 2 and 3 || || EE04
|-
| ⿰采隶 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48425022$1029i 山東通志(清乾隆刊本)卷11之6 folio 16]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48429251$376i 兗州府志(清乾隆刊本)卷9 folio 14] || || EE07
|-
| ⿰籴聿 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999005640 陋巷志(明正德刊本)]卷2 folio 1 || pending more evidences || EE09
|-
| ⿰木龠 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48425022$2215i 山東通志(清乾隆刊本)卷25之1 folio 57]; [http://www.koreanhistory.or.kr/newchar/list_view.jsp?code=160116 KC-10534]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495133$86i 山西通志(清雍正刊本)卷78 folio 33a] L8; For 山東通志: [https://zh.wikisource.org/wiki/%E6%B9%96%E5%BB%A3%E9%80%9A%E5%BF%97_(%E5%9B%9B%E5%BA%AB%E5%85%A8%E6%9B%B8%E6%9C%AC)/%E5%8D%B7032 湖廣通志 (四庫全書本)/卷032] has 禴, [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001070511 臨清州志(清康熙刊本)卷1 職官15 folio 4] has 禴; [[wikipedia:zh:周弘禴]]; For 山西通志: [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428496100$59i 山西通志(清雍正刊本)卷230 folio 58a] has 禴; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷12 folio 10a has 禴; [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/3876055 山東通志(明嘉靖刊本)卷10 folio 23] pp.25 has 禴; [http://sillok.history.go.kr/mc/id/msilok_008_1910_0010_0010_0150_0050 明武宗實錄卷191] has 禴; misprint of 禴; 《蒙古字韻》(British Library Or. 6972)下十五 || pending better evidences || F456
|-
| ⿰木匵 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48425022$2446i 山東通志(清乾隆刊本)卷27 folio 112]; similar to 櫝, derived from 匵 || || EE12
|-
| ⿰土𡍏 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48425022$3347i 山東通志(清乾隆刊本)卷35之2 folio 23]; [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=B00552-001 B00552-001] similar to 堙 || || EE16
|-
| ⿰氵勢 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48425022$3368i 山東通志(清乾隆刊本)卷35之2 folio 44]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999022695 敬軒薛先生文集(明弘治刊本)]卷1 folio 1 has 勢; derived from 勢; [https://www.cns11643.gov.tw/wordView.jsp?ID=744750 TB-6114] || || EE17
|-
| ⿰骨塟 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48425022$3538i 山東通志(清乾隆刊本)卷35之7 folio 93]; [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Sibu_Congkan2017-%E8%98%87%E5%A4%A9%E7%88%B5-%E5%9C%8B%E6%9C%9D%E6%96%87%E9%A1%9E-20-02.djvu/127 國朝文類(四部叢刊景上海涵芬樓藏元刊本)卷5 folio 17]; [https://zh.wikisource.org/w/index.php?search=insource%3A%2F%5C%7B%5C%7BSKchar%5C%7C3861&title=Special:%E6%90%9C%E7%B4%A2&profile=advanced&fulltext=1&searchengineselect=mediawiki&ns0=1&ns102=1&ns104=1&ns106=1&ns114=1 other unverified evidences]; [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=A04664-005 A04664-005]; variant of 髒 || || EE19
|-
| ⿰口扈 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48425022$3264i 山東通志(清乾隆刊本)卷35之19 folio 48]; [https://books.google.com/books?id=22QsAAAAYAAJ&pg=PP430&lpg=PP430&dq=%E9%9F%93%E8%8E%8A%E6%96%B0%E6%B2%B3%E8%A8%98&source=bl&ots=4Vd0wIhn9S&sig=ACfU3U0zLY3MoAIiqtinu_DRS-wJpIVFDA&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiMjoLbzZn1AhXNB80KHfftDhUQ6AF6BAgIEAM#v=onepage&q=%E9%9F%93%E8%8E%8A%E6%96%B0%E6%B2%B3%E8%A8%98&f=false 江北運程(清咸豐刊本)卷24 folio 9]; misprint of ⿰阝扈 || pending better evidences || EE25
|-
| ⿱日遂 || [http://kanji.zinbun.kyoto-u.ac.jp/db-machine/toho/html/B1360005.html?big?46 廣東通志(明嘉靖三十九年刊本)卷9 folio 43]; [https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2545762?tocOpened=1 肇慶府志(明崇禎刊本)]卷4 folio 22; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001077730 肇慶府志(清光緒重刊道光刊本)]卷11 folio 45; related: [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?find=UK-20879 UK-20878 ⿱日逐] || || EE29
|-
| ⿰糹電 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Sibu_Congkan_Sanbian343-%E6%9D%8E%E6%98%89-%E5%A4%AA%E5%B9%B3%E5%BE%A1%E8%A6%BD-136-110.djvu/9 太平御覽(四部叢刊中華學藝社借照日本帝室圖書寮京都東福寺東京靜嘉堂文庫藏宋刊本)卷787葉4]; [https://nrs.harvard.edu/urn-3:FHCL:4515960?n=2468 晉書(宋刻元明遞修本)卷97葉7] has 繩, variant of 縄; related: [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/index.php?find=UK-20892 UK-20892] || || EB06
|-
| ⿰礻垂 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50871756$152i 海豐縣志(清乾隆刊本)卷5 folio 31]; [https://repository.lib.cuhk.edu.hk/en/islandora/object/cuhk%3A2457944 廣東通志(清道光刊本)卷79 folio 4]; [https://repository.lib.cuhk.edu.hk/en/islandora/object/cuhk%3A2233403 惠州府志(清光緒刊本)卷21 folio 38]; related: [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/index.php?find=UK-20895 UK-20895] || || EE2A
|-
| ⿰王冀 || 諸羅縣志, pp. 9 // 臺灣文獻史料叢刊第一輯; modern form of [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/index.php?id=02526 UK-20906]; [https://www.cns11643.gov.tw/wordView.jsp?ID=815417 TC-8125] || pending clearer evidences || EE2B
|-
| ⿰羽㢲 || [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=118364&page=26 安溪縣志(清乾隆刊本)卷5 folio 9]; variant of ⿰羽巽([https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/index.php?find=UK-20927 UK-20927]) || pending more evidences || EE31
|-
| ⿰日侍 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:%E6%B0%B8%E6%A8%82%E5%A4%A7%E5%85%B807893.pdf/20 永樂大典(明嘉靖抄本)卷7893 folio 19]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301013747 八閩通志(明弘治刊本)] 卷34 folio 9; 汀州府志(明嘉靖刊本)卷11 folio 12; related: [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?find=UK-20938 UK-20938] || || EE2C
|-
| ⿰王⿱攺口 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000014530 福建通志(清康熙刊本)] 卷23 folio 18; related: ⿰土啓 in Archive 2021 || pending more evidences ||
|-
| ⿰王啓 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001082484 重纂福建通志] 卷100 folio 12; related: ⿰土啓 in Archive 2021 || pending more evidences || EE32
|-
| ⿱⿰臣⿱𠂉鹵玉 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001067645 直隸代州志(清乾隆刊本)]卷3 folio 53; related: [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?find=UK-20941 UK-20941] || pending more evidences || EE2D
|-
| ⿰山兾 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-292-0084_%E5%85%AB%E9%96%A9%E9%80%9A%E8%AA%8C_%E5%B7%BB52-54.pdf&page=4 八閩通志(明弘治刊本)卷52 folio 3]; related: [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/index.php?find=UK-20945 UK-20945] || pending more evidences || EE2E
|-
| ⿰山冀 || 八閩通志. 福建人民出版社. 1991 下冊 pp 209; modern form of ⿰山兾 || pending more evidences || EE2F
|-
| ⿳𰀉冖⿱处木 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301011294 寰宇通志(明景泰刊本)]卷45 folio 28; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-292-0084_%E5%85%AB%E9%96%A9%E9%80%9A%E8%AA%8C_%E5%B7%BB46-48.pdf&page=41 八閩通志(明弘治刊本)卷47 folio 5]; [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=B01888-001 B01888-001]; 古今圖書集成文學典卷174 fol. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_636_(1700-1725).djvu/99 49L]; semantic variant of 櫜 || || EE33
|-
| ⿰言貪 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50816373$1584i 福州府志(清乾隆刊本)卷38 folio 59]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000014530 福建通志(清康熙刊本)]卷36 folio 57; [http://opacplus.bsb-muenchen.de/title/BV040025914/ft/bsb11323798?page=1081 福建通志(清同治刊本)卷150 folio 26]; related: ⿰言𥅍([https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?find=UK-20951 UK-20951]) || || EE34
|-
| ⿰氵鍳 || [http://opacplus.bsb-muenchen.de/title/BV040025914/ft/bsb11323798?page=1068 福建通志(清同治刊本)卷150 folio 33]; related: ⿰氵鑒([https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?find=UK-20953 UK-20953]) || pending more evidences || EE35
|-
| ⿰車參 || [http://opacplus.bsb-muenchen.de/title/BV040025914/ft/bsb11323798?page=507 福建通志(清同治刊本)卷157 folio 42]; [http://www.koreanhistory.or.kr/newchar/list_view.jsp?code=74268 KC-04075]; modern form of ⿰車叅([https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/index.php?find=UK-20955 UK-20955]) || || EE37
|-
| ⿰舟參 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001076665 溫州府志(清乾隆刊本)]卷8 folio 27; [https://www.cns11643.gov.tw/wordView.jsp?ID=927575 TE-0755]; semantic variant of 𦪜 || pending clearer evidences || EE39
|-
| ⿰丠尼 || [[:zh:新方言/釋詞第一]]([https://taiwanebook.ncl.edu.tw/zh-tw/book/NTUL-9910004067/reader 章太炎《新方言》(浙圖《章氏叢書》本)]p.36); || variant of 屔 ||
|-
| ⿱艹𣡸 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47720842$2565i 畿輔通志(清雍正刊本)卷65 folio 52]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:Harvard_drs_47731540_%E4%BF%9D%E5%AE%9A%E5%BA%9C%E5%BF%97_v.17,%E5%8D%B7%E5%8D%81%E4%B8%89.pdf&page=19 《保定府志》(清康熙刊本)卷13 folio 16a]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001064943 保定府志(清光緒刊本)]卷11 folio 45 has 䖇; variant of 䖇 || || EE43
|-
| ⿰木與 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072165 饒州府志(清康熙刊本)]卷19 folio 11; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072167 饒州府志(清同治刊本)]卷15 folio 24; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072139 德興縣志(清同治刊本)]卷7 folio 1; related: ⿰木輿 || || EE44
|-
| ⿰忄縈 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50158418$573i 建昌府志(清乾隆刊本)卷29 folio 37a]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072309 同治建昌府志(清光緒刊本)]卷7解試 folio 36; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072298 南豐縣志(清同治刊本)]卷20 folio 16; related ⿰忄榮 || || EE45
|-
| ⿱雨池 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47720842$2870i 畿輔通志(清雍正刊本)卷72 folio 41a] L-4; variant of 𩃱 || || EE46
|-
| ⿱泊侖 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=311998004937 鎮原縣志(清道光刊本)]卷2 folio 16; [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=C18387-002 C18387-002]; variant of 𦤢; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_496&fid=027011104020003 another 廣韻 version] gives 𦤢; related: ⿱泊金; also UTC-00177 (kSBGY 351.48) || pending more evidences ||
|-
| ⿰𤣩𣓨 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428474437$27i 江南通志(清乾隆刊本)卷127 folio 26a] L1; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50373034$1349i 江南通志(清康熙刊本)卷31 folio 46] has ⿰𤣩𣓨; similar to ⿰𤣩⿱囱木 (EDA2); potentially unifiable to 𤩰 || || E442
|-
| ⿱雨丹 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47720842$3244i 畿輔通志(清雍正刊本)卷87 folio 4b]; similar to 𩂤? || || E443
|-
| ⿱非山 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47720842$3373i 畿輔通志(清雍正刊本)卷89 folio 37]; similar to 𡷒? 《中华姓氏源流大辞典》(中华书局. 2014年) p. 777: ⿱非山: 汉印有~深(《铜鼓书堂藏印》)。|| || E445
|-
| ⿰氵𩕆 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47720842$4342i 畿輔通志(清雍正刊本)卷111 folio 15a] L4; [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=coo.31924082572953&seq=602 《皇朝經世文編》(清道光刊本)卷110 folio 34b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001075637-10218_%E6%B1%9F%E5%8C%97%E9%81%8B%E7%A8%8B_%E5%8D%B7%E4%B8%80%E5%8D%81%E4%B8%80.pdf&page=47 《江北運程》(清同治刊本)卷10 folio 44b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999031706-150742_%E9%80%9A%E9%9B%85_%E7%AC%AC6%E5%86%8A.pdf&page=15 《通雅》(清康熙刊本)] gives 𱪝; variant of 𱪝/灨 || Unify with 𱪝? || E449
|-
| ⿱牧⿸厂攴 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47720842$4469i 畿輔通志(清雍正刊本)卷116 folio 28a] L3; potentially unifiable with 𢿍 or 𤚓 || || E451
|-
| ⿰木再 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494850$33i 湖南通志(清乾隆刊本)卷81 folio 30a] L-1; [http://www.koreanhistory.or.kr/newchar/list_view.jsp?code=71935 KC-01740]; similar to 枏, related: ⿰礻南 || || E455
|-
| ⿱秝木 || [https://www.digital.archives.go.jp/file/1067265 國朝獻徵錄(明萬曆刊本)]卷1 folio 25a L6, R=75 朱睦~ || || E456
|-
| ⿰石朶* || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494642$101i 山西通志(清雍正刊本)卷8 folio 48a] L1; [http://sillok.history.go.kr/imageViewer/?levelId=msilok_015_0090_3920 明世宗實錄校勘記] pp2069; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷29 folio 44a L-2 has 垜; variant of 垜; similar to U+2C48B 𬒋 || U+2C48B + VS18 ||
|-
| ⿰土甾 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494764$7i 山西通志(清雍正刊本)卷25 folio 5b] L1; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494764$10i 山西通志(清雍正刊本)卷25 folio 9a] L-5; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49563153$54i 榆社縣志(清乾隆刊本)卷1 folio 18a] L2 || || E394
|-
| ⿱⿰臣⿱𠂉丶黍 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494909$30i 山西通志(清雍正刊本)卷47]folio 1a L-1, 1b L1; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999010438 絳縣志(清乾隆刊本)]卷2 folio 14a; variant of 䵖 || || E397
|-
| ⿰火𦖠 || [http://sillok.history.go.kr/imageViewer/?levelId=msilok_015_0090_3170 明世宗實錄校勘記 p1747] || pending more evidences ||
|-
| ⿰火䎿 || [http://sillok.history.go.kr/imageViewer/?levelId=msilok_015_0090_3170 明世宗實錄校勘記 p1747] || pending more evidences ||
|-
| ⿱羽土 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495022$7i 山西通志(清雍正刊本)卷61 folio 6a] L3; [https://www.kanripo.org/text/KR2d0008/021#1a 路史(文淵閣本)卷21 folio 16b] has 䍿 || pending more evidences ||
|-
| ⿰釒纍 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495038$30i 山西通志(清雍正刊本)卷63 folio 29a]; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷9 folio 44a has ⿰金畕; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428231639$63i 明史(武英殿本)卷101 folio 21b] has 鑘; [http://sillok.history.go.kr/mc/id/msilok_006_0050_0010_0010_0140_0020 明憲宗實錄] has 鑘; Not found: [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49204976$752i 山西通志(清康熙刊本)]; Not found: [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4759342 嘉靖山西通志(清順治刊本)] pp.52; || pending more evidences ||
|-
| ⿰釒畕 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷9 folio 44a; misprint of 鑘 || pending more evidences ||
|-
| ⿰火冀 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495038$31i 山西通志(清雍正刊本)卷63 folio 30a] L2, L6; [http://sillok.history.go.kr/mc/id/msilok_009_5220_0010_0010_0110_0020 明世宗實錄] has 充熼; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷9 folio 45a has 充熼; [http://sillok.history.go.kr/mc/id/msilok_011_2590_0010_0010_0230_0010 明神宗實錄 卷259](英⿰火兾, another person);[http://sillok.history.go.kr/mc/id/msilok_011_2590_0010_0010_0170_0010 明神宗實錄 卷259] also gives 英熼 || ||
|-
| ⿰阝𭻾 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495038$62i 山西通志(清雍正刊本)卷64 folio 24b] L1; [https://www.kanripo.org/text/KR2d0008/019 路史(文淵閣本)卷19 folio 8a] has 隄 || pending more evidences ||
|-
| ⿱棥正 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495054$78i 山西通志(清雍正刊本)卷66 folio 29a] L6; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001070992 絳州志(清康熙刊本)]卷2 folio 62; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001071001 直隸絳州志(清光緒刊本)卷8 folio 9] has 𢡟 || ||
|-
| ⿰匽殳 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495116$58i 山西通志(清雍正刊本)卷76 folio 25b] L5; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)] 卷11 folio 16b has 毆; ||
|-
| ⿰釒⿳癶𠮛儿 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495294$92i 山西通志(清雍正刊本)卷103 folio 25a] L2; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷121 folio 14a has 鐙; [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=79853&page=172 新唐書(武英殿刊本)列傳14 folio 12a] has 鐙; misprint of 𨮴 || pending more evidences ||
|-
| ⿰𤣩罡 || [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=107786&page=199 臨桂縣志(清光緒刊本)卷11 folio 32a] L-4; [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=107786&page=200 臨桂縣志(清光緒刊本)卷11 folio 32b] L-4; [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=107786&page=197 卷11 folio 31a] has 山背堽村; misprint of 堽 || pending more evidences ||
|-
| ⿰缶雲 || [http://www.kanripo.org/text/KR2k0049/122#49a 山西通志(文淵閣本)卷122 folio 49a]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495420$61i 山西通志(清雍正刊本)卷122 folio 30a] has 罎; variant of 罎 || pending more evidences ||
|-
| ⿰土樊 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495470$45i 山西通志(清雍正刊本)卷129 folio 4a] L-4; variant of 樊? || || E5F5
|-
| ⿰氵盃 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495542$74i 山西通志(清雍正刊本)卷143 folio 13a] L6; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495542$79i 卷143 folio 17b] has 滔 || pending more evidences ||
|-
| ⿰釒㚄 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49298216$1118i 平陽府志(清乾隆刊本)卷25 folio 63b] L-3; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495576$88i 山西通志(清雍正刊本)卷151 folio 26a] L6 (⿰釒⿳士𠕾龰); [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷178 folio 40a L1 (⿰釒⿳士冖足); [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001069772 直隸霍州志(清道光刊本)]卷24 folio 7a has 鍵; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:20001256$1118i 名山藏(明崇禎刊本)卷37 folio 12a] has 朱鼐鍵; similar to 鑳? || ||
|-
| ⿰氵𭍬 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495590$8i 山西通志(清雍正刊本)卷152 folio 7a] L3; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49549130$397i 長治縣志(清乾隆刊本)卷15 folio 8b] L2; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001074678 長治縣志(清康熙刊本)]卷4 folio 13 has 𭍬; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001074682 長治縣志(清光緒刊本)]卷7 folio 5 has 廁; variant of 𭱿 || ||
|-
| ⿱偃灬 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495590$87i 山西通志(清雍正刊本)卷154 folio 19b] L-3; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷179 folio 27a L5; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001074765 澤州府志(清雍正刊本)]卷39 folio 4a L3(⿱⿲亻丨匽灬); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49485944$366i 鳳臺縣志(清乾隆刊本)卷10 folio 4a] L-2(⿱⿲亻丨匽灬); variant of 𤑅 || ||
|-
| ⿰礻⿶?隹 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4758940 全州志(清康熙刊本)]卷6 folio 44a (pp17) L4; ?= 𪔂 - 目; related: ⿰礻巂 || pending more evidences ||
|-
| ⿰礻雋 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4759701 廣西通志(清康熙刊本)]卷12 folio 78a L-2 (pp79); related: ⿰礻巂 || pending more evidences ||
|-
| ⿰氵𢆯 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495638$13i 山西通志(清雍正刊本)卷162 folio 12a] L8; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001074765 澤州府志(清雍正刊本)]卷50 folio 1 has 泫; [https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=79561&page=40 後漢書(武英殿刊本)卷26] folio 8 has 泫; variant/taboo character of 泫 ([[zh:歷代諱字譜]]: 「𢆯……清聖祖名玄燁,諱玄,舊本書有書作𢆯……後不用。」) || || EEC1
|-
| ⿰𧤅攵 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495667$6i 山西通志(清雍正刊本)卷170 folio 4b] L-1; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49342710$136i 朔平府志(清雍正刊本)卷3 folio 43a] L3; potentially unifiable to 𣀣 || || EEC2
|-
| ⿰礻寺 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495677$26i 山西通志(清雍正刊本)卷172 folio 25a] L2; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49549130$719i 長治縣志(清乾隆刊本)卷27 folio 21b] L2; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428231654$34i 明史(武英殿刊本)卷102 folio 31b] has 㭙; || ||
|-
| ⿸𭆆邑 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495694$10i 山西通志(清雍正刊本)卷177 folio 8b] L7; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999005669 路史(明嘉靖刊本)v11] 國名紀丁 folio 39b; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷50 folio 32b L-3; variant of 𨛫 || || EEC3
|-
| ⿰𣻊阝 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495694$10i 山西通志(清雍正刊本)卷177 folio 8b] L7; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999005669 路史(明嘉靖刊本)v11] 國名紀丁 folio 39b; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072763 山西通志(清光緒刊本)]卷50 folio 32b L-3 has 𨟀; variant of 𨟀 || || EEC4
|-
| ⿰⿱匕禾籴 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495811$17i 山西通志(清雍正刊本)卷201 folio 15b] L-3; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301014859 解州全志(清乾隆刊本)]卷13 folio 11a L1 has 隸; potentially unifiable to 𥻳 || pending more evidences ||
|-
| ⿺虎戉 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=&showType=1&indexName=data_403&fid=312001079148 桂平縣志(1920)]卷53 folio 10; related: ⿺虎戊 || pending more evidences ||
|-
| ⿰忄欵 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495886$63i 山西通志(清雍正刊本)卷214 folio 5a] L5; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412000001976 王文端公尺牘(明萬曆刊本)]序言 folio 2 has ⿰忄𣢾; variant of 𢡜 || ||
|-
| ⿰⿱上氺鳥 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495945$40i 山西通志(清雍正刊本)卷220 folio 5b] L-3 (⿰⿱上水鳥); [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999031766 重訂直音篇(練川明德書院明萬曆三十四年刊本)]卷6 folio 72b L3; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001074765 澤州府志(清雍正刊本)]卷47 folio 11a L3; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49485944$509i 鳳臺縣志(清乾隆刊本)卷13 folio 21a] L5; [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Sibu_Congkan1974-%E5%91%82%E7%A5%96%E8%AC%99-%E7%9A%87%E6%9C%9D%E6%96%87%E9%91%91-40-05.djvu/15 皇朝文鑑(四部叢刊景宋刊本)卷6 7b] has 鴇; variant of 𮬰 || || EEC5
|-
| ⿳宀⿰圭圭火 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495945$54i 山西通志(清雍正刊本)卷220 folio 19b] L-4; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49204976$2696i 山西通志(清康熙刊本)卷32 藝文禮 folio 45] L3; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072783 太原府志(清乾隆刊本)]卷57 folio 2a L6; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49298216$1732i 平陽府志(清乾隆刊本)卷36藝文4 folio 57b] L-1; not found in 萬曆山西通志; variant of 𡫟 || || EEC6
|-
| ⿳雨人韭 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495945$54i 山西通志(清雍正刊本)卷220 folio 20a] L-4; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49204976$2696i 山西通志(清康熙刊本)卷32 藝文禮 folio 45] L-1; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072783 太原府志(清乾隆刊本)卷57 folio 2b] L6; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49298216$1733i 平陽府志(清乾隆刊本)卷36藝文4 folio 58b] L3; misprint of 𩆅? || ||
|-
| ⿰土⿱⿻十㸚丂 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495945$55i 山西通志(清雍正刊本)卷220 folio 20b] L-5; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49298216$1733i 平陽府志(清乾隆刊本)卷36藝文4 folio 59a] L-4; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49204976$2696i 山西通志(清康熙刊本)卷32 藝文禮 folio 45] L-1 has ⿰土⿱⿻十从丂; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001072783 太原府志(清乾隆刊本)卷57 folio 2b] has 神; variant of 𡑽 || ||
|-
| ⿰寘阝 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428496025$25i 山西通志(清雍正刊本)卷224 folio 23b] L7; variant of 𨝊/鄍 || ||
|-
| ⿰肜阝 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_060_(1700-1725).djvu/115 古今圖書集成坤輿典卷116 fol. 57L]; similar to [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B2%E6%9C%88%E2%BF%B1%E4%B8%80%E5%8C%9A%E5%8D%A9 ⿲月⿱一匚卩]; variant of 脚 || ||
|-
| ⿰阝农 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_055_(1700-1725).djvu/16 古今圖書集成坤輿典卷47 fol. 8R top/line 1 (twice)] || U+49C7 䧇 ||
|-
| ⿸耂⿱丶目 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_706_(1700-1725).djvu/49 古今圖書集成禮儀典卷18 fol. 24L top/line 3]; badly-printed form of 者 (cf. [https://ctext.org/library.pl?if=en&remap=gb&file=2413&page=30& here]) || U+8005 者 ||
|-
| ⿰目寺/⿰耳寺 || 古今圖書集成: [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_337_(1700-1725).djvu/65 交誼典卷77 fol. 32L M-3] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_751_(1700-1725).djvu/122 戎政典卷134 fol. 61R T-8]; corrupt form of 時? || ||
|-
| ⿱雨汵* || 古今圖書集成: [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_009_(1700-1725).djvu/98 乾象典卷33 fol. 49R M-22], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_100_(1700-1725).djvu/101 職方典卷493 fol. 50L M-23], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_680_(1700-1725).djvu/15 食貨典卷38 fol. 7L B-19] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_802_(1700-1725).djvu/24 考證職方典 fol. 12R T-3 (twice)]; variant of U+29087 𩂇 || ||
|-
| ⿱𢽬韭 || 古今圖書集成: [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_008_(1700-1725).djvu/18 乾象典卷13 fol. 9R T-15], 學行典卷143 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_609_(1700-1725).djvu/9 4L M-14] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_609_(1700-1725).djvu/13 6L T-11], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_609_(1700-1725).djvu/54 學行典卷148 fol. 27R M-17], 學行典卷257 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_617_(1700-1725).djvu/94 47R T-20] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_617_(1700-1725).djvu/95 47L B-10] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_701_(1700-1725).djvu/113 食貨典卷323 fol. 56L T-1]; variant of 𩐋 || ||
|-
| ⿳亠⿵冂㕣示* || 古今圖書集成: 氏族典卷547 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_380_(1700-1725).djvu/3 1L T-20 & T-23 (annot.)], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_380_(1700-1725).djvu/7 3L B-20] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_380_(1700-1725).djvu/8 4R T-23 & T-24]; family name; possibly [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B3%E4%BA%A0%E2%BF%B4%E5%9B%97%E3%95%A3%E7%A4%BA ⿳亠⿴囗㕣示]? || ||
|-
| ⿰衤余 || 古今圖書集成: [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_341_(1700-1725).djvu/126 氏族典卷13 fol. 63R T-20] & 氏族典卷403 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_370_(1700-1725).djvu/36 18R M-25], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_370_(1700-1725).djvu/39 19L M-20 & B-27] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_370_(1700-1725).djvu/40 20R T-1]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.1391: "疑系𰨂(⿰礻余)姓之误"; family name || ||
|-
| ⿱𥫗⿻乚臼* || 古今圖書集成: 氏族典卷37 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_343_(1700-1725).djvu/92 46R T-10 & T-13 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_343_(1700-1725).djvu/96 48R T-9, M-1 & M-2]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B1%F0%A5%AB%97%E2%BF%BB%E4%B9%9A%E8%87%BC apparently in 汉字海]; family name || ||
|-
| ⿱雨矜 || 古今圖書集成: 氏族典卷366 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_367_(1700-1725).djvu/71 35L T-21 & T-23 (annot.)], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_367_(1700-1725).djvu/75 37L B-10] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_367_(1700-1725).djvu/76 38R T-6 & T-7]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B1%E9%9B%A8%E7%9F%9C 中华字海 p.1496 C10]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.1421: "阴姓古文"; family name || ||
|-
| ⿰目尋/⿰耳尋 || 古今圖書集成: 氏族典卷366 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_367_(1700-1725).djvu/71 35L T-21 & T-23 (annot.)], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_367_(1700-1725).djvu/75 37L B-10 & B-27] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_367_(1700-1725).djvu/76 38R T-1]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B0%E7%9B%AE%E5%B0%8B apparently in 汉字海]; [https://www.cns11643.gov.tw/wordView.jsp?ID=815400 CNS11643 12-7128]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.1418: "见《万姓统谱》。存疑备考"; 中华千家姓氏录 (2013年) p.279; family name || ||
|-
| ⿳艹⿰臣鹵皿 || 古今圖書集成: 氏族典卷369 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_367_(1700-1725).djvu/94 47R M-7 & M-8 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_367_(1700-1725).djvu/101 50L B-1, B-16 & B-17]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B3%E8%89%B9%E2%BF%B0%E8%87%A3%E9%B9%B5%E7%9A%BF apparently in 汉字海 and 汉语俗字丛考]; family name || ||
|-
| ⿰鬲𠒋* || 古今圖書集成: 氏族典卷379 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_368_(1700-1725).djvu/50 25R B-15 & B-17 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_368_(1700-1725).djvu/54 27R M-19, B-1 & B-2]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B0%E9%AC%B2%F0%A0%92%8B apparently in 汉字海]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.1430: "鬷姓之讹"; family name || ||
|-
| ⿰鬲⿱尔又* || 古今圖書集成: 氏族典卷403 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_370_(1700-1725).djvu/36 18R M-25 & B-2 (annot.)], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_370_(1700-1725).djvu/39 19L M-20] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_370_(1700-1725).djvu/40 20R T-6 & T-7]; [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=B05923-012 異體字字典 B05923-012]; family name || ||
|-
| ⿸尸𢆻 || 古今圖書集成: 氏族典卷403 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_370_(1700-1725).djvu/37 18L T-22 & T-23 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_370_(1700-1725).djvu/41 20L B-19, B-23 & B-24] & (possibly; poor photocopy) [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_341_(1700-1725).djvu/126 氏族典卷13 fol. 63R B-4]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B8%E5%B0%B8%F0%A2%86%BB apparently in 汉字海]; family name || || EE6B
|-
| ⿰𠮮阝 || 古今圖書集成: 氏族典卷447 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_373_(1700-1725).djvu/51 25L M-20 & M-22 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_373_(1700-1725).djvu/56 28R M-20, B-16 & B-17]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B0%F0%A0%AE%AE%E9%98%9D apparently in 汉字海]; family name || ||
|-
| ⿸广舁 || 古今圖書集成: 氏族典卷457 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_374_(1700-1725).djvu/22 11R B-4 & B-8 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_374_(1700-1725).djvu/28 14R M-19, B-12 & B-13]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B8%E5%B9%BF%E8%88%81 apparently in 汉字海]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.269: "见《万姓统谱》引《姓苑》"; family name || ||
|-
| ⿳大罒又 || 古今圖書集成: 氏族典卷478 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_375_(1700-1725).djvu/68 34R M-14 & M-15 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_375_(1700-1725).djvu/76 38R T-1, T-9 & T-10]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B3%E5%A4%A7%E7%BD%92%E5%8F%88 apparently in 中华字海]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.1387: "即曼姓"; family name || ||
|-
| ⿱山眘 || 古今圖書集成: 氏族典卷476 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_375_(1700-1725).djvu/53 26L B-10 & B-11 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_375_(1700-1725).djvu/60 30R T-19, M-8 & M-9]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B1%E5%B1%B1%E7%9C%98 apparently in 汉字海]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.1402: "俗慎字"; family name || ||
|-
| ⿰貨阝 || 古今圖書集成: 氏族典卷500 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_377_(1700-1725).djvu/2 1R B-11 & B-14 (annot.)] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_377_(1700-1725).djvu/7 3L T-11, M-7 & M-8]; [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=B05200-003 異體字字典 B05200-003]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.360: "见《海篇直音》"; family name || ||
|-
| ⿰禾⿱久⿵几𥝍 || 古今圖書集成: 氏族典卷500 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_377_(1700-1725).djvu/2 1R B-11 & B-14], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_377_(1700-1725).djvu/7 3L T-11, M-11 & M-12] & (possibly; poor photocopy) [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_342_(1700-1725).djvu/5 氏族典卷14 fol. 2L M-18]; [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B0%E7%A6%BE%E2%BF%B1%E4%B9%85%E2%BF%B5%E5%87%A0%F0%A5%9D%8D apparently in 汉字海]; family name || ||
|-
| ⿰禾⿱夂𠂡* || 古今圖書集成: 氏族典卷 fols. [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_377_(1700-1725).djvu/2 1R B-11 & B-14], [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_377_(1700-1725).djvu/7 3L T-11, M-9 & M-10] & [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_342_(1700-1725).djvu/5 氏族典卷14 fol. 2L M-17]; unifiable with [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B0%E7%A6%BE%E2%BF%B1%E5%A4%82%F0%A0%82%A1 ⿰禾⿱夂𠂡], which is [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=A01604-019 異體字字典 A01604-019]; 中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.1404: "即授姓,古授字" (other variants listed: ⿰禾⿵𠘨𣎶, ⿰禾⿱父𠂡, ⿰禾⿱父⿵𠘨龶, ⿰禾⿱父⿵𠘨𣎶, [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B0%E7%A6%BE%E2%BF%B1%E7%88%B6%E9%A2%A8?secondary=ids&seq=%E2%BF%B0%E7%A6%BE%E2%BF%B1%E7%88%B6%E9%A2%A8 ⿰禾⿱父風]); family name || ||
|-
| ⿰山噩 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=&showType=1&indexName=data_892&fid=GBZX0301011294 寰宇通志(明景泰刊本)]卷32 folio 23a L6; [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/3902667 宋史(朝鮮刊本)]卷236 folio 20b (pp23) L1 gives 𡓐, brother 墫夫; misprint of 𡓐 || pending more evidences ||
|-
| ⿰衤商 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49780685$1924i 甘肅通志(清乾隆刊本)卷34 folio 22a] L1, L3; [https://books.google.com/books?id=HgcsAAAAYAAJ&pg=PP164 蘭州府志(清道光刊本)卷9 folio 24b] L-2 has 𥛚; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=311998004898 甘肅新通志(清光緒刊本)]卷64 folio 9a has 𥛚 || pending more evidences ||
|-
| ⿱艹贏 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49780685$2579i 甘肅通志(清乾隆刊本)卷46 folio 21a] L6; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=412004000339 後漢書(宋白鷺洲書院刊本)]列傳78 folio 33b has 籝; misprint of 籯 || pending more evidences ||
|-
| ⿰山臭 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$212i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷5 folio 36a] L8C4; [https://www.kanripo.org/text/KR4f0001/187#1a 聖祖仁皇帝御製文集(文淵閣抄本)第二集卷48 folio 11a] has 㠗 || pending more evidences ||
|-
| ⿰豸欠 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3158i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷100 folio 14a] L5C29; [https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=79597&page=166 三國志 魏志(清乾隆武英殿刊本)] has 狖; misprint of 貁/豽 || pending more evidences ||
|-
| ⿰氵刑 || [https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2545616 處州府志(明成化刊本)卷5 folio 31b] L2C3; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4757911 青田縣志(清康熙刊本)]卷8 folio 12a (p13) L1C5; folio 43b (p45) L9C3; [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001074603 處州府志(清雍正刊本)卷9 folio 44a] L4C3; variant of ⿰氵邢 || ||
|-
| ⿱軌木 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3317i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷106 folio 22b] L3C7; misprint of 檕 || pending more evidences ||
|-
| ⿰滔欠 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3561i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷115 folio 8a] L2C18; misprint of 𣽌? || ||
|-
| ⿱胍鳥 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3561i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷115 folio 8a] L8C15; misprint of 𪃻? || ||
|-
| ⿰目焱 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3562i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷115 folio 8b] L2C13; variant of 䁭? || ||
|-
| ⿰山⿸户乞 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3562i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷115 folio 9a] L4C9; misprint of 𡶃? || ||
|-
| ⿳𠔿冖土 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428499158$103i 三才圖會(明崇禎刊本)卷地理8 folio 47a] L8C21; variant of 璺? || pending more evidences ||
|-
| ⿱宀㡠 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3614i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷116 folio 26a]; variant of 㡧 || || EECD
|-
| ⿰車四 || [http://www.kanripo.org/text/KR2k0040/116#46a 盛京通志(清文淵閣抄本)卷116 folio 46a]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3630i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷116 folio 41b] L6C5 has 駟 || pending more evidences ||
|-
| ⿸厂具 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3668i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷117 folio 19b] L9C7; variant of 𠩠? || || EECE
|-
| ⿳艹厶心 || [http://www.kanripo.org/text/KR2k0040/120#44a 盛京通志(清文淵閣抄本)卷120 folio 44a]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$3781i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷120 folio 38b] has 䓗; variant of 䓗 || pending more evidences ||
|-
| ⿱⿰白舌心 || [http://www.kanripo.org/text/KR2k0040/128#20b 盛京通志(清文淵閣抄本)卷128 folio 20b]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$4072i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷128 folio 18a] has 憩; [https://dict.variants.moe.edu.tw/variants/rbt/word_attribute.rbt?educode=A01444-012 A01444-012]; variant of 𢠾/𭞍 || pending more evidences ||
|-
| ⿰丰工 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$4072i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷128 folio 18a] L8C5 || || EECF
|-
| ⿳𰀉冖侵 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47717917$4073i 盛京通志(清乾隆44年刊本)卷128 folio 18b] L8C13; variant of 蘉 ||
|-
| ⿰火𦾓 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428495239$47i 江西通志(清雍正刊本)卷108 folio 12a] L3C17 (⿰火𦻏); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428494632$48i 西江志(清康熙刊本)卷108 folio 11a] has 𤍞 || || E377
|-
| ⿰亻⿱羽止 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4763807 錢塘縣志(明萬曆刊本)]卷9 folio 3a (pp20) L3; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4760836 杭州府志(清康熙刊本)]卷39 folio 2b (pp4) L2C1; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50779120$1323i 錢塘縣志(清康熙刊本)卷34 folio 3a] L4C5; related: ⿰亻𰙩/⿰亻翌 || || E378
|-
| ⿱艹叏 || [[:zh:新方言/釋植物第九]]([https://taiwanebook.ncl.edu.tw/zh-tw/book/NTUL-9910004068/reader 章太炎《新方言》(浙圖《章氏叢書》本)]p.91), variant of 芵 || || E379
|-
| ⿰木𢑴 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4285303 浙江通志(清乾隆刊本)]卷269 folio 26a (pp27) L8C11; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50648593$3221i 浙江通志(清康熙刊本)卷46 folio 10b] L-1; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50779120$1328i 錢塘縣志(清康熙刊本)卷34 folio 8a] L5 has 㰘; potentially unifiable variant of 㰘 || pending more evidences || E37B
|-
| ⿱亠𮖄 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_892&fid=411999018699 杭州府志(明萬曆刊本)]卷93 folio 7a L-2; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4763807 錢塘縣志(明萬曆刊本)]卷9 folio 8a (pp25) L-1; variant of 裛 || || E380
|-
| ⿰豕𥯦 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4763807 錢塘縣志(明萬曆刊本)]卷9 folio 8b (pp26) L4; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4760836 杭州府志(清康熙刊本)]卷39 folio 7a (pp8) L7; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50779120$1328i 錢塘縣志(清康熙刊本)卷34 folio 8a] L-1; misprint of 𧲌 || || E381
|-
| ⿰豕建 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50112311$1276i 御定歷代賦彙(清康熙刊本)卷37 folio 16a] L4; misprint of 𧲌 || pending more evidences || E382
|-
| ⿰羽取 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50798875$4521i 福建通志(清乾隆刊本)卷75 folio 11a] L3C28 ; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51598419$275i 弇州山人四部稿(明萬曆刊本)卷1 folio 5b] L7C6; variant of 䎎 || || E383
|-
| ⿱𫂁巾 || [https://rbook.ncl.edu.tw/NCLSearch/Search/SearchDetail?item=4f070142db744a99b5cd7b47a1eddbdffDQzODM00&page=&whereString=&sourceWhereString=&SourceID=0&HasImage= 臨川吳文正公集(明成化刊本)]卷21 folio 26a (p853) L6; related to ⿱宀幕 || pending more evidences || E385
|-
| ⿰釒𧙘 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4753082 汝寧府志(清康熙34年刊本)卷7] folio 81b (pp86) L5; variant of ⿰釒袌 || || E389
|-
| ⿰尹阝 || [[:zh:童蒙先習]]([https://kyudb.snu.ac.kr/book/view.do?book_cd=GK01534_00 《童蒙先習》]→“디지털 원문자료 제공” p.0004-L1 looks like a variant of 「那」(because this hanja character is used as Gugyeol to represent 「나」(according to the sound); also [[:ko:중간노걸대언해]]; also [https://ctext.org/library.pl?if=en&remap=gb&file=80608&page=82 太平御覽 582:3a]; previously submitted for [https://appsrv.cse.cuhk.edu.hk/~irg/irg/extc/IRGN1111_CJK_C1_V41_E41-401-503.pdf Ext. C1] as TC-2D55 || || F049
|-
| ⿱流食 || [http://read.nlc.cn/allSearch/searchDetail?searchType=all&showType=1&indexName=data_403&fid=312001079134 上思州志(清道光刊本)][https://new.shuge.org/meet/reply/75899/ 卷2 folio 4a]; misprint of 鎏/瑬 || pending more evidences || E38A
|-
| ⿰舟⿱𠘧工 || [[:zh:日本國聞見條件]]([https://kyudb.snu.ac.kr/book/text.do?book_cd=GK02575_00 《日本國聞見條件》]→“디지털 원문자료 제공” p.015a-L7)a variant of 「船」, see also [https://www.koreanhistory.or.kr/newchar/list_view.jsp?code=73723 韓國歷史情報統合系統] || || E33E
|-
| ⿱𥫗廣 || ''Handbook of the Swatow vernacular'' (Singapore, 1886) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:Handbook_of_the_Swatow_vernacular.djvu/91 p. 75] || || E306
|-
| ⿸戶馬 || ''Handbook of the Swatow vernacular'' (Singapore, 1886) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:Handbook_of_the_Swatow_vernacular.djvu/220 p. 32] || || E309
|-
| ⿰口𭃶 || ''A Chinese and English vocabulary, in the Tie-chiu dialect'' (Shanghai, 1888) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:A_Chinese_and_English_vocabulary,_in_the_Tie-chiu_dialect.djvu/205 p. 189] || || E30C
|-
| ⿰口鎻 || ''A Chinese and English vocabulary, in the Tie-chiu dialect'' (Shanghai, 1888) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:A_Chinese_and_English_vocabulary,_in_the_Tie-chiu_dialect.djvu/205 p. 189] || || E30D
|-
| ⿰衤𡘷 || ''A Chinese and English vocabulary, in the Tie-chiu dialect'' (Shanghai, 1888) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:A_Chinese_and_English_vocabulary,_in_the_Tie-chiu_dialect.djvu/240 p. 224] || || E30E
|-
| ⿰鼻冓 || ''Dictionary of the Foochow Dialect'' (1929) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:Dictionary_of_the_Foochow_Dialect.pdf/1901 1873] || || E311
|-
| ⿰貝康 || ''A Manual of the Foochow Dialect in Twenty Lessons'' (1908) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:A_Manual_of_the_Foochow_Dialect_in_Twenty_Lessons.pdf/24 p. 23]; 《福州話新舊約全書》 || || E572
|-
| ⿰日罩 || ''A Manual of the Foochow Dialect in Twenty Lessons'' (1908) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:A_Manual_of_the_Foochow_Dialect_in_Twenty_Lessons.pdf/44 p. 43] and [https://en.wikisource.org/wiki/Page:A_Manual_of_the_Foochow_Dialect_in_Twenty_Lessons.pdf/45 p. 44]; variant of 晝 || || E313
|-
| ⿰口㦗 || ''The beginner's first book in the Chinese language (Canton Vernacular)'' (Hong Kong, 1847) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:The_beginner%27s_first_book_in_the_Chinese_language.pdf/115 p. 100] || || E314
|-
| ⿰魚遲 || ''Phrase Book in the Canton Dialect or Dialogues on Ordinary and Familiar Subjects'' (1888) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:Phrase_Book_in_the_Canton_Dialect_or_Dialogues_on_Ordinary_and_Familiar_Subjects.djvu/141 p. 125] || || E316
|-
| ⿺辶萊 || ''Excellent ancient adages, together with notes on the writings of Chinese romanized in the Hokkien dialect'' (Rangoon, 1890) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:Excellent_ancient_adages,_together_with_notes_on_the_writings_of_Chinese_romanized_in_the_Hokkien_dialect.djvu/57 p. 50]; variant of 萊 in 蓬萊 || || E317
|-
| ⿰扌⿸虍耳 || ''Chinese Spoken Language'' (1856) [https://en.wikisource.org/wiki/Page:Chinese_spoken_language.djvu/48 p. 42] || Misprint of 摣? || E319
|-
| ⿱木罒 || Weaverville Joss House [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:General_view_of_interior_looking_south_-_Weaverville_Joss_House,_Oregon_Street,_Weaverville,_Trinity_County,_CA_HABS_CAL,53-WEAVI,6-170_(CT).tif] [[jaglyphwiki:u2ff1-u6728-u7f52]]; variant of 相; possibly invalid evidence due to being in 隸書? || || E31C
|-
| ⿱小弱 || Weaverville Joss House [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Detail_view_of_inscribed_board_of_donor_names_-_Weaverville_Joss_House,_Oregon_Street,_Weaverville,_Trinity_County,_CA_HABS_CAL,53-WEAVI,6-123.tif/1] [[jaglyphwiki:u2ff1-u5c0f-u5f31]]; personal name || || E31D
|-
| ⿰镸帚 || Weaverville Joss House [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Detail_view_of_inscribed_board_of_priest's_instructions_-_Weaverville_Joss_House,_Oregon_Street,_Weaverville,_Trinity_County,_CA_HABS_CAL,53-WEAVI,6-113.tif] [[jaglyphwiki:u2ff0-u9578-u5e1a]]; probably a variant of 歸? || || E31F
|-
| ⿰卑巴 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:SSID-14623716_正音咀華.pdf/312 正音咀華] (clearer evidence: [https://books.google.com/books?id=vNwwAQAAMAAJ&pg=PP141&dq=%E9%A6%AC%E9%9D%A2] [https://books.google.com/books?id=yotbAAAAcAAJ&pg=PP152&dq=%E9%A6%AC%E9%9D%A2]) [[jaglyphwiki:u2ff0-u5351-u5df4]], 屄 波孖切, perhaps a mistake of 靶 || || E322
|-
| ⿰口徏 || 新編廣東省城白話 [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:NTL-9900014811_新編廣東省城白話.pdf/247] [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:NTL-9900014811_新編廣東省城白話.pdf/250], same as (mistake of?) [[wikt:嘥]] ([[wikt:嗮]] “verbal aspect marker”) || || E324
|-
| ⿰木廩 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:SSID-14623716_正音咀華.pdf/299 正音咀華], same as 檩 || || E327
|-
| ⿰虫拐 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:NLC511-03007107-62730_方言文學(一).pdf/112 方言文學], same as [[wikt:𧊅]]; also appears at [[wikt:Module:zh/data/dial-syn/蝌蚪]] || || E328
|-
| ⿰口挐 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:WUL-ru08_03028_イ咭唎紀略.pdf/17 𠸄咭唎紀略] 𠹵〓哪布 Anne Noble (wife of Capt. James Noble killed in the Opium War), same as 𠸎? || || E37F
|-
| ⿰馬儿 or ⿰馬几 (?) || [[:ja:Index talk:福澤全集巻一.pdf]], some unclear character (stable misprint?) that may be a placename || || E437
|-
| ⿱艹𭑃 || [https://db2.sido.keio.ac.jp/kanseki/bib_frame?id=006766 通典(北宋刊本)]卷53 folio 25b (12:27) ; [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Sibu_Congkan_Xubian086-%E5%AD%94%E5%85%83%E6%8E%AA-%E5%AD%94%E6%B0%8F%E7%A5%96%E5%BA%AD%E5%BB%A3%E8%A8%98-1-1.djvu/167 孔氏祖庭廣記(蒙古刊本)卷4 folio 4a]; variant of 荂? || || E43F
|-
| ⿰𣬉刃 || [https://db2.sido.keio.ac.jp/kanseki/bib_frame?id=006766 通典(北宋刊本)]卷169 folio 32b (36:34) (⿰⿳丿𠔿比刃); variant of 㔡 || pending more evidences || E45C
|-
| ⿰虫迷 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:官話講義_J8IxAQAAMAAJ.pdf/73 官話講義] 螳⿰虫迷 is [[wikt:塘尾]]; variant of [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?id=03532 UK-20865] || || E439
|-
| maybe ⿰虫覺 || 官話講義 [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:官話講義_J8IxAQAAMAAJ.pdf/72] [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:官話講義_tlc4AQAAMAAJ.pdf?page=268]; doesn't seem to be either of the existing ⿰虫⿱?見 characters (𧐎𧒋𧖐), perhaps same as 虼?? || || E531
|-
| ⿰扌郁 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:官話講義_J8IxAQAAMAAJ.pdf/82 官話講義]; same as [[wikt:喐]] || || E532
|-
| ⿰氵棘 || [https://ytenx.org/pyonh/cio/1/75/ 分韻撮要]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017121-45806_%E5%A4%A7%E6%98%8E%E6%88%90%E5%8C%96%E5%BA%9A%E5%AF%85%E9%87%8D%E5%88%8A%E6%94%B9%E4%BD%B5%E4%BA%94%E9%9F%B3%E9%9B%86%E9%9F%BB_%E7%AC%AC10%E5%86%8A.pdf&page=23 大明成化庚寅重刊改併五音集韻(明成化刊本)入聲卷15 職第6] has 「𠍷,縣名」, misprint of 𠍷 || pending more evidences || E539
|-
| ⿺辶睿 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12327317_%E8%8C%83%E5%A4%AA%E5%8F%B2%E9%9B%86_19.pdf&page=47 范太史集(文淵閣四庫全書本)卷48 folio 5a]; 宋史(朝鮮刊本)卷224 folio 17b gives 𧾩; variant of 𧾩 || pending more evidences || E39D
|-
| ⿸鹿非 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12327317_%E8%8C%83%E5%A4%AA%E5%8F%B2%E9%9B%86_19.pdf&page=117 范太史集(文淵閣四庫全書本)卷50 folio 7a]; 宋史(朝鮮刊本)卷233 folio 6a gives 𧇁; misprint of 𧇁? || pending more evidences || E39E
|-
| ⿰止曷 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12327318_%E8%8C%83%E5%A4%AA%E5%8F%B2%E9%9B%86_20.pdf&page=20 范太史集(文淵閣四庫全書本)卷51 folio 8b]; 宋史(朝鮮刊本)卷230 folio 11a gives 愒; misprint of 愒? || pending more evidences || E39F
|-
| ⿱炇𣅀 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999010303-113096_%E8%AE%80%E7%95%AB%E9%8C%84_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=20 讀畫錄(周氏煙雲過眼堂清康熙12年刊本)卷1 folio 11b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999032216-150808_%E6%88%90%E5%8C%96%E4%B8%81%E4%BA%A5%E9%87%8D%E5%88%8A%E6%94%B9%E4%BD%B5%E4%BA%94%E9%9F%B3%E9%A1%9E%E8%81%9A%E5%9B%9B%E8%81%B2%E7%AF%87_%E7%AC%AC5%E5%86%8A.pdf&page=19 成化丁亥重刊改併五音類聚四聲篇(明成化刊本)卷13 folio 18a]; [https://digitalarchive.npm.gov.tw/Painting/Content?pid=5186&Dept=P 清周亮工集名家山水 冊 清朱翰之疏林遠岫] (弟⿱炇𣅀, not very clear though); [https://web.archive.org/web/20231110054654/https://bkimg.cdn.bcebos.com/pic/b21bb051f81986186ecf6b3849ed2e738ad4e686 山鄉小景圖] (僧⿱炇𣅀); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428498421$55i 佩文齋書畫譜(清康熙刊本)卷57 folio 44a] gives ⿱炇𣄼(𤉴); [https://www.unicode.org/L2/L2022/22040-unencoded-nanmingshi.pdf 南明史] (中華書局,2006年) v. 1 p. 8 gives ⿱炇日, all are errors of ⿱炇𣅀 || || E550
|-
| ⿱日⿸厂⿱肰土 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:WUL-ru08_03028_イ咭唎紀略.pdf/3 𠸄咭唎紀略]; variant of 壓/𡒦 || ||
|-
| ⿰火罩 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:金山歌集_pct_50.pdf/120 金山歌集] (advertisement for 華英文歐美烹調廚書) + [https://database.shss.hkust.edu.hk/Cantag/ others] || || E1D9
|-
| ⿰𧾷遟 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:SBL055_%E5%92%B8%E6%B7%B3%E8%87%A8%E5%AE%89%E5%BF%97.pdf&page=2038 咸淳臨安志(宋咸淳刊本)卷95 folio 8a](白居易《答客問杭州》:爲我~蹰停酒盞與君約畧說杭州); variant of 踟 || *WS2027 || E57B
|-
| ⿰鳥巤 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:官話講義_tlc4AQAAMAAJ.pdf/193 官話講義] (less blurry: [https://books.google.com/books?id=tlc4AQAAMAAJ&vq=哈吧狗&pg=PP192]), 𪂒䳁⿰鳥巤(?), some kind of bird? || || E58C
|-
| ⿰忽風 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:官話講義_tlc4AQAAMAAJ.pdf/115 官話講義] || || E541
|-
| ⿱卆⿰九寸 || [http://kanji.zinbun.kyoto-u.ac.jp/db-machine/toho/L/A0400466.jpg 正德乙亥重刊改併五音類聚四聲篇(明正德刊本)卷12 folio 57b 十部]; variant of 壽, created by [[w:zh:朱權]] || pending more evidences || E4E2
|-
| ⿰亻⿱卆⿰九寸 || [http://kanji.zinbun.kyoto-u.ac.jp/db-machine/toho/L/A0400590.jpg 正德乙亥重刊改併五音類聚四聲篇(明正德刊本)卷15 folio 25b 人部]; variant of 儔, created by [[w:zh:朱權]] || pending more evidences || E4E3
|-
| ⿰舟𠂢 || [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=nnc1.cu05093791&seq=652 穆堂初稿(清道光刊本)卷40 folio 7b]; ~船, error of ⿰舟瓜 || pending more evidences ||
|-
| ⿱玨黑 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49839056$3106i 四川通志(清乾隆刊本)卷39 folio 76b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999008080-111210_%E5%85%A8%E8%9C%80%E7%A7%87%E6%96%87%E5%BF%97_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=61 全蜀秇文志(明萬曆刊本)卷2 folio 28a]; [https://archive.wul.waseda.ac.jp/kosho/he16/he16_02033/he16_02033_0002/he16_02033_0002_p0028.jpg 全蜀秇文志(清嘉慶22年刊本)卷2下 folio 10b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCPSSD-70004440_%E3%80%90%E9%81%93%E5%85%89%E3%80%91%E6%96%B0%E9%83%BD%E7%B8%A3%E5%BF%97%E5%8D%81%E5%85%AB%E5%8D%B7%E9%A6%96%E4%B8%80%E5%8D%B7_%E7%AC%AC%E5%8D%81%E4%BA%8C%E5%86%8C.pdf&page=53 新都縣志(清道光刊本)卷15 folio 52a]; 全蜀秇文志(明嘉靖刊本)gives 䵤, stable error of 䵤 || || E58E
|-
| ⿰黹楚 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4763416 鹽亭縣志(清乾隆51年刊本)]卷5 folio 32b; related to ⿰冓楚; might be a variant of 𪓐 (說文繫傳: 「~~,今作楚」) || pending more evidences || EE54
|-
| ⿰氵⿱土力 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:%E5%B4%87%E7%A6%8E%E6%AD%B7%E5%9F%8E%E7%B8%A3%E5%BF%97_11.pdf/19 歷城縣志(明崇禎刊本)卷10 folio 18a](⿰氵⿱上力); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999032216-150811_%E6%88%90%E5%8C%96%E4%B8%81%E4%BA%A5%E9%87%8D%E5%88%8A%E6%94%B9%E4%BD%B5%E4%BA%94%E9%9F%B3%E9%A1%9E%E8%81%9A%E5%9B%9B%E8%81%B2%E7%AF%87_%E7%AC%AC4%E5%86%8A.pdf&page=78 成化重刊改併五音類聚四聲篇(明成化刊本)卷12 folio 33a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999012808-20541_%E5%A4%A7%E6%98%8E%E6%AD%A3%E5%BE%B7%E4%B9%99%E4%BA%A5%E9%87%8D%E5%88%8A%E6%94%B9%E4%B8%A6%E4%BA%94%E9%9F%B3%E9%9B%86%E9%9F%BB_%E7%AC%AC20%E5%86%8A.pdf&page=35 正德乙亥重刊改併五音類聚四聲篇(明正德刊本)卷12 folio 33a] || *WS2027 || E5E4
|-
| ⿰氵⿱止勹 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_48666280_%E6%AD%B7%E5%9F%8E%E7%B8%A3%E5%BF%97_v.15%E5%8D%B7%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%B8%83--%E5%9B%9B%E5%8D%81%E4%B8%80.pdf&page=108 歷城縣志(清乾隆刊本)卷41 folio 8b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_48666280_%E6%AD%B7%E5%9F%8E%E7%B8%A3%E5%BF%97_v.1%E7%9B%AE%E5%BD%95seq.20%EF%BC%8C%E5%8D%B7%E9%A6%96--%E5%8D%B7%E4%BA%8C.pdf&page=31 歷城縣志(清乾隆刊本)目錄 folio 11b]; error of ⿰氵⿱土力 || pending more evidences ||
|-
| ⿰金鄉 || 五經堂文集(清康熙刊本)卷5 行狀 folio 10b ([https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3A%E5%9B%9B%E5%BA%AB%E5%85%A8%E6%9B%B8%E5%AD%98%E7%9B%AE%E5%8F%A2%E6%9B%B8%E9%9B%86%E9%83%A8242%E5%86%8A.pdf&page=124 poor quality image])《辛文敬先生行狀》「女二長適奉國中尉朱廷𡈼次適奉國中尉朱鼐⿰金鄉」 || pending clearer evidences || E60B
|-
| ⿳一⿰心支一 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=187 康熙字典(清康熙內府刊本)子集上二部 folio 31b] 「𠄹……【風雅廣逸】又書作~」; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-2405-206176_%E9%A2%A8%E9%9B%85%E5%BB%A3%E9%80%B8_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=44 風雅廣逸(明嘉靖刊本)卷8 folio 5b] || ||
|-
| ⿰口𠂹 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=204 康熙字典(清康熙內府刊本)子集中人部 folio 4b] 「他……【註】他音~。言禽獸僵死交相積也。」正字通 子集中 人部:「他……他音~」正字通 丑集上 口部:「唾……《六書故》作~」 || ||
|-
| ⿰貝司 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=214 康熙字典(清康熙內府刊本)子集中人部 folio 14b] 「伺……別作~」 || ||
|-
| ⿰亻𡿺 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=226 康熙字典(清康熙內府刊本)子集中人部 folio 27a] 「㑎……【姓苑】作~」 || ||
|-
| ⿰龺一 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=239 康熙字典(清康熙內府刊本)子集中人部 folio 40a] 「倝……本作~」 正字通 子集中 人部:「倝……本作~」 || ||
|-
| ⿰亻𠨟 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=240 康熙字典(清康熙內府刊本)子集中人部 folio 41a] 「倦……【說文】力部作𠢏,人部作~,音義同。」 正字通 子集中 人部:「倦……《說文》力部作𠢏,人部作~,音義同。」|| ||
|-
| ⿰忄棠 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=260 康熙字典(清康熙內府刊本)子集中人部 folio 60b] 「㒉……【集韻】同惝。或作~」 || ||
|-
| ⿱共巾 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=301 康熙字典(清康熙內府刊本)子集下冖部 folio 22a] 「冪……【註】~可以覆物」; [https://ctext.org/library.pl?if=en&file=77415&page=0131 康熙字典(同文書局石印本)子集下 9]; misprint of 共巾 || || E386
|-
| ⿱一𢁒 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=309 康熙字典(清康熙內府刊本)子集下几部 folio 29b] 「𠘲……【字彙補】古文大字。註見部首。亦作~。」; [https://books.google.com/books?id=1eVbAAAAcAAJ&pg=PP117#v=onepage&q&f=false 字彙補(清康熙刊本)子集 folio 26a] || ||
|-
| ⿰金⿱丣刀 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=334 康熙字典(清康熙內府刊本)子集下刀部 folio 55a] 「劉……【同文備考】作~」; normalized from seal form in [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4440278 同文備考(明嘉靖刊本)卷2 folio 63b] || ||
|-
| ⿰革鼻 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=357 康熙字典(清康熙內府刊本)子集下匚部 folio 77b] 「𠥖……【篇海】刀欛~刀」 || ||
|-
| ⿳⺊㘝𫶧 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=367 康熙字典(清康熙內府刊本)子集下卜部 folio 88a] 「𠧼……亦作~𥹟」 || ||
|-
| ⿱⿱⺊⿵冂厶⿱⺊⿵冂厶 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=367 康熙字典(清康熙內府刊本)子集下卜部 folio 88a] 「𠨁……又作~⿳⺊冋木」 || ||
|-
| ⿳⺊冋木 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=367 康熙字典(清康熙內府刊本)子集下卜部 folio 88a] 「𠨁……又作⿱⿱⺊⿵冂厶⿱⺊⿵冂厶~」 || ||
|-
| ⿱𣪫心 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=449 康熙字典(清康熙內府刊本)丑集上口部 folio 52b] 「唸……【集韻】本作𣪍,同~𣣈」; [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1402 康熙字典(清康熙內府刊本)辰集下殳部 folio 50b] 「殿……【集韻】或作~、𣣈」 集韻 卷之八去聲下 栝韻 店小韻 唸 || ||
|-
| ⿰虫亨 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=451 康熙字典(清康熙內府刊本)丑集上口部 folio 55a] 「啈……【集韻】亨孟切,音~」[http://www.kaom.net/img.php?b=xungu_wyjy&p=179 校訂五音集韻 去聲卷第十二 諍第三 曉二𧨫] || ||
|-
| ⿱炙肉 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=459 康熙字典(清康熙內府刊本)丑集上口部 folio 63a] 「喗……【賈誼·新書】以匈奴之饑,飯羹㗖膹~」 || ||
|-
| ⿰氵造 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=473 康熙字典(清康熙內府刊本)丑集上口部 folio 76b] 「嗾……【集韻】【類篇】𠀤先侯切,音摗。或作𠻛~」 || ||
|-
| ⿰口默 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=492 康熙字典(清康熙內府刊本)丑集上口部 folio 95b] 「嚜……【註】應劭曰:嚜嚜,不自得之意。【楚辭·卜居】作~~」; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:SSID-12911571_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B77%E4%B9%8B8.pdf&page=72 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷7 folio 35b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-bunko11_d0327_%E6%9E%97%E6%96%87%E5%BF%A0%E5%85%AC%E6%94%BF%E6%9B%B8_05.pdf&page=89 林文忠公政書(清光緒刊本)乙集使粵奏稿卷4 folio 19a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12529952_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B711-12.pdf&page=21 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷11 folio 10a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12530034_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B715-16.pdf&page=6 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷15 folio 2b] || || E7DE
|-
| ⿰重孚 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=664 康熙字典(清康熙內府刊本)寅集上子部 folio 9b] 「𡦢……亦作~、𠄉」|| ||
|-
| ⿰嘼孝 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=665 康熙字典(清康熙內府刊本)寅集上子部 folio 10b] 「𡦱……【正譌】从嘼作~」 || ||
|-
| ⿱宩火 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=685 康熙字典(清康熙內府刊本)寅集上宀部 folio 30b] 「𡩨……【韻寶】與審同。亦作~」] || ||
|-
| ⿱山虚 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=759 康熙字典(清康熙內府刊本)寅集中山部 folio 29a] 「㠊……或作~」 || ||
|-
| ⿱𡷈甫 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=760 康熙字典(清康熙內府刊本)寅集中山部 folio 30a] 「𡼘……與《說文》音訓同。或譌作~。」 || ||
|-
| ⿱丸弓 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=854 康熙字典(清康熙內府刊本)寅集下弓部 folio 43a] 「𢎫……【玉篇】亦作~」 || ||
|-
| ⿰𮜁攵 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=888 康熙字典(清康熙內府刊本)寅集下彳部 folio 77a] 「徹……【集韻】或作~」 || ||
|-
| ⿱卻心 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=939 康熙字典(清康熙內府刊本)卯集上心部 folio 41b] 「𢜭……【正字通】一作~」 || ||
|-
| ⿱弭心 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=939 康熙字典(清康熙內府刊本)卯集上心部 folio 42a] 「㥝……亦作~」[https://dict.variants.moe.edu.tw/dictView.jsp?ID=85387#37 異體字字典] || ||
|-
| ⿱𢞎心 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=959 康熙字典(清康熙內府刊本)卯集上心部 folio 61b] 「憊……別作~。非」 || ||
|-
| ⿰忄兾 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=974 康熙字典(清康熙內府刊本)卯集上心部 folio 76b] 「懻……俗作~。非」 || ||
|-
| ⿰牛戎 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=985 康熙字典(清康熙內府刊本)卯集中戈部 folio 2a] 「戎……本作𢦦。俗作~」 || ||
|-
| ⿰扌𠂹 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1041 康熙字典(清康熙內府刊本)卯集中手部 folio 57b] 「捶……本作𢴹,省作~」 || ||
|-
| ⿰𢪓𢪓 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1051 康熙字典(清康熙內府刊本)卯集中手部 folio 68a] 「𢮠……篇海又譌作⿰𢪓𢪓」 || ||
|-
| ⿰月亾 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1204 康熙字典(清康熙內府刊本)辰集上月部 folio 37b] 「𣍢……亦作~」 || ||
|-
| ⿰木⿱芏我 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1328 康熙字典(清康熙內府刊本)辰集中木部 folio 111a] 「檥……本作~,俗省作檥。」 || ||
|-
| ⿰𡏳欠 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1367 康熙字典(清康熙內府刊本)辰集下欠部 folio 16a] 「歎……【說文】本作~」 || ||
|-
| ⿱𠂒𠤎 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1375 康熙字典(清康熙內府刊本)辰集下止部 folio 23b] 「𣥅【字彙補】倉里切,音此。亦作~」; [https://books.google.com/books?id=7OVbAAAAcAAJ&pg=PP62#v=onepage&q&f=false 字彙補(清康熙刊本)辰集 folio 28b] || ||
|-
| ⿰𠂤來 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1383 康熙字典(清康熙內府刊本)辰集下止部 folio 31b] 「𣦨……【字彙補】與歸同。亦作𫨬~」; [https://books.google.com/books?id=7OVbAAAAcAAJ&pg=PP64#v=onepage&q&f=false 字彙補(清康熙刊本)辰集 folio 29b] || ||
|-
| ⿰羊毛 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1421 康熙字典(清康熙內府刊本)辰集下毛部 folio 69b] 「𣮏……~屬」 || ||
|-
| ⿷汇子 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1485 康熙字典(清康熙內府刊本)巳集上水部 folio 43b] 「洭……漢書作~」 || ||
|-
| ⿰氏攵 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1505 康熙字典(清康熙內府刊本)巳集上水部 folio 64a] 「𣶌【集韻】汶或从~」 || ||
|-
| ⿰氵𦊴 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1533 康熙字典(清康熙內府刊本)巳集上水部 folio 91b] 「𣹵……【集韻】暱法切,𠀤音䎎。~𣹵,水貌。」variant of 𤀅? || ||
|-
| ⿰火𢀩 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1605 康熙字典(清康熙內府刊本)巳集中火部 folio 16b] 「𤈩……《正字通》云:同~,俗省。考說文古㷢不作~。」 || ||
|-
| ⿰片可 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1651 康熙字典(清康熙內府刊本)巳集中爿部 folio 62b] 「牁……類篇書作~」; 《蒙古字韻》下二十五|| || F46B
|-
| ⿱丿𠔿 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1674 康熙字典(清康熙內府刊本)巳集下 牛部 folio 7a] 「𤘻……按廣韻⿱丿𠔿同宂」; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4434192 《正字通》(清康熙白鹿書院刊本)子集下 冖部 folio 27a]「冗,俗宂字,篇海人部譌作⿱丿𠔿」; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1011220&imageId=7235502 《新修絫音引證群籍玉篇》(金刊本)卷3 folio 1b]「⿱丿𠔿,而隴切,宂散也……同作宂,俗作冗」; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL015_%E5%BB%A3%E9%9F%BB.pdf&page=133 《大宋重修廣韻》(宋孝宗朝初期刊本)卷3 二腫 folio 3b]; Similar: 𥤢/𡦼; Used as component in 𤘻, 𭝰, 𪥌 || || F102
|-
| ⿰牜皆 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1677 康熙字典(清康熙內府刊本)巳集下牛部 folio 10a] 「𤙞……【集韻】~𤙞,牛馬行。」 || ||
|-
| ⿰亻彌 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1705 康熙字典(清康熙內府刊本)巳集下犬部 folio 37b] 「猕……本作~」 || ||
|-
| ⿱㼌䖵 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1785 康熙字典(清康熙內府刊本)午集上瓜部 folio 52b] 「瓥……奇字韻韻會補作~」; [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1785 康熙字典(清康熙內府刊本)午集上瓜部 folio 53a] 「㼖……古音叢目作~」 || ||
|-
| ⿰叀瓦 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1790 康熙字典(清康熙內府刊本)午集上瓦部 folio 57b] 「𤭔……【正字通】一說甎或作~,𤭔卽~字之譌。」 || ||
|-
| ⿰革產 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1797 康熙字典(清康熙內府刊本)午集上瓦部 folio 64b] 「𤮜……【集韻】尺戰切,音~。義同」 || ||
|-
| ⿰目𧆭 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1906 康熙字典(清康熙內府刊本)午集中皿部 folio 65a] 「盧……【文選】作矑。本作~」 || ||
|-
| ⿰⿱乂王𭆙 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1989 康熙字典(清康熙內府刊本)午集下石部 folio 9a] 「𥒯……【正字通】按:𥒯與煉義難通。如《漢𥓓》致作~」 || ||
|-
| ⿱友⺝ || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=1989 康熙字典(清康熙內府刊本)午集下石部 folio 9a] 「𥒯……【正字通】……肴作~,載在《焦竑·略記字始》」 || ||
|-
| ⿰禾仅 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2037 康熙字典(清康熙內府刊本)午集下禾部 folio 56b] 「𥞂……【六書故】作~」 || ||
|-
| ⿰⿱龷里員 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2088 康熙字典(清康熙內府刊本)午集下立部 folio 107b] 「𥫎……亦作~。」 || ||
|-
| ⿱⺌尹 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2108 康熙字典(清康熙內府刊本)未集上竹部 folio 13a] 「筆……又作~。見【漢戚伯樊毅𥓓】」 || ||
|-
| ⿱八尹 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2108 康熙字典(清康熙內府刊本)未集上竹部 folio 13a] 「筆……又作~。又【嚴訢𥓓】作~」,見【舉要】 || ||
|-
| ⿰禾費 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2178 康熙字典(清康熙內府刊本)未集上米部 folio 82b] 「䊧……【註】失氣也。亦作~。」 || ||
|-
| ⿱鞁米 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2179 康熙字典(清康熙內府刊本)未集上米部 folio 84a] 「𥽚……【字彙補】作~,非。」; [https://books.google.com/books?id=7OVbAAAAcAAJ&pg=PP308#v=onepage&q&f=false 字彙補(清康熙刊本)未集 folio 10b] || ||
|-
| ⿰室攴 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2238 康熙字典(清康熙內府刊本)未集中糸部 folio 50a] 「繀……【玉篇】繀車,亦名~車」 || ||
|-
| ⿰糹啇 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2247 康熙字典(清康熙內府刊本)未集中糸部 folio 59a] 「𦅾……【玉篇】矢䠶也,~也。」 || ||
|-
| ⿰馬廐 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2275 康熙字典(清康熙內府刊本)未集中羊部 folio 87a] 「𦎗……【正字通】凡豢養六畜之所,方俗異名。羊必从羊作𦎗,則馬必作~」 || ||
|-
| ⿰豕牢 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2275 康熙字典(清康熙內府刊本)未集中羊部 folio 87a] 「𦎗……【正字通】……豕必作~,亦太迂陋。」 || ||
|-
| ⿰彳瓜 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2413 康熙字典(清康熙內府刊本)未集下舟部 folio 84a] 「舟……【物理論】化~作舟」 || ||
|-
| ⿱艹狙 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2484 康熙字典(清康熙內府刊本)申集上艸部 folio 48b] 「䓚……【玉篇】作~」 || ||
|-
| ⿱艹閤 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2505 康熙字典(清康熙內府刊本)申集上艸部 folio 69b] 「𦴖……○按《小名錄》孫休子名~」 || ||
|-
| ⿺處匀 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2576 康熙字典(清康熙內府刊本)申集中虍部 folio 6b] 「𧇤……亦作~」 || ||
|-
| ⿰幵皃 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2714 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上見部 folio 3a] 「䙹……【註】䙹,閉口貌。一本作~」 || ||
|-
| ⿱覞口 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2722 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上見部 folio 10b] 「𧢅……或从口作~,數之以口也。」; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1003342&imageId=3527380&searchKey=%E6%95%B8%E4%B9%8B%E4%BB%A5%E5%8F%A3%E4%B9%9F 《正字通》(清康熙刊本)酉集上見部 folio 8a] || ||
|-
| ⿰言𠬸 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2754 康熙字典(清康熙內府刊本) 酉集上言部 folio 42b] 「設……【六書故】亦作~。鋪𨻰詞說也。」 || ||
|-
| ⿰言𡵯 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2764 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 53a] 「詜……【篇海】譌作~」 || ||
|-
| ⿰言㞋 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2765 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 54a] 「𧦮……【字彙補】書作~」; 字彙補(清康熙刊本)酉集 folio 5b || ||
|-
| ⿰言⿱コ又 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2765 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 54a] 「𧦮……【字彙補】書作⿰言㞋,又作~」; 字彙補(清康熙刊本)酉集 folio 5b || ||
|-
| ⿱叨言 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2765 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 54a] 「𧦬……【篇韻】作~,皆誤」 || ||
|-
| ⿰言册 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2775 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 64a] 「𧧚……俗省作~」(⿰言𠕁) || ||
|-
| ⿰㖖戈 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2790 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 79a] 「𧨺……【㴑原】作~」 || ||
|-
| ⿱𠈉言 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2791 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 80a] 「諐……【說文】本作~」 || ||
|-
| ⿰言𡵬 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2794 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 83a] 「諜……【增韻】或作𧨯,譌作~」 || ||
|-
| ⿰言𡨈 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2795 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 83b] 「諠……【正字通】與吅咺讙嚾𠀤通。當作~」 || ||
|-
| ⿰言𠦶 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2802 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 90b] 「諽……【正字通】本从𠦶作~」 || ||
|-
| ⿰𦂺糸 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2818 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 107a] 「䜌……【總要】~,聲音諧也。从音絲,取連續義。小篆从言作䜌,借和鈴,加金別作鑾。【舉要】~,與䜌同。」; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=61 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 30a](音鑾) || || E2AB
|-
| ⿰言𤐫 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2811 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 100a] 「謤……【正字通】本作~」 || ||
|-
| ⿰言橆 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2821 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 110a] 「譕……【六書故】作~」 || ||
|-
| ⿰言𪉷 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2823 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集上言部 folio 112a] 「譚……【說文】本作~」 || ||
|-
| ⿱山一 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2852 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集中豆部 folio 7a] 「豈……【字彙】~从耑省」|| ||
|-
| ⿱口䒑 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2852 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集中豆部 folio 7a] 「豈……【字彙】……~从豆省 || ||
|-
| ⿰豸攵 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2873 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集中豸部 folio 27b] 「䝘【篇海】與毅同。亦作~。」[https://dict.variants.moe.edu.tw/dictView.jsp?ID=23041 異體字字典] || ||
|-
| ⿰貝𢈂 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2891 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集中貝部 folio 45b] 「𧵫……或作𰷅~」 || ||
|-
| ⿺走劫 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2911 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集中走部 folio 66a] 「𧻘……○按《正字通》沿《字彙》之誤,書作~」 || ||
|-
| ⿺走䜭 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=2919 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集中走部 folio 74a] 「𧾝……《正字通》引《㴑原》𧾝作~,與逡同,亦非,乃因《說文》註而臆造此字耳,不可从。」 || ||
|-
| ⿱如邑 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3042 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集下邑部 folio 74a] 「𨚴……【說文】地名。一作~。」 || ||
|-
| ⿵門鬼 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3076 康熙字典(清康熙內府刊本)酉集下酉部 folio 107b] 「䤈……【王延壽·王孫賦】豁盱~以瑣䤈」 || || ECCA
|-
| ⿰阝先 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3225 康熙字典(清康熙內府刊本)戌集中阜部 folio 6a] 「𨸪……【字彙】見周宣王《石鼓文》。鄭作~……凡作~⿰阝失跌陸四字,無作𨸪者,而四字亦迄無定說,闕疑可也。」|| ||
|-
| ⿰阝失 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3225 康熙字典(清康熙內府刊本)戌集中阜部 folio 6a] 「𨸪……【字彙】薛作~字……凡作⿰阝先~跌陸四字,無作𨸪者,而四字亦迄無定說,闕疑可也。」|| ||
|-
| ⿰雲達 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3302 康熙字典(清康熙內府刊本)戌集中雨部 folio 82b] 「靉……【洞天淸錄】靉靆,老人不辨細書,以此掩目則明。元人小說言靉靆出西域。譌作~,非。」 || ||
|-
| ⿰喬頁 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3351 康熙字典(清康熙內府刊本)戌集下頁部 folio 1a] 「𩑍【字彙】牛召切,音傲。舉頭~𩑍」 || ||
|-
| ⿰⿱士𰥍㐱 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3359 康熙字典(清康熙內府刊本)戌集下頁部 folio 8b] 「䪾……【五音集韻】作~」 || ||
|-
| ⿱力口 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3440 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集上馬部 folio 10b] 「𩢟……與駋字不同,駋从召,此从~」 || ||
|-
| ⿰氵匱 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3470 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集上骨部 folio 41a] 「髓……【釋名】髓,遺也,遺,~也」 || ||
|-
| ⿰衤弇 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3498 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集上鬼部 folio 68b] 「𩳢……或作殗裺~」 || ||
|-
| ⿰代鳥 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3554 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集中鳥部 folio 46a] 「鴏……【廣韻】~,鴨屬。」 || ||
|-
| ⿰扌萮 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3555 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集中鳥部 folio 46b] 「𩿢……又【廣韻】【集韻】𠀤徒口切,音~。水鳥名」|| ||
|-
| ⿺兀兼 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3640 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集下黑部 folio 30b] 「黚……【集韻】紀炎切,音~」 || ||
|-
| ⿰石憑 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3657 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集下鼓部 folio 47b] 「𪔑……~𪔑,石聲。」|| || E713
|-
| ⿰鼠僕 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3664 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集下鼠部 folio 54b] 「𪕷……【廣韻】~𪕷,鼠名。」 || ||
|-
| ⿰戚鼻 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3667 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集下鼻部 folio 57b] 「𪖩……【字彙】許六切,音蓄。~鼻」 || ||
|-
| ⿰牙齒 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3677 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集下齒部 folio 68a] 「𪘺……𪘺~,齒出貌。」 || ||
|-
| ⿰甲丹 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3685 康熙字典(清康熙內府刊本)亥集下龜部 folio 75b] 「𪚮……或作~」 || ||
|-
| ⿰桒奧 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3730 康熙字典(清康熙內府刊本)補遺 辰集木部 folio 23b] 「𣡉……【五音集韻】書作~」; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017121-45805_%E5%A4%A7%E6%98%8E%E6%88%90%E5%8C%96%E5%BA%9A%E5%AF%85%E9%87%8D%E5%88%8A%E6%94%B9%E4%BD%B5%E4%BA%94%E9%9F%B3%E9%9B%86%E9%9F%BB_%E7%AC%AC9%E5%86%8A.pdf&page=10 大明成化庚寅重刊改併五音集韻(明成化刊本)卷13 folio 8b] || ||
|-
| ⿱巿食 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:4339956?n=3756 康熙字典(清康熙內府刊本)補遺 戌集食部 folio 49b] 「餶……【武林舊事】~有鵪鶉、餶飿兒,麵果也。」; 字彙補戌集拾遺 1b gives 市食, ligature of 市食 || ||
|-
| ⿺辶⿱並八 || [[:zh:奎章閣志再草/下篇]]([https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=110393&page=49 《奎章閣志》] p.49-L8),a variant of 「選」 || ||
|-
| ⿰亻𠂡 || [[:zh:奎章閣志再草/下篇]]([https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=110393&page=75 《奎章閣志》] p.75-L2),a variant of 「佩」 || ||
|-
| ⿵門拫 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL186_%E9%87%91%E9%99%B5%E6%96%B0%E5%BF%97.pdf&page=54 金陵新志(元至正刊本)卷1 folio 24b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL186_%E9%87%91%E9%99%B5%E6%96%B0%E5%BF%97.pdf&page=496 卷5 folio 13a] gives 闕, (place name 天⿵門拫山 = 牛頭山 = 天闕山), error of 闕 || pending more evidences ||
|-
| ⿱雔鳥 || [https://ja.wikisource.org/wiki/Page:NDL942681_国語漢文自習要覧_-_附・仮名遣詳解.pdf/31 国語漢文自習要覧], reading おしどり(をしどり), https://zi.tools/⿱雔鳥, https://glyphwiki.org/wiki/u2ff1-u96d4-u9ce5 || || E6FC
|-
| ⿰木⿸厂丂 || [https://ja.wikisource.org/wiki/Page:NDL942681_国語漢文自習要覧_-_附・仮名遣詳解.pdf/31 国語漢文自習要覧], reading とち, variant of 栃, cf 𮓺(蛎), https://zi.tools/⿰木⿸厂丂, https://glyphwiki.org/wiki/u2ff0-u6728-u2ff8-u5382-u4e02 || ||
|-
| ⿺毛曲 || [https://ja.wikisource.org/wiki/Page:NDL942681_国語漢文自習要覧_-_附・仮名遣詳解.pdf/31 国語漢文自習要覧], reading わげ, https://zi.tools/⿺毛曲, https://glyphwiki.org/wiki/u2ffa-u6bdb-u66f2 || || E6FD
|-
| ⿱山⿺𥃤三 || 宋書(中華再造善本影印南宋初期刊宋元明弘治嘉靖遞修刊本)卷67 folio 19b; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005735-99477_%E8%AC%9D%E5%BA%B7%E6%A8%82%E9%9B%86_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=24 謝康樂集(明萬曆11年沈啓原刊本)卷1 folio 6]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47885402$1114i 謝康樂集(明萬曆葛寅亮刊漢魏諸名家集本)卷1 folio 5b]; 沈約: 《宋書》北京: 中華書局, 1974, ISBN 7-101-00309-5, pp. 1758, 1759; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428483725$132i 古文世編(明萬曆刊本)卷50 folio 54b](⿱山⿰目𫧇); 管城碩記(中華書局,1998,ISBN 9787101011913)pp. 374(⿱山⿰目𫧇); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-363-0042_%E8%B3%A6%E8%8B%91_%E5%B7%BB7%E4%B8%8A.pdf&page=37 賦苑(明萬曆刊本)卷7上 folio 35a](⿱山眊); variant of [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?id=01155 UK-20043] ⿱山皅, intermediate form between 𪨱 and ⿱山皅 || ||
|-
| ⿱山能 || [https://dl.ndl.go.jp/pid/2573448/1/32 奇賞齋古文彙編(明天啓刊本)卷136 folio 25b]; error of ⿱山⿺𥃤三 || pending more evidences ||
|-
| ⿳昍土昍 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-6333_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC394%E5%86%8A.pdf&page=2 靈寶無量度人上經大法(明正統道藏本)卷13 folio 1a] || ||
|-
| ⿳昍亠昍 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8424_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2916%E5%86%8A.pdf&page=29 雲笈七籖(明正統道藏本)卷8 folio 11c]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_53616033_%E9%9B%B2%E7%AC%88%E4%B8%83%E7%B1%A4_v.3%E5%8D%B7%E4%B9%8B%E4%BA%94~%E5%8D%B7%E4%B9%8B%E5%85%AB.pdf&page=70 雲笈七籖(明張萱清真館刊本)卷8 folio 14b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8771_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3009%E5%86%8A.pdf&page=8 雲笈七籖(明正統道藏本)卷101 folio 3]; 駢字類編(清雍正刊本)卷85 folio 4a || ||
|-
| ⿳昍一昍 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10836_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4515%E5%86%8A.pdf&page=3 上清高聖太上大道君洞真金元八景玉錄(明正統道藏本)folio 1b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3A%E6%96%87%E6%B7%B5%E9%96%A3%E5%9B%9B%E5%BA%AB%E5%85%A8%E6%9B%B8_1060%E5%86%8A.djvu&page=81 雲笈七籖(清文淵閣四庫全書本)卷8 folio 15b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-278-0137_%E7%B6%9A%E5%AD%97%E5%BD%99%E8%A3%9C4.pdf&page=6 續字彙補(寬文九年刊本)辰集 folio 3b] || ||
|-
| ⿺辶欵 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8536_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2927%E5%86%8A.pdf&page=43 雲笈七籖(明正統道藏本)卷19 folio 17b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9303_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3645%E5%86%8A.pdf&page=43 太上老君中經(明正統道藏本)卷下 folio 17b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_53616033_%E9%9B%B2%E7%AC%88%E4%B8%83%E7%B1%A4_v.7%E5%8D%B7%E4%B9%8B%E5%8D%81%E5%85%AD~%E5%8D%B7%E4%B9%8B%E5%8D%81%E4%B9%9D.pdf&page=70 清真館刊本] gives 遨, variant of 遨 ||
|-
| ⿱雨杓 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=15 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 6a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=10 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 4a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=3 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 1];[https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=16 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 6b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=9 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 3c] || ||
|-
| ⿰礻舁 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=15 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 6a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=13 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 5b]; alternative text: 褉(⿰礻𢍆) || || E7B3
|-
| ⿱雨墮 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=15 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 6a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=13 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 5b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=3 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 1] || ||
|-
| ⿱雨提 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=16 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 6b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=15 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 6a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=4 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 2];[https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=17 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=10 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 4a] || ||
|-
| ⿱雨頭 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=16 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 6b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=15 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 6a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=17 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=10 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 4a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=26 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 10] || ||
|-
| ⿱雨師 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=17 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=17 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=5 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 3];[https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=23 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 9b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=17 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=27 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 11] || ||
|-
| ⿱雨慶 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=17 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=17 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=5 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 3];[https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=23 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 9b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=17 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=27 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 11] || ||
|-
| ⿱雨持 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=18 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 7b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=19 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 8a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=5 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 3];[https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=23 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 9b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=17 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 7a] || ||
|-
| ⿱雨𮃣 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=19 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 7c]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=20 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 9a]; || ||
|-
| ⿱雨蘇 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=6 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 4] || ||
|-
| ⿱雨越 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=19 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 7c]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=20 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 9a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=6 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 4]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=23 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 9b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=18 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 7b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=30 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 12] || ||
|-
| ⿱雨梓 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=19 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 7]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=22 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 10]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=8 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 5]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=29 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 12]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=24 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 10](⿱雨𭡄) || ||
|-
| ⿱雨凝 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=20 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 8]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=24 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 11]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=9 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 5]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=30 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 12]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=25 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 10]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=32 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 13] || ||
|-
| ⿱雨淵 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8441_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2930%E5%86%8A.pdf&page=21 雲笈七籖(明正統道藏本)卷22 folio 8]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=26 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 12]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=10 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 6]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=30 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 12]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=25 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 10]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=34 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 13] || ||
|-
| ⿱雨堕 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=17 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 7] || ||
|-
| ⿱雨隨 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=9 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 3c]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=25 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 10] || ||
|-
| ⿱雨勤 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=17 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=10 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 5b]; alternative text: 𫕬 || ||
|-
| ⿱雨羅 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=17 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 7a] || ||
|-
| ⿱雨維 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=10 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 4]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=24 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 10]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=26 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 10]; alternative text: 羅 || ||
|-
| ⿱雨住 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=23 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 9b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10684_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4497%E5%86%8A.pdf&page=19 上清外國放品青童內文(明正統道藏本)卷下 folio 8]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC919%E5%86%8A.pdf&page=5 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 3] || ||
|-
| ⿱雨穌 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8498_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2937%E5%86%8A.pdf&page=23 雲笈七籖(明正統道藏本)卷29 folio 9b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10783_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4507%E5%86%8A.pdf&page=18 上清九丹上化胎精中記經(明正統道藏本)卷1 folio 7b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-9182_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3321%E5%86%8A.pdf&page=30 無上秘要(明正統道藏本)卷16 folio 12] || ||
|-
| ⿰礻署 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8914_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2970%E5%86%8A.pdf&page=19 雲笈七籖(明正統道藏本)卷62 folio 7]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_53616033_%E9%9B%B2%E7%AC%88%E4%B8%83%E7%B1%A4_v.19%E5%8D%B7%E4%B9%8B%E5%85%AD%E5%8D%81%E4%B8%80~%E5%8D%B7%E4%B9%8B%E5%85%AD%E5%8D%81%E5%9B%9B.pdf&page=30 雲笈七籖(明張萱清真館刊本)卷62 folio 9a] || || E7B4
|-
| ⿸疒𩉂 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8662_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2982%E5%86%8A.pdf&page=41 雲笈七籖(明正統道藏本)卷74 folio 16]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10688_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4501%E5%86%8A.pdf&page=38 上清太上帝君九真中經(明正統道藏本)] gives 黶; variant of 靨 || || E7C5
|-
| ⿰禾𢨯 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8680_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2985%E5%86%8A.pdf&page=7 雲笈七籖(明正統道藏本)卷77 folio 3]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-10831_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC4442%E5%86%8A.pdf&page=50 洞真太上紫度炎光神元變經(明正統道藏本)] gives 𣓠 || || E7C6
|-
| ⿱艹衆 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8681_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC2986%E5%86%8A.pdf&page=7 雲笈七籖(明正統道藏本)卷78 folio 3](鳶尾之佐黃⿱艹衆), 黃⿱艹衆 might be 黃寰〔環〕, 《神農本草經》:「黃環,鳶尾爲使」 || ||
|-
| ⿰木⿳䉅奻山 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-8848_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC3030%E5%86%8A.pdf&page=2 雲笈七籖(明正統道藏本)卷121 folio 1](孚郭切); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY100478_%E8%9C%80%E4%B8%AD%E5%BB%A3%E8%A8%98_%E6%98%8E%E6%9B%B9%E5%AD%B8%E4%BD%BA%E6%92%B0_%E6%98%8E%E5%88%BB%E6%9C%AC.pdf&page=1421 蜀中廣記(明刊本)神仙記卷6 folio 12a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12368715_%E6%A8%8A%E5%8D%97%E6%96%87%E9%9B%86%E8%A3%9C%E7%B7%A8_4.pdf&page=33 樊南文集補編(上海中華書局聚珍仿宋本)卷10 folio 16b] || ||
|-
| ⿰魚体 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999029114-148912_%E6%B8%85%E9%96%9F%E9%96%A3%E5%85%A8%E9%9B%86_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=21 清閟閣全集(清康熙刊本)倪氏世系 folio 5a]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:54145692$402i 居易錄(清康熙刊本)卷20 folio 3a]; person name, might be error of 鮴 || || E724
|-
| ⿰魚卸 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001079148-103096_%E6%A1%82%E5%B9%B3%E7%B8%A3%E8%AA%8C_%E6%B0%91%E5%9C%8B9%E5%B9%B4(1920)_%E5%8D%B7%E4%B9%9D.pdf&page=6 桂平縣志(民國9年鉛印本)卷8 folio 5a](⿰魚⿰缶阝); ⿰魚卸古嶺, place name, it might be the [https://map.baidu.com/poi/%E7%9F%B3%E5%8F%A4%E5%B2%AD/@12266752.48,2675305.4250256545,15.7z 贵港市桂平市石古岭]. ⿰魚卸古 = [https://zh.wiktionary.org/zh-hant/%E7%9F%B3%E7%89%AF 石牯](stone) || || E72D
|-
| ⿰土道 || [https://sillok.history.go.kr/mc/id/msilok_011_1090_0010_0010_0250_0040 明神宗實錄卷109 folio 8a](朱廷⿰土道); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-292-0001_%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E7%9C%81%E5%A4%A7%E5%BF%97_%E5%B7%BB3.pdf&page=56 江西省大志(明萬曆刊本)卷3 folio 55a], [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-292-0001_%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E7%9C%81%E5%A4%A7%E5%BF%97_%E5%B7%BB3.pdf&page=71 folio 70a], [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-292-0001_%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E7%9C%81%E5%A4%A7%E5%BF%97_%E5%B7%BB3.pdf&page=83 folio 82a](three person named as 朱謀⿰土道); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ACADAL02064958_%E6%9D%8E%E5%AE%AE%E4%BF%9D%E6%B9%98%E6%B4%B2%E5%85%88%E7%94%9F%E9%9B%86%EF%BC%88%E4%B9%9D%EF%BC%89.djvu&page=139 李宮保湘洲先生集(四庫全書存目叢書南京圖書館藏淸刻本)卷9 folio 73a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301010647-251021_%E6%9D%8E%E6%96%87%E8%8E%8A%E5%85%AC%E5%85%A8%E9%9B%86_%E5%8D%81%E5%8D%B7_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=55 李文莊公全集(清光緒刊本)卷2 folio 12a](朱幹⿰土道) || *WS2027 || E72F
|-
| ⿰石㖾 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=9 駢雅(明萬曆刊本)卷1 folio 2a](⿰石⿱吅⿻𠫘凵); 文淵閣四庫全書 gives ⿰石𦈯 || pending better evidences || E768/E769
|-
| ⿰亻律 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=9 駢雅(明萬曆刊本)卷1 folio 2a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_2.pdf&page=8 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷1 folio 6b]; ⿰亻律魁 = 侓魁/律魁 || || E76A
|-
| ⿺辶勅 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=10 駢雅(明萬曆刊本)卷1 folio 2b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_2.pdf&page=11 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷1 folio 9b]; variant of 遫 || || E76C
|-
| ⿰山朁 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=10 駢雅(明萬曆刊本)卷1 folio 3a](⿰山㬱); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_2.pdf&page=14 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷1 folio 12b]; ⿰山朁崟 = 嶜崟, variant of 嶜 || || E76D
|-
| ⿱𭃌衣 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=16 駢雅(明萬曆刊本)卷1 folio 8b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_2.pdf&page=43 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷2 folio 11b, 12a]; ⿱𭃌衣葪, error for 袃葪 || pending more evidences ||
|-
| ⿰彳㞕 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=16 駢雅(明萬曆刊本)卷1 folio 8b]; 徶⿰彳㞕 = 徶㣯, propose new UCV 屑㞕 || ||
|-
| ⿰阝⿳文工⺝ || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=17 駢雅(明萬曆刊本)卷1 folio 9b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_2.pdf&page=48 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷2 folio 17a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL133_%E8%A9%A9%E6%94%B7.pdf&page=10 詩攷(元刊本)卷1 folio 3a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999031706-150693_%E9%80%9A%E9%9B%85_%E7%AC%AC3%E5%86%8A.pdf&page=51 通雅(清康熙刊本)卷6 folio 2a]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/619277 管城碩記(清康熙刊本)卷21 folio 14a]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:17752267$2686i 康熙字典(清康熙內府刊本)申集下 衣部 folio 34b]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428501733$71i 佩文韻府(清康熙刊本)卷四下 folio 179b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-278-0047_%E5%88%A5%E9%9B%851.pdf&page=12 別雅(清乾隆督經堂刊本)卷1 folio 8b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:CADAL06054298_%E5%BE%A1%E8%A3%BD%E8%A9%A9%E4%BA%94%E9%9B%86%C2%B7%E5%8D%B7%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%B8%89~%E5%8D%B7%E4%B8%89%E5%8D%81%E5%9B%9B.djvu&page=17 御製詩五集(清文淵閣四庫全書本)卷33 folio 8a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-278-0268_%E5%94%90%E9%9F%BB%E6%AD%A3_%E5%B7%BB1-4.pdf&page=39 唐韻正(清刊本)卷2 folio 9a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCPSSD-70065031_%E4%BF%9E%E6%A8%93%E8%A5%8D%E7%BA%82%E4%BA%94%E5%8D%81%E5%8D%B7_%E7%AC%AC%E5%85%AD%E5%86%8C.pdf&page=66 俞樓襍纂(清光緒刊本)卷32 folio 5b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCPSSD-70018262_%E6%BC%A2%E7%A2%91%E5%BC%95%E7%B6%93%E8%80%83%E5%85%AD%E5%8D%B7%E9%99%84%E5%BC%95%E7%B7%AF%E8%80%83%E4%B8%80%E5%8D%B7_%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E5%86%8C.pdf&page=5 漢碑引經考(清光緒刊本)卷3 folio 3b, 4a]; 褘⿰阝⿳文工⺝ = 委𣙛; variant of 𣙛(slightly different rhs component though)/隋 || ||
|-
| ⿰亻郄 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=20 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 2a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_3.pdf&page=11 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷3 folio 10a]; 券⿰亻郄 = 券𠊬, variant of 𠊬/𢔘 || ||
|-
| ⿰歹犬 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=20 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 2a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_3.pdf&page=11 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷3 folio 10a](⿰歺犬); 炔⿰歹犬 = 𣧂𣧎; error for 𣧂 || pending more evidences ||
|-
| ⿰石析 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=20 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 2a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_3.pdf&page=11 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷3 folio 10a]; ⿰石析殙 = 㱤殙; error for 㱤 || pending better evidences ||
|-
| ⿰氐欠 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=21 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 3a]; ⿰氐欠⿰盧欠 = 㪆㪭 || ||
|-
| ⿰盧欠 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=21 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 3a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_3.pdf&page=18 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷3 folio 16b]; ⿰氐欠⿰盧欠 = 㪆㪭 || ||
|-
| ⿰革貫 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:CADAL06050605_%E9%A7%A2%E9%9B%85%C2%B7%E5%8D%B7%E4%B8%80~%E5%8D%B7%E4%B8%83.djvu&page=32 駢雅(文淵閣四庫全書本)卷2 folio 3b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=22 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 3b] gives 𩍾; error of 𩍾 || || F38A
|-
| ⿰𧾷悤 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=22 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 4a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_3.pdf&page=27 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷3 folio 26a]; 𨇘⿰𧾷悤 = 𨇘𨂴; variant of 𨂴 || ||
|-
| ⿸厂歋 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=23 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 4a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_3.pdf&page=32 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷3 folio 26a] gives 歋; variant of 歋 || ||
|-
| ⿱夆炏 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=24 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 5b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_4.pdf&page=2 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷4 folio 1a]; variant of 㷭 || ||
|-
| ⿰⿱𣦵韭又 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=25 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 6b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_4.pdf&page=8 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷4 folio 6b]; variant of 韰 || ||
|-
| ⿸疒𮥼 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=25 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 7a]; ⿸疒𮥼𤷃 = 𤺻𤷃, variant of 𤺻 || ||
|-
| ⿰亻雝 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=27 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 8b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_4.pdf&page=23 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷4 folio 21b]; ⿰亻雝降 = 㒕降, variant of 㒕 || ||
|-
| ⿰忄匾 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=28 駢雅(明萬曆刊本)卷2 folio 10a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_4.pdf&page=33 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷4 folio 32a]; 愝⿰忄匾 = 愝惼; variant of 惼 || ||
|-
| ⿺毛唐 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=37 駢雅(明萬曆刊本)卷3 folio 8b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999031766-147303_%E9%87%8D%E8%A8%82%E7%9B%B4%E9%9F%B3%E7%AF%87_%E7%AC%AC7%E5%86%8A.pdf&page=11 重訂直音篇(練川明德書院明萬曆三十四年刊本)卷7 folio 6b]; variant of 㲥 || ||
|-
| ⿰酉蔥 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=38 駢雅(明萬曆刊本)卷3 folio 10a]; variant of 𨡮 || ||
|-
| ⿰月析 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=38 駢雅(明萬曆刊本)卷3 folio 10a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_5.pdf&page=25 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷5 folio 23b]; 胓⿰月析 = 胓𦠠 = 胓䏳; variant of 䏳 || pending more evidences ||
|-
| ⿰鹵念 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46372_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=39 駢雅(明萬曆刊本)卷3 folio 10b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_5.pdf&page=26 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷5 folio 24b]; 𪉿⿰鹵念 = 𪉿𨡎; variant of 𨡎 || ||
|-
| ⿰耑巵 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=3 駢雅(明萬曆刊本)卷4 folio 1b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_5.pdf&page=34 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷8 folio 5a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412004000234-86192_%E9%9B%86%E9%9F%BB_%E7%AC%AC5%E5%86%8A.pdf&page=42 集韻(宋潭州刊本)卷5 folio 42a]; variant of 𦓝 || ||
|-
| ⿰革析 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=6 駢雅(明萬曆刊本)卷4 folio 5a]; 鞞⿰革析 = 鞞䩢; error of 䩢 || pending more evidences ||
|-
| ⿱巳⿶凵氺 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=7 駢雅(明萬曆刊本)卷4 folio 5b]; [http://www.kanripo.org/text/KR1j0013/004#5a 駢雅(清文淵閣四庫全書本)卷4 folio 5a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=8 駢雅(明萬曆刊本)卷4 folio 6b]; variant of 圅; bottom component of 𩄥 || ||
|-
| ⿱艹屏 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=10 駢雅(明萬曆刊本)卷5 folio 1b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_6.pdf&page=32 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷10 folio 5a]; variant of 蓱 || ||
|-
| ⿲氵⿱𣦵韭又 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=10 駢雅(明萬曆刊本)卷5 folio 2a]; 沆⿲氵⿱𣦵韭又 = 沆瀣; variant of 瀣 || ||
|-
| ⿱艹䚜 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=22 駢雅(明萬曆刊本)卷6 folio 4a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_7.pdf&page=20 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷12 folio 18b]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:54163003$85i 初學記(明嘉靖刊本)卷3 folio 8a](蒲結反); ⿱艹䚜挈 = 萆挈, variant of 萆/[https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?id=03350 ⿱艹坡] || ||
|-
| ⿰木旉 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=25 駢雅(明萬曆刊本)卷6 folio 7a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301014885-292975_%E4%BE%86%E7%A6%BD%E9%A4%A8%E9%9B%86_%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B9%9D%E5%8D%B7_%E7%AC%AC6%E5%86%8A.pdf&page=10 來禽館集(明萬曆刊本)卷11 folio 9b](或䢣㩜乎⿰木旉木之采); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301015234-294594_%E8%95%89%E8%BB%92%E9%9A%A8%E9%8C%84_%E5%8D%81%E4%BA%8C%E5%8D%B7_%E7%AC%AC12%E5%86%8A.pdf&page=32 蕉軒隨錄(清同治刊本)卷12 folio 28b](⿰木旉桑曉日); variant of 榑 || ||
|-
| ⿱肥土 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=29 駢雅(明萬曆刊本)卷7 folio 2b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_7.pdf&page=63 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷14 folio 12b];[https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:15431846$333i 六家詩名物疏(明萬曆刊本)卷16 folio 15a]; ⿱肥土 = 蜰齊; variant of 蜰 || ||
|-
| ⿱楊虫 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=29 駢雅(明萬曆刊本)卷7 folio 2b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_7.pdf&page=63 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷14 folio 13a]; variant of [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?id=03622 ⿱揚虫] || ||
|-
| ⿰⿱叕酉鳥 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=29 駢雅(明萬曆刊本)卷7 folio 3a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_7.pdf&page=65 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷14 folio 14b,15a]; 蛤⿰⿱叕酉鳥 = 蛤歠, variant of 歠 || ||
|-
| ⿰虫矛 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_7.pdf&page=79 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷14 folio 29a](⿰虫予當作⿰虫矛) || || E742
|-
| ⿰午鳥 || [http://www.kanripo.org/text/KR1j0013/007#7b 駢雅(清文淵閣四庫全書本)卷7 folio 7b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=34 駢雅(明萬曆刊本)卷7 folio 7a] gives 𩿞; error of 𩿞 || pending more evidences ||
|-
| ⿰亻茂 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=38 駢雅(明萬曆刊本)卷7 folio 12a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_8.pdf&page=43 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷16 folio 14a, 14b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-07196_1_%E5%B0%91%E5%AE%A4%E5%B1%B1%E6%88%BF%E7%AD%86%E5%8F%A2.pdf&page=448 少室山房筆叢(明天啓刊本)戊部三墳補逸下 folio 20a]; 白⿰亻茂 = 白𠌾 || ||
|-
| ⿰馬啻 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999023755-46373_%E9%A7%A2%E9%9B%85_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=38 駢雅(明萬曆刊本)卷7 folio 12a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-ho04_02010_%E9%A7%A2%E9%9B%85%E8%A8%93%E7%BA%82_8.pdf&page=45 駢雅訓籑(清光緒刊本)卷16 folio 16a]; error of 䮰 || pending more evidences ||
|-
| ⿰耒隹 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-10486433_%E8%90%AC%E6%9B%86_%E6%96%B0%E5%AF%A7%E7%B8%A3%E8%AA%8C_8%E5%8D%B7.pdf&page=89 新寧縣志(日本藏中國罕見地方志叢刊影印東洋文庫藏明萬曆刊本)卷8 folio 49a](朱幹⿰耒隹) || pending clearer evidences ||
|-
| ⿰火菜 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412000001327-14304_%E5%BA%A6%E6%94%AF%E5%A5%8F%E8%AD%B0_%E7%AC%AC214%E5%86%8A.pdf&page=71 度支奏議(明崇禎刊本)陝西司卷2 folio 68a](朱輔⿰火菜) || *WS2027 || E732
|-
| ⿱潘灬 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999032216-150808_%E6%88%90%E5%8C%96%E4%B8%81%E4%BA%A5%E9%87%8D%E5%88%8A%E6%94%B9%E4%BD%B5%E4%BA%94%E9%9F%B3%E9%A1%9E%E8%81%9A%E5%9B%9B%E8%81%B2%E7%AF%87_%E7%AC%AC5%E5%86%8A.pdf&page=21 成化丁亥重刊改併五音類聚四聲篇(明成化刊本)卷13 folio 20a]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:49300619$69i 汾州府志(明萬曆刊本)卷3 folio 6b](朱知⿱潘火); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-04806_%E8%96%9B%E6%81%AD%E6%95%8F%E5%85%AC%E5%A5%8F%E7%96%8F.pdf&page=378 薛恭敏公奏疏(鈔本)卷14](朱融⿱潘火) || *WS2027<br/>*WS2027 || E733<br/>E5D7
|-
| ⿰齒蜀 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51492726$95i 空同集(明嘉靖朱睦㮮刊本)卷2 folio 7a](囷京顔之崪嶃隍壘⿰齒蜀而莽没); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4758931 湖廣總志(明萬曆刊本)卷80 folio 25b](pp86) || *WS2027 || E772
|-
| ⿰目帝 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51492726$97i 空同集(明嘉靖朱睦㮮刊本)卷2 folio 9a](⿰目帝之若住忽奔噴兮石雷壑而驟崩); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301013157-260080_%E7%87%95%E5%B7%9D%E9%9B%86_%E5%8D%81%E5%9B%9B%E5%8D%B7_%E7%AC%AC5%E5%86%8A.pdf&page=63 燕川集(清刊本)卷11 folio 26a](⿰目帝視) || *WS2027 || F278
|-
| ⿱山險 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51494773$273i 空同子集(明萬曆長洲鄧雲霄刊本)卷13 folio 6b](巘奔崩萬壑, 㑹⿱山險絶一徑); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51492726$216i 空同集(明嘉靖朱睦㮮刊本)卷13 folio 4a] gives 𡽗; variant of 𡽗 || *WS2027 || E773
|-
| ⿰口譍 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51492726$273i 空同集(明嘉靖朱睦㮮刊本)卷17 folio 11a](⿰口⿳亠倠言); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51494773$361i 空同子集(明萬曆長洲鄧雲霄刊本)卷19 folio 13a](小兒⿰口譍啞始學語育之後屋逢今雨); variant of 𡄖 || *WS2027 || E774
|-
| ⿰革匝 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51492726$308i 空同集(明嘉靖朱睦㮮刊本)卷20 folio 1b]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51494773$413i 空同子集(明萬曆長洲鄧雲霄刊本)卷22 folio 2b](絡頭鞈⿰革匝純用銀細巧似織翻江鱗) || *WS2027 || E775
|-
| ⿱雨晻 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51494773$795i 空同子集(明萬曆長洲鄧雲霄刊本)卷41 folio 3a](靈⿱雨晻靄兮來至風泠泠兮堂戸); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51492726$636i 空同集(明嘉靖朱睦㮮刊本)卷40 folio 2a] gives 𩃗; variant of 𩃗 || *WS2027 || E776
|-
| ⿺虎孝 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51492726$946i 空同集(明嘉靖朱睦㮮刊本)卷59 folio 10a]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:51494773$1150i 空同子集(明萬曆長洲鄧雲霄刊本)卷60 folio 11b](動若虎⿺虎孝靜若女濳); variant of 𡦵? || *WS2027 || E777
|-
| ⿰日⿱罒卒 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001059275-56437_%E9%99%9D%E8%A5%BF%E9%80%9A%E5%BF%97_%E6%B8%85%E5%BA%B7%E7%86%996-7%E5%B9%B4(1667-1668)_%E5%8D%B7%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%BA%8C.pdf&page=252 陝西通志(清康熙刊本)卷32樂folio 73b](文翔鳳《齊五嶽賦》「天垂垂其下曙,暾⿰日⿱罒卒⿰日⿱罒卒其夜曈」); variant of 曎? || ||
|-
| ⿱涂甘 || [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2014514336.1A035/?sp=12&st=image&r=0.754,0.267,0.243,0.149,0 大明會典(明正德司禮監刊本)卷35 folio 10b], [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2014514336.1A035/?sp=16&st=image&r=0.512,0.222,0.323,0.198,0 folio 14b] (⿱凃甘), [https://dl.ndl.go.jp/pid/2545518/1/33 (明翻刻正德司禮監本)10b] [https://dl.ndl.go.jp/pid/2545518/1/37 (明翻刻正德司禮監本)14b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301010935-253329_%E5%9B%9B%E5%B7%9D%E9%B9%BD%E6%B3%95%E5%BF%97_%E5%9B%9B%E5%8D%81%E5%8D%B7_%E7%AC%AC16%E5%86%8A.pdf&page=9 四川鹽法志(清光緒刊本)卷27 folio 8a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-04915_%E8%AB%B8%E5%8F%B8%E8%81%B7%E6%8E%8C.pdf&page=117 諸司職掌(明初重刊本)金科 folio 6b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-04914_%E8%AB%B8%E5%8F%B8%E8%81%B7%E6%8E%8C.pdf&page=251 諸司職掌(明洪武刊本)金科:35b] gives 涂甘井; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:54470196$48i 大明會典228卷(明萬曆刊本)33:18b] gives 涂甘井; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL035_%E5%94%90%E6%9B%B8_1.pdf&page=772 新唐書(南宋刊本)卷54] gives 塗𣉯, might be ligature of 涂甘 or a variant of 𣉯/㽏 || *WS2027 || E524
|-
| ⿰釒屑 || [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2014514336.1A162/?sp=19&st=image&r=0.496,0.502,0.49,0.313,0 大明會典(明正德司禮監刊本)卷162 folio 17b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999025248-41133_%E8%AB%B8%E5%8F%B8%E8%81%B7%E6%8E%8C_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=104 諸司職掌(明刊本)工屯部:41a] gives corrupted 鋦; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428230898$62i 大明會典228卷(明萬曆刊本)203:12b] gives 鋦; error of 鋦 || pending more evidences ||
|-
| ⿰缶付 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412004000930-83326_%E8%A8%98%E7%BA%82%E6%B7%B5%E6%B5%B7_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=22 記纂淵海(南宋刊本)卷15 folio 7a] (⿰𦈢付); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-366-0006_%E8%A8%98%E7%BA%82%E6%B7%B5%E6%B5%B7_%E5%B7%BB56-57.pdf&page=57 記纂淵海(明萬曆刊本)卷57 folio 13a] (⿰𦈢付); 何志華: 《唐宋類書徵引〈淮南子〉資料彙編》, 中文大學出版社, 2005, pp. 98; alternative text: [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?id=03133 ⿰缶央] || *WS2027 || E526
|-
| ⿰魚党 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-04076_%E9%96%A9%E4%B8%AD%E6%B5%B7%E9%8C%AF%E7%96%8F.pdf&page=23 閩中海錯疏(明萬曆刊本)卷中 folio 5b, 6a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412000004805-5796_%E8%97%9D%E6%B5%B7%E7%8F%A0%E5%A1%B5_%E7%AC%AC28%E5%86%8A.pdf&page=68 閩中海錯疏(清乾隆藝海珠塵本)卷中 folio 4b]; ⿰魚党魟 = 𩽳魟 || *WS2027 || E7AE
|-
| ⿰口俾 || [https://www.dpm.org.cn/dyx.html?path=/Uploads/tilegenerator/dest/files/image/8831/2009/0877/img0003.xml 籌辦夷務始末(清內府抄本)凡例]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911603_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B771%E4%B9%8B72.pdf&page=69 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷72 folio 3a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911604_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B773%E4%B9%8B74.pdf&page=71 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷73 folio 35a]; 𪢝⿰口俾⿰口士 = 𪢝𠳓𠺮 = [[w:en:John Francis Davis|John Francis Davis]]<br>[https://archive.org/details/chinesemadeeasy00brourich/page/n321/mode/2up Chinese Made Easy] (𠾦酒 = ⿰口俾酒 = beer) || || E7D5
|-
| ⿰口穵 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911570_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B75%E4%B9%8B6.pdf&page=46 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷5 folio 22b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001065210-95864_%E5%90%8C%E5%AE%98%E7%B8%A3%E8%AA%8C_%E6%B0%91%E5%9C%8B33%E5%B9%B4(1944)_%E5%8D%B7%E4%BA%8C%E5%8D%81%E5%85%AB.pdf&page=16 同官縣志(民國33年鉛印本)卷27 folio 16b] L8; ⿰口穵呅 = ?, 𠻃𡁠⿰口士 = [[w:en:John Pope Hennessy|John Pope Hennessy]]; || || E7D6
|-
| ⿰口䧞 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911570_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B75%E4%B9%8B6.pdf&page=119 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷6 folio 31a]; ⿰口䧞⿰口帑⿰口陒𡁠 = Manuel, see also [https://www.macaudata.mo/macaubook/book253/html/018601.htm 兩廣總督李鴻賓等奏報審辦匪徒藉案打毁夷人房屋乘機搶奪等情摺] || || E7DA
|-
| ⿰口帑 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911570_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B75%E4%B9%8B6.pdf&page=119 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷6 folio 31a] || || E7DC
|-
| ⿰口陒 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911570_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B75%E4%B9%8B6.pdf&page=119 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷6 folio 31a] || || E7DD
|-
| ⿰口經 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911571_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B77%E4%B9%8B8.pdf&page=38 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷7 folio 18b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:WUL-bunko11_d0327_%E6%9E%97%E6%96%87%E5%BF%A0%E5%85%AC%E6%94%BF%E6%9B%B8_05.pdf&page=65 林文忠公政書(清光緒刊本)乙集使粵奏稿卷3 folio 15b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911571_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B77%E4%B9%8B8.pdf&page=44 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷7 folio 21b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-bunko11_d0327_%E6%9E%97%E6%96%87%E5%BF%A0%E5%85%AC%E6%94%BF%E6%9B%B8_05.pdf&page=69 林文忠公政書(清光緒刊本)乙集使粵奏稿卷3 folio 20a]; ⿰口經 = C. W. King || || E7DF
|-
| ⿰口弁 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911571_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B77%E4%B9%8B8.pdf&page=38 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷7 folio 18b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:WUL-bunko11_d0327_%E6%9E%97%E6%96%87%E5%BF%A0%E5%85%AC%E6%94%BF%E6%9B%B8_05.pdf&page=65 林文忠公政書(清光緒刊本)乙集使粵奏稿卷3 folio 15b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911571_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B77%E4%B9%8B8.pdf&page=44 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷7 folio 21b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-bunko11_d0327_%E6%9E%97%E6%96%87%E5%BF%A0%E5%85%AC%E6%94%BF%E6%9B%B8_05.pdf&page=69 林文忠公政書(清光緒刊本)乙集使粵奏稿卷3 folio 20a]; ⿰口弁⿰口遜 = Hevlyn Benson, [https://www.jstor.org/stable/26458404 captain of the Morrison and of the Roman] || || E7E0
|-
| ⿰口淋 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911571_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B77%E4%B9%8B8.pdf&page=123 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷8 folio 25a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911570_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B75%E4%B9%8B6.pdf&page=46 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷5 folio 22b] has 吪啉𠶠, 吪⿰口淋𠶠 = 吪啉𠶠 = Framjee, variant of 啉 || || E7E4
|-
| ⿱艹牌 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911583_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B731%E4%B9%8B32.pdf&page=126 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷32 folio 24b](藤⿱艹牌); [http://www.kanripo.org/text/KR2m0012/074#6a 《欽定大清會典》(清文淵閣四庫全書本)卷74 folio 6a](柳⿱艹牌); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301011018-254586_%E7%9A%87%E6%9C%9D%E7%91%A3%E5%B1%91%E9%8C%84_%E5%9B%9B%E5%8D%81%E5%9B%9B%E5%8D%B7_%E7%AC%AC11%E5%86%8A.pdf&page=21 《皇朝瑣屑錄》(清光緒刊本)卷30 folio 6a](柳⿱艹牌); 藤⿱艹牌 = 藤牌 || || E7E5
|-
| ⿰口斐 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911603_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B771%E4%B9%8B72.pdf&page=151 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷72 folio 44a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12529953_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B719-20.pdf&page=102 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷20 folio 22b]; ⿰口斐咧𡀣 = ?, 吼吠𪢝哺⿰口辨⿰口斐⿰口縻 = ? || || E66D
|-
| ⿰口河 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911604_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B773%E4%B9%8B74.pdf&page=75 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷73 folio 37a]; ⿰口河𭋳啲, a Netherlandic ship || || E66E
|-
| ⿰口珥 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911604_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B773%E4%B9%8B74.pdf&page=175 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷74 folio 47a]; ⿰口壁⿰口珥 = ⿰口璧咡 = [[w:en:James Biddle|James Biddle]] || || E66F
|-
| ⿰口璧 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911605_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B775%E4%B9%8B76.pdf&page=3 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷75 folio 1a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12529948_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B71-4.pdf&page=68 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷3 folio 33b]; [https://commons.m.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12640450_%E8%BF%91%E4%BB%A3%E4%B8%AD%E5%9C%8B%E5%8F%B2%E6%96%99%E5%8F%A2%E5%88%8A%E7%BA%8C%E7%B7%A8_%E7%AC%AC42%E8%BC%AF_%E6%9D%BE%E9%BE%95%E5%85%88%E7%94%9F%E5%85%A8%E9%9B%86_%E5%A5%8F%E7%96%8F_%E6%96%87%E9%9B%86.pdf&page=97 松龕先生奏疏(近代中國史料叢刊續編影印民國4年鉛印本)卷下 folio 6b]; 啥⿰口璧 = ? || || E670
|-
| ⿰口鐸 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911605_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B775%E4%B9%8B76.pdf&page=93 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷75 folio 46a]; ⿰口顧⿰口鐸𪢝 = [https://www.catholic-hierarchy.org/bishop/bdani.html François-Xavier-Timothée Danicourt] || || E671
|-
| ⿰口嘉 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12911606_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B777%E4%B9%8B78.pdf&page=130 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷78 folio 19b]; 㕸⿰口嘉喇 = ? || || E673
|-
| ⿰口旺 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:SSID-12911607_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%8D%B779%E4%B9%8B80.pdf&page=6 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)道光朝卷79 folio 2b]; 嚧⿰口旺 = ⿰口陸𠸄 = [[w:zh:法國駐華大使列表|Alexandre de Forth-Rouen]] || || E674
|-
| ⿰口杏 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12530034_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B715-16.pdf&page=6 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷15 folio 2b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12530034_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B715-16.pdf&page=9 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷15 folio 4a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-311998004480-50060_%E6%88%90%E9%83%BD%E9%80%9A%E8%A6%BD_%E5%8D%B7%E4%BA%8C.pdf&page=267 成都通覽(清宣統成都通俗報社石印本)卷2 folio 260b]; 吁𡁠⿰口杏 = [http://ecole.nav.traditions.free.fr/officiers_guerin_nicolas.htm Nicolas François GUÉRIN]; 媽⿰口杏 = 瞎子 || || E7EF
|-
| ⿰口庭 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12529953_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B719-20.pdf&page=102 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷20 folio 22b]; 𫩢⿰口庭⿰口柏唲 = ? || || E675
|-
| ⿰口柏 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12529953_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B719-20.pdf&page=102 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷20 folio 22b]; 𫩢⿰口庭⿰口柏唲 = ? || || E676
|-
| ⿰口辨 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12529953_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B719-20.pdf&page=102 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷20 folio 22b] || || E67E
|-
| ⿰口縻 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12529953_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B719-20.pdf&page=102 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷20 folio 22b] || || E67F
|-
| ⿰口勷 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASSID-12530003_%E7%B1%8C%E8%BE%A6%E5%A4%B7%E5%8B%99%E5%A7%8B%E6%9C%AB_%E5%92%B8%E8%B1%90%E6%9C%9D_%E5%8D%B779-80.pdf&page=160 籌辦夷務始末(故宮博物院影印清內府抄本)咸豐朝卷80 folio 27b]; 㕷啲⿰口勷 = ? || || E7F3
|-
| ⿰豕堯 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:24090754$2169i 《尚史》(清乾隆刊本)禮志卷4 folio 1a](氣質之秉⿰豕堯醇𭔃焉); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:24090754$2321i 《尚史》(清乾隆刊本)序傳 folio 1b](散醇不⿰豕堯); variant of 澆? || *WS2027 || E68C
|-
| ⿰山寕 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001066880-14868_%E5%BE%90%E9%9C%9E%E5%AE%A2%E9%81%8A%E8%A8%98_%E5%8D%B7%E4%B8%80.pdf&page=80 《徐霞客游記》(清光緒7年瘦影山房木活字本)卷1下 folio 25a] (崢⿰山⿳宀𮕜一); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ACADAL02033947_%E7%BA%8C%E6%8C%87%E6%9C%88%E9%8C%84%EF%BC%88%E4%B8%83%EF%BC%89.djvu&page=59 《續指月錄》(清康熙刊本)卷13 folio 2b] (崢⿰山𡨴); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412000007096-232499_%E8%90%AC%E5%85%A8%E8%A8%98_%E7%AC%AC3%E5%86%8A.pdf&page=33 《萬全記》(清初刻本)下卷 folio 32b] (崢⿰山寕); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY100468_%E8%A5%BF%E6%B9%96%E4%BA%8C%E9%9B%86_%E6%98%8E%E5%91%A8%E6%A5%AB%E6%92%B0_%E6%98%8E%E6%9C%AB%E9%9B%B2%E6%9E%97%E8%81%9A%E9%8C%A6%E5%A0%82%E5%88%BB%E6%9C%AC.pdf&page=263 《西湖二集》(明末雲林聚錦堂刻本) 卷11 folio 9a] (崢⿰山𡨴) || || E68E
|-
| ⿰飠⿱幺⺝ || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_28465675_%E8%90%AC%E5%A3%BD%E7%9B%9B%E5%85%B8%E5%88%9D%E9%9B%86_v.9.pdf&page=64 《萬壽盛典初集》(清康熙刊本)卷28 folio 13a](饋⿰飠⿱幺⺝) || || E690
|-
| ⿰氵煎 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_28465675_%E8%90%AC%E5%A3%BD%E7%9B%9B%E5%85%B8%E5%88%9D%E9%9B%86_v.27.pdf&page=33 《萬壽盛典初集》(清康熙刊本)卷81 folio 6b](洗⿰氵煎) || *WS2027 || E691
|-
| ⿰金苞 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_48904051_%E6%81%AF%E7%B8%A3%E5%BF%97_v.7%E5%8D%B7%E5%8D%81.pdf&page=21 《息縣志》(清順治刊本)卷10 folio 20a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001069883-99172_%E6%81%AF%E7%B8%A3%E8%AA%8C_%E6%B8%85%E5%98%89%E6%85%B64%E5%B9%B4(1799)_%E5%8D%B7%E4%B9%9D.pdf&page=20 《息縣志》(清嘉慶刊本)卷8 內紀上 folio 19a]; 朱蘊⿰金苞, variant of ⿰金袌, similar shape: 𨩦 || *WS2027 || E692
|-
| ⿸疒遣 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4429410 《欽定康濟錄》(清乾隆武英殿刊本)卷3下 folio 34b] (pp. 36)(疤⿸疒遣); [https://www.digital.archives.go.jp/img/588028 《硯雲》(清乾隆刊本)夢憶 folio 22b] (pp. 23) || *WS2027 || E6AA
|-
| ⿰月毚 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999011108-21900_%E5%90%B3%E4%B8%AD%E6%B0%B4%E5%88%A9%E5%85%A8%E6%9B%B8_%E7%AC%AC3%E5%86%8A.pdf&page=179 《吳中水利全書》(明崇禎刊本)卷5 folio 115b](鵝⿰月⿱⿳⺈𠔿比免浦); 卷10 folio 57b gives 艬, error for 艬 || || E94F
|-
| ⿱艹澳 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-03983_07_%E6%9D%B1%E5%90%B3%E6%B0%B4%E5%88%A9%E8%80%83.pdf&page=20 《東吳水利考》(明天啓刊本)卷6 folio 79a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999011108-21902_%E5%90%B3%E4%B8%AD%E6%B0%B4%E5%88%A9%E5%85%A8%E6%9B%B8_%E7%AC%AC5%E5%86%8A.pdf&page=81 《吳中水利全書》(明崇禎刊本)卷7 folio 85a](葑⿱艹澳塘); alternative name: 葑澳塘, 葑𤀀塘 || *WS2027 || E950
|-
| ⿰氵旉 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-07404_%E6%88%92%E8%8F%B4%E8%80%81%E4%BA%BA%E6%BC%AB%E7%AD%86.pdf&page=47 《戒菴老人漫筆》(明萬曆刊本)卷1 folio 11b](于公⿰氵旉); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999011108-22015_%E5%90%B3%E4%B8%AD%E6%B0%B4%E5%88%A9%E5%85%A8%E6%9B%B8_%E7%AC%AC15%E5%86%8A.pdf&page=59 《吳中水利全書》(明崇禎刊本)卷24 folio 12b](于君⿰氵旉); 于⿰氵旉, person name || *WS2027 || E952
|-
| ⿵戊貞 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999011108-22016_%E5%90%B3%E4%B8%AD%E6%B0%B4%E5%88%A9%E5%85%A8%E6%9B%B8_%E7%AC%AC16%E5%86%8A.pdf&page=73 《吳中水利全書》(明崇禎刊本)卷25 folio 71b](⿵戊貞事卽工); variant of 臧 || || E953
|-
| ⿱山戈 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999011108-22016_%E5%90%B3%E4%B8%AD%E6%B0%B4%E5%88%A9%E5%85%A8%E6%9B%B8_%E7%AC%AC16%E5%86%8A.pdf&page=83 《吳中水利全書》(明崇禎刊本)卷25 folio 82a](⿱山戈不念恤); variant of 嵗 || || E954
|-
| ⿱敏金 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-292-0001_%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E7%9C%81%E5%A4%A7%E5%BF%97_%E5%B7%BB3.pdf&page=32 《江西省大志》(明萬曆刊本)卷3 folio 30b]([朱]統⿱敏金); 《三晉石刻大全·晉城市城區卷》(太原: 三晋出版社, 2012.12, [ISBN 978-7-5457-0648-2]) pp. 79 《誥封安人宗母鍾氏墓誌銘》([朱]鼐⿱敏金) || *WS2027 || E955
|-
| ⿰馬止 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY000097_%E5%AE%8B%E6%9B%B8%E4%B8%80%E7%99%BE%E5%8D%B7_(%E6%A2%81)%E6%B2%88%E7%B4%84_%E6%92%B0_%E5%AE%8B%E5%88%BB%E5%AE%8B%E5%85%83%E6%98%8E%E9%81%9E%E4%BF%AE%E6%9C%AC.pdf&page=555 《宋書》(中華再造善本影印南宋元明三朝遞修本)卷16 folio 33b](綱威巡⿰馬止); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017124-4288_%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%8F%B2_%E7%AC%AC123%E5%86%8A.pdf&page=47 《宋書》(明崇禎汲古閣刊本)卷16 folio 18b]; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:428463533$27i 《歷代名臣奏議》(明永樂刊本)卷294 folio 7a]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/3938765 《廣廣文選》(明萬曆刊本)卷8 folio 53a](pp. 54); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-%E5%88%A5030-0001_%E8%AC%9D%E5%85%89%E7%A6%84%E9%9B%861.pdf&page=25 《漢魏六朝一百三家集》(明崇禎刊本) 謝光祿集 folio 17a]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/5093167 《歷代古文國瑋集》(明末刊本)卷47 folio 26a](pp. 114);[https://www.digital.archives.go.jp/img/4764110 《岱覽》(清嘉慶刊本)卷5 folio 5a](pp. 6); alternative text: 䮃(宋書武英殿刊本), 駐(五禮通考50) || *WS2027 || E959
|-
| ⿱艹奸 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412004000368-302714_%E5%8D%97%E9%BD%8A%E6%9B%B8_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=61 《南齊書》(南宋刻宋元明初遞修本)卷7 folio 9a](青⿱艹奸金口帶); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017124-4237_%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%8F%B2_%E7%AC%AC136%E5%86%8A.pdf&page=73 《南齊書》(明崇禎汲古閣刊本)卷7 folio 5a]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4417105 《史觹》(明萬曆刊本)卷7 folio 2a](p. 22); [https://www.digital.archives.go.jp/img/619277 《管城碩記》(清康熙刊本)卷21 folio 4b](pp. 6); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCPSSD-70011107_%E3%80%90%E5%90%8C%E6%B2%BB%E3%80%91%E4%B8%8A%E6%B1%9F%E5%85%A9%E7%B8%A3%E5%BF%97%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B9%9D%E5%8D%B7%E9%A6%96%E4%B8%80%E5%8D%B7_%E7%AC%AC%E4%B8%89%E5%86%8C.pdf&page=39 同治上江兩縣志(清同治刊本)卷5 folio 8b];[https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCPSSD-71021848_%E5%B0%96%E9%99%BD%E5%8F%A2%E7%AD%86%E5%8D%81%E5%8D%B7_%E7%AC%AC%E4%B8%80%E5%86%8C.pdf&page=63 吳騫:《尖陽叢筆》(宣統三年國學扶輪社鉛印本) 卷5 folio 5b, 6a]; variant of 䓸? || *WS2027 || E95A
|-
| ⿰衤䍃 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-01524_04_%E9%9A%8B%E6%9B%B8.pdf&page=15 《隋書》(元大德刊明印本)卷11 folio 23a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017124-4457_%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%8F%B2_%E7%AC%AC183%E5%86%8A.pdf&page=106 《隋書》(明崇禎崇禎汲古閣刊本)卷11 folio 24b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412004000453-85_%E8%B3%87%E6%B2%BB%E9%80%9A%E9%91%92_%E7%AC%AC87%E5%86%8A.pdf&page=21 《資治通鑑》(胡三省音註, 元刊本)卷172 folio 20a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-GBZX0301011838-283221_%E5%A4%A7%E5%94%90%E5%85%AD%E5%85%B8_%E4%B8%89%E5%8D%81%E5%8D%B7_%E7%AC%AC4%E5%86%8A.pdf&page=10 《大唐六典》(明嘉靖浙江按察司刊本)卷12 folio 9b]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4766800 《廣博物志》(明萬曆刊本)卷38 folio 7a](pp. 8); [https://www.digital.archives.go.jp/img/619278 《管城碩記》(清康熙刊本)卷24 folio 12b](pp. 14); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-286-0094_%E8%A5%BF%E9%AD%8F%E6%9B%B84.pdf&page=16 《西魏書》(清乾隆刊本)卷9 folio 15a]; alternative text: 褕(通典62) || *WS2027 || E95C
|-
| ⿰氵⿱㚘心 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-01524_11_%E9%9A%8B%E6%9B%B8.pdf&page=49 《隋書》(元大德刊明印本)卷30 folio 18b](涿郡有……漷水⿰氵⿱㚘心水); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017124-4323_%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%8F%B2_%E7%AC%AC187%E5%86%8A.pdf&page=123 《隋書》(明崇禎汲古閣刊本)卷30 folio 11a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301010739-250310_%E5%8D%97%E5%8C%97%E5%8F%B2%E8%A3%9C%E5%BF%97_%E5%8D%81%E5%9B%9B%E5%8D%B7_%E7%AC%AC4%E5%86%8A.pdf&page=20 《南北史補志》(清光緒刊本)卷8 folio 19b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301013858-271122_%E9%9A%8B%E6%9B%B8%E5%9C%B0%E7%90%86%E5%BF%97%E6%94%B7%E8%AD%89_%E4%B9%9D%E5%8D%B7_%E7%AC%AC4%E5%86%8A.pdf&page=78 《隋書地理志攷證》(清光緒刊本)卷5 folio 76b]; similar shape: [https://dict.variants.moe.edu.tw/dictView.jsp?ID=58349 ⿰氵⿱𭑈⿰⿺乚丶丶] || *WS2027 || E95D
|-
| ⿳𥫗䀠侯 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL035_%E5%94%90%E6%9B%B8_4.pdf&page=296 《唐書》(宋紹興刊本)卷221下 folio 2a](東安國……治喝汗城,亦曰⿳𥫗䀠侯斤……即以……⿳𥫗䀠侯斤爲木鹿州); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017124-4177_%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%8F%B2_%E7%AC%AC36%E5%86%8A.pdf&page=23 《唐書》(明崇禎汲古閣刊本)卷221下 folio 2a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY000580_%E6%96%87%E7%8D%BB%E9%80%9A%E8%80%83_%E4%B8%80%E7%99%BE%E4%B8%80%E5%86%8A_%E5%85%83%E9%A6%AC%E7%AB%AF%E8%87%A8%E8%91%97_%E5%85%83%E6%B3%B0%E5%AE%9A%E5%85%83%E5%B9%B4%E8%A5%BF%E6%B9%96%E6%9B%B8%E9%99%A2%E5%88%BB%E6%9C%AC5.pdf&page=1191 《文獻通考》(中華再造善本影印元泰定元年西湖書院刊本)卷338 folio 4a]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/619277 《管城碩記》(清康熙刊本)卷21 folio 6a](pp. 7); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-001913784-230119_%E5%AE%88%E5%B1%B1%E9%96%A3%E5%8F%A2%E6%9B%B8_%E7%AC%AC9%E5%86%8A.pdf&page=13 《古今姓氏書辯證》(清道光刊守山閣叢書本) 卷10 folio 12a]; 余太山: 《兩漢魏晉南北朝正史西域傳要注》北京: 中華書局, 2005 [ISBN 7-101-04520-0] p. 559 (「喝汗」[hat-han]和「⿳𥫗䀠侯斤」[ho-kion]均係 Kharghānkath 之對譯); alternative text: 籰(歷代職官表71) || *WS2027 || E95E
|-
| ⿱艹嵒 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL035_%E5%94%90%E6%9B%B8_2.pdf&page=354 《唐書》(宋紹興刊本)卷72上 folio 57b](李⿱艹嵒, son of 李瑗); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017124-4166_%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%8F%B2_%E7%AC%AC13%E5%86%8A.pdf&page=92 《唐書》(明崇禎汲古閣刊本)卷72上 folio 47a]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/619277 《管城碩記》(清康熙刊本)卷21 folio 5b](pp. 7); variant of 䕾? || *WS2027 || E963
|-
| ⿰亻雚 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL035_%E5%94%90%E6%9B%B8_2.pdf&page=355 《唐書》(宋紹興刊本)卷72上 folio 59a](李⿰亻雚, son of 李踐義); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017124-4166_%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%8F%B2_%E7%AC%AC13%E5%86%8A.pdf&page=93 《唐書》(明崇禎汲古閣刊本)卷72上 folio 48a]; [https://viewer.rsl.ru/ru/rsl01008471766?page=39 《淮南鴻烈解》(宋刊本)卷5 folio 17a](⿰亻雚之爲度也); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999013604-222890_%E5%AE%8B%E5%8F%B2_%E7%AC%AC74%E5%86%8A.pdf&page=21 《宋史》(明成化刊本) 卷228 folio 22a](趙必⿰亻雚); [https://rarebooks-maps.npm.edu.tw/index.php?act=Display/image/6593vOKyA0 《龍龕手鑑》(南宋刊本)卷1 folio 10a](⿰亻雚, 俗, 音權, 變也); variant of 𬿡 || *WS2027 || E961
|-
| ⿰韋回 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL035_%E5%94%90%E6%9B%B8_2.pdf&page=361 《唐書》(宋紹興刊本)卷72上 folio 65a](李⿰韋回, son of 李延祐); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017124-4166_%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%8F%B2_%E7%AC%AC13%E5%86%8A.pdf&page=98 《唐書》(明崇禎汲古閣刊本)卷72上 folio 52b](⿰韋囘); [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=hvd.32044068014406&seq=1622 《唐尚書省郎官石柱題名考》(清光緒刊月河精舍叢鈔本)卷16 folio 20b](⿰韋囘) || *WS2027 || E964
|-
| ⿺虎仁 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9900013321_%E6%B8%85%E7%A8%97%E9%A1%9E%E9%88%94_%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%86%8A.pdf&page=139 《清稗類鈔》(商務印書館, 1917)vol. 66 會黨類 pp. 69](五堂各以彪𧈙𧇮𧇎𧇌及⿺虎仁⿺虎義⿺虎禮⿺虎智⿺虎信等字別之)<br/>平山周:《中國秘密社會史》(香港中和出版有限公司, 2021) [ISBN 978-988-8694-39-6] [https://www.google.co.uk/books/edition/%E4%B8%AD%E5%9C%8B%E7%A7%98%E5%AF%86%E7%A4%BE%E6%9C%83%E5%8F%B2/ltcwEAAAQBAJ?hl=en&gbpv=1&dq=%22%E4%BA%94%E5%A0%82%E5%90%84%E4%BB%A5%22&pg=PA139 p. 139] ([https://www.babelstone.co.uk/CJK/Evidence/ZhongguoMimiShehuiShi_139.png page image]) -- Fig. 14 also shows "彪⿺虎仁公" || *WS2027 || E965
|-
| ⿺虎義 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9900013321_%E6%B8%85%E7%A8%97%E9%A1%9E%E9%88%94_%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%86%8A.pdf&page=139 《清稗類鈔》(商務印書館, 1917)vol. 66 會黨類 pp. 69](五堂各以彪𧈙𧇮𧇎𧇌及⿺虎仁⿺虎義⿺虎禮⿺虎智⿺虎信等字別之)<br/>平山周:《中國秘密社會史》(香港中和出版有限公司, 2021) [ISBN 978-988-8694-39-6] [https://www.google.co.uk/books/edition/%E4%B8%AD%E5%9C%8B%E7%A7%98%E5%AF%86%E7%A4%BE%E6%9C%83%E5%8F%B2/ltcwEAAAQBAJ?hl=en&gbpv=1&dq=%22%E4%BA%94%E5%A0%82%E5%90%84%E4%BB%A5%22&pg=PA139 p. 139] ([https://www.babelstone.co.uk/CJK/Evidence/ZhongguoMimiShehuiShi_139.png page image]) || *WS2027 || E966
|-
| ⿺虎禮 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9900013321_%E6%B8%85%E7%A8%97%E9%A1%9E%E9%88%94_%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%86%8A.pdf&page=139 《清稗類鈔》(商務印書館, 1917)vol. 66 會黨類 pp. 69](五堂各以彪𧈙𧇮𧇎𧇌及⿺虎仁⿺虎義⿺虎禮⿺虎智⿺虎信等字別之)<br/>平山周:《中國秘密社會史》(香港中和出版有限公司, 2021) [ISBN 978-988-8694-39-6] [https://www.google.co.uk/books/edition/%E4%B8%AD%E5%9C%8B%E7%A7%98%E5%AF%86%E7%A4%BE%E6%9C%83%E5%8F%B2/ltcwEAAAQBAJ?hl=en&gbpv=1&dq=%22%E4%BA%94%E5%A0%82%E5%90%84%E4%BB%A5%22&pg=PA139 p. 139] ([https://www.babelstone.co.uk/CJK/Evidence/ZhongguoMimiShehuiShi_139.png page image]) || *WS2027 || E967
|-
| ⿺虎智 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9900013321_%E6%B8%85%E7%A8%97%E9%A1%9E%E9%88%94_%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%86%8A.pdf&page=139 《清稗類鈔》(商務印書館, 1917)vol. 66 會黨類 pp. 69](五堂各以彪𧈙𧇮𧇎𧇌及⿺虎仁⿺虎義⿺虎禮⿺虎智⿺虎信等字別之)<br/>平山周:《中國秘密社會史》(香港中和出版有限公司, 2021) [ISBN 978-988-8694-39-6] [https://www.google.co.uk/books/edition/%E4%B8%AD%E5%9C%8B%E7%A7%98%E5%AF%86%E7%A4%BE%E6%9C%83%E5%8F%B2/ltcwEAAAQBAJ?hl=en&gbpv=1&dq=%22%E4%BA%94%E5%A0%82%E5%90%84%E4%BB%A5%22&pg=PA139 p. 139] ([https://www.babelstone.co.uk/CJK/Evidence/ZhongguoMimiShehuiShi_139.png page image]) || *WS2027 || E968
|-
| ⿺虎信 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9900013321_%E6%B8%85%E7%A8%97%E9%A1%9E%E9%88%94_%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%86%8A.pdf&page=139 《清稗類鈔》(商務印書館, 1917)vol. 66 會黨類 pp. 69](五堂各以彪𧈙𧇮𧇎𧇌及⿺虎仁⿺虎義⿺虎禮⿺虎智⿺虎信等字別之)<br/>平山周:《中國秘密社會史》(香港中和出版有限公司, 2021) [ISBN 978-988-8694-39-6] [https://www.google.co.uk/books/edition/%E4%B8%AD%E5%9C%8B%E7%A7%98%E5%AF%86%E7%A4%BE%E6%9C%83%E5%8F%B2/ltcwEAAAQBAJ?hl=en&gbpv=1&dq=%22%E4%BA%94%E5%A0%82%E5%90%84%E4%BB%A5%22&pg=PA139 p. 139] ([https://www.babelstone.co.uk/CJK/Evidence/ZhongguoMimiShehuiShi_139.png page image]) || *WS2027 || E969
|-
| ⿰黑志 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL064_%E5%A4%96%E8%87%BA%E7%A7%98%E8%A6%81%E6%96%B9.pdf&page=1398 《外臺祕要方》(宋紹興兩浙東路茶鹽司刊本)卷32 folio 13a](去黯⿰黑志方……除皯去黑⿰黑志方); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4425579 《重訂唐王燾先生外臺祕要方》(明崇禎十三年經餘居刊本)卷32 folio 15b](pp. 19); variant of 痣 || *WS2027 || F79A
|-
| ⿰𧾷白 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ACADAL02111467_%E5%BD%A9%E9%9B%B2%E4%B9%98%E6%96%B0%E9%90%AB%E6%A8%82%E5%BA%9C%E9%81%8F%E9%9B%B2%E7%B7%A8%EF%BC%88%E4%BA%8C%EF%BC%89.djvu&page=82 《彩雲乘新鐫樂府遏雲編》(明末刊本)卷中 folio 43a]《連環記》第十六齣〈問探〉 (熖騰騰赤馬紅纓罩,⿰𧾷白踊跳,霜蹄突陣咆哮); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_52210465_%E7%B6%B4%E7%99%BD%E8%A3%98%E6%96%B0%E9%9B%86%E5%90%88%E7%B7%A8_v.16.pdf&page=6 《綴白裘新集合編》(清乾隆刊本)四編卷鳴 folio 4b]; variant of 𬦰? [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-2516-204956_%E9%80%A3%E7%92%B0%E8%A8%98_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=3 《連環記》(中國國圖藏CBM2488抄本)] gives 撲咚 || *WS2027 || F7B0
|-
| ⿳宀金⿸丿口 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999013069-119734_%E6%AD%B7%E4%BB%A3%E9%90%98%E9%BC%8E%E5%BD%9C%E5%99%A8%E6%AC%BE%E8%AD%98%E6%B3%95%E5%B8%96_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=6 《歷代鐘鼎彜器款識法帖》(明崇禎朱謀垔刊本)序 folio 5a](家姪統⿳宀金⿸丿口); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3A%E6%96%87%E6%B7%B5%E9%96%A3%E5%9B%9B%E5%BA%AB%E5%85%A8%E6%9B%B8_0225%E5%86%8A.djvu&page=510 《歷代鐘鼎彜器款識法帖》(文淵閣四庫全書本)序 folio 2a]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4105218 《小學考》(清嘉慶刊本)卷19 folio 6b](pp. 8); variant of 𨧩? || *WS2027 || F7A2
|-
| ⿰衤林 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-304929_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC6%E5%86%8A.pdf&page=6 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷16 folio 5b 李子卿〈聚雪爲小山賦〉](嶺上⿰衤林襂,作緱氏之仙鶴。巖中綽約,寫姑射之神人)(⿰礻林); [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:50112311$446i 《御定歷代賦彙》(清康熙刊本)卷9 folio 20a]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4500801 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷9 folio 26a](p. 79) || *WS2027 || F7A1
|-
| ⿱艹魄 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-304926_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC13%E5%86%8A.pdf&page=38 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷54 folio 10a 杜甫〈有事于南郊賦〉](騞擘砉赫,葩〈一作⿱艹魄〉斜晦潰); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999004865-98584_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC7%E5%86%8A.pdf&page=34 《文苑英華》(中國國家圖書館藏明抄本,善本書號02146)卷54](騞擘砉赫,⿱艹魄〈一作葩〉斜晦潰); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999012909-113818_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC7%E5%86%8A.pdf&page=34 《文苑英華》(中國國家圖書館藏明抄本,善本書號06659)卷54]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-13636_02_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF.pdf&page=226 《文苑英華》(臺灣國家圖書館藏舊抄本,索書號:403.1 13636) 卷54] || *WS2027 || F7A3
|-
| ⿰肅風 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305168_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC27%E5%86%8A.pdf&page=22 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷123 folio 2a 崔湜〈野燎賦〉](或霍濩以燐亂,乍轟嗃而揊拍,⿰肅風如萬壑之崖崩,拉若千巖之石坼); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999004865-98839_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC14%E5%86%8A.pdf&page=19 《文苑英華》(中國國家圖書館藏明抄本,善本書號02146)卷123]; 《御定歷代賦彙》71:11a gives 𩘹, variant of 𩘹 || *WS2027 || F7B1
|-
| ⿰糹桀 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305168_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC27%E5%86%8A.pdf&page=50 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷125 folio 9a 楊烱〈盂蘭盆賦〉](夫其遠也,天台傑〈一作⿰糹桀〉起,繞之以赤霞。夫其近也,削成孤峙,覆之以蓮花); 藝文類聚4、初學記4 gives 嵥, errors of 嵥 || || F770
|-
| ⿱據土 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-304970_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC28%E5%86%8A.pdf&page=16 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷127 folio 5a 李嶠〈楚望賦〉](借使⿱據土〈疑〉河負海牛山之美,可逰左江右湖京臺之樂); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4758931 《湖廣總志》(明萬曆刊本)卷80 folio 12b](⿱㩀土) || || F771
|-
| ⿰米敫 || [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2014514153.2A001/?sp=5&r=-0.001,0.627,0.354,0.23,0 《四種爭奇》(明天啓刊本)童婉爭奇上卷 folio 5a](我賣的是圓粿,你賣的是肉⿰米敫); [https://www.digital.archives.go.jp/img/3610847 《童婉爭奇》(江戶初期抄本)](pp. 8); variant of 餃 || *WS2027 || F7B2
|-
| ⿰因氣 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906603 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清宣宗實錄卷214 folio 20a] (p. 61)(有廣西人劉阿大傳授添弟會,用紅布一塊,上寫靝𧹵⿰因氣⿰昏氣⿰鳥氣⿰及氣⿰爭氣霡霖霜霧露⿱雨根霏等字,作入會憑據。) || *WS2027 || F768
|-
| ⿰昏氣 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906603 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清宣宗實錄卷214 folio 20a] (p. 61)(有廣西人劉阿大傳授添弟會,用紅布一塊,上寫靝𧹵⿰因氣⿰昏氣⿰鳥氣⿰及氣⿰爭氣霡霖霜霧露⿱雨根霏等字,作入會憑據。) || *WS2027 || F769
|-
| ⿰鳥氣 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906603 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清宣宗實錄卷214 folio 20a] (p. 61)(有廣西人劉阿大傳授添弟會,用紅布一塊,上寫靝𧹵⿰因氣⿰昏氣⿰鳥氣⿰及氣⿰爭氣霡霖霜霧露⿱雨根霏等字,作入會憑據。) || *WS2027 || F76A
|-
| ⿰及氣 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906603 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清宣宗實錄卷214 folio 20a] (p. 61)(有廣西人劉阿大傳授添弟會,用紅布一塊,上寫靝𧹵⿰因氣⿰昏氣⿰鳥氣⿰及氣⿰爭氣霡霖霜霧露⿱雨根霏等字,作入會憑據。) || *WS2027 || F76B
|-
| ⿰爭氣 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906603 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清宣宗實錄卷214 folio 20a] (p. 61)(有廣西人劉阿大傳授添弟會,用紅布一塊,上寫靝𧹵⿰因氣⿰昏氣⿰鳥氣⿰及氣⿰爭氣霡霖霜霧露⿱雨根霏等字,作入會憑據。) || *WS2027 || F76C
|-
| ⿱雨根 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906603 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清宣宗實錄卷214 folio 20a] (p. 61)(有廣西人劉阿大傳授添弟會,用紅布一塊,上寫靝𧹵⿰因氣⿰昏氣⿰鳥氣⿰及氣⿰爭氣霡霖霜霧露⿱雨根霏等字,作入會憑據。) || *WS2027 || F76D
|-
| ⿰犭羈 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4907058 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)大清宣統政紀卷35 folio 15a](p. 45)(督辦川滇邊務大臣趙爾豐奏、邊藏情形:時殊勢異,亟宜將洛隆宗(ལྷོ་རོང་རྫོང་།)、碩板多(ཤོ་པ་མདོ་རྫོང་།)、邊壩(དཔལ་འབར་རྫོང་།)、雜獪(རྫ་ཡུལ་རྫོང་།)、猓⿰犭羈、波密(སྤོ་མེས་རྫོང་།)等、緊要地方收回,固我邊圉。) 猓⿰犭羈=貢覺(གོ་འཇོ་རྫོང་།)? || *WS2027 || F772
|-
| ⿰石匡 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906614 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清宣宗實錄卷246 folio 20b](p. 65)(添築碉堡,應准於大堡、敲腳戶汛、耳子廠、大巖⿰石匡等處,建築石碉土堡珞八座。); [https://catalog.digitalarchives.tw/item/00/28/b2/70.html 《兵部為戡定三廳縣滋事夷匪酌擬章程》(中央研究院歷史語言研究所藏明清內閣大庫檔案登錄號156881)] || *WS2027 || F7D2
|-
| ⿰王匊 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906470 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清仁宗實錄卷135 folio 29b](p. 32)(諭內閣、方維甸奏覈擬郭天⿰王匊擅殺賊首曹海揚一案。曹海揚本係逆犯。前於嘉慶元年因值初辦邪匪之時。不可開爭功擅殺之漸。是以交該撫於事定後再行覈辦。茲大功全蕆。曹海揚尚非著名稔惡首逆、必須解京辦理之犯。且郭天⿰王匊拘繫囹圄已閱八年之久。其一家眷口被賊戕害、至八人之多。情尚可原。郭天⿰王匊、著依擬問徒一年。伊父年逾七十。雙目失明。著加恩准其留養。該撫即照例辦理。); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3A%E7%BA%8C%E4%BF%AE%E5%9B%9B%E5%BA%AB%E5%85%A8%E6%9B%B8%E7%AC%AC0391%E5%86%8A.pdf&page=250 《欽定剿平三省邪匪方略》(續修四庫全書影印清嘉慶刊本)正編卷7 folio 30b] || *WS2027 || F7D3
|-
| ⿰米夋 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906099 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清高宗實錄卷226 folio 10b](p. 77)(每局各給銀二千五百兩作本,收買米石,并給⿰米夋米二千石平糶。); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4903388 《東華續錄》(清鉛印本)乾隆朝卷20 folio 6b](p. 66); variant of 稄 || *WS2027 || F7D4
|-
| ⿰言采 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-304860_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC96%E5%86%8A.pdf&page=50 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷470 folio 10b 張九齡〈勑柘靜州首領書〉](比者⿰言采訪使處置或未得所,朕旣知之,已有處分); [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4906687 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清文宗實錄卷7 folio 6a](p. 8)(該將軍即廣諮博⿰言采,會同該國悉心商辦); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-01088_%E6%B3%B0%E5%92%8C%E4%BA%94%E9%9F%B3%E6%96%B0%E6%94%B9%E4%BD%B5%E9%A1%9E%E8%81%9A%E5%9B%9B%E8%81%B2%E7%AF%87.pdf&page=64 《泰和五音新改併類聚四聲篇》(金崇慶刊本)卷3 folio 5a 言部八畫](⿰言釆); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305169_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC103%E5%86%8A.pdf&page=23 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷502 folio 8a 白居易〈議文章·對〉](歌詞賦訟讃⿰言釆碑碣之製,徃徃有虛美者焉); The last evidence is an error for 誄, the other evidences support variant of 採 || *WS2027 || F7D5
|-
| ⿰氵⿱亠朿 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4905928 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清聖祖實錄卷12 folio 5b](p. 56)(辛巳。給投誠偽王朱璟⿰氵⿱亠朿、俸祿、及人口牛種莊屯器物、如朱至濬例); error for 𣹫? [https://sillok.history.go.kr/mc/id/msilok_011_5840_0010_0010_0070_0080 韓府長樂王朱璟𣹫] || || F7F8
|-
| ⿰火臯 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4907004 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清德宗實錄卷377 folio 8a](p. 10)(賜一甲潘濤、武國棟、王熢⿰火皐,三人武進士及第。); normalize to ⿰火臯 by UCV #272 || *WS2027 || F7F9
|-
| ⿱少虫 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906610 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清宣宗實錄卷236 folio 11a](p. 87)(毛蔚、劉巨高、曾錦堂、楊洸⿱少虫、劉獅子等、俱已緝獲到案。); 石雲山人奏議(清道光刊本,《清代詩文集彙編》第510冊)卷5 folio 22a 查辦武舉阻米摺,道光十四年正月(劉獅子、楊洸⿱少虫未獲之……分帶楊洸⿱少虫等在於三處路口); [https://qingarchives.npm.edu.tw/index.php?act=Display/image/2349556WGiX=HY#c4D 奏聞審擬已革武舉劉岳等設卡阻米案由(軍機處檔摺件,故機067603)]; Similar shape: 𧈪, 𧈨 || *WS2027 || F7FA
|-
| ⿵戊䖝* || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906256 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清高宗實錄卷854 folio 26a](p. 28)(且雲南丁元甲,所編⿵戊䖝⿹戈⿱旦風⿰𮥼戈三字,已照妖言惑眾律,問擬斬候) || *WS2027 || F7FB
|-
| ⿹戈⿱旦風* || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906256 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清高宗實錄卷854 folio 26a](p. 28)(且雲南丁元甲,所編⿵戊䖝⿹戈⿱旦風⿰𮥼戈三字,已照妖言惑眾律,問擬斬候) || *WS2027 || F7FC
|-
| ⿰𮥼戈* || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4906256 《大清歷朝實錄》(1934, 滿日文化協會影印本)清高宗實錄卷854 folio 26a](p. 28)(且雲南丁元甲,所編⿵戊䖝⿹戈⿱旦風⿰𮥼戈三字,已照妖言惑眾律,問擬斬候) || *WS2027 || F7FD
|-
| ⿳大昍土 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001079055-65303_%E5%A2%9E%E4%BF%AE%E4%BB%81%E6%87%B7%E5%BB%B3%E5%BF%97_%E6%B8%85%E5%85%89%E7%B7%9228%E5%B9%B4(1902)_%E5%8D%B7%E5%85%AD.pdf&page=3 《增修仁懷廳志》(清光緒刊本)卷5 folio 3b](袁⿳大昍土,字寶堂……⿳大昍土據袁氏族譜,乃切字也……袁起龍,⿳大昍土長子), [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001079055-65303_%E5%A2%9E%E4%BF%AE%E4%BB%81%E6%87%B7%E5%BB%B3%E5%BF%97_%E6%B8%85%E5%85%89%E7%B7%9228%E5%B9%B4(1902)_%E5%8D%B7%E5%85%AD.pdf&page=4 4a]; 《仁懷直隸廳志》(清道光刊本)卷11 folio 6b || || F7FE
|-
| ⿰馬間 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-304968_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC29%E5%86%8A.pdf&page=13 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷132 folio 2b 獨孤申叔〈却千里馬賦〉](矧乃塲苖既食,馬政攸班,間以赤兎,兼之白⿰馬間,叶圖之駒伏皁,稱徳之驥在閑); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_50112311_%E5%BE%A1%E5%AE%9A%E6%AD%B7%E4%BB%A3%E8%B3%A6%E5%BD%99_v.16_%E6%B2%BB%E9%81%93.pdf&page=75 《御定歷代賦彙》(清康熙刊本)卷43 folio 16b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-002278182-229805_%E6%AC%BD%E5%AE%9A%E5%85%A8%E5%94%90%E6%96%87_%E7%AC%AC167%E5%86%8A.pdf&page=5 《欽定全唐文》(清嘉慶刊本)卷617 folio 2b]; variant of 𩦂, NUCV #325 間閒 || || F7FF
|-
| ⿰氵頺 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-304894_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC35%E5%86%8A.pdf&page=29 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷163 folio 5a 杜甫〈萬丈潭〉](山危一徑盡,岸絶兩壁對。削成恨虛無,倒影垂澹⿰氵頺); [https://rarebooks-maps.npm.edu.tw/index.php?act=Display/image/45789XiF=l5=#ebu 《新刊校定集註杜詩》(宋寶慶元年廣東漕司刊本)卷6 folio 3a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001054559-918_%E6%96%B0%E7%B7%A8%E6%96%B9%E8%BC%BF%E5%8B%9D%E8%A6%BD_%E5%8D%B7%E4%B8%83%E5%8D%81.pdf&page=6 《方輿勝覽》(宋咸淳刊本)卷70 folio 6b]; [https://www.digital.archives.go.jp/img/3672801 《新編古今事文類聚》(明經廠刊本)前集卷17 folio 21b](pp. 25); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_49780685_%E7%94%98%E8%82%85%E9%80%9A%E5%BF%97_v.47%E5%8D%B7%E5%9B%9B%E5%8D%81%E4%B9%9D.pdf&page=19 《甘肅通志》(清乾隆刊本)卷49 folio 16a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AIOC.UTokyo-008727_%E5%94%90%E8%A9%A9%E5%93%81%E5%BD%99%E4%B9%9D%E5%8D%81%E5%8D%B7%E6%8B%BE%E9%81%BA%E5%8D%81%E5%8D%B7%E5%98%89%E9%9D%96%E5%8D%81%E5%85%AD%E5%B9%B4%E5%BA%8F%E5%88%8A%E6%9C%AC_%E5%8D%B7%E4%B8%83.pdf&page=13 《唐詩品彙》(明嘉靖姚芹泉刊本)卷7 folio 11b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999031211-147808_%E5%94%90%E8%A9%A9%E5%93%81%E5%BD%99_%E7%AC%AC3%E5%86%8A.pdf&page=33 《唐詩品彙》(明嘉靖牛斗刊本)卷7 folio 12b](⿰冫頺); [https://www.digital.archives.go.jp/img/5090599 《唐詩品彙》(明末張恂刊本)卷7 folio 12b](p. 126)(⿲氵⿱禾万頁); variant of 瀩 || || F803
|-
| ⿰雲夋 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4759086 《河南通志》(清雍正刊本)卷48 folio 43b 王鐸〈嵩山中嶽廟萬聖閣碑記〉](pp. 104)(翳翳乎⿰雲夋姨,森森乎霡足,谾谾乎火傘,矃矃乎鷄翹); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_48740225_%E6%B2%B3%E5%8D%97%E9%80%9A%E5%BF%97_v.16%E5%8D%B7%E5%9B%9B%E5%8D%81%E4%B8%83--%E4%BA%94%E5%8D%81.pdf&page=46 《河南通志》(清康熙34年刊本)] gives 靉, the text was removed in 文淵閣四庫全書; error of 靉 || not encode || F4B0
|-
| ⿰忄籖 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_50373034_%E6%B1%9F%E5%8D%97%E9%80%9A%E5%BF%97_v.28%E5%8D%B7%E4%BA%94%E5%8D%81%E5%9B%9B.pdf&page=58 《江南通志》(清康熙刊本)卷54 folio 57a](周⿰忄籖女,泰州人); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4408686 《江南通志》(清乾隆刊本)卷178 folio 13a](p. 56); 文淵閣四庫全書 gives 籖; [https://www.digital.archives.go.jp/img/4760421 《揚州府志》(明萬曆刊本)卷19 folio 22a] gives 懴, [https://www.digital.archives.go.jp/img/4760449 《揚州府志》(清康熙14年序刊本)卷27 folio 28a] gives 懺, error of 懺 || pending more evidences || F4B1
|-
| ⿰扌閭 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4420068 《江南通志》(清乾隆刊本)卷194 folio 10a](p. 33)(天寥集、⿰扌閭麈集,俱吳江葉紹袁); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_50553356_%E5%90%B3%E6%B1%9F%E7%B8%A3%E5%BF%97_v.13%E5%8D%B7%E5%9B%9B%E5%8D%81%E4%BA%94-%E5%9B%9B%E5%8D%81%E5%85%AB.pdf&page=35 《吳江縣志》(清乾隆刊本)卷46 folio 8a] gives 櫚, error for 櫚 || pending more evidences || F4B2
|-
| ⿰貝坴 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4407762 《江南通志》(清乾隆刊本)卷145 folio 1a](p. 3)(郟亶……授⿰貝坴州團練推官); 文淵閣四庫全書 gives 睦, error of 睦 || not encode || F4B3
|-
| ⿱山甘 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305086_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC43%E5%86%8A.pdf&page=6 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷201 folio 5b 沈約〈江南曲〉](且〈一作旦〉令舟楫渡,寧計路⿱山甘⿱山甘〈一作嵌嵌〉)(~⿱山𠂀); 《文苑英華》(中華書局1966年影印宋刊本)卷210 folio 4b (p. 995)(⿱山甘); variant of 嵌 || || F4B4
|-
| ⿵門晨 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:12611429?n=7 《山西通志》(清雍正刊本)卷20 folio 5b](平地渟淵,⿵門晨閟如璧); 文淵閣本 20:8b gives 圜; error of 闤 || pending more evidences || F4B5
|-
| ⿰阝瓦 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:12611434?n=14 《山西通志》(清雍正刊本)卷32 folio 13a](垠岸傾頺,路爲陿⿰阝瓦)(⿰阝𭺜); [https://www.kanripo.org/text/KR2k0049/032 文淵閣本 32:20a gives 阨]; error for 阨 || pending more evidences || F4BA
|-
| ⿰猶軍 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:12655582?n=62 《山西通志》(清雍正刊本)卷180 folio 9b](今桀逆未梟,平陽道斷,奉迎諸⿰猶軍未得徑進); 文淵閣本180:14b gives 軍, ligature of 軍猶 || not encode ||
|-
| ⿰亡引 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:12705249?n=52 《山西通志》(清雍正刊本)卷229 folio 50b](驅厲鬼,山左首;福土⿰亡引,制九醜。此子厚自記也); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY000442_%E7%99%BE%E5%B7%9D%E5%AD%B8%E6%B5%B7%E4%B8%80%E7%99%BE%E7%A8%AE%E4%B8%80%E7%99%BE%E4%B8%83%E5%8D%81%E4%B9%9D%E5%8D%B7_(%E5%AE%8B)%E5%B7%A6%E5%9C%AD_%E7%B7%A8_%E5%AE%8B%E5%88%BB%E6%9C%AC.pdf&page=675 《龍城錄》(宋咸淳百川學海本)卷下 folio 5a] gives 氓, corrupted form of 氓 || pending more evidences || F4BB
|-
| ⿱𥫗化 ||合川縣皂角鄉大石壩岩壁洪水題刻《四川兩千年洪災史料彙編》 水利部長江水利委員會,重慶市文化局等編 -- 1993 -- 北京_文物出版社 p532 || || F4BC
|-
| ⿱山化 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001080067-12906_%E5%90%8D%E5%B1%B1%E5%8B%9D%E6%A6%82%E8%A8%98_%E5%8D%B7%E4%B8%89%E5%8D%81%E5%85%AD.pdf&page=50 《名山勝槩記》(明崇禎刊本)卷35 小洞庭籍 folio 2a]; variant of ⿰山化 in this context || WS2024-01182 || E275
|-
| ⿰言人 || [[:zh:小二黑結婚]],《趙樹理選集》,人民文學出版社,1958,p9; variant of 認 || || F3F0
|-
| ⿰實羽 || 榕腔神詩 ([https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Harvard_drs_431021331_榕腔神詩.pdf/30 福音堂 1870], [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_432615992_榕腔神詩.pdf&page=37 美華書局 1865]), representing [[:wikt:翼|{{lang|cdo-Latn|sĭk}}]] || || F5A9
|-
| ⿰金⿱幺友 || 《崇禎丙子科山東鄉試同年齒錄》(北京大學藏清雍正鈔本)5a (朱壽⿰金⿱幺友, 魯藩宗籍,崇禎丙子科舉人); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999032216-150757_%E6%88%90%E5%8C%96%E4%B8%81%E4%BA%A5%E9%87%8D%E5%88%8A%E6%94%B9%E4%BD%B5%E4%BA%94%E9%9F%B3%E9%A1%9E%E8%81%9A%E5%9B%9B%E8%81%B2%E7%AF%87_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=40 《成化丁亥重刊改併五音類聚四聲篇》(明成化刊本)卷2 folio 4b](七𭄿〔𭭕〕切); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-278-0114_%E6%96%B0%E6%A0%A1%E7%B5%8C%E5%8F%B2%E6%B5%B7%E7%AF%87%E7%9B%B4%E9%9F%B31.pdf&page=12 《新校經史海篇直音》卷1 folio 4a]; variant of 鋑, ⿰金⿱幺夂 should be an error of ⿰金⿱幺友 || || F5D8
|-
| ⿰雲金 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AShanghai_%E5%A4%A9%E5%95%9F%E5%A3%AC%E6%88%8C%E7%A7%91%E9%80%B2%E5%A3%AB%E5%90%8C%E5%B9%B4%E5%BA%8F%E9%BD%92%E9%8C%B2%E4%B8%80%E5%8D%B7.pdf&page=200 《天啓壬戌科進士同年序齒錄》(明天啓刊本)folio 177a](朱慎⿰雲金, elder brother of [[wikipedia:zh:朱慎䤰]]) || *WS2027 || F5AA
|-
| ⿰口衛 || [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:NLC511-027032013010270-20873_潮州戲曲選集.pdf/10 潮州戲曲選集] 陳三大難 page 4 || || F5AB
|-
| ⿰目息 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305290_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC70%E5%86%8A.pdf&page=22 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷338 folio 5b 釋貫休〈懷素上人草書歌〉](骸人心兮目𪾤⿰目息<上呼欝切下香激切>,頓人足兮神闢易); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4753002 《永州府志》(清康熙刊本)卷23 folio 7b] (p. 9); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999032106-225306_%E5%BE%A1%E8%A6%BD%E6%9B%B8%E8%8B%91%E8%8F%81%E8%8F%AF_%E7%AC%AC7%E5%86%8A.pdf&page=25 《御覽書苑菁華》(清乾隆刊本)卷17 folio 6b]; variant of 瞁 || || F43A
|-
| ⿱⿻大吅匕 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305132_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC73%E5%86%8A.pdf&page=10 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷352 folio 1a 何遜〈七召〉](假氏先生負茲勁挺,狀羣飛之噐<吉吊切,高聲大呼也。一本作⿱⿻大吅匕,古喪字也>侣,似獨行之迷徑); other editions: [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999004865-98431_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC35%E5%86%8A.pdf&page=10 ⿱⿻大吅土 1], [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999012909-114995_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC37%E5%86%8A.pdf&page=10 2]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-13636_14_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF.pdf&page=153 ⿱𡗜巳]; variant of 𠷔 || Unify to 𠷔? ||
|-
| ⿰氵蟸 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305091_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC74%E5%86%8A.pdf&page=5 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷356 folio 4b 皮日休〈九諷·悲遊〉](⿰氵蟸<集作欚>漾漾兮不止,㶇<音黃>悠悠兮何之); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4758931 《湖廣總志》(明萬曆刊本)卷79 folio 13b](p. 51); [https://www.digital.archives.go.jp/img/3668913 《岳陽紀勝彙編》(明萬曆刊本)卷1 folio 9a](p. 25); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_428497144_%E6%B7%B5%E9%91%91%E9%A1%9E%E5%87%BD_v.64.pdf&page=43 《淵鑑類函》(清康熙古香齋袖珍刊本)卷198 folio 40b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-002278182-229611_%E6%AC%BD%E5%AE%9A%E5%85%A8%E5%94%90%E6%96%87_%E7%AC%AC386%E5%86%8A.pdf&page=43 《欽定全唐文》(清嘉慶刊本)卷798 folio 20a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003118_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.2.pdf&page=50 《六書存》(1924,鉛印本)卷2 folio 24b](音蟸); variant of 欚/𦫈 || Normalize to ⿰氵蠡 by UCV #476? || F175
|-
| ⿰𦈢系 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305407_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC76%E5%86%8A.pdf&page=24 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷368 folio 5a 劉禹錫〈口兵誡〉](⿰𦈢系是知吾祖之言為急,作戒以書于盤盂); variant of 繇 || pending more evidences || F176
|-
| ⿸广農 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-304866_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC77%E5%86%8A.pdf&page=14 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷372 folio 6a 牛僧儒〈雞觸人述〉](鄠杜之郊,人有雞大不⿸广農。儕類剛勇,百鶚之特。疾視促歩,内斷外果); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-002278182-229557_%E6%AC%BD%E5%AE%9A%E5%85%A8%E5%94%90%E6%96%87_%E7%AC%AC416%E5%86%8A.pdf&page=41 《欽定全唐文》(清嘉慶刊本)卷682 folio 17b] || || F4E5
|-
| ⿺咸次 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305366_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC78%E5%86%8A.pdf&page=23 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷378 folio 2b 李觀〈交難說〉](絕壑萬丈,⿺咸次⿺咸次<集作鏗鏗>龍吟。玄雲遂興,六合爲陰); variant of 㰹 || pending more evidences ||
|-
| ⿰衤㬎 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4213058 山東通志(清乾隆刊本)卷35之9 folio 3a](pp. 4) || pending more evidences || F5DC
|-
| ⿰礻⿱八𢀛 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305172_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC83%E5%86%8A.pdf&page=42 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷404 folio 9a 蘇頲〈授竇元泰太子洗馬制〉](勑昭成皇后四從叔朝議郎行黄州司馬竇元泰觀津之榮,累秩外戚。伏波之訓,方⿰礻⿱八𢀛後昆); vulgar form of 𥙿? || pending more evidences ||
|-
| ⿱艹欝 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:48339840$144i 《雄乘》(清康熙刊本)卷中 folio 31a]; variant of ⿱艹𣡸/䖇 || pending more evidences ||
|-
| ⿸尸西 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4757819 《瑞安縣志》(明嘉靖刊本)卷3 folio 4b](p. 6)(官民房屋四萬六千四百四間二十四⿸尸西廚房五間); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4761182 《溫州府志》(明萬曆刊本)卷5 folio 6b](p. 39) has 「官房屋一千五百四十間八十五𱝃五廈八披」, variant of 𱝃 || *WS2027 || F5BC
|-
| ⿸户几 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412000001011-17193_%E5%98%89%E9%9D%96%E5%9B%9B%E5%B7%9D%E7%B8%BD%E5%BF%97_%E7%AC%AC15%E5%86%8A.pdf&page=57 《全蜀秇文志》(明嘉靖刊本)卷34 folio 14a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412000001448-86536_%E5%9B%9B%E5%B7%9D%E7%B8%BD%E5%BF%97_%E7%AC%AC12%E5%86%8A.pdf&page=76 《四川總志》(明萬曆9年刊本)卷26 folio 16b]; [https://commons.m.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999008079-108824_%E8%9C%80%E8%97%BB%E5%B9%BD%E5%8B%9D%E9%8C%84_%E7%AC%AC3%E5%86%8A.pdf&page=15 《蜀藻幽勝錄》卷3 folio 13b]; (幕府治事之㕔尤為褊廹,羣吏晨趨,肩⿸户几豗掎,蹀跡側睨,需次乃進); variant of ⿸户九/尻/凥 || *WS2027 || F5BD
|-
| ⿰扌⿱𰀩車 || [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47720842$3784i 《畿輔通志》(清雍正刊本)卷98 folio 62b](撬⿰扌⿱𰀩車以爲垣,僅僅蔽風雨,而長江大河之南北靡不仰而頌曰:此北海亭也); [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2011457033.1A040/?sp=64&r=0.173,0.132,0.28,0.239,0 《畿輔通志》(清康熙刊本)卷40 folio 64a] gives ⿰扌⿱⿰丰丰車; [https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/drs:47731540$189i 《保定府志》(清康熙刊本)卷6 folio 5a] gives ⿰扌輩; variant of ⿰扌輂/檋 || Not encode ||
|-
| ⿰方會 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305166_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC111%E5%86%8A.pdf&page=2 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷541 folio 1b 佚名《執鐃失位次判·對》](類援枹而可嘉,何動⿰方㑹而能擬); variant of 旝 || [https://hc.jsecs.org/irg/ws2024/app/?id=01722 WS2024-01722] || F421
|-
| ⿰金岩 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-292-0001_%E6%B1%9F%E8%A5%BF%E7%9C%81%E5%A4%A7%E5%BF%97_%E5%B7%BB3.pdf&page=76 《江西省大志》(明萬曆刊本)卷3 folio 74b]([朱]統⿰金岩) || [https://hc.jsecs.org/irg/ws2024/app/?id=03886 WS2024-03886] || F5BE
|-
| ⿱塗手 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=74 p. 55] || *WS2027 ||
|-
| ⿰扌塗 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=74 p. 55] || *WS2027 ||
|-
| ⿱廵足 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=74 p. 55] || *WS2027 ||
|-
| ⿰身各 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=74 p. 55] || *WS2027 ||
|-
| ⿰舌羽 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=75 p. 56] || *WS2027 ||
|-
| ⿰金撗 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=75 p. 56] || *WS2027 ||
|-
| ⿰魚日 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=75 p. 56](共活切, Gweh) || *WS2027 ||
|-
| ⿰口⿱吉𠳬 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=75 p. 56](迄底切, He), normalize to ⿰口嚞? || *WS2027 ||
|-
| ⿱罒安 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=75 p. 56] || *WS2027 ||
|-
| ⿱匡水 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=76 p. 57] || *WS2027 ||
|-
| ⿰扌頼 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=76 p. 57] || Unify to U+650B 攋 by [https://hc.jsecs.org/irg/iwds/ucv.php?show=324#entry-324 UCV #324] ||
|-
| ⿹气冷 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=76 p. 57] || *WS2027 ||
|-
| ⿰金冷 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=76 p. 57] || *WS2027 ||
|-
| ⿱擂口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=76 p. 57] || *WS2027 ||
|-
| ⿱淚水 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=76 p. 57] || *WS2027 ||
|-
| ⿱摟口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=76 p. 57] || *WS2027 ||
|-
| ⿱里口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=76 p. 57] || *WS2027 ||
|-
| ⿸厂宇 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=77 p. 58] || *WS2027 ||
|-
| ⿰口⿸厂宇 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=77 p. 58] || *WS2027 ||
|-
| ⿰口櫓 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=77 p. 58] || *WS2027 ||
|-
| ⿱𥺬口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=77 p. 58] || *WS2027 ||
|-
| ⿱門口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=78 p. 59] || *WS2027 ||
|-
| ⿱摸口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=78 p. 59] || *WS2027 ||
|-
| ⿱媽口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=78 p. 59] || *WS2027 ||
|-
| ⿱奶口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=78 p. 59] || *WS2027 ||
|-
| ⿱南口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=78 p. 59] || *WS2027 ||
|-
| ⿰口𫠬 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=78 p. 59] || *WS2027 ||
|-
| ⿱嗷音 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || *WS2027 ||
|-
| ⿱齦口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || *WS2027 ||
|-
| ⿰口找 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || ⿰口找 ngʽô = 哦 ||
|-
| ⿰口噩 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || *WS2027 ||
|-
| ⿴囗呢 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || *WS2027 ||
|-
| ⿰臭農 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || *WS2027 ||
|-
| ⿱念足 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || *WS2027 ||
|-
| ⿱垚口 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || *WS2027 ||
|-
| ⿱醲手 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=79 p. 60] || *WS2027 ||
|-
| ⿰口⿱不安 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=80 p. 61] || *WS2027 ||
|-
| ⿱艹睟 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=80 p. 61] || *WS2027 ||
|-
| ⿱㗰耳 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=80 p. 61] || Unify to U+2112D 𡄭 ? ||
|-
| ⿰口閂 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=80 p. 61] || *WS2027 ||
|-
| ⿱垂手 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=80 p. 61] || *WS2027 ||
|-
| ⿱𠵨心 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=80 p. 61] || *WS2027 ||
|-
| ⿹𠃛甲 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=81 p. 62] || *WS2027 ||
|-
| ⿰㚓隹 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=81 p. 62](似拉切, mixed); variant of 雜/雑 || unify to 雑 ||
|-
| ⿱⿰禾人心 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=81 p. 62](上侯切, grieve); variant of 愁? || unify to 愁 ||
|-
| ⿱殸翁 || ''The Ningpo syllabary'' (Shanghai, 1901) [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:The_Ningpo_Syllabary.pdf&page=81 p. 62] || *WS2027 ||
|-
| ⿰王空 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AShanghai_%E7%9F%B3%E6%9E%97%E9%9B%86%E4%B8%83%E5%8D%B7.pdf&page=475 《石林集》(清抄本)拾遺集〈過高陽拜孫文正公墓五首〉](山跨⿰王空瓏孤嶂遠,地環溟渤晚潮生); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_47814340_%E9%AB%98%E9%99%BD%E7%B8%A3%E5%BF%97_v.3%E5%8D%B7%E4%BA%94.pdf&page=45 《高陽縣志》(清雍正刊本)卷5 folio 44a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999012571-303381_%E7%9D%A3%E5%B8%AB%E7%B4%80%E7%95%A5_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=10 《督師紀略》(明末刊本)卷4 folio 9b](灰山連⿰王空瓏,與首山相爲內護); derived from 空 || *WS2027 || F5BA
|-
| ⿵門单 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305131_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC113%E5%86%8A.pdf&page=23 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷553 folio 4b 柳宗元〈賀登極表〉](殷宗恭黙,𠕅開<集作⿵門单>成湯之業,漢文聦明,克承高祖<集作帝>之緒); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999000739-305255_%E6%96%87%E8%8B%91%E8%8B%B1%E8%8F%AF_%E7%AC%AC114%E5%86%8A.pdf&page=4 《文苑英華》(明隆慶刊本)卷556 folio 3b 上官儀〈勸封禪表〉](刑政肅<一作蓆>清,削秋荼之繁蕪<一作舞>,雅頌<一作光⿵門单>先烈,激圓海之漪瀾) || [https://hc.jsecs.org/irg/ws2024/app/?id=03960 WS2024-03960] ||
|-
| ⿱山果 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_47811819_%E6%B0%B8%E5%B9%B3%E5%BA%9C%E5%BF%97_v.12%2C%E5%8D%B7%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B8%89--%E4%BA%8C%E5%8D%81%E5%9B%9B.pdf&page=3 《永平府志》(清康熙刊本)卷23 folio 2a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_47947658_%E7%9B%A7%E9%BE%8D%E7%B8%A3%E5%BF%97_v.8%E5%8D%B7%E5%85%AD.pdf&page=3 《盧龍縣志》(清康熙刊本)卷6後 folio 2a]; variant of ⿱山褁([https://hc.jsecs.org/irg/ws2024/app/?id=01279 WS2024-01279]) || *WS2027 || E864
|-
| ⿱嵬𧘇 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_47811831_%E6%B0%B8%E5%B9%B3%E5%BA%9C%E5%BF%97_v.12%E5%8D%B7%E4%BA%8C%E5%8D%81%E4%B8%89--%E4%BA%8C%E5%8D%81%E5%9B%9B.pdf&page=5 《永平府志》(清乾隆刊本)卷23 folio 3b]; variant of 㠢 || pending more evidences ||
|-
| ⿵門演 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=13 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門前 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=13 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門津 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=13 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1]|| ||
|-
| ⿵門混 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=14 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1]|| ||
|-
| ⿵門勝 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=14 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門淳 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=15 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門溧 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=15 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門追 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=15 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門⿱地⿰地地 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=16 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門端 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=16 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門𠓉 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=16 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門謙 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=16 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿵門管 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13] (Variant of ⿵門宫 ?) || ||
|-
| ⿵門雲 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=22 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 13]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=17 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿱雨物 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6521_道藏_第919冊.pdf&page=23 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷2 folio 14] || ||
|-
| ⿵門督 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-6436_道藏_第924冊.pdf&page=23 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷7] (Pre-normalized form: ⿵門𣈉)|| ||
|-
| ⿵門隂 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-6436_道藏_第924冊.pdf&page=23 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷7] (Also a Zhuang character.) || ||
|-
| ⿵門加 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-6436_道藏_第924冊.pdf&page=23 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷7] || ||
|-
| ⿵門太 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-6436_道藏_第924冊.pdf&page=23 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷7] || ||
|-
| ⿵門上 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-6436_道藏_第924冊.pdf&page=24 上清眾經諸真聖秘(明正統道藏本)卷7] (May also be a Zhuang character; simplified form encoded at 𬮛 U+2CB9B)|| || E7AB
|-
| ⿱穴每 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999004714-2797_%E6%93%AC%E5%B1%B1%E5%9C%92%E9%81%B8%E9%9B%86_%E7%AC%AC23%E5%86%8A.pdf&page=78 《擬山園選集》(清順治刊本)卷75 folio 23b](豪𫡟戃恍,曰斯𢇫⿱穴每。遵養屖㣢,𡻪𡻙偘古); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4764048 峩眉山志(清康熙刊本)卷12 folio 19b](p. 63)(雖佌傂其逢迎,亦𢇫⿱穴每而各足); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AShanghai_%E5%B3%A8%E7%9C%89%E7%B8%A3%E5%BF%97%E5%8D%81%E4%BA%8C%E5%8D%B7.pdf&page=294 《[康熙]峩眉縣志》(清乾隆5年刊本)卷12 folio 7b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-311999100054-52970_%E5%98%89%E5%AE%9A%E5%BA%9C%E5%BF%97_%E6%B8%85%E5%90%8C%E6%B2%BB3%E5%B9%B4(1864)_%E5%8D%B7%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%B9%9D.pdf&page=8 《重修嘉定府志》(清同治刊本)卷39 folio 8a]; [https://www.loc.gov/resource/lcnclscd.2012402113.1A003/?sp=68&st=image&r=0.521,0.474,0.486,0.415,0 《題韻直音篇》(明成化刊本)卷3 folio 67b](音蒲,𢇫⿱穴每,細筭也); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-01132_1_%E6%96%B0%E7%B7%A8%E4%BD%B5%E9%9F%B3%E9%80%A3%E8%81%B2%E9%9F%BB%E5%AD%B8%E9%9B%86%E6%88%90.pdf&page=178 《新編併音連聲韻學集成》(明成化刊本)卷2 folio 83b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_430543556_%E8%A9%9E%E6%9E%97%E6%B5%B7%E9%8C%AF_v.9.pdf&page=22 《詞林海錯》(明萬曆刊本)卷8 folio 16a] || *WS2027 || F5C6
|-
| ⿵門宫 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=16 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] (Variant of ⿵門管 ?) || ||
|-
| ⿵門沌 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:NLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=36 太上玉珮金璫太極金書上經(明正統道藏本)卷1] || ||
|-
| ⿳亠口⿳冖二自 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999013608-21703_%E9%87%91%E5%8F%B2_%E7%AC%AC26%E5%86%8A.pdf&page=2 《金史》(明洪武刊本)卷66 folio 1a](⿳亠口⿳冖二自,本名阿里剌); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-he16_02693_0018_%E6%BD%9B%E7%A0%94%E5%A0%82%E9%87%91%E7%9F%B3%E6%96%87%E8%B7%8B%E5%B0%BE_4.pdf&page=87 《潛研堂金石文跋尾》(清嘉慶刊本)續卷6 folio 4a](右完顏⿱畗日孔廟祭文……金史宣宗紀承安二年八月丙戌左宣徽使⿳亠口⿱冖苜爲尚書右丞,三年十二月丙戌尚書右丞⿳亠口⿱冖苜罷免,凡史不書姓者皆完顏氏,則⿳亠口⿱冖苜與⿱畗日卽一人矣。金史始祖以下諸子傳⿳亠口⿳冖二自,本名阿里剌,以皇家近親收充東宮護衛,承安二年拜尚書右丞,出爲泰定軍節度使。⿳亠口⿳冖二自與⿳亠口⿱冖苜字形相似,傳稱皇家近親,其世系則不可攷矣。⿳亠口⿱冖苜⿳亠口⿳冖二自皆不見於字書,葢轉寫之譌,當從石刻爲正。說文:『𦤘,用也,从亯从自』,讀若庸,此作⿱畗日者,隸體小變耳。); [https://rarebooks-maps.npm.edu.tw/index.php?act=Display/image/134076ytePGVo#09J 《泰和五音新改並類聚四聲篇(金崇慶刊元修本)》卷4 亠部 俗字背篇](余頌切,用也,鼻知真香所食也); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999017142-13065_%E4%BA%8C%E5%8D%81%E5%9B%9B%E5%8F%B2_%E7%AC%AC561%E5%86%8A.pdf&page=85 《金史》(清乾隆刊本)卷120 folio 13a]; variant of 𦤘/𠅿 || U+2017F + VS18 ||
|-
| ⿳亠口⿳冖二日 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999013608-21823_%E9%87%91%E5%8F%B2_%E7%AC%AC34%E5%86%8A.pdf&page=51 《金史》(明洪武刊本)卷94 folio 6a](明昌元年同知棣州防禦使⿳亠口⿳冖二日); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910005626_%E5%85%83%E8%87%B3%E6%AD%A3%E6%9C%AC%E9%87%91%E5%8F%B2_v.22_no.23.pdf&page=137 《金史》(元至正刊本)] gives 𠅿 || U+2017F + VS19 ||
|-
| ⿳亠口⿳冖二白 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/619277 《管城碩記》(清乾隆刊本)卷21 folio 7b](p. 9: 金史始祖下諸子⿳亠口⿳冖二白,本名阿里剌,無⿳亠口⿳冖二白字) || U+2017F + VS20 ||
|-
| ⿳亠口⿱冖苜 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999013608-21428_%E9%87%91%E5%8F%B2_%E7%AC%AC5%E5%86%8A.pdf&page=40 《金史》(明洪武刊本)卷11 folio 2b](丙戌尚書右丞⿳亠口⿱冖苜罷); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4896877 《金史》(明萬曆刊本)卷10 folio 16b](p.19); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-he16_02693_0018_%E6%BD%9B%E7%A0%94%E5%A0%82%E9%87%91%E7%9F%B3%E6%96%87%E8%B7%8B%E5%B0%BE_4.pdf&page=87 《潛研堂金石文跋尾(清嘉慶刊本)續卷6 folio 4a》](see ⿳亠口⿳冖二自 above) || U+2017F + VS21 ||
|-
| ⿳亠丷⿱冖𥃭 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999013608-21428_%E9%87%91%E5%8F%B2_%E7%AC%AC5%E5%86%8A.pdf&page=36 《金史》(明洪武刊本)卷10 folio 16a](丙戌,以左丞相襄為左副元帥,參知政事董師中尚書左丞,左宣徽使⿳亠丷⿱冖𥃭尚書右丞,戶部尚書楊伯通參知政事); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZJLib-631aa108504e722bfaf23b4a-2_%E9%87%91%E5%8F%B2%E4%B8%80%E7%99%BE%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%BA%94%E5%8D%B7%E7%9B%AE%E9%8C%84%E4%BA%8C%E5%8D%B7_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=220 《金史》(明嘉靖刊本)卷10 folio 16a]; variant of ⿳亠口⿱冖苜 || U+2017F + VS22 ||
|-
| ⿱畗日 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWUL-he16_02693_0018_%E6%BD%9B%E7%A0%94%E5%A0%82%E9%87%91%E7%9F%B3%E6%96%87%E8%B7%8B%E5%B0%BE_4.pdf&page=87 《潛研堂金石文跋尾(清嘉慶刊本)續卷6 folio 4a》](see ⿳亠口⿳冖二自 above); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC403-312001065369-96079_%E7%BA%8C%E4%BF%AE%E6%9B%B2%E9%98%9C%E7%B8%A3%E8%AA%8C_%E6%B0%91%E5%9C%8B23%E5%B9%B4(1934)_%E5%8D%B7%E5%85%AB.pdf&page=3 續修曲阜縣志(民國鉛印本)卷8 folio 2b, 3a](相國完顏⿱畗日昭告至聖文) || *WS2027 || F69B
|-
| ⿱亯目 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999013608-21948_%E9%87%91%E5%8F%B2_%E7%AC%AC44%E5%86%8A.pdf&page=30 《金史》(明洪武刊本)卷120 folio 12b](吏部郎中⿱亯目……爲貢壽……監察御史徒單德勝劾其事,下刑部逮⿱亯目等問狀); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZJLib-631aa108504e722bfaf23b4a-19_%E9%87%91%E5%8F%B2%E4%B8%80%E7%99%BE%E4%B8%89%E5%8D%81%E4%BA%94%E5%8D%B7%E7%9B%AE%E9%8C%84%E4%BA%8C%E5%8D%B7_%E7%AC%AC19%E5%86%8A.pdf&page=24 《金史》(明嘉靖刊本)卷120 folio 12b]; variant of 𦤘 || U+26918 + VS18 ||
|-
| ⿰口歡 || [https://jodoshuzensho.jp/zojoji/koryo/viewer/104/513/1132/104_513_1132.html 《新集藏經音義隨函録》(高麗藏再雕本)第14冊 folio 7a](pp8)(⿰口𭭕⿱⿻𰀁⿱口艹口(喜)<上火官反>); traditional variant of 𭇳; normalize to ⿰口歡 || *WS2027 || F68B
|-
| ⿹𣪊白 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWZLib-DB-526035_%E9%84%89%E5%85%88%E5%93%B2%E9%81%BA%E8%91%97%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E5%8D%81%E5%86%8A%EF%BC%88%E6%B5%B7%E6%BE%A8%E6%96%B9%E8%A8%80%E5%8D%B7%E4%B8%8B%EF%BC%89.pdf&page=14 《海澨方言》(溫州市圖書館藏民國浙江省永嘉區徵輯鄉先哲遺著委員會抄本,索書號:善001060(20))卷下](⿹𣪊白,音白,卵中白,今通用白), [http://arcgxhpv7cw0.db.wzlib.cn/detail_m.html?id=525945 category]; 包文朴: 《乐清方言词典》中国广播电视出版社. 2004. ISBN 9787534319648 p. 373; See also 《[https://ctext.org/library.pl?if=en&file=77415&page=1517 康熙字典]》:《集韻》𪏙,卵中黃 || *WS2027 || F6A0
|-
| ⿳穴𫩏⿰⿱⺕⺕⿺乚𱕻 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-03740_1_%E6%BC%B3%E5%B7%9E%E5%BA%9C%E5%BF%97.pdf&page=949 《漳州府志》(明萬曆元年刊本)卷23 folio 13b](磁⿳穴𫩏⿰⿱⺕⺕⿺乚𱕻渡); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4761519 《漳州府志》(明萬曆41年序刊本)卷28 folio 15a](p. 75) gives ⿰石竈渡 || U+2A6A8 + VS18 ||
|-
| ⿰⿱日來阝 || [https://nrs.lib.harvard.edu/urn-3:fhcl:11678267?n=401 《畿輔通志》(清雍正刊本)卷13 folio 46b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_48349497_%E6%9D%9F%E9%B9%BF%E7%B8%A3%E5%BF%97_v.1%E7%9B%AE%E5%BD%95seq.19%EF%BC%8C%E5%8D%B7%E9%A6%96--%E5%8D%B7%E4%B8%89.pdf&page=41 《束鹿縣志》(清乾隆刊本)卷2 folio 2b]; variant of [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?id=04020 ⿰⿱旦來阝] || U+3314E + VS18 ||
|-
| ⿳亠口⿳冖口自 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/2852618 《御批歷代通鑑輯覽》(清嘉慶江寧布政司刊本)卷89 folio 7a](p. 9); [https://archive.org/details/q_058_yupi_v45_0001/page/n13/mode/2up 《御批歷代通鑑輯覽》(清乾隆53年武英殿刊本)卷89 folio 7a] gives ⿳亠口⿳冖二自; variant of 𠅿 || U+2017F + VS23 ||
|-
| ⿳亠口⿳冖工月 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_50961971_%E5%AE%A3%E5%8C%96%E5%BA%9C%E5%BF%97_v.7%E5%8D%B7%E5%8D%81%E5%85%AD-%E5%8D%81%E5%85%AB.pdf&page=72 《宣化府志》(清乾隆刊本)卷18 folio 20b](完顏~,金史本傳,明昌二年); variant of 𠅿 || U+2017F + VS24 ||
|-
| ⿳亠口⿳冖工目 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4896875 《金史》(明萬曆北京國子監刊本)目錄 folio 9b](p. 19); variant of 𠅿 || U+2017F + VS25 ||
|-
| ⿱執瓦 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZJLib-62836c1ad8147868cc5325f1-3_%E8%90%AC%E6%9B%86%E7%B4%B9%E8%88%88%E5%BA%9C%E5%BF%97%E4%BA%94%E5%8D%81%E5%8D%B7_%E7%AC%AC3%E5%86%8A.pdf&page=31 《紹興府志》(明萬曆刊本)卷2 folio 9a](蓋總其費,白金鍰計不滿萬者百有十,自木⿱執瓦石之材以至畚鍤版幹募人之力,無一求而不給焉); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_50681675_%E7%B4%B9%E8%88%88%E5%BA%9C%E5%BF%97_v.2%E5%8D%B7%E4%BA%8C.pdf&page=13 《紹興府志》(清康熙刊本)卷2 folio 10b]; variant of ⿱執石/𤮅 || *WS2027 || F5C0
|-
| ⿱丿𠑷 || [https://www.digital.archives.go.jp/img/4752800 《襄陽府志》(明萬曆刊本)卷44 folio 14b](p17); [https://www.digital.archives.go.jp/img/4758931 《湖廣總志》(明萬曆刊本)卷80 folio 33b](p94); variant of 兏 || U+514F + VS19 ||
|-
| ⿱丿圥 || [https://www.digital.archives.go.jp/img.pdf/4470926 《湖廣通志》(清雍正刊本) juan 83 (pp29) folio 26 L2]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999031900-138595_%E8%98%89%E5%8F%A4%E4%BB%8B%E6%9B%B8%E5%89%8D%E9%9B%86_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=14 《穆天子傳》(明天啓蘉古介書本)] folio 13a; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_49932766_%E6%B9%96%E5%BB%A3%E9%80%9A%E5%BF%97_v.18%E5%8D%B7%E5%9B%9B%E5%8D%81%E5%9B%9B-%E5%9B%9B%E5%8D%81%E5%85%AD.pdf&page=64 《湖廣通志》(清康熙刊本)卷45 folio 24b]; variant of 兏 || U+514F + VS20 ||
|-
| ⿱王儿 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301015432-295565_%E5%B9%B3%E6%B4%A5%E9%A4%A8%E5%8F%A2%E6%9B%B8%E4%B8%89%E5%8D%81%E5%85%AB%E7%A8%AE_%E4%BA%8C%E7%99%BE%E5%9B%9B%E5%8D%81%E5%85%AB%E5%8D%B7_%E7%AC%AC9%E5%86%8A.pdf&page=27 《穆天子傳》(清光緒朱氏槐廬家塾重刊平津館叢書叢書本)卷4 folio 1b]; || U+514F + VS21 ||
|-
| ⿰⿱丿击邕 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301015432-295565_%E5%B9%B3%E6%B4%A5%E9%A4%A8%E5%8F%A2%E6%9B%B8%E4%B8%89%E5%8D%81%E5%85%AB%E7%A8%AE_%E4%BA%8C%E7%99%BE%E5%9B%9B%E5%8D%81%E5%85%AB%E5%8D%B7_%E7%AC%AC9%E5%86%8A.pdf&page=27 《穆天子傳》(清光緒朱氏槐廬家塾重刊平津館叢書叢書本)卷4 folio 1b](重⿰⿱丿击邕氏之西疆<道藏本作⿰⿱丿击𪩡>) || U+22004 + VS18 ||
|-
| ⿰⿱丰凵𪩡 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWZLib-DB-433313_%E8%8C%83%E6%B0%8F%E5%A5%87%E6%9B%B8%E2%96%A1%E2%96%A1%E7%A8%AE%EF%BC%88%E7%AC%AC%E4%B8%83%E5%86%8A%E9%83%AD%E5%AD%90%E7%BF%BC%E8%8E%8A%E4%B8%80%E5%8D%B7%E3%80%81%E7%A9%86%E5%A4%A9%E5%AD%90%E5%82%B3%E5%85%AD%E5%8D%B7%EF%BC%89.pdf&page=31 《穆天子傳》(明嘉靖天一閣刊本)folio 18b] || U+22004 + VS19 ||
|-
| ⿰⿱丿击𪩡 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-6248_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC634%E5%86%8A.pdf&page=3 《穆天子傳》(正統道藏本)卷4 folio 2a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_53549600_%E8%A5%BF%E4%BA%AC%E9%9B%9C%E8%A8%98_v.8-_%E9%80%B8%E5%91%A8%E6%9B%B8_-_%E5%8D%81%E5%8D%B7_-_%E5%AD%94%E6%99%81%E6%B3%A8%2C_%E7%A9%86%E5%A4%A9%E5%AD%90%E5%82%B3_-_%E5%85%AD%E5%8D%B7_-_%E9%83%AD%E7%92%9E%E6%B3%A8%2C_%E8%A5%BF%E4%BA%AC%E9%9B%9C%E8%A8%98_-_%E5%85%AD%E5%8D%B7_-_%E8%91%9B%E6%B4%AA%E9%9B%86.pdf&page=143 《穆天子傳》(明萬曆漢魏叢書本)卷4 folio 1b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999031900-138595_%E8%98%89%E5%8F%A4%E4%BB%8B%E6%9B%B8%E5%89%8D%E9%9B%86_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=14 《穆天子傳》(明天啓蘉古介書本)folio 13a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AShanghai_%E7%A9%86%E5%A4%A9%E5%AD%90%E5%82%B3%E6%B3%A8%E7%96%8F%E5%85%AD%E5%8D%B7%E9%A6%96%E4%B8%80%E5%8D%B7%E6%9C%AB%E4%B8%80%E5%8D%B7.pdf&page=153 《穆天子傳註疏》(清抄本)](重⿰⿱丿击𪩡,國名,从⿰⿱丿击邕省,音壅) || U+22004 + VS20 ||
|-
| ⿰彳刀 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL215_%E7%8E%89%E6%B5%B7_04.pdf&page=745 《玉海》(元至正刊本)卷87 folio 39a](祥符元年……大食……國蕃官李麻⿰彳刀遣使貢玉圭); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_428497610_%E6%B7%B5%E9%91%91%E9%A1%9E%E5%87%BD_v.115.pdf&page=29 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷363 folio 27a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003117_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.1.pdf&page=140 《六書存》(1924,鉛印本)卷1 folio 54a]([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536884&searchKey=%E8%95%83%E5%AE%98%E6%9D%8E%E9%BA%BB 稿本]) || || F5C1
|-
| ⿰山蘆 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1011667&imageId=7689695&searchKey=%E7%A6%8F%E5%B1%B1%E7%B8%A3%E5%8D%97%E4%BA%94%E5%8D%81%E9%87%8C 《寰宇通志》(明景泰刊本)卷76 folio 2b](峆⿰山蘆山); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012851&imageId=9836931 《大明一統志》(明天順刊本)卷25 folio 3a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003117_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.1.pdf&page=140 《六書存》(1924,鉛印本)卷1 folio 46a](疑爲㠠字之贅文,以見一統志存之)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536874&searchKey=%E7%A6%8F%E5%B1%B1%E7%B8%A3%E5%8D%97%E4%B8%89%E5%8D%81%E9%87%8C 稿本]); variant of 㠠 || || E0D1
|-
| ⿰日墨 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999014620-112891_%E8%B7%AF%E5%8F%B2_%E7%AC%AC2%E5%86%8A.pdf&page=16 《路史》(明嘉靖刊本)前紀卷4 folio 15a](⿰日墨者曰竢河之清夸者又曰日月兾爾); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003118_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.2.pdf&page=14 《六書存》(1924,鉛印本)卷2 folio 6b](⿰日墨音墨轉去聲,音同昧)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536899&searchKey=%E7%AB%A2%E6%B2%B3%E4%B9%8B%E6%B8%85%E5%A4%B8 稿本]) || || E2A9
|-
| ⿺毛嬰 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL215_%E7%8E%89%E6%B5%B7_07.pdf&page=580 《玉海》(元至正刊本)卷154 folio 15a 唐安國獻名馬]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY000580_%E6%96%87%E7%8D%BB%E9%80%9A%E8%80%83_%E4%B8%80%E7%99%BE%E4%B8%80%E5%86%8A_%E5%85%83%E9%A6%AC%E7%AB%AF%E8%87%A8%E8%91%97_%E5%85%83%E6%B3%B0%E5%AE%9A%E5%85%83%E5%B9%B4%E8%A5%BF%E6%B9%96%E6%9B%B8%E9%99%A2%E5%88%BB%E6%9C%AC5.pdf&page=1191 《文獻通考》(中華再造善本影印元泰定元年西湖書院刊本)卷338 folio 4a]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012852&imageId=9861929&searchKey=%E6%9F%98%E8%BE%9F%E5%A4%A7 《文獻通考》(明嘉靖三年司禮監刊本)卷338 folio 6a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003118_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.2.pdf&page=38 《六書存》(1924,鉛印本)卷2 folio 18b](同纓)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536916&searchKey=%E7%B5%A1%E4%B9%8B%E9%A1%9E 稿本]); alternative: [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ASBL035_%E5%94%90%E6%9B%B8_4.pdf&page=296 《唐書》(宋紹興刊本)卷221下 folio 2a] gives 𣰽 || *WS2027 || E2B1
|-
| ⿰氵魏 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1011667&imageId=7690651&searchKey=%E6%89%80%E5%9F%8E%E8%A5%BF%E5%B1%B1%E6%8E%A5%E5%A4%A9 《寰宇通志》(明景泰刊本)卷100 folio 10b](天⿰氵魏湫); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1000410&imageId=1262116&searchKey=%E5%85%AD%E5%8D%81%E9%87%8C%E4%B8%80%E5%90%8D%E5%A4%A9 《大明一統志》(明天順刊本)卷37 folio 19a]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1000624&imageId=1402642&searchKey=%E6%96%87%E7%B8%A3%E4%B8%80%E5%90%8D%E5%A4%A9 《廣與記》(清康熙刊本)卷9 folio 6a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003118_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.2.pdf&page=45 《六書存》(1924,鉛印本)卷2 folio 22a](音魏,湫名)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536921&searchKey=%E9%9F%B3%E9%AD%8F 稿本]); alternative: 魏 || || E338
|-
| ⿰氵邰 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_428498044_%E5%B1%B1%E5%A0%82%E8%82%86%E8%80%83_v.13.pdf&page=75 《山堂肆考》(明萬曆47年補修本)商集卷3 folio 20a]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012477&imageId=9145379&searchKey=%E5%85%83%E8%B1%90%E5%88%9D%E9%99%A4 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷90 folio 42a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003118_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.2.pdf&page=50 《六書存》(1924,鉛印本)卷2 folio 24b](音邰,人名)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536924&searchKey=%E5%85%83%E8%B1%90%E5%88%9D%E9%99%A4 稿本]); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999032685-14782_%E5%B1%B1%E5%A0%82%E8%82%86%E8%80%83_%E7%AC%AC10%E5%86%8A.pdf&page=76 山堂肆考(明萬曆23年刊本)商集卷3 folio 20a] gives 洵; error of 洵 || || E38D
|-
| ⿰火厓 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1001260&imageId=2326362&searchKey=%E6%97%A5%E7%85%83%E5%8D%92 《大明會典》(明萬曆刊本)卷105 folio 7b](洪武二年其國王陳日煃遣使朝貢請封,詔封為安南國王,賜鍍金銀印誥命,未至而日煃卒,以封其弟日⿰火厓); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999030837-218413_%E7%9A%87%E6%98%8E%E5%BE%9E%E4%BF%A1%E9%8C%84_%E7%AC%AC3%E5%86%8A.pdf&page=55 《皇明從信錄》(明末刊本)卷7 folio 23a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003118_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.2.pdf&page=59 《六書存》(1924,鉛印本)卷2 folio 29a](音厓)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536929&searchKey=%E5%85%B6%E5%BC%9F%E6%97%A5 稿本]) || || E45E
|-
| ⿰王幹 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012096&imageId=8250358 《唐類函(明萬曆31年刊本)》卷107 folio 14b](稽山川之神瑞兮,識⿰王幹璇之内敷); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012948&imageId=10034152&searchKey=%E7%A5%9E%E7%91%9E%E5%85%AE%E8%AD%98 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷204 folio 30b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_428501966_%E4%BD%A9%E6%96%87%E9%9F%BB%E5%BA%9C_v.25.pdf&page=115 《佩文韻府》(清康熙刊本)卷16下 folio 228a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=5 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 2a](音義未詳……按:⿰王幹璇連用,於義當從⿰王幹)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536948&searchKey=%E6%88%B2%E7%8C%B4%E8%80%8C%E7%B8%B1%E7%8C%BF%E4%BD%95 稿本]); [https://db2.sido.keio.ac.jp/kanseki/bib_frame?id=006903 《初學記》(南宋刊本)卷21 folio 15a] gives 嘉疑 || || E477
|-
| ⿰氵碣 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:Harvard_drs_49295996_%E9%9B%B2%E4%B8%AD%E9%83%A1%E5%BF%97_v.15%E5%8D%B7%E5%8D%81%E4%B8%89-%E5%8D%81%E5%9B%9B.pdf&page=11 《雲中郡志》(清順治刊本)卷13 folio 46a](泉流峽中,⿰氵砰⿰氵碣⿰氵磳⿰氵𥐪如建瓶); variant of ⿰氵𥔀 || || E47B
|-
| ⿰瓌攵 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012477&imageId=9169882&searchKey=%E6%88%B2%E7%8C%B4%E8%80%8C%E7%B8%B1%E7%8C%BF%E4%BD%95 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷431 folio 37b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=5 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 2a](音義未詳,⿰瓌攵疑瓌字之譌,以下文字連用誤書)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536948&searchKey=%E6%88%B2%E7%8C%B4%E8%80%8C%E7%B8%B1%E7%8C%BF%E4%BD%95 稿本]); variant of ⿰瓌欠() || U+32C14 + VS18 ||
|-
| ⿰石茖 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ATianyige-330000-1705-0005682_%E8%A0%9B%E8%A0%93%E9%9B%86%E4%BA%94%E5%8D%B7_%E6%98%8E%E7%9B%A7%E6%9F%9F%E8%91%97_%E6%98%8E%E5%98%89%E9%9D%96%E5%88%BB%E6%9C%AC.pdf&page=147 《蠛蠓集》(明嘉靖刊本)卷3 folio 37b〈嘉禾樓賦〉](爾乃萬楹攅淈,磥砢連扔,飛杗虹繞,浮柱雲征,芝栭⿰石茖磊,穹櫨傺傂,拉盭傴僂,枝掌糾㑹); [https://rarebooks-maps.npm.edu.tw/index.php?act=Display/image/140993M1cohKL 《龍龕手鑑》(宋高宗浙刊本)卷4 石部入聲](⿰石若⿰石茖<二俗>硌<正,音洛,磊~也三); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1007213&imageId=4961293 《滑縣志》(清康熙刊本)卷9 folio 43b](⿰䂖茖) || *WS2027 || E47E
|-
| ⿰石落 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_48639042_%E7%BA%8C%E6%96%87%E9%81%B8_v.3.pdf&page=9 《續文選》(明崇禎刊本)卷3 folio 7a]; variant of ⿰石茖 || pending more evidences || E484
|-
| ⿰田昔 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-01537_93_%E8%88%8A%E5%94%90%E6%9B%B8.pdf&page=29 《舊唐書》(明嘉靖刊本)卷195 folio 2a](以……白霫爲窴⿰田昔顏州); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_430542858_%E5%AD%90%E5%8F%B2%E7%B2%BE%E8%8F%AF_v.27.pdf&page=52 《子史精華》(清雍正刊本)卷78 folio 10a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=17 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 8a]([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536954&searchKey=%E5%9C%B0%E5%90%8D%E8%88%8A%E5%94%90%E6%9B%B8 稿本]); 新唐書 and 玉海 give 窴顏州 without ⿰田昔, error of ligated form of 音田? || || E48B
|-
| ⿰石毀 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZJLib-6264eb850aa54158f394115f-8_%E5%AD%97%E5%BD%99%E5%8D%81%E4%BA%8C%E9%9B%86%E9%A6%96%E4%B8%80%E5%8D%B7%E6%9C%AB%E4%B8%80%E5%8D%B7%E9%9F%BB%E6%B3%95%E7%9B%B4%E5%9C%96%E4%B8%80%E5%8D%B7%EF%BC%9B%E9%9F%BB%E6%B3%95%E6%A9%AB%E5%9C%96%E4%B8%80%E5%8D%B7_%E7%AC%AC8%E5%86%8A.pdf&page=167 《字彙》(明萬曆刊本)午集石部十二畫](䃣,與⿰石毀同); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1011225&imageId=7250569&searchKey=%E5%88%97%E5%AD%90%E4%BA%8B%E6%9C%89%E7%A0%B4 《正字通》(清康熙刊本)午集石部十二畫]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=25 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 12a](音義同毀)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536960&searchKey=%E5%88%97%E5%AD%90%E4%BA%8B%E6%9C%89%E7%A0%B4 稿本]); variant of 毀 || || E48D
|-
| ⿰石斿 || [https://commons.m.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY100162_%E5%8C%97%E5%A0%82%E6%9B%B8%E9%88%94_%E5%94%90%E8%99%9E%E4%B8%96%E5%8D%97%E8%BC%AF_%E6%98%8E%E6%8A%84%E6%9C%AC.pdf&page=942 《北堂書鈔》(元末陶宗儀影宋抄本)卷146](郭璞𥂁池賦云:磊磪碌⿰石斿,鍔剡棊方,玉閠膏津,雪自陵崗也); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-364-0072_%E5%8C%97%E5%A0%82%E6%9B%B8%E9%88%94_%E5%B7%BB141-147.pdf&page=65 《北堂書鈔》(明萬曆刊本)卷146 folio 3b]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012096&imageId=8254876&searchKey=%E7%A2%8C%E9%8D%94%E5%89%A1 《唐類函》卷178 folio 10b]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012477&imageId=9167418&searchKey=%E7%A2%8C%E9%8D%94%E5%89%A1 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷391 folio 12b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=30 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 14b](音遊義未詳)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536964&searchKey=%E7%A3%8A%E7%A2%BA 稿本]); alternative text: 𡸮碓 || || E496
|-
| ⿱竹窮 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-GBZX0301013489-263581_%E8%90%AC%E9%A6%96%E5%94%90%E4%BA%BA%E7%B5%95%E5%8F%A5_%E4%B8%80%E7%99%BE%E3%80%87%E4%B8%80%E5%8D%B7_%E7%AC%AC11%E5%86%8A.pdf&page=21 《萬首唐人絕句詩》(明嘉靖刊本)卷49 folio 6a 〈宿建溪〉](𥳌⿱竹窮一席眠還坐,蛙噪螢飛夜未央); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999031629-13586_%E5%85%A8%E5%94%90%E8%A9%A9_%E7%AC%AC52%E5%86%8A.pdf&page=41 《全唐詩》(清康熙刊本)卷349 folio 15b]; [https://viewer.onb.ac.at/103707F8 《駢字類編》(清雍正刊本)卷81 folio 14a](p1244); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=49 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 24a](𥳌⿱竹窮,竹覃也)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536977&searchKey=%E7%9C%A0%E9%82%84%E5%9D%90 稿本]); alternative: 蕯藭 || || E4A4
|-
| ⿱竹穇 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANCL-03252_%E5%90%B3%E9%83%A1%E5%BF%97.pdf&page=26 《吳郡志》(宋紹定刊本)卷2 folio 6a](陸龜蒙皮日休魚具詩序……錯薪於水中曰⿱竹⿰禾叅(音撡)); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999026569-16050_%E6%9D%BE%E9%99%B5%E9%9B%86_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=66 《松陵集》(明弘治刊本)卷4 folio 1a], [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999026569-16050_%E6%9D%BE%E9%99%B5%E9%9B%86_%E7%AC%AC1%E5%86%8A.pdf&page=69 folio 3b]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1013145&imageId=10362742&searchKey=%E9%8C%AF%E8%96%AA%E6%96%BC%E6%B0%B4%E4%B8%AD 《吳郡志》(清乾隆刊本)卷24 folio 3b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_428500972_%E5%94%90%E8%A9%A9%E9%A1%9E%E8%8B%91_v.43.pdf&page=88 《唐詩類苑》(明萬曆刊本)卷182 folio 21a], [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_428500972_%E5%94%90%E8%A9%A9%E9%A1%9E%E8%8B%91_v.43.pdf&page=90 folio 22b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_430540547_%E8%A9%A9%E9%9B%8B%E9%A1%9E%E5%87%BD_v.24.pdf&page=131 《詩雋類函》(明萬曆刊本)卷124 folio 15b]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1008041&imageId=5462530&searchKey=%E9%8C%AF%E8%96%AA%E6%96%BC%E6%B0%B4%E4%B8%AD 《震澤縣志》(清乾隆刊本)卷25 folio 16b]; [https://www.shidianguji.com/zh/book/SK3146/chapter/1k0i5j4pq5gd7?page_from=reading_page¶graphId=7372659098057490483&hightlightIndex=0&topicId=&version=2&contentMatch=1&keywords=%E5%9F%8E%E5%8D%97%E4%BD%86%E6%95%B0%E9%87%8C&refreshId=1750255489600 《古歡堂詩集》(文淵閣四庫全書本)卷5 folio 27b](罩𦊔⿱竹⿰禾叅籪盡可畵); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=51 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 25a](參衫二音)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536979&searchKey=%E5%8F%83%E8%A1%AB%E4%BA%8C%E9%9F%B3 稿本]); variant of 𥶠, non-cognate: 𥤇 || || E4C1
|-
| ⿱竹䅟 || [https://www.shidianguji.com/zh/book/SDZJ0154/chapter/1k2ksw874rqqu?page_from=searching_page¶graphId=7380240446330798130&keywords=%E9%94%99%E8%96%AA%E4%BA%8E%E6%B0%B4%E4%B8%AD&hightlightIndex=0&topicId=&version=8 《姑蘇志》(明正德刊本)卷13 folio 8a](⿱竹𥠩); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1008223&imageId=5564001&searchKey=%E9%8C%AF%E8%96%AA%E6%96%BC%E6%B0%B4%E4%B8%AD 《上海縣志》(清康熙刊本)卷1 folio 27b]; || || E4C2
|-
| ⿱竹摻 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1009071&imageId=5978588&searchKey=%E5%9F%8E%E5%8D%97%E4%BD%86%E6%95%B8%E9%87%8C 《長河志籍考》卷7 folio 2b](⿱竹撡); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1007947&imageId=5379866&searchKey=%E9%8C%AF%E8%96%AA%E6%96%BC%E6%B0%B4%E4%B8%AD 《烏程縣志》(清光緒刊本)卷29 folio 30b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=51 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 25a](⿱竹穇亦作⿱竹摻)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536979&searchKey=%E5%8F%83%E8%A1%AB%E4%BA%8C%E9%9F%B3 稿本]) || || E4C6
|-
| ⿱竹黽 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-412004000936-83412_%E5%8F%A4%E4%BB%8A%E5%90%88%E7%92%A7%E4%BA%8B%E9%A1%9E%E5%82%99%E8%A6%81_%E7%AC%AC92%E5%86%8A.pdf&page=11 《古今合璧事類備要》(宋刊本)別集卷54 folio 4b], [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012821&imageId=9735836&searchKey=%E6%A4%8D%E6%96%BC%E5%AE%9B (明嘉靖刊本)別集卷54 folio 4a](⿱竹⿱口⿰𰀄⿺乚日); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY000442_%E7%99%BE%E5%B7%9D%E5%AD%B8%E6%B5%B7%E4%B8%80%E7%99%BE%E7%A8%AE%E4%B8%80%E7%99%BE%E4%B8%83%E5%8D%81%E4%B9%9D%E5%8D%B7_(%E5%AE%8B)%E5%B7%A6%E5%9C%AD_%E7%B7%A8_%E5%AE%8B%E5%88%BB%E6%9C%AC.pdf&page=2081 《百川學海》(中華再造善本影印宋咸淳刊本)竹譜 folio 9b](⿱竹黽植於𭓩……⿱竹黽竹見南郡賦)(⿱竹⿱口⿰𰀄⿺乚日), [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012102&imageId=8281738&searchKey=%E6%A4%8D%E6%96%BC%E5%AE%9B (明弘治刊本)竹譜 folio 9b]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012212&imageId=8422698&searchKey=%E6%A4%8D%E6%96%BC%E5%AE%9B 《新編古今事文類聚》(元刊本)後集卷24 folio 4a], [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1011911&imageId=8010688 (明內府刊本)後集卷24 folio 6b](⿱竹⿱口⿰𰀄⿺乚日); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012948&imageId=10048876&searchKey=%E6%A4%8D%E6%96%BC%E5%AE%9B 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷417 folio 11b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=51 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 25a](音黽)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536979&searchKey=%E9%9F%B3%E9%BB%BD%E7%AB%B9%E8%AD%9C 稿本]); variant of 𥱐? || || E4A9
|-
| ⿰石曇 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999031706-150857_%E9%80%9A%E9%9B%85_%E7%AC%AC11%E5%86%8A.pdf&page=9 《通雅》(清康熙刊本)卷34 folio 7b](瓽,大甕,今俗曰⿰石曇,曰埕); [https://homeinmists.ilotus.org/hd/orgpage.php?page=0476 《漢語大字典》土部 7畫](埕……《通雅·器用》:「瓽,大甕,今俗曰⿰石曇,曰埕」) || *WS2027 || E4AB
|-
| ⿰米亥 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012948&imageId=10038641&searchKey=%E5%B0%9A%E5%B9%BC%E7%85%AE%E7%B3%A0 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷371 folio 22a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=58 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 28b](音核,穀殼也)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536982&searchKey=%E5%B0%9A%E5%B9%BC%E7%85%AE%E7%B3%A0 稿本]) || || E4B8
|-
| ⿰舟尃 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=72 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 35b](音博,船名,閩中以大船載鹽至南臺撥運小船,名曰上⿰舟尃)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536990 稿本]) || || E4DD
|-
| ⿱艹髸 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AZHSY000346_%E5%AE%9B%E9%99%B5%E5%85%88%E7%94%9F%E6%96%87%E9%9B%86%E5%85%AD%E5%8D%81%E5%8D%B7_(%E5%AE%8B)%E6%A2%85%E5%A0%AF%E8%87%A3_%E6%92%B0_%E5%AE%8B%E7%B4%B9%E8%88%88%E5%8D%81%E5%B9%B4%E6%B1%AA%E4%BC%AF%E5%BD%A5%E5%88%BB%E5%98%89%E5%AE%9A%E5%8D%81%E5%85%AD%E5%B9%B4%E8%87%B3%E5%8D%81%E4%B8%83%E5%B9%B4%E9%87%8D%E4%BF%AE%E6%9C%AC.pdf&page=213 《宛陵先生文集》(中華再造善本影印宋紹興十年汪伯彥刻嘉定十六年至十七年重修本)卷44 folio 6a 〈志來上人𭔃示酴醿花并𡑅塼茶有感〉](宣城北寺來上人,獨有一叢盤嫩⿱艹髸。去歲遊吴求不得,今朝𮟃喜自持送。); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999019784-49383_%E5%AE%9B%E9%99%B5%E5%85%88%E7%94%9F%E6%96%87%E9%9B%86_%E7%AC%AC6%E5%86%8A.pdf&page=45 (明正統刊本)卷44 folio 5a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_428502898_%E4%BD%A9%E6%96%87%E9%9F%BB%E5%BA%9C_v.76.pdf&page=95 《佩文韻府》(清康熙刊本)卷60 folio 90b]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003119_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.3.pdf&page=73 《六書存》(1924,鉛印本)卷3 folio 36a](音閧……⿱艹髸與蕻同)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4536991&searchKey=%E8%88%87%E8%95%BB%E5%90%8C 稿本]); variant of 蕻 || || E4DF
|-
| ⿰氵螎 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ATianyige-330000-1705-0005682_%E8%A0%9B%E8%A0%93%E9%9B%86%E4%BA%94%E5%8D%B7_%E6%98%8E%E7%9B%A7%E6%9F%9F%E8%91%97_%E6%98%8E%E5%98%89%E9%9D%96%E5%88%BB%E6%9C%AC.pdf&page=137 《蠛蠓集》(明嘉靖刊本)卷3 folio 27b 〈㠠昆山賦〉](於是春氣⿰氵螎洩,羣鳥飛還); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_48639042_%E7%BA%8C%E6%96%87%E9%81%B8_v.3.pdf&page=18 《續文選》(明崇禎刊本)卷3 folio 16a]; variant of 瀜 || *WS2027 || E86A
|-
| ⿰氵飜 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ATianyige-330000-1705-0005682_%E8%A0%9B%E8%A0%93%E9%9B%86%E4%BA%94%E5%8D%B7_%E6%98%8E%E7%9B%A7%E6%9F%9F%E8%91%97_%E6%98%8E%E5%98%89%E9%9D%96%E5%88%BB%E6%9C%AC.pdf&page=134 《蠛蠓集》(明嘉靖刊本)卷3 folio 24b 〈崐崘山人賦〉](蹶䓗嶺,縣龍門,䶗底柱,䆮名藩。波汰膠盭,𢌞洑滮⿰氵飜,榮光四塞,郁郁紛紛); [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AHarvard_drs_48639042_%E7%BA%8C%E6%96%87%E9%81%B8_v.2.pdf&page=41 《續文選》(明崇禎刊本)卷2 folio 8b]; variant of 飜 || *WS2027 || E86B
|-
| ⿺鬼盧 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ATianyige-330000-1705-0005682_%E8%A0%9B%E8%A0%93%E9%9B%86%E4%BA%94%E5%8D%B7_%E6%98%8E%E7%9B%A7%E6%9F%9F%E8%91%97_%E6%98%8E%E5%98%89%E9%9D%96%E5%88%BB%E6%9C%AC.pdf&page=133 《蠛蠓集》(明嘉靖刊本)卷3 folio 23b 〈泰宇賦〉](抶英招而馽列蛸,鏺耗⿺鬼盧而殊竒潎); [https://rarebooks-maps.npm.edu.tw/index.php?act=Display/image/140993M1cohKL 《龍龕手鑑》(宋高宗浙刊本)卷3 鬼部](⿺鬼盧<俗>魖<正>) || *WS2027 || E86C
|-
| ⿰魚待 || [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1013613&imageId=11055051&searchKey=%E9%AF%89%E9%AD%9A 《龍巖州志》(清道光刊本)卷8 folio 10a](鯉魚,俗名⿰魚待魚); [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1010915&imageId=7033015&searchKey=%E5%A4%9A%E7%94%A2%E6%96%BC%E6%BA%AA%E6%BD%AD 《龍巖縣志》(民國鉛印本)卷10 folio 6b](鯉魚……俗稱稱⿰魚待魚。其作紅黃色者,名金⿰魚待), [https://web.archive.org/web/20250630152502/https://mp.weixin.qq.com/s?__biz=MzkxMTU5MjQ3NQ==&mid=2247485357&idx=1&sn=6fa6143ea5d0d6aa877bc9157c88ef5a&chksm=c0bf3f86d917b25c46a56e8e12caecbfd3012597750047e26639eff76fa5b471c6cf76453df4&mpshare=1&scene=23&srcid=0630I11yndHsUJe5W0wB6cFf&sharer_shareinfo=bdb8cb03f8eae64516b58af8d54e15c0&sharer_shareinfo_first=083a54365190fb4940a83f43a7a304a4#rd rationale of ⿰魚待 in a wechat article] || *WS2027 || E4EE
|-
| ⿰豆孚 || [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANAJDA-364-0072_%E5%8C%97%E5%A0%82%E6%9B%B8%E9%88%94_%E5%B7%BB31-40.pdf&page=84 《北堂書鈔》(明萬曆刊本)卷38 folio 6a]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012096&imageId=8247812 《唐類函》(明萬曆刊本)卷66 folio 8a]; [https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1012948&imageId=10028681 《淵鑑類函》(清康熙刊本)卷128 folio 13a]; [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANTUL-9910003120_%E5%85%AD%E6%9B%B8%E5%AD%98_v.4.pdf&page=7 《六書存》(1924,鉛印本)卷4 folio 3a](音孚)([https://guji.nlc.cn/read/book?metadataId=1006342&imageId=4537022&searchKey=%E4%BF%B8%E7%9B%A1%E9%A3%9F%E8%B1%86 稿本]); alternative text: 䴸 || *WS2027 || E86D
|}
=== Notes ===
{{*}} ⿰彳⿱幺月 is also in [https://www.babelstone.co.uk/CJK/Evidence/ZhonghuaXingshiYuanliuDacidian_1421.png 《中华姓氏源流大辞典》 p. 1421]. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 19:31, 28 March 2021 (UTC)
: 《中华姓氏源流大辞典》 quotes 《[http://rbook.ncl.edu.tw/NCLSearch/Search/SearchDetail?item=7ab09958c66440dc85bb9e044b4ad9d3fDUyODEz0&image=1&SourceID=# 希姓錄]》. However, the 范允臨校刊本 version folio 20 (pp23) L L6 gives 㣧. I suspect ⿰彳⿱幺月 is a taboo name. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 04:25, 6 July 2021 (UTC)
::Yes of course. Almost 20 years ago John Jenkins made a proposal for an [https://www.unicode.org/L2/L2002/02052-taboo.pdf Ideographic Taboo Variation Indicator], which is quite a nice idea as a fallback, except that it does not specify how the taboo avoidance is implemented for any particular character so could be ambiguous for some characters which had more than one taboo form. The proposal was accepted at [http://unicode.org/L2/L2002/02167.htm UTC 91], but was unaccepted following [http://www.unicode.org/mail-arch/unicode-ml/y2002-m08/0266.html opposition by China at WG2]. Personally, I would prefer to use IVS for ⿰彳⿱幺月 as the taboo form of 㣧, but as they are not unifiable according to the rules others may support encoding separately. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 11:49, 6 July 2021 (UTC)
{{*}} I would not oppose to normalize it to ⿰日⿳日⿲仌丨仌亏 since we have 𤑼. It is yet another variant of 曄 since the evidence mentions 歐陽曄, uncle of 歐陽修.
:I have normalized it to ⿰日⿳日⿲仌丨仌亏. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 00:42, 18 May 2021 (UTC)
{{*}} ⿸广𣪞 might be a variant of 𰏾. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 21:47, 2 April 2021 (UTC)
{{*}} ⿰⿱𢆸止斤: Similar to U+230BE 𣂾. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 13:46, 22 April 2021 (UTC)
{{*}} ⿱山𠎤: Like ⿱山龠, it is (still!) likely to be a typo of 崙. In the context the mountain is in 蒲圻縣, which may be the place [https://www.google.com/maps/place/Changlunling,+Chibi,+Xianning,+Hubei,+China/@29.6627069,113.8053482,14.3z/data=!4m5!3m4!1s0x3428be65216e6055:0x5e824489a1b90ce8!8m2!3d29.6755!4d113.801649 长仑岭] today.
{{*}} ⿳士冖弓: I think ⿳士冖亐 is a styled print of ⿳士冖弓. The evidence in 鎭安府志 mentions ⿳士冖弓哮山 is also known as 個能嶺 so ⿳士冖弓 may be pronounced like 個. In this case I guess ⿳士冖弓 is the phonetic component of 彀, which has an alternative form ⿰⿳士冖弓殳. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 15:59, 20 June 2021 (UTC)
{{*}} Comment on ⿺辶𦮔: [https://en.wikisource.org/w/index.php?title=Page:First_Lessons_in_the_Tie-chiw_Dialect.pdf/46 First Lessons in the Tie-chiw Dialect.pdf/46] has ⿱艹逄. [[User:Suzukaze-c|Suzukaze-c]] ([[User talk:Suzukaze-c|talk]]) 07:49, 7 July 2021 (UTC)
:It looks like ⿺辶𦮔 to me (with two-dot form of 辶). [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 15:27, 7 July 2021 (UTC)
{{*}} ⿰𧾷⿱夅夂: The right structure is shared with 竷. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 02:31, 10 July 2021 (UTC)
{{*}} ⿰氵⿱亠品: I suspect 張⿰氵⿱亠品 in 考城縣志 is the same person as 張⿰氵⿱亠品 in 寧陵縣志. They both lived in 康熙 period; 2) were admitted as 武舉; and 考城 is only 60km to 寧陵. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 01:52, 7 October 2021 (UTC)
{{*}} ⿰石朶: "Unify ⿰石朶 to U+2C48B 𬒋", I can't find a UCV to justify, I will agree on the unification if there is one. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 16:28, 2 April 2022 (UTC)
:New UCV is [https://hc.jsecs.org/irg/iwds/ucv.php?show=232e#entry-232e UCV #232e] [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 11:12, 29 May 2025 (UTC)
:@[[User:Jlhwung|Jlhwung]] It's bottom/line 23/character 14. [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 22:35, 22 May 2022 (UTC)
{{*}} ⿱𥫗⿻乚臼 (a family name) is possibly unifiable with U+30A73 𰩳 by [https://hc.jsecs.org/irg/iwds/ucv UCV #171], but [https://zi.tools/zi/%F0%B0%A9%B3 𰩳 is a Sawndip character] meaning 竹席, so I assume these are etymologically unrelated (and therefore not interchangeable). There appear to be several disunified character pairs for UCV #171 already. [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 22:28, 25 May 2022 (UTC)
{{*}} [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B0%E9%AC%B2%F0%A0%92%8B ⿰鬲𠒋] and [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B0%E9%AC%B2%E2%BF%B1%E5%B0%94%E5%8F%88 ⿰鬲⿱尔又] are apparently both variants of 鬷, but that can't apply to their use as family names, particularly given that ⿰鬲⿱尔又 immediately follows yet another variant U+29C3A 𩰺 in use as a family name as well.
{{*}} ⿳亠⿵冂㕣示: The photocopy in wikisource is very poor. The character could be ⿱啇示, too. I suggest checking against clearer evidence, such as [https://new.shuge.org/meet/topic-tag/gjtsjcxl/ 古今圖書集成 provided by NLC]. The character is from 直音篇, it would be great if we can cross check 直音篇 and see if it is a misprint / one more evidence. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 00:54, 27 May 2022 (UTC)
{{*}} [https://zi.tools/zi/%E2%BF%B8%F0%AC%91%B9%E5%B7%B4 ⿸𬑹巴], apparently in 汉字海, is a variant of [https://zi.tools/zi/%F0%A5%91%89 U+25449 𥑉], which does not seem to be the case for [https://zi.tools/zi/%F0%A5%91%BD U+2547D 𥑽], which suggests that they're etymologically distinct. Admittedly, this may be simply down to incomplete data, but the construction of the character and the distinct entry in 汉字海 makes me think this is possibly worth looking at further. [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 01:13, 27 May 2022 (UTC)
:zi.tools and GHZR both indicate that U+2547D 𥑽 is an alternate form of U+25449 𥑉, so ⿸𬑹巴 should be unifiable to 𥑽. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 12:10, 27 May 2022 (UTC)
{{*}} ⿱雨汵 makes more sense as a variant of U+29087 𩂇, and actually appears on the zi.tools entry for [https://zi.tools/zi/%E9%99%B0 陰 (sense 9)] in the gallery towards the bottom (text search the IDS). This is analogous with 霗 being a variant of 零, and makes a stronger case for separate encoding. [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 02:15, 27 May 2022 (UTC)
{{*}} ⿰禾⿱夊𠂡 (a family name) bears a resemblance to [https://hc.jsecs.org/irg/ws2017/app/?id=03156 T13-3A38 ⿰禾⿱文𠂡] due to the quality of the photocopies, but the use of 夊 in the upper right position seems to be consistent on close inspection.
:中华姓氏源流大辞典 (2014年) p.1404 lists ⿰禾⿱夂𠂡, ⿰禾⿵𠘨𣎶, ⿰禾⿱父𠂡, ⿰禾⿱父⿵𠘨龶, ⿰禾⿱父⿵𠘨𣎶, ⿰禾⿱父風 as variants of an archaic form of the family name 授. This suggests that 夂 is a corruption of 父. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 12:15, 27 May 2022 (UTC)
{{*}} [[:zh:Page:Harvard drs 20931849 英語集全 v.1.pdf/25]] ([[jaglyphwiki:Group:英語集全-切音撮要]]) lists a glut of <code>⿰口?</code> transcription characters that theoretically should appear again in the main text. [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 08:44, 1 September 2023 (UTC)
:Thanks! I've added them all to the main table above. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 11:13, 1 September 2023 (UTC)
{{*}} ⿰尹阝: ⿰尹阝 also appears repeatedly in [[:ko:중간노걸대언해]], clearly as a variant of 那. [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 23:13, 1 September 2023 (UTC)
{{*}} The rest of the headwords in [[:en:Western Mandarin/Words without Characters]] ([[jaglyphwiki:Group:西蜀方言-有音無字]]) have been entered, producing more <code>⿰口?</code> characters for consideration. [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 07:24, 3 September 2023 (UTC)
:Thanks! Of the 65 unencoded 口 characters shown here, 19 are already submitted for WS2021, and I have added the rest to the main table. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 10:58, 3 September 2023 (UTC)
{{*}} [[:en:Template_talk:Sinogram#03:07,_4_September_2023_(UTC)]] is a compilation of the current usages of the en.ws Sinogram template; I believe it's in chronological order, where you got most of the characters before ⿰歹表 into WS2021 except for ⿱竹廣 due to a wonky glyph that no one figured out for a while. [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 03:21, 4 September 2023 (UTC)
:Thanks! [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 10:16, 4 September 2023 (UTC)
:: Updated: https://en.wikisource.org/w/index.php?title=Template_talk%3ASinogram&diff=13596609&oldid=13418240 [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 06:07, 13 November 2023 (UTC)
:::Thanks, new characters added to font, and some considered for WS2024. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 14:29, 14 November 2023 (UTC)
::::(Did you omit ⿰釒毳 purposely or by accident since it showed up at the top? [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 07:37, 15 December 2023 (UTC))
::::::::: Accidentally omitted. Added at F057 in BSH PUA v. 1.390. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 11:54, 15 December 2023 (UTC)
{{*}} Comment on E5D4 ⿱𥫗兀: same as ⿱𥫗𭀖? (which I noticed in 福澤諭吉's edition of the 華英通語 with a strange but unifiable shape [https://glyphwiki.org/wiki/u2ff1-u25ad7-u2d016-var-001], but Google has annoyingly changed their page number anchors) where 𭀖 seems to be a (cursive?) variant of 厘 based on kDefinition (but missing from kVariant and zi.tools; Jaemin notes that details on 𭀖 are in [https://unicode.org/L2/L2007/07161-proposed-ideo-db.pdf#page=146] and [https://unicode.org/L2/L2022/22008-unihan-chg.pdf#page=19]). [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 07:30, 15 December 2023 (UTC)
: Yes, I already corrected it to ⿱𥫗𭀖 in BSH PUA v. 1.390, and also added ⿰口𭀖. Most of the unencoded ⿰口? characters in the Chinese and Japanese editions of 華英通語 are now candidates for WS2024. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 11:52, 15 December 2023 (UTC)
{{*}} Additional evidence for ⿰舟載 U+F7B5: [https://archive.wul.waseda.ac.jp/kosho/bunko08/bunko08_c0786/bunko08_c0786_p0028.jpg 『英話註解』] <code>⿰舟載子 To contain in a ship</code> [[jaglyphwiki:u2ff0-u821f-u8f09]] [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 06:21, 2 September 2024 (UTC)
:Thanks, that is very helpful. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 07:53, 2 September 2024 (UTC)
{{*}} Aside for ⿵戊䖝⿹戈⿱旦風⿰𮥼戈: While the text does not give 董希堯's characters, the description 「若果係該犯隨手編寫。何以不多不少。僅止三字。而竹頭偏厂、字體又無兩樣」 does remind me of ⿱竹⿸广⿰其足 in 夷堅志 or ⿱竹⿸疒⿰車足 in the 道法會元(明正統道藏本)卷219 folio 11e (斷瘟滅毒符). [[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 16:05, 7 September 2024 (UTC)
{{*}} <code>U+EA83 ⿺辶⿱止㚔</code>: <code>𲅶</code> (Ext. H)? per the note at https://script.tw/#/howto [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 08:59, 21 January 2025 (UTC)
== Family name characters ==
{{@|Theknightwho}} I already have a list of some 800 unencoded family name characters from 《中华姓氏源流大辞典》 (中华书局, 2014年; ISBN 978-7-101-09024-6) and 《中华千家姓氏录》 (金盾出版社, 2013年; ISBN 978-7-5082-8598-6) (see [https://www.babelstone.co.uk/CJK/IDS_NOT_PUA.TXT IDS_NOT_PUA.TXT]), which gives you some idea of what a huge can of worms family name characters are. It would be a huge task, taking many hundreds of person-hours to research (and hundreds of my hours of font work), to prepare for IRG submission all the unencoded family name characters which are listed in 古今圖書集成 and all the other various sources, and this is definitely something I do not wish to be involved in. Certainly we can consider submitting for encoding individual family name characters which are used in particular texts that are digitally transcribed on Wikisource, but it well beyond our capacity to attempt a comprehensive proposal for unencoded family name characters (that really should be a job for China NB). [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 12:49, 27 May 2022 (UTC)
:@[[User:BabelStone|BabelStone]] Understood, and I certainly don't want to put upon you with hundreds of them! I was reaching the end of the list of ones that I'd come across, but I'm very happy to avoid adding any more if you don't want to deal with them. Naturally, I don't want to be trying to proofread the entirety of 古今圖書集成, but for obvious reasons the number of unrecognised characters in the automated transcription became a lot denser in 氏族典. [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 13:05, 27 May 2022 (UTC)
::If there are not many more family name characters from 古今圖書集成, then by all means add them to the table for reference, but it is unlikely that any of them would be considered for inclusion in a future IRG submission. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 13:10, 27 May 2022 (UTC)
:::Thank you. Do you mind me asking where would be a good place to get an idea of the kinds of characters the IRG tend to favour for submission? It would be good to avoid me cluttering the list for no reason. [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 13:36, 27 May 2022 (UTC)
::::Um, that's a hard one to answer. IRG is a cacophony of different voices, each with their own idea of what sort of characters are suitable for encoding and and what are not. In general, IRG prefers authoritative modern dictionaries which provide readings and meanings of the proposed characters. But when Japan experts are involved, then dictionary evidence is insufficient, and evidence of "actual usage" is required; unless evidence of actual usage is provided, in which case that is insufficient, and dictionary evidence is required ... unless the characters are submitted by Japan, in which case the actual evidence is secret, and we just have to accept the characters on trust. Rant aside, a character is more likely to be accepted if it is attested in multiple sources; has a known reading or meaning; is not a glyph variant of an existing encoding character; is not a corrupt or error form of an existing encoded character (unless it occurs in multiple authoritative sources in which case it can be considered to be a "stable error"); is not an idiosyncratic invention; and does not frighten IRG experts (e.g. some IRG experts are frightened by Daoist-usage characters). I guess that reviewing [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/ WS2021] and expert comments against individual characters would be the best way of getting an understanding of the current collective thinking of IRG. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 14:28, 27 May 2022 (UTC)
:::::Many thanks (and I appreciate the inside experience haha). I suppose my real question was "what is it worth me adding to your list when I come across it?", but that overview is extremely helpful. [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 15:38, 27 May 2022 (UTC)
::::::Yes, it is always useful to document occurrences of unencoded characters, even if we cannot do anything about them at present. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 21:58, 27 May 2022 (UTC)
== Doubled, tripled and quadrupled characters ==
List of unencoded characters in 篇韻貫珠集(明正德刊本): 背篇雜字纂成二首 ([https://digicoll.lib.berkeley.edu/record/73473 1C001/pp65] and [https://digicoll.lib.berkeley.edu/record/73473 1D001/pp2]). 22 out of the 112 characters listed are currently unencoded:
* ⿱雨𤳳 {ECCB} (cf. 靁/𩇓) — WS2027 candidate
* ⿱⿰咸角⿰咸文 {ECCC} (cf. U+2795A 𧥚, 成化四聲篇角部2:32a) — WS2027 candidate
* ⿳三⿰三三三 {ECCD} (cf. [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/index.php?find=UK-20563 UK-20563] ⿱三⿰三三) — WS2027 candidate
* ⿱⿰直直⿰直直 {ECCE} (cf. 矗) — WS2027 candidate
* ⿱明朋 {ECCF} (U+232A7 𣊧 intended?) — WS2027 candidate
* ⿳⿻丄吅𠱠木 {ECD0} (cf. U+237CF 𣟏) — WS2027 candidate
* ⿳⿰田田犬⿰田田 {ECD1} (cf. U+24D04 𤴄) — unify to to U+24D04 𤴄 by UCV #239
* ⿱男嬲 {ECD2} (cf. [https://hc.jsecs.org/irg/ws2021/app/?find=UK-20564 UK-20564]) — WS2027 candidate
* ⿱⿰甚甚⿰甚甚 {ECD3} (cf. U+2298A 𢦊) — WS2027 candidate
* ⿳吅吕吅 {ECD4} (cf. 嚚/𠾅, 成化四聲篇口部2:55a) — WS2027 candidate
* ⿱⿰因因⿰因因 {ECD5} — WS2027 candidate
* ⿳𦣦王𦣦 {ECD6} (cf. ⿳𦣦主𦣦《漢語俗字叢考》臣部 p861, 成化四聲篇12:51a) — WS2027 candidate
* ⿱𦣦王 {ECD7} (成化四聲篇12:51a) — WS2027 candidate
* ⿱其⿰其其 {ECD8} — WS2027 candidate
* ⿱㯤㯤 {ECD9} (cf. U+30649 𰙉) — WS2024 : UK-30409
* ⿱⿰若若⿰若若 {ECDA} (cf. U+4583 䖃) — WS2027 candidate
* ⿱高⿰高高 {EAEE}: [https://twitter.com/JUMANJIKYO/status/1421842391007326210 中山的怪字詩] (not suitable evidence) — WS2027 candidate
* ⿲見見見 {ECDB}: JMJ-058726 ⿲見見見 was unified with U+2789B 𧢛 for Ext. F ([https://appsrv.cse.cuhk.edu.hk/~irg/irg/irg46/IRGN2146CDof5thEdition.pdf IRGN2146] p. 20); GHZR (p. 2700) gives reading 甖 yīng for 𧢛, and cites ⿲見見見 as a vulgar/corrupt form of 𧢛. Therefore add to draft IVS collection. — unify to U+2789B 𧢛
* ⿰希希 {ECDC} (cf. U+301C5 𰇅) — unify to U+301C5 𰇅
* ⿰昜昜 {ECDD} (cf. U+232B7 𣊷): GHZR gives reading 從 for U+232B7 𣊷, therefore ⿰昜昜 should be a corrupt form of 𣊷. — unify to U+232B7 𣊷
* ⿱三三 {ECDE} (成化四聲篇10:17a) — WS2027 candidate
* ⿱具⿰具具 {ECDF} (贔 intended?) — WS2027 candidate
:[[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 10:24, 25 May 2022 (UTC)
== Unidentified character ==
Hi again - I'm running into real trouble with identifying a character in 古今圖書集成, and wondered if you'd seen it before (or if it could be added to the list?). It crops up in four places:
* [[zh:Page:Gujin Tushu Jicheng, Volume 315 (1700-1725).djvu/109|Volume 315, page 109]] (the first of the two unidentified characters)
* [[zh:Page:Gujin Tushu Jicheng, Volume 315 (1700-1725).djvu/111|Volume 315, page 111]] (twice)
* [[zh:Page:Gujin Tushu Jicheng, Volume 343 (1700-1725).djvu/2|Volume 315, page 2]]
* [[zh:Page:Gujin Tushu Jicheng, Volume 343 (1700-1725).djvu/11|Volume 315, page 11]] (twice)
Is there a possibility it's ⿱雨川 (EFB1)?
Many thanks. [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 16:34, 16 May 2022 (UTC)
:Yes, it does appear to be the same ⿱雨川 which is listed in the table above, but I'll let {{@|Jlhwung}} confirm it. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 16:51, 16 May 2022 (UTC)
::Many thanks! [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 17:26, 16 May 2022 (UTC)
:Yes. The short bibliography of 熊⿱雨川 was quoted from 明外史忠義傳. The 明外史 is an earlier version of 明史 according to 黃彰健's [https://www2.ihp.sinica.edu.tw/file/4284fQmyxFF.pdf 明外史考], so it is expected that 熊⿱雨川 is also found in 明史. [[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 23:29, 16 May 2022 (UTC)
::@[[User:Jlhwung|Jlhwung]] Thank you! [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 08:45, 17 May 2022 (UTC)
== UCV #118 ==
I'm seeing characters where I think that 日 is being written as 𭺫 or possibly 𭺪 when written as the left radical, but it seems to be a deliberate choice as it isn't done consistently (compare 㫜 and 㫟 with 㫞 and 㫝 on the first couple of lines of [https://zh.wikisource.org/wiki/Page:Gujin_Tushu_Jicheng,_Volume_009_(1700-1725).djvu/114 this page]). I'm not entirely sure what to make of it. Is it entirely stylistic, and does UCV #118 potentially need updating to cover this? [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 16:23, 24 May 2022 (UTC)
:UCV #118 relates to 冃日曰 in top position, so lateral 日 variants would not come under this UCV. Personally, I don't think a UCV is necessary until and unless there is a submission to IRG which includes a character with a unifiable 日 variant on the left. It is not obvious to me why most examples on the page you linked to have the variant form, whereas some have the standard form of 日, but I do not think the glyph difference is significant, and I would ignore it when digitally transcribing the text. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 23:34, 24 May 2022 (UTC)
::Thank you! [[User:Theknightwho|Theknightwho]] ([[User talk:Theknightwho|talk]]) 00:51, 25 May 2022 (UTC)
=== References ===
{{reflist}}
== small question: 𢰡 ==
BSH (as of 16.0.2) depicts [https://zi.tools/zi/𢰡 <code>U+22C21 𢰡</code>] as <code>⿰扌候</code> instead of <code>⿰扌侯</code>. Is this intentional?
:Oops, my bad! I've fixed it in the daily beta, but let me know if you need the fix before the next scheduled public release (for Unicode 17.0 next year). [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]])
(If you would prefer that such conversations take place elsewhere, please scold me.) [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 23:30, 18 October 2024 (UTC)
:I don't mind, but you can also email me bug reports if you prefer. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 10:56, 19 October 2024 (UTC)
== On 諱秘字 from 上清眾經諸真聖秘 ==
{{ping|Stationspatiale}} Thank you for collecting these characters. Could you also check if there are any variation form / more evidences from 《太上玉珮金璫太極金書上經》([https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-5846_%E9%81%93%E8%97%8F_%E7%AC%AC138%E5%86%8A.pdf&page=13 link])? I believe there will be quite a few starting from the chapter 九天化生三元九真寳神內諱. The more evidences we found, the more likely they will be encoded in the future. Many thanks. --[[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 17:58, 26 April 2025 (UTC)
:I've just checked it now; thanks for bringing it to my attention. Again, I apologize for the lack of folio numbers. All of the ⿵門 characters from juan 2 appear in《太上玉珮金璫太極金書上經》, except for ⿵門管, which appears to be replaced by the variant ⿵門宫. In addition, I also found 2 more unencoded characters: ⿵門沌 and a character on [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANLC892-411999005947-5846_道藏_第138冊.pdf&page=13 this page] that appears (to me) to potentially be ⿵門闌, but is unclear. Curiously, it appears in typeset versions such as [https://taolibrary.com/category/category109/c1090058.htm# here] and [http://www.ctcwri.idv.tw/CTCW-CJD/CJD01洞真部/CJD0101洞真本文/CJD0101ALL/CJD010156太上玉珮金璫太極金書上經.pdf here] as ⿵門問, also unencoded, but does not appear as such in the available manuscript. They also render ⿵門溧 and ⿵門⿱地⿰地地 as ⿵門梁 and ⿵門⿱地頃, respectively. What are your thoughts? My knowledge concerning Daoist texts is unfortunately very limited, so if you have any expertise on them, it would be very much appreciated. Thank you very much. [[User:Stationspatiale|Stationspatiale]] ([[User talk:Stationspatiale|talk]]) 19:22, 27 April 2025 (UTC)
::Thank you for the investigation. Yeah it appears to me to be ⿵門闌 as well, given that 《上清眾經諸真聖秘》already gives 闌, but it is probably not clear enough for encoding purpose. Unfortunately 《太上玉珮金璫太極金書上經》in not included in the [https://db2.sido.keio.ac.jp/kanseki/bib_detail?page=2&bibid=007074&record_index=178&total_count=214 Japan Imperial Household Agency collection], so I guess we have to wait for better evidences for this one. [[User:Jlhwung|Jlhwung]] ([[User talk:Jlhwung|talk]]) 02:05, 29 April 2025 (UTC)
:::I agree, should be ⿵門闌, not anything else it could be, but as Jlhwung says we need clearer evidence for encoding. [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 09:14, 29 April 2025 (UTC)
== Long Story of Short Forms ==
(re: https://hc.jsecs.org/irg/ws2024/app/?id=01372#c10576) I have an in-progress project at https://github.com/szc126/pua-roarsff to list the characters from the book, if it is of any interest. [[User:Fish bowl|Fish bowl]] ([[User talk:Fish bowl|talk]]) 21:15, 26 April 2025 (UTC)
:Of course it is of interest, thank you for sharing! Maybe you could consider asking UTC to submit some of the unencoded forms for the next working set. (I think they are a better fit for UTC, and it is uncertain whether UK will make a submission for next wg.) [[User:BabelStone|BabelStone]] ([[User talk:BabelStone|talk]]) 22:11, 26 April 2025 (UTC)
tiz3g0bfkosqysarbyg1qw7xo84wi12
Ang Unang Aklat ng Meqabyan (Ang Unang Aklat ng Etiopeng Macabeo)
0
262843
1178893
1123077
2025-07-05T11:36:46Z
Jumark27
144536
/* Corrected Kabanata 7 */
1178893
wikitext
text/x-wiki
==Kabanata 1==
'''Ito ang mga bagay na sinabi ni Macabeo tungkol sa mga kaharian ng Moab at Medon.'''
1 May isang lalaking nagngangalang Tseerutsaydan at mahal niya ang kasalanan. Ipinagmamalaki niya ang kanyang maraming kabayo at ang katatagan ng kanyang mga hukbo sa ilalim ng kanyang kapangyarihan.
2 Marami siyang mga pari na naglilingkod sa kanyang mga diyus-diyosan na kanyang sinasamba, at sa kanila siya yumuyuko at nag-aalay ng mga sakripisyo sa gabi at sa araw.
3 Ngunit sa katigasan ng kanyang puso, tila sa kanya na binibigyan siya ng katatagan at kapangyarihan ng mga ito.
4 At sa kanyang puso, tila sa kanya na binibigyan siya ng awtoridad sa lahat ng kanyang pamamahala.
5 At muli, sa panahon ng pagbubuo, tila sa kanya na binibigyan din siya ng lahat ng ninanais na awtoridad.
6 At siya ay mag-aalay ng sakripisyo para sa kanila araw at gabi.
7 Nagtalaga siya ng mga pari na naglilingkod sa kanyang mga diyus-diyosan.
8 Habang sila ay kumakain mula sa maruming sakripisyong iyon, sasabihin nila sa kanya, na nagkukunwaring kumakain ang mga diyus-diyosan sa gabi at araw.
9 Muli, gagawa sila ng ibang mga taong masigasig na katulad nila - upang sila ay makapaghandog at makakain. At muli, gagawa sila ng ibang mga taong masigasig upang sila ay makapaghandog na katulad nila.
10 Ngunit magtitiwala siya sa kanyang mga diyus-diyosan na hindi nakikinabang ni nakakatulong.
11 Sa kanyang maikling panahon - at sa katigasan ng kanyang puso - tila sa kanya na ininis nila siya - na pinakain nila siya at pinutungan siya. Tila sa kanya na ininis nila siya - sapagkat biningi ni Satanas ang kanyang pangangatwiran upang hindi niya makilala ang kanyang manlilikha na ininis siya, na nagdala sa kanya mula sa hindi buhay tungo sa buhay - o upang hindi niya makilala kasama ng kanyang mga kamag-anak ang kanyang manlilikha na ininis siya, na nagdala sa kanya mula sa hindi buhay tungo sa buhay - upang sila ay pumunta sa Gehenna ng Apoy magpakailanman - na hinatulan sa kanila kasama niya na tumatawag sa kanila na mga diyos gayong hindi sila mga diyos.
12 Yamang hindi sila kailanman mabuti, nararapat na tawagin niya silang mga patay.
13 Yamang ang kapangyarihan ni Satanas na nagliligaw sa kanila ay mananahan sa imahen ng diyus-diyos na iyon - at yamang sasabihin niya sa kanila ang kanilang pangangatwiran ayon dito - at yamang ipapakita niya sa kanila ang katulad ng kanilang minahal - hahatulan niya ang mga diyus-diyosan na kanilang pinaniwalaan at pinagkatiwalaan ng mga anak ni Adan - na ang kanilang pangangatwiran ay katulad ng abo.
14 At sila ay mamamangha sa oras na makita nilang tinupad niya ang kanilang inakala para sa kanila - at gagawin nila sa kanya ang ayon sa kanya dahil sa kanyang pag-abot hanggang sa ihain nila ang kanilang mga anak na babae at ang kanilang mga anak na lalaki na ipinanganak mula sa kanilang kalikasan - hanggang sa ibuhos nila ang dugo ng kanilang mga anak na babae at mga anak na lalaki na malinis.
15 Hindi sila nalungkot, sapagkat ikinasiya ni Satanas ang kanilang sakripisyo upang tuparin ang kanilang masamang kasunduan. Nais niya silang hilahin pababa sa Gehenna kasama niya, kung saan walang takas magpakailanman, at kung saan sila ay tatanggap ng pagdurusa.
16 Ang mga demonyo ay mayabang, at sila ay may limampung diyus-diyosan na ginawa sa anyo ng mga lalaki at dalawampu sa anyo ng mga babae.
17 Ipinagmamalaki nila ang mga walang silbing diyus-diyosang ito at niluluwalhati sila habang nag-aalay sa kanila sa umaga at gabi.
18 Inuutusan nila ang mga tao na mag-alay ng mga sakripisyo sa mga diyus-diyosan, at kinakain nila ang maruming karne. Inuutusan din nila ang iba na kumain mula sa sakripisyo at hinihimok silang gumawa ng masama.
19 Mayroon silang limang bahay na itinayo para sa kanilang sarili, pinalamutian ng mga diyus-diyosang gawa sa bakal, tanso, at tingga.
20 Pinalamutian nila ito ng pilak at ginto, at tinakpan nila ito ng mga kurtina at tolda.
21 Nagtalaga sila ng mga tagapag-ingat para sa mga diyus-diyosan at patuloy silang nag-aalay ng apatnapung hayop sa kanila: sampung matatabang baka, sampung baog na baka, sampung matatabang tupa, at sampung baog na kambing, kasama ang mga ibong may pakpak.
22 Naniniwala silang kumakain ang kanilang mga diyus-diyosan, kaya iniharap nila sa kanila ang limampung basket ng ubas at limampung pinggan ng trigo na minasa sa langis.
23 Sinabi nila sa kanilang mga pari na kunin at ibigay ang mga handog sa kanila, at kakainin nila ang pinatay para sa kanila at iinumin ang alak na iniharap sa kanila. Kung hindi sapat, dadagdagan nila ito.
24 Inuutusan nila ang lahat na kumain at uminom mula sa maruming sakripisyo.
25 Ngunit dahil sa kanilang masamang hangarin, nagpadala sila ng mga hukbo sa buong kaharian upang hanapin ang sinumang hindi nag-aalay ng mga sakripisyo o yumuyuko sa mga diyus-diyosan. Dinakip at pinarusahan nila sila ng apoy at espada sa harapan nila, ninakawan ang kanilang pera, sinunog ang kanilang mga tahanan, at sinira ang lahat ng kanilang ari-arian.
26 Sinabi nila, "Sapagkat sila ay maawain at dakila, at galit sila sa atin dahil sa ating kasamaan. Magpapakita ako ng parusa at kapighatian sa sinumang hindi sumasamba sa aking mga diyus-diyosan at nag-aalay ng mga sakripisyo sa kanila."
27 At magpapakita ako sa kanila ng parusa at kapighatian, sapagkat ginalit nila ang Lupa, ang Langit, ang dagat, ang malawak na buwan, ang araw, ang mga bituin, ang mga ulan, ang mga hangin, at lahat ng nabubuhay sa mundong ito upang maging pagkain at masiyahan sa atin."
28 Ngunit ang mga sumasamba sa kanila ay parurusahan ng matinding kapighatian, at hindi ito magiging kaaya-aya sa kanila.
==Kabanata 2==
1 May isang lalaking ipinanganak mula sa lipi ni Benjamin na ang pangalan ay Macabeo.
2 Mayroon siyang tatlong anak na lalaki na guwapo at lubos na mga mandirigma. Minahal sila ng lahat ng tao sa mga lupaing Midian at Medan na nasa ilalim ng pamamahala ng Haring Seleucid.
3 At gaya ng iniutos sa kanila ng hari nang matagpuan niya sila: "Hindi ba kayo yumuyuko sa mga diyus-diyosan ng Seleucid? Paano ang hindi pag-aalay?"
4 Ngunit kung kayo ay tumanggi, huhulihin namin kayo at dadalhin sa hari, at sisirain namin ang lahat ng inyong pera gaya ng iniutos ng hari."
5 Sumagot sa kanya ang mga guwapong kabataang ito, na sinasabi, "Tungkol sa Kanya na aming pinagpipitaganan, naroon ang aming Amang Lumikha na lumikha ng Lupa at Langit at lahat ng naroroon, ang dagat, buwan at araw, mga ulap, at mga bituin. Siya ang Tunay na Lumikha na aming sinasamba at pinaniniwalaan."
6 At ang mga kabataang ito ng hari ay apat, at ang mga lingkod na may dalang kalasag at sibat ay isang daan.
7 At nang akmang huhulihin nila ang mga banal na ito, nakatakas sila sa kanilang mga kamay, at walang sinumang makakahawak sa kanila, sapagkat ang mga kabataang ito ay lubos na mga mandirigma sa lakas, humahawak ng mga kalasag at sibat.
8 At may isa sa kanila na kayang sakalin at patayin ang isang pantera, at noong panahong iyon, sasakalin niya ito na parang manok.
9 At may isa sa kanila na pumatay ng isang leon sa pamamagitan ng isang bato o hinampas ito ng isang patpat sa isang pagkakataon.
10 At may isa sa kanila na pumatay ng isang daang tao sa isang pormasyon gamit ang isang espada, at ang kanilang pangalan at ang kanilang mga gawa ay gayon. Ito ay tinawag sa buong Babilonia at mga lupaing Moab.
11 At sila ay mga mandirigma sa lakas, at sila ay may bagay na minamahal at kagandahan.
12 At muli, ang kanilang mga katangian at kagandahan ay kahanga-hanga. Gayunpaman, dahil sinasamba nila si YAH at hindi natatakot sa kamatayan, ang kanilang pangangatwiran at kagandahan ang humihigit sa lahat.
13 At nang takutin nila ang mga hukbo, walang sinumang makakahuli sa kanila, ngunit ang mga mandirigma ay nakatakas, patungo sa isang mataas na bundok.
14 At ang mga hukbong iyon ay bumalik sa lungsod at isinara ang tarangkahan ng kuta. Tinakot nila ang mga tao, na sinasabi, "Maliban kung dalhin ninyo ang mga mandirigmang iyon, ang mga Macabeo, susunugin namin ang inyong lungsod sa apoy, at ipapatawag namin ang hari at sisirain ang inyong bansa."
15 At noong panahong iyon, ang mga taong-bayan - mayaman at mahirap, mga anak na babae at lalaki - isang batang namatayan ng ama at ina at isang matandang babae, ang lahat ay nagtulungan at sabay-sabay na sumigaw, at itinayo nila ang kanilang mga leeg patungo sa bundok at sumigaw sa kanila, na sinasabi, "Huwag ninyo kaming sirain at huwag ninyong sirain ang aming bansa para sa amin."
16 Noong panahong iyon, sabay silang umiyak at natakot, na nagmumula kay YAH.
17 Ibinabaling ang kanilang mga mukha sa silangan at iniunat ang kanilang mga kamay, sabay silang nakiusap kay YAH, "Panginoon, tatanggihan ba namin ang mga taong ito na sumira sa Iyong utos at Iyong batas?"
18 Gayunpaman, naniwala sila sa pilak at ginto at sa bato at kahoy na gawa ng mga kamay ng tao. Ngunit hindi namin mahal na marinig namin ang kriminal na salitang iyon - na hindi naniwala sa Iyong batas," sabi nila.
19 "Yamang Ikaw ang Lumikha na nagliligtas at pumapatay, ginagawa niya ang kanyang sarili na katulad ng lumikha rin sa kanya - na parang siya ang nagbubuhos ng dugo ng tao at kumakain ng laman ng tao."
20 Ngunit hindi namin mahal na makita namin ang kriminal na mukhang iyon ni marinig ang kanyang salita," sabi nila.
21 "Gayunpaman, kung Iyong iuutos sa amin, pupunta kami sa kanya sapagkat naniniwala kami sa Iyo. Kami ay dadaan at ibibigay ang aming mga katawan sa kamatayan. At sa oras na sabihin niya 'Mag-alay, mag-alay para sa aking mga manlilikha,' hindi namin maririnig ang kriminal na salitang iyon."
22 Ngunit naniniwala kami sa Iyo, Panginoon na sumusuri sa mga bato at mga pangangatwiran - ang Lumikha ng aming mga ama - sina Abraham at Isaac at Jacob na gumawa ng Iyong kalooban at matatag na namuhay sa Iyong batas.
23 Sinusuri Mo ang pangangatwiran ng isang tao at tinutulungan ang makasalanan at ang matuwid - at walang sinuman ang nakatago sa Iyo. At ang sinumang nanghimasok ay nahahayag sa Iyong tabi.
24 Ngunit wala kaming ibang Lumikha maliban sa Iyo.
25 Upang maibigay namin ang aming mga katawan sa kamatayan dahil sa Iyong maluwalhating pangalan - gayunpaman, maging kapangyarihan at katatagan at isang kanlungan para sa amin sa gawaing ito na kami ay pinamamahalaan para sa Iyo.
26 At noong panahong 'pumasok ang Israel sa lupaing Gibeon, Iyong dininig ang pakiusap ni Jacob at ngayon ay niluwalhati ang Diyos - nakikiusap kami sa Iyo."
27 "At noong panahong iyon, nakita ang dalawang lalaking may magagandang katangian na nakatayo sa harapan nila. At nang bumaba ang nag-aapoy na mga espada na kasindak-sindak gaya ng kidlat at tumaga sa kanilang mga leeg, sila ay namatay. Ngunit noong panahong iyon, sila ay bumangon at naging mabuti gaya ng dati."
28 Ang kagandahan ng kanilang mga katangian ay naging lubos na kaakit-akit at sila ay sumikat nang higit pa sa araw - at sila ay naging mas guwapo kaysa dati.
==Kabanata 3==
1 Katulad ninyo, ito ang mga alipin ng Kataas-taasang YAH, sina Abya, Seela, at Fentos, na namatay at bumangon, upang kayo rin ay bumangon pagkatapos ng inyong kamatayan, at ang inyong mga mukha ay magniningning na parang araw sa Kaharian ng Langit.
2 At sila ay sumama sa mga lalaking iyon at doon ay tinanggap ang pagkamartir.
3 Noong panahong iyon, sila ay nakiusap, nagpuri, at yumukod kay YAH. Hindi sila natakot sa kamatayan, ni sa parusa ng hari.
4 Sila ay lumapit sa mga kabataang iyon at naging maamo na parang mga tupang walang kasamaan. Gayunpaman, hindi sila natakot. Nang makarating sila sa kanila, sila ay dinakip, binugbog, iginapos, hinagupit, at ibinigay sa hari at pinatayo sa harap niya.
5 Sumagot ang hari sa kanila, na sinasabi, "Paano kayong mga matitigas ang ulo na hindi mag-alay at yumukod sa aking mga diyus-diyosan?"
6 Ang mga kapatid na nilinis mula sa kasalanan, pinarangalan, pinili, at pinagpala, at nagniningning na parang mga hiyas na may kahanga-hangang halaga - sina Seela, Abya, at Fentos - ay sumagot sa kanya ng isang salita.
7 Sinabi nila sa hari, na isang salot, "Tungkol sa amin, hindi kami yuyuko ni mag-aalay sa mga maruming diyus-diyosan na walang kaalaman o pangangatwiran."
8 Muli nilang sinabi sa kanya, "Hindi kami yuyuko sa mga diyus-diyosang pilak at ginto, na gawa ng kamay, o bato at kahoy, na walang pangangatwiran, kaluluwa, o kaalaman, at hindi nakikinabang sa kanilang mga kaibigan o nakakasama sa kanilang mga kaaway."
9 Tinanong sila ng hari, "Bakit ninyo ito ginagawa? At yamang alam ninyo kung sino ang humamak sa inyo at sino ang gumawa sa inyo ng mali, bakit ninyo hinahamak ang mga maluwalhating diyus-diyosan?"
10 Sumagot sila sa kanya, na sinasabi, "Yamang sila ay parang isang bagay na walang halaga kumpara sa amin, hahamakin namin sila at hindi namin sila luluwalhatiin."
11 Sinabi sa kanila ng hari, "Parurusahan ko kayo gaya ng inyong masasamang gawa at sisirain ko ang inyong magagandang mukha sa pamamagitan ng paghagupit, matinding kapighatian, at apoy."
12 "Ngayon sabihin ninyo sa akin kung magbibigay kayo o hindi magbibigay ng mga sakripisyo sa aking mga diyus-diyosan. Kung hindi, parurusahan ko kayo ng espada at hagupit."
13 Sumagot sila sa kanya, na sinasabi, "Tungkol sa amin, hindi kami mag-aalay ni yuyuko sa mga maruming diyus-diyosan," at iniutos ng hari na sila ay bugbugin ng isang matabang patpat, hagupitin ng isang latigo, at hatiin hanggang sa makita ang kanilang mga panloob na organo.
14 Pagkatapos nito, sila ay iginapos at ikinulong sa isang kulungan hanggang sa magpasya ang konseho ng hari na parusahan at patayin sila.
15 Sila ay dinala nang walang kabaitan, iginapos, at ikinulong sa isang matibay na bilangguan sa isang bahay-kulungan, at sila ay naupo roon sa loob ng tatlong gabi at tatlong araw.
16 At pagkatapos ng ikatlong araw, iniutos ng hari na ang isang tagapagbalita ay magpahayag at ang mga tagapayo, maharlika, matatanda ng bayan, at mga opisyal ay dapat tipunin.
17 At noong panahong iyon, si Haring Tseerutsaydan ay nakaupo sa isang plasa, at iniutos niya na ang mga pinarangalan, sina Seela, 'Abya, at Fentos, ay dalhin sa harap niya, na sugatan at nakagapos.
18 At sinabi sa kanila ng hari, "Sa loob ng tatlong araw na ito na kayo ay nakaupo, tunay bang kayo ay nagsisi at tumalikod sa inyong dating masasamang pamamaraan?"
19 At sumagot sa kanya ang mga pinarangalang sundalo ni YAH, na sinasabi, "Hindi namin sinamba ang mga diyus-diyosang puno ng kasalanan at kasamaan na inyong iniharap sa amin. Hindi namin tatalikuran ang mga batas ni YAH."
20 At ang hari, sa kanyang galit, ay nag-utos na sila ay dalhin sa isang mataas na lugar, ang kanilang mga sugat ay muling buksan, at ang kanilang dugo ay dumaloy sa lupa.
21 At iniutos niya na sila ay sunugin ng isang sulo at ang kanilang laman ay maging uling, at ginawa ng kanyang mga lingkod ang iniutos niya. Ngunit sinabi sa kanya ng mga pinarangalang lalaki, "Ikaw, na nakalimutan ang batas ni YAH, magsalita ka. Ang aming gantimpala ay magiging kasindaki ng sukat ng iyong parusa."
22 At iniutos niya na ang mga oso, tigre, at leon, mga mababangis na hayop, ay pakawalan sa kanila upang kainin ang kanilang laman kasama ang kanilang mga buto.
23 At iniutos niya sa mga nag-aalaga ng mga hayop na pakawalan sila sa mga lalaki, at ginawa nila ang iniutos sa kanila. Ang mga paa ng mga pinarangalang martir ay iginapos, at sila ay binugbog at muling iginapos ng mga tulos ng tolda.
24 At ang mga hayop ay inihagis sa kanila habang sila ay umaatungal, ngunit nang makarating sila sa mga martir, sila ay bumati at yumukod sa kanila.
25 Sila ay bumalik sa kanilang mga tagapag-alaga habang sila ay umaatungal, at tinakot nila ang kanilang mga tagapag-alaga. Pagkatapos sila ay dinala patungo sa plasa hanggang sa sila ay iharap sa hari.
26 At pitumpu't limang lalaki mula sa hukbo ng kriminal ang napatay doon.
27 Maraming tao ang natakot, ang ilan ay sa paghihirap at ang iba ay sa takot, hanggang sa umalis ang hari sa kanyang trono at tumakas. Ang mga hayop ay nahuli nang may kahirapan at dinala sa kanilang mga tirahan.
28 Sina Seela, 'Abya, at Fentos, dalawang magkapatid, ay dumating at pinalaya ang mga bilanggo mula sa kanilang pagkakagapos. Sinabi nila sa kanila, "Halikayo, tumakas tayo, baka matagpuan tayo ng mga mapagduda at kriminal na ito."
29 At sumagot ang mga martir na iyon sa kanilang mga kapatid, na sinasabi, "Hindi nararapat na tayo ay tumakas pagkatapos nating itayo ang patotoong ito, na parang kayo ay natakot. Tumakas kayo."
30 At sinabi ng mga maliliit na kapatid na iyon, "Kami ay tatayo kasama ninyo sa harap ng hari, at kung kayo ay mamatay, kami ay mamamatay rin kasama ninyo."
31 At pagkatapos nito, ang hari ay nasa balkonahe ng kanyang kaharian at nakita niya na ang mga pinarangalang lalaking ito ay pinalaya at ang lahat ng limang magkakapatid ay magkakasamang nakatayo. Tinanong ng mga pinunong iyon na nagtrabaho at nagparusa sa mga hukbo kung sila ay magkakapatid at sinabi nila sa hari. Nagalit ang hari at umungal na parang isang baboy-ramo sa ilang.
32 At hanggang sa payuhan ang hari sa pamamagitan ng pera upang parusahan ang lahat ng limang magkakapatid, iniutos niya na sila ay dakpin at idagdag sa bahay-kulungan. Inilagay nila sila sa isang bahay-kulungan, iginapos sila sa matibay na bilangguan nang walang kabaitan gamit ang isang guwang na tangkay.
33 At sinabi ni Haring Tseerutsaydan, "Pinagod ako ng mga kabataang ito na nagkamali. Ano ang dapat nilang matibay na pangatwiranan? At ang mga gumagawa ng masama ay katulad ng mga may kapangyarihan at katatagan. Kung sasabihin ko, 'Sila ay babalik,' gagawin nilang masama ang kanilang pangangatwiran."
34 At dadalhin ko sa kanila ang hirap gaya ng kanilang masamang sukat. At susunugin ko ang kanilang laman sa apoy hanggang sa maging uling na abo, at pagkatapos ay ikakalat ko ang kanilang abo na parang alikabok sa mga bundok."
35 At pagkatapos niyang sabihin ito, naghintay siya ng tatlong araw at iniutos na dalhin ang mga pinarangalang lalaking iyon. Nang lumapit sa kanya ang mga pinarangalang lalaking iyon, iniutos niya na sunugin ang apoy sa loob ng malaking hurno ng hukay at idagdag ang isang gawang masama sa apoy, kung saan nila pinakuluan ang isang pusa, ang taba at mga sapindaceae, bula ng dagat at dagta, at asupre.
36 At nang magliyab ang apoy sa hukay, ang mga mensahero ay nagpunta sa hari at sinabi, "Ginawa namin ang iniutos mo sa amin. Ipadala mo ang mga lalaking idadagdag."
37 At iniutos niya na sila ay tanggapin at ihagis sa hukay ng apoy, at ginawa ng mga kabataan ang iniutos sa kanila ng hari. Nang pumasok ang mga pinarangalang lalaking iyon sa apoy, ibinigay nila ang kanilang mga kaluluwa kay YAH.
38 At nang makita ng mga taong naghagis sa kanila, tinanggap at dinala ng mga anghel ang kanilang mga kaluluwa sa Hardin kung saan naroon sina Isaac, Abraham, at Jacob, kung saan matatagpuan ang mga matuwid.
==Kabanata 4==
1 Nang mahatulan ng kamatayan ang mga kriminal, iniutos niya na ang kanilang laman ay sunugin sa apoy hanggang sa maging abo, at pagkatapos ay ikalat sa hangin. Gayunpaman, hindi nasunog ng apoy ang buhok sa gilid ng mga bangkay. Kaya, sila ay pinalayo mula sa hukay.
2 Muli, pinagliyaban nila ang mga ito mula umaga hanggang gabi, ngunit hindi sila nasunog ng apoy. Pagkatapos ay sinabi nila, "Ihagis natin ang kanilang mga bangkay sa dagat."
3 Kaya, ginawa nila ang iniutos ng hari, at inihagis sila sa dagat, maging ang pagdaragdag ng malalaking bato, mga batong-apuyan na bakal, at isang gilingang bato na iginagapang ng asno sa pamamagitan ng pag-ikot. Gayunpaman, hindi sila pinalubog ng dagat, sapagkat inalalayan sila ng Espiritu ni YAH. Lumutang sila sa dagat, ngunit hindi lumubog. Ang malisya na pinukaw laban sa kanila ay nabigong sirain sila.
4 "Ang kanilang kamatayan ay nagpahirap sa akin nang higit pa sa kanilang buhay. Ihagis ko ang kanilang mga bangkay sa mga hayop upang kainin nila ang mga ito. Ngunit ano ang gagawin ko?" sabi niya.
5 Ginawa ng mga kabataan ang iniutos niya. Hindi ginalaw ng mga buwitre at mga hayop ang mga bangkay. Tinakpan ng mga ibon at mga buwitre ang mga ito ng kanilang mga pakpak mula sa nakapapasong araw, at ang mga bangkay ng limang martir ay nakaupo sa loob ng labing-apat na araw.
6 Nang makita sila, ang kanilang mga katawan ay nagniningning na parang araw, at pinalibutan ng mga anghel ang kanilang mga bangkay na parang liwanag na pumapalibot sa Tolda.
7 Humingi siya ng payo, ngunit hindi niya alam kung ano ang gagawin. Sa wakas, humukay siya ng libingan at inilibing ang mga bangkay ng limang martir.
8 Nang gabing iyon, habang ang haring nakalimot sa batas ni YAH ay nakahiga sa kama, ang limang martir ay nagpakita sa kanya, nakatayo at binabagabag siya ng mga espada.
9 Akala niya ay pumasok sila sa kanyang bahay sa gabi upang gumawa ng krimen. Nang magising siya mula sa kanyang pagkakatulog, natakot siya at tumakas mula sa kanyang silid-tulugan patungo sa bulwagan. Natakot siya na papatayin nila siya dahil sa krimen na akala niya ay ginawa nila laban sa kanya. Nanginig ang kanyang mga tuhod sa takot.
10 "Mga panginoon ko, ano ang gusto ninyo? Tungkol sa akin, ano ang dapat kong gawin para sa inyo?" tanong niya.
11 Sumagot sila, "Hindi ba kami ang mga sinunog mo sa apoy at iniutos mong ihagis sa dagat? Iningatan ni YAH ang aming mga katawan dahil naniwala kami sa Kanya. Hindi Niya hinayaan na sirain mo kami. Yamang ang mga naniniwala sa Kanya ay hindi mapapahamak, ang kaluwalhatian at papuri ay nararapat kay YAH. Kami na naniwala sa Kanya ay hindi napahiya sa kapighatian."
12 "Hindi ko alam na darating sa akin ang ganitong parusa. Anong gantimpala ang dapat kong ibigay sa inyo para sa kasamaang ginawa ko sa inyo?" tanong niya.
13 "At ngayon, ihiwalay mo sa akin ang gantimpalang ibinibigay ko sa inyo - baka kunin ninyo ang aking katawan sa kamatayan at ibaba ang aking katawan patungo sa Sheol habang ako ay buhay pa."
14 "Sapagkat nagkasala ako sa inyo, patawarin ninyo ang aking kasalanan, sapagkat dahil sa batas ni YAH kaya ako tumanggap ng gayong kabaitan," sabi niya sa kanila.
15 At sumagot sa kanya ang mga pinarangalang martir, na sinasabi, "Dahil sa pinsalang idinulot mo sa amin, hindi ka namin gagantihan ng pinsala. Si YAH ang nagdadala ng kahirapan sa isang kaluluwa, at Siya ang hahatol sa iyo nang naaayon."
16 Gayunpaman, kami ay iniligtas alang-alang sa iyo, dahil tila sa iyo ay pinatay mo kami. Nagpakita ka sa amin ng kabaitan sa kabila ng aming maliit na bilang at kawalan ng kakayahang mangatwiran.
17 Ngunit ikaw at ang mga pari ng iyong mga diyus-diyosan ay bababa sa Gehenna, kung saan walang takas.
18 Kahabag-habag ang iyong mga diyus-diyosan, na iyong pinagpipitaganan, na tinalikuran si YAH na nagalit sa iyo nang ikaw ay hamakin na parang dura. Kahabag-habag ka na sumasamba sa kanila, at hindi mo nakikilala si YAH na nagalit sa iyo at nagdala sa iyo mula sa kamatayan tungo sa buhay. Hindi ba ikaw na nakatayo rito ngayon ay parang usok na mawawala bukas?
19 Tinanong sila ng hari, "Ano ang iniuutos ninyo sa akin na gawin ko para sa inyo, yamang nagpakita kayo sa akin ng gayong pagmamahal?"
20 Sumagot sila, "Iligtas mo ang iyong sarili mula sa pagpasok sa Gehenna ng Apoy, ngunit hindi mo kami maililigtas. Kami ang nagtuturo sa iyo."
21 "Ang iyong mga diyus-diyosan ay gawa sa pilak at ginto, bato at kahoy. Wala silang pang-unawa o kaalaman, at sila ay gawa ng mga kamay ng tao."
22 "Hindi sila pumapatay o nagliligtas, nakikinabang sa kanilang mga kaibigan o nakakasama sa kanilang mga kaaway, nagpaparangal o nagpapababa, nagpapayaman o nagpapahirap. Inililigaw ka nila sa pamamagitan ng awtoridad ng mga demonyo, na hindi nagnanais ng kaligtasan ng sinuman, ngunit hindi nag-aalis o nagtatanim ng anuman."
23 "Lalo na nilang hindi ninanais ang kaligtasan ng mga taong katulad mo, na matigas ang puso at tila galit sila sa iyo, kahit na ikaw ang gumawa sa kanila."
24 "Yamang si Satanas at ang mga demonyo ay nanahanan sa kanila, gagantihan ka nila ng parehong pagmamahal na ipinakita mo sa kanila, at lulunurin ka nila sa dagat ng Gehenna."
25 "Ngunit ikaw, itigil mo ang kamaliang ito at hayaan mong ito ang maging aming gantimpala. Kahit na kami ay patay na, pakikinabangan namin ang aming mga kaluluwa sa pamamagitan ng pagsamba sa aming Lumikha na si YAH," sabi nila sa kanya.
26 Nataranta at lubos na namangha ang hari. Nang bunutin ng lahat ng lima ang kanilang mga espada, natakot siya para sa kanyang buhay at yumukod sa kanila.
27 "Kung gayon ay nalaman ko na kahit pagkatapos ng kamatayan, ang mga alabok ay tunay na babangon. Tungkol sa akin, kaunting panahon na lamang ang natitira bago ang aking kamatayan," sabi niya.
28 Mula nang araw na iyon, hindi na sinunog ng hari ang mga bangkay ng mga Tseerutsaydan na lubos na palalo, at sila ay itinago sa kanyang paningin.
29 Yamang marami silang nailigaw sa loob ng maraming panahon, ang mga mananamba sa diyus-diyosan ay nangatwiran sa kamalian at nailigaw ang marami pang iba na katulad nila hanggang sa tumigil sila sa pagsunod sa pagsamba kay YAH. Hindi lamang sila ang nagkamali.
30 Inihain nila ang kanilang mga anak na babae at lalaki sa mga demonyo, na nagsasagawa ng pang-aakit at mga kaguluhan bilang kanilang pangangatwiran. Itinuro ito sa kanila ni Satanas, upang maisagawa nila ang pang-aakit at mga kaguluhan na kinasusuklaman ni YAH.
31 Pinakasalan nila ang kanilang mga ina at inabuso ang kanilang mga tiyahin at kapatid na babae, dinungisan ang kanilang mga katawan habang ginagawa ang lahat ng maruming gawaing ito. Pinagtibay ni Satanas ang pangangatwiran ng mga baluktot na taong ito, at sinabi nila, "Hindi na kami babalik."
32 Ngunit ang mga Tseerutsaydan, na hindi nakakaalam ng galit ni YAH, ay lubos na palalo at nagmalaki sa kanilang mga diyus-diyosan.
33 Kung sasabihin nila, "Paano ibibigay ni YAH ang Kaharian sa mga taong hindi nakakakilala sa Kanya sa BATAS at sa Pagsamba?" Ganap silang babalik sa Kanya sa pagsisisi, at sinusubok Niya sila sa dahilang ito.
34 Ngunit kung sila ay ganap na magsisisi, mamahalin Niya sila at iingatan ang kanilang Kaharian. Gayunpaman, kung sila ay tumanggi, ang apoy ng Gehenna ang magpaparusa sa kanila magpakailanman.
35 Nararapat sa isang hari na katakutan ang galit ni YAH gaya ng reputasyon ng kanyang kaharian, at nararapat sa isang hukom na pamahalaan ng galit ni YAH habang humahatol nang matuwid, gaya ng reputasyon ng kanyang Pamamahala.
36 Nararapat sa mga matatanda, mga pinuno, mga sugo, at maliliit na hari na utusan ng mga natatakot sa galit ni YAH ayon sa sukat ng kasaganaan ng kanilang kaharian.
37 Si YAH ang Panginoon ng Langit at Lupa, na nagpapasimula ng lahat ng galit, sapagkat walang ibang Panginoon sa Langit o Lupa na nagpapahirap o nagpapayaman. Siya ang nagpaparangal at nagpapababa.
==Corrected Text Kabanata 5==
1. "One of the sixty warriors was proud, but JAH made his body swell from his foot up to his head with a spoonful of sulfur, and he died in a plague.
2. And again, Korah, who built an iron bed, was proud of his power and abundance, but JAH hid him in death.
3. And again, Nebuchadnezzar was proud, saying, 'There is no other king besides me, and I am the creator who makes the sun rise in this world.' He spoke thus out of his arrogant abundance.
4. And JAH separated him from people and sent him to the wilderness for seven years, and he made his fortune with the birds of heaven and the beasts of the wilderness until he knew that JAH was the one who had humbled him.
5. And when he knew Him in worship, He returned him to his kingdom. Who is it that was not of the earth and was boldly proud of JAH, who humbled him?
6. How about those who demolished His law and His order, and whom the earth did not swallow?
7. And you, Zerubbabel, love that you might be proud of your Creator, but again, you have that He might destroy you like them and might lower you to the grave out of your arrogance.
8. And again, after they entered Sheol, where there is grinding of teeth and mourning, that was the fulfillment of darkness, you have that He might lower you to the deep pit of Gehenna, where there are no exits forever.
9. As for you, you are a man who will die and be destroyed tomorrow, like arrogant kings who were like you, who left this world living.
10. As for me, I say, 'You are demolished ruins, but you are not JAH, for JAH is the one who created the earth and heaven and you.'
11. He downbases the arrogant ones and honors those who are downbased. He gives firmness to those who are weary.
12. He kills the well ones and raises up the persons who were on the earth, who were dead and buried in a grave.
13. And He sends slaves forth free in life from sin rulership.
14. O King Zerubbabel, why do you boast in your defiled idols who have no benefit?
15. But JAH created the earth and heaven and the great seas. He created the moon and the sun, and He prepared the eras.
16. Man grazes in his field, and he plows until it is dusk, and the stars of heaven remain firm by His word.
17. And He calls all in heaven. There is nothing done without Jah knowing it.
18. He commanded the angels in heaven to serve Him and to praise His glorified name. And the angels are sent to all persons who inherit life.
19. Raphael, who was a servant, was sent to Tobit, and he saved Tobiah from death in Raguel's country.
20. And Holy Michael was sent to Gideon, that he might draw his attention by money, that he might destroy idolatrous persons. And he was sent to the prophet Moses at the time he made Israel cross the Red Sea.
21. As only JAH has said, He led them. There was no different idol with them.
22. And He sent them forth to crops on the earth.
23. And He fed them His plantation grain. As He totally loved them, He cherished them, feeding them honey that firmed up like a rock.
24. And that you might totally keep His kindreds by what is due, and that you might do JAH's accord, who humbled you, He crowned you, giving you authority over the four kingdoms.
25. For He has crowned you, making you loftier than all, and your Creator totally crowned you that you might love JAH.
26. And it is proper that you might love your Creator JAH like He loved you, like He trusted you over all the people. And you, do JAH's accord that your era might abound in this world, and that He might live with you in support.
27. And do JAH's accord that He might stand for you, being a guardian over your enemies, and that He might seat you on your throne, and that He might hide you in His wing of support.
28. As for you, if you don't know, JAH chose and crowned you over Israel, like He chose Saul from Israel's children when he kept his father's donkeys. And He crowned him over his kindreds in Israel, and he sat with Israel on his throne.
29. And He gave him a lofty fortune, separating him from his kindreds. JAH crowned you over His kindreds. As for henceforth onward, check and keep His kindreds.
30. As JAH has appointed you over them, that you might kill and might save, keep them in evil things, those who work goodly things and those who work evil things on a goodly thing," He told him.
31. "And as JAH has appointed you over all that you might do His accord, be it while you whipped or while you saved, pay them evil work, those who work goodly work and those who work goodly work and evil work.
32. For you are a slave of JAH, who rules all in heaven, and you, do JAH's accord that He might do your accord for you in all you thought and in all you begged while you wheedled before Him.
33. There is none who rules Him, but He rules all.
34. There is none who appointed Him, but He appointed all.
35. There is none who dismisses Him, but He dismisses all.
36. There is none who reproaches Him, but He reproaches all.
37. There is none who makes Him diligent, but He makes all diligent. As heaven and earth rulership are for Him, there is none who escapes from His authority. All are revealed alongside Him, yet there is none hidden from His face.
38. He sees all, but there is none who sees Him. He hears the person's prayer who prays to Him, saying 'Save me,' for He has created man in His pattern, and He accepts his plea.
39. As He is a king who lives until eternity, He feeds all from His unchanging nature."
==Corrected Text Kabanata 6==
1. As He crowns true kings who do His accord, the kings write a straight thing because of Him.
2. As they have done JAH's accord, He shall shine in a light that isn't examined by Isaac, Abraham, Jacob, Solomon, David, and Hezekiah lodging in the Garden where all the beautiful kings whose lodging was light.
3. Heaven's hall is what totally shines, yet Earth's halls aren't like Heaven's hall. Its floor, with features of silver, gold, and jewel features, is clean.
4. And its totally shining features are unexamined by a person's reasoning. Heaven's hall shines like jewels.
5. Like JAH, who is a nature knower, knew, the Heaven's hall that He created is unexamined by a person's reasoning and shines in total light. Its floor, worked in silver, gold, jewels, white silk, and blue silk, is clean.
6. It is quite totally beautiful like this.
7. Righteous ones who are firm in religion and virtue are those who shall inherit it in JAH's charity and pardon.
8. And there is welfare water that flows from it, and it totally shines like the sun. There is a light tent within it, and it is encircled by graceful perfume.
9. A garden with beautiful and beloved fruit, with different features and tastes, is around the house. There is oil and a grape place there, and it is totally beautiful, and its fruit fragrance is sweet.
10. When a fleshly, bloody person enters it, his soul would separate from his flesh from the irie delights abundance that are in it, arising from its fragrance flavor.
11. Beautiful kings who did JAH's accord shall be irie there. Their honor and place are known in the Kingdom of Heaven that lives firm forever, where welfare is found.
12. He showed that their lordship on Earth was famed and honored, and that their lordship in Heaven was famed and honored. They shall be honored and lofty in Heaven, like those who honor them and bow to them in this world. If they work goodly work in this world, they shall be irie.
13. But kings who were evil in their rule and their kingdoms that JAH gave them, they don't judge true by what is due. They have ignored the destitute and poor ones' cries. They don't judge truth and save the refugee and the wronged child whose father and mother died on him.
14. They don't save the destitute and poor ones from the wealthy hand that robs them. They don't divide and give from their food and satisfy those who hunger. They don't divide and give from their drink and give drink to those who thirst. They didn't turn their ears to the poor one's cry.
15. And He shall take them to Gehenna, which is a dark ending. When the lofty day arrives upon them, when JAH shall come, and when His wrath is done upon them, like David spoke in his praises, "Lord, don't chastise me in Your judgment, and don't admonish me in Your chastisement," their problems and their debasement shall abound like their fame's abundance measure.
16. When nobles and kings who rule this world in this world, there are persons who didn't keep Your law.
17. But JAH, who rules all, is there in Heaven. All persons' souls and all persons' welfare have been seized by His authority. He is the one who gives honor to persons who glorify Him, for He totally rules all, and He loves the persons who love Him.
18. As He is the Earth and Heaven Lord, He examines and knows what kidneys transport and what a reasoning thought. And for a person who begs to Him with a pure reasoning, He shall give him his plea reward.
19. He shall destroy powerful ones' arrogance, who work evil work upon the child whose mother and father died on him, and upon old daughters.
20. It isn't by your power that you seized this kingdom. It isn't by your ability that you sat on this throne. He loved to test you thus, that it be possible for you to rule like Saul, who ruled his kindreds in that season, and He seated you on a kingdom throne. Yet it isn't by your power that you seized this kingdom. It is when He tested you like Saul, who ignored the prophet Samuel's word and JAH's word, and didn't serve His army nor Amalek's king. Yet it isn't by your ability that you seized this kingdom.
21. And JAH told the prophet Samuel, "Go, and as they have saddened Me by demolishing the law and worshiping the idols and bowing to the idol and by their mosques and by all their hated works without benefit, tell Saul, 'Go to Amalek's country and destroy their hosts and all the kings, from persons up to livestock.'"
22. Because they saddened JAH, He sent Saul that he might destroy them.
23. But he saved the king from death, and he saved many livestock, beauties, daughters, and handsome youths from death. As he scorned My thing and as he didn't hear My command, JAH told the prophet Samuel, "Go and divide his kingdom."
24. Because he stead, anoint Jesse's child David that he might reign over Israel.
25. But upon him adjourn, a demon who will strangle and cast him.
26. As he refused if I-man gave him a kingdom that he might do My accord, upon the time he refused Me to do My accord, I-man dismissed him from his kingdom that is due to him. But you, go and tell him, saying, "Will you thus ignore JAH who crowned you over His kindreds Israel, who seated you on His lordship throne?"
27. But you, tell him, "You didn't know JAH who gave around this much honor and famousness," He told him.
28. And the prophet Samuel went to King Saul and entered, sitting at a dinner table, and when Amalek's king Agag had sat on his left.
29. "Why did you totally ignore JAH who commanded you that you might destroy the livestock and persons?" He told him.
30. And at that time, the king feared and arose from his throne and told Samuel, "Return with him, seized his clothes." But Samuel refused to return. Samuel's clothes were torn.
31. And Samuel told Saul, "JAH divided your kingdom."
32. And again Saul told Samuel before the people, "Honor me and atone my sin before JAH, that He might forgive me." And as he feared JAH's word who irated him, but as he didn't fear the king who died, Samuel refused to return in his word.
33. Because of this thing, he pierced Amalek's king Agag before he swallowed what he chewed.
34. Because he demolished JAH's law, and because He was the King of Kings who rules all, JAH struck upon his head a king who worked sin, for it didn't shame him.
35. For He is all the iration Lord who dismisses all the nobles and kings' authority who don't fear Him. But there are none who rule Him.
36. Like Like He spoke, saying, "David's kindred shall go while it was famed and honored, but Saul's kindred shall go while it was debased." He destroyed the kingdom from his child and from Saul.
37. Because it saddened Him, and because He destroyed the criminals who saddened Him by their evil work, JAH revenged and destroyed Saul's kindred children, for a person who doesn't revenge JAH's enemy, he is JAH's enemy.
38. When it is possible for him to revenge and destroy, and when he has authority, a person who doesn't revenge and destroy the sinner and doesn't revenge and destroy a person who doesn't keep JAH's law, as he is JAH's enemy, He destroyed Saul's kindred children.
==Corrected Kabanata 7==
1 And whether you are a king or a ruler, what important thing are you?
2 Isn't it JAH who created you, bringing you from not living to living, so that you might do His will and might live strengthened by His command and might fear His judgment? Just as you trouble your slaves and govern over them, so also there is JAH who troubles you and governs over you.
3 Just as you beat without mercy those who committed sin, so also there is JAH who will strike you and lower you toward Gehenna where there are no exits until eternity.
4 Just as you whip him who was not ruled by you and didn't bring a tribute to you, why is it that you don't offer a tribute to JAH?
5 Since He is the One who created you so that you love those who might fear you, and who crowned you over all creation so that you might keep His people faithful, why is it that you don't fear your Creator JAH?
6 Judge by what is just and true, just as JAH appointed you; yet do not show partiality or favor to small or great. Whom will you fear besides Him? Keep His worship and the Nine Commandments.
7 Just as Moses commanded the children of Israel, saying, "I have presented water and fire to you; extend your hand toward what you love," do not go either right or left.
8 Hear His word that I tell you, so that you might hear His word and might do His command, lest you say, "It is beyond the sea or beyond the deep or beyond the river; who will bring it to me so that I might see it and might hear His word and might do His command?"
9 Lest you say, "Who will go up to Heaven again and bring down that word of JAH to me so that I might hear and do it?" The word of JAH is what has approached; behold, for you to teach it with your mouth and give alms by it with your hand.
10 And you did not hear your Creator JAH unless you heard His Book, and you did not love Him nor keep His command unless you kept His Law.
And you will enter Gehenna forever if you do not love His command and unless you do the will of JAH, who honored and made you famous, separating you from all your people so that you might keep them faithful; you will enter Gehenna forever.
11 He made you above all, and He crowned you over all His people so that you might rule His people faithfully by what is just, while you remembered the name of your Creator who created you and gave you a kingdom.
12 There are those whom you whip for wronging you, and there are those whom you pardon while you consider the work of JAH, and there are those for whom you judge by what is just, straightening your reasoning.
13 And do not show favor or partiality when they argue before you, for earthly possessions are your wealth. Do not accept a bribe so that you might pardon the sinner and wrong the innocent person.
14 If you do His will, JAH will multiply your days in this world for you; but if you sadden Him, He will diminish your days.
15 Consider that you will rise after you die, and that you will be examined standing before Him for all the work you have done, whether it be good or evil.
16 If you do good work, you will live in a Garden in the Kingdom of Heaven, in houses where kind kings live and where Light fills. For JAH does not shame your lordship or authority; but if you do evil work, you will live in See'ol Gehenna where evil kings live.
17 But when you see your feared fame, your warriors' reward, your hanging shield and spear, and when you see your horses and your troops under your authority and those who beat drums and people who play the harp before you...
18 But when you see all this, you make your reasoning lofty, and you stiffen your collar of reasoning, and you do not think of JAH who gave you all this honor; however, when He told you, "Quit all this," you are not one who quits it.
19 For you have totally neglected the appointment He appointed you, and He shall give your lordship to another.
20 For death shall suddenly come upon you, and judgment shall be done in the resurrection time, and as all human work shall be examined, He shall totally investigate and judge you.
21 There are none who will honor this world's kings, for because He is the True Judge, in judgment time poor and wealthy will stand together. This world's nobles' crowns in which they boast shall fall.
22 Judgment is prepared, and a soul shall quake; at that time sinners' and righteous ones' work shall be examined.
23 And there are none who shall be hidden. When a daughter arrived for birthing, and when the fetus in her belly arrived for being birthed, just as she cannot prevent her womb, Earth also cannot prevent her lodgers that are upon her; she will return.
24 And just as clouds cannot prevent rain unless they take and rain toward the place JAH commanded them, for JAH's word has created all, bringing them from not living to living, and for JAH's word again has brought all toward a grave; and all likewise - after resurrection time arrived - it is not possible that dead persons will not rise.
25 Just as Moses spoke, saying, "It is by words that proceed from JAH's tongue; yet it is not only by grain that a person is saved"; and JAH's word again shall arouse all persons from graves.
26 Behold, it was known that dead persons shall arise by JAH's word.
27 And again JAH said thus in Deuteronomy because of nobles and kings who do His will, "As the day has arrived when they are counted for destruction, I shall avenge and destroy them on the day when judgment is judged and at the time when their feet stumble," He said.
28 And again JAH told those who know His judgment, "Know that I was your Creator JAH, and that I kill and I save."
29 "I chastise in tribulation and I pardon; I lower toward See'ol and again I send forth toward the Garden, and there are none who shall escape from My authority," He told them.
30 JAH said thus because of nobles and kings who did not keep His Law, "As earthly kingdoms are passing, and as they pass from morning until evening, keep My order and My Law so that you might enter toward the Kingdom of Heaven that lives strengthened forever," He said.
31 For JAH's calling of righteous ones is for glory, and of sinners for tribulation; He will make the sinner wretched but will honor righteous ones.
32 He will dismiss the person who did not do His will, but He will appoint the person who did His will.
==Kabanata 8 (Not yet fixed)==
1; Hear I - mek I tell thee the thing whereby dead persons shall arise ~ them shall plant a plant an be fertile an grapes shall send forth vines ~ as JAH shall bring the fruit 'imhibe 'albo ~ them shall cast wine from it.
2; Overstand that that plant thou planted were small - but that she sent forth tips fruit an leaves today.
3; JAH give she root fe drink from Earth an Water - from both.
4; But Him feed she wood from fiyah an wind ~ roots give leaves Water fe drink - an Earth give firmness fe woods.
5; But the soul that JAH Irated mek them bear fruit amidst them - an dead persons arisin are likewise.
6; Pon the time soul were separated from flesh - as each of them ras selves have gone - Him said - Gather souls from the four natures - from Earth an Water - wind an fiyah.
7; But Earth nature lived firmed up ina she nature an became Earth - an Water nature lived firmed up ina she nature an became Water.
8; An wind nature lived firmed up ina she nature an became wind - an fiyah nature lived firmed up ina she nature an became a hot fiyah.
9; But a soul that JAH separated from flesh returned toward she Irator ~ up til Him raise she up inited with flesh pon the time Him loved - Him place she ina Garden ina the place Him loved.
10; Him place righteous souls ina Light house ina Garden - but that Him might send way sinners souls - Him also place them ina darkness house ina See'ol up til the time when Him loved.
11; JAH told the prophet Hiziq'iel - Call souls from the four corners - that them might be gathered an be one limb.
12; Pon the time Him spoke ina one Word sayin thus - the souls were gathered from the four corners.
13; An Water nature brought verdure - an again fiyah nature brought fiyah.
14; An again Earth nature brought Earth - an wind nature brought wind.
15; An JAH brought a soul from the Garden place where Him placed it ~ them were gathered by one Word - an a Resurrection were made.
16; An again I-man shall show thee the example that are alongside thee ~ the day dusk ~ thou sleep ~ the night dawn - an thou rise from thy beddin - but pon the time thou slept it are thy death example.
17; An pon the time thou awoke it are thy arisin example - but the night when all persons sleep whose physiques were dark - fe darkness have covered them - are this world example.
18; But the mornin light - when darkness are eliminated an when light are ina all the world an when persons arise an graze toward the field - are dead persons example.
19; An this Kingdom of Heaven where man are renewed are like unto this ~ dead persons Resurrection are like unto this ~ as this world are passin - it are the night example.
20; An like unto Daweet spoke sayin - 'Him placed Him example ina Sun' - as Sun shine pon the time it rose - it are a Kingdom of Heaven example.
21; An like unto Sun shine ina this world today - pon the time Kristos come Him shall shine like unto Sun ina Kingdom of Heaven that are new ~ as Him have said - I-man am a Sun that don't set an a Torch that aren't extinguished - Him JAH are she Light.
22; An Him shall quickly arouse the dead persons again ~ I-man shall bring one example fe thee again from thy food that thou sow an whereby thou are saved - an whether it be a wheat kernel or a barley kernel or a lentil kernel or all man seeds sown pon Earth - there are none that grow unless it were demolished an rotten.
23; An like unto the person flesh thou sight up - pon the time it were demolished an rotten - Earth eat stoutness with the hide.
24; An pon the time Earth ate it stoutness it grow bein around a kernel seventh ~ JAH give a cloud that seized rain like unto Him loved - an roots grow pon Earth an send forth leaves.
25; An if she were demolished an rotten she cyaan grow - but after she grew she send forth many buds.
26; An by JAH Accord fruit are given fe those buds that grew - an Him clothe it stoutness ina straw.
27; Sight up like unto the measure that the seed kernel thou sowed abounded - yet the silver an the leaf - the ear an the straw aren't counted fe thee.
28; Don't be a dull one who don't know - an sight up thy seed that it abounded - an all likewise - think that dead persons shall raceive the arisin that them will arise - an them hardship like unto them Work.
29; Hear I - that if thou sow wheat - it won't grow bein barley - nor bein wheat if thou sow barley - an mek I tell thee again that it won't grow ~ if thou sow wheat will thou gather barley? If thou sow watercress will thou gather linseed?
30; How about from plants kind - if thou plant figs will it really grow fe thee bein nuts? How about if thou plant almonds - will it grow fe thee bein grapes?
31; If thou plant the sweet fruit will it grow fe thee bein bitter? How about if thou plant the bitter fruit - are it possible fe it fe be sweet?
32; How about all likewise - if a sinner dead are it possible fe arise bein righteous ina Resurrection time? How about if a righteous person dead - are it possible fe arise bein a sinner ina Resurrection time? Every one shall raceive him hardship like unto him Work - yet him will raceive him hardship like unto him sin an him hand Work - yet there are none who will be canvicted by him companion sin.
33; A highland tree are planted an it send forth long branches ~ it will totally dry up ~ yet unless Heaven rained rain it leaves won't be verdant.
34; An the cedar will be uprooted from it roots unless summer rain alit pon it.
35; An all likewise - dead persons won't arise unless welfare dew alit fe them bein commanded from JAH.
==Kabanata 9 (Not yet fixed)==
1; Unless highland mountains an Gielabuhie regions rained a pardon rain fe them bein commanded from JAH - them won't grow grass fe beasts an animals.
2; An 'Elam mountains an Gele`ad mountains won't give verdant leaves fe sheeps an goats - nor fe oribi an animals ina wilderness - nor fe ibexes an hartebeest.
3; An likewise - pardon an dew bein commanded from JAH didn't alight fe doubters an criminals who made error an crime a money beforehand ~ dead persons won't arise ~ an Deemas an Qophros who worship idols an dig roots an work an instigate a thing...
4; An them who dig roots an practice sorcery an mek persons battle...
5; An them who lust havin departed from LAW - an Miedon an 'Atiena persons who believe ina them idols - an them who play an sing fe them while them beat violins an drums an strummed harps - them won't arise unless pardon dew alit fe them bein commanded from JAH.
6; These are who will be canvicted pon the day when dead persons arise an when Definite Judgemant are done - yet persons who save them ras selves an who lust ina them hands Work - them err by them idols.
7; Thou wasteful of heart dull one - do it seem fe thee that dead persons won't arise?
8; Pon the time a trumpet were blown by the Angels Chief Hola Meeka'iel tongue - that dead ones arise then - as thou won't remain ina grave without arisin - don't think a thing that are thus.
9; Hills an mountains shall be level an shall be a cleared path.
10; An Resurrection shall be done fe all fleshly ones.
==Kabanata 10 (Not yet fixed)==
1; However if it weren't thus - it are that former persons might be buried ina them faadas grave Iginnin from 'Adam - Iginnin from Siet an 'Abiel - Siem an Noh - Yis'haq an 'Abriham - Yosief an Ya`iqob - an 'Aron an Mussie - yet fe what are it that them didn't love that them might be buried ina another place?
2; Aren't it fe them fe arise together with them cousins ina Resurrection time? How about aren't it lest them bones be counted with evil ones an pagans bones - them who worship idols? Fe what are it that them didn't love that them might be buried ina another place?
3; But thou - don't mislead thy reasonin while thou said - 'How will dead persons arise after them dead - them who were buried ina one grave bein tens of thousands an whose bodies were demolished an rotten?'
4; An pon the time thou sight up toward a grave - thou speak this ina thy reasonin dullness while thou said - 'A whole fistful of Earth won't be found ~ how will dead persons arise?'
5; Will thou say the seed thou sowed won't grow? Even the seed thou sowed shall grow.
6; An all likewise - the souls JAH sowed shall quickly arise - as Him have Irated man ina Him Truth bringin from not livin toward livin - Him shall arouse them quickly by Him Word that save ~ Him won't delay Him arousin.
7; An as Him have again returned him from livin - toward a grave ina death - what about aren't it possible fe Him again fe return from death toward Life?
8; Savin an liftin up are possible fe JAH.
==Kabanata 11 (Not yet fixed)==
1; 'Armon perished an she fortress were demolished ~ as JAH have brought the hardship pon them like unto them evil an the Work them worked by them hands - persons who worship the idols ina 'Edomyas an Zablon shall be downbased at that time ~ as JAH have approached - Who shall canvict them who worked ina them infancy an didn't quit up til them aged - becau them idols an them evil - Seedona an Theeros shall weep..
2; Becau them worked sin an seducin fornication an worshipped idols - becaudis thing JAH shall revenge an downstroy them ~ fe them didn't live firmed up ina them Irator JAH Command - an Yihuda dawta childran shall be wretched.
3; She lived firmed up ina killin prophets an ina Irie Ites - yet as she didn't live firmed up ina the Nine Laws an the Worship - pon the time when dead ones arise - 'Iyerusaliem sin shall be revealed.
4; At that time JAH shall examine she ina Him Nature Wisdom ~ Him will revenge an downstroy she pon all she sin that she worked ina she infancy era ~ she didn't quit workin she sin Iginnin from she beauty era up til she age.
5; She entered toward a grave an became dust like unto she former faadas who lived firmed up ina them sin - an ina Resurrection time Him shall revenge an downstroy persons who demolished JAH LAW.
6; It shall be judged pon them - fe Mussie have spoken becau them sayin - 'Them LAW lodgin - them reasonins - became Sedom law lodgin.'
7; An them kindred are Gemorra kindred - an them law are what downstroy - an them Work are evil.
8; An them law are snake poison that downstroy - an viper poison that downstroy from alongside that.
==Kabanata 12 (Not yet fixed)==
1; 'Iyerusaliem child - as this thy sin are like unto Gemorra an Sedom sin - 'Iyerusaliem child - this are thy tribulation that were spoken by a prophet.
2; An thy tribulation are like unto Gemorra an Sedom tribulation - an them law lodgin reasonin firmed up ina adultery an arrogance.
3; Aside from adultery an arrogance rain - pardon an humility rain didn't rain from them reasonins by money that them Law reasonin lodgin are fertile - apart from spillin man blood an robbin an forgettin them Irator JAH.
4; An them didn't know them Irator JAH - apart from them evil Work an them idols - an them are Irie ina them hands Work - an them lust pon males an pon livestock.
5; As them eye of reasonin have been blinded lest them sight up secrets - an as them ears have deafened lest them hear or do JAH Accord that Him love - them didn't know JAH ina them Work - an them reasonins are like unto Sedom law lodgin. An them kindred - Gemorra grapes kindred that bear sweet fruit.
6; An if them examine them Work - it are poison that kill - fe it have firmed up ina curse Iginnin from the day when it were worked - an fe it grounation have been ina downstruction era.
7; As them Law lodgin - them reasonins - have firmed up ina sin Work - as them bodies have firmed up ina Seythan burnin Work fe build sin - them Law lodgin - them reasonins - have no goodly Work everytime.
8; An pon the time him shame an were baptise (by one who is led) it were fe chastisemant an downstruction - an him will firm up the persons who drank an them reasonins - an him will mek them who downstroy I - disgustin persons who distanced from JAH.
9; Fe them have lived firmed up ina them Work that were evil - an him will mek them Deeyablos lodgin - an eatin what were sacrificed fe the idols have been begun ina the House of 'Isra'iel - an she proceed toward the mountains an the trees.
10; An she worship the idols that peoples ina she area worship - an she dawta childran an she male childran fe demons who don't know goodly Work separatin from evil.
11; An them spill clean blood ~ them gush an spill grapes from Sedom fe the idols foriva.
12; An she glorify an worship the Dagwon that the 'Iloflans worship - an she sacrifice fe him from she flocks an she fattened cows - that she might be Irie ina demons laziness that them taught she fe sacrifice fe them - an ina them gushin an spillin the grapes - an that she might do them accord.
13; She sacrifice fe him that she might be Irie in demons laziness that them taught she lest she know she Irator JAH Who feed she at each time an Who cherished an raised she Iginnin from she infancy up til she beauty - an again up til she age - an again up til she age day when she dead.
14; An again I-man shall revenge an canvict him ina Resurrection time - an as she didn't return toward I LAW - an as she didn't live firmed up ina I Command - she time when she live ina Gehannem shall be up til Iternity.
15; If them were Irators fe true - mek she idols arise with she an downscend toward Gehannem an save she pon the time I-man vexed an downstroyed she - an pon the time I-man distanced all the priests of the idols who lust with she.
16; Like unto she made sin an insult pon the Hola Items an pon I Lodgin the Temple - I-man made she wretched by all this.
17; When them told she - 'Check - this are JAH kindred - an she are 'Isra'iel Irator JAH Lodgin - an the famous King country 'Iyerusaliem who were separate from them who were separate - she are the Most I JAH Name Lodgin' - I-man made she wretched like unto she saddened I Name that were called ina she.
18; She boast ina I that she were I slave an that I-man were she Lord ~ she wink pon I like unto a criminal - yet she aren't who fear I an do I Accord like unto I bein she Lord.
19; Them became a obstacle pon she fe mislead that them might distance she from I - yet she are ruled fe other idols who don't feed she nor clothe she.
20; She sacrifice sacrifice fe them - an she eat the sacrifice - an she spill blood fe them - an she gush an drink from the grapes fe them ~ she smoke up ishence fe them - an she mek the ishence fragrance smell fe them ~ she idols command she - an she are commanded fe them.
21; An again she sacrifice she dawta childran an she male childran fe them - an as she present praises fe them becau them Love - she are Irie ina the thing she spoke by she tongue an ina she hands Work.
22; Woe fe she pon the day when Definite Judgemant are done - an woe fe she idols whom she love an inite; an she shall downscend with them toward Gehannem beneath See'ol - where the worm don't slumber an the fiyah aren't extinguished.
23; Woe fe thee wretched 'Iyerusaliem child - fe thou have quit I Who Irated thee an have worshipped different idols.
24; An I-man shall bring the hardship pon thee like unto thy Work ~ as thou have saddened I - an as thou have ignored I Word - an as thou didn't work goodly Work - I-man shall canvict thee toward thy pretensions.
25; Fe thou have saddened I Word - an fe thou didn't live firmed up ina I LAW whereby thou swore with I - that thou might keep I LAW an that I-man might live with thee ina Support an might save thee from all who fight thee - an also that thou might keep I Order that I-man commanded thee - an I-man shall ignore thee an won't quickly save thee from the tribulation.
26; Thou didn't keep all this - an I-man ignored thee ~ as I-man have created thee - an as thou didn't keep I Command nor I Word - I-man shall canvict thee ina Judgemant time - an I-man honoured thee that thou might be I kin.
27; An like unto Gemorra an Sedom were separated from I - thou were separated from I.
28; An I-man judged an downstroyed them - an like unto Sedom an Gemorra were separated from I - thou separated from I - an now like unto I-man vexed an downstroyed them - I-man vexed an downstroyed thee ~ as thou are from Sedom an Gemorra kindred whom I-man downstroyed - I-man downstroyed thee ~ as them whom I-man Irated have saddened I by goin toward a youtmon wife an by lustin without LAW - with animals an males like unto arrivin with dawtaz - I-man downstroyed them name invocation from this world lest them live ina them Irie Ites.
29; There are no fearin JAH ina them faces Iginnin from a infant up til a elder ~ them help him ina all them evil Work - yet Him don't vex pon each one that them might quit workin she ~ as them Work are evil - them are sated of sin an iniquity.
30; All evil Work - robbery an arrogance an greed - are prepared ina them reasonins.
31; An becaudis thing JAH ignored them an downstroyed them countries - an them are there that Him might burn them with fiyah up til them root grounation perish ~ them totally perished up til the Iternity - yet Him didn't mek even one from them remain.
32; As them have firmed up ina sin - them shall wait ina downstruction foriva up til the Day of Advent when Definite Judgemant are done - fe them have saddened I with them evil Work - an I-man won't pardon them nor forgive them.
33; An I-man ignored them ~ fe thou won't find a reason pon the time I-man vexed an seized thee becau all thy Work were robbery an sin - adultery an greed an speakin lies - all error Work an the obstacle that I-man don't love - an thou 'Iyerusaliem child who were wretched - pon the day when Judgemant are done thou will be seized ina Judgemant like unto them.
34; I-man had made thee fe honour - but thou downbased thy ras self ~ I-man had called thee I money - but thou became fe another.
35; I-man had betrothed thee fe honour - but thou became fe Deeyablos - an I-man shall revenge an downstroy thee like unto thy evil Work.
36; Becau thou didn't hear all I Word - an becau thou didn't keep the Command I-man commanded thee pon the time I-man loved thee - I-man shall multiply an bring firm vengeance pon thee - fe I-man am JAH Who Irated thee - an I-man shall judge pon all sinners like unto thee - an pon the day when Judgemant are done I-man shall bring the hardship pon them like unto them evil Work.
37; As thou didn't keep I Word - an as thou have ignored I Judgemant - I-man shall canvict thee with them.
38; Woe fe unu - Gemorra an Sedom - who have no fearin JAH ina your reasonin.
39; All likewise - woe fe thy sista 'Iyerusaliem child pon whom it shall be judged together with thee ina Fiyah of Gehannem - fe unu will downscend together toward Gehannem that were prepared fe unu - where are no exits foriva - an woe fe all sinners who worked thy sin.
40; As unu didn't keep I Command nor I Word - thou an she who didn't keep I Command nor I Word shall downscend toward See'ol together pon the day when Judgemant are judged.
41; But kind persons who kept I Command an I Word shall eat the money that sinner persons accumulated - an like unto JAH commanded - kind persons shall share the loot that evil persons captured - an kind persons shall be totally Irie.
42; But wrongdoers an sinner persons shall weep - an them shall be sad becau all them sin that them wronged havin departed from I Command.
43; Him who keep I Word an live firmed up ina I Command - him are who find I blessin an are honoured alongside I.
44; All person who keep I Word an live firmed up ina I Command shall eat the fatness found from Earth - an shall live havin entered toward the Garden where enter kind kings who have straight reasonins.
==Kabanata 13 (Not yet fixed)==
1; As them shall be wretched an perish by I wrath pon the time I-man seized them - woe fe Theeros an Seedona an all Yihuda country regions who mek them ras selves arrogant today.
2; Conquerin JAH said thus ~ Him have said - Deeyablos child who are totally arrogant shall be birthed from them - the False Messeeh who fe a Truth thing are she enemy - who firm up him collar of reasonin - who boast an don't know him Irator - an Him said - Woe fe them - an JAH Who rule all said - I-man made him fe I anger pattern that I-man might be revealed ina him Power.
3; An this Qifirnahom Semarya an Geleela an Demasqo an Sorya an 'Akeya an Qophros an all Yordanos region are kindreds who firmed up them collars of reasonin - who live firmed up ina them sin - an whom death shadow an darkness covered - fe Deeyablos have covered them reasonins ina sin - an fe them are commanded fe that arrogant Deeyablos - an them didn't return toward fearin JAH.
4; At that time woe fe persons who are commanded fe demons an who sacrifice sacrifice ina them name fe them ~ as them have denied JAH Who Irated them - them resemble animals without minds - fe the False Messeeh who forgot JAH LAW an are Deeyablos child shall set up him image ina all the places (fe him have said 'Mi are a god') - an him shall be Irie ina him reasonin accord - ina him hand Work an ina robbery an all the sins an perfidy an iniquity - ina robbery an all the adulteries that a person work.
5; Fe becau it were counted alongside JAH that him work this - the era are known that them work sin.
6; Sun shall darken an moon shall be blood - an stars shall be shaken from Heaven - all the Work shall pass by the miracles that JAH shall bring ina Fulfillmant Era that Him might mek Earth pass - an that Him might mek all pass who live ina sin of persons who live within she.
7; As JAH have been proud pon the Iration Him Irated - an as Him have quickly made all Him loved ina one iwa - the Lord death shall downstroy a small enemy Deeyablos.
8; Fe JAH Who rule all have said - I-man shall judge an downstroy - but after Advent - Deeyablos have no authority.
9; An pon the day when him were seized by I anger - him shall downscend toward Gehannem - fe which him mek application an where firm tribulation are ~ as him will tek all who are with him toward chastisemant an downstruction an perfidy - becau I-man were Who send forth from Gehannem an Who introduce toward Gehannem - him will downscend toward Gehannem.
10; As Him give firmness an Power fe weak persons - an again as Him give weakness fe powerful an firm persons - mek a powerful one not boast ina him Power.
11; As Him are a Ruler - an as Him judge an save the wronged persons from the persons hands who wrong them - Him will return the grudge of the widows an the child whose faada an mother dead pon him.
12; Woe fe thee who boast an firm up thy collar of reasonin - fe whom it seem that I-man won't rule thee nor judge an downstroy thee - fe ina him boastin an him arrogance him have said - 'Mi will streach mi throne ina stars an Heaven - an mi will be like unto JAH Who are lofty.'
13; An like unto Him spoke sayin - How Deeyablos fell from Heaven - him who shine like unto a mornin star that were Irated precedin all - woe fe thee.
14; An thou dared an spoke this ina thy arrogance - an thou didn't think of JAH Who totally Irated thee by Him Itority ~ why did thou boast thy ras self that thou downscend toward Gehannem ina thy reasonin firmness?
15; Thou were downbased separate from all Angels like unto thee - fe them praise them Irator with a humbled reasonin becau them knew that Him were Who Irated them from fiyah an wind - an fe them don't depart from Him Command - an fe them keep them reasonins from perfidy lest them totally depart from Him Command.
16; But thou did a firm perfidy ina thy reasonin arrogance ~ thou became a wretched man separate from thy companions - fe thou have cherished all the sin an iniquity - robbery an perfidy whereby persons who forgot JAH LAW an sinners like unto thee live firmed up - them who are from thy kindred an commit crime like unto thee - an who live firmed up by thy command an thy accord whereby thou teach sin.
17; Woe fe thee - fe the demons thou misled ina thy malice an thou will downscend toward Gehannem together.
18; O unu JAH childran who erred by that misleadin criminal Deeyablos - woe fe unu ~ as unu have erred like unto him by the money that him taught unu an that him hosts taught unu - unu will downscend toward Gehannem together - where are no exits foriva.
19; An formerly when JAH slave Mussie were there - unu saddened JAH by the Water where argumant were made an pon Korieb - an by 'Amalieq an pon Mount Seena.
20; An moreover pon the time unu sent scouts toward Kene`an - pon the time them told unu this sayin 'The path are far - an them ramparts an them fortresses that reach up til Heaven are firm - an warriors live there' - unu vexed that unu might return towad Gibts country where unu work worrisome Work - an unu saddened JAH Word.
21; Unu didn't think of JAH Who firmed unu up from the tribulation - an Who did great miracles ina Gibts - an Who led unu by Him Angel Itority. Him would veil unu ina cloud by day lest the Sun burn unu an Him would shine a column of fiyah fe unu by night lest your feet stumble ina darkness.
22; An pon the time the army an Fer`on frightened unu - unu totally cried toward Mussie - an Mussie totally cried toward JAH - an Him lodged ina Him Angel an kept unu lest unu meet with Fer`on.
23; But Him introduced them toward 'Eritra ina tribulation ~ JAH led only 'Isra'iel - fe Him have said - An there were no different idol with them - but Him buried them enemies ina sea at one time - an Him didn't preserve none who flee from them.
24; An Him made 'Isra'iel cross amidst the sea by foot ~ there are no tribulation that found them arisin from the Gibtsans ~ Him delivered them toward Mount Seena - an there Him fed them menna forty eras.
25; As 'Isra'iel childran sadden JAH everytime - Him did all this goodly thing fe them an them neglected fe worship JAH.
26; Them placed evil ina them reasonins Iginnin from them childhood up til them age - fe JAH Mouth have spoken thus ina 'Oreet where the faadas birth were written ~ as Him have spoken sayin - 'Adam childran reasonin are ash - an all them Work are toward robbery an them run toward evil ~ there are none from them who love straight Work - apart from gatherin a person money ina violence an swearin ina lie an wrongin companions an robbin an stealin - them placed evil ina them reasonins.
27; An all go toward evil Work ina the era when them live ina Life ~ 'Isra'iel childran who demolished JAH LAW totally saddened JAH Iginnin from Antiquity up til fufillmant era.
==Kabanata 14 (Not yet fixed)==
1; An pon the time JAH downstroyed Qayen childran - kindreds who preceded - ina downstruction Water becau them sin - Him baptised Earth ina Water of Downstruction - an Him cleansed she from all Qayel childran sin.
2; As Him have said - I-man were sad becau I-man Irated man - Him downstroyed all wrongdoers ~ Him didn't preserve apart from eight persons ~ Him downstroyed all ~ after this Him multiplied them an them filled Earth ~ them shared them faada 'Adam inheritance.
3; But Noh swore with JAH a oath ~ them swore a oath with JAH lest JAH again downstroy Earth ina Downstruction Water - an lest Noh childran eat what deceased nor what lodged dead - lest them worship different idols apart from JAH Who Irated them - an that Him might be a Love Faada fe them - an lest Him downstroy them at one time ina them vain sin - an lest Him prevent them the first an the spring rain - an that Him might give fe livestock an persons them food at each time - that Him might give them the grass an the grain fruit an plants - an that them might work goodly Work ina all that JAH love.
4; An after Him gave them this Order - 'Isra'iel childran saddened JAH by them sin ~ them didn't live firmed up ina Him LAW like unto them faadas Yis'haq an 'Abriham an Ya`iqob who didn't demolish them Irator JAH LAW.
5. An Iginnin from the small up til the great - those 'Isra'iel childran who didn't keep JAH LAW are crooked ina them Work.
6; An whether them be them priests or them chiefs or them scribes - everyone demolish JAH LAW.
7; Them don't live firmed up ina JAH Order an Him LAW that Mussie commanded them ina Repeatin Law sayin - 'Love thy Irator JAH ina thy complete body an thy complete reasonin.'
8; Them don't firm up ina JAH Order an Him LAW that Mussie commanded them ina book where LAW were written sayin - 'Love thy companion like unto thy body - an don't worship him idols that were different - an don't go toward a youtmon wife ~ don't kill a soul ~ don't steal.
9; An don't witness ina lie - an be it him donkey or be it him ox - don't love thy companion money nor all that thy bredda bought.'
10; However after him commanded them all this - 'Isra'iel childran who were evil return toward treachery an sin - robbery an iniquity - toward a youtmon wife an toward lies an stealin an worshippin idols.
11; 'Isra'iel childran saddened JAH pon Korieb by workin a cow that graze toward grass ~ them bowed sayin - 'Check - these are wi irators who sent wi forth from Gibts.'
12; An them were Irie ina them hand Work ~ if them ate an drank an satta - them arose fe sing.
13; As JAH have told him sayin - Thy kindreds whom thou sent forth from Gibts country where rulership are - them have proceeded from LAW an wronged - an them worked a cow image an bowed fe the idol - becaudis thing Mussie vexed an alit from Seena mountain.
14; While Mussie vexed pon him kindreds - him alit with him canfidante 'Iyasu - an pon the time 'Iyasu heard - him said - 'Check - I-man hear warriors voice ina 'Isra'iel camp.'
15; An Mussie told 'Iyasu - 'It are when 'Isra'iel play havin drunk the unboiled wine - yet as fe a warrior voice - it aren't' - an him alit an broke them image an totally crushed it up til it were like unto dust ~ him mixed it within the Water that 'Isra'iel childran drink beside the mountain.
16; An after this him commanded the priests that them might slay one another becau the sin them worked before JAH.
17; Them knew that defyin JAH surpass killin them an killin them faadas - an them did like unto him commanded them.
18; An Mussie told them - 'Becau unu saddened JAH Who fed unu an cherished unu an Who sent unu forth from a rulership house an Who bequeathed fe unu the inheritance that Him swore fe your faadas that Him might give fe them an fe them childran after them - becaudis thing unu made JAH Irie.'
19; Fe them go toward sin an a evil thing - an them didn't quit saddenin JAH there.
20; Them aren't like unto them faadas Yis'haq an 'Abriham an Ya`iqob who made JAH Irie with them goodly Work that Him might give them what are pon Earth an what Him prepared fe persons who love Him ina Heaven Iginnin from them infancy up til them youthood an up til them age ~ them aren't like unto 'Abriham an Yis'haq an Ya`iqob who made Him Irie with them Work that Him might give them a Earth of inheritance where Irie Ites are found ina this world - an a garden that mek Irie - prepared fe kind persons ina hereafter world - what Him prepared fe 'Abriham an Yis'haq an Ya`iqob who made JAH Irie when them were ina Life an who love Him - Whom a eye didn't sight up nor a ear hear an Who aren't thought of ina reasonin.
21; An them childran who denied JAH an were evil an who live firmed up ina them reasonin accord - them didn't hear JAH Command - Him Who fed them an cherished them an kept them Iginnin from them infancy.
22; Them didn't think of JAH - Who sent them forth from Gibts land an saved them from brick Work an a firm rulership.
23; But them totally saddened Him - an Him would arouse peoples ina them area pon them - an them would arise pon them ina enmity an also tax them like unto them loved.
==Kabanata 15 (Not yet fixed)==
1; An at that time Midyam persons arose pon them ina enmity - an them aroused them armies pon 'Isra'iel that them might fight them - an them king name are called 'Akrandis ~ him quickly gathered many armies ina Keeliqyas an Sorya an Demasqo.
2; An campin beyond Yordanos him sent messengers sayin - 'An that mi might capture your money - pay tax toward 'Isra'iel fe mi' ~ him told them - 'But if unu don't pay tax - mi came that mi might punish unu an might capture your livestocks an tek your mares an capture your childran.'
3; 'Mi will capture an tek unu toward the country unu don't know - an there mi will mek unu Water pourers an wood pickers' him told them.
4; 'Don't boast while unu said - "InI are JAH kindreds an there are nothing able fe InI" - aren't JAH Who sent mi that mi might downstroy unu an plunder your money? an aren't mi whom JAH sent that mi might gather all your kindreds?
5; Are there really a savin that them different idols saved the other kins that mi downstroyed? Mi captured them mares an them horses an mi killed them an captured them childran.
6; An unless unu introduced the tax that mi commanded unu - mi will downstroy unu like unto them' him said - an him crossed Yordanos that him might plunder them livestocks an them money an capture them wives.
7; An after this 'Isra'iel childran wept a firm mournin toward JAH - an them totally cried - however them lacked one who help them.
8; An becaudis thing JAH gave firmness fe the three bredren - an them names are like unto this: - an them are Yihuda an Mebikyas an Meqabees - whose features were handsome an who were warriors ina them Power.
9; An 'Isra'iel childran totally wept there ~ pon the time them heard - it saddened them ina them heart arisin from all 'Isra'iel childran shout ~ the child whose mother an faada dead pon him - an widows - an them officials an them priests - all 'Isra'iel kindred - both dawtaz an males - an all childran - would weep sprinklin ash pon them heads - an them nobles had worn sackcloth.
10; But those bredren - who were attractive an comely - went an agreed that them might save them ~ them counseled sayin - 'Mek InI go an give InI bodies fe death becau these persons.'
11; Tellin one another - 'Tek heart - tek heart' - them went girdin them swords pon them waists an seizin them spears ina them hands - an them went prepared that them might incriminate the warrior.
12. An them arrived toward them camp ~ Mebikyus attacked the warrior (the king) when him had sat at a dinnertable ~ him cut him neck ina one blow when food were ina him mouth; an Meqabyus an Yihuda struck him armies pon the king left an right by sword an killed them.
13; An pon the time them king were defeated - them entered toward them spears ina them companions hearts - an them all totally fled an them bows were broken an them were defeated.
14; But those bredren who are attractive an comely were saved from death ~ there are no evil thing that found them - but as JAH have returned chastisemant toward them - them sliced up one another an were depleted.
15; Them were defeated an dead an them crossed Yordanos - an up til them crossed them cast way all them money - an all them money remained - an pom the time 'Isra'iel childran sight up that them enemies fled - them went toward them camp an took both what them plundered an them money fe them ras selves.
16; JAH saved 'Isra'iel doin thus by the bredren an Mebikyu hand.
17; 'Isra'iel sat a few days while them made JAH Irie.
18; But after that them again returned toward them sin ~ 'Isra'iel childran neglected worshippin JAH by what are due.
19; An Him shall again sadden them by kins who don't know them an who will gather them field crops an downstroy them grape places an plunder them flocks an slaughter an feed them them livestocks before them...
20; an who will capture them wives an them dawta childran an them male childran ~ becau it were that them sadden JAH everytime; as themare kindreds who demolished the LAW - them will hammer them childran before them pon each of them heads ~ them won't save them.
==Kabanata 16 (Not yet fixed)==
1; Them who do this are Theeros an Seedona an them who live beyond Yordanos river an pon the sea edge - Keran an Gele`ad - 'Iyabuseewon an Kenaniewon - 'Edom an Giegiesiewon an 'Amalieq persons.
2; All peoples do thus - who live firmed up ina each of them tribes an countries an regions an ina each of them Works an country languages - an all live firmed up like unto JAH worked them.
3; An there are persons from them who know JAH - an whose Work were beautiful.
4; An there are persons from them whose Work were evil an who don't know JAH Who Irated them - an like unto them worked sin - Him ruled them ina Sorya king Silminasor hand.
5; As him plunder an tek Demasqo money - an as him share Semarya loot that are before Gibts king - Him ruled them ina Silminasor hand.
6; Gielabuhie region an also persons ina Fars an Miedon - Qephedoqya an Sewseegya - who live ina the West mountains - ina Gele`ad fortress an Phasthos that are part of Yihuda land...
7; an these are who live in them region - an them are kindreds who don't know JAH nor keep Him Command - an whose collar of reasonin were firm.
8; An Him shall pay them them hardship like unto them Work evil an them hands Work.
9; Fe Gele`ad kindreds an Qeesarya region an 'Amalieq have become one there - that them might downstroy JAH country that were filled of a Truth thing - an within which 'Isra'iel Irator are praised - Him Who are Most Glorified an Conquerin - an Whom Angels who are many many ina Keerubiel chariots - them who stand before Him - serve fearin an tremblin - an Him shall pay them them hardship like unto them Work evil an them hands Work.
==Kabanata 17 (Not yet fixed)==
1; 'Amalieq an 'Edomyas persons don't worship JAH by Whose Itority Earth an Heaven rulership were seized ~ as them are criminals who don't live firmed up ina Truth Work - them don't fear fe demolish Him Lodgin - the Temple.
2; An there are no fearin JAH before them - apart from sheddin blood an adultery an eatin what were beaten an sacrificed fe a idol an all that resemble what lodged dead - an these are scorned sinners.
3; Them have no virtue nor religion ~ as them are who hated goodly Work - an as them don't know JAH - an as them don't know Love Work - apart from robbin a person money an from sin - an apart from downsturbin a person an all hated Work - apart from games an song like unto them faada Deeyablos taught them - them have no virtue nor religion.
4; As him have ruled them with him host - demons - him teach them all evil Work that were fe each of them ras selves - all robbery an sin - theft an falsehood - robbin money an eatin what were beaten an what lodged dead - an adultery Work.
5; An him teach them all that resemble this - an goin toward a youtmon wife - an sheddin blood - eatin what were sacrificed fe idol an what lodged dead - an killin a person soul ina violence - an envy an winkin an greed an all evil Work that JAH don't love ~ Deeyablos who were them enemy teach them this teachin that him might distance them from JAH LAW Who rule all the world.
6; But JAH Work are innocence an humility - not annoyin a bredren an lovin a companion - harmonisin an lovin with all persons.
7; Don't be hypocrites fe favour fe a person face - an don't be wrongdoers nor totally robbers nor persons who go toward a youtmon wife - nor persons who work iniquity an evil Work pon them companion - nor who cajole that them might wrong them companion ina violence.
8; Them wink an shake them heads an provoke fe evil ~ them discourage fe mislead that them might lower them toward Iternity Definite Judgemant.
==Kabanata 18 (Not yet fixed)==
1; Think that thou will go ina death toward JAH ina Whose Hand all are - an thou will stand before Him that Him might canvict thee before Him pon all the sin thou Worked.
2; As them who are arrogant an evil - an powerful ones childran who aren't strengthenin more than them - were likewise formerly - becau them sight up them stature an them Power an them firm authority - them didn't mek JAH before them - an them didn't know that Him were them Irator Who Irated them bringin from not livin toward livin.
3; An when them faadas bein like unto "Angels" praised pon Mount Hola with Angels - pon the time them accord misled them - them alit toward this world where Definite Judgemant shall be done foriva.
4; As JAH ina the Antiquity have Irated human flesh fe them - that it might mislead them becau them reasonin arrogance an might test them as it were them kept Him LAW an Him Command - them married wives from Qayel childran.
5; But them didn't keep Him LAW ~ Him lowered them toward Gehannem fiyah with them faada Deeyablos; fe JAH have vexed pon the offspring of Siet who wronged like unto persons - an persons era diminished becau them sin.
6; An them took 'Adam childran toward sin with them ~ Him lowered them toward See'ol where them shall raceive a verdict.
7; As persons era have been divided becau Siet childran erred by Qayel childran - when a person eras were nine hundred ina the Antiquity - them returned toward livin a hundred twenty eras.
8; An as them are flesh an blood - JAH said - I Spirit of Support won't live firmed up pon them.
9; An becaudis thing InI era were divided - fe becau InI sin an InI iniquity - InI era have been divided from InI faadas who preceded - an when them are ina them infancy again - them are dyin.
10; But InI faadas era had abounded - becau them kept Him LAW an becau them didn't sadden JAH.
11; But InI faadas era had abounded - becau them vexed pon them dawta childran that them might teach them - an becau them vexed pon them male childran lest them demolish JAH LAW.
12; Becau them didn't demolish JAH LAW with them dawta childran an them male childran - becaudis thing them era had abounded fe true.
==Kabanata 19 (Not yet fixed)==
1; Pon the time Qayen childran abounded them worked drums an harps - santee an violins - an them made songs an all the games.
2; Childran who are attractive an comely were birthed fe Qayen from the wife of the kind man 'Abiel - whom him killed becau she - fe she were attractive - an after him killed him bredda him took that an she who were him money.
3; An separatin from him faada - him seized them an went toward Qiefaz region that are toward the West - an that attractive one childran were attractive like unto them mother.
4; An becaudis thing Siet childran downscended toward Qayen childran - an after them sight them up them didn't wait one iwa - an them made the dawtaz whom them chose wives fe them ras selves.
5; As them have taken InI toward error together with them becau them error - becaudis thing JAH vexed pon InI an vexed pon them.
6; An Deeyablos havin cajoled sayin - 'Unu will become irators like unto your Irator JAH' - him took InI mother Hiewan an InI faada 'Adam toward him error.
7; But it seemin Truth fe them ina them dullness - them demolished JAH LAW - Him Who Irated them bringin from not-livin toward livin that them might bow an praise Him glorified Name.
8; But Him - them Irator - downbased those 'Adam an Hiewan who made godhood fe them ras selves - an Him downbased him who are arrogant.
9; Like unto Daweet spoke sayin - ' 'Adam perish by the sinner Deeyablos arrogance' - Him abused them - fe InI faada 'Adam have been canvicted pon Deeyablos arrogance by Him true Judgemant.
10; An Siet childran who erred by Qayel childran took InI toward them sin thus ~ becaudis thing InI era that JAH gave InI were less than InI faadas eras.
11; But them had worked goodly Work - fe them had firmed up them reasonins ina JAH - fe them had taught them dawta childran an them male childran lest them depart from JAH LAW that them taught them - an there were no evil enemy who approach them.
12; But if them worked goodly Work - there are nothing that benefit them if them didn't tell nor teach fe them childran.
13; Like unto Daweet spoke sayin - 'Them didn't hide from them childran fe another child - an teach JAH praise - the wondrous miracles Him did - an Him Power' - there are nothing that benefit them if them didn't teach fe them childran that them might teach fe them childran fe mek heart like unto them knew - an that them might know an do Him Accord - an that them might tell them JAH LAW Trust - an that them might keep Him LAW like unto them faadas who made JAH Irie with them beautiful Work.
14; An them who told them Trust from them faadas ina them infancy didn't demolish Him Command - like unto them faadas learned JAH Worship an the Nine Laws from them faadas.
15; Them childran learned from them faadas that them might work goodly Work an might present praise fe them Irator - fe them have kept Him LAW - an fe them have loved Him.
16; An Him shall hear them ina them priah - an Him won't ignore them plea - but Him are a Forgiver.
17; Havin multiplied Him wrath - Him shall return it fe them - an Him wouldn't downstroy all ina Him chastisemant.
==Kabanata 20 (Not yet fixed)==
1; InI bredren - think - don't forget what them told unu formerly - that JAH keep the true Work of persons who work goodly Work.
2; An Him multiply them childran ina this world - an them name invocation shall live firmed up fe a goodly thing up til the Iternity - an them childran won't be troubled fe grain ina this world.
3; As Him shall dispute fe them becau them - an as Him won't cast them ina them enemy hand - Him shall save them from them enemies hand who hate them.
4; An fe persons who love Him Name - Him shall be them Helper ina them tribulation time ~ Him shall guard them an pardon them all them sin.
==Kabanata 21 (Not yet fixed)==
1; Daweet believed ina JAH - fe Him have believed ina him - an Him saved him bein a Refuge from the king Sa'ol hand.
2; An as him have believed ina Him an kept Him LAW pon the time when him child 'Abiesielom arose - an pon the time when the 'Iloflans arose - an pon the time when the 'Edomyans an the 'Amalieqans arose - pon the time when the one from the four Rafayn arose - JAH saved Daweet from all this tribulation that enemies who disputed him brought pon him.
3; As prevailin are by JAH Accord - them were defeated by them enemies hand - yet but JAH didn't save the evil kings who didn't believe ina Him.
4; An Hiziqyas believed ina JAH ~ Him saved him from Senakriem hand who were arrogant.
5; But him child Minassie were defeated by him enemy hand - fe him didn't mek him trustin ina JAH ~ as him didn't mek him trustin ina JAH an as him didn't fear JAH Who totally honoured an famed him - them bound an took him toward them country - yet but those enemies who defeated Minassie weren't like unto him.
6; At that time Him denied him the kingdom Him gave him - fe him didn't work goodly Work before him Irator JAH - that him era might abound an that Him might dispute him enemy fe him an that him might have Power an firmness behind an in front.
7; Fe it are better fe believe ina JAH than ina many armies - than believin ina horses an bows an shields.
8; Believin ina JAH surpass ~ a person who believed ina Him shall firm up an be honoured an totally lofty.
9; Fe JAH don't favour fe a face - but persons who didn't believe ina JAH - who believed ina them money abundance - became them who departed from the grace an honour that Him gave them.
10; Him shall guard the persons who believe ina Him - but Him shall mek the persons ignorant who call Him ignorant - an as them didn't discipline them reasonins fe follow JAH nor keep Him LAW - Him won't quickly help them ina them tribulation time nor ina the time them enemies disputed with them.
11; But fe a person who were disciplined ina worshippin JAH an fe keep Him LAW - Him shall be a Refuge ina him tribulation time.
12; By downstroyin him enemy - an by plunderin him enemy livestock - an by capturin him enemy country persons - an by rainin eras rain - an by growin sprouts - an by introducin the grain pile - ina the plant fruit...
13; An by rainin the first an the spring rains - an by makin the grass verdant - an by givin the rain that rain at each time that thy kindreds beneath thy Itority might be Irie - Him shall mek him Irie.
14; Him shall mek him Irie - that them might eat the other one money - that them might satta havin eaten the money them plundered from them enemy - that them might plunder animals an sheeps an cows - an that them might eat the other one dinnertable - an that them might tek them enemies childran captive.
15; JAH shall do all this fe the person whom Him love - but Him will mek the person who hate Him fe him enemy ransackery.
16; An Him shall bind him feet an him hands an shall cast him ina him enemy hand - an Him shall mek him fe him enemies derision - an as him have become a blood shedder who demolished JAH LAW - Him won't mek him Irie ina him house seed.
17; An him won't firm up ina Judgemant time - an that Him might bring the hardship fe persons who work sin - Him will also give persons who work evil Work them sin hardship.
18; But it were commanded from alongside JAH fe give persons who work goodly Work them reward - that Him might keep them ina Him Itority.
19; Fe Him are empowered pon all the Iration Him Irated that Him might do goodly Work an might give them Iternal welfare an that them might praise JAH Who Irated them - an Him commanded that him might keep Him LAW ~ apart from only man there are none from all the Irations Him Irated that departed from Him Command.
20; Like unto JAH commanded all who live firmed up ina each of them Works - them all know an are kept ina Him LAW.
21; But man are emboldened pon JAH Who crowned all pon each of them inventions - pon animal an beasts an pon Heaven birds.
22; Be it what are ina sea or all pon land - JAH gave all the Iration Him Irated fe them faada 'Adam ~ JAH gave them that him might do what him loved - an that them might eat them like unto grain that grew pon Earth - an that them might rule an tax them - an that be them beasts or animals them might be commanded fe man - an Him Ipointed them pon all Him Irated that persons who reigned might be commanded fe JAH Who gave them honour an that them might favour Him.
23; But if them depart from Him LAW Him will separate them from the lordship Him gave them ~ as Him are Who rule Earth an Heaven - Him will give it fe him who do Him Accord.
24; Him Ipoint whom Him loved fe Ipoint - but Him dismiss whom Him loved fe dismiss ~ Him kill ~ Him save ~ Him whip ina tribulation ~ Him forgive.
25; There are no other Irator like unto Him ~ as Him are Ruler fe all the Iration Him Irated - as there are no other without Him - the Irator - ina Heaven above Earth nor pon Earth beneath Heaven - there are none who shall criticise Him.
26; Him Ipoint ~ Him dismiss ~ Him kill ~ Him save ~ Him whip ina tribulation ~ Him forgive ~ Him impoverish ~ Him honour.
27; Him hear persons who beg Him ina them plea ~ Him accept a person plea who do Him Accord with a clean reasonin; an Him hear them ina them priah - an Him do them accord fe them ina all that them begged Him.
28; An Him mek the great an the small fe be commanded fe them ~ all this are them money pon hills an mountains an at trees roots an ina caves an Earth wells an all them kindreds pon both dry an sea.
29; An fe persons who do them Irator Accord all this are them money - an Him won't trouble them from them plenty - an Him shall give them them praise reward.
30; An Him shall give them the honour Him prepared ina Heaven fe them faadas Yis'haq an 'Abriham an Ya`iqob ~ Him shall give them what Him prepared fe Hiziqyas an Daweet an Samu'iel who didn't depart from Him LAW an Him Command.
31; That them might be Irie ina Him Lordship - Him shall give them who served Him Iginnin from Antiquity the honour Him prepared fe them faadas Yis'haq an 'Abriham an Ya`iqob - fe whom Him swore fe give them a inheritance.
==Kabanata 22 (Not yet fixed)==
1; Please - think of persons name who work goodly Work - an don't forget them Work.
2; Straighten up that thy name be called like unto them name - that thou might be Irie with them ina the Kingdom of Heaven - that were Light Lodgin that Him prepared fe nobles an kings who did JAH Accord an were kind persons.
3; An again - know an be canvinced of evil nobles an kings names - that Him shall canvict them an revile them alongside man after them dead.
4; Fe them didn't line up them Work while them sight up an heard - an know an be canvinced that unless them did JAH Accord - Him shall judge pon them ina the Kingdom of Heaven more than criminals an persons who forgot JAH LAW.
5; Be kindly - innocent - honest - yet don't thou also go pon persons path who forgot JAH LAW - pon whom JAH vexed becau them evil Work.
6; Judge Truth an save the child whose mother an faada dead pon him - an the widow from sinner persons hand who rob them.
7; Be a guardian like unto him faada fe the child whose mother an faada dead pon him - that thou might save him from the wealthy one hand who rob him - an stand fe him - an be alarmed pon the time the child - whose mother an faada dead pon him - tears flowed before thee-I - lest thou be alarmed ina fiyah sea where sinner persons who didn't enter repentance are punished.
8; An straighten up thy feet toward Love an Inity path ~ as JAH Eyes check up Him friends - an as Him Ears hear them plea - seek Love an follow she.
9; But JAH Face of Him Wrath are toward persons who work evil Work - that Him might downstroy them name invocation from this world - an Him won't preserve a person who near pon ramparts nor mountains.
10; As I-man am JAH Who am jealous pon I Godhood - as I-man am a Irator who revenge an downstroy persons who hate I an don't keep I Word - I-man won't return I Face of Support reachin up til I-man downstroy the person who don't keep I Word.
11; An I-man shall honour persons who honour I an keep I Word.
==Kabanata 23 (Not yet fixed)==
1; Don't live firmed up ina Qayel order - who killed him bredda who followed him ina innocence - it seemin fe him that him bredda love him.
2; An him killed him bredda envyin pon a dawta ~ persons who mek envy an iniquity an betrayal pon them companion are like unto him.
3; But as 'Abiel are innocent like unto a sheep - an as him blood are like unto the clean sheep blood that them sacrificed fe JAH by a clean reasonin - them went pon Qayel path that aren't pon 'Abiel path.
4; Fe becau all the persons who live ina innocence were persons whom JAH love - like unto a kind man 'Abiel - them have been innocent ones like unto 'Abiel - but those persons who live firmed up ina 'Abiel Work love JAH.
5; But JAH neglect evil ones - an them Definite Judgemant mek application fe them pon them bodies - an it are written pon the record of them reasonins - an pon the time when Judgemant are judged - them shall read she before man an Angels an before all the Iration.
6; At that time them shall shame ~ wrongdoers an refusers who didn't do JAH Accord shall shame.
7; An a alarmin Word shall be given them that say - Place them ina Gehannem where are no exit up til Iternity.
==Kabanata 24 (Not yet fixed)==
1; But pon the time Giediewon trusted JAH - him defeated uncircumcise peoples armies who were many many ina army of a few tens of thousands an without number like unto locusts.
2; As there are no Irator without I - o nobles an kings - don't believe ina the different idols.
3; As I-man am your Irator JAH Who sent unu forth from your mothers wombs an raised unu an fed unu an clothed unu - why do unu pretext? How about why do unu worship other idols without I?
4; I-man did all this fe unu ~ what did unu give I? It are that unu might live firmed up ina I LAW an I Order an I Command an that I-man might give unu your bodies welfare - yet what will I-man want from unu?
5; JAH Who rule all said thus ~ Him said - Save your ras selves from worshippin idols an practisin sorcery an discouragin pessimism.
6; As JAH chastisemant shall come pon these who do this - an pon them who hear them an do them accord an are them friends an who live firmed up ina them command - save your ras selves from worshippin idols.
7; As peoples - who don't know unu an aren't nice fe unu - shall arise pon unu - unless unu who feared did JAH Accord - them will eat the money wherefor unu wearied ~ like unto Him servants the prophets spoke an like unto Hienok spoke an like unto 'Asaf spoke - unless unu did JAH Accord - them will eat the money wherefor unu wearied.
8; Evil persons will come havin changed them clothes Him said ~ there are no other law alongside them apart from eatin an drinkin an adornin ina silver an gold - an livin havin firmed up ina sin all the Work JAH don't love.
9; But them are prepared fe go toward drink an food ~ after them were aroused from them slumber Iginnin from mornin up til evenin them go toward evil Work; there are misery an tribulation ina them path - yet them feet have no Love path.
10; An them don't know Love an Inity Work - an there are no fearin JAH ina them faces ~ them are crooked evil ones without religion nor virtue ~ them are greedy ones who eat an drink alone ~ them are drunkards - an them sin are without LAW an without measure ~ them are who go toward seducin - sheddin blood - theft an perfidy an violently robbin him money who don't have it.
11; An them are who criticise without Love an without LAW - fe them don't fear JAH Who Irated them - an there are no fear ina them faces.
12; Them don't shame ina the person face that them sight up - an them don't shame a grey-hair nor a elder face ~ pon the time them heard when them said - 'An there are money ina this world' - them mek it them ras self money before them sight it up with them eyes - fe there are no fearin JAH ina them faces - an pon the time them sight it up with them eyes it seem fe them that them ate it.
13; An them nobles eat trust money ~ them are who eat ~ as them are negativists an as there are no straight thing ina them tongues - them don't repeat ina evenin what them spoke ina mornin.
14; Fe them ignore sufferahs an poor ones cries - an them kings hasten fe evil - them who downsturb a person - him havin saved refugees from wealthy ones hands who rob them.
15; Mek them save him who were wronged an the refugee - yet mek the kings not be them who begrudge justice becaudis thing.
16; But them are who exact tribute ~ them are who rob a person money - an them are criminals - an as them Work are evil - them aren't nice when them eat the newborn calf with she mother an a bird with she egg ~ them mek all them sight up an heard them ras self money.
17; Them love that them might gather fe them ras selves - yet them aren't nice fe sick an poor ones - an them violently rob the money of a person who don't have it - an them gather all them found that them might be fattened an be Irie ina it.
18; Fe them shall perish quickly like unto a scarab that proceeded from it pit an whose track aren't found an that don't return toward it house - an becau them didn't work goodly Work when them are ina them Life - woe fe them bodies pon the time JAH vexed an seized them.
19; Pon the time JAH neglected them - them will perish at one time like unto them are ina one chastisemant - fe Him indure them meanin as it were them returned toward repentance - yet Him don't quickly downstroy them - an them shall perish pon the time when them shall perish.
20; But if them don't return toward repentance - Him will quickly downstroy them like unto former persons who were precedin them - who didn't keep JAH LAW by what are due.
21; Them are who eat a person flesh an drink a person blood ~ as them gird an work violence fe go toward sin - there are no fearin JAH ina them faces everytime - an after them arose from them beddin them don't rest fe work sin.
22; An them Work are drink an food - goin toward downstruction an sin - that them might downstroy many persons bodies ina this world.
==Kabanata 25 (Not yet fixed)==
1; As them Work are crooked - an as all are who live firmed up ina Seythan Work that mislead - JAH Who rule all said - Woe fe your body pon the time I-man vexed an seized she.
2; But fe them don't know JAH Work - fe them have returned it toward them rear - an fe them have neglected I LAW.
3; An later ina fulfillmant era I-man shall bring the hardship pon them like unto them evil measure ~ like unto them sin were written alongside I - I-man shall revenge an downstroy them pon the day when Judgemant are judged.
4; As I-man JAH am full from horizon up til horizon - an as all the Iration have been seized ina I Itority - there are none who escape from I Itority ina Heaven nor Earth nor depth nor sea.
5; I-man command a snake that are beneath Earth - an I-man command a fish that are within sea - an I-man command birds ina Heaven - an I-man command the desert donkey ina wilderness - fe it are I money Iginnin from horizon up til horizon.
6; As I-man am Who work wondrous Work an do miracles before I - there are none who escape from I Itority pon Earth nor ina Heaven ~ there are none who tell I - 'Where do Thou go? How about what do thou Work?'
7; An I-man command pon Angels chiefs an hosts ~ all Irations whose name are called are I money - an beasts ina wilderness an all birds ina Heaven an livestocks are I moneys.
8; It arise from 'Azieb wind an firm up ina drought ina Mesi` ~ later ina fulfillmant era 'Eritra sea shall perish bein heard - arisin from JAH - Who shall come toward she - bein feared an famousness.
9; Fe Him rule them who dead an persons who are there - an she shall perish bein heard with Saba an Noba an Hindekie an 'Ityopphya limits an all them regions.
10; An Him watch all ina lofty Itority an innocence - fe Him Itority surpass all the itority - an Him keep cangregations ina Him Itority.
11; An fe Him Itority firm up more than all the itority - an fe Him Kingdom surpass all the kingdoms - an fe Him Itority are what rule all the world - fe Him able fe all - an fe there are nothing that fail Him.
12; Him rule all clouds ina Heaven ~ Him grow grass fe livestocks pon Earth - an Him give fruit pon the buds.
13; Him feed fe all ina each of the kinds like unto Him loved ~ Him feed all that Him Irated by each of the fruits an each of the foods - an Him feed ants an locusts beneath Earth an livestocks pon Earth an beasts - an fe a person who prayed Him give him him priah - an Him don't ignore the plea of the child whose mother an faada dead pon him - nor widows.
14; As evil persons rebellion are like unto a swirlin wind an wrongdoers council like unto misty urine - Him shall rather accept the plea of them who beg toward Him at each time an clean ones.
15; An as them body are like unto a flyin bird - an as them features comeliness that are silver an gold are perishable ina this world - examination will benefit persons who forgot JAH LAW yet not them gold - an moths shall eat them clothes.
16; An weevils shall totally eat the wheat an the barley fatness - an all shall pass like unto the day that passed yesterday - an like unto a word that proceeded from a mouth don't return - sinner persons money also are like unto it - an them 'beautiful lifestyle' are like unto a passin shadow ~ sinner persons money before JAH are like unto a lie clothes.
17; But if kind persons are honoured JAH won't ignore them - fe them have been honoured while them were nice fe poor ones - an them hear justice of sufferahs an a child whose mother an faada dead pon him ~ JAH won't ignore them - fe without neglectin them house childran - them honour Him while them clothe the naked from the clothes JAH gave them that them might give fe the refugee sufferah.
18; Them don't favour loyal persons judgemant - an them don't mek a hireling salary lodge ~ as JAH thing are Truth an honoured like unto a sword whose mouths were two - them won't do iniquity ina them seasons number an ina them balance measuremant.
==Kabanata 26 (Not yet fixed)==
1; But poor ones will think again pon them beddin - but if wealthy ones don't accept them - them will be like unto dry wood that have no verdure - an a root won't be fertile from alongside where no moisture are - an the leaf won't be fertile if there are no root.
2; As a leaf serve a flower fe be a ornamant fe fruit - unless the leaf were fertile it won't bear fruit ~ as man fulfillmant are religion - a person without religion have no virtue.
3; If him firmed up religion him worked virtue - an JAH are Irie by a person who work Truth an straight Work.
4; An fe the person who begged Him - Him shall give him him plea an him tongue reward - an Him won't wrong the true person becau him true Work that him worked.
5; As JAH are true - an as Him have loved a Truth thing - Him won't justify the sinner person without repentance becau the Work evil him worked - an as all persons souls have been seized ina Him Itority becau Him were Who ruled Earth an Heaven - as Him won't favour for the wealthy more than the poor ina Judgemant time - Him won't justify him without repentance.
==Kabanata 27 (Not yet fixed)==
1; Him Irated havin brought all the world from not livin toward livin - an Him totally prepared hills an mountains - an Him firmed up Earth pon Water - an lest sea be shaken Him delineated she by sand - fe ina Him first Word JAH have said Mek Light be Irated.
2; Light were Irated when this world had been covered ina darkness ~ JAH Irated all the Iration - an Him prepared this world - an Him firmed up this world by what are due an by money that are straight ~ Him said - Mek evenin be dark.
3; An again JAH said Mek Light be Irated ~ it dawned an there were Light - an Him Ilivated the upper Water toward Heaven.
4; An Him streached it forth like unto a tent - an Him firmed it up by a wind - an Him placed the lower Water within a pit.
5; An Him shut the sea lock ina sand - an Him firmed them up ina Him Itority lest them drown ina Water - an Him placed animals an beasts within she - an Him placed within she Liewatan an Biehiemot who were great beasts - an Him placed within she the beasts without number - sight up an not sight up.
6; Pon the third day JAH Irated pon Earth plants - all the roots an woods an fruits that bear forth ina each of them kinds - an a welfare wood beautiful fe them fe sight it up..
7; An Him Irated a welfare wood that were both beautiful fe them fe sight it up an sweet fe them fe eat it - an Him Irated grass - an all plants whose seeds are found from within them - fe be food fe birds an livestocks an beasts.
8; It dusked ~ it dawned - an pon the fourth day Him said - Mek Light be Irated ina Heaven called cosmos ~ JAH havin Irated moon an Sun an stars - Him placed them ina Heaven called cosmos that them might shine ina this world an that them might feed them daylight an night.
9; An after this moon an Sun an stars alternated ina night an daylight.
10; An pon the fifth day JAH Irated all animals an beasts that live within Water an all birds that fly pon Heaven - all that are sight up an not sight up - all this.
11; An pon the sixth day Him Irated livestocks an beasts an others - an havin Irated an prepared all - Him Irated 'Adam ina Him Example an Him Appearance.
12; Him gave him all animals an beasts Him Irated that him might reign pon them - an again - all animals an beasts an all fishes - an Liewatan an Biehiemot that are ina sea.
13; An Him gave him all cows that live ina this world an sheeps - the animals not sight up an them that are sight up.
14; An Him placed ina Garden 'Adam whom Him Irated ina Him Example an Him Appearance - that him might eat an might cultivate plants an might praise JAH there.
15; An fe lest him demolish Him Command - Him have said - Pon the time when unu ate from this Herb of Fig unu will dead death.
16; An Him commanded him lest him eat from the Herb of Fig that bring death - that draw attention fe evil an good - that bring death.
17; InI mother Hiewan were cajoled by a snake misleadin an she ate from that Herb of Fig an gave it fe InI faada 'Adam.
18; An 'Adam havin eaten from that Herb of Fig brought death pon him childran an pon him ras self.
19; As him have demolished Him Command - an as him have eaten from that Herb of Fig that JAH commanded sayin - Don't eat from she - JAH vexed pon InI faada 'Adam an expelled an sent him way from the Garden - an Him gave him that Earth that grow thistle an thorn - that Him cursed becau him pon the time him demolished Him Command - that him might eat him weariness reward havin toiled an laboured that him might plow she.
20; An pon the time JAH sent him forth toward this land - 'Adam returned toward complete sadness - an havin toiled an laboured that him might plow Earth - him began fe eat ina weariness an also ina struggles.
==Kabanata 28 (Not yet fixed)==
1; An after him childran lived havin abounded - there were from them ones who praise an honour JAH an don't demolish Him Command.
2; There were prophets who spoke what were done an what will be done henceforth - an from him childran there were sinners who speak lies an who wrong persons ~ 'Adam firstborn child Qayel became evil an killed him bredda 'Abiel.
3; JAH judged Judgemant pon Qayel becau him killed him bredda 'Abiel - an JAH vexed pon Earth becau she drank him blood.
4; An JAH told Qayel - Where are thy bredda 'Abiel? - an Qayel ina him heart arrogance said - 'Are mi mi bredda 'Abiel keeper?'
5; 'Abiel became a clean man - but Qayel became a sinner man by killin a kind man - him bredda 'Abiel.
6; Again a kind child Siet were birthed ~ 'Adam birthed sixty childran ~ there are kind persons an evil persons from them.
7; An there are kind persons from them ~ an there are persons who were prophets an them who were traitors an sinners.
8; There are blessed persons who were kind persons - who fulfill them faada 'Adam accord an all him told fe him child Siet - Iginnin from 'Adam up til Noh who are a kind man who kept JAH LAW.
9; An him sanctioned JAH LAW fe him childran ~ him told them - 'Guard' - lest them demolish JAH LAW - an that them might tell fe them childran like unto them faada Noh told them - an that them might keep JAH LAW.
10; An them lived while them taught them childran - persons birthed after them.
11; But Seythan lived when him spoke fe them faadas - havin lodged ina idols that reached fe a grave an that have vows pon them - an havin defeated the persons who told him alright - an when them did all that Seythan - who are sin teacher - commanded them.
12; An them lived when them worshipped the idols like unto them order - up til a kind man 'Abriham who fulfill JAH Accord.
13; Fe him have lived firmed up ina the LAW beforehand separate from him cousins - an JAH swore a oath with him - havin lodged ina wind an fiyah.
14; JAH swore fe him that Him might give him a land of inheritance an that Him might give fe him childran up til the Iternity.
15; An Him swore fe Yis'haq like unto him that Him might give him him faada 'Abriham inheritance - an Him swore fe Ya`iqob that Him might give him him faada Yis'haq inheritance ~ Him swore fe him like into Yis'haq.
16; An Him separated them childran - who were birthed after them from Ya`iqob - from the twelve tribes of 'Isra'iel - an made them priests an kings ~ Him blessed them sayin - Abound an totally be many many.
17; An Him gave them them faada inheritance - however while Him fed them an loved them - them didn't quit saddenin JAH ina all.
18; An pon the time Him downstroyed them - at that time them will seek Him ina worship - an them will return from sin an go toward JAH - fe Him love them - an JAH shall pardon them.
19; Fe bein nice fe all Him Irated - Him shall pardon them - an it are becau them faadas Work that Him love them - yet it aren't becau them ras selves Work.
20; An Him streach forth Him Right Hand ina plenty that Him might satta a hungry body - an Him reveal Him Eye fe pardonin that Him might multiply grain fe food.
21; Him give food fe crows chicks an fe beasts that beg Him ~ pon the time them cried toward Him - Him will save 'Isra'iel childran from them enemies hands who delayed from the time.
22; An them will return toward sin again that them might sadden Him - an Him will arouse them enemies peoples ina them area pon them ~ them will downstroy them an kill them an capture them.
23; An again them will shout toward JAH ina mournin an sadness - an there are the time when Him sent help an saved them by prophets hands.
24; An there are the time when Him saved them by princes hands - an pon the time them saddened JAH them enemies taxed them an captured them.
25; An Daweet arose an saved them from the 'Iloflans hands; an again them saddened JAH - an JAH aroused pon them peoples who worry them.
26; An there are the time when Him saved them by Yoftahie hand - an again them forgot JAH Who saved them ina them tribulation time. As JAH have brought the hardship pon them - Him will arouse pon them enemies who were evil who will firm up tribulation pon them an totally capture them.
27; An pon the time them were worried by tribulation them were seized an again cried toward Him - an Him saved them by Giediewon hand - an again them saddened JAH by them hands Work.
28; An again Him aroused pon them peoples who firm up tribulation pon them - an them returned an wept an cried toward JAH.
29; An again Him saved them from peoples by Somson hand - an them rested a likkle from the tribulation. An them arose that them might sadden JAH by them former sin.
30; An again Him aroused pon them other peoples who worry them - an again them cried an wept toward JAH that Him might send help fe them - an Him saved them from peoples by Bariq an Deebora hands.
31; Again them lived a likkle season while them worshipped JAH - an again them forgot JAH ina them former sin an saddened Him.
32; An Him aroused pon them other peoples who worry them - an again Him saved them by Yodeet hand; an havin sat again a likkle season them arose that them might sadden JAH by them sin like unto formerly.
33; An Him aroused pon them peoples who rule them - an them cried an wept toward JAH; fe Him have struck pon him head 'Abiemieliek who were a warrior who came that him might fight Yihuda country.
34; An Him saved them by the childran ina the area an by Matatyu hand - an pon the time that warrior dead him army fled an were scattared - an 'Isra'iel childran followed an fought them up til 'Iyabboq - an them didn't preserve even one person from them.
35; After this them waited a likkle an arose that them might sadden JAH - an Him aroused pon them peoples who rule them - an again them totally cried toward JAH; an JAH ignored them cryin an them mournin - fe them have saddened JAH everytime - an fe them have demolished Him LAW.
36; An them captured an took them with them priests toward Babilon persons country.
37; An then 'Isra'iel childran who were traitors didn't quit saddenin JAH while them worked sin an worshipped idols.
38; JAH vexed that Him might downstroy them one time ina them sin ~ Hama havin introduced ten thousand gold ina the king box - pon the day when it were known - him lodged anger ina the king 'Arthieksis reasonin - lest him preserve them childran ina Fars country Iginnin from Hindekie an up til 'Ityopphya pon the time him told him that him might downstroy them.
39; Him did thus - an him wrote a letter where a message were written by the king authority - an him gave him a seal ina him hand that him might deliver toward Fars country.
40; Him gave him a seal that him might downstroy them pon one day when him loved them fe downstroy them like unto the king commanded - but him commanded that him might introduce them money - the gold an the silver - toward the king box.
41; An pon the time 'Isra'iel childran heard this thing them totally cried an wept toward JAH - an them told it fe Merdokyos - an Merdokyos told fe 'Astier.
42; An 'Astier said - 'Fast - beg - an all 'Isra'iel childran kindreds - cry toward JAH ina the place where unu are.'
43; An Merdokyos wore sackcloth an sprinkled dust pon him ras self - an 'Isra'iel childran fasted - begged - an entered repentance ina the country where them were.
44; An 'Astier were totally sad - an bein a queen she wore sackcloth ~ she sprinkled dust an shaved she head - an she didn't anoint perfume like unto Fars queens anoint perfume - an ina she deep reasonin she cried an wept toward she faadas Irator JAH.
45; An becaudis thing Him gave she bein loved alongside Fars king 'Arthieksis - an she made a kind lunch fe she faadas Irator.
46; An Hama an the king entered toward the lunch that 'Astier prepared - an like unto him loved that him might do pon Merdokyos - JAH paid the hardship pon that Hama - an them hanged him pon a tall wood.
47; The king letter were commanded that them might quit 'Isra'iel like unto them were ina all them accord - an lest them tax them nor rob them nor wrong them nor tek them money pon them.
48; As JAH shall pardon 'Isra'iel doin thus pon the time them cried enterin repentance - it are that them might love them an honour them ina Fars country where them lived - yet a king letter were commanded lest them downstroy them country nor plunder them livestocks.
49; An pon them time them saddened Him - Him will arouse pon them peoples who worry them ~ at that time them will totally weep an cry that Him might send them help fe them an that Him might save them from peoples hand who firm up tribulation pon them.
==Kabanata 30 (Not yet fixed)==
1; I-man have hated Sa'ol kin - fe him have saddened I becau him violated I Word.
2; An I-man neglected him - fe him didn't keep I LAW - an I-man won't crown from him kin again.
3; An persons who didn't keep I LAW an I Word an I Order like unto him - I-man shall downstroy I Kingdom an I gift from them childran up til the Iternity.
4; An as them didn't mek I famous pon the time I-man made them famous - I-man shall downstroy them - yet I-man won't again return fe lift them up ~ though I-man honour them - as them didn't honour I - I-man won't mek them famous.
5; Fe them didn't do a goodly thing fe I pon the time I-man did a goodly thing fe them - an fe them didn't forgive I pon the time I-man forgave them.
6; An as them didn't mek I a Ruler pon the time I-man made them rulers pon all - as them didn't honour I pon the time I-man honoured them more than all - I-man won't mek them famous again nor honour them - an fe them didn't keep I LAW.
7; An I-man withheld the gift I-man gave them - an I-man won't return the money I-man withheld from them like unto the measure I-man vexed an swore ~ JAH Who rule all said thus ~ Him said - I-man shall honour them who honoured I - an love them who loved I.
8; I-man shall separate them who didn't honour I nor keep I LAW from the gift I-man gave them.
9; JAH Who rule all said; I-man love them who loved I - an mek famous him who made I famous - Him said..
10; As I-man JAH am Who rule all - there are none who escape I Itority ina Earth nor Heaven - fe I-man am JAH Who kill an Who save an Who sadden an Who forgive.
11; As famousness an honour are I money - I-man honour him whom I-man loved - fe I-man am Who judge an Who revenge an downstroy - an I-man mek wretched him whom I-man hated.
12; Fe I-man am Who forgive them who love I an call I Name everytime - fe I-man am Who feed food fe the wealthy an fe the poor.
13; An I-man feed birds an animals - fishes ina sea an beasts an flowers - yet I-man aren't Who feed only man.
14; I-man feed crocodiles an whales - gophers an hippos - an badgers...
15; an all that live within Water - all that fly pon wind - yet I-man aren't Who feed only man ~ all this are I money.
16; I-man am Who feed all that seek I by all that are due an I-loved.
==Kabanata 31 (Not yet fixed)==
1; An the kings don't reign without I Accord - an sufferahs are by I Command - yet them aren't poor without I Command - an powerful ones are by I Accord - yet them aren't strong without I Accord.
2; I-man gave bein I-loved fe Daweet an Wisdom fe Selomon - an I-man added eras fe Hiziqyas.
3; I-man diminished Gwolyad era - an I-man gave Power fe Somson - an again I-man weakened him Power.
4; An I-man saved I slave Daweet from Gwolyad hand who were a warrior.
5; An again I-man saved him from the king Sa'ol hand an from the secand warrior who disputed him - an fe him have kept I Command - an I-man saved him from the persons hand who dispute him an fight him.
6; An I-man loved him - an I-man love all the nobles an the kings who keep I LAW ~ as them have made I Irie - I-man shall give them prevailin an Power pon them enemies.
7; An again that them might inherit them faadas land - I-man shall give them the cleansed an shinin land of inheritance that I-man swore fe them faadas.
==Kabanata 32 (Not yet fixed)==
1; JAH Who rule all said - An unu the nobles an also the kings - hear I ina I Word - an keep I Command ~ lest unu sadden I an worship like unto 'Isra'iel childran saddened I an worshipped different idols - them whom I-man kept an saved when I-man JAH am them Irator - JAH Who rule all said - Hear I ina I Word; an all whom I-man raised an loved an fed Iginnin that them were birthed from them mother an faada.
2; An whom I-man sent forth toward Earth crops - an whom I-man fed the fatness found from Earth makin like unto are due - an whom I-man gave the grape vine an the oil-tree fruit that them didn't plant an the clear Water well that them didn't dig.
3; Hear I ina I Word lest unu sadden I like unto 'Isra'iel childran saddened I worshippin other idols when I-man JAH am them Irator - Him told them - Who fed them the sheep milk an the honey comb with the hulled wheat - an Who clothed them clothes where ornamant are - an Who gave them all them love.
4; An without it livin that I-man deprived them all them begged I.
==Kabanata 33 (Not yet fixed)==
1; Like unto Daweet spoke sayin - ''Isra'iel childran were fed the menna that Angels lowered' - an again hear I ina I Word lest unu sadden I like unto 'Isra'iel childran saddened I worshippin the idols when I-man am them Irator JAH Who fed them sweet menna ina wilderness - Him said ~ I-man did all this fe them that them might worship I by what are due an fe true.
2; JAH Who rule all said - But them didn't worship I - an I-man neglected them ~ them saddened I an lived firmed up ina law of idols that weren't I LAW.
3; An I-man shall bring the hardship pon them like unto them sin ~ as them have neglected I Worship an as them didn't firm up ina I counsel an I Order - I-man neglected them ina the sin measure that them worked by them hands - an I-man shall lower them toward Gehannem ina Definite Judgemant that are done ina Heaven.
4; Fe them didn't keep I LAW - an fe I-man vex pon them - an I-man shall diminish them era ina this world.
5; If thou be a king - aren't thou a man who shall dead an be demolished an tomorrow who shall be worms an dust?
6; But today thou boast an are proud like unto a man who won't dead foriva.
7; JAH Who rule all said - But thou who are sight up bein well today are a man who will dead tomorrow.
8; But if unu keep I Command an I Word - I-man shall bequeath thee-I a honoured country with honoured kings who did I Accord - whose lodgin were Light an whose crowns were beautiful - an whose thrones were silver an gold an whom persons who sit pon them adorned - Him said.
9; An them shall be Irie within Him country that are a place that approached fe persons who worked goodly Work.
10; But fe persons who work sin - as them didn't keep I LAW - said JAH Who rule all...
11; it aren't due them that them might enter toward that country where honoured kings shall enter.
==Kabanata 34 (Not yet fixed)==
1; Miedon kingdom shall perish - but Rom kingdom shall totally firm up pon Meqiedonya kingdom - an Nenewie kingdom shall firm up pon Fars kingdom.
2; An 'Ityopphya kingdom shall firm up pon 'Iskindriya kingdom ~ as peoples shall arise - Mo`ab kingdom shall firm up pon 'Amalieq kingdom.
3; An bredda shall arise pon him bredda - an JAH shall revenge an downstroy like unto Him spoke that it might perish.
4; Kingdom shall arise pon kingdom - an the people pon the people an country pon country - Him said.
5; An argumants shall be done an there shall be formations - famine - plague - earthquake - drought ~ as Love have perished from this world - JAH chastisemant downscended pon she.
6; Fe the day have arrived suddenly when JAH shall come - Who frighten like unto lightnin that are sight up from East up til West.
7; Pon the day when HIM JAH judge Judgemant - at that time everyone shall raceive him hardship like unto him hand weakness an him sin firmness - fe Him have said I-man shall revenge them pon the day when HIM JAH judge Judgemant an pon the day when them feet are hindered - fe the day when them are counted fe downstruction have arrived.
8; At that time JAH shall downstroy ina Gehannem foriva persons who won't live firmed up ina Him LAW - who work sin.
9; An them who live ina the West ilands an Noba an Hindekie - Saba an 'Ityopphya an Gibts persons - all persons who live ina them...
10; at that time shall know I that I-man were JAH Who rule Earth an Heaven - an Who give bein I-loved an honour - an Who save an Who kill.
11; I-man am Who send forth Sun - Who send it toward it settin - Who bring the evil an the good.
12; I-man am Who bring peoples whom unu don't know - who slaughter an eat the money whereby unu wearied - your sheeps an your cows flocks.
13; An them shall capture your childran while them hammer them before unu - an unu cyaan save them. Becau JAH Spirit of Support didn't lodge ina unu - as unu didn't fear JAH Command that unu heard - Him shall downstroy your lavishmants an your assignmants.
14; But a person ina whom JAH Spirit of Support lodged will know all - like unto Nabukedenetsor told Dan'iel sayin - 'Mi sight up JAH Spirit of Support that lodged ina thee-I.'
15; An a person ina whom JAH Spirit of Support lodged will know all - an what were hidden will be revealed fe him - an him will know all that were revealed an that were hidden - yet there are nothing hidden from a person ina whom JAH Spirit of Support lodged.
16; But as InI are persons who will dead tomorrow - InI sins that InI hid an worked shall be revealed.
17; An like unto them test silver an gold ina fiyah - like unto there are sinners - later pon the Day of Advent them shall be examined - fe them didn't keep JAH Command.
18; At that time all peoples an all 'Isra'iel childran Works shall be examined.
==Kabanata 35 (Not yet fixed)==
1; As JAH vex pon unu becau unu didn't judge a Truth Judgemant fe the child whose mother an faada dead pon him - woe fe unu 'Isra'iel nobles.
2; Woe fe unu persons who go toward a drinkin house mornin an evenin an get drunk - who are partial ina judgemant - an who don't hear the widow justice nor the child whose mother an faada dead pon him - who live ina sin an seducin.
3; JAH told 'Isra'iel nobles sayin thus: - Unless unu lived firmed up ina I Command an kept I LAW an loved what I-man love - woe fe unu - Him told them.
4; An I-man shall bring downstruction an chastisemant an tribulation pon unu - an unu will perish like unto what weevils an moths ate - an your tracks an your region won't be found - Him told them.
5; An your country will be a wilderness - an all persons who sight she up formerly shall clap them hands ~ them shall marvel pon she while them said - 'Weren't this country filled of she plenty an all who love it?; JAH made she thus by persons sin who live ina she.'
6; Them shall say - 'As she have made she heart proud - an as she have ilivated she ras self - an as she have firmed up she collar of reasonin up til JAH mek she wretched pon Earth - an as she shall be a desert by persons arrogance who live ina she - an as thorns have grown pon she with thistles - woe fe she.'
7; An she grow weeds an nettles - an she became a wilderness an a desert - an beasts shall live within she.
8; Fe JAH Judgemant have firmed up pon she - an fe she shall raceive JAH Judgemant Chalice becau she reasonin arrogance by persons sin who live ina she - an she became frightenin fe persons who go toward she.
==Kabanata 36 (Not yet fixed)==
1; Meqiedon persons - don't boast ~ as JAH are there Who shall downstroy unu - 'Amalieqans - don't firm up your collar of reasonin.
2; Fe unu will be lofty up til Heaven an unu will downscend up til Gehannem.
3; Pon the time 'Isra'iel formerly entered toward Gibts country ina Mo`ab an Miedon kingdom Him said - Don't boast - fe it aren't due fe pretend pon JAH that unu might pretend pon Him.
4; Thou Yisma'iel kindred - slave child - why do thou firm up thy collar of reasonin by what weren't thy money? How about don't thou think that JAH shall judge pon thee pon the time Him arose that it might be judged pon Earth - pon the day when it are judged pon thee?
5; JAH Who rule all said - At that time thou will raceive thy hardship like unto thy hand Work - how about why do thou ilivate thy reasonin? How about why do thou firm up thy collar of reasonin?
6; An I-man shall pretend pon thee like unto thou pretended pon persons who weren't thy kindreds - fe thou do what thou love that thou might work sin - an I-man shall neglect thee ina the place where them sent thee.
7; JAH Who rule all said - An I-man shall do thus pon thee ~ Him said - But if thou worked goodly Work an if thou love what I-man loved - I-man also shall hear thee-I ina all that thou begged.
8; An if thou fulfill I Accord fe I - I-man shall fulfill thy accord fe thee-I - an I-man shall dispute thy enemies fe thee-I - an I-man shall bless thy childran an thy seed fe thee-I.
9; An I-man shall multiply thy sheeps an thy cows flocks fe thee-I - an if thou lived firmed up ina I Command an also if thou did what I-man love - JAH Who rule all said - I-man shall bless fe thee-I all thou seized ina thy hand.
10; But if thou don't do I Accord - if thou don't live firmed up ina I LAW an I Command - all this tribulation that were told formerly shall find thee - fe thou didn't indure tribulation firmed up ina I Command - an fe thou didn't live firmed up ina I LAW - an thou cyaan escape from I anger that will come pon thee everytime.
11; An as thou didn't love what I-man loved - when I-man am Who Irated thee bringin from not livin toward livin...
12; all this were thy money - that thou might kill an heal fe do all that thou loved - that thou might work an demolish - that thou might honour an abuse - that thou might ilivate an downbase - an as thou have neglected I Worship an I praise when I-man am Who gave thee lordship an also honour alongside persons who are beneath thy authority - thou cyaan escape from I anger that will come pon thee.
13; An if thou did JAH Accord an if thou lived frmed up ina Him Command - Him will love thee-I that thou might be Irie with Him ina Him Lordship - an that thou might be a partaker with persons who inherited a honoured country.
14; Fe Him have said - If them indure I - I-man will bequeath them bein I-loved an honour - fe I-man shall mek them Irie ina the Temple where priah are prayed - fe JAH Who rule all have said - An them shall be I-loved an chosen like unto a sacrifice.
15; Don't neglect fe do Work whereby welfare are done an a goodly thing that unu might cross from death toward Life.
16; But persons who work goodly Work - JAH shall keep them ina all Him goodly Work - that them might be Him slaves like unto 'Iyob whom JAH kept from all the tribulation
17; JAH shall keep them ina all goodly Work - that them might be Him slaves fe Him like unto 'Abriham whom Him saved pon the time him killed the kings - an like unto Mussie whom Him saved from Kenaniewon hand an Fer`on hand - ina whom 'Abriham lived - an who were also downsturbin him body evenin an mornin night an day that them might mek him worship idols.
18; But when them took him toward the idols that were them money - him would indure the tribulation while him refused.
19; Fe 'Abriham who believed Him Iginnin from him childhood were fe JAH Him trusted friend - an while him refused him would worship JAH Who Irated him.
20; As him totally love JAH - him didn't quit worshippin JAH up til him dead - an him didn't depart from Him LAW up til when him dead - an him taught him childran that them might keep JAH LAW.
21; An like unto them faada 'Abriham kept Him LAW - them didn't depart from JAH LAW ~ like unto Him told fe Angels sayin - I-man have a friend ina this world called 'Abriham - 'Abriham childran Ya`iqob an Yis'haq - who are Him slaves becau whom JAH spoke - didn't depart from JAH LAW.
22; JAH Who were praised alongside them an Who rule all said - 'Abriham are I friend ~ Yis'haq are I canfidante - an Ya`iqob are I friend whom I Reasonin loved.
23; But when Him totally loved 'Isra'iel childran - them lived when them Itinually saddened Him - an Him lived when Him indured them an when Him fed them menna ina wilderness.
24; Them clothes didn't age - fe them have been fed menna that are knowledge 'injera - an them feet didn't awaken.
25; But them reasonins would distance from JAH everytime ~ as them were who work sin Iginnin from Antiquity - them had no hope fe be saved.
26; Them became like unto a crooked bow - yet them didn't become like unto them faadas Yis'haq an 'Abriham an Ya`iqob who served JAH ina them beautiful way of Life ~ them would sadden Him everytime by them idols pon the mountains an the hills ~ them would eat pon the mountain an at the caves an the trees roots.
27; Them would slaughter a steer ~ them would sacrifice a sacrifice - an them would be Irie ina them hands Work ~ them would eat the rest of the sacrifice ~ them would drink of them sacrifice - an them would play with demons while them sang.
28; An demons would admire all them games an them songs fe them - an them would work them drunkenness an adultery without measure - an them would do the robbery an greed that JAH don't love.
29; Fe Kene`an idols - an fe Midyam idols an fe Be`al - an fe 'Aphlon an Dagon an Seraphyon an 'Arthiemadies who are 'Eloflee idols...
30; an fe all peoples idols ina them area - them would sacrifice sacrifice; an all 'Isra'iel would worship idols like unto peoples worship idols by money that them sight up an heard ~ them would mek them games an them songs an them bluster that peoples mek.
31; All 'Isra'iel kindreds do likewise - who say 'Wi will worship JAH' - without keepin Him Command an Him LAW that Mussie told them ina 'Oreet that them might keep JAH LAW an might distance from worshippin idols.
32; Lest them worship separated idols - apart from them faadas Irator Who fed them the honey found from Maga who fed them the plantation grain an sent them forth toward the Earth crops - an Who fed them the menna...
33; Mussie commanded them sayin 'Don't worship' - fe Him are them Irator - an fe Him feed them who loved Him - an Him won't deprive them who loved Him an desired Him.
34; But them didn't quit saddenin JAH - an them would sadden JAH pon the time Him made them Irie.
35; An pon the time Him saddened them - them would cry toward Him - an Him would save them from the tribulation that found them - an them would again be totally Irie an would live many eras.
36; An at that time them would totally return them heart toward sin that them might sadden JAH like unto formerly - an Him would arouse pon them peoples ina them area that them might downstroy them - an them would worry an tax them.
37; An again them would totally return an cry toward them Irator JAH.
38; An Him would forgive them ~ it are becau them faadas - Noh - Yis'haq an 'Abriham an Ya`iqob - who served JAH ina them beautiful way of Life Iginnnin from Antiquity - fe whom Him firmed up Him Oath - yet it aren't becau them ras selves Work that Him forgive them.
39; An Him loved persons who kept Him LAW lovin that them might multiply them childran like unto Heaven stars an sea sand.
40; But pon the time dead ones arose that them have like unto sea sand - them are sinner persons souls that will separate from 'Isra'iel childran an enter toward Gehannem.
41; As JAH have told 'Abriham - Sight up toward Heaven at night an count Heaven stars as it were thou could count - likewise as Him have told him - Thy childran an righteous ones shall shine ina Heaven like unto Heaven stars - them are like unto stars that shine ina Heaven - but what them have are kind persons souls birthed from 'Isra'iel.
42; An again as Him have told him - Overstand toward the river edge an the sea - an sight up what are amidst the sand ~ count as it were thou could count - an thy sinner childran are likewise - who will downscend toward Gehannem pon the time dead ones arose - them are sinner persons souls.
43; An 'Abriham believed ina JAH ~ becaudis thing it were counted fe him bein Truth ~ him found him morale ina this world - an after him wife Sora aged she birthed a child called Yis'haq.
44; Fe him have believed that persons who worked goodly Work shall arise an go toward the Kingdom of Heaven that live firmed up foriva - an again him shall find a Kingdom ina Heaven.
45; But fe him have believed that persons who worked sin shall go toward Gehannem that live firmed up foriva pon the time dead ones arose - but that righteous ones who worked goodly Work shall reign with Him foriva.
46; But fe him have believed that it shall be judged foriva fe true without falsehood pon persons who worked sin - fe him shall find Life Kingdom ina Heaven."
Mek glory an praise enter fe JAH fe true without falsehood - an the first book that speak the Meqabyans thing were filled an fulfilled.
SELAH.
iovoam6kou3melebx6k7zvdqlrb2g0i
Template:මෙම මාසය
10
349355
1178858
1134188
2025-07-05T05:12:23Z
Lee
8096
ඇසළ
1178858
wikitext
text/x-wiki
ඇසළ<noinclude>
{{උපදෙස්}}
</noinclude>
qjgyzpr25iseeatvn5ynzu6kmgwx2n7
Template:මෙම මාසය/උපදෙස්
10
349356
1178859
1134189
2025-07-05T05:12:42Z
Lee
8096
ඇසළ
1178859
wikitext
text/x-wiki
{{උපදෙස් උප පිටුව}}
<!-- ප්රවර්ග සහ අන්තර් විකි සබැඳි පිටුව පහළින් ම එකතු කරන්න. -->
මෙම සැකිල්ල වත්මන් සිංහල මාසය ලබා දිය යුතුය. දැනට "ඇසළ" යන්න පමණක් මෙය ලබා දෙන මුත්, අනාගතයේ දී නිවැරදි මාසය ගණනය කිරීමෙන් අනතුරුව ලබා දීම සඳහා දුයුණු කරන්න.
=== භාවිතය ===
=== මේවාත් බලන්න ===
* {{tl|මාසයේ අංකය}}
<includeonly>
<!-- මෙයට පහළින් ප්රවර්ග එකතු කරන්න. -->
[[Category:කාලය ගැනීම පිළිබඳ සැකිලි]]
<!-- මෙයට පහළින් අන්තර් විකි සබැඳි එක කරන්න. -->
<!--
[[en:page]]
-->
</includeonly>
[[Category:සිංහල]]
g0tr4aomjrw1ss1rr5klxxz5uy7151o
船山經義
0
349557
1178875
1027192
2025-07-05T11:10:13Z
Quangdat201
644015
requesting deletion
1178875
wikitext
text/x-wiki
{{delete|Broken redirect}}
#REDIRECT [[船山遺書/船山經義]]
qp0yvo0j09mrrdznof2ku8nl92ms8cp
落花詩
0
350510
1178876
1029891
2025-07-05T11:10:45Z
Quangdat201
644015
requesting deletion
1178876
wikitext
text/x-wiki
{{delete|Broken redirect}}
#REDIRECT [[船山遺書/落花詩]]
kzzag9yzzeqyjq887v9d1suu7d8izhu
遺興詩
0
350512
1178877
1029895
2025-07-05T11:11:00Z
Quangdat201
644015
requesting deletion
1178877
wikitext
text/x-wiki
{{delete|Broken redirect}}
#REDIRECT [[船山遺書/遺興詩]]
7jx5yi9xiwnlb8vazt9k9bxz1khwvnm
Page:An Bagong Tipan ò Testamento nin cagurangnan tang Jesu-Cristo na nalalagdaan can magña evangelio asin magña gawe nin magña apostoles (IA ajg9045.0001.001.umich.edu).pdf/11
104
365794
1178887
1060902
2025-07-05T11:14:58Z
Quangdat201
644015
requesting deletion
1178887
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="1" user="Quangdat201" /></noinclude>{{delete|Broken redirect}}
#REDIRECT [[Page:An Bagong Tipan (1909).pdf/11]]<noinclude></noinclude>
ar8g8tie2osie86dni3x9aq5fho24qy
Page:An Bagong Tipan ò Testamento nin cagurangnan tang Jesu-Cristo na nalalagdaan can magña evangelio asin magña gawe nin magña apostoles (IA ajg9045.0001.001.umich.edu).pdf/10
104
365795
1178886
1060906
2025-07-05T11:14:35Z
Quangdat201
644015
requesting deletion
1178886
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="1" user="Quangdat201" /></noinclude>{{delete|Broken redirect}}
#REDIRECT [[Page:An Bagong Tipan (1909).pdf/10]]<noinclude></noinclude>
sgh28x65ygut9hhnch3o20957kdj5yu
Page:An Bagong Tipan ò Testamento nin cagurangnan tang Jesu-Cristo na nalalagdaan can magña evangelio asin magña gawe nin magña apostoles (IA ajg9045.0001.001.umich.edu).pdf/1
104
365798
1178878
1060913
2025-07-05T11:11:29Z
Quangdat201
644015
/* Not proofread */ Removed redirect to [[Page:An Bagong Tipan (1909).pdf/1]]
1178878
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="1" user="Quangdat201" /></noinclude>{{delete|Broken redirect}}
#REDIRECT [[Page:An Bagong Tipan (1909).pdf/1]]<noinclude></noinclude>
2o2vqq7iae3fovg64spdo85z69padw4
Page:An Bagong Tipan ò Testamento nin cagurangnan tang Jesu-Cristo na nalalagdaan can magña evangelio asin magña gawe nin magña apostoles (IA ajg9045.0001.001.umich.edu).pdf/2
104
365805
1178879
1060927
2025-07-05T11:11:56Z
Quangdat201
644015
requesting deletion
1178879
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="1" user="Quangdat201" /></noinclude>{{delete|Broken redirect}}
#REDIRECT [[Page:An Bagong Tipan (1909).pdf/2]]<noinclude></noinclude>
t8bn81rvjtm6opws1dywox0aeyfz17z
Page:An Bagong Tipan ò Testamento nin cagurangnan tang Jesu-Cristo na nalalagdaan can magña evangelio asin magña gawe nin magña apostoles (IA ajg9045.0001.001.umich.edu).pdf/3
104
365824
1178880
1060970
2025-07-05T11:12:18Z
Quangdat201
644015
requesting deletion
1178880
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="1" user="Quangdat201" /></noinclude>{{delete|Broken redirect}}
#REDIRECT [[Page:An Bagong Tipan (1909).pdf/3]]<noinclude></noinclude>
daeweubwi8wqwcihvnnj3oaxvbfh6rs
Page:An Bagong Tipan ò Testamento nin cagurangnan tang Jesu-Cristo na nalalagdaan can magña evangelio asin magña gawe nin magña apostoles (IA ajg9045.0001.001.umich.edu).pdf/4
104
365879
1178881
1061107
2025-07-05T11:12:41Z
Quangdat201
644015
requesting deletion
1178881
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="1" user="Quangdat201" /></noinclude>{{delete|Broken redirect}}
#REDIRECT [[Page:An Bagong Tipan (1909).pdf/4]]<noinclude></noinclude>
oxfnqal8eexe0209e9ijk3bdadocquz
Page:An Bagong Tipan ò Testamento nin cagurangnan tang Jesu-Cristo na nalalagdaan can magña evangelio asin magña gawe nin magña apostoles (IA ajg9045.0001.001.umich.edu).pdf/5
104
365880
1178882
1061109
2025-07-05T11:13:06Z
Quangdat201
644015
requesting deletion
1178882
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="1" user="Quangdat201" /></noinclude>{{delete|Broken redirect}}
#REDIRECT [[Page:An Bagong Tipan (1909).pdf/5]]<noinclude></noinclude>
2651n3uc1iyc5qj2qh1aspttt0wc22h
Page:An Bagong Tipan ò Testamento nin cagurangnan tang Jesu-Cristo na nalalagdaan can magña evangelio asin magña gawe nin magña apostoles (IA ajg9045.0001.001.umich.edu).pdf/6
104
365881
1178883
1061111
2025-07-05T11:13:26Z
Quangdat201
644015
requesting deletion
1178883
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="1" user="Quangdat201" /></noinclude>{{delete|Broken redirect}}
#REDIRECT [[Page:An Bagong Tipan (1909).pdf/6]]<noinclude></noinclude>
4nm6lyuasggvsu1o1wurucwgg8003so
Page:An Bagong Tipan ò Testamento nin cagurangnan tang Jesu-Cristo na nalalagdaan can magña evangelio asin magña gawe nin magña apostoles (IA ajg9045.0001.001.umich.edu).pdf/9
104
365966
1178885
1061460
2025-07-05T11:14:15Z
Quangdat201
644015
requesting deletion
1178885
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="1" user="Quangdat201" /></noinclude>{{delete|Broken redirect}}
#REDIRECT [[Page:An Bagong Tipan (1909).pdf/9]]<noinclude></noinclude>
o57nou73f1zijwapspx1d5zq3yldyqv
Page:An Bagong Tipan ò Testamento nin cagurangnan tang Jesu-Cristo na nalalagdaan can magña evangelio asin magña gawe nin magña apostoles (IA ajg9045.0001.001.umich.edu).pdf/8
104
365967
1178884
1061462
2025-07-05T11:13:56Z
Quangdat201
644015
requesting deletion
1178884
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="1" user="Quangdat201" /></noinclude>{{delete|Broken redirect}}
#REDIRECT [[Page:An Bagong Tipan (1909).pdf/8]]<noinclude></noinclude>
j7tpu7k1h171wx2gtpzi9jhhijhj2kw
User:Saddam19
2
377399
1178818
1177656
2025-07-04T12:42:21Z
Saddam19
860129
1178818
wikitext
text/x-wiki
[[File:Basmala.svg|center|350px]]
<div align="right" dir="rtl">
Articles that i have created
* [[خطبہ حجۃ الوداع]]
* [[ابو بکر صدیق رضی اللہ عنہ کا خطبہ بیعت کے بعد]]
* [[فضائل صحابہ رضی اللہ عنہم]]
* [[فضائلِ ابو بکر الصدیق رضی اللہ عنہ]]
* [[فضائل امیر المؤمنین عمر بن الخطاب رضی اللہ عنہ]]
* [[فضائل عثمان بن عفان رضی اللہ عنہ]]
* [[فضائل علی بن ابی طالب رضی اللہ عنہ]]
* [[باقی صحابہ رضی اللہ عنہم کے فضائل]]
* [[غزوہ تبوک کے موقع پر رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلّم کا خطبہ مبارک]]
* [[Muntakhab Ashar]]
* [[Shikwa and Jawab-e-Shikwa]]
* [[صحیح بخاری]]
* [[صحیح مسلم]]
* [[سنن نسائی]]
* [[سنن ابوداود]]
* [[سنن ترمذی]]
* [[سنن ابن ماجہ]]
a74avfczf34uggtmi4pr6h7mag1wmou
صحیح بخاری
0
380254
1178820
1178780
2025-07-04T12:58:07Z
Saddam19
860129
1178820
wikitext
text/x-wiki
<div align="right" dir="rtl">
{{header
| title = [[صحیح بخاری]]
| author = محمد بن اسماعیل بخاری
| translator =
| section =
| previous =
| previous2 =
| next = [[کتاب وحی کے بیان میں]]
| next2 =
| year =
| notes =
| categories = Urdu
| portal =
}}
{| style="border: 2px solid #4CAF50; background-color: #F9FFF9; padding: 10px; width: 100%; margin: auto; border-radius: 10px;"
| style="padding: 10px; font-size: 120%;" |
[[File:Basmala.svg|center|350px]]
<div style="border:4px solid #4B0082; border-radius:15px; box-shadow:0 4px 8px rgba(0,0,0,0.1); overflow:hidden; background:linear-gradient(135deg, #E6F7FF 0%, #FFFFFF 100%);">
<div style="background:linear-gradient(135deg, #6A5ACD 0%, #4B0082 100%); padding:15px; text-align:center;">
<big style="color:white; font-family:Georgia; text-shadow:1px 1px 2px black;">'''صحیح بخاری'''</big>
</div>
<div style="padding:20px;">
{| style="width:100%; background:transparent;"
|-
| style="width:25%; background:#F8F8FF; padding:10px; border-right:2px dashed #9370DB; font-weight:bold; color:#4B0082;" | مکمل نام
| style="padding:10px;" | {{lang|ar|الجامع الصحيح المسند المختصر من حديث رسول الله محمد صلى الله عليه وسلم وسننه وأيامه}}
|-
| style="background:#F8F8FF; padding:10px; border-right:2px dashed #9370DB; font-weight:bold; color:#4B0082;" | مصنف
| style="padding:10px;" | [[محمد بن اسماعیل بخاری]] رحمہ اللہ
|-
| style="background:#F8F8FF; padding:10px; border-right:2px dashed #9370DB; font-weight:bold; color:#4B0082;" | اردو مترجم
| style="padding:10px;" | مولانا محمد داؤد راز رحمہ اللہ
|}
<div style="margin-top:20px; text-align:center; background:linear-gradient(135deg, #9370DB 0%, #6A5ACD 100%); padding:10px; border-radius:8px;">
<big style="color:white; font-weight:bold;">کتابوں کی فہرست</big>
</div>
* [[کتاب وحی کے بیان میں]]
* [[کتاب ایمان کے بیان میں]]
* [[کتاب علم کے بیان میں]]
* [[کتاب وضو کے بیان میں]]
* [[کتاب غسل کے احکام و مسائل]]
* [[کتاب حیض کے احکام و مسائل]]
* [[کتاب تیمم کے احکام و مسائل]]
* [[کتاب نماز کے احکام و مسائل]]
* [[کتاب اوقات نماز کے بیان میں]]
* [[کتاب اذان کے مسائل کے بیان میں]]
* [[کتاب اذان کے مسائل کے بیان میں-2]]
</div>
38bx7hfqztv5rk55twhdtomz8qj18cb
1178830
1178820
2025-07-04T13:21:18Z
Saddam19
860129
1178830
wikitext
text/x-wiki
<div align="right" dir="rtl">
{{header
| title = [[صحیح بخاری]]
| author = محمد بن اسماعیل بخاری
| translator =
| section =
| previous =
| previous2 =
| next = [[کتاب وحی کے بیان میں]]
| next2 =
| year =
| notes =
| categories = Urdu
| portal =
}}
{| style="border: 2px solid #4CAF50; background-color: #F9FFF9; padding: 10px; width: 100%; margin: auto; border-radius: 10px;"
| style="padding: 10px; font-size: 120%;" |
[[File:Basmala.svg|center|350px]]
<div style="background: linear-gradient(135deg, #6A5ACD, #9370DB);
border: 2px solid #4B0082;
border-radius: 12px;
padding: 20px;
color: white;
font-family: 'Noto Nastaliq Urdu', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
line-height: 1.8;
box-shadow: 0 4px 10px rgba(0,0,0,0.2);">
<b>مکمل نام:</b> الجامع الصحيح المسند المختصر من حديث رسول الله محمد صلى الله عليه وسلم وسننه وأيامه<br>
<b>مصنف:</b> محمد بن اسماعیل بخاری رحمہ اللہ<br>
<b>اردو مترجم:</b> مولانا محمد داؤد راز رحمہ اللہ
<hr style="border:1px dotted #EEE;">
<div style="text-align:center; font-size: 1.3em; margin-bottom:10px;">
📜 <b>کتابوں کی فہرست</b> 📜
</div>
<ul style="list-style-type: square; margin-right: 20px;">
<li>کتاب وحی کے بیان میں</li>
<li>کتاب ایمان کے بیان میں</li>
<li>کتاب علم کے بیان میں</li>
<li>کتاب وضو کے بیان میں</li>
<li>کتاب غسل کے احکام و مسائل</li>
<li>کتاب حیض کے احکام و مسائل</li>
<li>کتاب تیمم کے احکام و مسائل</li>
<li>کتاب نماز کے احکام و مسائل</li>
<li>کتاب اوقات نماز کے بیان میں</li>
<li>کتاب اذان کے مسائل کے بیان میں</li>
<li>کتاب اذان کے مسائل کے بیان میں-2</li>
</ul>
</div>
b3gsjwjm69wd1h2fl7rrdno00ma3c4t
1178831
1178830
2025-07-04T13:22:12Z
Saddam19
860129
1178831
wikitext
text/x-wiki
<div align="right" dir="rtl">
{{header
| title = [[صحیح بخاری]]
| author = محمد بن اسماعیل بخاری
| translator =
| section =
| previous =
| previous2 =
| next = [[کتاب وحی کے بیان میں]]
| next2 =
| year =
| notes =
| categories = Urdu
| portal =
}}
{| style="border: 2px solid #4CAF50; background-color: #F9FFF9; padding: 10px; width: 100%; margin: auto; border-radius: 10px;"
| style="padding: 10px; font-size: 120%;" |
<div style="background: linear-gradient(135deg, #6A5ACD, #9370DB);
border: 2px solid #4B0082;
border-radius: 12px;
padding: 20px;
color: white;
font-family: 'Noto Nastaliq Urdu', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
line-height: 1.8;
box-shadow: 0 4px 10px rgba(0,0,0,0.2);">
[[File:Basmala.svg|center|350px]]
<b>مکمل نام:</b> الجامع الصحيح المسند المختصر من حديث رسول الله محمد صلى الله عليه وسلم وسننه وأيامه<br>
<b>مصنف:</b> محمد بن اسماعیل بخاری رحمہ اللہ<br>
<b>اردو مترجم:</b> مولانا محمد داؤد راز رحمہ اللہ
<hr style="border:1px dotted #EEE;">
<div style="text-align:center; font-size: 1.3em; margin-bottom:10px;">
📜 <b>کتابوں کی فہرست</b> 📜
</div>
<ul style="list-style-type: square; margin-right: 20px;">
<li>کتاب وحی کے بیان میں</li>
<li>کتاب ایمان کے بیان میں</li>
<li>کتاب علم کے بیان میں</li>
<li>کتاب وضو کے بیان میں</li>
<li>کتاب غسل کے احکام و مسائل</li>
<li>کتاب حیض کے احکام و مسائل</li>
<li>کتاب تیمم کے احکام و مسائل</li>
<li>کتاب نماز کے احکام و مسائل</li>
<li>کتاب اوقات نماز کے بیان میں</li>
<li>کتاب اذان کے مسائل کے بیان میں</li>
<li>کتاب اذان کے مسائل کے بیان میں-2</li>
</ul>
</div>
453xrutk3c587fh3y3oknlo2i3p366r
1178832
1178831
2025-07-04T13:24:17Z
Saddam19
860129
1178832
wikitext
text/x-wiki
<div align="right" dir="rtl">
{{header
| title = [[صحیح بخاری]]
| author = محمد بن اسماعیل بخاری
| translator =
| section =
| previous =
| previous2 =
| next = [[کتاب وحی کے بیان میں]]
| next2 =
| year =
| notes =
| categories = Urdu
| portal =
}}
{| style="border: 2px solid #4CAF50; background-color: #F9FFF9; padding: 10px; width: 100%; margin: auto; border-radius: 10px;"
| style="padding: 10px; font-size: 120%;" |
<div style="background: linear-gradient(135deg, #6A5ACD, #9370DB);
border: 2px solid #4B0082;
border-radius: 12px;
padding: 20px;
color: white;
font-family: 'Noto Nastaliq Urdu', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
line-height: 1.8;
box-shadow: 0 4px 10px rgba(0,0,0,0.2);">
[[File:Basmala.svg|center|350px]]
<b>مکمل نام:</b> الجامع الصحيح المسند المختصر من حديث رسول الله محمد صلى الله عليه وسلم وسننه وأيامه<br>
<b>مصنف:</b> محمد بن اسماعیل بخاری رحمہ اللہ<br>
<b>اردو مترجم:</b> مولانا محمد داؤد راز رحمہ اللہ
<hr style="border:1px dotted #EEE;">
<div style="text-align:center; font-size: 1.3em; margin-bottom:10px;">
📜 <b>کتابوں کی فہرست</b> 📜
</div>
<ul style="list-style-type: square; margin-right: 20px;">
<li>[[کتاب وحی کے بیان میں]]</li>
<li>[[کتاب ایمان کے بیان میں]]</li>
<li>[[کتاب علم کے بیان میں]]</li>
<li>[[کتاب وضو کے بیان میں]]</li>
<li>[[کتاب غسل کے احکام و مسائل]]</li>
<li>[[کتاب حیض کے احکام و مسائل]]</li>
<li>[[کتاب تیمم کے احکام و مسائل]]</li>
<li>[[کتاب نماز کے احکام و مسائل]]</li>
<li>[[کتاب اوقات نماز کے بیان میں]]</li>
<li>[[کتاب اذان کے مسائل کے بیان میں]]</li>
<li>کتاب اذان کے مسائل کے بیان میں-[[2]]</li>
</ul>
</div>
fd63dmbk2oq6leizxtjvaclrvejvsaf
1178833
1178832
2025-07-04T13:27:48Z
Saddam19
860129
1178833
wikitext
text/x-wiki
<div align="right" dir="rtl">
{{header
| title = [[صحیح بخاری]]
| author = محمد بن اسماعیل بخاری
| translator =
| section =
| previous =
| previous2 =
| next = [[کتاب وحی کے بیان میں]]
| next2 =
| year =
| notes =
| categories = Urdu
| portal =
}}
{| style="border: 2px solid #4CAF50; background-color: #F9FFF9; padding: 10px; width: 100%; margin: auto; border-radius: 10px;"
| style="padding: 10px; font-size: 120%;" |
<div style="background: linear-gradient(135deg, #6A5ACD, #9370DB);
border: 2px solid #4B0082;
border-radius: 12px;
padding: 20px;
color: white;
font-family: 'Noto Nastaliq Urdu', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
line-height: 1.8;
box-shadow: 0 4px 10px rgba(0,0,0,0.2);">
[[File:Basmala.svg|center|350px]]
<b>مکمل نام:</b> الجامع الصحيح المسند المختصر من حديث رسول الله محمد صلى الله عليه وسلم وسننه وأيامه<br>
<b>مصنف:</b> محمد بن اسماعیل بخاری رحمہ اللہ<br>
<b>اردو مترجم:</b> مولانا محمد داؤد راز رحمہ اللہ
<hr style="border:1px dotted #EEE;">
<div style="text-align:center; font-size: 1.3em; margin-bottom:10px;">
📜 <b>کتابوں کی فہرست</b> 📜
</div>
<ul style="list-style-type: square; margin-right: 20px;">
<li>کتاب وحی کے بیان میں</li>
<li>کتاب ایمان کے بیان میں</li>
<li>کتاب علم کے بیان میں</li>
<li>کتاب وضو کے بیان میں</li>
<li>کتاب غسل کے احکام و مسائل</li>
<li>کتاب حیض کے احکام و مسائل</li>
<li>کتاب تیمم کے احکام و مسائل</li>
<li>کتاب نماز کے احکام و مسائل</li>
<li>کتاب اوقات نماز کے بیان میں</li>
<li>کتاب اذان کے مسائل کے بیان میں</li>
<li>کتاب اذان کے مسائل کے بیان میں-2</li>
</ul>
</div>
sanf9hvzn2fsstczfcg108k0cgcja3r
1178834
1178833
2025-07-04T13:29:51Z
Saddam19
860129
1178834
wikitext
text/x-wiki
<div align="right" dir="rtl">
{{header
| title = [[صحیح بخاری]]
| author = محمد بن اسماعیل بخاری
| translator =
| section =
| previous =
| previous2 =
| next = [[کتاب وحی کے بیان میں]]
| next2 =
| year =
| notes =
| categories = Urdu
| portal =
}}
<div style="background: linear-gradient(135deg, #2e8b57, #3cb371);
border: 2px solid #006400;
border-radius: 12px;
padding: 20px;
color: White;
font-family: 'Noto Nastaliq Urdu', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
line-height: 1.8;
box-shadow: 0 4px 10px rgba(0,0,0,0.2);">
<b>مکمل نام:</b> الجامع الصحيح المسند المختصر من حديث رسول الله محمد صلى الله عليه وسلم وسننه وأيامه<br>
<b>مصنف:</b> محمد بن اسماعیل بخاری رحمہ اللہ<br>
<b>اردو مترجم:</b> مولانا محمد داؤد راز رحمہ اللہ
<hr style="border:1px dotted #EEE;">
<div style="text-align:center; font-size: 1.3em; margin-bottom:10px;">
📜 <b>کتابوں کی فہرست</b> 📜
</div>
<ul style="list-style-type: square; margin-right: 20px;">
<li>[[کتاب وحی کے بیان میں]]</li>
<li>[[کتاب ایمان کے بیان میں]]</li>
<li>[[کتاب علم کے بیان میں]]</li>
<li>[[کتاب وضو کے بیان میں]]</li>
<li>[[کتاب غسل کے احکام و مسائل]]</li>
<li>[[کتاب حیض کے احکام و مسائل]]</li>
<li>[[کتاب تیمم کے احکام و مسائل]]</li>
<li>[[کتاب نماز کے احکام و مسائل]]</li>
<li>[[کتاب اوقات نماز کے بیان میں]]</li>
<li>[[کتاب اذان کے مسائل کے بیان میں]]</li>
<li>[[کتاب اذان کے مسائل کے بیان میں-2]]</li>
</ul>
</div>
cxn93d5xcv9zn9qbfkz71gy618q7vwu
کتاب وحی کے بیان میں
0
380657
1178835
1178773
2025-07-04T13:32:39Z
Saddam19
860129
1178835
wikitext
text/x-wiki
<div align="right" dir="rtl">
{{header
| title = [[صحیح بخاری]]
| author = محمد بن اسماعیل بخاری
| translator =
| section =
| previous =
| previous2 =
| next =
| next2 =
| year =
| notes =
| categories = Urdu
| portal =
}}
{| style="border: 2px solid #4CAF50; background-color: #F9FFF9; padding: 10px; width: 100%; margin: auto; border-radius: 10px;"
| style="padding: 10px; font-size: 120%;" |
<div style="background: linear-gradient(135deg, #e6f7ff 0%, #f0f8ff 100%);
border: 3px solid #4a86e8;
border-radius: 15px;
padding: 25px;
box-shadow: 0 4px 12px rgba(0,0,0,0.1);
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
text-align: justify;
font-size: 18px;
line-height: 1.8;
color: #1a237e;">
<center>
<div style="font-size: 28px;
color: #0d47a1;
text-shadow: 2px 2px 4px rgba(0,0,0,0.1);
margin-bottom: 20px;
border-bottom: 2px dashed #4a86e8;
padding-bottom: 10px;
width: 80%;">
[[File:Basmala.svg|center|350px]]
'''❀)ㅡㅡㅡ✧ کتاب وحی کے بیان میں ✧ㅡㅡㅡ(❀
'''
</div>
</center>
<div style="background-color: rgba(255,255,255,0.7);
padding: 20px;
border-radius: 10px;
border-left: 5px solid #4a86e8;">
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم پر وحی کی ابتداء کیسے ہوئی'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">الشیخ امام حافظ ابوعبداللہ محمد بن اسماعیل بن ابراہیم بن مغیرہ بخاری رحمہ اللہ نے فرمایا اور اللہ عزوجل کا یہ فرمان کہ ہم نے بلاشبہ (اے محمد صلی اللہ علیہ وسلم ) آپ کی طرف وحی کا نزول اسی طرح کیا ہے جس طرح نوح (علیہ السلام) اور ان کے بعد آنے والے تمام نبیوں کی طرف کیا تھا۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 1'''</div>
ہم کو حمیدی نے یہ حدیث بیان کی، انہوں نے کہا کہ ہم کو سفیان نے یہ حدیث بیان کی، وہ کہتے ہیں ہم کو یحییٰ بن سعید انصاری نے یہ حدیث بیان کی، انہوں نے کہا کہ مجھے یہ حدیث محمد بن ابراہیم تیمی سے حاصل ہوئی۔ انہوں نے اس حدیث کو علقمہ بن وقاص لیثی سے سنا، ان کا بیان ہے کہ میں نے مسجد نبوی میں منبر رسول صلی اللہ علیہ وسلم پر عمر بن خطاب رضی اللہ عنہ کی زبان سے سنا، وہ فرما رہے تھے کہ میں نے جناب رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے سنا آپ صلی اللہ علیہ وسلم فرما رہے تھے کہ تمام اعمال کا دارومدار نیت پر ہے اور ہر عمل کا نتیجہ ہر انسان کو اس کی نیت کے مطابق ہی ملے گا۔ پس جس کی ہجرت (ترک وطن) دولت دنیا حاصل کرنے کے لیے ہو یا کسی عورت سے شادی کی غرض ہو۔ پس اس کی ہجرت ان ہی چیزوں کے لیے ہو گی جن کے حاصل کرنے کی نیت سے اس نے ہجرت کی ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ( کیفیت وحی )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 2'''</div>
ہم کو عبداللہ بن یوسف نے حدیث بیان کی، ان کو مالک نے ہشام بن عروہ کی روایت سے خبر دی، انہوں نے اپنے والد سے نقل کی، انہوں نے ام المؤمنین عائشہ صدیقہ رضی اللہ عنہا سے نقل کی آپ نے فرمایا کہ ایک شخص حارث بن ہشام نامی نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے سوال کیا تھا کہ یا رسول اللہ! آپ پر وحی کیسے نازل ہوتی ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ وحی نازل ہوتے وقت کبھی مجھ کو گھنٹی کی سی آواز محسوس ہوتی ہے اور وحی کی یہ کیفیت مجھ پر بہت شاق گذرتی ہے۔ جب یہ کیفیت ختم ہوتی ہے تو میرے دل و دماغ پر اس (فرشتے) کے ذریعہ نازل شدہ وحی محفوظ ہو جاتی ہے اور کسی وقت ایسا ہوتا ہے کہ فرشتہ بشکل انسان میرے پاس آتا ہے اور مجھ سے کلام کرتا ہے۔ پس میں اس کا کہا ہوا یاد رکھ لیتا ہوں۔ عائشہ رضی اللہ عنہا کا بیان ہے کہ میں نے سخت کڑاکے کی سردی میں نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کو دیکھا ہے کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم پر وحی نازل ہوئی اور جب اس کا سلسلہ موقوف ہوا تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم کی پیشانی پسینے سے شرابور تھی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ( وحی کی ابتداء )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 3'''</div>
ہم کو یحییٰ بن بکیر نے یہ حدیث بیان کی، وہ کہتے ہیں کہ اس حدیث کی ہم کو لیث نے خبر دی، لیث عقیل سے روایت کرتے ہیں۔ عقیل ابن شہاب سے، وہ عروہ بن زبیر سے، وہ ام المؤمنین عائشہ رضی اللہ عنہا سے نقل کرتے ہیں کہ انہوں نے بتلایا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم پر وحی کا ابتدائی دور اچھے سچے پاکیزہ خوابوں سے شروع ہوا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم خواب میں جو کچھ دیکھتے وہ صبح کی روشنی کی طرح صحیح اور سچا ثابت ہوتا۔ پھر من جانب قدرت آپ صلی اللہ علیہ وسلم تنہائی پسند ہو گئے اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے غار حرا میں خلوت نشینی اختیار فرمائی اور کئی کئی دن اور رات وہاں مسلسل عبادت اور یاد الٰہی و ذکر و فکر میں مشغول رہتے۔ جب تک گھر آنے کو دل نہ چاہتا توشہ ہمراہ لیے ہوئے وہاں رہتے۔ توشہ ختم ہونے پر ہی اہلیہ محترمہ خدیجہ رضی اللہ عنہا کے پاس تشریف لاتے اور کچھ توشہ ہمراہ لے کر پھر وہاں جا کر خلوت گزیں ہو جاتے، یہی طریقہ جاری رہا یہاں تک کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم پر حق منکشف ہو گیا اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم غار حرا ہی میں قیام پذیر تھے کہ اچانک جبرائیل علیہ السلام آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس حاضر ہوئے اور کہنے لگے کہ اے محمد! پڑھو آپ صلی اللہ علیہ وسلم فرماتے ہیں کہ میں نے کہا کہ میں پڑھنا نہیں جانتا، آپ صلی اللہ علیہ وسلم فرماتے ہیں کہ فرشتے نے مجھے پکڑ کر اتنے زور سے بھینچا کہ میری طاقت جواب دے گئی، پھر مجھے چھوڑ کر کہا کہ پڑھو، میں نے پھر وہی جواب دیا کہ میں پڑھا ہوا نہیں ہوں۔ اس فرشتے نے مجھ کو نہایت ہی زور سے بھینچا کہ مجھ کو سخت تکلیف محسوس ہوئی، پھر اس نے کہا کہ پڑھ! میں نے کہا کہ میں پڑھا ہوا نہیں ہوں۔ فرشتے نے تیسری بار مجھ کو پکڑا اور تیسری مرتبہ پھر مجھ کو بھینچا پھر مجھے چھوڑ دیا اور کہنے لگا کہ پڑھو اپنے رب کے نام کی مدد سے جس نے پیدا کیا اور انسان کو خون کی پھٹکی سے بنایا، پڑھو اور آپ کا رب بہت ہی مہربانیاں کرنے والا ہے۔ پس یہی آیتیں آپ صلی اللہ علیہ وسلم جبرائیل علیہ السلام سے سن کر اس حال میں غار حرا سے واپس ہوئے کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم کا دل اس انوکھے واقعہ سے کانپ رہا تھا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم خدیجہ کے ہاں تشریف لائے اور فرمایا کہ مجھے کمبل اڑھا دو، مجھے کمبل اڑھا دو۔ لوگوں نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کو کمبل اڑھا دیا۔ جب آپ صلی اللہ علیہ وسلم کا ڈر جاتا رہا۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنی زوجہ محترمہ خدیجہ رضی اللہ عنہا کو تفصیل کے ساتھ یہ واقعہ سنایا اور فرمانے لگے کہ مجھ کو اب اپنی جان کا خوف ہو گیا ہے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم کی اہلیہ محترمہ خدیجہ رضی اللہ عنہا نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کی ڈھارس بندھائی اور کہا کہ آپ کا خیال صحیح نہیں ہے۔ اللہ کی قسم! آپ کو اللہ کبھی رسوا نہیں کرے گا، آپ تو اخلاق فاضلہ کے مالک ہیں، آپ تو کنبہ پرور ہیں، بے کسوں کا بوجھ اپنے سر پر رکھ لیتے ہیں، مفلسوں کے لیے آپ کماتے ہیں، مہمان نوازی میں آپ بےمثال ہیں اور مشکل وقت میں آپ امر حق کا ساتھ دیتے ہیں۔ ایسے اوصاف حسنہ والا انسان یوں بے وقت ذلت و خواری کی موت نہیں پا سکتا۔ پھر مزید تسلی کے لیے خدیجہ رضی اللہ عنہا آپ صلی اللہ علیہ وسلم کو ورقہ بن نوفل کے پاس لے گئیں، جو ان کے چچا زاد بھائی تھے اور زمانہ جاہلیت میں نصرانی مذہب اختیار کر چکے تھے اور عبرانی زبان کے کاتب تھے، چنانچہ انجیل کو بھی حسب منشائے خداوندی عبرانی زبان میں لکھا کرتے تھے۔ (انجیل سریانی زبان میں نازل ہوئی تھی پھر اس کا ترجمہ عبرانی زبان میں ہوا۔ ورقہ اسی کو لکھتے تھے) وہ بہت بوڑھے ہو گئے تھے یہاں تک کہ ان کی بینائی بھی رخصت ہو چکی تھی۔ خدیجہ رضی اللہ عنہا نے ان کے سامنے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے حالات بیان کیے اور کہا کہ اے چچا زاد بھائی! اپنے بھتیجے (محمد صلی اللہ علیہ وسلم ) کی زبانی ذرا ان کی کیفیت سن لیجیئے وہ بولے کہ بھتیجے آپ نے جو کچھ دیکھا ہے، اس کی تفصیل سناؤ۔ چنانچہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے از اول تا آخر پورا واقعہ سنایا، جسے سن کر ورقہ بے اختیار ہو کر بول اٹھے کہ یہ تو وہی ناموس(معزز راز دان فرشتہ) ہے جسے اللہ نے موسیٰ علیہ السلام پر وحی دے کر بھیجا تھا۔ کاش، میں آپ کے اس عہد نبوت کے شروع ہونے پر جوان عمر ہوتا۔ کاش میں اس وقت تک زندہ رہتا جب کہ آپ کی قوم آپ کو اس شہر سے نکال دے گی۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے یہ سن کر تعجب سے پوچھا کہ کیا وہ لوگ مجھ کو نکال دیں گے؟ (حالانکہ میں تو ان میں صادق و امین و مقبول ہوں) ورقہ بولا ہاں یہ سب کچھ سچ ہے۔ مگر جو شخص بھی آپ کی طرح امر حق لے کر آیا لوگ اس کے دشمن ہی ہو گئے ہیں۔ اگر مجھے آپ کی نبوت کا وہ زمانہ مل جائے تو میں آپ کی پوری پوری مدد کروں گا۔ مگر ورقہ کچھ دنوں کے بعد انتقال کر گئے۔ پھر کچھ عرصہ تک وحی کی آمد موقوف رہی۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 4'''</div>
ابن شہاب کہتے ہیں مجھ کو ابوسلمہ بن عبدالرحمٰن نے جابر بن عبداللہ انصاری رضی اللہ عنہما سے یہ روایت نقل کی کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے وحی کے رک جانے کے زمانے کے حالات بیان فرماتے ہوئے کہا کہ ایک روز میں چلا جا رہا تھا کہ اچانک میں نے آسمان کی طرف ایک آواز سنی اور میں نے اپنا سر آسمان کی طرف اٹھایا کیا دیکھتا ہوں کہ وہی فرشتہ جو میرے پاس غار حرا میں آیا تھا وہ آسمان و زمین کے بیچ میں ایک کرسی پر بیٹھا ہوا ہے۔ میں اس سے ڈر گیا اور گھر آنے پر میں نے پھر کمبل اوڑھنے کی خواہش ظاہر کی۔ اس وقت اللہ پاک کی طرف سے یہ آیات نازل ہوئیں۔ اے لحاف اوڑھ کر لیٹنے والے! اٹھ کھڑا ہو اور لوگوں کو عذاب الٰہی سے ڈرا اور اپنے رب کی بڑائی بیان کر اور اپنے کپڑوں کو پاک صاف رکھ اور گندگی سے دور رہ۔ اس کے بعد وحی تیزی کے ساتھ پے در پے آنے لگی۔ اس حدیث کو یحییٰ بن بکیر کے علاوہ لیث بن سعد سے عبداللہ بن یوسف اور ابوصالح نے بھی روایت کیا ہے۔ اور عقیل کے علاوہ زہری سے ہلال بن رواد نے بھی روایت کیا ہے۔ یونس اور معمر نے اپنی روایت میں لفظ «فواده» کی جگہ «بوادره» نقل کیا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ( وحی کی علامات ، وحی کا محفوظ کرنا )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:5'''</div>
موسیٰ بن اسماعیل نے ہم سے حدیث بیان کی، ان کو ابوعوانہ نے خبر دی، ان سے موسیٰ ابن ابی عائشہ نے بیان کی، ان سے سعید بن جبیر نے انہوں نے ابن عباس رضی اللہ عنہما سے کلام الٰہی «لا تحرك به لسانك لتعجل به» الخ کی تفسیر کے سلسلہ میں سنا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نزول قرآن کے وقت بہت سختی محسوس فرمایا کرتے تھے اور اس کی (علامتوں) میں سے ایک یہ تھی کہ یاد کرنے کے لیے آپ اپنے ہونٹوں کو ہلاتے تھے۔ ابن عباس رضی اللہ عنہما نے کہا میں اپنے ہونٹ ہلاتا ہوں جس طرح آپ ہلاتے تھے۔ سعید کہتے ہیں میں بھی اپنے ہونٹ ہلاتا ہوں جس طرح ابن عباس رضی اللہ عنہما کو میں نے ہلاتے دیکھا۔ پھر انہوں نے اپنے ہونٹ ہلائے۔ (ابن عباس رضی اللہ عنہما نے کہا) پھر یہ آیت اتری کہ اے محمد! قرآن کو جلد جلد یاد کرنے کے لیے اپنی زبان نہ ہلاؤ۔ اس کا جمع کر دینا اور پڑھا دینا ہمارا ذمہ ہے۔ ابن عباس رضی اللہ عنہما کہتے ہیں یعنی قرآن آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے دل میں جما دینا اور پڑھا دینا ہمارے ذمہ ہے۔ پھر جب ہم پڑھ چکیں تو اس پڑھے ہوئے کی اتباع کرو۔ ابن عباس رضی اللہ عنہما فرماتے ہیں (اس کا مطلب یہ ہے) کہ آپ اس کو خاموشی کے ساتھ سنتے رہو۔ اس کے بعد مطلب سمجھا دینا ہمارے ذمہ ہے۔ پھر یقیناً یہ ہماری ذمہ داری ہے کہ آپ اس کو پڑھو (یعنی اس کو محفوظ کر سکو) چنانچہ اس کے بعد جب آپ کے پاس جبرائیل علیہ السلام (وحی لے کر) آتے تو آپ (توجہ سے) سنتے۔ جب وہ چلے جاتے تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم اس (وحی) کو اسی طرح پڑھتے جس طرح جبرائیل علیہ السلام نے اسے پڑھا تھا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ( رمضان المبارک میں جبرائیل علیہ السلام کا وحی لانا )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:6'''</div>
ہم کو عبدان نے حدیث بیان کی، انہیں عبداللہ بن مبارک نے خبر دی، ان کو یونس نے، انہوں نے زہری سے یہ حدیث سنی۔ (دوسری سند یہ ہے کہ) ہم سے بشر بن محمد نے یہ حدیث بیان کی۔ ان سے عبداللہ بن مبارک نے، ان سے یونس اور معمر دونوں نے، ان دونوں نے زہری سے روایت کی پہلی سند کے مطابق زہری سے عبیداللہ بن عبداللہ نے، انہوں نے ابن عباس رضی اللہ عنہما سے یہ روایت نقل کی کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سب لوگوں سے زیادہ جواد (سخی) تھے اور رمضان میں (دوسرے اوقات کے مقابلہ میں جب) جبرائیل علیہ السلام آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے ملتے بہت ہی زیادہ جود و کرم فرماتے۔ جبرائیل علیہ السلام رمضان کی ہر رات میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے ملاقات کرتے اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ قرآن کا دورہ کرتے، غرض نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم لوگوں کو بھلائی پہنچانے میں بارش لانے والی ہوا سے بھی زیادہ جود و کرم فرمایا کرتے تھے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ( ابوسفیان اور ہرقل کا مقالمہ ، رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کا ہرقل کو خط مبارک )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:7'''</div>
ہم کو ابوالیمان حکم بن نافع نے حدیث بیان کی، انہیں اس حدیث کی شعیب نے خبر دی۔ انہوں نے زہری سے یہ حدیث سنی۔ انہیں عبیداللہ ابن عبداللہ ابن عتبہ بن مسعود نے خبر دی کہ عبداللہ بن عباس سے ابوسفیان بن حرب نے یہ واقعہ بیان کیا کہ ہرقل (شاہ روم)نے ان کے پاس قریش کے قافلے میں ایک آدمی بلانے کو بھیجا اور اس وقت یہ لوگ تجارت کے لیے ملک شام گئے ہوئے تھے اور یہ وہ زمانہ تھا جب رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے قریش اور ابوسفیان سے ایک وقتی عہد کیا ہوا تھا۔ جب ابوسفیان اور دوسرے لوگ ہرقل کے پاس ایلیاء پہنچے جہاں ہرقل نے دربار طلب کیا تھا۔ اس کے گرد روم کے بڑے بڑے لوگ (علماء وزراء امراء) بیٹھے ہوئے تھے۔ ہرقل نے ان کو اور اپنے ترجمان کو بلوایا۔ پھر ان سے پوچھا کہ تم میں سے کون شخص مدعی رسالت کا زیادہ قریبی عزیز ہے؟ ابوسفیان کہتے ہیں کہ میں بول اٹھا کہ میں اس کا سب سے زیادہ قریبی رشتہ دار ہوں۔ (یہ سن کر) ہرقل نے حکم دیا کہ اس کو (ابوسفیان کو)میرے قریب لا کر بٹھاؤ اور اس کے ساتھیوں کو اس کی پیٹھ کے پیچھے بٹھا دو۔ پھر اپنے ترجمان سے کہا کہ ان لوگوں سے کہہ دو کہ میں ابوسفیان سے اس شخص کے (یعنی محمد صلی اللہ علیہ وسلم کے) حالات پوچھتا ہوں۔ اگر یہ مجھ سے کسی بات میں جھوٹ بول دے تو تم اس کا جھوٹ ظاہر کر دینا، (ابوسفیان کا قول ہے کہ) اللہ کی قسم! اگر مجھے یہ غیرت نہ آتی کہ یہ لوگ مجھ کو جھٹلائیں گے تو میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم کی نسبت ضرور غلط گوئی سے کام لیتا۔ خیر پہلی بات جو ہرقل نے مجھ سے پوچھی وہ یہ کہ اس شخص کا خاندان تم لوگوں میں کیسا ہے؟ میں نے کہا وہ تو بڑے اونچے عالی نسب والے ہیں۔ کہنے لگا اس سے پہلے بھی کسی نے تم لوگوں میں ایسی بات کہی تھی؟ میں نے کہا نہیں کہنے لگا، اچھا اس کے بڑوں میں کوئی بادشاہ ہوا ہے؟ میں نے کہا نہیں۔ پھر اس نے کہا، بڑے لوگوں نے اس کی پیروی اختیار کی ہے یا کمزوروں نے؟ میں نے کہا نہیں کمزوروں نے۔ پھر کہنے لگا، اس کے تابعدار روز بڑھتے جاتے ہیں یا کوئی ساتھی پھر بھی جاتا ہے؟ میں نے کہا نہیں۔ کہنے لگا کہ کیا اپنے اس دعوائے (نبوت) سے پہلے کبھی (کسی بھی موقع پر) اس نے جھوٹ بولا ہے؟ میں نے کہا نہیں۔ اور اب ہماری اس سے (صلح کی) ایک مقررہ مدت ٹھہری ہوئی ہے۔ معلوم نہیں وہ اس میں کیا کرنے والا ہے۔ (ابوسفیان کہتے ہیں) میں اس بات کے سوا اور کوئی (جھوٹ) اس گفتگو میں شامل نہ کر سکا۔ ہرقل نے کہا کیا تمہاری اس سے کبھی لڑائی بھی ہوتی ہے؟ ہم نے کہا کہ ہاں۔ بولا پھر تمہاری اور اس کی جنگ کا کیا حال ہوتا ہے؟ میں نے کہا، لڑائی ڈول کی طرح ہے، کبھی وہ ہم سے (میدان جنگ) جیت لیتے ہیں اور کبھی ہم ان سے جیت لیتے ہیں۔ ہرقل نے پوچھا۔ وہ تمہیں کس بات کا حکم دیتا ہے؟ میں نے کہا وہ کہتا ہے کہ صرف ایک اللہ ہی کی عبادت کرو، اس کا کسی کو شریک نہ بناؤ اور اپنے باپ دادا کی (شرک کی) باتیں چھوڑ دو اور ہمیں نماز پڑھنے، سچ بولنے، پرہیزگاری اور صلہ رحمی کا حکم دیتا ہے۔ (یہ سب سن کر) پھر ہرقل نے اپنے ترجمان سے کہا کہ ابوسفیان سے کہہ دے کہ میں نے تم سے اس کا نسب پوچھا تو تم نے کہا کہ وہ ہم میں عالی نسب ہے اور پیغمبر اپنی قوم میں عالی نسب ہی بھیجے جایا کرتے ہیں۔ میں نے تم سے پوچھا کہ (دعویٰ نبوت کی) یہ بات تمہارے اندر اس سے پہلے کسی اور نے بھی کہی تھی، تو تم نے جواب دیا کہ نہیں، تب میں نے (اپنے دل میں) کہا کہ اگر یہ بات اس سے پہلے کسی نے کہی ہوتی تو میں سمجھتا کہ اس شخص نے بھی اسی بات کی تقلید کی ہے جو پہلے کہی جا چکی ہے۔ میں نے تم سے پوچھا کہ اس کے بڑوں میں کوئی بادشاہ بھی گزرا ہے، تم نے کہا کہ نہیں۔ تو میں نے (دل میں)کہا کہ ان کے بزرگوں میں سے کوئی بادشاہ ہوا ہو گا تو کہہ دوں گا کہ وہ شخص (اس بہانہ) اپنے آباء و اجداد کی بادشاہت اور ان کا ملک(دوبارہ) حاصل کرنا چاہتا ہے۔ اور میں نے تم سے پوچھا کہ اس بات کے کہنے (یعنی پیغمبری کا دعویٰ کرنے) سے پہلے تم نے کبھی اس کو دروغ گوئی کا الزام لگایا ہے؟ تم نے کہا کہ نہیں۔ تو میں نے سمجھ لیا کہ جو شخص آدمیوں کے ساتھ دروغ گوئی سے بچے وہ اللہ کے بارے میں کیسے جھوٹی بات کہہ سکتا ہے۔ اور میں نے تم سے پوچھا کہ بڑے لوگ اس کے پیرو ہوتے ہیں یا کمزور آدمی۔ تم نے کہا کمزوروں نے اس کی اتباع کی ہے، تو (دراصل) یہی لوگ پیغمبروں کے متبعین ہوتے ہیں۔ اور میں نے تم سے پوچھا کہ اس کے ساتھی بڑھ رہے ہیں یا کم ہو رہے ہیں۔ تم نے کہا کہ وہ بڑھ رہے ہیں اور ایمان کی کیفیت یہی ہوتی ہے۔ حتیٰ کہ وہ کامل ہو جاتا ہے اور میں نے تم سے پوچھا کہ آیا کوئی شخص اس کے دین سے ناخوش ہو کر مرتد بھی ہو جاتا ہے تم نے کہا نہیں، تو ایمان کی خاصیت بھی یہی ہے جن کے دلوں میں اس کی مسرت رچ بس جائے وہ اس سے لوٹا نہیں کرتے۔ اور میں نے تم سے پوچھا کہ آیا وہ کبھی عہد شکنی کرتے ہیں۔ تم نے کہا نہیں، پیغمبروں کا یہی حال ہوتا ہے، وہ عہد کی خلاف ورزی نہیں کرتے۔ اور میں نے تم سے کہا کہ وہ تم سے کس چیز کے لیے کہتے ہیں۔ تم نے کہا کہ وہ ہمیں حکم دیتے ہیں کہ اللہ کی عبادت کرو، اس کے ساتھ کسی کو شریک نہ ٹھہراؤ اور تمہیں بتوں کی پرستش سے روکتے ہیں۔ سچ بولنے اور پرہیزگاری کا حکم دیتے ہیں۔ لہٰذا اگر یہ باتیں جو تم کہہ رہے ہو سچ ہیں تو عنقریب وہ اس جگہ کا مالک ہو جائے گا کہ جہاں میرے یہ دونوں پاؤں ہیں۔ مجھے معلوم تھا کہ وہ (پیغمبر) آنے والا ہے۔ مگر مجھے یہ معلوم نہیں تھا کہ وہ تمہارے اندر ہو گا۔ اگر میں جانتا کہ اس تک پہنچ سکوں گا تو اس سے ملنے کے لیے ہر تکلیف گوارا کرتا۔ اگر میں اس کے پاس ہوتا تو اس کے پاؤں دھوتا۔ ہرقل نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم وہ خط منگایا جو آپ نے دحیہ کلبی رضی اللہ عنہ کے ذریعہ حاکم بصریٰ کے پاس بھیجا تھا اور اس نے وہ ہرقل کے پاس بھیج دیا تھا۔ پھر اس کو پڑھا تو اس میں (لکھا تھا): اللہ کے نام کے ساتھ جو نہایت مہربان اور رحم والا ہے۔ اللہ کے بندے اور اس کے پیغمبر محمد صلی اللہ علیہ وسلم کی طرف سے یہ خط ہے شاہ روم کے لیے۔ اس شخص پر سلام ہو جو ہدایت کی پیروی کرے اس کے بعد میں آپ کے سامنے دعوت اسلام پیش کرتا ہوں۔ اگر آپ اسلام لے آئیں گے تو (دین و دنیا میں) سلامتی نصیب ہو گی۔ اللہ آپ کو دوہرا ثواب دے گا اور اگر آپ (میری دعوت سے) روگردانی کریں گے تو آپ کی رعایا کا گناہ بھی آپ ہی پر ہو گا۔ اور اے اہل کتاب! ایک ایسی بات پر آ جاؤ جو ہمارے اور تمہارے درمیان یکساں ہے۔ وہ یہ کہ ہم اللہ کے سوا کسی کی عبادت نہ کریں اور کسی کو اس کا شریک نہ ٹھہرائیں اور نہ ہم میں سے کوئی کسی کو اللہ کے سوا اپنا رب بنائے۔ پھر اگر وہ اہل کتاب (اس بات سے) منہ پھیر لیں تو (مسلمانو!) تم ان سے کہہ دو کہ (تم مانو یا نہ مانو) ہم تو ایک اللہ کے اطاعت گزار ہیں۔ ابوسفیان کہتے ہیں: جب ہرقل نے جو کچھ کہنا تھا کہہ دیا اور خط پڑھ کر فارغ ہوا تو اس کے اردگرد بہت شور و غوغہ ہوا، بہت سی آوازیں اٹھیں اور ہمیں باہر نکال دیا گیا۔ تب میں نے اپنے ساتھیوں سے کہا کہ ابوکبشہ کے بیٹے (نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم ) کا معاملہ تو بہت بڑھ گیا (دیکھو تو)اس سے بنی اصفر (روم) کا بادشاہ بھی ڈرتا ہے۔ مجھے اس وقت سے اس بات کا یقین ہو گیا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم عنقریب غالب ہو کر رہیں گے۔ حتیٰ کہ اللہ نے مجھے مسلمان کر دیا۔ (راوی کا بیان ہے کہ) ابن ناطور ایلیاء کا حاکم ہرقل کا مصاحب اور شام کے نصاریٰ کا لاٹ پادری بیان کرتا تھا کہ ہرقل جب ایلیاء آیا، ایک دن صبح کو پریشان اٹھا تو اس کے درباریوں نے دریافت کیا کہ آج ہم آپ کی حالت بدلی ہوئی پاتے ہیں۔ (کیا وجہ ہے؟) ابن ناطور کا بیان ہے کہ ہرقل نجومی تھا، علم نجوم میں وہ پوری مہارت رکھتا تھا۔ اس نے اپنے ہم نشینوں کو بتایا کہ میں نے آج رات ستاروں پر نظر ڈالی تو دیکھا کہ ختنہ کرنے والوں کا بادشاہ ہمارے ملک پر غالب آ گیا ہے۔(بھلا) اس زمانے میں کون لوگ ختنہ کرتے ہیں؟ انہوں نے کہا کہ یہود کے سوا کوئی ختنہ نہیں کرتا۔ سو ان کی وجہ سے پریشان نہ ہوں۔ سلطنت کے تمام شہروں میں یہ حکم لکھ بھیجئے کہ وہاں جتنے یہودی ہوں سب قتل کر دئیے جائیں۔ وہ لوگ انہی باتوں میں مشغول تھے کہ ہرقل کے پاس ایک آدمی لایا گیا۔ جسے شاہ غسان نے بھیجا تھا۔ اس نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے حالات بیان کئے۔ جب ہرقل نے (سارے حالات) سن لیے تو کہا کہ جا کر دیکھو وہ ختنہ کئے ہوئے ہے یا نہیں؟ انہوں نے اسے دیکھا تو بتلایا کہ وہ ختنہ کیا ہوا ہے۔ ہرقل نے جب اس شخص سے عرب کے بارے میں پوچھا تو اس نے بتلایا کہ وہ ختنہ کرتے ہیں۔ تب ہرقل نے کہا کہ یہ ہی (محمد صلی اللہ علیہ وسلم ) اس امت کے بادشاہ ہیں جو پیدا ہو چکے ہیں۔ پھر اس نے اپنے ایک دوست کو رومیہ خط لکھا اور وہ بھی علم نجوم میں ہرقل کی طرح ماہر تھا۔ پھر وہاں سے ہرقل حمص چلا گیا۔ ابھی حمص سے نکلا نہیں تھا کہ اس کے دوست کا خط (اس کے جواب میں) آ گیا۔ اس کی رائے بھی نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے ظہور کے بارے میں ہرقل کے موافق تھی کہ محمد صلی اللہ علیہ وسلم (واقعی) پیغمبر ہیں۔ اس کے بعد ہرقل نے روم کے بڑے آدمیوں کو اپنے حمص کے محل میں طلب کیا اور اس کے حکم سے محل کے دروازے بند کر لیے گئے۔ پھر وہ (اپنے خاص محل سے) باہر آیا اور کہا اے روم والو! کیا ہدایت اور کامیابی میں کچھ حصہ تمہارے لیے بھی ہے؟ اگر تم اپنی سلطنت کی بقا چاہتے ہو تو پھر اس نبی کی بیعت کر لو اور مسلمان ہو جاؤ (یہ سننا تھا کہ) پھر وہ لوگ وحشی گدھوں کی طرح دروازوں کی طرف دوڑے (مگر) انہیں بند پایا۔ آخر جب ہرقل نے (اس بات سے) ان کی یہ نفرت دیکھی اور ان کے ایمان لانے سے مایوس ہو گیا تو کہنے لگا کہ ان لوگوں کو میرے پاس لاؤ۔ (جب وہ دوبارہ آئے) تو اس نے کہا میں نے جو بات کہی تھی اس سے تمہاری دینی پختگی کی آزمائش مقصود تھی سو وہ میں نے دیکھ لی۔ تب (یہ بات سن کر) وہ سب کے سب اس کے سامنے سجدے میں گر پڑے اور اس سے خوش ہو گئے۔ بالآخر ہرقل کی آخری حالت یہ ہی رہی۔ ابوعبداللہ کہتے ہیں کہ اس حدیث کو صالح بن کیسان، یونس اور معمر نے بھی زہری سے روایت کیا ہے۔
<center> '''صحیح بخاری''' </center>
</div>
nt7cfq29mnhlu93w2pxwknw3ehvwt5n
1178839
1178835
2025-07-04T13:41:38Z
Saddam19
860129
1178839
wikitext
text/x-wiki
<div align="right" dir="rtl">
{{header
| title = [[صحیح بخاری]]
| author = محمد بن اسماعیل بخاری
| translator =
| section =
| previous =
| previous2 =
| next =
| next2 =
| year =
| notes =
| categories = Urdu
| portal =
}}
{| style="border: 2px solid #4CAF50; background-color: #F9FFF9; padding: 10px; width: 100%; margin: auto; border-radius: 10px;"
| style="padding: 10px; font-size: 120%;" |
<div style="background: linear-gradient(135deg, #e6f7ff 0%, #f0f8ff 100%);
border: 3px solid #4a86e8;
border-radius: 15px;
padding: 25px;
box-shadow: 0 4px 12px rgba(0,0,0,0.1);
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
text-align: justify;
font-size: 18px;
line-height: 1.8;
color: #1a237e;">
<center>
<div style="font-size: 28px;
color: #0d47a1;
text-shadow: 2px 2px 4px rgba(0,0,0,0.1);
margin-bottom: 20px;
border-bottom: 2px dashed #4a86e8;
padding-bottom: 10px;
width: 80%;">
[[File:Basmala.svg|center|350px]]
'''❀)ㅡㅡㅡ✧ کتاب وحی کے بیان میں ✧ㅡㅡㅡ(❀
'''
</div>
</center>
<div style="background-color: rgba(255,255,255,0.7);
padding: 20px;
border-radius: 10px;
border-left: 5px solid #4a86e8;">
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم پر وحی کی ابتداء کیسے ہوئی'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">الشیخ امام حافظ ابوعبداللہ محمد بن اسماعیل بن ابراہیم بن مغیرہ بخاری رحمہ اللہ نے فرمایا اور اللہ عزوجل کا یہ فرمان کہ ہم نے بلاشبہ (اے محمد صلی اللہ علیہ وسلم ) آپ کی طرف وحی کا نزول اسی طرح کیا ہے جس طرح نوح (علیہ السلام) اور ان کے بعد آنے والے تمام نبیوں کی طرف کیا تھا۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 1'''</div>
ہم کو حمیدی نے یہ حدیث بیان کی، انہوں نے کہا کہ ہم کو سفیان نے یہ حدیث بیان کی، وہ کہتے ہیں ہم کو یحییٰ بن سعید انصاری نے یہ حدیث بیان کی، انہوں نے کہا کہ مجھے یہ حدیث محمد بن ابراہیم تیمی سے حاصل ہوئی۔ انہوں نے اس حدیث کو علقمہ بن وقاص لیثی سے سنا، ان کا بیان ہے کہ میں نے مسجد نبوی میں منبر رسول صلی اللہ علیہ وسلم پر عمر بن خطاب رضی اللہ عنہ کی زبان سے سنا، وہ فرما رہے تھے کہ میں نے جناب رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے سنا آپ صلی اللہ علیہ وسلم فرما رہے تھے کہ تمام اعمال کا دارومدار نیت پر ہے اور ہر عمل کا نتیجہ ہر انسان کو اس کی نیت کے مطابق ہی ملے گا۔ پس جس کی ہجرت (ترک وطن) دولت دنیا حاصل کرنے کے لیے ہو یا کسی عورت سے شادی کی غرض ہو۔ پس اس کی ہجرت ان ہی چیزوں کے لیے ہو گی جن کے حاصل کرنے کی نیت سے اس نے ہجرت کی ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ( کیفیت وحی )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 2'''</div>
ہم کو عبداللہ بن یوسف نے حدیث بیان کی، ان کو مالک نے ہشام بن عروہ کی روایت سے خبر دی، انہوں نے اپنے والد سے نقل کی، انہوں نے ام المؤمنین عائشہ صدیقہ رضی اللہ عنہا سے نقل کی آپ نے فرمایا کہ ایک شخص حارث بن ہشام نامی نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے سوال کیا تھا کہ یا رسول اللہ! آپ پر وحی کیسے نازل ہوتی ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ وحی نازل ہوتے وقت کبھی مجھ کو گھنٹی کی سی آواز محسوس ہوتی ہے اور وحی کی یہ کیفیت مجھ پر بہت شاق گذرتی ہے۔ جب یہ کیفیت ختم ہوتی ہے تو میرے دل و دماغ پر اس (فرشتے) کے ذریعہ نازل شدہ وحی محفوظ ہو جاتی ہے اور کسی وقت ایسا ہوتا ہے کہ فرشتہ بشکل انسان میرے پاس آتا ہے اور مجھ سے کلام کرتا ہے۔ پس میں اس کا کہا ہوا یاد رکھ لیتا ہوں۔ عائشہ رضی اللہ عنہا کا بیان ہے کہ میں نے سخت کڑاکے کی سردی میں نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کو دیکھا ہے کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم پر وحی نازل ہوئی اور جب اس کا سلسلہ موقوف ہوا تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم کی پیشانی پسینے سے شرابور تھی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ( وحی کی ابتداء )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 3'''</div>
ہم کو یحییٰ بن بکیر نے یہ حدیث بیان کی، وہ کہتے ہیں کہ اس حدیث کی ہم کو لیث نے خبر دی، لیث عقیل سے روایت کرتے ہیں۔ عقیل ابن شہاب سے، وہ عروہ بن زبیر سے، وہ ام المؤمنین عائشہ رضی اللہ عنہا سے نقل کرتے ہیں کہ انہوں نے بتلایا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم پر وحی کا ابتدائی دور اچھے سچے پاکیزہ خوابوں سے شروع ہوا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم خواب میں جو کچھ دیکھتے وہ صبح کی روشنی کی طرح صحیح اور سچا ثابت ہوتا۔ پھر من جانب قدرت آپ صلی اللہ علیہ وسلم تنہائی پسند ہو گئے اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے غار حرا میں خلوت نشینی اختیار فرمائی اور کئی کئی دن اور رات وہاں مسلسل عبادت اور یاد الٰہی و ذکر و فکر میں مشغول رہتے۔ جب تک گھر آنے کو دل نہ چاہتا توشہ ہمراہ لیے ہوئے وہاں رہتے۔ توشہ ختم ہونے پر ہی اہلیہ محترمہ خدیجہ رضی اللہ عنہا کے پاس تشریف لاتے اور کچھ توشہ ہمراہ لے کر پھر وہاں جا کر خلوت گزیں ہو جاتے، یہی طریقہ جاری رہا یہاں تک کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم پر حق منکشف ہو گیا اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم غار حرا ہی میں قیام پذیر تھے کہ اچانک جبرائیل علیہ السلام آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس حاضر ہوئے اور کہنے لگے کہ اے محمد! پڑھو آپ صلی اللہ علیہ وسلم فرماتے ہیں کہ میں نے کہا کہ میں پڑھنا نہیں جانتا، آپ صلی اللہ علیہ وسلم فرماتے ہیں کہ فرشتے نے مجھے پکڑ کر اتنے زور سے بھینچا کہ میری طاقت جواب دے گئی، پھر مجھے چھوڑ کر کہا کہ پڑھو، میں نے پھر وہی جواب دیا کہ میں پڑھا ہوا نہیں ہوں۔ اس فرشتے نے مجھ کو نہایت ہی زور سے بھینچا کہ مجھ کو سخت تکلیف محسوس ہوئی، پھر اس نے کہا کہ پڑھ! میں نے کہا کہ میں پڑھا ہوا نہیں ہوں۔ فرشتے نے تیسری بار مجھ کو پکڑا اور تیسری مرتبہ پھر مجھ کو بھینچا پھر مجھے چھوڑ دیا اور کہنے لگا کہ پڑھو اپنے رب کے نام کی مدد سے جس نے پیدا کیا اور انسان کو خون کی پھٹکی سے بنایا، پڑھو اور آپ کا رب بہت ہی مہربانیاں کرنے والا ہے۔ پس یہی آیتیں آپ صلی اللہ علیہ وسلم جبرائیل علیہ السلام سے سن کر اس حال میں غار حرا سے واپس ہوئے کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم کا دل اس انوکھے واقعہ سے کانپ رہا تھا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم خدیجہ کے ہاں تشریف لائے اور فرمایا کہ مجھے کمبل اڑھا دو، مجھے کمبل اڑھا دو۔ لوگوں نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کو کمبل اڑھا دیا۔ جب آپ صلی اللہ علیہ وسلم کا ڈر جاتا رہا۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنی زوجہ محترمہ خدیجہ رضی اللہ عنہا کو تفصیل کے ساتھ یہ واقعہ سنایا اور فرمانے لگے کہ مجھ کو اب اپنی جان کا خوف ہو گیا ہے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم کی اہلیہ محترمہ خدیجہ رضی اللہ عنہا نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کی ڈھارس بندھائی اور کہا کہ آپ کا خیال صحیح نہیں ہے۔ اللہ کی قسم! آپ کو اللہ کبھی رسوا نہیں کرے گا، آپ تو اخلاق فاضلہ کے مالک ہیں، آپ تو کنبہ پرور ہیں، بے کسوں کا بوجھ اپنے سر پر رکھ لیتے ہیں، مفلسوں کے لیے آپ کماتے ہیں، مہمان نوازی میں آپ بےمثال ہیں اور مشکل وقت میں آپ امر حق کا ساتھ دیتے ہیں۔ ایسے اوصاف حسنہ والا انسان یوں بے وقت ذلت و خواری کی موت نہیں پا سکتا۔ پھر مزید تسلی کے لیے خدیجہ رضی اللہ عنہا آپ صلی اللہ علیہ وسلم کو ورقہ بن نوفل کے پاس لے گئیں، جو ان کے چچا زاد بھائی تھے اور زمانہ جاہلیت میں نصرانی مذہب اختیار کر چکے تھے اور عبرانی زبان کے کاتب تھے، چنانچہ انجیل کو بھی حسب منشائے خداوندی عبرانی زبان میں لکھا کرتے تھے۔ (انجیل سریانی زبان میں نازل ہوئی تھی پھر اس کا ترجمہ عبرانی زبان میں ہوا۔ ورقہ اسی کو لکھتے تھے) وہ بہت بوڑھے ہو گئے تھے یہاں تک کہ ان کی بینائی بھی رخصت ہو چکی تھی۔ خدیجہ رضی اللہ عنہا نے ان کے سامنے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے حالات بیان کیے اور کہا کہ اے چچا زاد بھائی! اپنے بھتیجے (محمد صلی اللہ علیہ وسلم ) کی زبانی ذرا ان کی کیفیت سن لیجیئے وہ بولے کہ بھتیجے آپ نے جو کچھ دیکھا ہے، اس کی تفصیل سناؤ۔ چنانچہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے از اول تا آخر پورا واقعہ سنایا، جسے سن کر ورقہ بے اختیار ہو کر بول اٹھے کہ یہ تو وہی ناموس(معزز راز دان فرشتہ) ہے جسے اللہ نے موسیٰ علیہ السلام پر وحی دے کر بھیجا تھا۔ کاش، میں آپ کے اس عہد نبوت کے شروع ہونے پر جوان عمر ہوتا۔ کاش میں اس وقت تک زندہ رہتا جب کہ آپ کی قوم آپ کو اس شہر سے نکال دے گی۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے یہ سن کر تعجب سے پوچھا کہ کیا وہ لوگ مجھ کو نکال دیں گے؟ (حالانکہ میں تو ان میں صادق و امین و مقبول ہوں) ورقہ بولا ہاں یہ سب کچھ سچ ہے۔ مگر جو شخص بھی آپ کی طرح امر حق لے کر آیا لوگ اس کے دشمن ہی ہو گئے ہیں۔ اگر مجھے آپ کی نبوت کا وہ زمانہ مل جائے تو میں آپ کی پوری پوری مدد کروں گا۔ مگر ورقہ کچھ دنوں کے بعد انتقال کر گئے۔ پھر کچھ عرصہ تک وحی کی آمد موقوف رہی۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 4'''</div>
ابن شہاب کہتے ہیں مجھ کو ابوسلمہ بن عبدالرحمٰن نے جابر بن عبداللہ انصاری رضی اللہ عنہما سے یہ روایت نقل کی کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے وحی کے رک جانے کے زمانے کے حالات بیان فرماتے ہوئے کہا کہ ایک روز میں چلا جا رہا تھا کہ اچانک میں نے آسمان کی طرف ایک آواز سنی اور میں نے اپنا سر آسمان کی طرف اٹھایا کیا دیکھتا ہوں کہ وہی فرشتہ جو میرے پاس غار حرا میں آیا تھا وہ آسمان و زمین کے بیچ میں ایک کرسی پر بیٹھا ہوا ہے۔ میں اس سے ڈر گیا اور گھر آنے پر میں نے پھر کمبل اوڑھنے کی خواہش ظاہر کی۔ اس وقت اللہ پاک کی طرف سے یہ آیات نازل ہوئیں۔ اے لحاف اوڑھ کر لیٹنے والے! اٹھ کھڑا ہو اور لوگوں کو عذاب الٰہی سے ڈرا اور اپنے رب کی بڑائی بیان کر اور اپنے کپڑوں کو پاک صاف رکھ اور گندگی سے دور رہ۔ اس کے بعد وحی تیزی کے ساتھ پے در پے آنے لگی۔ اس حدیث کو یحییٰ بن بکیر کے علاوہ لیث بن سعد سے عبداللہ بن یوسف اور ابوصالح نے بھی روایت کیا ہے۔ اور عقیل کے علاوہ زہری سے ہلال بن رواد نے بھی روایت کیا ہے۔ یونس اور معمر نے اپنی روایت میں لفظ «فواده» کی جگہ «بوادره» نقل کیا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ( وحی کی علامات ، وحی کا محفوظ کرنا )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:5'''</div>
موسیٰ بن اسماعیل نے ہم سے حدیث بیان کی، ان کو ابوعوانہ نے خبر دی، ان سے موسیٰ ابن ابی عائشہ نے بیان کی، ان سے سعید بن جبیر نے انہوں نے ابن عباس رضی اللہ عنہما سے کلام الٰہی «لا تحرك به لسانك لتعجل به» الخ کی تفسیر کے سلسلہ میں سنا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نزول قرآن کے وقت بہت سختی محسوس فرمایا کرتے تھے اور اس کی (علامتوں) میں سے ایک یہ تھی کہ یاد کرنے کے لیے آپ اپنے ہونٹوں کو ہلاتے تھے۔ ابن عباس رضی اللہ عنہما نے کہا میں اپنے ہونٹ ہلاتا ہوں جس طرح آپ ہلاتے تھے۔ سعید کہتے ہیں میں بھی اپنے ہونٹ ہلاتا ہوں جس طرح ابن عباس رضی اللہ عنہما کو میں نے ہلاتے دیکھا۔ پھر انہوں نے اپنے ہونٹ ہلائے۔ (ابن عباس رضی اللہ عنہما نے کہا) پھر یہ آیت اتری کہ اے محمد! قرآن کو جلد جلد یاد کرنے کے لیے اپنی زبان نہ ہلاؤ۔ اس کا جمع کر دینا اور پڑھا دینا ہمارا ذمہ ہے۔ ابن عباس رضی اللہ عنہما کہتے ہیں یعنی قرآن آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے دل میں جما دینا اور پڑھا دینا ہمارے ذمہ ہے۔ پھر جب ہم پڑھ چکیں تو اس پڑھے ہوئے کی اتباع کرو۔ ابن عباس رضی اللہ عنہما فرماتے ہیں (اس کا مطلب یہ ہے) کہ آپ اس کو خاموشی کے ساتھ سنتے رہو۔ اس کے بعد مطلب سمجھا دینا ہمارے ذمہ ہے۔ پھر یقیناً یہ ہماری ذمہ داری ہے کہ آپ اس کو پڑھو (یعنی اس کو محفوظ کر سکو) چنانچہ اس کے بعد جب آپ کے پاس جبرائیل علیہ السلام (وحی لے کر) آتے تو آپ (توجہ سے) سنتے۔ جب وہ چلے جاتے تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم اس (وحی) کو اسی طرح پڑھتے جس طرح جبرائیل علیہ السلام نے اسے پڑھا تھا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ( رمضان المبارک میں جبرائیل علیہ السلام کا وحی لانا )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:6'''</div>
ہم کو عبدان نے حدیث بیان کی، انہیں عبداللہ بن مبارک نے خبر دی، ان کو یونس نے، انہوں نے زہری سے یہ حدیث سنی۔ (دوسری سند یہ ہے کہ) ہم سے بشر بن محمد نے یہ حدیث بیان کی۔ ان سے عبداللہ بن مبارک نے، ان سے یونس اور معمر دونوں نے، ان دونوں نے زہری سے روایت کی پہلی سند کے مطابق زہری سے عبیداللہ بن عبداللہ نے، انہوں نے ابن عباس رضی اللہ عنہما سے یہ روایت نقل کی کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سب لوگوں سے زیادہ جواد (سخی) تھے اور رمضان میں (دوسرے اوقات کے مقابلہ میں جب) جبرائیل علیہ السلام آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے ملتے بہت ہی زیادہ جود و کرم فرماتے۔ جبرائیل علیہ السلام رمضان کی ہر رات میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے ملاقات کرتے اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ قرآن کا دورہ کرتے، غرض نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم لوگوں کو بھلائی پہنچانے میں بارش لانے والی ہوا سے بھی زیادہ جود و کرم فرمایا کرتے تھے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ( ابوسفیان اور ہرقل کا مقالمہ ، رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کا ہرقل کو خط مبارک )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:7'''</div>
ہم کو ابوالیمان حکم بن نافع نے حدیث بیان کی، انہیں اس حدیث کی شعیب نے خبر دی۔ انہوں نے زہری سے یہ حدیث سنی۔ انہیں عبیداللہ ابن عبداللہ ابن عتبہ بن مسعود نے خبر دی کہ عبداللہ بن عباس سے ابوسفیان بن حرب نے یہ واقعہ بیان کیا کہ ہرقل (شاہ روم)نے ان کے پاس قریش کے قافلے میں ایک آدمی بلانے کو بھیجا اور اس وقت یہ لوگ تجارت کے لیے ملک شام گئے ہوئے تھے اور یہ وہ زمانہ تھا جب رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے قریش اور ابوسفیان سے ایک وقتی عہد کیا ہوا تھا۔ جب ابوسفیان اور دوسرے لوگ ہرقل کے پاس ایلیاء پہنچے جہاں ہرقل نے دربار طلب کیا تھا۔ اس کے گرد روم کے بڑے بڑے لوگ (علماء وزراء امراء) بیٹھے ہوئے تھے۔ ہرقل نے ان کو اور اپنے ترجمان کو بلوایا۔ پھر ان سے پوچھا کہ تم میں سے کون شخص مدعی رسالت کا زیادہ قریبی عزیز ہے؟ ابوسفیان کہتے ہیں کہ میں بول اٹھا کہ میں اس کا سب سے زیادہ قریبی رشتہ دار ہوں۔ (یہ سن کر) ہرقل نے حکم دیا کہ اس کو (ابوسفیان کو)میرے قریب لا کر بٹھاؤ اور اس کے ساتھیوں کو اس کی پیٹھ کے پیچھے بٹھا دو۔ پھر اپنے ترجمان سے کہا کہ ان لوگوں سے کہہ دو کہ میں ابوسفیان سے اس شخص کے (یعنی محمد صلی اللہ علیہ وسلم کے) حالات پوچھتا ہوں۔ اگر یہ مجھ سے کسی بات میں جھوٹ بول دے تو تم اس کا جھوٹ ظاہر کر دینا، (ابوسفیان کا قول ہے کہ) اللہ کی قسم! اگر مجھے یہ غیرت نہ آتی کہ یہ لوگ مجھ کو جھٹلائیں گے تو میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم کی نسبت ضرور غلط گوئی سے کام لیتا۔ خیر پہلی بات جو ہرقل نے مجھ سے پوچھی وہ یہ کہ اس شخص کا خاندان تم لوگوں میں کیسا ہے؟ میں نے کہا وہ تو بڑے اونچے عالی نسب والے ہیں۔ کہنے لگا اس سے پہلے بھی کسی نے تم لوگوں میں ایسی بات کہی تھی؟ میں نے کہا نہیں کہنے لگا، اچھا اس کے بڑوں میں کوئی بادشاہ ہوا ہے؟ میں نے کہا نہیں۔ پھر اس نے کہا، بڑے لوگوں نے اس کی پیروی اختیار کی ہے یا کمزوروں نے؟ میں نے کہا نہیں کمزوروں نے۔ پھر کہنے لگا، اس کے تابعدار روز بڑھتے جاتے ہیں یا کوئی ساتھی پھر بھی جاتا ہے؟ میں نے کہا نہیں۔ کہنے لگا کہ کیا اپنے اس دعوائے (نبوت) سے پہلے کبھی (کسی بھی موقع پر) اس نے جھوٹ بولا ہے؟ میں نے کہا نہیں۔ اور اب ہماری اس سے (صلح کی) ایک مقررہ مدت ٹھہری ہوئی ہے۔ معلوم نہیں وہ اس میں کیا کرنے والا ہے۔ (ابوسفیان کہتے ہیں) میں اس بات کے سوا اور کوئی (جھوٹ) اس گفتگو میں شامل نہ کر سکا۔ ہرقل نے کہا کیا تمہاری اس سے کبھی لڑائی بھی ہوتی ہے؟ ہم نے کہا کہ ہاں۔ بولا پھر تمہاری اور اس کی جنگ کا کیا حال ہوتا ہے؟ میں نے کہا، لڑائی ڈول کی طرح ہے، کبھی وہ ہم سے (میدان جنگ) جیت لیتے ہیں اور کبھی ہم ان سے جیت لیتے ہیں۔ ہرقل نے پوچھا۔ وہ تمہیں کس بات کا حکم دیتا ہے؟ میں نے کہا وہ کہتا ہے کہ صرف ایک اللہ ہی کی عبادت کرو، اس کا کسی کو شریک نہ بناؤ اور اپنے باپ دادا کی (شرک کی) باتیں چھوڑ دو اور ہمیں نماز پڑھنے، سچ بولنے، پرہیزگاری اور صلہ رحمی کا حکم دیتا ہے۔ (یہ سب سن کر) پھر ہرقل نے اپنے ترجمان سے کہا کہ ابوسفیان سے کہہ دے کہ میں نے تم سے اس کا نسب پوچھا تو تم نے کہا کہ وہ ہم میں عالی نسب ہے اور پیغمبر اپنی قوم میں عالی نسب ہی بھیجے جایا کرتے ہیں۔ میں نے تم سے پوچھا کہ (دعویٰ نبوت کی) یہ بات تمہارے اندر اس سے پہلے کسی اور نے بھی کہی تھی، تو تم نے جواب دیا کہ نہیں، تب میں نے (اپنے دل میں) کہا کہ اگر یہ بات اس سے پہلے کسی نے کہی ہوتی تو میں سمجھتا کہ اس شخص نے بھی اسی بات کی تقلید کی ہے جو پہلے کہی جا چکی ہے۔ میں نے تم سے پوچھا کہ اس کے بڑوں میں کوئی بادشاہ بھی گزرا ہے، تم نے کہا کہ نہیں۔ تو میں نے (دل میں)کہا کہ ان کے بزرگوں میں سے کوئی بادشاہ ہوا ہو گا تو کہہ دوں گا کہ وہ شخص (اس بہانہ) اپنے آباء و اجداد کی بادشاہت اور ان کا ملک(دوبارہ) حاصل کرنا چاہتا ہے۔ اور میں نے تم سے پوچھا کہ اس بات کے کہنے (یعنی پیغمبری کا دعویٰ کرنے) سے پہلے تم نے کبھی اس کو دروغ گوئی کا الزام لگایا ہے؟ تم نے کہا کہ نہیں۔ تو میں نے سمجھ لیا کہ جو شخص آدمیوں کے ساتھ دروغ گوئی سے بچے وہ اللہ کے بارے میں کیسے جھوٹی بات کہہ سکتا ہے۔ اور میں نے تم سے پوچھا کہ بڑے لوگ اس کے پیرو ہوتے ہیں یا کمزور آدمی۔ تم نے کہا کمزوروں نے اس کی اتباع کی ہے، تو (دراصل) یہی لوگ پیغمبروں کے متبعین ہوتے ہیں۔ اور میں نے تم سے پوچھا کہ اس کے ساتھی بڑھ رہے ہیں یا کم ہو رہے ہیں۔ تم نے کہا کہ وہ بڑھ رہے ہیں اور ایمان کی کیفیت یہی ہوتی ہے۔ حتیٰ کہ وہ کامل ہو جاتا ہے اور میں نے تم سے پوچھا کہ آیا کوئی شخص اس کے دین سے ناخوش ہو کر مرتد بھی ہو جاتا ہے تم نے کہا نہیں، تو ایمان کی خاصیت بھی یہی ہے جن کے دلوں میں اس کی مسرت رچ بس جائے وہ اس سے لوٹا نہیں کرتے۔ اور میں نے تم سے پوچھا کہ آیا وہ کبھی عہد شکنی کرتے ہیں۔ تم نے کہا نہیں، پیغمبروں کا یہی حال ہوتا ہے، وہ عہد کی خلاف ورزی نہیں کرتے۔ اور میں نے تم سے کہا کہ وہ تم سے کس چیز کے لیے کہتے ہیں۔ تم نے کہا کہ وہ ہمیں حکم دیتے ہیں کہ اللہ کی عبادت کرو، اس کے ساتھ کسی کو شریک نہ ٹھہراؤ اور تمہیں بتوں کی پرستش سے روکتے ہیں۔ سچ بولنے اور پرہیزگاری کا حکم دیتے ہیں۔ لہٰذا اگر یہ باتیں جو تم کہہ رہے ہو سچ ہیں تو عنقریب وہ اس جگہ کا مالک ہو جائے گا کہ جہاں میرے یہ دونوں پاؤں ہیں۔ مجھے معلوم تھا کہ وہ (پیغمبر) آنے والا ہے۔ مگر مجھے یہ معلوم نہیں تھا کہ وہ تمہارے اندر ہو گا۔ اگر میں جانتا کہ اس تک پہنچ سکوں گا تو اس سے ملنے کے لیے ہر تکلیف گوارا کرتا۔ اگر میں اس کے پاس ہوتا تو اس کے پاؤں دھوتا۔ ہرقل نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم وہ خط منگایا جو آپ نے دحیہ کلبی رضی اللہ عنہ کے ذریعہ حاکم بصریٰ کے پاس بھیجا تھا اور اس نے وہ ہرقل کے پاس بھیج دیا تھا۔ پھر اس کو پڑھا تو اس میں (لکھا تھا): اللہ کے نام کے ساتھ جو نہایت مہربان اور رحم والا ہے۔ اللہ کے بندے اور اس کے پیغمبر محمد صلی اللہ علیہ وسلم کی طرف سے یہ خط ہے شاہ روم کے لیے۔ اس شخص پر سلام ہو جو ہدایت کی پیروی کرے اس کے بعد میں آپ کے سامنے دعوت اسلام پیش کرتا ہوں۔ اگر آپ اسلام لے آئیں گے تو (دین و دنیا میں) سلامتی نصیب ہو گی۔ اللہ آپ کو دوہرا ثواب دے گا اور اگر آپ (میری دعوت سے) روگردانی کریں گے تو آپ کی رعایا کا گناہ بھی آپ ہی پر ہو گا۔ اور اے اہل کتاب! ایک ایسی بات پر آ جاؤ جو ہمارے اور تمہارے درمیان یکساں ہے۔ وہ یہ کہ ہم اللہ کے سوا کسی کی عبادت نہ کریں اور کسی کو اس کا شریک نہ ٹھہرائیں اور نہ ہم میں سے کوئی کسی کو اللہ کے سوا اپنا رب بنائے۔ پھر اگر وہ اہل کتاب (اس بات سے) منہ پھیر لیں تو (مسلمانو!) تم ان سے کہہ دو کہ (تم مانو یا نہ مانو) ہم تو ایک اللہ کے اطاعت گزار ہیں۔ ابوسفیان کہتے ہیں: جب ہرقل نے جو کچھ کہنا تھا کہہ دیا اور خط پڑھ کر فارغ ہوا تو اس کے اردگرد بہت شور و غوغہ ہوا، بہت سی آوازیں اٹھیں اور ہمیں باہر نکال دیا گیا۔ تب میں نے اپنے ساتھیوں سے کہا کہ ابوکبشہ کے بیٹے (نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم ) کا معاملہ تو بہت بڑھ گیا (دیکھو تو)اس سے بنی اصفر (روم) کا بادشاہ بھی ڈرتا ہے۔ مجھے اس وقت سے اس بات کا یقین ہو گیا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم عنقریب غالب ہو کر رہیں گے۔ حتیٰ کہ اللہ نے مجھے مسلمان کر دیا۔ (راوی کا بیان ہے کہ) ابن ناطور ایلیاء کا حاکم ہرقل کا مصاحب اور شام کے نصاریٰ کا لاٹ پادری بیان کرتا تھا کہ ہرقل جب ایلیاء آیا، ایک دن صبح کو پریشان اٹھا تو اس کے درباریوں نے دریافت کیا کہ آج ہم آپ کی حالت بدلی ہوئی پاتے ہیں۔ (کیا وجہ ہے؟) ابن ناطور کا بیان ہے کہ ہرقل نجومی تھا، علم نجوم میں وہ پوری مہارت رکھتا تھا۔ اس نے اپنے ہم نشینوں کو بتایا کہ میں نے آج رات ستاروں پر نظر ڈالی تو دیکھا کہ ختنہ کرنے والوں کا بادشاہ ہمارے ملک پر غالب آ گیا ہے۔(بھلا) اس زمانے میں کون لوگ ختنہ کرتے ہیں؟ انہوں نے کہا کہ یہود کے سوا کوئی ختنہ نہیں کرتا۔ سو ان کی وجہ سے پریشان نہ ہوں۔ سلطنت کے تمام شہروں میں یہ حکم لکھ بھیجئے کہ وہاں جتنے یہودی ہوں سب قتل کر دئیے جائیں۔ وہ لوگ انہی باتوں میں مشغول تھے کہ ہرقل کے پاس ایک آدمی لایا گیا۔ جسے شاہ غسان نے بھیجا تھا۔ اس نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے حالات بیان کئے۔ جب ہرقل نے (سارے حالات) سن لیے تو کہا کہ جا کر دیکھو وہ ختنہ کئے ہوئے ہے یا نہیں؟ انہوں نے اسے دیکھا تو بتلایا کہ وہ ختنہ کیا ہوا ہے۔ ہرقل نے جب اس شخص سے عرب کے بارے میں پوچھا تو اس نے بتلایا کہ وہ ختنہ کرتے ہیں۔ تب ہرقل نے کہا کہ یہ ہی (محمد صلی اللہ علیہ وسلم ) اس امت کے بادشاہ ہیں جو پیدا ہو چکے ہیں۔ پھر اس نے اپنے ایک دوست کو رومیہ خط لکھا اور وہ بھی علم نجوم میں ہرقل کی طرح ماہر تھا۔ پھر وہاں سے ہرقل حمص چلا گیا۔ ابھی حمص سے نکلا نہیں تھا کہ اس کے دوست کا خط (اس کے جواب میں) آ گیا۔ اس کی رائے بھی نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے ظہور کے بارے میں ہرقل کے موافق تھی کہ محمد صلی اللہ علیہ وسلم (واقعی) پیغمبر ہیں۔ اس کے بعد ہرقل نے روم کے بڑے آدمیوں کو اپنے حمص کے محل میں طلب کیا اور اس کے حکم سے محل کے دروازے بند کر لیے گئے۔ پھر وہ (اپنے خاص محل سے) باہر آیا اور کہا اے روم والو! کیا ہدایت اور کامیابی میں کچھ حصہ تمہارے لیے بھی ہے؟ اگر تم اپنی سلطنت کی بقا چاہتے ہو تو پھر اس نبی کی بیعت کر لو اور مسلمان ہو جاؤ (یہ سننا تھا کہ) پھر وہ لوگ وحشی گدھوں کی طرح دروازوں کی طرف دوڑے (مگر) انہیں بند پایا۔ آخر جب ہرقل نے (اس بات سے) ان کی یہ نفرت دیکھی اور ان کے ایمان لانے سے مایوس ہو گیا تو کہنے لگا کہ ان لوگوں کو میرے پاس لاؤ۔ (جب وہ دوبارہ آئے) تو اس نے کہا میں نے جو بات کہی تھی اس سے تمہاری دینی پختگی کی آزمائش مقصود تھی سو وہ میں نے دیکھ لی۔ تب (یہ بات سن کر) وہ سب کے سب اس کے سامنے سجدے میں گر پڑے اور اس سے خوش ہو گئے۔ بالآخر ہرقل کی آخری حالت یہ ہی رہی۔ ابوعبداللہ کہتے ہیں کہ اس حدیث کو صالح بن کیسان، یونس اور معمر نے بھی زہری سے روایت کیا ہے۔
<center> '''صحیح بخاری - تالیف : امام محمد بن اسماعیل البخاری رحمہ اللہ''' </center>
</div>
mfpprqlzk262krt1hma2ep3s8e753rt
کتاب ایمان کے بیان میں
0
380658
1178821
1119790
2025-07-04T13:04:44Z
Saddam19
860129
1178821
wikitext
text/x-wiki
<div align="right" dir="rtl">
{{header
| title = [[صحیح بخاری]]
| author = محمد بن اسماعیل بخاری
| translator =
| section =
| previous =
| previous2 =
| next =
| next2 =
| year =
| notes =
| categories = Urdu
| portal =
}}
[[File:Basmala.svg|center|550px]]
<div style="background: linear-gradient(135deg, #e6f7ff 0%, #f0f8ff 100%);
border: 3px solid #4a86e8;
border-radius: 15px;
padding: 25px;
box-shadow: 0 4px 12px rgba(0,0,0,0.1);
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
text-align: justify;
font-size: 18px;
line-height: 1.8;
color: #1a237e;">
<center>
<div style="font-size: 28px;
color: #0d47a1;
text-shadow: 2px 2px 4px rgba(0,0,0,0.1);
margin-bottom: 20px;
border-bottom: 2px dashed #4a86e8;
padding-bottom: 10px;
width: 80%;">
'''❀)ㅡㅡㅡ✧ کتاب ایمان کے بیان میں ✧ㅡㅡㅡ(❀'''
</div>
</center>
<div style="background-color: rgba(255,255,255,0.7);
padding: 20px;
border-radius: 10px;
border-left: 5px solid #4a86e8;">
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کا فرمان کہ اسلام کی بنیاد پانچ چیزوں پر رکھی گئی ہے'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اور ایمان کا تعلق قول اور فعل ہر دو سے ہے اور وہ بڑھتا ہے اور گھٹتا ہے۔ جیسا کہ اللہ تعالیٰ نے فرمایا تاکہ ان کے پہلے ایمان کے ساتھ ایمان میں اور زیادتی ہو۔ (سورۃ الفتح: 4) اور فرمایا کہ ہم نے ان کو ہدایت میں اور زیادہ بڑھا دیا (سورۃ الکہف: 13) اور فرمایا کہ جو لوگ سیدھی راہ پر ہیں ان کو اللہ اور ہدایت دیتا ہے (سورۃ مریم: 76) اور فرمایا کہ جو لوگ ہدایت پر ہیں اللہ نے اور زیادہ ہدایت دی اور ان کو پرہیزگاری عطا فرمائی (سورۃ محمد: 17) اور فرمایا کہ جو لوگ ایماندار ہیں ان کا ایمان اور زیادہ ہوا (سورۃ المدثر: 31) اور فرمایا کہ اس سورۃ نے تم میں سے کس کا ایمان بڑھا دیا؟ فی الواقع جو لوگ ایمان لائے ہیں ان کا ایمان اور زیادہ ہو گیا (سورۃ التوبہ: 124) اور فرمایا کہ منافقوں نے مومنوں سے کہا کہ تمہاری بربادی کے لیے لوگ بکثرت جمع ہو رہے ہیں، ان کا خوف کرو۔ پس یہ بات سن کر ایمان والوں کا ایمان اور بڑھ گیا اور ان کے منہ سے یہی نکلا «حسبنا الله و نعم الوكيل» (سورۃ آل عمران: 173) اور فرمایا کہ ان کا اور کچھ نہیں بڑھا، ہاں ایمان اور اطاعت کا شیوہ ضرور بڑھ گیا۔ (سورۃ الاحزاب: 22) اور حدیث میں وارد ہوا کہ اللہ کی راہ میں محبت رکھنا اور اللہ ہی کے لیے کسی سے دشمنی کرنا ایمان میں داخل ہے (رواہ ابوداؤد عن ابی امامہ) اور خلیفہ عمر بن عبدالعزیز رحمہ اللہ نے عدی بن عدی کو لکھا تھا کہ ایمان کے اندر کتنے ہی فرائض اور عقائد ہیں۔ اور حدود ہیں اور مستحب و مسنون باتیں ہیں جو سب ایمان میں داخل ہیں۔ پس جو ان سب کو پورا کرے اس نے اپنا ایمان پورا کر لیا اور جو پورے طور پر ان کا لحاظ رکھے نہ ان کو پورا کرے اس نے اپنا ایمان پورا نہیں کیا۔ پس اگر میں زندہ رہا تو ان سب کی تفصیلی معلومات تم کو بتلاؤں گا تاکہ تم ان پر عمل کرو اور اگر میں مر ہی گیا تو مجھ کو تمہاری صحبت میں زندہ رہنے کی خواہش بھی نہیں۔
اور ابراہیم علیہ السلام کا قول قرآن مجید میں وارد ہوا ہے کہ لیکن میں چاہتا ہوں کہ میرے دل کو تسلی ہو جائے۔ اور معاذ رضی اللہ عنہ نے ایک دفعہ ایک صحابی (اسود بن بلال نامی) سے کہا تھا کہ ہمارے پاس بیٹھو تاکہ ایک گھڑی ہم ایمان کی باتیں کر لیں۔ اور عبداللہ بن مسعود رضی اللہ عنہ نے فرمایا تھا کہ یقین پورا ایمان ہے (اور صبر آدھا ایمان ہے۔ رواہ الطبرانی) اور عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما کا قول ہے کہ بندہ تقویٰ کی اصل حقیقت یعنی کہنہ کو نہیں پہنچ سکتا جب تک کہ جو بات دل میں کھٹکتی ہو اسے بالکل چھوڑ نہ دے۔ اور مجاہد رحمہ اللہ نے آیت کریمہ «شرع لکم من الدين» الخ کی تفسیر میں فرمایا کہ (اس نے تمہارے لیے دین کا وہی راستہ ٹھہرایا جو نوح علیہ السلام کے لیے ٹھہرایا تھا) اس کا مطلب یہ ہے کہ اے محمد! ہم نے تم کو اور نوح کو ایک ہی دین کے لیے وصیت کی ہے اور عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما نے آیت کریمہ «شرعة ومنهاجا» کے متعلق فرمایا کہ اس سے سبیل سیدھا راستہ اور سنت (نیک طریقہ) مراد ہے۔
</div>
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''اب: اس بات کا بیان کہ تمہاری دعائیں تمہارے ایمان کی علامت ہیں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:8'''</div>
ہم سے عبیداللہ بن موسیٰ نے یہ حدیث بیان کی۔ انہوں نے کہا کہ ہمیں اس کی بابت حنظلہ بن ابی سفیان نے خبر دی۔ انہوں نے عکرمہ بن خالد سے روایت کی انہوں نے عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما سے روایت کی کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا اسلام کی بنیاد پانچ چیزوں پر قائم کی گئی ہے۔ اول گواہی دینا کہ اللہ کے سوا کوئی معبود نہیں اور بیشک محمد صلی اللہ علیہ وسلم اللہ کے سچے رسول ہیں اور نماز قائم کرنا اور زکوٰۃ ادا کرنا اور حج کرنا اور رمضان کے روزے رکھنا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ایمان کے کاموں کا بیان'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:9'''</div>
ہم سے بیان کیا عبداللہ بن محمد جعفی نے، انہوں نے کہا ہم سے بیان کیا ابوعامر عقدی نے، انہوں نے کہا ہم سے بیان کیا سلیمان بن بلال نے، انہوں نے عبداللہ بن دینار سے، انہوں نے روایت کیا ابوصالح سے، انہوں نے نقل کیا ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے، انہوں نے نقل فرمایا جناب نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ ایمان کی ساٹھ سے کچھ اوپر شاخیں ہیں۔ اور حیاء(شرم) بھی ایمان کی ایک شاخ ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: مسلمان وہ ہے جس کی زبان اور ہاتھ سے دیگر مسلمان بچے رہیں ( کوئی تکلیف نہ پائیں )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:10'''</div>
ہم سے آدم بن ابی ایاس نے یہ حدیث بیان کی، ان کو شعبہ نے وہ عبداللہ بن ابی السفر اور اسماعیل سے روایت کرتے ہیں، وہ دونوں شعبی سے نقل کرتے ہیں، انہوں نے عبداللہ بن عمرو بن عاص رضی اللہ عنہما سے، وہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں کہآپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا مسلمان وہ ہے جس کی زبان اور ہاتھ سے مسلمان بچے رہیں اور مہاجر وہ ہے جو ان کاموں کو چھوڑ دے جن سے اللہ نے منع فرمایا۔ ابوعبداللہ (امام بخاری رحمہ اللہ) نے فرمایا اور ابومعاویہ نے کہ ہم کو حدیث بیان کی داؤد بن ابی ہند نے، انہوں نے روایت کی عامر شعبی سے، انہوں نے کہا کہ میں نے سنا عبداللہ بن عمرو بن عاص سے، وہ حدیث بیان کرتے ہیں جناب نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے (وہی مذکورہ حدیث) اور کہا کہ عبدالاعلیٰ نے روایت کیا داؤد سے، انہوں نے عامر سے، انہوں نے عبداللہ بن عمرو بن عاص سے، انہوں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: کون سا اسلام افضل ہے ؟'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:11'''</div>
ہم کو سعید بن یحییٰ بن سعید اموی قریشی نے یہ حدیث سنائی، انہوں نے اس حدیث کو اپنے والد سے نقل کیا، انہوں نے ابوبردہ بن عبداللہ بن ابی بردہ سے، انہوں نے ابی بردہ سے، انہوں نے ابوموسیٰ رضی اللہ عنہ سے، وہ کہتے ہیں کہ لوگوں نے پوچھا یا رسول اللہ! کون سا اسلام افضل ہے؟ تو نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا وہ جس کے ماننے والے مسلمانوں کی زبان اور ہاتھ سے سارے مسلمان سلامتی میں رہیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: کھانا کھلانا ( بھوکے ناداروں کو ) بھی اسلام میں داخل ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:12'''</div>
ہم سے حدیث بیان کی عمرو بن خالد نے، ان کو لیث نے، وہ روایت کرتے ہیں یزید سے، وہ ابوالخیر سے، وہ عبداللہ بن عمرو بن عاص رضی اللہ عنہما سے کہ ایک دن ایک آدمی نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے پوچھا کہ کون سا اسلام بہتر ہے؟ فرمایا کہ تم کھانا کھلاؤ، اور جس کو پہچانو اس کو بھی اور جس کو نہ پہچانو اس کو بھی، الغرض سب کو سلام کرو۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ایمان میں داخل ہے کہ مسلمان جو اپنے لیے پسند کرے وہی چیز اپنے بھائی کے لیے پسند کرئے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:13'''</div>
ہم سے حدیث بیان کی مسدد نے، ان کو یحییٰ نے، انہوں نے شعبہ سے نقل کیا، انہوں نے قتادہ سے، انہوں نے انس رضی اللہ عنہ خادم رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے، انہوں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کیا۔ اور شعبہ نے حسین معلم سے بھی روایت کیا، انہوں نے قتادہ سے، انہوں نے انس رضی اللہ عنہ سے، انہوں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل فرمایا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا تم میں سے کوئی شخص ایماندار نہ ہو گا جب تک اپنے بھائی کے لیے وہ نہ چاہے جو اپنے نفس کے لیے چاہتا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے محبت رکھنا بھی ایمان میں داخل ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:14'''</div>
ہم سے ابوالیمان نے حدیث بیان کی، ان کو شعیب نے، ان کو ابولزناد نے اعرج سے، انہوں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے نقل کی کہبیشک رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، قسم ہے اس ذات کی جس کے ہاتھ میں میری جان ہے۔ تم میں سے کوئی بھی ایماندار نہ ہو گا جب تک میں اس کے والد اور اولاد سے بھی زیادہ اس کا محبوب نہ بن جاؤں۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:15'''</div>
ہمیں حدیث بیان کی یعقوب بن ابراہیم نے، ان کو ابن علیہ نے، وہ عبدالعزیز بن صہیب سے روایت کرتے ہیں، وہ انس رضی اللہ عنہ سے وہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کرتے ہیں اور ہم کو آدم بن ابی ایاس نے حدیث بیان کی، ان کو شعبہ نے، وہ قتادہ سے نقل کرتے ہیں، وہ انس رضی اللہ عنہ سے کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا تم میں سے کوئی شخص ایماندار نہ ہو گا جب تک اس کے والد اور اس کی اولاد اور تمام لوگوں سے زیادہ اس کے دل میں میری محبت نہ ہو جائے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ایمان کی مٹھاس کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:16'''</div>
ہمیں محمد بن مثنیٰ نے یہ حدیث بیان کی، ان کو عبدالوہاب ثقفی نے، ان کو ایوب نے، وہ ابوقلابہ سے روایت کرتے ہیں، وہ انس رضی اللہ عنہ سے ناقل ہیں وہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا تین خصلتیں ایسی ہیں کہ جس میں یہ پیدا ہو جائیں اس نے ایمان کی مٹھاس کو پا لیا۔ اول یہ کہ اللہ اور اس کا رسول اس کے نزدیک سب سے زیادہ محبوب بن جائیں، دوسرے یہ کہ وہ کسی انسان سے محض اللہ کی رضا کے لیے محبت رکھے۔ تیسرے یہ کہ وہ کفر میں واپس لوٹنے کو ایسا برا جانے جیسا کہ آگ میں ڈالے جانے کو برا جانتا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: انصار کی محبت ایمان کی نشانی ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:17'''</div>
ہم سے اس حدیث کو ابوالولید نے بیان کیا، ان سے شعبہ نے، انہیں عبداللہ بن جبیر نے خبر دی، وہ کہتے ہیں کہ ہم نے انس بن مالک رضی اللہ عنہ سے اس کو سنا، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا انصار سے محبت رکھنا ایمان کی نشانی ہے اور انصار سے کینہ رکھنا نفاق کی نشانی ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: باب'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:18'''</div>
ہم سے اس حدیث کو ابوالیمان نے بیان کیا، ان کو شعیب نے خبر دی، وہ زہری سے نقل کرتے ہیں، انہیں ابوادریس عائذ اللہ بن عبداللہ نے خبر دی کہ عبادہ بن صامت رضی اللہ عنہ جو بدر کی لڑائی میں شریک تھے اور لیلۃالعقبہ کے (بارہ) نقیبوں میں سے تھے۔ فرماتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے اس وقت جب آپ کے گرد صحابہ کی ایک جماعت بیٹھی ہوئی تھی فرمایا کہ مجھ سے بیعت کرو اس بات پر کہ اللہ کے ساتھ کسی کو شریک نہ کرو گے، چوری نہ کرو گے، زنا نہ کرو گے، اپنی اولاد کو قتل نہ کرو گے اور نہ عمداً کسی پر کوئی ناحق بہتان باندھو گے اور کسی بھی اچھی بات میں (اللہ کی) نافرمانی نہ کرو گے۔ جو کوئی تم میں (اس عہد کو) پورا کرے گا تو اس کا ثواب اللہ کے ذمے ہے اور جو کوئی ان (بری باتوں) میں سے کسی کا ارتکاب کرے اور اسے دنیا میں (اسلامی قانون کے تحت) سزا دے دی گئی تو یہ سزا اس کے (گناہوں کے) لیے بدلا ہو جائے گی اور جو کوئی ان میں سے کسی بات میں مبتلا ہو گیا اور اللہ نے اس کے (گناہ) کو چھپا لیا تو پھر اس کا (معاملہ) اللہ کے حوالہ ہے، اگر چاہے معاف کرے اور اگر چاہے سزا دیدے۔ (عبادہ کہتے ہیں کہ) پھر ہم سب نے ان(سب باتوں) پر آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے بیعت کر لی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: فتنوں سے دور بھاگنا ( بھی ) دین ( ہی ) میں شامل ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:19'''</div>
ہم سے (اس حدیث کو) عبداللہ بن مسلمہ نے بیان کیا، انہوں نے اسے مالک رحمہ اللہ سے نقل کیا، انہوں نے عبدالرحمٰن بن عبداللہ بن ابی صعصعہ سے، انہوں نے اپنے باپ (عبداللہ رحمہ اللہ) سے، وہ ابو سعید خدری سے نقل کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا وہ وقت قریب ہے جب مسلمان کا (سب سے) عمدہ مال (اس کی بکریاں ہوں گی)۔ جن کے پیچھے وہ پہاڑوں کی چوٹیوں اور برساتی وادیوں میں اپنے دین کو بچانے کے لیے بھاگ جائے گا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے اس ارشاد کی تفصیل کہ میں تم سب سے زیادہ اللہ تعالیٰ کو جانتا ہوں'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اور اس بات کا ثبوت کہ «معرفت» دل کا فعل ہے۔ اس لیے کہ اللہ تعالیٰ نے فرمایا ہے لیکن (اللہ) گرفت کرے گا اس پر جو تمہارے دلوں نے کیا ہو گا۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:20'''</div>
یہ حدیث ہم سے محمد بن سلام نے بیان کی، وہ کہتے ہیں کہ انہیں اس کی عبدہ نے خبر دی، وہ ہشام سے نقل کرتے ہیں، ہشام عائشہ رضی اللہ عنہا سے وہ فرماتی ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم لوگوں کو کسی کام کا حکم دیتے تو وہ ایسا ہی کام ہوتا جس کے کرنے کی لوگوں میں طاقت ہوتی (اس پر) صحابہ رضی اللہ عنہم نے عرض کیا کہ یا رسول اللہ! ہم لوگ تو آپ جیسے نہیں ہیں (آپ تو معصوم ہیں)اور آپ کی اللہ پاک نے اگلی پچھلی سب لغزشیں معاف فرما دی ہیں۔ (اس لیے ہمیں اپنے سے کچھ زیادہ عبادت کرنے کا حکم فرمائیے) (یہ سن کر) آپ صلی اللہ علیہ وسلم ناراض ہوئے حتیٰ کہ خفگی آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے چہرہ مبارک سے ظاہر ہونے لگی۔ پھر فرمایا کہ بیشک میں تم سب سے زیادہ اللہ سے ڈرتا ہوں اور تم سب سے زیادہ اسے جانتا ہوں۔ (پس تم مجھ سے بڑھ کر عبادت نہیں کر سکتے)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: جو آدمی کفر کی طرف واپسی کو آگ میں گرنے کے برابر سمجھے ، تو اس کی یہ روش بھی ایمان میں داخل ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:21'''</div>
اس حدیث کو ہم سے سلیمان بن حرب نے بیان کیا، ان سے شعبہ نے، وہ قتادہ سے روایت کرتے ہیں، وہ انس رضی اللہ عنہ سے، اور وہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کرتے ہیں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، جس شخص میں یہ تین باتیں ہوں گی وہ ایمان کا مزہ پالے گا، ایک یہ کہ وہ شخص جسے اللہ اور اس کا رسول ان کے ماسوا سے زیادہ عزیز ہوں اور دوسرے یہ کہ جو کسی بندے سے محض اللہ ہی کے لیے محبت کرے اور تیسری بات یہ کہ جسے اللہ نے کفر سے نجات دی ہو، پھر دوبارہ کفر اختیار کرنے کو وہ ایسا برا سمجھے جیسا آگ میں گر جانے کو برا جانتا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ایمان والوں کا عمل میں ایک دوسرے سے بڑھ جانا ( عین ممکن ہے )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:22'''</div>
ہم سے اسماعیل نے یہ حدیث بیان کی، وہ کہتے ہیں ان سے مالک نے، وہ عمرو بن یحییٰ المازنی سے نقل کرتے ہیں، وہ اپنے باپ سے روایت کرتے ہیں اور وہ ابو سعید خدری رضی اللہ عنہ اور وہ نبی اکرم صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کرتے ہیں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا جب جنتی جنت میں اور دوزخی دوزخ میں داخل ہو جائیں گے۔ اللہ پاک فرمائے گا، جس کے دل میں رائی کے دانے کے برابر(بھی) ایمان ہو، اس کو بھی دوزخ سے نکال لو۔ تب (ایسے لوگ) دوزخ سے نکال لیے جائیں گے اور وہ جل کر کوئلے کی طرح سیاہ ہو چکے ہوں گے۔ پھر زندگی کی نہر میں یا بارش کے پانی میں ڈالے جائیں گے۔ (یہاں راوی کو شک ہو گیا ہے کہ اوپر کے راوی نے کون سا لفظ استعمال کیا) اس وقت وہ دانے کی طرح اگ آئیں گے جس طرح ندی کے کنارے دانے اگ آتے ہیں۔ کیا تم نے نہیں دیکھا کہ دانہ زردی مائل پیچ در پیچ نکلتا ہے۔ وہیب نے کہا کہ ہم سے عمرو نے ( «حياء» کی بجائے) «حياة» ، اور ( «خردل من ايمان») کی بجائے ( «خردل من خير») کا لفظ بیان کیا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:23'''</div>
ہم سے محمد بن عبیداللہ نے یہ حدیث بیان کی، ان سے ابراہیم بن سعد نے، وہ صالح سے روایت کرتے ہیں، وہ ابن شہاب سے، وہ ابوامامہ بن سہل بن حنیف سے راوی ہیں، وہ ابو سعید خدری رضی اللہ عنہ سے، وہ کہتے تھے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ میں ایک وقت سو رہا تھا، میں نے خواب میں دیکھا کہ لوگ میرے سامنے پیش کیے جا رہے ہیں اور وہ کرتے پہنے ہوئے ہیں۔ کسی کا کرتہ سینے تک ہے اور کسی کا اس سے نیچا ہے۔ (پھر) میرے سامنے عمر بن الخطاب لائے گئے۔ ان (کے بدن) پر (جو) کرتا تھا۔ اسے وہ گھسیٹ رہے تھے۔ (یعنی ان کا کرتہ زمین تک نیچا تھا) صحابہ نے پوچھا کہ یا رسول اللہ! اس کی کیا تعبیر ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ(اس سے) دین مراد ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: شرم و حیاء بھی ایمان سے ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:24'''</div>
عبداللہ بن یوسف نے ہم سے بیان کیا، وہ کہتے ہیں کہ ہمیں مالک بن انس نے ابن شہاب سے خبر دی، وہ سالم بن عبداللہ سے نقل کرتے ہیں، وہ اپنے باپ (عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما) سے کہ ایک دفعہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم ایک انصاری شخص کے پاس سے گزرے اس حال میں کہ وہ اپنے ایک بھائی سے کہہ رہے تھے کہ تم اتنی شرم کیوں کرتے ہو۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اس انصاری سے فرمایا کہ اس کو اس کے حال پر رہنے دو کیونکہ حیاء بھی ایمان ہی کا ایک حصہ ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اللہ تعالیٰ کے اس فرمان کی تفسیر میں کہ اگر وہ ( کافر ) توبہ کر لیں اور نماز قائم کریں اور زکوٰۃ ادا کریں تو ان کا راستہ چھوڑ دو ( یعنی ان سے جنگ نہ کرو )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:25'''</div>
اس حدیث کو ہم سے عبداللہ بن محمد مسندی نے بیان کیا، ان سے ابوروح حرمی بن عمارہ نے، ان سے شعبہ نے، وہ واقد بن محمد سے روایت کرتے ہیں، وہ کہتے ہیں میں نے یہ حدیث اپنے باپ سے سنی، وہ ابن عمر رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، مجھے (اللہ کی طرف سے) حکم دیا گیا ہے کہ لوگوں سے جنگ کروں اس وقت تک کہ وہ اس بات کا اقرار کر لیں کہ اللہ کے سوا کوئی معبود نہیں ہے اور یہ کہ محمد صلی اللہ علیہ وسلم اللہ کے سچے رسول ہیں اور نماز ادا کرنے لگیں اور زکوٰۃ دیں، جس وقت وہ یہ کرنے لگیں گے تو مجھ سے اپنے جان و مال کو محفوظ کر لیں گے، سوائے اسلام کے حق کے۔ (رہا ان کے دل کا حال تو) ان کا حساب اللہ کے ذمے ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس شخص کے قول کی تصدیق میں جس نے کہا ہے کہ ایمان عمل ( کا نام ) ہے'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">کیونکہ اللہ تعالیٰ کا ارشاد ہے «وتلك الجنة التي أورثتموها بما كنتم تعملون» اور یہ جنت ہے اپنے عمل کے بدلے میں تم جس کے مالک ہوئے ہو۔ اور بہت سے اہل علم حضرات ارشاد باری تعالیٰ «فوربك لنسألنهم أجمعين عما كانوا يعملون» الخ کی تفسیر میں کہتے ہیں کہ یہاں عمل سے مراد «لا إله إلا الله» کہنا ہے اور اللہ تعالیٰ نے فرمایا ہے کہ عمل کرنے والوں کو اسی جیسا عمل کرنا چاہئے۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:26'''</div>
ہم سے احمد بن یونس اور موسیٰ بن اسماعیل دونوں نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے ابراہیم بن سعید نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے ابن شہاب نے بیان کیا، وہ سعید بن المسیب رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے دریافت کیا گیا کہ کون سا عمل سب سے افضل ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا اللہ اور اس کے رسول پر ایمان لانا کہا گیا، اس کے بعد کون سا؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اللہ کی راہ میں جہاد کرنا کہا گیا، پھر کیا ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا حج مبرور ۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: جب حقیقی اسلام پر کوئی نہ ہو بلکہ محض ظاہر طور پر مسلمان بن گیا ہو یا قتل کے خوف سے تو ( لغوی حیثیت سے اس پر ) مسلمان کا اطلاق درست ہے'''</div>
<div style="text-align:center;color:magenta; font-size:120%;">جیسا کہ ارشاد باری تعالیٰ ہے۔ جب دیہاتیوں نے کہا کہ ہم ایمان لے آئے آپ کہہ دیجیئے کہ تم ایمان نہیں لائے بلکہ یہ کہو کہ ظاہر طور پر مسلمان ہو گئے۔ لیکن اگر ایمان حقیقتاً حاصل ہو تو وہ اللہ تبارک وتعالیٰ کے ارشاد (بیشک دین اللہ کے نزدیک صرف اسلام ہی ہے) کا مصداق ہے۔ آیات شریفہ میں لفظ «ايمان» اور «اسلام» ایک ہی معنی میں استعمال کیا گیا ہے۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:27'''</div>
ہم سے ابوالیمان نے بیان کیا، وہ کہتے ہیں کہ ہمیں شعیب نے زہری سے خبر دی، انہیں عامر بن سعد بن ابی وقاص نے اپنے والد سعد رضی اللہ عنہ سے سن کر یہ خبر دی کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے چند لوگوں کو کچھ عطیہ دیا اور سعد وہاں موجود تھے۔ (وہ کہتے ہیں کہ) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ان میں سے ایک شخص کو کچھ نہ دیا۔ حالانکہ وہ ان میں مجھے سب سے زیادہ پسند تھا۔ میں نے کہا: یا رسول اللہ! آپ نے فلاں کو کچھ نہ دیا حالانکہ میں اسے مومن گمان کرتا ہوں۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا مومن یا مسلمان؟ میں تھوڑی دیر چپ رہ کر پھر پہلی بات دہرانے لگا۔ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے بھی دوبارہ وہی جواب دیا۔ پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اے سعد! باوجود یہ کہ ایک شخص مجھے زیادہ عزیز ہے (پھر بھی میں اسے نظر انداز کر کے) کسی اور دوسرے کو اس خوف کی وجہ سے یہ مال دے دیتا ہوں کہ (وہ اپنی کمزوری کی وجہ سے اسلام سے پھر جائے اور) اللہ اسے آگ میں اوندھا ڈال دے۔ اس حدیث کو یونس، صالح، معمر اور زہری کے بھتیجے عبداللہ نے زہری سے روایت کیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''اب: سلام پھیلانا بھی اسلام میں داخل ہے'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">عمار نے کہا کہ جس نے تین چیزوں کو جمع کر لیا اس نے سارا ایمان حاصل کر لیا۔ اپنے نفس سے انصاف کرنا، سلام کو عالم میں پھیلانا اور تنگ دستی کے باوجود راہ اللہ میں خرچ کرنا۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:28'''</div>
ہم سے قتیبہ نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے لیث نے بیان کیا، انہوں نے یزید بن ابی حبیب سے، انہوں نے ابوالخیر سے، انہوں نے عبداللہ بن عمرو رضی اللہ عنہما سے کہ ایک آدمی نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے پوچھا کون سا اسلام بہتر ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ تو کھانا کھلائے اور ہر شخص کو سلام کرے خواہ اس کو تو جانتا ہو یا نہ جانتا ہو۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">''''''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اس بارے میں وہ حدیث جسے ابو سعید خدری رضی اللہ عنہ نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کیا ہے۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:29'''</div>
اس حدیث کو ہم سے عبداللہ بن مسلمہ نے بیان کیا، وہ امام مالک سے، وہ زید بن اسلم سے، وہ عطاء بن یسار سے، وہ عبداللہ ابن عباس رضی اللہ عنہما سے نقل کرتے ہیں کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا مجھے دوزخ دکھلائی گئی تو اس میں زیادہ تر عورتیں تھیں جو کفر کرتی ہیں۔ کہا گیا یا رسول اللہ! کیا وہ اللہ کے ساتھ کفر کرتی ہیں؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ خاوند کی ناشکری کرتی ہیں۔ اور احسان کی ناشکری کرتی ہیں۔ اگر تم عمر بھر ان میں سے کسی کے ساتھ احسان کرتے رہو۔ پھر تمہاری طرف سے کبھی کوئی ان کے خیال میں ناگواری کی بات ہو جائے تو فوراً کہہ اٹھے گی کہ میں نے کبھی بھی تجھ سے کوئی بھلائی نہیں دیکھی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: گناہ جاہلیت کے کام ہیں'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اور گناہ کرنے والا گناہ سے کافر نہیں ہوتا۔ ہاں اگر شرک کرے تو کافر ہو جائے گا کیونکہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے ابوذر سے فرمایا تھا تو ایسا آدمی ہے جس میں جاہلیت کی بو آتی ہے۔ (اس برائی کے باوجود آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اسے کافر نہیں کہا) اور اللہ نے سورۃ نساء میں فرمایا ہے بیشک اللہ شرک کو نہیں بخشے گا اور اس کے علاوہ جس گناہ کو چاہے وہ بخش دے۔ (سورۃ الحجرات میں فرمایا) اور اگر ایمانداروں کے دو گروہ آپس میں لڑ پڑیں تو ان میں صلح کرا دو (اس آیت میں اللہ نے اس گناہ کبیرہ قتل و غارت کے باوجود ان لڑنے والوں کو مومن ہی کہا ہے)۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:30'''</div>
ہم سے بیان کیا عبدالرحمٰن بن مبارک نے، کہا ہم سے بیان کیا حماد بن زید نے، کہا ہم سے بیان کیا ایوب اور یونس نے، انہوں نے حسن سے، انہوں نے احنف بن قیس سے، کہا کہ میں اس شخص (علی رضی اللہ عنہ) کی مدد کرنے کو چلا۔ راستے میں مجھ کو ابوبکرہ ملے۔ پوچھا کہاں جاتے ہو؟ میں نے کہا، اس شخص (علی رضی اللہ عنہ) کی مدد کرنے کو جاتا ہوں۔ ابوبکرہ نے کہا اپنے گھر کو لوٹ جاؤ۔ میں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے سنا ہے آپ صلی اللہ علیہ وسلم فرماتے تھے جب دو مسلمان اپنی اپنی تلواریں لے کر بھڑ جائیں تو قاتل اور مقتول دونوں دوزخی ہیں۔ میں نے عرض کیا یا رسول اللہ! قاتل تو خیر (ضرور دوزخی ہونا چاہیے) مقتول کیوں؟ فرمایا وہ بھی اپنے ساتھی کو مار ڈالنے کی حرص رکھتا تھا۔ (موقع پاتا تو وہ اسے ضرور قتل کر دیتا دل کے عزم صمیم پر وہ دوزخی ہوا)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اور اگر ایمان والوں کے دو گروہ آپس میں لڑ پڑیں تو ان دونوں کے درمیان صلح کرا دو ان کا نام مومن رکھا ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:31'''</div>
ہم سے سلیمان بن حرب نے بیان کیا، کہا ہم سے شعبہ نے بیان کیا، انہوں نے اسے واصل احدب سے، انہوں نے معرور سے، کہا میں ابوذر سے ربذہ میں ملا وہ ایک جوڑا پہنے ہوئے تھے اور ان کا غلام بھی جوڑا پہنے ہوئے تھا۔ میں نے اس کا سبب دریافت کیا تو کہنے لگے کہ میں نے ایک شخص یعنی غلام کو برا بھلا کہا تھا اور اس کی ماں کی غیرت دلائی (یعنی گالی دی) تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے یہ معلوم کر کے مجھ سے فرمایا اے ابوذر! تو نے اسے ماں کے نام سے غیرت دلائی، بیشک تجھ میں ابھی کچھ زمانہ جاہلیت کا اثر باقی ہے۔(یاد رکھو) ماتحت لوگ تمہارے بھائی ہیں۔ اللہ نے (اپنی کسی مصلحت کی بنا پر) انہیں تمہارے قبضے میں دے رکھا ہے تو جس کے ماتحت اس کا کوئی بھائی ہو تو اس کو بھی وہی کھلائے جو آپ کھاتا ہے اور وہی کپڑا اسے پہنائے جو آپ پہنتا ہے اور ان کو اتنے کام کی تکلیف نہ دو کہ ان کے لیے مشکل ہو جائے اور اگر کوئی سخت کام ڈالو تو تم خود بھی ان کی مدد کرو۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: بعض ظلم بعض سے ادنیٰ ہیں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:32'''</div>
ہمارے سامنے ابوالولید نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے شعبہ نے بیان کیا (دوسری سند) اور امام بخاری رحمہ اللہ نے کہا کہ ہم سے (اسی حدیث کو) بشر نے بیان کیا، ان سے محمد نے، ان سے شعبہ نے، انہوں نے سلیمان سے، انہوں نے علقمہ سے، انہوں نے عبداللہ بن مسعود رضی اللہ عنہ سے جب سورۃ الانعام کی یہ آیت اتری جو لوگ ایمان لائے اور انہوں نے اپنے ایمان میں گناہوں کی آمیزش نہیں کی تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے اصحاب نے کہا یا رسول اللہ! یہ تو بہت ہی مشکل ہے۔ ہم میں کون ایسا ہے جس نے گناہ نہیں کیا۔ تب اللہ پاک نے سورۃ لقمان کی یہ آیت اتاری «إن الشرك لظلم عظيم» کہ بیشک شرک بڑا ظلم ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: منافق کی نشانیوں کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:33'''</div>
ہم سے سلیمان ابوالربیع نے بیان کیا، ان سے اسماعیل بن جعفر نے، ان سے نافع بن ابی عامر ابوسہیل نے، وہ اپنے باپ سے، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کرتے ہیں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، منافق کی علامتیں تین ہیں۔ جب بات کرے جھوٹ بولے، جب وعدہ کرے اس کے خلاف کرے اور جب اس کو امین بنایا جائے تو خیانت کرے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:34'''</div>
ہم سے قبیصہ بن عقبہ نے یہ حدیث بیان کی، ان سے سفیان نے، وہ اعمش بن عبیداللہ بن مرہ سے نقل کرتے ہیں، وہ مسروق سے، وہ عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ چار عادتیں جس کسی میں ہوں تو وہ خالص منافق ہے اور جس کسی میں ان چاروں میں سے ایک عادت ہو تو وہ (بھی) نفاق ہی ہے، جب تک اسے نہ چھوڑ دے۔ (وہ یہ ہیں) جب اسے امین بنایا جائے تو (امانت میں) خیانت کرے اور بات کرتے وقت جھوٹ بولے اور جب (کسی سے) عہد کرے تو اسے پورا نہ کرے اور جب (کسی سے) لڑے تو گالیوں پر اتر آئے۔ اس حدیث کو شعبہ نے (بھی) سفیان کے ساتھ اعمش سے روایت کیا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''اب: شب قدر کی بیداری ( اور عبادت گزاری ) بھی ایمان ( ہی میں داخل ) ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:35'''</div>
ہم سے ابوالیمان نے بیان کیا، انہیں شعیب نے خبر دی، کہا ان سے ابوالزناد نے اعرج کے واسطے سے بیان کیا، اعرج نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے نقل کیا، وہ کہتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، جو شخص شب قدر ایمان کے ساتھ محض ثواب آخرت کے لیے ذکر و عبادت میں گزارے، اس کے گزشتہ گناہ بخش دئیے جاتے ہیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: جہاد بھی جزو ایمان ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:36'''</div>
ہم سے حرمی بن حفص نے بیان کیا، ان سے عبدالواحد نے، ان سے عمارہ نے، ان سے ابوزرعہ بن عمرو بن جریر نے، وہ کہتے ہیں میں نے ابوہریرہ سے سنا، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کرتے ہیں آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جو شخص اللہ کی راہ میں(جہاد کے لیے) نکلا، اللہ اس کا ضامن ہو گیا۔ (اللہ تعالیٰ فرماتا ہے) اس کو میری ذات پر یقین اور میرے پیغمبروں کی تصدیق نے (اس سرفروشی کے لیے گھر سے) نکالا ہے۔ (میں اس بات کا ضامن ہوں) کہ یا تو اس کو واپس کر دوں ثواب اور مال غنیمت کے ساتھ، یا(شہید ہونے کے بعد) جنت میں داخل کر دوں (رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا) اور اگر میں اپنی امت پر (اس کام کو) دشوار نہ سمجھتا تو لشکر کا ساتھ نہ چھوڑتا اور میری خواہش ہے کہ اللہ کی راہ میں مارا جاؤں، پھر زندہ کیا جاؤں، پھر مارا جاؤں، پھر زندہ کیا جاؤں، پھر مارا جاؤں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: رمضان شریف کی راتوں میں نفلی قیام کرنا بھی ایمان ہی میں سے ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:37'''</div>
ہم سے اسماعیل نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ مجھ سے امام مالک رحمہ اللہ نے بیان کیا، انہوں نے ابن شہاب سے نقل کیا، انہوں نے حمید بن عبدالرحمٰن سے، انہوں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا جو کوئی رمضان میں (راتوں کو)ایمان رکھ کر اور ثواب کے لیے عبادت کرے اس کے اگلے گناہ بخش دئیے جاتے ہیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: خالص نیت کے ساتھ رمضان کے روزے رکھنا ایمان کا جزو ہیں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:38'''</div>
ہم نے ابن سلام نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ ہمیں محمد بن فضیل نے خبر دی، انہوں نے کہا کہ ہم سے یحییٰ بن سعید نے بیان کیا، انہوں نے ابوسلمہ سے روایت کی، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے نقل کرتے ہیں کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا جس نے رمضان کے روزے ایمان اور خالص نیت کے ساتھ رکھے اس کے پچھلے گناہ بخش دیئے گئے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بیان میں کہ دین آسان ہے'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">جیسا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کا ارشاد ہے کہ اللہ کو سب سے زیادہ وہ دین پسند ہے جو سیدھا اور سچا ہو۔ (اور یقیناً وہ دین اسلام ہے سچ ہے «إن الدين عند الله الإسلام»)۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:39'''</div>
جیسا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کا ارشاد ہے کہ اللہ کو سب سے زیادہ وہ دین پسند ہے جو سیدھا اور سچا ہو۔ (اور یقیناً وہ دین اسلام ہے سچ ہے «إن الدين عند الله الإسلام»)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: نماز ایمان کا جزو ہے'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اور اللہ تعالیٰ نے فرمایا ہے کہ اللہ تمہارے ایمان کو ضائع کرنے والا نہیں۔ یعنی تمہاری وہ نمازیں جو تم نے بیت المقدس کی طرف منہ کر کے پڑھی ہیں، قبول ہیں۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:40'''</div>
ہم سے عمرو بن خالد نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے زہیر نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے ابواسحاق نے بیان کیا، ان کو براء بن عازب رضی اللہ عنہ نے خبر دی کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم جب مدینہ تشریف لائے تو پہلے اپنی نانہال میں اترے، جو انصار تھے۔ اور وہاں آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے سولہ یا سترہ ماہ بیت المقدس کی طرف منہ کر کے نماز پڑھی اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم کی خواہش تھی کہ آپ کا قبلہ بیت اللہ کی طرف ہو (جب بیت اللہ کی طرف نماز پڑھنے کا حکم ہو گیا) تو سب سے پہلی نماز جو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے بیت اللہ کی طرف پڑھی عصر کی نماز تھی۔ وہاں آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ لوگوں نے بھی نماز پڑھی، پھر آپ کے ساتھ نماز پڑھنے والوں میں سے ایک آدمی نکلا اور اس کا مسجد (بنی حارثہ) کی طرف گزر ہوا تو وہ لوگ رکوع میں تھے۔ وہ بولا کہ میں اللہ کی گواہی دیتا ہوں کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ مکہ کی طرف منہ کر کے نماز پڑھی ہے۔ (یہ سن کر) وہ لوگ اسی حالت میں بیت اللہ کی طرف گھوم گئے اور جب رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم بیت المقدس کی طرف منہ کر کے نماز پڑھا کرتے تھے، یہود اور عیسائی خوش ہوتے تھے مگر جب آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے بیت اللہ کی طرف منہ پھیر لیا تو انہیں یہ امر ناگوار ہوا۔ زہیر (ایک راوی) کہتے ہیں کہ ہم سے ابواسحاق نے براء سے یہ حدیث بھی نقل کی ہے کہ قبلہ کی تبدیلی سے پہلے کچھ مسلمان انتقال کر چکے تھے۔ تو ہمیں یہ معلوم نہ ہو سکا کہ ان کی نمازوں کے بارے میں کیا کہیں۔ تب اللہ نے یہ آیت نازل کی «وما كان الله ليضيع إيمانكم»(البقرہ: 143)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''اب: آدمی کے اسلام کی خوبی ( کے درجات کیا ہیں )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:41'''</div>
امام مالک رحمہ اللہ کہتے ہیں مجھے زید بن اسلم نے خبر دی، انہیں عطاء بن یسار نے، ان کو ابو سعید خدری رضی اللہ عنہ نے بتایا کہ انہوں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو یہ ارشاد فرماتے ہوئے سنا کہ جب (ایک) بندہ مسلمان ہو جائے اور اس کا اسلام عمدہ ہو (یقین و خلوص کے ساتھ ہو) تو اللہ اس کے گناہ کو جو اس نے اس (اسلام لانے) سے پہلے کیا معاف فرما دیتا ہے اور اب اس کے بعد کے لیے بدلا شروع ہو جاتا ہے (یعنی) ایک نیکی کے عوض دس گنا سے لے کر سات سو گنا تک (ثواب) اور ایک برائی کا اسی برائی کے مطابق (بدلا دیا جاتا ہے) مگر یہ کہ اللہ تعالیٰ اس برائی سے بھی درگزر کرے۔ (اور اسے بھی معاف فرما دے۔ یہ بھی اس کے لیے آسان ہے۔)
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:42'''</div>
ہم سے اسحاق بن منصور نے بیان کیا، ان سے عبدالرزاق نے، انہیں معمر نے ہمام سے خبر دی، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے نقل کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ تم میں سے کوئی شخص جب اپنے اسلام کو عمدہ بنا لے (یعنی نفاق اور ریا سے پاک کر لے) تو ہر نیک کام جو وہ کرتا ہے اس کے عوض دس سے لے کر سات سو گنا تک نیکیاں لکھی جاتی ہیں اور ہر برا کام جو کرتا ہے تو وہ اتنا ہی لکھا جاتا ہے (جتنا کہ اس نے کیا ہے)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اللہ کو دین ( کا ) وہ ( عمل ) سب سے زیادہ پسند ہے جس کو پابندی سے کیا جائے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:43'''</div>
ہم سے محمد بن المثنی نے بیان کیا، ان سے یحییٰ نے ہشام کے واسطے سے نقل کیا، وہ کہتے ہیں مجھے میرے باپ (عروہ) نے عائشہ رضی اللہ عنہا سے روایت نقل کی کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم (ایک دن) ان کے پاس آئے، اس وقت ایک عورت میرے پاس بیٹھی تھی، آپ نے دریافت کیا یہ کون ہے؟ میں نے عرض کیا، فلاں عورت اور اس کی نماز (کے اشتیاق اور پابندی) کا ذکر کیا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا ٹھہر جاؤ (سن لو کہ) تم پر اتنا ہی عمل واجب ہے جتنے عمل کی تمہارے اندر طاقت ہے۔ اللہ کی قسم! (ثواب دینے سے)اللہ نہیں اکتاتا، مگر تم (عمل کرتے کرتے) اکتا جاؤ گے، اور اللہ کو دین (کا) وہی عمل زیادہ پسند ہے جس کی ہمیشہ پابندی کی جا سکے۔ (اور انسان بغیر اکتائے اسے انجام دے)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ایمان کی کمی اور زیادتی کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اور اللہ تعالیٰ کے اس قول کی (تفسیر) کا بیان اور ہم نے انہیں ہدایت میں زیادتی دی اور دوسری آیت کی تفسیر میں کہ اور اہل ایمان کا ایمان زیادہ ہو جائے پھر یہ بھی فرمایا آج کے دن میں نے تمہارا دین مکمل کر دیا کیونکہ جب کمال میں سے کچھ باقی رہ جائے تو اسی کو کمی کہتے ہیں۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:44'''</div>
ہم سے مسلم بن ابراہیم نے بیان کیا، ان سے ہشام نے، ان سے قتادہ نے انس کے واسطے سے نقل کیا، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا جس شخص نے «لا إله إلا الله» کہہ لیا اور اس کے دل میں جو برابر بھی(ایمان) ہے تو وہ (ایک نہ ایک دن) دوزخ سے ضرور نکلے گا اور دوزخ سے وہ شخص (بھی) ضرور نکلے گا جس نے کلمہ پڑھا اور اس کے دل میں گیہوں کے دانہ برابر خیر ہے اور دوزخ سے وہ (بھی) نکلے گا جس نے کلمہ پڑھا اور اس کے دل میں اک ذرہ برابر بھی خیر ہے۔ ابوعبداللہ (امام بخاری رحمہ اللہ) فرماتے ہیں کہ ابان نے بروایت قتادہ بواسطہ انس رضی اللہ عنہ رسول صلی اللہ علیہ وسلم سے «خير» کی جگہ «ايمان» کا لفظ نقل کیا ہے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:45'''</div>
ہم سے اس حدیث کو حسن بن صباح نے بیان کیا، انہوں نے جعفر بن عون سے سنا، وہ ابوالعمیس سے بیان کرتے ہیں، انہیں قیس بن مسلم نے طارق بن شہاب کے واسطے سے خبر دی۔ وہ عمر بن خطاب رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ ایک یہودی نے ان سے کہا کہ اے امیرالمؤمنین! تمہاری کتاب (قرآن) میں ایک آیت ہے جسے تم پڑھتے ہو۔ اگر وہ ہم یہودیوں پر نازل ہوتی تو ہم اس (کے نزول کے) دن کو یوم عید بنا لیتے۔ آپ نے پوچھا وہ کون سی آیت ہے؟ اس نے جواب دیا (سورۃ المائدہ کی یہ آیت کہ) آج میں نے تمہارے دین کو مکمل کر دیا اور اپنی نعمت تم پر تمام کر دی اور تمہارے لیے دین اسلام پسند کیا عمر رضی اللہ عنہ نے فرمایا کہ ہم اس دن اور اس مقام کو (خوب) جانتے ہیں جب یہ آیت رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم پر نازل ہوئی (اس وقت) آپ صلی اللہ علیہ وسلمعرفات میں جمعہ کے دن کھڑے ہوئے تھے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: زکوٰۃ دینا اسلام میں داخل ہے'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اور اللہ پاک نے فرمایا حالانکہ ان کافروں کو یہی حکم دیا گیا کہ خالص اللہ ہی کی بندگی کی نیت سے ایک طرف ہو کر اسی اللہ کی عبادت کریں اور نماز قائم کریں اور زکوٰۃ دیں اور یہی پختہ دین ہے ۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:46'''</div>
ہم سے اسماعیل نے بیان کیا، کہا مجھ سے امام مالک رحمہ اللہ نے بیان کیا، انہوں نے اپنے چچا ابوسہیل بن مالک سے، انہوں نے اپنے باپ(مالک بن ابی عامر) سے، انہوں نے طلحہ بن عبیداللہ سے وہ کہتے تھے نجد والوں میں ایک شخص نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس آیا، سر پریشان یعنی بال بکھرے ہوئے تھے، ہم اس کی آواز کی بھنبھناہٹ سنتے تھے اور ہم سمجھ نہیں پا رہے تھے کہ وہ کیا کہہ رہا ہے۔ یہاں تک کہ وہ نزدیک آن پہنچا، جب معلوم ہوا کہ وہ اسلام کے بارے میں پوچھ رہا ہے۔ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اسلام دن رات میں پانچ نمازیں پڑھنا ہے، اس نے کہا بس اس کے سوا تو اور کوئی نماز مجھ پر نہیں۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا نہیں مگر تو نفل پڑھے (تو اور بات ہے) نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا اور رمضان کے روزے رکھنا۔ اس نے کہا اور تو کوئی روزہ مجھ پر نہیں ہے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا نہیں مگر تو نفل روزے رکھے (تو اور بات ہے) طلحہ نے کہا اور نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے اس سے زکوٰۃ کا بیان کیا۔ وہ کہنے لگا کہ بس اور کوئی صدقہ مجھ پر نہیں ہے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا نہیں مگر یہ کہ تو نفل صدقہ دے (تو اور بات ہے) راوی نے کہا پھر وہ شخص پیٹھ موڑ کر چلا۔ یوں کہتا جاتا تھا، قسم اللہ کی میں نہ اس سے بڑھاؤں گا نہ گھٹاؤں گا، نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا اگر یہ سچا ہے تو اپنی مراد کو پہنچ گیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: جنازے کے ساتھ جانا ایمان میں داخل ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:47'''</div>
ہم سے احمد بن عبداللہ بن علی منجونی نے بیان کیا، کہا ہم سے روح نے بیان کیا، کہا ہم سے عوف نے بیان کیا، انہوں نے حسن بصری اور محمد بن سیرین سے، انہوں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، جو کوئی ایمان رکھ کر اور ثواب کی نیت سے کسی مسلمان کے جنازے کے ساتھ جائے اور نماز اور دفن سے فراغت ہونے تک اس کے ساتھ رہے تو وہ دو قیراط ثواب لے کر لوٹے گا ہر قیراط اتنا بڑا ہو گا جیسے احد کا پہاڑ، اور جو شخص جنازے پر نماز پڑھ کر دفن سے پہلے لوٹ جائے تو وہ ایک قیراط ثواب لے کر لوٹے گا۔ روح کے ساتھ اس حدیث کو عثمان مؤذن نے بھی روایت کیا ہے۔ کہا ہم سے عوف نے بیان کیا، انہوں نے محمد بن سیرین سے سنا، انہوں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے، انہوں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے اگلی روایت کی طرح۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: مومن کو ڈرنا چاہیے کہ کہیں اس کے اعمال مٹ نہ جائیں اور اس کو خبر تک نہ ہو'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اور ابراہیم تیمی (واعظ) نے کہا میں نے اپنے گفتار اور کردار کو جب ملایا، تو مجھ کو ڈر ہوا کہ کہیں میں شریعت کے جھٹلانے والے(کافروں) سے نہ ہو جاؤں اور ابن ابی ملیکہ نے کہا کہ میں نبی اکرم صلی اللہ علیہ وسلم کے تیس صحابہ سے ملا، ان میں سے ہر ایک کو اپنے اوپر نفاق کا ڈر لگا ہوا تھا، ان میں کوئی یوں نہیں کہتا تھا کہ میرا ایمان جبرائیل و میکائیل کے ایمان جیسا ہے اور حسن بصری سے منقول ہے، نفاق سے وہی ڈرتا ہے جو ایماندار ہوتا ہے اور اس سے نڈر وہی ہوتا ہے جو منافق ہے۔ اس باب میں آپس کی لڑائی اور گناہوں پر اڑے رہنے اور توبہ نہ کرنے سے بھی ڈرایا گیا ہے۔ کیونکہ اللہ پاک نے سورۃ آل عمران میں فرمایا: اور اپنے برے کاموں پر جان بوجھ کر وہ اڑا نہیں کرتے ۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:48'''</div>
ہم سے محمد بن عرعرہ نے بیان کیا، وہ کہتے ہیں کہ ہم سے شعبہ نے بیان کیا، انہوں نے زبید بن حارث سے، کہا میں نے ابووائل سے مرجیہ کے بارے میں پوچھا، (وہ کہتے ہیں گناہ سے آدمی فاسق نہیں ہوتا) انہوں نے کہا کہ مجھ سے عبداللہ بن مسعود رضی اللہ عنہ نے بیان کیا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ مسلمان کو گالی دینے سے آدمی فاسق ہو جاتا ہے اور مسلمان سے لڑنا کفر ہے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:49'''</div>
ہم سے قتیبہ بن سعید نے بیان کیا، کہا ہم سے اسماعیل بن جعفر نے بیان کیا، انہوں نے حمید سے، انہوں نے انس رضی اللہ عنہ سے، کہا مجھ کو عبادہ بن صامت نے خبر دی کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم اپنے حجرے سے نکلے، لوگوں کو شب قدر بتانا چاہتے تھے (وہ کون سی رات ہے) اتنے میں دو مسلمان آپس میں لڑ پڑے، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، میں تو اس لیے باہر نکلا تھا کہ تم کو شب قدر بتلاؤں اور فلاں فلاں آدمی لڑ پڑے تو وہ میرے دل سے اٹھا لی گئی اور شاید اسی میں کچھ تمہاری بہتری ہو۔ (تو اب ایسا کرو کہ) شب قدر کو رمضان کی ستائیسویں، انتیسویں و پچیسویں رات میں ڈھونڈا کرو۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: جبرائیل علیہ السلام کا نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے ایمان ، اسلام ، احسان اور قیامت کے علم کے بارے میں پوچھنا'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اور اس کے جواب میں نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کا بیان فرمانا پھر آخر میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ یہ جبرائیل علیہ السلام تھے جو تم کو دین کی تعلیم دینے آئے تھے۔ یہاں آپ نے ان تمام باتوں کو (جو جبرائیل علیہ السلام کے سامنے بیان کی گئی تھیں) دین ہی قرار دیا اور ان باتوں کے بیان میں جو نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے ایمان سے متعلق عبدالقیس کے وفد کے سامنے بیان فرمائی تھی اور اللہ پاک کے اس ارشاد کی تفصیل میں کہ جو کوئی اسلام کے علاوہ کوئی دوسرا دین اختیار کرے گا وہ ہرگز قبول نہ کیا جائے گا۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:50'''</div>
ہم سے مسدد نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ ہم سے اسماعیل بن ابراہیم نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ ہم کو ابوحیان تیمی نے ابوزرعہ سے خبر دی، انہوں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے نقل کیا کہ ایک دن نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم لوگوں میں تشریف فرما تھے کہ آپ کے پاس ایک شخص آیا اور پوچھنے لگا کہ ایمان کسے کہتے ہیں۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ ایمان یہ ہے کہ تم اللہ پاک کے وجود اور اس کی وحدانیت پر ایمان لاؤ اور اس کے فرشتوں کے وجود پر اور اس (اللہ) کی ملاقات کے برحق ہونے پر اور اس کے رسولوں کے برحق ہونے پر اور مرنے کے بعد دوبارہ اٹھنے پر ایمان لاؤ۔ پھر اس نے پوچھا کہ اسلام کیا ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے پھر جواب دیا کہ اسلام یہ ہے کہ تم خالص اللہ کی عبادت کرو اور اس کے ساتھ کسی کو شریک نہ بناؤ اور نماز قائم کرو۔ اور زکوٰۃ فرض ادا کرو۔ اور رمضان کے روزے رکھو۔ پھر اس نے احسان کے متعلق پوچھا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا احسان یہ کہ تم اللہ کی عبادت اس طرح کرو گویا تم اسے دیکھ رہے ہو اگر یہ درجہ نہ حاصل ہو تو پھر یہ تو سمجھو کہ وہ تم کو دیکھ رہا ہے۔ پھر اس نے پوچھا کہ قیامت کب آئے گی۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اس کے بارے میں جواب دینے والا پوچھنے والے سے کچھ زیادہ نہیں جانتا (البتہ) میں تمہیں اس کی نشانیاں بتلا سکتا ہوں۔ وہ یہ ہیں کہ جب لونڈی اپنے آقا کو جنے گی اور جب سیاہ اونٹوں کے چرانے والے (دیہاتی لوگ ترقی کرتے کرتے) مکانات کی تعمیر میں ایک دوسرے سے بازی لے جانے کی کوشش کریں گے (یاد رکھو) قیامت کا علم ان پانچ چیزوں میں ہے جن کو اللہ کے سوا کوئی نہیں جانتا۔ پھر آپ نے یہ آیت پڑھی کہ اللہ ہی کو قیامت کا علم ہے کہ وہ کب ہو گی (آخر آیت تک) پھر وہ پوچھنے والا پیٹھ پھیر کر جانے لگا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اسے واپس بلا کر لاؤ۔ لوگ دوڑ پڑے مگر وہ کہیں نظر نہیں آیا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ وہ جبرائیل تھے جو لوگوں کو ان کا دین سکھانے آئے تھے۔ ابوعبداللہ (امام بخاری رحمہ اللہ) فرماتے ہیں کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے ان تمام باتوں کو ایمان ہی قرار دیا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: باب'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:51'''</div>
ہم سے ابراہیم بن حمزہ نے بیان کیا، کہا ہم سے ابراہیم بن سعد نے بیان کیا، انہوں نے صالح بن کیسان سے، انہوں نے ابن شہاب سے، انہوں نے عبیداللہ بن عبداللہ سے، ان کو عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما نے خبر دی، ان کو ابوسفیان بن حرب نے کہ ہرقل (روم کے بادشاہ) نے ان سے کہا۔ میں نے تم سے پوچھا تھا کہ اس رسول کے ماننے والے بڑھ رہے ہیں یا گھٹ رہے ہیں۔ تو نے جواب میں بتلایا کہ وہ بڑھ رہے ہیں۔ (ٹھیک ہے) ایمان کا یہی حال رہتا ہے یہاں تک کہ وہ پورا ہو جائے اور میں نے تجھ سے پوچھا تھا کہ کوئی اس کے دین میں آ کر پھر اس کو برا جان کر پھر جاتا ہے؟ تو نے کہا۔ نہیں، اور ایمان کا یہی حال ہے۔ جب اس کی خوشی دل میں سما جاتی ہے تو پھر اس کو کوئی برا نہیں سمجھ سکتا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس شخص کی فضیلت کے بیان میں جو اپنا دین قائم رکھنے کے لیے گناہ سے بچ گیا'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:52'''</div>
ہم سے ابونعیم نے بیان کیا، کہا ہم سے زکریا نے، انہوں نے عامر سے، کہا میں نے نعمان بن بشیر رضی اللہ عنہما سے سنا، وہ کہتے تھے میں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے سنا آپ صلی اللہ علیہ وسلم فرماتے تھے حلال کھلا ہوا ہے اور حرام بھی کھلا ہوا ہے اور ان دونوں کے درمیان بعض چیزیں شبہ کی ہیں جن کو بہت لوگ نہیں جانتے (کہ حلال ہیں یا حرام) پھر جو کوئی شبہ کی چیزوں سے بھی بچ گیا اس نے اپنے دین اور عزت کو بچا لیا اور جو کوئی ان شبہ کی چیزوں میں پڑ گیا اس کی مثال اس چرواہے کی ہے جو (شاہی محفوظ) چراگاہ کے آس پاس اپنے جانوروں کو چرائے۔ وہ قریب ہے کہ کبھی اس چراگاہ کے اندر گھس جائے (اور شاہی مجرم قرار پائے) سن لو ہر بادشاہ کی ایک چراگاہ ہوتی ہے۔ اللہ کی چراگاہ اس کی زمین پر حرام چیزیں ہیں۔ (پس ان سے بچو اور) سن لو بدن میں ایک گوشت کا ٹکڑا ہے جب وہ درست ہو گا سارا بدن درست ہو گا اور جہاں بگڑا سارا بدن بگڑ گیا۔ سن لو وہ ٹکڑا آدمی کا دل ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''اب: مال غنیمت سے پانچواں حصہ ادا کرنا بھی ایمان سے ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:53'''</div>
ہم سے علی بن جعد نے بیان کیا، کہا ہم کو شعبہ نے خبر دی، انہوں نے ابوجمرہ سے نقل کیا کہ میں عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما کے پاس بیٹھا کرتا تھا وہ مجھ کو خاص اپنے تخت پر بٹھاتے (ایک دفعہ) کہنے لگے کہ تم میرے پاس مستقل طور پر رہ جاؤ میں اپنے مال میں سے تمہارا حصہ مقرر کر دوں گا۔ تو میں دو ماہ تک ان کی خدمت میں رہ گیا۔ پھر کہنے لگے کہ عبدالقیس کا وفد جب نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس آیا تو آپ نے پوچھا کہ یہ کون سی قوم کے لوگ ہیں یا یہ وفد کہاں کا ہے؟ انہوں نے کہا کہ ربیعہ خاندان کے لوگ ہیں۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا مرحبا اس قوم کو یا اس وفد کو نہ ذلیل ہونے والے نہ شرمندہ ہونے والے (یعنی ان کا آنا بہت خوب ہے) وہ کہنے لگے اے اللہ کے رسول! ہم آپ کی خدمت میں صرف ان حرمت والے مہینوں میں آ سکتے ہیں کیونکہ ہمارے اور آپ کے درمیان مضر کے کافروں کا قبیلہ آباد ہے۔ پس آپ ہم کو ایک ایسی قطعی بات بتلا دیجئیے جس کی خبر ہم اپنے پچھلے لوگوں کو بھی کر دیں جو یہاں نہیں آئے اور اس پر عمل درآمد کر کے ہم جنت میں داخل ہو جائیں اور انہوں نے آپ سے اپنے برتنوں کے بارے میں بھی پوچھا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے ان کو چار باتوں کا حکم دیا اور چار قسم کے برتنوں کو استعمال میں لانے سے منع فرمایا۔ ان کو حکم دیا کہ ایک اکیلے اللہ پر ایمان لاؤ۔ پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے پوچھا کہ جانتے ہو ایک اکیلے اللہ پر ایمان لانے کا مطلب کیا ہے؟ انہوں نے کہا کہ اللہ اور اس کے رسول ہی کو معلوم ہے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اس بات کی گواہی دینا کہ اللہ کے سوا کوئی مبعود نہیں اور یہ کہ محمد صلی اللہ علیہ وسلم اس کے سچے رسول ہیں اور نماز قائم کرنا اور زکوٰۃ ادا کرنا اور رمضان کے روزے رکھنا اور مال غنیمت سے جو ملے اس کا پانچواں حصہ (مسلمانوں کے بیت المال میں) داخل کرنا اور چار برتنوں کے استعمال سے آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے ان کو منع فرمایا۔ سبز لاکھی مرتبان سے اور کدو کے بنائے ہوئے برتن سے، لکڑی کے کھودے ہوئے برتن سے، اور روغنی برتن سے اور فرمایا کہ ان باتوں کو حفظ کر لو اور ان لوگوں کو بھی بتلا دینا جو تم سے پیچھے ہیں اور یہاں نہیں آئے ہیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بات کے بیان میں کہ عمل بغیر نیت اور خلوص کے صحیح نہیں ہوتے اور ہر آدمی کو وہی ملے گا جو نیت کرے'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">تو عمل میں ایمان، وضو، نماز، زکوٰۃ، حج، روزہ اور سارے احکام آ گئے اور (سورۃ بنی اسرائیل میں) اللہ نے فرمایا اے پیغمبر! کہہ دیجیئے کہ ہر کوئی اپنے طریق یعنی اپنی نیت پر عمل کرتا ہے اور (اسی وجہ سے) آدمی اگر ثواب کی نیت سے اللہ کا حکم سمجھ کر اپنے گھر والوں پر خرچ کر دے تو اس میں بھی اس کو صدقہ کا ثواب ملتا ہے اور جب مکہ فتح ہو گیا تو نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا تھا کہ اب ہجرت کا سلسلہ ختم ہو گیا لیکن جہاد اور نیت کا سلسلہ باقی ہے۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:54'''</div>
ہم سے عبداللہ بن مسلمہ نے بیان کیا، کہا ہم کو امام مالک رحمہ اللہ نے خبر دی، انہوں نے یحییٰ بن سعید سے، انہوں نے محمد بن ابراہیم سے، انہوں نے علقمہ بن وقاص سے، انہوں نے عمر رضی اللہ عنہ سے کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا عمل نیت ہی سے صحیح ہوتے ہیں (یا نیت ہی کے مطابق ان کا بدلا ملتا ہے) اور ہر آدمی کو وہی ملے گا جو نیت کرے گا۔ پس جو کوئی اللہ اور اس کے رسول کی رضا کے لیے ہجرت کرے اس کی ہجرت اللہ اور اس کے رسول کی طرف ہو گی اور جو کوئی دنیا کمانے کے لیے یا کسی عورت سے شادی کرنے کے لیے ہجرت کرے گا تو اس کی ہجرت ان ہی کاموں کے لیے ہو گی۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:55'''</div>
ہم سے حجاج بن منہال نے بیان کیا، وہ کہتے ہیں کہ ہم سے شعبہ نے بیان کیا، وہ کہتے ہیں مجھ کو عدی بن ثابت نے خبر دی، انہوں نے عبداللہ بن یزید سے سنا، انہوں نے عبداللہ بن مسعود سے نقل کیا، انہوں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا جب آدمی ثواب کی نیت سے اپنے اہل و عیال پر خرچ کرے پس وہ بھی اس کے لیے صدقہ ہے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:56'''</div>
ہم سے حکم بن نافع نے بیان کیا، کہا ہم کو شعیب نے زہری سے خبر دی، انہوں نے کہا کہ مجھ سے عامر بن سعد نے سعد بن ابی وقاص سے بیان کیا، انہوں نے ان کو خبر دی کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا بیشک تو جو کچھ خرچ کرے اور اس سے تیری نیت اللہ کی رضا حاصل کرنی ہو تو تجھ کو اس کا ثواب ملے گا۔ یہاں تک کہ اس پر بھی جو تو اپنی بیوی کے منہ میں ڈالے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کا یہ فرمانا کہ دین سچے دل سے اللہ کی فرمانبرداری اور اس کے رسول اور مسلمان حاکموں اور تمام مسلمانوں کی خیر خواہی کا نام ہے'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اور اللہ نے (سورۃ التوبہ میں) فرمایا جب وہ اللہ اور اس کے رسول کی خیر خواہی میں رہیں۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:57'''</div>
ہم سے مسدد نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے یحییٰ بن سعید بن قطان نے بیان کیا، انہوں نے اسماعیل سے، انہوں نے کہا مجھ سے قیس بن ابی حازم نے بیان کیا، انہوں نے جریر بن عبداللہ بجلی رضی اللہ عنہ سے سنا، انہوں نے کہا نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے میں نے نماز قائم کرنے اور زکوٰۃ ادا کرنے اور ہر مسلمان کی خیر خواہی کرنے پر بیعت کی۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:58'''</div>
ہم سے ابونعمان نے بیان کیا، کہا ہم سے ابوعوانہ نے بیان کیا، انہوں نے زیاد سے، انہوں نے علاقہ سے، کہا میں نے جریر بن عبداللہ سے سنا جس دن مغیرہ بن شعبہ (حاکم کوفہ) کا انتقال ہوا تو وہ خطبہ کے لیے کھڑے ہوئے اور اللہ کی تعریف اور خوبی بیان کی اور کہا تم کو اکیلے اللہ کا ڈر رکھنا چاہیے اس کا کوئی شریک نہیں اور تحمل اور اطمینان سے رہنا چاہیے اس وقت تک کہ کوئی دوسرا حاکم تمہارے اوپر آئے اور وہ ابھی آنے والا ہے۔ پھر فرمایا کہ اپنے مرنے والے حاکم کے لیے دعائے مغفرت کرو کیونکہ وہ (مغیرہ) بھی معافی کو پسند کرتا تھا پھر کہا کہ اس کے بعد تم کو معلوم ہونا چاہیے کہ میں ایک دفعہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس آیا اور میں نے عرض کیا کہ میں آپ سے اسلام پر بیعت کرتا ہوں آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے مجھ سے ہر مسلمان کی خیر خواہی کے لیے شرط کی، پس میں نے اس شرط پر آپ سے بیعت کر لی (پس) اس مسجد کے رب کی قسم کہ میں تمہارا خیرخواہ ہوں پھر استغفار کیا اور منبر سے اتر آئے۔
<center> '''صحیح بخاری''' </center>
</div>
tcz08fvkn7ajuiklw4frnvk3bdkvr01
1178836
1178821
2025-07-04T13:34:12Z
Saddam19
860129
1178836
wikitext
text/x-wiki
<div align="right" dir="rtl">
{{header
| title = [[صحیح بخاری]]
| author = محمد بن اسماعیل بخاری
| translator =
| section =
| previous =
| previous2 =
| next =
| next2 =
| year =
| notes =
| categories = Urdu
| portal =
}}
<div style="background: linear-gradient(135deg, #e6f7ff 0%, #f0f8ff 100%);
border: 3px solid #4a86e8;
border-radius: 15px;
padding: 25px;
box-shadow: 0 4px 12px rgba(0,0,0,0.1);
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
text-align: justify;
font-size: 18px;
line-height: 1.8;
color: #1a237e;">
<center>
<div style="font-size: 28px;
color: #0d47a1;
text-shadow: 2px 2px 4px rgba(0,0,0,0.1);
margin-bottom: 20px;
border-bottom: 2px dashed #4a86e8;
padding-bottom: 10px;
width: 80%;">
[[File:Basmala.svg|center|350px]]
'''❀)ㅡㅡ✧ کتاب ایمان کے بیان میں ✧ㅡㅡ(❀'''
</div>
</center>
<div style="background-color: rgba(255,255,255,0.7);
padding: 20px;
border-radius: 10px;
border-left: 5px solid #4a86e8;">
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کا فرمان کہ اسلام کی بنیاد پانچ چیزوں پر رکھی گئی ہے'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اور ایمان کا تعلق قول اور فعل ہر دو سے ہے اور وہ بڑھتا ہے اور گھٹتا ہے۔ جیسا کہ اللہ تعالیٰ نے فرمایا تاکہ ان کے پہلے ایمان کے ساتھ ایمان میں اور زیادتی ہو۔ (سورۃ الفتح: 4) اور فرمایا کہ ہم نے ان کو ہدایت میں اور زیادہ بڑھا دیا (سورۃ الکہف: 13) اور فرمایا کہ جو لوگ سیدھی راہ پر ہیں ان کو اللہ اور ہدایت دیتا ہے (سورۃ مریم: 76) اور فرمایا کہ جو لوگ ہدایت پر ہیں اللہ نے اور زیادہ ہدایت دی اور ان کو پرہیزگاری عطا فرمائی (سورۃ محمد: 17) اور فرمایا کہ جو لوگ ایماندار ہیں ان کا ایمان اور زیادہ ہوا (سورۃ المدثر: 31) اور فرمایا کہ اس سورۃ نے تم میں سے کس کا ایمان بڑھا دیا؟ فی الواقع جو لوگ ایمان لائے ہیں ان کا ایمان اور زیادہ ہو گیا (سورۃ التوبہ: 124) اور فرمایا کہ منافقوں نے مومنوں سے کہا کہ تمہاری بربادی کے لیے لوگ بکثرت جمع ہو رہے ہیں، ان کا خوف کرو۔ پس یہ بات سن کر ایمان والوں کا ایمان اور بڑھ گیا اور ان کے منہ سے یہی نکلا «حسبنا الله و نعم الوكيل» (سورۃ آل عمران: 173) اور فرمایا کہ ان کا اور کچھ نہیں بڑھا، ہاں ایمان اور اطاعت کا شیوہ ضرور بڑھ گیا۔ (سورۃ الاحزاب: 22) اور حدیث میں وارد ہوا کہ اللہ کی راہ میں محبت رکھنا اور اللہ ہی کے لیے کسی سے دشمنی کرنا ایمان میں داخل ہے (رواہ ابوداؤد عن ابی امامہ) اور خلیفہ عمر بن عبدالعزیز رحمہ اللہ نے عدی بن عدی کو لکھا تھا کہ ایمان کے اندر کتنے ہی فرائض اور عقائد ہیں۔ اور حدود ہیں اور مستحب و مسنون باتیں ہیں جو سب ایمان میں داخل ہیں۔ پس جو ان سب کو پورا کرے اس نے اپنا ایمان پورا کر لیا اور جو پورے طور پر ان کا لحاظ رکھے نہ ان کو پورا کرے اس نے اپنا ایمان پورا نہیں کیا۔ پس اگر میں زندہ رہا تو ان سب کی تفصیلی معلومات تم کو بتلاؤں گا تاکہ تم ان پر عمل کرو اور اگر میں مر ہی گیا تو مجھ کو تمہاری صحبت میں زندہ رہنے کی خواہش بھی نہیں۔
اور ابراہیم علیہ السلام کا قول قرآن مجید میں وارد ہوا ہے کہ لیکن میں چاہتا ہوں کہ میرے دل کو تسلی ہو جائے۔ اور معاذ رضی اللہ عنہ نے ایک دفعہ ایک صحابی (اسود بن بلال نامی) سے کہا تھا کہ ہمارے پاس بیٹھو تاکہ ایک گھڑی ہم ایمان کی باتیں کر لیں۔ اور عبداللہ بن مسعود رضی اللہ عنہ نے فرمایا تھا کہ یقین پورا ایمان ہے (اور صبر آدھا ایمان ہے۔ رواہ الطبرانی) اور عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما کا قول ہے کہ بندہ تقویٰ کی اصل حقیقت یعنی کہنہ کو نہیں پہنچ سکتا جب تک کہ جو بات دل میں کھٹکتی ہو اسے بالکل چھوڑ نہ دے۔ اور مجاہد رحمہ اللہ نے آیت کریمہ «شرع لکم من الدين» الخ کی تفسیر میں فرمایا کہ (اس نے تمہارے لیے دین کا وہی راستہ ٹھہرایا جو نوح علیہ السلام کے لیے ٹھہرایا تھا) اس کا مطلب یہ ہے کہ اے محمد! ہم نے تم کو اور نوح کو ایک ہی دین کے لیے وصیت کی ہے اور عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما نے آیت کریمہ «شرعة ومنهاجا» کے متعلق فرمایا کہ اس سے سبیل سیدھا راستہ اور سنت (نیک طریقہ) مراد ہے۔
</div>
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''اب: اس بات کا بیان کہ تمہاری دعائیں تمہارے ایمان کی علامت ہیں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:8'''</div>
ہم سے عبیداللہ بن موسیٰ نے یہ حدیث بیان کی۔ انہوں نے کہا کہ ہمیں اس کی بابت حنظلہ بن ابی سفیان نے خبر دی۔ انہوں نے عکرمہ بن خالد سے روایت کی انہوں نے عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما سے روایت کی کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا اسلام کی بنیاد پانچ چیزوں پر قائم کی گئی ہے۔ اول گواہی دینا کہ اللہ کے سوا کوئی معبود نہیں اور بیشک محمد صلی اللہ علیہ وسلم اللہ کے سچے رسول ہیں اور نماز قائم کرنا اور زکوٰۃ ادا کرنا اور حج کرنا اور رمضان کے روزے رکھنا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ایمان کے کاموں کا بیان'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:9'''</div>
ہم سے بیان کیا عبداللہ بن محمد جعفی نے، انہوں نے کہا ہم سے بیان کیا ابوعامر عقدی نے، انہوں نے کہا ہم سے بیان کیا سلیمان بن بلال نے، انہوں نے عبداللہ بن دینار سے، انہوں نے روایت کیا ابوصالح سے، انہوں نے نقل کیا ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے، انہوں نے نقل فرمایا جناب نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ ایمان کی ساٹھ سے کچھ اوپر شاخیں ہیں۔ اور حیاء(شرم) بھی ایمان کی ایک شاخ ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: مسلمان وہ ہے جس کی زبان اور ہاتھ سے دیگر مسلمان بچے رہیں ( کوئی تکلیف نہ پائیں )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:10'''</div>
ہم سے آدم بن ابی ایاس نے یہ حدیث بیان کی، ان کو شعبہ نے وہ عبداللہ بن ابی السفر اور اسماعیل سے روایت کرتے ہیں، وہ دونوں شعبی سے نقل کرتے ہیں، انہوں نے عبداللہ بن عمرو بن عاص رضی اللہ عنہما سے، وہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں کہآپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا مسلمان وہ ہے جس کی زبان اور ہاتھ سے مسلمان بچے رہیں اور مہاجر وہ ہے جو ان کاموں کو چھوڑ دے جن سے اللہ نے منع فرمایا۔ ابوعبداللہ (امام بخاری رحمہ اللہ) نے فرمایا اور ابومعاویہ نے کہ ہم کو حدیث بیان کی داؤد بن ابی ہند نے، انہوں نے روایت کی عامر شعبی سے، انہوں نے کہا کہ میں نے سنا عبداللہ بن عمرو بن عاص سے، وہ حدیث بیان کرتے ہیں جناب نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے (وہی مذکورہ حدیث) اور کہا کہ عبدالاعلیٰ نے روایت کیا داؤد سے، انہوں نے عامر سے، انہوں نے عبداللہ بن عمرو بن عاص سے، انہوں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: کون سا اسلام افضل ہے ؟'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:11'''</div>
ہم کو سعید بن یحییٰ بن سعید اموی قریشی نے یہ حدیث سنائی، انہوں نے اس حدیث کو اپنے والد سے نقل کیا، انہوں نے ابوبردہ بن عبداللہ بن ابی بردہ سے، انہوں نے ابی بردہ سے، انہوں نے ابوموسیٰ رضی اللہ عنہ سے، وہ کہتے ہیں کہ لوگوں نے پوچھا یا رسول اللہ! کون سا اسلام افضل ہے؟ تو نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا وہ جس کے ماننے والے مسلمانوں کی زبان اور ہاتھ سے سارے مسلمان سلامتی میں رہیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: کھانا کھلانا ( بھوکے ناداروں کو ) بھی اسلام میں داخل ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:12'''</div>
ہم سے حدیث بیان کی عمرو بن خالد نے، ان کو لیث نے، وہ روایت کرتے ہیں یزید سے، وہ ابوالخیر سے، وہ عبداللہ بن عمرو بن عاص رضی اللہ عنہما سے کہ ایک دن ایک آدمی نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے پوچھا کہ کون سا اسلام بہتر ہے؟ فرمایا کہ تم کھانا کھلاؤ، اور جس کو پہچانو اس کو بھی اور جس کو نہ پہچانو اس کو بھی، الغرض سب کو سلام کرو۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ایمان میں داخل ہے کہ مسلمان جو اپنے لیے پسند کرے وہی چیز اپنے بھائی کے لیے پسند کرئے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:13'''</div>
ہم سے حدیث بیان کی مسدد نے، ان کو یحییٰ نے، انہوں نے شعبہ سے نقل کیا، انہوں نے قتادہ سے، انہوں نے انس رضی اللہ عنہ خادم رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے، انہوں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کیا۔ اور شعبہ نے حسین معلم سے بھی روایت کیا، انہوں نے قتادہ سے، انہوں نے انس رضی اللہ عنہ سے، انہوں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل فرمایا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا تم میں سے کوئی شخص ایماندار نہ ہو گا جب تک اپنے بھائی کے لیے وہ نہ چاہے جو اپنے نفس کے لیے چاہتا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے محبت رکھنا بھی ایمان میں داخل ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:14'''</div>
ہم سے ابوالیمان نے حدیث بیان کی، ان کو شعیب نے، ان کو ابولزناد نے اعرج سے، انہوں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے نقل کی کہبیشک رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، قسم ہے اس ذات کی جس کے ہاتھ میں میری جان ہے۔ تم میں سے کوئی بھی ایماندار نہ ہو گا جب تک میں اس کے والد اور اولاد سے بھی زیادہ اس کا محبوب نہ بن جاؤں۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:15'''</div>
ہمیں حدیث بیان کی یعقوب بن ابراہیم نے، ان کو ابن علیہ نے، وہ عبدالعزیز بن صہیب سے روایت کرتے ہیں، وہ انس رضی اللہ عنہ سے وہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کرتے ہیں اور ہم کو آدم بن ابی ایاس نے حدیث بیان کی، ان کو شعبہ نے، وہ قتادہ سے نقل کرتے ہیں، وہ انس رضی اللہ عنہ سے کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا تم میں سے کوئی شخص ایماندار نہ ہو گا جب تک اس کے والد اور اس کی اولاد اور تمام لوگوں سے زیادہ اس کے دل میں میری محبت نہ ہو جائے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ایمان کی مٹھاس کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:16'''</div>
ہمیں محمد بن مثنیٰ نے یہ حدیث بیان کی، ان کو عبدالوہاب ثقفی نے، ان کو ایوب نے، وہ ابوقلابہ سے روایت کرتے ہیں، وہ انس رضی اللہ عنہ سے ناقل ہیں وہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا تین خصلتیں ایسی ہیں کہ جس میں یہ پیدا ہو جائیں اس نے ایمان کی مٹھاس کو پا لیا۔ اول یہ کہ اللہ اور اس کا رسول اس کے نزدیک سب سے زیادہ محبوب بن جائیں، دوسرے یہ کہ وہ کسی انسان سے محض اللہ کی رضا کے لیے محبت رکھے۔ تیسرے یہ کہ وہ کفر میں واپس لوٹنے کو ایسا برا جانے جیسا کہ آگ میں ڈالے جانے کو برا جانتا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: انصار کی محبت ایمان کی نشانی ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:17'''</div>
ہم سے اس حدیث کو ابوالولید نے بیان کیا، ان سے شعبہ نے، انہیں عبداللہ بن جبیر نے خبر دی، وہ کہتے ہیں کہ ہم نے انس بن مالک رضی اللہ عنہ سے اس کو سنا، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا انصار سے محبت رکھنا ایمان کی نشانی ہے اور انصار سے کینہ رکھنا نفاق کی نشانی ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: باب'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:18'''</div>
ہم سے اس حدیث کو ابوالیمان نے بیان کیا، ان کو شعیب نے خبر دی، وہ زہری سے نقل کرتے ہیں، انہیں ابوادریس عائذ اللہ بن عبداللہ نے خبر دی کہ عبادہ بن صامت رضی اللہ عنہ جو بدر کی لڑائی میں شریک تھے اور لیلۃالعقبہ کے (بارہ) نقیبوں میں سے تھے۔ فرماتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے اس وقت جب آپ کے گرد صحابہ کی ایک جماعت بیٹھی ہوئی تھی فرمایا کہ مجھ سے بیعت کرو اس بات پر کہ اللہ کے ساتھ کسی کو شریک نہ کرو گے، چوری نہ کرو گے، زنا نہ کرو گے، اپنی اولاد کو قتل نہ کرو گے اور نہ عمداً کسی پر کوئی ناحق بہتان باندھو گے اور کسی بھی اچھی بات میں (اللہ کی) نافرمانی نہ کرو گے۔ جو کوئی تم میں (اس عہد کو) پورا کرے گا تو اس کا ثواب اللہ کے ذمے ہے اور جو کوئی ان (بری باتوں) میں سے کسی کا ارتکاب کرے اور اسے دنیا میں (اسلامی قانون کے تحت) سزا دے دی گئی تو یہ سزا اس کے (گناہوں کے) لیے بدلا ہو جائے گی اور جو کوئی ان میں سے کسی بات میں مبتلا ہو گیا اور اللہ نے اس کے (گناہ) کو چھپا لیا تو پھر اس کا (معاملہ) اللہ کے حوالہ ہے، اگر چاہے معاف کرے اور اگر چاہے سزا دیدے۔ (عبادہ کہتے ہیں کہ) پھر ہم سب نے ان(سب باتوں) پر آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے بیعت کر لی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: فتنوں سے دور بھاگنا ( بھی ) دین ( ہی ) میں شامل ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:19'''</div>
ہم سے (اس حدیث کو) عبداللہ بن مسلمہ نے بیان کیا، انہوں نے اسے مالک رحمہ اللہ سے نقل کیا، انہوں نے عبدالرحمٰن بن عبداللہ بن ابی صعصعہ سے، انہوں نے اپنے باپ (عبداللہ رحمہ اللہ) سے، وہ ابو سعید خدری سے نقل کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا وہ وقت قریب ہے جب مسلمان کا (سب سے) عمدہ مال (اس کی بکریاں ہوں گی)۔ جن کے پیچھے وہ پہاڑوں کی چوٹیوں اور برساتی وادیوں میں اپنے دین کو بچانے کے لیے بھاگ جائے گا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے اس ارشاد کی تفصیل کہ میں تم سب سے زیادہ اللہ تعالیٰ کو جانتا ہوں'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اور اس بات کا ثبوت کہ «معرفت» دل کا فعل ہے۔ اس لیے کہ اللہ تعالیٰ نے فرمایا ہے لیکن (اللہ) گرفت کرے گا اس پر جو تمہارے دلوں نے کیا ہو گا۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:20'''</div>
یہ حدیث ہم سے محمد بن سلام نے بیان کی، وہ کہتے ہیں کہ انہیں اس کی عبدہ نے خبر دی، وہ ہشام سے نقل کرتے ہیں، ہشام عائشہ رضی اللہ عنہا سے وہ فرماتی ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم لوگوں کو کسی کام کا حکم دیتے تو وہ ایسا ہی کام ہوتا جس کے کرنے کی لوگوں میں طاقت ہوتی (اس پر) صحابہ رضی اللہ عنہم نے عرض کیا کہ یا رسول اللہ! ہم لوگ تو آپ جیسے نہیں ہیں (آپ تو معصوم ہیں)اور آپ کی اللہ پاک نے اگلی پچھلی سب لغزشیں معاف فرما دی ہیں۔ (اس لیے ہمیں اپنے سے کچھ زیادہ عبادت کرنے کا حکم فرمائیے) (یہ سن کر) آپ صلی اللہ علیہ وسلم ناراض ہوئے حتیٰ کہ خفگی آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے چہرہ مبارک سے ظاہر ہونے لگی۔ پھر فرمایا کہ بیشک میں تم سب سے زیادہ اللہ سے ڈرتا ہوں اور تم سب سے زیادہ اسے جانتا ہوں۔ (پس تم مجھ سے بڑھ کر عبادت نہیں کر سکتے)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: جو آدمی کفر کی طرف واپسی کو آگ میں گرنے کے برابر سمجھے ، تو اس کی یہ روش بھی ایمان میں داخل ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:21'''</div>
اس حدیث کو ہم سے سلیمان بن حرب نے بیان کیا، ان سے شعبہ نے، وہ قتادہ سے روایت کرتے ہیں، وہ انس رضی اللہ عنہ سے، اور وہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کرتے ہیں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، جس شخص میں یہ تین باتیں ہوں گی وہ ایمان کا مزہ پالے گا، ایک یہ کہ وہ شخص جسے اللہ اور اس کا رسول ان کے ماسوا سے زیادہ عزیز ہوں اور دوسرے یہ کہ جو کسی بندے سے محض اللہ ہی کے لیے محبت کرے اور تیسری بات یہ کہ جسے اللہ نے کفر سے نجات دی ہو، پھر دوبارہ کفر اختیار کرنے کو وہ ایسا برا سمجھے جیسا آگ میں گر جانے کو برا جانتا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ایمان والوں کا عمل میں ایک دوسرے سے بڑھ جانا ( عین ممکن ہے )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:22'''</div>
ہم سے اسماعیل نے یہ حدیث بیان کی، وہ کہتے ہیں ان سے مالک نے، وہ عمرو بن یحییٰ المازنی سے نقل کرتے ہیں، وہ اپنے باپ سے روایت کرتے ہیں اور وہ ابو سعید خدری رضی اللہ عنہ اور وہ نبی اکرم صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کرتے ہیں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا جب جنتی جنت میں اور دوزخی دوزخ میں داخل ہو جائیں گے۔ اللہ پاک فرمائے گا، جس کے دل میں رائی کے دانے کے برابر(بھی) ایمان ہو، اس کو بھی دوزخ سے نکال لو۔ تب (ایسے لوگ) دوزخ سے نکال لیے جائیں گے اور وہ جل کر کوئلے کی طرح سیاہ ہو چکے ہوں گے۔ پھر زندگی کی نہر میں یا بارش کے پانی میں ڈالے جائیں گے۔ (یہاں راوی کو شک ہو گیا ہے کہ اوپر کے راوی نے کون سا لفظ استعمال کیا) اس وقت وہ دانے کی طرح اگ آئیں گے جس طرح ندی کے کنارے دانے اگ آتے ہیں۔ کیا تم نے نہیں دیکھا کہ دانہ زردی مائل پیچ در پیچ نکلتا ہے۔ وہیب نے کہا کہ ہم سے عمرو نے ( «حياء» کی بجائے) «حياة» ، اور ( «خردل من ايمان») کی بجائے ( «خردل من خير») کا لفظ بیان کیا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:23'''</div>
ہم سے محمد بن عبیداللہ نے یہ حدیث بیان کی، ان سے ابراہیم بن سعد نے، وہ صالح سے روایت کرتے ہیں، وہ ابن شہاب سے، وہ ابوامامہ بن سہل بن حنیف سے راوی ہیں، وہ ابو سعید خدری رضی اللہ عنہ سے، وہ کہتے تھے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ میں ایک وقت سو رہا تھا، میں نے خواب میں دیکھا کہ لوگ میرے سامنے پیش کیے جا رہے ہیں اور وہ کرتے پہنے ہوئے ہیں۔ کسی کا کرتہ سینے تک ہے اور کسی کا اس سے نیچا ہے۔ (پھر) میرے سامنے عمر بن الخطاب لائے گئے۔ ان (کے بدن) پر (جو) کرتا تھا۔ اسے وہ گھسیٹ رہے تھے۔ (یعنی ان کا کرتہ زمین تک نیچا تھا) صحابہ نے پوچھا کہ یا رسول اللہ! اس کی کیا تعبیر ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ(اس سے) دین مراد ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: شرم و حیاء بھی ایمان سے ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:24'''</div>
عبداللہ بن یوسف نے ہم سے بیان کیا، وہ کہتے ہیں کہ ہمیں مالک بن انس نے ابن شہاب سے خبر دی، وہ سالم بن عبداللہ سے نقل کرتے ہیں، وہ اپنے باپ (عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما) سے کہ ایک دفعہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم ایک انصاری شخص کے پاس سے گزرے اس حال میں کہ وہ اپنے ایک بھائی سے کہہ رہے تھے کہ تم اتنی شرم کیوں کرتے ہو۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اس انصاری سے فرمایا کہ اس کو اس کے حال پر رہنے دو کیونکہ حیاء بھی ایمان ہی کا ایک حصہ ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اللہ تعالیٰ کے اس فرمان کی تفسیر میں کہ اگر وہ ( کافر ) توبہ کر لیں اور نماز قائم کریں اور زکوٰۃ ادا کریں تو ان کا راستہ چھوڑ دو ( یعنی ان سے جنگ نہ کرو )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:25'''</div>
اس حدیث کو ہم سے عبداللہ بن محمد مسندی نے بیان کیا، ان سے ابوروح حرمی بن عمارہ نے، ان سے شعبہ نے، وہ واقد بن محمد سے روایت کرتے ہیں، وہ کہتے ہیں میں نے یہ حدیث اپنے باپ سے سنی، وہ ابن عمر رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، مجھے (اللہ کی طرف سے) حکم دیا گیا ہے کہ لوگوں سے جنگ کروں اس وقت تک کہ وہ اس بات کا اقرار کر لیں کہ اللہ کے سوا کوئی معبود نہیں ہے اور یہ کہ محمد صلی اللہ علیہ وسلم اللہ کے سچے رسول ہیں اور نماز ادا کرنے لگیں اور زکوٰۃ دیں، جس وقت وہ یہ کرنے لگیں گے تو مجھ سے اپنے جان و مال کو محفوظ کر لیں گے، سوائے اسلام کے حق کے۔ (رہا ان کے دل کا حال تو) ان کا حساب اللہ کے ذمے ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس شخص کے قول کی تصدیق میں جس نے کہا ہے کہ ایمان عمل ( کا نام ) ہے'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">کیونکہ اللہ تعالیٰ کا ارشاد ہے «وتلك الجنة التي أورثتموها بما كنتم تعملون» اور یہ جنت ہے اپنے عمل کے بدلے میں تم جس کے مالک ہوئے ہو۔ اور بہت سے اہل علم حضرات ارشاد باری تعالیٰ «فوربك لنسألنهم أجمعين عما كانوا يعملون» الخ کی تفسیر میں کہتے ہیں کہ یہاں عمل سے مراد «لا إله إلا الله» کہنا ہے اور اللہ تعالیٰ نے فرمایا ہے کہ عمل کرنے والوں کو اسی جیسا عمل کرنا چاہئے۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:26'''</div>
ہم سے احمد بن یونس اور موسیٰ بن اسماعیل دونوں نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے ابراہیم بن سعید نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے ابن شہاب نے بیان کیا، وہ سعید بن المسیب رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے دریافت کیا گیا کہ کون سا عمل سب سے افضل ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا اللہ اور اس کے رسول پر ایمان لانا کہا گیا، اس کے بعد کون سا؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اللہ کی راہ میں جہاد کرنا کہا گیا، پھر کیا ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا حج مبرور ۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: جب حقیقی اسلام پر کوئی نہ ہو بلکہ محض ظاہر طور پر مسلمان بن گیا ہو یا قتل کے خوف سے تو ( لغوی حیثیت سے اس پر ) مسلمان کا اطلاق درست ہے'''</div>
<div style="text-align:center;color:magenta; font-size:120%;">جیسا کہ ارشاد باری تعالیٰ ہے۔ جب دیہاتیوں نے کہا کہ ہم ایمان لے آئے آپ کہہ دیجیئے کہ تم ایمان نہیں لائے بلکہ یہ کہو کہ ظاہر طور پر مسلمان ہو گئے۔ لیکن اگر ایمان حقیقتاً حاصل ہو تو وہ اللہ تبارک وتعالیٰ کے ارشاد (بیشک دین اللہ کے نزدیک صرف اسلام ہی ہے) کا مصداق ہے۔ آیات شریفہ میں لفظ «ايمان» اور «اسلام» ایک ہی معنی میں استعمال کیا گیا ہے۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:27'''</div>
ہم سے ابوالیمان نے بیان کیا، وہ کہتے ہیں کہ ہمیں شعیب نے زہری سے خبر دی، انہیں عامر بن سعد بن ابی وقاص نے اپنے والد سعد رضی اللہ عنہ سے سن کر یہ خبر دی کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے چند لوگوں کو کچھ عطیہ دیا اور سعد وہاں موجود تھے۔ (وہ کہتے ہیں کہ) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ان میں سے ایک شخص کو کچھ نہ دیا۔ حالانکہ وہ ان میں مجھے سب سے زیادہ پسند تھا۔ میں نے کہا: یا رسول اللہ! آپ نے فلاں کو کچھ نہ دیا حالانکہ میں اسے مومن گمان کرتا ہوں۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا مومن یا مسلمان؟ میں تھوڑی دیر چپ رہ کر پھر پہلی بات دہرانے لگا۔ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے بھی دوبارہ وہی جواب دیا۔ پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اے سعد! باوجود یہ کہ ایک شخص مجھے زیادہ عزیز ہے (پھر بھی میں اسے نظر انداز کر کے) کسی اور دوسرے کو اس خوف کی وجہ سے یہ مال دے دیتا ہوں کہ (وہ اپنی کمزوری کی وجہ سے اسلام سے پھر جائے اور) اللہ اسے آگ میں اوندھا ڈال دے۔ اس حدیث کو یونس، صالح، معمر اور زہری کے بھتیجے عبداللہ نے زہری سے روایت کیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''اب: سلام پھیلانا بھی اسلام میں داخل ہے'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">عمار نے کہا کہ جس نے تین چیزوں کو جمع کر لیا اس نے سارا ایمان حاصل کر لیا۔ اپنے نفس سے انصاف کرنا، سلام کو عالم میں پھیلانا اور تنگ دستی کے باوجود راہ اللہ میں خرچ کرنا۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:28'''</div>
ہم سے قتیبہ نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے لیث نے بیان کیا، انہوں نے یزید بن ابی حبیب سے، انہوں نے ابوالخیر سے، انہوں نے عبداللہ بن عمرو رضی اللہ عنہما سے کہ ایک آدمی نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے پوچھا کون سا اسلام بہتر ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ تو کھانا کھلائے اور ہر شخص کو سلام کرے خواہ اس کو تو جانتا ہو یا نہ جانتا ہو۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">''''''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اس بارے میں وہ حدیث جسے ابو سعید خدری رضی اللہ عنہ نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کیا ہے۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:29'''</div>
اس حدیث کو ہم سے عبداللہ بن مسلمہ نے بیان کیا، وہ امام مالک سے، وہ زید بن اسلم سے، وہ عطاء بن یسار سے، وہ عبداللہ ابن عباس رضی اللہ عنہما سے نقل کرتے ہیں کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا مجھے دوزخ دکھلائی گئی تو اس میں زیادہ تر عورتیں تھیں جو کفر کرتی ہیں۔ کہا گیا یا رسول اللہ! کیا وہ اللہ کے ساتھ کفر کرتی ہیں؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ خاوند کی ناشکری کرتی ہیں۔ اور احسان کی ناشکری کرتی ہیں۔ اگر تم عمر بھر ان میں سے کسی کے ساتھ احسان کرتے رہو۔ پھر تمہاری طرف سے کبھی کوئی ان کے خیال میں ناگواری کی بات ہو جائے تو فوراً کہہ اٹھے گی کہ میں نے کبھی بھی تجھ سے کوئی بھلائی نہیں دیکھی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: گناہ جاہلیت کے کام ہیں'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اور گناہ کرنے والا گناہ سے کافر نہیں ہوتا۔ ہاں اگر شرک کرے تو کافر ہو جائے گا کیونکہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے ابوذر سے فرمایا تھا تو ایسا آدمی ہے جس میں جاہلیت کی بو آتی ہے۔ (اس برائی کے باوجود آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اسے کافر نہیں کہا) اور اللہ نے سورۃ نساء میں فرمایا ہے بیشک اللہ شرک کو نہیں بخشے گا اور اس کے علاوہ جس گناہ کو چاہے وہ بخش دے۔ (سورۃ الحجرات میں فرمایا) اور اگر ایمانداروں کے دو گروہ آپس میں لڑ پڑیں تو ان میں صلح کرا دو (اس آیت میں اللہ نے اس گناہ کبیرہ قتل و غارت کے باوجود ان لڑنے والوں کو مومن ہی کہا ہے)۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:30'''</div>
ہم سے بیان کیا عبدالرحمٰن بن مبارک نے، کہا ہم سے بیان کیا حماد بن زید نے، کہا ہم سے بیان کیا ایوب اور یونس نے، انہوں نے حسن سے، انہوں نے احنف بن قیس سے، کہا کہ میں اس شخص (علی رضی اللہ عنہ) کی مدد کرنے کو چلا۔ راستے میں مجھ کو ابوبکرہ ملے۔ پوچھا کہاں جاتے ہو؟ میں نے کہا، اس شخص (علی رضی اللہ عنہ) کی مدد کرنے کو جاتا ہوں۔ ابوبکرہ نے کہا اپنے گھر کو لوٹ جاؤ۔ میں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے سنا ہے آپ صلی اللہ علیہ وسلم فرماتے تھے جب دو مسلمان اپنی اپنی تلواریں لے کر بھڑ جائیں تو قاتل اور مقتول دونوں دوزخی ہیں۔ میں نے عرض کیا یا رسول اللہ! قاتل تو خیر (ضرور دوزخی ہونا چاہیے) مقتول کیوں؟ فرمایا وہ بھی اپنے ساتھی کو مار ڈالنے کی حرص رکھتا تھا۔ (موقع پاتا تو وہ اسے ضرور قتل کر دیتا دل کے عزم صمیم پر وہ دوزخی ہوا)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اور اگر ایمان والوں کے دو گروہ آپس میں لڑ پڑیں تو ان دونوں کے درمیان صلح کرا دو ان کا نام مومن رکھا ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:31'''</div>
ہم سے سلیمان بن حرب نے بیان کیا، کہا ہم سے شعبہ نے بیان کیا، انہوں نے اسے واصل احدب سے، انہوں نے معرور سے، کہا میں ابوذر سے ربذہ میں ملا وہ ایک جوڑا پہنے ہوئے تھے اور ان کا غلام بھی جوڑا پہنے ہوئے تھا۔ میں نے اس کا سبب دریافت کیا تو کہنے لگے کہ میں نے ایک شخص یعنی غلام کو برا بھلا کہا تھا اور اس کی ماں کی غیرت دلائی (یعنی گالی دی) تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے یہ معلوم کر کے مجھ سے فرمایا اے ابوذر! تو نے اسے ماں کے نام سے غیرت دلائی، بیشک تجھ میں ابھی کچھ زمانہ جاہلیت کا اثر باقی ہے۔(یاد رکھو) ماتحت لوگ تمہارے بھائی ہیں۔ اللہ نے (اپنی کسی مصلحت کی بنا پر) انہیں تمہارے قبضے میں دے رکھا ہے تو جس کے ماتحت اس کا کوئی بھائی ہو تو اس کو بھی وہی کھلائے جو آپ کھاتا ہے اور وہی کپڑا اسے پہنائے جو آپ پہنتا ہے اور ان کو اتنے کام کی تکلیف نہ دو کہ ان کے لیے مشکل ہو جائے اور اگر کوئی سخت کام ڈالو تو تم خود بھی ان کی مدد کرو۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: بعض ظلم بعض سے ادنیٰ ہیں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:32'''</div>
ہمارے سامنے ابوالولید نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے شعبہ نے بیان کیا (دوسری سند) اور امام بخاری رحمہ اللہ نے کہا کہ ہم سے (اسی حدیث کو) بشر نے بیان کیا، ان سے محمد نے، ان سے شعبہ نے، انہوں نے سلیمان سے، انہوں نے علقمہ سے، انہوں نے عبداللہ بن مسعود رضی اللہ عنہ سے جب سورۃ الانعام کی یہ آیت اتری جو لوگ ایمان لائے اور انہوں نے اپنے ایمان میں گناہوں کی آمیزش نہیں کی تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے اصحاب نے کہا یا رسول اللہ! یہ تو بہت ہی مشکل ہے۔ ہم میں کون ایسا ہے جس نے گناہ نہیں کیا۔ تب اللہ پاک نے سورۃ لقمان کی یہ آیت اتاری «إن الشرك لظلم عظيم» کہ بیشک شرک بڑا ظلم ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: منافق کی نشانیوں کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:33'''</div>
ہم سے سلیمان ابوالربیع نے بیان کیا، ان سے اسماعیل بن جعفر نے، ان سے نافع بن ابی عامر ابوسہیل نے، وہ اپنے باپ سے، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کرتے ہیں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، منافق کی علامتیں تین ہیں۔ جب بات کرے جھوٹ بولے، جب وعدہ کرے اس کے خلاف کرے اور جب اس کو امین بنایا جائے تو خیانت کرے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:34'''</div>
ہم سے قبیصہ بن عقبہ نے یہ حدیث بیان کی، ان سے سفیان نے، وہ اعمش بن عبیداللہ بن مرہ سے نقل کرتے ہیں، وہ مسروق سے، وہ عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ چار عادتیں جس کسی میں ہوں تو وہ خالص منافق ہے اور جس کسی میں ان چاروں میں سے ایک عادت ہو تو وہ (بھی) نفاق ہی ہے، جب تک اسے نہ چھوڑ دے۔ (وہ یہ ہیں) جب اسے امین بنایا جائے تو (امانت میں) خیانت کرے اور بات کرتے وقت جھوٹ بولے اور جب (کسی سے) عہد کرے تو اسے پورا نہ کرے اور جب (کسی سے) لڑے تو گالیوں پر اتر آئے۔ اس حدیث کو شعبہ نے (بھی) سفیان کے ساتھ اعمش سے روایت کیا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''اب: شب قدر کی بیداری ( اور عبادت گزاری ) بھی ایمان ( ہی میں داخل ) ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:35'''</div>
ہم سے ابوالیمان نے بیان کیا، انہیں شعیب نے خبر دی، کہا ان سے ابوالزناد نے اعرج کے واسطے سے بیان کیا، اعرج نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے نقل کیا، وہ کہتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، جو شخص شب قدر ایمان کے ساتھ محض ثواب آخرت کے لیے ذکر و عبادت میں گزارے، اس کے گزشتہ گناہ بخش دئیے جاتے ہیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: جہاد بھی جزو ایمان ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:36'''</div>
ہم سے حرمی بن حفص نے بیان کیا، ان سے عبدالواحد نے، ان سے عمارہ نے، ان سے ابوزرعہ بن عمرو بن جریر نے، وہ کہتے ہیں میں نے ابوہریرہ سے سنا، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کرتے ہیں آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جو شخص اللہ کی راہ میں(جہاد کے لیے) نکلا، اللہ اس کا ضامن ہو گیا۔ (اللہ تعالیٰ فرماتا ہے) اس کو میری ذات پر یقین اور میرے پیغمبروں کی تصدیق نے (اس سرفروشی کے لیے گھر سے) نکالا ہے۔ (میں اس بات کا ضامن ہوں) کہ یا تو اس کو واپس کر دوں ثواب اور مال غنیمت کے ساتھ، یا(شہید ہونے کے بعد) جنت میں داخل کر دوں (رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا) اور اگر میں اپنی امت پر (اس کام کو) دشوار نہ سمجھتا تو لشکر کا ساتھ نہ چھوڑتا اور میری خواہش ہے کہ اللہ کی راہ میں مارا جاؤں، پھر زندہ کیا جاؤں، پھر مارا جاؤں، پھر زندہ کیا جاؤں، پھر مارا جاؤں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: رمضان شریف کی راتوں میں نفلی قیام کرنا بھی ایمان ہی میں سے ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:37'''</div>
ہم سے اسماعیل نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ مجھ سے امام مالک رحمہ اللہ نے بیان کیا، انہوں نے ابن شہاب سے نقل کیا، انہوں نے حمید بن عبدالرحمٰن سے، انہوں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا جو کوئی رمضان میں (راتوں کو)ایمان رکھ کر اور ثواب کے لیے عبادت کرے اس کے اگلے گناہ بخش دئیے جاتے ہیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: خالص نیت کے ساتھ رمضان کے روزے رکھنا ایمان کا جزو ہیں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:38'''</div>
ہم نے ابن سلام نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ ہمیں محمد بن فضیل نے خبر دی، انہوں نے کہا کہ ہم سے یحییٰ بن سعید نے بیان کیا، انہوں نے ابوسلمہ سے روایت کی، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے نقل کرتے ہیں کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا جس نے رمضان کے روزے ایمان اور خالص نیت کے ساتھ رکھے اس کے پچھلے گناہ بخش دیئے گئے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بیان میں کہ دین آسان ہے'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">جیسا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کا ارشاد ہے کہ اللہ کو سب سے زیادہ وہ دین پسند ہے جو سیدھا اور سچا ہو۔ (اور یقیناً وہ دین اسلام ہے سچ ہے «إن الدين عند الله الإسلام»)۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:39'''</div>
جیسا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کا ارشاد ہے کہ اللہ کو سب سے زیادہ وہ دین پسند ہے جو سیدھا اور سچا ہو۔ (اور یقیناً وہ دین اسلام ہے سچ ہے «إن الدين عند الله الإسلام»)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: نماز ایمان کا جزو ہے'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اور اللہ تعالیٰ نے فرمایا ہے کہ اللہ تمہارے ایمان کو ضائع کرنے والا نہیں۔ یعنی تمہاری وہ نمازیں جو تم نے بیت المقدس کی طرف منہ کر کے پڑھی ہیں، قبول ہیں۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:40'''</div>
ہم سے عمرو بن خالد نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے زہیر نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے ابواسحاق نے بیان کیا، ان کو براء بن عازب رضی اللہ عنہ نے خبر دی کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم جب مدینہ تشریف لائے تو پہلے اپنی نانہال میں اترے، جو انصار تھے۔ اور وہاں آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے سولہ یا سترہ ماہ بیت المقدس کی طرف منہ کر کے نماز پڑھی اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم کی خواہش تھی کہ آپ کا قبلہ بیت اللہ کی طرف ہو (جب بیت اللہ کی طرف نماز پڑھنے کا حکم ہو گیا) تو سب سے پہلی نماز جو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے بیت اللہ کی طرف پڑھی عصر کی نماز تھی۔ وہاں آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ لوگوں نے بھی نماز پڑھی، پھر آپ کے ساتھ نماز پڑھنے والوں میں سے ایک آدمی نکلا اور اس کا مسجد (بنی حارثہ) کی طرف گزر ہوا تو وہ لوگ رکوع میں تھے۔ وہ بولا کہ میں اللہ کی گواہی دیتا ہوں کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ مکہ کی طرف منہ کر کے نماز پڑھی ہے۔ (یہ سن کر) وہ لوگ اسی حالت میں بیت اللہ کی طرف گھوم گئے اور جب رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم بیت المقدس کی طرف منہ کر کے نماز پڑھا کرتے تھے، یہود اور عیسائی خوش ہوتے تھے مگر جب آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے بیت اللہ کی طرف منہ پھیر لیا تو انہیں یہ امر ناگوار ہوا۔ زہیر (ایک راوی) کہتے ہیں کہ ہم سے ابواسحاق نے براء سے یہ حدیث بھی نقل کی ہے کہ قبلہ کی تبدیلی سے پہلے کچھ مسلمان انتقال کر چکے تھے۔ تو ہمیں یہ معلوم نہ ہو سکا کہ ان کی نمازوں کے بارے میں کیا کہیں۔ تب اللہ نے یہ آیت نازل کی «وما كان الله ليضيع إيمانكم»(البقرہ: 143)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''اب: آدمی کے اسلام کی خوبی ( کے درجات کیا ہیں )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:41'''</div>
امام مالک رحمہ اللہ کہتے ہیں مجھے زید بن اسلم نے خبر دی، انہیں عطاء بن یسار نے، ان کو ابو سعید خدری رضی اللہ عنہ نے بتایا کہ انہوں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو یہ ارشاد فرماتے ہوئے سنا کہ جب (ایک) بندہ مسلمان ہو جائے اور اس کا اسلام عمدہ ہو (یقین و خلوص کے ساتھ ہو) تو اللہ اس کے گناہ کو جو اس نے اس (اسلام لانے) سے پہلے کیا معاف فرما دیتا ہے اور اب اس کے بعد کے لیے بدلا شروع ہو جاتا ہے (یعنی) ایک نیکی کے عوض دس گنا سے لے کر سات سو گنا تک (ثواب) اور ایک برائی کا اسی برائی کے مطابق (بدلا دیا جاتا ہے) مگر یہ کہ اللہ تعالیٰ اس برائی سے بھی درگزر کرے۔ (اور اسے بھی معاف فرما دے۔ یہ بھی اس کے لیے آسان ہے۔)
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:42'''</div>
ہم سے اسحاق بن منصور نے بیان کیا، ان سے عبدالرزاق نے، انہیں معمر نے ہمام سے خبر دی، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے نقل کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ تم میں سے کوئی شخص جب اپنے اسلام کو عمدہ بنا لے (یعنی نفاق اور ریا سے پاک کر لے) تو ہر نیک کام جو وہ کرتا ہے اس کے عوض دس سے لے کر سات سو گنا تک نیکیاں لکھی جاتی ہیں اور ہر برا کام جو کرتا ہے تو وہ اتنا ہی لکھا جاتا ہے (جتنا کہ اس نے کیا ہے)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اللہ کو دین ( کا ) وہ ( عمل ) سب سے زیادہ پسند ہے جس کو پابندی سے کیا جائے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:43'''</div>
ہم سے محمد بن المثنی نے بیان کیا، ان سے یحییٰ نے ہشام کے واسطے سے نقل کیا، وہ کہتے ہیں مجھے میرے باپ (عروہ) نے عائشہ رضی اللہ عنہا سے روایت نقل کی کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم (ایک دن) ان کے پاس آئے، اس وقت ایک عورت میرے پاس بیٹھی تھی، آپ نے دریافت کیا یہ کون ہے؟ میں نے عرض کیا، فلاں عورت اور اس کی نماز (کے اشتیاق اور پابندی) کا ذکر کیا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا ٹھہر جاؤ (سن لو کہ) تم پر اتنا ہی عمل واجب ہے جتنے عمل کی تمہارے اندر طاقت ہے۔ اللہ کی قسم! (ثواب دینے سے)اللہ نہیں اکتاتا، مگر تم (عمل کرتے کرتے) اکتا جاؤ گے، اور اللہ کو دین (کا) وہی عمل زیادہ پسند ہے جس کی ہمیشہ پابندی کی جا سکے۔ (اور انسان بغیر اکتائے اسے انجام دے)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ایمان کی کمی اور زیادتی کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اور اللہ تعالیٰ کے اس قول کی (تفسیر) کا بیان اور ہم نے انہیں ہدایت میں زیادتی دی اور دوسری آیت کی تفسیر میں کہ اور اہل ایمان کا ایمان زیادہ ہو جائے پھر یہ بھی فرمایا آج کے دن میں نے تمہارا دین مکمل کر دیا کیونکہ جب کمال میں سے کچھ باقی رہ جائے تو اسی کو کمی کہتے ہیں۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:44'''</div>
ہم سے مسلم بن ابراہیم نے بیان کیا، ان سے ہشام نے، ان سے قتادہ نے انس کے واسطے سے نقل کیا، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا جس شخص نے «لا إله إلا الله» کہہ لیا اور اس کے دل میں جو برابر بھی(ایمان) ہے تو وہ (ایک نہ ایک دن) دوزخ سے ضرور نکلے گا اور دوزخ سے وہ شخص (بھی) ضرور نکلے گا جس نے کلمہ پڑھا اور اس کے دل میں گیہوں کے دانہ برابر خیر ہے اور دوزخ سے وہ (بھی) نکلے گا جس نے کلمہ پڑھا اور اس کے دل میں اک ذرہ برابر بھی خیر ہے۔ ابوعبداللہ (امام بخاری رحمہ اللہ) فرماتے ہیں کہ ابان نے بروایت قتادہ بواسطہ انس رضی اللہ عنہ رسول صلی اللہ علیہ وسلم سے «خير» کی جگہ «ايمان» کا لفظ نقل کیا ہے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:45'''</div>
ہم سے اس حدیث کو حسن بن صباح نے بیان کیا، انہوں نے جعفر بن عون سے سنا، وہ ابوالعمیس سے بیان کرتے ہیں، انہیں قیس بن مسلم نے طارق بن شہاب کے واسطے سے خبر دی۔ وہ عمر بن خطاب رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ ایک یہودی نے ان سے کہا کہ اے امیرالمؤمنین! تمہاری کتاب (قرآن) میں ایک آیت ہے جسے تم پڑھتے ہو۔ اگر وہ ہم یہودیوں پر نازل ہوتی تو ہم اس (کے نزول کے) دن کو یوم عید بنا لیتے۔ آپ نے پوچھا وہ کون سی آیت ہے؟ اس نے جواب دیا (سورۃ المائدہ کی یہ آیت کہ) آج میں نے تمہارے دین کو مکمل کر دیا اور اپنی نعمت تم پر تمام کر دی اور تمہارے لیے دین اسلام پسند کیا عمر رضی اللہ عنہ نے فرمایا کہ ہم اس دن اور اس مقام کو (خوب) جانتے ہیں جب یہ آیت رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم پر نازل ہوئی (اس وقت) آپ صلی اللہ علیہ وسلمعرفات میں جمعہ کے دن کھڑے ہوئے تھے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: زکوٰۃ دینا اسلام میں داخل ہے'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اور اللہ پاک نے فرمایا حالانکہ ان کافروں کو یہی حکم دیا گیا کہ خالص اللہ ہی کی بندگی کی نیت سے ایک طرف ہو کر اسی اللہ کی عبادت کریں اور نماز قائم کریں اور زکوٰۃ دیں اور یہی پختہ دین ہے ۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:46'''</div>
ہم سے اسماعیل نے بیان کیا، کہا مجھ سے امام مالک رحمہ اللہ نے بیان کیا، انہوں نے اپنے چچا ابوسہیل بن مالک سے، انہوں نے اپنے باپ(مالک بن ابی عامر) سے، انہوں نے طلحہ بن عبیداللہ سے وہ کہتے تھے نجد والوں میں ایک شخص نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس آیا، سر پریشان یعنی بال بکھرے ہوئے تھے، ہم اس کی آواز کی بھنبھناہٹ سنتے تھے اور ہم سمجھ نہیں پا رہے تھے کہ وہ کیا کہہ رہا ہے۔ یہاں تک کہ وہ نزدیک آن پہنچا، جب معلوم ہوا کہ وہ اسلام کے بارے میں پوچھ رہا ہے۔ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اسلام دن رات میں پانچ نمازیں پڑھنا ہے، اس نے کہا بس اس کے سوا تو اور کوئی نماز مجھ پر نہیں۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا نہیں مگر تو نفل پڑھے (تو اور بات ہے) نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا اور رمضان کے روزے رکھنا۔ اس نے کہا اور تو کوئی روزہ مجھ پر نہیں ہے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا نہیں مگر تو نفل روزے رکھے (تو اور بات ہے) طلحہ نے کہا اور نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے اس سے زکوٰۃ کا بیان کیا۔ وہ کہنے لگا کہ بس اور کوئی صدقہ مجھ پر نہیں ہے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا نہیں مگر یہ کہ تو نفل صدقہ دے (تو اور بات ہے) راوی نے کہا پھر وہ شخص پیٹھ موڑ کر چلا۔ یوں کہتا جاتا تھا، قسم اللہ کی میں نہ اس سے بڑھاؤں گا نہ گھٹاؤں گا، نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا اگر یہ سچا ہے تو اپنی مراد کو پہنچ گیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: جنازے کے ساتھ جانا ایمان میں داخل ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:47'''</div>
ہم سے احمد بن عبداللہ بن علی منجونی نے بیان کیا، کہا ہم سے روح نے بیان کیا، کہا ہم سے عوف نے بیان کیا، انہوں نے حسن بصری اور محمد بن سیرین سے، انہوں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، جو کوئی ایمان رکھ کر اور ثواب کی نیت سے کسی مسلمان کے جنازے کے ساتھ جائے اور نماز اور دفن سے فراغت ہونے تک اس کے ساتھ رہے تو وہ دو قیراط ثواب لے کر لوٹے گا ہر قیراط اتنا بڑا ہو گا جیسے احد کا پہاڑ، اور جو شخص جنازے پر نماز پڑھ کر دفن سے پہلے لوٹ جائے تو وہ ایک قیراط ثواب لے کر لوٹے گا۔ روح کے ساتھ اس حدیث کو عثمان مؤذن نے بھی روایت کیا ہے۔ کہا ہم سے عوف نے بیان کیا، انہوں نے محمد بن سیرین سے سنا، انہوں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے، انہوں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے اگلی روایت کی طرح۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: مومن کو ڈرنا چاہیے کہ کہیں اس کے اعمال مٹ نہ جائیں اور اس کو خبر تک نہ ہو'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اور ابراہیم تیمی (واعظ) نے کہا میں نے اپنے گفتار اور کردار کو جب ملایا، تو مجھ کو ڈر ہوا کہ کہیں میں شریعت کے جھٹلانے والے(کافروں) سے نہ ہو جاؤں اور ابن ابی ملیکہ نے کہا کہ میں نبی اکرم صلی اللہ علیہ وسلم کے تیس صحابہ سے ملا، ان میں سے ہر ایک کو اپنے اوپر نفاق کا ڈر لگا ہوا تھا، ان میں کوئی یوں نہیں کہتا تھا کہ میرا ایمان جبرائیل و میکائیل کے ایمان جیسا ہے اور حسن بصری سے منقول ہے، نفاق سے وہی ڈرتا ہے جو ایماندار ہوتا ہے اور اس سے نڈر وہی ہوتا ہے جو منافق ہے۔ اس باب میں آپس کی لڑائی اور گناہوں پر اڑے رہنے اور توبہ نہ کرنے سے بھی ڈرایا گیا ہے۔ کیونکہ اللہ پاک نے سورۃ آل عمران میں فرمایا: اور اپنے برے کاموں پر جان بوجھ کر وہ اڑا نہیں کرتے ۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:48'''</div>
ہم سے محمد بن عرعرہ نے بیان کیا، وہ کہتے ہیں کہ ہم سے شعبہ نے بیان کیا، انہوں نے زبید بن حارث سے، کہا میں نے ابووائل سے مرجیہ کے بارے میں پوچھا، (وہ کہتے ہیں گناہ سے آدمی فاسق نہیں ہوتا) انہوں نے کہا کہ مجھ سے عبداللہ بن مسعود رضی اللہ عنہ نے بیان کیا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ مسلمان کو گالی دینے سے آدمی فاسق ہو جاتا ہے اور مسلمان سے لڑنا کفر ہے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:49'''</div>
ہم سے قتیبہ بن سعید نے بیان کیا، کہا ہم سے اسماعیل بن جعفر نے بیان کیا، انہوں نے حمید سے، انہوں نے انس رضی اللہ عنہ سے، کہا مجھ کو عبادہ بن صامت نے خبر دی کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم اپنے حجرے سے نکلے، لوگوں کو شب قدر بتانا چاہتے تھے (وہ کون سی رات ہے) اتنے میں دو مسلمان آپس میں لڑ پڑے، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، میں تو اس لیے باہر نکلا تھا کہ تم کو شب قدر بتلاؤں اور فلاں فلاں آدمی لڑ پڑے تو وہ میرے دل سے اٹھا لی گئی اور شاید اسی میں کچھ تمہاری بہتری ہو۔ (تو اب ایسا کرو کہ) شب قدر کو رمضان کی ستائیسویں، انتیسویں و پچیسویں رات میں ڈھونڈا کرو۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: جبرائیل علیہ السلام کا نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے ایمان ، اسلام ، احسان اور قیامت کے علم کے بارے میں پوچھنا'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اور اس کے جواب میں نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کا بیان فرمانا پھر آخر میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ یہ جبرائیل علیہ السلام تھے جو تم کو دین کی تعلیم دینے آئے تھے۔ یہاں آپ نے ان تمام باتوں کو (جو جبرائیل علیہ السلام کے سامنے بیان کی گئی تھیں) دین ہی قرار دیا اور ان باتوں کے بیان میں جو نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے ایمان سے متعلق عبدالقیس کے وفد کے سامنے بیان فرمائی تھی اور اللہ پاک کے اس ارشاد کی تفصیل میں کہ جو کوئی اسلام کے علاوہ کوئی دوسرا دین اختیار کرے گا وہ ہرگز قبول نہ کیا جائے گا۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:50'''</div>
ہم سے مسدد نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ ہم سے اسماعیل بن ابراہیم نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ ہم کو ابوحیان تیمی نے ابوزرعہ سے خبر دی، انہوں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے نقل کیا کہ ایک دن نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم لوگوں میں تشریف فرما تھے کہ آپ کے پاس ایک شخص آیا اور پوچھنے لگا کہ ایمان کسے کہتے ہیں۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ ایمان یہ ہے کہ تم اللہ پاک کے وجود اور اس کی وحدانیت پر ایمان لاؤ اور اس کے فرشتوں کے وجود پر اور اس (اللہ) کی ملاقات کے برحق ہونے پر اور اس کے رسولوں کے برحق ہونے پر اور مرنے کے بعد دوبارہ اٹھنے پر ایمان لاؤ۔ پھر اس نے پوچھا کہ اسلام کیا ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے پھر جواب دیا کہ اسلام یہ ہے کہ تم خالص اللہ کی عبادت کرو اور اس کے ساتھ کسی کو شریک نہ بناؤ اور نماز قائم کرو۔ اور زکوٰۃ فرض ادا کرو۔ اور رمضان کے روزے رکھو۔ پھر اس نے احسان کے متعلق پوچھا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا احسان یہ کہ تم اللہ کی عبادت اس طرح کرو گویا تم اسے دیکھ رہے ہو اگر یہ درجہ نہ حاصل ہو تو پھر یہ تو سمجھو کہ وہ تم کو دیکھ رہا ہے۔ پھر اس نے پوچھا کہ قیامت کب آئے گی۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اس کے بارے میں جواب دینے والا پوچھنے والے سے کچھ زیادہ نہیں جانتا (البتہ) میں تمہیں اس کی نشانیاں بتلا سکتا ہوں۔ وہ یہ ہیں کہ جب لونڈی اپنے آقا کو جنے گی اور جب سیاہ اونٹوں کے چرانے والے (دیہاتی لوگ ترقی کرتے کرتے) مکانات کی تعمیر میں ایک دوسرے سے بازی لے جانے کی کوشش کریں گے (یاد رکھو) قیامت کا علم ان پانچ چیزوں میں ہے جن کو اللہ کے سوا کوئی نہیں جانتا۔ پھر آپ نے یہ آیت پڑھی کہ اللہ ہی کو قیامت کا علم ہے کہ وہ کب ہو گی (آخر آیت تک) پھر وہ پوچھنے والا پیٹھ پھیر کر جانے لگا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اسے واپس بلا کر لاؤ۔ لوگ دوڑ پڑے مگر وہ کہیں نظر نہیں آیا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ وہ جبرائیل تھے جو لوگوں کو ان کا دین سکھانے آئے تھے۔ ابوعبداللہ (امام بخاری رحمہ اللہ) فرماتے ہیں کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے ان تمام باتوں کو ایمان ہی قرار دیا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: باب'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:51'''</div>
ہم سے ابراہیم بن حمزہ نے بیان کیا، کہا ہم سے ابراہیم بن سعد نے بیان کیا، انہوں نے صالح بن کیسان سے، انہوں نے ابن شہاب سے، انہوں نے عبیداللہ بن عبداللہ سے، ان کو عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما نے خبر دی، ان کو ابوسفیان بن حرب نے کہ ہرقل (روم کے بادشاہ) نے ان سے کہا۔ میں نے تم سے پوچھا تھا کہ اس رسول کے ماننے والے بڑھ رہے ہیں یا گھٹ رہے ہیں۔ تو نے جواب میں بتلایا کہ وہ بڑھ رہے ہیں۔ (ٹھیک ہے) ایمان کا یہی حال رہتا ہے یہاں تک کہ وہ پورا ہو جائے اور میں نے تجھ سے پوچھا تھا کہ کوئی اس کے دین میں آ کر پھر اس کو برا جان کر پھر جاتا ہے؟ تو نے کہا۔ نہیں، اور ایمان کا یہی حال ہے۔ جب اس کی خوشی دل میں سما جاتی ہے تو پھر اس کو کوئی برا نہیں سمجھ سکتا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس شخص کی فضیلت کے بیان میں جو اپنا دین قائم رکھنے کے لیے گناہ سے بچ گیا'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:52'''</div>
ہم سے ابونعیم نے بیان کیا، کہا ہم سے زکریا نے، انہوں نے عامر سے، کہا میں نے نعمان بن بشیر رضی اللہ عنہما سے سنا، وہ کہتے تھے میں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے سنا آپ صلی اللہ علیہ وسلم فرماتے تھے حلال کھلا ہوا ہے اور حرام بھی کھلا ہوا ہے اور ان دونوں کے درمیان بعض چیزیں شبہ کی ہیں جن کو بہت لوگ نہیں جانتے (کہ حلال ہیں یا حرام) پھر جو کوئی شبہ کی چیزوں سے بھی بچ گیا اس نے اپنے دین اور عزت کو بچا لیا اور جو کوئی ان شبہ کی چیزوں میں پڑ گیا اس کی مثال اس چرواہے کی ہے جو (شاہی محفوظ) چراگاہ کے آس پاس اپنے جانوروں کو چرائے۔ وہ قریب ہے کہ کبھی اس چراگاہ کے اندر گھس جائے (اور شاہی مجرم قرار پائے) سن لو ہر بادشاہ کی ایک چراگاہ ہوتی ہے۔ اللہ کی چراگاہ اس کی زمین پر حرام چیزیں ہیں۔ (پس ان سے بچو اور) سن لو بدن میں ایک گوشت کا ٹکڑا ہے جب وہ درست ہو گا سارا بدن درست ہو گا اور جہاں بگڑا سارا بدن بگڑ گیا۔ سن لو وہ ٹکڑا آدمی کا دل ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''اب: مال غنیمت سے پانچواں حصہ ادا کرنا بھی ایمان سے ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:53'''</div>
ہم سے علی بن جعد نے بیان کیا، کہا ہم کو شعبہ نے خبر دی، انہوں نے ابوجمرہ سے نقل کیا کہ میں عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما کے پاس بیٹھا کرتا تھا وہ مجھ کو خاص اپنے تخت پر بٹھاتے (ایک دفعہ) کہنے لگے کہ تم میرے پاس مستقل طور پر رہ جاؤ میں اپنے مال میں سے تمہارا حصہ مقرر کر دوں گا۔ تو میں دو ماہ تک ان کی خدمت میں رہ گیا۔ پھر کہنے لگے کہ عبدالقیس کا وفد جب نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس آیا تو آپ نے پوچھا کہ یہ کون سی قوم کے لوگ ہیں یا یہ وفد کہاں کا ہے؟ انہوں نے کہا کہ ربیعہ خاندان کے لوگ ہیں۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا مرحبا اس قوم کو یا اس وفد کو نہ ذلیل ہونے والے نہ شرمندہ ہونے والے (یعنی ان کا آنا بہت خوب ہے) وہ کہنے لگے اے اللہ کے رسول! ہم آپ کی خدمت میں صرف ان حرمت والے مہینوں میں آ سکتے ہیں کیونکہ ہمارے اور آپ کے درمیان مضر کے کافروں کا قبیلہ آباد ہے۔ پس آپ ہم کو ایک ایسی قطعی بات بتلا دیجئیے جس کی خبر ہم اپنے پچھلے لوگوں کو بھی کر دیں جو یہاں نہیں آئے اور اس پر عمل درآمد کر کے ہم جنت میں داخل ہو جائیں اور انہوں نے آپ سے اپنے برتنوں کے بارے میں بھی پوچھا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے ان کو چار باتوں کا حکم دیا اور چار قسم کے برتنوں کو استعمال میں لانے سے منع فرمایا۔ ان کو حکم دیا کہ ایک اکیلے اللہ پر ایمان لاؤ۔ پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے پوچھا کہ جانتے ہو ایک اکیلے اللہ پر ایمان لانے کا مطلب کیا ہے؟ انہوں نے کہا کہ اللہ اور اس کے رسول ہی کو معلوم ہے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اس بات کی گواہی دینا کہ اللہ کے سوا کوئی مبعود نہیں اور یہ کہ محمد صلی اللہ علیہ وسلم اس کے سچے رسول ہیں اور نماز قائم کرنا اور زکوٰۃ ادا کرنا اور رمضان کے روزے رکھنا اور مال غنیمت سے جو ملے اس کا پانچواں حصہ (مسلمانوں کے بیت المال میں) داخل کرنا اور چار برتنوں کے استعمال سے آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے ان کو منع فرمایا۔ سبز لاکھی مرتبان سے اور کدو کے بنائے ہوئے برتن سے، لکڑی کے کھودے ہوئے برتن سے، اور روغنی برتن سے اور فرمایا کہ ان باتوں کو حفظ کر لو اور ان لوگوں کو بھی بتلا دینا جو تم سے پیچھے ہیں اور یہاں نہیں آئے ہیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بات کے بیان میں کہ عمل بغیر نیت اور خلوص کے صحیح نہیں ہوتے اور ہر آدمی کو وہی ملے گا جو نیت کرے'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">تو عمل میں ایمان، وضو، نماز، زکوٰۃ، حج، روزہ اور سارے احکام آ گئے اور (سورۃ بنی اسرائیل میں) اللہ نے فرمایا اے پیغمبر! کہہ دیجیئے کہ ہر کوئی اپنے طریق یعنی اپنی نیت پر عمل کرتا ہے اور (اسی وجہ سے) آدمی اگر ثواب کی نیت سے اللہ کا حکم سمجھ کر اپنے گھر والوں پر خرچ کر دے تو اس میں بھی اس کو صدقہ کا ثواب ملتا ہے اور جب مکہ فتح ہو گیا تو نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا تھا کہ اب ہجرت کا سلسلہ ختم ہو گیا لیکن جہاد اور نیت کا سلسلہ باقی ہے۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:54'''</div>
ہم سے عبداللہ بن مسلمہ نے بیان کیا، کہا ہم کو امام مالک رحمہ اللہ نے خبر دی، انہوں نے یحییٰ بن سعید سے، انہوں نے محمد بن ابراہیم سے، انہوں نے علقمہ بن وقاص سے، انہوں نے عمر رضی اللہ عنہ سے کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا عمل نیت ہی سے صحیح ہوتے ہیں (یا نیت ہی کے مطابق ان کا بدلا ملتا ہے) اور ہر آدمی کو وہی ملے گا جو نیت کرے گا۔ پس جو کوئی اللہ اور اس کے رسول کی رضا کے لیے ہجرت کرے اس کی ہجرت اللہ اور اس کے رسول کی طرف ہو گی اور جو کوئی دنیا کمانے کے لیے یا کسی عورت سے شادی کرنے کے لیے ہجرت کرے گا تو اس کی ہجرت ان ہی کاموں کے لیے ہو گی۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:55'''</div>
ہم سے حجاج بن منہال نے بیان کیا، وہ کہتے ہیں کہ ہم سے شعبہ نے بیان کیا، وہ کہتے ہیں مجھ کو عدی بن ثابت نے خبر دی، انہوں نے عبداللہ بن یزید سے سنا، انہوں نے عبداللہ بن مسعود سے نقل کیا، انہوں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا جب آدمی ثواب کی نیت سے اپنے اہل و عیال پر خرچ کرے پس وہ بھی اس کے لیے صدقہ ہے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:56'''</div>
ہم سے حکم بن نافع نے بیان کیا، کہا ہم کو شعیب نے زہری سے خبر دی، انہوں نے کہا کہ مجھ سے عامر بن سعد نے سعد بن ابی وقاص سے بیان کیا، انہوں نے ان کو خبر دی کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا بیشک تو جو کچھ خرچ کرے اور اس سے تیری نیت اللہ کی رضا حاصل کرنی ہو تو تجھ کو اس کا ثواب ملے گا۔ یہاں تک کہ اس پر بھی جو تو اپنی بیوی کے منہ میں ڈالے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کا یہ فرمانا کہ دین سچے دل سے اللہ کی فرمانبرداری اور اس کے رسول اور مسلمان حاکموں اور تمام مسلمانوں کی خیر خواہی کا نام ہے'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اور اللہ نے (سورۃ التوبہ میں) فرمایا جب وہ اللہ اور اس کے رسول کی خیر خواہی میں رہیں۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:57'''</div>
ہم سے مسدد نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے یحییٰ بن سعید بن قطان نے بیان کیا، انہوں نے اسماعیل سے، انہوں نے کہا مجھ سے قیس بن ابی حازم نے بیان کیا، انہوں نے جریر بن عبداللہ بجلی رضی اللہ عنہ سے سنا، انہوں نے کہا نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے میں نے نماز قائم کرنے اور زکوٰۃ ادا کرنے اور ہر مسلمان کی خیر خواہی کرنے پر بیعت کی۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر:58'''</div>
ہم سے ابونعمان نے بیان کیا، کہا ہم سے ابوعوانہ نے بیان کیا، انہوں نے زیاد سے، انہوں نے علاقہ سے، کہا میں نے جریر بن عبداللہ سے سنا جس دن مغیرہ بن شعبہ (حاکم کوفہ) کا انتقال ہوا تو وہ خطبہ کے لیے کھڑے ہوئے اور اللہ کی تعریف اور خوبی بیان کی اور کہا تم کو اکیلے اللہ کا ڈر رکھنا چاہیے اس کا کوئی شریک نہیں اور تحمل اور اطمینان سے رہنا چاہیے اس وقت تک کہ کوئی دوسرا حاکم تمہارے اوپر آئے اور وہ ابھی آنے والا ہے۔ پھر فرمایا کہ اپنے مرنے والے حاکم کے لیے دعائے مغفرت کرو کیونکہ وہ (مغیرہ) بھی معافی کو پسند کرتا تھا پھر کہا کہ اس کے بعد تم کو معلوم ہونا چاہیے کہ میں ایک دفعہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس آیا اور میں نے عرض کیا کہ میں آپ سے اسلام پر بیعت کرتا ہوں آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے مجھ سے ہر مسلمان کی خیر خواہی کے لیے شرط کی، پس میں نے اس شرط پر آپ سے بیعت کر لی (پس) اس مسجد کے رب کی قسم کہ میں تمہارا خیرخواہ ہوں پھر استغفار کیا اور منبر سے اتر آئے۔
<center> '''صحیح بخاری''' </center>
</div>
o7czqhnncodsig8gvcp1a9laxdc7b67
کتاب علم کے بیان میں
0
380667
1178822
1120044
2025-07-04T13:07:01Z
Saddam19
860129
1178822
wikitext
text/x-wiki
<div align="right" dir="rtl">
{{header
| title = [[صحیح بخاری]]
| author = محمد بن اسماعیل بخاری
| translator =
| section =
| previous =
| previous2 =
| next =
| next2 =
| year =
| notes =
| categories = Urdu
| portal =
}}
[[File:Basmala.svg|center|550px]]
<div style="background: linear-gradient(135deg, #e6f7ff 0%, #f0f8ff 100%);
border: 3px solid #4a86e8;
border-radius: 15px;
padding: 25px;
box-shadow: 0 4px 12px rgba(0,0,0,0.1);
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
text-align: justify;
font-size: 18px;
line-height: 1.8;
color: #1a237e;">
<center>
<div style="font-size: 28px;
color: #0d47a1;
text-shadow: 2px 2px 4px rgba(0,0,0,0.1);
margin-bottom: 20px;
border-bottom: 2px dashed #4a86e8;
padding-bottom: 10px;
width: 80%;">
'''❀)ㅡㅡㅡ✧ کتاب علم کے بیان میں ✧ㅡㅡㅡ(❀'''
</div>
</center>
<div style="background-color: rgba(255,255,255,0.7);
padding: 20px;
border-radius: 10px;
border-left: 5px solid #4a86e8;">
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: علم کی فضیلت کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> جو تم میں ایماندار ہیں اور جن کو علم دیا گیا ہے اللہ ان کے درجات بلند کرے گا اور اللہ کو تمہارے کاموں کی خبر ہے۔ اور اللہ تعالیٰ نے(سورۃ طہٰ میں) فرمایا (کہ یوں دعا کیا کرو) پروردگار مجھ کو علم میں ترقی عطا فرما۔ </div>
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بیان میں کہ جس شخص سے علم کی کوئی بات پوچھی جائے اور وہ اپنی کسی دوسری بات میں مشغول ہو پس ( ادب کا تقاضا ہے کہ ) وہ پہلے اپنی بات پوری کر لے پھر پوچھنے والے کو جواب دے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 59'''</div>
ہم سے محمد بن سنان نے بیان کیا، کہا ہم سے فلیح نے بیان کیا (دوسری سند) اور مجھ سے ابراہیم بن المنذر نے بیان کیا، کہا مجھ سے میرے باپ (فلیح) نے بیان کیا، کہا ہلال بن علی نے، انہوں نے عطاء بن یسار سے نقل کیا، انہوں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے کہایک بار نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم لوگوں میں بیٹھے ہوئے ان سے باتیں کر رہے تھے۔ اتنے میں ایک دیہاتی آپ کے پاس آیا اور پوچھنے لگا کہ قیامت کب آئے گی؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم اپنی گفتگو میں مصروف رہے۔ بعض لوگ (جو مجلس میں تھے) کہنے لگے آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے دیہاتی کی بات سنی لیکن پسند نہیں کی اور بعض کہنے لگے کہ نہیں بلکہ آپ نے اس کی بات سنی ہی نہیں۔ جب آپ صلی اللہ علیہ وسلم اپنی باتیں پوری کر چکے تو میں سمجھتا ہوں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے یوں فرمایا وہ قیامت کے بارے میں پوچھنے والا کہاں گیا اس (دیہاتی) نے کہا (یا رسول اللہ!) میں موجود ہوں۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جب امانت (ایمانداری دنیا سے) اٹھ جائے تو قیامت قائم ہونے کا انتظار کر۔ اس نے کہا ایمانداری اٹھنے کا کیا مطلب ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جب (حکومت کے کاروبار) نالائق لوگوں کو سونپ دئیے جائیں تو قیامت کا انتظار کر۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس کے بارے میں جس نے علمی مسائل کے لیے اپنی آواز کو بلند کیا'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 60'''</div>
ہم سے ابوالنعمان نے بیان کیا، کہا ہم سے ابوعوانہ نے ابوبشر سے بیان کیا، انہوں نے یوسف بن ماہک سے، انہوں نے عبداللہ بن عمرو سے، انہوں نے کہا ایک سفر میں جو ہم نے کیا تھا نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم ہم سے پیچھے رہ گئے اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم ہم سے اس وقت ملے جب (عصر کی) نماز کا وقت آن پہنچا تھا ہم (جلدی جلدی) وضو کر رہے تھے۔ پس پاؤں کو خوب دھونے کے بدل ہم یوں ہی سا دھو رہے تھے۔ (یہ حال دیکھ کر) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے بلند آواز سے پکارا دیکھو ایڑیوں کی خرابی دوزخ سے ہونے والی ہے دو یا تین بار آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے (یوں ہی بلند آواز سے) فرمایا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: محدث کا لفظ «حدثنا أو ، أخبرنا وأنبأنا» استعمال کرنا صحیح ہے'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">جیسا کہ امام حمیدی نے کہا کہ ابن عیینہ کے نزدیک الفاظ «حدثنا» اور «اخبرنا» اور «انبانا» اور «سمعت» ایک ہی تھے اور عبداللہ بن مسعود رضی اللہ عنہ نے بھی یوں ہی کہا «حدثنا رسول الله صلى الله عليه وسلم» درحالیکہ آپ سچوں کے سچے تھے۔ اور شقیق نے عبداللہ بن مسعود سے نقل کیا، میں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے یہ بات سنی اور حذیفہ نے کہا کہ ہم سے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے دو حدیثیں بیان کیں اور ابوالعالیہ نے روایت کیا ابن عباس رضی اللہ عنہما سے انہوں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنے پروردگار سے اور انس رضی اللہ عنہ نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کی اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنے پروردگار سے۔ اور ابوہریرہ رضی اللہ عنہ نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کی۔ کہا آپ صلی اللہ علیہ وسلم اس کو تمہارے رب اللہ تبارک وتعالیٰ سے روایت کرتے ہیں۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 61'''</div>
ہم سے قتیبہ بن سعید نے بیان کیا، کہا ہم سے اسماعیل بن جعفر نے بیان کیا، انہوں نے عبداللہ بن دینار سے، انہوں نے عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما سے کہا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا درختوں میں ایک درخت ایسا ہے کہ اس کے پتے نہیں جھڑتے اور مسلمان کی مثال اسی درخت کی سی ہے۔ بتاؤ وہ کون سا درخت ہے؟ یہ سن کر لوگوں کا خیال جنگل کے درختوں کی طرف دوڑا۔ عبداللہ رضی اللہ عنہ نے کہا میرے دل میں آیا کہ وہ کھجور کا درخت ہے۔ مگر میں اپنی (کم سنی کی) شرم سے نہ بولا۔ آخر صحابہ نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم ہی سے پوچھا کہ وہ کون سا درخت ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا وہ کھجور کا درخت ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: استاد اپنے شاگردوں کا علم آزمانے کے لیے ان سے کوئی سوال کرے ( یعنی امتحان لینے کا بیان )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 62'''</div>
ہم سے خالد بن مخلد نے بیان کیا، کہا ہم سے سلیمان بن بلال نے بیان کیا، کہا ہم سے عبداللہ بن دینار نے بیان کیا، انہوں نے عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما سے انہوں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے کہ (ایک مرتبہ) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا درختوں میں سے ایک درخت ایسا ہے کہ اس کے پتے نہیں جھڑتے اور مسلمان کی بھی یہی مثال ہے بتلاؤ وہ کون سا درخت ہے؟ یہ سن کر لوگوں کے خیالات جنگل کے درختوں میں چلے گئے۔ عبداللہ نے کہا کہ میرے دل میں آیا کہ بتلا دوں کہ وہ کھجور کا درخت ہے لیکن (وہاں بہت سے بزرگ موجود تھے اس لیے) مجھ کو شرم آئی۔ آخر صحابہ نے عرض کیا یا رسول اللہ! آپ ہی بیان فرما دیجیئے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے بتلایا کہ وہ کھجور کا درخت ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: شاگرد کا استاد کے سامنے پڑھنا اور اس کو سنانا'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اور امام حسن بصری اور سفیان ثوری اور مالک نے شاگرد کے پڑھنے کو جائز کہا ہے اور بعض نے استاد کے سامنے پڑھنے کی دلیل ضمام بن ثعلبہ کی حدیث سے لی ہے۔ اس نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے عرض کیا تھا کہ کیا اللہ نے آپ کو یہ حکم فرمایا ہے کہ ہم لوگ نماز پڑھا کریں۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا ہاں۔ تو یہ (گویا) نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے سامنے پڑھنا ہی ٹھہرا۔ ضمام نے پھر جا کر اپنی قوم سے یہ بیان کیا تو انہوں نے اس کو جائز رکھا۔ ور امام مالک نے دستاویز سے دلیل لی جو قوم کے سامنے پڑھ کر سنائی جاتی ہے۔ وہ کہتے ہیں کہ ہم کو فلاں شخص نے دستاویز پر گواہ کیا اور پڑھنے والا پڑھ کر استاد کو سناتا ہے پھر کہتا ہے مجھ کو فلاں نے پڑھایا۔
ہم سے محمد بن سلام نے بیان کیا، کہا ہم سے محمد بن حسن واسطی نے بیان کیا، کہا انہوں نے عوف سے، انہوں نے حسن بصری سے،انہوں نے کہا عالم کے سامنے پڑھنے میں کوئی قباحت نہیں۔ اور ہم سے عبیداللہ بن موسیٰ نے بیان کیا، انہوں نے سفیان ثوری سے سنا، وہ کہتے تھے جب کوئی شخص محدث کو حدیث پڑھ کر سنائے تو کچھ قباحت نہیں اگر یوں کہے کہ اس نے مجھ سے بیان کیا۔ اور میں نے ابوعاصم سے سنا، وہ امام مالک اور سفیان ثوری کا قول بیان کرتے تھے کہ عالم کو پڑھ کر سنانا اور عالم کا شاگردوں کے سامنے پڑھنا دونوں برابر ہیں۔
</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 63'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، کہا ہم سے لیث نے بیان کیا، انہوں نے سعید مقبری سے، انہوں نے شریک بن عبداللہ بن ابی نمر سے، انہوں نے انس بن مالک سے سنا کہ ایک بار ہم مسجد میں نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ بیٹھے ہوئے تھے، اتنے میں ایک شخص اونٹ پر سوار ہو کر آیا اور اونٹ کو مسجد میں بٹھا کر باندھ دیا۔ پھر پوچھنے لگا (بھائیو) تم لوگوں میں محمد ( صلی اللہ علیہ وسلم ) کون سے ہیں۔ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم اس وقت لوگوں میں تکیہ لگائے بیٹھے ہوئے تھے۔ ہم نے کہا () محمد ( صلی اللہ علیہ وسلم ) یہ سفید رنگ والے بزرگ ہیں جو تکیہ لگائے ہوئے تشریف فرما ہیں۔ تب وہ آپ سے مخاطب ہوا کہ اے عبدالمطلب کے فرزند! آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا۔ کہو میں آپ کی بات سن رہا ہوں۔ وہ بولا میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے کچھ دینی باتیں دریافت کرنا چاہتا ہوں اور ذرا سختی سے بھی پوچھوں گا تو آپ اپنے دل میں برا نہ مانئے گا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا نہیں جو تمہارا دل چاہے پوچھو۔ تب اس نے کہا کہ میں آپ کو آپ کے رب اور اگلے لوگوں کے رب تبارک وتعالیٰ کی قسم دے کر پوچھتا ہوں کیا آپ کو اللہ نے دنیا کے سب لوگوں کی طرف رسول بنا کر بھیجا ہے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا ہاں یا میرے اللہ! پھر اس نے کہا میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم کو اللہ کی قسم دیتا ہوں کیا اللہ نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کو رات دن میں پانچ نمازیں پڑھنے کا حکم فرمایا ہے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا ہاں یا میرے اللہ! پھر کہنے لگا میں آپ کو اللہ کی قسم دے کر پوچھتا ہوں کہ کیا اللہ نے آپ کو یہ حکم دیا ہے کہ سال بھر میں اس مہینہ رمضان کے روزے رکھو۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا ہاں یا میرے اللہ! پھر کہنے لگا میں آپ صلی اللہ علیہ وسلمکو اللہ کی قسم دے کر پوچھتا ہوں کہ کیا اللہ نے آپ کو یہ حکم دیا ہے کہ آپ ہم میں سے جو مالدار لوگ ہیں ان سے زکوٰۃ وصول کر کے ہمارے محتاجوں میں بانٹ دیا کریں۔ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا ہاں یا میرے اللہ! تب وہ شخص کہنے لگا جو حکم آپ صلی اللہ علیہ وسلم اللہ کے پاس سے لائے ہیں، میں ان پر ایمان لایا اور میں اپنی قوم کے لوگوں کا جو یہاں نہیں آئے ہیں بھیجا ہوا (تحقیق حال کے لیے) آیا ہوں۔ میرا نام ضمام بن ثعلبہ ہے، میں بنی سعد بن بکر کے خاندان سے ہوں۔ اس حدیث کو (لیث کی طرح) موسیٰ اور علی بن عبدالحمید نے سلیمان سے روایت کیا، انہوں نے ثابت سے، انہوں نے انس سے، انہوں نے یہی مضمون نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلمسے نقل کیا ہے۔
ہم سے موسیٰ بن اسماعیل نے بیان کیا، کہا ہم سے سلیمان بن مغیرہ نے بیان کیا، کہا ہم سے ثابت نے انس سے نقل کیا، انہوں نے فرمایا کہ ہم کو قرآن کریم میں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے سوالات کرنے سے منع کر دیا گیا تھا اور ہم کو اسی لیے یہ بات پسند تھی کہ کوئی ہوشیار دیہاتی آئے اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے دینی امور پوچھے اور ہم سنیں۔ چنانچہ ایک دفعہ ایک دیہاتی آیا اور اس نے کہا کہ(اے محمد صلی اللہ علیہ وسلم !) ہمارے ہاں آپ کا مبلغ گیا تھا۔ جس نے ہم کو خبر دی کہ اللہ نے آپ کو اپنا رسول بنا کر بھیجا ہے، ایسا آپ کا خیال ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا اس نے بالکل سچ کہا ہے۔ پھر اس نے پوچھا کہ آسمان کس نے پیدا کئے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اللہ عزوجل نے۔ پھر اس نے پوچھا کہ زمین کس نے پیدا کی ہے اور پہاڑ کس نے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اللہ عزوجل نے۔ پھر اس نے پوچھا کہ ان میں نفع دینے والی چیزیں کس نے پیدا کی ہیں؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا اللہ عزوجل نے۔ پھر اس نے کہا کہ پس اس ذات کی قسم دے کر آپ سے پوچھتا ہوں جس نے زمین و آسمان اور پہاڑوں کو پیدا کیا اور اس میں منافع پیدا کئے کہ کیا اللہ عزوجل نے آپ کو اپنا رسول بنا کر بھیجا ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے جواب دیا کہ ہاں بالکل سچ ہے۔ (اللہ نے مجھ کو رسول بنایا ہے) پھر اس نے کہا کہ آپ کے مبلغ نے بتلایا ہے کہ ہم پر پانچ وقت کی نمازیں اور مال سے زکوٰۃ ادا کرنا اسلامی فرائض ہیں، کیا یہ درست ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا ہاں اس نے بالکل سچ کہا ہے۔ پھر اس نے کہا آپ کو اس ذات کی قسم دے کر پوچھتا ہوں جس نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کو رسول بنایا ہے کیا اللہ پاک ہی نے آپ کو ان چیزوں کا حکم فرمایا ہے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا ہاں بالکل درست ہے۔ پھر وہ بولا آپ کے قاصد کا خیال ہے کہ ہم میں سے جو طاقت رکھتا ہو اس پر بیت اللہ کا حج فرض ہے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا ہاں وہ سچا ہے۔ پھر وہ بولا میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم کو اس ذات کی قسم دے کر پوچھتا ہوں جس نے آپ کو رسول بنا کر بھیجا کہ کیا اللہ ہی نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کو یہ حکم فرمایا ہے؟ آپ نے جواب دیا کہ ہاں۔ پھر وہ کہنے لگا کہ قسم ہے اس ذات کی جس نے آپ کو حق کے ساتھ مبعوث فرمایا میں ان باتوں پر کچھ زیادہ کروں گا نہ کم کروں گا۔ (بلکہ ان ہی کے مطابق اپنی زندگی گزاروں گا) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا اگر اس نے اپنی بات کو سچ کر دکھایا تو وہ ضرور ضرور جنت میں داخل ہو جائے گا۔ (نوٹ: صنعانی نے کہا یہ حدیث اس مقام پر اسی ایک نسخہ بخاری میں ہے جو فربری پر پڑھا گیا اور کسی نسخہ میں نہیں ہے)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: مناولہ کا بیان اور اہل علم کا علمی باتیں لکھ کر ( دوسرے ) شہروں کو بھیجنا'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اور انس رضی اللہ عنہ نے فرمایا کہ عثمان رضی اللہ عنہ نے مصاحف (یعنی قرآن) لکھوائے اور انہیں چاروں طرف بھیج دیا۔ اور عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما، یحییٰ بن سعید، اور امام مالک رحمہ اللہ کے نزدیک یہ (کتابت) جائز ہے۔ اور بعض اہل حجاز نے مناولہ پر رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی اس حدیث سے استدلال کیا ہے جس میں آپ نے امیر لشکر کے لیے خط لکھا تھا۔ پھر (قاصد سے) فرمایا تھا کہ جب تک تم فلاں فلاں جگہ نہ پہنچ جاؤ اس خط کو مت پڑھنا۔ پھر جب وہ اس جگہ پہنچ گئے تو اس نے خط کو لوگوں کے سامنے پڑھا اور جو آپ صلی اللہ علیہ وسلم کا حکم تھا وہ انہیں بتلایا۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 64'''</div>
اسماعیل بن عبداللہ نے ہم سے بیان کیا، ان سے ابراہیم بن سعد نے صالح کے واسطے سے روایت کی، انہوں نے ابن شہاب سے، انہوں نے عبیداللہ بن عبداللہ بن عتبہ بن مسعود رضی اللہ عنہ سے نقل کیا کہ ان سے عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما نے بیان کیا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ایک شخص کو اپنا ایک خط دے کر بھیجا اور اسے یہ حکم دیا کہ اسے حاکم بحرین کے پاس لے جائے۔ بحرین کے حاکم نے وہ خط کسریٰ (شاہ ایران) کے پاس بھیج دیا۔ جس وقت اس نے وہ خط پڑھا تو چاک کر ڈالا (راوی کہتے ہیں) اور میرا خیال ہے کہ ابن مسیب نے (اس کے بعد) مجھ سے کہا کہ (اس واقعہ کو سن کر) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے اہل ایران کے لیے بددعا کی کہ وہ(بھی چاک شدہ خط کی طرح) ٹکڑے ٹکڑے ہو جائیں۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 65'''</div>
ہم سے ابوالحسن محمد بن مقاتل نے بیان کیا، ان سے عبداللہ نے، انہیں شعبہ نے قتادہ سے خبر دی، وہ انس بن مالک رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں، انہوں نے فرمایا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے (کسی بادشاہ کے نام دعوت اسلام دینے کے لیے) ایک خط لکھا یا لکھنے کا ارادہ کیا تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے کہا گیا کہ وہ بغیر مہر کے خط نہیں پڑھتے (یعنی بے مہر کے خط کو مستند نہیں سمجھتے) تب آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے چاندی کی انگوٹھی بنوائی۔ جس میں «محمد رسول الله» کندہ تھا۔ گویا میں (آج بھی) آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے ہاتھ میں اس کی سفیدی دیکھ رہا ہوں۔ (شعبہ راوی حدیث کہتے ہیں کہ) میں نے قتادہ سے پوچھا کہ یہ کس نے کہا (کہ) اس پر «محمد رسول الله» کندہ تھا؟ انہوں نے جواب دیا، انس رضی اللہ عنہ نے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: وہ شخص جو مجلس کے آخر میں بیٹھ جائے اور وہ شخص جو درمیان میں جہاں جگہ دیکھے بیٹھ جائے ( بشرطیکہ دوسروں کو تکلیف نہ ہو )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 66'''</div>
ہم سے اسماعیل نے بیان کیا، کہا ان سے مالک نے اسحاق بن عبداللہ بن ابی طلحہ کے واسطے سے ذکر کیا، بیشک ابومرہ مولیٰ عقیل بن ابی طالب نے انہیں ابوواقد اللیثی سے خبر دی کہ (ایک مرتبہ) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم مسجد میں تشریف فرما تھے اور لوگ آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے اردگرد بیٹھے ہوئے تھے کہ تین آدمی وہاں آئے (ان میں سے) دو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے سامنے پہنچ گئے اور ایک واپس چلا گیا۔ (راوی کہتے ہیں کہ) پھر وہ دونوں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے سامنے کھڑے ہو گئے۔ اس کے بعد ان میں سے ایک نے (جب) مجلس میں (ایک جگہ کچھ) گنجائش دیکھی، تو وہاں بیٹھ گیا اور دوسرا اہل مجلس کے پیچھے بیٹھ گیا اور تیسرا جو تھا وہ لوٹ گیا۔ تو جب رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم (اپنی گفتگو سے) فارغ ہوئے (تو صحابہ رضی اللہ عنہم سے) فرمایا کہ کیا میں تمہیں تین آدمیوں کے بارے میں نہ بتاؤں؟ تو (سنو) ان میں سے ایک نے اللہ سے پناہ چاہی اللہ نے اسے پناہ دی اور دوسرے کو شرم آئی تو اللہ بھی اس سے شرمایا (کہ اسے بھی بخش دیا) اور تیسرے شخص نے منہ موڑا، تو اللہ نے (بھی) اس سے منہ موڑ لیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے اس ارشاد کی تفصیل میں کہ بسا اوقات وہ شخص جسے ( حدیث ) پہنچائی جائے سننے والے سے زیادہ ( حدیث کو ) یاد رکھ لیتا ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 67'''</div>
ہم سے مسدد نے بیان کیا، ان سے بشر نے، ان سے ابن عون نے ابن سیرین کے واسطے سے، انہوں نے عبدالرحمٰن بن ابی بکرہ سے نقل کیا، انہوں نے اپنے باپ سے روایت کی کہ وہ (ایک دفعہ) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کا تذکرہ کرتے ہوئے کہنے لگے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم اپنے اونٹ پر بیٹھے ہوئے تھے اور ایک شخص نے اس کی نکیل تھام رکھی تھی، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے پوچھا آج یہ کون سا دن ہے؟ ہم خاموش رہے، حتیٰ کہ ہم سمجھے کہ آج کے دن کا آپ کوئی دوسرا نام اس کے نام کے علاوہ تجویز فرمائیں گے (پھر)آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، کیا آج قربانی کا دن نہیں ہے؟ ہم نے عرض کیا، بیشک۔ (اس کے بعد) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، یہ کون سا مہینہ ہے؟ ہم (اس پر بھی) خاموش رہے اور یہ (ہی) سمجھے کہ اس مہینے کا (بھی) آپ اس کے نام کے علاوہ کوئی دوسرا نام تجویز فرمائیں گے۔ پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، کیا یہ ذی الحجہ کا مہینہ نہیں ہے؟ ہم نے عرض کیا، بیشک۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، تو یقیناً تمہاری جانیں اور تمہارے مال اور تمہاری آبرو تمہارے درمیان اسی طرح حرام ہیں جس طرح آج کے دن کی حرمت تمہارے اس مہینے اور اس شہر میں ہے۔ پس جو شخص حاضر ہے اسے چاہیے کہ غائب کو یہ (بات) پہنچا دے، کیونکہ ایسا ممکن ہے کہ جو شخص یہاں موجود ہے وہ ایسے شخص کو یہ خبر پہنچائے، جو اس سے زیادہ (حدیث کا) یاد رکھنے والا ہو۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بیان میں کہ علم ( کا درجہ ) قول و عمل سے پہلے ہے'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اس لیے کہ اللہ تعالیٰ کا ارشاد ہے: «فاعلم أنه لا إله إلا الله» (آپ جان لیجیئے کہ اللہ کے سوا کوئی عبادت کے لائق نہیں ہے) تو(گویا) اللہ تعالیٰ نے علم سے ابتداء فرمائی اور (حدیث میں ہے) کہ علماء انبیاء کے وارث ہیں۔ (اور) پیغمبروں نے علم (ہی) کا ورثہ چھوڑا ہے۔ پھر جس نے علم حاصل کیا اس نے (دولت کی) بہت بڑی مقدار حاصل کر لی۔ اور جو شخص کسی راستے پر حصول علم کے لیے چلے، اللہ تعالیٰ اس کے لیے جنت کی راہ آسان کر دیتا ہے۔ اور اللہ تعالیٰ نے فرمایا کہ اللہ سے اس کے وہی بندے ڈرتے ہیں جو علم والے ہیں۔ اور (دوسری جگہ) فرمایا اور اس کو عالموں کے سوا کوئی نہیں سمجھتا۔ اور فرمایا، اور ان لوگوں (کافروں) نے کہا اگر ہم سنتے یا عقل رکھتے تو جہنمی نہ ہوتے۔ اور فرمایا، کیا علم والے اور جاہل برابر ہیں؟ اور رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، جس شخص کے ساتھ اللہ بھلائی کرنا چاہتا ہے تو اسے دین کی سمجھ عنایت فرما دیتا ہے۔ اور علم تو سیکھنے ہی سے آتا ہے۔ اور ابوذر رضی اللہ عنہ کا ارشاد ہے کہ اگر تم اس پر تلوار رکھ دو، اور اپنی گردن کی طرف اشارہ کیا، اور مجھے گمان ہو کہ میں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے جو ایک کلمہ سنا ہے، گردن کٹنے سے پہلے بیان کر سکوں گا تو یقیناً میں اسے بیان کر ہی دوں گا اور نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کا فرمان ہے کہ حاضر کو چاہیے کہ (میری بات) غائب کو پہنچا دے اور ابن عباس رضی اللہ عنہما نے کہا ہے کہ آیت «كونوا ربانيين» سے مراد حکماء، فقہاء، علماء ہیں۔ اور «رباني» اس شخص کو کہا جاتا ہے جو بڑے مسائل سے پہلے چھوٹے مسائل سمجھا کر لوگوں کی (علمی) تربیت کرے۔</div>
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''اب: نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کا لوگوں کی رعایت کرتے ہوئے نصیحت فرمانے اور تعلیم دینے کے بیان میں تاکہ انہیں ناگوار نہ ہو'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 68'''</div>
ہم سے محمد بن یوسف نے بیان کیا، انہیں سفیان نے اعمش سے خبر دی، وہ ابووائل سے روایت کرتے ہیں، وہ عبداللہ بن مسعود رضی اللہ عنہ سے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ہمیں نصیحت فرمانے کے لیے کچھ دن مقرر کر دیئے تھے اس ڈر سے کہ کہیں ہم کبیدہ خاطر نہ ہو جائیں۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 69'''</div>
ہم سے محمد بن بشار نے بیان کیا، ان سے یحییٰ بن سعید نے، ان سے شعبہ نے، ان سے ابوالتیاح نے، انہوں نے انس بن مالک رضی اللہ عنہ سے نقل کیا، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، آسانی کرو اور سختی نہ کرو اور خوش کرو اور نفرت نہ دلاؤ۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ کوئی شخص اہل علم کے لیے کچھ دن مقرر کر دے ( تو یہ جائز ہے ) یعنی استاد اپنے شاگردوں کے لیے اوقات مقرر کر سکتا ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 70'''</div>
ہم سے عثمان بن ابی شیبہ نے بیان کیا، ان سے جریر نے منصور کے واسطے سے نقل کیا، وہ ابووائل سے روایت کرتے ہیں کہ عبداللہ(ابن مسعود) رضی اللہ عنہ ہر جمعرات کے دن لوگوں کو وعظ سنایا کرتے تھے۔ ایک آدمی نے ان سے کہا اے ابوعبدالرحمٰن! میں چاہتا ہوں کہ تم ہمیں ہر روز وعظ سنایا کرو۔ انہوں نے فرمایا، تو سن لو کہ مجھے اس امر سے کوئی چیز مانع ہے تو یہ کہ میں یہ بات پسند نہیں کرتا کہ کہیں تم تنگ نہ ہو جاؤ اور میں وعظ میں تمہاری فرصت کا وقت تلاش کیا کرتا ہوں جیسا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم اس خیال سے کہ ہم کبیدہ خاطر نہ ہو جائیں، وعظ کے لیے ہمارے اوقات فرصت کا خیال رکھتے تھے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ اللہ تعالیٰ جس شخص کے ساتھ بھلائی کرنا چاہتا ہے اسے دین کی سمجھ عنایت فرما دیتا ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 71'''</div>
ہم سے سعید بن عفیر نے بیان کیا، ان سے وہب نے یونس کے واسطے سے نقل کیا، وہ ابن شہاب سے نقل کرتے ہیں، ان سے حمید بن عبدالرحمٰن نے کہا کہ میں نے معاویہ سے سنا۔ وہ خطبہ میں فرما رہے تھے کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو یہ فرماتے ہوئے سنا کہ جس شخص کے ساتھ اللہ تعالیٰ بھلائی کا ارادہ کرے اسے دین کی سمجھ عنایت فرما دیتا ہے اور میں تو محض تقسیم کرنے والا ہوں، دینے والا تو اللہ ہی ہے اور یہ امت ہمیشہ اللہ کے حکم پر قائم رہے گی اور جو شخص ان کی مخالفت کرے گا، انہیں نقصان نہیں پہنچا سکے گا، یہاں تک کہ اللہ کا حکم (قیامت) آ جائے (اور یہ عالم فنا ہو جائے)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: علم میں سمجھداری سے کام لینے کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 72'''</div>
ہم سے علی (بن مدینی) نے بیان کیا، ان سے سفیان نے، ان سے ابن ابی نجیح نے مجاہد کے واسطے سے نقل کیا، وہ کہتے ہیں کہ میں عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما کے ساتھ مدینے تک رہا، میں نے (اس) ایک حدیث کے سوا ان سے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی کوئی اور حدیث نہیں سنی، وہ کہتے تھے کہ ہم رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت میں حاضر تھے کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس کھجور کا ایک گابھا لایا گیا۔ (اسے دیکھ کر) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ درختوں میں ایک درخت ایسا ہے اس کی مثال مسلمان کی طرح ہے۔ (ابن عمر رضی اللہ عنہما کہتے ہیں کہ یہ سن کر) میں نے ارادہ کیا کہ عرض کروں کہ وہ (درخت) کھجور کا ہے مگر چونکہ میں سب میں چھوٹا تھا اس لیے خاموش رہا۔ (پھر) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے خود ہی فرمایا کہ وہ کھجور ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: علم و حکمت میں رشک کرنے کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اور عمر رضی اللہ عنہ کا ارشاد ہے کہ سردار بننے سے پہلے سمجھدار بنو (یعنی دین کا علم حاصل کرو) اور ابوعبداللہ (امام بخاری رحمہ اللہ)فرماتے ہیں کہ سردار بنائے جانے کے بعد بھی علم حاصل کرو، کیونکہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے اصحاب رضی اللہ عنہم نے بڑھاپے میں بھی دین سیکھا۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 73'''</div>
ہم سے حمیدی نے بیان کیا، ان سے سفیان نے، ان سے اسماعیل بن ابی خالد نے دوسرے لفظوں میں بیان کیا، ان لفظوں کے علاوہ جو زہری نے ہم سے بیان کئے، وہ کہتے ہیں میں نے قیس بن ابی حازم سے سنا، انہوں نے عبداللہ بن مسعود رضی اللہ عنہ سے سنا، وہ کہتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کا ارشاد ہے کہ حسد صرف دو باتوں میں جائز ہے۔ ایک تو اس شخص کے بارے میں جسے اللہ نے دولت دی ہو اور وہ اس دولت کو راہ حق میں خرچ کرنے پر بھی قدرت رکھتا ہو اور ایک اس شخص کے بارے میں جسے اللہ نے حکمت(کی دولت) سے نوازا ہو اور وہ اس کے ذریعہ سے فیصلہ کرتا ہو اور (لوگوں کو) اس حکمت کی تعلیم دیتا ہو۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: موسیٰ علیہ السلام کے خضر علیہ السلام کے پاس دریا میں جانے کے ذکر میں '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اور اللہ تعالیٰ کا ارشاد (جو موسیٰ علیہ السلام کا قول ہے) کیا میں تمہارے ساتھ چلوں اس شرط پر کہ تم مجھے (اپنے علم سے کچھ) سکھاؤ۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 74'''</div>
ہم سے محمد بن غریر زہری نے بیان کیا، ان سے یعقوب بن ابراہیم نے، ان سے ان کے باپ (ابراہیم) نے، انہوں نے صالح سے سنا، انہوں نے ابن شہاب سے، وہ بیان کرتے ہیں کہ انہیں عبیداللہ بن عبداللہ نے ابن عباس رضی اللہ عنہما کے واسطے سے خبر دی کہ وہ اور حر بن قیس بن حصن فزاری موسیٰ علیہ السلام کے ساتھی کے بارے میں بحثے۔ ابن عباس رضی اللہ عنہما نے فرمایا کہ وہ خضر علیہ السلام تھے۔ پھر ان کے پاس سے ابی بن کعب گزرے تو عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما نے انہیں بلایا اور کہا کہ میں اور میرے یہ رفیق موسیٰ علیہ السلام کے اس ساتھی کے بارے میں بحث کر رہے ہیں جس سے انہوں نے ملاقات چاہی تھی۔ کیا آپ نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے اس کے بارے میں کچھ ذکر سنا ہے۔ انہوں نے کہا، ہاں میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو یہ فرماتے ہوئے سنا ہے۔ ایک دن موسیٰ بنی اسرائیل کی ایک جماعت میں بیٹھے ہوئے تھے کہ اتنے میں ایک شخص آیا اور اس نے آپ سے پوچھا کیا آپ جانتے ہیں کہ(دنیا میں) کوئی آپ سے بھی بڑھ کر عالم موجود ہے؟ موسیٰ علیہ السلام نے فرمایا نہیں۔ اس پر اللہ تعالیٰ نے موسیٰ علیہ اسلام کے پاس وحی بھیجی کہ ہاں ہمارا بندہ خضر ہے (جس کا علم تم سے زیادہ ہے) موسیٰ علیہ السلام نے اللہ سے دریافت کیا کہ خضر علیہ السلام سے ملنے کی کیا صورت ہے؟ اللہ تعالیٰ نے ایک مچھلی کو ان سے ملاقات کی علامت قرار دیا اور ان سے کہہ دیا کہ جب تم اس مچھلی کو گم کر دو تو(واپس) لوٹ جاؤ، تب خضر سے تمہاری ملاقات ہو گی۔ تب موسیٰ (چلے اور) دریا میں مچھلی کی علامت تلاش کرتے رہے۔ اس وقت ان کے ساتھی نے کہا جب ہم پتھر کے پاس تھے، کیا آپ نے دیکھا تھا، میں اس وقت مچھلی کا کہنا بھول گیا اور شیطان ہی نے مجھے اس کا ذکر بھلا دیا۔ موسیٰ علیہ السلام نے کہا، اسی مقام کی ہمیں تلاش تھی۔ تب وہ اپنے نشانات قدم پر (پچھلے پاؤں) باتیں کرتے ہوئے لوٹے(وہاں) انہوں نے خضر علیہ السلام کو پایا۔ پھر ان کا وہی قصہ ہے جو اللہ نے اپنی کتاب قرآن میں بیان کیا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کا یہ فرمان کہ اللہ اسے قرآن کا علم عطا فرمائیو ! '''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 75'''</div>
ہم سے ابومعمر نے بیان کیا، ان سے عبدالوارث نے، ان سے خالد نے عکرمہ کے واسطے سے بیان کیا، وہ ابن عباس رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں۔ انہوں نے فرمایا کہ (ایک مرتبہ) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے مجھے (سینے سے) لگا لیا اور دعا دیتے ہوئے فرمایا کہ اے اللہ اسے علم کتاب (قرآن) عطا فرمائیو ۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ بچے کا ( حدیث ) سننا کس عمر میں صحیح ہے ؟'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 76'''</div>
ہم سے اسماعیل نے بیان کیا، ان سے مالک نے، ان سے ابن شہاب نے، ان سے عبیداللہ بن عبداللہ بن عتبہ نے، وہ عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں کہ میں (ایک مرتبہ) گدھی پر سوار ہو کر چلا، اس زمانے میں، میں بلوغ کے قریب تھا۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم منیٰ میں نماز پڑھ رہے تھے اور آپ کے سامنے دیوار (کی آڑ) نہ تھی، تو میں بعض صفوں کے سامنے سے گزرا اور گدھی کو چھوڑ دیا۔ وہ چرنے لگی، جب کہ میں صف میں شامل ہو گیا (مگر) کسی نے مجھے اس بات پر ٹوکا نہیں۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 77'''</div>
ہم سے محمد بن یوسف نے بیان کیا، ان سے ابومسہر نے، ان سے محمد بن حرب نے، ان سے زبیدی نے زہری کے واسطے سے بیان کیا، وہ محمود بن الربیع سے نقل کرتے ہیں، انہوں نے کہا کہ مجھے یاد ہے کہ (ایک مرتبہ) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ایک ڈول سے منہ میں پانی لے کر میرے چہرے پر کلی فرمائی، اور میں اس وقت پانچ سال کا تھا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: علم کی تلاش میں نکلنے کے بارے میں '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> جابر بن عبداللہ کا ایک حدیث کی خاطر عبداللہ بن انیس کے پاس جانے کے لیے ایک ماہ کی مسافت طے کرنا۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 78'''</div>
ہم سے ابوالقاسم خالد بن خلی قاضی حمص نے بیان کیا، ان سے محمد بن حرب نے، اوزاعی کہتے ہیں کہ ہمیں زہری نے عبیداللہ ابن عبداللہ بن عتبہ بن مسعود سے خبر دی، وہ عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں کہ وہ اور حر بن قیس بن حصن فزاری موسیٰ علیہ السلام کے ساتھی کے بارے میں جھگڑے۔ (اس دوران میں) ان کے پاس سے ابی بن کعب گزرے، تو ابن عباس رضی اللہ عنہما نے انہیں بلا لیا اور کہا کہ میں اور میرے (یہ) ساتھی موسیٰ علیہ السلام کے ساتھی کے بارے میں بحث کر رہے ہیں جس سے ملنے کی موسیٰ علیہ السلام نے (اللہ سے) دعا کی تھی۔ کیا آپ نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو کچھ ان کا ذکر فرماتے ہوئے سنا ہے؟ ابی نے کہا کہ ہاں! میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو ان کا حال بیان فرماتے ہوئے سنا ہے۔ آپ فرما رہے تھے کہ ایک بار موسیٰ علیہ السلام بنی اسرائیل کی ایک جماعت میں تھے کہ اتنے میں ایک شخص آیا اور کہنے لگا کیا آپ جانتے ہیں کہ دنیا میں آپ سے بھی بڑھ کر کوئی عالم موجود ہے۔ موسیٰ علیہ السلام نے فرمایا کہ نہیں۔ تب اللہ تعالیٰ نے موسیٰ علیہ السلام پر وحی نازل کی کہ ہاں ہمارا بندہ خضر (علم میں تم سے بڑھ کر) ہے۔ تو موسیٰ علیہ السلام نے ان سے ملنے کی راہ دریافت کی، اس وقت اللہ تعالیٰ نے (ان سے ملاقات کے لیے) مچھلی کو نشانی قرار دیا اور ان سے کہہ دیا کہ جب تم مچھلی کو نہ پاؤ تو لوٹ جانا، تب تم خضر علیہ السلام سے ملاقات کر لو گے۔ موسیٰ علیہ السلام دریا میں مچھلی کے نشان کا انتظار کرتے رہے۔ تب ان کے خادم نے ان سے کہا۔ کیا آپ نے دیکھا تھا کہ جب ہم پتھر کے پاس تھے، تو میں (وہاں) مچھلی بھول گیا۔ اور مجھے شیطان ہی نے غافل کر دیا۔ موسیٰ علیہ السلام نے کہا کہ ہم اسی (مقام) کے تو متلاشی تھے، تب وہ اپنے (قدموں کے) نشانوں پر باتیں کرتے ہوئے واپس لوٹے۔ (وہاں) خضر علیہ السلام کو انہوں نے پایا۔ پھر ان کا قصہ وہی ہے جو اللہ تعالیٰ نے اپنی کتاب میں بیان فرمایا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: پڑھنے اور پڑھانے والے کی فضیلت کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 79'''</div>
ہم سے محمد بن علاء نے بیان کیا، ان سے حماد بن اسامہ نے برید بن عبداللہ کے واسطے سے نقل کیا، وہ ابی بردہ سے روایت کرتے ہیں، وہ ابوموسیٰ سے اور وہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اللہ تعالیٰ نے مجھے جس علم و ہدایت کے ساتھ بھیجا ہے اس کی مثال زبردست بارش کی سی ہے جو زمین پر (خوب) برسے۔ بعض زمین جو صاف ہوتی ہے وہ پانی کو پی لیتی ہے اور بہت بہت سبزہ اور گھاس اگاتی ہے اور بعض زمین جو سخت ہوتی ہے وہ پانی کو روک لیتی ہے اس سے اللہ تعالیٰ لوگوں کو فائدہ پہنچاتا ہے۔ وہ اس سے سیراب ہوتے ہیں اور سیراب کرتے ہیں۔ اور کچھ زمین کے بعض خطوں پر پانی پڑتا ہے جو بالکل چٹیل میدان ہوتے ہیں۔ نہ پانی روکتے ہیں اور نہ ہی سبزہ اگاتے ہیں۔ تو یہ اس شخص کی مثال ہے جو دین میں سمجھ پیدا کرے اور نفع دے، اس کو وہ چیز جس کے ساتھ میں مبعوث کیا گیا ہوں۔ اس نے علم دین سیکھا اور سکھایا اور اس شخص کی مثال جس نے سر نہیں اٹھایا (یعنی توجہ نہیں کی) اور جو ہدایت دے کر میں بھیجا گیا ہوں اسے قبول نہیں کیا۔ امام بخاری رحمہ اللہ فرماتے ہیں کہ ابن اسحاق نے ابواسامہ کی روایت سے «قبلت الماء» کا لفظ نقل کیا ہے۔ قاعاس خطہٰ زمین کو کہتے ہیں جس پر پانی چڑھ جائے (مگر ٹھہرے نہیں) اور «صفصف»اس زمین کو کہتے ہیں جو بالکل ہموار ہو۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: علم کے زوال اور جہل کی اشاعت کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اور ربیعہ کا قول ہے کہ جس کے پاس کچھ علم ہو، اسے یہ جائز نہیں کہ (دوسرے کام میں لگ کر علم کو چھوڑ دے اور) اپنے آپ کو ضائع کر دے۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 80'''</div>
ہم سے عمران بن میسرہ نے بیان کیا، ان سے عبدالوارث نے ابوالتیاح کے واسطے سے نقل کیا، وہ انس سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا۔ علامات قیامت میں سے یہ ہے کہ (دینی) علم اٹھ جائے گا اور جہل ہی جہل ظاہر ہو جائے گا۔ اور(علانیہ) شراب پی جائے گی اور زنا پھیل جائے گا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 81'''</div>
ہم سے مسدد نے بیان کیا ان سے یحییٰ نے شعبہ سے نقل کیا، وہ قتادہ سے اور قتادہ انس سے روایت کرتے ہیں، انہوں نے فرمایا کہ میں تم سے ایک ایسی حدیث بیان کرتا ہوں جو میرے بعد تم سے کوئی نہیں بیان کرے گا، میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو یہ فرماتے ہوئے سنا کہ علامات قیامت میں سے یہ ہے کہ علم (دین) کم ہو جائے گا۔ جہل ظاہر ہو جائے گا۔ زنا بکثرت ہو گا۔ عورتیں بڑھ جائیں گی اور مرد کم ہو جائیں گے۔ حتیٰ کہ 50 عورتوں کا نگراں صرف ایک مرد رہ جائے گا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: علم کی فضیلت کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 82'''</div>
ہم سے سعید بن عفیر نے بیان کیا، انہوں نے کہا مجھ سے لیث نے، ان سے عقیل نے ابن شہاب کے واسطے سے نقل کیا، وہ حمزہ بن عبداللہ بن عمر سے نقل کرتے ہیں کہ عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما نے فرمایا میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو یہ فرماتے ہوئے سنا ہے کہ میں سو رہا تھا (اسی حالت میں) مجھے دودھ کا ایک پیالہ دیا گیا۔ میں نے (خوب اچھی طرح) پی لیا۔ حتیٰ کہ میں نے دیکھا کہ تازگی میرے ناخنوں سے نکل رہی ہے۔ پھر میں نے اپنا بچا ہوا (دودھ) عمر بن الخطاب کو دے دیا۔ صحابہ رضی اللہ عنہم نے پوچھا آپ نے اس کی کیا تعبیر لی؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا علم۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: جانور وغیرہ پر سوار ہو کر فتویٰ دینا جائز ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 83'''</div>
ہم سے اسماعیل نے بیان کیا، ان سے مالک نے ابن شہاب کے واسطے سے بیان کیا، وہ عیسیٰ بن طلحہ بن عبیداللہ سے روایت کرتے ہیں، وہ عبداللہ بن عمرو بن العاص سے نقل کرتے ہیں کہ حجۃ الوداع میں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم لوگوں کے مسائل دریافت کرنے کی وجہ سے منیٰ میں ٹھہر گئے۔ تو ایک شخص آیا اور اس نے کہا کہ میں نے بےخبری میں ذبح کرنے سے پہلے سر منڈا لیا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا (اب) ذبح کر لے اور کچھ حرج نہیں۔ پھر دوسرا آدمی آیا، اس نے کہا کہ میں نے بےخبری میں رمی کرنے سے پہلے قربانی کر لی۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا (اب) رمی کر لے۔ (اور پہلے کر دینے سے) کچھ حرج نہیں۔ ابن عمرو کہتے ہیں (اس دن) آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے جس چیز کا بھی سوال ہوا، جو کسی نے آگے اور پیچھے کر لی تھی۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے یہی فرمایا کہ اب کر لے اور کچھ حرج نہیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس شخص کے بارے میں جو ہاتھ یا سر کے اشارے سے فتویٰ کا جواب دے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 84'''</div>
ہم سے موسیٰ بن اسماعیل نے بیان کیا، ان سے وہیب نے، ان سے ایوب نے عکرمہ کے واسطے سے نقل کیا، وہ ابن عباس رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے آپ کے (آخری) حج میں کسی نے پوچھا کہ میں نے رمی کرنے (یعنی کنکر پھینکنے) سے پہلے ذبح کر لیا، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے ہاتھ سے اشارہ کیا (اور) فرمایا کچھ حرج نہیں۔ کسی نے کہا کہ میں نے ذبح سے پہلے حلق کرا لیا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے سر سے اشارہ فرما دیا کہ کچھ حرج نہیں۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 85'''</div>
ہم سے مکی ابن ابراہیم نے بیان کیا، انہیں حنظلہ نے سالم سے خبر دی، انہوں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے سنا، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ (ایک وقت ایسا آئے گا کہ جب) علم اٹھا لیا جائے گا۔ جہالت اور فتنے پھیل جائیں گے اور ہرج بڑھ جائے گا۔ آپ سے پوچھا گیا کہ یا رسول اللہ! ہرج سے کیا مراد ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنے ہاتھ کو حرکت دے کر فرمایا اس طرح، گویا آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اس سے قتل مراد لیا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 86'''</div>
ہم سے موسیٰ بن اسماعیل نے بیان کیا، ان سے وہیب نے، ان سے ہشام نے فاطمہ کے واسطے سے نقل کیا، وہ اسماء سے روایت کرتی ہیں کہ میں عائشہ رضی اللہ عنہا کے پاس آئی، وہ نماز پڑھ رہی تھیں، میں نے کہا کہ لوگوں کا کیا حال ہے؟ تو انہوں نے آسمان کی طرف اشارہ کیا (یعنی سورج کو گہن لگا ہے) اتنے میں لوگ (نماز کے لیے) کھڑے ہو گئے۔ عائشہ رضی اللہ عنہا نے کہا، اللہ پاک ہے۔ میں نے کہا (کیا یہ گہن) کوئی (خاص) نشانی ہے؟ انہوں نے سر سے اشارہ کیا یعنی ہاں! پھر میں (بھی نماز کے لیے) کھڑی ہو گئی۔ حتیٰ کہ مجھے غش آنے لگا، تو میں اپنے سر پر پانی ڈالنے لگی۔ پھر (نماز کے بعد) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے اللہ تعالیٰ کی تعریف اور اس کی صفت بیان فرمائی، پھر فرمایا، جو چیز مجھے پہلے دکھلائی نہیں گئی تھی آج وہ سب اس جگہ میں نے دیکھ لی، یہاں تک کہ جنت اور دوزخ کو بھی دیکھ لیا اور مجھ پر یہ وحی کی گئی کہ تم اپنی قبروں میں آزمائے جاؤ گے، «مثل» یا «قرب» کا کون سا لفظ اسماء نے فرمایا، میں نہیں جانتی، فاطمہ کہتی ہیں (یعنی) فتنہ دجال کی طرح (آزمائے جاؤ گے) کہا جائے گا (قبر کے اندر کہ) تم اس آدمی کے بارے میں کیا جانتے ہو؟ تو جو صاحب ایمان یا صاحب یقین ہو گا، کون سا لفظ فرمایا اسماء رضی اللہ عنہا نے، مجھے یاد نہیں۔ وہ کہے گا وہ محمد اللہ کے رسول صلی اللہ علیہ وسلم ہیں، جو ہمارے پاس اللہ کی ہدایت اور دلیلیں لے کر آئے تو ہم نے ان کو قبول کر لیا اور ان کی پیروی کی وہ محمد صلی اللہ علیہ وسلم ہیں۔ تین بار (اسی طرح کہے گا) پھر (اس سے) کہہ دیا جائے گا کہ آرام سے سو جا بیشک ہم نے جان لیا کہ تو محمد صلی اللہ علیہ وسلم پر یقین رکھتا تھا۔ اور بہرحال منافق یا شکی آدمی، میں نہیں جانتی کہ ان میں سے کون سا لفظ اسماء رضی اللہ عنہا نے کہا۔ تو وہ(منافق یا شکی آدمی) کہے گا کہ جو لوگوں کو میں نے کہتے سنا میں نے (بھی) وہی کہہ دیا۔ (باقی میں کچھ نہیں جانتا۔)
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کا قبیلہ عبدالقیس کے وفد کو اس پر آمادہ کرنا کہ وہ ایمان لائیں اور علم کی باتیں یاد رکھیں اور اپنے پیچھے رہ جانے والوں کو بھی خبر کر دیں'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اور مالک بن الحویرث نے فرمایا کہ ہمیں نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اپنے گھر والوں کے پاس لوٹ کر انہیں (دین) علم سکھاؤ۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 87'''</div>
ہم سے محمد بن بشار نے بیان کیا، ان سے غندر نے، ان سے شعبہ نے ابوجمرہ کے واسطے سے بیان کیا کہ میں ابن عباس رضی اللہ عنہما اور لوگوں کے درمیان ترجمانی کے فرائض انجام دیتا تھا (ایک مرتبہ) ابن عباس رضی اللہ عنہما نے کہا کہ قبیلہ عبدالقیس کا وفد رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت میں آیا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے دریافت فرمایا کہ کون سا وفد ہے؟ یا یہ کون لوگ ہیں؟ انہوں نے کہا کہ ربیعہ خاندان (کے لوگ ہیں) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ مبارک ہو قوم کو (آنا) یا مبارک ہو اس وفد کو (جو کبھی) نہ رسوا ہو نہ شرمندہ ہو (اس کے بعد) انہوں نے عرض کیا کہ ہم ایک دور دراز کونے سے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس آئے ہیں اور ہمارے اور آپ کے درمیان کفار مضر کا یہ قبیلہ (پڑتا) ہے (اس کے خوف کی وجہ سے) ہم حرمت والے مہینوں کے علاوہ اور ایام میں نہیں آ سکتے۔ اس لیے ہمیں کوئی ایسی (قطعی) بات بتلا دیجیئے کہ جس کی ہم اپنے پیچھے رہ جانے والے لوگوں کو خبر دے دیں۔ (اور) اس کی وجہ سے ہم جنت میں داخل ہو سکیں۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے انہیں چار باتوں کا حکم دیا اور چار سے روک دیا۔ اول انہیں حکم دیا کہ ایک اللہ پر ایمان لائیں۔ (پھر) فرمایا کہ کیا تم جانتے ہو کہ ایک اللہ پر ایمان لانے کا کیا مطلب ہے؟ انہوں نے عرض کیا، اللہ اور اس کا رسول زیادہ جانتے ہیں۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا (ایک اللہ پر ایمان لانے کا مطلب یہ ہے کہ) اس بات کا اقرار کرنا کہ اللہ کے سوا کوئی معبود نہیں اور یہ کہ محمد ( صلی اللہ علیہ وسلم ) اللہ کے سچے رسول ہیں اور نماز قائم کرنا، زکوٰۃ ادا کرنا اور ماہ رمضان کے روزے رکھنا اور یہ کہ تم مال غنیمت سے پانچواں حصہ ادا کرو اور چار چیزوں سے منع فرمایا، دباء، حنتم، اور مزفت کے استعمال سے۔ اور (چوتھی چیز کے بارے میں) شعبہ کہتے ہیں کہ ابوجمرہ بسا اوقات «نقير» کہتے تھے اور بسا اوقات «مقير» ۔ (اس کے بعد) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ ان (باتوں کو) یاد رکھو اور اپنے پیچھے (رہ جانے) والوں کو بھی ان کی خبر کر دو۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: جب کوئی مسئلہ درپیش ہو تو اس کے لیے سفر کرنا ( کیسا ہے ؟ )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 88'''</div>
ہم سے ابوالحسن محمد بن مقاتل نے بیان کیا، انہیں عبداللہ نے خبر دی، انہیں عمر بن سعید بن ابی حسین نے خبر دی، ان سے عبداللہ بن ابی ملیکہ نے عقبہ ابن الحارث کے واسطے سے نقل کیا کہ عقبہ نے ابواہاب بن عزیز کی لڑکی سے نکاح کیا تو ان کے پاس ایک عورت آئی اور کہنے لگی کہ میں نے عقبہ کو اور جس سے اس کا نکاح ہوا ہے، اس کو دودھ پلایا ہے۔ نہ تو نے کبھی مجھے بتایا ہے۔ (یہ سن کر) عقبہ نے کہا، مجھے نہیں معلوم کہ تو نے مجھے دودھ پلایا ہے اور نہ تو نے کبھی مجھے بتایا ہے۔ تب عقبہ سوار ہو کر رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت میں مدینہ منورہ حاضر ہوئے اور آپ سے اس کے متعلق دریافت کیا، تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، کس طرح (تم اس لڑکی سے رشتہ رکھو گے) حالانکہ (اس کے متعلق یہ) کہا گیا تب عقبہ بن حارث نے اس لڑکی کو چھوڑ دیا اور اس نے دوسرا خاوند کر لیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ ( طلباء کا حصول ) علم کے لیے ( استاد کی خدمت میں ) اپنی اپنی باری مقرر کرنا درست ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 89'''</div>
ہم سے ابوالیمان نے بیان کیا، انہیں شعیب نے زہری سے خبر دی (ایک دوسری سند سے) امام بخاری رحمہ اللہ کہتے ہیں کہ ابن وہب کو یونس نے ابن شہاب سے خبر دی، وہ عبیداللہ بن عبداللہ ابن ابی ثور سے نقل کرتے ہیں، وہ عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما سے، وہ عمر رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ میں اور میرا ایک انصاری پڑوسی دونوں اطراف مدینہ کے ایک گاؤں بنی امیہ بن زید میں رہتے تھے جو مدینہ کے (پورب کی طرف) بلند گاؤں میں سے ہے۔ ہم دونوں باری باری نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت شریف میں حاضر ہوا کرتے تھے۔ ایک دن وہ آتا، ایک دن میں آتا۔ جس دن میں آتا اس دن کی وحی کی اور (رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی فرمودہ) دیگر باتوں کی اس کو خبر دے دیتا تھا اور جب وہ آتا تھا تو وہ بھی اسی طرح کرتا۔ تو ایک دن وہ میرا انصاری ساتھی اپنی باری کے روز حاضر خدمت ہوا (جب واپس آیا) تو اس نے میرا دروازہ بہت زور سے کھٹکھٹایا اور (میرے بارے میں پوچھا کہ) کیا عمر یہاں ہیں؟ میں گھبرا کر اس کے پاس آیا۔ وہ کہنے لگا کہ ایک بڑا معاملہ پیش آ گیا ہے۔ (یعنی رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنی بیویوں کو طلاق دے دی ہے) پھر میں (اپنی بیٹی) حفصہ کے پاس گیا، وہ رو رہی تھی۔ میں نے پوچھا، کیا تمہیں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے طلاق دے دی ہے؟ وہ کہنے لگی میں نہیں جانتی۔ پھر میں نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت میں حاضر ہوا۔ میں نے کھڑے کھڑے کہا کہ کیا آپ ( صلی اللہ علیہ وسلم ) نے اپنی بیویوں کو طلاق دے دی ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا نہیں۔ (یہ افواہ غلط ہے) تب میں نے(تعجب سے) کہا «الله اكبر» اللہ بہت بڑا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: استاد شاگردوں کی جب کوئی ناگوار بات دیکھے تو وعظ کرتے اور تعلیم دیتے وقت ان پر خفا ہو سکتا ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 90'''</div>
ہم سے محمد بن کثیر نے بیان کیا انہیں سفیان نے ابوخالد سے خبر دی، وہ قیس بن ابی حازم سے بیان کرتے ہیں، وہ ابومسعود انصاری سے روایت کرتے ہیں کہ ایک شخص (حزم بن ابی کعب) نے (رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت میں آ کر) عرض کیا۔ یا رسول اللہ! فلاں شخص (معاذ بن جبل) لمبی نماز پڑھاتے ہیں اس لیے میں (جماعت کی) نماز میں شریک نہیں ہو سکتا (کیونکہ میں دن بھر اونٹ چرانے کی وجہ سے رات کو تھک کر چکنا چور ہو جاتا ہوں اور طویل قرآت سننے کی طاقت نہیں رکھتا) (ابومسعود راوی کہتے ہیں) کہ اس دن سے زیادہ میں نے کبھی رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو وعظ کے دوران اتنا غضب ناک نہیں دیکھا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا اے لوگو! تم (ایسی شدت اختیار کر کے لوگوں کو دین سے) نفرت دلانے لگے ہو۔ (سن لو) جو شخص لوگوں کو نماز پڑھائے تو وہ ہلکی پڑھائے، کیونکہ ان میں بیمار، کمزور اور حاجت والے (سب ہی قسم کے لوگ) ہوتے ہیں۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 91'''</div>
ہم سے عبداللہ بن محمد نے بیان کیا، ان سے ابوعامر العقدی نے، وہ سلیمان بن بلال المدینی سے، وہ ربیعہ بن ابی عبدالرحمٰن سے، وہ یزید سے جو منبعث کے آزاد کردہ تھے، وہ زید بن خالد الجہنی سے روایت کرتے ہیں کہ ایک شخص (عمیر یا بلال) نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے پڑی ہوئی چیز کے بارے میں دریافت کیا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، اس کی بندھن پہچان لے یا فرمایا کہ اس کا برتن اور تھیلی (پہچان لے) پھر ایک سال تک اس کی شناخت (کا اعلان) کراؤ پھر (اس کا مالک نہ ملے تو) اس سے فائدہ اٹھاؤ اور اگر اس کا مالک آ جائے تو اسے سونپ دو۔ اس نے پوچھا کہ اچھا گم شدہ اونٹ (کے بارے میں) کیا حکم ہے؟ آپ کو اس قدر غصہ آ گیا کہ رخسار مبارک سرخ ہو گئے۔ یا راوی نے یہ کہا کہ آپ کا چہرہ سرخ ہو گیا۔ (یہ سن کر) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا۔ تجھے اونٹ سے کیا واسطہ؟ اس کے ساتھ خود اس کی مشک ہے اور اس کے (پاؤں کے) سم ہیں۔ وہ خود پانی پر پہنچے گا اور خود پی لے گا اور خود درخت پر چرے گا۔ لہٰذا اسے چھوڑ دو یہاں تک کہ اس کا مالک مل جائے۔ اس نے کہا کہ اچھا گم شدہ بکری کے (بارے میں) کیا ارشاد ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، وہ تیری ہے یا تیرے بھائی کی، ورنہ بھیڑئیے کی (غذا) ہے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 92'''</div>
ہم سے محمد بن علاء نے بیان کیا، ان سے ابواسامہ نے برید کے واسطے سے بیان کیا، وہ ابوبردہ سے اور وہ ابوموسیٰ سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے کچھ ایسی باتیں دریافت کی گئیں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم کو برا معلوم ہوا اور جب (اس قسم کے سوالات کی) آپ صلی اللہ علیہ وسلم پر بہت زیادتی کی گئی تو آپ کو غصہ آ گیا۔ پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے لوگوں سے فرمایا (اچھا اب) مجھ سے جو چاہو پوچھو۔ تو ایک شخص نے دریافت کیا کہ میرا باپ کون ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، تیرا باپ حذافہ ہے۔ پھر دوسرا آدمی کھڑا ہوا اور اس نے پوچھا کہ یا رسول اللہ! میرا باپ کون ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ تیرا باپ سالم شبیہ کا آزاد کردہ غلام ہے۔ آخر عمر رضی اللہ عنہ نے آپ کے چہرہ مبارک کا حال دیکھا تو عرض کیا یا رسول اللہ! ہم (ان باتوں کے دریافت کرنے سے جو آپ کو ناگوار ہوں) اللہ سے توبہ کرتے ہیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس شخص کے بارے میں جو امام یا محدث کے سامنے دو زانو ( ہو کر ادب کے ساتھ ) بیٹھے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 93'''</div>
ہم سے ابوالیمان نے بیان کیا، انہیں شعیب نے زہری سے خبر دی، انہیں انس بن مالک نے بتلایا کہ (ایک دن) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم گھر سے نکلے تو عبداللہ بن حذافہ کھڑے ہو کر پوچھنے لگے کہ یا رسول اللہ! میرا باپ کون ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا: حذافہ، پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے باربار فرمایا کہ مجھ سے پوچھو، تو عمر رضی اللہ عنہ نے دو زانو ہو کر عرض کیا کہ ہم اللہ کے رب ہونے پر، اسلام کے دین ہونے، اور محمد صلی اللہ علیہ وسلم کے نبی ہونے پر راضی ہیں (اور یہ جملہ) تین مرتبہ (دہرایا) پھر (یہ سن کر)رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم خاموش ہو گئے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ کوئی شخص سمجھانے کے لیے ( ایک ) بات کو تین مرتبہ دہرائے تو یہ ٹھیک ہے '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> چنانچہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کا ارشاد ہے «ألا وقول الزور» اس کو تین بار دہراتے رہے اور ابن عمر رضی اللہ عنہما نے فرمایا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ میں نے تم کو پہنچا دیا (یہ جملہ) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے تین مرتبہ دہرایا۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 94'''</div>
ہم سے عبدہ نے بیان کیا، ان سے عبدالصمد نے، ان سے عبداللہ بن مثنی نے، ان سے ثمامہ بن عبداللہ بن انس نے، ان سے انس رضی اللہ عنہ نے بیان کیا، وہ نبی اکرم صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں کہ جب آپ صلی اللہ علیہ وسلم سلام کرتے تو تین بار سلام کرتے اور جب کوئی کلمہ ارشاد فرماتے تو اسے تین بار دہراتے یہاں تک کہ خوب سمجھ لیا جاتا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 95'''</div>
ہم سے عبدہ نے بیان کیا، ان سے عبدالصمد نے، ان سے عبداللہ بن مثنی نے، ان سے ثمامہ بن عبداللہ بن انس نے، انہوں نے انس بن مالک رضی اللہ عنہ سے بیان کیا، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں کہ جب آپ صلی اللہ علیہ وسلم کوئی کلمہ ارشاد فرماتے تو اسے تین بار لوٹاتے یہاں تک کہ خوب سمجھ لیا جاتا۔ اور جب کچھ لوگوں کے پاس آپ صلی اللہ علیہ وسلم تشریف لاتے اور انہیں سلام کرتے تو تین بار سلام کرتے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 96'''</div>
ہم سے مسدد نے بیان کیا، ان سے ابوعوانہ نے ابی بشر کے واسطے سے بیان کیا، وہ یوسف بن ماھک سے بیان کرتے ہیں، وہ عبداللہ بن عمرو رضی اللہ عنہما سے، وہ کہتے ہیں کہ ایک سفر میں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم ہم سے پیچھے رہ گئے۔ پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلمہمارے قریب پہنچے۔ تو عصر کی نماز کا وقت ہو چکا تھا یا تنگ ہو گیا تھا اور ہم وضو کر رہے تھے۔ ہم اپنے پیروں پر پانی کا ہاتھ پھیرنے لگے تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے بلند آواز سے فرمایا کہ آگ کے عذاب سے ان ایڑیوں کی (جو خشک رہ جائیں) خرابی ہے۔ یہ دو مرتبہ فرمایا یا تین مرتبہ۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ مرد کا اپنی باندی اور گھر والوں کو تعلیم دینا ( ضروری ہے )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 97'''</div>
ہم سے محمد بن سلام نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہمیں محاربی نے خبر دی، وہ صالح بن حیان سے بیان کرتے ہیں، انہوں نے کہا کہ عامر شعبی نے بیان کیا، کہا ان سے ابوبردہ نے اپنے باپ کے واسطے سے نقل کیا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ تین شخص ہیں جن کے لیے دو گنا اجر ہے۔ ایک وہ جو اہل کتاب سے ہو اور اپنے نبی پر اور محمد صلی اللہ علیہ وسلم پر ایمان لائے اور (دوسرے) وہ غلام جو اپنے آقا اور اللہ (دونوں) کا حق ادا کرے اور (تیسرے) وہ آدمی جس کے پاس کوئی لونڈی ہو۔ جس سے شب باشی کرتا ہے اور اسے تربیت دے تو اچھی تربیت دے، تعلیم دے تو عمدہ تعلیم دے، پھر اسے آزاد کر کے اس سے نکاح کر لے، تو اس کے لیے دو گنا اجر ہے۔ پھر عامر نے (صالح بن حیان سے) کہا کہ ہم نے یہ حدیث تمہیں بغیر اجرت کے سنا دی ہے (ورنہ) اس سے کم حدیث کے لیے مدینہ تک کا سفر کیا جاتا تھا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ امام کا عورتوں کو بھی نصیحت کرنا اور تعلیم دینا ( ضروری ہے )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 98'''</div>
ہم سے سلیمان بن حرب نے بیان کیا، ان سے شعبہ نے ایوب کے واسطے سے بیان کیا، انہوں نے عطاء بن ابی رباح سے سنا، انہوں نے ابن عباس رضی اللہ عنہما سے سنا کہ میں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم پر گواہی دیتا ہوں، یا عطاء نے کہا کہ میں ابن عباس پر گواہی دیتا ہوں کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم (ایک مرتبہ عید کے موقع پر مردوں کی صفوں میں سے) نکلے اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ بلال رضی اللہ عنہ تھے۔ آپ کو خیال ہوا کہ عورتوں کو (خطبہ اچھی طرح) نہیں سنائی دیا۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے انہیں علیحدہ نصیحت فرمائی اور صدقے کا حکم دیا (یہ وعظ سن کر) کوئی عورت بالی (اور کوئی عورت) انگوٹھی ڈالنے لگی اور بلال رضی اللہ عنہ اپنے کپڑے کے دامن میں (یہ چیزیں) لینے لگے۔ اس حدیث کو اسماعیل بن علیہ نے ایوب سے روایت کیا، انہوں نے عطاء سے کہ ابن عباس رضی اللہ عنہما نے یوں کہا کہ میں نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم پر گواہی دیتا ہوں (اس میں شک نہیں ہے)۔ امام بخاری رحمہ اللہ کی غرض یہ ہے کہ اگلا باب عام لوگوں سے متعلق تھا اور یہ حاکم اور امام سے متعلق ہے کہ وہ بھی عورتوں کو وعظ سنائے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: علم حدیث حاصل کرنے کی حرص کے بارے میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 99'''</div>
ہم سے عبدالعزیز بن عبداللہ نے بیان کیا، انہوں نے کہا مجھ سے سلیمان نے عمرو بن ابی عمرو کے واسطے سے بیان کیا۔ وہ سعید بن ابی سعید المقبری کے واسطے سے بیان کرتے ہیں، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ انہوں نے عرض کیا، یا رسول اللہ! قیامت کے دن آپ صلی اللہ علیہ وسلم کی شفاعت سے سب سے زیادہ سعادت کسے ملے گی؟ تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، اے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ مجھے یقین تھا کہ تم سے پہلے کوئی اس کے بارے میں مجھ سے دریافت نہیں کرے گا۔ کیونکہ میں نے حدیث کے متعلق تمہاری حرص دیکھ لی تھی۔ سنو! قیامت میں سب سے زیادہ فیض یاب میری شفاعت سے وہ شخص ہو گا، جو سچے دل سے یا سچے جی سے «لا إله إلا الله» کہے گا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">''' باب: اس بیان میں کہ علم کس طرح اٹھا لیا جائے گا ؟'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اور (خلیفہ خامس) عمر بن عبدالعزیز نے ابوبکر بن حزم کو لکھا کہ تمہارے پاس رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی جتنی بھی حدیثیں ہوں، ان پر نظر کرو اور انہیں لکھ لو، کیونکہ مجھے علم دین کے مٹنے اور علماء دین کے ختم ہو جانے کا اندیشہ ہے اور رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلمکے سوا کسی کی حدیث قبول نہ کرو اور لوگوں کو چاہیے کہ علم پھیلائیں اور (ایک جگہ جم کر) بیٹھیں تاکہ جاہل بھی جان لے اور علم چھپانے ہی سے ضائع ہوتا ہے۔ ہم سے علاء بن عبدالجبار نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے عبدالعزیز بن مسلم نے عبداللہ بن دینار کے واسطے سے اس کو بیان کیا یعنی عمر بن عبدالعزیز کی حدیث «ذهاب العلماء» تک۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 100'''</div>
ہم سے اسماعیل بن ابی اویس نے بیان کیا، ان سے مالک نے ہشام بن عروہ سے، انہوں نے اپنے باپ سے نقل کیا، انہوں نے عبداللہ بن عمرو بن العاص رضی اللہ عنہما سے نقل کیا کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے سنا آپ صلی اللہ علیہ وسلم فرماتے تھے کہ اللہ علم کو اس طرح نہیں اٹھا لے گا کہ اس کو بندوں سے چھین لے۔ بلکہ وہ (پختہ کار) علماء کو موت دے کر علم کو اٹھائے گا۔ حتیٰ کہ جب کوئی عالم باقی نہیں رہے گا تو لوگ جاہلوں کو سردار بنا لیں گے، ان سے سوالات کیے جائیں گے اور وہ بغیر علم کے جواب دیں گے۔ اس لیے خود بھی گمراہ ہوں گے اور لوگوں کو بھی گمراہ کریں گے۔ فربری نے کہا ہم سے عباس نے بیان کیا، کہا ہم سے قتیبہ نے، کہا ہم سے جریر نے، انہوں نے ہشام سے مانند اس حدیث کے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بیان میں کہ کیا عورتوں کی تعلیم کے لیے کوئی خاص دن مقرر کیا جا سکتا ہے ؟'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 101'''</div>
ہم سے آدم نے بیان کیا، ان سے شعبہ نے، ان سے ابن الاصبہانی نے، انہوں نے ابوصالح ذکوان سے سنا، وہ ابو سعید خدری رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ عورتوں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے کہا کہ (آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے فائدہ اٹھانے میں) مرد ہم سے آگے بڑھ گئے ہیں، اس لیے آپ اپنی طرف سے ہمارے (وعظ کے) لیے (بھی) کوئی دن خاص فرما دیں۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے ان سے ایک دن کا وعدہ فرما لیا۔ اس دن عورتوں سے آپ نے ملاقات کی اور انہیں وعظ فرمایا اور (مناسب) احکام سنائے جو کچھ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے ان سے فرمایا تھا اس میں یہ بات بھی تھی کہ جو کوئی عورت تم میں سے (اپنے) تین (لڑکے) آگے بھیج دے گی تو وہ اس کے لیے دوزخ سے پناہ بن جائیں گے۔ اس پر ایک عورت نے کہا، اگر دو (بچے بھیج دے) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا ہاں! اور دو (کا بھی یہ حکم ہے)۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 102'''</div>
مجھ سے محمد بن بشار نے بیان کیا، ان سے غندر نے، ان سے شعبہ نے عبدالرحمٰن بن الاصبہانی کے واسطے سے بیان کیا، وہ ذکوان سے، وہ ابوسعید سے اور ابو سعید خدری رضی اللہ عنہ، رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے یہی حدیث روایت کرتے ہیں۔ اور (دوسری سند میں)عبدالرحمٰن الاصبہانی کہتے ہیں کہ میں نے ابوحازم سے سنا، وہ ابوہریرہ سے نقل کرتے ہیں کہ انہوں نے فرمایا کہ ایسے تین (بچے) جو ابھی بلوغت کو نہ پہنچے ہوں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ ایک شخص کوئی بات سنے اور نہ سمجھے تو دوبارہ دریافت کر لے تاکہ وہ اسے ( اچھی طرح ) سمجھ لے ، یہ جائز ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 103'''</div>
ہم سے سعید بن ابی مریم نے بیان کیا، انہیں نافع بن عمر نے خبر دی، انہیں ابن ابی ملیکہ نے بتلایا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی بیوی عائشہ رضی اللہ عنہا جب کوئی ایسی باتیں سنتیں جس کو سمجھ نہ پاتیں تو دوبارہ اس کو معلوم کرتیں تاکہ سمجھ لیں۔ چنانچہ (ایک مرتبہ) نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جس سے حساب لیا گیا اسے عذاب کیا جائے گا۔ عائشہ رضی اللہ عنہا فرماتی ہیں کہ (یہ سن کر) میں نے کہا کہ کیا اللہ نے یہ نہیں فرمایا کہ عنقریب اس سے آسان حساب لیا جائے گا؟ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ یہ صرف (اللہ کے دربار میں) پیشی کا ذکر ہے۔ لیکن جس کے حساب میں جانچ پڑتال کی گئی (سمجھو) وہ غارت ہو گیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ جو لوگ موجود ہیں وہ غائب شخص کو علم پہنچائیں '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> یہ قول ابن عباس رضی اللہ عنہما نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کیا ہے (اور بخاری کتاب الحج میں یہ تعلیق باسناد موجود ہے)۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 104'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، ان سے لیث نے، ان سے سعید بن ابی سعید نے، وہ ابوشریح سے روایت کرتے ہیں کہ انہوں نے عمرو بن سعید (والی مدینہ) سے جب وہ مکہ میں (ابن زبیر سے لڑنے کے لیے) فوجیں بھیج رہے تھے کہا کہ اے امیر! مجھے آپ اجازت دیں تو میں وہ حدیث آپ سے بیان کر دوں، جو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فتح مکہ کے دوسرے دن ارشاد فرمائی تھی، اس(حدیث) کو میرے دونوں کانوں نے سنا اور میرے دل نے اسے یاد رکھا ہے اور جب رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم یہ حدیث فرما رہے تھے تو میری آنکھیں آپ صلی اللہ علیہ وسلم کو دیکھ رہی تھیں۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے (پہلے) اللہ کی حمد و ثنا بیان کی، پھر فرمایا کہ مکہ کو اللہ نے حرام کیا ہے، آدمیوں نے حرام نہیں کیا۔ تو (سن لو) کہ کسی شخص کے لیے جو اللہ پر اور یوم آخرت پر ایمان رکھتا ہو جائز نہیں ہے کہ مکہ میں خون ریزی کرے، یا اس کا کوئی پیڑ کاٹے، پھر اگر کوئی اللہ کے رسول (کے لڑنے) کی وجہ سے اس کا جواز نکالے تو اس سے کہہ دو اللہ نے اپنے رسول صلی اللہ علیہ وسلم کے لیے اجازت دی تھی، تمہارے لیے نہیں دی اور مجھے بھی دن کے کچھ لمحوں کے لیے اجازت ملی تھی۔ آج اس کی حرمت لوٹ آئی، جیسی کل تھی۔ اور حاضر غائب کو (یہ بات) پہنچا دے۔ (یہ حدیث سننے کے بعد راوی حدیث) ابوشریح سے پوچھا گیا کہ (آپ کی یہ بات سن کر) عمرو نے کیا جواب دیا؟ کہا یوں کہ اے (ابوشریح!) حدیث کو میں تم سے زیادہ جانتا ہوں۔ مگر حرم (مکہ) کسی خطاکار کو یا خون کر کے اور فتنہ پھیلا کر بھاگ آنے والے کو پناہ نہیں دیتا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 105'''</div>
ہم سے عبداللہ بن عبدالوہاب نے بیان کیا، ان سے حماد نے ایوب کے واسطے سے نقل کیا، وہ محمد سے اور وہ ابن ابی بکرہ سے روایت کرتے ہیں کہ (ایک مرتبہ) ابوبکرہ رضی اللہ عنہ نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کا ذکر کیا کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے (یوں) فرمایا، تمہارے خون اور تمہارے مال، محمد کہتے ہیں کہ میرے خیال میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے «وأعراضكم» کا لفظ بھی فرمایا۔ (یعنی) اور تمہاری آبروئیں تم پر حرام ہیں۔ جس طرح تمہارے آج کے دن کی حرمت تمہارے اس مہینے میں۔ سن لو! یہ خبر حاضر غائب کو پہنچا دے۔ اور محمد (راوی حدیث) کہتے تھے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے سچ فرمایا۔ (پھر) دوبارہ فرمایا کہ کیا میں نے (اللہ کا یہ حکم)تمہیں نہیں پہنچا دیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم پر جھوٹ باندھنے والے کا گناہ کس درجے کا ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 106'''</div>
ہم سے علی بن جعد نے بیان کیا، انہیں شعبہ نے خبر دی، انہیں منصور نے، انہوں نے ربعی بن حراش سے سنا کہ میں نے علی رضی اللہ عنہ کو یہ فرماتے ہوئے سنا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ مجھ پر جھوٹ مت بولو۔ کیونکہ جو مجھ پر جھوٹ باندھے وہ دوزخ میں داخل ہو۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 107'''</div>
ہم سے ابوالولید نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے شعبہ نے، ان سے جامع بن شداد نے، وہ عامر بن عبداللہ بن زبیر سے اور وہ اپنے باپ عبداللہ بن زبیر رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں۔ انہوں نے کہا میں نے اپنے باپ یعنی زبیر سے عرض کیا کہ میں نے کبھی آپ سے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی احادیث نہیں سنیں۔ جیسا کہ فلاں، فلاں بیان کرتے ہیں، کہا میں کبھی آپ سے الگ تھلگ نہیں رہا لیکن میں نے آپ کو یہ بھی فرماتے ہوئے سنا ہے کہ جو شخص مجھ پر جھوٹ باندھے گا وہ اپنا ٹھکانا جہنم میں بنا لے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 108'''</div>
ہم سے ابومعمر نے بیان کیا، ان سے عبدالوارث نے عبدالعزیز کے واسطے سے نقل کیا کہ انس رضی اللہ عنہ فرماتے تھے کہ مجھے بہت سی حدیثیں بیان کرنے سے یہ بات روکتی ہے کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جو شخص مجھ پر جان بوجھ کر جھوٹ باندھے تو وہ اپنا ٹھکانا جہنم میں بنا لے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 109'''</div>
ہم سے مکی ابن ابراہیم نے بیان کیا، ان سے یزید بن ابی عبید نے سلمہ بن الاکوع رضی اللہ عنہ کے واسطے سے بیان کیا، وہ کہتے ہیں کہمیں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو یہ فرماتے ہوئے سنا کہ جو شخص میرے نام سے وہ بات بیان کرے جو میں نے نہیں کہی تو وہ اپنا ٹھکانا جہنم میں بنا لے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 110'''</div>
ہم سے موسیٰ نے بیان کیا، ان سے ابوعوانہ نے ابی حصین کے واسطہ سے نقل کیا، وہ ابوصالح سے روایت کرتے ہیں، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے کہ (اپنی اولاد) کا میرے نام کے اوپر نام رکھو۔ مگر میری کنیت اختیار نہ کرو اور جس شخص نے مجھے خواب میں دیکھا تو بلاشبہ اس نے مجھے دیکھا۔ کیونکہ شیطان میری صورت میں نہیں آ سکتا اور جو شخص مجھ پر جان بوجھ کر جھوٹ بولے وہ دوزخ میں اپنا ٹھکانہ تلاش کرے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ( دینی ) علم کو قلم بند کرنے کے جواز میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 111'''</div>
ہم سے محمد بن سلام نے بیان کیا، انہیں وکیع نے سفیان سے خبر دی، انہوں نے مطرف سے سنا، انہوں نے شعبی رحمہ اللہ سے، انہوں نے ابوحجیفہ سے، وہ کہتے ہیں کہ میں نے علی رضی اللہ عنہ سے پوچھا کہ کیا آپ کے پاس کوئی (اور بھی) کتاب ہے؟ انہوں نے فرمایا کہ نہیں، مگر اللہ کی کتاب قرآن ہے یا پھر فہم ہے جو وہ ایک مسلمان کو عطا کرتا ہے۔ یا پھر جو کچھ اس صحیفے میں ہے۔ میں نے پوچھا، اس صحیفے میں کیا ہے؟ انہوں نے فرمایا، دیت اور قیدیوں کی رہائی کا بیان ہے اور یہ حکم کہ مسلمان، کافر کے بدلے قتل نہ کیا جائے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 112'''</div>
ہم سے ابونعیم الفضل بن دکین نے بیان کیا، ان سے شیبان نے یحییٰ کے واسطے سے نقل کیا، وہ ابوسلمہ سے، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ قبیلہ خزاعہ (کے کسی شخص) نے بنو لیث کے کسی آدمی کو اپنے کسی مقتول کے بدلے میں مار دیا تھا، یہ فتح مکہ والے سال کی بات ہے، رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو یہ خبر دی گئی، آپ نے اپنی اونٹنی پر سوار ہو کر خطبہ پڑھا اور فرمایا کہ اللہ نے مکہ سے قتل یا ہاتھی کو روک لیا۔ امام بخاری رحمہ اللہ فرماتے ہیں اس لفظ کو شک کے ساتھ سمجھو، ایسا ہی ابونعیم وغیرہ نے «القتل» اور«الفيل» کہا ہے۔ ان کے علاوہ دوسرے لوگ «الفيل» کہتے ہیں۔ (پھر رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا) کہ اللہ نے ان پر اپنے رسول اور مسلمان کو غالب کر دیا اور سمجھ لو کہ وہ (مکہ) کسی کے لیے حلال نہیں ہوا۔ نہ مجھ سے پہلے اور نہ (آئندہ) کبھی ہو گا اور میرے لیے بھی صرف دن کے تھوڑے سے حصہ کے لیے حلال کر دیا گیا تھا۔ سن لو کہ وہ اس وقت حرام ہے۔ نہ اس کا کوئی کانٹا توڑا جائے، نہ اس کے درخت کاٹے جائیں اور اس کی گری پڑی چیزیں بھی وہی اٹھائے جس کا منشاء یہ ہو کہ وہ اس چیز کا تعارف کرا دے گا۔ تو اگر کوئی شخص مارا جائے تو (اس کے عزیزوں کو) اختیار ہے دو باتوں کا، یا دیت لیں یا بدلہ۔ اتنے میں ایک یمنی آدمی (ابوشاہ نامی) آیا اور کہنے لگا (یہ مسائل) میرے لیے لکھوا دیجیئے۔ تب آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ ابوفلاں کے لیے (یہ مسائل) لکھ دو۔ تو ایک قریشی شخص نے کہا کہ یا رسول اللہ! مگر اذخر (یعنی اذخر کاٹنے کی اجازت دے دیجیئے) کیونکہ اسے ہم گھروں کی چھتوں پر ڈالتے ہیں۔ (یا مٹی ملا کر) اور اپنی قبروں میں بھی ڈالتے ہیں (یہ سن کر) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ (ہاں) مگر اذخر، مگر اذخر۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 113'''</div>
ہم سے علی بن عبداللہ نے بیان کیا، ان سے سفیان نے، ان سے عمرو نے، وہ کہتے ہیں کہ مجھے وہب بن منبہ نے اپنے بھائی کے واسطے سے خبر دی، وہ کہتے ہیں کہ میں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ کو کہتے ہوئے سنا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے صحابہ میں عبداللہ بن عمرو رضی اللہ عنہما کے علاوہ مجھ سے زیادہ کوئی حدیث بیان کرنے والا نہیں تھا۔ مگر وہ لکھ لیا کرتے تھے اور میں لکھتا نہیں تھا۔ دوسری سند سے معمر نے وہب بن منبہ کی متابعت کی، وہ ہمام سے روایت کرتے ہیں، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 114'''</div>
ہم سے یحییٰ بن سلیمان نے بیان کیا، ان سے ابن وہب نے، انہیں یونس نے ابن شہاب سے خبر دی، وہ عبیداللہ بن عبداللہ سے، وہ ابن عباس سے روایت کرتے ہیں کہ جب نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے مرض میں شدت ہو گئی تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ میرے پاس سامان کتابت لاؤ تاکہ تمہارے لیے ایک تحریر لکھ دوں، تاکہ بعد میں تم گمراہ نہ ہو سکو، اس پر عمر رضی اللہ عنہ نے (لوگوں سے) کہا کہ اس وقت آپ صلی اللہ علیہ وسلم پر تکلیف کا غلبہ ہے اور ہمارے پاس اللہ کی کتاب قرآن موجود ہے جو ہمیں (ہدایت کے لیے) کافی ہے۔ اس پر لوگوں کی رائے مختلف ہو گئی اور شور و غل زیادہ ہونے لگا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا میرے پاس سے اٹھ کھڑے ہو، میرے پاس جھگڑنا ٹھیک نہیں، اس پر ابن عباس رضی اللہ عنہما یہ کہتے ہوئے نکل آئے کہ بیشک مصیبت بڑی سخت مصیبت ہے (وہ چیز جو) ہمارے اور رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے اور آپ کی تحریر کے درمیان حائل ہو گئی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بیان میں کہ رات کو تعلیم دینا اور وعظ کرنا جائز ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 115'''</div>
صدقہ نے ہم سے بیان کیا، انہیں ابن عیینہ نے معمر کے واسطے سے خبر دی، وہ زہری سے روایت کرتے ہیں، زہری ہند سے، وہ ام سلمہ رضی اللہ عنہا سے، (دوسری سند میں) عمرو اور یحییٰ بن سعید زہری سے، وہ ایک عورت سے، وہ ام سلمہ رضی اللہ عنہا سے روایت کرتی ہیں کہ ایک رات نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے بیدار ہوتے ہی فرمایا کہ سبحان اللہ! آج کی رات کس قدر فتنے اتارے گئے ہیں اور کتنے ہی خزانے بھی کھولے گئے ہیں۔ ان حجرہ والیوں کو جگاؤ۔ کیونکہ بہت سی عورتیں (جو) دنیا میں (باریک) کپڑا پہننے والی ہیں وہ آخرت میں ننگی ہوں گی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ سونے سے پہلے رات کے وقت علمی باتیں کرنا جائز ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 116'''</div>
سعید بن عفیر نے ہم سے بیان کیا، ان سے لیث نے بیان کیا، ان سے عبدالرحمٰن بن خالد بن مسافر نے ابن شہاب کے واسطے سے بیان کیا، انہوں نے سالم اور ابوبکر بن سلیمان بن ابی حثمہ سے روایت کیا کہ عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما نے فرمایا کہ آخر عمر میں (ایک دفعہ) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ہمیں عشاء کی نماز پڑھائی۔ جب آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے سلام پھیرا تو کھڑے ہو گئے اور فرمایا کہ تمہاری آج کی رات وہ ہے کہ اس رات سے سو برس کے آخر تک کوئی شخص جو زمین پر ہے وہ باقی نہیں رہے گا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 117'''</div>
ہم سے آدم نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ ہم کو شعبہ نے خبر دی، ان کو حکم نے کہا کہ میں نے سعید بن جبیر سے سنا، وہ عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما سے نقل کرتے ہیں کہ ایک رات میں نے اپنی خالہ میمونہ بنت الحارث رضی اللہ عنہا زوجہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس گزاری اور نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم (اس دن) ان کی رات میں ان ہی کے گھر تھے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے عشاء کی نماز مسجد میں پڑھی۔ پھر گھر تشریف لائے اور چار رکعت (نماز نفل) پڑھ کر آپ صلی اللہ علیہ وسلم سو گئے، پھر اٹھے اور فرمایا کہ(ابھی تک یہ) لڑکا سو رہا ہے یا اسی جیسا لفظ فرمایا۔ پھر آپ (نماز پڑھنے) کھڑے ہو گئے اور میں (بھی وضو کر کے) آپ کی بائیں جانب کھڑا ہو گیا۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے مجھے دائیں جانب (کھڑا) کر لیا، تب آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے پانچ رکعت پڑھیں۔ پھر دو پڑھیں، پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم سو گئے۔ یہاں تک کہ میں نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے خراٹے کی آواز سنی، پھر آپ کھڑے ہو کر نماز کے لیے (باہر) تشریف لے آئے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: علم کو محفوظ رکھنے کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 118'''</div>.
عبدالعزیز بن عبداللہ نے ہم سے بیان کیا، ان سے مالک نے ابن شہاب کے واسطے سے نقل کیا، انہوں نے اعرج سے، انہوں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے، وہ کہتے ہیں کہ لوگ کہتے ہیں کہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ بہت حدیثیں بیان کرتے ہیں اور (میں کہتا ہوں) کہ قرآن میں دو آیتیں نہ ہوتیں تو میں کوئی حدیث بیان نہ کرتا۔ پھر یہ آیت پڑھی، (جس کا ترجمہ یہ ہے) کہ جو لوگ اللہ کی نازل کی ہوئی دلیلوں اور آیتوں کو چھپاتے ہیں (آخر آیت) «رحيم» تک۔ (واقعہ یہ ہے کہ) ہمارے مہاجرین بھائی تو بازار کی خرید و فروخت میں لگے رہتے تھے اور انصار بھائی اپنی جائیدادوں میں مشغول رہتے اور ابوہریرہ، رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ جی بھر کر رہتا (تاکہ آپ کی رفاقت میں شکم پری سے بھی بےفکری رہے) اور (ان مجلسوں میں) حاضر رہتا جن (مجلسوں) میں دوسرے حاضر نہ ہوتے اور وہ(باتیں) محفوظ رکھتا جو دوسرے محفوظ نہیں رکھ سکتے تھے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 119'''</div>
ہم سے ابومصعب احمد بن ابی بکر نے بیان کیا، ان سے محمد بن ابراہیم بن دینار نے ابن ابی ذئب کے واسطے سے بیان کیا، وہ سعید المقبری سے، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ میں نے عرض کیا، یا رسول اللہ! میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے بہت باتیں سنتا ہوں، مگر بھول جاتا ہوں۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا اپنی چادر پھیلاؤ، میں نے اپنی چادر پھیلائی، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنے دونوں ہاتھوں کی چلو بنائی اور (میری چادر میں ڈال دی) فرمایا کہ (چادر کو) لپیٹ لو۔ میں نے چادر کو (اپنے بدن پر) لپیٹ لیا، پھر (اس کے بعد) میں کوئی چیز نہیں بھولا۔ ہم سے ابراہیم بن المنذر نے بیان کیا، ان سے ابن ابی فدیک نے اسی طرح بیان کیا کہ (یوں) فرمایا کہ اپنے ہاتھ سے ایک چلو اس (چادر) میں ڈال دی۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 120'''</div>
ہم سے اسماعیل نے بیان کیا، ان سے ان کے بھائی (عبدالحمید) نے ابن ابی ذئب سے نقل کیا۔ وہ سعید المقبری سے روایت کرتے ہیں، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے، وہ فرماتے ہیں کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے (علم کے) دو برتن یاد کر لیے ہیں، ایک کو میں نے پھیلا دیا ہے اور دوسرا برتن اگر میں پھیلاؤں تو میرا یہ نرخرا کاٹ دیا جائے۔ امام بخاری رحمہ اللہ نے فرمایا کہ «بلعوم» سے مراد وہ نرخرا ہے جس سے کھانا اترتا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ عالموں کی بات خاموشی سے سننا ضروری ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 121'''</div>
ہم سے حجاج نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے شعبہ نے بیان کیا، انہوں نے کہا مجھے علی بن مدرک نے ابوزرعہ سے خبر دی، وہ جریر رضی اللہ عنہ سے نقل کرتے ہیں کہ نبی اکرم صلی اللہ علیہ وسلم نے ان سے حجۃ الوداع میں فرمایا کہ لوگوں کو بالکل خاموش کر دو (تاکہ وہ خوب سن لیں) پھر فرمایا، لوگو! میرے بعد پھر کافر مت بن جانا کہ ایک دوسرے کی گردن مارنے لگو۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بیان میں کہ جب کسی عالم سے یہ پوچھا جائے کہ لوگوں میں کون سب سے زیادہ علم رکھتا ہے ؟ تو بہتر یہ ہے کہ اللہ کے حوالے کر دے یعنی یہ کہہ دے کہ اللہ سب سے زیادہ علم رکھتا ہے یا یہ کہ اللہ ہی جانتا ہے کہ کون سب سے بڑا عالم ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 122'''</div>
ہم سے عبداللہ بن محمد المسندی نے بیان کیا، ان سے سفیان نے، ان سے عمرو نے، انہیں سعید بن جبیر رضی اللہ عنہ نے خبر دی، وہ کہتے ہیں کہ میں نے ابن عباس رضی اللہ عنہما سے کہا کہ نوف بکالی کا یہ خیال ہے کہ موسیٰ علیہ السلام (جو خضر علیہ السلام کے پاس گئے تھے وہ) موسیٰ بنی اسرائیل والے نہیں تھے بلکہ دوسرے موسیٰ تھے، (یہ سن کر) ابن عباس رضی اللہ عنہما بولے کہ اللہ کے دشمن نے جھوٹ کہا ہے۔ ہم سے ابی ابن کعب رضی اللہ عنہ نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کیا کہ (ایک روز) موسیٰ علیہ السلام نے کھڑے ہو کر بنی اسرائیل میں خطبہ دیا، تو آپ سے پوچھا گیا کہ لوگوں میں سب سے زیادہ صاحب علم کون ہے؟ انہوں نے فرمایا کہ میں ہوں۔ اس وجہ سے اللہ کا غصہ ان پر ہوا کہ انہوں نے علم کو اللہ کے حوالے کیوں نہ کر دیا۔ تب اللہ نے ان کی طرف وحی بھیجی کہ میرے بندوں میں سے ایک بندہ دریاؤں کے سنگم پر ہے۔ (جہاں فارس اور روم کے سمندر ملتے ہیں) وہ تجھ سے زیادہ عالم ہے، موسیٰ علیہ السلام نے کہا اے پروردگار! میری ان سے ملاقات کیسے ہو؟ حکم ہوا کہ ایک مچھلی زنبیل میں رکھ لو، پھر جہاں تم اس مچھلی کو گم کر دو گے تو وہ بندہ تمہیں (وہیں) ملے گا۔ تب موسیٰ علیہ السلام چلے اور ساتھ اپنے خادم یوشع بن نون کو لے لیا اور انہوں نے زنبیل میں مچھلی رکھ لی، جب (ایک) پتھر کے پاس پہنچے، دونوں اپنے سر اس پر رکھ کر سو گئے اور مچھلی زنبیل سے نکل کر دریا میں اپنی راہ بناتی چلی گئی اور یہ بات موسیٰ علیہ السلام اور ان کے ساتھی کے لیے بےحد تعجب کی تھی، پھر دونوں باقی رات اور دن میں (جتنا وقت باقی تھا) چلتے رہے، جب صبح ہوئی موسیٰ علیہ السلام نے خادم سے کہا، ہمارا ناشتہ لاؤ، اس سفر میں ہم نے (کافی) تکلیف اٹھائی ہے اور موسیٰ علیہ السلام بالکل نہیں تھکے تھے، مگر جب اس جگہ سے آگے نکل گئے، جہاں تک انہیں جانے کا حکم ملا تھا، تب ان کے خادم نے کہا، کیا آپ نے دیکھا تھا کہ جب ہم صخرہ کے پاس ٹھہرے تھے تو میں مچھلی کا ذکر بھول گیا، (بقول بعض صخرہ کے نیچے آب حیات تھا، وہ اس مچھلی پر پڑا، اور وہ زندہ ہو کر بقدرت الٰہی دریا میں چل دی) (یہ سن کر) موسیٰ علیہ السلام بولے کہ یہ ہی وہ جگہ ہے جس کی ہمیں تلاش تھی، تو وہ پچھلے پاؤں واپس ہو گئے، جب پتھر تک پہنچے تو دیکھا کہ ایک شخص کپڑا اوڑھے ہوئے (موجود ہے) موسیٰ علیہ السلام نے انہیں سلام کیا، خضر علیہ السلام نے کہا کہ تمہاری سر زمین میں سلام کہاں؟ پھر موسیٰ علیہ السلام نے کہا کہ میں موسیٰ (علیہ السلام) ہوں، خضر بولے کہ بنی اسرائیل کے موسیٰ؟ انہوں نے جواب دیا کہ ہاں! پھر کہا کیا میں آپ کے ساتھ چل سکتا ہوں، تاکہ آپ مجھے ہدایت کی وہ باتیں بتلائیں جو اللہ نے خاص آپ ہی کو سکھلائی ہیں۔ خضر علیہ السلام بولے کہ تم میرے ساتھ صبر نہیں کر سکو گے۔ اسے موسیٰ! مجھے اللہ نے ایسا علم دیا ہے جسے تم نہیں جانتے اور تم کو جو علم دیا ہے اسے میں نہیں جانتا۔ (اس پر) موسیٰ نے کہا کہ اللہ نے چاہا تو آپ مجھے صابر پاؤ گے اور میں کسی بات میں آپ کی نافرمانی نہیں کروں گا۔ پھر دونوں دریا کے کنارے کنارے پیدل چلے، ان کے پاس کوئی کشتی نہ تھی کہ ایک کشتی ان کے سامنے سے گزری، تو کشتی والوں سے انہوں نے کہا کہ ہمیں بٹھا لو۔ خضر علیہ السلام کو انہوں نے پہچان لیا اور بغیر کرایہ کے سوار کر لیا، اتنے میں ایک چڑیا آئی اور کشتی کے کنارے پر بیٹھ گئی، پھر سمندر میں اس نے ایک یا دو چونچیں ماریں(اسے دیکھ کر) خضر علیہ السلام بولے کہ اے موسیٰ! میرے اور تمہارے علم نے اللہ کے علم میں سے اتنا ہی کم کیا ہو گا جتنا اس چڑیا نے سمندر (کے پانی) سے پھر خضر علیہ السلام نے کشتی کے تختوں میں سے ایک تختہ نکال ڈالا، موسیٰ علیہ السلام نے کہا کہ ان لوگوں نے تو ہمیں کرایہ لیے بغیر (مفت میں) سوار کیا اور آپ نے ان کی کشتی (کی لکڑی) اکھاڑ ڈالی تاکہ یہ ڈوب جائیں، خضر علیہ السلام بولے کہ کیا میں نے نہیں کہا تھا کہ تم میرے ساتھ صبر نہیں کر سکو گے؟ (اس پر) موسیٰ علیہ السلام نے جواب دیا کہ بھول پر میری گرفت نہ کرو۔ موسیٰ علیہ السلام نے بھول کر یہ پہلا اعتراض کیا تھا۔ پھر دونوں چلے (کشتی سے اتر کر) ایک لڑکا بچوں کے ساتھ کھیل رہا تھا، خضر علیہ السلام نے اوپر سے اس کا سر پکڑ کر ہاتھ سے اسے الگ کر دیا۔ موسیٰ علیہ السلام بول پڑے کہ آپ نے ایک بےگناہ بچے کو بغیر کسی جانی حق کے مار ڈالا (غضب ہو گیا) خضر علیہ السلام بولے کہ میں نے تم سے نہیں کہا تھا کہ تم میرے ساتھ صبر نہیں کر سکو گے۔ ابن عیینہ کہتے ہیں کہ اس کلام میں پہلے سے زیادہ تاکید ہے (کیونکہ پہلے کلام میں لفظ لک نہیں کہا تھا، اس میں لک زائد کیا، جس سے تاکید ظاہر ہے) پھر دونوں چلتے رہے۔ حتیٰ کہ ایک گاؤں والوں کے پاس آئے، ان سے کھانا لینا چاہا۔ انہوں نے کھانا کھلانے سے انکار کر دیا۔ انہوں نے وہیں دیکھا کہ ایک دیوار اسی گاؤں میں گرنے کے قریب تھی۔ خضر علیہ السلام نے اپنے ہاتھ کے اشارے سے اسے سیدھا کر دیا۔ موسیٰ بول اٹھے کہ اگر آپ چاہتے تو (گاؤں والوں سے) اس کام کی مزدوری لے سکتے تھے۔ خضر نے کہا کہ (بس اب) ہم اور تم میں جدائی کا وقت آ گیا ہے۔ جناب محبوب کبریا رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم فرماتے ہیں کہ اللہ موسیٰ پر رحم کرے، ہماری تمنا تھی کہ موسیٰ کچھ دیر اور صبر کرتے تو مزید واقعات ان دونوں کے بیان کئے جاتے (اور ہمارے سامنے روشنی میں آتے، مگر موسیٰ علیہ السلام کی عجلت نے اس علم لدنی کے سلسلہ کو جلد ہی منقطع کرا دیا) محمد بن یوسف کہتے ہیں کہ ہم سے علی بن خشرم نے یہ حدیث بیان کی، ان سے سفیان بن عیینہ نے پوری کی پوری بیان کی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: کھڑے ہو کر کسی عالم سے سوال کرنا جو بیٹھا ہوا ہو ( جائز ہے )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 123'''</div>
ہم سے عثمان نے بیان کیا، کہا ہم سے جریر نے منصور کے واسطے سے بیان کیا، وہ ابووائل سے روایت کرتے ہیں، وہ ابوموسیٰ رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ ایک شخص رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت اقدس میں حاضر ہوا اور اس نے عرض کیا کہ یا رسول اللہ! اللہ کی راہ میں لڑائی کی کیا صورت ہے؟ کیونکہ ہم میں سے کوئی غصہ کی وجہ سے اور کوئی غیرت کی وجہ سے جنگ کرتا ہے تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اس کی طرف سر اٹھایا، اور سر اسی لیے اٹھایا کہ پوچھنے والا کھڑا ہوا تھا، پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا جو اللہ کے کلمے کو سربلند کرنے کے لیے لڑے، وہ اللہ کی راہ میں (لڑتا) ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: رمی جمار ( یعنی حج میں پتھر پھینکنے ) کے وقت بھی مسئلہ پوچھنا جائز ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 124'''</div>
ہم سے ابونعیم نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ ہم سے عبدالعزیز بن ابی سلمہ نے زہری کے واسطے سے روایت کیا، انہوں نے عیسیٰ بن طلحہ سے، انہوں نے عبداللہ بن عمرو سے، وہ کہتے ہیں کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو رمی جمار کے وقت دیکھا آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے پوچھا جا رہا تھا تو ایک شخص نے عرض کیا، یا رسول اللہ! میں نے رمی سے قبل قربانی کر لی؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا(اب) رمی کر لو کچھ حرج نہیں ہوا۔ دوسرے نے کہا، یا رسول اللہ! میں نے قربانی سے پہلے سر منڈا لیا؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا(اب) قربانی کر لو کچھ حرج نہیں۔ (اس وقت) جس چیز کے بارے میں جو آگے پیچھے ہو گئی تھی، آپ سے پوچھا گیا، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے یہ ہی جواب دیا (اب) کر لو کچھ حرج نہیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اللہ تعالیٰ کے اس فرمان کی تشریح میں کہ تمہیں تھوڑا علم دیا گیا ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 125'''</div>
ہم سے قیس بن حفص نے بیان کیا، ان سے عبدالواحد نے، ان سے اعمش سلیمان بن مہران نے ابراہیم کے واسطے سے بیان کیا، انہوں نے علقمہ سے نقل کیا، انہوں نے عبداللہ بن مسعود سے روایت کیا، وہ کہتے ہیں کہ (ایک مرتبہ) میں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ مدینہ کے کھنڈرات میں چل رہا تھا اور آپ کھجور کی چھڑی پر سہارا دے کر چل رہے تھے، تو کچھ یہودیوں کا (ادھر سے) گزر ہوا، ان میں سے ایک نے دوسرے سے کہا کہ آپ سے روح کے بارے میں کچھ پوچھو، ان میں سے کسی نے کہا مت پوچھو، ایسا نہ ہو کہ وہ کوئی ایسی بات کہہ دیں جو تمہیں ناگوار ہو (مگر) ان میں سے بعض نے کہا کہ ہم ضرور پوچھیں گے، پھر ایک شخص نے کھڑے ہو کر کہا، اے ابوالقاسم! روح کیا چیز ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے خاموشی اختیار فرمائی، میں نے (دل میں) کہا کہ آپ پر وحی آ رہی ہے۔ اس لیے میں کھڑا ہو گیا۔ جب آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے (وہ کیفیت) دور ہو گئی تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے (قرآن کی یہ آیت جو اس وقت نازل ہوئی تھی) تلاوت فرمائی (اے نبی!) تم سے یہ لوگ روح کے بارے میں پوچھ رہے ہیں۔ کہہ دو کہ روح میرے رب کے حکم سے ہے۔ اور تمہیں علم کا بہت تھوڑا حصہ دیا گیا ہے۔ (اس لیے تم روح کی حقیقت نہیں سمجھ سکتے) اعمش کہتے ہیں کہ ہماری قرآت میں «وما اوتوا» ہے۔ ( «وما اوتيتم» ) نہیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ کوئی شخص بعض باتوں کو اس خوف سے چھوڑ دے کہ کہیں لوگ اپنی کم فہمی کی وجہ سے اس سے زیادہ سخت ( یعنی ناجائز ) باتوں میں مبتلا نہ ہو جائیں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 126'''</div>
ہم سے عبیداللہ بن موسیٰ نے اسرائیل کے واسطے سے نقل کیا، انہوں نے ابواسحاق سے اسود کے واسطے سے بیان کیا، وہ کہتے ہیں کہ مجھ سے عبداللہ بن زبیر رضی اللہ عنہما نے بیان کیا کہ عائشہ رضی اللہ عنہا تم سے بہت باتیں چھپا کر کہتی تھیں، تو کیا تم سے کعبہ کے بارے میں بھی کچھ بیان کیا، میں نے کہا (ہاں) مجھ سے انہوں نے کہا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے (ایک مرتبہ) ارشاد فرمایا تھا کہ اے عائشہ! اگر تیری قوم (دور جاہلیت کے ساتھ) قریب نہ ہوتی (بلکہ پرانی ہو گئی ہوتی) ابن زبیر رضی اللہ عنہ نے کہا یعنی زمانہ کفر کے ساتھ (قریب نہ ہوتی) تو میں کعبہ کو توڑ دیتا اور اس کے لیے دو دروازے بنا دیتا۔ ایک دروازے سے لوگ داخل ہوتے اور دوسرے دروازے سے باہر نکلتے، (بعد میں) ابن زبیر نے یہ کام کیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">''' باب: اس بارے میں کہ علم کی باتیں کچھ لوگوں کو بتانا اور کچھ لوگوں کو نہ بتانا اس خیال سے کہ ان کی سمجھ میں نہ آئیں گی ( یہ عین مناسب ہے )'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> علی رضی اللہ عنہ کا ارشاد ہے کہ لوگوں سے وہ باتیں کرو جنھیں وہ پہچانتے ہوں۔ کیا تمہیں یہ پسند ہے کہ لوگ اللہ اور اس کے رسول کو جھٹلا دیں؟ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 127'''</div>
ہم سے عبیداللہ بن موسیٰ نے معروف کے واسطے سے بیان کیا، انہوں نے ابوالطفیل سے نقل کیا، انہوں نے علی سے مضمون حدیث«حدثوا الناس بما يعرفون» الخ بیان کیا، (ترجمہ گذر چکا ہے۔)
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 128'''</div>
ہم سے اسحاق بن ابراہیم نے بیان کیا، کہا ہم سے معاذ بن ہشام نے بیان کیا، اس نے کہا کہ میرے باپ نے قتادہ کے واسطے سے نقل کیا، وہ انس بن مالک سے روایت کرتے ہیں کہ (ایک مرتبہ) معاذ بن جبل رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے پیچھے سواری پر سوار تھے، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، اے معاذ! میں نے عرض کیا، حاضر ہوں یا رسول اللہ! آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے (دوبارہ) فرمایا، اے معاذ! میں نے عرض کیا، حاضر ہوں اے اللہ کے رسول! آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے (سہ بارہ) فرمایا، اے معاذ! میں نے عرض کیا، حاضر ہوں، اے اللہ کے رسول، تین بار ایسا ہوا۔ (اس کے بعد) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جو شخص سچے دل سے اس بات کی گواہی دے کہ اللہ کے سوا کوئی معبود نہیں ہے اور محمد صلی اللہ علیہ وسلم اللہ کے سچے رسول ہیں، اللہ تعالیٰ اس کو (دوزخ کی) آگ پر حرام کر دیتا ہے۔ میں نے کہا یا رسول اللہ! کیا اس بات سے لوگوں کو باخبر نہ کر دوں تاکہ وہ خوش ہو جائیں؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا (اگر تم یہ خبر سناؤ گے) تو لوگ اس پر بھروسہ کر بیٹھیں گے (اور عمل چھوڑ دیں گے) معاذ رضی اللہ عنہ نے انتقال کے وقت یہ حدیث اس خیال سے بیان فرما دی کہ کہیں حدیث رسول چھپانے کے گناہ پر ان سے آخرت میں مواخذہ نہ ہو۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 129'''</div>
ہم سے مسدد نے بیان کیا، ان سے معتمر نے بیان کیا، انہوں نے اپنے باپ سے سنا، انہوں نے انس رضی اللہ عنہ سے سنا، وہ کہتے ہیں کہ مجھ سے بیان کیا گیا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ایک روز معاذ رضی اللہ عنہ سے فرمایا کہ جو شخص اللہ سے اس کیفیت کے ساتھ ملاقات کرے کہ اس نے اللہ کے ساتھ کسی کو شریک نہ کیا ہو، وہ (یقیناً) جنت میں داخل ہو گا، معاذ بولے، یا رسول اللہ! کیا میں اس بات کی لوگوں کو بشارت نہ سنا دوں؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا نہیں، مجھے خوف ہے کہ لوگ اس پر بھروسہ کر بیٹھیں گے
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بیان میں کہ حصول علم میں شرمانا مناسب نہیں ہے ! '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> مجاہد کہتے ہیں کہ متکبر اور شرمانے والا آدمی علم حاصل نہیں کر سکتا۔ ام المؤمنین عائشہ رضی اللہ عنہا کا ارشاد ہے کہ انصار کی عورتیں اچھی عورتیں ہیں کہ شرم انہیں دین میں سمجھ پیدا کرنے سے نہیں روکتی۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 130'''</div>
ہم سے محمد بن سلام نے بیان کیا، کہا ہم سے ابومعاویہ نے خبر دی، ان سے ہشام نے اپنے باپ کے واسطے سے بیان کیا، انہوں نے زینب بنت ام سلمہ کے واسطے سے نقل کیا، وہ (اپنی والدہ) ام المؤمنین ام سلمہ رضی اللہ عنہا سے روایت کرتی ہیں کہ ام سلیم (نامی ایک عورت) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت اقدس میں حاضر ہوئیں اور عرض کیا کہ یا رسول اللہ! اللہ تعالیٰ حق بات بیان کرنے سے نہیں شرماتا (اس لیے میں پوچھتی ہوں کہ) کیا احتلام سے عورت پر بھی غسل ضروری ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ (ہاں)جب عورت پانی دیکھ لے۔ (یعنی کپڑے وغیرہ پر منی کا اثر معلوم ہو) تو (یہ سن کر) ام سلمہ رضی اللہ عنہا نے (شرم کی وجہ سے) اپنا چہرہ چھپا لیا اور کہا، یا رسول اللہ! کیا عورت کو بھی احتلام ہوتا ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، ہاں! تیرے ہاتھ خاک آلود ہوں، پھر کیوں اس کا بچہ اس کی صورت کے مشابہ ہوتا ہے (یعنی یہی اس کے احتلام کا ثبوت ہے)۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 131'''</div>
ہم سے اسماعیل نے بیان کیا، ان سے مالک نے عبداللہ بن دینار کے واسطے سے بیان کیا، وہ عبداللہ بن عمر سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے (ایک مرتبہ) فرمایا کہ درختوں میں سے ایک درخت (ایسا) ہے۔ جس کے پتے (کبھی) نہیں جھڑتے اور اس کی مثال مسلمان جیسی ہے۔ مجھے بتلاؤ وہ کیا (درخت) ہے؟ تو لوگ جنگلی درختوں (کی سوچ) میں پڑ گئے اور میرے دل میں آیا (کہ میں بتلا دوں) کہ وہ کھجور (کا پیڑ) ہے، عبداللہ کہتے ہیں کہ پھر مجھے شرم آ گئی (اور میں چپ ہی رہا) تب لوگوں نے عرض کیا یا رسول اللہ! آپ ہی (خود) اس کے بارہ میں بتلائیے، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، وہ کھجور ہے۔ عبداللہ کہتے ہیں کہ میرے جی میں جو بات تھی وہ میں نے اپنے والد (عمر رضی اللہ عنہ) کو بتلائی، وہ کہنے لگے کہ اگر تو (اس وقت) کہہ دیتا تو میرے لیے ایسے ایسے قیمتی سرمایہ سے زیادہ محبوب ہوتا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بیان میں کہ مسائل شرعیہ معلوم کرنے میں جو شخص ( کسی معقول وجہ سے ) شرمائے وہ کسی دوسرے آدمی کے ذریعے سے مسئلہ معلوم کر لے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 132'''</div>
ہم سے مسدد نے بیان کیا، ان سے عبداللہ ابن داؤد نے اعمش کے واسطے سے بیان کیا، انہوں نے منذر ثوری سے نقل کیا، انہوں نے محمد ابن الحنفیہ سے نقل کیا، وہ علی رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ میں ایسا شخص تھا جسے جریان مذی کی شکایت تھی، تو میں نے(اپنے شاگرد) مقداد کو حکم دیا کہ وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے دریافت کریں۔ تو انہوں نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے اس بارے میں پوچھا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اس (مرض) میں غسل نہیں ہے (ہاں) وضو فرض ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: مسجد میں علمی مذاکرہ کرنا اور فتوی دینا جائز ہے '''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 133'''</div>
ہم سے قتیبہ بن سعید نے بیان کیا، کہا ہم کو لیث بن سعد نے خبر دی، ان سے نافع مولیٰ عبداللہ بن عمر بن الخطاب نے، انہوں نے عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما سے روایت کیا کہ (ایک مرتبہ) ایک آدمی نے مسجد میں کھڑے ہو کر عرض کیا، یا رسول اللہ! آپ ہمیں کس جگہ سے احرام باندھنے کا حکم دیتے ہیں؟ تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، مدینہ والے ذوالحلیفہ سے احرام باندھیں، اور اہل شام جحفہ سے اور نجد والے قرن المنازل سے۔ ابن عمر رضی اللہ عنہما نے فرمایا، کہ لوگوں کا خیال ہے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ یمن والے یلملم سے احرام باندھیں۔ اور ابن عمر رضی اللہ عنہما کہا کرتے تھے کہ مجھے یہ (آخری جملہ) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے یاد نہیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: سائل کو اس کے سوال سے زیادہ جواب دینا ، ( تاکہ اسے تفصیلی معلومات ہو جائیں )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 134'''</div>
ہم سے آدم نے بیان کیا، کہا ان کو ابن ابی ذئب نے نافع کے واسطے سے خبر دی، وہ عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے اور (دوسری سند میں) زہری سالم سے، کہا وہ ابن عمر رضی اللہ عنہما سے، وہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں کہ ایک شخص نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے پوچھا کہ احرام باندھنے والے کو کیا پہننا چاہیے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ نہ قمیص پہنے نہ صافہ باندھے اور نہ پاجامہ اور نہ کوئی سرپوش اوڑھے اور نہ کوئی زعفران اور ورس سے رنگا ہوا کپڑا پہنے اور اگر جوتے نہ ملیں تو موزے پہن لے اور انہیں (اس طرح) کاٹ دے کہ ٹخنوں سے نیچے ہو جائیں۔
<center> '''صحیح بخاری''' </center>
</div>
kok8157p5ardbq4jyfmxwhsie2germq
1178837
1178822
2025-07-04T13:34:51Z
Saddam19
860129
1178837
wikitext
text/x-wiki
<div align="right" dir="rtl">
{{header
| title = [[صحیح بخاری]]
| author = محمد بن اسماعیل بخاری
| translator =
| section =
| previous =
| previous2 =
| next =
| next2 =
| year =
| notes =
| categories = Urdu
| portal =
}}
<div style="background: linear-gradient(135deg, #e6f7ff 0%, #f0f8ff 100%);
border: 3px solid #4a86e8;
border-radius: 15px;
padding: 25px;
box-shadow: 0 4px 12px rgba(0,0,0,0.1);
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
text-align: justify;
font-size: 18px;
line-height: 1.8;
color: #1a237e;">
<center>
<div style="font-size: 28px;
color: #0d47a1;
text-shadow: 2px 2px 4px rgba(0,0,0,0.1);
margin-bottom: 20px;
border-bottom: 2px dashed #4a86e8;
padding-bottom: 10px;
width: 80%;">
[[File:Basmala.svg|center|350px]]
'''❀)ㅡㅡㅡ✧ کتاب علم کے بیان میں ✧ㅡㅡㅡ(❀'''
</div>
</center>
<div style="background-color: rgba(255,255,255,0.7);
padding: 20px;
border-radius: 10px;
border-left: 5px solid #4a86e8;">
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: علم کی فضیلت کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> جو تم میں ایماندار ہیں اور جن کو علم دیا گیا ہے اللہ ان کے درجات بلند کرے گا اور اللہ کو تمہارے کاموں کی خبر ہے۔ اور اللہ تعالیٰ نے(سورۃ طہٰ میں) فرمایا (کہ یوں دعا کیا کرو) پروردگار مجھ کو علم میں ترقی عطا فرما۔ </div>
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بیان میں کہ جس شخص سے علم کی کوئی بات پوچھی جائے اور وہ اپنی کسی دوسری بات میں مشغول ہو پس ( ادب کا تقاضا ہے کہ ) وہ پہلے اپنی بات پوری کر لے پھر پوچھنے والے کو جواب دے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 59'''</div>
ہم سے محمد بن سنان نے بیان کیا، کہا ہم سے فلیح نے بیان کیا (دوسری سند) اور مجھ سے ابراہیم بن المنذر نے بیان کیا، کہا مجھ سے میرے باپ (فلیح) نے بیان کیا، کہا ہلال بن علی نے، انہوں نے عطاء بن یسار سے نقل کیا، انہوں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے کہایک بار نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم لوگوں میں بیٹھے ہوئے ان سے باتیں کر رہے تھے۔ اتنے میں ایک دیہاتی آپ کے پاس آیا اور پوچھنے لگا کہ قیامت کب آئے گی؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم اپنی گفتگو میں مصروف رہے۔ بعض لوگ (جو مجلس میں تھے) کہنے لگے آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے دیہاتی کی بات سنی لیکن پسند نہیں کی اور بعض کہنے لگے کہ نہیں بلکہ آپ نے اس کی بات سنی ہی نہیں۔ جب آپ صلی اللہ علیہ وسلم اپنی باتیں پوری کر چکے تو میں سمجھتا ہوں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے یوں فرمایا وہ قیامت کے بارے میں پوچھنے والا کہاں گیا اس (دیہاتی) نے کہا (یا رسول اللہ!) میں موجود ہوں۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جب امانت (ایمانداری دنیا سے) اٹھ جائے تو قیامت قائم ہونے کا انتظار کر۔ اس نے کہا ایمانداری اٹھنے کا کیا مطلب ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جب (حکومت کے کاروبار) نالائق لوگوں کو سونپ دئیے جائیں تو قیامت کا انتظار کر۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس کے بارے میں جس نے علمی مسائل کے لیے اپنی آواز کو بلند کیا'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 60'''</div>
ہم سے ابوالنعمان نے بیان کیا، کہا ہم سے ابوعوانہ نے ابوبشر سے بیان کیا، انہوں نے یوسف بن ماہک سے، انہوں نے عبداللہ بن عمرو سے، انہوں نے کہا ایک سفر میں جو ہم نے کیا تھا نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم ہم سے پیچھے رہ گئے اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم ہم سے اس وقت ملے جب (عصر کی) نماز کا وقت آن پہنچا تھا ہم (جلدی جلدی) وضو کر رہے تھے۔ پس پاؤں کو خوب دھونے کے بدل ہم یوں ہی سا دھو رہے تھے۔ (یہ حال دیکھ کر) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے بلند آواز سے پکارا دیکھو ایڑیوں کی خرابی دوزخ سے ہونے والی ہے دو یا تین بار آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے (یوں ہی بلند آواز سے) فرمایا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: محدث کا لفظ «حدثنا أو ، أخبرنا وأنبأنا» استعمال کرنا صحیح ہے'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">جیسا کہ امام حمیدی نے کہا کہ ابن عیینہ کے نزدیک الفاظ «حدثنا» اور «اخبرنا» اور «انبانا» اور «سمعت» ایک ہی تھے اور عبداللہ بن مسعود رضی اللہ عنہ نے بھی یوں ہی کہا «حدثنا رسول الله صلى الله عليه وسلم» درحالیکہ آپ سچوں کے سچے تھے۔ اور شقیق نے عبداللہ بن مسعود سے نقل کیا، میں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے یہ بات سنی اور حذیفہ نے کہا کہ ہم سے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے دو حدیثیں بیان کیں اور ابوالعالیہ نے روایت کیا ابن عباس رضی اللہ عنہما سے انہوں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنے پروردگار سے اور انس رضی اللہ عنہ نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کی اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنے پروردگار سے۔ اور ابوہریرہ رضی اللہ عنہ نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کی۔ کہا آپ صلی اللہ علیہ وسلم اس کو تمہارے رب اللہ تبارک وتعالیٰ سے روایت کرتے ہیں۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 61'''</div>
ہم سے قتیبہ بن سعید نے بیان کیا، کہا ہم سے اسماعیل بن جعفر نے بیان کیا، انہوں نے عبداللہ بن دینار سے، انہوں نے عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما سے کہا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا درختوں میں ایک درخت ایسا ہے کہ اس کے پتے نہیں جھڑتے اور مسلمان کی مثال اسی درخت کی سی ہے۔ بتاؤ وہ کون سا درخت ہے؟ یہ سن کر لوگوں کا خیال جنگل کے درختوں کی طرف دوڑا۔ عبداللہ رضی اللہ عنہ نے کہا میرے دل میں آیا کہ وہ کھجور کا درخت ہے۔ مگر میں اپنی (کم سنی کی) شرم سے نہ بولا۔ آخر صحابہ نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم ہی سے پوچھا کہ وہ کون سا درخت ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا وہ کھجور کا درخت ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: استاد اپنے شاگردوں کا علم آزمانے کے لیے ان سے کوئی سوال کرے ( یعنی امتحان لینے کا بیان )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 62'''</div>
ہم سے خالد بن مخلد نے بیان کیا، کہا ہم سے سلیمان بن بلال نے بیان کیا، کہا ہم سے عبداللہ بن دینار نے بیان کیا، انہوں نے عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما سے انہوں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے کہ (ایک مرتبہ) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا درختوں میں سے ایک درخت ایسا ہے کہ اس کے پتے نہیں جھڑتے اور مسلمان کی بھی یہی مثال ہے بتلاؤ وہ کون سا درخت ہے؟ یہ سن کر لوگوں کے خیالات جنگل کے درختوں میں چلے گئے۔ عبداللہ نے کہا کہ میرے دل میں آیا کہ بتلا دوں کہ وہ کھجور کا درخت ہے لیکن (وہاں بہت سے بزرگ موجود تھے اس لیے) مجھ کو شرم آئی۔ آخر صحابہ نے عرض کیا یا رسول اللہ! آپ ہی بیان فرما دیجیئے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے بتلایا کہ وہ کھجور کا درخت ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: شاگرد کا استاد کے سامنے پڑھنا اور اس کو سنانا'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اور امام حسن بصری اور سفیان ثوری اور مالک نے شاگرد کے پڑھنے کو جائز کہا ہے اور بعض نے استاد کے سامنے پڑھنے کی دلیل ضمام بن ثعلبہ کی حدیث سے لی ہے۔ اس نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے عرض کیا تھا کہ کیا اللہ نے آپ کو یہ حکم فرمایا ہے کہ ہم لوگ نماز پڑھا کریں۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا ہاں۔ تو یہ (گویا) نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے سامنے پڑھنا ہی ٹھہرا۔ ضمام نے پھر جا کر اپنی قوم سے یہ بیان کیا تو انہوں نے اس کو جائز رکھا۔ ور امام مالک نے دستاویز سے دلیل لی جو قوم کے سامنے پڑھ کر سنائی جاتی ہے۔ وہ کہتے ہیں کہ ہم کو فلاں شخص نے دستاویز پر گواہ کیا اور پڑھنے والا پڑھ کر استاد کو سناتا ہے پھر کہتا ہے مجھ کو فلاں نے پڑھایا۔
ہم سے محمد بن سلام نے بیان کیا، کہا ہم سے محمد بن حسن واسطی نے بیان کیا، کہا انہوں نے عوف سے، انہوں نے حسن بصری سے،انہوں نے کہا عالم کے سامنے پڑھنے میں کوئی قباحت نہیں۔ اور ہم سے عبیداللہ بن موسیٰ نے بیان کیا، انہوں نے سفیان ثوری سے سنا، وہ کہتے تھے جب کوئی شخص محدث کو حدیث پڑھ کر سنائے تو کچھ قباحت نہیں اگر یوں کہے کہ اس نے مجھ سے بیان کیا۔ اور میں نے ابوعاصم سے سنا، وہ امام مالک اور سفیان ثوری کا قول بیان کرتے تھے کہ عالم کو پڑھ کر سنانا اور عالم کا شاگردوں کے سامنے پڑھنا دونوں برابر ہیں۔
</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 63'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، کہا ہم سے لیث نے بیان کیا، انہوں نے سعید مقبری سے، انہوں نے شریک بن عبداللہ بن ابی نمر سے، انہوں نے انس بن مالک سے سنا کہ ایک بار ہم مسجد میں نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ بیٹھے ہوئے تھے، اتنے میں ایک شخص اونٹ پر سوار ہو کر آیا اور اونٹ کو مسجد میں بٹھا کر باندھ دیا۔ پھر پوچھنے لگا (بھائیو) تم لوگوں میں محمد ( صلی اللہ علیہ وسلم ) کون سے ہیں۔ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم اس وقت لوگوں میں تکیہ لگائے بیٹھے ہوئے تھے۔ ہم نے کہا () محمد ( صلی اللہ علیہ وسلم ) یہ سفید رنگ والے بزرگ ہیں جو تکیہ لگائے ہوئے تشریف فرما ہیں۔ تب وہ آپ سے مخاطب ہوا کہ اے عبدالمطلب کے فرزند! آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا۔ کہو میں آپ کی بات سن رہا ہوں۔ وہ بولا میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے کچھ دینی باتیں دریافت کرنا چاہتا ہوں اور ذرا سختی سے بھی پوچھوں گا تو آپ اپنے دل میں برا نہ مانئے گا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا نہیں جو تمہارا دل چاہے پوچھو۔ تب اس نے کہا کہ میں آپ کو آپ کے رب اور اگلے لوگوں کے رب تبارک وتعالیٰ کی قسم دے کر پوچھتا ہوں کیا آپ کو اللہ نے دنیا کے سب لوگوں کی طرف رسول بنا کر بھیجا ہے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا ہاں یا میرے اللہ! پھر اس نے کہا میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم کو اللہ کی قسم دیتا ہوں کیا اللہ نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کو رات دن میں پانچ نمازیں پڑھنے کا حکم فرمایا ہے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا ہاں یا میرے اللہ! پھر کہنے لگا میں آپ کو اللہ کی قسم دے کر پوچھتا ہوں کہ کیا اللہ نے آپ کو یہ حکم دیا ہے کہ سال بھر میں اس مہینہ رمضان کے روزے رکھو۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا ہاں یا میرے اللہ! پھر کہنے لگا میں آپ صلی اللہ علیہ وسلمکو اللہ کی قسم دے کر پوچھتا ہوں کہ کیا اللہ نے آپ کو یہ حکم دیا ہے کہ آپ ہم میں سے جو مالدار لوگ ہیں ان سے زکوٰۃ وصول کر کے ہمارے محتاجوں میں بانٹ دیا کریں۔ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا ہاں یا میرے اللہ! تب وہ شخص کہنے لگا جو حکم آپ صلی اللہ علیہ وسلم اللہ کے پاس سے لائے ہیں، میں ان پر ایمان لایا اور میں اپنی قوم کے لوگوں کا جو یہاں نہیں آئے ہیں بھیجا ہوا (تحقیق حال کے لیے) آیا ہوں۔ میرا نام ضمام بن ثعلبہ ہے، میں بنی سعد بن بکر کے خاندان سے ہوں۔ اس حدیث کو (لیث کی طرح) موسیٰ اور علی بن عبدالحمید نے سلیمان سے روایت کیا، انہوں نے ثابت سے، انہوں نے انس سے، انہوں نے یہی مضمون نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلمسے نقل کیا ہے۔
ہم سے موسیٰ بن اسماعیل نے بیان کیا، کہا ہم سے سلیمان بن مغیرہ نے بیان کیا، کہا ہم سے ثابت نے انس سے نقل کیا، انہوں نے فرمایا کہ ہم کو قرآن کریم میں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے سوالات کرنے سے منع کر دیا گیا تھا اور ہم کو اسی لیے یہ بات پسند تھی کہ کوئی ہوشیار دیہاتی آئے اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے دینی امور پوچھے اور ہم سنیں۔ چنانچہ ایک دفعہ ایک دیہاتی آیا اور اس نے کہا کہ(اے محمد صلی اللہ علیہ وسلم !) ہمارے ہاں آپ کا مبلغ گیا تھا۔ جس نے ہم کو خبر دی کہ اللہ نے آپ کو اپنا رسول بنا کر بھیجا ہے، ایسا آپ کا خیال ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا اس نے بالکل سچ کہا ہے۔ پھر اس نے پوچھا کہ آسمان کس نے پیدا کئے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اللہ عزوجل نے۔ پھر اس نے پوچھا کہ زمین کس نے پیدا کی ہے اور پہاڑ کس نے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اللہ عزوجل نے۔ پھر اس نے پوچھا کہ ان میں نفع دینے والی چیزیں کس نے پیدا کی ہیں؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا اللہ عزوجل نے۔ پھر اس نے کہا کہ پس اس ذات کی قسم دے کر آپ سے پوچھتا ہوں جس نے زمین و آسمان اور پہاڑوں کو پیدا کیا اور اس میں منافع پیدا کئے کہ کیا اللہ عزوجل نے آپ کو اپنا رسول بنا کر بھیجا ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے جواب دیا کہ ہاں بالکل سچ ہے۔ (اللہ نے مجھ کو رسول بنایا ہے) پھر اس نے کہا کہ آپ کے مبلغ نے بتلایا ہے کہ ہم پر پانچ وقت کی نمازیں اور مال سے زکوٰۃ ادا کرنا اسلامی فرائض ہیں، کیا یہ درست ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا ہاں اس نے بالکل سچ کہا ہے۔ پھر اس نے کہا آپ کو اس ذات کی قسم دے کر پوچھتا ہوں جس نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کو رسول بنایا ہے کیا اللہ پاک ہی نے آپ کو ان چیزوں کا حکم فرمایا ہے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا ہاں بالکل درست ہے۔ پھر وہ بولا آپ کے قاصد کا خیال ہے کہ ہم میں سے جو طاقت رکھتا ہو اس پر بیت اللہ کا حج فرض ہے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا ہاں وہ سچا ہے۔ پھر وہ بولا میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم کو اس ذات کی قسم دے کر پوچھتا ہوں جس نے آپ کو رسول بنا کر بھیجا کہ کیا اللہ ہی نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کو یہ حکم فرمایا ہے؟ آپ نے جواب دیا کہ ہاں۔ پھر وہ کہنے لگا کہ قسم ہے اس ذات کی جس نے آپ کو حق کے ساتھ مبعوث فرمایا میں ان باتوں پر کچھ زیادہ کروں گا نہ کم کروں گا۔ (بلکہ ان ہی کے مطابق اپنی زندگی گزاروں گا) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا اگر اس نے اپنی بات کو سچ کر دکھایا تو وہ ضرور ضرور جنت میں داخل ہو جائے گا۔ (نوٹ: صنعانی نے کہا یہ حدیث اس مقام پر اسی ایک نسخہ بخاری میں ہے جو فربری پر پڑھا گیا اور کسی نسخہ میں نہیں ہے)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: مناولہ کا بیان اور اہل علم کا علمی باتیں لکھ کر ( دوسرے ) شہروں کو بھیجنا'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اور انس رضی اللہ عنہ نے فرمایا کہ عثمان رضی اللہ عنہ نے مصاحف (یعنی قرآن) لکھوائے اور انہیں چاروں طرف بھیج دیا۔ اور عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما، یحییٰ بن سعید، اور امام مالک رحمہ اللہ کے نزدیک یہ (کتابت) جائز ہے۔ اور بعض اہل حجاز نے مناولہ پر رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی اس حدیث سے استدلال کیا ہے جس میں آپ نے امیر لشکر کے لیے خط لکھا تھا۔ پھر (قاصد سے) فرمایا تھا کہ جب تک تم فلاں فلاں جگہ نہ پہنچ جاؤ اس خط کو مت پڑھنا۔ پھر جب وہ اس جگہ پہنچ گئے تو اس نے خط کو لوگوں کے سامنے پڑھا اور جو آپ صلی اللہ علیہ وسلم کا حکم تھا وہ انہیں بتلایا۔</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 64'''</div>
اسماعیل بن عبداللہ نے ہم سے بیان کیا، ان سے ابراہیم بن سعد نے صالح کے واسطے سے روایت کی، انہوں نے ابن شہاب سے، انہوں نے عبیداللہ بن عبداللہ بن عتبہ بن مسعود رضی اللہ عنہ سے نقل کیا کہ ان سے عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما نے بیان کیا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ایک شخص کو اپنا ایک خط دے کر بھیجا اور اسے یہ حکم دیا کہ اسے حاکم بحرین کے پاس لے جائے۔ بحرین کے حاکم نے وہ خط کسریٰ (شاہ ایران) کے پاس بھیج دیا۔ جس وقت اس نے وہ خط پڑھا تو چاک کر ڈالا (راوی کہتے ہیں) اور میرا خیال ہے کہ ابن مسیب نے (اس کے بعد) مجھ سے کہا کہ (اس واقعہ کو سن کر) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے اہل ایران کے لیے بددعا کی کہ وہ(بھی چاک شدہ خط کی طرح) ٹکڑے ٹکڑے ہو جائیں۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 65'''</div>
ہم سے ابوالحسن محمد بن مقاتل نے بیان کیا، ان سے عبداللہ نے، انہیں شعبہ نے قتادہ سے خبر دی، وہ انس بن مالک رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں، انہوں نے فرمایا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے (کسی بادشاہ کے نام دعوت اسلام دینے کے لیے) ایک خط لکھا یا لکھنے کا ارادہ کیا تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے کہا گیا کہ وہ بغیر مہر کے خط نہیں پڑھتے (یعنی بے مہر کے خط کو مستند نہیں سمجھتے) تب آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے چاندی کی انگوٹھی بنوائی۔ جس میں «محمد رسول الله» کندہ تھا۔ گویا میں (آج بھی) آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے ہاتھ میں اس کی سفیدی دیکھ رہا ہوں۔ (شعبہ راوی حدیث کہتے ہیں کہ) میں نے قتادہ سے پوچھا کہ یہ کس نے کہا (کہ) اس پر «محمد رسول الله» کندہ تھا؟ انہوں نے جواب دیا، انس رضی اللہ عنہ نے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: وہ شخص جو مجلس کے آخر میں بیٹھ جائے اور وہ شخص جو درمیان میں جہاں جگہ دیکھے بیٹھ جائے ( بشرطیکہ دوسروں کو تکلیف نہ ہو )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 66'''</div>
ہم سے اسماعیل نے بیان کیا، کہا ان سے مالک نے اسحاق بن عبداللہ بن ابی طلحہ کے واسطے سے ذکر کیا، بیشک ابومرہ مولیٰ عقیل بن ابی طالب نے انہیں ابوواقد اللیثی سے خبر دی کہ (ایک مرتبہ) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم مسجد میں تشریف فرما تھے اور لوگ آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے اردگرد بیٹھے ہوئے تھے کہ تین آدمی وہاں آئے (ان میں سے) دو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے سامنے پہنچ گئے اور ایک واپس چلا گیا۔ (راوی کہتے ہیں کہ) پھر وہ دونوں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے سامنے کھڑے ہو گئے۔ اس کے بعد ان میں سے ایک نے (جب) مجلس میں (ایک جگہ کچھ) گنجائش دیکھی، تو وہاں بیٹھ گیا اور دوسرا اہل مجلس کے پیچھے بیٹھ گیا اور تیسرا جو تھا وہ لوٹ گیا۔ تو جب رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم (اپنی گفتگو سے) فارغ ہوئے (تو صحابہ رضی اللہ عنہم سے) فرمایا کہ کیا میں تمہیں تین آدمیوں کے بارے میں نہ بتاؤں؟ تو (سنو) ان میں سے ایک نے اللہ سے پناہ چاہی اللہ نے اسے پناہ دی اور دوسرے کو شرم آئی تو اللہ بھی اس سے شرمایا (کہ اسے بھی بخش دیا) اور تیسرے شخص نے منہ موڑا، تو اللہ نے (بھی) اس سے منہ موڑ لیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے اس ارشاد کی تفصیل میں کہ بسا اوقات وہ شخص جسے ( حدیث ) پہنچائی جائے سننے والے سے زیادہ ( حدیث کو ) یاد رکھ لیتا ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 67'''</div>
ہم سے مسدد نے بیان کیا، ان سے بشر نے، ان سے ابن عون نے ابن سیرین کے واسطے سے، انہوں نے عبدالرحمٰن بن ابی بکرہ سے نقل کیا، انہوں نے اپنے باپ سے روایت کی کہ وہ (ایک دفعہ) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کا تذکرہ کرتے ہوئے کہنے لگے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم اپنے اونٹ پر بیٹھے ہوئے تھے اور ایک شخص نے اس کی نکیل تھام رکھی تھی، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے پوچھا آج یہ کون سا دن ہے؟ ہم خاموش رہے، حتیٰ کہ ہم سمجھے کہ آج کے دن کا آپ کوئی دوسرا نام اس کے نام کے علاوہ تجویز فرمائیں گے (پھر)آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، کیا آج قربانی کا دن نہیں ہے؟ ہم نے عرض کیا، بیشک۔ (اس کے بعد) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، یہ کون سا مہینہ ہے؟ ہم (اس پر بھی) خاموش رہے اور یہ (ہی) سمجھے کہ اس مہینے کا (بھی) آپ اس کے نام کے علاوہ کوئی دوسرا نام تجویز فرمائیں گے۔ پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، کیا یہ ذی الحجہ کا مہینہ نہیں ہے؟ ہم نے عرض کیا، بیشک۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، تو یقیناً تمہاری جانیں اور تمہارے مال اور تمہاری آبرو تمہارے درمیان اسی طرح حرام ہیں جس طرح آج کے دن کی حرمت تمہارے اس مہینے اور اس شہر میں ہے۔ پس جو شخص حاضر ہے اسے چاہیے کہ غائب کو یہ (بات) پہنچا دے، کیونکہ ایسا ممکن ہے کہ جو شخص یہاں موجود ہے وہ ایسے شخص کو یہ خبر پہنچائے، جو اس سے زیادہ (حدیث کا) یاد رکھنے والا ہو۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بیان میں کہ علم ( کا درجہ ) قول و عمل سے پہلے ہے'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اس لیے کہ اللہ تعالیٰ کا ارشاد ہے: «فاعلم أنه لا إله إلا الله» (آپ جان لیجیئے کہ اللہ کے سوا کوئی عبادت کے لائق نہیں ہے) تو(گویا) اللہ تعالیٰ نے علم سے ابتداء فرمائی اور (حدیث میں ہے) کہ علماء انبیاء کے وارث ہیں۔ (اور) پیغمبروں نے علم (ہی) کا ورثہ چھوڑا ہے۔ پھر جس نے علم حاصل کیا اس نے (دولت کی) بہت بڑی مقدار حاصل کر لی۔ اور جو شخص کسی راستے پر حصول علم کے لیے چلے، اللہ تعالیٰ اس کے لیے جنت کی راہ آسان کر دیتا ہے۔ اور اللہ تعالیٰ نے فرمایا کہ اللہ سے اس کے وہی بندے ڈرتے ہیں جو علم والے ہیں۔ اور (دوسری جگہ) فرمایا اور اس کو عالموں کے سوا کوئی نہیں سمجھتا۔ اور فرمایا، اور ان لوگوں (کافروں) نے کہا اگر ہم سنتے یا عقل رکھتے تو جہنمی نہ ہوتے۔ اور فرمایا، کیا علم والے اور جاہل برابر ہیں؟ اور رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، جس شخص کے ساتھ اللہ بھلائی کرنا چاہتا ہے تو اسے دین کی سمجھ عنایت فرما دیتا ہے۔ اور علم تو سیکھنے ہی سے آتا ہے۔ اور ابوذر رضی اللہ عنہ کا ارشاد ہے کہ اگر تم اس پر تلوار رکھ دو، اور اپنی گردن کی طرف اشارہ کیا، اور مجھے گمان ہو کہ میں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے جو ایک کلمہ سنا ہے، گردن کٹنے سے پہلے بیان کر سکوں گا تو یقیناً میں اسے بیان کر ہی دوں گا اور نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کا فرمان ہے کہ حاضر کو چاہیے کہ (میری بات) غائب کو پہنچا دے اور ابن عباس رضی اللہ عنہما نے کہا ہے کہ آیت «كونوا ربانيين» سے مراد حکماء، فقہاء، علماء ہیں۔ اور «رباني» اس شخص کو کہا جاتا ہے جو بڑے مسائل سے پہلے چھوٹے مسائل سمجھا کر لوگوں کی (علمی) تربیت کرے۔</div>
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''اب: نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کا لوگوں کی رعایت کرتے ہوئے نصیحت فرمانے اور تعلیم دینے کے بیان میں تاکہ انہیں ناگوار نہ ہو'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 68'''</div>
ہم سے محمد بن یوسف نے بیان کیا، انہیں سفیان نے اعمش سے خبر دی، وہ ابووائل سے روایت کرتے ہیں، وہ عبداللہ بن مسعود رضی اللہ عنہ سے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ہمیں نصیحت فرمانے کے لیے کچھ دن مقرر کر دیئے تھے اس ڈر سے کہ کہیں ہم کبیدہ خاطر نہ ہو جائیں۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 69'''</div>
ہم سے محمد بن بشار نے بیان کیا، ان سے یحییٰ بن سعید نے، ان سے شعبہ نے، ان سے ابوالتیاح نے، انہوں نے انس بن مالک رضی اللہ عنہ سے نقل کیا، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، آسانی کرو اور سختی نہ کرو اور خوش کرو اور نفرت نہ دلاؤ۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ کوئی شخص اہل علم کے لیے کچھ دن مقرر کر دے ( تو یہ جائز ہے ) یعنی استاد اپنے شاگردوں کے لیے اوقات مقرر کر سکتا ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 70'''</div>
ہم سے عثمان بن ابی شیبہ نے بیان کیا، ان سے جریر نے منصور کے واسطے سے نقل کیا، وہ ابووائل سے روایت کرتے ہیں کہ عبداللہ(ابن مسعود) رضی اللہ عنہ ہر جمعرات کے دن لوگوں کو وعظ سنایا کرتے تھے۔ ایک آدمی نے ان سے کہا اے ابوعبدالرحمٰن! میں چاہتا ہوں کہ تم ہمیں ہر روز وعظ سنایا کرو۔ انہوں نے فرمایا، تو سن لو کہ مجھے اس امر سے کوئی چیز مانع ہے تو یہ کہ میں یہ بات پسند نہیں کرتا کہ کہیں تم تنگ نہ ہو جاؤ اور میں وعظ میں تمہاری فرصت کا وقت تلاش کیا کرتا ہوں جیسا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم اس خیال سے کہ ہم کبیدہ خاطر نہ ہو جائیں، وعظ کے لیے ہمارے اوقات فرصت کا خیال رکھتے تھے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ اللہ تعالیٰ جس شخص کے ساتھ بھلائی کرنا چاہتا ہے اسے دین کی سمجھ عنایت فرما دیتا ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 71'''</div>
ہم سے سعید بن عفیر نے بیان کیا، ان سے وہب نے یونس کے واسطے سے نقل کیا، وہ ابن شہاب سے نقل کرتے ہیں، ان سے حمید بن عبدالرحمٰن نے کہا کہ میں نے معاویہ سے سنا۔ وہ خطبہ میں فرما رہے تھے کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو یہ فرماتے ہوئے سنا کہ جس شخص کے ساتھ اللہ تعالیٰ بھلائی کا ارادہ کرے اسے دین کی سمجھ عنایت فرما دیتا ہے اور میں تو محض تقسیم کرنے والا ہوں، دینے والا تو اللہ ہی ہے اور یہ امت ہمیشہ اللہ کے حکم پر قائم رہے گی اور جو شخص ان کی مخالفت کرے گا، انہیں نقصان نہیں پہنچا سکے گا، یہاں تک کہ اللہ کا حکم (قیامت) آ جائے (اور یہ عالم فنا ہو جائے)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: علم میں سمجھداری سے کام لینے کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 72'''</div>
ہم سے علی (بن مدینی) نے بیان کیا، ان سے سفیان نے، ان سے ابن ابی نجیح نے مجاہد کے واسطے سے نقل کیا، وہ کہتے ہیں کہ میں عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما کے ساتھ مدینے تک رہا، میں نے (اس) ایک حدیث کے سوا ان سے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی کوئی اور حدیث نہیں سنی، وہ کہتے تھے کہ ہم رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت میں حاضر تھے کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس کھجور کا ایک گابھا لایا گیا۔ (اسے دیکھ کر) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ درختوں میں ایک درخت ایسا ہے اس کی مثال مسلمان کی طرح ہے۔ (ابن عمر رضی اللہ عنہما کہتے ہیں کہ یہ سن کر) میں نے ارادہ کیا کہ عرض کروں کہ وہ (درخت) کھجور کا ہے مگر چونکہ میں سب میں چھوٹا تھا اس لیے خاموش رہا۔ (پھر) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے خود ہی فرمایا کہ وہ کھجور ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: علم و حکمت میں رشک کرنے کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اور عمر رضی اللہ عنہ کا ارشاد ہے کہ سردار بننے سے پہلے سمجھدار بنو (یعنی دین کا علم حاصل کرو) اور ابوعبداللہ (امام بخاری رحمہ اللہ)فرماتے ہیں کہ سردار بنائے جانے کے بعد بھی علم حاصل کرو، کیونکہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے اصحاب رضی اللہ عنہم نے بڑھاپے میں بھی دین سیکھا۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 73'''</div>
ہم سے حمیدی نے بیان کیا، ان سے سفیان نے، ان سے اسماعیل بن ابی خالد نے دوسرے لفظوں میں بیان کیا، ان لفظوں کے علاوہ جو زہری نے ہم سے بیان کئے، وہ کہتے ہیں میں نے قیس بن ابی حازم سے سنا، انہوں نے عبداللہ بن مسعود رضی اللہ عنہ سے سنا، وہ کہتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کا ارشاد ہے کہ حسد صرف دو باتوں میں جائز ہے۔ ایک تو اس شخص کے بارے میں جسے اللہ نے دولت دی ہو اور وہ اس دولت کو راہ حق میں خرچ کرنے پر بھی قدرت رکھتا ہو اور ایک اس شخص کے بارے میں جسے اللہ نے حکمت(کی دولت) سے نوازا ہو اور وہ اس کے ذریعہ سے فیصلہ کرتا ہو اور (لوگوں کو) اس حکمت کی تعلیم دیتا ہو۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: موسیٰ علیہ السلام کے خضر علیہ السلام کے پاس دریا میں جانے کے ذکر میں '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">اور اللہ تعالیٰ کا ارشاد (جو موسیٰ علیہ السلام کا قول ہے) کیا میں تمہارے ساتھ چلوں اس شرط پر کہ تم مجھے (اپنے علم سے کچھ) سکھاؤ۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 74'''</div>
ہم سے محمد بن غریر زہری نے بیان کیا، ان سے یعقوب بن ابراہیم نے، ان سے ان کے باپ (ابراہیم) نے، انہوں نے صالح سے سنا، انہوں نے ابن شہاب سے، وہ بیان کرتے ہیں کہ انہیں عبیداللہ بن عبداللہ نے ابن عباس رضی اللہ عنہما کے واسطے سے خبر دی کہ وہ اور حر بن قیس بن حصن فزاری موسیٰ علیہ السلام کے ساتھی کے بارے میں بحثے۔ ابن عباس رضی اللہ عنہما نے فرمایا کہ وہ خضر علیہ السلام تھے۔ پھر ان کے پاس سے ابی بن کعب گزرے تو عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما نے انہیں بلایا اور کہا کہ میں اور میرے یہ رفیق موسیٰ علیہ السلام کے اس ساتھی کے بارے میں بحث کر رہے ہیں جس سے انہوں نے ملاقات چاہی تھی۔ کیا آپ نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے اس کے بارے میں کچھ ذکر سنا ہے۔ انہوں نے کہا، ہاں میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو یہ فرماتے ہوئے سنا ہے۔ ایک دن موسیٰ بنی اسرائیل کی ایک جماعت میں بیٹھے ہوئے تھے کہ اتنے میں ایک شخص آیا اور اس نے آپ سے پوچھا کیا آپ جانتے ہیں کہ(دنیا میں) کوئی آپ سے بھی بڑھ کر عالم موجود ہے؟ موسیٰ علیہ السلام نے فرمایا نہیں۔ اس پر اللہ تعالیٰ نے موسیٰ علیہ اسلام کے پاس وحی بھیجی کہ ہاں ہمارا بندہ خضر ہے (جس کا علم تم سے زیادہ ہے) موسیٰ علیہ السلام نے اللہ سے دریافت کیا کہ خضر علیہ السلام سے ملنے کی کیا صورت ہے؟ اللہ تعالیٰ نے ایک مچھلی کو ان سے ملاقات کی علامت قرار دیا اور ان سے کہہ دیا کہ جب تم اس مچھلی کو گم کر دو تو(واپس) لوٹ جاؤ، تب خضر سے تمہاری ملاقات ہو گی۔ تب موسیٰ (چلے اور) دریا میں مچھلی کی علامت تلاش کرتے رہے۔ اس وقت ان کے ساتھی نے کہا جب ہم پتھر کے پاس تھے، کیا آپ نے دیکھا تھا، میں اس وقت مچھلی کا کہنا بھول گیا اور شیطان ہی نے مجھے اس کا ذکر بھلا دیا۔ موسیٰ علیہ السلام نے کہا، اسی مقام کی ہمیں تلاش تھی۔ تب وہ اپنے نشانات قدم پر (پچھلے پاؤں) باتیں کرتے ہوئے لوٹے(وہاں) انہوں نے خضر علیہ السلام کو پایا۔ پھر ان کا وہی قصہ ہے جو اللہ نے اپنی کتاب قرآن میں بیان کیا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کا یہ فرمان کہ اللہ اسے قرآن کا علم عطا فرمائیو ! '''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 75'''</div>
ہم سے ابومعمر نے بیان کیا، ان سے عبدالوارث نے، ان سے خالد نے عکرمہ کے واسطے سے بیان کیا، وہ ابن عباس رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں۔ انہوں نے فرمایا کہ (ایک مرتبہ) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے مجھے (سینے سے) لگا لیا اور دعا دیتے ہوئے فرمایا کہ اے اللہ اسے علم کتاب (قرآن) عطا فرمائیو ۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ بچے کا ( حدیث ) سننا کس عمر میں صحیح ہے ؟'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 76'''</div>
ہم سے اسماعیل نے بیان کیا، ان سے مالک نے، ان سے ابن شہاب نے، ان سے عبیداللہ بن عبداللہ بن عتبہ نے، وہ عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں کہ میں (ایک مرتبہ) گدھی پر سوار ہو کر چلا، اس زمانے میں، میں بلوغ کے قریب تھا۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم منیٰ میں نماز پڑھ رہے تھے اور آپ کے سامنے دیوار (کی آڑ) نہ تھی، تو میں بعض صفوں کے سامنے سے گزرا اور گدھی کو چھوڑ دیا۔ وہ چرنے لگی، جب کہ میں صف میں شامل ہو گیا (مگر) کسی نے مجھے اس بات پر ٹوکا نہیں۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 77'''</div>
ہم سے محمد بن یوسف نے بیان کیا، ان سے ابومسہر نے، ان سے محمد بن حرب نے، ان سے زبیدی نے زہری کے واسطے سے بیان کیا، وہ محمود بن الربیع سے نقل کرتے ہیں، انہوں نے کہا کہ مجھے یاد ہے کہ (ایک مرتبہ) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ایک ڈول سے منہ میں پانی لے کر میرے چہرے پر کلی فرمائی، اور میں اس وقت پانچ سال کا تھا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: علم کی تلاش میں نکلنے کے بارے میں '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> جابر بن عبداللہ کا ایک حدیث کی خاطر عبداللہ بن انیس کے پاس جانے کے لیے ایک ماہ کی مسافت طے کرنا۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 78'''</div>
ہم سے ابوالقاسم خالد بن خلی قاضی حمص نے بیان کیا، ان سے محمد بن حرب نے، اوزاعی کہتے ہیں کہ ہمیں زہری نے عبیداللہ ابن عبداللہ بن عتبہ بن مسعود سے خبر دی، وہ عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں کہ وہ اور حر بن قیس بن حصن فزاری موسیٰ علیہ السلام کے ساتھی کے بارے میں جھگڑے۔ (اس دوران میں) ان کے پاس سے ابی بن کعب گزرے، تو ابن عباس رضی اللہ عنہما نے انہیں بلا لیا اور کہا کہ میں اور میرے (یہ) ساتھی موسیٰ علیہ السلام کے ساتھی کے بارے میں بحث کر رہے ہیں جس سے ملنے کی موسیٰ علیہ السلام نے (اللہ سے) دعا کی تھی۔ کیا آپ نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو کچھ ان کا ذکر فرماتے ہوئے سنا ہے؟ ابی نے کہا کہ ہاں! میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو ان کا حال بیان فرماتے ہوئے سنا ہے۔ آپ فرما رہے تھے کہ ایک بار موسیٰ علیہ السلام بنی اسرائیل کی ایک جماعت میں تھے کہ اتنے میں ایک شخص آیا اور کہنے لگا کیا آپ جانتے ہیں کہ دنیا میں آپ سے بھی بڑھ کر کوئی عالم موجود ہے۔ موسیٰ علیہ السلام نے فرمایا کہ نہیں۔ تب اللہ تعالیٰ نے موسیٰ علیہ السلام پر وحی نازل کی کہ ہاں ہمارا بندہ خضر (علم میں تم سے بڑھ کر) ہے۔ تو موسیٰ علیہ السلام نے ان سے ملنے کی راہ دریافت کی، اس وقت اللہ تعالیٰ نے (ان سے ملاقات کے لیے) مچھلی کو نشانی قرار دیا اور ان سے کہہ دیا کہ جب تم مچھلی کو نہ پاؤ تو لوٹ جانا، تب تم خضر علیہ السلام سے ملاقات کر لو گے۔ موسیٰ علیہ السلام دریا میں مچھلی کے نشان کا انتظار کرتے رہے۔ تب ان کے خادم نے ان سے کہا۔ کیا آپ نے دیکھا تھا کہ جب ہم پتھر کے پاس تھے، تو میں (وہاں) مچھلی بھول گیا۔ اور مجھے شیطان ہی نے غافل کر دیا۔ موسیٰ علیہ السلام نے کہا کہ ہم اسی (مقام) کے تو متلاشی تھے، تب وہ اپنے (قدموں کے) نشانوں پر باتیں کرتے ہوئے واپس لوٹے۔ (وہاں) خضر علیہ السلام کو انہوں نے پایا۔ پھر ان کا قصہ وہی ہے جو اللہ تعالیٰ نے اپنی کتاب میں بیان فرمایا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: پڑھنے اور پڑھانے والے کی فضیلت کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 79'''</div>
ہم سے محمد بن علاء نے بیان کیا، ان سے حماد بن اسامہ نے برید بن عبداللہ کے واسطے سے نقل کیا، وہ ابی بردہ سے روایت کرتے ہیں، وہ ابوموسیٰ سے اور وہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اللہ تعالیٰ نے مجھے جس علم و ہدایت کے ساتھ بھیجا ہے اس کی مثال زبردست بارش کی سی ہے جو زمین پر (خوب) برسے۔ بعض زمین جو صاف ہوتی ہے وہ پانی کو پی لیتی ہے اور بہت بہت سبزہ اور گھاس اگاتی ہے اور بعض زمین جو سخت ہوتی ہے وہ پانی کو روک لیتی ہے اس سے اللہ تعالیٰ لوگوں کو فائدہ پہنچاتا ہے۔ وہ اس سے سیراب ہوتے ہیں اور سیراب کرتے ہیں۔ اور کچھ زمین کے بعض خطوں پر پانی پڑتا ہے جو بالکل چٹیل میدان ہوتے ہیں۔ نہ پانی روکتے ہیں اور نہ ہی سبزہ اگاتے ہیں۔ تو یہ اس شخص کی مثال ہے جو دین میں سمجھ پیدا کرے اور نفع دے، اس کو وہ چیز جس کے ساتھ میں مبعوث کیا گیا ہوں۔ اس نے علم دین سیکھا اور سکھایا اور اس شخص کی مثال جس نے سر نہیں اٹھایا (یعنی توجہ نہیں کی) اور جو ہدایت دے کر میں بھیجا گیا ہوں اسے قبول نہیں کیا۔ امام بخاری رحمہ اللہ فرماتے ہیں کہ ابن اسحاق نے ابواسامہ کی روایت سے «قبلت الماء» کا لفظ نقل کیا ہے۔ قاعاس خطہٰ زمین کو کہتے ہیں جس پر پانی چڑھ جائے (مگر ٹھہرے نہیں) اور «صفصف»اس زمین کو کہتے ہیں جو بالکل ہموار ہو۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: علم کے زوال اور جہل کی اشاعت کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اور ربیعہ کا قول ہے کہ جس کے پاس کچھ علم ہو، اسے یہ جائز نہیں کہ (دوسرے کام میں لگ کر علم کو چھوڑ دے اور) اپنے آپ کو ضائع کر دے۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 80'''</div>
ہم سے عمران بن میسرہ نے بیان کیا، ان سے عبدالوارث نے ابوالتیاح کے واسطے سے نقل کیا، وہ انس سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا۔ علامات قیامت میں سے یہ ہے کہ (دینی) علم اٹھ جائے گا اور جہل ہی جہل ظاہر ہو جائے گا۔ اور(علانیہ) شراب پی جائے گی اور زنا پھیل جائے گا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 81'''</div>
ہم سے مسدد نے بیان کیا ان سے یحییٰ نے شعبہ سے نقل کیا، وہ قتادہ سے اور قتادہ انس سے روایت کرتے ہیں، انہوں نے فرمایا کہ میں تم سے ایک ایسی حدیث بیان کرتا ہوں جو میرے بعد تم سے کوئی نہیں بیان کرے گا، میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو یہ فرماتے ہوئے سنا کہ علامات قیامت میں سے یہ ہے کہ علم (دین) کم ہو جائے گا۔ جہل ظاہر ہو جائے گا۔ زنا بکثرت ہو گا۔ عورتیں بڑھ جائیں گی اور مرد کم ہو جائیں گے۔ حتیٰ کہ 50 عورتوں کا نگراں صرف ایک مرد رہ جائے گا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: علم کی فضیلت کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 82'''</div>
ہم سے سعید بن عفیر نے بیان کیا، انہوں نے کہا مجھ سے لیث نے، ان سے عقیل نے ابن شہاب کے واسطے سے نقل کیا، وہ حمزہ بن عبداللہ بن عمر سے نقل کرتے ہیں کہ عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما نے فرمایا میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو یہ فرماتے ہوئے سنا ہے کہ میں سو رہا تھا (اسی حالت میں) مجھے دودھ کا ایک پیالہ دیا گیا۔ میں نے (خوب اچھی طرح) پی لیا۔ حتیٰ کہ میں نے دیکھا کہ تازگی میرے ناخنوں سے نکل رہی ہے۔ پھر میں نے اپنا بچا ہوا (دودھ) عمر بن الخطاب کو دے دیا۔ صحابہ رضی اللہ عنہم نے پوچھا آپ نے اس کی کیا تعبیر لی؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا علم۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: جانور وغیرہ پر سوار ہو کر فتویٰ دینا جائز ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 83'''</div>
ہم سے اسماعیل نے بیان کیا، ان سے مالک نے ابن شہاب کے واسطے سے بیان کیا، وہ عیسیٰ بن طلحہ بن عبیداللہ سے روایت کرتے ہیں، وہ عبداللہ بن عمرو بن العاص سے نقل کرتے ہیں کہ حجۃ الوداع میں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم لوگوں کے مسائل دریافت کرنے کی وجہ سے منیٰ میں ٹھہر گئے۔ تو ایک شخص آیا اور اس نے کہا کہ میں نے بےخبری میں ذبح کرنے سے پہلے سر منڈا لیا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا (اب) ذبح کر لے اور کچھ حرج نہیں۔ پھر دوسرا آدمی آیا، اس نے کہا کہ میں نے بےخبری میں رمی کرنے سے پہلے قربانی کر لی۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا (اب) رمی کر لے۔ (اور پہلے کر دینے سے) کچھ حرج نہیں۔ ابن عمرو کہتے ہیں (اس دن) آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے جس چیز کا بھی سوال ہوا، جو کسی نے آگے اور پیچھے کر لی تھی۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے یہی فرمایا کہ اب کر لے اور کچھ حرج نہیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس شخص کے بارے میں جو ہاتھ یا سر کے اشارے سے فتویٰ کا جواب دے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 84'''</div>
ہم سے موسیٰ بن اسماعیل نے بیان کیا، ان سے وہیب نے، ان سے ایوب نے عکرمہ کے واسطے سے نقل کیا، وہ ابن عباس رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے آپ کے (آخری) حج میں کسی نے پوچھا کہ میں نے رمی کرنے (یعنی کنکر پھینکنے) سے پہلے ذبح کر لیا، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے ہاتھ سے اشارہ کیا (اور) فرمایا کچھ حرج نہیں۔ کسی نے کہا کہ میں نے ذبح سے پہلے حلق کرا لیا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے سر سے اشارہ فرما دیا کہ کچھ حرج نہیں۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 85'''</div>
ہم سے مکی ابن ابراہیم نے بیان کیا، انہیں حنظلہ نے سالم سے خبر دی، انہوں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے سنا، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ (ایک وقت ایسا آئے گا کہ جب) علم اٹھا لیا جائے گا۔ جہالت اور فتنے پھیل جائیں گے اور ہرج بڑھ جائے گا۔ آپ سے پوچھا گیا کہ یا رسول اللہ! ہرج سے کیا مراد ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنے ہاتھ کو حرکت دے کر فرمایا اس طرح، گویا آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اس سے قتل مراد لیا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 86'''</div>
ہم سے موسیٰ بن اسماعیل نے بیان کیا، ان سے وہیب نے، ان سے ہشام نے فاطمہ کے واسطے سے نقل کیا، وہ اسماء سے روایت کرتی ہیں کہ میں عائشہ رضی اللہ عنہا کے پاس آئی، وہ نماز پڑھ رہی تھیں، میں نے کہا کہ لوگوں کا کیا حال ہے؟ تو انہوں نے آسمان کی طرف اشارہ کیا (یعنی سورج کو گہن لگا ہے) اتنے میں لوگ (نماز کے لیے) کھڑے ہو گئے۔ عائشہ رضی اللہ عنہا نے کہا، اللہ پاک ہے۔ میں نے کہا (کیا یہ گہن) کوئی (خاص) نشانی ہے؟ انہوں نے سر سے اشارہ کیا یعنی ہاں! پھر میں (بھی نماز کے لیے) کھڑی ہو گئی۔ حتیٰ کہ مجھے غش آنے لگا، تو میں اپنے سر پر پانی ڈالنے لگی۔ پھر (نماز کے بعد) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے اللہ تعالیٰ کی تعریف اور اس کی صفت بیان فرمائی، پھر فرمایا، جو چیز مجھے پہلے دکھلائی نہیں گئی تھی آج وہ سب اس جگہ میں نے دیکھ لی، یہاں تک کہ جنت اور دوزخ کو بھی دیکھ لیا اور مجھ پر یہ وحی کی گئی کہ تم اپنی قبروں میں آزمائے جاؤ گے، «مثل» یا «قرب» کا کون سا لفظ اسماء نے فرمایا، میں نہیں جانتی، فاطمہ کہتی ہیں (یعنی) فتنہ دجال کی طرح (آزمائے جاؤ گے) کہا جائے گا (قبر کے اندر کہ) تم اس آدمی کے بارے میں کیا جانتے ہو؟ تو جو صاحب ایمان یا صاحب یقین ہو گا، کون سا لفظ فرمایا اسماء رضی اللہ عنہا نے، مجھے یاد نہیں۔ وہ کہے گا وہ محمد اللہ کے رسول صلی اللہ علیہ وسلم ہیں، جو ہمارے پاس اللہ کی ہدایت اور دلیلیں لے کر آئے تو ہم نے ان کو قبول کر لیا اور ان کی پیروی کی وہ محمد صلی اللہ علیہ وسلم ہیں۔ تین بار (اسی طرح کہے گا) پھر (اس سے) کہہ دیا جائے گا کہ آرام سے سو جا بیشک ہم نے جان لیا کہ تو محمد صلی اللہ علیہ وسلم پر یقین رکھتا تھا۔ اور بہرحال منافق یا شکی آدمی، میں نہیں جانتی کہ ان میں سے کون سا لفظ اسماء رضی اللہ عنہا نے کہا۔ تو وہ(منافق یا شکی آدمی) کہے گا کہ جو لوگوں کو میں نے کہتے سنا میں نے (بھی) وہی کہہ دیا۔ (باقی میں کچھ نہیں جانتا۔)
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کا قبیلہ عبدالقیس کے وفد کو اس پر آمادہ کرنا کہ وہ ایمان لائیں اور علم کی باتیں یاد رکھیں اور اپنے پیچھے رہ جانے والوں کو بھی خبر کر دیں'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اور مالک بن الحویرث نے فرمایا کہ ہمیں نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اپنے گھر والوں کے پاس لوٹ کر انہیں (دین) علم سکھاؤ۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 87'''</div>
ہم سے محمد بن بشار نے بیان کیا، ان سے غندر نے، ان سے شعبہ نے ابوجمرہ کے واسطے سے بیان کیا کہ میں ابن عباس رضی اللہ عنہما اور لوگوں کے درمیان ترجمانی کے فرائض انجام دیتا تھا (ایک مرتبہ) ابن عباس رضی اللہ عنہما نے کہا کہ قبیلہ عبدالقیس کا وفد رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت میں آیا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے دریافت فرمایا کہ کون سا وفد ہے؟ یا یہ کون لوگ ہیں؟ انہوں نے کہا کہ ربیعہ خاندان (کے لوگ ہیں) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ مبارک ہو قوم کو (آنا) یا مبارک ہو اس وفد کو (جو کبھی) نہ رسوا ہو نہ شرمندہ ہو (اس کے بعد) انہوں نے عرض کیا کہ ہم ایک دور دراز کونے سے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس آئے ہیں اور ہمارے اور آپ کے درمیان کفار مضر کا یہ قبیلہ (پڑتا) ہے (اس کے خوف کی وجہ سے) ہم حرمت والے مہینوں کے علاوہ اور ایام میں نہیں آ سکتے۔ اس لیے ہمیں کوئی ایسی (قطعی) بات بتلا دیجیئے کہ جس کی ہم اپنے پیچھے رہ جانے والے لوگوں کو خبر دے دیں۔ (اور) اس کی وجہ سے ہم جنت میں داخل ہو سکیں۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے انہیں چار باتوں کا حکم دیا اور چار سے روک دیا۔ اول انہیں حکم دیا کہ ایک اللہ پر ایمان لائیں۔ (پھر) فرمایا کہ کیا تم جانتے ہو کہ ایک اللہ پر ایمان لانے کا کیا مطلب ہے؟ انہوں نے عرض کیا، اللہ اور اس کا رسول زیادہ جانتے ہیں۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا (ایک اللہ پر ایمان لانے کا مطلب یہ ہے کہ) اس بات کا اقرار کرنا کہ اللہ کے سوا کوئی معبود نہیں اور یہ کہ محمد ( صلی اللہ علیہ وسلم ) اللہ کے سچے رسول ہیں اور نماز قائم کرنا، زکوٰۃ ادا کرنا اور ماہ رمضان کے روزے رکھنا اور یہ کہ تم مال غنیمت سے پانچواں حصہ ادا کرو اور چار چیزوں سے منع فرمایا، دباء، حنتم، اور مزفت کے استعمال سے۔ اور (چوتھی چیز کے بارے میں) شعبہ کہتے ہیں کہ ابوجمرہ بسا اوقات «نقير» کہتے تھے اور بسا اوقات «مقير» ۔ (اس کے بعد) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ ان (باتوں کو) یاد رکھو اور اپنے پیچھے (رہ جانے) والوں کو بھی ان کی خبر کر دو۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: جب کوئی مسئلہ درپیش ہو تو اس کے لیے سفر کرنا ( کیسا ہے ؟ )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 88'''</div>
ہم سے ابوالحسن محمد بن مقاتل نے بیان کیا، انہیں عبداللہ نے خبر دی، انہیں عمر بن سعید بن ابی حسین نے خبر دی، ان سے عبداللہ بن ابی ملیکہ نے عقبہ ابن الحارث کے واسطے سے نقل کیا کہ عقبہ نے ابواہاب بن عزیز کی لڑکی سے نکاح کیا تو ان کے پاس ایک عورت آئی اور کہنے لگی کہ میں نے عقبہ کو اور جس سے اس کا نکاح ہوا ہے، اس کو دودھ پلایا ہے۔ نہ تو نے کبھی مجھے بتایا ہے۔ (یہ سن کر) عقبہ نے کہا، مجھے نہیں معلوم کہ تو نے مجھے دودھ پلایا ہے اور نہ تو نے کبھی مجھے بتایا ہے۔ تب عقبہ سوار ہو کر رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت میں مدینہ منورہ حاضر ہوئے اور آپ سے اس کے متعلق دریافت کیا، تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، کس طرح (تم اس لڑکی سے رشتہ رکھو گے) حالانکہ (اس کے متعلق یہ) کہا گیا تب عقبہ بن حارث نے اس لڑکی کو چھوڑ دیا اور اس نے دوسرا خاوند کر لیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ ( طلباء کا حصول ) علم کے لیے ( استاد کی خدمت میں ) اپنی اپنی باری مقرر کرنا درست ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 89'''</div>
ہم سے ابوالیمان نے بیان کیا، انہیں شعیب نے زہری سے خبر دی (ایک دوسری سند سے) امام بخاری رحمہ اللہ کہتے ہیں کہ ابن وہب کو یونس نے ابن شہاب سے خبر دی، وہ عبیداللہ بن عبداللہ ابن ابی ثور سے نقل کرتے ہیں، وہ عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما سے، وہ عمر رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ میں اور میرا ایک انصاری پڑوسی دونوں اطراف مدینہ کے ایک گاؤں بنی امیہ بن زید میں رہتے تھے جو مدینہ کے (پورب کی طرف) بلند گاؤں میں سے ہے۔ ہم دونوں باری باری نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت شریف میں حاضر ہوا کرتے تھے۔ ایک دن وہ آتا، ایک دن میں آتا۔ جس دن میں آتا اس دن کی وحی کی اور (رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی فرمودہ) دیگر باتوں کی اس کو خبر دے دیتا تھا اور جب وہ آتا تھا تو وہ بھی اسی طرح کرتا۔ تو ایک دن وہ میرا انصاری ساتھی اپنی باری کے روز حاضر خدمت ہوا (جب واپس آیا) تو اس نے میرا دروازہ بہت زور سے کھٹکھٹایا اور (میرے بارے میں پوچھا کہ) کیا عمر یہاں ہیں؟ میں گھبرا کر اس کے پاس آیا۔ وہ کہنے لگا کہ ایک بڑا معاملہ پیش آ گیا ہے۔ (یعنی رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنی بیویوں کو طلاق دے دی ہے) پھر میں (اپنی بیٹی) حفصہ کے پاس گیا، وہ رو رہی تھی۔ میں نے پوچھا، کیا تمہیں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے طلاق دے دی ہے؟ وہ کہنے لگی میں نہیں جانتی۔ پھر میں نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت میں حاضر ہوا۔ میں نے کھڑے کھڑے کہا کہ کیا آپ ( صلی اللہ علیہ وسلم ) نے اپنی بیویوں کو طلاق دے دی ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا نہیں۔ (یہ افواہ غلط ہے) تب میں نے(تعجب سے) کہا «الله اكبر» اللہ بہت بڑا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: استاد شاگردوں کی جب کوئی ناگوار بات دیکھے تو وعظ کرتے اور تعلیم دیتے وقت ان پر خفا ہو سکتا ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 90'''</div>
ہم سے محمد بن کثیر نے بیان کیا انہیں سفیان نے ابوخالد سے خبر دی، وہ قیس بن ابی حازم سے بیان کرتے ہیں، وہ ابومسعود انصاری سے روایت کرتے ہیں کہ ایک شخص (حزم بن ابی کعب) نے (رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت میں آ کر) عرض کیا۔ یا رسول اللہ! فلاں شخص (معاذ بن جبل) لمبی نماز پڑھاتے ہیں اس لیے میں (جماعت کی) نماز میں شریک نہیں ہو سکتا (کیونکہ میں دن بھر اونٹ چرانے کی وجہ سے رات کو تھک کر چکنا چور ہو جاتا ہوں اور طویل قرآت سننے کی طاقت نہیں رکھتا) (ابومسعود راوی کہتے ہیں) کہ اس دن سے زیادہ میں نے کبھی رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو وعظ کے دوران اتنا غضب ناک نہیں دیکھا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا اے لوگو! تم (ایسی شدت اختیار کر کے لوگوں کو دین سے) نفرت دلانے لگے ہو۔ (سن لو) جو شخص لوگوں کو نماز پڑھائے تو وہ ہلکی پڑھائے، کیونکہ ان میں بیمار، کمزور اور حاجت والے (سب ہی قسم کے لوگ) ہوتے ہیں۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 91'''</div>
ہم سے عبداللہ بن محمد نے بیان کیا، ان سے ابوعامر العقدی نے، وہ سلیمان بن بلال المدینی سے، وہ ربیعہ بن ابی عبدالرحمٰن سے، وہ یزید سے جو منبعث کے آزاد کردہ تھے، وہ زید بن خالد الجہنی سے روایت کرتے ہیں کہ ایک شخص (عمیر یا بلال) نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے پڑی ہوئی چیز کے بارے میں دریافت کیا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، اس کی بندھن پہچان لے یا فرمایا کہ اس کا برتن اور تھیلی (پہچان لے) پھر ایک سال تک اس کی شناخت (کا اعلان) کراؤ پھر (اس کا مالک نہ ملے تو) اس سے فائدہ اٹھاؤ اور اگر اس کا مالک آ جائے تو اسے سونپ دو۔ اس نے پوچھا کہ اچھا گم شدہ اونٹ (کے بارے میں) کیا حکم ہے؟ آپ کو اس قدر غصہ آ گیا کہ رخسار مبارک سرخ ہو گئے۔ یا راوی نے یہ کہا کہ آپ کا چہرہ سرخ ہو گیا۔ (یہ سن کر) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا۔ تجھے اونٹ سے کیا واسطہ؟ اس کے ساتھ خود اس کی مشک ہے اور اس کے (پاؤں کے) سم ہیں۔ وہ خود پانی پر پہنچے گا اور خود پی لے گا اور خود درخت پر چرے گا۔ لہٰذا اسے چھوڑ دو یہاں تک کہ اس کا مالک مل جائے۔ اس نے کہا کہ اچھا گم شدہ بکری کے (بارے میں) کیا ارشاد ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، وہ تیری ہے یا تیرے بھائی کی، ورنہ بھیڑئیے کی (غذا) ہے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 92'''</div>
ہم سے محمد بن علاء نے بیان کیا، ان سے ابواسامہ نے برید کے واسطے سے بیان کیا، وہ ابوبردہ سے اور وہ ابوموسیٰ سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے کچھ ایسی باتیں دریافت کی گئیں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم کو برا معلوم ہوا اور جب (اس قسم کے سوالات کی) آپ صلی اللہ علیہ وسلم پر بہت زیادتی کی گئی تو آپ کو غصہ آ گیا۔ پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے لوگوں سے فرمایا (اچھا اب) مجھ سے جو چاہو پوچھو۔ تو ایک شخص نے دریافت کیا کہ میرا باپ کون ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، تیرا باپ حذافہ ہے۔ پھر دوسرا آدمی کھڑا ہوا اور اس نے پوچھا کہ یا رسول اللہ! میرا باپ کون ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ تیرا باپ سالم شبیہ کا آزاد کردہ غلام ہے۔ آخر عمر رضی اللہ عنہ نے آپ کے چہرہ مبارک کا حال دیکھا تو عرض کیا یا رسول اللہ! ہم (ان باتوں کے دریافت کرنے سے جو آپ کو ناگوار ہوں) اللہ سے توبہ کرتے ہیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس شخص کے بارے میں جو امام یا محدث کے سامنے دو زانو ( ہو کر ادب کے ساتھ ) بیٹھے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 93'''</div>
ہم سے ابوالیمان نے بیان کیا، انہیں شعیب نے زہری سے خبر دی، انہیں انس بن مالک نے بتلایا کہ (ایک دن) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم گھر سے نکلے تو عبداللہ بن حذافہ کھڑے ہو کر پوچھنے لگے کہ یا رسول اللہ! میرا باپ کون ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا: حذافہ، پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے باربار فرمایا کہ مجھ سے پوچھو، تو عمر رضی اللہ عنہ نے دو زانو ہو کر عرض کیا کہ ہم اللہ کے رب ہونے پر، اسلام کے دین ہونے، اور محمد صلی اللہ علیہ وسلم کے نبی ہونے پر راضی ہیں (اور یہ جملہ) تین مرتبہ (دہرایا) پھر (یہ سن کر)رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم خاموش ہو گئے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ کوئی شخص سمجھانے کے لیے ( ایک ) بات کو تین مرتبہ دہرائے تو یہ ٹھیک ہے '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> چنانچہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کا ارشاد ہے «ألا وقول الزور» اس کو تین بار دہراتے رہے اور ابن عمر رضی اللہ عنہما نے فرمایا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ میں نے تم کو پہنچا دیا (یہ جملہ) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے تین مرتبہ دہرایا۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 94'''</div>
ہم سے عبدہ نے بیان کیا، ان سے عبدالصمد نے، ان سے عبداللہ بن مثنی نے، ان سے ثمامہ بن عبداللہ بن انس نے، ان سے انس رضی اللہ عنہ نے بیان کیا، وہ نبی اکرم صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں کہ جب آپ صلی اللہ علیہ وسلم سلام کرتے تو تین بار سلام کرتے اور جب کوئی کلمہ ارشاد فرماتے تو اسے تین بار دہراتے یہاں تک کہ خوب سمجھ لیا جاتا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 95'''</div>
ہم سے عبدہ نے بیان کیا، ان سے عبدالصمد نے، ان سے عبداللہ بن مثنی نے، ان سے ثمامہ بن عبداللہ بن انس نے، انہوں نے انس بن مالک رضی اللہ عنہ سے بیان کیا، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں کہ جب آپ صلی اللہ علیہ وسلم کوئی کلمہ ارشاد فرماتے تو اسے تین بار لوٹاتے یہاں تک کہ خوب سمجھ لیا جاتا۔ اور جب کچھ لوگوں کے پاس آپ صلی اللہ علیہ وسلم تشریف لاتے اور انہیں سلام کرتے تو تین بار سلام کرتے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 96'''</div>
ہم سے مسدد نے بیان کیا، ان سے ابوعوانہ نے ابی بشر کے واسطے سے بیان کیا، وہ یوسف بن ماھک سے بیان کرتے ہیں، وہ عبداللہ بن عمرو رضی اللہ عنہما سے، وہ کہتے ہیں کہ ایک سفر میں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم ہم سے پیچھے رہ گئے۔ پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلمہمارے قریب پہنچے۔ تو عصر کی نماز کا وقت ہو چکا تھا یا تنگ ہو گیا تھا اور ہم وضو کر رہے تھے۔ ہم اپنے پیروں پر پانی کا ہاتھ پھیرنے لگے تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے بلند آواز سے فرمایا کہ آگ کے عذاب سے ان ایڑیوں کی (جو خشک رہ جائیں) خرابی ہے۔ یہ دو مرتبہ فرمایا یا تین مرتبہ۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ مرد کا اپنی باندی اور گھر والوں کو تعلیم دینا ( ضروری ہے )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 97'''</div>
ہم سے محمد بن سلام نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہمیں محاربی نے خبر دی، وہ صالح بن حیان سے بیان کرتے ہیں، انہوں نے کہا کہ عامر شعبی نے بیان کیا، کہا ان سے ابوبردہ نے اپنے باپ کے واسطے سے نقل کیا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ تین شخص ہیں جن کے لیے دو گنا اجر ہے۔ ایک وہ جو اہل کتاب سے ہو اور اپنے نبی پر اور محمد صلی اللہ علیہ وسلم پر ایمان لائے اور (دوسرے) وہ غلام جو اپنے آقا اور اللہ (دونوں) کا حق ادا کرے اور (تیسرے) وہ آدمی جس کے پاس کوئی لونڈی ہو۔ جس سے شب باشی کرتا ہے اور اسے تربیت دے تو اچھی تربیت دے، تعلیم دے تو عمدہ تعلیم دے، پھر اسے آزاد کر کے اس سے نکاح کر لے، تو اس کے لیے دو گنا اجر ہے۔ پھر عامر نے (صالح بن حیان سے) کہا کہ ہم نے یہ حدیث تمہیں بغیر اجرت کے سنا دی ہے (ورنہ) اس سے کم حدیث کے لیے مدینہ تک کا سفر کیا جاتا تھا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ امام کا عورتوں کو بھی نصیحت کرنا اور تعلیم دینا ( ضروری ہے )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 98'''</div>
ہم سے سلیمان بن حرب نے بیان کیا، ان سے شعبہ نے ایوب کے واسطے سے بیان کیا، انہوں نے عطاء بن ابی رباح سے سنا، انہوں نے ابن عباس رضی اللہ عنہما سے سنا کہ میں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم پر گواہی دیتا ہوں، یا عطاء نے کہا کہ میں ابن عباس پر گواہی دیتا ہوں کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم (ایک مرتبہ عید کے موقع پر مردوں کی صفوں میں سے) نکلے اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ بلال رضی اللہ عنہ تھے۔ آپ کو خیال ہوا کہ عورتوں کو (خطبہ اچھی طرح) نہیں سنائی دیا۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے انہیں علیحدہ نصیحت فرمائی اور صدقے کا حکم دیا (یہ وعظ سن کر) کوئی عورت بالی (اور کوئی عورت) انگوٹھی ڈالنے لگی اور بلال رضی اللہ عنہ اپنے کپڑے کے دامن میں (یہ چیزیں) لینے لگے۔ اس حدیث کو اسماعیل بن علیہ نے ایوب سے روایت کیا، انہوں نے عطاء سے کہ ابن عباس رضی اللہ عنہما نے یوں کہا کہ میں نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم پر گواہی دیتا ہوں (اس میں شک نہیں ہے)۔ امام بخاری رحمہ اللہ کی غرض یہ ہے کہ اگلا باب عام لوگوں سے متعلق تھا اور یہ حاکم اور امام سے متعلق ہے کہ وہ بھی عورتوں کو وعظ سنائے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: علم حدیث حاصل کرنے کی حرص کے بارے میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 99'''</div>
ہم سے عبدالعزیز بن عبداللہ نے بیان کیا، انہوں نے کہا مجھ سے سلیمان نے عمرو بن ابی عمرو کے واسطے سے بیان کیا۔ وہ سعید بن ابی سعید المقبری کے واسطے سے بیان کرتے ہیں، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ انہوں نے عرض کیا، یا رسول اللہ! قیامت کے دن آپ صلی اللہ علیہ وسلم کی شفاعت سے سب سے زیادہ سعادت کسے ملے گی؟ تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، اے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ مجھے یقین تھا کہ تم سے پہلے کوئی اس کے بارے میں مجھ سے دریافت نہیں کرے گا۔ کیونکہ میں نے حدیث کے متعلق تمہاری حرص دیکھ لی تھی۔ سنو! قیامت میں سب سے زیادہ فیض یاب میری شفاعت سے وہ شخص ہو گا، جو سچے دل سے یا سچے جی سے «لا إله إلا الله» کہے گا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">''' باب: اس بیان میں کہ علم کس طرح اٹھا لیا جائے گا ؟'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اور (خلیفہ خامس) عمر بن عبدالعزیز نے ابوبکر بن حزم کو لکھا کہ تمہارے پاس رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی جتنی بھی حدیثیں ہوں، ان پر نظر کرو اور انہیں لکھ لو، کیونکہ مجھے علم دین کے مٹنے اور علماء دین کے ختم ہو جانے کا اندیشہ ہے اور رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلمکے سوا کسی کی حدیث قبول نہ کرو اور لوگوں کو چاہیے کہ علم پھیلائیں اور (ایک جگہ جم کر) بیٹھیں تاکہ جاہل بھی جان لے اور علم چھپانے ہی سے ضائع ہوتا ہے۔ ہم سے علاء بن عبدالجبار نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے عبدالعزیز بن مسلم نے عبداللہ بن دینار کے واسطے سے اس کو بیان کیا یعنی عمر بن عبدالعزیز کی حدیث «ذهاب العلماء» تک۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 100'''</div>
ہم سے اسماعیل بن ابی اویس نے بیان کیا، ان سے مالک نے ہشام بن عروہ سے، انہوں نے اپنے باپ سے نقل کیا، انہوں نے عبداللہ بن عمرو بن العاص رضی اللہ عنہما سے نقل کیا کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے سنا آپ صلی اللہ علیہ وسلم فرماتے تھے کہ اللہ علم کو اس طرح نہیں اٹھا لے گا کہ اس کو بندوں سے چھین لے۔ بلکہ وہ (پختہ کار) علماء کو موت دے کر علم کو اٹھائے گا۔ حتیٰ کہ جب کوئی عالم باقی نہیں رہے گا تو لوگ جاہلوں کو سردار بنا لیں گے، ان سے سوالات کیے جائیں گے اور وہ بغیر علم کے جواب دیں گے۔ اس لیے خود بھی گمراہ ہوں گے اور لوگوں کو بھی گمراہ کریں گے۔ فربری نے کہا ہم سے عباس نے بیان کیا، کہا ہم سے قتیبہ نے، کہا ہم سے جریر نے، انہوں نے ہشام سے مانند اس حدیث کے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بیان میں کہ کیا عورتوں کی تعلیم کے لیے کوئی خاص دن مقرر کیا جا سکتا ہے ؟'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 101'''</div>
ہم سے آدم نے بیان کیا، ان سے شعبہ نے، ان سے ابن الاصبہانی نے، انہوں نے ابوصالح ذکوان سے سنا، وہ ابو سعید خدری رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ عورتوں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے کہا کہ (آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے فائدہ اٹھانے میں) مرد ہم سے آگے بڑھ گئے ہیں، اس لیے آپ اپنی طرف سے ہمارے (وعظ کے) لیے (بھی) کوئی دن خاص فرما دیں۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے ان سے ایک دن کا وعدہ فرما لیا۔ اس دن عورتوں سے آپ نے ملاقات کی اور انہیں وعظ فرمایا اور (مناسب) احکام سنائے جو کچھ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے ان سے فرمایا تھا اس میں یہ بات بھی تھی کہ جو کوئی عورت تم میں سے (اپنے) تین (لڑکے) آگے بھیج دے گی تو وہ اس کے لیے دوزخ سے پناہ بن جائیں گے۔ اس پر ایک عورت نے کہا، اگر دو (بچے بھیج دے) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا ہاں! اور دو (کا بھی یہ حکم ہے)۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 102'''</div>
مجھ سے محمد بن بشار نے بیان کیا، ان سے غندر نے، ان سے شعبہ نے عبدالرحمٰن بن الاصبہانی کے واسطے سے بیان کیا، وہ ذکوان سے، وہ ابوسعید سے اور ابو سعید خدری رضی اللہ عنہ، رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے یہی حدیث روایت کرتے ہیں۔ اور (دوسری سند میں)عبدالرحمٰن الاصبہانی کہتے ہیں کہ میں نے ابوحازم سے سنا، وہ ابوہریرہ سے نقل کرتے ہیں کہ انہوں نے فرمایا کہ ایسے تین (بچے) جو ابھی بلوغت کو نہ پہنچے ہوں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ ایک شخص کوئی بات سنے اور نہ سمجھے تو دوبارہ دریافت کر لے تاکہ وہ اسے ( اچھی طرح ) سمجھ لے ، یہ جائز ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 103'''</div>
ہم سے سعید بن ابی مریم نے بیان کیا، انہیں نافع بن عمر نے خبر دی، انہیں ابن ابی ملیکہ نے بتلایا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی بیوی عائشہ رضی اللہ عنہا جب کوئی ایسی باتیں سنتیں جس کو سمجھ نہ پاتیں تو دوبارہ اس کو معلوم کرتیں تاکہ سمجھ لیں۔ چنانچہ (ایک مرتبہ) نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جس سے حساب لیا گیا اسے عذاب کیا جائے گا۔ عائشہ رضی اللہ عنہا فرماتی ہیں کہ (یہ سن کر) میں نے کہا کہ کیا اللہ نے یہ نہیں فرمایا کہ عنقریب اس سے آسان حساب لیا جائے گا؟ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ یہ صرف (اللہ کے دربار میں) پیشی کا ذکر ہے۔ لیکن جس کے حساب میں جانچ پڑتال کی گئی (سمجھو) وہ غارت ہو گیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ جو لوگ موجود ہیں وہ غائب شخص کو علم پہنچائیں '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> یہ قول ابن عباس رضی اللہ عنہما نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کیا ہے (اور بخاری کتاب الحج میں یہ تعلیق باسناد موجود ہے)۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 104'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، ان سے لیث نے، ان سے سعید بن ابی سعید نے، وہ ابوشریح سے روایت کرتے ہیں کہ انہوں نے عمرو بن سعید (والی مدینہ) سے جب وہ مکہ میں (ابن زبیر سے لڑنے کے لیے) فوجیں بھیج رہے تھے کہا کہ اے امیر! مجھے آپ اجازت دیں تو میں وہ حدیث آپ سے بیان کر دوں، جو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فتح مکہ کے دوسرے دن ارشاد فرمائی تھی، اس(حدیث) کو میرے دونوں کانوں نے سنا اور میرے دل نے اسے یاد رکھا ہے اور جب رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم یہ حدیث فرما رہے تھے تو میری آنکھیں آپ صلی اللہ علیہ وسلم کو دیکھ رہی تھیں۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے (پہلے) اللہ کی حمد و ثنا بیان کی، پھر فرمایا کہ مکہ کو اللہ نے حرام کیا ہے، آدمیوں نے حرام نہیں کیا۔ تو (سن لو) کہ کسی شخص کے لیے جو اللہ پر اور یوم آخرت پر ایمان رکھتا ہو جائز نہیں ہے کہ مکہ میں خون ریزی کرے، یا اس کا کوئی پیڑ کاٹے، پھر اگر کوئی اللہ کے رسول (کے لڑنے) کی وجہ سے اس کا جواز نکالے تو اس سے کہہ دو اللہ نے اپنے رسول صلی اللہ علیہ وسلم کے لیے اجازت دی تھی، تمہارے لیے نہیں دی اور مجھے بھی دن کے کچھ لمحوں کے لیے اجازت ملی تھی۔ آج اس کی حرمت لوٹ آئی، جیسی کل تھی۔ اور حاضر غائب کو (یہ بات) پہنچا دے۔ (یہ حدیث سننے کے بعد راوی حدیث) ابوشریح سے پوچھا گیا کہ (آپ کی یہ بات سن کر) عمرو نے کیا جواب دیا؟ کہا یوں کہ اے (ابوشریح!) حدیث کو میں تم سے زیادہ جانتا ہوں۔ مگر حرم (مکہ) کسی خطاکار کو یا خون کر کے اور فتنہ پھیلا کر بھاگ آنے والے کو پناہ نہیں دیتا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 105'''</div>
ہم سے عبداللہ بن عبدالوہاب نے بیان کیا، ان سے حماد نے ایوب کے واسطے سے نقل کیا، وہ محمد سے اور وہ ابن ابی بکرہ سے روایت کرتے ہیں کہ (ایک مرتبہ) ابوبکرہ رضی اللہ عنہ نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کا ذکر کیا کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے (یوں) فرمایا، تمہارے خون اور تمہارے مال، محمد کہتے ہیں کہ میرے خیال میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے «وأعراضكم» کا لفظ بھی فرمایا۔ (یعنی) اور تمہاری آبروئیں تم پر حرام ہیں۔ جس طرح تمہارے آج کے دن کی حرمت تمہارے اس مہینے میں۔ سن لو! یہ خبر حاضر غائب کو پہنچا دے۔ اور محمد (راوی حدیث) کہتے تھے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے سچ فرمایا۔ (پھر) دوبارہ فرمایا کہ کیا میں نے (اللہ کا یہ حکم)تمہیں نہیں پہنچا دیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم پر جھوٹ باندھنے والے کا گناہ کس درجے کا ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 106'''</div>
ہم سے علی بن جعد نے بیان کیا، انہیں شعبہ نے خبر دی، انہیں منصور نے، انہوں نے ربعی بن حراش سے سنا کہ میں نے علی رضی اللہ عنہ کو یہ فرماتے ہوئے سنا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ مجھ پر جھوٹ مت بولو۔ کیونکہ جو مجھ پر جھوٹ باندھے وہ دوزخ میں داخل ہو۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 107'''</div>
ہم سے ابوالولید نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے شعبہ نے، ان سے جامع بن شداد نے، وہ عامر بن عبداللہ بن زبیر سے اور وہ اپنے باپ عبداللہ بن زبیر رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں۔ انہوں نے کہا میں نے اپنے باپ یعنی زبیر سے عرض کیا کہ میں نے کبھی آپ سے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی احادیث نہیں سنیں۔ جیسا کہ فلاں، فلاں بیان کرتے ہیں، کہا میں کبھی آپ سے الگ تھلگ نہیں رہا لیکن میں نے آپ کو یہ بھی فرماتے ہوئے سنا ہے کہ جو شخص مجھ پر جھوٹ باندھے گا وہ اپنا ٹھکانا جہنم میں بنا لے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 108'''</div>
ہم سے ابومعمر نے بیان کیا، ان سے عبدالوارث نے عبدالعزیز کے واسطے سے نقل کیا کہ انس رضی اللہ عنہ فرماتے تھے کہ مجھے بہت سی حدیثیں بیان کرنے سے یہ بات روکتی ہے کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جو شخص مجھ پر جان بوجھ کر جھوٹ باندھے تو وہ اپنا ٹھکانا جہنم میں بنا لے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 109'''</div>
ہم سے مکی ابن ابراہیم نے بیان کیا، ان سے یزید بن ابی عبید نے سلمہ بن الاکوع رضی اللہ عنہ کے واسطے سے بیان کیا، وہ کہتے ہیں کہمیں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو یہ فرماتے ہوئے سنا کہ جو شخص میرے نام سے وہ بات بیان کرے جو میں نے نہیں کہی تو وہ اپنا ٹھکانا جہنم میں بنا لے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 110'''</div>
ہم سے موسیٰ نے بیان کیا، ان سے ابوعوانہ نے ابی حصین کے واسطہ سے نقل کیا، وہ ابوصالح سے روایت کرتے ہیں، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے کہ (اپنی اولاد) کا میرے نام کے اوپر نام رکھو۔ مگر میری کنیت اختیار نہ کرو اور جس شخص نے مجھے خواب میں دیکھا تو بلاشبہ اس نے مجھے دیکھا۔ کیونکہ شیطان میری صورت میں نہیں آ سکتا اور جو شخص مجھ پر جان بوجھ کر جھوٹ بولے وہ دوزخ میں اپنا ٹھکانہ تلاش کرے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ( دینی ) علم کو قلم بند کرنے کے جواز میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 111'''</div>
ہم سے محمد بن سلام نے بیان کیا، انہیں وکیع نے سفیان سے خبر دی، انہوں نے مطرف سے سنا، انہوں نے شعبی رحمہ اللہ سے، انہوں نے ابوحجیفہ سے، وہ کہتے ہیں کہ میں نے علی رضی اللہ عنہ سے پوچھا کہ کیا آپ کے پاس کوئی (اور بھی) کتاب ہے؟ انہوں نے فرمایا کہ نہیں، مگر اللہ کی کتاب قرآن ہے یا پھر فہم ہے جو وہ ایک مسلمان کو عطا کرتا ہے۔ یا پھر جو کچھ اس صحیفے میں ہے۔ میں نے پوچھا، اس صحیفے میں کیا ہے؟ انہوں نے فرمایا، دیت اور قیدیوں کی رہائی کا بیان ہے اور یہ حکم کہ مسلمان، کافر کے بدلے قتل نہ کیا جائے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 112'''</div>
ہم سے ابونعیم الفضل بن دکین نے بیان کیا، ان سے شیبان نے یحییٰ کے واسطے سے نقل کیا، وہ ابوسلمہ سے، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ قبیلہ خزاعہ (کے کسی شخص) نے بنو لیث کے کسی آدمی کو اپنے کسی مقتول کے بدلے میں مار دیا تھا، یہ فتح مکہ والے سال کی بات ہے، رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو یہ خبر دی گئی، آپ نے اپنی اونٹنی پر سوار ہو کر خطبہ پڑھا اور فرمایا کہ اللہ نے مکہ سے قتل یا ہاتھی کو روک لیا۔ امام بخاری رحمہ اللہ فرماتے ہیں اس لفظ کو شک کے ساتھ سمجھو، ایسا ہی ابونعیم وغیرہ نے «القتل» اور«الفيل» کہا ہے۔ ان کے علاوہ دوسرے لوگ «الفيل» کہتے ہیں۔ (پھر رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا) کہ اللہ نے ان پر اپنے رسول اور مسلمان کو غالب کر دیا اور سمجھ لو کہ وہ (مکہ) کسی کے لیے حلال نہیں ہوا۔ نہ مجھ سے پہلے اور نہ (آئندہ) کبھی ہو گا اور میرے لیے بھی صرف دن کے تھوڑے سے حصہ کے لیے حلال کر دیا گیا تھا۔ سن لو کہ وہ اس وقت حرام ہے۔ نہ اس کا کوئی کانٹا توڑا جائے، نہ اس کے درخت کاٹے جائیں اور اس کی گری پڑی چیزیں بھی وہی اٹھائے جس کا منشاء یہ ہو کہ وہ اس چیز کا تعارف کرا دے گا۔ تو اگر کوئی شخص مارا جائے تو (اس کے عزیزوں کو) اختیار ہے دو باتوں کا، یا دیت لیں یا بدلہ۔ اتنے میں ایک یمنی آدمی (ابوشاہ نامی) آیا اور کہنے لگا (یہ مسائل) میرے لیے لکھوا دیجیئے۔ تب آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ ابوفلاں کے لیے (یہ مسائل) لکھ دو۔ تو ایک قریشی شخص نے کہا کہ یا رسول اللہ! مگر اذخر (یعنی اذخر کاٹنے کی اجازت دے دیجیئے) کیونکہ اسے ہم گھروں کی چھتوں پر ڈالتے ہیں۔ (یا مٹی ملا کر) اور اپنی قبروں میں بھی ڈالتے ہیں (یہ سن کر) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ (ہاں) مگر اذخر، مگر اذخر۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 113'''</div>
ہم سے علی بن عبداللہ نے بیان کیا، ان سے سفیان نے، ان سے عمرو نے، وہ کہتے ہیں کہ مجھے وہب بن منبہ نے اپنے بھائی کے واسطے سے خبر دی، وہ کہتے ہیں کہ میں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ کو کہتے ہوئے سنا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے صحابہ میں عبداللہ بن عمرو رضی اللہ عنہما کے علاوہ مجھ سے زیادہ کوئی حدیث بیان کرنے والا نہیں تھا۔ مگر وہ لکھ لیا کرتے تھے اور میں لکھتا نہیں تھا۔ دوسری سند سے معمر نے وہب بن منبہ کی متابعت کی، وہ ہمام سے روایت کرتے ہیں، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 114'''</div>
ہم سے یحییٰ بن سلیمان نے بیان کیا، ان سے ابن وہب نے، انہیں یونس نے ابن شہاب سے خبر دی، وہ عبیداللہ بن عبداللہ سے، وہ ابن عباس سے روایت کرتے ہیں کہ جب نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے مرض میں شدت ہو گئی تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ میرے پاس سامان کتابت لاؤ تاکہ تمہارے لیے ایک تحریر لکھ دوں، تاکہ بعد میں تم گمراہ نہ ہو سکو، اس پر عمر رضی اللہ عنہ نے (لوگوں سے) کہا کہ اس وقت آپ صلی اللہ علیہ وسلم پر تکلیف کا غلبہ ہے اور ہمارے پاس اللہ کی کتاب قرآن موجود ہے جو ہمیں (ہدایت کے لیے) کافی ہے۔ اس پر لوگوں کی رائے مختلف ہو گئی اور شور و غل زیادہ ہونے لگا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا میرے پاس سے اٹھ کھڑے ہو، میرے پاس جھگڑنا ٹھیک نہیں، اس پر ابن عباس رضی اللہ عنہما یہ کہتے ہوئے نکل آئے کہ بیشک مصیبت بڑی سخت مصیبت ہے (وہ چیز جو) ہمارے اور رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے اور آپ کی تحریر کے درمیان حائل ہو گئی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بیان میں کہ رات کو تعلیم دینا اور وعظ کرنا جائز ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 115'''</div>
صدقہ نے ہم سے بیان کیا، انہیں ابن عیینہ نے معمر کے واسطے سے خبر دی، وہ زہری سے روایت کرتے ہیں، زہری ہند سے، وہ ام سلمہ رضی اللہ عنہا سے، (دوسری سند میں) عمرو اور یحییٰ بن سعید زہری سے، وہ ایک عورت سے، وہ ام سلمہ رضی اللہ عنہا سے روایت کرتی ہیں کہ ایک رات نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے بیدار ہوتے ہی فرمایا کہ سبحان اللہ! آج کی رات کس قدر فتنے اتارے گئے ہیں اور کتنے ہی خزانے بھی کھولے گئے ہیں۔ ان حجرہ والیوں کو جگاؤ۔ کیونکہ بہت سی عورتیں (جو) دنیا میں (باریک) کپڑا پہننے والی ہیں وہ آخرت میں ننگی ہوں گی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ سونے سے پہلے رات کے وقت علمی باتیں کرنا جائز ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 116'''</div>
سعید بن عفیر نے ہم سے بیان کیا، ان سے لیث نے بیان کیا، ان سے عبدالرحمٰن بن خالد بن مسافر نے ابن شہاب کے واسطے سے بیان کیا، انہوں نے سالم اور ابوبکر بن سلیمان بن ابی حثمہ سے روایت کیا کہ عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما نے فرمایا کہ آخر عمر میں (ایک دفعہ) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ہمیں عشاء کی نماز پڑھائی۔ جب آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے سلام پھیرا تو کھڑے ہو گئے اور فرمایا کہ تمہاری آج کی رات وہ ہے کہ اس رات سے سو برس کے آخر تک کوئی شخص جو زمین پر ہے وہ باقی نہیں رہے گا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 117'''</div>
ہم سے آدم نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ ہم کو شعبہ نے خبر دی، ان کو حکم نے کہا کہ میں نے سعید بن جبیر سے سنا، وہ عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما سے نقل کرتے ہیں کہ ایک رات میں نے اپنی خالہ میمونہ بنت الحارث رضی اللہ عنہا زوجہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس گزاری اور نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم (اس دن) ان کی رات میں ان ہی کے گھر تھے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے عشاء کی نماز مسجد میں پڑھی۔ پھر گھر تشریف لائے اور چار رکعت (نماز نفل) پڑھ کر آپ صلی اللہ علیہ وسلم سو گئے، پھر اٹھے اور فرمایا کہ(ابھی تک یہ) لڑکا سو رہا ہے یا اسی جیسا لفظ فرمایا۔ پھر آپ (نماز پڑھنے) کھڑے ہو گئے اور میں (بھی وضو کر کے) آپ کی بائیں جانب کھڑا ہو گیا۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے مجھے دائیں جانب (کھڑا) کر لیا، تب آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے پانچ رکعت پڑھیں۔ پھر دو پڑھیں، پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم سو گئے۔ یہاں تک کہ میں نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے خراٹے کی آواز سنی، پھر آپ کھڑے ہو کر نماز کے لیے (باہر) تشریف لے آئے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: علم کو محفوظ رکھنے کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 118'''</div>.
عبدالعزیز بن عبداللہ نے ہم سے بیان کیا، ان سے مالک نے ابن شہاب کے واسطے سے نقل کیا، انہوں نے اعرج سے، انہوں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے، وہ کہتے ہیں کہ لوگ کہتے ہیں کہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ بہت حدیثیں بیان کرتے ہیں اور (میں کہتا ہوں) کہ قرآن میں دو آیتیں نہ ہوتیں تو میں کوئی حدیث بیان نہ کرتا۔ پھر یہ آیت پڑھی، (جس کا ترجمہ یہ ہے) کہ جو لوگ اللہ کی نازل کی ہوئی دلیلوں اور آیتوں کو چھپاتے ہیں (آخر آیت) «رحيم» تک۔ (واقعہ یہ ہے کہ) ہمارے مہاجرین بھائی تو بازار کی خرید و فروخت میں لگے رہتے تھے اور انصار بھائی اپنی جائیدادوں میں مشغول رہتے اور ابوہریرہ، رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ جی بھر کر رہتا (تاکہ آپ کی رفاقت میں شکم پری سے بھی بےفکری رہے) اور (ان مجلسوں میں) حاضر رہتا جن (مجلسوں) میں دوسرے حاضر نہ ہوتے اور وہ(باتیں) محفوظ رکھتا جو دوسرے محفوظ نہیں رکھ سکتے تھے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 119'''</div>
ہم سے ابومصعب احمد بن ابی بکر نے بیان کیا، ان سے محمد بن ابراہیم بن دینار نے ابن ابی ذئب کے واسطے سے بیان کیا، وہ سعید المقبری سے، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ میں نے عرض کیا، یا رسول اللہ! میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے بہت باتیں سنتا ہوں، مگر بھول جاتا ہوں۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا اپنی چادر پھیلاؤ، میں نے اپنی چادر پھیلائی، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنے دونوں ہاتھوں کی چلو بنائی اور (میری چادر میں ڈال دی) فرمایا کہ (چادر کو) لپیٹ لو۔ میں نے چادر کو (اپنے بدن پر) لپیٹ لیا، پھر (اس کے بعد) میں کوئی چیز نہیں بھولا۔ ہم سے ابراہیم بن المنذر نے بیان کیا، ان سے ابن ابی فدیک نے اسی طرح بیان کیا کہ (یوں) فرمایا کہ اپنے ہاتھ سے ایک چلو اس (چادر) میں ڈال دی۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 120'''</div>
ہم سے اسماعیل نے بیان کیا، ان سے ان کے بھائی (عبدالحمید) نے ابن ابی ذئب سے نقل کیا۔ وہ سعید المقبری سے روایت کرتے ہیں، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے، وہ فرماتے ہیں کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے (علم کے) دو برتن یاد کر لیے ہیں، ایک کو میں نے پھیلا دیا ہے اور دوسرا برتن اگر میں پھیلاؤں تو میرا یہ نرخرا کاٹ دیا جائے۔ امام بخاری رحمہ اللہ نے فرمایا کہ «بلعوم» سے مراد وہ نرخرا ہے جس سے کھانا اترتا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ عالموں کی بات خاموشی سے سننا ضروری ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 121'''</div>
ہم سے حجاج نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے شعبہ نے بیان کیا، انہوں نے کہا مجھے علی بن مدرک نے ابوزرعہ سے خبر دی، وہ جریر رضی اللہ عنہ سے نقل کرتے ہیں کہ نبی اکرم صلی اللہ علیہ وسلم نے ان سے حجۃ الوداع میں فرمایا کہ لوگوں کو بالکل خاموش کر دو (تاکہ وہ خوب سن لیں) پھر فرمایا، لوگو! میرے بعد پھر کافر مت بن جانا کہ ایک دوسرے کی گردن مارنے لگو۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بیان میں کہ جب کسی عالم سے یہ پوچھا جائے کہ لوگوں میں کون سب سے زیادہ علم رکھتا ہے ؟ تو بہتر یہ ہے کہ اللہ کے حوالے کر دے یعنی یہ کہہ دے کہ اللہ سب سے زیادہ علم رکھتا ہے یا یہ کہ اللہ ہی جانتا ہے کہ کون سب سے بڑا عالم ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 122'''</div>
ہم سے عبداللہ بن محمد المسندی نے بیان کیا، ان سے سفیان نے، ان سے عمرو نے، انہیں سعید بن جبیر رضی اللہ عنہ نے خبر دی، وہ کہتے ہیں کہ میں نے ابن عباس رضی اللہ عنہما سے کہا کہ نوف بکالی کا یہ خیال ہے کہ موسیٰ علیہ السلام (جو خضر علیہ السلام کے پاس گئے تھے وہ) موسیٰ بنی اسرائیل والے نہیں تھے بلکہ دوسرے موسیٰ تھے، (یہ سن کر) ابن عباس رضی اللہ عنہما بولے کہ اللہ کے دشمن نے جھوٹ کہا ہے۔ ہم سے ابی ابن کعب رضی اللہ عنہ نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کیا کہ (ایک روز) موسیٰ علیہ السلام نے کھڑے ہو کر بنی اسرائیل میں خطبہ دیا، تو آپ سے پوچھا گیا کہ لوگوں میں سب سے زیادہ صاحب علم کون ہے؟ انہوں نے فرمایا کہ میں ہوں۔ اس وجہ سے اللہ کا غصہ ان پر ہوا کہ انہوں نے علم کو اللہ کے حوالے کیوں نہ کر دیا۔ تب اللہ نے ان کی طرف وحی بھیجی کہ میرے بندوں میں سے ایک بندہ دریاؤں کے سنگم پر ہے۔ (جہاں فارس اور روم کے سمندر ملتے ہیں) وہ تجھ سے زیادہ عالم ہے، موسیٰ علیہ السلام نے کہا اے پروردگار! میری ان سے ملاقات کیسے ہو؟ حکم ہوا کہ ایک مچھلی زنبیل میں رکھ لو، پھر جہاں تم اس مچھلی کو گم کر دو گے تو وہ بندہ تمہیں (وہیں) ملے گا۔ تب موسیٰ علیہ السلام چلے اور ساتھ اپنے خادم یوشع بن نون کو لے لیا اور انہوں نے زنبیل میں مچھلی رکھ لی، جب (ایک) پتھر کے پاس پہنچے، دونوں اپنے سر اس پر رکھ کر سو گئے اور مچھلی زنبیل سے نکل کر دریا میں اپنی راہ بناتی چلی گئی اور یہ بات موسیٰ علیہ السلام اور ان کے ساتھی کے لیے بےحد تعجب کی تھی، پھر دونوں باقی رات اور دن میں (جتنا وقت باقی تھا) چلتے رہے، جب صبح ہوئی موسیٰ علیہ السلام نے خادم سے کہا، ہمارا ناشتہ لاؤ، اس سفر میں ہم نے (کافی) تکلیف اٹھائی ہے اور موسیٰ علیہ السلام بالکل نہیں تھکے تھے، مگر جب اس جگہ سے آگے نکل گئے، جہاں تک انہیں جانے کا حکم ملا تھا، تب ان کے خادم نے کہا، کیا آپ نے دیکھا تھا کہ جب ہم صخرہ کے پاس ٹھہرے تھے تو میں مچھلی کا ذکر بھول گیا، (بقول بعض صخرہ کے نیچے آب حیات تھا، وہ اس مچھلی پر پڑا، اور وہ زندہ ہو کر بقدرت الٰہی دریا میں چل دی) (یہ سن کر) موسیٰ علیہ السلام بولے کہ یہ ہی وہ جگہ ہے جس کی ہمیں تلاش تھی، تو وہ پچھلے پاؤں واپس ہو گئے، جب پتھر تک پہنچے تو دیکھا کہ ایک شخص کپڑا اوڑھے ہوئے (موجود ہے) موسیٰ علیہ السلام نے انہیں سلام کیا، خضر علیہ السلام نے کہا کہ تمہاری سر زمین میں سلام کہاں؟ پھر موسیٰ علیہ السلام نے کہا کہ میں موسیٰ (علیہ السلام) ہوں، خضر بولے کہ بنی اسرائیل کے موسیٰ؟ انہوں نے جواب دیا کہ ہاں! پھر کہا کیا میں آپ کے ساتھ چل سکتا ہوں، تاکہ آپ مجھے ہدایت کی وہ باتیں بتلائیں جو اللہ نے خاص آپ ہی کو سکھلائی ہیں۔ خضر علیہ السلام بولے کہ تم میرے ساتھ صبر نہیں کر سکو گے۔ اسے موسیٰ! مجھے اللہ نے ایسا علم دیا ہے جسے تم نہیں جانتے اور تم کو جو علم دیا ہے اسے میں نہیں جانتا۔ (اس پر) موسیٰ نے کہا کہ اللہ نے چاہا تو آپ مجھے صابر پاؤ گے اور میں کسی بات میں آپ کی نافرمانی نہیں کروں گا۔ پھر دونوں دریا کے کنارے کنارے پیدل چلے، ان کے پاس کوئی کشتی نہ تھی کہ ایک کشتی ان کے سامنے سے گزری، تو کشتی والوں سے انہوں نے کہا کہ ہمیں بٹھا لو۔ خضر علیہ السلام کو انہوں نے پہچان لیا اور بغیر کرایہ کے سوار کر لیا، اتنے میں ایک چڑیا آئی اور کشتی کے کنارے پر بیٹھ گئی، پھر سمندر میں اس نے ایک یا دو چونچیں ماریں(اسے دیکھ کر) خضر علیہ السلام بولے کہ اے موسیٰ! میرے اور تمہارے علم نے اللہ کے علم میں سے اتنا ہی کم کیا ہو گا جتنا اس چڑیا نے سمندر (کے پانی) سے پھر خضر علیہ السلام نے کشتی کے تختوں میں سے ایک تختہ نکال ڈالا، موسیٰ علیہ السلام نے کہا کہ ان لوگوں نے تو ہمیں کرایہ لیے بغیر (مفت میں) سوار کیا اور آپ نے ان کی کشتی (کی لکڑی) اکھاڑ ڈالی تاکہ یہ ڈوب جائیں، خضر علیہ السلام بولے کہ کیا میں نے نہیں کہا تھا کہ تم میرے ساتھ صبر نہیں کر سکو گے؟ (اس پر) موسیٰ علیہ السلام نے جواب دیا کہ بھول پر میری گرفت نہ کرو۔ موسیٰ علیہ السلام نے بھول کر یہ پہلا اعتراض کیا تھا۔ پھر دونوں چلے (کشتی سے اتر کر) ایک لڑکا بچوں کے ساتھ کھیل رہا تھا، خضر علیہ السلام نے اوپر سے اس کا سر پکڑ کر ہاتھ سے اسے الگ کر دیا۔ موسیٰ علیہ السلام بول پڑے کہ آپ نے ایک بےگناہ بچے کو بغیر کسی جانی حق کے مار ڈالا (غضب ہو گیا) خضر علیہ السلام بولے کہ میں نے تم سے نہیں کہا تھا کہ تم میرے ساتھ صبر نہیں کر سکو گے۔ ابن عیینہ کہتے ہیں کہ اس کلام میں پہلے سے زیادہ تاکید ہے (کیونکہ پہلے کلام میں لفظ لک نہیں کہا تھا، اس میں لک زائد کیا، جس سے تاکید ظاہر ہے) پھر دونوں چلتے رہے۔ حتیٰ کہ ایک گاؤں والوں کے پاس آئے، ان سے کھانا لینا چاہا۔ انہوں نے کھانا کھلانے سے انکار کر دیا۔ انہوں نے وہیں دیکھا کہ ایک دیوار اسی گاؤں میں گرنے کے قریب تھی۔ خضر علیہ السلام نے اپنے ہاتھ کے اشارے سے اسے سیدھا کر دیا۔ موسیٰ بول اٹھے کہ اگر آپ چاہتے تو (گاؤں والوں سے) اس کام کی مزدوری لے سکتے تھے۔ خضر نے کہا کہ (بس اب) ہم اور تم میں جدائی کا وقت آ گیا ہے۔ جناب محبوب کبریا رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم فرماتے ہیں کہ اللہ موسیٰ پر رحم کرے، ہماری تمنا تھی کہ موسیٰ کچھ دیر اور صبر کرتے تو مزید واقعات ان دونوں کے بیان کئے جاتے (اور ہمارے سامنے روشنی میں آتے، مگر موسیٰ علیہ السلام کی عجلت نے اس علم لدنی کے سلسلہ کو جلد ہی منقطع کرا دیا) محمد بن یوسف کہتے ہیں کہ ہم سے علی بن خشرم نے یہ حدیث بیان کی، ان سے سفیان بن عیینہ نے پوری کی پوری بیان کی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: کھڑے ہو کر کسی عالم سے سوال کرنا جو بیٹھا ہوا ہو ( جائز ہے )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 123'''</div>
ہم سے عثمان نے بیان کیا، کہا ہم سے جریر نے منصور کے واسطے سے بیان کیا، وہ ابووائل سے روایت کرتے ہیں، وہ ابوموسیٰ رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ ایک شخص رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت اقدس میں حاضر ہوا اور اس نے عرض کیا کہ یا رسول اللہ! اللہ کی راہ میں لڑائی کی کیا صورت ہے؟ کیونکہ ہم میں سے کوئی غصہ کی وجہ سے اور کوئی غیرت کی وجہ سے جنگ کرتا ہے تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اس کی طرف سر اٹھایا، اور سر اسی لیے اٹھایا کہ پوچھنے والا کھڑا ہوا تھا، پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا جو اللہ کے کلمے کو سربلند کرنے کے لیے لڑے، وہ اللہ کی راہ میں (لڑتا) ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: رمی جمار ( یعنی حج میں پتھر پھینکنے ) کے وقت بھی مسئلہ پوچھنا جائز ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 124'''</div>
ہم سے ابونعیم نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ ہم سے عبدالعزیز بن ابی سلمہ نے زہری کے واسطے سے روایت کیا، انہوں نے عیسیٰ بن طلحہ سے، انہوں نے عبداللہ بن عمرو سے، وہ کہتے ہیں کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو رمی جمار کے وقت دیکھا آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے پوچھا جا رہا تھا تو ایک شخص نے عرض کیا، یا رسول اللہ! میں نے رمی سے قبل قربانی کر لی؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا(اب) رمی کر لو کچھ حرج نہیں ہوا۔ دوسرے نے کہا، یا رسول اللہ! میں نے قربانی سے پہلے سر منڈا لیا؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا(اب) قربانی کر لو کچھ حرج نہیں۔ (اس وقت) جس چیز کے بارے میں جو آگے پیچھے ہو گئی تھی، آپ سے پوچھا گیا، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے یہ ہی جواب دیا (اب) کر لو کچھ حرج نہیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اللہ تعالیٰ کے اس فرمان کی تشریح میں کہ تمہیں تھوڑا علم دیا گیا ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 125'''</div>
ہم سے قیس بن حفص نے بیان کیا، ان سے عبدالواحد نے، ان سے اعمش سلیمان بن مہران نے ابراہیم کے واسطے سے بیان کیا، انہوں نے علقمہ سے نقل کیا، انہوں نے عبداللہ بن مسعود سے روایت کیا، وہ کہتے ہیں کہ (ایک مرتبہ) میں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ مدینہ کے کھنڈرات میں چل رہا تھا اور آپ کھجور کی چھڑی پر سہارا دے کر چل رہے تھے، تو کچھ یہودیوں کا (ادھر سے) گزر ہوا، ان میں سے ایک نے دوسرے سے کہا کہ آپ سے روح کے بارے میں کچھ پوچھو، ان میں سے کسی نے کہا مت پوچھو، ایسا نہ ہو کہ وہ کوئی ایسی بات کہہ دیں جو تمہیں ناگوار ہو (مگر) ان میں سے بعض نے کہا کہ ہم ضرور پوچھیں گے، پھر ایک شخص نے کھڑے ہو کر کہا، اے ابوالقاسم! روح کیا چیز ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے خاموشی اختیار فرمائی، میں نے (دل میں) کہا کہ آپ پر وحی آ رہی ہے۔ اس لیے میں کھڑا ہو گیا۔ جب آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے (وہ کیفیت) دور ہو گئی تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے (قرآن کی یہ آیت جو اس وقت نازل ہوئی تھی) تلاوت فرمائی (اے نبی!) تم سے یہ لوگ روح کے بارے میں پوچھ رہے ہیں۔ کہہ دو کہ روح میرے رب کے حکم سے ہے۔ اور تمہیں علم کا بہت تھوڑا حصہ دیا گیا ہے۔ (اس لیے تم روح کی حقیقت نہیں سمجھ سکتے) اعمش کہتے ہیں کہ ہماری قرآت میں «وما اوتوا» ہے۔ ( «وما اوتيتم» ) نہیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ کوئی شخص بعض باتوں کو اس خوف سے چھوڑ دے کہ کہیں لوگ اپنی کم فہمی کی وجہ سے اس سے زیادہ سخت ( یعنی ناجائز ) باتوں میں مبتلا نہ ہو جائیں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 126'''</div>
ہم سے عبیداللہ بن موسیٰ نے اسرائیل کے واسطے سے نقل کیا، انہوں نے ابواسحاق سے اسود کے واسطے سے بیان کیا، وہ کہتے ہیں کہ مجھ سے عبداللہ بن زبیر رضی اللہ عنہما نے بیان کیا کہ عائشہ رضی اللہ عنہا تم سے بہت باتیں چھپا کر کہتی تھیں، تو کیا تم سے کعبہ کے بارے میں بھی کچھ بیان کیا، میں نے کہا (ہاں) مجھ سے انہوں نے کہا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے (ایک مرتبہ) ارشاد فرمایا تھا کہ اے عائشہ! اگر تیری قوم (دور جاہلیت کے ساتھ) قریب نہ ہوتی (بلکہ پرانی ہو گئی ہوتی) ابن زبیر رضی اللہ عنہ نے کہا یعنی زمانہ کفر کے ساتھ (قریب نہ ہوتی) تو میں کعبہ کو توڑ دیتا اور اس کے لیے دو دروازے بنا دیتا۔ ایک دروازے سے لوگ داخل ہوتے اور دوسرے دروازے سے باہر نکلتے، (بعد میں) ابن زبیر نے یہ کام کیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">''' باب: اس بارے میں کہ علم کی باتیں کچھ لوگوں کو بتانا اور کچھ لوگوں کو نہ بتانا اس خیال سے کہ ان کی سمجھ میں نہ آئیں گی ( یہ عین مناسب ہے )'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> علی رضی اللہ عنہ کا ارشاد ہے کہ لوگوں سے وہ باتیں کرو جنھیں وہ پہچانتے ہوں۔ کیا تمہیں یہ پسند ہے کہ لوگ اللہ اور اس کے رسول کو جھٹلا دیں؟ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 127'''</div>
ہم سے عبیداللہ بن موسیٰ نے معروف کے واسطے سے بیان کیا، انہوں نے ابوالطفیل سے نقل کیا، انہوں نے علی سے مضمون حدیث«حدثوا الناس بما يعرفون» الخ بیان کیا، (ترجمہ گذر چکا ہے۔)
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 128'''</div>
ہم سے اسحاق بن ابراہیم نے بیان کیا، کہا ہم سے معاذ بن ہشام نے بیان کیا، اس نے کہا کہ میرے باپ نے قتادہ کے واسطے سے نقل کیا، وہ انس بن مالک سے روایت کرتے ہیں کہ (ایک مرتبہ) معاذ بن جبل رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے پیچھے سواری پر سوار تھے، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، اے معاذ! میں نے عرض کیا، حاضر ہوں یا رسول اللہ! آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے (دوبارہ) فرمایا، اے معاذ! میں نے عرض کیا، حاضر ہوں اے اللہ کے رسول! آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے (سہ بارہ) فرمایا، اے معاذ! میں نے عرض کیا، حاضر ہوں، اے اللہ کے رسول، تین بار ایسا ہوا۔ (اس کے بعد) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جو شخص سچے دل سے اس بات کی گواہی دے کہ اللہ کے سوا کوئی معبود نہیں ہے اور محمد صلی اللہ علیہ وسلم اللہ کے سچے رسول ہیں، اللہ تعالیٰ اس کو (دوزخ کی) آگ پر حرام کر دیتا ہے۔ میں نے کہا یا رسول اللہ! کیا اس بات سے لوگوں کو باخبر نہ کر دوں تاکہ وہ خوش ہو جائیں؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا (اگر تم یہ خبر سناؤ گے) تو لوگ اس پر بھروسہ کر بیٹھیں گے (اور عمل چھوڑ دیں گے) معاذ رضی اللہ عنہ نے انتقال کے وقت یہ حدیث اس خیال سے بیان فرما دی کہ کہیں حدیث رسول چھپانے کے گناہ پر ان سے آخرت میں مواخذہ نہ ہو۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 129'''</div>
ہم سے مسدد نے بیان کیا، ان سے معتمر نے بیان کیا، انہوں نے اپنے باپ سے سنا، انہوں نے انس رضی اللہ عنہ سے سنا، وہ کہتے ہیں کہ مجھ سے بیان کیا گیا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ایک روز معاذ رضی اللہ عنہ سے فرمایا کہ جو شخص اللہ سے اس کیفیت کے ساتھ ملاقات کرے کہ اس نے اللہ کے ساتھ کسی کو شریک نہ کیا ہو، وہ (یقیناً) جنت میں داخل ہو گا، معاذ بولے، یا رسول اللہ! کیا میں اس بات کی لوگوں کو بشارت نہ سنا دوں؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا نہیں، مجھے خوف ہے کہ لوگ اس پر بھروسہ کر بیٹھیں گے
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بیان میں کہ حصول علم میں شرمانا مناسب نہیں ہے ! '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> مجاہد کہتے ہیں کہ متکبر اور شرمانے والا آدمی علم حاصل نہیں کر سکتا۔ ام المؤمنین عائشہ رضی اللہ عنہا کا ارشاد ہے کہ انصار کی عورتیں اچھی عورتیں ہیں کہ شرم انہیں دین میں سمجھ پیدا کرنے سے نہیں روکتی۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 130'''</div>
ہم سے محمد بن سلام نے بیان کیا، کہا ہم سے ابومعاویہ نے خبر دی، ان سے ہشام نے اپنے باپ کے واسطے سے بیان کیا، انہوں نے زینب بنت ام سلمہ کے واسطے سے نقل کیا، وہ (اپنی والدہ) ام المؤمنین ام سلمہ رضی اللہ عنہا سے روایت کرتی ہیں کہ ام سلیم (نامی ایک عورت) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت اقدس میں حاضر ہوئیں اور عرض کیا کہ یا رسول اللہ! اللہ تعالیٰ حق بات بیان کرنے سے نہیں شرماتا (اس لیے میں پوچھتی ہوں کہ) کیا احتلام سے عورت پر بھی غسل ضروری ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ (ہاں)جب عورت پانی دیکھ لے۔ (یعنی کپڑے وغیرہ پر منی کا اثر معلوم ہو) تو (یہ سن کر) ام سلمہ رضی اللہ عنہا نے (شرم کی وجہ سے) اپنا چہرہ چھپا لیا اور کہا، یا رسول اللہ! کیا عورت کو بھی احتلام ہوتا ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، ہاں! تیرے ہاتھ خاک آلود ہوں، پھر کیوں اس کا بچہ اس کی صورت کے مشابہ ہوتا ہے (یعنی یہی اس کے احتلام کا ثبوت ہے)۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 131'''</div>
ہم سے اسماعیل نے بیان کیا، ان سے مالک نے عبداللہ بن دینار کے واسطے سے بیان کیا، وہ عبداللہ بن عمر سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے (ایک مرتبہ) فرمایا کہ درختوں میں سے ایک درخت (ایسا) ہے۔ جس کے پتے (کبھی) نہیں جھڑتے اور اس کی مثال مسلمان جیسی ہے۔ مجھے بتلاؤ وہ کیا (درخت) ہے؟ تو لوگ جنگلی درختوں (کی سوچ) میں پڑ گئے اور میرے دل میں آیا (کہ میں بتلا دوں) کہ وہ کھجور (کا پیڑ) ہے، عبداللہ کہتے ہیں کہ پھر مجھے شرم آ گئی (اور میں چپ ہی رہا) تب لوگوں نے عرض کیا یا رسول اللہ! آپ ہی (خود) اس کے بارہ میں بتلائیے، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، وہ کھجور ہے۔ عبداللہ کہتے ہیں کہ میرے جی میں جو بات تھی وہ میں نے اپنے والد (عمر رضی اللہ عنہ) کو بتلائی، وہ کہنے لگے کہ اگر تو (اس وقت) کہہ دیتا تو میرے لیے ایسے ایسے قیمتی سرمایہ سے زیادہ محبوب ہوتا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بیان میں کہ مسائل شرعیہ معلوم کرنے میں جو شخص ( کسی معقول وجہ سے ) شرمائے وہ کسی دوسرے آدمی کے ذریعے سے مسئلہ معلوم کر لے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 132'''</div>
ہم سے مسدد نے بیان کیا، ان سے عبداللہ ابن داؤد نے اعمش کے واسطے سے بیان کیا، انہوں نے منذر ثوری سے نقل کیا، انہوں نے محمد ابن الحنفیہ سے نقل کیا، وہ علی رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ میں ایسا شخص تھا جسے جریان مذی کی شکایت تھی، تو میں نے(اپنے شاگرد) مقداد کو حکم دیا کہ وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے دریافت کریں۔ تو انہوں نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے اس بارے میں پوچھا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اس (مرض) میں غسل نہیں ہے (ہاں) وضو فرض ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: مسجد میں علمی مذاکرہ کرنا اور فتوی دینا جائز ہے '''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 133'''</div>
ہم سے قتیبہ بن سعید نے بیان کیا، کہا ہم کو لیث بن سعد نے خبر دی، ان سے نافع مولیٰ عبداللہ بن عمر بن الخطاب نے، انہوں نے عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما سے روایت کیا کہ (ایک مرتبہ) ایک آدمی نے مسجد میں کھڑے ہو کر عرض کیا، یا رسول اللہ! آپ ہمیں کس جگہ سے احرام باندھنے کا حکم دیتے ہیں؟ تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، مدینہ والے ذوالحلیفہ سے احرام باندھیں، اور اہل شام جحفہ سے اور نجد والے قرن المنازل سے۔ ابن عمر رضی اللہ عنہما نے فرمایا، کہ لوگوں کا خیال ہے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ یمن والے یلملم سے احرام باندھیں۔ اور ابن عمر رضی اللہ عنہما کہا کرتے تھے کہ مجھے یہ (آخری جملہ) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے یاد نہیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: سائل کو اس کے سوال سے زیادہ جواب دینا ، ( تاکہ اسے تفصیلی معلومات ہو جائیں )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 134'''</div>
ہم سے آدم نے بیان کیا، کہا ان کو ابن ابی ذئب نے نافع کے واسطے سے خبر دی، وہ عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے اور (دوسری سند میں) زہری سالم سے، کہا وہ ابن عمر رضی اللہ عنہما سے، وہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں کہ ایک شخص نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے پوچھا کہ احرام باندھنے والے کو کیا پہننا چاہیے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ نہ قمیص پہنے نہ صافہ باندھے اور نہ پاجامہ اور نہ کوئی سرپوش اوڑھے اور نہ کوئی زعفران اور ورس سے رنگا ہوا کپڑا پہنے اور اگر جوتے نہ ملیں تو موزے پہن لے اور انہیں (اس طرح) کاٹ دے کہ ٹخنوں سے نیچے ہو جائیں۔
<center> '''صحیح بخاری''' </center>
</div>
mg9zr2b9ytcwptamwsn1rzjdqzrnr58
کتاب وضو کے بیان میں
0
380751
1178823
1120593
2025-07-04T13:08:41Z
Saddam19
860129
1178823
wikitext
text/x-wiki
<div align="right" dir="rtl">
{{header
| title = [[صحیح بخاری]]
| author = محمد بن اسماعیل بخاری
| translator =
| section =
| previous =
| previous2 =
| next =
| next2 =
| year =
| notes =
| categories = Urdu
| portal =
}}
[[File:Basmala.svg|center|550px]]
<div style="background: linear-gradient(135deg, #e6f7ff 0%, #f0f8ff 100%);
border: 3px solid #4a86e8;
border-radius: 15px;
padding: 25px;
box-shadow: 0 4px 12px rgba(0,0,0,0.1);
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
text-align: justify;
font-size: 18px;
line-height: 1.8;
color: #1a237e;">
<center>
<div style="font-size: 28px;
color: #0d47a1;
text-shadow: 2px 2px 4px rgba(0,0,0,0.1);
margin-bottom: 20px;
border-bottom: 2px dashed #4a86e8;
padding-bottom: 10px;
width: 80%;">
'''❀)ㅡㅡㅡ✧ کتاب وضو کے بیان میں ✧ㅡㅡㅡ(❀'''
</div>
</center>
<div style="background-color: rgba(255,255,255,0.7);
padding: 20px;
border-radius: 10px;
border-left: 5px solid #4a86e8;">
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: وضو کے بارے میں بیان '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اللہ تعالیٰ نے فرمایا اے ایمان والو! جب تم نماز کے لیے کھڑے ہو جاؤ تو (پہلے وضو کرتے ہوئے) اپنے چہروں کو اور اپنے ہاتھوں کو کہنیوں تک دھو لو۔ اور اپنے سروں کا مسح کرو۔ اور اپنے پاؤں ٹخنوں تک دھوؤ ۔
امام بخاری رحمہ اللہ کہتے ہیں کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ وضو میں (اعضاء کا دھونا) ایک ایک مرتبہ فرض ہے اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے (اعضاء) دو دو بار (دھو کر بھی) وضو کیا ہے اور تین تین بار بھی۔ ہاں تین مرتبہ سے زیادہ نہیں کیا اور علماء نے وضو میں اسراف (پانی حد سے زائد استعمال کرنے) کو مکروہ کہا ہے کہ لوگ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے فعل سے آگے بڑھ جائیں۔ </div>
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ نماز بغیر پاکی کے قبول ہی نہیں ہوتی '''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 135'''</div>
ہم سے اسحاق بن ابراہیم الحنظلی نے بیان کیا۔ انہیں عبدالرزاق نے خبر دی، انہیں معمر نے ہمام بن منبہ کے واسطے سے بتلایا کہ انہوں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے سنا، وہ کہہ رہے تھے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جو شخص حدث کرے اس کی نماز قبول نہیں ہوتی جب تک کہ وہ (دوبارہ) وضو نہ کر لے۔ حضر موت کے ایک شخص نے پوچھا کہ حدث ہونا کیا ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ (پاخانہ کے مقام سے نکلنے والی) آواز والی یا بےآواز والی ہوا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: وضو کی فضیلت کے بیان میں ( اور ان لوگوں کی فضیلت میں ) جو ( قیامت کے دن ) وضو کے نشانات سے سفید پیشانی اور سفید ہاتھ پاؤں والے ہوں گے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 136'''</div>
ہم سے یحییٰ بن بکیر نے بیان کیا، ان سے لیث نے خالد کے واسطے سے نقل کیا، وہ سعید بن ابی ہلال سے نقل کرتے ہیں، وہ نعیم المجمر سے، وہ کہتے ہیں کہ میں (ایک مرتبہ) ابوہریرہ رضی اللہ عنہ کے ساتھ مسجد کی چھت پر چڑھا۔ تو آپ نے وضو کیا اور کہا کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے سنا تھا کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم فرما رہے تھے کہ میری امت کے لوگ وضو کے نشانات کی وجہ سے قیامت کے دن سفید پیشانی اور سفید ہاتھ پاؤں والوں کی شکل میں بلائے جائیں گے۔ تو تم میں سے جو کوئی اپنی چمک بڑھانا چاہتا ہے تو وہ بڑھا لے (یعنی وضو اچھی طرح کرے)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ جب تک وضو ٹوٹنے کا پورا یقین نہ ہو محض شک کی وجہ سے نیا وضو نہ کرے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 137'''</div>
ہم سے علی نے بیان کیا، ان سے سفیان نے، ان سے زہری نے سعید بن المسیب کے واسطے سے نقل کیا، وہ عبادہ بن تمیم سے روایت کرتے ہیں، وہ اپنے چچا (عبداللہ بن زید) سے روایت کرتے ہیں کہ انہوں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے شکایت کی کہ ایک شخص ہے جسے یہ خیال ہوتا ہے کہ نماز میں کوئی چیز (یعنی ہوا نکلتی) معلوم ہوئی ہے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ (نماز سے) نہ پھرے یا نہ مڑے، جب تک آواز نہ سنے یا بو نہ پائے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ ہلکا وضو کرنا بھی درست اور جائز ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 138'''</div>
ہم سے علی بن عبداللہ نے بیان کیا، ان سے سفیان نے عمرو کے واسطے سے نقل کیا، انہیں کریب نے ابن عباس رضی اللہ عنہما سے خبر دی کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سوئے یہاں تک کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم خراٹے لینے لگے۔ پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے نماز پڑھی اور کبھی (راوی نے یوں) کہا کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم لیٹ گئے۔ پھر خراٹے لینے لگے۔ پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم کھڑے ہوئے اس کے بعد نماز پڑھی۔ پھر سفیان نے ہم سے دوسری مرتبہ یہی حدیث بیان کی عمرو سے، انہوں نے کریب سے، انہوں نے ابن عباس رضی اللہ عنہما سے نقل کیا کہ وہ کہتے تھے کہ (ایک مرتبہ) میں نے اپنی خالہ (ام المؤمنین) میمونہ رضی اللہ عنہا کے گھر رات گزاری، تو(میں نے دیکھا کہ) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم رات کو اٹھے۔ جب تھوڑی رات باقی رہ گئی۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اٹھ کر ایک لٹکے ہوئے مشکیزے سے ہلکا سا وضو کیا۔ عمرو اس کا ہلکا پن اور معمولی ہونا بیان کرتے تھے اور آپ کھڑے ہو کر نماز پڑھنے لگے، تو میں نے بھی اسی طرح وضو کیا۔ جس طرح آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے کیا تھا۔ پھر آ کر آپ کے بائیں طرف کھڑا ہو گیا اور کبھی سفیان نے«عن يساره» کی بجائے «عن شماله» کا لفظ کہا (مطلب دونوں کا ایک ہی ہے) پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے مجھے پھیر لیا اور اپنی داہنی جانب کر لیا۔ پھر نماز پڑھی جس قدر اللہ کو منظور تھا۔ پھر آپ لیٹ گئے اور سو گئے۔ حتیٰ کہ خراٹوں کی آواز آنے لگی۔ پھر آپ کی خدمت میں مؤذن حاضر ہوا اور اس نے آپ کو نماز کی اطلاع دی۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم اس کے ساتھ نماز کے لیے تشریف لے گئے۔ پھر آپ نے نماز پڑھی اور وضو نہیں کیا۔ (سفیان کہتے ہیں کہ) ہم نے عمرو سے کہا، کچھ لوگ کہتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی آنکھیں سوتی تھیں، دل نہیں سوتا تھا۔ عمرو نے کہا میں نے عبید بن عمیر سے سنا، وہ کہتے تھے کہ انبیاء علیہم السلام کے خواب بھی وحی ہوتے ہیں۔ پھر (قرآن کی یہ) آیت پڑھی۔ میں خواب میں دیکھتا ہوں کہ میں تجھے ذبح کر رہا ہوں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">''' باب: وضو پورا کرنے کے بارے میں'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما کا قول ہے کہ وضو کا پورا کرنا اعضاء وضو کا صاف کرنا ہے۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 139'''</div>
ہم سے عبداللہ بن مسلمہ نے بیان کیا، ان سے امام مالک رحمہ اللہ نے موسیٰ بن عقبہ کے واسطے سے بیان کیا، انہوں نے کریب مولیٰ ابن عباس سے، انہوں نے اسامہ بن زید رضی اللہ عنہما سے سنا، وہ کہتے تھے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم میدان عرفات سے واپس ہوئے۔ جب گھاٹی میں پہنچے تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم اتر گئے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے (پہلے) پیشاب کیا، پھر وضو کیا اور خوب اچھی طرح نہیں کیا۔ تب میں نے کہا، یا رسول اللہ! نماز کا وقت (آ گیا) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا: نماز، تمہارے آگے ہے (یعنی مزدلفہ چل کر پڑھیں گے) جب مزدلفہ میں پہنچے تو آپ نے خوب اچھی طرح وضو کیا، پھر جماعت کھڑی کی گئی، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے مغرب کی نماز پڑھی، پھر ہر شخص نے اپنے اونٹ کو اپنی جگہ بٹھلایا، پھر عشاء کی جماعت کھڑی کی گئی اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے نماز پڑھی اور ان دونوں نمازوں کے درمیان کوئی نماز نہیں پڑھی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: دونوں ہاتھوں سے چہرے کا صرف ایک چلو ( پانی ) سے دھونا بھی جائز ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 140'''</div>
ہم سے محمد بن عبدالرحیم نے روایت کیا، انہوں نے کہا مجھ کو ابوسلمہ الخزاعی منصور بن سلمہ نے خبر دی، انہوں نے کہا ہم کو ابن بلال یعنی سلیمان نے زید بن اسلم کے واسطے سے خبر دی، انہوں نے عطاء بن یسار سے سنا، انہوں نے عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما سے نقل کیا کہ (ایک مرتبہ) انہوں نے (یعنی ابن عباس رضی اللہ عنہما نے) وضو کیا تو اپنا چہرہ دھویا (اس طرح کہ پہلے) پانی کے ایک چلو سے کلی کی اور ناک میں پانی دیا۔ پھر پانی کا ایک اور چلو لیا، پھر اس کو اس طرح کیا (یعنی) دوسرے ہاتھ کو ملایا۔ پھر اس سے اپنا چہرہ دھویا۔ پھر پانی کا دوسرا چلو لیا اور اس سے اپنا داہنا ہاتھ دھویا۔ پھر پانی کا ایک اور چلو لے کر اس سے اپنا بایاں ہاتھ دھویا۔ اس کے بعد اپنے سر کا مسح کیا۔ پھر پانی کا چلو لے کر داہنے پاؤں پر ڈالا اور اسے دھویا۔ پھر دوسرے چلو سے اپنا پاؤں دھویا۔ یعنی بایاں پاؤں اس کے بعد کہا کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو اسی طرح وضو کرتے ہوئے دیکھا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ ہر حال میں بسم اللہ پڑھنا یہاں تک کہ جماع کے وقت بھی ضروری ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 141'''</div>
ہم سے علی بن عبداللہ نے بیان کیا، کہا ہم سے جریر نے منصور کے واسطے سے روایت کیا، انہوں نے سالم ابن ابی الجعد سے نقل کیا، وہ کریب سے، وہ ابن عباس رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں، وہ اس حدیث کو نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم تک پہنچاتے تھے کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا جب تم میں سے کوئی اپنی بیوی سے جماع کرے تو کہے «بسم الله اللهم جنبنا الشيطان وجنب الشيطان ما رزقتنا» اللہ کے نام کے ساتھ شروع کرتا ہوں۔ اے اللہ! ہمیں شیطان سے بچا اور شیطان کو اس چیز سے دور رکھ جو تو(اس جماع کے نتیجے میں) ہمیں عطا فرمائے۔ یہ دعا پڑھنے کے بعد (جماع کرنے سے) میاں بیوی کو جو اولاد ملے گی اسے شیطان نقصان نہیں پہنچا سکتا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: بیت الخلاء جانے کے وقت کیا دعا پڑھنی چاہیے ؟'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 142'''</div>
ہم سے آدم نے بیان کیا، ان سے شعبہ نے عبدالعزیز بن صہیب کے واسطے سے بیان کیا، انہوں نے انس رضی اللہ عنہ سے سنا، وہ کہتے تھے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم جب (قضائے حاجت کے لیے) بیت الخلاء میں داخل ہوتے تو یہ (دعا) پڑھتے «اللهم إني أعوذ بك من الخبث والخبائث» اے اللہ! میں ناپاک جنوں اور ناپاک جنیوں سے تیری پناہ مانگتا ہوں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: بیت الخلاء کے قریب پانی رکھنا بہتر ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 143'''</div>
ہم سے عبداللہ بن محمد نے بیان کیا، کہا کہ ہم سے ہاشم ابن القاسم نے، کہا کہ ان سے ورقاء بن یشکری نے عبیداللہ بن ابی یزید سے نقل کیا، وہ ابن عباس رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم بیت الخلاء میں تشریف لے گئے۔ میں نے (بیت الخلاء کے قریب) آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے لیے وضو کا پانی رکھ دیا۔ (باہر نکل کر) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے پوچھا یہ کس نے رکھا؟ جب آپ صلی اللہ علیہ وسلم کو بتلایا گیا تو آپ نے (میرے لیے دعا کی اور) فرمایا «اللهم فقهه في الدين» اے اللہ! اس کو دین کی سمجھ عطا فرمائیو۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس مسئلہ میں کہ پیشاب اور پاخانہ کے وقت قبلہ کی طرف منہ نہیں کرنا چاہیے ، لیکن جب کسی عمارت یا دیوار وغیرہ کی آڑ ہو تو کچھ حرج نہیں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 144'''</div>
ہم سے آدم نے بیان کیا، کہا کہ ہم سے ابن ابی ذئب نے، کہا کہ ہم سے زہری نے عطاء بن یزید اللیثی کے واسطے سے نقل کیا، وہ ابوایوب انصاری رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جب تم میں سے کوئی بیت الخلاء میں جائے تو قبلہ کی طرف منہ کرے نہ اس کی طرف پشت کرے (بلکہ) مشرق کی طرف منہ کر لو یا مغرب کی طرف۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ کوئی شخص دو اینٹوں پر بیٹھ کر قضائے حاجت کرے ( تو کیا حکم ہے ؟ )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 145'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ ہم کو امام مالک نے یحییٰ بن سعید سے خبر دی۔ وہ محمد بن یحییٰ بن حبان سے، وہ اپنے چچا واسع بن حبان سے روایت کرتے ہیں، وہ عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں۔ وہ فرماتے تھے کہ لوگ کہتے تھے کہ جب قضاء حاجت کے لیے بیٹھو تو نہ قبلہ کی طرف منہ کرو نہ بیت المقدس کی طرف (یہ سن کر) عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما نے فرمایا کہ ایک دن میں اپنے گھر کی چھت پر چڑھا تو میں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کو دیکھا کہ آپ بیت المقدس کی طرف منہ کر کے دو اینٹوں پر قضاء حاجت کے لیے بیٹھے ہیں۔ پھر عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما نے (واسع سے) کہا کہ شاید تم ان لوگوں میں سے ہو جو اپنے چوتڑوں کے بل نماز پڑھتے ہیں۔ تب میں نے کہا اللہ کی قسم! میں نہیں جانتا (کہ آپ کا مطلب کیا ہے) امام مالک رحمہ اللہ نے کہا کہ عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما نے اس سے وہ شخص مراد لیا جو نماز میں زمین سے اونچا نہ رہے، سجدہ میں زمین سے چمٹ جائے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: عورتوں کا قضائے حاجت کے لیے باہر نکلنے کا کیا حکم ہے ؟'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 146'''</div>
ہم سے یحییٰ بن بکیر نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے لیث نے بیان کیا، ان سے عقیل نے ابن شہاب کے واسطے سے نقل کیا، وہ عروہ بن زبیر سے، وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی بیویاں رات میں مناصع کی طرف قضاء حاجت کے لیے جاتیں اور مناصع ایک کھلا میدان ہے۔ تو عمر رضی اللہ عنہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے کہا کرتے تھے کہ اپنی بیویوں کو پردہ کرائیے۔ مگر رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے اس پر عمل نہیں کیا۔ ایک روز رات کو عشاء کے وقت سودہ بنت زمعہ رضی اللہ عنہا، رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی اہلیہ جو دراز قد عورت تھیں، (باہر) گئیں۔ عمر رضی اللہ عنہ نے انہیں آواز دی (اور کہا) ہم نے تمہیں پہچان لیا اور ان کی خواہش یہ تھی کہ پردہ (کا حکم) نازل ہو جائے۔ چنانچہ (اس کے بعد) اللہ نے پردہ (کا حکم) نازل فرما دیا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 147'''</div>
ہم سے زکریا نے بیان کیا، کہا کہ ہم سے ابواسامہ نے ہشام بن عروہ کے واسطے سے بیان کیا، وہ اپنے باپ سے، وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کرتی ہیں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے (اپنی بیویوں سے) فرمایا کہ تمہیں قضاء حاجت کے لیے باہر نکلنے کی اجازت ہے۔ ہشام کہتے ہیں کہ حاجت سے مراد پاخانے کے لیے (باہر) جانا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: گھروں میں قضائے حاجت کرنا ثابت ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 148'''</div>
ہم سے ابراہیم بن المنذر نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ ہم سے انس بن عیاض نے عبیداللہ بن عمر کے واسطے سے بیان کیا، وہ محمد بن یحییٰ بن حبان سے نقل کرتے ہیں، وہ واسع بن حبان سے، وہ عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں کہ (ایک دن میں اپنی بہن اور رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی اہلیہ محترمہ) حفصہ رضی اللہ عنہا کے مکان کی چھت پر اپنی کسی ضرورت سے چڑھا، تو مجھے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم قضاء حاجت کرتے وقت قبلہ کی طرف پشت اور شام کی طرف منہ کئے ہوئے نظر آئے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 149'''</div>
ہم سے یعقوب بن ابراہیم نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ ہم سے یزید بن ہارون نے بیان کیا، انہوں نے کہا، ہمیں یحییٰ نے محمد بن یحییٰ بن حبان سے خبر دی، انہیں ان کے چچا واسع بن حبان نے بتلایا، انہیں عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما نے خبر دی، وہ کہتے ہیں کہ ایک دن میں اپنے گھر کی چھت پر چڑھا، تو مجھے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم دو اینٹوں پر (قضاء حاجت کے وقت) بیت المقدس کی طرف منہ کئے ہوئے نظر آئے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: پانی سے طہارت کرنا بہتر ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 150'''</div>
ہم سے ابوالولید ہشام بن عبدالملک نے بیان کیا، ان سے شعبہ نے ابومعاذ سے جن کا نام عطاء بن ابی میمونہ تھا نقل کیا، انہوں نے انس بن مالک رضی اللہ عنہ سے سنا، وہ کہتے تھے کہ جب رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم رفع حاجت کے لیے نکلتے تو میں اور ایک لڑکا اپنے ساتھ پانی کا برتن لے آتے تھے۔ مطلب یہ ہے کہ اس پانی سے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم طہارت کیا کرتے تھے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: کسی شخص کے ہمراہ اس کی طہارت کے لیے پانی لے جانا جائز ہے '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> ابوالدرداء رضی اللہ عنہ نے فرمایا کہ تم میں جوتوں والے، پاک پانی والے اور تکیہ والے صاحب نہیں ہیں؟۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 151'''</div>
ہم سے سلیمان بن حرب نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے شعبہ نے بیان کیا، وہ عطاء بن ابی میمونہ سے نقل کرتے ہیں، انہوں نے انس رضی اللہ عنہ سے سنا، وہ کہتے ہیں کہ جب نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم قضاء حاجت کے لیے نکلتے، میں اور ایک لڑکا دونوں آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے پیچھے جاتے تھے اور ہمارے ساتھ پانی کا ایک برتن ہوتا تھا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: استنجاء کے لیے پانی کے ساتھ نیزہ ( بھی ) لے جانا ثابت ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 152'''</div>
ہم سے محمد بن بشار نے بیان کیا، ان سے محمد بن جعفر نے، ان سے شعبہ نے عطاء بن ابی میمونہ کے واسطے سے بیان کیا، انہوں نے انس بن مالک سے سنا، وہ کہتے تھے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم بیت الخلاء میں جاتے تو میں اور ایک لڑکا پانی کا برتن اور نیزہ لے کر چلتے تھے۔ پانی سے آپ طہارت کرتے تھے، (دوسری سند سے) نضر اور شاذان نے اس حدیث کی شعبہ سے متابعت کی ہے۔ عنزہ لاٹھی کو کہتے ہیں جس پر پھلکا لگا ہوا ہو۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: داہنے ہاتھ سے طہارت کرنے کی ممانعت ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 153'''</div>
ہم سے معاذ بن فضالہ نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ ہم سے ہشام دستوائی نے یحییٰ بن ابی کثیر کے واسطے سے بیان کیا، وہ عبداللہ بن ابی قتادہ سے، وہ اپنے باپ ابوقتادہ رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں۔ وہ کہتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، جب تم میں سے کوئی پانی پئے تو برتن میں سانس نہ لے اور جب بیت الخلاء میں جائے تو اپنی شرمگاہ کو داہنے ہاتھ سے نہ چھوئے اور نہ داہنے ہاتھ سے استنجاء کرے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ پیشاب کے وقت اپنے عضو کو اپنے داہنے ہاتھ سے نہ پکڑے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 154'''</div>
ہم سے محمد بن یوسف نے بیان کیا، کہا ہم سے اوزاعی نے یحییٰ بن کثیر کے واسطے سے بیان کیا، وہ عبداللہ بن ابی قتادہ کے واسطے سے بیان کرتے ہیں، وہ اپنے باپ سے روایت کرتے ہیں، وہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا جب تم میں سے کوئی پیشاب کرے تو اپنا عضو اپنے داہنے ہاتھ سے نہ پکڑے، نہ داہنے ہاتھ سے طہارت کرے، نہ (پانی پیتے وقت) برتن میں سانس لے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: پتھروں سے استنجاء کرنا ثابت ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 155'''</div>
ہم سے احمد بن محمد المکی نے بیان کیا، کہا کہ ہم سے عمرو بن یحییٰ بن سعید بن عمرو المکی نے اپنے دادا کے واسطے سے بیان کیا۔ وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے نقل کرتے ہیں، وہ کہتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم (ایک مرتبہ) رفع حاجت کے لیے تشریف لے گئے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم کی عادت مبارکہ تھی کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم (چلتے وقت) ادھر ادھر نہیں دیکھا کرتے تھے۔ تو میں بھی آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے پیچھے پیچھے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے قریب پہنچ گیا۔ (مجھے دیکھ کر) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ مجھے پتھر ڈھونڈ دو، تاکہ میں ان سے پاکی حاصل کروں، یا اسی جیسا (کوئی لفظ) فرمایا اور فرمایا کہ ہڈی اور گوبر نہ لانا۔ چنانچہ میں اپنے دامن میں پتھر (بھر کر) آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس لے گیا اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے پہلو میں رکھ دئیے اور آپ صلی اللہ علیہ وسلمکے پاس سے ہٹ گیا، جب آپ صلی اللہ علیہ وسلم (قضاء حاجت سے) فارغ ہوئے تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے پتھروں سے استنجاء کیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ گوبر سے استنجاء نہ کرے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 156'''</div>
ہم سے ابونعیم نے بیان کیا، کہا ہم سے زہیر نے ابواسحاق کے واسطے سے نقل کیا، ابواسحاق کہتے ہیں کہ اس حدیث کو ابوعبیدہ نے ذکر نہیں کیا۔ لیکن عبدالرحمٰن بن الاسود نے اپنے باپ سے ذکر کیا، انہوں نے عبداللہ بن مسعود رضی اللہ عنہ سے سنا، وہ کہتے تھے کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم رفع حاجت کے لیے گئے۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے مجھے فرمایا کہ میں تین پتھر تلاش کر کے آپ کے پاس لاؤں۔ لیکن مجھے دو پتھر ملے۔ تیسرا ڈھونڈا مگر مل نہ سکا۔ تو میں نے خشک گوبر اٹھا لیا۔ اس کو لے کر آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس آ گیا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے پتھر (تو) لے لیے (مگر) گوبر پھینک دیا اور فرمایا یہ خود ناپاک ہے۔ (اور یہ حدیث) ابراہم بن یوسف نے اپنے باپ سے بیان کی۔ انہوں نے ابواسحاق سے سنا، ان سے عبدالرحمٰن نے بیان کیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: وضو میں ہر عضو کو ایک ایک دفعہ دھونا بھی ثابت ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 157'''</div>
ہم سے محمد بن یوسف نے بیان کیا، ان سے سفیان نے زید بن اسلم کے واسطے سے بیان کیا، وہ عطاء بن یسار سے، وہ ابن عباس رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے وضو میں ہر عضو کو ایک ایک مرتبہ دھویا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ وضو میں ہر عضو دو دو بار دھونا بھی ثابت ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 158'''</div>
ہم سے حسین بن عیسیٰ نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے یونس بن محمد نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے فلیح بن سلیمان نے عبداللہ بن ابی بکر بن محمد بن عمرو بن حزم کے واسطے سے بیان کیا، وہ عباد بن تمیم سے نقل کرتے ہیں، وہ عبداللہ بن زید رضی اللہ عنہ کے واسطے سے بیان کرتے ہیں کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے وضو میں اعضاء کو دو دو بار دھویا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: وضو میں ہر عضو کو تین تین بار دھونا ( سنت ہے )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 159'''</div>
ہم سے عبدالعزیز بن عبداللہ الاویسی نے بیان کیا، انہوں نے کہا مجھ سے ابراہیم بن سعد نے بیان کیا، وہ ابن شہاب سے نقل کرتے ہیں، انہیں عطاء بن یزید نے خبر دی، انہیں حمران عثمان کے مولیٰ نے خبر دی کہ انہوں نے عثمان بن عفان رضی اللہ عنہ کو دیکھا، انہوں نے(حمران سے) پانی کا برتن مانگا۔ (اور لے کر پہلے) اپنی ہتھیلیوں پر تین مرتبہ پانی ڈالا پھر انہیں دھویا۔ اس کے بعد اپنا داہنا ہاتھ برتن میں ڈالا۔ اور (پانی لے کر) کلی کی اور ناک صاف کی، پھر تین بار اپنا چہرہ دھویا اور کہنیوں تک تین بار دونوں ہاتھ دھوئے پھر اپنے سر کا مسح کیا پھر (پانی لے کر) ٹخنوں تک تین مرتبہ اپنے دونوں پاؤں دھوئے۔ پھر کہا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا ہے کہ جو شخص میری طرح ایسا وضو کرے، پھر دو رکعت پڑھے، جس میں اپنے نفس سے کوئی بات نہ کرے۔ تو اس کے گذشتہ گناہ معاف کر دئیے جاتے ہیں۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 160'''</div>
اور روایت کی عبدالعزیز نے ابراہیم سے، انہوں نے صالح بن کیسان سے، انہوں نے ابن شہاب سے، لیکن عروہ حمران سے روایت کرتے ہیں کہ جب عثمان رضی اللہ عنہ نے وضو کیا تو فرمایا میں تم کو ایک حدیث سناتا ہوں، اگر قرآن پاک کی ایک آیت (نازل) نہ ہوتی تو میں یہ حدیث تم کو نہ سناتا۔ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے سنا ہے کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم فرماتے تھے کہ جب بھی کوئی شخص اچھی طرح وضو کرتا ہے اور (خلوص کے ساتھ) نماز پڑھتا ہے تو اس کے ایک نماز سے دوسری نماز کے پڑھنے تک کے گناہ معاف کر دئیے جاتے ہیں۔ عروہ کہتے ہیں وہ آیت یہ ہے «إن الذين يكتمون ما أنزلنا من البينات» (جس کا ترجمہ یہ ہے کہ) جو لوگ اللہ کی اس نازل کی ہوئی ہدایت کو چھپاتے ہیں جو اس نے لوگوں کے لیے اپنی کتاب میں بیان کی ہے۔ ان پر اللہ کی لعنت ہے اور (دوسرے)لعنت کرنے والوں کی لعنت ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: وضو میں ناک صاف کرنا ضروری ہے '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اس مسئلہ کو عثمان اور عبداللہ بن زید اور ابن عباس رضی اللہ عنہم نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کیا ہے۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 161'''</div>
ہم سے عبدان نے بیان کیا، کہا انہیں یونس نے زہری کے واسطے سے خبر دی، کہا انہیں ابوادریس نے بتایا، انہوں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے سنا، وہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کرتے ہیں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا جو شخص وضو کرے اسے چاہیے کہ ناک صاف کرے اور جو پتھر سے استنجاء کرے اسے چاہیے کہ طاق عدد (یعنی ایک یا تین یا پانچ ہی) سے کرے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: طاق عدد ( ڈھیلوں ) سے استنجاء کرنا چاہیے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font size:120%;">'''حدیث نمبر: 162'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، کہا ہم کو مالک نے ابوالزناد کے واسطے سے خبر دی، وہ اعرج سے، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے نقل کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جب تم میں سے کوئی وضو کرے تو اسے چاہیے کہ اپنی ناک میں پانی دے پھر (اسے) صاف کرے اور جو شخص پتھروں سے استنجاء کرے اسے چاہیے کہ بے جوڑ عدد (یعنی ایک یا تین) سے استنجاء کرے اور جب تم میں سے کوئی سو کر اٹھے، تو وضو کے پانی میں ہاتھ ڈالنے سے پہلے اسے دھو لے۔ کیونکہ تم میں سے کوئی نہیں جانتا کہ رات کو اس کا ہاتھ کہاں رہا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: دونوں پاؤں دھونا چاہیے اور قدموں پر مسح نہ کرنا چاہیے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 163'''</div>
ہم سے موسیٰ نے بیان کیا، ان سے ابوعوانہ نے، وہ ابوبشر سے، وہ یوسف بن ماہک سے، وہ عبداللہ بن عمرو رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں، وہ کہتے ہیں کہ (ایک مرتبہ) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم ایک سفر میں ہم سے پیچھے رہ گئے۔ پھر (تھوڑی دیر بعد) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے ہم کو پا لیا اور عصر کا وقت آ پہنچا تھا۔ ہم وضو کرنے لگے اور (اچھی طرح پاؤں دھونے کی بجائے جلدی میں) ہم پاؤں پر مسح کرنے لگے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا «ويل للأعقاب من النار» ایڑیوں کے لیے آگ کا عذاب ہے دو مرتبہ یا تین مرتبہ فرمایا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: وضو میں کلی کرنا '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اس مسئلہ کو ابن عباس اور عبداللہ بن زید رضی اللہ عنہم نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کیا ہے۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 164'''</div>
ہم سے ابوالیمان نے بیان کیا، کہا ہم کو شعیب نے زہری کے واسطے سے خبر دی، کہا ہم کو عطاء بن یزید نے حمران مولیٰ عثمان بن عفان رضی اللہ عنہ کے واسطے سے خبر دی، انہوں نے عثمان رضی اللہ عنہ کو دیکھا کہ انہوں نے وضو کا پانی منگوایا اور اپنے دونوں ہاتھوں پر برتن سے پانی (لے کر) ڈالا۔ پھر دونوں ہاتھوں کو تین دفعہ دھویا۔ پھر اپنا داہنا ہاتھ وضو کر کے پانی میں ڈالا۔ پھر کلی کی، پھر ناک میں پانی دیا، پھر ناک صاف کی۔ پھر تین دفعہ اپنا منہ دھویا اور کہنیوں تک تین دفعہ ہاتھ دھوئے، پھر اپنے سر کا مسح کیا۔ پھر ہر ایک پاؤں تین دفعہ دھویا۔ پھر فرمایا میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو دیکھا کہ آپ میرے اس وضو جیسا وضو فرمایا کرتے تھے اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جو شخص میرے اس وضو جیسا وضو کرے اور (حضور قلب سے) دو رکعت پڑھے جس میں اپنے دل سے باتیں نہ کرے۔ تو اللہ تعالیٰ اس کے پچھلے گناہ معاف کر دیتا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ایڑیوں کے دھونے کے بیان میں '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> امام ابن سیرین وضو کرتے وقت انگوٹھی کے نیچے کی جگہ (بھی) دھویا کرتے تھے۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 165'''</div>
ہم سے آدم بن ابی ایاس نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے شعبہ نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے محمد بن زیاد نے بیان کیا، وہ کہتے ہیں کہ میں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے سنا وہ ہمارے پاس سے گزرے اور لوگ لوٹے سے وضو کر رہے تھے۔ آپ نے کہا اچھی طرح وضو کرو کیونکہ ابوالقاسم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا (خشک) ایڑیوں کے لیے آگ کا عذاب ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: جوتوں کے اندر پاؤں دھونا چاہیے اور جوتوں پر مسح نہ کرنا چاہیے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 166'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، کہا ہم کو مالک نے سعید المقبری کے واسطے سے خبر دی، وہ عبیداللہ بن جریج سے نقل کرتے ہیں کہ انہوں نے عبداللہ بن عمر سے کہا اے ابوعبدالرحمٰن! میں نے تمہیں چار ایسے کام کرتے ہوئے دیکھا ہے جنھیں تمہارے ساتھیوں کو کرتے ہوئے نہیں دیکھا۔ وہ کہنے لگے، اے ابن جریج! وہ کیا ہیں؟ ابن جریج نے کہا کہ میں نے طواف کے وقت آپ کو دیکھا کہ دو یمانی رکنوں کے سوا کسی اور رکن کو آپ نہیں چھوتے ہو۔ (دوسرے) میں نے آپ کو بستی جوتے پہنے ہوئے دیکھا اور (تیسرے) میں نے دیکھا کہ آپ زرد رنگ استعمال کرتے ہو اور (چوتھی بات) میں نے یہ دیکھی کہ جب آپ مکہ میں تھے، لوگ (ذی الحجہ کا) چاند دیکھ کر لبیک پکارنے لگتے ہیں۔ (اور) حج کا احرام باندھ لیتے ہیں اور آپ آٹھویں تاریخ تک احرام نہیں باندھتے۔ عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما نے جواب دیا کہ (دوسرے) ارکان کو تو میں یوں نہیں چھوتا کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو یمانی رکنوں کے علاوہ کسی اور رکن کو چھوتے ہوئے نہیں دیکھا اور رہے جوتے، تو میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو ایسے جوتے پہنے ہوئے دیکھا کہ جن کے چمڑے پر بال نہیں تھے اور آپ انہیں کو پہنے پہنے وضو فرمایا کرتے تھے، تو میں بھی انہی کو پہننا پسند کرتا ہوں اور زرد رنگ کی بات یہ ہے کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو زرد رنگ رنگتے ہوئے دیکھا ہے۔ تو میں بھی اسی رنگ سے رنگنا پسند کرتا ہوں اور احرام باندھنے کا معاملہ یہ ہے کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو اس وقت تک احرام باندھتے ہوئے نہیں دیکھا جب تک آپ کی اونٹنی آپ کو لے کر نہ چل پڑتی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: وضو اور غسل میں داہنی جانب سے ابتداء کرنا ضروری ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 167'''</div>
ہم سے مسدد نے بیان کیا، ان سے اسماعیل نے، ان سے خالد نے حفصہ بنت سیرین کے واسطے سے نقل کیا، وہ ام عطیہ سے روایت کرتی ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنی (مرحومہ) صاحبزادی (زینب رضی اللہ عنہا) کو غسل دینے کے وقت فرمایا تھا کہ غسل داہنی طرف سے دو، اور اعضاء وضو سے غسل کی ابتداء کرو۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 167'''</div>
ہم سے حفص بن عمر نے بیان کیا، ان سے شعبہ نے بیان کیا، انہیں اشعث بن سلیم نے خبر دی، ان کے باپ نے مسروق سے سنا، وہ ام المؤمنین عائشہ صدیقہ رضی اللہ عنہا سے روایت کرتے ہیں کہ وہ فرماتی ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم جوتا پہننے، کنگھی کرنے، وضو کرنے اور اپنے ہر کام میں داہنی طرف سے کام کی ابتداء کرنے کو پسند فرمایا کرتے تھے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: نماز کا وقت ہو جانے پر پانی کی تلاش ضروری ہے '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> ام المؤمنین عائشہ رضی اللہ عنہا فرماتی ہیں کہ (ایک سفر میں) صبح ہو گئی ، پانی تلاش کیا گیا، مگر نہیں ملا۔ تو آیت تیمم نازل ہوئی ۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 169'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ ہم کو مالک نے اسحاق بن عبداللہ بن ابی طلحہ سے خبر دی، وہ انس بن مالک رضی اللہ عنہ سے نقل کرتے ہیں، وہ فرماتے ہیں کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو دیکھا کہ نماز عصر کا وقت آ گیا، لوگوں نے پانی تلاش کیا، جب انہیں پانی نہ ملا، تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس (ایک برتن میں) وضو کے لیے پانی لایا گیا۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے اس میں اپنا ہاتھ ڈال دیا اور لوگوں کو حکم دیا کہ اسی (برتن) سے وضو کریں۔ انس رضی اللہ عنہ کہتے ہیں کہ میں نے دیکھا آپ کی انگلیوں کے نیچے سے پانی (چشمے کی طرح) ابل رہا تھا۔ یہاں تک کہ (قافلے کے) آخری آدمی نے بھی وضو کر لیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">''' باب: جس پانی سے آدمی کے بال دھوئے جائیں اس پانی کا استعمال کرنا جائز ہے یا نہیں ؟'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> عطاء بن ابی رباح آدمیوں کے بالوں سے رسیاں اور ڈوریاں بنانے میں کچھ حرج نہیں دیکھتے تھے اور کتوں کے جھوٹے اور ان کے مسجد سے گزرنے کا بیان۔ زہری کہتے ہیں کہ جب کتا کسی (پانی کے بھرے) برتن میں منہ ڈال دے اور اس کے علاوہ وضو کے لیے اور پانی موجود نہ ہو تو اس سے وضو کیا جا سکتا ہے۔ سفیان کہتے ہیں کہ یہ مسئلہ اللہ تعالیٰ کے اس ارشاد سے سمجھ میں آتا ہے۔ جب پانی نہ پاؤ تو تیمم کر لو اور کتے کا جھوٹا پانی (تو) ہے۔ (مگر) طبیعت اس سے نفرت کرتی ہے۔ (بہرحال) اس سے وضو کر لے۔ اور (احتیاطاً) تیمم بھی کر لے۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 170'''</div>
ہم سے مالک بن اسماعیل نے بیان کیا، کہا ہم سے اسرائیل نے عاصم کے واسطے سے بیان کیا، وہ ابن سیرین سے نقل کرتے ہیں، وہ کہتے ہیں کہ میں نے عبیدہ رضی اللہ عنہ سے کہا کہ ہمارے پاس رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے کچھ بال (مبارک) ہیں، جو ہمیں انس رضی اللہ عنہ سے یا انس رضی اللہ عنہ کے گھر والوں کی طرف سے ملے ہیں۔ (یہ سن کر) عبیدہ نے کہا کہ اگر میرے پاس ان بالوں میں سے ایک بال بھی ہو تو وہ میرے لیے ساری دنیا اور اس کی ہر چیز سے زیادہ عزیز ہے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 171'''</div>
ہم سے محمد بن عبدالرحیم نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم کو سعید بن سلیمان نے خبر دی انہوں نے، کہا ہم سے عباد نے ابن عون کے واسطے سے بیان کیا۔ وہ ابن سیرین سے، وہ انس بن مالک رضی اللہ عنہ سے نقل کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے (حجۃ الوداع میں) جب سر کے بال منڈوائے تو سب سے پہلے ابوطلحہ رضی اللہ عنہ نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے بال لیے تھے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: جب کتا برتن میں پی لے ( تو کیا کرنا چاہیے )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 172'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، انہیں امام مالک نے ابوالزناد سے خبر دی، وہ اعرج سے، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جب کتا تم میں سے کسی کے برتن میں سے (کچھ) پی لے تو اس کو سات مرتبہ دھو لو (تو پاک ہو جائے گا)۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 173'''</div>
ہم سے اسحاق نے بیان کیا، کہا ہم کو عبدالصمد نے خبر دی، کہا ہم کو عبدالرحمٰن بن عبداللہ بن دینار نے بیان کیا، انہوں نے اپنے باپ سے سنا، وہ ابوصالح سے، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کرتے ہیں آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ ایک شخص نے ایک کتے کو دیکھا، جو پیاس کی وجہ سے گیلی مٹی کھا رہا تھا۔ تو اس شخص نے اپنا موزہ لیا اور اس سے پانی بھر کر پلانے لگا، حتیٰ کہ اس کو خوب سیراب کر دیا۔ اللہ نے اس شخص کے اس کام کی قدر کی اور اسے جنت میں داخل کر دیا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 174'''</div>
احمد بن شبیب نے کہا کہ ہم سے میرے والد نے یونس کے واسطے سے بیان کیا، وہ ابن شہاب سے نقل کرتے ہیں، انہوں نے کہا مجھ سے حمزہ بن عبداللہ نے اپنے باپ (یعنی عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما) کے واسطے سے بیان کیا۔ وہ کہتے تھے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے زمانے میں کتے مسجد میں آتے جاتے تھے لیکن لوگ ان جگہوں پر پانی نہیں چھڑکتے تھے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 175'''</div>
ہم سے حفص بن عمر نے بیان کیا، کہا کہ ہم سے شعبہ نے ابن ابی السفر کے واسطے سے بیان کیا، وہ شعبی سے نقل فرماتے ہیں، وہ عدی بن حاتم سے روایت کرتے ہیں کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے (کتے کے شکار کے متعلق) دریافت کیا۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جب تو اپنے سدھائے ہوئے کتے کو چھوڑے اور وہ شکار کر لے تو، تو اس (شکار) کو کھا اور اگر وہ کتا اس شکار میں سے خود (کچھ) کھا لے تو، تو (اس کو) نہ کھائیو۔ کیونکہ اب اس نے شکار اپنے لیے پکڑا ہے۔ میں نے کہا کہ بعض دفعہ میں (شکار کے لیے)اپنے کتے چھوڑتا ہوں، پھر اس کے ساتھ دوسرے کتے کو بھی پاتا ہوں۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا۔ پھر مت کھا۔ کیونکہ تم نے«بسم الله» اپنے کتے پر پڑھی تھی۔ دوسرے کتے پر نہیں پڑھی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">''' باب: اس بارے میں کہ بعض لوگوں کے نزدیک صرف پیشاب اور پاخانے کی راہ سے کچھ نکلنے سے وضو ٹوٹتا ہے'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">کیونکہ اللہ تعالیٰ نے فرمایا ہے کہ جب تم میں سے کوئی قضاء حاجت سے فارغ ہو کر آئے تو تم پانی نہ پاؤ تو تیمم کر لو۔ عطاء کہتے ہیں کہ جس شخص کے پچھلے حصہ سے (یعنی دبر سے) یا اگلے حصہ سے (یعنی ذکر یا فرج سے) کوئی کیڑا یا جوں کی قسم کا کوئی جانور نکلے اسے چاہیے کہ وضو لوٹائے اور جابر بن عبداللہ کہتے ہیں کہ جب (آدمی) نماز میں ہنس پڑے تو نماز لوٹائے اور وضو نہ لوٹائے اور حسن (بصری)نے کہا کہ جس شخص نے (وضو کے بعد) اپنے بال اتروائے یا ناخن کٹوائے یا موزے اتار ڈالے اس پر وضو نہیں ہے۔ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ کہتے ہیں کہ وضو حدث کے سوا کسی اور چیز سے فرض نہیں ہے اور جابر رضی اللہ عنہ سے نقل کیا گیا ہے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم ذات الرقاع کی لڑائی میں (تشریف فرما) تھے۔ ایک شخص کے تیر مارا گیا اور اس (کے جسم) سے بہت خون بہا مگر اس نے پھر بھی رکوع اور سجدہ کیا اور نماز پوری کر لی اور حسن بصری نے کہا کہ مسلمان ہمیشہ اپنے زخموں کے باوجود نماز پڑھا کرتے تھے اور طاؤس، محمد بن علی اور اہل حجاز کے نزدیک خون (نکلنے) سے وضو (واجب) نہیں ہوتا۔ عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما نے (اپنی) ایک پھنسی کو دبا دیا تو اس سے خون نکلا۔ مگر آپ نے (دوبارہ) وضو نہیں کیا اور ابن ابی اوفی نے خون تھوکا۔ مگر وہ اپنی نماز پڑھتے رہے اور ابن عمر اور حسن رضی اللہ عنہم پچھنے لگوانے والے کے بارے میں یہ کہتے ہیں کہ جس جگہ پچھنے لگے ہوں اس کو دھولے، دوبارہ وضو کرنے کی ضرورت نہیں۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 176'''</div>
ہم سے آدم بن ابی ایاس نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے ابن ابی ذئب نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے سعید المقبری نے بیان کیا، وہ ابوہریرہ سے روایت کرتے ہیں، وہ کہتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ بندہ اس وقت تک نماز ہی میں رہتا ہے جب تک وہ مسجد میں نماز کا انتظار کرتا ہے۔ تاوقیتکہ وہ حدث نہ کرے۔ ایک عجمی آدمی نے پوچھا کہ اے ابوہریرہ! حدث کیا چیز ہے؟ انہوں نے فرمایا کہ ہوا جو پیچھے سے خارج ہو۔ (جسے عرف عام میں گوز مارنا کہتے ہیں)۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 177'''</div>
ہم سے ابوالولید نے بیان کیا، کہا ہم سے ابن عیینہ نے، وہ زہری سے، وہ عباد بن تمیم سے، وہ اپنے چچا سے، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ (نمازی نماز سے) اس وقت تک نہ پھرے جب تک (ریح کی) آواز نہ سن لے یا اس کی بو نہ پا لے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 178'''</div>
ہم سے قتیبہ نے بیان کیا، کہا ہم سے جریر نے اعمش کے واسطے سے بیان کیا، وہ منذر سے، وہ ابویعلیٰ ثوری سے، وہ محمد ابن الحنفیہ سے نقل کرتے ہیں کہ علی رضی اللہ عنہ نے فرمایا کہ میں ایسا آدمی تھا جس کو سیلان مذی کی شکایت تھی، مگر رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلمسے دریافت کرتے ہوئے مجھے شرم آئی۔ تو میں نے ابن الاسود کو حکم دیا، انہوں نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے پوچھا، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اس میں وضو کرنا فرض ہے۔ اس روایت کو شعبہ نے بھی اعمش سے روایت کیا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 179'''</div>
ہم سے سعد بن حفص نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے شیبان نے یحییٰ کے واسطے سے نقل کیا، وہ عطاء بن یسار سے نقل کرتے ہیں، انہیں زید بن خالد نے خبر دی کہ انہوں نے عثمان بن عفان رضی اللہ عنہ سے پوچھا کہ اگر کوئی شخص صحبت کرے اور منی نہ نکلے۔ فرمایا کہ وضو کرے جس طرح نماز کے لیے وضو کرتا ہے اور اپنے عضو کو دھولے۔ عثمان رضی اللہ عنہ کہتے ہیں کہ (یہ) میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے سنا ہے۔ (زید بن خالد کہتے ہیں کہ) پھر میں نے اس کے بارے میں علی، زبیر، طلحہ اور ابی بن کعب رضی اللہ عنہم سے دریافت کیا۔ سب نے اس شخص کے بارے میں یہی حکم دیا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 180'''</div>
ہم سے اسحاق بن منصور نے بیان کیا، کہا ہمیں نضر نے خبر دی، کہا ہم کو شعبہ نے حکم کے واسطے سے بتلایا، وہ ذکوان سے، وہ ابوصالح سے، وہ ابو سعید خدری سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ایک انصاری کو بلایا۔ وہ آئے تو ان کے سر سے پانی ٹپک رہا تھا۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، شاید ہم نے تمہیں جلدی میں ڈال دیا۔ انہوں نے کہا، جی ہاں۔ تب رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جب کوئی جلدی (کا کام) آ پڑے یا تمہیں انزال نہ ہو تو تم پر وضو ہے (غسل ضروری نہیں)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس شخص کے بارے میں جو اپنے ساتھی کو وضو کرائے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 181'''</div>
ہم سے محمد بن سلام نے بیان کیا، کہا ہم کو یزید بن ہارون نے یحییٰ سے خبر دی، وہ موسیٰ بن عقبہ سے، وہ کریب ابن عباس کے آزاد کردہ غلام سے، وہ اسامہ بن زید سے نقل کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم جب عرفہ سے لوٹے، تو (پہاڑ کی) گھاٹی کی جانب مڑ گئے، اور رفع حاجت کی۔ اسامہ کہتے ہیں کہ پھر (آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے وضو کیا اور) میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے (اعضاء) پر پانی ڈالنے لگا اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم وضو فرماتے رہے۔ میں نے کہا یا رسول اللہ! آپ (اب) نماز پڑھیں گے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا نماز کا مقام تمہارے سامنے (یعنی مزدلفہ میں) ہے۔ وہاں نماز پڑھی جائے گی۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 182'''</div>
ہم سے عمرو بن علی نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے عبدالوہاب نے بیان کیا، انہوں نے کہا میں نے یحییٰ بن سعید سے سنا، انہوں نے کہا مجھے سعد بن ابراہیم نے نافع بن جبیر بن مطعم سے بتلایا۔ انہوں نے عروہ بن مغیرہ بن شعبہ سے سنا، وہ مغیرہ بن شعبہ رضی اللہ عنہ سے نقل کرتے ہیں کہ وہ ایک سفر میں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ تھے۔ (وہاں) آپ رفع حاجت کے لیے تشریف لے گئے(جب آپ واپس آئے، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے وضو شروع کیا) تو مغیرہ بن شعبہ آپ کے (اعضاء وضو) پر پانی ڈالنے لگے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم وضو کر رہے تھے آپ نے اپنے منہ اور ہاتھوں کو دھویا، سر کا مسح کیا اور موزوں پر مسح کیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">''' باب: بےوضو ہونے کی حالت میں تلاوت قرآن کرنا وغیرہ اور جو جائز ہیں ان کا بیان'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> منصور نے ابراہیم سے نقل کیا ہے کہ حمام (غسل خانہ) میں تلاوت قرآن میں کچھ حرج نہیں، اسی طرح بغیر وضو خط لکھنے میں (بھی)کچھ حرج نہیں اور حماد نے ابراہیم سے نقل کیا ہے کہ اگر اس (حمام والے آدمی کے بدن) پر تہ بند ہو تو اس کو سلام کرو، اور اگر (تہ بند) نہ ہو تو سلام مت کرو۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 183'''</div>
ہم سے اسماعیل نے بیان کیا، کہا مجھ سے امام مالک نے مخرمہ بن سلیمان کے واسطے سے نقل کیا، وہ کریب ابن عباس رضی اللہ عنہما کے آزاد کردہ غلام سے نقل کرتے ہیں کہ عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما نے انہیں خبر دی کہ انہوں نے ایک رات رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی زوجہ مطہرہ اور اپنی خالہ میمونہ رضی اللہ عنہا کے گھر میں گزاری۔ (وہ فرماتے ہیں کہ) میں تکیہ کے عرض (یعنی گوشہ) کی طرف لیٹ گیا اور رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم اور آپ کی اہلیہ نے (معمول کے مطابق) تکیہ کی لمبائی پر (سر رکھ کر) آرام فرمایا۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سوتے رہے اور جب آدھی رات ہو گئی یا اس سے کچھ پہلے یا اس کے کچھ بعد آپ بیدار ہوئے اور اپنے ہاتھوں سے اپنی نیند کو دور کرنے کے لیے آنکھیں ملنے لگے۔ پھر آپ نے سورۃ آل عمران کی آخری دس آیتیں پڑھیں، پھر ایک مشکیزہ کے پاس جو (چھت میں) لٹکا ہوا تھا آپ کھڑے ہو گئے اور اس سے وضو کیا، خوب اچھی طرح، پھر کھڑے ہو کر نماز پڑھنے لگے۔ ابن عباس رضی اللہ عنہما کہتے ہیں میں نے بھی کھڑے ہو کر اسی طرح کیا، جس طرح آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے وضو کیا تھا۔ پھر جا کر میں بھی آپ کے پہلوئے مبارک میں کھڑا ہو گیا۔ آپ نے اپنا داہنا ہاتھ میرے سر پر رکھا اور میرا دایاں کان پکڑ کر اسے مروڑنے لگے۔ پھر آپ نے دو رکعتیں پڑھیں۔ اس کے بعد پھر دو رکعتیں پڑھیں۔ پھر دو رکعتیں پڑھیں۔ پھر دو رکعتیں، پھر دو رکعتیں، پھر دو رکعتیں پڑھ کر اس کے بعد آپ نے وتر پڑھا اور لیٹ گئے، پھر جب مؤذن آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس آیا، تو آپ نے اٹھ کر دو رکعت معمولی(طور پر) پڑھیں۔ پھر باہر تشریف لا کر صبح کی نماز پڑھی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ بعض علماء کے نزدیک صرف بیہوشی کے شدید دورہ ہی سے وضو ٹوٹتا ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 184'''</div>
ہم سے اسماعیل نے بیان کیا، کہا مجھ سے مالک نے ہشام بن عروہ کے واسطے سے نقل کیا، وہ اپنی بیوی فاطمہ سے، وہ اپنی دادی اسماء بنت ابی بکر سے روایت کرتی ہیں، وہ کہتی ہیں کہ میں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی زوجہ محترمہ عائشہ رضی اللہ عنہا کے پاس ایسے وقت آئی جب کہ سورج کو گہن لگ رہا تھا اور لوگ کھڑے ہو کر نماز پڑھ رہے تھے، کیا دیکھتی ہوں وہ بھی کھڑے ہو کر نماز پڑھ رہی ہیں۔ میں نے کہا کہ لوگوں کو کیا ہو گیا ہے؟ تو انہوں نے اپنے ہاتھ سے آسمان کی طرف اشارہ کر کے کہا، سبحان اللہ! میں نے کہا (کیا یہ) کوئی(خاص) نشانی ہے؟ تو انہوں نے اشارے سے کہا کہ ہاں۔ تو میں بھی آپ کے ساتھ نماز کے لیے کھڑی ہو گئی۔ (آپ نے اتنا فرمایا کہ)مجھ پر غشی طاری ہونے لگی اور میں اپنے سر پر پانی ڈالنے لگی۔ جب رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نماز سے فارغ ہوئے تو آپ نے اللہ کی حمد و ثنا بیان کی اور فرمایا، آج کوئی چیز ایسی نہیں رہی جس کو میں نے اپنی اسی جگہ نہ دیکھ لیا ہو حتیٰ کہ جنت اور دوزخ کو بھی دیکھ لیا۔ اور مجھ پر یہ وحی کی گئی ہے کہ تم لوگوں کو قبروں میں آزمایا جائے گا۔ دجال جیسی آزمائش یا اس کے قریب قریب۔ (راوی کا بیان ہے کہ) میں نہیں جانتی کہ اسماء نے کون سا لفظ کہا۔ تم میں سے ہر ایک کے پاس (اللہ کے فرشتے) بھیجے جائیں گے اور اس سے کہا جائے گا کہ تمہارا اس شخص (یعنی محمد صلی اللہ علیہ وسلم ) کے بارے میں کیا خیال ہے؟ پھر اسماء نے لفظ ایماندار کہا یا یقین رکھنے والا کہا۔ مجھے یاد نہیں۔ (بہرحال وہ شخص) کہے گا کہ محمد صلی اللہ علیہ وسلم اللہ کے سچے رسول ہیں۔ وہ ہمارے پاس نشانیاں اور ہدایت کی روشنی لے کر آئے۔ ہم نے (اسے) قبول کیا، ایمان لائے، اور (آپ کا) اتباع کیا۔ پھر (اس سے) کہہ دیا جائے گا تو سو جا درحالیکہ تو مرد صالح ہے اور ہم جانتے تھے کہ تو مومن ہے۔ اور بہرحال منافق یا شکی آدمی، اسماء نے کون سا لفظ کہا مجھے یاد نہیں۔ (جب اس سے پوچھا جائے گا)کہے گا کہ میں (کچھ) نہیں جانتا، میں نے لوگوں کو جو کہتے سنا، وہی میں نے بھی کہہ دیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ پورے سر کا مسح کرنا ضروری ہے '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> کیونکہ اللہ تعالیٰ کا ارشاد ہے کہ اپنے سروں کا مسح کرو۔ اور ابن مسیب نے کہا ہے کہ سر کا مسح کرنے میں عورت مرد کی طرح ہے۔ وہ (بھی) اپنے سر کا مسح کرے۔ امام مالک رحمہ اللہ سے پوچھا گیا کہ کیا کچھ حصہ سر کا مسح کرنا کافی ہے؟ تو انہوں نے دلیل میں عبداللہ بن زید کی (یہ) حدیث پیش کی، یعنی پورے سر کا مسح کرنا چاہیے۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 185'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم کو امام مالک نے عمرو بن یحییٰ المازنی سے خبر دی، وہ اپنے باپ سے نقل کرتے ہیں کہ ایک آدمی نے عبداللہ بن زید رضی اللہ عنہ جو عمرو بن یحییٰ کے دادا ہیں، سے پوچھا کہ کیا آپ مجھے دکھا سکتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے کس طرح وضو کیا ہے؟ عبداللہ بن زید رضی اللہ عنہ نے کہا کہ ہاں! پھر انہوں نے پانی کا برتن منگوایا پہلے پانی اپنے ہاتھوں پر ڈالا اور دو مرتبہ ہاتھ دھوئے۔ پھر تین مرتبہ کلی کی، تین بار ناک صاف کی، پھر تین دفعہ اپنا چہرہ دھویا۔ پھر کہنیوں تک اپنے دونوں ہاتھ دو دو مرتبہ دھوئے۔ پھر اپنے دونوں ہاتھوں سے اپنے سر کا مسح کیا۔ اس طور پر اپنے ہاتھ (پہلے) آگے لائے پھر پیچھے لے گئے۔ (مسح) سر کے ابتدائی حصے سے شروع کیا۔ پھر دونوں ہاتھ گدی تک لے جا کر وہیں واپس لائے جہاں سے (مسح) شروع کیا تھا، پھر اپنے پیر دھوئے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ ٹخنوں تک پاؤں دھونا ضروری ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 186'''</div>
ہم سے موسیٰ نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے وہیب نے بیان کیا، انہوں نے عمرو سے، انہوں نے اپنے باپ (یحییٰ) سے خبر دی، انہوں نے کہا کہ میری موجودگی میں عمرو بن حسن نے عبداللہ بن زید رضی اللہ عنہ سے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے وضو کے بارے میں پوچھا تو انہوں نے پانی کا طشت منگوایا اور ان (پوچھنے والوں) کے لیے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کا سا وضو کیا۔ (پہلے طشت سے)اپنے ہاتھوں پر پانی گرایا۔ پھر تین بار ہاتھ دھوئے، پھر اپنا ہاتھ طشت میں ڈالا (اور پانی لیا) پھر کلی کی، ناک میں پانی ڈالا، ناک صاف کی، تین چلوؤں سے، پھر اپنا ہاتھ طشت میں ڈالا اور تین مرتبہ منہ دھویا۔ پھر اپنے دونوں ہاتھ کہنیوں تک دو بار دھوئے۔ پھر اپنا ہاتھ طشت میں ڈالا اور سر کا مسح کیا۔ (پہلے) آگے لائے پھر پیچھے لے گئے، ایک بار۔ پھر ٹخنوں تک اپنے دونوں پاؤں دھوئے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: لوگوں کے وضو کا بچا ہوا پانی استعمال کرنا '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> جریر بن عبداللہ نے اپنے گھر والوں کو حکم دیا تھا کہ وہ ان کے مسواک کے بچے ہوئے پانی سے وضو کر لیں۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 187'''</div>
ہم سے آدم نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے شعبہ نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے حکم نے بیان کیا، انہوں نے ابوحجیفہ رضی اللہ عنہ سے سنا، وہ کہتے تھے کہ (ایک دن) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم ہمارے پاس دوپہر کے وقت تشریف لائے تو آپ صلی اللہ علیہ وسلمکے لیے وضو کا پانی حاضر کیا گیا جس سے آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے وضو فرمایا۔ لوگ آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے وضو کا بچا ہوا پانی لے کر اسے (اپنے بدن پر) پھیرنے لگے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے ظہر کی دو رکعتیں ادا کیں اور عصر کی بھی دو رکعتیں اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے سامنے (آڑ کے لیے) ایک نیزہ تھا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 188'''</div>
(اور ایک دوسری حدیث میں) ابوموسیٰ اشعری رضی اللہ عنہ کہتے ہیں کہ نبی اکرم صلی اللہ علیہ وسلم نے ایک پیالہ منگوایا۔ جس میں پانی تھا۔ اس سے آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنے ہاتھ دھوئے اور اسی پیالہ میں منہ دھویا اور اس میں کلی فرمائی، پھر فرمایا، تو تم لوگ اس کو پی لو اور اپنے چہروں اور سینوں پر ڈال لو۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 189'''</div>
ہم سے علی بن عبداللہ نے بیان کیا، کہا ہم سے یعقوب بن ابراہیم بن سعد نے، کہا ہم سے میرے باپ نے، انہوں نے صالح سے سنا۔ انہوں نے ابن شہاب سے، کہا انہیں محمود بن الربیع نے خبر دی، ابن شہاب کہتے ہیں محمود وہی ہیں کہ جب وہ چھوٹے تھے تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ان ہی کے کنویں (کے پانی) سے ان کے منہ میں کلی ڈالی تھی اور عروہ نے اسی حدیث کو مسور وغیرہ سے بھی روایت کیا ہے اور ہر ایک (راوی) ان دونوں میں سے ایک دوسرے کی تصدیق کرتے ہیں کہ جب رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم وضو فرماتے تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے بچے ہوئے وضو کے پانی پر صحابہ رضی اللہ عنہم جھگڑنے کے قریب ہو جاتے تھے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ۔ ۔ ۔'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 190'''</div>
ہم سے عبدالرحمٰن بن یونس نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے حاتم بن اسماعیل نے جعد کے واسطے سے بیان کیا، کہا انہوں نے سائب بن یزید سے سنا، وہ کہتے تھے کہ میری خالہ مجھے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت میں لے گئیں اور عرض کیا کہ یا رسول اللہ! میرا یہ بھانجا بیمار ہے، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے میرے سر پر اپنا ہاتھ پھیرا اور میرے لیے برکت کی دعا فرمائی، پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے وضو کیا اور میں نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے وضو کا بچا ہوا پانی پیا۔ پھر میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم کی کمر کے پیچھے کھڑا ہو گیا اور میں نے مہر نبوت دیکھی جو آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے مونڈھوں کے درمیان ایسی تھی جیسے چھپر کھٹ کی گھنڈی۔ (یا کبوتر کا انڈا)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ایک ہی چلو سے کلی کرنے اور ناک میں پانی دینے کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 191'''</div>
ہم سے مسدد نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے خالد بن عبداللہ نے بیان کیا، ان سے عمرو بن یحییٰ نے اپنے باپ (یحییٰ) کے واسطے سے بیان کیا، وہ عبداللہ بن زید رضی اللہ عنہ سے نقل کرتے ہیں کہ (وضو کرتے وقت) انہوں نے برتن سے (پہلے) اپنے دونوں ہاتھوں پر پانی ڈالا۔ پھر انہیں دھویا۔ پھر دھویا۔ (یا یوں کہا کہ) کلی کی اور ناک میں ایک چلو سے پانی ڈالا۔ اور تین مرتبہ اسی طرح کیا۔ پھر تین مرتبہ اپنا چہرہ دھویا پھر کہنیوں تک اپنے دونوں ہاتھ دو دو بار دھوئے۔ پھر سر کا مسح کیا۔ اگلی جانب اور پچھلی جانب کا اور ٹخنوں تک اپنے دونوں پاؤں دھوئے، پھر کہا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کا وضو اسی طرح ہوا کرتا تھا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: سر کا مسح ایک بار کرنے کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 192'''</div>
ہم سے سلیمان بن حرب نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے وہیب نے بیان کیا، ان سے عمرو بن یحییٰ نے اپنے باپ (یحییٰ) کے واسطے سے بیان کیا، وہ کہتے ہیں کہ میری موجودگی میں عمرو بن حسن نے عبداللہ بن زید رضی اللہ عنہ سے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے وضو کے بارے میں پوچھا۔ تو عبداللہ بن زید رضی اللہ عنہ نے پانی کا ایک طشت منگوایا، پھر ان (لوگوں) کے دکھانے کے لیے وضو(شروع) کیا۔ (پہلے) طشت سے اپنے ہاتھوں پر پانی گرایا۔ پھر انہیں تین بار دھویا۔ پھر اپنا ہاتھ برتن کے اندر ڈالا، پھر کلی کی اور ناک میں پانی ڈال کر ناک صاف کی، تین چلوؤں سے تین دفعہ۔ پھر اپنا ہاتھ برتن کے اندر ڈالا اور اپنے منہ کو تین بار دھویا۔ پھر اپنا ہاتھ برتن کے اندر ڈالا اور دونوں ہاتھ کہنیوں تک دو دو بار دھوئے (پھر) سر پر مسح کیا اس طرح کہ (پہلے) آگے کی طرف اپنا ہاتھ لائے پھر پیچھے کی طرف لے گئے۔ پھر برتن میں اپنا ہاتھ ڈالا اور اپنے دونوں پاؤں دھوئے (دوسری روایت میں) ہم سے موسیٰ نے، ان سے وہیب نے بیان کیا کہ آپ نے سر کا مسح ایک دفعہ کیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: خاوند کا اپنی بیوی کے ساتھ وضو کرنا اور عورت کا بچا ہوا پانی استعمال کرنا جائز ہے '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> عمر رضی اللہ عنہ نے گرم پانی سے اور عیسائی عورت کے گھر کے پانی سے وضو کیا۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 193'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، کہا ہم کو مالک نے نافع سے خبر دی، وہ عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں۔ وہ فرماتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے زمانے میں عورت اور مرد سب ایک ساتھ (ایک ہی برتن سے) وضو کیا کرتے تھے۔(یعنی وہ مرد اور عورتیں جو ایک دوسرے کے محرم ہوتے)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کا ایک بیہوش آدمی پر اپنے وضو کا پانی چھڑکنے کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 194'''</div>
ہم سے ابوالولید نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے شعبہ نے محمد بن المنکدر کے واسطے سے، انہوں نے جابر رضی اللہ عنہ سے سنا، وہ کہتے تھے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم میری مزاج پرسی کے لیے تشریف لائے۔ میں بیمار تھا ایسا کہ مجھے ہوش تک نہیں تھا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے وضو کیا اور اپنے وضو کا پانی مجھ پر چھڑکا، تو مجھے ہوش آ گیا۔ میں نے عرض کیا، یا رسول اللہ! میرا وارث کون ہو گا؟ میرا تو صرف ایک کلالہ وارث ہے۔ اس پر آیت میراث نازل ہوئی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: لگن ، پیالے ، لکڑی اور پتھر کے برتن سے غسل اور وضو کرنے کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 195'''</div>
ہم سے عبداللہ بن منیر نے بیان کیا، انہوں نے عبداللہ بن بکر سے سنا، کہا ہم کو حمید نے یہ حدیث بیان کی۔ انہوں نے انس سے نقل کیا۔ وہ کہتے ہیں کہ (ایک مرتبہ) نماز کا وقت آ گیا، تو جس شخص کا مکان قریب ہی تھا وہ وضو کرنے اپنے گھر چلا گیا اور کچھ لوگ (جن کے مکان دور تھے) رہ گئے۔ تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس پتھر کا ایک لگن لایا گیا۔ جس میں کچھ پانی تھا اور وہ اتنا چھوٹا تھا کہ آپ اس میں اپنی ہتھیلی نہیں پھیلا سکتے تھے۔ (مگر) سب نے اس برتن کے پانی سے وضو کر لیا، ہم نے انس رضی اللہ عنہ سے پوچھا کہ تم کتنے نفر تھے؟ کہا اسی (80) سے کچھ زیادہ ہی تھے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 196'''</div>
ہم سے محمد بن العلاء نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے ابواسامہ نے برید کے واسطے سے بیان کیا، وہ ابوبردہ سے، وہ ابوموسیٰ رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ایک پیالہ منگایا جس میں پانی تھا۔ پھر اس میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنے دونوں ہاتھوں اور چہرے کو دھویا اور اسی میں کلی کی۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 197'''</div>
ہم سے احمد بن یونس نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے عبدالعزیز بن ابی سلمہ نے بیان کیا، ان سے عمرو بن یحییٰ نے اپنے باپ کے واسطے سے بیان کیا، وہ عبداللہ بن زید سے نقل کرتے ہیں، وہ کہتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم (ہمارے گھر) تشریف لائے، ہم نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے لیے تانبے کے برتن میں پانی نکالا۔ (اس سے) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے وضو کیا۔ تین بار چہرہ دھویا، دو دو بار ہاتھ دھوئے اور سر کا مسح کیا۔ (اس طرح کہ) پہلے آگے کی طرف (ہاتھ) لائے۔ پھر پیچھے کی جانب لے گئے اور پیر دھوئے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 198'''</div>
ہم سے ابوالیمان نے بیان کیا، کہا ہم کو شعیب نے زہری سے خبر دی، کہا مجھے عبیداللہ بن عبداللہ بن عتبہ نے خبر دی تحقیق عائشہ رضی اللہ عنہا نے فرمایا کہ جب رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم بیمار ہوئے اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم کی بیماری زیادہ ہو گئی تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنی (دوسری) بیویوں سے اس بات کی اجازت لے لی کہ آپ کی تیمارداری میرے ہی گھر کی جائے۔ انہوں نے آپ کو اجازت دے دی، (ایک روز) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم دو آدمیوں کے درمیان (سہارا لے کر) گھر سے نکلے۔ آپ کے پاؤں (کمزوری کی وجہ سے) زمین پر گھسٹتے جاتے تھے، عباس رضی اللہ عنہ اور ایک آدمی کے درمیان (آپ باہر) نکلے تھے۔ عبیداللہ (راوی حدیث) کہتے ہیں کہ میں نے یہ حدیث عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما کو سنائی، تو وہ بولے، تم جانتے ہو دوسرا آدمی کون تھا، میں نے عرض کیا کہ نہیں۔ کہنے لگے وہ علی رضی اللہ عنہ تھے۔ پھر عائشہ رضی اللہ عنہا بیان فرماتی تھیں کہ جب نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم اپنے گھر میں داخل ہوئے اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم کا مرض بڑھ گیا۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا میرے اوپر ایسی سات مشکوں کا پانی ڈالو، جن کے سربند نہ کھولے گئے ہوں۔ تاکہ میں (سکون کے بعد) لوگوں کو کچھ وصیت کروں۔ (چنانچہ) آپ کو حفصہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی(دوسری) بیوی کے لگن میں (جو تانبے کا تھا) بیٹھا دیا گیا اور ہم نے آپ پر ان مشکوں سے پانی بہانا شروع کیا۔ جب آپ ہم کو اشارہ فرمانے لگے کہ بس اب تم نے اپنا کام پورا کر دیا تو اس کے بعد آپ لوگوں کے پاس باہر تشریف لے گئے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: طشت سے ( پانی لے کر ) وضو کرنے کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 199'''</div>
ہم سے خالد بن مخلد نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے سلیمان نے، کہا مجھ سے عمرو بن یحییٰ نے اپنے باپ (یحییٰ) کے واسطے سے بیان کیا، وہ کہتے ہیں کہ میرے چچا بہت زیادہ وضو کیا کرتے تھے (یا یہ کہ وضو میں بہت پانی بہاتے تھے) ایک دن انہوں نے عبداللہ بن زید رضی اللہ عنہ سے کہا کہ مجھے بتلائیے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کس طرح وضو کیا کرتے تھے۔ انہوں نے پانی کا ایک طشت منگوایا۔ اس کو (پہلے) اپنے ہاتھوں پر جھکایا۔ پھر دونوں ہاتھ تین بار دھوئے۔ پھر اپنا ہاتھ طشت میں ڈال کر (پانی لیا اور) ایک چلو سے کلی کی اور تین مرتبہ ناک صاف کی۔ پھر اپنے ہاتھوں سے ایک چلو (پانی) لیا اور تین بار اپنا چہرہ دھویا۔ پھر کہنیوں تک اپنے دونوں ہاتھ دو دو بار دھوئے۔ پھر ہاتھ میں پانی لے کر اپنے سر کا مسح کیا۔ تو (پہلے اپنے ہاتھ) پیچھے لے گئے، پھر آگے کی طرف لائے۔ پھر اپنے دونوں پاؤں دھوئے۔ اور فرمایا کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو اسی طرح وضو کرتے دیکھا ہے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 200'''</div>
ہم سے مسدد نے بیان کیا، کہا ہم سے حماد نے، وہ ثابت سے، وہ انس رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے پانی کا ایک برتن طلب فرمایا۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے لیے ایک چوڑے منہ کا پیالہ لایا گیا جس میں کچھ تھوڑا پانی تھا، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنی انگلیاں اس میں ڈال دیں۔ انس کہتے ہیں کہ میں پانی کی طرف دیکھنے لگا۔ پانی آپ صلی اللہ علیہ وسلم کی انگلیوں کے درمیان سے پھوٹ رہا تھا۔ انس رضی اللہ عنہ کہتے ہیں کہ اس (ایک پیالہ) پانی سے جن لوگوں نے وضو کیا، وہ ستر (70)سے اسی (80) تک تھے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: مد سے وضو کرنے کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 201'''</div>
ہم سے ابونعیم نے بیان کیا، کہا ہم سے مسعر نے، کہا مجھ سے ابن جبیر نے، انہوں نے انس رضی اللہ عنہ کو یہ فرماتے ہوئے سنا کہرسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم جب دھوتے یا (یہ کہا کہ) جب نہاتے تو ایک صاع سے لے کر پانچ مد تک (پانی استعمال فرماتے تھے) اور جب وضو فرماتے تو ایک مد (پانی) سے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: موزوں پر مسح کرنے کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 202'''</div>
ہم سے اصبغ ابن الفرج نے بیان کیا، وہ ابن وہب سے کرتے ہیں، کہا مجھ سے عمرو نے بیان کیا، کہا مجھ سے ابوالنضر نے ابوسلمہ بن عبدالرحمٰن کے واسطے سے نقل کیا، وہ عبداللہ بن عمر سے، وہ سعد بن ابی وقاص سے، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے موزوں پر مسح کیا۔ عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما نے اپنے والد ماجد عمر رضی اللہ عنہ سے اس کے بارے میں پوچھا تو انہوں نے کہا (سچ ہے اور یاد رکھو) جب تم سے سعد رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی کوئی حدیث بیان فرمائیں۔ تو اس کے متعلق ان کے سوا (کسی) دوسرے آدمی سے مت پوچھو اور موسیٰ بن عقبہ کہتے ہیں کہ مجھے ابوالنضر نے بتلایا، انہیں ابوسلمہ نے خبر دی کہ سعد بن ابی وقاص نے ان سے (رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی یہ) حدیث بیان کی۔ پھر عمر رضی اللہ عنہ نے (اپنے بیٹے) عبداللہ سے ایسا کہا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 203'''</div>
ہم سے عمرو بن خالد الحرانی نے بیان کیا، کہا ہم سے لیث نے یحییٰ بن سعید کے واسطے سے نقل کیا، وہ سعد بن ابراہیم سے، وہ نافع بن جبیر سے وہ عروہ ابن المغیرہ سے وہ اپنے باپ مغیرہ بن شعبہ سے روایت کرتے ہیں وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کرتے ہیں۔(ایک دفعہ) آپ صلی اللہ علیہ وسلم رفع حاجت کے لیے باہر گئے تو مغیرہ پانی کا ایک برتن لے کر آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے پیچھے گئے، جب آپ صلی اللہ علیہ وسلم قضاء حاجت سے فارغ ہو گئے تو مغیرہ نے (آپ صلی اللہ علیہ وسلم کو وضو کراتے ہوئے) آپ صلی اللہ علیہ وسلم (کے اعضاء مبارکہ) پر پانی ڈالا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے وضو کیا اور موزوں پر مسح فرمایا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 204'''</div>
ہم سے ابونعیم نے بیان کیا، کہا ہم سے شیبان نے یحییٰ کے واسطے سے نقل کیا، وہ ابوسلمہ سے، انہوں نے جعفر بن عمرو بن امیہ الضمری سے نقل کیا، انہیں ان کے باپ نے خبر دی کہ انھوں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو موزوں پر مسح کرتے ہوئے دیکھا۔ اس حدیث کی متابعت میں حرب اور ابان نے یحییٰ سے حدیث نقل کی ہے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 205'''</div>
ہم سے عبدان نے بیان کیا، کہا ہمیں عبداللہ نے خبر دی، کہا ہم کو اوزاعی نے یحییٰ کے واسطے سے خبر دی، وہ ابوسلمہ سے، وہ جعفر بن عمرو سے، وہ اپنے باپ سے روایت کرتے ہیں کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو اپنے عمامے اور موزوں پر مسح کرتے دیکھا۔ اس کو روایت کیا معمر نے یحییٰ سے، وہ ابوسلمہ سے، انہوں نے عمرو سے متابعت کی اور کہا کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو دیکھا(آپ واقعی ایسا ہی کیا کرتے تھے)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: وضو کر کے موزے پہننے کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 206'''</div>
ہم سے ابونعیم نے بیان کیا، کہا ہم سے زکریا نے یحییٰ کے واسطے سے نقل کیا، وہ عامر سے وہ عروہ بن مغیرہ سے، وہ اپنے باپ (مغیرہ)سے روایت کرتے ہیں کہ میں ایک سفر میں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ تھا، تو میں نے چاہا (کہ وضو کرتے وقت) آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے موزے اتار ڈالوں۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ انہیں رہنے دو۔ چونکہ جب میں نے انہیں پہنا تھا تو میرے پاؤں پاک تھے۔ (یعنی میں وضو سے تھا) پس آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے ان پر مسح کیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: بکری کا گوشت اور ستو کھا کر نیا وضو نہ کرنا ثابت ہے '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اور ابوبکر، عمر اور عثمان رضی اللہ عنہم نے گوشت کھایا اور نیا وضو نہیں کیا ۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 207'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہمیں امام مالک نے زید بن اسلم سے خبر دی، وہ عطاء بن یسار سے، وہ عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما سے نقل کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے بکری کا شانہ کھایا۔ پھر نماز پڑھی اور وضو نہیں کیا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 208'''</div>
ہم سے یحییٰ بن بکیر نے بیان کیا، کہا ہمیں لیث نے عقیل سے خبر دی، وہ ابن شہاب سے روایت کرتے ہیں، انہیں جعفر بن عمرو بن امیہ نے اپنے باپ عمرو سے خبر دی کہ انھوں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو دیکھا کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم بکری کے شانہ سے کاٹ کاٹ کر کھا رہے تھے، پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نماز کے لیے بلائے گئے تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے چھری ڈال دی اور نماز پڑھی، نیا وضو نہیں کیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ کوئی شخص ستو کھا کر صرف کلی کرے اور نیا وضو نہ کرے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 209'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، انہوں نے کہا مجھے امام مالک نے یحییٰ بن سعید کے واسطے سے خبر دی، وہ بشیر بن یسار بنی حارثہ کے آزاد کردہ غلام سے روایت کرتے ہیں کہ سوید بن نعمان رضی اللہ عنہ نے انہیں خبر دی کہ فتح خیبر والے سال وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ صہبا کی طرف، جو خیبر کے قریب ایک جگہ ہے پہنچے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے عصر کی نماز پڑھی، پھر ناشتہ منگوایا گیا تو سوائے ستو کے اور کچھ نہیں لایا گیا۔ پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے حکم دیا تو وہ بھگو دیے گئے۔ پھر رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے کھایا اور ہم نے (بھی) کھایا۔ پھر مغرب (کی نماز) کے لیے کھڑے ہو گئے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے کلی کی اور ہم نے(بھی) پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے نماز پڑھی اور نیا وضو نہیں کیا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 210'''</div>
ہم سے اصبغ نے بیان کیا، کہا مجھے ابن وہب نے خبر دی، کہا مجھے عمرو نے بکیر سے، انہوں نے کریب سے، ان کو میمونہ رضی اللہ عنہا زوجہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے بتلایا کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے ان کے یہاں (بکری کا) شانہ کھایا پھر نماز پڑھی اور نیا وضو نہیں فرمایا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ کیا دودھ پی کر کلی کرنی چاہیے ؟'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 211'''</div>
ہم سے یحییٰ بن بکیر اور قتیبہ نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے لیث نے بیان کیا، وہ عقیل سے، وہ ابن شہاب سے، وہ عبیداللہ بن عبداللہ بن عتبہ سے، وہ عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے دودھ پیا، پھر کلی کی اور فرمایا اس میں چکنائی ہوتی ہے۔ اس حدیث میں عقیل کی یونس اور صالح بن کیسان نے زہری سے متابعت کی ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: سونے کے بعد وضو کرنے کے بیان میں اور بعض علماء کے نزدیک ایک یا دو مرتبہ کی اونگھ سے یا ( نیند کا ) ایک جھونکا آ جانے سے وضو نہیں ٹوٹتا'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 212'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، کہا مجھ کو مالک نے ہشام سے، انہوں نے اپنے باپ سے خبر دی، انہوں نے عائشہ رضی اللہ عنہا سے نقل کیا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جب نماز پڑھتے وقت تم میں سے کسی کو اونگھ آ جائے، تو چاہیے کہ وہ سو رہے یہاں تک کہ نیند (کا اثر) اس سے ختم ہو جائے۔ اس لیے کہ جب تم میں سے کوئی شخص نماز پڑھنے لگے اور وہ اونگھ رہا ہو تو وہ کچھ نہیں جانے گا کہ وہ (اللہ تعالیٰ سے) مغفرت طلب کر رہا ہے یا اپنے نفس کو بددعا دے رہا ہے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 213'''</div>
ہم سے ابومعمر نے بیان کیا، کہا ہم سے عبدالوارث نے، کہا ہم سے ایوب نے ابوقلابہ کے واسطے سے نقل کیا، وہ انس رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جب تم نماز میں اونگھنے لگو تو سو جانا چاہیے۔ پھر اس وقت نماز پڑھے جب جان لے کہ وہ کیا پڑھ رہا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: بغیر حدث کے بھی نیا وضو کرنا جائز ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 214'''</div>
ہم سے محمد بن یوسف نے بیان کیا، کہا ہم سے سفیان نے عمرو بن عامر کے واسطے سے بیان کیا، کہا میں نے انس رضی اللہ عنہ سے سنا۔(دوسری سند سے) ہم سے مسدد نے بیان کیا، کہا ہم سے یحییٰ نے، وہ سفیان سے روایت کرتے ہیں، ان سے عمرو بن عامر نے بیان کیا، وہ انس رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں۔ انہوں نے فرمایا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم ہر نماز کے لیے نیا وضو فرمایا کرتے تھے۔ میں نے کہا تم لوگ کس طرح کرتے تھے، کہنے لگے ہم میں سے ہر ایک کو اس کا وضو اس وقت تک کافی ہوتا، جب تک کوئی وضو توڑنے والی چیز پیش نہ آ جاتی۔ (یعنی پیشاب، پاخانہ، یا نیند وغیرہ)۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 215'''</div>
ہم سے خالد بن مخلد نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے سلیمان نے بیان کیا، انہوں نے کہا مجھے یحییٰ بن سعید نے خبر دی، انہیں بشیر بن یسار نے خبر دی، انہوں نے کہا مجھے سوید بن نعمان رضی اللہ عنہ نے بتلایا انہوں نے کہا کہ ہم خیبر والے سال رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے ہمراہ جب صہباء میں پہنچے تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ہمیں عصر کی نماز پڑھائی۔ جب نماز پڑھ چکے تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے کھانے منگوائے۔ مگر (کھانے میں) صرف ستو ہی لایا گیا۔ سو ہم نے (اسی کو) کھایا اور پیا۔ پھر رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلممغرب کی نماز کے لیے کھڑے ہو گئے۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے کلی کی، پھر ہمیں مغرب کی نماز پڑھائی اور (نیا) وضو نہیں کیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: پیشاب کے چھینٹوں سے نہ بچنا کبیرہ گناہ ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 216'''</div>
ہم سے عثمان نے بیان کیا، کہا ہم سے جریر نے منصور کے واسطے سے نقل کیا، وہ مجاہد سے وہ ابن عباس رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم ایک دفعہ مدینہ یا مکے کے ایک باغ میں تشریف لے گئے۔ (وہاں) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے دو شخصوں کی آواز سنی جنھیں ان کی قبروں میں عذاب کیا جا رہا تھا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ ان پر عذاب ہو رہا ہے اور کسی بہت بڑے گناہ کی وجہ سے نہیں پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا بات یہ ہے کہ ایک شخص ان میں سے پیشاب کے چھینٹوں سے بچنے کا اہتمام نہیں کرتا تھا اور دوسرا شخص چغل خوری کیا کرتا تھا۔ پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے (کھجور کی) ایک ڈالی منگوائی اور اس کو توڑ کر دو ٹکڑے کیا اور ان میں سے (ایک ایک ٹکڑا) ہر ایک کی قبر پر رکھ دیا۔ لوگوں نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے پوچھا کہ یا رسول اللہ! یہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے کیوں کیا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا اس لیے کہ جب تک یہ ڈالیاں خشک ہوں شاید اس وقت تک ان پر عذاب کم ہو جائے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: پیشاب کو دھونے کے بیان میں '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اور یہ کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ایک قبر والے کے بارے میں فرمایا تھا کہ وہ اپنے پیشاب سے بچنے کی کوشش نہیں کیا کرتا تھا، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے آدمی کے پیشاب کے علاوہ کسی اور کے پیشاب کا ذکر نہیں فرمایا۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 217'''</div>
ہم سے یعقوب بن ابراہیم نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم کو اسماعیل بن ابراہیم نے خبر دی، کہا مجھے روح بن القاسم نے بتلایا، کہا مجھ سے عطاء بن ابی میمونہ نے بیان کیا، وہ انس بن مالک رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم جب رفع حاجت کے لیے باہر تشریف لے جاتے تو میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس پانی لاتا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم اس سے استنجاء فرماتے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ۔ ۔ ۔'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 218'''</div>
ہم سے محمد بن المثنی نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے محمد بن حازم نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے اعمش نے مجاہد کے واسطے سے روایت کیا، وہ طاؤس سے، وہ عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں کہ (ایک مرتبہ) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم دو قبروں پر گزرے تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ ان دونوں قبر والوں کو عذاب دیا جا رہا ہے اور کسی بڑے گناہ پر نہیں۔ ایک تو ان میں سے پیشاب سے احتیاط نہیں کرتا تھا اور دوسرا چغل خوری کیا کرتا تھا۔ پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے ایک ہری ٹہنی لے کر بیچ سے اس کے دو ٹکڑے کئے اور ہر ایک قبر پر ایک ٹکڑا گاڑ دیا۔ لوگوں نے پوچھا کہ یا رسول اللہ! آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے (ایسا) کیوں کیا؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، شاید جب تک یہ ٹہنیاں خشک نہ ہوں ان پر عذاب میں کچھ تخفیف رہے۔ ابن المثنی نے کہا کہ اس حدیث کو ہم سے وکیع نے بیان کیا، ان سے اعمش نے، انہوں نے مجاہد سے اسی طرح سنا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم اور صحابہ رضی اللہ عنہم کا ایک دیہاتی کو چھوڑ دینا جب تک کہ وہ مسجد میں پیشاب سے فارغ نہ ہو گیا'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 219'''</div>
ہم سے موسیٰ بن اسماعیل نے بیان کیا، کہا ہم سے ہمام نے، کہا ہم سے اسحاق نے انس بن مالک کے واسطے سے نقل کیا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ایک دیہاتی کو مسجد میں پیشاب کرتے ہوئے دیکھا تو لوگوں سے آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا اسے چھوڑ دو جب وہ فارغ ہو گیا تو پانی منگا کر آپ نے (اس جگہ) بہا دیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: مسجد میں پیشاب پر پانی بہا دینے کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 220'''</div>
ہم سے ابوالیمان نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہمیں شعیب نے زہری کے واسطے سے خبر دی، انہوں نے کہا مجھے عبیداللہ بن عبداللہ بن عتبہ بن مسعود نے خبر دی کہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ نے فرمایا کہ ایک اعرابی کھڑا ہو کر مسجد میں پیشاب کرنے لگا۔ تو لوگ اس پر جھپٹنے لگے۔ (یہ دیکھ کر) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے لوگوں سے فرمایا کہ اسے چھوڑ دو اور اس کے پیشاب پر پانی کا بھرا ہوا ڈول یا کچھ کم بھرا ہوا ڈول بہا دو۔ کیونکہ تم نرمی کے لیے بھیجے گئے ہو، سختی کے لیے نہیں۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 221'''</div>
ہم سے عبدان نے بیان کیا، کہا ہمیں عبداللہ نے خبر دی، کہا ہمیں یحییٰ بن سعید نے خبر دی، کہا میں نے انس بن مالک رضی اللہ عنہ سے سنا، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں کہ ایک دیہاتی شخص آیا اور اس نے مسجد کے ایک کونے میں پیشاب کر دیا۔ لوگوں نے اس کو منع کیا تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے انہیں روک دیا۔ جب وہ پیشاب کر کے فارغ ہوا تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اس (کے پیشاب) پر ایک ڈول پانی بہانے کا حکم دیا۔ چنانچہ بہا دیا گیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: پیشاب پر پانی بہانے کا بیان'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 221'''</div>
ہم سے خالد بن مخلد نے بیان کیا، کہا ہم سے سلیمان نے یحییٰ بن سعید کے واسطے سے بیان کیا، کہا میں نے انس بن مالک رضی اللہ عنہ سے سنا، وہ کہتے ہیں کہ ایک دیہاتی شخص آیا اور اس نے مسجد کے ایک کونے میں پیشاب کر دیا۔ لوگوں نے اس کو منع کیا تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے انہیں روک دیا۔ جب وہ پیشاب کر کے فارغ ہوا تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اس (کے پیشاب) پر ایک ڈول پانی بہانے کا حکم دیا۔ چنانچہ بہا دیا گیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: بچوں کے پیشاب کے بارے میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 222'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، کہا ہم کو مالک نے ہشام بن عروہ سے خبر دی، انہوں نے اپنے باپ (عروہ) سے، انہوں نے ام المؤمنین عائشہ رضی اللہ عنہا سے روایت کی ہے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس ایک بچہ لایا گیا۔ اس نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے کپڑے پر پیشاب کر دیا تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے پانی منگایا اور اس پر ڈال دیا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 223'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، کہا ہمیں مالک نے ابن شہاب سے خبر دی، وہ عبیداللہ بن عبداللہ بن عتبہ (بن مسعود) سے یہ حدیث روایت کرتے ہیں، وہ ام قیس بنت محصن نامی ایک خاتون سے کہ وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت اقدس میں اپنا چھوٹا بچہ لے کر آئیں۔ جو کھانا نہیں کھاتا تھا۔ (یعنی شیرخوار تھا) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے اسے اپنی گود میں بٹھا لیا۔ اس بچے نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے کپڑے پر پیشاب کر دیا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے پانی منگا کر کپڑے پر چھڑک دیا اور اسے نہیں دھویا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: کھڑے ہو کر اور بیٹھ کر پیشاب کرنا ( حسب موقع ہر دو طرح سے جائز ہے )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 224'''</div>
ہم سے آدم نے بیان کیا، کہا ہم سے شعبہ نے اعمش کے واسطے سے نقل کیا، وہ ابووائل سے، وہ حذیفہ رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کسی قوم کی کوڑی پر تشریف لائے (پس) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے وہاں کھڑے ہو کر پیشاب کیا۔ پھر پانی منگایا۔ میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس پانی لے کر آیا تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے وضو فرمایا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اپنے ( کسی ) ساتھی کے قریب پیشاب کرنا اور دیوار کی آڑ لینا'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 225'''</div>
ہم سے عثمان ابن ابی شیبہ نے بیان کیا، کہا ہم سے جریر نے منصور کے واسطے سے بیان کیا، وہ ابووائل سے، وہ حذیفہ سے روایت کرتے ہیں۔ وہ کہتے ہیں کہ (ایک مرتبہ) میں اور رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم جا رہے تھے کہ ایک قوم کی کوڑی پر (جو) ایک دیوار کے پیچھے(تھی) پہنچے۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم اس طرح کھڑے ہو گئے جس طرح ہم تم میں سے کوئی (شخص) کھڑا ہوتا ہے۔ پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے پیشاب کیا اور میں ایک طرف ہٹ گیا۔ تب آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے مجھے اشارہ کیا تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس(پردہ کی غرض سے) آپ صلی اللہ علیہ وسلم کی ایڑیوں کے قریب کھڑا ہو گیا۔ یہاں تک کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم پیشاب سے فارغ ہو گئے۔ (بوقت ضرورت ایسا بھی کیا جا سکتا ہے۔)
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: کسی قوم کی کوڑی پر پیشاب کرنا'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 226'''</div>
ہم سے محمد بن عرعرہ نے بیان کیا، کہا ہم سے شعبہ نے منصور کے واسطے سے بیان کیا، وہ ابووائل سے نقل کرتے ہیں، وہ کہتے ہیں کہابوموسیٰ اشعری پیشاب (کے بارہ) میں سختی سے کام لیتے تھے اور کہتے تھے کہ بنی اسرائیل میں جب کسی کے کپڑے کو پیشاب لگ جاتا۔ تو اسے کاٹ ڈالتے۔ ابوحذیفہ کہتے ہیں کہ کاش! وہ اپنے اس تشدد سے رک جاتے (کیونکہ) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کسی قوم کی کوڑی پر تشریف لائے اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے وہاں کھڑے ہو کر پیشاب کیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: حیض کا خون دھونا ضروری ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 227'''</div>
ہم سے محمد ابن المثنی نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے یحییٰ نے ہشام کے واسطے سے بیان کیا، ان سے فاطمہ نے اسماء کے واسطے سے، وہ کہتی ہیں کہ ایک عورت نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت میں حاضر ہو کر عرض کی کہ یا رسول اللہ! فرمائیے ہم میں سے کسی عورت کو کپڑے میں حیض آ جائے (تو) وہ کیا کرے، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا (کہ پہلے) اسے کھرچے، پھر پانی سے رگڑے اور پانی سے دھو ڈالے اور اسی کپڑے میں نماز پڑھ لے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 228'''</div>
ہم سے محمد بن سلام نے بیان کیا، کہا مجھ سے ابومعاویہ نے، کہا ہم سے ہشام بن عروہ نے اپنے باپ (عروہ) کے واسطے سے، وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے نقل کرتے ہیں، وہ فرماتی ہیں کہ ابوحبیش کی بیٹی فاطمہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت میں حاضر ہوئی اور اس نے کہا کہ میں ایک ایسی عورت ہوں جسے استحاضہ کی بیماری ہے۔ اس لیے میں پاک نہیں رہتی تو کیا میں نماز چھوڑ دوں؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا نہیں، یہ ایک رگ (کا خون) ہے حیض نہیں ہے۔ تو جب تجھے حیض آئے تو نماز چھوڑ دے اور جب یہ دن گزر جائیں تو اپنے (بدن اور کپڑے) سے خون کو دھو ڈال پھر نماز پڑھ۔ ہشام کہتے ہیں کہ میرے باپ عروہ نے کہا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے یہ (بھی) فرمایا کہ پھر ہر نماز کے لیے وضو کر یہاں تک کہ وہی (حیض کا) وقت پھر آ جائے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: منی کا دھونا اور اس کا کھرچنا ضروری ہے ، نیز جو چیز عورت سے لگ جائے اس کا دھونا بھی ضروری ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 229'''</div>
ہم سے عبدان نے بیان کیا، کہا مجھے عبداللہ ابن مبارک نے خبر دی، کہا مجھے عمرو بن میمون الجزری نے بتلایا، وہ سلیمان بن یسار سے، وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے۔ آپ فرماتی ہیں کہ میں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے کپڑے سے جنابت کو دھوتی تھی۔ پھر (اس کو پہن کر)آپ صلی اللہ علیہ وسلم نماز کے لیے تشریف لے جاتے اور پانی کے دھبے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے کپڑے میں ہوتے تھے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 230'''</div>
ہم سے قتیبہ نے بیان کیا، کہا ہم سے یزید نے، کہا ہم سے عمرو نے سلیمان سے روایت کیا، انہوں نے کہا کہ میں نے عائشہ رضی اللہ عنہا سے سنا (دوسری سند یہ ہے) ہم سے مسدد نے بیان کیا، کہا ہم سے عبدالواحد نے، کہا ہم سے عمرو بن میمون نے سلیمان بن یسار کے واسطے سے نقل کیا، وہ کہتے ہیں کہ میں نے عائشہ رضی اللہ عنہا سے اس منی کے بارہ میں پوچھا جو کپڑے کو لگ جائے۔ تو انہوں نے فرمایا کہ میں منی کو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے کپڑے سے دھو ڈالتی تھی پھر آپ نماز کے لیے باہر تشریف لے جاتے اور دھونے کا نشان (یعنی) پانی کے دھبے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے کپڑے میں باقی ہوتے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اگر منی یا کوئی اور نجاست ( مثلاً حیض کا خون ) دھوئے اور ( پھر ) اس کا اثر نہ جائے ( تو کیا حکم ہے ؟ )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 231'''</div>
ہم سے موسیٰ بن اسماعیل نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے عبدالواحد نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے عمرو بن میمون نے، وہ کہتے ہیں کہ میں نے اس کپڑے کے متعلق جس میں جنابت (ناپاکی) کا اثر آ گیا ہو، سلیمان بن یسار سے سنا وہ کہتے تھے کہ عائشہ رضی اللہ عنہا نے فرمایا کہ میں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے کپڑے سے منی کو دھو ڈالتی تھی پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نماز کے لیے باہر نکلتے اور دھونے کا نشان یعنی پانی کے دھبے کپڑے میں ہوتے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 232'''</div>
ہم سے عمرو بن خالد نے بیان کیا، کہا ہم سے زہیر نے، کہا ہم سے عمرو بن میمون بن مہران نے، انہوں نے سلیمان بن یسار سے، وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے روایت کرتے ہیں کہ وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے کپڑے سے منی کو دھو ڈالتی تھیں (وہ فرماتی ہیں کہ)پھر (کبھی) میں ایک دھبہ یا کئی دھبے دیکھتی تھی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">''' باب: اونٹ ، بکری اور چوپایوں کا پیشاب اور ان کے رہنے کی جگہ کے بارے میں'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> ابوموسیٰ اشعری رضی اللہ عنہ نے داربرید میں نماز پڑھی (حالانکہ وہاں گوبر تھا) اور ایک پہلو میں جنگل تھا۔ پھر انہوں نے کہا یہ جگہ اور وہ جگہ برابر ہیں۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 233'''</div>
ہم سے سلیمان بن حرب نے بیان کیا، انہوں نے حماد بن زید سے، وہ ایوب سے، وہ ابوقلابہ سے، وہ انس رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ کچھ لوگ عکل یا عرینہ (قبیلوں) کے مدینہ میں آئے اور بیمار ہو گئے۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے انہیں لقاح میں جانے کا حکم دیا اور فرمایا کہ وہاں اونٹوں کا دودھ اور پیشاب پئیں۔ چنانچہ وہ لقاح چلے گئے اور جب اچھے ہو گئے تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے چرواہے کو قتل کر کے وہ جانوروں کو ہانک کر لے گئے۔ علی الصبح رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس (اس واقعہ کی) خبر آئی۔ تو آپ نے ان کے پیچھے آدمی دوڑائے۔ دن چڑھے وہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت میں پکڑ کر لائے گئے۔ آپ کے حکم کے مطابق ان کے ہاتھ پاؤں کاٹ دئیے گئے اور آنکھوں میں گرم سلاخیں پھیر دی گئیں اور (مدینہ کی) پتھریلی زمین میں ڈال دئیے گئے۔(پیاس کی شدت سے) وہ پانی مانگتے تھے مگر انہیں پانی نہیں دیا جاتا تھا۔ ابوقلابہ نے (ان کے جرم کی سنگینی ظاہر کرتے ہوئے) کہا کہ ان لوگوں نے چوری کی اور چرواہوں کو قتل کیا اور (آخر) ایمان سے پھر گئے اور اللہ اور اس کے رسول سے جنگ کی۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 234'''</div>
ہم سے آدم نے بیان کیا، کہا ہم سے شعبہ نے، کہا مجھے ابوالتیاح یزید بن حمید نے انس رضی اللہ عنہ سے خبر دی، وہ کہتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم مسجد کی تعمیر سے پہلے نماز بکریوں کے باڑے میں پڑھ لیا کرتے تھے۔ (معلوم ہوا کہ بکریوں وغیرہ کے باڑے میں بوقت ضرورت نماز پڑھی جا سکتی ہے)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">''' باب: ان نجاستوں کے بارے میں جو گھی اور پانی میں گر جائیں'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> زہری نے کہا کہ جب تک پانی کی بو، ذائقہ اور رنگ نہ بدلے، اس میں کچھ حرج نہیں اور حماد کہتے ہیں کہ (پانی میں) مردار پرندوں کے پر (پڑ جانے) سے کچھ حرج نہیں ہوتا۔ مردوں کی جیسے ہاتھی وغیرہ کی ہڈیاں اس کے بارے میں زہری کہتے ہیں کہ میں نے پہلے لوگوں کو علماء سلف میں سے ان کی کنگھیاں کرتے اور ان (کے برتنوں) میں تیل رکھتے ہوئے دیکھا ہے، وہ اس میں کچھ حرج نہیں سمجھتے تھے۔ ابن سیرین اور ابراہیم کہتے ہیں کہ ہاتھی کے دانت کی تجارت میں کچھ حرج نہیں۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 235'''</div>
ہم سے اسماعیل نے بیان کیا، انہوں نے کہا مجھ کو مالک نے ابن شہاب کے واسطے سے روایت کی، وہ عبیداللہ بن عبداللہ بن عتبہ بن مسعود سے، وہ عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما سے وہ ام المؤمنین میمونہ رضی اللہ عنہا سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے چوہے کے بارہ میں پوچھا گیا جو گھی میں گر گیا تھا۔ فرمایا اس کو نکال دو اور اس کے آس پاس (کے گھی) کو نکال پھینکو اور اپنا(باقی) گھی استعمال کرو۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 236'''</div>
ہم سے علی بن عبداللہ نے بیان کیا، کہا ہم سے معن نے، کہا ہم سے مالک نے ابن شہاب کے واسطے سے بیان کیا، وہ عبیداللہ ابن عبداللہ بن عتبہ بن مسعود سے، وہ ابن عباس رضی اللہ عنہما سے وہ میمونہ رضی اللہ عنہا سے نقل کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے چوہے کے بارے میں دریافت کیا گیا جو گھی میں گر گیا تھا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اس چوہے کو اور اس کے آس پاس کے گھی کو نکال کر پھینک دو۔ معن کہتے ہیں کہ مالک نے اتنی بار کہ میں گن نہیں سکتا (یہ حدیث) ابن عباس سے اور انہوں نے میمونہ رضی اللہ عنہا سے روایت کی ہے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 237'''</div>
ہم سے احمد بن محمد نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہمیں عبداللہ نے خبر دی، انہوں نے کہا مجھے معمر نے ہمام بن منبہ سے خبر دی اور وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا ہر زخم جو اللہ کی راہ میں مسلمان کو لگے وہ قیامت کے دن اسی حالت میں ہو گا جس طرح وہ لگا تھا۔ اس میں سے خون بہتا ہو گا۔ جس کا رنگ (تو) خون کا سا ہو گا اور خوشبو مشک کی سی ہو گی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ ٹھہرے ہوئے پانی میں پیشاب کرنا منع ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 238'''</div>
ہم سے ابوالیمان بیان کیا، کہا ہم کو شعیب نے خبر دی، کہا مجھے ابوالزناد نے خبر دی کہ ان سے عبدالرحمٰن بن ہرمزالاعرج نے بیان کیا، انہوں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے سنا، انہوں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے سنا، آپ صلی اللہ علیہ وسلم فرماتے تھے کہ ہم(لوگ) دنیا میں پچھلے زمانے میں آئے ہیں (مگر آخرت میں) سب سے آگے ہیں۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 239'''</div>
اور اسی سند سے (یہ بھی) فرمایا کہ تم میں سے کوئی ٹھہرے ہوئے پانی میں جو جاری نہ ہو پیشاب نہ کرے۔ پھر اسی میں غسل کرنے لگے؟
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: جب نمازی کی پشت پر ( اچانک ) کوئی نجاست یا مردار ڈال دیا جائے تو اس کی نماز فاسد نہیں ہوتی '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اور عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما جب نماز پڑھتے وقت کپڑے میں خون لگا ہوا دیکھتے تو اس کو اتار ڈالتے اور نماز پڑھتے رہتے، ابن مسیب اور شعبی کہتے ہیں کہ جب کوئی شخص نماز پڑھے اور اس کے کپڑے پر نجاست یا جنابت لگی ہو، یا (بھول کر) قبلے کے علاوہ کسی اور طرف نماز پڑھی ہو یا تیمم کر کے نماز پڑھی ہو، پھر نماز ہی کے وقت میں پانی مل گیا ہو تو (اب) نماز نہ دہرائے۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 240'''</div>
ہم سے عبدان نے بیان کیا، کہا مجھے میرے باپ (عثمان) نے شعبہ سے خبر دی، انہوں نے ابواسحاق سے، انہوں نے عمرو بن میمون سے، انہوں نے عبداللہ سے وہ کہتے ہیں کہ ایک دفعہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کعبہ شریف میں سجدہ میں تھے۔ (ایک دوسری سند سے) ہم سے احمد بن عثمان نے بیان کیا، کہا ہم سے شریح بن مسلمہ نے، کہا ہم سے ابراہیم بن یوسف نے اپنے باپ کے واسطے سے بیان کیا، وہ ابواسحاق سے روایت کرتے ہیں۔ ان سے عمرو بن میمون نے بیان کیا کہ عبداللہ بن مسعود رضی اللہ عنہما نے ان سے حدیث بیان کی کہ ایک دفعہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کعبہ کے نزدیک نماز پڑھ رہے تھے اور ابوجہل اور اس کے ساتھی (بھی وہیں) بیٹھے ہوئے تھے تو ان میں سے ایک نے دوسرے سے کہا کہ تم میں سے کوئی شخص ہے جو قبیلے کی (جو) اونٹنی ذبح ہوئی ہے (اس کی) اوجھڑی اٹھا لائے اور(لا کر) جب محمد صلی اللہ علیہ وسلم سجدہ میں جائیں تو ان کی پیٹھ پر رکھ دے۔ یہ سن کر ان میں سے ایک سب سے زیادہ بدبخت (آدمی)اٹھا اور وہ اوجھڑی لے کر آیا اور دیکھتا رہا جب آپ نے سجدہ کیا تو اس نے اس اوجھڑی کو آپ کے دونوں کندھوں کے درمیان رکھ دیا(عبداللہ بن مسعود کہتے ہیں) میں یہ (سب کچھ) دیکھ رہا تھا مگر کچھ نہ کر سکتا تھا۔ کاش! (اس وقت) مجھے روکنے کی طاقت ہوتی۔ عبداللہ کہتے ہیں کہ وہ ہنسنے لگے اور (ہنسی کے مارے) لوٹ پوٹ ہونے لگے اور رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سجدہ میں تھے (بوجھ کی وجہ سے) اپنا سر نہیں اٹھا سکتے تھے۔ یہاں تک کہ فاطمہ رضی اللہ عنہا آئیں اور وہ بوجھ آپ کی پیٹھ سے اتار کر پھینکا، تب آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے سر اٹھایا پھر تین بار فرمایا۔ یا اللہ! تو قریش کو پکڑ لے، یہ (بات) ان کافروں پر بہت بھاری ہوئی کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے انہیں بددعا دی۔ عبداللہ کہتے ہیں کہ وہ سمجھتے تھے کہ اس شہر (مکہ) میں جو دعا کی جائے وہ ضرور قبول ہوتی ہے پھر آپ نے (ان میں سے)ہر ایک کا (جدا جدا) نام لیا کہ اے اللہ! ان ظالموں کو ضرور ہلاک کر دے۔ ابوجہل، عتبہ بن ربیعہ، شیبہ بن ربیعہ، ولید بن عتبہ، امیہ بن خلف اور عقبہ بن ابی معیط کو۔ ساتویں (آدمی) کا نام (بھی) لیا مگر مجھے یاد نہیں رہا۔ اس ذات کی قسم جس کے قبضے میں میری جان ہے کہ جن لوگوں کے (بددعا کرتے وقت) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے نام لیے تھے، میں نے ان کی (لاشوں) کو بدر کے کنویں میں پڑا ہوا دیکھا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: کپڑے میں تھوک اور رینٹ وغیرہ لگ جانے کے بارے میں '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">عروہ نے مسور اور مروان سے روایت کی ہے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم حدیبیہ کے زمانے میں نکلے (اس سلسلہ میں) انہوں نے پوری حدیث ذکر کی (اور پھر کہا) کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے جتنی مرتبہ بھی تھوکا وہ (تھوک) لوگوں کی ہتھیلی پر پڑا۔ پھر وہ لوگوں نے اپنے چہروں اور بدن پر مل لیا۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 241'''</div>
ہم سے محمد بن یوسف نے بیان کیا، کہا ہم سے سفیان نے حمید کے واسطے سے بیان کیا، وہ انس رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہرسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے (ایک مرتبہ) اپنے کپڑے میں تھوکا۔ ابوعبداللہ (امام بخاری رحمہ اللہ) نے فرمایا کہ سعید بن ابی مریم نے اس حدیث کو طوالت کے ساتھ بیان کیا انہوں نے کہا ہم کو خبر دی یحییٰ بن ایوب نے، کہا مجھ سے حمید نے بیان کیا، کہا میں نے انس سے سنا، وہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: نبیذ سے اور کسی نشہ والی چیز سے وضو جائز نہیں '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> حسن بصری اور ابوالعالیہ نے اسے مکروہ کہا اور عطاء کہتے ہیں کہ نبیذ اور دودھ سے وضو کرنے کے مقابلے میں مجھے تیمم کرنا زیادہ پسند ہے۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 242'''</div>
ہم سے علی بن عبداللہ نے بیان کیا، کہا ہم سے سفیان نے، ان سے زہری نے ابوسلمہ کے واسطے سے بیان کیا، وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتی ہیں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ پینے کی ہر وہ چیز جو نشہ لانے والی ہو حرام ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: عورت کا اپنے باپ کے چہرے سے خون دھونا جائز ہے '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> ابوالعالیہ نے (اپنے لڑکوں سے) کہا کہ میرے پیروں پر مالش کرو کیونکہ وہ مریض ہو گئے۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 243'''</div>
ہم سے محمد نے بیان کیا، کہا ہم سے سفیان بن عیینہ نے ابن ابی حازم کے واسطے سے نقل کیا، انہوں نے سہل بن سعد الساعدی سے سنا کہ لوگوں نے ان سے پوچھا، اور (میں اس وقت سہل کے اتنا قریب تھا کہ) میرے اور ان کے درمیان کوئی دوسرا حائل نہ تھا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے (احد کے) زخم کا علاج کس دوا سے کیا گیا تھا۔ انہوں نے کہا کہ اس بات کا جاننے والا (اب) مجھ سے زیادہ کوئی نہیں رہا۔ علی رضی اللہ عنہ اپنی ڈھال میں پانی لاتے اور فاطمہ رضی اللہ عنہا آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے منہ سے خون دھوتیں پھر ایک بوریا کا ٹکڑا جلایا گیا اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے زخم میں بھر دیا گیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: مسواک کرنے کا بیان '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> ابن عباس رضی اللہ عنہما نے فرمایا کہ میں نے رات رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس گزاری تو (میں نے دیکھا کہ) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے مسواک کی۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 244'''</div>
ہم سے ابوالنعمان نے بیان کیا، کہا ہم سے حماد بن زید نے غیلان بن جریر کے واسطے سے نقل کیا، وہ ابوبردہ سے وہ اپنے باپ سے نقل کرتے ہیں کہ میں (ایک مرتبہ) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت میں حاضر ہوا تو میں نے آپ کو اپنے ہاتھ سے مسواک کرتے ہوئے پایا اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے منہ سے اع اع کی آواز نکل رہی تھی اور مسواک آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے منہ میں تھی جس طرح آپ صلی اللہ علیہ وسلم قے کر رہے ہوں۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 245'''</div>
ہم سے عثمان بن ابی شیبہ نے بیان کیا، کہا ہم سے جریر نے منصور کے واسطے سے، وہ ابووائل سے، وہ حذیفہ سے روایت کرتے ہیں کہرسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم جب رات کو اٹھتے تو اپنے منہ کو مسواک سے صاف کرتے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: بڑے آدمی کو مسواک دینا ( ادب کا تقاضا ہے )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 246'''</div>
عفان نے کہا کہ ہم سے صخر بن جویریہ نے نافع کے واسطے سے بیان کیا، وہ ابن عمر رضی اللہ عنہما سے نقل کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ میں نے دیکھا کہ (خواب میں) مسواک کر رہا ہوں تو میرے پاس دو آدمی آئے۔ ایک ان میں سے دوسرے سے بڑا تھا، تو میں نے چھوٹے کو مسواک دے دی پھر مجھ سے کہا گیا کہ بڑے کو دو۔ تب میں نے ان میں سے بڑے کو دی۔ ابوعبداللہ(امام بخاری رحمہ اللہ) کہتے ہیں کہ اس حدیث کو نعیم نے ابن المبارک سے، وہ اسامہ سے، وہ نافع سے، انہوں نے ابن عمر رضی اللہ عنہما سے مختصر طور پر روایت کیا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: رات کو وضو کر کے سونے والے کی فضیلت کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 247'''</div>
ہم سے محمد بن مقاتل نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم کو عبداللہ نے خبر دی، انہوں نے کہا ہمیں سفیان نے منصور کے واسطے سے خبر دی، انہوں نے سعد بن عبیدہ سے، وہ براء بن عازب رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں، وہ کہتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جب تم اپنے بستر پر لیٹنے آؤ تو اس طرح وضو کرو جس طرح نماز کے لیے کرتے ہو۔ پھر داہنی کروٹ پر لیٹ کر یوں کہو«اللهم أسلمت وجهي إليك، وفوضت أمري إليك، وألجأت ظهري إليك، رغبة ورهبة إليك، لا ملجأ ولا منجا منك إلا إليك، اللهم آمنت بكتابك الذي أنزلت، وبنبيك الذي أرسلت» اے اللہ! میں نے اپنا چہرہ تیری طرف جھکا دیا۔ اپنا معاملہ تیرے ہی سپرد کر دیا۔ میں نے تیرے ثواب کی توقع اور تیرے عذاب کے ڈر سے تجھے ہی پشت پناہ بنا لیا۔ تیرے سوا کہیں پناہ اور نجات کی جگہ نہیں۔ اے اللہ! جو کتاب تو نے نازل کی میں اس پر ایمان لایا۔ جو نبی تو نے بھیجا میں اس پر ایمان لایا۔ تو اگر اس حالت میں اسی رات مر گیا تو فطرت پر مرے گا اور اس دعا کو سب باتوں کے اخیر میں پڑھ۔ براء رضی اللہ عنہ کہتے ہیں کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے سامنے اس دعا کو دوبارہ پڑھا۔ جب میں «اللهم آمنت بكتابك الذي أنزلت» پر پہنچا تو میں نے«ورسولك» (کا لفظ) کہہ دیا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا نہیں (یوں کہو) «ونبيك الذي أرسلت» ۔
<center> '''صحیح بخاری''' </center>
</div>
q9s0mwx229iongi2n87z46gvah4y3x9
1178838
1178823
2025-07-04T13:35:20Z
Saddam19
860129
1178838
wikitext
text/x-wiki
<div align="right" dir="rtl">
{{header
| title = [[صحیح بخاری]]
| author = محمد بن اسماعیل بخاری
| translator =
| section =
| previous =
| previous2 =
| next =
| next2 =
| year =
| notes =
| categories = Urdu
| portal =
}}
<div style="background: linear-gradient(135deg, #e6f7ff 0%, #f0f8ff 100%);
border: 3px solid #4a86e8;
border-radius: 15px;
padding: 25px;
box-shadow: 0 4px 12px rgba(0,0,0,0.1);
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
text-align: justify;
font-size: 18px;
line-height: 1.8;
color: #1a237e;">
<center>
<div style="font-size: 28px;
color: #0d47a1;
text-shadow: 2px 2px 4px rgba(0,0,0,0.1);
margin-bottom: 20px;
border-bottom: 2px dashed #4a86e8;
padding-bottom: 10px;
width: 80%;">
[[File:Basmala.svg|center|350px]]
'''❀)ㅡㅡㅡ✧ کتاب وضو کے بیان میں ✧ㅡㅡㅡ(❀'''
</div>
</center>
<div style="background-color: rgba(255,255,255,0.7);
padding: 20px;
border-radius: 10px;
border-left: 5px solid #4a86e8;">
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: وضو کے بارے میں بیان '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اللہ تعالیٰ نے فرمایا اے ایمان والو! جب تم نماز کے لیے کھڑے ہو جاؤ تو (پہلے وضو کرتے ہوئے) اپنے چہروں کو اور اپنے ہاتھوں کو کہنیوں تک دھو لو۔ اور اپنے سروں کا مسح کرو۔ اور اپنے پاؤں ٹخنوں تک دھوؤ ۔
امام بخاری رحمہ اللہ کہتے ہیں کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ وضو میں (اعضاء کا دھونا) ایک ایک مرتبہ فرض ہے اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے (اعضاء) دو دو بار (دھو کر بھی) وضو کیا ہے اور تین تین بار بھی۔ ہاں تین مرتبہ سے زیادہ نہیں کیا اور علماء نے وضو میں اسراف (پانی حد سے زائد استعمال کرنے) کو مکروہ کہا ہے کہ لوگ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے فعل سے آگے بڑھ جائیں۔ </div>
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ نماز بغیر پاکی کے قبول ہی نہیں ہوتی '''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 135'''</div>
ہم سے اسحاق بن ابراہیم الحنظلی نے بیان کیا۔ انہیں عبدالرزاق نے خبر دی، انہیں معمر نے ہمام بن منبہ کے واسطے سے بتلایا کہ انہوں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے سنا، وہ کہہ رہے تھے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جو شخص حدث کرے اس کی نماز قبول نہیں ہوتی جب تک کہ وہ (دوبارہ) وضو نہ کر لے۔ حضر موت کے ایک شخص نے پوچھا کہ حدث ہونا کیا ہے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ (پاخانہ کے مقام سے نکلنے والی) آواز والی یا بےآواز والی ہوا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: وضو کی فضیلت کے بیان میں ( اور ان لوگوں کی فضیلت میں ) جو ( قیامت کے دن ) وضو کے نشانات سے سفید پیشانی اور سفید ہاتھ پاؤں والے ہوں گے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 136'''</div>
ہم سے یحییٰ بن بکیر نے بیان کیا، ان سے لیث نے خالد کے واسطے سے نقل کیا، وہ سعید بن ابی ہلال سے نقل کرتے ہیں، وہ نعیم المجمر سے، وہ کہتے ہیں کہ میں (ایک مرتبہ) ابوہریرہ رضی اللہ عنہ کے ساتھ مسجد کی چھت پر چڑھا۔ تو آپ نے وضو کیا اور کہا کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے سنا تھا کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم فرما رہے تھے کہ میری امت کے لوگ وضو کے نشانات کی وجہ سے قیامت کے دن سفید پیشانی اور سفید ہاتھ پاؤں والوں کی شکل میں بلائے جائیں گے۔ تو تم میں سے جو کوئی اپنی چمک بڑھانا چاہتا ہے تو وہ بڑھا لے (یعنی وضو اچھی طرح کرے)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ جب تک وضو ٹوٹنے کا پورا یقین نہ ہو محض شک کی وجہ سے نیا وضو نہ کرے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 137'''</div>
ہم سے علی نے بیان کیا، ان سے سفیان نے، ان سے زہری نے سعید بن المسیب کے واسطے سے نقل کیا، وہ عبادہ بن تمیم سے روایت کرتے ہیں، وہ اپنے چچا (عبداللہ بن زید) سے روایت کرتے ہیں کہ انہوں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے شکایت کی کہ ایک شخص ہے جسے یہ خیال ہوتا ہے کہ نماز میں کوئی چیز (یعنی ہوا نکلتی) معلوم ہوئی ہے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ (نماز سے) نہ پھرے یا نہ مڑے، جب تک آواز نہ سنے یا بو نہ پائے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ ہلکا وضو کرنا بھی درست اور جائز ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 138'''</div>
ہم سے علی بن عبداللہ نے بیان کیا، ان سے سفیان نے عمرو کے واسطے سے نقل کیا، انہیں کریب نے ابن عباس رضی اللہ عنہما سے خبر دی کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سوئے یہاں تک کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم خراٹے لینے لگے۔ پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے نماز پڑھی اور کبھی (راوی نے یوں) کہا کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم لیٹ گئے۔ پھر خراٹے لینے لگے۔ پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم کھڑے ہوئے اس کے بعد نماز پڑھی۔ پھر سفیان نے ہم سے دوسری مرتبہ یہی حدیث بیان کی عمرو سے، انہوں نے کریب سے، انہوں نے ابن عباس رضی اللہ عنہما سے نقل کیا کہ وہ کہتے تھے کہ (ایک مرتبہ) میں نے اپنی خالہ (ام المؤمنین) میمونہ رضی اللہ عنہا کے گھر رات گزاری، تو(میں نے دیکھا کہ) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم رات کو اٹھے۔ جب تھوڑی رات باقی رہ گئی۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اٹھ کر ایک لٹکے ہوئے مشکیزے سے ہلکا سا وضو کیا۔ عمرو اس کا ہلکا پن اور معمولی ہونا بیان کرتے تھے اور آپ کھڑے ہو کر نماز پڑھنے لگے، تو میں نے بھی اسی طرح وضو کیا۔ جس طرح آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے کیا تھا۔ پھر آ کر آپ کے بائیں طرف کھڑا ہو گیا اور کبھی سفیان نے«عن يساره» کی بجائے «عن شماله» کا لفظ کہا (مطلب دونوں کا ایک ہی ہے) پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے مجھے پھیر لیا اور اپنی داہنی جانب کر لیا۔ پھر نماز پڑھی جس قدر اللہ کو منظور تھا۔ پھر آپ لیٹ گئے اور سو گئے۔ حتیٰ کہ خراٹوں کی آواز آنے لگی۔ پھر آپ کی خدمت میں مؤذن حاضر ہوا اور اس نے آپ کو نماز کی اطلاع دی۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم اس کے ساتھ نماز کے لیے تشریف لے گئے۔ پھر آپ نے نماز پڑھی اور وضو نہیں کیا۔ (سفیان کہتے ہیں کہ) ہم نے عمرو سے کہا، کچھ لوگ کہتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی آنکھیں سوتی تھیں، دل نہیں سوتا تھا۔ عمرو نے کہا میں نے عبید بن عمیر سے سنا، وہ کہتے تھے کہ انبیاء علیہم السلام کے خواب بھی وحی ہوتے ہیں۔ پھر (قرآن کی یہ) آیت پڑھی۔ میں خواب میں دیکھتا ہوں کہ میں تجھے ذبح کر رہا ہوں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">''' باب: وضو پورا کرنے کے بارے میں'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما کا قول ہے کہ وضو کا پورا کرنا اعضاء وضو کا صاف کرنا ہے۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 139'''</div>
ہم سے عبداللہ بن مسلمہ نے بیان کیا، ان سے امام مالک رحمہ اللہ نے موسیٰ بن عقبہ کے واسطے سے بیان کیا، انہوں نے کریب مولیٰ ابن عباس سے، انہوں نے اسامہ بن زید رضی اللہ عنہما سے سنا، وہ کہتے تھے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم میدان عرفات سے واپس ہوئے۔ جب گھاٹی میں پہنچے تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم اتر گئے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے (پہلے) پیشاب کیا، پھر وضو کیا اور خوب اچھی طرح نہیں کیا۔ تب میں نے کہا، یا رسول اللہ! نماز کا وقت (آ گیا) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا: نماز، تمہارے آگے ہے (یعنی مزدلفہ چل کر پڑھیں گے) جب مزدلفہ میں پہنچے تو آپ نے خوب اچھی طرح وضو کیا، پھر جماعت کھڑی کی گئی، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے مغرب کی نماز پڑھی، پھر ہر شخص نے اپنے اونٹ کو اپنی جگہ بٹھلایا، پھر عشاء کی جماعت کھڑی کی گئی اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے نماز پڑھی اور ان دونوں نمازوں کے درمیان کوئی نماز نہیں پڑھی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: دونوں ہاتھوں سے چہرے کا صرف ایک چلو ( پانی ) سے دھونا بھی جائز ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 140'''</div>
ہم سے محمد بن عبدالرحیم نے روایت کیا، انہوں نے کہا مجھ کو ابوسلمہ الخزاعی منصور بن سلمہ نے خبر دی، انہوں نے کہا ہم کو ابن بلال یعنی سلیمان نے زید بن اسلم کے واسطے سے خبر دی، انہوں نے عطاء بن یسار سے سنا، انہوں نے عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما سے نقل کیا کہ (ایک مرتبہ) انہوں نے (یعنی ابن عباس رضی اللہ عنہما نے) وضو کیا تو اپنا چہرہ دھویا (اس طرح کہ پہلے) پانی کے ایک چلو سے کلی کی اور ناک میں پانی دیا۔ پھر پانی کا ایک اور چلو لیا، پھر اس کو اس طرح کیا (یعنی) دوسرے ہاتھ کو ملایا۔ پھر اس سے اپنا چہرہ دھویا۔ پھر پانی کا دوسرا چلو لیا اور اس سے اپنا داہنا ہاتھ دھویا۔ پھر پانی کا ایک اور چلو لے کر اس سے اپنا بایاں ہاتھ دھویا۔ اس کے بعد اپنے سر کا مسح کیا۔ پھر پانی کا چلو لے کر داہنے پاؤں پر ڈالا اور اسے دھویا۔ پھر دوسرے چلو سے اپنا پاؤں دھویا۔ یعنی بایاں پاؤں اس کے بعد کہا کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو اسی طرح وضو کرتے ہوئے دیکھا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ ہر حال میں بسم اللہ پڑھنا یہاں تک کہ جماع کے وقت بھی ضروری ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 141'''</div>
ہم سے علی بن عبداللہ نے بیان کیا، کہا ہم سے جریر نے منصور کے واسطے سے روایت کیا، انہوں نے سالم ابن ابی الجعد سے نقل کیا، وہ کریب سے، وہ ابن عباس رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں، وہ اس حدیث کو نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم تک پہنچاتے تھے کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا جب تم میں سے کوئی اپنی بیوی سے جماع کرے تو کہے «بسم الله اللهم جنبنا الشيطان وجنب الشيطان ما رزقتنا» اللہ کے نام کے ساتھ شروع کرتا ہوں۔ اے اللہ! ہمیں شیطان سے بچا اور شیطان کو اس چیز سے دور رکھ جو تو(اس جماع کے نتیجے میں) ہمیں عطا فرمائے۔ یہ دعا پڑھنے کے بعد (جماع کرنے سے) میاں بیوی کو جو اولاد ملے گی اسے شیطان نقصان نہیں پہنچا سکتا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: بیت الخلاء جانے کے وقت کیا دعا پڑھنی چاہیے ؟'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 142'''</div>
ہم سے آدم نے بیان کیا، ان سے شعبہ نے عبدالعزیز بن صہیب کے واسطے سے بیان کیا، انہوں نے انس رضی اللہ عنہ سے سنا، وہ کہتے تھے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم جب (قضائے حاجت کے لیے) بیت الخلاء میں داخل ہوتے تو یہ (دعا) پڑھتے «اللهم إني أعوذ بك من الخبث والخبائث» اے اللہ! میں ناپاک جنوں اور ناپاک جنیوں سے تیری پناہ مانگتا ہوں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: بیت الخلاء کے قریب پانی رکھنا بہتر ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 143'''</div>
ہم سے عبداللہ بن محمد نے بیان کیا، کہا کہ ہم سے ہاشم ابن القاسم نے، کہا کہ ان سے ورقاء بن یشکری نے عبیداللہ بن ابی یزید سے نقل کیا، وہ ابن عباس رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم بیت الخلاء میں تشریف لے گئے۔ میں نے (بیت الخلاء کے قریب) آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے لیے وضو کا پانی رکھ دیا۔ (باہر نکل کر) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے پوچھا یہ کس نے رکھا؟ جب آپ صلی اللہ علیہ وسلم کو بتلایا گیا تو آپ نے (میرے لیے دعا کی اور) فرمایا «اللهم فقهه في الدين» اے اللہ! اس کو دین کی سمجھ عطا فرمائیو۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس مسئلہ میں کہ پیشاب اور پاخانہ کے وقت قبلہ کی طرف منہ نہیں کرنا چاہیے ، لیکن جب کسی عمارت یا دیوار وغیرہ کی آڑ ہو تو کچھ حرج نہیں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 144'''</div>
ہم سے آدم نے بیان کیا، کہا کہ ہم سے ابن ابی ذئب نے، کہا کہ ہم سے زہری نے عطاء بن یزید اللیثی کے واسطے سے نقل کیا، وہ ابوایوب انصاری رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جب تم میں سے کوئی بیت الخلاء میں جائے تو قبلہ کی طرف منہ کرے نہ اس کی طرف پشت کرے (بلکہ) مشرق کی طرف منہ کر لو یا مغرب کی طرف۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ کوئی شخص دو اینٹوں پر بیٹھ کر قضائے حاجت کرے ( تو کیا حکم ہے ؟ )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 145'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ ہم کو امام مالک نے یحییٰ بن سعید سے خبر دی۔ وہ محمد بن یحییٰ بن حبان سے، وہ اپنے چچا واسع بن حبان سے روایت کرتے ہیں، وہ عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں۔ وہ فرماتے تھے کہ لوگ کہتے تھے کہ جب قضاء حاجت کے لیے بیٹھو تو نہ قبلہ کی طرف منہ کرو نہ بیت المقدس کی طرف (یہ سن کر) عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما نے فرمایا کہ ایک دن میں اپنے گھر کی چھت پر چڑھا تو میں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کو دیکھا کہ آپ بیت المقدس کی طرف منہ کر کے دو اینٹوں پر قضاء حاجت کے لیے بیٹھے ہیں۔ پھر عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما نے (واسع سے) کہا کہ شاید تم ان لوگوں میں سے ہو جو اپنے چوتڑوں کے بل نماز پڑھتے ہیں۔ تب میں نے کہا اللہ کی قسم! میں نہیں جانتا (کہ آپ کا مطلب کیا ہے) امام مالک رحمہ اللہ نے کہا کہ عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما نے اس سے وہ شخص مراد لیا جو نماز میں زمین سے اونچا نہ رہے، سجدہ میں زمین سے چمٹ جائے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: عورتوں کا قضائے حاجت کے لیے باہر نکلنے کا کیا حکم ہے ؟'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 146'''</div>
ہم سے یحییٰ بن بکیر نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے لیث نے بیان کیا، ان سے عقیل نے ابن شہاب کے واسطے سے نقل کیا، وہ عروہ بن زبیر سے، وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی بیویاں رات میں مناصع کی طرف قضاء حاجت کے لیے جاتیں اور مناصع ایک کھلا میدان ہے۔ تو عمر رضی اللہ عنہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے کہا کرتے تھے کہ اپنی بیویوں کو پردہ کرائیے۔ مگر رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے اس پر عمل نہیں کیا۔ ایک روز رات کو عشاء کے وقت سودہ بنت زمعہ رضی اللہ عنہا، رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی اہلیہ جو دراز قد عورت تھیں، (باہر) گئیں۔ عمر رضی اللہ عنہ نے انہیں آواز دی (اور کہا) ہم نے تمہیں پہچان لیا اور ان کی خواہش یہ تھی کہ پردہ (کا حکم) نازل ہو جائے۔ چنانچہ (اس کے بعد) اللہ نے پردہ (کا حکم) نازل فرما دیا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 147'''</div>
ہم سے زکریا نے بیان کیا، کہا کہ ہم سے ابواسامہ نے ہشام بن عروہ کے واسطے سے بیان کیا، وہ اپنے باپ سے، وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کرتی ہیں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے (اپنی بیویوں سے) فرمایا کہ تمہیں قضاء حاجت کے لیے باہر نکلنے کی اجازت ہے۔ ہشام کہتے ہیں کہ حاجت سے مراد پاخانے کے لیے (باہر) جانا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: گھروں میں قضائے حاجت کرنا ثابت ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 148'''</div>
ہم سے ابراہیم بن المنذر نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ ہم سے انس بن عیاض نے عبیداللہ بن عمر کے واسطے سے بیان کیا، وہ محمد بن یحییٰ بن حبان سے نقل کرتے ہیں، وہ واسع بن حبان سے، وہ عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں کہ (ایک دن میں اپنی بہن اور رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی اہلیہ محترمہ) حفصہ رضی اللہ عنہا کے مکان کی چھت پر اپنی کسی ضرورت سے چڑھا، تو مجھے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم قضاء حاجت کرتے وقت قبلہ کی طرف پشت اور شام کی طرف منہ کئے ہوئے نظر آئے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 149'''</div>
ہم سے یعقوب بن ابراہیم نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ ہم سے یزید بن ہارون نے بیان کیا، انہوں نے کہا، ہمیں یحییٰ نے محمد بن یحییٰ بن حبان سے خبر دی، انہیں ان کے چچا واسع بن حبان نے بتلایا، انہیں عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما نے خبر دی، وہ کہتے ہیں کہ ایک دن میں اپنے گھر کی چھت پر چڑھا، تو مجھے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم دو اینٹوں پر (قضاء حاجت کے وقت) بیت المقدس کی طرف منہ کئے ہوئے نظر آئے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: پانی سے طہارت کرنا بہتر ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 150'''</div>
ہم سے ابوالولید ہشام بن عبدالملک نے بیان کیا، ان سے شعبہ نے ابومعاذ سے جن کا نام عطاء بن ابی میمونہ تھا نقل کیا، انہوں نے انس بن مالک رضی اللہ عنہ سے سنا، وہ کہتے تھے کہ جب رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم رفع حاجت کے لیے نکلتے تو میں اور ایک لڑکا اپنے ساتھ پانی کا برتن لے آتے تھے۔ مطلب یہ ہے کہ اس پانی سے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم طہارت کیا کرتے تھے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: کسی شخص کے ہمراہ اس کی طہارت کے لیے پانی لے جانا جائز ہے '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> ابوالدرداء رضی اللہ عنہ نے فرمایا کہ تم میں جوتوں والے، پاک پانی والے اور تکیہ والے صاحب نہیں ہیں؟۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 151'''</div>
ہم سے سلیمان بن حرب نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے شعبہ نے بیان کیا، وہ عطاء بن ابی میمونہ سے نقل کرتے ہیں، انہوں نے انس رضی اللہ عنہ سے سنا، وہ کہتے ہیں کہ جب نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم قضاء حاجت کے لیے نکلتے، میں اور ایک لڑکا دونوں آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے پیچھے جاتے تھے اور ہمارے ساتھ پانی کا ایک برتن ہوتا تھا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: استنجاء کے لیے پانی کے ساتھ نیزہ ( بھی ) لے جانا ثابت ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 152'''</div>
ہم سے محمد بن بشار نے بیان کیا، ان سے محمد بن جعفر نے، ان سے شعبہ نے عطاء بن ابی میمونہ کے واسطے سے بیان کیا، انہوں نے انس بن مالک سے سنا، وہ کہتے تھے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم بیت الخلاء میں جاتے تو میں اور ایک لڑکا پانی کا برتن اور نیزہ لے کر چلتے تھے۔ پانی سے آپ طہارت کرتے تھے، (دوسری سند سے) نضر اور شاذان نے اس حدیث کی شعبہ سے متابعت کی ہے۔ عنزہ لاٹھی کو کہتے ہیں جس پر پھلکا لگا ہوا ہو۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: داہنے ہاتھ سے طہارت کرنے کی ممانعت ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 153'''</div>
ہم سے معاذ بن فضالہ نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ ہم سے ہشام دستوائی نے یحییٰ بن ابی کثیر کے واسطے سے بیان کیا، وہ عبداللہ بن ابی قتادہ سے، وہ اپنے باپ ابوقتادہ رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں۔ وہ کہتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، جب تم میں سے کوئی پانی پئے تو برتن میں سانس نہ لے اور جب بیت الخلاء میں جائے تو اپنی شرمگاہ کو داہنے ہاتھ سے نہ چھوئے اور نہ داہنے ہاتھ سے استنجاء کرے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ پیشاب کے وقت اپنے عضو کو اپنے داہنے ہاتھ سے نہ پکڑے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 154'''</div>
ہم سے محمد بن یوسف نے بیان کیا، کہا ہم سے اوزاعی نے یحییٰ بن کثیر کے واسطے سے بیان کیا، وہ عبداللہ بن ابی قتادہ کے واسطے سے بیان کرتے ہیں، وہ اپنے باپ سے روایت کرتے ہیں، وہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا جب تم میں سے کوئی پیشاب کرے تو اپنا عضو اپنے داہنے ہاتھ سے نہ پکڑے، نہ داہنے ہاتھ سے طہارت کرے، نہ (پانی پیتے وقت) برتن میں سانس لے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: پتھروں سے استنجاء کرنا ثابت ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 155'''</div>
ہم سے احمد بن محمد المکی نے بیان کیا، کہا کہ ہم سے عمرو بن یحییٰ بن سعید بن عمرو المکی نے اپنے دادا کے واسطے سے بیان کیا۔ وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے نقل کرتے ہیں، وہ کہتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم (ایک مرتبہ) رفع حاجت کے لیے تشریف لے گئے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم کی عادت مبارکہ تھی کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم (چلتے وقت) ادھر ادھر نہیں دیکھا کرتے تھے۔ تو میں بھی آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے پیچھے پیچھے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے قریب پہنچ گیا۔ (مجھے دیکھ کر) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ مجھے پتھر ڈھونڈ دو، تاکہ میں ان سے پاکی حاصل کروں، یا اسی جیسا (کوئی لفظ) فرمایا اور فرمایا کہ ہڈی اور گوبر نہ لانا۔ چنانچہ میں اپنے دامن میں پتھر (بھر کر) آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس لے گیا اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے پہلو میں رکھ دئیے اور آپ صلی اللہ علیہ وسلمکے پاس سے ہٹ گیا، جب آپ صلی اللہ علیہ وسلم (قضاء حاجت سے) فارغ ہوئے تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے پتھروں سے استنجاء کیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ گوبر سے استنجاء نہ کرے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 156'''</div>
ہم سے ابونعیم نے بیان کیا، کہا ہم سے زہیر نے ابواسحاق کے واسطے سے نقل کیا، ابواسحاق کہتے ہیں کہ اس حدیث کو ابوعبیدہ نے ذکر نہیں کیا۔ لیکن عبدالرحمٰن بن الاسود نے اپنے باپ سے ذکر کیا، انہوں نے عبداللہ بن مسعود رضی اللہ عنہ سے سنا، وہ کہتے تھے کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم رفع حاجت کے لیے گئے۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے مجھے فرمایا کہ میں تین پتھر تلاش کر کے آپ کے پاس لاؤں۔ لیکن مجھے دو پتھر ملے۔ تیسرا ڈھونڈا مگر مل نہ سکا۔ تو میں نے خشک گوبر اٹھا لیا۔ اس کو لے کر آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس آ گیا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے پتھر (تو) لے لیے (مگر) گوبر پھینک دیا اور فرمایا یہ خود ناپاک ہے۔ (اور یہ حدیث) ابراہم بن یوسف نے اپنے باپ سے بیان کی۔ انہوں نے ابواسحاق سے سنا، ان سے عبدالرحمٰن نے بیان کیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: وضو میں ہر عضو کو ایک ایک دفعہ دھونا بھی ثابت ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 157'''</div>
ہم سے محمد بن یوسف نے بیان کیا، ان سے سفیان نے زید بن اسلم کے واسطے سے بیان کیا، وہ عطاء بن یسار سے، وہ ابن عباس رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے وضو میں ہر عضو کو ایک ایک مرتبہ دھویا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ وضو میں ہر عضو دو دو بار دھونا بھی ثابت ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 158'''</div>
ہم سے حسین بن عیسیٰ نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے یونس بن محمد نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے فلیح بن سلیمان نے عبداللہ بن ابی بکر بن محمد بن عمرو بن حزم کے واسطے سے بیان کیا، وہ عباد بن تمیم سے نقل کرتے ہیں، وہ عبداللہ بن زید رضی اللہ عنہ کے واسطے سے بیان کرتے ہیں کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے وضو میں اعضاء کو دو دو بار دھویا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: وضو میں ہر عضو کو تین تین بار دھونا ( سنت ہے )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 159'''</div>
ہم سے عبدالعزیز بن عبداللہ الاویسی نے بیان کیا، انہوں نے کہا مجھ سے ابراہیم بن سعد نے بیان کیا، وہ ابن شہاب سے نقل کرتے ہیں، انہیں عطاء بن یزید نے خبر دی، انہیں حمران عثمان کے مولیٰ نے خبر دی کہ انہوں نے عثمان بن عفان رضی اللہ عنہ کو دیکھا، انہوں نے(حمران سے) پانی کا برتن مانگا۔ (اور لے کر پہلے) اپنی ہتھیلیوں پر تین مرتبہ پانی ڈالا پھر انہیں دھویا۔ اس کے بعد اپنا داہنا ہاتھ برتن میں ڈالا۔ اور (پانی لے کر) کلی کی اور ناک صاف کی، پھر تین بار اپنا چہرہ دھویا اور کہنیوں تک تین بار دونوں ہاتھ دھوئے پھر اپنے سر کا مسح کیا پھر (پانی لے کر) ٹخنوں تک تین مرتبہ اپنے دونوں پاؤں دھوئے۔ پھر کہا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا ہے کہ جو شخص میری طرح ایسا وضو کرے، پھر دو رکعت پڑھے، جس میں اپنے نفس سے کوئی بات نہ کرے۔ تو اس کے گذشتہ گناہ معاف کر دئیے جاتے ہیں۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 160'''</div>
اور روایت کی عبدالعزیز نے ابراہیم سے، انہوں نے صالح بن کیسان سے، انہوں نے ابن شہاب سے، لیکن عروہ حمران سے روایت کرتے ہیں کہ جب عثمان رضی اللہ عنہ نے وضو کیا تو فرمایا میں تم کو ایک حدیث سناتا ہوں، اگر قرآن پاک کی ایک آیت (نازل) نہ ہوتی تو میں یہ حدیث تم کو نہ سناتا۔ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے سنا ہے کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم فرماتے تھے کہ جب بھی کوئی شخص اچھی طرح وضو کرتا ہے اور (خلوص کے ساتھ) نماز پڑھتا ہے تو اس کے ایک نماز سے دوسری نماز کے پڑھنے تک کے گناہ معاف کر دئیے جاتے ہیں۔ عروہ کہتے ہیں وہ آیت یہ ہے «إن الذين يكتمون ما أنزلنا من البينات» (جس کا ترجمہ یہ ہے کہ) جو لوگ اللہ کی اس نازل کی ہوئی ہدایت کو چھپاتے ہیں جو اس نے لوگوں کے لیے اپنی کتاب میں بیان کی ہے۔ ان پر اللہ کی لعنت ہے اور (دوسرے)لعنت کرنے والوں کی لعنت ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: وضو میں ناک صاف کرنا ضروری ہے '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اس مسئلہ کو عثمان اور عبداللہ بن زید اور ابن عباس رضی اللہ عنہم نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کیا ہے۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 161'''</div>
ہم سے عبدان نے بیان کیا، کہا انہیں یونس نے زہری کے واسطے سے خبر دی، کہا انہیں ابوادریس نے بتایا، انہوں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے سنا، وہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کرتے ہیں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا جو شخص وضو کرے اسے چاہیے کہ ناک صاف کرے اور جو پتھر سے استنجاء کرے اسے چاہیے کہ طاق عدد (یعنی ایک یا تین یا پانچ ہی) سے کرے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: طاق عدد ( ڈھیلوں ) سے استنجاء کرنا چاہیے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font size:120%;">'''حدیث نمبر: 162'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، کہا ہم کو مالک نے ابوالزناد کے واسطے سے خبر دی، وہ اعرج سے، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے نقل کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جب تم میں سے کوئی وضو کرے تو اسے چاہیے کہ اپنی ناک میں پانی دے پھر (اسے) صاف کرے اور جو شخص پتھروں سے استنجاء کرے اسے چاہیے کہ بے جوڑ عدد (یعنی ایک یا تین) سے استنجاء کرے اور جب تم میں سے کوئی سو کر اٹھے، تو وضو کے پانی میں ہاتھ ڈالنے سے پہلے اسے دھو لے۔ کیونکہ تم میں سے کوئی نہیں جانتا کہ رات کو اس کا ہاتھ کہاں رہا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: دونوں پاؤں دھونا چاہیے اور قدموں پر مسح نہ کرنا چاہیے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 163'''</div>
ہم سے موسیٰ نے بیان کیا، ان سے ابوعوانہ نے، وہ ابوبشر سے، وہ یوسف بن ماہک سے، وہ عبداللہ بن عمرو رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں، وہ کہتے ہیں کہ (ایک مرتبہ) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم ایک سفر میں ہم سے پیچھے رہ گئے۔ پھر (تھوڑی دیر بعد) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے ہم کو پا لیا اور عصر کا وقت آ پہنچا تھا۔ ہم وضو کرنے لگے اور (اچھی طرح پاؤں دھونے کی بجائے جلدی میں) ہم پاؤں پر مسح کرنے لگے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا «ويل للأعقاب من النار» ایڑیوں کے لیے آگ کا عذاب ہے دو مرتبہ یا تین مرتبہ فرمایا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: وضو میں کلی کرنا '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اس مسئلہ کو ابن عباس اور عبداللہ بن زید رضی اللہ عنہم نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کیا ہے۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 164'''</div>
ہم سے ابوالیمان نے بیان کیا، کہا ہم کو شعیب نے زہری کے واسطے سے خبر دی، کہا ہم کو عطاء بن یزید نے حمران مولیٰ عثمان بن عفان رضی اللہ عنہ کے واسطے سے خبر دی، انہوں نے عثمان رضی اللہ عنہ کو دیکھا کہ انہوں نے وضو کا پانی منگوایا اور اپنے دونوں ہاتھوں پر برتن سے پانی (لے کر) ڈالا۔ پھر دونوں ہاتھوں کو تین دفعہ دھویا۔ پھر اپنا داہنا ہاتھ وضو کر کے پانی میں ڈالا۔ پھر کلی کی، پھر ناک میں پانی دیا، پھر ناک صاف کی۔ پھر تین دفعہ اپنا منہ دھویا اور کہنیوں تک تین دفعہ ہاتھ دھوئے، پھر اپنے سر کا مسح کیا۔ پھر ہر ایک پاؤں تین دفعہ دھویا۔ پھر فرمایا میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو دیکھا کہ آپ میرے اس وضو جیسا وضو فرمایا کرتے تھے اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جو شخص میرے اس وضو جیسا وضو کرے اور (حضور قلب سے) دو رکعت پڑھے جس میں اپنے دل سے باتیں نہ کرے۔ تو اللہ تعالیٰ اس کے پچھلے گناہ معاف کر دیتا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ایڑیوں کے دھونے کے بیان میں '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> امام ابن سیرین وضو کرتے وقت انگوٹھی کے نیچے کی جگہ (بھی) دھویا کرتے تھے۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 165'''</div>
ہم سے آدم بن ابی ایاس نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے شعبہ نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے محمد بن زیاد نے بیان کیا، وہ کہتے ہیں کہ میں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے سنا وہ ہمارے پاس سے گزرے اور لوگ لوٹے سے وضو کر رہے تھے۔ آپ نے کہا اچھی طرح وضو کرو کیونکہ ابوالقاسم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا (خشک) ایڑیوں کے لیے آگ کا عذاب ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: جوتوں کے اندر پاؤں دھونا چاہیے اور جوتوں پر مسح نہ کرنا چاہیے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 166'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، کہا ہم کو مالک نے سعید المقبری کے واسطے سے خبر دی، وہ عبیداللہ بن جریج سے نقل کرتے ہیں کہ انہوں نے عبداللہ بن عمر سے کہا اے ابوعبدالرحمٰن! میں نے تمہیں چار ایسے کام کرتے ہوئے دیکھا ہے جنھیں تمہارے ساتھیوں کو کرتے ہوئے نہیں دیکھا۔ وہ کہنے لگے، اے ابن جریج! وہ کیا ہیں؟ ابن جریج نے کہا کہ میں نے طواف کے وقت آپ کو دیکھا کہ دو یمانی رکنوں کے سوا کسی اور رکن کو آپ نہیں چھوتے ہو۔ (دوسرے) میں نے آپ کو بستی جوتے پہنے ہوئے دیکھا اور (تیسرے) میں نے دیکھا کہ آپ زرد رنگ استعمال کرتے ہو اور (چوتھی بات) میں نے یہ دیکھی کہ جب آپ مکہ میں تھے، لوگ (ذی الحجہ کا) چاند دیکھ کر لبیک پکارنے لگتے ہیں۔ (اور) حج کا احرام باندھ لیتے ہیں اور آپ آٹھویں تاریخ تک احرام نہیں باندھتے۔ عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما نے جواب دیا کہ (دوسرے) ارکان کو تو میں یوں نہیں چھوتا کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو یمانی رکنوں کے علاوہ کسی اور رکن کو چھوتے ہوئے نہیں دیکھا اور رہے جوتے، تو میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو ایسے جوتے پہنے ہوئے دیکھا کہ جن کے چمڑے پر بال نہیں تھے اور آپ انہیں کو پہنے پہنے وضو فرمایا کرتے تھے، تو میں بھی انہی کو پہننا پسند کرتا ہوں اور زرد رنگ کی بات یہ ہے کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو زرد رنگ رنگتے ہوئے دیکھا ہے۔ تو میں بھی اسی رنگ سے رنگنا پسند کرتا ہوں اور احرام باندھنے کا معاملہ یہ ہے کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو اس وقت تک احرام باندھتے ہوئے نہیں دیکھا جب تک آپ کی اونٹنی آپ کو لے کر نہ چل پڑتی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: وضو اور غسل میں داہنی جانب سے ابتداء کرنا ضروری ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 167'''</div>
ہم سے مسدد نے بیان کیا، ان سے اسماعیل نے، ان سے خالد نے حفصہ بنت سیرین کے واسطے سے نقل کیا، وہ ام عطیہ سے روایت کرتی ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنی (مرحومہ) صاحبزادی (زینب رضی اللہ عنہا) کو غسل دینے کے وقت فرمایا تھا کہ غسل داہنی طرف سے دو، اور اعضاء وضو سے غسل کی ابتداء کرو۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 167'''</div>
ہم سے حفص بن عمر نے بیان کیا، ان سے شعبہ نے بیان کیا، انہیں اشعث بن سلیم نے خبر دی، ان کے باپ نے مسروق سے سنا، وہ ام المؤمنین عائشہ صدیقہ رضی اللہ عنہا سے روایت کرتے ہیں کہ وہ فرماتی ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم جوتا پہننے، کنگھی کرنے، وضو کرنے اور اپنے ہر کام میں داہنی طرف سے کام کی ابتداء کرنے کو پسند فرمایا کرتے تھے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: نماز کا وقت ہو جانے پر پانی کی تلاش ضروری ہے '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> ام المؤمنین عائشہ رضی اللہ عنہا فرماتی ہیں کہ (ایک سفر میں) صبح ہو گئی ، پانی تلاش کیا گیا، مگر نہیں ملا۔ تو آیت تیمم نازل ہوئی ۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 169'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ ہم کو مالک نے اسحاق بن عبداللہ بن ابی طلحہ سے خبر دی، وہ انس بن مالک رضی اللہ عنہ سے نقل کرتے ہیں، وہ فرماتے ہیں کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو دیکھا کہ نماز عصر کا وقت آ گیا، لوگوں نے پانی تلاش کیا، جب انہیں پانی نہ ملا، تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس (ایک برتن میں) وضو کے لیے پانی لایا گیا۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے اس میں اپنا ہاتھ ڈال دیا اور لوگوں کو حکم دیا کہ اسی (برتن) سے وضو کریں۔ انس رضی اللہ عنہ کہتے ہیں کہ میں نے دیکھا آپ کی انگلیوں کے نیچے سے پانی (چشمے کی طرح) ابل رہا تھا۔ یہاں تک کہ (قافلے کے) آخری آدمی نے بھی وضو کر لیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">''' باب: جس پانی سے آدمی کے بال دھوئے جائیں اس پانی کا استعمال کرنا جائز ہے یا نہیں ؟'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> عطاء بن ابی رباح آدمیوں کے بالوں سے رسیاں اور ڈوریاں بنانے میں کچھ حرج نہیں دیکھتے تھے اور کتوں کے جھوٹے اور ان کے مسجد سے گزرنے کا بیان۔ زہری کہتے ہیں کہ جب کتا کسی (پانی کے بھرے) برتن میں منہ ڈال دے اور اس کے علاوہ وضو کے لیے اور پانی موجود نہ ہو تو اس سے وضو کیا جا سکتا ہے۔ سفیان کہتے ہیں کہ یہ مسئلہ اللہ تعالیٰ کے اس ارشاد سے سمجھ میں آتا ہے۔ جب پانی نہ پاؤ تو تیمم کر لو اور کتے کا جھوٹا پانی (تو) ہے۔ (مگر) طبیعت اس سے نفرت کرتی ہے۔ (بہرحال) اس سے وضو کر لے۔ اور (احتیاطاً) تیمم بھی کر لے۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 170'''</div>
ہم سے مالک بن اسماعیل نے بیان کیا، کہا ہم سے اسرائیل نے عاصم کے واسطے سے بیان کیا، وہ ابن سیرین سے نقل کرتے ہیں، وہ کہتے ہیں کہ میں نے عبیدہ رضی اللہ عنہ سے کہا کہ ہمارے پاس رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے کچھ بال (مبارک) ہیں، جو ہمیں انس رضی اللہ عنہ سے یا انس رضی اللہ عنہ کے گھر والوں کی طرف سے ملے ہیں۔ (یہ سن کر) عبیدہ نے کہا کہ اگر میرے پاس ان بالوں میں سے ایک بال بھی ہو تو وہ میرے لیے ساری دنیا اور اس کی ہر چیز سے زیادہ عزیز ہے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 171'''</div>
ہم سے محمد بن عبدالرحیم نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم کو سعید بن سلیمان نے خبر دی انہوں نے، کہا ہم سے عباد نے ابن عون کے واسطے سے بیان کیا۔ وہ ابن سیرین سے، وہ انس بن مالک رضی اللہ عنہ سے نقل کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے (حجۃ الوداع میں) جب سر کے بال منڈوائے تو سب سے پہلے ابوطلحہ رضی اللہ عنہ نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے بال لیے تھے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: جب کتا برتن میں پی لے ( تو کیا کرنا چاہیے )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 172'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، انہیں امام مالک نے ابوالزناد سے خبر دی، وہ اعرج سے، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جب کتا تم میں سے کسی کے برتن میں سے (کچھ) پی لے تو اس کو سات مرتبہ دھو لو (تو پاک ہو جائے گا)۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 173'''</div>
ہم سے اسحاق نے بیان کیا، کہا ہم کو عبدالصمد نے خبر دی، کہا ہم کو عبدالرحمٰن بن عبداللہ بن دینار نے بیان کیا، انہوں نے اپنے باپ سے سنا، وہ ابوصالح سے، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کرتے ہیں آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ ایک شخص نے ایک کتے کو دیکھا، جو پیاس کی وجہ سے گیلی مٹی کھا رہا تھا۔ تو اس شخص نے اپنا موزہ لیا اور اس سے پانی بھر کر پلانے لگا، حتیٰ کہ اس کو خوب سیراب کر دیا۔ اللہ نے اس شخص کے اس کام کی قدر کی اور اسے جنت میں داخل کر دیا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 174'''</div>
احمد بن شبیب نے کہا کہ ہم سے میرے والد نے یونس کے واسطے سے بیان کیا، وہ ابن شہاب سے نقل کرتے ہیں، انہوں نے کہا مجھ سے حمزہ بن عبداللہ نے اپنے باپ (یعنی عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما) کے واسطے سے بیان کیا۔ وہ کہتے تھے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے زمانے میں کتے مسجد میں آتے جاتے تھے لیکن لوگ ان جگہوں پر پانی نہیں چھڑکتے تھے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 175'''</div>
ہم سے حفص بن عمر نے بیان کیا، کہا کہ ہم سے شعبہ نے ابن ابی السفر کے واسطے سے بیان کیا، وہ شعبی سے نقل فرماتے ہیں، وہ عدی بن حاتم سے روایت کرتے ہیں کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے (کتے کے شکار کے متعلق) دریافت کیا۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جب تو اپنے سدھائے ہوئے کتے کو چھوڑے اور وہ شکار کر لے تو، تو اس (شکار) کو کھا اور اگر وہ کتا اس شکار میں سے خود (کچھ) کھا لے تو، تو (اس کو) نہ کھائیو۔ کیونکہ اب اس نے شکار اپنے لیے پکڑا ہے۔ میں نے کہا کہ بعض دفعہ میں (شکار کے لیے)اپنے کتے چھوڑتا ہوں، پھر اس کے ساتھ دوسرے کتے کو بھی پاتا ہوں۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا۔ پھر مت کھا۔ کیونکہ تم نے«بسم الله» اپنے کتے پر پڑھی تھی۔ دوسرے کتے پر نہیں پڑھی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">''' باب: اس بارے میں کہ بعض لوگوں کے نزدیک صرف پیشاب اور پاخانے کی راہ سے کچھ نکلنے سے وضو ٹوٹتا ہے'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">کیونکہ اللہ تعالیٰ نے فرمایا ہے کہ جب تم میں سے کوئی قضاء حاجت سے فارغ ہو کر آئے تو تم پانی نہ پاؤ تو تیمم کر لو۔ عطاء کہتے ہیں کہ جس شخص کے پچھلے حصہ سے (یعنی دبر سے) یا اگلے حصہ سے (یعنی ذکر یا فرج سے) کوئی کیڑا یا جوں کی قسم کا کوئی جانور نکلے اسے چاہیے کہ وضو لوٹائے اور جابر بن عبداللہ کہتے ہیں کہ جب (آدمی) نماز میں ہنس پڑے تو نماز لوٹائے اور وضو نہ لوٹائے اور حسن (بصری)نے کہا کہ جس شخص نے (وضو کے بعد) اپنے بال اتروائے یا ناخن کٹوائے یا موزے اتار ڈالے اس پر وضو نہیں ہے۔ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ کہتے ہیں کہ وضو حدث کے سوا کسی اور چیز سے فرض نہیں ہے اور جابر رضی اللہ عنہ سے نقل کیا گیا ہے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم ذات الرقاع کی لڑائی میں (تشریف فرما) تھے۔ ایک شخص کے تیر مارا گیا اور اس (کے جسم) سے بہت خون بہا مگر اس نے پھر بھی رکوع اور سجدہ کیا اور نماز پوری کر لی اور حسن بصری نے کہا کہ مسلمان ہمیشہ اپنے زخموں کے باوجود نماز پڑھا کرتے تھے اور طاؤس، محمد بن علی اور اہل حجاز کے نزدیک خون (نکلنے) سے وضو (واجب) نہیں ہوتا۔ عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما نے (اپنی) ایک پھنسی کو دبا دیا تو اس سے خون نکلا۔ مگر آپ نے (دوبارہ) وضو نہیں کیا اور ابن ابی اوفی نے خون تھوکا۔ مگر وہ اپنی نماز پڑھتے رہے اور ابن عمر اور حسن رضی اللہ عنہم پچھنے لگوانے والے کے بارے میں یہ کہتے ہیں کہ جس جگہ پچھنے لگے ہوں اس کو دھولے، دوبارہ وضو کرنے کی ضرورت نہیں۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 176'''</div>
ہم سے آدم بن ابی ایاس نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے ابن ابی ذئب نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے سعید المقبری نے بیان کیا، وہ ابوہریرہ سے روایت کرتے ہیں، وہ کہتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ بندہ اس وقت تک نماز ہی میں رہتا ہے جب تک وہ مسجد میں نماز کا انتظار کرتا ہے۔ تاوقیتکہ وہ حدث نہ کرے۔ ایک عجمی آدمی نے پوچھا کہ اے ابوہریرہ! حدث کیا چیز ہے؟ انہوں نے فرمایا کہ ہوا جو پیچھے سے خارج ہو۔ (جسے عرف عام میں گوز مارنا کہتے ہیں)۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 177'''</div>
ہم سے ابوالولید نے بیان کیا، کہا ہم سے ابن عیینہ نے، وہ زہری سے، وہ عباد بن تمیم سے، وہ اپنے چچا سے، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ (نمازی نماز سے) اس وقت تک نہ پھرے جب تک (ریح کی) آواز نہ سن لے یا اس کی بو نہ پا لے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 178'''</div>
ہم سے قتیبہ نے بیان کیا، کہا ہم سے جریر نے اعمش کے واسطے سے بیان کیا، وہ منذر سے، وہ ابویعلیٰ ثوری سے، وہ محمد ابن الحنفیہ سے نقل کرتے ہیں کہ علی رضی اللہ عنہ نے فرمایا کہ میں ایسا آدمی تھا جس کو سیلان مذی کی شکایت تھی، مگر رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلمسے دریافت کرتے ہوئے مجھے شرم آئی۔ تو میں نے ابن الاسود کو حکم دیا، انہوں نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے پوچھا، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اس میں وضو کرنا فرض ہے۔ اس روایت کو شعبہ نے بھی اعمش سے روایت کیا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 179'''</div>
ہم سے سعد بن حفص نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے شیبان نے یحییٰ کے واسطے سے نقل کیا، وہ عطاء بن یسار سے نقل کرتے ہیں، انہیں زید بن خالد نے خبر دی کہ انہوں نے عثمان بن عفان رضی اللہ عنہ سے پوچھا کہ اگر کوئی شخص صحبت کرے اور منی نہ نکلے۔ فرمایا کہ وضو کرے جس طرح نماز کے لیے وضو کرتا ہے اور اپنے عضو کو دھولے۔ عثمان رضی اللہ عنہ کہتے ہیں کہ (یہ) میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے سنا ہے۔ (زید بن خالد کہتے ہیں کہ) پھر میں نے اس کے بارے میں علی، زبیر، طلحہ اور ابی بن کعب رضی اللہ عنہم سے دریافت کیا۔ سب نے اس شخص کے بارے میں یہی حکم دیا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 180'''</div>
ہم سے اسحاق بن منصور نے بیان کیا، کہا ہمیں نضر نے خبر دی، کہا ہم کو شعبہ نے حکم کے واسطے سے بتلایا، وہ ذکوان سے، وہ ابوصالح سے، وہ ابو سعید خدری سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ایک انصاری کو بلایا۔ وہ آئے تو ان کے سر سے پانی ٹپک رہا تھا۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، شاید ہم نے تمہیں جلدی میں ڈال دیا۔ انہوں نے کہا، جی ہاں۔ تب رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جب کوئی جلدی (کا کام) آ پڑے یا تمہیں انزال نہ ہو تو تم پر وضو ہے (غسل ضروری نہیں)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس شخص کے بارے میں جو اپنے ساتھی کو وضو کرائے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 181'''</div>
ہم سے محمد بن سلام نے بیان کیا، کہا ہم کو یزید بن ہارون نے یحییٰ سے خبر دی، وہ موسیٰ بن عقبہ سے، وہ کریب ابن عباس کے آزاد کردہ غلام سے، وہ اسامہ بن زید سے نقل کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم جب عرفہ سے لوٹے، تو (پہاڑ کی) گھاٹی کی جانب مڑ گئے، اور رفع حاجت کی۔ اسامہ کہتے ہیں کہ پھر (آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے وضو کیا اور) میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے (اعضاء) پر پانی ڈالنے لگا اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم وضو فرماتے رہے۔ میں نے کہا یا رسول اللہ! آپ (اب) نماز پڑھیں گے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا نماز کا مقام تمہارے سامنے (یعنی مزدلفہ میں) ہے۔ وہاں نماز پڑھی جائے گی۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 182'''</div>
ہم سے عمرو بن علی نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے عبدالوہاب نے بیان کیا، انہوں نے کہا میں نے یحییٰ بن سعید سے سنا، انہوں نے کہا مجھے سعد بن ابراہیم نے نافع بن جبیر بن مطعم سے بتلایا۔ انہوں نے عروہ بن مغیرہ بن شعبہ سے سنا، وہ مغیرہ بن شعبہ رضی اللہ عنہ سے نقل کرتے ہیں کہ وہ ایک سفر میں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ تھے۔ (وہاں) آپ رفع حاجت کے لیے تشریف لے گئے(جب آپ واپس آئے، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے وضو شروع کیا) تو مغیرہ بن شعبہ آپ کے (اعضاء وضو) پر پانی ڈالنے لگے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم وضو کر رہے تھے آپ نے اپنے منہ اور ہاتھوں کو دھویا، سر کا مسح کیا اور موزوں پر مسح کیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">''' باب: بےوضو ہونے کی حالت میں تلاوت قرآن کرنا وغیرہ اور جو جائز ہیں ان کا بیان'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> منصور نے ابراہیم سے نقل کیا ہے کہ حمام (غسل خانہ) میں تلاوت قرآن میں کچھ حرج نہیں، اسی طرح بغیر وضو خط لکھنے میں (بھی)کچھ حرج نہیں اور حماد نے ابراہیم سے نقل کیا ہے کہ اگر اس (حمام والے آدمی کے بدن) پر تہ بند ہو تو اس کو سلام کرو، اور اگر (تہ بند) نہ ہو تو سلام مت کرو۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 183'''</div>
ہم سے اسماعیل نے بیان کیا، کہا مجھ سے امام مالک نے مخرمہ بن سلیمان کے واسطے سے نقل کیا، وہ کریب ابن عباس رضی اللہ عنہما کے آزاد کردہ غلام سے نقل کرتے ہیں کہ عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما نے انہیں خبر دی کہ انہوں نے ایک رات رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی زوجہ مطہرہ اور اپنی خالہ میمونہ رضی اللہ عنہا کے گھر میں گزاری۔ (وہ فرماتے ہیں کہ) میں تکیہ کے عرض (یعنی گوشہ) کی طرف لیٹ گیا اور رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم اور آپ کی اہلیہ نے (معمول کے مطابق) تکیہ کی لمبائی پر (سر رکھ کر) آرام فرمایا۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سوتے رہے اور جب آدھی رات ہو گئی یا اس سے کچھ پہلے یا اس کے کچھ بعد آپ بیدار ہوئے اور اپنے ہاتھوں سے اپنی نیند کو دور کرنے کے لیے آنکھیں ملنے لگے۔ پھر آپ نے سورۃ آل عمران کی آخری دس آیتیں پڑھیں، پھر ایک مشکیزہ کے پاس جو (چھت میں) لٹکا ہوا تھا آپ کھڑے ہو گئے اور اس سے وضو کیا، خوب اچھی طرح، پھر کھڑے ہو کر نماز پڑھنے لگے۔ ابن عباس رضی اللہ عنہما کہتے ہیں میں نے بھی کھڑے ہو کر اسی طرح کیا، جس طرح آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے وضو کیا تھا۔ پھر جا کر میں بھی آپ کے پہلوئے مبارک میں کھڑا ہو گیا۔ آپ نے اپنا داہنا ہاتھ میرے سر پر رکھا اور میرا دایاں کان پکڑ کر اسے مروڑنے لگے۔ پھر آپ نے دو رکعتیں پڑھیں۔ اس کے بعد پھر دو رکعتیں پڑھیں۔ پھر دو رکعتیں پڑھیں۔ پھر دو رکعتیں، پھر دو رکعتیں، پھر دو رکعتیں پڑھ کر اس کے بعد آپ نے وتر پڑھا اور لیٹ گئے، پھر جب مؤذن آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس آیا، تو آپ نے اٹھ کر دو رکعت معمولی(طور پر) پڑھیں۔ پھر باہر تشریف لا کر صبح کی نماز پڑھی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ بعض علماء کے نزدیک صرف بیہوشی کے شدید دورہ ہی سے وضو ٹوٹتا ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 184'''</div>
ہم سے اسماعیل نے بیان کیا، کہا مجھ سے مالک نے ہشام بن عروہ کے واسطے سے نقل کیا، وہ اپنی بیوی فاطمہ سے، وہ اپنی دادی اسماء بنت ابی بکر سے روایت کرتی ہیں، وہ کہتی ہیں کہ میں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی زوجہ محترمہ عائشہ رضی اللہ عنہا کے پاس ایسے وقت آئی جب کہ سورج کو گہن لگ رہا تھا اور لوگ کھڑے ہو کر نماز پڑھ رہے تھے، کیا دیکھتی ہوں وہ بھی کھڑے ہو کر نماز پڑھ رہی ہیں۔ میں نے کہا کہ لوگوں کو کیا ہو گیا ہے؟ تو انہوں نے اپنے ہاتھ سے آسمان کی طرف اشارہ کر کے کہا، سبحان اللہ! میں نے کہا (کیا یہ) کوئی(خاص) نشانی ہے؟ تو انہوں نے اشارے سے کہا کہ ہاں۔ تو میں بھی آپ کے ساتھ نماز کے لیے کھڑی ہو گئی۔ (آپ نے اتنا فرمایا کہ)مجھ پر غشی طاری ہونے لگی اور میں اپنے سر پر پانی ڈالنے لگی۔ جب رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نماز سے فارغ ہوئے تو آپ نے اللہ کی حمد و ثنا بیان کی اور فرمایا، آج کوئی چیز ایسی نہیں رہی جس کو میں نے اپنی اسی جگہ نہ دیکھ لیا ہو حتیٰ کہ جنت اور دوزخ کو بھی دیکھ لیا۔ اور مجھ پر یہ وحی کی گئی ہے کہ تم لوگوں کو قبروں میں آزمایا جائے گا۔ دجال جیسی آزمائش یا اس کے قریب قریب۔ (راوی کا بیان ہے کہ) میں نہیں جانتی کہ اسماء نے کون سا لفظ کہا۔ تم میں سے ہر ایک کے پاس (اللہ کے فرشتے) بھیجے جائیں گے اور اس سے کہا جائے گا کہ تمہارا اس شخص (یعنی محمد صلی اللہ علیہ وسلم ) کے بارے میں کیا خیال ہے؟ پھر اسماء نے لفظ ایماندار کہا یا یقین رکھنے والا کہا۔ مجھے یاد نہیں۔ (بہرحال وہ شخص) کہے گا کہ محمد صلی اللہ علیہ وسلم اللہ کے سچے رسول ہیں۔ وہ ہمارے پاس نشانیاں اور ہدایت کی روشنی لے کر آئے۔ ہم نے (اسے) قبول کیا، ایمان لائے، اور (آپ کا) اتباع کیا۔ پھر (اس سے) کہہ دیا جائے گا تو سو جا درحالیکہ تو مرد صالح ہے اور ہم جانتے تھے کہ تو مومن ہے۔ اور بہرحال منافق یا شکی آدمی، اسماء نے کون سا لفظ کہا مجھے یاد نہیں۔ (جب اس سے پوچھا جائے گا)کہے گا کہ میں (کچھ) نہیں جانتا، میں نے لوگوں کو جو کہتے سنا، وہی میں نے بھی کہہ دیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ پورے سر کا مسح کرنا ضروری ہے '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> کیونکہ اللہ تعالیٰ کا ارشاد ہے کہ اپنے سروں کا مسح کرو۔ اور ابن مسیب نے کہا ہے کہ سر کا مسح کرنے میں عورت مرد کی طرح ہے۔ وہ (بھی) اپنے سر کا مسح کرے۔ امام مالک رحمہ اللہ سے پوچھا گیا کہ کیا کچھ حصہ سر کا مسح کرنا کافی ہے؟ تو انہوں نے دلیل میں عبداللہ بن زید کی (یہ) حدیث پیش کی، یعنی پورے سر کا مسح کرنا چاہیے۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 185'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم کو امام مالک نے عمرو بن یحییٰ المازنی سے خبر دی، وہ اپنے باپ سے نقل کرتے ہیں کہ ایک آدمی نے عبداللہ بن زید رضی اللہ عنہ جو عمرو بن یحییٰ کے دادا ہیں، سے پوچھا کہ کیا آپ مجھے دکھا سکتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے کس طرح وضو کیا ہے؟ عبداللہ بن زید رضی اللہ عنہ نے کہا کہ ہاں! پھر انہوں نے پانی کا برتن منگوایا پہلے پانی اپنے ہاتھوں پر ڈالا اور دو مرتبہ ہاتھ دھوئے۔ پھر تین مرتبہ کلی کی، تین بار ناک صاف کی، پھر تین دفعہ اپنا چہرہ دھویا۔ پھر کہنیوں تک اپنے دونوں ہاتھ دو دو مرتبہ دھوئے۔ پھر اپنے دونوں ہاتھوں سے اپنے سر کا مسح کیا۔ اس طور پر اپنے ہاتھ (پہلے) آگے لائے پھر پیچھے لے گئے۔ (مسح) سر کے ابتدائی حصے سے شروع کیا۔ پھر دونوں ہاتھ گدی تک لے جا کر وہیں واپس لائے جہاں سے (مسح) شروع کیا تھا، پھر اپنے پیر دھوئے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ ٹخنوں تک پاؤں دھونا ضروری ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 186'''</div>
ہم سے موسیٰ نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے وہیب نے بیان کیا، انہوں نے عمرو سے، انہوں نے اپنے باپ (یحییٰ) سے خبر دی، انہوں نے کہا کہ میری موجودگی میں عمرو بن حسن نے عبداللہ بن زید رضی اللہ عنہ سے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے وضو کے بارے میں پوچھا تو انہوں نے پانی کا طشت منگوایا اور ان (پوچھنے والوں) کے لیے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کا سا وضو کیا۔ (پہلے طشت سے)اپنے ہاتھوں پر پانی گرایا۔ پھر تین بار ہاتھ دھوئے، پھر اپنا ہاتھ طشت میں ڈالا (اور پانی لیا) پھر کلی کی، ناک میں پانی ڈالا، ناک صاف کی، تین چلوؤں سے، پھر اپنا ہاتھ طشت میں ڈالا اور تین مرتبہ منہ دھویا۔ پھر اپنے دونوں ہاتھ کہنیوں تک دو بار دھوئے۔ پھر اپنا ہاتھ طشت میں ڈالا اور سر کا مسح کیا۔ (پہلے) آگے لائے پھر پیچھے لے گئے، ایک بار۔ پھر ٹخنوں تک اپنے دونوں پاؤں دھوئے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: لوگوں کے وضو کا بچا ہوا پانی استعمال کرنا '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> جریر بن عبداللہ نے اپنے گھر والوں کو حکم دیا تھا کہ وہ ان کے مسواک کے بچے ہوئے پانی سے وضو کر لیں۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 187'''</div>
ہم سے آدم نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے شعبہ نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے حکم نے بیان کیا، انہوں نے ابوحجیفہ رضی اللہ عنہ سے سنا، وہ کہتے تھے کہ (ایک دن) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم ہمارے پاس دوپہر کے وقت تشریف لائے تو آپ صلی اللہ علیہ وسلمکے لیے وضو کا پانی حاضر کیا گیا جس سے آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے وضو فرمایا۔ لوگ آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے وضو کا بچا ہوا پانی لے کر اسے (اپنے بدن پر) پھیرنے لگے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے ظہر کی دو رکعتیں ادا کیں اور عصر کی بھی دو رکعتیں اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے سامنے (آڑ کے لیے) ایک نیزہ تھا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 188'''</div>
(اور ایک دوسری حدیث میں) ابوموسیٰ اشعری رضی اللہ عنہ کہتے ہیں کہ نبی اکرم صلی اللہ علیہ وسلم نے ایک پیالہ منگوایا۔ جس میں پانی تھا۔ اس سے آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنے ہاتھ دھوئے اور اسی پیالہ میں منہ دھویا اور اس میں کلی فرمائی، پھر فرمایا، تو تم لوگ اس کو پی لو اور اپنے چہروں اور سینوں پر ڈال لو۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 189'''</div>
ہم سے علی بن عبداللہ نے بیان کیا، کہا ہم سے یعقوب بن ابراہیم بن سعد نے، کہا ہم سے میرے باپ نے، انہوں نے صالح سے سنا۔ انہوں نے ابن شہاب سے، کہا انہیں محمود بن الربیع نے خبر دی، ابن شہاب کہتے ہیں محمود وہی ہیں کہ جب وہ چھوٹے تھے تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ان ہی کے کنویں (کے پانی) سے ان کے منہ میں کلی ڈالی تھی اور عروہ نے اسی حدیث کو مسور وغیرہ سے بھی روایت کیا ہے اور ہر ایک (راوی) ان دونوں میں سے ایک دوسرے کی تصدیق کرتے ہیں کہ جب رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم وضو فرماتے تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے بچے ہوئے وضو کے پانی پر صحابہ رضی اللہ عنہم جھگڑنے کے قریب ہو جاتے تھے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ۔ ۔ ۔'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 190'''</div>
ہم سے عبدالرحمٰن بن یونس نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے حاتم بن اسماعیل نے جعد کے واسطے سے بیان کیا، کہا انہوں نے سائب بن یزید سے سنا، وہ کہتے تھے کہ میری خالہ مجھے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت میں لے گئیں اور عرض کیا کہ یا رسول اللہ! میرا یہ بھانجا بیمار ہے، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے میرے سر پر اپنا ہاتھ پھیرا اور میرے لیے برکت کی دعا فرمائی، پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے وضو کیا اور میں نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے وضو کا بچا ہوا پانی پیا۔ پھر میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم کی کمر کے پیچھے کھڑا ہو گیا اور میں نے مہر نبوت دیکھی جو آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے مونڈھوں کے درمیان ایسی تھی جیسے چھپر کھٹ کی گھنڈی۔ (یا کبوتر کا انڈا)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ایک ہی چلو سے کلی کرنے اور ناک میں پانی دینے کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 191'''</div>
ہم سے مسدد نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے خالد بن عبداللہ نے بیان کیا، ان سے عمرو بن یحییٰ نے اپنے باپ (یحییٰ) کے واسطے سے بیان کیا، وہ عبداللہ بن زید رضی اللہ عنہ سے نقل کرتے ہیں کہ (وضو کرتے وقت) انہوں نے برتن سے (پہلے) اپنے دونوں ہاتھوں پر پانی ڈالا۔ پھر انہیں دھویا۔ پھر دھویا۔ (یا یوں کہا کہ) کلی کی اور ناک میں ایک چلو سے پانی ڈالا۔ اور تین مرتبہ اسی طرح کیا۔ پھر تین مرتبہ اپنا چہرہ دھویا پھر کہنیوں تک اپنے دونوں ہاتھ دو دو بار دھوئے۔ پھر سر کا مسح کیا۔ اگلی جانب اور پچھلی جانب کا اور ٹخنوں تک اپنے دونوں پاؤں دھوئے، پھر کہا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کا وضو اسی طرح ہوا کرتا تھا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: سر کا مسح ایک بار کرنے کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 192'''</div>
ہم سے سلیمان بن حرب نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے وہیب نے بیان کیا، ان سے عمرو بن یحییٰ نے اپنے باپ (یحییٰ) کے واسطے سے بیان کیا، وہ کہتے ہیں کہ میری موجودگی میں عمرو بن حسن نے عبداللہ بن زید رضی اللہ عنہ سے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے وضو کے بارے میں پوچھا۔ تو عبداللہ بن زید رضی اللہ عنہ نے پانی کا ایک طشت منگوایا، پھر ان (لوگوں) کے دکھانے کے لیے وضو(شروع) کیا۔ (پہلے) طشت سے اپنے ہاتھوں پر پانی گرایا۔ پھر انہیں تین بار دھویا۔ پھر اپنا ہاتھ برتن کے اندر ڈالا، پھر کلی کی اور ناک میں پانی ڈال کر ناک صاف کی، تین چلوؤں سے تین دفعہ۔ پھر اپنا ہاتھ برتن کے اندر ڈالا اور اپنے منہ کو تین بار دھویا۔ پھر اپنا ہاتھ برتن کے اندر ڈالا اور دونوں ہاتھ کہنیوں تک دو دو بار دھوئے (پھر) سر پر مسح کیا اس طرح کہ (پہلے) آگے کی طرف اپنا ہاتھ لائے پھر پیچھے کی طرف لے گئے۔ پھر برتن میں اپنا ہاتھ ڈالا اور اپنے دونوں پاؤں دھوئے (دوسری روایت میں) ہم سے موسیٰ نے، ان سے وہیب نے بیان کیا کہ آپ نے سر کا مسح ایک دفعہ کیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: خاوند کا اپنی بیوی کے ساتھ وضو کرنا اور عورت کا بچا ہوا پانی استعمال کرنا جائز ہے '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> عمر رضی اللہ عنہ نے گرم پانی سے اور عیسائی عورت کے گھر کے پانی سے وضو کیا۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 193'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، کہا ہم کو مالک نے نافع سے خبر دی، وہ عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں۔ وہ فرماتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے زمانے میں عورت اور مرد سب ایک ساتھ (ایک ہی برتن سے) وضو کیا کرتے تھے۔(یعنی وہ مرد اور عورتیں جو ایک دوسرے کے محرم ہوتے)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کا ایک بیہوش آدمی پر اپنے وضو کا پانی چھڑکنے کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 194'''</div>
ہم سے ابوالولید نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے شعبہ نے محمد بن المنکدر کے واسطے سے، انہوں نے جابر رضی اللہ عنہ سے سنا، وہ کہتے تھے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم میری مزاج پرسی کے لیے تشریف لائے۔ میں بیمار تھا ایسا کہ مجھے ہوش تک نہیں تھا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے وضو کیا اور اپنے وضو کا پانی مجھ پر چھڑکا، تو مجھے ہوش آ گیا۔ میں نے عرض کیا، یا رسول اللہ! میرا وارث کون ہو گا؟ میرا تو صرف ایک کلالہ وارث ہے۔ اس پر آیت میراث نازل ہوئی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: لگن ، پیالے ، لکڑی اور پتھر کے برتن سے غسل اور وضو کرنے کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 195'''</div>
ہم سے عبداللہ بن منیر نے بیان کیا، انہوں نے عبداللہ بن بکر سے سنا، کہا ہم کو حمید نے یہ حدیث بیان کی۔ انہوں نے انس سے نقل کیا۔ وہ کہتے ہیں کہ (ایک مرتبہ) نماز کا وقت آ گیا، تو جس شخص کا مکان قریب ہی تھا وہ وضو کرنے اپنے گھر چلا گیا اور کچھ لوگ (جن کے مکان دور تھے) رہ گئے۔ تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس پتھر کا ایک لگن لایا گیا۔ جس میں کچھ پانی تھا اور وہ اتنا چھوٹا تھا کہ آپ اس میں اپنی ہتھیلی نہیں پھیلا سکتے تھے۔ (مگر) سب نے اس برتن کے پانی سے وضو کر لیا، ہم نے انس رضی اللہ عنہ سے پوچھا کہ تم کتنے نفر تھے؟ کہا اسی (80) سے کچھ زیادہ ہی تھے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 196'''</div>
ہم سے محمد بن العلاء نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے ابواسامہ نے برید کے واسطے سے بیان کیا، وہ ابوبردہ سے، وہ ابوموسیٰ رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ایک پیالہ منگایا جس میں پانی تھا۔ پھر اس میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنے دونوں ہاتھوں اور چہرے کو دھویا اور اسی میں کلی کی۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 197'''</div>
ہم سے احمد بن یونس نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے عبدالعزیز بن ابی سلمہ نے بیان کیا، ان سے عمرو بن یحییٰ نے اپنے باپ کے واسطے سے بیان کیا، وہ عبداللہ بن زید سے نقل کرتے ہیں، وہ کہتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم (ہمارے گھر) تشریف لائے، ہم نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے لیے تانبے کے برتن میں پانی نکالا۔ (اس سے) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے وضو کیا۔ تین بار چہرہ دھویا، دو دو بار ہاتھ دھوئے اور سر کا مسح کیا۔ (اس طرح کہ) پہلے آگے کی طرف (ہاتھ) لائے۔ پھر پیچھے کی جانب لے گئے اور پیر دھوئے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 198'''</div>
ہم سے ابوالیمان نے بیان کیا، کہا ہم کو شعیب نے زہری سے خبر دی، کہا مجھے عبیداللہ بن عبداللہ بن عتبہ نے خبر دی تحقیق عائشہ رضی اللہ عنہا نے فرمایا کہ جب رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم بیمار ہوئے اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم کی بیماری زیادہ ہو گئی تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنی (دوسری) بیویوں سے اس بات کی اجازت لے لی کہ آپ کی تیمارداری میرے ہی گھر کی جائے۔ انہوں نے آپ کو اجازت دے دی، (ایک روز) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم دو آدمیوں کے درمیان (سہارا لے کر) گھر سے نکلے۔ آپ کے پاؤں (کمزوری کی وجہ سے) زمین پر گھسٹتے جاتے تھے، عباس رضی اللہ عنہ اور ایک آدمی کے درمیان (آپ باہر) نکلے تھے۔ عبیداللہ (راوی حدیث) کہتے ہیں کہ میں نے یہ حدیث عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما کو سنائی، تو وہ بولے، تم جانتے ہو دوسرا آدمی کون تھا، میں نے عرض کیا کہ نہیں۔ کہنے لگے وہ علی رضی اللہ عنہ تھے۔ پھر عائشہ رضی اللہ عنہا بیان فرماتی تھیں کہ جب نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم اپنے گھر میں داخل ہوئے اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم کا مرض بڑھ گیا۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا میرے اوپر ایسی سات مشکوں کا پانی ڈالو، جن کے سربند نہ کھولے گئے ہوں۔ تاکہ میں (سکون کے بعد) لوگوں کو کچھ وصیت کروں۔ (چنانچہ) آپ کو حفصہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی(دوسری) بیوی کے لگن میں (جو تانبے کا تھا) بیٹھا دیا گیا اور ہم نے آپ پر ان مشکوں سے پانی بہانا شروع کیا۔ جب آپ ہم کو اشارہ فرمانے لگے کہ بس اب تم نے اپنا کام پورا کر دیا تو اس کے بعد آپ لوگوں کے پاس باہر تشریف لے گئے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: طشت سے ( پانی لے کر ) وضو کرنے کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 199'''</div>
ہم سے خالد بن مخلد نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے سلیمان نے، کہا مجھ سے عمرو بن یحییٰ نے اپنے باپ (یحییٰ) کے واسطے سے بیان کیا، وہ کہتے ہیں کہ میرے چچا بہت زیادہ وضو کیا کرتے تھے (یا یہ کہ وضو میں بہت پانی بہاتے تھے) ایک دن انہوں نے عبداللہ بن زید رضی اللہ عنہ سے کہا کہ مجھے بتلائیے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کس طرح وضو کیا کرتے تھے۔ انہوں نے پانی کا ایک طشت منگوایا۔ اس کو (پہلے) اپنے ہاتھوں پر جھکایا۔ پھر دونوں ہاتھ تین بار دھوئے۔ پھر اپنا ہاتھ طشت میں ڈال کر (پانی لیا اور) ایک چلو سے کلی کی اور تین مرتبہ ناک صاف کی۔ پھر اپنے ہاتھوں سے ایک چلو (پانی) لیا اور تین بار اپنا چہرہ دھویا۔ پھر کہنیوں تک اپنے دونوں ہاتھ دو دو بار دھوئے۔ پھر ہاتھ میں پانی لے کر اپنے سر کا مسح کیا۔ تو (پہلے اپنے ہاتھ) پیچھے لے گئے، پھر آگے کی طرف لائے۔ پھر اپنے دونوں پاؤں دھوئے۔ اور فرمایا کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو اسی طرح وضو کرتے دیکھا ہے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 200'''</div>
ہم سے مسدد نے بیان کیا، کہا ہم سے حماد نے، وہ ثابت سے، وہ انس رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے پانی کا ایک برتن طلب فرمایا۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے لیے ایک چوڑے منہ کا پیالہ لایا گیا جس میں کچھ تھوڑا پانی تھا، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنی انگلیاں اس میں ڈال دیں۔ انس کہتے ہیں کہ میں پانی کی طرف دیکھنے لگا۔ پانی آپ صلی اللہ علیہ وسلم کی انگلیوں کے درمیان سے پھوٹ رہا تھا۔ انس رضی اللہ عنہ کہتے ہیں کہ اس (ایک پیالہ) پانی سے جن لوگوں نے وضو کیا، وہ ستر (70)سے اسی (80) تک تھے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: مد سے وضو کرنے کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 201'''</div>
ہم سے ابونعیم نے بیان کیا، کہا ہم سے مسعر نے، کہا مجھ سے ابن جبیر نے، انہوں نے انس رضی اللہ عنہ کو یہ فرماتے ہوئے سنا کہرسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم جب دھوتے یا (یہ کہا کہ) جب نہاتے تو ایک صاع سے لے کر پانچ مد تک (پانی استعمال فرماتے تھے) اور جب وضو فرماتے تو ایک مد (پانی) سے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: موزوں پر مسح کرنے کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 202'''</div>
ہم سے اصبغ ابن الفرج نے بیان کیا، وہ ابن وہب سے کرتے ہیں، کہا مجھ سے عمرو نے بیان کیا، کہا مجھ سے ابوالنضر نے ابوسلمہ بن عبدالرحمٰن کے واسطے سے نقل کیا، وہ عبداللہ بن عمر سے، وہ سعد بن ابی وقاص سے، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے موزوں پر مسح کیا۔ عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما نے اپنے والد ماجد عمر رضی اللہ عنہ سے اس کے بارے میں پوچھا تو انہوں نے کہا (سچ ہے اور یاد رکھو) جب تم سے سعد رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی کوئی حدیث بیان فرمائیں۔ تو اس کے متعلق ان کے سوا (کسی) دوسرے آدمی سے مت پوچھو اور موسیٰ بن عقبہ کہتے ہیں کہ مجھے ابوالنضر نے بتلایا، انہیں ابوسلمہ نے خبر دی کہ سعد بن ابی وقاص نے ان سے (رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی یہ) حدیث بیان کی۔ پھر عمر رضی اللہ عنہ نے (اپنے بیٹے) عبداللہ سے ایسا کہا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 203'''</div>
ہم سے عمرو بن خالد الحرانی نے بیان کیا، کہا ہم سے لیث نے یحییٰ بن سعید کے واسطے سے نقل کیا، وہ سعد بن ابراہیم سے، وہ نافع بن جبیر سے وہ عروہ ابن المغیرہ سے وہ اپنے باپ مغیرہ بن شعبہ سے روایت کرتے ہیں وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے نقل کرتے ہیں۔(ایک دفعہ) آپ صلی اللہ علیہ وسلم رفع حاجت کے لیے باہر گئے تو مغیرہ پانی کا ایک برتن لے کر آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے پیچھے گئے، جب آپ صلی اللہ علیہ وسلم قضاء حاجت سے فارغ ہو گئے تو مغیرہ نے (آپ صلی اللہ علیہ وسلم کو وضو کراتے ہوئے) آپ صلی اللہ علیہ وسلم (کے اعضاء مبارکہ) پر پانی ڈالا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے وضو کیا اور موزوں پر مسح فرمایا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 204'''</div>
ہم سے ابونعیم نے بیان کیا، کہا ہم سے شیبان نے یحییٰ کے واسطے سے نقل کیا، وہ ابوسلمہ سے، انہوں نے جعفر بن عمرو بن امیہ الضمری سے نقل کیا، انہیں ان کے باپ نے خبر دی کہ انھوں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو موزوں پر مسح کرتے ہوئے دیکھا۔ اس حدیث کی متابعت میں حرب اور ابان نے یحییٰ سے حدیث نقل کی ہے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 205'''</div>
ہم سے عبدان نے بیان کیا، کہا ہمیں عبداللہ نے خبر دی، کہا ہم کو اوزاعی نے یحییٰ کے واسطے سے خبر دی، وہ ابوسلمہ سے، وہ جعفر بن عمرو سے، وہ اپنے باپ سے روایت کرتے ہیں کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو اپنے عمامے اور موزوں پر مسح کرتے دیکھا۔ اس کو روایت کیا معمر نے یحییٰ سے، وہ ابوسلمہ سے، انہوں نے عمرو سے متابعت کی اور کہا کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو دیکھا(آپ واقعی ایسا ہی کیا کرتے تھے)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: وضو کر کے موزے پہننے کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 206'''</div>
ہم سے ابونعیم نے بیان کیا، کہا ہم سے زکریا نے یحییٰ کے واسطے سے نقل کیا، وہ عامر سے وہ عروہ بن مغیرہ سے، وہ اپنے باپ (مغیرہ)سے روایت کرتے ہیں کہ میں ایک سفر میں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ تھا، تو میں نے چاہا (کہ وضو کرتے وقت) آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے موزے اتار ڈالوں۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ انہیں رہنے دو۔ چونکہ جب میں نے انہیں پہنا تھا تو میرے پاؤں پاک تھے۔ (یعنی میں وضو سے تھا) پس آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے ان پر مسح کیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: بکری کا گوشت اور ستو کھا کر نیا وضو نہ کرنا ثابت ہے '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اور ابوبکر، عمر اور عثمان رضی اللہ عنہم نے گوشت کھایا اور نیا وضو نہیں کیا ۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 207'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہمیں امام مالک نے زید بن اسلم سے خبر دی، وہ عطاء بن یسار سے، وہ عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما سے نقل کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے بکری کا شانہ کھایا۔ پھر نماز پڑھی اور وضو نہیں کیا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 208'''</div>
ہم سے یحییٰ بن بکیر نے بیان کیا، کہا ہمیں لیث نے عقیل سے خبر دی، وہ ابن شہاب سے روایت کرتے ہیں، انہیں جعفر بن عمرو بن امیہ نے اپنے باپ عمرو سے خبر دی کہ انھوں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو دیکھا کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم بکری کے شانہ سے کاٹ کاٹ کر کھا رہے تھے، پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نماز کے لیے بلائے گئے تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے چھری ڈال دی اور نماز پڑھی، نیا وضو نہیں کیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ کوئی شخص ستو کھا کر صرف کلی کرے اور نیا وضو نہ کرے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 209'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، انہوں نے کہا مجھے امام مالک نے یحییٰ بن سعید کے واسطے سے خبر دی، وہ بشیر بن یسار بنی حارثہ کے آزاد کردہ غلام سے روایت کرتے ہیں کہ سوید بن نعمان رضی اللہ عنہ نے انہیں خبر دی کہ فتح خیبر والے سال وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ صہبا کی طرف، جو خیبر کے قریب ایک جگہ ہے پہنچے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے عصر کی نماز پڑھی، پھر ناشتہ منگوایا گیا تو سوائے ستو کے اور کچھ نہیں لایا گیا۔ پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے حکم دیا تو وہ بھگو دیے گئے۔ پھر رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے کھایا اور ہم نے (بھی) کھایا۔ پھر مغرب (کی نماز) کے لیے کھڑے ہو گئے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے کلی کی اور ہم نے(بھی) پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے نماز پڑھی اور نیا وضو نہیں کیا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 210'''</div>
ہم سے اصبغ نے بیان کیا، کہا مجھے ابن وہب نے خبر دی، کہا مجھے عمرو نے بکیر سے، انہوں نے کریب سے، ان کو میمونہ رضی اللہ عنہا زوجہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے بتلایا کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے ان کے یہاں (بکری کا) شانہ کھایا پھر نماز پڑھی اور نیا وضو نہیں فرمایا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ کیا دودھ پی کر کلی کرنی چاہیے ؟'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 211'''</div>
ہم سے یحییٰ بن بکیر اور قتیبہ نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے لیث نے بیان کیا، وہ عقیل سے، وہ ابن شہاب سے، وہ عبیداللہ بن عبداللہ بن عتبہ سے، وہ عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے دودھ پیا، پھر کلی کی اور فرمایا اس میں چکنائی ہوتی ہے۔ اس حدیث میں عقیل کی یونس اور صالح بن کیسان نے زہری سے متابعت کی ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: سونے کے بعد وضو کرنے کے بیان میں اور بعض علماء کے نزدیک ایک یا دو مرتبہ کی اونگھ سے یا ( نیند کا ) ایک جھونکا آ جانے سے وضو نہیں ٹوٹتا'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 212'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، کہا مجھ کو مالک نے ہشام سے، انہوں نے اپنے باپ سے خبر دی، انہوں نے عائشہ رضی اللہ عنہا سے نقل کیا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جب نماز پڑھتے وقت تم میں سے کسی کو اونگھ آ جائے، تو چاہیے کہ وہ سو رہے یہاں تک کہ نیند (کا اثر) اس سے ختم ہو جائے۔ اس لیے کہ جب تم میں سے کوئی شخص نماز پڑھنے لگے اور وہ اونگھ رہا ہو تو وہ کچھ نہیں جانے گا کہ وہ (اللہ تعالیٰ سے) مغفرت طلب کر رہا ہے یا اپنے نفس کو بددعا دے رہا ہے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 213'''</div>
ہم سے ابومعمر نے بیان کیا، کہا ہم سے عبدالوارث نے، کہا ہم سے ایوب نے ابوقلابہ کے واسطے سے نقل کیا، وہ انس رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جب تم نماز میں اونگھنے لگو تو سو جانا چاہیے۔ پھر اس وقت نماز پڑھے جب جان لے کہ وہ کیا پڑھ رہا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: بغیر حدث کے بھی نیا وضو کرنا جائز ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 214'''</div>
ہم سے محمد بن یوسف نے بیان کیا، کہا ہم سے سفیان نے عمرو بن عامر کے واسطے سے بیان کیا، کہا میں نے انس رضی اللہ عنہ سے سنا۔(دوسری سند سے) ہم سے مسدد نے بیان کیا، کہا ہم سے یحییٰ نے، وہ سفیان سے روایت کرتے ہیں، ان سے عمرو بن عامر نے بیان کیا، وہ انس رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں۔ انہوں نے فرمایا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم ہر نماز کے لیے نیا وضو فرمایا کرتے تھے۔ میں نے کہا تم لوگ کس طرح کرتے تھے، کہنے لگے ہم میں سے ہر ایک کو اس کا وضو اس وقت تک کافی ہوتا، جب تک کوئی وضو توڑنے والی چیز پیش نہ آ جاتی۔ (یعنی پیشاب، پاخانہ، یا نیند وغیرہ)۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 215'''</div>
ہم سے خالد بن مخلد نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے سلیمان نے بیان کیا، انہوں نے کہا مجھے یحییٰ بن سعید نے خبر دی، انہیں بشیر بن یسار نے خبر دی، انہوں نے کہا مجھے سوید بن نعمان رضی اللہ عنہ نے بتلایا انہوں نے کہا کہ ہم خیبر والے سال رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے ہمراہ جب صہباء میں پہنچے تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ہمیں عصر کی نماز پڑھائی۔ جب نماز پڑھ چکے تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے کھانے منگوائے۔ مگر (کھانے میں) صرف ستو ہی لایا گیا۔ سو ہم نے (اسی کو) کھایا اور پیا۔ پھر رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلممغرب کی نماز کے لیے کھڑے ہو گئے۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے کلی کی، پھر ہمیں مغرب کی نماز پڑھائی اور (نیا) وضو نہیں کیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: پیشاب کے چھینٹوں سے نہ بچنا کبیرہ گناہ ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 216'''</div>
ہم سے عثمان نے بیان کیا، کہا ہم سے جریر نے منصور کے واسطے سے نقل کیا، وہ مجاہد سے وہ ابن عباس رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم ایک دفعہ مدینہ یا مکے کے ایک باغ میں تشریف لے گئے۔ (وہاں) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے دو شخصوں کی آواز سنی جنھیں ان کی قبروں میں عذاب کیا جا رہا تھا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ ان پر عذاب ہو رہا ہے اور کسی بہت بڑے گناہ کی وجہ سے نہیں پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا بات یہ ہے کہ ایک شخص ان میں سے پیشاب کے چھینٹوں سے بچنے کا اہتمام نہیں کرتا تھا اور دوسرا شخص چغل خوری کیا کرتا تھا۔ پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے (کھجور کی) ایک ڈالی منگوائی اور اس کو توڑ کر دو ٹکڑے کیا اور ان میں سے (ایک ایک ٹکڑا) ہر ایک کی قبر پر رکھ دیا۔ لوگوں نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے پوچھا کہ یا رسول اللہ! یہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے کیوں کیا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا اس لیے کہ جب تک یہ ڈالیاں خشک ہوں شاید اس وقت تک ان پر عذاب کم ہو جائے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: پیشاب کو دھونے کے بیان میں '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اور یہ کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ایک قبر والے کے بارے میں فرمایا تھا کہ وہ اپنے پیشاب سے بچنے کی کوشش نہیں کیا کرتا تھا، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے آدمی کے پیشاب کے علاوہ کسی اور کے پیشاب کا ذکر نہیں فرمایا۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 217'''</div>
ہم سے یعقوب بن ابراہیم نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم کو اسماعیل بن ابراہیم نے خبر دی، کہا مجھے روح بن القاسم نے بتلایا، کہا مجھ سے عطاء بن ابی میمونہ نے بیان کیا، وہ انس بن مالک رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم جب رفع حاجت کے لیے باہر تشریف لے جاتے تو میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس پانی لاتا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم اس سے استنجاء فرماتے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: ۔ ۔ ۔'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 218'''</div>
ہم سے محمد بن المثنی نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے محمد بن حازم نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے اعمش نے مجاہد کے واسطے سے روایت کیا، وہ طاؤس سے، وہ عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں کہ (ایک مرتبہ) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم دو قبروں پر گزرے تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ ان دونوں قبر والوں کو عذاب دیا جا رہا ہے اور کسی بڑے گناہ پر نہیں۔ ایک تو ان میں سے پیشاب سے احتیاط نہیں کرتا تھا اور دوسرا چغل خوری کیا کرتا تھا۔ پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے ایک ہری ٹہنی لے کر بیچ سے اس کے دو ٹکڑے کئے اور ہر ایک قبر پر ایک ٹکڑا گاڑ دیا۔ لوگوں نے پوچھا کہ یا رسول اللہ! آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے (ایسا) کیوں کیا؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، شاید جب تک یہ ٹہنیاں خشک نہ ہوں ان پر عذاب میں کچھ تخفیف رہے۔ ابن المثنی نے کہا کہ اس حدیث کو ہم سے وکیع نے بیان کیا، ان سے اعمش نے، انہوں نے مجاہد سے اسی طرح سنا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم اور صحابہ رضی اللہ عنہم کا ایک دیہاتی کو چھوڑ دینا جب تک کہ وہ مسجد میں پیشاب سے فارغ نہ ہو گیا'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 219'''</div>
ہم سے موسیٰ بن اسماعیل نے بیان کیا، کہا ہم سے ہمام نے، کہا ہم سے اسحاق نے انس بن مالک کے واسطے سے نقل کیا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ایک دیہاتی کو مسجد میں پیشاب کرتے ہوئے دیکھا تو لوگوں سے آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا اسے چھوڑ دو جب وہ فارغ ہو گیا تو پانی منگا کر آپ نے (اس جگہ) بہا دیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: مسجد میں پیشاب پر پانی بہا دینے کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 220'''</div>
ہم سے ابوالیمان نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہمیں شعیب نے زہری کے واسطے سے خبر دی، انہوں نے کہا مجھے عبیداللہ بن عبداللہ بن عتبہ بن مسعود نے خبر دی کہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ نے فرمایا کہ ایک اعرابی کھڑا ہو کر مسجد میں پیشاب کرنے لگا۔ تو لوگ اس پر جھپٹنے لگے۔ (یہ دیکھ کر) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے لوگوں سے فرمایا کہ اسے چھوڑ دو اور اس کے پیشاب پر پانی کا بھرا ہوا ڈول یا کچھ کم بھرا ہوا ڈول بہا دو۔ کیونکہ تم نرمی کے لیے بھیجے گئے ہو، سختی کے لیے نہیں۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 221'''</div>
ہم سے عبدان نے بیان کیا، کہا ہمیں عبداللہ نے خبر دی، کہا ہمیں یحییٰ بن سعید نے خبر دی، کہا میں نے انس بن مالک رضی اللہ عنہ سے سنا، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں کہ ایک دیہاتی شخص آیا اور اس نے مسجد کے ایک کونے میں پیشاب کر دیا۔ لوگوں نے اس کو منع کیا تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے انہیں روک دیا۔ جب وہ پیشاب کر کے فارغ ہوا تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اس (کے پیشاب) پر ایک ڈول پانی بہانے کا حکم دیا۔ چنانچہ بہا دیا گیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: پیشاب پر پانی بہانے کا بیان'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 221'''</div>
ہم سے خالد بن مخلد نے بیان کیا، کہا ہم سے سلیمان نے یحییٰ بن سعید کے واسطے سے بیان کیا، کہا میں نے انس بن مالک رضی اللہ عنہ سے سنا، وہ کہتے ہیں کہ ایک دیہاتی شخص آیا اور اس نے مسجد کے ایک کونے میں پیشاب کر دیا۔ لوگوں نے اس کو منع کیا تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے انہیں روک دیا۔ جب وہ پیشاب کر کے فارغ ہوا تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اس (کے پیشاب) پر ایک ڈول پانی بہانے کا حکم دیا۔ چنانچہ بہا دیا گیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: بچوں کے پیشاب کے بارے میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 222'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، کہا ہم کو مالک نے ہشام بن عروہ سے خبر دی، انہوں نے اپنے باپ (عروہ) سے، انہوں نے ام المؤمنین عائشہ رضی اللہ عنہا سے روایت کی ہے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس ایک بچہ لایا گیا۔ اس نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے کپڑے پر پیشاب کر دیا تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے پانی منگایا اور اس پر ڈال دیا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 223'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، کہا ہمیں مالک نے ابن شہاب سے خبر دی، وہ عبیداللہ بن عبداللہ بن عتبہ (بن مسعود) سے یہ حدیث روایت کرتے ہیں، وہ ام قیس بنت محصن نامی ایک خاتون سے کہ وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت اقدس میں اپنا چھوٹا بچہ لے کر آئیں۔ جو کھانا نہیں کھاتا تھا۔ (یعنی شیرخوار تھا) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے اسے اپنی گود میں بٹھا لیا۔ اس بچے نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے کپڑے پر پیشاب کر دیا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے پانی منگا کر کپڑے پر چھڑک دیا اور اسے نہیں دھویا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: کھڑے ہو کر اور بیٹھ کر پیشاب کرنا ( حسب موقع ہر دو طرح سے جائز ہے )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 224'''</div>
ہم سے آدم نے بیان کیا، کہا ہم سے شعبہ نے اعمش کے واسطے سے نقل کیا، وہ ابووائل سے، وہ حذیفہ رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کسی قوم کی کوڑی پر تشریف لائے (پس) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے وہاں کھڑے ہو کر پیشاب کیا۔ پھر پانی منگایا۔ میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس پانی لے کر آیا تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے وضو فرمایا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اپنے ( کسی ) ساتھی کے قریب پیشاب کرنا اور دیوار کی آڑ لینا'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 225'''</div>
ہم سے عثمان ابن ابی شیبہ نے بیان کیا، کہا ہم سے جریر نے منصور کے واسطے سے بیان کیا، وہ ابووائل سے، وہ حذیفہ سے روایت کرتے ہیں۔ وہ کہتے ہیں کہ (ایک مرتبہ) میں اور رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم جا رہے تھے کہ ایک قوم کی کوڑی پر (جو) ایک دیوار کے پیچھے(تھی) پہنچے۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم اس طرح کھڑے ہو گئے جس طرح ہم تم میں سے کوئی (شخص) کھڑا ہوتا ہے۔ پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے پیشاب کیا اور میں ایک طرف ہٹ گیا۔ تب آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے مجھے اشارہ کیا تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس(پردہ کی غرض سے) آپ صلی اللہ علیہ وسلم کی ایڑیوں کے قریب کھڑا ہو گیا۔ یہاں تک کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم پیشاب سے فارغ ہو گئے۔ (بوقت ضرورت ایسا بھی کیا جا سکتا ہے۔)
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: کسی قوم کی کوڑی پر پیشاب کرنا'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 226'''</div>
ہم سے محمد بن عرعرہ نے بیان کیا، کہا ہم سے شعبہ نے منصور کے واسطے سے بیان کیا، وہ ابووائل سے نقل کرتے ہیں، وہ کہتے ہیں کہابوموسیٰ اشعری پیشاب (کے بارہ) میں سختی سے کام لیتے تھے اور کہتے تھے کہ بنی اسرائیل میں جب کسی کے کپڑے کو پیشاب لگ جاتا۔ تو اسے کاٹ ڈالتے۔ ابوحذیفہ کہتے ہیں کہ کاش! وہ اپنے اس تشدد سے رک جاتے (کیونکہ) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کسی قوم کی کوڑی پر تشریف لائے اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے وہاں کھڑے ہو کر پیشاب کیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: حیض کا خون دھونا ضروری ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 227'''</div>
ہم سے محمد ابن المثنی نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے یحییٰ نے ہشام کے واسطے سے بیان کیا، ان سے فاطمہ نے اسماء کے واسطے سے، وہ کہتی ہیں کہ ایک عورت نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت میں حاضر ہو کر عرض کی کہ یا رسول اللہ! فرمائیے ہم میں سے کسی عورت کو کپڑے میں حیض آ جائے (تو) وہ کیا کرے، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا (کہ پہلے) اسے کھرچے، پھر پانی سے رگڑے اور پانی سے دھو ڈالے اور اسی کپڑے میں نماز پڑھ لے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 228'''</div>
ہم سے محمد بن سلام نے بیان کیا، کہا مجھ سے ابومعاویہ نے، کہا ہم سے ہشام بن عروہ نے اپنے باپ (عروہ) کے واسطے سے، وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے نقل کرتے ہیں، وہ فرماتی ہیں کہ ابوحبیش کی بیٹی فاطمہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت میں حاضر ہوئی اور اس نے کہا کہ میں ایک ایسی عورت ہوں جسے استحاضہ کی بیماری ہے۔ اس لیے میں پاک نہیں رہتی تو کیا میں نماز چھوڑ دوں؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا نہیں، یہ ایک رگ (کا خون) ہے حیض نہیں ہے۔ تو جب تجھے حیض آئے تو نماز چھوڑ دے اور جب یہ دن گزر جائیں تو اپنے (بدن اور کپڑے) سے خون کو دھو ڈال پھر نماز پڑھ۔ ہشام کہتے ہیں کہ میرے باپ عروہ نے کہا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے یہ (بھی) فرمایا کہ پھر ہر نماز کے لیے وضو کر یہاں تک کہ وہی (حیض کا) وقت پھر آ جائے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: منی کا دھونا اور اس کا کھرچنا ضروری ہے ، نیز جو چیز عورت سے لگ جائے اس کا دھونا بھی ضروری ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 229'''</div>
ہم سے عبدان نے بیان کیا، کہا مجھے عبداللہ ابن مبارک نے خبر دی، کہا مجھے عمرو بن میمون الجزری نے بتلایا، وہ سلیمان بن یسار سے، وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے۔ آپ فرماتی ہیں کہ میں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے کپڑے سے جنابت کو دھوتی تھی۔ پھر (اس کو پہن کر)آپ صلی اللہ علیہ وسلم نماز کے لیے تشریف لے جاتے اور پانی کے دھبے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے کپڑے میں ہوتے تھے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 230'''</div>
ہم سے قتیبہ نے بیان کیا، کہا ہم سے یزید نے، کہا ہم سے عمرو نے سلیمان سے روایت کیا، انہوں نے کہا کہ میں نے عائشہ رضی اللہ عنہا سے سنا (دوسری سند یہ ہے) ہم سے مسدد نے بیان کیا، کہا ہم سے عبدالواحد نے، کہا ہم سے عمرو بن میمون نے سلیمان بن یسار کے واسطے سے نقل کیا، وہ کہتے ہیں کہ میں نے عائشہ رضی اللہ عنہا سے اس منی کے بارہ میں پوچھا جو کپڑے کو لگ جائے۔ تو انہوں نے فرمایا کہ میں منی کو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے کپڑے سے دھو ڈالتی تھی پھر آپ نماز کے لیے باہر تشریف لے جاتے اور دھونے کا نشان (یعنی) پانی کے دھبے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے کپڑے میں باقی ہوتے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اگر منی یا کوئی اور نجاست ( مثلاً حیض کا خون ) دھوئے اور ( پھر ) اس کا اثر نہ جائے ( تو کیا حکم ہے ؟ )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 231'''</div>
ہم سے موسیٰ بن اسماعیل نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے عبدالواحد نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے عمرو بن میمون نے، وہ کہتے ہیں کہ میں نے اس کپڑے کے متعلق جس میں جنابت (ناپاکی) کا اثر آ گیا ہو، سلیمان بن یسار سے سنا وہ کہتے تھے کہ عائشہ رضی اللہ عنہا نے فرمایا کہ میں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے کپڑے سے منی کو دھو ڈالتی تھی پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نماز کے لیے باہر نکلتے اور دھونے کا نشان یعنی پانی کے دھبے کپڑے میں ہوتے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 232'''</div>
ہم سے عمرو بن خالد نے بیان کیا، کہا ہم سے زہیر نے، کہا ہم سے عمرو بن میمون بن مہران نے، انہوں نے سلیمان بن یسار سے، وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے روایت کرتے ہیں کہ وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے کپڑے سے منی کو دھو ڈالتی تھیں (وہ فرماتی ہیں کہ)پھر (کبھی) میں ایک دھبہ یا کئی دھبے دیکھتی تھی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">''' باب: اونٹ ، بکری اور چوپایوں کا پیشاب اور ان کے رہنے کی جگہ کے بارے میں'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> ابوموسیٰ اشعری رضی اللہ عنہ نے داربرید میں نماز پڑھی (حالانکہ وہاں گوبر تھا) اور ایک پہلو میں جنگل تھا۔ پھر انہوں نے کہا یہ جگہ اور وہ جگہ برابر ہیں۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 233'''</div>
ہم سے سلیمان بن حرب نے بیان کیا، انہوں نے حماد بن زید سے، وہ ایوب سے، وہ ابوقلابہ سے، وہ انس رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہ کچھ لوگ عکل یا عرینہ (قبیلوں) کے مدینہ میں آئے اور بیمار ہو گئے۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے انہیں لقاح میں جانے کا حکم دیا اور فرمایا کہ وہاں اونٹوں کا دودھ اور پیشاب پئیں۔ چنانچہ وہ لقاح چلے گئے اور جب اچھے ہو گئے تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے چرواہے کو قتل کر کے وہ جانوروں کو ہانک کر لے گئے۔ علی الصبح رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس (اس واقعہ کی) خبر آئی۔ تو آپ نے ان کے پیچھے آدمی دوڑائے۔ دن چڑھے وہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت میں پکڑ کر لائے گئے۔ آپ کے حکم کے مطابق ان کے ہاتھ پاؤں کاٹ دئیے گئے اور آنکھوں میں گرم سلاخیں پھیر دی گئیں اور (مدینہ کی) پتھریلی زمین میں ڈال دئیے گئے۔(پیاس کی شدت سے) وہ پانی مانگتے تھے مگر انہیں پانی نہیں دیا جاتا تھا۔ ابوقلابہ نے (ان کے جرم کی سنگینی ظاہر کرتے ہوئے) کہا کہ ان لوگوں نے چوری کی اور چرواہوں کو قتل کیا اور (آخر) ایمان سے پھر گئے اور اللہ اور اس کے رسول سے جنگ کی۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 234'''</div>
ہم سے آدم نے بیان کیا، کہا ہم سے شعبہ نے، کہا مجھے ابوالتیاح یزید بن حمید نے انس رضی اللہ عنہ سے خبر دی، وہ کہتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم مسجد کی تعمیر سے پہلے نماز بکریوں کے باڑے میں پڑھ لیا کرتے تھے۔ (معلوم ہوا کہ بکریوں وغیرہ کے باڑے میں بوقت ضرورت نماز پڑھی جا سکتی ہے)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">''' باب: ان نجاستوں کے بارے میں جو گھی اور پانی میں گر جائیں'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> زہری نے کہا کہ جب تک پانی کی بو، ذائقہ اور رنگ نہ بدلے، اس میں کچھ حرج نہیں اور حماد کہتے ہیں کہ (پانی میں) مردار پرندوں کے پر (پڑ جانے) سے کچھ حرج نہیں ہوتا۔ مردوں کی جیسے ہاتھی وغیرہ کی ہڈیاں اس کے بارے میں زہری کہتے ہیں کہ میں نے پہلے لوگوں کو علماء سلف میں سے ان کی کنگھیاں کرتے اور ان (کے برتنوں) میں تیل رکھتے ہوئے دیکھا ہے، وہ اس میں کچھ حرج نہیں سمجھتے تھے۔ ابن سیرین اور ابراہیم کہتے ہیں کہ ہاتھی کے دانت کی تجارت میں کچھ حرج نہیں۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 235'''</div>
ہم سے اسماعیل نے بیان کیا، انہوں نے کہا مجھ کو مالک نے ابن شہاب کے واسطے سے روایت کی، وہ عبیداللہ بن عبداللہ بن عتبہ بن مسعود سے، وہ عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما سے وہ ام المؤمنین میمونہ رضی اللہ عنہا سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے چوہے کے بارہ میں پوچھا گیا جو گھی میں گر گیا تھا۔ فرمایا اس کو نکال دو اور اس کے آس پاس (کے گھی) کو نکال پھینکو اور اپنا(باقی) گھی استعمال کرو۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 236'''</div>
ہم سے علی بن عبداللہ نے بیان کیا، کہا ہم سے معن نے، کہا ہم سے مالک نے ابن شہاب کے واسطے سے بیان کیا، وہ عبیداللہ ابن عبداللہ بن عتبہ بن مسعود سے، وہ ابن عباس رضی اللہ عنہما سے وہ میمونہ رضی اللہ عنہا سے نقل کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے چوہے کے بارے میں دریافت کیا گیا جو گھی میں گر گیا تھا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اس چوہے کو اور اس کے آس پاس کے گھی کو نکال کر پھینک دو۔ معن کہتے ہیں کہ مالک نے اتنی بار کہ میں گن نہیں سکتا (یہ حدیث) ابن عباس سے اور انہوں نے میمونہ رضی اللہ عنہا سے روایت کی ہے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 237'''</div>
ہم سے احمد بن محمد نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہمیں عبداللہ نے خبر دی، انہوں نے کہا مجھے معمر نے ہمام بن منبہ سے خبر دی اور وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں، وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا ہر زخم جو اللہ کی راہ میں مسلمان کو لگے وہ قیامت کے دن اسی حالت میں ہو گا جس طرح وہ لگا تھا۔ اس میں سے خون بہتا ہو گا۔ جس کا رنگ (تو) خون کا سا ہو گا اور خوشبو مشک کی سی ہو گی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ ٹھہرے ہوئے پانی میں پیشاب کرنا منع ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 238'''</div>
ہم سے ابوالیمان بیان کیا، کہا ہم کو شعیب نے خبر دی، کہا مجھے ابوالزناد نے خبر دی کہ ان سے عبدالرحمٰن بن ہرمزالاعرج نے بیان کیا، انہوں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے سنا، انہوں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے سنا، آپ صلی اللہ علیہ وسلم فرماتے تھے کہ ہم(لوگ) دنیا میں پچھلے زمانے میں آئے ہیں (مگر آخرت میں) سب سے آگے ہیں۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 239'''</div>
اور اسی سند سے (یہ بھی) فرمایا کہ تم میں سے کوئی ٹھہرے ہوئے پانی میں جو جاری نہ ہو پیشاب نہ کرے۔ پھر اسی میں غسل کرنے لگے؟
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: جب نمازی کی پشت پر ( اچانک ) کوئی نجاست یا مردار ڈال دیا جائے تو اس کی نماز فاسد نہیں ہوتی '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اور عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہما جب نماز پڑھتے وقت کپڑے میں خون لگا ہوا دیکھتے تو اس کو اتار ڈالتے اور نماز پڑھتے رہتے، ابن مسیب اور شعبی کہتے ہیں کہ جب کوئی شخص نماز پڑھے اور اس کے کپڑے پر نجاست یا جنابت لگی ہو، یا (بھول کر) قبلے کے علاوہ کسی اور طرف نماز پڑھی ہو یا تیمم کر کے نماز پڑھی ہو، پھر نماز ہی کے وقت میں پانی مل گیا ہو تو (اب) نماز نہ دہرائے۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 240'''</div>
ہم سے عبدان نے بیان کیا، کہا مجھے میرے باپ (عثمان) نے شعبہ سے خبر دی، انہوں نے ابواسحاق سے، انہوں نے عمرو بن میمون سے، انہوں نے عبداللہ سے وہ کہتے ہیں کہ ایک دفعہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کعبہ شریف میں سجدہ میں تھے۔ (ایک دوسری سند سے) ہم سے احمد بن عثمان نے بیان کیا، کہا ہم سے شریح بن مسلمہ نے، کہا ہم سے ابراہیم بن یوسف نے اپنے باپ کے واسطے سے بیان کیا، وہ ابواسحاق سے روایت کرتے ہیں۔ ان سے عمرو بن میمون نے بیان کیا کہ عبداللہ بن مسعود رضی اللہ عنہما نے ان سے حدیث بیان کی کہ ایک دفعہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کعبہ کے نزدیک نماز پڑھ رہے تھے اور ابوجہل اور اس کے ساتھی (بھی وہیں) بیٹھے ہوئے تھے تو ان میں سے ایک نے دوسرے سے کہا کہ تم میں سے کوئی شخص ہے جو قبیلے کی (جو) اونٹنی ذبح ہوئی ہے (اس کی) اوجھڑی اٹھا لائے اور(لا کر) جب محمد صلی اللہ علیہ وسلم سجدہ میں جائیں تو ان کی پیٹھ پر رکھ دے۔ یہ سن کر ان میں سے ایک سب سے زیادہ بدبخت (آدمی)اٹھا اور وہ اوجھڑی لے کر آیا اور دیکھتا رہا جب آپ نے سجدہ کیا تو اس نے اس اوجھڑی کو آپ کے دونوں کندھوں کے درمیان رکھ دیا(عبداللہ بن مسعود کہتے ہیں) میں یہ (سب کچھ) دیکھ رہا تھا مگر کچھ نہ کر سکتا تھا۔ کاش! (اس وقت) مجھے روکنے کی طاقت ہوتی۔ عبداللہ کہتے ہیں کہ وہ ہنسنے لگے اور (ہنسی کے مارے) لوٹ پوٹ ہونے لگے اور رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سجدہ میں تھے (بوجھ کی وجہ سے) اپنا سر نہیں اٹھا سکتے تھے۔ یہاں تک کہ فاطمہ رضی اللہ عنہا آئیں اور وہ بوجھ آپ کی پیٹھ سے اتار کر پھینکا، تب آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے سر اٹھایا پھر تین بار فرمایا۔ یا اللہ! تو قریش کو پکڑ لے، یہ (بات) ان کافروں پر بہت بھاری ہوئی کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے انہیں بددعا دی۔ عبداللہ کہتے ہیں کہ وہ سمجھتے تھے کہ اس شہر (مکہ) میں جو دعا کی جائے وہ ضرور قبول ہوتی ہے پھر آپ نے (ان میں سے)ہر ایک کا (جدا جدا) نام لیا کہ اے اللہ! ان ظالموں کو ضرور ہلاک کر دے۔ ابوجہل، عتبہ بن ربیعہ، شیبہ بن ربیعہ، ولید بن عتبہ، امیہ بن خلف اور عقبہ بن ابی معیط کو۔ ساتویں (آدمی) کا نام (بھی) لیا مگر مجھے یاد نہیں رہا۔ اس ذات کی قسم جس کے قبضے میں میری جان ہے کہ جن لوگوں کے (بددعا کرتے وقت) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے نام لیے تھے، میں نے ان کی (لاشوں) کو بدر کے کنویں میں پڑا ہوا دیکھا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: کپڑے میں تھوک اور رینٹ وغیرہ لگ جانے کے بارے میں '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">عروہ نے مسور اور مروان سے روایت کی ہے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم حدیبیہ کے زمانے میں نکلے (اس سلسلہ میں) انہوں نے پوری حدیث ذکر کی (اور پھر کہا) کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے جتنی مرتبہ بھی تھوکا وہ (تھوک) لوگوں کی ہتھیلی پر پڑا۔ پھر وہ لوگوں نے اپنے چہروں اور بدن پر مل لیا۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 241'''</div>
ہم سے محمد بن یوسف نے بیان کیا، کہا ہم سے سفیان نے حمید کے واسطے سے بیان کیا، وہ انس رضی اللہ عنہ سے روایت کرتے ہیں کہرسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے (ایک مرتبہ) اپنے کپڑے میں تھوکا۔ ابوعبداللہ (امام بخاری رحمہ اللہ) نے فرمایا کہ سعید بن ابی مریم نے اس حدیث کو طوالت کے ساتھ بیان کیا انہوں نے کہا ہم کو خبر دی یحییٰ بن ایوب نے، کہا مجھ سے حمید نے بیان کیا، کہا میں نے انس سے سنا، وہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: نبیذ سے اور کسی نشہ والی چیز سے وضو جائز نہیں '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> حسن بصری اور ابوالعالیہ نے اسے مکروہ کہا اور عطاء کہتے ہیں کہ نبیذ اور دودھ سے وضو کرنے کے مقابلے میں مجھے تیمم کرنا زیادہ پسند ہے۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 242'''</div>
ہم سے علی بن عبداللہ نے بیان کیا، کہا ہم سے سفیان نے، ان سے زہری نے ابوسلمہ کے واسطے سے بیان کیا، وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتی ہیں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ پینے کی ہر وہ چیز جو نشہ لانے والی ہو حرام ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: عورت کا اپنے باپ کے چہرے سے خون دھونا جائز ہے '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> ابوالعالیہ نے (اپنے لڑکوں سے) کہا کہ میرے پیروں پر مالش کرو کیونکہ وہ مریض ہو گئے۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 243'''</div>
ہم سے محمد نے بیان کیا، کہا ہم سے سفیان بن عیینہ نے ابن ابی حازم کے واسطے سے نقل کیا، انہوں نے سہل بن سعد الساعدی سے سنا کہ لوگوں نے ان سے پوچھا، اور (میں اس وقت سہل کے اتنا قریب تھا کہ) میرے اور ان کے درمیان کوئی دوسرا حائل نہ تھا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے (احد کے) زخم کا علاج کس دوا سے کیا گیا تھا۔ انہوں نے کہا کہ اس بات کا جاننے والا (اب) مجھ سے زیادہ کوئی نہیں رہا۔ علی رضی اللہ عنہ اپنی ڈھال میں پانی لاتے اور فاطمہ رضی اللہ عنہا آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے منہ سے خون دھوتیں پھر ایک بوریا کا ٹکڑا جلایا گیا اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے زخم میں بھر دیا گیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: مسواک کرنے کا بیان '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> ابن عباس رضی اللہ عنہما نے فرمایا کہ میں نے رات رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے پاس گزاری تو (میں نے دیکھا کہ) آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے مسواک کی۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 244'''</div>
ہم سے ابوالنعمان نے بیان کیا، کہا ہم سے حماد بن زید نے غیلان بن جریر کے واسطے سے نقل کیا، وہ ابوبردہ سے وہ اپنے باپ سے نقل کرتے ہیں کہ میں (ایک مرتبہ) رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت میں حاضر ہوا تو میں نے آپ کو اپنے ہاتھ سے مسواک کرتے ہوئے پایا اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے منہ سے اع اع کی آواز نکل رہی تھی اور مسواک آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے منہ میں تھی جس طرح آپ صلی اللہ علیہ وسلم قے کر رہے ہوں۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 245'''</div>
ہم سے عثمان بن ابی شیبہ نے بیان کیا، کہا ہم سے جریر نے منصور کے واسطے سے، وہ ابووائل سے، وہ حذیفہ سے روایت کرتے ہیں کہرسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم جب رات کو اٹھتے تو اپنے منہ کو مسواک سے صاف کرتے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: بڑے آدمی کو مسواک دینا ( ادب کا تقاضا ہے )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 246'''</div>
عفان نے کہا کہ ہم سے صخر بن جویریہ نے نافع کے واسطے سے بیان کیا، وہ ابن عمر رضی اللہ عنہما سے نقل کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ میں نے دیکھا کہ (خواب میں) مسواک کر رہا ہوں تو میرے پاس دو آدمی آئے۔ ایک ان میں سے دوسرے سے بڑا تھا، تو میں نے چھوٹے کو مسواک دے دی پھر مجھ سے کہا گیا کہ بڑے کو دو۔ تب میں نے ان میں سے بڑے کو دی۔ ابوعبداللہ(امام بخاری رحمہ اللہ) کہتے ہیں کہ اس حدیث کو نعیم نے ابن المبارک سے، وہ اسامہ سے، وہ نافع سے، انہوں نے ابن عمر رضی اللہ عنہما سے مختصر طور پر روایت کیا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: رات کو وضو کر کے سونے والے کی فضیلت کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 247'''</div>
ہم سے محمد بن مقاتل نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم کو عبداللہ نے خبر دی، انہوں نے کہا ہمیں سفیان نے منصور کے واسطے سے خبر دی، انہوں نے سعد بن عبیدہ سے، وہ براء بن عازب رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں، وہ کہتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جب تم اپنے بستر پر لیٹنے آؤ تو اس طرح وضو کرو جس طرح نماز کے لیے کرتے ہو۔ پھر داہنی کروٹ پر لیٹ کر یوں کہو«اللهم أسلمت وجهي إليك، وفوضت أمري إليك، وألجأت ظهري إليك، رغبة ورهبة إليك، لا ملجأ ولا منجا منك إلا إليك، اللهم آمنت بكتابك الذي أنزلت، وبنبيك الذي أرسلت» اے اللہ! میں نے اپنا چہرہ تیری طرف جھکا دیا۔ اپنا معاملہ تیرے ہی سپرد کر دیا۔ میں نے تیرے ثواب کی توقع اور تیرے عذاب کے ڈر سے تجھے ہی پشت پناہ بنا لیا۔ تیرے سوا کہیں پناہ اور نجات کی جگہ نہیں۔ اے اللہ! جو کتاب تو نے نازل کی میں اس پر ایمان لایا۔ جو نبی تو نے بھیجا میں اس پر ایمان لایا۔ تو اگر اس حالت میں اسی رات مر گیا تو فطرت پر مرے گا اور اس دعا کو سب باتوں کے اخیر میں پڑھ۔ براء رضی اللہ عنہ کہتے ہیں کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے سامنے اس دعا کو دوبارہ پڑھا۔ جب میں «اللهم آمنت بكتابك الذي أنزلت» پر پہنچا تو میں نے«ورسولك» (کا لفظ) کہہ دیا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا نہیں (یوں کہو) «ونبيك الذي أرسلت» ۔
<center> '''صحیح بخاری''' </center>
</div>
qu9gpwc6i0uw799f91zg5v9zfbbdqzi
کتاب غسل کے احکام و مسائل
0
381158
1178848
1120827
2025-07-05T05:09:27Z
Saddam19
860129
1178848
wikitext
text/x-wiki
<div align="right" dir="rtl">
{{header
| title = [[صحیح بخاری]]
| author = محمد بن اسماعیل بخاری
| translator =
| section =
| previous =
| previous2 =
| next =
| next2 =
| year =
| notes =
| categories = Urdu
| portal =
}}
{| style="border: 2px solid #4CAF50; background-color: #F9FFF9; padding: 10px; width: 100%; margin: auto; border-radius: 10px;"
| style="padding: 10px; font-size: 120%;" |
<div style="background: linear-gradient(135deg, #e6f7ff 0%, #f0f8ff 100%);
border: 3px solid #4a86e8;
border-radius: 15px;
padding: 25px;
box-shadow: 0 4px 12px rgba(0,0,0,0.1);
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
text-align: justify;
font-size: 18px;
line-height: 1.8;
color: #1a237e;">
<center>
<div style="font-size: 28px;
color: #0d47a1;
text-shadow: 2px 2px 4px rgba(0,0,0,0.1);
margin-bottom: 20px;
border-bottom: 2px dashed #4a86e8;
padding-bottom: 10px;
width: 80%;">
[[File:Basmala.svg|center|350px]]
'''❀)ㅡㅡㅡ✧کتاب غسل کے احکام و مسائل✧ㅡㅡㅡ(❀
'''
</div>
</center>
<div style="background-color: rgba(255,255,255,0.7);
padding: 20px;
border-radius: 10px;
border-left: 5px solid #4a86e8;">
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اگر جنبی ہو جاؤ تو خوب اچھی طرح پاکی حاصل کرو اور اگر تم بیمار ہو یا سفر میں یا کوئی تم میں پاخانہ سے آئے یا تم نے اپنی بیویوں سے جماع کیا ہو پھر تم پانی نہ پاؤ تو پاک مٹی کا قصد کرو اور اپنے منہ اور ہاتھ پر اسے مل لو ۔ اللہ نہیں چاہتا کہ تم پر تنگی کرے لیکن چاہتا ہے کہ تم کو پاک کرے اور پوری کرے اپنی نعمت تم پر تاکہ تم اس کا شکر کرو ۔ ( سورۃ المائدہ : 6 ) اور اللہ کا دوسرا فرمان ہے کہ اے ایمان والو نزدیک نہ جاؤ نماز کے جس وقت کہ تم نشہ میں ہو ۔ یہاں تک کہ سمجھنے لگو جو کہتے ہو اور نہ اس وقت کہ غسل کی حاجت ہو مگر حالت سفر میں یہاں تک کہ غسل کر لو اور اگر تم مریض ہو یا سفر میں یا آئے تم میں سے کوئی قضائے+حاجت سے یا تم پاس گئے ہو عورتوں کے ، پھر نہ پاؤ تم پانی تو ارادہ کرو پاک مٹی کا ، پس ملو اپنے منہ کو اور ہاتھوں کو ، بیشک اللہ معاف کرنے والا اور بخشنے والا ہے ۔ ( سورۃ النساء : 43 ) </div>
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ غسل سے پہلے وضو کر لینا چاہیے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 248'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہمیں مالک نے ہشام سے خبر دی، وہ اپنے والد سے، وہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کی زوجہ مطہرہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے روایت کرتے ہیں کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم جب غسل فرماتے تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم پہلے اپنے دونوں ہاتھ دھوتے پھر اسی طرح وضو کرتے جیسا نماز کے لیے آپ صلی اللہ علیہ وسلم وضو کیا کرتے تھے۔ پھر پانی میں اپنی انگلیاں داخل فرماتے اور ان سے بالوں کی جڑوں کا خلال کرتے۔ پھر اپنے ہاتھوں سے تین چلو سر پر ڈالتے پھر تمام بدن پر پانی بہا لیتے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 249'''</div>
ہم سے محمد بن یوسف نے حدیث بیان کی، انہوں نے کہا کہ ہم سے سفیان نے بیان کیا اعمش سے روایت کر کے، وہ سالم ابن ابی الجعد سے، وہ کریب سے، وہ ابن عباس رضی اللہ عنہما سے، وہ میمونہ رضی اللہ عنہا نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کی زوجہ مطہرہ سے روایت کرتے ہیں، انہوں نے بتلایا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے نماز کے وضو کی طرح ایک مرتبہ وضو کیا، البتہ پاؤں نہیں دھوئے۔ پھر اپنی شرمگاہ کو دھویا اور جہاں کہیں بھی نجاست لگ گئی تھی، اس کو دھویا۔ پھر اپنے اوپر پانی بہا لیا۔ پھر پہلی جگہ سے ہٹ کر اپنے دونوں پاؤں کو دھویا۔ آپ کا غسل جنابت اسی طرح ہوا کرتا تھا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ مرد کا اپنی بیوی کے ساتھ غسل کرنا درست ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 250'''</div>
ہم سے آدم بن ابی ایاس نے حدیث بیان کی، انہوں نے کہا کہ ہم سے ابن ابی ذئب نے حدیث بیان کی۔ انہوں نے زہری سے، انہوں نے عروہ سے، انہوں نے عائشہ رضی اللہ عنہا سے کہ آپ نے بتلایا کہ میں اور نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم ایک ہی برتن میں غسل کیا کرتے تھے اس برتن کو فرق کہا جاتا تھا۔ (نوٹ: فرق کے اندر 6.298 کلو گرام ہوتا ہے۔)
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ ایک صاع یا اسی طرح کسی چیز کے وزن بھر پانی سے غسل کرنا چاہیے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 251'''</div>
ہم سے عبداللہ بن محمد نے حدیث بیان کی، انہوں نے کہا کہ ہم سے عبدالصمد نے، انہوں نے کہا ہم سے شعبہ نے، انہوں نے کہا ہم سے ابوبکر بن حفص نے، انہوں نے کہا کہ میں نے ابوسلمہ سے یہ حدیث سنی کہ میں (ابوسلمہ) اور عائشہ رضی اللہ عنہا کے بھائی عائشہ رضی اللہ عنہا کی خدمت میں گئے۔ ان کے بھائی نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے غسل کے بارے میں سوال کیا۔ تو آپ نے صاع جیسا ایک برتن منگوایا۔ پھر غسل کیا اور اپنے اوپر پانی بہایا۔ اس وقت ہمارے درمیان اور ان کے درمیان پردہ حائل تھا۔ ابوعبداللہ (امام بخاری رحمہ اللہ) کہتے ہیں کہ یزید بن ہارون، بہز اور جدی نے شعبہ سے قدر صاع کے الفاظ روایت کئے ہیں۔ (نوٹ: صاع کے اندر 2.488 کلو گرام ہوتا ہے۔)
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 252'''</div>
ہم سے عبداللہ بن محمد نے حدیث بیان کی، انہوں نے کہا کہ ہم سے یحییٰ بن آدم نے حدیث بیان کی، انہوں نے کہا ہم سے زہیر نے ابواسحاق کے واسطے سے، انہوں نے کہا ہم سے ابوجعفر (محمد باقر) نے بیان کیا کہ وہ اور ان کے والد (جناب زین العابدین) جابر بن عبداللہ رضی اللہ عنہ کے پاس تھے اور کچھ اور لوگ بھی بیٹھے ہوئے تھے۔ ان لوگوں نے آپ سے غسل کے بارے میں پوچھا تو آپ نے فرمایا کہ ایک صاع کافی ہے۔ اس پر ایک شخص بولا یہ مجھے تو کافی نہ ہو گا۔ جابر رضی اللہ عنہ نے فرمایا کہ یہ ان کے لیے کافی ہوتا تھا جن کے بال تم سے زیادہ تھے اور جو تم سے بہتر تھے (یعنی رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم ) پھر جابر رضی اللہ عنہ نے صرف ایک کپڑا پہن کر ہمیں نماز پڑھائی۔ (نوٹ: صاع کے اندر 2.488 کلو گرام ہوتا ہے۔)
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 253'''</div>
ہم سے ابونعیم نے روایت کی، انہوں نے کہا کہ ہم سے سفیان بن عیینہ نے عمرو کے واسطہ سے بیان کیا، وہ جابر بن زید سے، وہ عبداللہ بن عباس سے کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم اور میمونہ رضی اللہ عنہا ایک برتن میں غسل کر لیتے تھے۔ ابوعبداللہ (امام بخاری رحمہ اللہ)فرماتے ہیں کہ ابن عیینہ اخیر عمر میں اس حدیث کو یوں روایت کرتے تھے ابن عباس رضی اللہ عنہما سے انہوں نے میمونہ رضی اللہ عنہا سے اور صحیح وہی روایت ہے جو ابونعیم نے کی ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس کے بارے میں جو اپنے سر پر تین مرتبہ پانی بہائے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 254'''</div>
ابونعیم نے ہم سے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ ہم سے زہیر نے روایت کی ابواسحاق سے، انہوں نے کہا کہ ہم سے جبیر بن مطعم رضی اللہ عنہ نے روایت کی۔ انہوں نے کہا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا میں تو اپنے سر پر تین مرتبہ پانی بہاتا ہوں اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنے دونوں ہاتھوں سے اشارہ کیا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 255'''</div>
محمد بن بشار نے ہم سے حدیث بیان کی، انہوں نے کہا ہم سے غندر نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ ہم سے شعبہ نے بیان کیا، مخول بن راشد کے واسطے سے، وہ محمد ابن علی سے، وہ جابر بن عبداللہ رضی اللہ عنہما سے، انہوں نے فرمایا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم اپنے سر پر تین مرتبہ پانی بہاتے تھے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 256'''</div>
ہم سے ابونعیم (فضل بن دکین) نے بیان کیا، کہا کہ ہم سے معمر بن یحییٰ بن سام نے روایت کیا، کہا کہ ہم سے ابوجعفر (محمد باقر) نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ ہم سے جابر نے بیان کیا کہ میرے پاس تمہارے چچا کے بیٹے (ان کی مراد حسن بن محمد ابن حنفیہ سے تھی)آئے۔ انہوں نے پوچھا کہ جنابت کے غسل کا کیا طریقہ ہے؟ میں نے کہا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم تین چلو پانی لیتے اور ان کو اپنے سر پر بہاتے تھے۔ پھر اپنے تمام بدن پر پانی بہاتے تھے۔ حسن نے اس پر کہا کہ میں تو بہت بالوں والا آدمی ہوں۔ میں نے جواب دیا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے بال تم سے زیادہ تھے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بیان میں کہ صرف ایک مرتبہ بدن پر پانی ڈال کر اگر غسل کیا جائے تو کافی ہو گا'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 257'''</div>
ہم سے موسیٰ بن اسماعیل نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے عبدالواحد نے اعمش کے واسطے سے بیان کیا، انہوں نے سالم بن ابی الجعد سے، انہوں نے کریب سے، انہوں نے عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما سے، آپ نے فرمایا کہ ام المؤمنین میمونہ رضی اللہ عنہا نے فرمایا کہ میں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے لیے غسل کا پانی رکھا تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنے ہاتھ دو مرتبہ یا تین مرتبہ دھوئے۔ پھر پانی اپنے بائیں ہاتھ میں لے کر اپنی شرمگاہ کو دھویا۔ پھر زمین پر ہاتھ رگڑا۔ اس کے بعد کلی کی اور ناک میں پانی ڈالا اور اپنے چہرے اور ہاتھوں کو دھویا۔ پھر اپنے سارے بدن پر پانی بہا لیا اور اپنی جگہ سے ہٹ کر دونوں پاؤں دھوئے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">''باب: اس بارے میں کہ جس نے حلاب سے یا خوشبو لگا کر غسل کیا تو اس کا بھی غسل ہو گیا''''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 258'''</div>
محمد بن مثنیٰ نے ہم سے بیان کیا، کہا کہ ہم سے ابوعاصم (ضحاک بن مخلد) نے بیان کیا، وہ حنظلہ بن ابی سفیان سے، وہ قاسم بن محمد سے، وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے۔ آپ نے فرمایا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم جب غسل جنابت کرنا چاہتے تو حلاب کی طرح ایک چیز منگاتے۔ پھر (پانی کا چلو) اپنے ہاتھ میں لیتے اور سر کے داہنے حصے سے غسل کی ابتداء کرتے۔ پھر بائیں حصہ کا غسل کرتے۔ پھر اپنے دونوں ہاتھوں کو سر کے بیچ میں لگاتے تھے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''چاہیے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 259'''</div>
ہم سے عمر بن حفص بن غیاث نے بیان کیا، کہا کہ ہم سے میرے والد نے بیان کیا، کہا کہ ہم سے اعمش نے، کہا مجھ سے سالم نے کریب کے واسطہ سے، وہ ابن عباس رضی اللہ عنہما سے روایت کرتے ہیں، کہا ہم سے میمونہ نے بیان فرمایا کہ میں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے لیے غسل کا پانی رکھا۔ تو پہلے آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے پانی کو دائیں ہاتھ سے بائیں پر گرایا۔ اس طرح اپنے دونوں ہاتھوں کو دھویا۔ پھر اپنی شرمگاہ کو دھویا۔ پھر اپنے ہاتھ کو زمین پر رگڑ کر اسے مٹی سے ملا اور دھویا۔ پھر کلی کی اور ناک میں پانی ڈالا۔ پھر اپنے چہرہ کو دھویا اور اپنے سر پر پانی بہایا۔ پھر ایک طرف ہو کر دونوں پاؤں دھوئے۔ پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم کو رومال دیا گیا۔ لیکن آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اس سے پانی کو خشک نہیں کیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ ( گندگی پاک کرنے کے بعد ) ہاتھ مٹی سے ملنا تاکہ وہ خوب صاف ہو جائیں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 260'''</div>
ہم سے عبداللہ بن زبیر حمیدی نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے سفیان نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ ہم سے اعمش نے بیان کیا سالم بن ابی الجعد کے واسطہ سے، انہوں نے کریب سے، انہوں نے عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما سے، انہوں نے میمونہ رضی اللہ عنہا سے کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے غسل جنابت کیا تو پہلے اپنی شرمگاہ کو اپنے ہاتھ سے دھویا۔ پھر ہاتھ کو دیوار پر رگڑ کر دھویا۔ پھر نماز کی طرح وضو کیا اور جب آپ صلی اللہ علیہ وسلم اپنے غسل سے فارغ ہو گئے تو دونوں پاؤں دھوئے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">''' باب: کیا جنبی اپنے ہاتھوں کو دھونے سے پہلے برتن میں ڈال سکتا ہے ؟ جب کہ جنابت کے سوا ہاتھ میں کوئی گندگی نہیں لگی ہوئی ہو'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> ابن عمر اور براء بن عازب رضی اللہ عنہم نے ہاتھ دھونے سے پہلے غسل کے پانی میں اپنا ہاتھ ڈالا تھا۔ اور ابن عمر اور ابن عباس رضی اللہ عنہم اس پانی سے غسل میں کوئی مضائقہ نہیں سمجھتے تھے جس میں غسل جنابت کا پانی ٹپک کر گر گیا ہو۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 261'''</div>
ہم سے عبداللہ بن مسلمہ نے بیان کیا، کہا ہم سے افلح بن حمید نے بیان کیا قاسم سے، وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے، آپ نے فرمایا کہ میں اور نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم ایک برتن میں اس طرح غسل کرتے تھے کہ ہمارے ہاتھ باری باری اس میں پڑتے تھے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 262'''</div>
ہم سے مسدد نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے حماد نے ہشام کے واسطے سے بیان کیا، وہ اپنے والد سے، وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے، آپ نے فرمایا کہ جب رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم غسل جنابت فرماتے تو (پہلے) اپنا ہاتھ دھوتے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 263'''</div>
ہم سے ابوالولید نے بیان کیا۔ کہا ہم سے شعبہ نے ابوبکر بن حفص کے واسطے سے بیان کیا، وہ عروہ سے، وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے، انہوں نے کہا کہ میں اور نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم (دونوں مل کر) ایک ہی برتن میں غسل جنابت کرتے تھے۔ اور شعبہ نے عبدالرحمٰن بن قاسم سے، انہوں نے اپنے والد (قاسم بن محمد بن ابی بکر رضی اللہ عنہ) سے وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے۔ اسی طرح روایت کرتے ہیں۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 264'''</div>
ہم سے ابوالولید نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے شعبہ نے عبداللہ بن عبداللہ بن جبیر سے انہوں نے کہا کہ میں نے انس بن مالک سے سنا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم اور آپ کی کوئی زوجہ مطہرہ ایک برتن میں غسل کرتے تھے۔ اس حدیث میں مسلم بن ابراہیم اور وہب بن جریر کی روایت میں شعبہ سے «من الجنابة» کا لفظ (زیادہ) ہے۔ (یعنی یہ جنابت کا غسل ہوتا تھا)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بیان میں کہ غسل اور وضو کے درمیان فصل کرنا بھی جائز ہے '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> ابن عمر رضی اللہ عنہما سے منقول ہے کہ انہوں نے اپنے قدموں کو وضو کردہ اعضاء کے خشک ہونے کے بعد دھویا۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 265'''</div>
ہم سے محمد بن محبوب نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے عبدالواحد بن زیاد نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے اعمش نے سالم بن ابی الجعد کے واسطے سے بیان کیا، انہوں نے کریب مولیٰ ابن عباس سے، انہوں نے عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما سے کہ میمونہ رضی اللہ عنہا نے کہا کہ میں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے لیے غسل کا پانی رکھا۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے پہلے پانی اپنے ہاتھوں پر گرا کر انہیں دو یا تین بار دھویا۔ پھر اپنے داہنے ہاتھ سے بائیں پر گرا کر اپنی شرمگاہوں کو دھویا۔ پھر ہاتھ کو زمین پر رگڑا۔ پھر کلی کی اور ناک میں پانی ڈالا پھر اپنے چہرے اور ہاتھوں کو دھویا۔ پھر اپنے سر کو تین مرتبہ دھویا، پھر اپنے سارے بدن پر پانی بہایا، پھر آپ اپنی غسل کی جگہ سے الگ ہو گئے۔ پھر اپنے قدموں کو دھویا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس شخص سے متعلق جس نے غسل میں اپنے داہنے ہاتھ سے بائیں ہاتھ پر پانی گرایا'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 266'''</div>
ہم سے موسیٰ بن اسماعیل نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے ابوعوانہ نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے اعمش نے سالم بن ابی الجعد کے واسطہ سے بیان کیا، وہ ابن عباس رضی اللہ عنہما کے مولیٰ کریب سے، انہوں نے ابن عباس رضی اللہ عنہما سے، انہوں نے میمونہ بنت حارث رضی اللہ عنہا سے، انہوں نے کہا کہ میں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے لیے (غسل کا) پانی رکھا اور پردہ کر دیا، آپ نے(پہلے غسل میں) اپنے ہاتھ پر پانی ڈالا اور اسے ایک یا دو بار دھویا۔ سلیمان اعمش کہتے ہیں کہ مجھے یاد نہیں راوی (سالم بن ابی الجعد) نے تیسری بار کا بھی ذکر کیا یا نہیں۔ پھر داہنے ہاتھ سے بائیں پر پانی ڈالا۔ اور شرمگاہ دھوئی، پھر اپنے ہاتھ کو زمین پر یا دیوار پر رگڑا۔ پھر کلی کی اور ناک میں پانی ڈالا اور چہرے اور ہاتھوں کو دھویا۔ اور سر کو دھویا۔ پھر سارے بدن پر پانی بہایا۔ پھر ایک طرف سرک کر دونوں پاؤں دھوئے۔ بعد میں میں نے ایک کپڑا دیا تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنے ہاتھ سے اشارہ کیا اس طرح کہ اسے ہٹاؤ اور آپ نے اس کپڑے کا ارادہ نہیں فرمایا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: جس نے جماع کیا اور پھر دوبارہ کیا اور جس نے اپنی کئی بیویوں سے ہمبستر ہو کر ایک ہی غسل کیا اس کا بیان'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 267'''</div>
ہم سے محمد بن بشار نے حدیث بیان کی، کہا ہم سے ابن ابی عدی اور یحییٰ بن سعید نے شعبہ سے، وہ ابراہیم بن محمد بن منتشر سے، وہ اپنے والد سے، انہوں نے کہا کہ میں نے عائشہ رضی اللہ عنہا کے سامنے اس مسئلہ کا ذکر کیا۔ تو آپ نے فرمایا، اللہ ابوعبدالرحمٰن پر رحم فرمائے میں نے تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو خوشبو لگائی پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم اپنی تمام ازواج (مطہرات) کے پاس تشریف لے گئے اور صبح کو احرام اس حالت میں باندھا کہ خوشبو سے بدن مہک رہا تھا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 268'''</div>
ہم سے محمد بن بشار نے بیان کیا۔ انہوں نے کہا ہم سے معاذ بن ہشام نے بیان کیا، انہوں نے کہا مجھ سے میرے والد نے قتادہ کے واسطہ سے، کہا ہم سے انس بن مالک نے کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم دن اور رات کے ایک ہی وقت میں اپنی تمام ازواج مطہرات کے پاس گئے اور یہ گیارہ تھیں۔ (نو منکوحہ اور دو لونڈیاں) راوی نے کہا، میں نے انس سے پوچھا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم اس کی طاقت رکھتے تھے۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ ہم آپس میں کہا کرتے تھے کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم کو تیس مردوں کے برابر طاقت دی گئی ہے اور سعید نے کہا قتادہ کے واسطہ سے کہ ہم کہتے تھے کہ انس نے ان سے نو ازواج کا ذکر کیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ مذی کا دھونا اور اس کی وجہ سے وضو کرنا ضروری ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 269'''</div>
ہم سے ابوالولید نے بیان کیا، کہا ہم سے زائدہ نے ابوحصین کے واسطہ سے، انہوں نے ابوعبدالرحمٰن سے، انہوں نے علی رضی اللہ عنہ سے، آپ نے فرمایا کہ مجھے مذی بکثرت آتی تھی، چونکہ میرے گھر میں نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کی صاحبزادی (فاطمۃالزہراء رضی اللہ عنہا) تھیں۔ اس لیے میں نے ایک شخص (مقداد بن اسود اپنے شاگرد) سے کہا کہ وہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم سے اس کے متعلق مسئلہ معلوم کریں انہوں نے پوچھا تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ وضو کر اور شرمگاہ کو دھو (یہی کافی ہے)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ جس نے خوشبو لگائی پھر غسل کیا اور خوشبو کا اثر اب بھی باقی رہا'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 270'''</div>
ہم سے ابوالنعمان نے بیان کیا، کہا ہم سے ابوعوانہ نے ابراہیم بن محمد بن منتشر سے، وہ اپنے والد سے، کہا میں نے عائشہ رضی اللہ عنہا سے پوچھا اور ان سے ابن عمر رضی اللہ عنہما کے اس قول کا ذکر کیا کہ میں اسے گوارا نہیں کر سکتا کہ میں احرام باندھوں اور خوشبو میرے جسم سے مہک رہی ہو۔ تو عائشہ رضی اللہ عنہا نے فرمایا، میں نے خود نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کو خوشبو لگائی۔ پھر آپ اپنی تمام ازواج کے پاس گئے اور اس کے بعد احرام باندھا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 271'''</div>
ہم سے آدم بن ابی ایاس نے بیان کیا، کہا ہم سے شعبہ نے حدیث بیان کی، کہا ہم سے حکم نے ابراہیم کے واسطہ سے، وہ اسود سے، وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے، آپ نے فرمایا گویا کہ میں نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کی مانگ میں خوشبو کی چمک دیکھ رہی ہوں اس حال میں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم احرام باندھے ہوئے ہیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: بالوں کا خلال کرنا اور جب یقین ہو جائے کہ کھال تر ہو گئی تو اس پر پانی بہا دینا ( جائز ہے )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 272'''</div>
ہم سے عبدان نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے عبداللہ نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے ہشام بن عروہ نے بیان کیا، انہوں نے اپنے والد کے حوالہ سے کہ ام المؤمنین عائشہ صدیقہ رضی اللہ عنہا نے فرمایا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم جنابت کا غسل کرتے تو پہلے اپنے ہاتھوں کو دھوتے اور نماز کی طرح وضو کرتے۔ پھر غسل کرتے۔ پھر اپنے ہاتھوں سے بالوں کا خلال کرتے اور جب یقین کر لیتے کہ جسم تر ہو گیا ہے۔ تو تین مرتبہ اس پر پانی بہاتے، پھر تمام بدن کا غسل کرتے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 273'''</div>
اور عائشہ رضی اللہ عنہا نے فرمایا کہ میں اور رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم ایک برتن میں غسل کرتے تھے۔ ہم دونوں اس سے چلو بھربھر کر پانی لیتے تھے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ جس نے جنابت میں وضو کیا پھر اپنے تمام بدن کو دھویا ، لیکن وضو کے اعضاء کو دوبارہ نہیں دھویا'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 274'''</div>
ہم سے یوسف بن عیسیٰ نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے فضل بن موسیٰ نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے اعمش نے بیان کیا انہوں نے سالم کے واسطہ سے، انہوں نے کریب مولیٰ ابن عباس سے، انہوں نے عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما سے بیان کیا، انہوں نے ام المؤمنین میمونہ رضی اللہ عنہا سے روایت کیا، انہوں نے فرمایا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے غسل جنابت کے لیے پانی رکھا پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے پہلے دو یا تین مرتبہ اپنے دائیں ہاتھ سے بائیں ہاتھ پر پانی ڈالا۔ پھر شرمگاہ دھوئی۔ پھر ہاتھ کو زمین پر یا دیوار پر دو یا تین بار رگڑا۔ پھر کلی کی اور ناک میں پانی ڈالا اور اپنے چہرے اور بازوؤں کو دھویا۔ پھر سر پر پانی بہایا اور سارے بدن کا غسل کیا۔ پھر اپنی جگہ سے سرک کر پاؤں دھوئے۔ میمونہ رضی اللہ عنہا نے فرمایا کہ میں ایک کپڑا لائی تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اسے نہیں لیا اور ہاتھوں ہی سے پانی جھاڑنے لگے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''اب: جب کوئی شخص مسجد میں ہو اور اسے یاد آئے کہ مجھ کو نہانے کی حاجت ہے تو اسی طرح نکل جائے اور تیمم نہ کرے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 275'''</div>
ہم سے عبداللہ بن محمد مسندی نے بیان کیا، کہا ہم سے عثمان بن عمر نے بیان کیا، کہا ہم کو یونس نے خبر دی زہری کے واسطے سے، وہ ابوسلمہ سے، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے کہ نماز کی تکبیر ہوئی اور صفیں برابر ہو گئیں، لوگ کھڑے تھے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم اپنے حجرے سے ہماری طرف تشریف لائے۔ جب آپ صلی اللہ علیہ وسلم مصلے پر کھڑے ہو چکے تو یاد آیا کہ آپ جنبی ہیں۔ پس آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے ہم سے فرمایا کہ اپنی جگہ کھڑے رہو اور آپ واپس چلے گئے۔ پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے غسل کیا اور واپس ہماری طرف تشریف لائے تو سر سے پانی کے قطرے ٹپک رہے تھے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے نماز کے لیے تکبیر کہی اور ہم نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ نماز ادا کی۔ عثمان بن عمر سے اس روایت کی متابعت کی ہے عبدالاعلیٰ نے معمر سے اور وہ زہری سے۔ اور اوزاعی نے بھی زہری سے اس حدیث کو روایت کیا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ غسل جنابت کے بعد ہاتھوں سے پانی جھاڑ لینا ( سنت نبوی ہے )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 276'''</div>
ہم سے عبدان نے بیان کیا، کہا ہم سے ابوحمزہ (محمد بن میمون) نے، کہا میں نے اعمش سے سنا، انہوں نے سالم بن ابی الجعد سے، انہوں نے کریب سے، انہوں نے ابن عباس سے، آپ نے کہا کہ میمونہ رضی اللہ عنہا نے فرمایا کہ میں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے لیے غسل کا پانی رکھا اور ایک کپڑے سے پردہ کر دیا۔ پہلے آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنے دونوں ہاتھوں پر پانی ڈالا اور انہیں دھویا۔ پھر اپنے داہنے ہاتھ سے بائیں ہاتھ میں پانی لیا اور شرمگاہ دھوئی۔ پھر ہاتھ کو زمین پر مارا اور دھویا۔ پھر کلی کی اور ناک میں پانی ڈالا اور چہرے اور بازو دھوئے۔ پھر سر پر پانی بہایا اور سارے بدن کا غسل کیا۔ اس کے بعد آپ صلی اللہ علیہ وسلم مقام غسل سے ایک طرف ہو گئے۔ پھر دونوں پاؤں دھوئے۔ اس کے بعد میں نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کو ایک کپڑا دینا چاہا۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اسے نہیں لیا اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم ہاتھوں سے پانی جھاڑنے لگے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس شخص کے متعلق جس نے اپنے سر کے داہنے حصے سے غسل کیا'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 277'''</div>
ہم سے خلاد بن یحییٰ نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ ہم سے ابراہیم بن نافع نے بیان کیا، انہوں نے حسن بن مسلم سے روایت کی، وہ صفیہ بنت شیبہ سے، وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے، آپ نے فرمایا کہ ہم ازواج (مطہرات) میں سے کسی کو اگر جنابت لاحق ہوتی تو وہ ہاتھوں میں پانی لے کر سر پر تین مرتبہ ڈالتیں۔ پھر ہاتھ میں پانی لے کر سر کے داہنے حصے کا غسل کرتیں اور دوسرے ہاتھ سے بائیں حصے کا غسل کرتیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">''' باب: اس شخص کے بارے میں جس نے تنہائی میں ننگے ہو کر غسل کیا اور جس نے کپڑا باندھ کر غسل کیا اور کپڑا باندھ کر غسل کرنا افضل ہے'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اور بہز بن حکیم نے اپنے والد سے، انہوں نے بہز کے دادا (معاویہ بن حیدہ) سے وہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، اللہ لوگوں کے مقابلے میں زیادہ مستحق ہے کہ اس سے شرم کی جائے۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 278'''</div>
ہم سے اسحاق بن نصر نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے عبدالرزاق نے بیان کیا، انہوں نے معمر سے، انہوں نے ہمام بن منبہ سے، انہوں نے ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے، انہوں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا بنی اسرائیل ننگے ہو کر اس طرح نہاتے تھے کہ ایک شخص دوسرے کو دیکھتا لیکن موسیٰ علیہ السلام تنہا پردہ سے غسل فرماتے۔ اس پر انہوں نے کہا کہ بخدا موسیٰ کو ہمارے ساتھ غسل کرنے میں صرف یہ چیز مانع ہے کہ آپ کے خصیے بڑھے ہوئے ہیں۔ ایک مرتبہ موسیٰ علیہ السلام غسل کرنے لگے اور آپ نے کپڑوں کو ایک پتھر پر رکھ دیا۔ اتنے میں پتھر کپڑوں کو لے کر بھاگا اور موسیٰ علیہ السلام بھی اس کے پیچھے بڑی تیزی سے دوڑے۔ آپ کہتے جاتے تھے۔ اے پتھر! میرا کپڑا دے۔ اے پتھر! میرا کپڑا دے۔ اس عرصہ میں بنی اسرائیل نے موسیٰ علیہ السلام کو ننگا دیکھ لیا اور کہنے لگے کہ بخدا موسیٰ کو کوئی بیماری نہیں اور موسیٰ علیہ السلام نے کپڑا لیا اور پتھر کو مارنے لگے۔ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ نے کہا کہ بخدا اس پتھر پر چھ یا سات مار کے نشان باقی ہیں۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 279'''</div>
اور اسی سند کے ساتھ ابوہریرہ سے روایت ہے کہ وہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں کہ آپ نے فرمایا کہ (ایک بار)ایوب علیہ السلام ننگے غسل فرما رہے تھے کہ سونے کی ٹڈیاں آپ پر گرنے لگیں۔ ایوب علیہ السلام انہیں اپنے کپڑے میں سمیٹنے لگے۔ اتنے میں ان کے رب نے انہیں پکارا۔ کہ اے ایوب! کیا میں نے تمہیں اس چیز سے بےنیاز نہیں کر دیا، جسے تم دیکھ رہے ہو۔ ایوب علیہ السلام نے جواب دیا ہاں تیری بزرگی کی قسم۔ لیکن تیری برکت سے میرے لیے بے نیازی کیونکر ممکن ہے۔ اور اس حدیث کو ابراہیم نے موسیٰ بن عقبہ سے، وہ صفوان سے، وہ عطاء بن یسار سے، وہ ابوہریرہ سے، وہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے، اس طرح نقل کرتے ہیں جب کہ ایوب علیہ السلام ننگے ہو کر غسل کر رہے تھے (آخر تک)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بیان میں کہ لوگوں میں نہاتے وقت پردہ کرنا ضروری ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 280'''</div>
ہم سے عبداللہ بن مسلمہ قعنبی نے روایت کی۔ انہوں نے امام مالک سے، انہوں نے عمر بن عبیداللہ کے مولیٰ ابونضر سے کہ ام ہانی بنت ابی طالب کے مولیٰ ابومرہ نے انہیں بتایا کہ انہوں نے ام ہانی بنت ابی طالب کو یہ کہتے سنا کہ میں فتح مکہ کے دن رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت میں حاضر ہوئی تو میں نے دیکھا کہ آپ غسل فرما رہے ہیں اور فاطمہ رضی اللہ عنہا نے پردہ کر رکھا ہے۔ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے پوچھا یہ کون ہیں۔ میں نے عرض کی کہ میں ام ہانی ہوں۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 281'''</div>
ہم سے عبدان نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے عبداللہ بن مبارک نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے سفیان نے بیان کیا، انہوں نے اعمش سے، وہ سالم بن ابی الجعد سے، وہ کریب سے، وہ ابن عباس رضی اللہ عنہما سے، وہ میمونہ رضی اللہ عنہا سے، انہوں نے کہا کہ جب نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم غسل جنابت فرما رہے تھے میں نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کا پردہ کیا تھا۔ تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے پہلے اپنے ہاتھ دھوئے، پھر داہنے ہاتھ سے بائیں پر پانی بہایا اور شرمگاہ دھوئی اور جو کچھ اس میں لگ گیا تھا اسے دھویا پھر ہاتھ کو زمین یا دیوار پر رگڑ کر (دھویا) پھر نماز کی طرح وضو کیا۔ پاؤں کے علاوہ۔ پھر پانی اپنے سارے بدن پر بہایا اور اس جگہ سے ہٹ کر دونوں قدموں کو دھویا۔ اس حدیث میں ابوعوانہ اور محمد بن فضیل نے بھی پردے کا ذکر کیا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بیان میں کہ جب عورت کو احتلام ہو تو اس پر بھی غسل واجب ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 282'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، انہوں نے کہا کہ ہم سے امام مالک نے بیان کیا، انہوں نے ہشام بن عروہ کے واسطے سے، انہوں نے اپنے والد عروہ بن زبیر سے، وہ زینب بنت ابی سلمہ سے، انہوں نے ام المؤمنین ام سلمہ رضی اللہ عنہا سے، آپ نے فرمایا کہ ام سلیم ابوطلحہ رضی اللہ عنہ کی عورت رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کی خدمت میں حاضر ہوئیں اور کہا کہ اللہ تعالیٰ حق سے حیاء نہیں کرتا۔ کیا عورت پر بھی جب کہ اسے احتلام ہو غسل واجب ہو جاتا ہے۔ تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، ہاں اگر (اپنی منی کا) پانی دیکھے(تو اسے بھی غسل کرنا ہو گا)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بیان میں کہ جنبی کا پسینہ اور بیشک مسلمان ناپاک نہیں ہوتا'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 283'''</div>
ہم سے علی بن عبداللہ مدینی نے بیان کیا، کہا ہم سے یحییٰ بن سعید قطان نے، کہا ہم سے حمید طویل نے، کہا ہم سے بکر بن عبداللہ نے ابورافع کے واسطہ سے، انہوں نے ابوہریرہ سے سنا کہ مدینہ کے کسی راستے پر نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے ان کی ملاقات ہوئی۔ اس وقت ابوہریرہ رضی اللہ عنہ جنابت کی حالت میں تھے۔ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ نے کہا کہ میں پیچھے رہ کر لوٹ گیا اور غسل کر کے واپس آیا۔ تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے دریافت فرمایا کہ اے ابوہریرہ! کہاں چلے گئے تھے۔ انہوں نے جواب دیا کہ میں جنابت کی حالت میں تھا۔ اس لیے میں نے آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ بغیر غسل کے بیٹھنا برا جانا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے ارشاد فرمایا۔ سبحان اللہ! مومن ہرگز نجس نہیں ہو سکتا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس تفصیل میں کہ جنبی گھر سے باہر نکل سکتا اور بازار وغیرہ جا سکتا ہے '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اور عطا نے کہا کہ جنبی پچھنا لگوا سکتا ہے، ناخن ترشوا سکتا ہے اور سر منڈوا سکتا ہے۔ اگرچہ وضو بھی نہ کیا ہو۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 284'''</div>
ہم سے عبدالاعلیٰ بن حماد نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے یزید بن زریع نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے سعید بن ابی عروبہ نے بیان کیا، انہوں نے قتادہ سے، کہ انس بن مالک رضی اللہ عنہ نے ان سے بیان کیا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم اپنی تمام ازواج کے پاس ایک ہی رات میں تشریف لے گئے۔ اس وقت آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے ازواج میں نو بیویاں تھیں۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 285'''</div>
ہم سے عیاش نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے عبدالاعلیٰ نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے حمید نے بکر کے واسطہ سے بیان کیا، انہوں نے ابورافع سے، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے، کہا کہ میری ملاقات رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے ہوئی۔ اس وقت میں جنبی تھا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے میرا ہاتھ پکڑ لیا اور میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ چلنے لگا۔ آخر آپ صلی اللہ علیہ وسلم ایک جگہ بیٹھ گئے اور میں آہستہ سے اپنے گھر آیا اور غسل کر کے حاضر خدمت ہوا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم ابھی بیٹھے ہوئے تھے، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے دریافت فرمایا اے ابوہریرہ! کہاں چلے گئے تھے، میں نے واقعہ بیان کیا تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا سبحان اللہ! مومن تو نجس نہیں ہوتا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: غسل سے پہلے جنبی کا گھر میں ٹھہرنا جب کہ وضو کر لے ( جائز ہے )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 286'''</div>
ہم سے ابونعیم نے بیان کیا، کہا ہم سے ہشام اور شیبان نے، وہ یحییٰ سے، وہ ابوسلمہ سے کہا میں نے عائشہ رضی اللہ عنہا سے پوچھا کہ کیا نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم جنابت کی حالت میں گھر میں سوتے تھے؟ کہا ہاں لیکن وضو کر لیتے تھے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ بغیر غسل کئے جنبی کا سونا جائز ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 287'''</div>
ہم سے قتیبہ بن سعید نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے لیث بن سعد نے بیان کیا، انہوں نے نافع سے، وہ ابن عمر رضی اللہ عنہما سے کہ عمر بن خطاب رضی اللہ عنہ نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے پوچھا کہ کیا ہم میں سے کوئی جنابت کی حالت میں سو سکتا ہے؟ فرمایا ہاں، وضو کر کے جنابت کی حالت میں بھی سو سکتے ہو۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">''''''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 288'''</div>
ہم سے یحییٰ بن بکیر نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے لیث نے بیان کیا، انہوں نے عبیداللہ بن ابی الجعد کے واسطے سے، انہوں نے محمد بن عبدالرحمٰن سے، انہوں نے عروہ سے، وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے، آپ نے فرمایا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم جب جنابت کی حالت میں ہوتے اور سونے کا ارادہ کرتے تو شرمگاہ کو دھو لیتے اور نماز کی طرح وضو کرتے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 289'''</div>
ہم سے موسیٰ بن اسماعیل نے بیان کیا، کہا ہم سے جویریہ نے نافع سے، وہ عبداللہ بن عمر سے، کہا عمر رضی اللہ عنہ نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے دریافت کیا کہ کیا ہم جنابت کی حالت میں سو سکتے ہیں؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا ہاں لیکن وضو کر کے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 290'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہمیں امام مالک نے خبر دی انہوں نے عبداللہ بن دینار سے، انہوں نے عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہا سے، انہوں نے کہا عمر رضی اللہ عنہ نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے عرض کی کہ رات میں انہیں غسل کی ضرورت ہو جایا کرتی ہے تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ وضو کر لیا کر اور شرمگاہ کو دھو کر سو جا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ جب دونوں ختان ایک دوسرے سے مل جائیں تو غسل جنابت واجب ہے '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;">ہم سے معاذ بن فضالہ نے بیان کیا، کہا ہم سے ہشام دستوائی نے بیان کیا۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 291'''</div>
(دوسری سند سے) امام بخاری رحمہ اللہ نے فرمایا کہ ہم سے ابونعیم نے بیان کیا، وہ ہشام سے، وہ قتادہ سے، وہ امام حسن بصری سے، وہ ابورافع سے، وہ ابوہریرہ رضی اللہ عنہ سے کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جب مرد عورت کے چہار زانو میں بیٹھ گیا اور اس کے ساتھ جماع کے لیے کوشش کی تو غسل واجب ہو گیا، اس حدیث کی متابعت عمرو نے شعبہ کے واسطہ سے کی ہے اور موسیٰ نے کہا کہ ہم سے ابان نے بیان کیا، کہا ہم سے قتادہ نے بیان کیا، کہا ہم سے حسن بصری نے بیان کیا۔ اسی حدیث کی طرح۔ ابوعبداللہ (امام بخاری رحمہ اللہ) نے کہا یہ حدیث اس باب کی تمام احادیث میں عمدہ اور بہتر ہے اور ہم نے دوسری حدیث (عثمان اور ابن ابی کعب کی)صحابہ کے اختلاف کے پیش نظر بیان کی اور غسل میں اختیاط زیادہ ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس چیز کا دھونا جو عورت کی شرمگاہ سے لگ جائے ضروری ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 292'''</div>
ہم سے ابومعمر عبداللہ بن عمرو نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے عبدالوارث بن سعید نے بیان کیا، انہوں نے حسین بن ذکوان معلم کے واسطہ سے، ان کو یحییٰ نے کہا مجھ کو ابوسلمہ بن عبدالرحمٰن بن عوف نے خبر دی، ان کو عطا بن یسار نے خبر دی، انہیں زید بن خالد جہنی نے بتایا کہ انھوں نے عثمان بن عفان رضی اللہ عنہ سے پوچھا کہ مرد اپنی بیوی سے ہمبستر ہوا لیکن انزال نہیں ہوا تو وہ کیا کرے؟ عثمان رضی اللہ عنہ نے فرمایا کہ نماز کی طرح وضو کر لے اور ذکر کو دھو لے اور عثمان رضی اللہ عنہ نے فرمایا کہ میں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے یہ بات سنی ہے۔ میں نے اس کے متعلق علی بن ابی طالب، زبیر بن العوام، طلحہ بن عبیداللہ، ابی بن کعب رضی اللہ عنہم سے پوچھا تو انہوں نے بھی یہی فرمایا یحییٰ نے کہا اور ابوسلمہ نے مجھے بتایا کہ انہیں عروہ بن زبیر نے خبر دی، انہیں ابوایوب رضی اللہ عنہ نے کہ یہ بات انہوں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے سنی تھی۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 293'''</div>
ہم سے مسدد نے بیان کیا، کہا ہم سے یحییٰ نے ہشام بن عروہ سے، کہا مجھے خبر دی میرے والد نے، کہا مجھے خبر دی ابوایوب نے، کہا مجھے خبر دی ابی بن کعب نے کہ انھوں نے پوچھا: یا رسول اللہ! جب مرد عورت سے جماع کرے اور انزال نہ ہو تو کیا کرے؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا عورت سے جو کچھ اسے لگ گیا اسے دھو لے پھر وضو کرے اور نماز پڑھے۔ ابوعبداللہ (امام بخاری رحمہ اللہ) نے کہا غسل میں زیادہ احتیاط ہے اور یہ آخری احادیث ہم نے اس لیے بیان کر دیں (تاکہ معلوم ہو جائے کہ) اس مسئلہ میں اختلاف ہے اور پانی (سے غسل کر لینا ہی) زیادہ پاک کرنے والا ہے۔ (نوٹ: یہ اجازت ابتداء اسلام میں تھی بعد میں یہ حکم منسوخ ہو گیا)۔
<center> '''صحیح بخاری - تالیف : امام محمد بن اسماعیل البخاری رحمہ اللہ''' </center>
</div>
k5d3am3wgl03q18e1dbjg0odbnnvo72
کتاب حیض کے احکام و مسائل
0
381309
1178853
1120850
2025-07-05T05:10:50Z
Saddam19
860129
1178853
wikitext
text/x-wiki
<div align="right" dir="rtl">
{{header
| title = [[صحیح بخاری]]
| author = محمد بن اسماعیل بخاری
| translator =
| section =
| previous =
| previous2 =
| next =
| next2 =
| year =
| notes =
| categories = Urdu
| portal =
}}
{| style="border: 2px solid #4CAF50; background-color: #F9FFF9; padding: 10px; width: 100%; margin: auto; border-radius: 10px;"
| style="padding: 10px; font-size: 120%;" |
<div style="background: linear-gradient(135deg, #e6f7ff 0%, #f0f8ff 100%);
border: 3px solid #4a86e8;
border-radius: 15px;
padding: 25px;
box-shadow: 0 4px 12px rgba(0,0,0,0.1);
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
text-align: justify;
font-size: 18px;
line-height: 1.8;
color: #1a237e;">
<center>
<div style="font-size: 28px;
color: #0d47a1;
text-shadow: 2px 2px 4px rgba(0,0,0,0.1);
margin-bottom: 20px;
border-bottom: 2px dashed #4a86e8;
padding-bottom: 10px;
width: 80%;">
[[File:Basmala.svg|center|350px]]
'''❀)ㅡㅡㅡ✧کتاب حیض کے احکام و مسائل✧ㅡㅡㅡ(❀'''
</div>
</center>
<div style="background-color: rgba(255,255,255,0.7);
padding: 20px;
border-radius: 10px;
border-left: 5px solid #4a86e8;">
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اور اللہ تعالیٰ کے اس فرمان کی تفسیر میں اور تجھ سے پوچھتے ہیں حکم حیض کا ، کہہ دے وہ گندگی ہے ۔ سو تم عورتوں سے حیض کی حالت میں الگ رہو ۔ اور نزدیک نہ ہو ان کے جب تک پاک نہ ہو جائیں ۔ ( یعنی ان کے ساتھ جماع نہ کرو ) پھر جب خوب پاک ہو جائیں تو جاؤ ان کے پاس جہاں سے حکم دیا تم کو اللہ نے ( یعنی قبل میں جماع کرو دبر میں نہیں ) بیشک اللہ پسند کرتا ہے توبہ کرنے والوں کو اور پسند کرتا ہے پاکیزگی ( صفائی و ستھرائی ) حاصل کرنے والوں کو</div>
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بیان میں کہ حیض کی ابتداء کس طرح ہوئی '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اور نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کا فرمان ہے کہ یہ ایک ایسی چیز ہے جس کو اللہ تعالیٰ نے آدم کی بیٹیوں کی تقدیر میں لکھ دیا ہے۔ بعض اہل علم نے کہا ہے کہ سب سے پہلے حیض بنی اسرائیل میں آیا۔ ابوعبداللہ (امام بخاری رحمہ اللہ) کہتے ہیں کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کی حدیث تمام عورتوں کو شامل ہے۔ </div>
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: عورتوں کے لیے اس حکم کا بیان جب وہ نفاس کی حالت میں ہوں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 294'''</div>
ہم سے علی بن عبداللہ نے بیان کیا، کہا ہم سے سفیان نے، کہا میں نے عبدالرحمٰن بن قاسم سے سنا، کہا میں نے قاسم سے سنا۔ وہ کہتے تھے میں نے عائشہ رضی اللہ عنہا سے سنا۔ آپ فرماتی تھیں کہ ہم حج کے ارادہ سے نکلے۔ جب ہم مقام سرف میں پہنچے تو میں حائضہ ہو گئی اور اس رنج میں رونے لگی کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم تشریف لائے، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے پوچھا تمہیں کیا ہو گیا۔ کیا حائضہ ہو گئی ہو۔ میں نے کہا، ہاں! آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ یہ ایک ایسی چیز ہے جس کو اللہ تعالیٰ نے آدم کی بیٹیوں کے لیے لکھ دیا ہے۔ اس لیے تم بھی حج کے افعال پورے کر لو۔ البتہ بیت اللہ کا طواف نہ کرنا۔ عائشہ رضی اللہ عنہا نے فرمایا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنی بیویوں کی طرف سے گائے کی قربانی کی۔ (سرف ایک مقام مکہ سے چھ سات میل کے فاصلہ پر ہے)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ حائضہ عورت کا اپنے شوہر کے سر کو دھونا اور اس میں کنگھا کرنا جائز ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 295'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، کہا ہمیں خبر دی مالک نے ہشام بن عروہ سے، وہ اپنے والد سے، وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے نقل کرتے ہیں کہ آپ نے فرمایا میں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے سر مبارک کو حائضہ ہونے کی حالت میں بھی کنگھا کیا کرتی تھی۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 296'''</div>
ہم سے ابراہیم بن موسیٰ نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے ہشام بن یوسف نے بیان کیا، انہوں نے کہا ابن جریج نے انہیں خبر دی، انہوں نے کہا مجھے ہشام بن عروہ نے عروہ کے واسطے سے بتایا کہ ان سے سوال کیا گیا، کیا حائضہ بیوی میری خدمت کر سکتی ہے، یا ناپاکی کی حالت میں عورت مجھ سے نزدیک ہو سکتی ہے؟ عروہ نے فرمایا میرے نزدیک تو اس میں کوئی حرج نہیں ہے۔ اس طرح کہ عورتیں میری بھی خدمت کرتی ہیں اور اس میں کسی کے لیے بھی کوئی حرج نہیں۔ اس لیے کہ مجھے عائشہ رضی اللہ عنہا نے خبر دی کہ وہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کو حائضہ ہونے کی حالت میں کنگھا کیا کرتی تھیں اور رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم اس وقت مسجد میں معتکف ہوتے۔ آپ اپنا سر مبارک قریب کر دیتے اور عائشہ رضی اللہ عنہا اپنے حجرہ ہی سے کنگھا کر دیتیں، حالانکہ وہ حائضہ ہوتیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ مرد کا اپنی بیوی کی گود میں حائضہ ہونے کے باوجود قرآن پڑھنا جائز ہے '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> ابووائل اپنی خادمہ کو حیض کی حالت میں ابورزین کے پاس بھیجتے تھے اور وہ ان کے یہاں سے قرآن مجید جزدان میں لپٹا ہوا اپنے ہاتھ سے پکڑ کر لاتی تھی۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 297'''</div>
ہم سے ابونعیم فضل بن دکین نے بیان کیا، انہوں نے زہیر سے سنا، انہوں نے منصور بن صفیہ سے کہ ان کی ماں نے ان سے بیان کیا کہ عائشہ رضی اللہ عنہا نے ان سے بیان کیا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم میری گود میں سر رکھ کر قرآن مجید پڑھتے، حالانکہ میں اس وقت حیض والی ہوتی تھی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس شخص سے متعلق جس نے نفاس کا نام بھی حیض رکھا'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 298'''</div>
ہم سے مکی بن ابراہیم نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے ہشام نے یحییٰ بن کثیر کے واسطہ سے بیان کیا، انہوں نے ابوسلمہ سے کہ زینب بنت ام سلمہ نے ان سے بیان کیا اور ان سے ام سلمہ رضی اللہ عنہا نے کہ میں نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ ایک چادر میں لیٹی ہوئی تھی، اتنے میں مجھے حیض آ گیا۔ اس لیے میں آہستہ سے باہر نکل آئی اور اپنے حیض کے کپڑے پہن لیے۔ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے پوچھا کیا تمہیں نفاس آ گیا ہے؟ میں نے عرض کیا ہاں۔ پھر مجھے آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے بلا لیا، اور میں چادر میں آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ لیٹ گئی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ حائضہ کے ساتھ مباشرت کرنا ( یعنی جماع کے علاوہ اس کے ساتھ لیٹنا بیٹھنا جائز ہے )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 299'''</div>
ہم سے قبیصہ بن عقبہ نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے سفیان ثوری نے منصور بن معمر کے واسطے سے، وہ ابراہیم نخعی سے، وہ اسود سے، وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے نقل کرتے ہیں کہ انھوں نے فرمایا میں اور نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم ایک ہی برتن میں غسل کرتے تھے، حالانکہ دونوں جنبی ہوتے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 300'''</div>
اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم مجھے حکم فرماتے، پس میں ازار باندھ لیتی، پھر آپ صلی اللہ علیہ وسلم میرے ساتھ مباشرت کرتے، اس وقت میں حائضہ ہوتی۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 301'''</div>
اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم اپنا سر مبارک میری طرف کر دیتے۔ اس وقت آپ صلی اللہ علیہ وسلم اعتکاف میں بیٹھے ہوئے ہوتے اور میں حیض کی حالت میں ہونے کے باوجود آپ صلی اللہ علیہ وسلم کا سر مبارک دھو دیتی۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 302'''</div>
ہم سے اسماعیل بن خلیل نے بیان کیا، کہا ہم سے علی بن مسہر نے، ہم سے ابواسحاق سلیمان بن فیروز شیبانی نے عبدالرحمٰن بن اسود کے واسطہ سے، وہ اپنے والد اسود بن یزید سے، وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے کہ آپ نے فرمایا ہم ازواج میں سے کوئی جب حائضہ ہوتی، اس حالت میں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم اگر مباشرت کا ارادہ کرتے تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم ازار باندھنے کا حکم دے دیتے باوجود حیض کی زیادتی کے۔ پھر بدن سے بدن ملاتے، آپ نے کہا تم میں ایسا کون ہے جو نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کی طرح اپنی شہوت پر قابو رکھتا ہو۔ اس حدیث کی متابعت خالد اور جریر نے شیبانی کی روایت سے کی ہے۔ (یہاں بھی مباشرت سے ساتھ لیٹنا بیٹھنا مراد ہے)۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 303'''</div>
ہم سے ابوالنعمان محمد بن فضل نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے عبدالواحد بن زیاد نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے ابواسحاق شیبانی نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے عبداللہ بن شداد نے بیان کیا، انہوں نے کہا میں نے میمونہ سے سنا، انہوں نے کہا کہ جب نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم اپنی بیویوں میں سے کسی سے مباشرت کرنا چاہتے اور وہ حائضہ ہوتی، تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے حکم سے، وہ پہلے ازار باندھ لیتیں۔ اور سفیان نے شیبانی سے اس کو روایت کیا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ حائضہ عورت روزے چھوڑ دے ( بعد میں قضاء کرے )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 304'''</div>
ہم سے سعید بن ابی مریم نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے محمد بن جعفر نے بیان کیا، انہوں نے کہا مجھے زید نے اور یہ زید اسلم کے بیٹے ہیں، انہوں نے عیاض بن عبداللہ سے، انہوں نے ابو سعید خدری رضی اللہ عنہ سے کہ آپ نے فرمایا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم عید الاضحی یا عیدالفطر میں عیدگاہ تشریف لے گئے۔ وہاں آپ صلی اللہ علیہ وسلم عورتوں کے پاس سے گزرے اور فرمایا اے عورتوں کی جماعت! صدقہ کرو، کیونکہ میں نے جہنم میں زیادہ تم ہی کو دیکھا ہے۔ انہوں نے کہا یا رسول اللہ! ایسا کیوں؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ تم لعن طعن بہت کرتی ہو اور شوہر کی ناشکری کرتی ہو، باوجود عقل اور دین میں ناقص ہونے کے میں نے تم سے زیادہ کسی کو بھی ایک عقلمند اور تجربہ کار آدمی کو دیوانہ بنا دینے والا نہیں دیکھا۔ عورتوں نے عرض کی کہ ہمارے دین اور ہماری عقل میں نقصان کیا ہے یا رسول اللہ؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کیا عورت کی گواہی مرد کی گواہی سے نصف نہیں ہے؟ انہوں نے کہا، جی ہے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا بس یہی اس کی عقل کا نقصان ہے۔ پھر آپ نے پوچھا کیا ایسا نہیں ہے کہ جب عورت حائضہ ہو تو نہ نماز پڑھ سکتی ہے نہ روزہ رکھ سکتی ہے، عورتوں نے کہا ایسا ہی ہے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ یہی اس کے دین کا نقصان ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ حائضہ بیت اللہ کے طواف کے علاوہ حج کے باقی ارکان پورا کرے گی'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> ابراہیم نے کہا کہ آیت پڑھنے میں کوئی حرج نہیں اور عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما جنبی کے لیے قرآن مجید پڑھنے میں کوئی حرج نہیں سمجھتے تھے۔ اور نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم ہر وقت اللہ کا ذکر کیا کرتے تھے۔ ام عطیہ نے فرمایا ہمیں حکم ہوتا تھا کہ ہم حیض والی عورتوں کو بھی (عید کے دن) باہر نکالیں۔ پس وہ مردوں کے ساتھ تکبیر کہتیں اور دعا کرتیں۔ ابن عباس رضی اللہ عنہما نے فرمایا کہ ان سے ابوسفیان نے بیان کیا کہ ہرقل نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے گرامی نامہ کو طلب کیا اور اسے پڑھا۔ اس میں لکھا ہوا تھا۔ شروع کرتا ہوں میں اللہ کے نام سے جو بڑا مہربان نہایت رحم والا ہے۔ اور اے کتاب والو! ایک ایسے کلمہ کی طرف آؤ جو ہمارے اور تمہارے درمیان مشترک ہے کہ ہم اللہ کے سوا کسی کی بندگی نہ کریں اور اس کا کسی کو شریک نہ ٹھہرائیں۔ اللہ تبارک و تعالیٰ کے قول«مسلمون» تک۔ عطاء نے جابر کے حوالہ سے بیان کیا کہ عائشہ رضی اللہ عنہا کو (حج میں) حیض آ گیا تو آپ نے تمام مناسک پورے کئے سوائے بیت اللہ کے طواف کے اور آپ نماز بھی نہیں پڑھتی تھیں اور حکم نے کہا میں جنبی ہونے کے باوجود ذبح کرتا ہوں جب کہ اللہ تعالیٰ نے فرمایا ہے «ولا تأكلوا مما لم يذكر اسم الله عليه» کہ جس ذبیحہ پر اللہ کا نام نہ لیا گیا ہو اسے نہ کھاؤ۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 305'''</div>
ہم سے ابونعیم فضل بن دکین نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے عبدالعزیز بن ابی سلمہ نے بیان کیا، انہوں نے عبدالرحمٰن بن قاسم سے، انہوں نے قاسم بن محمد سے، وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے، آپ نے فرمایا کہ ہم رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ حج کے لیے اس طرح نکلے کہ ہماری زبانوں پر حج کے علاوہ اور کوئی ذکر ہی نہ تھا۔ جب ہم مقام سرف پہنچے تو مجھے حیض آ گیا۔ (اس غم سے) میں رو رہی تھی کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم تشریف لائے، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے پوچھا کہ کیوں رو رہی ہو؟ میں نے کہا کاش! میں اس سال حج کا ارادہ ہی نہ کرتی۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا شاید تمہیں حیض آ گیا ہے۔ میں نے کہا جی ہاں۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا یہ چیز تو اللہ تعالیٰ نے آدم کی بیٹیوں کے لیے مقرر کر دی ہے۔ اس لیے تم جب تک پاک نہ ہو جاؤ طواف بیت اللہ کے علاوہ حاجیوں کی طرح تمام کام انجام دو۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: استحاضہ کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 306'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے امام مالک نے ہشام بن عروہ کے واسطہ سے بیان کیا، انہوں نے اپنے والد سے، انہوں نے عائشہ رضی اللہ عنہا سے، آپ نے بیان کیا کہ فاطمہ ابی حبیش کی بیٹی نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے کہا کہ یا رسول اللہ! میں تو پاک ہی نہیں ہوتی، تو کیا میں نماز بالکل چھوڑ دوں۔ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ یہ رگ کا خون ہے حیض نہیں اس لیے جب حیض کے دن (جن میں کبھی پہلے تمہیں عادتاً آیا کرتا تھا) آئیں تو نماز چھوڑ دے اور جب اندازہ کے مطابق وہ دن گزر جائیں، تو خون دھو ڈال اور نماز پڑھ۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: حیض کا خون دھونے کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 307'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہمیں امام مالک نے بیان کیا، انہوں نے ہشام بن عروہ کے واسطے سے، انہوں نے فاطمہ بنت منذر سے، انہوں نے اسماء بنت ابی بکر صدیق رضی اللہ عنہما سے، انہوں نے کہا کہ ایک عورت نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلمسے سوال کیا۔ اس نے پوچھا کہ یا رسول اللہ! آپ ایک ایسی عورت کے متعلق کیا فرماتے ہیں جس کے کپڑے پر حیض کا خون لگ گیا ہو۔ تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اگر کسی عورت کے کپڑے پر حیض کا خون لگ جائے تو چاہیے کہ اسے رگڑ ڈالے، اس کے بعد اسے پانی سے دھوئے، پھر اس کپڑے میں نماز پڑھ لے۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 308'''</div>
ہم سے اصبغ نے بیان کیا، انہوں نے کہا مجھ سے عبداللہ بن وہب نے بیان کیا، انہوں نے کہا مجھ سے عمرو بن حارث نے عبدالرحمٰن بن قاسم کے واسطے سے بیان کیا، انہوں نے اپنے والد قاسم بن محمد سے بیان کیا، وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے کہ آپ نے فرمایا کہ ہمیں حیض آتا تو کپڑے کو پاک کرتے وقت ہم خون کو مل دیتے، پھر اس جگہ کو دھو لیتے اور تمام کپڑے پر پانی بہا دیتے اور اسے پہن کر نماز پڑھتے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: عورت کے لیے استحاضہ کی حالت میں اعتکاف'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 309'''</div>
ہم سے اسحاق بن شاہین ابوبشر واسطی نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے خالد بن عبداللہ نے بیان کیا، انہوں نے خالد بن مہران سے، انہوں نے عکرمہ سے، انہوں نے عائشہ رضی اللہ عنہا سے کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ آپ صلی اللہ علیہ وسلم کی بعض ازواج نے اعتکاف کیا، حالانکہ وہ مستحاضہ تھیں اور انہیں خون آتا تھا۔ اس لیے خون کی وجہ سے طشت اکثر اپنے نیچے رکھ لیتیں۔ اور عکرمہ نے کہا کہ عائشہ رضی اللہ عنہا نے کسم کا پانی دیکھا تو فرمایا یہ تو ایسا ہی معلوم ہوتا ہے جیسے فلاں صاحبہ کو استحاضہ کا خون آتا تھا۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 310'''</div>
ہم سے قتیبہ بن سعید نے بیان کیا، کہا ہم سے یزید بن زریع نے خالد سے، وہ عکرمہ سے، وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے، آپ نے فرمایا کہرسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ آپ صلی اللہ علیہ وسلم کی ازواج میں سے ایک نے اعتکاف کیا۔ وہ خون اور زردی (نکلتے) دیکھتیں، طشت ان کے نیچے ہوتا اور نماز ادا کرتی تھیں۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 311'''</div>
ہم سے مسدد بن مسرہد نے بیان کیا، کہا ہم سے معتمر بن سلیمان نے خالد کے واسطہ سے بیان کیا، وہ عکرمہ سے وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے کہ بعض امہات المؤمنین نے اعتکاف کیا حالانکہ وہ مستحاضہ تھیں۔ (اوپر والی روایت میں ان ہی کا ذکر ہے)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: کیا عورت اسی کپڑے میں نماز پڑھ سکتی ہے جس میں اسے حیض آیا ہو ؟'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 312'''</div>
ہم سے ابونعیم فضل بن دکین نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے ابراہیم بن نافع نے بیان کیا، انہوں نے عبداللہ ابن ابی نجیح سے، انہوں نے مجاہد سے کہ عائشہ رضی اللہ عنہا نے فرمایا کہ ہمارے پاس صرف ایک کپڑا ہوتا تھا، جسے ہم حیض کے وقت پہنتے تھے۔ جب اس میں خون لگ جاتا تو اس پر تھوک ڈال لیتے اور پھر اسے ناخنوں سے مسل دیتے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: عورت حیض کے غسل میں خوشبو استعمال کرے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 313'''</div>
ہم سے عبداللہ بن عبدالوہاب نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے حماد بن زید نے ایوب سختیانی سے، انہوں نے حفصہ سے، وہ ام عطیہ سے، آپ نے فرمایا کہ ہمیں کسی میت پر تین دن سے زیادہ سوگ کرنے سے منع کیا جاتا تھا۔ لیکن شوہر کی موت پر چار مہینے دس دن کے سوگ کا حکم تھا۔ ان دنوں میں ہم نہ سرمہ لگاتیں نہ خوشبو اور عصب (یمن کی بنی ہوئی ایک چادر جو رنگین بھی ہوتی تھی) کے علاوہ کوئی رنگین کپڑا ہم استعمال نہیں کرتی تھیں اور ہمیں (عدت کے دنوں میں) حیض کے غسل کے بعد کست اظفار استعمال کرنے کی اجازت تھی اور ہمیں جنازہ کے پیچھے چلنے سے منع کیا جاتا تھا۔ اس حدیث کو ہشام بن حسان نے حفصہ سے، انہوں نے ام عطیہ سے، انہوں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کیا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">''' باب: اس بارے میں کہ حیض سے پاک ہونے کے بعد عورت کو اپنے بدن کو نہاتے وقت ملنا چاہیے'''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اور یہ کہ عورت کیسے غسل کرے، اور مشک میں بسا ہوا کپڑا لے کر خون لگی ہوئی جگہوں پر اسے پھیرے۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 314'''</div>
ہم سے یحییٰ بن موسیٰ نے بیان کیا، کہا ہم سے سفیان بن عیینہ نے منصور بن صفیہ سے، انہوں نے اپنی ماں صفیہ بنت شیبہ سے، وہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے کہ آپ نے فرمایا کہ ایک انصاریہ عورت نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے پوچھا کہ میں حیض کا غسل کیسے کروں۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ مشک میں بسا ہوا کپڑا لے کر اس سے پاکی حاصل کر۔ اس نے پوچھا۔ اس سے کس طرح پاکی حاصل کروں، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، اس سے پاکی حاصل کر۔ اس نے دوبارہ پوچھا کہ کس طرح؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا سبحان اللہ! پاکی حاصل کر۔ پھر میں نے اسے اپنی طرف کھینچ لیا اور کہا کہ اسے خون لگی ہوئی جگہوں پر پھیر لیا کر۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''اب: حیض کا غسل کیونکر ہو ؟'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 315'''</div>
ہم سے مسلم بن ابراہیم نے بیان کیا، کہا ہم سے وہیب بن خالد نے، کہا ہم سے منصور بن عبدالرحمٰن نے اپنی والدہ صفیہ سے، وہ عائشہ سے کہ انصاریہ عورت نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے پوچھا کہ میں حیض کا غسل کیسے کروں۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ ایک مشک میں بسا ہوا کپڑا لے اور پاکی حاصل کر، یہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے تین دفعہ فرمایا۔ پھر نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم شرمائے اور آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے اپنا چہرہ مبارک پھیر لیا، یا فرمایا کہ اس سے پاکی حاصل کر۔ پھر میں نے انہیں پکڑ کر کھینچ لیا اور نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم جو بات کہنی چاہتے تھے وہ میں نے اسے سمجھائی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: عورت کا حیض کے غسل کے بعد کنگھا کرنا جائز ہے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 316'''</div>
ہم سے موسیٰ بن اسماعیل نے بیان کیا، کہا ہم سے ابراہیم بن سعد نے، کہا ہم سے ابن شہاب زہری نے عروہ کے واسطہ سے کہ عائشہ رضی اللہ عنہا نے بتلایا کہ میں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ حجۃ الوداع کیا، میں تمتع کرنے والوں میں تھی اور ہدی (یعنی قربانی کا جانور) اپنے ساتھ نہیں لے گئی تھی۔ عائشہ رضی اللہ عنہا نے اپنے متعلق بتایا کہ پھر وہ حائضہ ہو گئیں اور عرفہ کی رات آ گئی اور ابھی تک وہ پاک نہیں ہوئی تھیں۔ اس لیے انہوں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے کہا کہ یا رسول اللہ! آج عرفہ کی رات ہے اور میں عمرہ کی نیت کر چکی تھی، رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ اپنے سر کو کھول ڈال اور کنگھا کر اور عمرہ کو چھوڑ دے۔ میں نے ایسا ہی کیا۔ پھر میں نے حج پورا کیا۔ اور لیلۃ الحصبہ میں عبدالرحمٰن بن ابوبکر کو نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے حکم دیا۔ وہ مجھے اس عمرہ کے بدلہ میں جس کی نیت میں نے کی تھی تنعیم سے (دوسرا) عمرہ کرا لائے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: حیض کے غسل کے وقت عورت کا اپنے بالوں کو کھولنے کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 317'''</div>
ہم سے عبید بن اسماعیل نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے ابواسامہ حماد نے ہشام بن عروہ کے واسطے سے بیان کیا، انہوں نے اپنے والد سے، انہوں نے عائشہ رضی اللہ عنہا سے کہ انہوں نے فرمایا ہم ذی الحجہ کا چاند دیکھتے ہی نکلے۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جس کا دل چاہے تو اسے عمرہ کا احرام باندھ لینا چاہیے۔ کیونکہ اگر میں ہدی ساتھ نہ لاتا تو میں بھی عمرہ کا احرام باندھتا۔ اس پر بعض صحابہ نے عمرہ کا احرام باندھا اور بعض نے حج کا۔ میں بھی ان لوگوں میں سے تھی جنہوں نے عمرہ کا احرام باندھا تھا۔ مگر عرفہ کا دن آ گیا اور میں حیض کی حالت میں تھی۔ میں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے اس کے متعلق شکایت کی تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ عمرہ چھوڑ اور اپنا سر کھول اور کنگھا کر اور حج کا احرام باندھ لے۔ میں نے ایسا ہی کیا۔ یہاں تک کہ جب حصبہ کی رات آئی تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے میرے ساتھ میرے بھائی عبدالرحمٰن بن ابی بکر کو بھیجا۔ میں تنعیم میں گئی اور وہاں سے اپنے عمرہ کے بدلے دوسرے عمرہ کا احرام باندھا۔ ہشام نے کہا کہ ان میں سے کسی بات کی وجہ سے بھی نہ ہدی واجب ہوئی اور نہ روزہ اور نہ صدقہ۔(تنعیم حد حرم سے قریب تین میل دور ایک مقام کا نام ہے)۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اللہ عزوجل کے قول «مخلقة وغير مخلقة» ( کامل الخلقت اور ناقص الخلقت ) کے بیان میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 318'''</div>
ہم سے مسدد بن مسرہد نے بیان کیا، کہا ہم سے حماد بن زید نے عبیداللہ بن ابی بکر کے واسطے سے، وہ انس بن مالک رضی اللہ عنہ سے، وہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ رحم مادر میں اللہ تعالیٰ نے ایک فرشتہ مقرر کیا ہے۔ وہ کہتا ہے کہ اے رب! اب یہ «نطفة» ہے، اے رب! اب یہ «علقة» ہو گیا ہے، اے رب! اب یہ «مضغة» ہو گیا ہے۔ پھر جب اللہ چاہتا ہے کہ اس کی خلقت پوری کرے تو کہتا ہے کہ مذکر یا مونث، بدبخت ہے یا نیک بخت، روزی کتنی مقدر ہے اور عمر کتنی۔ پس ماں کے پیٹ ہی میں یہ تمام باتیں فرشتہ لکھ دیتا ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ حائضہ عورت حج اور عمرہ کا احرام کس طرح باندھے ؟'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 319'''</div>
ہم سے یحییٰ بن بکیر نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے لیث بن سعد نے بیان کیا، انہوں نے عقیل بن خالد سے، انہوں نے ابن شہاب سے، انہوں نے عروہ بن زبیر سے، انہوں نے عائشہ رضی اللہ عنہا سے، انہوں نے کہا ہم نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ حجۃ الوداع کے سفر میں نکلے، ہم میں سے بعض نے عمرہ کا احرام باندھا اور بعض نے حج کا، پھر ہم مکہ آئے اور نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جس نے عمرہ کا احرام باندھا ہو اور ہدی ساتھ نہ لایا ہو تو وہ حلال ہو جائے اور جس نے عمرہ کا احرام باندھا ہو اور وہ ہدی بھی ساتھ لایا ہو تو وہ ہدی کی قربانی سے پہلے حلال نہ ہو گا۔ اور جس نے حج کا احرام باندھا ہو تو اسے حج پورا کرنا چاہیے۔ عائشہ رضی اللہ عنہا نے کہا کہ میں حائضہ ہو گئی اور عرفہ کا دن آ گیا۔ میں نے صرف عمرہ کا احرام باندھا تھا مجھے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے حکم دیا کہ میں اپنا سر کھول لوں، کنگھا کر لوں اور حج کا احرام باندھ لوں اور عمرہ چھوڑ دوں، میں نے ایسا ہی کیا اور اپنا حج پورا کر لیا۔ پھر میرے ساتھ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے عبدالرحمٰن بن ابی بکر کو بھیجا اور مجھ سے فرمایا کہ میں اپنے چھوٹے ہوئے عمرہ کے عوض تنعیم سے دوسرا عمرہ کروں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ حیض کا آنا اور اس کا ختم ہونا کیونکر ہے ؟ '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> عورتیں عائشہ رضی اللہ عنہا کی خدمت میں ڈبیا بھیجتی تھیں جس میں کرسف ہوتا۔ اس میں زردی ہوتی تھی۔ عائشہ رضی اللہ عنہا فرماتیں کہ جلدی نہ کرو یہاں تک کہ صاف سفیدی دیکھ لو۔ اس سے ان کی مراد حیض سے پاکی ہوتی تھی۔ زید بن ثابت رضی اللہ عنہ کی صاحبزادی کو معلوم ہوا کہ عورتیں رات کی تاریکی میں چراغ منگا کر پاکی ہونے کو دیکھتی ہیں تو آپ نے فرمایا کہ عورتیں ایسا نہیں کرتی تھیں۔ انہوں نے (عورتوں کے اس کام کو) معیوب سمجھا۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 320'''</div>
ہم سے عبداللہ بن محمد مسندی نے بیان کیا، کہا ہم سے سفیان بن عیینہ نے ہشام بن عروہ سے، وہ اپنے باپ سے، وہ عائشہ سے کہ فاطمہ بنت ابی حبیش کو استحاضہ کا خون آیا کرتا تھا۔ تو انہوں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے اس کے متعلق پوچھا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ یہ رگ کا خون ہے اور حیض نہیں ہے۔ اس لیے جب حیض کے دن آئیں تو نماز چھوڑ دیا کر اور جب حیض کے دن گزر جائیں تو غسل کر کے نماز پڑھ لیا کر۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ حائضہ عورت نماز قضاء نہ کرے '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> اور جابر بن عبداللہ اور ابوسعید رضی اللہ عنہم نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے روایت کرتے ہیں کہ حائضہ نماز چھوڑ دے۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 321'''</div>
ہم سے موسیٰ بن اسماعیل نے بیان کیا، کہا ہم سے ہمام بن یحییٰ نے، کہا ہم سے قتادہ نے، کہا مجھ سے معاذہ بنت عبداللہ نے کہ ایک عورت نے عائشہ رضی اللہ عنہا سے پوچھا کہ جس زمانہ میں ہم پاک رہتے ہیں۔ (حیض سے) کیا ہمارے لیے اسی زمانہ کی نماز کافی ہے۔ اس پر عائشہ رضی اللہ عنہا نے فرمایا کہ کیا تم حروریہ ہو؟ ہم نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے زمانہ میں حائضہ ہوتی تھیں اور آپ ہمیں نماز کا حکم نہیں دیتے تھے۔ یا عائشہ رضی اللہ عنہا نے یہ فرمایا کہ ہم نماز نہیں پڑھتی تھیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: حائضہ عورت کے ساتھ سونا جب کہ وہ حیض کے کپڑوں میں ہو'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 322'''</div>
ہم سے سعد بن حفص نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے شیبان نحوی نے بیان کیا، انہوں نے یحییٰ بن ابی کثیر سے، انہوں نے ابوسلمہ سے، انہوں نے زینب بنت ابی سلمہ سے، انہوں نے بیان کیا کہ ام سلمہ رضی اللہ عنہا نے فرمایا کہ میں نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ چادر میں لیٹی ہوئی تھی کہ مجھے حیض آ گیا، اس لیے میں چپکے سے نکل آئی اور اپنے حیض کے کپڑے پہن لیے۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، کیا تمہیں حیض آ گیا ہے؟ میں نے کہا جی ہاں۔ پھر مجھے آپ نے بلا لیا اور اپنے ساتھ چادر میں داخل کر لیا۔ زینب نے کہا کہ مجھ سے ام سلمہ رضی اللہ عنہا نے بیان کیا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم روزے سے ہوتے اور اسی حالت میں ان کا بوسہ لیتے۔ اور میں نے اور نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے ایک ہی برتن میں جنابت کا غسل کیا۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ جس نے ( اپنی عورت کے لیے ) حیض کے لیے پاکی میں پہنے جانے والے کپڑوں کے علاوہ کپڑے بنائے'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 323'''</div>
ہم سے معاذ بن فضالہ نے بیان کیا، کہا ہم سے ہشام دستوائی نے یحییٰ بن ابی کثیر سے، وہ ابوسلمہ سے، وہ زینب بنت ابی سلمہ سے، وہ ام سلمہ سے، انہوں نے بتلایا کہ میں نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ ایک چادر میں لیٹی ہوئی تھی کہ مجھے حیض آ گیا، میں چپکے سے چلی گئی اور حیض کے کپڑے بدل لیے، آپ نے پوچھا کیا تجھ کو حیض آ گیا ہے۔ میں نے کہا، جی ہاں! پھر مجھے آپ نے بلا لیا اور میں آپ کے ساتھ چادر میں لیٹ گئی۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: عیدین میں اور مسلمانوں کے ساتھ دعا میں حائضہ عورتیں بھی شریک ہوں اور یہ عورتیں نماز کی جگہ سے ایک طرف ہو کر رہیں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 324'''</div>
ہم سے محمد بن سلام بیکندی نے بیان کیا، کہا ہم سے عبدالوہاب ثقفی نے ایوب سختیانی سے، وہ حفصہ بنت سیرین سے، انہوں نے فرمایا کہہم اپنی کنواری جوان بچیوں کو عیدگاہ جانے سے روکتی تھیں، پھر ایک عورت آئی اور بنی خلف کے محل میں اتریں اور انہوں نے اپنی بہن(ام عطیہ) کے حوالہ سے بیان کیا، جن کے شوہر نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کے ساتھ بارہ لڑائیوں میں شریک ہوئے تھے اور خود ان کی اپنی بہن اپنے شوہر کے ساتھ چھ جنگوں میں گئی تھیں۔ انہوں نے بیان کیا کہ ہم زخمیوں کی مرہم پٹی کیا کرتی تھیں اور مریضوں کی خبرگیری بھی کرتی تھیں۔ میری بہن نے ایک مرتبہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے پوچھا کہ اگر ہم میں سے کسی کے پاس چادر نہ ہو تو کیا اس کے لیے اس میں کوئی حرج ہے کہ وہ (نماز عید کے لیے) باہر نہ نکلے۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا اس کی ساتھی عورت کو چاہیے کہ اپنی چادر کا کچھ حصہ اسے بھی اڑھا دے، پھر وہ خیر کے مواقع پر اور مسلمانوں کی دعاؤں میں شریک ہوں، (یعنی عیدگاہ جائیں)پھر جب ام عطیہ رضی اللہ عنہا آئیں تو میں نے ان سے بھی یہی سوال کیا۔ انہوں نے فرمایا، میرا باپ آپ پر فدا ہو، ہاں آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے یہ فرمایا تھا۔ اور ام عطیہ رضی اللہ عنہا جب بھی نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کا ذکر کرتیں تو یہ ضرور فرماتیں کہ میرا باپ آپ صلی اللہ علیہ وسلم پر فدا ہو۔ (انہوں نے کہا) میں نے آپ کو یہ کہتے ہوئے سنا تھا کہ جوان لڑکیاں، پردہ والیاں اور حائضہ عورتیں بھی باہر نکلیں اور مواقع خیر میں اور مسلمانوں کی دعاؤں میں شریک ہوں اور حائضہ عورت جائے نماز سے دور رہے۔ حفصہ کہتی ہیں، میں نے پوچھا کیا حائضہ بھی؟ تو انہوں نے فرمایا کہ وہ عرفات میں اور فلاں فلاں جگہ نہیں جاتی۔ یعنی جب وہ ان جملہ مقدس مقامات میں جاتی ہیں تو پھر عیدگاہ کیوں نہ جائیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ اگر کسی عورت کو ایک ہی مہینہ میں تین بار حیض آئے ؟ اور حیض و حمل سے متعلق جب کہ حیض آنا ممکن ہو تو عورتوں کے بیان کی تصدیق کی جائے گی '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> کیونکہ اللہ تبارک و تعالیٰ نے (سورۃ البقرہ میں) فرمایا ہے کہ ان کے لیے جائز نہیں کہ جو کچھ اللہ تعالیٰ نے ان کے رحم میں پیدا کیا ہے وہ اسے چھپائیں۔ (لہٰذا جس طرح یہ بیان قابل تسلیم ہو گا اسی طرح حیض کے متعلق بھی ان کا بیان مانا جائے گا)۔
اور علی رضی اللہ عنہ اور قاضی شریح سے منقول ہے کہ اگر عورت کے گھرانے کا کوئی آدمی گواہی دے اور وہ دیندار بھی ہو کہ یہ عورت ایک مہینہ میں تین مرتبہ حائضہ ہوتی ہے تو اس کی تصدیق کی جائے گی اور عطاء بن ابی رباح نے کہا کہ عورت کے حیض کے دن اتنے ہی قابل تسلیم ہوں گے جتنے پہلے (اس کی عادت کے تحت) ہوتے تھے۔ (یعنی طلاق وغیرہ سے پہلے) ابراہیم نخعی نے بھی یہی کہا ہے اور عطاء نے کہا کہ حیض کم سے کم ایک دن اور زیادہ سے زیادہ پندرہ دن تک ہو سکتا ہے۔ معتمر اپنے والد سلیمان کے حوالہ سے بیان کرتے ہیں کہ انہوں نے ابن سیرین سے ایک ایسی عورت کے متعلق پوچھا جو اپنی عادت کے مطابق حیض آ جانے کے پانچ دن بعد خون دیکھتی ہے تو آپ نے فرمایا کہ عورتیں اس کا زیادہ علم رکھتی ہیں۔
</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 325'''</div>
ہم سے احمد بن ابی رجاء نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہمیں ابواسامہ نے خبر دی، انہوں نے کہا میں نے ہشام بن عروہ سے سنا، کہا مجھے میرے والد نے عائشہ رضی اللہ عنہا کے واسطہ سے خبر دی کہ فاطمہ بنت ابی حبیش رضی اللہ عنہا نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے پوچھا کہ مجھے استحاضہ کا خون آتا ہے اور میں پاک نہیں ہو پاتی، تو کیا میں نماز چھوڑ دیا کروں؟ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا نہیں۔ یہ تو ایک رگ کا خون ہے، ہاں اتنے دنوں میں نماز ضرور چھوڑ دیا کر جن میں اس بیماری سے پہلے تمہیں حیض آیا کرتا تھا۔ پھر غسل کر کے نماز پڑھا کرو۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بیان میں کہ زرد اور مٹیالا رنگ حیض کے دنوں کے علاوہ ہو ( تو کیا حکم ہے ؟ )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 326'''</div>
ہم سے قتیبہ بن سعید نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے اسماعیل بن علیہ نے بیان کیا، انہوں نے ایوب سختیانی سے، وہ محمد بن سیرین سے، وہ ام عطیہ سے، آپ نے فرمایا کہ ہم زرد اور مٹیالے رنگ کو کوئی اہمیت نہیں دیتی تھیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: استحاضہ کی رگ کے بارے میں'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 327'''</div>
ہم سے ابراہیم بن المنذر حزامی نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے معن بن عیسیٰ نے بیان کیا، انہوں نے ایوب بن ابی ذئب سے، انہوں نے ابن شہاب سے، انہوں نے عروہ اور عمرہ سے، انہوں نے عائشہ رضی اللہ عنہا سے (جو نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کی بیوی ہیں) کہام حبیبہ رضی اللہ عنہا سات سال تک مستحاضہ رہیں۔ انہوں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم سے اس کے بارے میں پوچھا تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے انہیں غسل کرنے کا حکم دیا اور فرمایا کہ یہ رگ (کی وجہ سے بیماری) ہے۔ پس ام حبیبہ رضی اللہ عنہا ہر نماز کے لیے غسل کرتی تھیں۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: جو عورت ( حج میں ) طواف افاضہ کے بعد حائضہ ہو ( اس کے متعلق کیا حکم ہے ؟ )'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 328'''</div>
ہم سے عبداللہ بن یوسف تنیسی نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہمیں امام مالک نے خبر دی، انہوں نے عبداللہ بن ابی بکر بن عمرو بن حزم سے، انہوں نے اپنے باپ ابوبکر سے، انہوں نے عبدالرحمٰن کی بیٹی عمرہ سے، انہوں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کی زوجہ مطہرہ عائشہ رضی اللہ عنہا سے کہ انھوں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم سے کہا کہ یا رسول اللہ! صفیہ بنت حیی رضی اللہ عنہا کو (حج میں) حیض آ گیا۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا، شاید کہ وہ ہمیں روکیں گی۔ کیا انہوں نے تمہارے ساتھ طواف (زیارت) نہیں کیا۔ عورتوں نے جواب دیا کہ کر لیا ہے۔ آپ نے اس پر فرمایا کہ پھر نکلو۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 329'''</div>
ہم سے معلی بن اسد نے بیان کیا، کہا ہم سے وہیب بن خالد نے عبداللہ بن طاؤس کے حوالہ سے، وہ اپنے باپ طاؤس بن کیسان سے، وہ عبداللہ بن عباس رضی اللہ عنہما سے، آپ نے فرمایا کہ حائضہ کے لیے (جب کہ اس نے طواف افاضہ کر لیا ہو) رخصت ہے کہ وہ گھر جائے (اور طواف وداع کے لیے نہ رکی رہے)۔
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 330'''</div>
ابن عمر ابتداء میں اس مسئلہ میں کہتے تھے کہ اسے (بغیر طواف وداع کے) جانا نہیں چاہیے۔ پھر میں نے انہیں کہتے ہوئے سنا کہ چلی جائے کیونکہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ان کو اس کی رخصت دی ہے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''اب: جب مستحاضہ اپنے جسم میں پاکی دیکھے تو کیا کرے ؟ '''</div>
<div style="text-align:center; color:magenta; font-size:120%;"> ابن عباس رضی اللہ عنہما نے فرمایا کہ غسل کرے اور نماز پڑھے اگرچہ دن میں تھوڑی دیر کے لیے ایسا ہوا ہو اور اس کا شوہر نماز کے بعد اس کے پاس آئے۔ کیونکہ نماز سب سے زیادہ عظمت والی چیز ہے۔ </div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 331'''</div>
ہم سے احمد بن یونس نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے زہیر بن معاویہ نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے ہشام بن عروہ نے عائشہ رضی اللہ عنہا سے، انہوں نے کہا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کہ جب حیض کا زمانہ آئے تو نماز چھوڑ دے اور جب یہ زمانہ گزر جائے تو خون کو دھو اور نماز پڑھ۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: اس بارے میں کہ نفاس میں مرنے والی عورت پر نماز جنازہ اور اس کا طریقہ کیا ہے ؟'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 332'''</div>
ہم سے احمد بن ابی سریح نے بیان کیا، کہا ہم سے شبابہ بن سوار نے، کہا ہم سے شعبہ نے حسین سے۔ وہ عبداللہ بن بریدہ سے، وہ سمرہ بن جندب سے کہ ایک عورت (ام کعب) زچگی میں مر گئی، تو رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ان کی نماز جنازہ پڑھی، اس وقت آپ صلی اللہ علیہ وسلم ان کے (جسم کے) وسط میں کھڑے ہو گئے۔
<div style="text-align:center; color:blue; font-size:150%;">'''باب: باب'''</div>
<div style="text-align:right; color:red; font-size:120%;">'''حدیث نمبر: 333'''</div>
ہم سے حسن بن مدرک نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہم سے یحییٰ بن حماد نے بیان کیا، انہوں نے کہا ہمیں ابوعوانہ وضاح نے اپنی کتاب سے دیکھ کر خبر دی۔ انہوں نے کہا کہ ہمیں خبر دی سلیمان شیبانی نے عبداللہ بن شداد سے، انہوں نے کہا میں نے اپنی خالہ میمونہ رضی اللہ عنہا سے جو نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم کی زوجہ مطہرہ تھیں سنا کہ میں حائضہ ہوتی تو نماز نہیں پڑھتی تھی اور یہ کہ آپ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم کے (گھر میں) نماز پڑھنے کی جگہ کے قریب لیٹی ہوتی تھی۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نماز اپنی چٹائی پر پڑھتے۔ جب آپ صلی اللہ علیہ وسلم سجدہ کرتے تو آپ صلی اللہ علیہ وسلم کے کپڑے کا کوئی حصہ مجھ سے لگ جاتا تھا۔
<center> '''صحیح بخاری - تالیف : امام محمد بن اسماعیل البخاری رحمہ اللہ''' </center>
</div>
hkjuvq27fxzer0t7crvkiz2gsjodfw2
Page:སྙན་བརྒྱུད་ཁྲིད་ཆེན་བཅུ་གསུམ་གྱི་སྐོར། པོད། ༡.pdf/222
104
382004
1178841
1162712
2025-07-04T18:37:14Z
Pecha-Tsewang
870938
1178841
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="3" user="Ganga4364" /></noinclude><div style="margin-left: 3em; margin-right: 3em;">ལ་རྒྱར་ན་གྲགས་ཚད་དང་། བོད་དུ་གྲགས་ཚོད་༴ རྒྱར་དུ་རྒྱས་པ་༴ འབྲིང་པོ་༴ བསྡུས་པ་གསུམ་དུ་གྲགས་སོ། །དེའང་རྒྱས་པར༴ ཀློང་ཆེན་པོ་དགུ་༴
ལེའུ་འབུམ་ཕྲག་ལྔ་ལ། བམ་པོ་བརྒྱད་ཁྲི་བཞི་སྟོང་དུ་གྲགས་སོ། །ལེའུ་འབུམ་ཕྲག་ལ་ལེའུ་རེ་རེ་ལ་ཤྭ་ལོ་ཀ་རེ་རེ་ལས་མོད་ཀྱང་ཚིག་འབུམ་
ཚོ་ལྔ་འོང་སྟེ། ཕལ་ཆེར་དཔེ་ཀྱང་མི་མོད་པས། འབུམ་ཚོ་བཅོ་ལྔ་ཙམ་ཡོད་གསུང་། འབྲིང་ལ་ཀློང་དགུ་བམ་པོ་ཉི་ཁྲིར་གྲགས་སོ། །
བསྡུས་པར༴ བཛྲ་མཁའ་པ་མན་རྟ་ནམ་མཁའ་དང་མཉམ་པའི་རྒྱུད་ཆེན་པོ་གཅིག་གཞས་པ་ལ། དེའང་སྟོང་སེམས་ཉིད་ནམ་མཁའ་
དང་མཉམ་པ། བར་རིག་པ་ནམ་མཁའ༴ སྨད་སེམས་ནམ་མཁའ་དང་མཉམ་པར་སྟོན་པ་གཅིག་བཞུགས། དེ་ལས་རྒྱལ་པོ་ལས་རྩ་
རྒྱུད་ལྔ་སྨད་དུ་བྱུང་བ་དང་དྲུག །ཀློང་དང་བདུན་ལ་སོགས་པའི་རྒྱུད་ཚད་དགྱེས་པའོ། །ད་བརྒྱུད་པ་ཐ་མ་ནས། ཨེ་མ་མཁའ་འགྲོའི་ཕྱག་ན་ནི། །</div><noinclude></noinclude>
o9nbahr9ya7qz49e8q819dpy0d5mp4c
1178842
1178841
2025-07-04T18:38:00Z
Pecha-Tsewang
870938
1178842
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="3" user="Ganga4364" /></noinclude><div style="margin-left: 3em; margin-right: 3em;">ལ་རྒྱར་ན་གྲགས་ཚད་དང་། བོད་དུ་གྲགས་ཚོད་༴ རྒྱར་དུ་རྒྱས་པ་༴ འབྲིང་པོ་༴ བསྡུས་པ་གསུམ་དུ་གྲགས་སོ། །དེའང་རྒྱས་པར༴ ཀློང་ཆེན་པོ་དགུ་༴
ལེའུ་འབུམ་ཕྲག་ལྔ་ལ། བམ་པོ་བརྒྱད་ཁྲི་བཞི་སྟོང་དུ་གྲགས་སོ། །ལེའུ་འབུམ་ཕྲག་ལ་ལེའུ་རེ་རེ་ལ་ཤྭ་ལོ་ཀ་རེ་རེ་ལས་མོད་ཀྱང་ཚིག་འབུམ་
ཚོ་ལྔ་འོང་སྟེ། ཕལ་ཆེར་དཔེ་ཀྱང་མི་མོད་པས། འབུམ་ཚོ་བཅོ་ལྔ་ཙམ་ཡོད་གསུང་། འབྲིང་ལ་ཀློང་དགུ་བམ་པོ་ཉི་ཁྲིར་གྲགས་སོ། །
བསྡུས་པར༴ བཛྲ་མཁའ་པ་མན་རྟ་ནམ་མཁའ་དང་མཉམ་པའི་རྒྱུད་ཆེན་པོ་གཅིག་གཞས་པ་ལ། དེའང་སྟོང་སེམས་ཉིད་ནམ་མཁའ་
དང་མཉམ་པ། བར་རིག་པ་ནམ་མཁའ༴ སྨད་སེམས་ནམ་མཁའ་དང་མཉམ་པར་སྟོན་པ་གཅིག་བཞུགས། དེ་ལས་རྒྱལ་པོ་ལས་རྩ་
རྒྱུད་ལྔ་སྨད་དུ་བྱུང་བ་དང་དྲུག །ཀློང་དང་བདུན་ལ་སོགས་པའི་རྒྱུད་ཚད་དགྱེས་པའོ། །ད་བརྒྱུད་པ་ཐ་མ་ནས། ཨེ་མ་མཁའ་འགྲོའི་ཕྱག་ན་ནི། །</div><noinclude></noinclude>
to5h10d4p3o9or9k7eno22wwb4xzjao
Page:新約全書建寧府個土腔羅馬字.pdf/149
104
393750
1178871
1140735
2025-07-05T10:54:52Z
DaveZ123
117489
1178871
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="1" user="DaveZ123" /></noinclude>:::LŪ-GÁ, 4. 145
:34 Ǐ ciōng cì-dó sī Ngǎ-gŏ̤, ǐ ciōng cì-dó sī Ì-să, ǐ ciōng cì-dó sī Ngā-bǎ-là-hǎng, ǐ ciōng cì-dó sī Tá-là, ǐ ciōng cì-dó sī Nà-hō̤,
:35 Ǐ ciōng cì-dó sī Să-lù, ǐ ciōng cì-dó sī Là-ğ, ǐ ciōng cì-dó sī Huǎ-là̤, ǐ ciōng cì-dó sī Hí-bă, ǐ ciōng cì-dó sī Să-là,
:36 Ǐ ciōng cì-dó sī Gái-nâng, ǐ ciōng cì-dó sī Ngā-huă-să, ǐ ciōng cì-dó sī Sǐng, ǐ ciōng cì-dó sī Nǒ̤-ngā, ǐ ciōng cì-dó sī Là-mà.
:37 Ǐ ciōng cì-dó sī Mǎ-tǔ-să-là, ǐ ciōng cì-dó sī Ì-nǒ̤, ǐ ciōng cì-dó sī Ngǎ-liĕ, ǐ ciōng cì-dó sī Mǎ-là̤-liĕ, ǐ ciōng cì-dó sī Gái-nâng.
:38 Ǐ ciōng cì-dó sī Ì-nǒ̤-sū, ǐ ciōng cì-dó sī Să̤-tă̤, ǐ ciōng cì-dó sī Ngā-dó̤ng, ǐ ciōng cì-dó sī Ciōng-Di̿.
:::Di̿ 4 Cióng
:1 Iǎ-Sú séng-di̿ sí-cṳ̆ dă̤-diō̤ Se̿ng-Sěng, giǎng Iŏ̤-dàng kái da̿u-tê lâ̤, Se̿ng-Sěng duo̿i gṳ̀ ko̤̿ ko̿ng-iǎ-di̿ ko̤̿.
:2 Si̿-sī góng nă mǒ̤-gṳ̌ chi̿ gṳ̀. Ŭ duói sî Iǎ-Sú dú ēng-nǎing iè mî-dī: hē-mṳě ciū bŭ-gṳě.
:3 Mǒ̤-gṳ̌ iáu gṳ̀ uā, Nì lâ̤-sī Ciōng-Di̿ gâ̤ Gṳ̌ing, ciū gáu-dō iŏ̤ng ciō̤ bi̿ng ca̿ biǎng.
:4. Iǎ-Sú uā, Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Nêng ēng sī cēng-cēng ka̿u-diū iè gâ̤ mî-dī ŏ̤ sáng.
:5. Mǒ̤-gṳ̌ ǐ duo̿i gṳ̀ iòng ǎu súing-di̿ ko̤̿, chiá ciă mì-ciú gâ̤ sî-hē, ciū uā tíng-à gâ̤ gŏ dú háu gṳ̀ chū,
:6 Uā, Iŏ̤ng duói gṳ̌ing-ba̿ng, iáu iŏ̤ng duói ě̤ng-iāu, ŭoi dú ŏ̤ nă nì: éng-ṳē iŏ̤ng gṳ̌ing-ba̿ng dú gáu nă uòi làu; běng uòi o̿ nă sū-mū nêng, ciū nă sū-mū nêng.
:7 Nì lâ̤ kǎing ba̿i uòi, tóng dú sī nì gâ̤.
:8 Iǎ-Sú a̿ing uā , Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Niōng ba̿i Cṳ̌ nì gâ̤ Ciōng-Di̿ , cǒng-lâ̤ niōng hū-sū gṳ̀.
:9. Mǒ̤-gṳ̌ ǐ duo̿i Iǎ-Sú da̿u Iǎ-lū-să-lǎing-di̿ ko̤̿, hǎng gṳ̀ gṳè hā dāing gâ̤ dǎing-dǎing-ciě. iǎ gṳ̀ uā, Nì lâ̤-sī Ciōng-Di̿ gâ̤ Gṳ̌ing, ciū diǎu à ko̤̿,<noinclude></noinclude>
kgqisixfnj40gehspztrt59dcxuhyh4
Page:Ram Charcha in Urdu by Munshi Premchand.pdf/54
104
396147
1178865
1171794
2025-07-05T07:54:55Z
BalramBodhi
127140
1178865
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="1" user="BalramBodhi" /></noinclude>
سمجھی ٹھیک ہی تو ہے۔ رام چندر راجہ ہو کر
بھرت کو نکال دیں یا مروا ہی ڈالیں تو
کون اُن کا ہاتھ پکڑیگا۔ میں بھی دودھ کی
مکھی کی طرح نکال دی جاؤنگی۔ بہت ہوگا
روٹی اور کپڑا مل جائیگا۔ راج پا کر سبھی کی
مت بدل جاتی ہے۔ رام کو بھی غرور
ہو جائے تو کیا تعجب ہے۔ جبھی کوسلیا
میری اتنی خاطر کرتی ہیں۔ یہ سب مجھے
تباہ کرنے کی چالیں ہیں۔ یہ سوچ کراُس
نے منتھرا سے کہا: منتھرا۔ دیکھ میری باتوں
کا بُرا نہ مان۔ میں کیا جانتی تھی کہ مجھے
اور بھرت کو تباہ کرنےکے لئے یہ
کرشمہ سازیاں ہو رہی ہیں۔ میں تو سیدھی
سادی عورت ہوں۔ چکّہ پنجا کیاجائوں۔
اب تو نے یہ بات سجھائی تو مجھے بھی
حقیقت معلوم ہو رہی ہے۔ مگر اب تو
نیلک کی ساخت مقرر ہو چکی۔ کل سویرے<noinclude>[[Category:urdu]]</noinclude>
i7y9eikh2ofub5qd8mcthvv27v3c15l
UrduPoetry
0
398245
1178816
2025-07-04T12:05:19Z
Saddam19
860129
auto summary: New page created (no summary given)
1178816
wikitext
text/x-wiki
<div style="background: linear-gradient(135deg, #e6f7ff 0%, #f0f8ff 100%);
border: 3px solid #4a86e8;
border-radius: 15px;
padding: 25px;
box-shadow: 0 4px 12px rgba(0,0,0,0.1);
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
text-align: justify;
font-size: 18px;
line-height: 1.8;
color: #1a237e;">
<center>
<div style="font-size: 28px;
color: #0d47a1;
text-shadow: 2px 2px 4px rgba(0,0,0,0.1);
margin-bottom: 20px;
border-bottom: 2px dashed #4a86e8;
padding-bottom: 10px;
width: 80%;">
'''Urdu Poetry'''
</div>
</center>
<div style="display: flex; gap: 20px; justify-content: center; flex-wrap: wrap;">
<div style="flex: 1; min-width: 300px;
background: rgba(255, 248, 225, 0.9);
padding: 25px;
border-radius: 12px;
border-right: 4px solid #d4a017;
margin: 30px 0;
box-shadow: 0 3px 8px rgba(0,0,0,0.08);
line-height: 2.2;
text-align: center;
font-size: 22px;
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
color: #1a237e;">
مل ہی جائے گا کبھی دل کو یقیں رہتا ہے<br>
وہ اسی شہر کی گلیوں میں کہیں رہتا ہے<br>
جس کی سانسوں سے مہکتے تھے در و بام ترے<br>
اے مکاں بول کہاں اب وہ مکیں رہتا ہے<br>
اک زمانہ تھا کہ سب ایک جگہ رہتے تھے<br>
اور اب کوئی کہیں کوئی کہیں رہتا ہے<br>
روز ملنے پہ بھی لگتا تھا کہ جگ بیت گئے<br>
عشق میں وقت کا احساس نہیں رہتا ہے<br>
دل فسردہ تو ہوا دیکھ کے اس کو لیکن<br>
عمر بھر کون جواں کون حسیں رہتا ہے<br>
<div style="font-size: 20px;
color: #8b4513;
margin-top: 15px;
font-style: italic;
text-shadow: 1px 1px 2px rgba(139, 69, 19, 0.2);">
'''احمد مشتاق'''
</div>
</div>
<div style="flex: 1; min-width: 300px;
background: rgba(255, 248, 225, 0.9);
padding: 25px;
border-radius: 12px;
border-right: 4px solid #d4a017;
margin: 30px 0;
box-shadow: 0 3px 8px rgba(0,0,0,0.08);
line-height: 2.2;
text-align: center;
font-size: 22px;
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
color: #1a237e;">
کبھی اے حقیقت منتظر نظر آ لباس مجاز میں<br>
کہ ہزاروں سجدے تڑپ رہے ہیں مری جبین نیاز میں<br>
طرب آشنائے خروش ہو تو نوا ہے محرم گوش ہو<br>
وہ سرود کیا کہ چھپا ہوا ہو سکوت پردۂ ساز میں<br>
تو بچا بچا کے نہ رکھ اسے ترا آئنہ ہے وہ آئنہ<br>
کہ شکستہ ہو تو عزیز تر ہے نگاہ آئنہ ساز میں<br>
دم طوف کرمک شمع نے یہ کہا کہ وہ اثر کہن<br>
نہ تری حکایت سوز میں نہ مری حدیث گداز میں<br>
نہ کہیں جہاں میں اماں ملی جو اماں ملی تو کہاں ملی<br>
مرے جرم خانہ خراب کو ترے عفو بندہ نواز میں<br>
نہ وہ عشق میں رہیں گرمیاں نہ وہ حسن میں رہیں شوخیاں<br>
نہ وہ غزنوی میں تڑپ رہی نہ وہ خم ہے زلف ایاز میں<br>
جو میں سر بہ سجدہ ہوا کبھی تو زمیں سے آنے لگی صدا<br>
ترا دل تو ہے صنم آشنا تجھے کیا ملے گا نماز میں<br>
<div style="font-size: 20px;
color: #8b4513;
margin-top: 15px;
font-style: italic;
text-shadow: 1px 1px 2px rgba(139, 69, 19, 0.2);">
'''از: ابنِ عشق'''
</div>
</div>
</div>
hm4fl1sftp19idoltpzfv3auf9icyyz
Shikwa and Jawab-e-Shikwa
0
398246
1178817
2025-07-04T12:37:06Z
Saddam19
860129
auto summary: New page created (no summary given)
1178817
wikitext
text/x-wiki
<div style="background: linear-gradient(135deg, #e6f7ff 0%, #f0f8ff 100%);
border: 3px solid #4a86e8;
border-radius: 15px;
padding: 25px;
box-shadow: 0 4px 12px rgba(0,0,0,0.1);
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
text-align: justify;
font-size: 18px;
line-height: 1.8;
color: #1a237e;">
<center>
<div style="font-size: 28px;
color: #0d47a1;
text-shadow: 2px 2px 4px rgba(0,0,0,0.1);
margin-bottom: 20px;
border-bottom: 2px dashed #4a86e8;
padding-bottom: 10px;
width: 80%;">
'''اردو ادب'''
</div>
</center>
<div style="display: flex; gap: 20px; justify-content: center; flex-wrap: wrap;">
<div style="flex: 1; min-width: 300px;
background: rgba(255, 248, 225, 0.9);
padding: 25px;
border-radius: 12px;
border-right: 4px solid #d4a017;
margin: 30px 0;
box-shadow: 0 3px 8px rgba(0,0,0,0.08);
line-height: 2.2;
text-align: center;
font-size: 22px;
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
color: #1a237e;">
کیوں زیاں کار بنُوں سُود فراموش رہُوں<br>
فِکر فردا نہ کرُوں محوِ غمِ دوش رہُوں<br>
نالے بُلبُل کے سُنوں اور ہمہ تن گوش رہُوں<br>
ہم نوا مَیں بھی کوئی گُل ہُوں کہ خاموش رہُوں<br>
جُرات آموز مِری تابِ سُخن ہے مُجھ کو<br>
شِکوہ اللہ سے خاکم بدہن ہے مُجھ کو<br>
ہے بجا شیوہء تسلیم میں مشہُور ہیں ہم<br>
قِصّہء درد سُناتے ہیں کہ مجبُور ہیں ہم<br>
ساز خاموش ہیں فریاد سے معمُور ہیں ہم<br>
نالہ آتا ہے اگر لب پہ تو معذُور ہیں ہم<br>
اے خُدا شِکوہء ارباب وفا بھی سُن لے<br>
خُوگرِ حمد سے تھوڑا سا گِلا بھی سُن لے<br>
تھی تو موجُود ازل سے ہی تِری ذاتِ قدیم<br>
پھُول تھا زیبِ چمن پر نہ پریشاں تھی شمیم<br>
شرطِ اِنصاف ہے اے صاحبِ الطافِ عمیم<br>
بُوئے گُل پھیلتی کِس طرح جو ہوتی نہ نسیم<br>
ہم کو جمعیتِ خاطِر یہ پریشانی تھی<br>
ورنہ اُمت تِرے محبُوب کی دیوانی تھی<br>
ہم سے پہلے تھا عجب تیرے جہاں کا منظر<br>
کہیں مسجُود تھے پتّھر کہیں معبُود شجر<br>
خُوگرِ پیکر محسُوس تھی اِنساں کی نظر<br>
مانتا پِھر کوئی اَن دیکھے خُدا کو کیونکر<br>
تُجھ کو معلُوم ہے لیتا تھا کوئی نام ترا؟<br>
قوّتِ بازُوئے مُسلِم نے کِیا کام تِرا<br>
بس رہے تھے یہیں سلجُوق بھی تورانی بھی<br>
اہلِ چیں چین میں اِیران میں ساسانی بھی<br>
اِسی معمُورے میں آباد تھے یونانی بھی<br>
اِسی دُنیا میں یہُودی بھی تھے نصرانی بھی<br>
پر تِرے نام پہ تلوار اُٹھائی کِس نے<br>
بات جو بِگڑی ہُوئی تھی وہ بنائی کِس نے<br>
تھے ہمِیں ایک تِرے معرکہ آراؤں میں<br>
خُشکیوں میں کبھی لڑتے کبھی دریاؤں میں<br>
دیں اذانیں کبھی یورپ کے کلیساؤں میں<br>
کبھی افریقہ کے تپتے ہُوئے صحراؤں میں<br>
شان آنکھوں میں نہ جچتی تھی جہاں داروں کی<br>
کلمہ پڑھتے تھے ہم چھاؤں میں تلواروں کی<br>
ہم جو جیتے تھے تو جنگوں کے مُصیبت کے لیے<br>
اور مرتے تھے تِرے نام کی عظمت کے لیے<br>
تھی نہ کچھ تیغ زنی اپنی حکُومت کے لیے<br>
سربکف پِھرتے تھے کیا دہر میں دولت کے لیے؟<br>
قوم اپنی جو زر و مالِ جہاں پر مرتی<br>
بُت فروشی کے عِوض بُت شِکنی کیوں کرتی<br>
ٹل نہ سکتے تھے اگر جنگ میں اڑ جاتے تھے<br>
پاؤں شیروں کے بھی میداں سے اُکھڑ جاتے تھے<br>
تُجھ سے سرکش ہُوا کوئی تو بِگڑ جاتے تھے<br>
تیغ کیا چیز ہے ہم توپ سے لڑ جاتے تھے<br>
نقش توحید کا ہر دِل پہ بِٹھایا ہم نے<br>
زیرِ خنجر بھی یہ پیغام سُنایا ہم نے<br>
تو ہی کہہ دے کہ اُکھاڑا درِ خیبر کِس نے<br>
شہر قیصر کا جو تھا اُس کو کِیا سر کس نے<br>
توڑے مخلُوقِ خداوندوں کے پیکر کس نے<br>
کاٹ کر رکھ دیے کُفّار کے لشکر کِس نے<br>
کِس نے ٹھنڈا کیا آتشکدہء ایراں کو؟<br>
کِس نے پِھر زِندہ کِیا تذکِرہء یزداں کو؟<br>
کون سی قوم فقط تیری طلب گار ہُوئی<br>
اور تیرے لیے زحمت کشِ پیکار ہوئی<br>
کِس کی شمشیر جہاں گیر جہاں دار ہوئی<br>
کِس کی تکبیر سے دُنیا تِری بیدار ہُوئی<br>
کِس کی ہیبت سے صنم سہمے ہُوئے رہتے تھے<br>
منہ کے بل گِر کے ھو اللہ احد کہتے تھے<br>
آ گیا عین لڑائی میں اگر وقتِ نماز<br>
قِبلہ رُو ہو کے زمیں بوس ہُوئی قومِ حجاز<br>
ایک ہی صف میں کھڑے ہو گئے محمود و ایاز<br>
نہ کوئی بندہ رہا اور نہ کوئی بندہ نواز<br>
بندہ و صاحِب و مُحتاج و غنی ایک ہُوئے<br>
تیری سرکار میں پہنچے تو سبھی ایک ہُوئے<br>
محفلِ کون و مکاں میں سَحر و شام پِھرے<br>
مئے توحید کو لے کر صِفت جام پھرے<br>
کوہ میں دشت میں لے کر تِرا پیغام پھرے<br>
اور معلُوم ہے تُجھ کو کبھی ناکام پِھرے<br>
دشت تو دشت ہیں دریا بھی نہ چھوڑے ہم نے<br>
بحرِ ظُلمات میں دوڑا دیے گھوڑے ہم نے<br>
صفحہء دہر سے باطل کو مِٹایا ہم نے<br>
نوعِ اِنساں کو غُلامی سے چُھڑایا ہم نے<br>
تیرے کعبے کو جبینوں سے بسایا ہم نے<br>
تیرے قُرآن کو سینوں سے لگایا ہم نے<br>
پھر بھی ہم سے یہ گِلہ ہے کہ وفادار نہیں<br>
ہم وفادار نہیں تُو بھی تو دِلدار نہیں<br>
<div style="font-size: 20px;
color: #8b4513;
margin-top: 15px;
font-style: italic;
text-shadow: 1px 1px 2px rgba(139, 69, 19, 0.2);">
'''احمد مشتاق'''
</div>
</div>
<div style="flex: 1; min-width: 300px;
background: rgba(255, 248, 225, 0.9);
padding: 25px;
border-radius: 12px;
border-right: 4px solid #d4a017;
margin: 30px 0;
box-shadow: 0 3px 8px rgba(0,0,0,0.08);
line-height: 2.2;
text-align: center;
font-size: 22px;
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
color: #1a237e;">
کبھی اے حقیقت منتظر نظر آ لباس مجاز میں<br>
کہ ہزاروں سجدے تڑپ رہے ہیں مری جبین نیاز میں<br>
طرب آشنائے خروش ہو تو نوا ہے محرم گوش ہو<br>
وہ سرود کیا کہ چھپا ہوا ہو سکوت پردۂ ساز میں<br>
تو بچا بچا کے نہ رکھ اسے ترا آئنہ ہے وہ آئنہ<br>
کہ شکستہ ہو تو عزیز تر ہے نگاہ آئنہ ساز میں<br>
دم طوف کرمک شمع نے یہ کہا کہ وہ اثر کہن<br>
نہ تری حکایت سوز میں نہ مری حدیث گداز میں<br>
نہ کہیں جہاں میں اماں ملی جو اماں ملی تو کہاں ملی<br>
مرے جرم خانہ خراب کو ترے عفو بندہ نواز میں<br>
نہ وہ عشق میں رہیں گرمیاں نہ وہ حسن میں رہیں شوخیاں<br>
نہ وہ غزنوی میں تڑپ رہی نہ وہ خم ہے زلف ایاز میں<br>
جو میں سر بہ سجدہ ہوا کبھی تو زمیں سے آنے لگی صدا<br>
ترا دل تو ہے صنم آشنا تجھے کیا ملے گا نماز میں<br>
<div style="font-size: 20px;
color: #8b4513;
margin-top: 15px;
font-style: italic;
text-shadow: 1px 1px 2px rgba(139, 69, 19, 0.2);">
'''از: ابنِ عشق'''
</div>
</div>
</div>
4bljk9392ywvhc425squdnw1vr8m08q
1178819
1178817
2025-07-04T12:53:57Z
Saddam19
860129
1178819
wikitext
text/x-wiki
<div style="background: linear-gradient(135deg, #e6f7ff 0%, #f0f8ff 100%);
border: 3px solid #4a86e8;
border-radius: 15px;
padding: 25px;
box-shadow: 0 4px 12px rgba(0,0,0,0.1);
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
text-align: justify;
font-size: 18px;
line-height: 1.8;
color: #1a237e;">
<center>
<div style="font-size: 28px;
color: #0d47a1;
text-shadow: 2px 2px 4px rgba(0,0,0,0.1);
margin-bottom: 20px;
border-bottom: 2px dashed #4a86e8;
padding-bottom: 10px;
width: 80%;">
'''اردو ادب'''
</div>
</center>
<div style="display: flex; gap: 20px; justify-content: center; flex-wrap: wrap;">
<div style="flex: 1; min-width: 300px;
background: rgba(255, 248, 225, 0.9);
padding: 25px;
border-radius: 12px;
border-right: 4px solid #d4a017;
margin: 30px 0;
box-shadow: 0 3px 8px rgba(0,0,0,0.08);
line-height: 2.2;
text-align: center;
font-size: 22px;
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
color: #1a237e;">
کیوں زیاں کار بنُوں سُود فراموش رہُوں<br>
فِکر فردا نہ کرُوں محوِ غمِ دوش رہُوں<br>
نالے بُلبُل کے سُنوں اور ہمہ تن گوش رہُوں<br>
ہم نوا مَیں بھی کوئی گُل ہُوں کہ خاموش رہُوں<br>
جُرات آموز مِری تابِ سُخن ہے مُجھ کو<br>
شِکوہ اللہ سے خاکم بدہن ہے مُجھ کو<br>
ہے بجا شیوہء تسلیم میں مشہُور ہیں ہم<br>
قِصّہء درد سُناتے ہیں کہ مجبُور ہیں ہم<br>
ساز خاموش ہیں فریاد سے معمُور ہیں ہم<br>
نالہ آتا ہے اگر لب پہ تو معذُور ہیں ہم<br>
اے خُدا شِکوہء ارباب وفا بھی سُن لے<br>
خُوگرِ حمد سے تھوڑا سا گِلا بھی سُن لے<br>
تھی تو موجُود ازل سے ہی تِری ذاتِ قدیم<br>
پھُول تھا زیبِ چمن پر نہ پریشاں تھی شمیم<br>
شرطِ اِنصاف ہے اے صاحبِ الطافِ عمیم<br>
بُوئے گُل پھیلتی کِس طرح جو ہوتی نہ نسیم<br>
ہم کو جمعیتِ خاطِر یہ پریشانی تھی<br>
ورنہ اُمت تِرے محبُوب کی دیوانی تھی<br>
ہم سے پہلے تھا عجب تیرے جہاں کا منظر<br>
کہیں مسجُود تھے پتّھر کہیں معبُود شجر<br>
خُوگرِ پیکر محسُوس تھی اِنساں کی نظر<br>
مانتا پِھر کوئی اَن دیکھے خُدا کو کیونکر<br>
تُجھ کو معلُوم ہے لیتا تھا کوئی نام ترا؟<br>
قوّتِ بازُوئے مُسلِم نے کِیا کام تِرا<br>
بس رہے تھے یہیں سلجُوق بھی تورانی بھی<br>
اہلِ چیں چین میں اِیران میں ساسانی بھی<br>
اِسی معمُورے میں آباد تھے یونانی بھی<br>
اِسی دُنیا میں یہُودی بھی تھے نصرانی بھی<br>
پر تِرے نام پہ تلوار اُٹھائی کِس نے<br>
بات جو بِگڑی ہُوئی تھی وہ بنائی کِس نے<br>
تھے ہمِیں ایک تِرے معرکہ آراؤں میں<br>
خُشکیوں میں کبھی لڑتے کبھی دریاؤں میں<br>
دیں اذانیں کبھی یورپ کے کلیساؤں میں<br>
کبھی افریقہ کے تپتے ہُوئے صحراؤں میں<br>
شان آنکھوں میں نہ جچتی تھی جہاں داروں کی<br>
کلمہ پڑھتے تھے ہم چھاؤں میں تلواروں کی<br>
ہم جو جیتے تھے تو جنگوں کے مُصیبت کے لیے<br>
اور مرتے تھے تِرے نام کی عظمت کے لیے<br>
تھی نہ کچھ تیغ زنی اپنی حکُومت کے لیے<br>
سربکف پِھرتے تھے کیا دہر میں دولت کے لیے؟<br>
قوم اپنی جو زر و مالِ جہاں پر مرتی<br>
بُت فروشی کے عِوض بُت شِکنی کیوں کرتی<br>
ٹل نہ سکتے تھے اگر جنگ میں اڑ جاتے تھے<br>
پاؤں شیروں کے بھی میداں سے اُکھڑ جاتے تھے<br>
تُجھ سے سرکش ہُوا کوئی تو بِگڑ جاتے تھے<br>
تیغ کیا چیز ہے ہم توپ سے لڑ جاتے تھے<br>
نقش توحید کا ہر دِل پہ بِٹھایا ہم نے<br>
زیرِ خنجر بھی یہ پیغام سُنایا ہم نے<br>
تو ہی کہہ دے کہ اُکھاڑا درِ خیبر کِس نے<br>
شہر قیصر کا جو تھا اُس کو کِیا سر کس نے<br>
توڑے مخلُوقِ خداوندوں کے پیکر کس نے<br>
کاٹ کر رکھ دیے کُفّار کے لشکر کِس نے<br>
کِس نے ٹھنڈا کیا آتشکدہء ایراں کو؟<br>
کِس نے پِھر زِندہ کِیا تذکِرہء یزداں کو؟<br>
کون سی قوم فقط تیری طلب گار ہُوئی<br>
اور تیرے لیے زحمت کشِ پیکار ہوئی<br>
کِس کی شمشیر جہاں گیر جہاں دار ہوئی<br>
کِس کی تکبیر سے دُنیا تِری بیدار ہُوئی<br>
کِس کی ہیبت سے صنم سہمے ہُوئے رہتے تھے<br>
منہ کے بل گِر کے ھو اللہ احد کہتے تھے<br>
آ گیا عین لڑائی میں اگر وقتِ نماز<br>
قِبلہ رُو ہو کے زمیں بوس ہُوئی قومِ حجاز<br>
ایک ہی صف میں کھڑے ہو گئے محمود و ایاز<br>
نہ کوئی بندہ رہا اور نہ کوئی بندہ نواز<br>
بندہ و صاحِب و مُحتاج و غنی ایک ہُوئے<br>
تیری سرکار میں پہنچے تو سبھی ایک ہُوئے<br>
محفلِ کون و مکاں میں سَحر و شام پِھرے<br>
مئے توحید کو لے کر صِفت جام پھرے<br>
کوہ میں دشت میں لے کر تِرا پیغام پھرے<br>
اور معلُوم ہے تُجھ کو کبھی ناکام پِھرے<br>
دشت تو دشت ہیں دریا بھی نہ چھوڑے ہم نے<br>
بحرِ ظُلمات میں دوڑا دیے گھوڑے ہم نے<br>
صفحہء دہر سے باطل کو مِٹایا ہم نے<br>
نوعِ اِنساں کو غُلامی سے چُھڑایا ہم نے<br>
تیرے کعبے کو جبینوں سے بسایا ہم نے<br>
تیرے قُرآن کو سینوں سے لگایا ہم نے<br>
پھر بھی ہم سے یہ گِلہ ہے کہ وفادار نہیں<br>
ہم وفادار نہیں تُو بھی تو دِلدار نہیں<br>
اُمتیں اور بھی ہیں اُن میں گُنہ گار بھی ہیں <br>
عِجز والے بھی ہیں مست مئے پِندار بھی ہیں <br>
اِن میں کاہِل بھی ہیں غافِل بھی ہیں ہُشیار بھی ہیں <br>
سینکڑوں ہیں کہ تِرے نام سے بیزار بھی ہیں <br>
رحمتیں ہیں تِری اغیار کے کاشانوں پر <br>
برق گِرتی ہے تو بیچارے مسلمانوں پر <br>
بُت صنم خانوں میں کہتے ہیں مُسلمان گئے <br>
ہے خوشی اُن کو کہ کعبے کے نِگہبان گئے <br>
منزِل دہر سے اونٹوں کے حُدی خوان گئے <br>
اپنی بغلوں میں دبائے ہُوئے قرآن گئے <br>
خندہ زن کُفر ہے اِحساس تُجھے ہے کہ نہیں <br>
اپنی توحید کا کُچھ پاس تُجھے ہے کہ نہیں <br>
یہ شِکایت نہیں ہیں اُن کے خزانے معمُور <br>
نہیں محفِل میں جِنھیں بات بھی کرنے کا شعُور <br>
قہر تو یہ ہے کہ کافر کو ملیں حُور و قُصُور <br>
اور بیچارے مُسلماں کو فقط وعدہء حُور <br>
اب وہ الطاف نہیں ہم پہ عنایات نہیں <br>
بات یہ کیا ہے کہ پہلی سی مدارات نہیں <br>
کیوں مُسلمانوں میں ہے دولتِ دُنیا نایاب <br>
تیری قُدرت تو ہے وہ جِس کی نہ حد ہے نہ حساب <br>
تُو جو چاہے تو اُٹھے سینہء صحرا سے حباب <br>
رہروِ دشت ہو سیلی زدہء موجِ سراب <br>
طعنِ اغیار ہے رُسوائی ہے ناداری ہے <br>
کیا تِرے نام پہ مرنے کا عِوض خواری ہے؟ <br>
بنی اغیار کی اب چاہنے والی دُنیا <br>
رہ گئی اپنے لیے ایک خیالی دُنیا <br>
ہم تو رُخصت ہُوئے اوروں نے سنبھالی دُنیا <br>
پِھر نہ کہنا ہُوئی توحید سے خالی دنیا <br>
ہم تو جیتے ہیں کہ دُنیا میں تِرا نام رہے <br>
کہیں مُمکن ہے کہ ساقی نہ رہے جام رہے <br>
تیری محفِل بھی گئی چاہنے والے بھی گئے <br>
شب کے آہیں بھی گئیں صُبح کے نالے بھی گئے <br>
دِل تُجھے دے بھی گئے اپنا صِلا لے بھی گئے <br>
آ کے بیٹھے بھی نہ تھے اور نِکالے بھی گئے <br>
آئے عُشّاق گئے وعدہء فردا لے کر <br>
اب اُنھیں ڈُھونڈ چراغِ رُخ زیبا لے کر <br>
دردِ لیلٰی بھی وہی قیس کا پہلُو بھی وہی <br>
نجد کے دشت و جبل میں رَمِ آہُو بھی وہی <br>
عِشق کا دِل بھی وہی حُسن کا جادُو بھی وہی <br>
اُمتِ احمدِ مُرسلؐ بھی وہی تُو بھی وہی <br>
پِھر یہ آزردگی غیر سبب کیا معنٰی <br>
اپنے شیداؤں پہ یہ چشمِ غضب کیا معنٰی <br>
تُجھ کو چھوڑا کہ رُسُولِؐ عربی کو چھوڑا؟ <br>
بُت گری پیشہ کِیا بُت شِکنی کو چھوڑا؟ <br>
عِشق کو عِشق کی آشُفتہ سری کو چھوڑا؟ <br>
رسمِ سلمانؓ و اویسِؒ قرنی کو چھوڑا؟ <br>
آگ تکبیر کی سینوں میں دبی رکھتے ہیں <br>
زِندگی مِثلِ بلالِؓ حبشی رکھتے ہیں <br>
عِشق کی خیر وہ پہلی سی ادا بھی نہ سہی <br>
جادہ پیمائی تسلیم و رضا بھی نہ سہی <br>
مُضطرِبِ دِل صِفتِ قِبلہ نُما بھی نہ سہی <br>
اور پابندیِ آئینِ وفا بھی نہ سہی <br>
کبھی ہم سے کبھی غیروں سے شناسائی ہے <br>
بات کہنے کی نہیں تُو بھی تو ہرجائی ہے <br>
سر ِ فاراں پہ کِیا دین کو کامِل تُو نے <br>
اِک اِشارے میں ہزاروں کے لیے دِل تُو نے <br>
آتِشِ اندوز کِیا عِشق کا حاصِل تُو نے <br>
پھونک دی گرمیِ رُخسار سے محفِل تُو نے <br>
آج کیوں سینے ہمارے شرر آباد نہیں <br>
ہم وہی سوختہ ساماں ہیں تُجھے یاد نہیں؟ <br>
وادیِ نجد میں وہ شور سلاسِل نہ رہا <br>
قیس دیوانہ نظارہء محمل نہ رہا <br>
حوصلے وہ نہ رہے ہم نہ رہے دِل نہ رہا <br>
گھر یہ اُجڑا ہے کہ تُو رونقِ محفِل نہ رہا <br>
اے خوش آں روز کہ آئی و بصد ناز آئی <br>
بے حجابانہ سُوئے محفِل ما باز آئی <br>
بادہ کش غیر ہیں گُلشن میں لب جُو بیٹھے <br>
سُنتے ہیں جام بکف نغمہء کُو کُو بیٹھے <br>
دَورِ ہنگامہء گُلزار سے یک سُو بیٹھے <br>
تیرے دیوانے بھی ہیں مُنتظِرِ ھُو بیٹھے <br>
اپنے پروانوں کو پِھر ذوقِ خود افروزی دے <br>
برقِ دیرینہ کو فرمانِ جِگر سوزی دے <br>
قوم آوارہ عناں تاب ہے پِھر سُوئے حجاز <br>
لے اُڑا بُلبُل بے پر کو مذاقِ پرواز <br>
مُضطرِب باغ کے ہر غُنچے میں ہے بُوئے نیاز <br>
تُو ذرا چھیڑ تو دے تشنہء مِضراب ہے ساز <br>
نغمے بے تاب ہیں تاروں سے نِکلنے کے لیے <br>
طُور مُضطِر ہے اُسی آگ میں جلنے کے لیے <br>
مُشکلیں اُمتِ مرحُوم کی آساں کر دے <br>
مور بے مایہ کو ہمدوشِ سلیماںؑ کر دے <br>
جِنسِ نایابِ محبّت کو پِھر ارزاں کر دے <br>
ہند کے دیر نشینوں کو مُسلماں کر دے <br>
جُوئے خُوں مِی چکد از حسرت دیرینہء ما <br>
مِی تپد نالہ بہ نِشتر کدہ سینہء ما <br>
بُوئے گُل لے گئی بیرونِ چمن رازِ چمن<br>
کیا قیامت ہے کہ خود پُھول ہیں غمازِ چمن<br>
عہدِ گُل ختم ہُوا ٹُوٹ گیا سازِ چمن<br>
اُڑ گئے ڈالیوں سے زمزمہء پروازِ چمن<br>
ایک بُلبُل ہے کہ ہے محوِ ترنُّم اب تک<br>
اِس کے سینے میں ہے نغموں کا تلاطُم اب تک<br>
قُمریاں شاخِ صنوبر سے گُریزاں بھی ہُوئیں<br>
پےتاں پُھول کی جھڑ جھڑ کے پریشاں بھی ہُوئیں<br>
وہ پُرانی روِشیں باغ کی ویراں بھی ہُوئیں<br>
ڈالیاں پیرہنِ برگ سے عُریاں بھی ہُوئیں<br>
قیدِ موسم سے طبیعت رہی آزاد اِس کی<br>
کاش گُلشن میں سمجھتا کوئی فریاد اِس کی<br>
لُطف مرنے میں ہے باقی نہ مزا جینے میں<br>
کُچھ مزا ہے تو یہی خُونِ جِگر پینے میں<br>
کِتنے بے تاب ہیں جوہر مِرے آئینے میں<br>
کِس قدر جلوے تڑپتے ہیں مِرے سینے میں<br>
اِس گُلستاں میں مگر دیکھنے والے ہی نہیں<br>
داغ جو سینے میں رکھتے ہوں وہ لالے ہی نہیں<br>
چاک اِس بُلبُلِ تنہا کی نوا سے دِل ہوں<br>
جاگنے والے اِسی بانگِ درا سے دِل ہوں<br>
یعنی پِھر زندہ نئے عہدِ وفا سے دِل ہوں<br>
پِھر اِسی بادہء دیرینہ کے پیاسے دِل ہوں<br>
عجمی خُم ہے تو کیا مے تو حجازی ہے مِری<br>
نغمہ ہندی ہے تو کیا لَے تو حجازی ہے مِری<br>
<div style="font-size: 20px;
color: #8b4513;
margin-top: 15px;
font-style: italic;
text-shadow: 1px 1px 2px rgba(139, 69, 19, 0.2);">
'''احمد مشتاق'''
</div>
</div>
<div style="flex: 1; min-width: 300px;
background: rgba(255, 248, 225, 0.9);
padding: 25px;
border-radius: 12px;
border-right: 4px solid #d4a017;
margin: 30px 0;
box-shadow: 0 3px 8px rgba(0,0,0,0.08);
line-height: 2.2;
text-align: center;
font-size: 22px;
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
color: #1a237e;">
کبھی اے حقیقت منتظر نظر آ لباس مجاز میں<br>
کہ ہزاروں سجدے تڑپ رہے ہیں مری جبین نیاز میں<br>
طرب آشنائے خروش ہو تو نوا ہے محرم گوش ہو<br>
وہ سرود کیا کہ چھپا ہوا ہو سکوت پردۂ ساز میں<br>
تو بچا بچا کے نہ رکھ اسے ترا آئنہ ہے وہ آئنہ<br>
کہ شکستہ ہو تو عزیز تر ہے نگاہ آئنہ ساز میں<br>
دم طوف کرمک شمع نے یہ کہا کہ وہ اثر کہن<br>
نہ تری حکایت سوز میں نہ مری حدیث گداز میں<br>
نہ کہیں جہاں میں اماں ملی جو اماں ملی تو کہاں ملی<br>
مرے جرم خانہ خراب کو ترے عفو بندہ نواز میں<br>
نہ وہ عشق میں رہیں گرمیاں نہ وہ حسن میں رہیں شوخیاں<br>
نہ وہ غزنوی میں تڑپ رہی نہ وہ خم ہے زلف ایاز میں<br>
جو میں سر بہ سجدہ ہوا کبھی تو زمیں سے آنے لگی صدا<br>
ترا دل تو ہے صنم آشنا تجھے کیا ملے گا نماز میں<br>
<div style="font-size: 20px;
color: #8b4513;
margin-top: 15px;
font-style: italic;
text-shadow: 1px 1px 2px rgba(139, 69, 19, 0.2);">
'''از: ابنِ عشق'''
</div>
</div>
</div>
9mc0r0sysgopn9rlwmu88nlhfpkbfuu
1178824
1178819
2025-07-04T13:09:38Z
Saddam19
860129
1178824
wikitext
text/x-wiki
<div style="background: linear-gradient(135deg, #e6f7ff 0%, #f0f8ff 100%);
border: 3px solid #4a86e8;
border-radius: 15px;
padding: 25px;
box-shadow: 0 4px 12px rgba(0,0,0,0.1);
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
text-align: justify;
font-size: 18px;
line-height: 1.8;
color: #1a237e;">
<center>
<div style="font-size: 28px;
color: #0d47a1;
text-shadow: 2px 2px 4px rgba(0,0,0,0.1);
margin-bottom: 20px;
border-bottom: 2px dashed #4a86e8;
padding-bottom: 10px;
width: 80%;">
'''اردو ادب'''
</div>
</center>
<div style="display: flex; gap: 20px; justify-content: center; flex-wrap: wrap;">
<div style="flex: 1; min-width: 300px;
background: rgba(255, 248, 225, 0.9);
padding: 25px;
border-radius: 12px;
border-right: 4px solid #d4a017;
margin: 30px 0;
box-shadow: 0 3px 8px rgba(0,0,0,0.08);
line-height: 2.2;
text-align: center;
font-size: 22px;
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
color: #1a237e;">
کیوں زیاں کار بنُوں سُود فراموش رہُوں<br>
فِکر فردا نہ کرُوں محوِ غمِ دوش رہُوں<br>
نالے بُلبُل کے سُنوں اور ہمہ تن گوش رہُوں<br>
ہم نوا مَیں بھی کوئی گُل ہُوں کہ خاموش رہُوں<br>
جُرات آموز مِری تابِ سُخن ہے مُجھ کو<br>
شِکوہ اللہ سے خاکم بدہن ہے مُجھ کو<br>
ہے بجا شیوہء تسلیم میں مشہُور ہیں ہم<br>
قِصّہء درد سُناتے ہیں کہ مجبُور ہیں ہم<br>
ساز خاموش ہیں فریاد سے معمُور ہیں ہم<br>
نالہ آتا ہے اگر لب پہ تو معذُور ہیں ہم<br>
اے خُدا شِکوہء ارباب وفا بھی سُن لے<br>
خُوگرِ حمد سے تھوڑا سا گِلا بھی سُن لے<br>
تھی تو موجُود ازل سے ہی تِری ذاتِ قدیم<br>
پھُول تھا زیبِ چمن پر نہ پریشاں تھی شمیم<br>
شرطِ اِنصاف ہے اے صاحبِ الطافِ عمیم<br>
بُوئے گُل پھیلتی کِس طرح جو ہوتی نہ نسیم<br>
ہم کو جمعیتِ خاطِر یہ پریشانی تھی<br>
ورنہ اُمت تِرے محبُوب کی دیوانی تھی<br>
ہم سے پہلے تھا عجب تیرے جہاں کا منظر<br>
کہیں مسجُود تھے پتّھر کہیں معبُود شجر<br>
خُوگرِ پیکر محسُوس تھی اِنساں کی نظر<br>
مانتا پِھر کوئی اَن دیکھے خُدا کو کیونکر<br>
تُجھ کو معلُوم ہے لیتا تھا کوئی نام ترا؟<br>
قوّتِ بازُوئے مُسلِم نے کِیا کام تِرا<br>
بس رہے تھے یہیں سلجُوق بھی تورانی بھی<br>
اہلِ چیں چین میں اِیران میں ساسانی بھی<br>
اِسی معمُورے میں آباد تھے یونانی بھی<br>
اِسی دُنیا میں یہُودی بھی تھے نصرانی بھی<br>
پر تِرے نام پہ تلوار اُٹھائی کِس نے<br>
بات جو بِگڑی ہُوئی تھی وہ بنائی کِس نے<br>
تھے ہمِیں ایک تِرے معرکہ آراؤں میں<br>
خُشکیوں میں کبھی لڑتے کبھی دریاؤں میں<br>
دیں اذانیں کبھی یورپ کے کلیساؤں میں<br>
کبھی افریقہ کے تپتے ہُوئے صحراؤں میں<br>
شان آنکھوں میں نہ جچتی تھی جہاں داروں کی<br>
کلمہ پڑھتے تھے ہم چھاؤں میں تلواروں کی<br>
ہم جو جیتے تھے تو جنگوں کے مُصیبت کے لیے<br>
اور مرتے تھے تِرے نام کی عظمت کے لیے<br>
تھی نہ کچھ تیغ زنی اپنی حکُومت کے لیے<br>
سربکف پِھرتے تھے کیا دہر میں دولت کے لیے؟<br>
قوم اپنی جو زر و مالِ جہاں پر مرتی<br>
بُت فروشی کے عِوض بُت شِکنی کیوں کرتی<br>
ٹل نہ سکتے تھے اگر جنگ میں اڑ جاتے تھے<br>
پاؤں شیروں کے بھی میداں سے اُکھڑ جاتے تھے<br>
تُجھ سے سرکش ہُوا کوئی تو بِگڑ جاتے تھے<br>
تیغ کیا چیز ہے ہم توپ سے لڑ جاتے تھے<br>
نقش توحید کا ہر دِل پہ بِٹھایا ہم نے<br>
زیرِ خنجر بھی یہ پیغام سُنایا ہم نے<br>
تو ہی کہہ دے کہ اُکھاڑا درِ خیبر کِس نے<br>
شہر قیصر کا جو تھا اُس کو کِیا سر کس نے<br>
توڑے مخلُوقِ خداوندوں کے پیکر کس نے<br>
کاٹ کر رکھ دیے کُفّار کے لشکر کِس نے<br>
کِس نے ٹھنڈا کیا آتشکدہء ایراں کو؟<br>
کِس نے پِھر زِندہ کِیا تذکِرہء یزداں کو؟<br>
کون سی قوم فقط تیری طلب گار ہُوئی<br>
اور تیرے لیے زحمت کشِ پیکار ہوئی<br>
کِس کی شمشیر جہاں گیر جہاں دار ہوئی<br>
کِس کی تکبیر سے دُنیا تِری بیدار ہُوئی<br>
کِس کی ہیبت سے صنم سہمے ہُوئے رہتے تھے<br>
منہ کے بل گِر کے ھو اللہ احد کہتے تھے<br>
آ گیا عین لڑائی میں اگر وقتِ نماز<br>
قِبلہ رُو ہو کے زمیں بوس ہُوئی قومِ حجاز<br>
ایک ہی صف میں کھڑے ہو گئے محمود و ایاز<br>
نہ کوئی بندہ رہا اور نہ کوئی بندہ نواز<br>
بندہ و صاحِب و مُحتاج و غنی ایک ہُوئے<br>
تیری سرکار میں پہنچے تو سبھی ایک ہُوئے<br>
محفلِ کون و مکاں میں سَحر و شام پِھرے<br>
مئے توحید کو لے کر صِفت جام پھرے<br>
کوہ میں دشت میں لے کر تِرا پیغام پھرے<br>
اور معلُوم ہے تُجھ کو کبھی ناکام پِھرے<br>
دشت تو دشت ہیں دریا بھی نہ چھوڑے ہم نے<br>
بحرِ ظُلمات میں دوڑا دیے گھوڑے ہم نے<br>
صفحہء دہر سے باطل کو مِٹایا ہم نے<br>
نوعِ اِنساں کو غُلامی سے چُھڑایا ہم نے<br>
تیرے کعبے کو جبینوں سے بسایا ہم نے<br>
تیرے قُرآن کو سینوں سے لگایا ہم نے<br>
پھر بھی ہم سے یہ گِلہ ہے کہ وفادار نہیں<br>
ہم وفادار نہیں تُو بھی تو دِلدار نہیں<br>
اُمتیں اور بھی ہیں اُن میں گُنہ گار بھی ہیں <br>
عِجز والے بھی ہیں مست مئے پِندار بھی ہیں <br>
اِن میں کاہِل بھی ہیں غافِل بھی ہیں ہُشیار بھی ہیں <br>
سینکڑوں ہیں کہ تِرے نام سے بیزار بھی ہیں <br>
رحمتیں ہیں تِری اغیار کے کاشانوں پر <br>
برق گِرتی ہے تو بیچارے مسلمانوں پر <br>
بُت صنم خانوں میں کہتے ہیں مُسلمان گئے <br>
ہے خوشی اُن کو کہ کعبے کے نِگہبان گئے <br>
منزِل دہر سے اونٹوں کے حُدی خوان گئے <br>
اپنی بغلوں میں دبائے ہُوئے قرآن گئے <br>
خندہ زن کُفر ہے اِحساس تُجھے ہے کہ نہیں <br>
اپنی توحید کا کُچھ پاس تُجھے ہے کہ نہیں <br>
یہ شِکایت نہیں ہیں اُن کے خزانے معمُور <br>
نہیں محفِل میں جِنھیں بات بھی کرنے کا شعُور <br>
قہر تو یہ ہے کہ کافر کو ملیں حُور و قُصُور <br>
اور بیچارے مُسلماں کو فقط وعدہء حُور <br>
اب وہ الطاف نہیں ہم پہ عنایات نہیں <br>
بات یہ کیا ہے کہ پہلی سی مدارات نہیں <br>
کیوں مُسلمانوں میں ہے دولتِ دُنیا نایاب <br>
تیری قُدرت تو ہے وہ جِس کی نہ حد ہے نہ حساب <br>
تُو جو چاہے تو اُٹھے سینہء صحرا سے حباب <br>
رہروِ دشت ہو سیلی زدہء موجِ سراب <br>
طعنِ اغیار ہے رُسوائی ہے ناداری ہے <br>
کیا تِرے نام پہ مرنے کا عِوض خواری ہے؟ <br>
بنی اغیار کی اب چاہنے والی دُنیا <br>
رہ گئی اپنے لیے ایک خیالی دُنیا <br>
ہم تو رُخصت ہُوئے اوروں نے سنبھالی دُنیا <br>
پِھر نہ کہنا ہُوئی توحید سے خالی دنیا <br>
ہم تو جیتے ہیں کہ دُنیا میں تِرا نام رہے <br>
کہیں مُمکن ہے کہ ساقی نہ رہے جام رہے <br>
تیری محفِل بھی گئی چاہنے والے بھی گئے <br>
شب کے آہیں بھی گئیں صُبح کے نالے بھی گئے <br>
دِل تُجھے دے بھی گئے اپنا صِلا لے بھی گئے <br>
آ کے بیٹھے بھی نہ تھے اور نِکالے بھی گئے <br>
آئے عُشّاق گئے وعدہء فردا لے کر <br>
اب اُنھیں ڈُھونڈ چراغِ رُخ زیبا لے کر <br>
دردِ لیلٰی بھی وہی قیس کا پہلُو بھی وہی <br>
نجد کے دشت و جبل میں رَمِ آہُو بھی وہی <br>
عِشق کا دِل بھی وہی حُسن کا جادُو بھی وہی <br>
اُمتِ احمدِ مُرسلؐ بھی وہی تُو بھی وہی <br>
پِھر یہ آزردگی غیر سبب کیا معنٰی <br>
اپنے شیداؤں پہ یہ چشمِ غضب کیا معنٰی <br>
تُجھ کو چھوڑا کہ رُسُولِؐ عربی کو چھوڑا؟ <br>
بُت گری پیشہ کِیا بُت شِکنی کو چھوڑا؟ <br>
عِشق کو عِشق کی آشُفتہ سری کو چھوڑا؟ <br>
رسمِ سلمانؓ و اویسِؒ قرنی کو چھوڑا؟ <br>
آگ تکبیر کی سینوں میں دبی رکھتے ہیں <br>
زِندگی مِثلِ بلالِؓ حبشی رکھتے ہیں <br>
عِشق کی خیر وہ پہلی سی ادا بھی نہ سہی <br>
جادہ پیمائی تسلیم و رضا بھی نہ سہی <br>
مُضطرِبِ دِل صِفتِ قِبلہ نُما بھی نہ سہی <br>
اور پابندیِ آئینِ وفا بھی نہ سہی <br>
کبھی ہم سے کبھی غیروں سے شناسائی ہے <br>
بات کہنے کی نہیں تُو بھی تو ہرجائی ہے <br>
سر ِ فاراں پہ کِیا دین کو کامِل تُو نے <br>
اِک اِشارے میں ہزاروں کے لیے دِل تُو نے <br>
آتِشِ اندوز کِیا عِشق کا حاصِل تُو نے <br>
پھونک دی گرمیِ رُخسار سے محفِل تُو نے <br>
آج کیوں سینے ہمارے شرر آباد نہیں <br>
ہم وہی سوختہ ساماں ہیں تُجھے یاد نہیں؟ <br>
وادیِ نجد میں وہ شور سلاسِل نہ رہا <br>
قیس دیوانہ نظارہء محمل نہ رہا <br>
حوصلے وہ نہ رہے ہم نہ رہے دِل نہ رہا <br>
گھر یہ اُجڑا ہے کہ تُو رونقِ محفِل نہ رہا <br>
اے خوش آں روز کہ آئی و بصد ناز آئی <br>
بے حجابانہ سُوئے محفِل ما باز آئی <br>
بادہ کش غیر ہیں گُلشن میں لب جُو بیٹھے <br>
سُنتے ہیں جام بکف نغمہء کُو کُو بیٹھے <br>
دَورِ ہنگامہء گُلزار سے یک سُو بیٹھے <br>
تیرے دیوانے بھی ہیں مُنتظِرِ ھُو بیٹھے <br>
اپنے پروانوں کو پِھر ذوقِ خود افروزی دے <br>
برقِ دیرینہ کو فرمانِ جِگر سوزی دے <br>
قوم آوارہ عناں تاب ہے پِھر سُوئے حجاز <br>
لے اُڑا بُلبُل بے پر کو مذاقِ پرواز <br>
مُضطرِب باغ کے ہر غُنچے میں ہے بُوئے نیاز <br>
تُو ذرا چھیڑ تو دے تشنہء مِضراب ہے ساز <br>
نغمے بے تاب ہیں تاروں سے نِکلنے کے لیے <br>
طُور مُضطِر ہے اُسی آگ میں جلنے کے لیے <br>
مُشکلیں اُمتِ مرحُوم کی آساں کر دے <br>
مور بے مایہ کو ہمدوشِ سلیماںؑ کر دے <br>
جِنسِ نایابِ محبّت کو پِھر ارزاں کر دے <br>
ہند کے دیر نشینوں کو مُسلماں کر دے <br>
جُوئے خُوں مِی چکد از حسرت دیرینہء ما <br>
مِی تپد نالہ بہ نِشتر کدہ سینہء ما <br>
بُوئے گُل لے گئی بیرونِ چمن رازِ چمن<br>
کیا قیامت ہے کہ خود پُھول ہیں غمازِ چمن<br>
عہدِ گُل ختم ہُوا ٹُوٹ گیا سازِ چمن<br>
اُڑ گئے ڈالیوں سے زمزمہء پروازِ چمن<br>
ایک بُلبُل ہے کہ ہے محوِ ترنُّم اب تک<br>
اِس کے سینے میں ہے نغموں کا تلاطُم اب تک<br>
قُمریاں شاخِ صنوبر سے گُریزاں بھی ہُوئیں<br>
پےتاں پُھول کی جھڑ جھڑ کے پریشاں بھی ہُوئیں<br>
وہ پُرانی روِشیں باغ کی ویراں بھی ہُوئیں<br>
ڈالیاں پیرہنِ برگ سے عُریاں بھی ہُوئیں<br>
قیدِ موسم سے طبیعت رہی آزاد اِس کی<br>
کاش گُلشن میں سمجھتا کوئی فریاد اِس کی<br>
لُطف مرنے میں ہے باقی نہ مزا جینے میں<br>
کُچھ مزا ہے تو یہی خُونِ جِگر پینے میں<br>
کِتنے بے تاب ہیں جوہر مِرے آئینے میں<br>
کِس قدر جلوے تڑپتے ہیں مِرے سینے میں<br>
اِس گُلستاں میں مگر دیکھنے والے ہی نہیں<br>
داغ جو سینے میں رکھتے ہوں وہ لالے ہی نہیں<br>
چاک اِس بُلبُلِ تنہا کی نوا سے دِل ہوں<br>
جاگنے والے اِسی بانگِ درا سے دِل ہوں<br>
یعنی پِھر زندہ نئے عہدِ وفا سے دِل ہوں<br>
پِھر اِسی بادہء دیرینہ کے پیاسے دِل ہوں<br>
عجمی خُم ہے تو کیا مے تو حجازی ہے مِری<br>
نغمہ ہندی ہے تو کیا لَے تو حجازی ہے مِری<br>
<div style="font-size: 20px;
color: #8b4513;
margin-top: 15px;
font-style: italic;
text-shadow: 1px 1px 2px rgba(139, 69, 19, 0.2);">
'''احمد مشتاق'''
</div>
</div>
<div style="flex: 1; min-width: 300px;
background: rgba(255, 248, 225, 0.9);
padding: 25px;
border-radius: 12px;
border-right: 4px solid #d4a017;
margin: 30px 0;
box-shadow: 0 3px 8px rgba(0,0,0,0.08);
line-height: 2.2;
text-align: center;
font-size: 22px;
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
color: #1a237e;">
دِل سے جو بات نِکلتی ہے اثر رکھتی ہے<br>
پر نہیں طاقتِ پرواز مگر رکھتی ہے<br>
قُدسی الاصل ہے رِفعت پہ نظر رکھتی ہے<br>
خاک سے اُٹھتی ہے گردُوں پہ گُزر رکھتی ہے<br>
عِشق تھا فِتنہ گر و سرکش و چالاک مِرا<br>
آسماں چیر گیا نالہء بے باک مِرا<br>
<br>
پِیر گردُوں نے کہا سُن کے کہیں ہے کوئی<br>
بولے سیارے سرِ عرشِ بریں ہے کوئی<br>
چاند کہتا تھا نہیں اہلِ زمیں ہے کوئی<br>
کہکشاں کہتی تھی پوشیدہ یہیں ہے کوئی<br>
کُچھ جو سمجھا مِرے شِکوے کو تو رِضواں سمجھا<br>
مُجھے جنّت سے نِکالا ہُوا اِنساں سمجھا<br>
<br>
تھی فرِشتوں کو بھی حیرت کہ یہ آواز ہے کیا<br>
عرش والوں پہ بھی کُھلتا نہیں یہ راز ہے کیا<br>
تا سرِ عرش بھی اِنساں کی تگ و تاز ہے کیا<br>
آگئی خاک کی چُٹکی کو بھی پرواز ہے کیا<br>
غافِل آداب سے سُکّانِ زمیں کیسے ہیں<br>
شوخ و گُستاخ یہ پستی کے مکیں کیسے ہیں<br>
<br>
اِس قدر شوخ کہ اللہ سے بھی برہم ہے<br>
تھا جو مسجُودِ ملائک یہ وہی آدم ہے<br>
عالمِ کیف ہے دانائے رمُوز کم ہے<br>
ہاں مگر عِجز کے اِسرار سے نامحرم ہے<br>
ناز ہے طاقتِ گفتار پہ اِنسانوں کو<br>
بات کرنے کا سلیقہ نہیں نادانوں کو<br>
<br>
آئی آواز غم انگیز ہے افسانہ تِرا<br>
اشکِ بے تاب سے لبریز ہے پیمانہ تِرا<br>
آسماں گیر ہُوا نعرہء مستانہ تِرا<br>
کِس قدر شوخ زباں ہے دِلِ دیوانہ تِرا<br>
شُکرِ شِکوے کو کِیا حُسنِ ادا سے تُو نے<br>
ہم سُخن کر دیا بندوں کو خُدا سے تُو نے<br>
<br>
ہم تو مائل بہ کرم ہیں کوئی سائل ہی نہیں<br>
راہ دِکھلائیں کِسے رہر و منزِل ہی نہیں<br>
تربیت عام تو ہے جوہر قابِل ہی نہیں<br>
جِس سے تعمیر ہو آدم کی یہ وہ گِل ہی نہیں<br>
کوئی قابِل ہو تو ہم شانِ کئی دیتے ہیں<br>
ڈُھونڈنے والوں کو دُنیا بھی نئی دیتے ہیں<br>
<br>
ہاتھ بے زور ہیں اِلحاد سے دِل خُوگر ہیں<br>
اُمتی باعثِ رُسوائیِ پیغمبرؐ ہیں<br>
بُت شِکن اُٹھ گئے باقی جو رہے بُت گر ہیں<br>
تھا براہیم پِدر اور پِسرِ آزر ہیں<br>
بادہ آشام نئے بادہ نیا خُم بھی نئے<br>
حرمِ کعبہ نیا بُت بھی نئے تُم بھی نئے<br>
<br>
وہ بھی دِن تھے کہ یہی مایہء رعنائی تھا<br>
نازِشِ موسم گُلِ لالہء صحرائی تھا<br>
جو مسلمان تھا اللہ کا سودائی تھا<br>
کبھی محبُوب تُمھارا یہی ہرجائی تھا<br>
کِسی یکجائی سے اب عہدِ غُلامی کر لو<br>
مِلّتِ احمدِ مُرسلؐ کو مقامی کو لو<br>
<br>
کِس قدر تُم پہ گراں صُبح کی بیداری ہے<br>
ہم سے کب پیار ہے ہاں نیند تُمھیں پیاری ہے<br>
طبعِ آزاد پہ قیدِ رمضاں بھاری ہے<br>
تُمھی کہہ دو یہی آئین و فاداری ہے؟<br>
قوم مذہب سے ہے مذہب جو نہیں تُم بھی نہیں<br>
جذبِ باہم جو نہیں محفِلِ انجُم بھی نہیں<br>
<br>
جِن کو آتا نہیں دُنیا میں کوئی فن تُم ہو<br>
نہیں جِس قوم کو پروائے نشیمن تُم ہو<br>
بِجلیاں جِس میں ہوں آسودہ وہ خِرمن تُم ہو<br>
بیچ کھاتے ہیں جو اِسلاف کے مدفن تُم ہو<br>
ہو نکُّو نام جو قبروں کی تجارت کرکے<br>
کیا نہ بیچو گے جو مِل جائیں صنم پتّھر کے<br>
<br>
صفحہء دہر سے باطِل کو مِٹایا کِس نے؟<br>
نوعِ اِنساں کو غُلامی سے چُھڑایا کس نے؟<br>
میرے کعبے کو جبینوں سے بسایا کِس نے؟<br>
میرے قُرآن کو سینوں سے لگایا کِس نے؟<br>
تھے تو آبا وہ تُھارے ہی مگر تُم کیا ہو<br>
ہاتھ پر ہاتھ دھرے مُنتظِرِ فردا ہو<br>
<br>
کیا کہا! بہرِ مُسلماں ہے فقط وعدہء حُور<br>
شِکوہ بے جا بھی کرے کوئی تو لازِم ہے شعُور<br>
عدل ہے فاطِرِ ہستی کا ازل سے دستُور<br>
مسلمِ آئیں ہُوا کافر تو مِلے حُور و قُصُور<br>
تُم میں حُوروں کا کوئی چاہنے والا ہی نہیں<br>
جلوہء طُور تو موجُود ہے موسٰی ہی نہیں<br>
<br>
مُنفعت ایک ہے اِس قوم کی نقصان بھی ایک<br>
ایک ہی سب کا نبیؐ دین بھی ایمان بھی ایک<br>
حرم پاک بھی اللہ بھی قرآن بھی ایک<br>
کُچھ بڑی بات تھی ہوتے جو مسلمان بھی ایک<br>
فرقہ بندی ہے کہیں اور کہیں ذاتیں ہیں<br>
کیا زمانے میں پنپنے کی یہی باتیں ہیں<br>
<br>
کون ہے تارکِ آئین رُسُولِؐ مُختار؟<br>
مصلحت وقت کی ہے کِس کے عمل کا معیار؟<br>
کِس کی آنکھوں میں سمایا ہے شِعارِ اغیار؟<br>
ہوگئی کِس کی نِگہ طرزِ سلف سے بیزار؟<br>
قلب میں سوز نہیں رُوح میں اِحساس نہیں<br>
کُچھ بھی پیغامِ محمدؐ کا تُمھیں پاس نہیں<br>
<br>
جاکے ہوتے ہیں مساجِد میں صف آرا تو غریب<br>
زحمتِ روزہ جو کرتے ہیں گوارا تو غریب<br>
نام لیتا ہے اگر کوئی ہمارا تو غریب<br>
پردہ رکھتا ہے اگر کوئی تُمھارا تو غریب<br>
اُمرا نشہء دولت میں ہیں غافل ہم سے<br>
زِندہ ہے مِلّتِ بیضا غُربا کے دم سے<br>
<br>
واعظِ قوم کی وہ پُختہ خیالی نہ رہی<br>
برقِ طبعی نہ رہی شُعلہ مقالی نہ رہی<br>
رہ گئی رسمِ اذاں رُوح بِلالیؓ نہ رہی<br>
فلسفہ رہ گیا تلقینِ غزالیؒ نہ رہی<br>
مسجدیں مرثیہ خواں ہیں کہ نمازی نہ رہے<br>
یعنٰی وہ صاحبِ اوصافِ حجازی نہ رہے<br>
<br>
شور ہے ہو گئے دُنیا سے مسلماں نابُود<br>
ہم یہ کہتے ہیں کہ تھے بھی کہیں مُسلم موجُود<br>
وضع میں تُم ہو نصاریٰ تو تمدُّن میں ہنُود<br>
یہ مسلماں ہیں! جِنھیں دیکھ کے شرمائیں یہُود<br>
یوں تو سیّد بھی ہو مِرزا بھی ہو افغان بھی ہو<br>
تم سبھی کُچھ ہو بتاؤ تو مسلمان بھی ہو<br>
<br>
دمِ تقریر تھی مُسلم کی صداقت بے باک<br>
عدل اُس کا تھا قوی لوثِ مراعات سے پاک<br>
شجرِ فِطرتِ مُسلم تھا حیا سے نم ناک<br>
تھا شجاعت میں وہ اِک ہستی فوق الادراک<br>
خود گُدازی نم کیفیتِ صہبایش بُود<br>
خالی از خویش شُدن صورتِ مینایش بُود<br>
<br>
ہر مسلماں رگِ باطل کے لیے نِشتر تھا<br>
اُس کے آئینہء ہستی میں عملِ جوہر تھا<br>
جو بھروسا تھا اُسے قوّتِ بازو پر تھا<br>
ہے تُمھیں موت کا ڈر اُس کو خُدا کا ڈر تھا<br>
باپ کا عِلم نہ بیٹے کو اگر ازبر ہو<br>
پِھر پِسرِ قابِل میراثِ پِدر کیونکر ہو<br>
<br>
ہر کوئی مستِ مے ذوقِ تنِ آسانی ہے<br>
تُم مسلماں ہو! یہ اندازِ مسلمانی ہے!<br>
حیدری فقر ہے نے دولتِ عُثمانی ہے<br>
تم کو اِسلاف سے کیا نسبتِ روحانی ہے؟<br>
وہ زمانے میں معزز تھے مسلماں ہو کر<br>
اور تُم خوار ہُوئے تارکِ قُرآں ہو کر<br>
<br>
تُم ہو آپس میں غضب ناک وہ آپس میں رحیم<br>
تم خطاکار و خطابیں وہ خطا پوش و کریم<br>
چاہتے سب ہیں کہ ہوں اوج ثرّیا پہ مقیم<br>
پہلے ویسا کوئی پیدا تو کرے قلبِ سلیم<br>
تختِ فغفُور بھی اُن کا تھا سریرِ کے بھی<br>
یونہی باتیں ہیں کہ تُم میں وہ حمیت ہے بھی؟<br>
<br>
خودکُشی شیوہ تُمھارا وہ غیور و خود دار<br>
تُم اخوّت سے گُریزاں وہ اخوّت پہ نِثار<br>
تُم ہو گُفتار سراپا وہ سراپا کردار<br>
تُم ترستے ہو کلی کو وہ گُلستاں بہ کنار<br>
اب تلک یاد ہے قوموں کو حکایت اُن کی<br>
نقش ہے صفحہ ہستی پہ صداقت اُن کی<br>
<br>
مِثلِ انجُم اُفُق قوم پہ روشن بھی ہُوئے<br>
بُتِ ہِندی کی محبّت میں برہمن بھی ہُوئے<br>
شوقِ پرواز میں مہجُورِ نشیمن بھی ہُوئے<br>
بے عمل تھے ہی جواں دین سے بدظن بھی ہُوئے<br>
اُن کو تہذیب نے ہر بند سے آزاد کِیا<br>
لا کے کعبے سے صنم خانے میں آباد کیا<br>
<br>
قیس زحمت کش تنہائی صحرا نہ رہے<br>
شہر کی کھائے ہَوا بادیہ پیما نہ رہے<br>
وہ تو دیوانہ ہے بستی میں رہے یا نہ رہے<br>
یہ ضرُوری ہے حجابِ رُخ لیلا نہ رہے<br>
گِلہء جور نہ ہو شکوہء بیداد نہ ہو<br>
عِشق آزاد ہے کیوں حُسن بھی آزاد نہ ہو<br>
<br>
عہدِ نو برق ہے آتِش زن ہر خِرمن ہے<br>
ایمن اس سے کوئی صحرا نہ کوئی گُلشن ہے<br>
اِس نئی آگ کا اقوامِ کُہن ایندھن ہے<br>
مِلّتِ ختم رُسُلؐ شُعلہ بہ پیراہن ہے<br>
آج بھی ہو جو براہیمؑ کا ایماں پیدا<br>
آگ کر سکتی ہے اندازِ گُلستاں پیدا<br>
<br>
دیکھ کر رنگِ چمن ہو نہ پریشاں مالی<br>
کوکبِ غُنچہ سے شاخیں ہیں چمکنے والی<br>
خس و خاشاک سے ہوتا ہے گُلستاں خالی<br>
گُل بر انداز ہے خُونِ شُہدا کی لالی<br>
رنگ گردُوں کا ذرا دیکھ تو عُنّابی ہے<br>
یہ نِکلتے ہُوئے سُورج کی اُفُق تابی ہے<br>
<br>
امتیں گلشنِ ہستی میں ثمر چیدہ بھی ہیں<br>
اور محرُومِ ثمر بھی ہیں خِزاں دیدہ بھی ہیں<br>
سینکڑوں نخل ہیں کاہیدہ بھی بالیدہ بھی ہیں<br>
سینکڑوں بطنِ چمن میں ابھی پوشیدہ بھی ہیں<br>
نخلِ اِسلام نمونہ ہے برومندی کا<br>
پھل ہے یہ سینکڑوں صدیوں کی چمن بندی کا<br>
<br>
پاک ہے گردِ وطن سے سرِ داماں تیرا<br>
تُو وہ یوسف ہے کہ ہر مصر ہے کنعاں تیرا<br>
قافلہ ہو نہ سکے گا کبھی ویراں تیرا<br>
غیر یک بانگِ درا کُچھ نہیں ساماں تیرا<br>
نخلِ شمع استی و درشُعلہ دُودِ ریشہء تو<br>
عاقبت سوز بُود سایہء اندیشہء تو<br>
<br>
تُو نہ مِٹ جائے گا ایران کے مِٹ جانے سے<br>
نشہء مے کو تعلُّق نہیں پیمانے سے<br>
ہے عیاں یورشِ تاتار کے افسانے سے<br>
پاسباں مِل گئے کعبے کو صنم خانے سے<br>
کشتیِ حقّ کا زمانے میں سہارا تُو ہے<br>
عصرِ نو رات ہے دُھندلا سا سِتارا تُو ہے<br>
<br>
ہے جو ہنگامہ بپا یورشِ بلغاری کا<br>
غافِلوں کے لیے پیغام ہے بیداری کا<br>
تُو سمجھتا ہے یہ ساماں ہے دِل آزاری کا<br>
اِمتحاں ہے تِرے ایثار کا خود داری کا<br>
کیوں ہِراساں ہے صہیلِ فرسِ اعدا سے<br>
نُور حقّ بُجھ نہ سکے گا نفسِ اعدا سے<br>
<br>
چشمِ اقوام سے مخفی ہے حقیقت تیری<br>
ہے ابھی محفِل ہستی کو ضرورت تیری<br>
زِندہ رکھتی ہے زمانے کو حرارت تیری<br>
کوکبِ قسمت اِمکاں ہے خلافت تیری<br>
وقتِ فُرصت ہے کہاں کام ابھی باقی ہے<br>
نُورِ توحید کا اتمام ابھی باقی ہے<br>
<br>
مِثل بُو قید ہے غُنچے میں پریشاں ہوجا<br>
رختِ بردوش ہوائے چمنستاں ہوجا<br>
ہے تنک مایہ تُو ذرے سے بیاباں ہوجا<br>
نغمہء موج سے ہنگامہء طُوفاں ہوجا<br>
قوّت عِشق سے ہر پست کو بالا کر دے<br>
دہر میں اِسمِ مُحمّدؐ سے اُجالا کر دے<br>
<br>
ہو نہ یہ پھُول تو بُلبُل کا ترنُّم بھی نہ ہو<br>
چمنِ دہر میں کلیوں کا تبسُّم بھی نہ ہو<br>
یہ نہ ساقی ہو تو پِھر مے بھی نہ ہو خُم بھی نہ ہو<br>
بزمِ توحید بھی دنیا میں نہ ہو تُم بھی نہ ہو<br>
خیمہء اِفلاک کا اِستادہ اِسی نام سے ہے<br>
نبضِ ہستی تپشِ آمادہ اِسی نام سے ہے<br>
<br>
دشت میں دامنِ کُہسار میں میدان میں ہے<br>
بَحر میں موج کی آغوش میں طوفان میں ہے<br>
چین کے شہر مراقش کے بیابان میں ہے<br>
اور پوشیدہ مسلمان کے ایمان میں ہے<br>
چشمِ اقوام یہ نظارہ ابد تک دیکھے<br>
رِفعت شانِ رَفَعْنَا لَكَ ذِكْرَكَ دیکھے<br>
<br>
مردمِ چشمِ زمیں یعنی وہ کالی دُنیا<br>
وہ تُمھارے شُہدا پالنے والی دُنیا<br>
گرمیِ مِہر کی پروردہ ہلالی دُنیا<br>
عِشق والے جسے کہتے ہیں بِلالی دُنیا<br>
تپش اندوز ہے اس نام سے پارے کی طرح<br>
غوطہ زن نُور میں ہے آنکھ کے تارے کی طرح<br>
<br>
عقل ہے تیری سِپر عِشق ہے شمشیر تِری<br>
مِرے درویش! خِلافت ہے جہاں گیر تِری<br>
ماسوٰی اللہ کے لیے آگ ہے تکبیر تِری<br>
تُو مسلماں ہو تو تقدیر ہے تدبیر تِری<br>
کی مُحمّدؐ سے وفا تُو نے تو ہم تیرے ہیں<br>
یہ جہاں چیز ہے کیا لَوح و قلم تیرے ہیں<br>
<div style="font-size: 20px;
color: #8b4513;
margin-top: 15px;
font-style: italic;
text-shadow: 1px 1px 2px rgba(139, 69, 19, 0.2);">
'''از: ابنِ عشق'''
</div>
</div>
</div>
i83bnxdppao96s6vv3019hjkdsbckce
1178825
1178824
2025-07-04T13:14:31Z
Saddam19
860129
1178825
wikitext
text/x-wiki
<div style="background: linear-gradient(135deg, #e6f7ff 0%, #f0f8ff 100%);
border: 3px solid #4a86e8;
border-radius: 15px;
padding: 25px;
box-shadow: 0 4px 12px rgba(0,0,0,0.1);
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
text-align: justify;
font-size: 18px;
line-height: 1.8;
color: #1a237e;">
<center>
<div style="font-size: 28px;
color: #0d47a1;
text-shadow: 2px 2px 4px rgba(0,0,0,0.1);
margin-bottom: 20px;
border-bottom: 2px dashed #4a86e8;
padding-bottom: 10px;
width: 80%;">
''' جواب شکوہ-شکوہ'''
</div>
</center>
<div style="display: flex; gap: 20px; justify-content: center; flex-wrap: wrap;">
<div style="flex: 1; min-width: 300px;
background: rgba(255, 248, 225, 0.9);
padding: 25px;
border-radius: 12px;
border-right: 4px solid #d4a017;
margin: 30px 0;
box-shadow: 0 3px 8px rgba(0,0,0,0.08);
line-height: 2.2;
text-align: center;
font-size: 22px;
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
color: #1a237e;">
کیوں زیاں کار بنُوں سُود فراموش رہُوں<br>
فِکر فردا نہ کرُوں محوِ غمِ دوش رہُوں<br>
نالے بُلبُل کے سُنوں اور ہمہ تن گوش رہُوں<br>
ہم نوا مَیں بھی کوئی گُل ہُوں کہ خاموش رہُوں<br>
جُرات آموز مِری تابِ سُخن ہے مُجھ کو<br>
شِکوہ اللہ سے خاکم بدہن ہے مُجھ کو<br>
ہے بجا شیوہء تسلیم میں مشہُور ہیں ہم<br>
قِصّہء درد سُناتے ہیں کہ مجبُور ہیں ہم<br>
ساز خاموش ہیں فریاد سے معمُور ہیں ہم<br>
نالہ آتا ہے اگر لب پہ تو معذُور ہیں ہم<br>
اے خُدا شِکوہء ارباب وفا بھی سُن لے<br>
خُوگرِ حمد سے تھوڑا سا گِلا بھی سُن لے<br>
تھی تو موجُود ازل سے ہی تِری ذاتِ قدیم<br>
پھُول تھا زیبِ چمن پر نہ پریشاں تھی شمیم<br>
شرطِ اِنصاف ہے اے صاحبِ الطافِ عمیم<br>
بُوئے گُل پھیلتی کِس طرح جو ہوتی نہ نسیم<br>
ہم کو جمعیتِ خاطِر یہ پریشانی تھی<br>
ورنہ اُمت تِرے محبُوب کی دیوانی تھی<br>
ہم سے پہلے تھا عجب تیرے جہاں کا منظر<br>
کہیں مسجُود تھے پتّھر کہیں معبُود شجر<br>
خُوگرِ پیکر محسُوس تھی اِنساں کی نظر<br>
مانتا پِھر کوئی اَن دیکھے خُدا کو کیونکر<br>
تُجھ کو معلُوم ہے لیتا تھا کوئی نام ترا؟<br>
قوّتِ بازُوئے مُسلِم نے کِیا کام تِرا<br>
بس رہے تھے یہیں سلجُوق بھی تورانی بھی<br>
اہلِ چیں چین میں اِیران میں ساسانی بھی<br>
اِسی معمُورے میں آباد تھے یونانی بھی<br>
اِسی دُنیا میں یہُودی بھی تھے نصرانی بھی<br>
پر تِرے نام پہ تلوار اُٹھائی کِس نے<br>
بات جو بِگڑی ہُوئی تھی وہ بنائی کِس نے<br>
تھے ہمِیں ایک تِرے معرکہ آراؤں میں<br>
خُشکیوں میں کبھی لڑتے کبھی دریاؤں میں<br>
دیں اذانیں کبھی یورپ کے کلیساؤں میں<br>
کبھی افریقہ کے تپتے ہُوئے صحراؤں میں<br>
شان آنکھوں میں نہ جچتی تھی جہاں داروں کی<br>
کلمہ پڑھتے تھے ہم چھاؤں میں تلواروں کی<br>
ہم جو جیتے تھے تو جنگوں کے مُصیبت کے لیے<br>
اور مرتے تھے تِرے نام کی عظمت کے لیے<br>
تھی نہ کچھ تیغ زنی اپنی حکُومت کے لیے<br>
سربکف پِھرتے تھے کیا دہر میں دولت کے لیے؟<br>
قوم اپنی جو زر و مالِ جہاں پر مرتی<br>
بُت فروشی کے عِوض بُت شِکنی کیوں کرتی<br>
ٹل نہ سکتے تھے اگر جنگ میں اڑ جاتے تھے<br>
پاؤں شیروں کے بھی میداں سے اُکھڑ جاتے تھے<br>
تُجھ سے سرکش ہُوا کوئی تو بِگڑ جاتے تھے<br>
تیغ کیا چیز ہے ہم توپ سے لڑ جاتے تھے<br>
نقش توحید کا ہر دِل پہ بِٹھایا ہم نے<br>
زیرِ خنجر بھی یہ پیغام سُنایا ہم نے<br>
تو ہی کہہ دے کہ اُکھاڑا درِ خیبر کِس نے<br>
شہر قیصر کا جو تھا اُس کو کِیا سر کس نے<br>
توڑے مخلُوقِ خداوندوں کے پیکر کس نے<br>
کاٹ کر رکھ دیے کُفّار کے لشکر کِس نے<br>
کِس نے ٹھنڈا کیا آتشکدہء ایراں کو؟<br>
کِس نے پِھر زِندہ کِیا تذکِرہء یزداں کو؟<br>
کون سی قوم فقط تیری طلب گار ہُوئی<br>
اور تیرے لیے زحمت کشِ پیکار ہوئی<br>
کِس کی شمشیر جہاں گیر جہاں دار ہوئی<br>
کِس کی تکبیر سے دُنیا تِری بیدار ہُوئی<br>
کِس کی ہیبت سے صنم سہمے ہُوئے رہتے تھے<br>
منہ کے بل گِر کے ھو اللہ احد کہتے تھے<br>
آ گیا عین لڑائی میں اگر وقتِ نماز<br>
قِبلہ رُو ہو کے زمیں بوس ہُوئی قومِ حجاز<br>
ایک ہی صف میں کھڑے ہو گئے محمود و ایاز<br>
نہ کوئی بندہ رہا اور نہ کوئی بندہ نواز<br>
بندہ و صاحِب و مُحتاج و غنی ایک ہُوئے<br>
تیری سرکار میں پہنچے تو سبھی ایک ہُوئے<br>
محفلِ کون و مکاں میں سَحر و شام پِھرے<br>
مئے توحید کو لے کر صِفت جام پھرے<br>
کوہ میں دشت میں لے کر تِرا پیغام پھرے<br>
اور معلُوم ہے تُجھ کو کبھی ناکام پِھرے<br>
دشت تو دشت ہیں دریا بھی نہ چھوڑے ہم نے<br>
بحرِ ظُلمات میں دوڑا دیے گھوڑے ہم نے<br>
صفحہء دہر سے باطل کو مِٹایا ہم نے<br>
نوعِ اِنساں کو غُلامی سے چُھڑایا ہم نے<br>
تیرے کعبے کو جبینوں سے بسایا ہم نے<br>
تیرے قُرآن کو سینوں سے لگایا ہم نے<br>
پھر بھی ہم سے یہ گِلہ ہے کہ وفادار نہیں<br>
ہم وفادار نہیں تُو بھی تو دِلدار نہیں<br>
اُمتیں اور بھی ہیں اُن میں گُنہ گار بھی ہیں <br>
عِجز والے بھی ہیں مست مئے پِندار بھی ہیں <br>
اِن میں کاہِل بھی ہیں غافِل بھی ہیں ہُشیار بھی ہیں <br>
سینکڑوں ہیں کہ تِرے نام سے بیزار بھی ہیں <br>
رحمتیں ہیں تِری اغیار کے کاشانوں پر <br>
برق گِرتی ہے تو بیچارے مسلمانوں پر <br>
بُت صنم خانوں میں کہتے ہیں مُسلمان گئے <br>
ہے خوشی اُن کو کہ کعبے کے نِگہبان گئے <br>
منزِل دہر سے اونٹوں کے حُدی خوان گئے <br>
اپنی بغلوں میں دبائے ہُوئے قرآن گئے <br>
خندہ زن کُفر ہے اِحساس تُجھے ہے کہ نہیں <br>
اپنی توحید کا کُچھ پاس تُجھے ہے کہ نہیں <br>
یہ شِکایت نہیں ہیں اُن کے خزانے معمُور <br>
نہیں محفِل میں جِنھیں بات بھی کرنے کا شعُور <br>
قہر تو یہ ہے کہ کافر کو ملیں حُور و قُصُور <br>
اور بیچارے مُسلماں کو فقط وعدہء حُور <br>
اب وہ الطاف نہیں ہم پہ عنایات نہیں <br>
بات یہ کیا ہے کہ پہلی سی مدارات نہیں <br>
کیوں مُسلمانوں میں ہے دولتِ دُنیا نایاب <br>
تیری قُدرت تو ہے وہ جِس کی نہ حد ہے نہ حساب <br>
تُو جو چاہے تو اُٹھے سینہء صحرا سے حباب <br>
رہروِ دشت ہو سیلی زدہء موجِ سراب <br>
طعنِ اغیار ہے رُسوائی ہے ناداری ہے <br>
کیا تِرے نام پہ مرنے کا عِوض خواری ہے؟ <br>
بنی اغیار کی اب چاہنے والی دُنیا <br>
رہ گئی اپنے لیے ایک خیالی دُنیا <br>
ہم تو رُخصت ہُوئے اوروں نے سنبھالی دُنیا <br>
پِھر نہ کہنا ہُوئی توحید سے خالی دنیا <br>
ہم تو جیتے ہیں کہ دُنیا میں تِرا نام رہے <br>
کہیں مُمکن ہے کہ ساقی نہ رہے جام رہے <br>
تیری محفِل بھی گئی چاہنے والے بھی گئے <br>
شب کے آہیں بھی گئیں صُبح کے نالے بھی گئے <br>
دِل تُجھے دے بھی گئے اپنا صِلا لے بھی گئے <br>
آ کے بیٹھے بھی نہ تھے اور نِکالے بھی گئے <br>
آئے عُشّاق گئے وعدہء فردا لے کر <br>
اب اُنھیں ڈُھونڈ چراغِ رُخ زیبا لے کر <br>
دردِ لیلٰی بھی وہی قیس کا پہلُو بھی وہی <br>
نجد کے دشت و جبل میں رَمِ آہُو بھی وہی <br>
عِشق کا دِل بھی وہی حُسن کا جادُو بھی وہی <br>
اُمتِ احمدِ مُرسلؐ بھی وہی تُو بھی وہی <br>
پِھر یہ آزردگی غیر سبب کیا معنٰی <br>
اپنے شیداؤں پہ یہ چشمِ غضب کیا معنٰی <br>
تُجھ کو چھوڑا کہ رُسُولِؐ عربی کو چھوڑا؟ <br>
بُت گری پیشہ کِیا بُت شِکنی کو چھوڑا؟ <br>
عِشق کو عِشق کی آشُفتہ سری کو چھوڑا؟ <br>
رسمِ سلمانؓ و اویسِؒ قرنی کو چھوڑا؟ <br>
آگ تکبیر کی سینوں میں دبی رکھتے ہیں <br>
زِندگی مِثلِ بلالِؓ حبشی رکھتے ہیں <br>
عِشق کی خیر وہ پہلی سی ادا بھی نہ سہی <br>
جادہ پیمائی تسلیم و رضا بھی نہ سہی <br>
مُضطرِبِ دِل صِفتِ قِبلہ نُما بھی نہ سہی <br>
اور پابندیِ آئینِ وفا بھی نہ سہی <br>
کبھی ہم سے کبھی غیروں سے شناسائی ہے <br>
بات کہنے کی نہیں تُو بھی تو ہرجائی ہے <br>
سر ِ فاراں پہ کِیا دین کو کامِل تُو نے <br>
اِک اِشارے میں ہزاروں کے لیے دِل تُو نے <br>
آتِشِ اندوز کِیا عِشق کا حاصِل تُو نے <br>
پھونک دی گرمیِ رُخسار سے محفِل تُو نے <br>
آج کیوں سینے ہمارے شرر آباد نہیں <br>
ہم وہی سوختہ ساماں ہیں تُجھے یاد نہیں؟ <br>
وادیِ نجد میں وہ شور سلاسِل نہ رہا <br>
قیس دیوانہ نظارہء محمل نہ رہا <br>
حوصلے وہ نہ رہے ہم نہ رہے دِل نہ رہا <br>
گھر یہ اُجڑا ہے کہ تُو رونقِ محفِل نہ رہا <br>
اے خوش آں روز کہ آئی و بصد ناز آئی <br>
بے حجابانہ سُوئے محفِل ما باز آئی <br>
بادہ کش غیر ہیں گُلشن میں لب جُو بیٹھے <br>
سُنتے ہیں جام بکف نغمہء کُو کُو بیٹھے <br>
دَورِ ہنگامہء گُلزار سے یک سُو بیٹھے <br>
تیرے دیوانے بھی ہیں مُنتظِرِ ھُو بیٹھے <br>
اپنے پروانوں کو پِھر ذوقِ خود افروزی دے <br>
برقِ دیرینہ کو فرمانِ جِگر سوزی دے <br>
قوم آوارہ عناں تاب ہے پِھر سُوئے حجاز <br>
لے اُڑا بُلبُل بے پر کو مذاقِ پرواز <br>
مُضطرِب باغ کے ہر غُنچے میں ہے بُوئے نیاز <br>
تُو ذرا چھیڑ تو دے تشنہء مِضراب ہے ساز <br>
نغمے بے تاب ہیں تاروں سے نِکلنے کے لیے <br>
طُور مُضطِر ہے اُسی آگ میں جلنے کے لیے <br>
مُشکلیں اُمتِ مرحُوم کی آساں کر دے <br>
مور بے مایہ کو ہمدوشِ سلیماںؑ کر دے <br>
جِنسِ نایابِ محبّت کو پِھر ارزاں کر دے <br>
ہند کے دیر نشینوں کو مُسلماں کر دے <br>
جُوئے خُوں مِی چکد از حسرت دیرینہء ما <br>
مِی تپد نالہ بہ نِشتر کدہ سینہء ما <br>
بُوئے گُل لے گئی بیرونِ چمن رازِ چمن<br>
کیا قیامت ہے کہ خود پُھول ہیں غمازِ چمن<br>
عہدِ گُل ختم ہُوا ٹُوٹ گیا سازِ چمن<br>
اُڑ گئے ڈالیوں سے زمزمہء پروازِ چمن<br>
ایک بُلبُل ہے کہ ہے محوِ ترنُّم اب تک<br>
اِس کے سینے میں ہے نغموں کا تلاطُم اب تک<br>
قُمریاں شاخِ صنوبر سے گُریزاں بھی ہُوئیں<br>
پےتاں پُھول کی جھڑ جھڑ کے پریشاں بھی ہُوئیں<br>
وہ پُرانی روِشیں باغ کی ویراں بھی ہُوئیں<br>
ڈالیاں پیرہنِ برگ سے عُریاں بھی ہُوئیں<br>
قیدِ موسم سے طبیعت رہی آزاد اِس کی<br>
کاش گُلشن میں سمجھتا کوئی فریاد اِس کی<br>
لُطف مرنے میں ہے باقی نہ مزا جینے میں<br>
کُچھ مزا ہے تو یہی خُونِ جِگر پینے میں<br>
کِتنے بے تاب ہیں جوہر مِرے آئینے میں<br>
کِس قدر جلوے تڑپتے ہیں مِرے سینے میں<br>
اِس گُلستاں میں مگر دیکھنے والے ہی نہیں<br>
داغ جو سینے میں رکھتے ہوں وہ لالے ہی نہیں<br>
چاک اِس بُلبُلِ تنہا کی نوا سے دِل ہوں<br>
جاگنے والے اِسی بانگِ درا سے دِل ہوں<br>
یعنی پِھر زندہ نئے عہدِ وفا سے دِل ہوں<br>
پِھر اِسی بادہء دیرینہ کے پیاسے دِل ہوں<br>
عجمی خُم ہے تو کیا مے تو حجازی ہے مِری<br>
نغمہ ہندی ہے تو کیا لَے تو حجازی ہے مِری<br>
<div style="font-size: 20px;
color: #8b4513;
margin-top: 15px;
font-style: italic;
text-shadow: 1px 1px 2px rgba(139, 69, 19, 0.2);">
'''احمد مشتاق'''
</div>
</div>
<div style="flex: 1; min-width: 300px;
background: rgba(255, 248, 225, 0.9);
padding: 25px;
border-radius: 12px;
border-right: 4px solid #d4a017;
margin: 30px 0;
box-shadow: 0 3px 8px rgba(0,0,0,0.08);
line-height: 2.2;
text-align: center;
font-size: 22px;
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
color: #1a237e;">
دِل سے جو بات نِکلتی ہے اثر رکھتی ہے<br>
پر نہیں طاقتِ پرواز مگر رکھتی ہے<br>
قُدسی الاصل ہے رِفعت پہ نظر رکھتی ہے<br>
خاک سے اُٹھتی ہے گردُوں پہ گُزر رکھتی ہے<br>
عِشق تھا فِتنہ گر و سرکش و چالاک مِرا<br>
آسماں چیر گیا نالہء بے باک مِرا<br>
<br>
پِیر گردُوں نے کہا سُن کے کہیں ہے کوئی<br>
بولے سیارے سرِ عرشِ بریں ہے کوئی<br>
چاند کہتا تھا نہیں اہلِ زمیں ہے کوئی<br>
کہکشاں کہتی تھی پوشیدہ یہیں ہے کوئی<br>
کُچھ جو سمجھا مِرے شِکوے کو تو رِضواں سمجھا<br>
مُجھے جنّت سے نِکالا ہُوا اِنساں سمجھا<br>
<br>
تھی فرِشتوں کو بھی حیرت کہ یہ آواز ہے کیا<br>
عرش والوں پہ بھی کُھلتا نہیں یہ راز ہے کیا<br>
تا سرِ عرش بھی اِنساں کی تگ و تاز ہے کیا<br>
آگئی خاک کی چُٹکی کو بھی پرواز ہے کیا<br>
غافِل آداب سے سُکّانِ زمیں کیسے ہیں<br>
شوخ و گُستاخ یہ پستی کے مکیں کیسے ہیں<br>
<br>
اِس قدر شوخ کہ اللہ سے بھی برہم ہے<br>
تھا جو مسجُودِ ملائک یہ وہی آدم ہے<br>
عالمِ کیف ہے دانائے رمُوز کم ہے<br>
ہاں مگر عِجز کے اِسرار سے نامحرم ہے<br>
ناز ہے طاقتِ گفتار پہ اِنسانوں کو<br>
بات کرنے کا سلیقہ نہیں نادانوں کو<br>
<br>
آئی آواز غم انگیز ہے افسانہ تِرا<br>
اشکِ بے تاب سے لبریز ہے پیمانہ تِرا<br>
آسماں گیر ہُوا نعرہء مستانہ تِرا<br>
کِس قدر شوخ زباں ہے دِلِ دیوانہ تِرا<br>
شُکرِ شِکوے کو کِیا حُسنِ ادا سے تُو نے<br>
ہم سُخن کر دیا بندوں کو خُدا سے تُو نے<br>
<br>
ہم تو مائل بہ کرم ہیں کوئی سائل ہی نہیں<br>
راہ دِکھلائیں کِسے رہر و منزِل ہی نہیں<br>
تربیت عام تو ہے جوہر قابِل ہی نہیں<br>
جِس سے تعمیر ہو آدم کی یہ وہ گِل ہی نہیں<br>
کوئی قابِل ہو تو ہم شانِ کئی دیتے ہیں<br>
ڈُھونڈنے والوں کو دُنیا بھی نئی دیتے ہیں<br>
<br>
ہاتھ بے زور ہیں اِلحاد سے دِل خُوگر ہیں<br>
اُمتی باعثِ رُسوائیِ پیغمبرؐ ہیں<br>
بُت شِکن اُٹھ گئے باقی جو رہے بُت گر ہیں<br>
تھا براہیم پِدر اور پِسرِ آزر ہیں<br>
بادہ آشام نئے بادہ نیا خُم بھی نئے<br>
حرمِ کعبہ نیا بُت بھی نئے تُم بھی نئے<br>
<br>
وہ بھی دِن تھے کہ یہی مایہء رعنائی تھا<br>
نازِشِ موسم گُلِ لالہء صحرائی تھا<br>
جو مسلمان تھا اللہ کا سودائی تھا<br>
کبھی محبُوب تُمھارا یہی ہرجائی تھا<br>
کِسی یکجائی سے اب عہدِ غُلامی کر لو<br>
مِلّتِ احمدِ مُرسلؐ کو مقامی کو لو<br>
<br>
کِس قدر تُم پہ گراں صُبح کی بیداری ہے<br>
ہم سے کب پیار ہے ہاں نیند تُمھیں پیاری ہے<br>
طبعِ آزاد پہ قیدِ رمضاں بھاری ہے<br>
تُمھی کہہ دو یہی آئین و فاداری ہے؟<br>
قوم مذہب سے ہے مذہب جو نہیں تُم بھی نہیں<br>
جذبِ باہم جو نہیں محفِلِ انجُم بھی نہیں<br>
<br>
جِن کو آتا نہیں دُنیا میں کوئی فن تُم ہو<br>
نہیں جِس قوم کو پروائے نشیمن تُم ہو<br>
بِجلیاں جِس میں ہوں آسودہ وہ خِرمن تُم ہو<br>
بیچ کھاتے ہیں جو اِسلاف کے مدفن تُم ہو<br>
ہو نکُّو نام جو قبروں کی تجارت کرکے<br>
کیا نہ بیچو گے جو مِل جائیں صنم پتّھر کے<br>
<br>
صفحہء دہر سے باطِل کو مِٹایا کِس نے؟<br>
نوعِ اِنساں کو غُلامی سے چُھڑایا کس نے؟<br>
میرے کعبے کو جبینوں سے بسایا کِس نے؟<br>
میرے قُرآن کو سینوں سے لگایا کِس نے؟<br>
تھے تو آبا وہ تُھارے ہی مگر تُم کیا ہو<br>
ہاتھ پر ہاتھ دھرے مُنتظِرِ فردا ہو<br>
<br>
کیا کہا! بہرِ مُسلماں ہے فقط وعدہء حُور<br>
شِکوہ بے جا بھی کرے کوئی تو لازِم ہے شعُور<br>
عدل ہے فاطِرِ ہستی کا ازل سے دستُور<br>
مسلمِ آئیں ہُوا کافر تو مِلے حُور و قُصُور<br>
تُم میں حُوروں کا کوئی چاہنے والا ہی نہیں<br>
جلوہء طُور تو موجُود ہے موسٰی ہی نہیں<br>
<br>
مُنفعت ایک ہے اِس قوم کی نقصان بھی ایک<br>
ایک ہی سب کا نبیؐ دین بھی ایمان بھی ایک<br>
حرم پاک بھی اللہ بھی قرآن بھی ایک<br>
کُچھ بڑی بات تھی ہوتے جو مسلمان بھی ایک<br>
فرقہ بندی ہے کہیں اور کہیں ذاتیں ہیں<br>
کیا زمانے میں پنپنے کی یہی باتیں ہیں<br>
<br>
کون ہے تارکِ آئین رُسُولِؐ مُختار؟<br>
مصلحت وقت کی ہے کِس کے عمل کا معیار؟<br>
کِس کی آنکھوں میں سمایا ہے شِعارِ اغیار؟<br>
ہوگئی کِس کی نِگہ طرزِ سلف سے بیزار؟<br>
قلب میں سوز نہیں رُوح میں اِحساس نہیں<br>
کُچھ بھی پیغامِ محمدؐ کا تُمھیں پاس نہیں<br>
<br>
جاکے ہوتے ہیں مساجِد میں صف آرا تو غریب<br>
زحمتِ روزہ جو کرتے ہیں گوارا تو غریب<br>
نام لیتا ہے اگر کوئی ہمارا تو غریب<br>
پردہ رکھتا ہے اگر کوئی تُمھارا تو غریب<br>
اُمرا نشہء دولت میں ہیں غافل ہم سے<br>
زِندہ ہے مِلّتِ بیضا غُربا کے دم سے<br>
<br>
واعظِ قوم کی وہ پُختہ خیالی نہ رہی<br>
برقِ طبعی نہ رہی شُعلہ مقالی نہ رہی<br>
رہ گئی رسمِ اذاں رُوح بِلالیؓ نہ رہی<br>
فلسفہ رہ گیا تلقینِ غزالیؒ نہ رہی<br>
مسجدیں مرثیہ خواں ہیں کہ نمازی نہ رہے<br>
یعنٰی وہ صاحبِ اوصافِ حجازی نہ رہے<br>
<br>
شور ہے ہو گئے دُنیا سے مسلماں نابُود<br>
ہم یہ کہتے ہیں کہ تھے بھی کہیں مُسلم موجُود<br>
وضع میں تُم ہو نصاریٰ تو تمدُّن میں ہنُود<br>
یہ مسلماں ہیں! جِنھیں دیکھ کے شرمائیں یہُود<br>
یوں تو سیّد بھی ہو مِرزا بھی ہو افغان بھی ہو<br>
تم سبھی کُچھ ہو بتاؤ تو مسلمان بھی ہو<br>
<br>
دمِ تقریر تھی مُسلم کی صداقت بے باک<br>
عدل اُس کا تھا قوی لوثِ مراعات سے پاک<br>
شجرِ فِطرتِ مُسلم تھا حیا سے نم ناک<br>
تھا شجاعت میں وہ اِک ہستی فوق الادراک<br>
خود گُدازی نم کیفیتِ صہبایش بُود<br>
خالی از خویش شُدن صورتِ مینایش بُود<br>
<br>
ہر مسلماں رگِ باطل کے لیے نِشتر تھا<br>
اُس کے آئینہء ہستی میں عملِ جوہر تھا<br>
جو بھروسا تھا اُسے قوّتِ بازو پر تھا<br>
ہے تُمھیں موت کا ڈر اُس کو خُدا کا ڈر تھا<br>
باپ کا عِلم نہ بیٹے کو اگر ازبر ہو<br>
پِھر پِسرِ قابِل میراثِ پِدر کیونکر ہو<br>
<br>
ہر کوئی مستِ مے ذوقِ تنِ آسانی ہے<br>
تُم مسلماں ہو! یہ اندازِ مسلمانی ہے!<br>
حیدری فقر ہے نے دولتِ عُثمانی ہے<br>
تم کو اِسلاف سے کیا نسبتِ روحانی ہے؟<br>
وہ زمانے میں معزز تھے مسلماں ہو کر<br>
اور تُم خوار ہُوئے تارکِ قُرآں ہو کر<br>
<br>
تُم ہو آپس میں غضب ناک وہ آپس میں رحیم<br>
تم خطاکار و خطابیں وہ خطا پوش و کریم<br>
چاہتے سب ہیں کہ ہوں اوج ثرّیا پہ مقیم<br>
پہلے ویسا کوئی پیدا تو کرے قلبِ سلیم<br>
تختِ فغفُور بھی اُن کا تھا سریرِ کے بھی<br>
یونہی باتیں ہیں کہ تُم میں وہ حمیت ہے بھی؟<br>
<br>
خودکُشی شیوہ تُمھارا وہ غیور و خود دار<br>
تُم اخوّت سے گُریزاں وہ اخوّت پہ نِثار<br>
تُم ہو گُفتار سراپا وہ سراپا کردار<br>
تُم ترستے ہو کلی کو وہ گُلستاں بہ کنار<br>
اب تلک یاد ہے قوموں کو حکایت اُن کی<br>
نقش ہے صفحہ ہستی پہ صداقت اُن کی<br>
<br>
مِثلِ انجُم اُفُق قوم پہ روشن بھی ہُوئے<br>
بُتِ ہِندی کی محبّت میں برہمن بھی ہُوئے<br>
شوقِ پرواز میں مہجُورِ نشیمن بھی ہُوئے<br>
بے عمل تھے ہی جواں دین سے بدظن بھی ہُوئے<br>
اُن کو تہذیب نے ہر بند سے آزاد کِیا<br>
لا کے کعبے سے صنم خانے میں آباد کیا<br>
<br>
قیس زحمت کش تنہائی صحرا نہ رہے<br>
شہر کی کھائے ہَوا بادیہ پیما نہ رہے<br>
وہ تو دیوانہ ہے بستی میں رہے یا نہ رہے<br>
یہ ضرُوری ہے حجابِ رُخ لیلا نہ رہے<br>
گِلہء جور نہ ہو شکوہء بیداد نہ ہو<br>
عِشق آزاد ہے کیوں حُسن بھی آزاد نہ ہو<br>
<br>
عہدِ نو برق ہے آتِش زن ہر خِرمن ہے<br>
ایمن اس سے کوئی صحرا نہ کوئی گُلشن ہے<br>
اِس نئی آگ کا اقوامِ کُہن ایندھن ہے<br>
مِلّتِ ختم رُسُلؐ شُعلہ بہ پیراہن ہے<br>
آج بھی ہو جو براہیمؑ کا ایماں پیدا<br>
آگ کر سکتی ہے اندازِ گُلستاں پیدا<br>
<br>
دیکھ کر رنگِ چمن ہو نہ پریشاں مالی<br>
کوکبِ غُنچہ سے شاخیں ہیں چمکنے والی<br>
خس و خاشاک سے ہوتا ہے گُلستاں خالی<br>
گُل بر انداز ہے خُونِ شُہدا کی لالی<br>
رنگ گردُوں کا ذرا دیکھ تو عُنّابی ہے<br>
یہ نِکلتے ہُوئے سُورج کی اُفُق تابی ہے<br>
<br>
امتیں گلشنِ ہستی میں ثمر چیدہ بھی ہیں<br>
اور محرُومِ ثمر بھی ہیں خِزاں دیدہ بھی ہیں<br>
سینکڑوں نخل ہیں کاہیدہ بھی بالیدہ بھی ہیں<br>
سینکڑوں بطنِ چمن میں ابھی پوشیدہ بھی ہیں<br>
نخلِ اِسلام نمونہ ہے برومندی کا<br>
پھل ہے یہ سینکڑوں صدیوں کی چمن بندی کا<br>
<br>
پاک ہے گردِ وطن سے سرِ داماں تیرا<br>
تُو وہ یوسف ہے کہ ہر مصر ہے کنعاں تیرا<br>
قافلہ ہو نہ سکے گا کبھی ویراں تیرا<br>
غیر یک بانگِ درا کُچھ نہیں ساماں تیرا<br>
نخلِ شمع استی و درشُعلہ دُودِ ریشہء تو<br>
عاقبت سوز بُود سایہء اندیشہء تو<br>
<br>
تُو نہ مِٹ جائے گا ایران کے مِٹ جانے سے<br>
نشہء مے کو تعلُّق نہیں پیمانے سے<br>
ہے عیاں یورشِ تاتار کے افسانے سے<br>
پاسباں مِل گئے کعبے کو صنم خانے سے<br>
کشتیِ حقّ کا زمانے میں سہارا تُو ہے<br>
عصرِ نو رات ہے دُھندلا سا سِتارا تُو ہے<br>
<br>
ہے جو ہنگامہ بپا یورشِ بلغاری کا<br>
غافِلوں کے لیے پیغام ہے بیداری کا<br>
تُو سمجھتا ہے یہ ساماں ہے دِل آزاری کا<br>
اِمتحاں ہے تِرے ایثار کا خود داری کا<br>
کیوں ہِراساں ہے صہیلِ فرسِ اعدا سے<br>
نُور حقّ بُجھ نہ سکے گا نفسِ اعدا سے<br>
<br>
چشمِ اقوام سے مخفی ہے حقیقت تیری<br>
ہے ابھی محفِل ہستی کو ضرورت تیری<br>
زِندہ رکھتی ہے زمانے کو حرارت تیری<br>
کوکبِ قسمت اِمکاں ہے خلافت تیری<br>
وقتِ فُرصت ہے کہاں کام ابھی باقی ہے<br>
نُورِ توحید کا اتمام ابھی باقی ہے<br>
<br>
مِثل بُو قید ہے غُنچے میں پریشاں ہوجا<br>
رختِ بردوش ہوائے چمنستاں ہوجا<br>
ہے تنک مایہ تُو ذرے سے بیاباں ہوجا<br>
نغمہء موج سے ہنگامہء طُوفاں ہوجا<br>
قوّت عِشق سے ہر پست کو بالا کر دے<br>
دہر میں اِسمِ مُحمّدؐ سے اُجالا کر دے<br>
<br>
ہو نہ یہ پھُول تو بُلبُل کا ترنُّم بھی نہ ہو<br>
چمنِ دہر میں کلیوں کا تبسُّم بھی نہ ہو<br>
یہ نہ ساقی ہو تو پِھر مے بھی نہ ہو خُم بھی نہ ہو<br>
بزمِ توحید بھی دنیا میں نہ ہو تُم بھی نہ ہو<br>
خیمہء اِفلاک کا اِستادہ اِسی نام سے ہے<br>
نبضِ ہستی تپشِ آمادہ اِسی نام سے ہے<br>
<br>
دشت میں دامنِ کُہسار میں میدان میں ہے<br>
بَحر میں موج کی آغوش میں طوفان میں ہے<br>
چین کے شہر مراقش کے بیابان میں ہے<br>
اور پوشیدہ مسلمان کے ایمان میں ہے<br>
چشمِ اقوام یہ نظارہ ابد تک دیکھے<br>
رِفعت شانِ رَفَعْنَا لَكَ ذِكْرَكَ دیکھے<br>
<br>
مردمِ چشمِ زمیں یعنی وہ کالی دُنیا<br>
وہ تُمھارے شُہدا پالنے والی دُنیا<br>
گرمیِ مِہر کی پروردہ ہلالی دُنیا<br>
عِشق والے جسے کہتے ہیں بِلالی دُنیا<br>
تپش اندوز ہے اس نام سے پارے کی طرح<br>
غوطہ زن نُور میں ہے آنکھ کے تارے کی طرح<br>
<br>
عقل ہے تیری سِپر عِشق ہے شمشیر تِری<br>
مِرے درویش! خِلافت ہے جہاں گیر تِری<br>
ماسوٰی اللہ کے لیے آگ ہے تکبیر تِری<br>
تُو مسلماں ہو تو تقدیر ہے تدبیر تِری<br>
کی مُحمّدؐ سے وفا تُو نے تو ہم تیرے ہیں<br>
یہ جہاں چیز ہے کیا لَوح و قلم تیرے ہیں<br>
<div style="font-size: 20px;
color: #8b4513;
margin-top: 15px;
font-style: italic;
text-shadow: 1px 1px 2px rgba(139, 69, 19, 0.2);">
'''از: ابنِ عشق'''
</div>
</div>
</div>
p2oanajmx5vjyxlwfqmknewh6yf5syg
1178826
1178825
2025-07-04T13:15:27Z
Saddam19
860129
1178826
wikitext
text/x-wiki
<div style="background: linear-gradient(135deg, #e6f7ff 0%, #f0f8ff 100%);
border: 3px solid #4a86e8;
border-radius: 15px;
padding: 25px;
box-shadow: 0 4px 12px rgba(0,0,0,0.1);
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
text-align: justify;
font-size: 18px;
line-height: 1.8;
color: #1a237e;">
<center>
<div style="font-size: 28px;
color: #0d47a1;
text-shadow: 2px 2px 4px rgba(0,0,0,0.1);
margin-bottom: 20px;
border-bottom: 2px dashed #4a86e8;
padding-bottom: 10px;
width: 80%;">
'''Shikwa and Jawab-e-Shikwa'''
</div>
</center>
<div style="display: flex; gap: 20px; justify-content: center; flex-wrap: wrap;">
<div style="flex: 1; min-width: 300px;
background: rgba(255, 248, 225, 0.9);
padding: 25px;
border-radius: 12px;
border-right: 4px solid #d4a017;
margin: 30px 0;
box-shadow: 0 3px 8px rgba(0,0,0,0.08);
line-height: 2.2;
text-align: center;
font-size: 22px;
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
color: #1a237e;">
کیوں زیاں کار بنُوں سُود فراموش رہُوں<br>
فِکر فردا نہ کرُوں محوِ غمِ دوش رہُوں<br>
نالے بُلبُل کے سُنوں اور ہمہ تن گوش رہُوں<br>
ہم نوا مَیں بھی کوئی گُل ہُوں کہ خاموش رہُوں<br>
جُرات آموز مِری تابِ سُخن ہے مُجھ کو<br>
شِکوہ اللہ سے خاکم بدہن ہے مُجھ کو<br>
ہے بجا شیوہء تسلیم میں مشہُور ہیں ہم<br>
قِصّہء درد سُناتے ہیں کہ مجبُور ہیں ہم<br>
ساز خاموش ہیں فریاد سے معمُور ہیں ہم<br>
نالہ آتا ہے اگر لب پہ تو معذُور ہیں ہم<br>
اے خُدا شِکوہء ارباب وفا بھی سُن لے<br>
خُوگرِ حمد سے تھوڑا سا گِلا بھی سُن لے<br>
تھی تو موجُود ازل سے ہی تِری ذاتِ قدیم<br>
پھُول تھا زیبِ چمن پر نہ پریشاں تھی شمیم<br>
شرطِ اِنصاف ہے اے صاحبِ الطافِ عمیم<br>
بُوئے گُل پھیلتی کِس طرح جو ہوتی نہ نسیم<br>
ہم کو جمعیتِ خاطِر یہ پریشانی تھی<br>
ورنہ اُمت تِرے محبُوب کی دیوانی تھی<br>
ہم سے پہلے تھا عجب تیرے جہاں کا منظر<br>
کہیں مسجُود تھے پتّھر کہیں معبُود شجر<br>
خُوگرِ پیکر محسُوس تھی اِنساں کی نظر<br>
مانتا پِھر کوئی اَن دیکھے خُدا کو کیونکر<br>
تُجھ کو معلُوم ہے لیتا تھا کوئی نام ترا؟<br>
قوّتِ بازُوئے مُسلِم نے کِیا کام تِرا<br>
بس رہے تھے یہیں سلجُوق بھی تورانی بھی<br>
اہلِ چیں چین میں اِیران میں ساسانی بھی<br>
اِسی معمُورے میں آباد تھے یونانی بھی<br>
اِسی دُنیا میں یہُودی بھی تھے نصرانی بھی<br>
پر تِرے نام پہ تلوار اُٹھائی کِس نے<br>
بات جو بِگڑی ہُوئی تھی وہ بنائی کِس نے<br>
تھے ہمِیں ایک تِرے معرکہ آراؤں میں<br>
خُشکیوں میں کبھی لڑتے کبھی دریاؤں میں<br>
دیں اذانیں کبھی یورپ کے کلیساؤں میں<br>
کبھی افریقہ کے تپتے ہُوئے صحراؤں میں<br>
شان آنکھوں میں نہ جچتی تھی جہاں داروں کی<br>
کلمہ پڑھتے تھے ہم چھاؤں میں تلواروں کی<br>
ہم جو جیتے تھے تو جنگوں کے مُصیبت کے لیے<br>
اور مرتے تھے تِرے نام کی عظمت کے لیے<br>
تھی نہ کچھ تیغ زنی اپنی حکُومت کے لیے<br>
سربکف پِھرتے تھے کیا دہر میں دولت کے لیے؟<br>
قوم اپنی جو زر و مالِ جہاں پر مرتی<br>
بُت فروشی کے عِوض بُت شِکنی کیوں کرتی<br>
ٹل نہ سکتے تھے اگر جنگ میں اڑ جاتے تھے<br>
پاؤں شیروں کے بھی میداں سے اُکھڑ جاتے تھے<br>
تُجھ سے سرکش ہُوا کوئی تو بِگڑ جاتے تھے<br>
تیغ کیا چیز ہے ہم توپ سے لڑ جاتے تھے<br>
نقش توحید کا ہر دِل پہ بِٹھایا ہم نے<br>
زیرِ خنجر بھی یہ پیغام سُنایا ہم نے<br>
تو ہی کہہ دے کہ اُکھاڑا درِ خیبر کِس نے<br>
شہر قیصر کا جو تھا اُس کو کِیا سر کس نے<br>
توڑے مخلُوقِ خداوندوں کے پیکر کس نے<br>
کاٹ کر رکھ دیے کُفّار کے لشکر کِس نے<br>
کِس نے ٹھنڈا کیا آتشکدہء ایراں کو؟<br>
کِس نے پِھر زِندہ کِیا تذکِرہء یزداں کو؟<br>
کون سی قوم فقط تیری طلب گار ہُوئی<br>
اور تیرے لیے زحمت کشِ پیکار ہوئی<br>
کِس کی شمشیر جہاں گیر جہاں دار ہوئی<br>
کِس کی تکبیر سے دُنیا تِری بیدار ہُوئی<br>
کِس کی ہیبت سے صنم سہمے ہُوئے رہتے تھے<br>
منہ کے بل گِر کے ھو اللہ احد کہتے تھے<br>
آ گیا عین لڑائی میں اگر وقتِ نماز<br>
قِبلہ رُو ہو کے زمیں بوس ہُوئی قومِ حجاز<br>
ایک ہی صف میں کھڑے ہو گئے محمود و ایاز<br>
نہ کوئی بندہ رہا اور نہ کوئی بندہ نواز<br>
بندہ و صاحِب و مُحتاج و غنی ایک ہُوئے<br>
تیری سرکار میں پہنچے تو سبھی ایک ہُوئے<br>
محفلِ کون و مکاں میں سَحر و شام پِھرے<br>
مئے توحید کو لے کر صِفت جام پھرے<br>
کوہ میں دشت میں لے کر تِرا پیغام پھرے<br>
اور معلُوم ہے تُجھ کو کبھی ناکام پِھرے<br>
دشت تو دشت ہیں دریا بھی نہ چھوڑے ہم نے<br>
بحرِ ظُلمات میں دوڑا دیے گھوڑے ہم نے<br>
صفحہء دہر سے باطل کو مِٹایا ہم نے<br>
نوعِ اِنساں کو غُلامی سے چُھڑایا ہم نے<br>
تیرے کعبے کو جبینوں سے بسایا ہم نے<br>
تیرے قُرآن کو سینوں سے لگایا ہم نے<br>
پھر بھی ہم سے یہ گِلہ ہے کہ وفادار نہیں<br>
ہم وفادار نہیں تُو بھی تو دِلدار نہیں<br>
اُمتیں اور بھی ہیں اُن میں گُنہ گار بھی ہیں <br>
عِجز والے بھی ہیں مست مئے پِندار بھی ہیں <br>
اِن میں کاہِل بھی ہیں غافِل بھی ہیں ہُشیار بھی ہیں <br>
سینکڑوں ہیں کہ تِرے نام سے بیزار بھی ہیں <br>
رحمتیں ہیں تِری اغیار کے کاشانوں پر <br>
برق گِرتی ہے تو بیچارے مسلمانوں پر <br>
بُت صنم خانوں میں کہتے ہیں مُسلمان گئے <br>
ہے خوشی اُن کو کہ کعبے کے نِگہبان گئے <br>
منزِل دہر سے اونٹوں کے حُدی خوان گئے <br>
اپنی بغلوں میں دبائے ہُوئے قرآن گئے <br>
خندہ زن کُفر ہے اِحساس تُجھے ہے کہ نہیں <br>
اپنی توحید کا کُچھ پاس تُجھے ہے کہ نہیں <br>
یہ شِکایت نہیں ہیں اُن کے خزانے معمُور <br>
نہیں محفِل میں جِنھیں بات بھی کرنے کا شعُور <br>
قہر تو یہ ہے کہ کافر کو ملیں حُور و قُصُور <br>
اور بیچارے مُسلماں کو فقط وعدہء حُور <br>
اب وہ الطاف نہیں ہم پہ عنایات نہیں <br>
بات یہ کیا ہے کہ پہلی سی مدارات نہیں <br>
کیوں مُسلمانوں میں ہے دولتِ دُنیا نایاب <br>
تیری قُدرت تو ہے وہ جِس کی نہ حد ہے نہ حساب <br>
تُو جو چاہے تو اُٹھے سینہء صحرا سے حباب <br>
رہروِ دشت ہو سیلی زدہء موجِ سراب <br>
طعنِ اغیار ہے رُسوائی ہے ناداری ہے <br>
کیا تِرے نام پہ مرنے کا عِوض خواری ہے؟ <br>
بنی اغیار کی اب چاہنے والی دُنیا <br>
رہ گئی اپنے لیے ایک خیالی دُنیا <br>
ہم تو رُخصت ہُوئے اوروں نے سنبھالی دُنیا <br>
پِھر نہ کہنا ہُوئی توحید سے خالی دنیا <br>
ہم تو جیتے ہیں کہ دُنیا میں تِرا نام رہے <br>
کہیں مُمکن ہے کہ ساقی نہ رہے جام رہے <br>
تیری محفِل بھی گئی چاہنے والے بھی گئے <br>
شب کے آہیں بھی گئیں صُبح کے نالے بھی گئے <br>
دِل تُجھے دے بھی گئے اپنا صِلا لے بھی گئے <br>
آ کے بیٹھے بھی نہ تھے اور نِکالے بھی گئے <br>
آئے عُشّاق گئے وعدہء فردا لے کر <br>
اب اُنھیں ڈُھونڈ چراغِ رُخ زیبا لے کر <br>
دردِ لیلٰی بھی وہی قیس کا پہلُو بھی وہی <br>
نجد کے دشت و جبل میں رَمِ آہُو بھی وہی <br>
عِشق کا دِل بھی وہی حُسن کا جادُو بھی وہی <br>
اُمتِ احمدِ مُرسلؐ بھی وہی تُو بھی وہی <br>
پِھر یہ آزردگی غیر سبب کیا معنٰی <br>
اپنے شیداؤں پہ یہ چشمِ غضب کیا معنٰی <br>
تُجھ کو چھوڑا کہ رُسُولِؐ عربی کو چھوڑا؟ <br>
بُت گری پیشہ کِیا بُت شِکنی کو چھوڑا؟ <br>
عِشق کو عِشق کی آشُفتہ سری کو چھوڑا؟ <br>
رسمِ سلمانؓ و اویسِؒ قرنی کو چھوڑا؟ <br>
آگ تکبیر کی سینوں میں دبی رکھتے ہیں <br>
زِندگی مِثلِ بلالِؓ حبشی رکھتے ہیں <br>
عِشق کی خیر وہ پہلی سی ادا بھی نہ سہی <br>
جادہ پیمائی تسلیم و رضا بھی نہ سہی <br>
مُضطرِبِ دِل صِفتِ قِبلہ نُما بھی نہ سہی <br>
اور پابندیِ آئینِ وفا بھی نہ سہی <br>
کبھی ہم سے کبھی غیروں سے شناسائی ہے <br>
بات کہنے کی نہیں تُو بھی تو ہرجائی ہے <br>
سر ِ فاراں پہ کِیا دین کو کامِل تُو نے <br>
اِک اِشارے میں ہزاروں کے لیے دِل تُو نے <br>
آتِشِ اندوز کِیا عِشق کا حاصِل تُو نے <br>
پھونک دی گرمیِ رُخسار سے محفِل تُو نے <br>
آج کیوں سینے ہمارے شرر آباد نہیں <br>
ہم وہی سوختہ ساماں ہیں تُجھے یاد نہیں؟ <br>
وادیِ نجد میں وہ شور سلاسِل نہ رہا <br>
قیس دیوانہ نظارہء محمل نہ رہا <br>
حوصلے وہ نہ رہے ہم نہ رہے دِل نہ رہا <br>
گھر یہ اُجڑا ہے کہ تُو رونقِ محفِل نہ رہا <br>
اے خوش آں روز کہ آئی و بصد ناز آئی <br>
بے حجابانہ سُوئے محفِل ما باز آئی <br>
بادہ کش غیر ہیں گُلشن میں لب جُو بیٹھے <br>
سُنتے ہیں جام بکف نغمہء کُو کُو بیٹھے <br>
دَورِ ہنگامہء گُلزار سے یک سُو بیٹھے <br>
تیرے دیوانے بھی ہیں مُنتظِرِ ھُو بیٹھے <br>
اپنے پروانوں کو پِھر ذوقِ خود افروزی دے <br>
برقِ دیرینہ کو فرمانِ جِگر سوزی دے <br>
قوم آوارہ عناں تاب ہے پِھر سُوئے حجاز <br>
لے اُڑا بُلبُل بے پر کو مذاقِ پرواز <br>
مُضطرِب باغ کے ہر غُنچے میں ہے بُوئے نیاز <br>
تُو ذرا چھیڑ تو دے تشنہء مِضراب ہے ساز <br>
نغمے بے تاب ہیں تاروں سے نِکلنے کے لیے <br>
طُور مُضطِر ہے اُسی آگ میں جلنے کے لیے <br>
مُشکلیں اُمتِ مرحُوم کی آساں کر دے <br>
مور بے مایہ کو ہمدوشِ سلیماںؑ کر دے <br>
جِنسِ نایابِ محبّت کو پِھر ارزاں کر دے <br>
ہند کے دیر نشینوں کو مُسلماں کر دے <br>
جُوئے خُوں مِی چکد از حسرت دیرینہء ما <br>
مِی تپد نالہ بہ نِشتر کدہ سینہء ما <br>
بُوئے گُل لے گئی بیرونِ چمن رازِ چمن<br>
کیا قیامت ہے کہ خود پُھول ہیں غمازِ چمن<br>
عہدِ گُل ختم ہُوا ٹُوٹ گیا سازِ چمن<br>
اُڑ گئے ڈالیوں سے زمزمہء پروازِ چمن<br>
ایک بُلبُل ہے کہ ہے محوِ ترنُّم اب تک<br>
اِس کے سینے میں ہے نغموں کا تلاطُم اب تک<br>
قُمریاں شاخِ صنوبر سے گُریزاں بھی ہُوئیں<br>
پےتاں پُھول کی جھڑ جھڑ کے پریشاں بھی ہُوئیں<br>
وہ پُرانی روِشیں باغ کی ویراں بھی ہُوئیں<br>
ڈالیاں پیرہنِ برگ سے عُریاں بھی ہُوئیں<br>
قیدِ موسم سے طبیعت رہی آزاد اِس کی<br>
کاش گُلشن میں سمجھتا کوئی فریاد اِس کی<br>
لُطف مرنے میں ہے باقی نہ مزا جینے میں<br>
کُچھ مزا ہے تو یہی خُونِ جِگر پینے میں<br>
کِتنے بے تاب ہیں جوہر مِرے آئینے میں<br>
کِس قدر جلوے تڑپتے ہیں مِرے سینے میں<br>
اِس گُلستاں میں مگر دیکھنے والے ہی نہیں<br>
داغ جو سینے میں رکھتے ہوں وہ لالے ہی نہیں<br>
چاک اِس بُلبُلِ تنہا کی نوا سے دِل ہوں<br>
جاگنے والے اِسی بانگِ درا سے دِل ہوں<br>
یعنی پِھر زندہ نئے عہدِ وفا سے دِل ہوں<br>
پِھر اِسی بادہء دیرینہ کے پیاسے دِل ہوں<br>
عجمی خُم ہے تو کیا مے تو حجازی ہے مِری<br>
نغمہ ہندی ہے تو کیا لَے تو حجازی ہے مِری<br>
<div style="font-size: 20px;
color: #8b4513;
margin-top: 15px;
font-style: italic;
text-shadow: 1px 1px 2px rgba(139, 69, 19, 0.2);">
'''احمد مشتاق'''
</div>
</div>
<div style="flex: 1; min-width: 300px;
background: rgba(255, 248, 225, 0.9);
padding: 25px;
border-radius: 12px;
border-right: 4px solid #d4a017;
margin: 30px 0;
box-shadow: 0 3px 8px rgba(0,0,0,0.08);
line-height: 2.2;
text-align: center;
font-size: 22px;
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
color: #1a237e;">
دِل سے جو بات نِکلتی ہے اثر رکھتی ہے<br>
پر نہیں طاقتِ پرواز مگر رکھتی ہے<br>
قُدسی الاصل ہے رِفعت پہ نظر رکھتی ہے<br>
خاک سے اُٹھتی ہے گردُوں پہ گُزر رکھتی ہے<br>
عِشق تھا فِتنہ گر و سرکش و چالاک مِرا<br>
آسماں چیر گیا نالہء بے باک مِرا<br>
<br>
پِیر گردُوں نے کہا سُن کے کہیں ہے کوئی<br>
بولے سیارے سرِ عرشِ بریں ہے کوئی<br>
چاند کہتا تھا نہیں اہلِ زمیں ہے کوئی<br>
کہکشاں کہتی تھی پوشیدہ یہیں ہے کوئی<br>
کُچھ جو سمجھا مِرے شِکوے کو تو رِضواں سمجھا<br>
مُجھے جنّت سے نِکالا ہُوا اِنساں سمجھا<br>
<br>
تھی فرِشتوں کو بھی حیرت کہ یہ آواز ہے کیا<br>
عرش والوں پہ بھی کُھلتا نہیں یہ راز ہے کیا<br>
تا سرِ عرش بھی اِنساں کی تگ و تاز ہے کیا<br>
آگئی خاک کی چُٹکی کو بھی پرواز ہے کیا<br>
غافِل آداب سے سُکّانِ زمیں کیسے ہیں<br>
شوخ و گُستاخ یہ پستی کے مکیں کیسے ہیں<br>
<br>
اِس قدر شوخ کہ اللہ سے بھی برہم ہے<br>
تھا جو مسجُودِ ملائک یہ وہی آدم ہے<br>
عالمِ کیف ہے دانائے رمُوز کم ہے<br>
ہاں مگر عِجز کے اِسرار سے نامحرم ہے<br>
ناز ہے طاقتِ گفتار پہ اِنسانوں کو<br>
بات کرنے کا سلیقہ نہیں نادانوں کو<br>
<br>
آئی آواز غم انگیز ہے افسانہ تِرا<br>
اشکِ بے تاب سے لبریز ہے پیمانہ تِرا<br>
آسماں گیر ہُوا نعرہء مستانہ تِرا<br>
کِس قدر شوخ زباں ہے دِلِ دیوانہ تِرا<br>
شُکرِ شِکوے کو کِیا حُسنِ ادا سے تُو نے<br>
ہم سُخن کر دیا بندوں کو خُدا سے تُو نے<br>
<br>
ہم تو مائل بہ کرم ہیں کوئی سائل ہی نہیں<br>
راہ دِکھلائیں کِسے رہر و منزِل ہی نہیں<br>
تربیت عام تو ہے جوہر قابِل ہی نہیں<br>
جِس سے تعمیر ہو آدم کی یہ وہ گِل ہی نہیں<br>
کوئی قابِل ہو تو ہم شانِ کئی دیتے ہیں<br>
ڈُھونڈنے والوں کو دُنیا بھی نئی دیتے ہیں<br>
<br>
ہاتھ بے زور ہیں اِلحاد سے دِل خُوگر ہیں<br>
اُمتی باعثِ رُسوائیِ پیغمبرؐ ہیں<br>
بُت شِکن اُٹھ گئے باقی جو رہے بُت گر ہیں<br>
تھا براہیم پِدر اور پِسرِ آزر ہیں<br>
بادہ آشام نئے بادہ نیا خُم بھی نئے<br>
حرمِ کعبہ نیا بُت بھی نئے تُم بھی نئے<br>
<br>
وہ بھی دِن تھے کہ یہی مایہء رعنائی تھا<br>
نازِشِ موسم گُلِ لالہء صحرائی تھا<br>
جو مسلمان تھا اللہ کا سودائی تھا<br>
کبھی محبُوب تُمھارا یہی ہرجائی تھا<br>
کِسی یکجائی سے اب عہدِ غُلامی کر لو<br>
مِلّتِ احمدِ مُرسلؐ کو مقامی کو لو<br>
<br>
کِس قدر تُم پہ گراں صُبح کی بیداری ہے<br>
ہم سے کب پیار ہے ہاں نیند تُمھیں پیاری ہے<br>
طبعِ آزاد پہ قیدِ رمضاں بھاری ہے<br>
تُمھی کہہ دو یہی آئین و فاداری ہے؟<br>
قوم مذہب سے ہے مذہب جو نہیں تُم بھی نہیں<br>
جذبِ باہم جو نہیں محفِلِ انجُم بھی نہیں<br>
<br>
جِن کو آتا نہیں دُنیا میں کوئی فن تُم ہو<br>
نہیں جِس قوم کو پروائے نشیمن تُم ہو<br>
بِجلیاں جِس میں ہوں آسودہ وہ خِرمن تُم ہو<br>
بیچ کھاتے ہیں جو اِسلاف کے مدفن تُم ہو<br>
ہو نکُّو نام جو قبروں کی تجارت کرکے<br>
کیا نہ بیچو گے جو مِل جائیں صنم پتّھر کے<br>
<br>
صفحہء دہر سے باطِل کو مِٹایا کِس نے؟<br>
نوعِ اِنساں کو غُلامی سے چُھڑایا کس نے؟<br>
میرے کعبے کو جبینوں سے بسایا کِس نے؟<br>
میرے قُرآن کو سینوں سے لگایا کِس نے؟<br>
تھے تو آبا وہ تُھارے ہی مگر تُم کیا ہو<br>
ہاتھ پر ہاتھ دھرے مُنتظِرِ فردا ہو<br>
<br>
کیا کہا! بہرِ مُسلماں ہے فقط وعدہء حُور<br>
شِکوہ بے جا بھی کرے کوئی تو لازِم ہے شعُور<br>
عدل ہے فاطِرِ ہستی کا ازل سے دستُور<br>
مسلمِ آئیں ہُوا کافر تو مِلے حُور و قُصُور<br>
تُم میں حُوروں کا کوئی چاہنے والا ہی نہیں<br>
جلوہء طُور تو موجُود ہے موسٰی ہی نہیں<br>
<br>
مُنفعت ایک ہے اِس قوم کی نقصان بھی ایک<br>
ایک ہی سب کا نبیؐ دین بھی ایمان بھی ایک<br>
حرم پاک بھی اللہ بھی قرآن بھی ایک<br>
کُچھ بڑی بات تھی ہوتے جو مسلمان بھی ایک<br>
فرقہ بندی ہے کہیں اور کہیں ذاتیں ہیں<br>
کیا زمانے میں پنپنے کی یہی باتیں ہیں<br>
<br>
کون ہے تارکِ آئین رُسُولِؐ مُختار؟<br>
مصلحت وقت کی ہے کِس کے عمل کا معیار؟<br>
کِس کی آنکھوں میں سمایا ہے شِعارِ اغیار؟<br>
ہوگئی کِس کی نِگہ طرزِ سلف سے بیزار؟<br>
قلب میں سوز نہیں رُوح میں اِحساس نہیں<br>
کُچھ بھی پیغامِ محمدؐ کا تُمھیں پاس نہیں<br>
<br>
جاکے ہوتے ہیں مساجِد میں صف آرا تو غریب<br>
زحمتِ روزہ جو کرتے ہیں گوارا تو غریب<br>
نام لیتا ہے اگر کوئی ہمارا تو غریب<br>
پردہ رکھتا ہے اگر کوئی تُمھارا تو غریب<br>
اُمرا نشہء دولت میں ہیں غافل ہم سے<br>
زِندہ ہے مِلّتِ بیضا غُربا کے دم سے<br>
<br>
واعظِ قوم کی وہ پُختہ خیالی نہ رہی<br>
برقِ طبعی نہ رہی شُعلہ مقالی نہ رہی<br>
رہ گئی رسمِ اذاں رُوح بِلالیؓ نہ رہی<br>
فلسفہ رہ گیا تلقینِ غزالیؒ نہ رہی<br>
مسجدیں مرثیہ خواں ہیں کہ نمازی نہ رہے<br>
یعنٰی وہ صاحبِ اوصافِ حجازی نہ رہے<br>
<br>
شور ہے ہو گئے دُنیا سے مسلماں نابُود<br>
ہم یہ کہتے ہیں کہ تھے بھی کہیں مُسلم موجُود<br>
وضع میں تُم ہو نصاریٰ تو تمدُّن میں ہنُود<br>
یہ مسلماں ہیں! جِنھیں دیکھ کے شرمائیں یہُود<br>
یوں تو سیّد بھی ہو مِرزا بھی ہو افغان بھی ہو<br>
تم سبھی کُچھ ہو بتاؤ تو مسلمان بھی ہو<br>
<br>
دمِ تقریر تھی مُسلم کی صداقت بے باک<br>
عدل اُس کا تھا قوی لوثِ مراعات سے پاک<br>
شجرِ فِطرتِ مُسلم تھا حیا سے نم ناک<br>
تھا شجاعت میں وہ اِک ہستی فوق الادراک<br>
خود گُدازی نم کیفیتِ صہبایش بُود<br>
خالی از خویش شُدن صورتِ مینایش بُود<br>
<br>
ہر مسلماں رگِ باطل کے لیے نِشتر تھا<br>
اُس کے آئینہء ہستی میں عملِ جوہر تھا<br>
جو بھروسا تھا اُسے قوّتِ بازو پر تھا<br>
ہے تُمھیں موت کا ڈر اُس کو خُدا کا ڈر تھا<br>
باپ کا عِلم نہ بیٹے کو اگر ازبر ہو<br>
پِھر پِسرِ قابِل میراثِ پِدر کیونکر ہو<br>
<br>
ہر کوئی مستِ مے ذوقِ تنِ آسانی ہے<br>
تُم مسلماں ہو! یہ اندازِ مسلمانی ہے!<br>
حیدری فقر ہے نے دولتِ عُثمانی ہے<br>
تم کو اِسلاف سے کیا نسبتِ روحانی ہے؟<br>
وہ زمانے میں معزز تھے مسلماں ہو کر<br>
اور تُم خوار ہُوئے تارکِ قُرآں ہو کر<br>
<br>
تُم ہو آپس میں غضب ناک وہ آپس میں رحیم<br>
تم خطاکار و خطابیں وہ خطا پوش و کریم<br>
چاہتے سب ہیں کہ ہوں اوج ثرّیا پہ مقیم<br>
پہلے ویسا کوئی پیدا تو کرے قلبِ سلیم<br>
تختِ فغفُور بھی اُن کا تھا سریرِ کے بھی<br>
یونہی باتیں ہیں کہ تُم میں وہ حمیت ہے بھی؟<br>
<br>
خودکُشی شیوہ تُمھارا وہ غیور و خود دار<br>
تُم اخوّت سے گُریزاں وہ اخوّت پہ نِثار<br>
تُم ہو گُفتار سراپا وہ سراپا کردار<br>
تُم ترستے ہو کلی کو وہ گُلستاں بہ کنار<br>
اب تلک یاد ہے قوموں کو حکایت اُن کی<br>
نقش ہے صفحہ ہستی پہ صداقت اُن کی<br>
<br>
مِثلِ انجُم اُفُق قوم پہ روشن بھی ہُوئے<br>
بُتِ ہِندی کی محبّت میں برہمن بھی ہُوئے<br>
شوقِ پرواز میں مہجُورِ نشیمن بھی ہُوئے<br>
بے عمل تھے ہی جواں دین سے بدظن بھی ہُوئے<br>
اُن کو تہذیب نے ہر بند سے آزاد کِیا<br>
لا کے کعبے سے صنم خانے میں آباد کیا<br>
<br>
قیس زحمت کش تنہائی صحرا نہ رہے<br>
شہر کی کھائے ہَوا بادیہ پیما نہ رہے<br>
وہ تو دیوانہ ہے بستی میں رہے یا نہ رہے<br>
یہ ضرُوری ہے حجابِ رُخ لیلا نہ رہے<br>
گِلہء جور نہ ہو شکوہء بیداد نہ ہو<br>
عِشق آزاد ہے کیوں حُسن بھی آزاد نہ ہو<br>
<br>
عہدِ نو برق ہے آتِش زن ہر خِرمن ہے<br>
ایمن اس سے کوئی صحرا نہ کوئی گُلشن ہے<br>
اِس نئی آگ کا اقوامِ کُہن ایندھن ہے<br>
مِلّتِ ختم رُسُلؐ شُعلہ بہ پیراہن ہے<br>
آج بھی ہو جو براہیمؑ کا ایماں پیدا<br>
آگ کر سکتی ہے اندازِ گُلستاں پیدا<br>
<br>
دیکھ کر رنگِ چمن ہو نہ پریشاں مالی<br>
کوکبِ غُنچہ سے شاخیں ہیں چمکنے والی<br>
خس و خاشاک سے ہوتا ہے گُلستاں خالی<br>
گُل بر انداز ہے خُونِ شُہدا کی لالی<br>
رنگ گردُوں کا ذرا دیکھ تو عُنّابی ہے<br>
یہ نِکلتے ہُوئے سُورج کی اُفُق تابی ہے<br>
<br>
امتیں گلشنِ ہستی میں ثمر چیدہ بھی ہیں<br>
اور محرُومِ ثمر بھی ہیں خِزاں دیدہ بھی ہیں<br>
سینکڑوں نخل ہیں کاہیدہ بھی بالیدہ بھی ہیں<br>
سینکڑوں بطنِ چمن میں ابھی پوشیدہ بھی ہیں<br>
نخلِ اِسلام نمونہ ہے برومندی کا<br>
پھل ہے یہ سینکڑوں صدیوں کی چمن بندی کا<br>
<br>
پاک ہے گردِ وطن سے سرِ داماں تیرا<br>
تُو وہ یوسف ہے کہ ہر مصر ہے کنعاں تیرا<br>
قافلہ ہو نہ سکے گا کبھی ویراں تیرا<br>
غیر یک بانگِ درا کُچھ نہیں ساماں تیرا<br>
نخلِ شمع استی و درشُعلہ دُودِ ریشہء تو<br>
عاقبت سوز بُود سایہء اندیشہء تو<br>
<br>
تُو نہ مِٹ جائے گا ایران کے مِٹ جانے سے<br>
نشہء مے کو تعلُّق نہیں پیمانے سے<br>
ہے عیاں یورشِ تاتار کے افسانے سے<br>
پاسباں مِل گئے کعبے کو صنم خانے سے<br>
کشتیِ حقّ کا زمانے میں سہارا تُو ہے<br>
عصرِ نو رات ہے دُھندلا سا سِتارا تُو ہے<br>
<br>
ہے جو ہنگامہ بپا یورشِ بلغاری کا<br>
غافِلوں کے لیے پیغام ہے بیداری کا<br>
تُو سمجھتا ہے یہ ساماں ہے دِل آزاری کا<br>
اِمتحاں ہے تِرے ایثار کا خود داری کا<br>
کیوں ہِراساں ہے صہیلِ فرسِ اعدا سے<br>
نُور حقّ بُجھ نہ سکے گا نفسِ اعدا سے<br>
<br>
چشمِ اقوام سے مخفی ہے حقیقت تیری<br>
ہے ابھی محفِل ہستی کو ضرورت تیری<br>
زِندہ رکھتی ہے زمانے کو حرارت تیری<br>
کوکبِ قسمت اِمکاں ہے خلافت تیری<br>
وقتِ فُرصت ہے کہاں کام ابھی باقی ہے<br>
نُورِ توحید کا اتمام ابھی باقی ہے<br>
<br>
مِثل بُو قید ہے غُنچے میں پریشاں ہوجا<br>
رختِ بردوش ہوائے چمنستاں ہوجا<br>
ہے تنک مایہ تُو ذرے سے بیاباں ہوجا<br>
نغمہء موج سے ہنگامہء طُوفاں ہوجا<br>
قوّت عِشق سے ہر پست کو بالا کر دے<br>
دہر میں اِسمِ مُحمّدؐ سے اُجالا کر دے<br>
<br>
ہو نہ یہ پھُول تو بُلبُل کا ترنُّم بھی نہ ہو<br>
چمنِ دہر میں کلیوں کا تبسُّم بھی نہ ہو<br>
یہ نہ ساقی ہو تو پِھر مے بھی نہ ہو خُم بھی نہ ہو<br>
بزمِ توحید بھی دنیا میں نہ ہو تُم بھی نہ ہو<br>
خیمہء اِفلاک کا اِستادہ اِسی نام سے ہے<br>
نبضِ ہستی تپشِ آمادہ اِسی نام سے ہے<br>
<br>
دشت میں دامنِ کُہسار میں میدان میں ہے<br>
بَحر میں موج کی آغوش میں طوفان میں ہے<br>
چین کے شہر مراقش کے بیابان میں ہے<br>
اور پوشیدہ مسلمان کے ایمان میں ہے<br>
چشمِ اقوام یہ نظارہ ابد تک دیکھے<br>
رِفعت شانِ رَفَعْنَا لَكَ ذِكْرَكَ دیکھے<br>
<br>
مردمِ چشمِ زمیں یعنی وہ کالی دُنیا<br>
وہ تُمھارے شُہدا پالنے والی دُنیا<br>
گرمیِ مِہر کی پروردہ ہلالی دُنیا<br>
عِشق والے جسے کہتے ہیں بِلالی دُنیا<br>
تپش اندوز ہے اس نام سے پارے کی طرح<br>
غوطہ زن نُور میں ہے آنکھ کے تارے کی طرح<br>
<br>
عقل ہے تیری سِپر عِشق ہے شمشیر تِری<br>
مِرے درویش! خِلافت ہے جہاں گیر تِری<br>
ماسوٰی اللہ کے لیے آگ ہے تکبیر تِری<br>
تُو مسلماں ہو تو تقدیر ہے تدبیر تِری<br>
کی مُحمّدؐ سے وفا تُو نے تو ہم تیرے ہیں<br>
یہ جہاں چیز ہے کیا لَوح و قلم تیرے ہیں<br>
<div style="font-size: 20px;
color: #8b4513;
margin-top: 15px;
font-style: italic;
text-shadow: 1px 1px 2px rgba(139, 69, 19, 0.2);">
'''از: ابنِ عشق'''
</div>
</div>
</div>
569l0zujbonkzhr84d0ouev7qd20s0h
1178827
1178826
2025-07-04T13:16:52Z
Saddam19
860129
1178827
wikitext
text/x-wiki
<div style="background: linear-gradient(135deg, #e6f7ff 0%, #f0f8ff 100%);
border: 3px solid #4a86e8;
border-radius: 15px;
padding: 25px;
box-shadow: 0 4px 12px rgba(0,0,0,0.1);
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
text-align: justify;
font-size: 18px;
line-height: 1.8;
color: #1a237e;">
<center>
<div style="font-size: 28px;
color: #0d47a1;
text-shadow: 2px 2px 4px rgba(0,0,0,0.1);
margin-bottom: 20px;
border-bottom: 2px dashed #4a86e8;
padding-bottom: 10px;
width: 80%;">
'''Shikwa and Jawab-e-Shikwa'''
</div>
</center>
<div style="display: flex; gap: 20px; justify-content: center; flex-wrap: wrap;">
<div style="flex: 1; min-width: 300px;
background: rgba(255, 248, 225, 0.9);
padding: 25px;
border-radius: 12px;
border-right: 4px solid #d4a017;
margin: 30px 0;
box-shadow: 0 3px 8px rgba(0,0,0,0.08);
line-height: 2.2;
text-align: center;
font-size: 22px;
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
color: #1a237e;">
کیوں زیاں کار بنُوں سُود فراموش رہُوں<br>
فِکر فردا نہ کرُوں محوِ غمِ دوش رہُوں<br>
نالے بُلبُل کے سُنوں اور ہمہ تن گوش رہُوں<br>
ہم نوا مَیں بھی کوئی گُل ہُوں کہ خاموش رہُوں<br>
جُرات آموز مِری تابِ سُخن ہے مُجھ کو<br>
شِکوہ اللہ سے خاکم بدہن ہے مُجھ کو<br>
ہے بجا شیوہء تسلیم میں مشہُور ہیں ہم<br>
قِصّہء درد سُناتے ہیں کہ مجبُور ہیں ہم<br>
ساز خاموش ہیں فریاد سے معمُور ہیں ہم<br>
نالہ آتا ہے اگر لب پہ تو معذُور ہیں ہم<br>
اے خُدا شِکوہء ارباب وفا بھی سُن لے<br>
خُوگرِ حمد سے تھوڑا سا گِلا بھی سُن لے<br>
تھی تو موجُود ازل سے ہی تِری ذاتِ قدیم<br>
پھُول تھا زیبِ چمن پر نہ پریشاں تھی شمیم<br>
شرطِ اِنصاف ہے اے صاحبِ الطافِ عمیم<br>
بُوئے گُل پھیلتی کِس طرح جو ہوتی نہ نسیم<br>
ہم کو جمعیتِ خاطِر یہ پریشانی تھی<br>
ورنہ اُمت تِرے محبُوب کی دیوانی تھی<br>
ہم سے پہلے تھا عجب تیرے جہاں کا منظر<br>
کہیں مسجُود تھے پتّھر کہیں معبُود شجر<br>
خُوگرِ پیکر محسُوس تھی اِنساں کی نظر<br>
مانتا پِھر کوئی اَن دیکھے خُدا کو کیونکر<br>
تُجھ کو معلُوم ہے لیتا تھا کوئی نام ترا؟<br>
قوّتِ بازُوئے مُسلِم نے کِیا کام تِرا<br>
بس رہے تھے یہیں سلجُوق بھی تورانی بھی<br>
اہلِ چیں چین میں اِیران میں ساسانی بھی<br>
اِسی معمُورے میں آباد تھے یونانی بھی<br>
اِسی دُنیا میں یہُودی بھی تھے نصرانی بھی<br>
پر تِرے نام پہ تلوار اُٹھائی کِس نے<br>
بات جو بِگڑی ہُوئی تھی وہ بنائی کِس نے<br>
تھے ہمِیں ایک تِرے معرکہ آراؤں میں<br>
خُشکیوں میں کبھی لڑتے کبھی دریاؤں میں<br>
دیں اذانیں کبھی یورپ کے کلیساؤں میں<br>
کبھی افریقہ کے تپتے ہُوئے صحراؤں میں<br>
شان آنکھوں میں نہ جچتی تھی جہاں داروں کی<br>
کلمہ پڑھتے تھے ہم چھاؤں میں تلواروں کی<br>
ہم جو جیتے تھے تو جنگوں کے مُصیبت کے لیے<br>
اور مرتے تھے تِرے نام کی عظمت کے لیے<br>
تھی نہ کچھ تیغ زنی اپنی حکُومت کے لیے<br>
سربکف پِھرتے تھے کیا دہر میں دولت کے لیے؟<br>
قوم اپنی جو زر و مالِ جہاں پر مرتی<br>
بُت فروشی کے عِوض بُت شِکنی کیوں کرتی<br>
ٹل نہ سکتے تھے اگر جنگ میں اڑ جاتے تھے<br>
پاؤں شیروں کے بھی میداں سے اُکھڑ جاتے تھے<br>
تُجھ سے سرکش ہُوا کوئی تو بِگڑ جاتے تھے<br>
تیغ کیا چیز ہے ہم توپ سے لڑ جاتے تھے<br>
نقش توحید کا ہر دِل پہ بِٹھایا ہم نے<br>
زیرِ خنجر بھی یہ پیغام سُنایا ہم نے<br>
تو ہی کہہ دے کہ اُکھاڑا درِ خیبر کِس نے<br>
شہر قیصر کا جو تھا اُس کو کِیا سر کس نے<br>
توڑے مخلُوقِ خداوندوں کے پیکر کس نے<br>
کاٹ کر رکھ دیے کُفّار کے لشکر کِس نے<br>
کِس نے ٹھنڈا کیا آتشکدہء ایراں کو؟<br>
کِس نے پِھر زِندہ کِیا تذکِرہء یزداں کو؟<br>
کون سی قوم فقط تیری طلب گار ہُوئی<br>
اور تیرے لیے زحمت کشِ پیکار ہوئی<br>
کِس کی شمشیر جہاں گیر جہاں دار ہوئی<br>
کِس کی تکبیر سے دُنیا تِری بیدار ہُوئی<br>
کِس کی ہیبت سے صنم سہمے ہُوئے رہتے تھے<br>
منہ کے بل گِر کے ھو اللہ احد کہتے تھے<br>
آ گیا عین لڑائی میں اگر وقتِ نماز<br>
قِبلہ رُو ہو کے زمیں بوس ہُوئی قومِ حجاز<br>
ایک ہی صف میں کھڑے ہو گئے محمود و ایاز<br>
نہ کوئی بندہ رہا اور نہ کوئی بندہ نواز<br>
بندہ و صاحِب و مُحتاج و غنی ایک ہُوئے<br>
تیری سرکار میں پہنچے تو سبھی ایک ہُوئے<br>
محفلِ کون و مکاں میں سَحر و شام پِھرے<br>
مئے توحید کو لے کر صِفت جام پھرے<br>
کوہ میں دشت میں لے کر تِرا پیغام پھرے<br>
اور معلُوم ہے تُجھ کو کبھی ناکام پِھرے<br>
دشت تو دشت ہیں دریا بھی نہ چھوڑے ہم نے<br>
بحرِ ظُلمات میں دوڑا دیے گھوڑے ہم نے<br>
صفحہء دہر سے باطل کو مِٹایا ہم نے<br>
نوعِ اِنساں کو غُلامی سے چُھڑایا ہم نے<br>
تیرے کعبے کو جبینوں سے بسایا ہم نے<br>
تیرے قُرآن کو سینوں سے لگایا ہم نے<br>
پھر بھی ہم سے یہ گِلہ ہے کہ وفادار نہیں<br>
ہم وفادار نہیں تُو بھی تو دِلدار نہیں<br>
اُمتیں اور بھی ہیں اُن میں گُنہ گار بھی ہیں <br>
عِجز والے بھی ہیں مست مئے پِندار بھی ہیں <br>
اِن میں کاہِل بھی ہیں غافِل بھی ہیں ہُشیار بھی ہیں <br>
سینکڑوں ہیں کہ تِرے نام سے بیزار بھی ہیں <br>
رحمتیں ہیں تِری اغیار کے کاشانوں پر <br>
برق گِرتی ہے تو بیچارے مسلمانوں پر <br>
بُت صنم خانوں میں کہتے ہیں مُسلمان گئے <br>
ہے خوشی اُن کو کہ کعبے کے نِگہبان گئے <br>
منزِل دہر سے اونٹوں کے حُدی خوان گئے <br>
اپنی بغلوں میں دبائے ہُوئے قرآن گئے <br>
خندہ زن کُفر ہے اِحساس تُجھے ہے کہ نہیں <br>
اپنی توحید کا کُچھ پاس تُجھے ہے کہ نہیں <br>
یہ شِکایت نہیں ہیں اُن کے خزانے معمُور <br>
نہیں محفِل میں جِنھیں بات بھی کرنے کا شعُور <br>
قہر تو یہ ہے کہ کافر کو ملیں حُور و قُصُور <br>
اور بیچارے مُسلماں کو فقط وعدہء حُور <br>
اب وہ الطاف نہیں ہم پہ عنایات نہیں <br>
بات یہ کیا ہے کہ پہلی سی مدارات نہیں <br>
کیوں مُسلمانوں میں ہے دولتِ دُنیا نایاب <br>
تیری قُدرت تو ہے وہ جِس کی نہ حد ہے نہ حساب <br>
تُو جو چاہے تو اُٹھے سینہء صحرا سے حباب <br>
رہروِ دشت ہو سیلی زدہء موجِ سراب <br>
طعنِ اغیار ہے رُسوائی ہے ناداری ہے <br>
کیا تِرے نام پہ مرنے کا عِوض خواری ہے؟ <br>
بنی اغیار کی اب چاہنے والی دُنیا <br>
رہ گئی اپنے لیے ایک خیالی دُنیا <br>
ہم تو رُخصت ہُوئے اوروں نے سنبھالی دُنیا <br>
پِھر نہ کہنا ہُوئی توحید سے خالی دنیا <br>
ہم تو جیتے ہیں کہ دُنیا میں تِرا نام رہے <br>
کہیں مُمکن ہے کہ ساقی نہ رہے جام رہے <br>
تیری محفِل بھی گئی چاہنے والے بھی گئے <br>
شب کے آہیں بھی گئیں صُبح کے نالے بھی گئے <br>
دِل تُجھے دے بھی گئے اپنا صِلا لے بھی گئے <br>
آ کے بیٹھے بھی نہ تھے اور نِکالے بھی گئے <br>
آئے عُشّاق گئے وعدہء فردا لے کر <br>
اب اُنھیں ڈُھونڈ چراغِ رُخ زیبا لے کر <br>
دردِ لیلٰی بھی وہی قیس کا پہلُو بھی وہی <br>
نجد کے دشت و جبل میں رَمِ آہُو بھی وہی <br>
عِشق کا دِل بھی وہی حُسن کا جادُو بھی وہی <br>
اُمتِ احمدِ مُرسلؐ بھی وہی تُو بھی وہی <br>
پِھر یہ آزردگی غیر سبب کیا معنٰی <br>
اپنے شیداؤں پہ یہ چشمِ غضب کیا معنٰی <br>
تُجھ کو چھوڑا کہ رُسُولِؐ عربی کو چھوڑا؟ <br>
بُت گری پیشہ کِیا بُت شِکنی کو چھوڑا؟ <br>
عِشق کو عِشق کی آشُفتہ سری کو چھوڑا؟ <br>
رسمِ سلمانؓ و اویسِؒ قرنی کو چھوڑا؟ <br>
آگ تکبیر کی سینوں میں دبی رکھتے ہیں <br>
زِندگی مِثلِ بلالِؓ حبشی رکھتے ہیں <br>
عِشق کی خیر وہ پہلی سی ادا بھی نہ سہی <br>
جادہ پیمائی تسلیم و رضا بھی نہ سہی <br>
مُضطرِبِ دِل صِفتِ قِبلہ نُما بھی نہ سہی <br>
اور پابندیِ آئینِ وفا بھی نہ سہی <br>
کبھی ہم سے کبھی غیروں سے شناسائی ہے <br>
بات کہنے کی نہیں تُو بھی تو ہرجائی ہے <br>
سر ِ فاراں پہ کِیا دین کو کامِل تُو نے <br>
اِک اِشارے میں ہزاروں کے لیے دِل تُو نے <br>
آتِشِ اندوز کِیا عِشق کا حاصِل تُو نے <br>
پھونک دی گرمیِ رُخسار سے محفِل تُو نے <br>
آج کیوں سینے ہمارے شرر آباد نہیں <br>
ہم وہی سوختہ ساماں ہیں تُجھے یاد نہیں؟ <br>
وادیِ نجد میں وہ شور سلاسِل نہ رہا <br>
قیس دیوانہ نظارہء محمل نہ رہا <br>
حوصلے وہ نہ رہے ہم نہ رہے دِل نہ رہا <br>
گھر یہ اُجڑا ہے کہ تُو رونقِ محفِل نہ رہا <br>
اے خوش آں روز کہ آئی و بصد ناز آئی <br>
بے حجابانہ سُوئے محفِل ما باز آئی <br>
بادہ کش غیر ہیں گُلشن میں لب جُو بیٹھے <br>
سُنتے ہیں جام بکف نغمہء کُو کُو بیٹھے <br>
دَورِ ہنگامہء گُلزار سے یک سُو بیٹھے <br>
تیرے دیوانے بھی ہیں مُنتظِرِ ھُو بیٹھے <br>
اپنے پروانوں کو پِھر ذوقِ خود افروزی دے <br>
برقِ دیرینہ کو فرمانِ جِگر سوزی دے <br>
قوم آوارہ عناں تاب ہے پِھر سُوئے حجاز <br>
لے اُڑا بُلبُل بے پر کو مذاقِ پرواز <br>
مُضطرِب باغ کے ہر غُنچے میں ہے بُوئے نیاز <br>
تُو ذرا چھیڑ تو دے تشنہء مِضراب ہے ساز <br>
نغمے بے تاب ہیں تاروں سے نِکلنے کے لیے <br>
طُور مُضطِر ہے اُسی آگ میں جلنے کے لیے <br>
مُشکلیں اُمتِ مرحُوم کی آساں کر دے <br>
مور بے مایہ کو ہمدوشِ سلیماںؑ کر دے <br>
جِنسِ نایابِ محبّت کو پِھر ارزاں کر دے <br>
ہند کے دیر نشینوں کو مُسلماں کر دے <br>
جُوئے خُوں مِی چکد از حسرت دیرینہء ما <br>
مِی تپد نالہ بہ نِشتر کدہ سینہء ما <br>
بُوئے گُل لے گئی بیرونِ چمن رازِ چمن<br>
کیا قیامت ہے کہ خود پُھول ہیں غمازِ چمن<br>
عہدِ گُل ختم ہُوا ٹُوٹ گیا سازِ چمن<br>
اُڑ گئے ڈالیوں سے زمزمہء پروازِ چمن<br>
ایک بُلبُل ہے کہ ہے محوِ ترنُّم اب تک<br>
اِس کے سینے میں ہے نغموں کا تلاطُم اب تک<br>
قُمریاں شاخِ صنوبر سے گُریزاں بھی ہُوئیں<br>
پےتاں پُھول کی جھڑ جھڑ کے پریشاں بھی ہُوئیں<br>
وہ پُرانی روِشیں باغ کی ویراں بھی ہُوئیں<br>
ڈالیاں پیرہنِ برگ سے عُریاں بھی ہُوئیں<br>
قیدِ موسم سے طبیعت رہی آزاد اِس کی<br>
کاش گُلشن میں سمجھتا کوئی فریاد اِس کی<br>
لُطف مرنے میں ہے باقی نہ مزا جینے میں<br>
کُچھ مزا ہے تو یہی خُونِ جِگر پینے میں<br>
کِتنے بے تاب ہیں جوہر مِرے آئینے میں<br>
کِس قدر جلوے تڑپتے ہیں مِرے سینے میں<br>
اِس گُلستاں میں مگر دیکھنے والے ہی نہیں<br>
داغ جو سینے میں رکھتے ہوں وہ لالے ہی نہیں<br>
چاک اِس بُلبُلِ تنہا کی نوا سے دِل ہوں<br>
جاگنے والے اِسی بانگِ درا سے دِل ہوں<br>
یعنی پِھر زندہ نئے عہدِ وفا سے دِل ہوں<br>
پِھر اِسی بادہء دیرینہ کے پیاسے دِل ہوں<br>
عجمی خُم ہے تو کیا مے تو حجازی ہے مِری<br>
نغمہ ہندی ہے تو کیا لَے تو حجازی ہے مِری<br>
<div style="font-size: 30px;
color: #8b4513;
margin-top: 15px;
font-style: italic;
text-shadow: 1px 1px 2px rgba(139, 69, 19, 0.2);">
'''کلام حکیم الامت ڈاکٹر علامہ محمد اقبال رحمتہ اللہ علیہ'''
</div>
</div>
<div style="flex: 1; min-width: 300px;
background: rgba(255, 248, 225, 0.9);
padding: 25px;
border-radius: 12px;
border-right: 4px solid #d4a017;
margin: 30px 0;
box-shadow: 0 3px 8px rgba(0,0,0,0.08);
line-height: 2.2;
text-align: center;
font-size: 22px;
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
color: #1a237e;">
دِل سے جو بات نِکلتی ہے اثر رکھتی ہے<br>
پر نہیں طاقتِ پرواز مگر رکھتی ہے<br>
قُدسی الاصل ہے رِفعت پہ نظر رکھتی ہے<br>
خاک سے اُٹھتی ہے گردُوں پہ گُزر رکھتی ہے<br>
عِشق تھا فِتنہ گر و سرکش و چالاک مِرا<br>
آسماں چیر گیا نالہء بے باک مِرا<br>
<br>
پِیر گردُوں نے کہا سُن کے کہیں ہے کوئی<br>
بولے سیارے سرِ عرشِ بریں ہے کوئی<br>
چاند کہتا تھا نہیں اہلِ زمیں ہے کوئی<br>
کہکشاں کہتی تھی پوشیدہ یہیں ہے کوئی<br>
کُچھ جو سمجھا مِرے شِکوے کو تو رِضواں سمجھا<br>
مُجھے جنّت سے نِکالا ہُوا اِنساں سمجھا<br>
<br>
تھی فرِشتوں کو بھی حیرت کہ یہ آواز ہے کیا<br>
عرش والوں پہ بھی کُھلتا نہیں یہ راز ہے کیا<br>
تا سرِ عرش بھی اِنساں کی تگ و تاز ہے کیا<br>
آگئی خاک کی چُٹکی کو بھی پرواز ہے کیا<br>
غافِل آداب سے سُکّانِ زمیں کیسے ہیں<br>
شوخ و گُستاخ یہ پستی کے مکیں کیسے ہیں<br>
<br>
اِس قدر شوخ کہ اللہ سے بھی برہم ہے<br>
تھا جو مسجُودِ ملائک یہ وہی آدم ہے<br>
عالمِ کیف ہے دانائے رمُوز کم ہے<br>
ہاں مگر عِجز کے اِسرار سے نامحرم ہے<br>
ناز ہے طاقتِ گفتار پہ اِنسانوں کو<br>
بات کرنے کا سلیقہ نہیں نادانوں کو<br>
<br>
آئی آواز غم انگیز ہے افسانہ تِرا<br>
اشکِ بے تاب سے لبریز ہے پیمانہ تِرا<br>
آسماں گیر ہُوا نعرہء مستانہ تِرا<br>
کِس قدر شوخ زباں ہے دِلِ دیوانہ تِرا<br>
شُکرِ شِکوے کو کِیا حُسنِ ادا سے تُو نے<br>
ہم سُخن کر دیا بندوں کو خُدا سے تُو نے<br>
<br>
ہم تو مائل بہ کرم ہیں کوئی سائل ہی نہیں<br>
راہ دِکھلائیں کِسے رہر و منزِل ہی نہیں<br>
تربیت عام تو ہے جوہر قابِل ہی نہیں<br>
جِس سے تعمیر ہو آدم کی یہ وہ گِل ہی نہیں<br>
کوئی قابِل ہو تو ہم شانِ کئی دیتے ہیں<br>
ڈُھونڈنے والوں کو دُنیا بھی نئی دیتے ہیں<br>
<br>
ہاتھ بے زور ہیں اِلحاد سے دِل خُوگر ہیں<br>
اُمتی باعثِ رُسوائیِ پیغمبرؐ ہیں<br>
بُت شِکن اُٹھ گئے باقی جو رہے بُت گر ہیں<br>
تھا براہیم پِدر اور پِسرِ آزر ہیں<br>
بادہ آشام نئے بادہ نیا خُم بھی نئے<br>
حرمِ کعبہ نیا بُت بھی نئے تُم بھی نئے<br>
<br>
وہ بھی دِن تھے کہ یہی مایہء رعنائی تھا<br>
نازِشِ موسم گُلِ لالہء صحرائی تھا<br>
جو مسلمان تھا اللہ کا سودائی تھا<br>
کبھی محبُوب تُمھارا یہی ہرجائی تھا<br>
کِسی یکجائی سے اب عہدِ غُلامی کر لو<br>
مِلّتِ احمدِ مُرسلؐ کو مقامی کو لو<br>
<br>
کِس قدر تُم پہ گراں صُبح کی بیداری ہے<br>
ہم سے کب پیار ہے ہاں نیند تُمھیں پیاری ہے<br>
طبعِ آزاد پہ قیدِ رمضاں بھاری ہے<br>
تُمھی کہہ دو یہی آئین و فاداری ہے؟<br>
قوم مذہب سے ہے مذہب جو نہیں تُم بھی نہیں<br>
جذبِ باہم جو نہیں محفِلِ انجُم بھی نہیں<br>
<br>
جِن کو آتا نہیں دُنیا میں کوئی فن تُم ہو<br>
نہیں جِس قوم کو پروائے نشیمن تُم ہو<br>
بِجلیاں جِس میں ہوں آسودہ وہ خِرمن تُم ہو<br>
بیچ کھاتے ہیں جو اِسلاف کے مدفن تُم ہو<br>
ہو نکُّو نام جو قبروں کی تجارت کرکے<br>
کیا نہ بیچو گے جو مِل جائیں صنم پتّھر کے<br>
<br>
صفحہء دہر سے باطِل کو مِٹایا کِس نے؟<br>
نوعِ اِنساں کو غُلامی سے چُھڑایا کس نے؟<br>
میرے کعبے کو جبینوں سے بسایا کِس نے؟<br>
میرے قُرآن کو سینوں سے لگایا کِس نے؟<br>
تھے تو آبا وہ تُھارے ہی مگر تُم کیا ہو<br>
ہاتھ پر ہاتھ دھرے مُنتظِرِ فردا ہو<br>
<br>
کیا کہا! بہرِ مُسلماں ہے فقط وعدہء حُور<br>
شِکوہ بے جا بھی کرے کوئی تو لازِم ہے شعُور<br>
عدل ہے فاطِرِ ہستی کا ازل سے دستُور<br>
مسلمِ آئیں ہُوا کافر تو مِلے حُور و قُصُور<br>
تُم میں حُوروں کا کوئی چاہنے والا ہی نہیں<br>
جلوہء طُور تو موجُود ہے موسٰی ہی نہیں<br>
<br>
مُنفعت ایک ہے اِس قوم کی نقصان بھی ایک<br>
ایک ہی سب کا نبیؐ دین بھی ایمان بھی ایک<br>
حرم پاک بھی اللہ بھی قرآن بھی ایک<br>
کُچھ بڑی بات تھی ہوتے جو مسلمان بھی ایک<br>
فرقہ بندی ہے کہیں اور کہیں ذاتیں ہیں<br>
کیا زمانے میں پنپنے کی یہی باتیں ہیں<br>
<br>
کون ہے تارکِ آئین رُسُولِؐ مُختار؟<br>
مصلحت وقت کی ہے کِس کے عمل کا معیار؟<br>
کِس کی آنکھوں میں سمایا ہے شِعارِ اغیار؟<br>
ہوگئی کِس کی نِگہ طرزِ سلف سے بیزار؟<br>
قلب میں سوز نہیں رُوح میں اِحساس نہیں<br>
کُچھ بھی پیغامِ محمدؐ کا تُمھیں پاس نہیں<br>
<br>
جاکے ہوتے ہیں مساجِد میں صف آرا تو غریب<br>
زحمتِ روزہ جو کرتے ہیں گوارا تو غریب<br>
نام لیتا ہے اگر کوئی ہمارا تو غریب<br>
پردہ رکھتا ہے اگر کوئی تُمھارا تو غریب<br>
اُمرا نشہء دولت میں ہیں غافل ہم سے<br>
زِندہ ہے مِلّتِ بیضا غُربا کے دم سے<br>
<br>
واعظِ قوم کی وہ پُختہ خیالی نہ رہی<br>
برقِ طبعی نہ رہی شُعلہ مقالی نہ رہی<br>
رہ گئی رسمِ اذاں رُوح بِلالیؓ نہ رہی<br>
فلسفہ رہ گیا تلقینِ غزالیؒ نہ رہی<br>
مسجدیں مرثیہ خواں ہیں کہ نمازی نہ رہے<br>
یعنٰی وہ صاحبِ اوصافِ حجازی نہ رہے<br>
<br>
شور ہے ہو گئے دُنیا سے مسلماں نابُود<br>
ہم یہ کہتے ہیں کہ تھے بھی کہیں مُسلم موجُود<br>
وضع میں تُم ہو نصاریٰ تو تمدُّن میں ہنُود<br>
یہ مسلماں ہیں! جِنھیں دیکھ کے شرمائیں یہُود<br>
یوں تو سیّد بھی ہو مِرزا بھی ہو افغان بھی ہو<br>
تم سبھی کُچھ ہو بتاؤ تو مسلمان بھی ہو<br>
<br>
دمِ تقریر تھی مُسلم کی صداقت بے باک<br>
عدل اُس کا تھا قوی لوثِ مراعات سے پاک<br>
شجرِ فِطرتِ مُسلم تھا حیا سے نم ناک<br>
تھا شجاعت میں وہ اِک ہستی فوق الادراک<br>
خود گُدازی نم کیفیتِ صہبایش بُود<br>
خالی از خویش شُدن صورتِ مینایش بُود<br>
<br>
ہر مسلماں رگِ باطل کے لیے نِشتر تھا<br>
اُس کے آئینہء ہستی میں عملِ جوہر تھا<br>
جو بھروسا تھا اُسے قوّتِ بازو پر تھا<br>
ہے تُمھیں موت کا ڈر اُس کو خُدا کا ڈر تھا<br>
باپ کا عِلم نہ بیٹے کو اگر ازبر ہو<br>
پِھر پِسرِ قابِل میراثِ پِدر کیونکر ہو<br>
<br>
ہر کوئی مستِ مے ذوقِ تنِ آسانی ہے<br>
تُم مسلماں ہو! یہ اندازِ مسلمانی ہے!<br>
حیدری فقر ہے نے دولتِ عُثمانی ہے<br>
تم کو اِسلاف سے کیا نسبتِ روحانی ہے؟<br>
وہ زمانے میں معزز تھے مسلماں ہو کر<br>
اور تُم خوار ہُوئے تارکِ قُرآں ہو کر<br>
<br>
تُم ہو آپس میں غضب ناک وہ آپس میں رحیم<br>
تم خطاکار و خطابیں وہ خطا پوش و کریم<br>
چاہتے سب ہیں کہ ہوں اوج ثرّیا پہ مقیم<br>
پہلے ویسا کوئی پیدا تو کرے قلبِ سلیم<br>
تختِ فغفُور بھی اُن کا تھا سریرِ کے بھی<br>
یونہی باتیں ہیں کہ تُم میں وہ حمیت ہے بھی؟<br>
<br>
خودکُشی شیوہ تُمھارا وہ غیور و خود دار<br>
تُم اخوّت سے گُریزاں وہ اخوّت پہ نِثار<br>
تُم ہو گُفتار سراپا وہ سراپا کردار<br>
تُم ترستے ہو کلی کو وہ گُلستاں بہ کنار<br>
اب تلک یاد ہے قوموں کو حکایت اُن کی<br>
نقش ہے صفحہ ہستی پہ صداقت اُن کی<br>
<br>
مِثلِ انجُم اُفُق قوم پہ روشن بھی ہُوئے<br>
بُتِ ہِندی کی محبّت میں برہمن بھی ہُوئے<br>
شوقِ پرواز میں مہجُورِ نشیمن بھی ہُوئے<br>
بے عمل تھے ہی جواں دین سے بدظن بھی ہُوئے<br>
اُن کو تہذیب نے ہر بند سے آزاد کِیا<br>
لا کے کعبے سے صنم خانے میں آباد کیا<br>
<br>
قیس زحمت کش تنہائی صحرا نہ رہے<br>
شہر کی کھائے ہَوا بادیہ پیما نہ رہے<br>
وہ تو دیوانہ ہے بستی میں رہے یا نہ رہے<br>
یہ ضرُوری ہے حجابِ رُخ لیلا نہ رہے<br>
گِلہء جور نہ ہو شکوہء بیداد نہ ہو<br>
عِشق آزاد ہے کیوں حُسن بھی آزاد نہ ہو<br>
<br>
عہدِ نو برق ہے آتِش زن ہر خِرمن ہے<br>
ایمن اس سے کوئی صحرا نہ کوئی گُلشن ہے<br>
اِس نئی آگ کا اقوامِ کُہن ایندھن ہے<br>
مِلّتِ ختم رُسُلؐ شُعلہ بہ پیراہن ہے<br>
آج بھی ہو جو براہیمؑ کا ایماں پیدا<br>
آگ کر سکتی ہے اندازِ گُلستاں پیدا<br>
<br>
دیکھ کر رنگِ چمن ہو نہ پریشاں مالی<br>
کوکبِ غُنچہ سے شاخیں ہیں چمکنے والی<br>
خس و خاشاک سے ہوتا ہے گُلستاں خالی<br>
گُل بر انداز ہے خُونِ شُہدا کی لالی<br>
رنگ گردُوں کا ذرا دیکھ تو عُنّابی ہے<br>
یہ نِکلتے ہُوئے سُورج کی اُفُق تابی ہے<br>
<br>
امتیں گلشنِ ہستی میں ثمر چیدہ بھی ہیں<br>
اور محرُومِ ثمر بھی ہیں خِزاں دیدہ بھی ہیں<br>
سینکڑوں نخل ہیں کاہیدہ بھی بالیدہ بھی ہیں<br>
سینکڑوں بطنِ چمن میں ابھی پوشیدہ بھی ہیں<br>
نخلِ اِسلام نمونہ ہے برومندی کا<br>
پھل ہے یہ سینکڑوں صدیوں کی چمن بندی کا<br>
<br>
پاک ہے گردِ وطن سے سرِ داماں تیرا<br>
تُو وہ یوسف ہے کہ ہر مصر ہے کنعاں تیرا<br>
قافلہ ہو نہ سکے گا کبھی ویراں تیرا<br>
غیر یک بانگِ درا کُچھ نہیں ساماں تیرا<br>
نخلِ شمع استی و درشُعلہ دُودِ ریشہء تو<br>
عاقبت سوز بُود سایہء اندیشہء تو<br>
<br>
تُو نہ مِٹ جائے گا ایران کے مِٹ جانے سے<br>
نشہء مے کو تعلُّق نہیں پیمانے سے<br>
ہے عیاں یورشِ تاتار کے افسانے سے<br>
پاسباں مِل گئے کعبے کو صنم خانے سے<br>
کشتیِ حقّ کا زمانے میں سہارا تُو ہے<br>
عصرِ نو رات ہے دُھندلا سا سِتارا تُو ہے<br>
<br>
ہے جو ہنگامہ بپا یورشِ بلغاری کا<br>
غافِلوں کے لیے پیغام ہے بیداری کا<br>
تُو سمجھتا ہے یہ ساماں ہے دِل آزاری کا<br>
اِمتحاں ہے تِرے ایثار کا خود داری کا<br>
کیوں ہِراساں ہے صہیلِ فرسِ اعدا سے<br>
نُور حقّ بُجھ نہ سکے گا نفسِ اعدا سے<br>
<br>
چشمِ اقوام سے مخفی ہے حقیقت تیری<br>
ہے ابھی محفِل ہستی کو ضرورت تیری<br>
زِندہ رکھتی ہے زمانے کو حرارت تیری<br>
کوکبِ قسمت اِمکاں ہے خلافت تیری<br>
وقتِ فُرصت ہے کہاں کام ابھی باقی ہے<br>
نُورِ توحید کا اتمام ابھی باقی ہے<br>
<br>
مِثل بُو قید ہے غُنچے میں پریشاں ہوجا<br>
رختِ بردوش ہوائے چمنستاں ہوجا<br>
ہے تنک مایہ تُو ذرے سے بیاباں ہوجا<br>
نغمہء موج سے ہنگامہء طُوفاں ہوجا<br>
قوّت عِشق سے ہر پست کو بالا کر دے<br>
دہر میں اِسمِ مُحمّدؐ سے اُجالا کر دے<br>
<br>
ہو نہ یہ پھُول تو بُلبُل کا ترنُّم بھی نہ ہو<br>
چمنِ دہر میں کلیوں کا تبسُّم بھی نہ ہو<br>
یہ نہ ساقی ہو تو پِھر مے بھی نہ ہو خُم بھی نہ ہو<br>
بزمِ توحید بھی دنیا میں نہ ہو تُم بھی نہ ہو<br>
خیمہء اِفلاک کا اِستادہ اِسی نام سے ہے<br>
نبضِ ہستی تپشِ آمادہ اِسی نام سے ہے<br>
<br>
دشت میں دامنِ کُہسار میں میدان میں ہے<br>
بَحر میں موج کی آغوش میں طوفان میں ہے<br>
چین کے شہر مراقش کے بیابان میں ہے<br>
اور پوشیدہ مسلمان کے ایمان میں ہے<br>
چشمِ اقوام یہ نظارہ ابد تک دیکھے<br>
رِفعت شانِ رَفَعْنَا لَكَ ذِكْرَكَ دیکھے<br>
<br>
مردمِ چشمِ زمیں یعنی وہ کالی دُنیا<br>
وہ تُمھارے شُہدا پالنے والی دُنیا<br>
گرمیِ مِہر کی پروردہ ہلالی دُنیا<br>
عِشق والے جسے کہتے ہیں بِلالی دُنیا<br>
تپش اندوز ہے اس نام سے پارے کی طرح<br>
غوطہ زن نُور میں ہے آنکھ کے تارے کی طرح<br>
<br>
عقل ہے تیری سِپر عِشق ہے شمشیر تِری<br>
مِرے درویش! خِلافت ہے جہاں گیر تِری<br>
ماسوٰی اللہ کے لیے آگ ہے تکبیر تِری<br>
تُو مسلماں ہو تو تقدیر ہے تدبیر تِری<br>
کی مُحمّدؐ سے وفا تُو نے تو ہم تیرے ہیں<br>
یہ جہاں چیز ہے کیا لَوح و قلم تیرے ہیں<br>
<div style="font-size: 30px;
color: #8b4513;
margin-top: 15px;
font-style: italic;
text-shadow: 1px 1px 2px rgba(139, 69, 19, 0.2);">
'''کلام حکیم الامت ڈاکٹر علامہ محمد اقبال رحمتہ اللہ علیہ'''
</div>
</div>
</div>
96s62q52nhjc2n1rr1q79ihi1obw9au
1178828
1178827
2025-07-04T13:18:31Z
Saddam19
860129
1178828
wikitext
text/x-wiki
<div style="background: linear-gradient(135deg, #e6f7ff 0%, #f0f8ff 100%);
border: 3px solid #4a86e8;
border-radius: 15px;
padding: 25px;
box-shadow: 0 4px 12px rgba(0,0,0,0.1);
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
text-align: justify;
font-size: 18px;
line-height: 1.8;
color: #1a237e;">
<center>
<div style="font-size: 28px;
color: #0d47a1;
text-shadow: 2px 2px 4px rgba(0,0,0,0.1);
margin-bottom: 20px;
border-bottom: 2px dashed #4a86e8;
padding-bottom: 10px;
width: 80%;">
'''Shikwa and Jawab-e-Shikwa By [[Muhammad Iqbal]]'''
</div>
</center>
<div style="display: flex; gap: 20px; justify-content: center; flex-wrap: wrap;">
<div style="flex: 1; min-width: 300px;
background: rgba(255, 248, 225, 0.9);
padding: 25px;
border-radius: 12px;
border-right: 4px solid #d4a017;
margin: 30px 0;
box-shadow: 0 3px 8px rgba(0,0,0,0.08);
line-height: 2.2;
text-align: center;
font-size: 22px;
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
color: #1a237e;">
کیوں زیاں کار بنُوں سُود فراموش رہُوں<br>
فِکر فردا نہ کرُوں محوِ غمِ دوش رہُوں<br>
نالے بُلبُل کے سُنوں اور ہمہ تن گوش رہُوں<br>
ہم نوا مَیں بھی کوئی گُل ہُوں کہ خاموش رہُوں<br>
جُرات آموز مِری تابِ سُخن ہے مُجھ کو<br>
شِکوہ اللہ سے خاکم بدہن ہے مُجھ کو<br>
ہے بجا شیوہء تسلیم میں مشہُور ہیں ہم<br>
قِصّہء درد سُناتے ہیں کہ مجبُور ہیں ہم<br>
ساز خاموش ہیں فریاد سے معمُور ہیں ہم<br>
نالہ آتا ہے اگر لب پہ تو معذُور ہیں ہم<br>
اے خُدا شِکوہء ارباب وفا بھی سُن لے<br>
خُوگرِ حمد سے تھوڑا سا گِلا بھی سُن لے<br>
تھی تو موجُود ازل سے ہی تِری ذاتِ قدیم<br>
پھُول تھا زیبِ چمن پر نہ پریشاں تھی شمیم<br>
شرطِ اِنصاف ہے اے صاحبِ الطافِ عمیم<br>
بُوئے گُل پھیلتی کِس طرح جو ہوتی نہ نسیم<br>
ہم کو جمعیتِ خاطِر یہ پریشانی تھی<br>
ورنہ اُمت تِرے محبُوب کی دیوانی تھی<br>
ہم سے پہلے تھا عجب تیرے جہاں کا منظر<br>
کہیں مسجُود تھے پتّھر کہیں معبُود شجر<br>
خُوگرِ پیکر محسُوس تھی اِنساں کی نظر<br>
مانتا پِھر کوئی اَن دیکھے خُدا کو کیونکر<br>
تُجھ کو معلُوم ہے لیتا تھا کوئی نام ترا؟<br>
قوّتِ بازُوئے مُسلِم نے کِیا کام تِرا<br>
بس رہے تھے یہیں سلجُوق بھی تورانی بھی<br>
اہلِ چیں چین میں اِیران میں ساسانی بھی<br>
اِسی معمُورے میں آباد تھے یونانی بھی<br>
اِسی دُنیا میں یہُودی بھی تھے نصرانی بھی<br>
پر تِرے نام پہ تلوار اُٹھائی کِس نے<br>
بات جو بِگڑی ہُوئی تھی وہ بنائی کِس نے<br>
تھے ہمِیں ایک تِرے معرکہ آراؤں میں<br>
خُشکیوں میں کبھی لڑتے کبھی دریاؤں میں<br>
دیں اذانیں کبھی یورپ کے کلیساؤں میں<br>
کبھی افریقہ کے تپتے ہُوئے صحراؤں میں<br>
شان آنکھوں میں نہ جچتی تھی جہاں داروں کی<br>
کلمہ پڑھتے تھے ہم چھاؤں میں تلواروں کی<br>
ہم جو جیتے تھے تو جنگوں کے مُصیبت کے لیے<br>
اور مرتے تھے تِرے نام کی عظمت کے لیے<br>
تھی نہ کچھ تیغ زنی اپنی حکُومت کے لیے<br>
سربکف پِھرتے تھے کیا دہر میں دولت کے لیے؟<br>
قوم اپنی جو زر و مالِ جہاں پر مرتی<br>
بُت فروشی کے عِوض بُت شِکنی کیوں کرتی<br>
ٹل نہ سکتے تھے اگر جنگ میں اڑ جاتے تھے<br>
پاؤں شیروں کے بھی میداں سے اُکھڑ جاتے تھے<br>
تُجھ سے سرکش ہُوا کوئی تو بِگڑ جاتے تھے<br>
تیغ کیا چیز ہے ہم توپ سے لڑ جاتے تھے<br>
نقش توحید کا ہر دِل پہ بِٹھایا ہم نے<br>
زیرِ خنجر بھی یہ پیغام سُنایا ہم نے<br>
تو ہی کہہ دے کہ اُکھاڑا درِ خیبر کِس نے<br>
شہر قیصر کا جو تھا اُس کو کِیا سر کس نے<br>
توڑے مخلُوقِ خداوندوں کے پیکر کس نے<br>
کاٹ کر رکھ دیے کُفّار کے لشکر کِس نے<br>
کِس نے ٹھنڈا کیا آتشکدہء ایراں کو؟<br>
کِس نے پِھر زِندہ کِیا تذکِرہء یزداں کو؟<br>
کون سی قوم فقط تیری طلب گار ہُوئی<br>
اور تیرے لیے زحمت کشِ پیکار ہوئی<br>
کِس کی شمشیر جہاں گیر جہاں دار ہوئی<br>
کِس کی تکبیر سے دُنیا تِری بیدار ہُوئی<br>
کِس کی ہیبت سے صنم سہمے ہُوئے رہتے تھے<br>
منہ کے بل گِر کے ھو اللہ احد کہتے تھے<br>
آ گیا عین لڑائی میں اگر وقتِ نماز<br>
قِبلہ رُو ہو کے زمیں بوس ہُوئی قومِ حجاز<br>
ایک ہی صف میں کھڑے ہو گئے محمود و ایاز<br>
نہ کوئی بندہ رہا اور نہ کوئی بندہ نواز<br>
بندہ و صاحِب و مُحتاج و غنی ایک ہُوئے<br>
تیری سرکار میں پہنچے تو سبھی ایک ہُوئے<br>
محفلِ کون و مکاں میں سَحر و شام پِھرے<br>
مئے توحید کو لے کر صِفت جام پھرے<br>
کوہ میں دشت میں لے کر تِرا پیغام پھرے<br>
اور معلُوم ہے تُجھ کو کبھی ناکام پِھرے<br>
دشت تو دشت ہیں دریا بھی نہ چھوڑے ہم نے<br>
بحرِ ظُلمات میں دوڑا دیے گھوڑے ہم نے<br>
صفحہء دہر سے باطل کو مِٹایا ہم نے<br>
نوعِ اِنساں کو غُلامی سے چُھڑایا ہم نے<br>
تیرے کعبے کو جبینوں سے بسایا ہم نے<br>
تیرے قُرآن کو سینوں سے لگایا ہم نے<br>
پھر بھی ہم سے یہ گِلہ ہے کہ وفادار نہیں<br>
ہم وفادار نہیں تُو بھی تو دِلدار نہیں<br>
اُمتیں اور بھی ہیں اُن میں گُنہ گار بھی ہیں <br>
عِجز والے بھی ہیں مست مئے پِندار بھی ہیں <br>
اِن میں کاہِل بھی ہیں غافِل بھی ہیں ہُشیار بھی ہیں <br>
سینکڑوں ہیں کہ تِرے نام سے بیزار بھی ہیں <br>
رحمتیں ہیں تِری اغیار کے کاشانوں پر <br>
برق گِرتی ہے تو بیچارے مسلمانوں پر <br>
بُت صنم خانوں میں کہتے ہیں مُسلمان گئے <br>
ہے خوشی اُن کو کہ کعبے کے نِگہبان گئے <br>
منزِل دہر سے اونٹوں کے حُدی خوان گئے <br>
اپنی بغلوں میں دبائے ہُوئے قرآن گئے <br>
خندہ زن کُفر ہے اِحساس تُجھے ہے کہ نہیں <br>
اپنی توحید کا کُچھ پاس تُجھے ہے کہ نہیں <br>
یہ شِکایت نہیں ہیں اُن کے خزانے معمُور <br>
نہیں محفِل میں جِنھیں بات بھی کرنے کا شعُور <br>
قہر تو یہ ہے کہ کافر کو ملیں حُور و قُصُور <br>
اور بیچارے مُسلماں کو فقط وعدہء حُور <br>
اب وہ الطاف نہیں ہم پہ عنایات نہیں <br>
بات یہ کیا ہے کہ پہلی سی مدارات نہیں <br>
کیوں مُسلمانوں میں ہے دولتِ دُنیا نایاب <br>
تیری قُدرت تو ہے وہ جِس کی نہ حد ہے نہ حساب <br>
تُو جو چاہے تو اُٹھے سینہء صحرا سے حباب <br>
رہروِ دشت ہو سیلی زدہء موجِ سراب <br>
طعنِ اغیار ہے رُسوائی ہے ناداری ہے <br>
کیا تِرے نام پہ مرنے کا عِوض خواری ہے؟ <br>
بنی اغیار کی اب چاہنے والی دُنیا <br>
رہ گئی اپنے لیے ایک خیالی دُنیا <br>
ہم تو رُخصت ہُوئے اوروں نے سنبھالی دُنیا <br>
پِھر نہ کہنا ہُوئی توحید سے خالی دنیا <br>
ہم تو جیتے ہیں کہ دُنیا میں تِرا نام رہے <br>
کہیں مُمکن ہے کہ ساقی نہ رہے جام رہے <br>
تیری محفِل بھی گئی چاہنے والے بھی گئے <br>
شب کے آہیں بھی گئیں صُبح کے نالے بھی گئے <br>
دِل تُجھے دے بھی گئے اپنا صِلا لے بھی گئے <br>
آ کے بیٹھے بھی نہ تھے اور نِکالے بھی گئے <br>
آئے عُشّاق گئے وعدہء فردا لے کر <br>
اب اُنھیں ڈُھونڈ چراغِ رُخ زیبا لے کر <br>
دردِ لیلٰی بھی وہی قیس کا پہلُو بھی وہی <br>
نجد کے دشت و جبل میں رَمِ آہُو بھی وہی <br>
عِشق کا دِل بھی وہی حُسن کا جادُو بھی وہی <br>
اُمتِ احمدِ مُرسلؐ بھی وہی تُو بھی وہی <br>
پِھر یہ آزردگی غیر سبب کیا معنٰی <br>
اپنے شیداؤں پہ یہ چشمِ غضب کیا معنٰی <br>
تُجھ کو چھوڑا کہ رُسُولِؐ عربی کو چھوڑا؟ <br>
بُت گری پیشہ کِیا بُت شِکنی کو چھوڑا؟ <br>
عِشق کو عِشق کی آشُفتہ سری کو چھوڑا؟ <br>
رسمِ سلمانؓ و اویسِؒ قرنی کو چھوڑا؟ <br>
آگ تکبیر کی سینوں میں دبی رکھتے ہیں <br>
زِندگی مِثلِ بلالِؓ حبشی رکھتے ہیں <br>
عِشق کی خیر وہ پہلی سی ادا بھی نہ سہی <br>
جادہ پیمائی تسلیم و رضا بھی نہ سہی <br>
مُضطرِبِ دِل صِفتِ قِبلہ نُما بھی نہ سہی <br>
اور پابندیِ آئینِ وفا بھی نہ سہی <br>
کبھی ہم سے کبھی غیروں سے شناسائی ہے <br>
بات کہنے کی نہیں تُو بھی تو ہرجائی ہے <br>
سر ِ فاراں پہ کِیا دین کو کامِل تُو نے <br>
اِک اِشارے میں ہزاروں کے لیے دِل تُو نے <br>
آتِشِ اندوز کِیا عِشق کا حاصِل تُو نے <br>
پھونک دی گرمیِ رُخسار سے محفِل تُو نے <br>
آج کیوں سینے ہمارے شرر آباد نہیں <br>
ہم وہی سوختہ ساماں ہیں تُجھے یاد نہیں؟ <br>
وادیِ نجد میں وہ شور سلاسِل نہ رہا <br>
قیس دیوانہ نظارہء محمل نہ رہا <br>
حوصلے وہ نہ رہے ہم نہ رہے دِل نہ رہا <br>
گھر یہ اُجڑا ہے کہ تُو رونقِ محفِل نہ رہا <br>
اے خوش آں روز کہ آئی و بصد ناز آئی <br>
بے حجابانہ سُوئے محفِل ما باز آئی <br>
بادہ کش غیر ہیں گُلشن میں لب جُو بیٹھے <br>
سُنتے ہیں جام بکف نغمہء کُو کُو بیٹھے <br>
دَورِ ہنگامہء گُلزار سے یک سُو بیٹھے <br>
تیرے دیوانے بھی ہیں مُنتظِرِ ھُو بیٹھے <br>
اپنے پروانوں کو پِھر ذوقِ خود افروزی دے <br>
برقِ دیرینہ کو فرمانِ جِگر سوزی دے <br>
قوم آوارہ عناں تاب ہے پِھر سُوئے حجاز <br>
لے اُڑا بُلبُل بے پر کو مذاقِ پرواز <br>
مُضطرِب باغ کے ہر غُنچے میں ہے بُوئے نیاز <br>
تُو ذرا چھیڑ تو دے تشنہء مِضراب ہے ساز <br>
نغمے بے تاب ہیں تاروں سے نِکلنے کے لیے <br>
طُور مُضطِر ہے اُسی آگ میں جلنے کے لیے <br>
مُشکلیں اُمتِ مرحُوم کی آساں کر دے <br>
مور بے مایہ کو ہمدوشِ سلیماںؑ کر دے <br>
جِنسِ نایابِ محبّت کو پِھر ارزاں کر دے <br>
ہند کے دیر نشینوں کو مُسلماں کر دے <br>
جُوئے خُوں مِی چکد از حسرت دیرینہء ما <br>
مِی تپد نالہ بہ نِشتر کدہ سینہء ما <br>
بُوئے گُل لے گئی بیرونِ چمن رازِ چمن<br>
کیا قیامت ہے کہ خود پُھول ہیں غمازِ چمن<br>
عہدِ گُل ختم ہُوا ٹُوٹ گیا سازِ چمن<br>
اُڑ گئے ڈالیوں سے زمزمہء پروازِ چمن<br>
ایک بُلبُل ہے کہ ہے محوِ ترنُّم اب تک<br>
اِس کے سینے میں ہے نغموں کا تلاطُم اب تک<br>
قُمریاں شاخِ صنوبر سے گُریزاں بھی ہُوئیں<br>
پےتاں پُھول کی جھڑ جھڑ کے پریشاں بھی ہُوئیں<br>
وہ پُرانی روِشیں باغ کی ویراں بھی ہُوئیں<br>
ڈالیاں پیرہنِ برگ سے عُریاں بھی ہُوئیں<br>
قیدِ موسم سے طبیعت رہی آزاد اِس کی<br>
کاش گُلشن میں سمجھتا کوئی فریاد اِس کی<br>
لُطف مرنے میں ہے باقی نہ مزا جینے میں<br>
کُچھ مزا ہے تو یہی خُونِ جِگر پینے میں<br>
کِتنے بے تاب ہیں جوہر مِرے آئینے میں<br>
کِس قدر جلوے تڑپتے ہیں مِرے سینے میں<br>
اِس گُلستاں میں مگر دیکھنے والے ہی نہیں<br>
داغ جو سینے میں رکھتے ہوں وہ لالے ہی نہیں<br>
چاک اِس بُلبُلِ تنہا کی نوا سے دِل ہوں<br>
جاگنے والے اِسی بانگِ درا سے دِل ہوں<br>
یعنی پِھر زندہ نئے عہدِ وفا سے دِل ہوں<br>
پِھر اِسی بادہء دیرینہ کے پیاسے دِل ہوں<br>
عجمی خُم ہے تو کیا مے تو حجازی ہے مِری<br>
نغمہ ہندی ہے تو کیا لَے تو حجازی ہے مِری<br>
<div style="font-size: 30px;
color: #8b4513;
margin-top: 15px;
font-style: italic;
text-shadow: 1px 1px 2px rgba(139, 69, 19, 0.2);">
'''کلام حکیم الامت ڈاکٹر علامہ محمد اقبال رحمتہ اللہ علیہ'''
</div>
</div>
<div style="flex: 1; min-width: 300px;
background: rgba(255, 248, 225, 0.9);
padding: 25px;
border-radius: 12px;
border-right: 4px solid #d4a017;
margin: 30px 0;
box-shadow: 0 3px 8px rgba(0,0,0,0.08);
line-height: 2.2;
text-align: center;
font-size: 22px;
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
color: #1a237e;">
دِل سے جو بات نِکلتی ہے اثر رکھتی ہے<br>
پر نہیں طاقتِ پرواز مگر رکھتی ہے<br>
قُدسی الاصل ہے رِفعت پہ نظر رکھتی ہے<br>
خاک سے اُٹھتی ہے گردُوں پہ گُزر رکھتی ہے<br>
عِشق تھا فِتنہ گر و سرکش و چالاک مِرا<br>
آسماں چیر گیا نالہء بے باک مِرا<br>
<br>
پِیر گردُوں نے کہا سُن کے کہیں ہے کوئی<br>
بولے سیارے سرِ عرشِ بریں ہے کوئی<br>
چاند کہتا تھا نہیں اہلِ زمیں ہے کوئی<br>
کہکشاں کہتی تھی پوشیدہ یہیں ہے کوئی<br>
کُچھ جو سمجھا مِرے شِکوے کو تو رِضواں سمجھا<br>
مُجھے جنّت سے نِکالا ہُوا اِنساں سمجھا<br>
<br>
تھی فرِشتوں کو بھی حیرت کہ یہ آواز ہے کیا<br>
عرش والوں پہ بھی کُھلتا نہیں یہ راز ہے کیا<br>
تا سرِ عرش بھی اِنساں کی تگ و تاز ہے کیا<br>
آگئی خاک کی چُٹکی کو بھی پرواز ہے کیا<br>
غافِل آداب سے سُکّانِ زمیں کیسے ہیں<br>
شوخ و گُستاخ یہ پستی کے مکیں کیسے ہیں<br>
<br>
اِس قدر شوخ کہ اللہ سے بھی برہم ہے<br>
تھا جو مسجُودِ ملائک یہ وہی آدم ہے<br>
عالمِ کیف ہے دانائے رمُوز کم ہے<br>
ہاں مگر عِجز کے اِسرار سے نامحرم ہے<br>
ناز ہے طاقتِ گفتار پہ اِنسانوں کو<br>
بات کرنے کا سلیقہ نہیں نادانوں کو<br>
<br>
آئی آواز غم انگیز ہے افسانہ تِرا<br>
اشکِ بے تاب سے لبریز ہے پیمانہ تِرا<br>
آسماں گیر ہُوا نعرہء مستانہ تِرا<br>
کِس قدر شوخ زباں ہے دِلِ دیوانہ تِرا<br>
شُکرِ شِکوے کو کِیا حُسنِ ادا سے تُو نے<br>
ہم سُخن کر دیا بندوں کو خُدا سے تُو نے<br>
<br>
ہم تو مائل بہ کرم ہیں کوئی سائل ہی نہیں<br>
راہ دِکھلائیں کِسے رہر و منزِل ہی نہیں<br>
تربیت عام تو ہے جوہر قابِل ہی نہیں<br>
جِس سے تعمیر ہو آدم کی یہ وہ گِل ہی نہیں<br>
کوئی قابِل ہو تو ہم شانِ کئی دیتے ہیں<br>
ڈُھونڈنے والوں کو دُنیا بھی نئی دیتے ہیں<br>
<br>
ہاتھ بے زور ہیں اِلحاد سے دِل خُوگر ہیں<br>
اُمتی باعثِ رُسوائیِ پیغمبرؐ ہیں<br>
بُت شِکن اُٹھ گئے باقی جو رہے بُت گر ہیں<br>
تھا براہیم پِدر اور پِسرِ آزر ہیں<br>
بادہ آشام نئے بادہ نیا خُم بھی نئے<br>
حرمِ کعبہ نیا بُت بھی نئے تُم بھی نئے<br>
<br>
وہ بھی دِن تھے کہ یہی مایہء رعنائی تھا<br>
نازِشِ موسم گُلِ لالہء صحرائی تھا<br>
جو مسلمان تھا اللہ کا سودائی تھا<br>
کبھی محبُوب تُمھارا یہی ہرجائی تھا<br>
کِسی یکجائی سے اب عہدِ غُلامی کر لو<br>
مِلّتِ احمدِ مُرسلؐ کو مقامی کو لو<br>
<br>
کِس قدر تُم پہ گراں صُبح کی بیداری ہے<br>
ہم سے کب پیار ہے ہاں نیند تُمھیں پیاری ہے<br>
طبعِ آزاد پہ قیدِ رمضاں بھاری ہے<br>
تُمھی کہہ دو یہی آئین و فاداری ہے؟<br>
قوم مذہب سے ہے مذہب جو نہیں تُم بھی نہیں<br>
جذبِ باہم جو نہیں محفِلِ انجُم بھی نہیں<br>
<br>
جِن کو آتا نہیں دُنیا میں کوئی فن تُم ہو<br>
نہیں جِس قوم کو پروائے نشیمن تُم ہو<br>
بِجلیاں جِس میں ہوں آسودہ وہ خِرمن تُم ہو<br>
بیچ کھاتے ہیں جو اِسلاف کے مدفن تُم ہو<br>
ہو نکُّو نام جو قبروں کی تجارت کرکے<br>
کیا نہ بیچو گے جو مِل جائیں صنم پتّھر کے<br>
<br>
صفحہء دہر سے باطِل کو مِٹایا کِس نے؟<br>
نوعِ اِنساں کو غُلامی سے چُھڑایا کس نے؟<br>
میرے کعبے کو جبینوں سے بسایا کِس نے؟<br>
میرے قُرآن کو سینوں سے لگایا کِس نے؟<br>
تھے تو آبا وہ تُھارے ہی مگر تُم کیا ہو<br>
ہاتھ پر ہاتھ دھرے مُنتظِرِ فردا ہو<br>
<br>
کیا کہا! بہرِ مُسلماں ہے فقط وعدہء حُور<br>
شِکوہ بے جا بھی کرے کوئی تو لازِم ہے شعُور<br>
عدل ہے فاطِرِ ہستی کا ازل سے دستُور<br>
مسلمِ آئیں ہُوا کافر تو مِلے حُور و قُصُور<br>
تُم میں حُوروں کا کوئی چاہنے والا ہی نہیں<br>
جلوہء طُور تو موجُود ہے موسٰی ہی نہیں<br>
<br>
مُنفعت ایک ہے اِس قوم کی نقصان بھی ایک<br>
ایک ہی سب کا نبیؐ دین بھی ایمان بھی ایک<br>
حرم پاک بھی اللہ بھی قرآن بھی ایک<br>
کُچھ بڑی بات تھی ہوتے جو مسلمان بھی ایک<br>
فرقہ بندی ہے کہیں اور کہیں ذاتیں ہیں<br>
کیا زمانے میں پنپنے کی یہی باتیں ہیں<br>
<br>
کون ہے تارکِ آئین رُسُولِؐ مُختار؟<br>
مصلحت وقت کی ہے کِس کے عمل کا معیار؟<br>
کِس کی آنکھوں میں سمایا ہے شِعارِ اغیار؟<br>
ہوگئی کِس کی نِگہ طرزِ سلف سے بیزار؟<br>
قلب میں سوز نہیں رُوح میں اِحساس نہیں<br>
کُچھ بھی پیغامِ محمدؐ کا تُمھیں پاس نہیں<br>
<br>
جاکے ہوتے ہیں مساجِد میں صف آرا تو غریب<br>
زحمتِ روزہ جو کرتے ہیں گوارا تو غریب<br>
نام لیتا ہے اگر کوئی ہمارا تو غریب<br>
پردہ رکھتا ہے اگر کوئی تُمھارا تو غریب<br>
اُمرا نشہء دولت میں ہیں غافل ہم سے<br>
زِندہ ہے مِلّتِ بیضا غُربا کے دم سے<br>
<br>
واعظِ قوم کی وہ پُختہ خیالی نہ رہی<br>
برقِ طبعی نہ رہی شُعلہ مقالی نہ رہی<br>
رہ گئی رسمِ اذاں رُوح بِلالیؓ نہ رہی<br>
فلسفہ رہ گیا تلقینِ غزالیؒ نہ رہی<br>
مسجدیں مرثیہ خواں ہیں کہ نمازی نہ رہے<br>
یعنٰی وہ صاحبِ اوصافِ حجازی نہ رہے<br>
<br>
شور ہے ہو گئے دُنیا سے مسلماں نابُود<br>
ہم یہ کہتے ہیں کہ تھے بھی کہیں مُسلم موجُود<br>
وضع میں تُم ہو نصاریٰ تو تمدُّن میں ہنُود<br>
یہ مسلماں ہیں! جِنھیں دیکھ کے شرمائیں یہُود<br>
یوں تو سیّد بھی ہو مِرزا بھی ہو افغان بھی ہو<br>
تم سبھی کُچھ ہو بتاؤ تو مسلمان بھی ہو<br>
<br>
دمِ تقریر تھی مُسلم کی صداقت بے باک<br>
عدل اُس کا تھا قوی لوثِ مراعات سے پاک<br>
شجرِ فِطرتِ مُسلم تھا حیا سے نم ناک<br>
تھا شجاعت میں وہ اِک ہستی فوق الادراک<br>
خود گُدازی نم کیفیتِ صہبایش بُود<br>
خالی از خویش شُدن صورتِ مینایش بُود<br>
<br>
ہر مسلماں رگِ باطل کے لیے نِشتر تھا<br>
اُس کے آئینہء ہستی میں عملِ جوہر تھا<br>
جو بھروسا تھا اُسے قوّتِ بازو پر تھا<br>
ہے تُمھیں موت کا ڈر اُس کو خُدا کا ڈر تھا<br>
باپ کا عِلم نہ بیٹے کو اگر ازبر ہو<br>
پِھر پِسرِ قابِل میراثِ پِدر کیونکر ہو<br>
<br>
ہر کوئی مستِ مے ذوقِ تنِ آسانی ہے<br>
تُم مسلماں ہو! یہ اندازِ مسلمانی ہے!<br>
حیدری فقر ہے نے دولتِ عُثمانی ہے<br>
تم کو اِسلاف سے کیا نسبتِ روحانی ہے؟<br>
وہ زمانے میں معزز تھے مسلماں ہو کر<br>
اور تُم خوار ہُوئے تارکِ قُرآں ہو کر<br>
<br>
تُم ہو آپس میں غضب ناک وہ آپس میں رحیم<br>
تم خطاکار و خطابیں وہ خطا پوش و کریم<br>
چاہتے سب ہیں کہ ہوں اوج ثرّیا پہ مقیم<br>
پہلے ویسا کوئی پیدا تو کرے قلبِ سلیم<br>
تختِ فغفُور بھی اُن کا تھا سریرِ کے بھی<br>
یونہی باتیں ہیں کہ تُم میں وہ حمیت ہے بھی؟<br>
<br>
خودکُشی شیوہ تُمھارا وہ غیور و خود دار<br>
تُم اخوّت سے گُریزاں وہ اخوّت پہ نِثار<br>
تُم ہو گُفتار سراپا وہ سراپا کردار<br>
تُم ترستے ہو کلی کو وہ گُلستاں بہ کنار<br>
اب تلک یاد ہے قوموں کو حکایت اُن کی<br>
نقش ہے صفحہ ہستی پہ صداقت اُن کی<br>
<br>
مِثلِ انجُم اُفُق قوم پہ روشن بھی ہُوئے<br>
بُتِ ہِندی کی محبّت میں برہمن بھی ہُوئے<br>
شوقِ پرواز میں مہجُورِ نشیمن بھی ہُوئے<br>
بے عمل تھے ہی جواں دین سے بدظن بھی ہُوئے<br>
اُن کو تہذیب نے ہر بند سے آزاد کِیا<br>
لا کے کعبے سے صنم خانے میں آباد کیا<br>
<br>
قیس زحمت کش تنہائی صحرا نہ رہے<br>
شہر کی کھائے ہَوا بادیہ پیما نہ رہے<br>
وہ تو دیوانہ ہے بستی میں رہے یا نہ رہے<br>
یہ ضرُوری ہے حجابِ رُخ لیلا نہ رہے<br>
گِلہء جور نہ ہو شکوہء بیداد نہ ہو<br>
عِشق آزاد ہے کیوں حُسن بھی آزاد نہ ہو<br>
<br>
عہدِ نو برق ہے آتِش زن ہر خِرمن ہے<br>
ایمن اس سے کوئی صحرا نہ کوئی گُلشن ہے<br>
اِس نئی آگ کا اقوامِ کُہن ایندھن ہے<br>
مِلّتِ ختم رُسُلؐ شُعلہ بہ پیراہن ہے<br>
آج بھی ہو جو براہیمؑ کا ایماں پیدا<br>
آگ کر سکتی ہے اندازِ گُلستاں پیدا<br>
<br>
دیکھ کر رنگِ چمن ہو نہ پریشاں مالی<br>
کوکبِ غُنچہ سے شاخیں ہیں چمکنے والی<br>
خس و خاشاک سے ہوتا ہے گُلستاں خالی<br>
گُل بر انداز ہے خُونِ شُہدا کی لالی<br>
رنگ گردُوں کا ذرا دیکھ تو عُنّابی ہے<br>
یہ نِکلتے ہُوئے سُورج کی اُفُق تابی ہے<br>
<br>
امتیں گلشنِ ہستی میں ثمر چیدہ بھی ہیں<br>
اور محرُومِ ثمر بھی ہیں خِزاں دیدہ بھی ہیں<br>
سینکڑوں نخل ہیں کاہیدہ بھی بالیدہ بھی ہیں<br>
سینکڑوں بطنِ چمن میں ابھی پوشیدہ بھی ہیں<br>
نخلِ اِسلام نمونہ ہے برومندی کا<br>
پھل ہے یہ سینکڑوں صدیوں کی چمن بندی کا<br>
<br>
پاک ہے گردِ وطن سے سرِ داماں تیرا<br>
تُو وہ یوسف ہے کہ ہر مصر ہے کنعاں تیرا<br>
قافلہ ہو نہ سکے گا کبھی ویراں تیرا<br>
غیر یک بانگِ درا کُچھ نہیں ساماں تیرا<br>
نخلِ شمع استی و درشُعلہ دُودِ ریشہء تو<br>
عاقبت سوز بُود سایہء اندیشہء تو<br>
<br>
تُو نہ مِٹ جائے گا ایران کے مِٹ جانے سے<br>
نشہء مے کو تعلُّق نہیں پیمانے سے<br>
ہے عیاں یورشِ تاتار کے افسانے سے<br>
پاسباں مِل گئے کعبے کو صنم خانے سے<br>
کشتیِ حقّ کا زمانے میں سہارا تُو ہے<br>
عصرِ نو رات ہے دُھندلا سا سِتارا تُو ہے<br>
<br>
ہے جو ہنگامہ بپا یورشِ بلغاری کا<br>
غافِلوں کے لیے پیغام ہے بیداری کا<br>
تُو سمجھتا ہے یہ ساماں ہے دِل آزاری کا<br>
اِمتحاں ہے تِرے ایثار کا خود داری کا<br>
کیوں ہِراساں ہے صہیلِ فرسِ اعدا سے<br>
نُور حقّ بُجھ نہ سکے گا نفسِ اعدا سے<br>
<br>
چشمِ اقوام سے مخفی ہے حقیقت تیری<br>
ہے ابھی محفِل ہستی کو ضرورت تیری<br>
زِندہ رکھتی ہے زمانے کو حرارت تیری<br>
کوکبِ قسمت اِمکاں ہے خلافت تیری<br>
وقتِ فُرصت ہے کہاں کام ابھی باقی ہے<br>
نُورِ توحید کا اتمام ابھی باقی ہے<br>
<br>
مِثل بُو قید ہے غُنچے میں پریشاں ہوجا<br>
رختِ بردوش ہوائے چمنستاں ہوجا<br>
ہے تنک مایہ تُو ذرے سے بیاباں ہوجا<br>
نغمہء موج سے ہنگامہء طُوفاں ہوجا<br>
قوّت عِشق سے ہر پست کو بالا کر دے<br>
دہر میں اِسمِ مُحمّدؐ سے اُجالا کر دے<br>
<br>
ہو نہ یہ پھُول تو بُلبُل کا ترنُّم بھی نہ ہو<br>
چمنِ دہر میں کلیوں کا تبسُّم بھی نہ ہو<br>
یہ نہ ساقی ہو تو پِھر مے بھی نہ ہو خُم بھی نہ ہو<br>
بزمِ توحید بھی دنیا میں نہ ہو تُم بھی نہ ہو<br>
خیمہء اِفلاک کا اِستادہ اِسی نام سے ہے<br>
نبضِ ہستی تپشِ آمادہ اِسی نام سے ہے<br>
<br>
دشت میں دامنِ کُہسار میں میدان میں ہے<br>
بَحر میں موج کی آغوش میں طوفان میں ہے<br>
چین کے شہر مراقش کے بیابان میں ہے<br>
اور پوشیدہ مسلمان کے ایمان میں ہے<br>
چشمِ اقوام یہ نظارہ ابد تک دیکھے<br>
رِفعت شانِ رَفَعْنَا لَكَ ذِكْرَكَ دیکھے<br>
<br>
مردمِ چشمِ زمیں یعنی وہ کالی دُنیا<br>
وہ تُمھارے شُہدا پالنے والی دُنیا<br>
گرمیِ مِہر کی پروردہ ہلالی دُنیا<br>
عِشق والے جسے کہتے ہیں بِلالی دُنیا<br>
تپش اندوز ہے اس نام سے پارے کی طرح<br>
غوطہ زن نُور میں ہے آنکھ کے تارے کی طرح<br>
<br>
عقل ہے تیری سِپر عِشق ہے شمشیر تِری<br>
مِرے درویش! خِلافت ہے جہاں گیر تِری<br>
ماسوٰی اللہ کے لیے آگ ہے تکبیر تِری<br>
تُو مسلماں ہو تو تقدیر ہے تدبیر تِری<br>
کی مُحمّدؐ سے وفا تُو نے تو ہم تیرے ہیں<br>
یہ جہاں چیز ہے کیا لَوح و قلم تیرے ہیں<br>
<div style="font-size: 30px;
color: #8b4513;
margin-top: 15px;
font-style: italic;
text-shadow: 1px 1px 2px rgba(139, 69, 19, 0.2);">
'''کلام حکیم الامت ڈاکٹر علامہ محمد اقبال رحمتہ اللہ علیہ'''
</div>
</div>
</div>
4rwlxf1el4ufmry0ytex87pk6d6sans
1178829
1178828
2025-07-04T13:18:58Z
Saddam19
860129
1178829
wikitext
text/x-wiki
<div style="background: linear-gradient(135deg, #e6f7ff 0%, #f0f8ff 100%);
border: 3px solid #4a86e8;
border-radius: 15px;
padding: 25px;
box-shadow: 0 4px 12px rgba(0,0,0,0.1);
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
text-align: justify;
font-size: 18px;
line-height: 1.8;
color: #1a237e;">
<center>
<div style="font-size: 28px;
color: #0d47a1;
text-shadow: 2px 2px 4px rgba(0,0,0,0.1);
margin-bottom: 20px;
border-bottom: 2px dashed #4a86e8;
padding-bottom: 10px;
width: 80%;">
'''Shikwa and Jawab-e-Shikwa by Allama Muhammad Iqbal'''
</div>
</center>
<div style="display: flex; gap: 20px; justify-content: center; flex-wrap: wrap;">
<div style="flex: 1; min-width: 300px;
background: rgba(255, 248, 225, 0.9);
padding: 25px;
border-radius: 12px;
border-right: 4px solid #d4a017;
margin: 30px 0;
box-shadow: 0 3px 8px rgba(0,0,0,0.08);
line-height: 2.2;
text-align: center;
font-size: 22px;
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
color: #1a237e;">
کیوں زیاں کار بنُوں سُود فراموش رہُوں<br>
فِکر فردا نہ کرُوں محوِ غمِ دوش رہُوں<br>
نالے بُلبُل کے سُنوں اور ہمہ تن گوش رہُوں<br>
ہم نوا مَیں بھی کوئی گُل ہُوں کہ خاموش رہُوں<br>
جُرات آموز مِری تابِ سُخن ہے مُجھ کو<br>
شِکوہ اللہ سے خاکم بدہن ہے مُجھ کو<br>
ہے بجا شیوہء تسلیم میں مشہُور ہیں ہم<br>
قِصّہء درد سُناتے ہیں کہ مجبُور ہیں ہم<br>
ساز خاموش ہیں فریاد سے معمُور ہیں ہم<br>
نالہ آتا ہے اگر لب پہ تو معذُور ہیں ہم<br>
اے خُدا شِکوہء ارباب وفا بھی سُن لے<br>
خُوگرِ حمد سے تھوڑا سا گِلا بھی سُن لے<br>
تھی تو موجُود ازل سے ہی تِری ذاتِ قدیم<br>
پھُول تھا زیبِ چمن پر نہ پریشاں تھی شمیم<br>
شرطِ اِنصاف ہے اے صاحبِ الطافِ عمیم<br>
بُوئے گُل پھیلتی کِس طرح جو ہوتی نہ نسیم<br>
ہم کو جمعیتِ خاطِر یہ پریشانی تھی<br>
ورنہ اُمت تِرے محبُوب کی دیوانی تھی<br>
ہم سے پہلے تھا عجب تیرے جہاں کا منظر<br>
کہیں مسجُود تھے پتّھر کہیں معبُود شجر<br>
خُوگرِ پیکر محسُوس تھی اِنساں کی نظر<br>
مانتا پِھر کوئی اَن دیکھے خُدا کو کیونکر<br>
تُجھ کو معلُوم ہے لیتا تھا کوئی نام ترا؟<br>
قوّتِ بازُوئے مُسلِم نے کِیا کام تِرا<br>
بس رہے تھے یہیں سلجُوق بھی تورانی بھی<br>
اہلِ چیں چین میں اِیران میں ساسانی بھی<br>
اِسی معمُورے میں آباد تھے یونانی بھی<br>
اِسی دُنیا میں یہُودی بھی تھے نصرانی بھی<br>
پر تِرے نام پہ تلوار اُٹھائی کِس نے<br>
بات جو بِگڑی ہُوئی تھی وہ بنائی کِس نے<br>
تھے ہمِیں ایک تِرے معرکہ آراؤں میں<br>
خُشکیوں میں کبھی لڑتے کبھی دریاؤں میں<br>
دیں اذانیں کبھی یورپ کے کلیساؤں میں<br>
کبھی افریقہ کے تپتے ہُوئے صحراؤں میں<br>
شان آنکھوں میں نہ جچتی تھی جہاں داروں کی<br>
کلمہ پڑھتے تھے ہم چھاؤں میں تلواروں کی<br>
ہم جو جیتے تھے تو جنگوں کے مُصیبت کے لیے<br>
اور مرتے تھے تِرے نام کی عظمت کے لیے<br>
تھی نہ کچھ تیغ زنی اپنی حکُومت کے لیے<br>
سربکف پِھرتے تھے کیا دہر میں دولت کے لیے؟<br>
قوم اپنی جو زر و مالِ جہاں پر مرتی<br>
بُت فروشی کے عِوض بُت شِکنی کیوں کرتی<br>
ٹل نہ سکتے تھے اگر جنگ میں اڑ جاتے تھے<br>
پاؤں شیروں کے بھی میداں سے اُکھڑ جاتے تھے<br>
تُجھ سے سرکش ہُوا کوئی تو بِگڑ جاتے تھے<br>
تیغ کیا چیز ہے ہم توپ سے لڑ جاتے تھے<br>
نقش توحید کا ہر دِل پہ بِٹھایا ہم نے<br>
زیرِ خنجر بھی یہ پیغام سُنایا ہم نے<br>
تو ہی کہہ دے کہ اُکھاڑا درِ خیبر کِس نے<br>
شہر قیصر کا جو تھا اُس کو کِیا سر کس نے<br>
توڑے مخلُوقِ خداوندوں کے پیکر کس نے<br>
کاٹ کر رکھ دیے کُفّار کے لشکر کِس نے<br>
کِس نے ٹھنڈا کیا آتشکدہء ایراں کو؟<br>
کِس نے پِھر زِندہ کِیا تذکِرہء یزداں کو؟<br>
کون سی قوم فقط تیری طلب گار ہُوئی<br>
اور تیرے لیے زحمت کشِ پیکار ہوئی<br>
کِس کی شمشیر جہاں گیر جہاں دار ہوئی<br>
کِس کی تکبیر سے دُنیا تِری بیدار ہُوئی<br>
کِس کی ہیبت سے صنم سہمے ہُوئے رہتے تھے<br>
منہ کے بل گِر کے ھو اللہ احد کہتے تھے<br>
آ گیا عین لڑائی میں اگر وقتِ نماز<br>
قِبلہ رُو ہو کے زمیں بوس ہُوئی قومِ حجاز<br>
ایک ہی صف میں کھڑے ہو گئے محمود و ایاز<br>
نہ کوئی بندہ رہا اور نہ کوئی بندہ نواز<br>
بندہ و صاحِب و مُحتاج و غنی ایک ہُوئے<br>
تیری سرکار میں پہنچے تو سبھی ایک ہُوئے<br>
محفلِ کون و مکاں میں سَحر و شام پِھرے<br>
مئے توحید کو لے کر صِفت جام پھرے<br>
کوہ میں دشت میں لے کر تِرا پیغام پھرے<br>
اور معلُوم ہے تُجھ کو کبھی ناکام پِھرے<br>
دشت تو دشت ہیں دریا بھی نہ چھوڑے ہم نے<br>
بحرِ ظُلمات میں دوڑا دیے گھوڑے ہم نے<br>
صفحہء دہر سے باطل کو مِٹایا ہم نے<br>
نوعِ اِنساں کو غُلامی سے چُھڑایا ہم نے<br>
تیرے کعبے کو جبینوں سے بسایا ہم نے<br>
تیرے قُرآن کو سینوں سے لگایا ہم نے<br>
پھر بھی ہم سے یہ گِلہ ہے کہ وفادار نہیں<br>
ہم وفادار نہیں تُو بھی تو دِلدار نہیں<br>
اُمتیں اور بھی ہیں اُن میں گُنہ گار بھی ہیں <br>
عِجز والے بھی ہیں مست مئے پِندار بھی ہیں <br>
اِن میں کاہِل بھی ہیں غافِل بھی ہیں ہُشیار بھی ہیں <br>
سینکڑوں ہیں کہ تِرے نام سے بیزار بھی ہیں <br>
رحمتیں ہیں تِری اغیار کے کاشانوں پر <br>
برق گِرتی ہے تو بیچارے مسلمانوں پر <br>
بُت صنم خانوں میں کہتے ہیں مُسلمان گئے <br>
ہے خوشی اُن کو کہ کعبے کے نِگہبان گئے <br>
منزِل دہر سے اونٹوں کے حُدی خوان گئے <br>
اپنی بغلوں میں دبائے ہُوئے قرآن گئے <br>
خندہ زن کُفر ہے اِحساس تُجھے ہے کہ نہیں <br>
اپنی توحید کا کُچھ پاس تُجھے ہے کہ نہیں <br>
یہ شِکایت نہیں ہیں اُن کے خزانے معمُور <br>
نہیں محفِل میں جِنھیں بات بھی کرنے کا شعُور <br>
قہر تو یہ ہے کہ کافر کو ملیں حُور و قُصُور <br>
اور بیچارے مُسلماں کو فقط وعدہء حُور <br>
اب وہ الطاف نہیں ہم پہ عنایات نہیں <br>
بات یہ کیا ہے کہ پہلی سی مدارات نہیں <br>
کیوں مُسلمانوں میں ہے دولتِ دُنیا نایاب <br>
تیری قُدرت تو ہے وہ جِس کی نہ حد ہے نہ حساب <br>
تُو جو چاہے تو اُٹھے سینہء صحرا سے حباب <br>
رہروِ دشت ہو سیلی زدہء موجِ سراب <br>
طعنِ اغیار ہے رُسوائی ہے ناداری ہے <br>
کیا تِرے نام پہ مرنے کا عِوض خواری ہے؟ <br>
بنی اغیار کی اب چاہنے والی دُنیا <br>
رہ گئی اپنے لیے ایک خیالی دُنیا <br>
ہم تو رُخصت ہُوئے اوروں نے سنبھالی دُنیا <br>
پِھر نہ کہنا ہُوئی توحید سے خالی دنیا <br>
ہم تو جیتے ہیں کہ دُنیا میں تِرا نام رہے <br>
کہیں مُمکن ہے کہ ساقی نہ رہے جام رہے <br>
تیری محفِل بھی گئی چاہنے والے بھی گئے <br>
شب کے آہیں بھی گئیں صُبح کے نالے بھی گئے <br>
دِل تُجھے دے بھی گئے اپنا صِلا لے بھی گئے <br>
آ کے بیٹھے بھی نہ تھے اور نِکالے بھی گئے <br>
آئے عُشّاق گئے وعدہء فردا لے کر <br>
اب اُنھیں ڈُھونڈ چراغِ رُخ زیبا لے کر <br>
دردِ لیلٰی بھی وہی قیس کا پہلُو بھی وہی <br>
نجد کے دشت و جبل میں رَمِ آہُو بھی وہی <br>
عِشق کا دِل بھی وہی حُسن کا جادُو بھی وہی <br>
اُمتِ احمدِ مُرسلؐ بھی وہی تُو بھی وہی <br>
پِھر یہ آزردگی غیر سبب کیا معنٰی <br>
اپنے شیداؤں پہ یہ چشمِ غضب کیا معنٰی <br>
تُجھ کو چھوڑا کہ رُسُولِؐ عربی کو چھوڑا؟ <br>
بُت گری پیشہ کِیا بُت شِکنی کو چھوڑا؟ <br>
عِشق کو عِشق کی آشُفتہ سری کو چھوڑا؟ <br>
رسمِ سلمانؓ و اویسِؒ قرنی کو چھوڑا؟ <br>
آگ تکبیر کی سینوں میں دبی رکھتے ہیں <br>
زِندگی مِثلِ بلالِؓ حبشی رکھتے ہیں <br>
عِشق کی خیر وہ پہلی سی ادا بھی نہ سہی <br>
جادہ پیمائی تسلیم و رضا بھی نہ سہی <br>
مُضطرِبِ دِل صِفتِ قِبلہ نُما بھی نہ سہی <br>
اور پابندیِ آئینِ وفا بھی نہ سہی <br>
کبھی ہم سے کبھی غیروں سے شناسائی ہے <br>
بات کہنے کی نہیں تُو بھی تو ہرجائی ہے <br>
سر ِ فاراں پہ کِیا دین کو کامِل تُو نے <br>
اِک اِشارے میں ہزاروں کے لیے دِل تُو نے <br>
آتِشِ اندوز کِیا عِشق کا حاصِل تُو نے <br>
پھونک دی گرمیِ رُخسار سے محفِل تُو نے <br>
آج کیوں سینے ہمارے شرر آباد نہیں <br>
ہم وہی سوختہ ساماں ہیں تُجھے یاد نہیں؟ <br>
وادیِ نجد میں وہ شور سلاسِل نہ رہا <br>
قیس دیوانہ نظارہء محمل نہ رہا <br>
حوصلے وہ نہ رہے ہم نہ رہے دِل نہ رہا <br>
گھر یہ اُجڑا ہے کہ تُو رونقِ محفِل نہ رہا <br>
اے خوش آں روز کہ آئی و بصد ناز آئی <br>
بے حجابانہ سُوئے محفِل ما باز آئی <br>
بادہ کش غیر ہیں گُلشن میں لب جُو بیٹھے <br>
سُنتے ہیں جام بکف نغمہء کُو کُو بیٹھے <br>
دَورِ ہنگامہء گُلزار سے یک سُو بیٹھے <br>
تیرے دیوانے بھی ہیں مُنتظِرِ ھُو بیٹھے <br>
اپنے پروانوں کو پِھر ذوقِ خود افروزی دے <br>
برقِ دیرینہ کو فرمانِ جِگر سوزی دے <br>
قوم آوارہ عناں تاب ہے پِھر سُوئے حجاز <br>
لے اُڑا بُلبُل بے پر کو مذاقِ پرواز <br>
مُضطرِب باغ کے ہر غُنچے میں ہے بُوئے نیاز <br>
تُو ذرا چھیڑ تو دے تشنہء مِضراب ہے ساز <br>
نغمے بے تاب ہیں تاروں سے نِکلنے کے لیے <br>
طُور مُضطِر ہے اُسی آگ میں جلنے کے لیے <br>
مُشکلیں اُمتِ مرحُوم کی آساں کر دے <br>
مور بے مایہ کو ہمدوشِ سلیماںؑ کر دے <br>
جِنسِ نایابِ محبّت کو پِھر ارزاں کر دے <br>
ہند کے دیر نشینوں کو مُسلماں کر دے <br>
جُوئے خُوں مِی چکد از حسرت دیرینہء ما <br>
مِی تپد نالہ بہ نِشتر کدہ سینہء ما <br>
بُوئے گُل لے گئی بیرونِ چمن رازِ چمن<br>
کیا قیامت ہے کہ خود پُھول ہیں غمازِ چمن<br>
عہدِ گُل ختم ہُوا ٹُوٹ گیا سازِ چمن<br>
اُڑ گئے ڈالیوں سے زمزمہء پروازِ چمن<br>
ایک بُلبُل ہے کہ ہے محوِ ترنُّم اب تک<br>
اِس کے سینے میں ہے نغموں کا تلاطُم اب تک<br>
قُمریاں شاخِ صنوبر سے گُریزاں بھی ہُوئیں<br>
پےتاں پُھول کی جھڑ جھڑ کے پریشاں بھی ہُوئیں<br>
وہ پُرانی روِشیں باغ کی ویراں بھی ہُوئیں<br>
ڈالیاں پیرہنِ برگ سے عُریاں بھی ہُوئیں<br>
قیدِ موسم سے طبیعت رہی آزاد اِس کی<br>
کاش گُلشن میں سمجھتا کوئی فریاد اِس کی<br>
لُطف مرنے میں ہے باقی نہ مزا جینے میں<br>
کُچھ مزا ہے تو یہی خُونِ جِگر پینے میں<br>
کِتنے بے تاب ہیں جوہر مِرے آئینے میں<br>
کِس قدر جلوے تڑپتے ہیں مِرے سینے میں<br>
اِس گُلستاں میں مگر دیکھنے والے ہی نہیں<br>
داغ جو سینے میں رکھتے ہوں وہ لالے ہی نہیں<br>
چاک اِس بُلبُلِ تنہا کی نوا سے دِل ہوں<br>
جاگنے والے اِسی بانگِ درا سے دِل ہوں<br>
یعنی پِھر زندہ نئے عہدِ وفا سے دِل ہوں<br>
پِھر اِسی بادہء دیرینہ کے پیاسے دِل ہوں<br>
عجمی خُم ہے تو کیا مے تو حجازی ہے مِری<br>
نغمہ ہندی ہے تو کیا لَے تو حجازی ہے مِری<br>
<div style="font-size: 30px;
color: #8b4513;
margin-top: 15px;
font-style: italic;
text-shadow: 1px 1px 2px rgba(139, 69, 19, 0.2);">
'''کلام حکیم الامت ڈاکٹر علامہ محمد اقبال رحمتہ اللہ علیہ'''
</div>
</div>
<div style="flex: 1; min-width: 300px;
background: rgba(255, 248, 225, 0.9);
padding: 25px;
border-radius: 12px;
border-right: 4px solid #d4a017;
margin: 30px 0;
box-shadow: 0 3px 8px rgba(0,0,0,0.08);
line-height: 2.2;
text-align: center;
font-size: 22px;
font-family: 'Nastaliq', 'Jameel Noori Nastaleeq', serif;
direction: rtl;
color: #1a237e;">
دِل سے جو بات نِکلتی ہے اثر رکھتی ہے<br>
پر نہیں طاقتِ پرواز مگر رکھتی ہے<br>
قُدسی الاصل ہے رِفعت پہ نظر رکھتی ہے<br>
خاک سے اُٹھتی ہے گردُوں پہ گُزر رکھتی ہے<br>
عِشق تھا فِتنہ گر و سرکش و چالاک مِرا<br>
آسماں چیر گیا نالہء بے باک مِرا<br>
<br>
پِیر گردُوں نے کہا سُن کے کہیں ہے کوئی<br>
بولے سیارے سرِ عرشِ بریں ہے کوئی<br>
چاند کہتا تھا نہیں اہلِ زمیں ہے کوئی<br>
کہکشاں کہتی تھی پوشیدہ یہیں ہے کوئی<br>
کُچھ جو سمجھا مِرے شِکوے کو تو رِضواں سمجھا<br>
مُجھے جنّت سے نِکالا ہُوا اِنساں سمجھا<br>
<br>
تھی فرِشتوں کو بھی حیرت کہ یہ آواز ہے کیا<br>
عرش والوں پہ بھی کُھلتا نہیں یہ راز ہے کیا<br>
تا سرِ عرش بھی اِنساں کی تگ و تاز ہے کیا<br>
آگئی خاک کی چُٹکی کو بھی پرواز ہے کیا<br>
غافِل آداب سے سُکّانِ زمیں کیسے ہیں<br>
شوخ و گُستاخ یہ پستی کے مکیں کیسے ہیں<br>
<br>
اِس قدر شوخ کہ اللہ سے بھی برہم ہے<br>
تھا جو مسجُودِ ملائک یہ وہی آدم ہے<br>
عالمِ کیف ہے دانائے رمُوز کم ہے<br>
ہاں مگر عِجز کے اِسرار سے نامحرم ہے<br>
ناز ہے طاقتِ گفتار پہ اِنسانوں کو<br>
بات کرنے کا سلیقہ نہیں نادانوں کو<br>
<br>
آئی آواز غم انگیز ہے افسانہ تِرا<br>
اشکِ بے تاب سے لبریز ہے پیمانہ تِرا<br>
آسماں گیر ہُوا نعرہء مستانہ تِرا<br>
کِس قدر شوخ زباں ہے دِلِ دیوانہ تِرا<br>
شُکرِ شِکوے کو کِیا حُسنِ ادا سے تُو نے<br>
ہم سُخن کر دیا بندوں کو خُدا سے تُو نے<br>
<br>
ہم تو مائل بہ کرم ہیں کوئی سائل ہی نہیں<br>
راہ دِکھلائیں کِسے رہر و منزِل ہی نہیں<br>
تربیت عام تو ہے جوہر قابِل ہی نہیں<br>
جِس سے تعمیر ہو آدم کی یہ وہ گِل ہی نہیں<br>
کوئی قابِل ہو تو ہم شانِ کئی دیتے ہیں<br>
ڈُھونڈنے والوں کو دُنیا بھی نئی دیتے ہیں<br>
<br>
ہاتھ بے زور ہیں اِلحاد سے دِل خُوگر ہیں<br>
اُمتی باعثِ رُسوائیِ پیغمبرؐ ہیں<br>
بُت شِکن اُٹھ گئے باقی جو رہے بُت گر ہیں<br>
تھا براہیم پِدر اور پِسرِ آزر ہیں<br>
بادہ آشام نئے بادہ نیا خُم بھی نئے<br>
حرمِ کعبہ نیا بُت بھی نئے تُم بھی نئے<br>
<br>
وہ بھی دِن تھے کہ یہی مایہء رعنائی تھا<br>
نازِشِ موسم گُلِ لالہء صحرائی تھا<br>
جو مسلمان تھا اللہ کا سودائی تھا<br>
کبھی محبُوب تُمھارا یہی ہرجائی تھا<br>
کِسی یکجائی سے اب عہدِ غُلامی کر لو<br>
مِلّتِ احمدِ مُرسلؐ کو مقامی کو لو<br>
<br>
کِس قدر تُم پہ گراں صُبح کی بیداری ہے<br>
ہم سے کب پیار ہے ہاں نیند تُمھیں پیاری ہے<br>
طبعِ آزاد پہ قیدِ رمضاں بھاری ہے<br>
تُمھی کہہ دو یہی آئین و فاداری ہے؟<br>
قوم مذہب سے ہے مذہب جو نہیں تُم بھی نہیں<br>
جذبِ باہم جو نہیں محفِلِ انجُم بھی نہیں<br>
<br>
جِن کو آتا نہیں دُنیا میں کوئی فن تُم ہو<br>
نہیں جِس قوم کو پروائے نشیمن تُم ہو<br>
بِجلیاں جِس میں ہوں آسودہ وہ خِرمن تُم ہو<br>
بیچ کھاتے ہیں جو اِسلاف کے مدفن تُم ہو<br>
ہو نکُّو نام جو قبروں کی تجارت کرکے<br>
کیا نہ بیچو گے جو مِل جائیں صنم پتّھر کے<br>
<br>
صفحہء دہر سے باطِل کو مِٹایا کِس نے؟<br>
نوعِ اِنساں کو غُلامی سے چُھڑایا کس نے؟<br>
میرے کعبے کو جبینوں سے بسایا کِس نے؟<br>
میرے قُرآن کو سینوں سے لگایا کِس نے؟<br>
تھے تو آبا وہ تُھارے ہی مگر تُم کیا ہو<br>
ہاتھ پر ہاتھ دھرے مُنتظِرِ فردا ہو<br>
<br>
کیا کہا! بہرِ مُسلماں ہے فقط وعدہء حُور<br>
شِکوہ بے جا بھی کرے کوئی تو لازِم ہے شعُور<br>
عدل ہے فاطِرِ ہستی کا ازل سے دستُور<br>
مسلمِ آئیں ہُوا کافر تو مِلے حُور و قُصُور<br>
تُم میں حُوروں کا کوئی چاہنے والا ہی نہیں<br>
جلوہء طُور تو موجُود ہے موسٰی ہی نہیں<br>
<br>
مُنفعت ایک ہے اِس قوم کی نقصان بھی ایک<br>
ایک ہی سب کا نبیؐ دین بھی ایمان بھی ایک<br>
حرم پاک بھی اللہ بھی قرآن بھی ایک<br>
کُچھ بڑی بات تھی ہوتے جو مسلمان بھی ایک<br>
فرقہ بندی ہے کہیں اور کہیں ذاتیں ہیں<br>
کیا زمانے میں پنپنے کی یہی باتیں ہیں<br>
<br>
کون ہے تارکِ آئین رُسُولِؐ مُختار؟<br>
مصلحت وقت کی ہے کِس کے عمل کا معیار؟<br>
کِس کی آنکھوں میں سمایا ہے شِعارِ اغیار؟<br>
ہوگئی کِس کی نِگہ طرزِ سلف سے بیزار؟<br>
قلب میں سوز نہیں رُوح میں اِحساس نہیں<br>
کُچھ بھی پیغامِ محمدؐ کا تُمھیں پاس نہیں<br>
<br>
جاکے ہوتے ہیں مساجِد میں صف آرا تو غریب<br>
زحمتِ روزہ جو کرتے ہیں گوارا تو غریب<br>
نام لیتا ہے اگر کوئی ہمارا تو غریب<br>
پردہ رکھتا ہے اگر کوئی تُمھارا تو غریب<br>
اُمرا نشہء دولت میں ہیں غافل ہم سے<br>
زِندہ ہے مِلّتِ بیضا غُربا کے دم سے<br>
<br>
واعظِ قوم کی وہ پُختہ خیالی نہ رہی<br>
برقِ طبعی نہ رہی شُعلہ مقالی نہ رہی<br>
رہ گئی رسمِ اذاں رُوح بِلالیؓ نہ رہی<br>
فلسفہ رہ گیا تلقینِ غزالیؒ نہ رہی<br>
مسجدیں مرثیہ خواں ہیں کہ نمازی نہ رہے<br>
یعنٰی وہ صاحبِ اوصافِ حجازی نہ رہے<br>
<br>
شور ہے ہو گئے دُنیا سے مسلماں نابُود<br>
ہم یہ کہتے ہیں کہ تھے بھی کہیں مُسلم موجُود<br>
وضع میں تُم ہو نصاریٰ تو تمدُّن میں ہنُود<br>
یہ مسلماں ہیں! جِنھیں دیکھ کے شرمائیں یہُود<br>
یوں تو سیّد بھی ہو مِرزا بھی ہو افغان بھی ہو<br>
تم سبھی کُچھ ہو بتاؤ تو مسلمان بھی ہو<br>
<br>
دمِ تقریر تھی مُسلم کی صداقت بے باک<br>
عدل اُس کا تھا قوی لوثِ مراعات سے پاک<br>
شجرِ فِطرتِ مُسلم تھا حیا سے نم ناک<br>
تھا شجاعت میں وہ اِک ہستی فوق الادراک<br>
خود گُدازی نم کیفیتِ صہبایش بُود<br>
خالی از خویش شُدن صورتِ مینایش بُود<br>
<br>
ہر مسلماں رگِ باطل کے لیے نِشتر تھا<br>
اُس کے آئینہء ہستی میں عملِ جوہر تھا<br>
جو بھروسا تھا اُسے قوّتِ بازو پر تھا<br>
ہے تُمھیں موت کا ڈر اُس کو خُدا کا ڈر تھا<br>
باپ کا عِلم نہ بیٹے کو اگر ازبر ہو<br>
پِھر پِسرِ قابِل میراثِ پِدر کیونکر ہو<br>
<br>
ہر کوئی مستِ مے ذوقِ تنِ آسانی ہے<br>
تُم مسلماں ہو! یہ اندازِ مسلمانی ہے!<br>
حیدری فقر ہے نے دولتِ عُثمانی ہے<br>
تم کو اِسلاف سے کیا نسبتِ روحانی ہے؟<br>
وہ زمانے میں معزز تھے مسلماں ہو کر<br>
اور تُم خوار ہُوئے تارکِ قُرآں ہو کر<br>
<br>
تُم ہو آپس میں غضب ناک وہ آپس میں رحیم<br>
تم خطاکار و خطابیں وہ خطا پوش و کریم<br>
چاہتے سب ہیں کہ ہوں اوج ثرّیا پہ مقیم<br>
پہلے ویسا کوئی پیدا تو کرے قلبِ سلیم<br>
تختِ فغفُور بھی اُن کا تھا سریرِ کے بھی<br>
یونہی باتیں ہیں کہ تُم میں وہ حمیت ہے بھی؟<br>
<br>
خودکُشی شیوہ تُمھارا وہ غیور و خود دار<br>
تُم اخوّت سے گُریزاں وہ اخوّت پہ نِثار<br>
تُم ہو گُفتار سراپا وہ سراپا کردار<br>
تُم ترستے ہو کلی کو وہ گُلستاں بہ کنار<br>
اب تلک یاد ہے قوموں کو حکایت اُن کی<br>
نقش ہے صفحہ ہستی پہ صداقت اُن کی<br>
<br>
مِثلِ انجُم اُفُق قوم پہ روشن بھی ہُوئے<br>
بُتِ ہِندی کی محبّت میں برہمن بھی ہُوئے<br>
شوقِ پرواز میں مہجُورِ نشیمن بھی ہُوئے<br>
بے عمل تھے ہی جواں دین سے بدظن بھی ہُوئے<br>
اُن کو تہذیب نے ہر بند سے آزاد کِیا<br>
لا کے کعبے سے صنم خانے میں آباد کیا<br>
<br>
قیس زحمت کش تنہائی صحرا نہ رہے<br>
شہر کی کھائے ہَوا بادیہ پیما نہ رہے<br>
وہ تو دیوانہ ہے بستی میں رہے یا نہ رہے<br>
یہ ضرُوری ہے حجابِ رُخ لیلا نہ رہے<br>
گِلہء جور نہ ہو شکوہء بیداد نہ ہو<br>
عِشق آزاد ہے کیوں حُسن بھی آزاد نہ ہو<br>
<br>
عہدِ نو برق ہے آتِش زن ہر خِرمن ہے<br>
ایمن اس سے کوئی صحرا نہ کوئی گُلشن ہے<br>
اِس نئی آگ کا اقوامِ کُہن ایندھن ہے<br>
مِلّتِ ختم رُسُلؐ شُعلہ بہ پیراہن ہے<br>
آج بھی ہو جو براہیمؑ کا ایماں پیدا<br>
آگ کر سکتی ہے اندازِ گُلستاں پیدا<br>
<br>
دیکھ کر رنگِ چمن ہو نہ پریشاں مالی<br>
کوکبِ غُنچہ سے شاخیں ہیں چمکنے والی<br>
خس و خاشاک سے ہوتا ہے گُلستاں خالی<br>
گُل بر انداز ہے خُونِ شُہدا کی لالی<br>
رنگ گردُوں کا ذرا دیکھ تو عُنّابی ہے<br>
یہ نِکلتے ہُوئے سُورج کی اُفُق تابی ہے<br>
<br>
امتیں گلشنِ ہستی میں ثمر چیدہ بھی ہیں<br>
اور محرُومِ ثمر بھی ہیں خِزاں دیدہ بھی ہیں<br>
سینکڑوں نخل ہیں کاہیدہ بھی بالیدہ بھی ہیں<br>
سینکڑوں بطنِ چمن میں ابھی پوشیدہ بھی ہیں<br>
نخلِ اِسلام نمونہ ہے برومندی کا<br>
پھل ہے یہ سینکڑوں صدیوں کی چمن بندی کا<br>
<br>
پاک ہے گردِ وطن سے سرِ داماں تیرا<br>
تُو وہ یوسف ہے کہ ہر مصر ہے کنعاں تیرا<br>
قافلہ ہو نہ سکے گا کبھی ویراں تیرا<br>
غیر یک بانگِ درا کُچھ نہیں ساماں تیرا<br>
نخلِ شمع استی و درشُعلہ دُودِ ریشہء تو<br>
عاقبت سوز بُود سایہء اندیشہء تو<br>
<br>
تُو نہ مِٹ جائے گا ایران کے مِٹ جانے سے<br>
نشہء مے کو تعلُّق نہیں پیمانے سے<br>
ہے عیاں یورشِ تاتار کے افسانے سے<br>
پاسباں مِل گئے کعبے کو صنم خانے سے<br>
کشتیِ حقّ کا زمانے میں سہارا تُو ہے<br>
عصرِ نو رات ہے دُھندلا سا سِتارا تُو ہے<br>
<br>
ہے جو ہنگامہ بپا یورشِ بلغاری کا<br>
غافِلوں کے لیے پیغام ہے بیداری کا<br>
تُو سمجھتا ہے یہ ساماں ہے دِل آزاری کا<br>
اِمتحاں ہے تِرے ایثار کا خود داری کا<br>
کیوں ہِراساں ہے صہیلِ فرسِ اعدا سے<br>
نُور حقّ بُجھ نہ سکے گا نفسِ اعدا سے<br>
<br>
چشمِ اقوام سے مخفی ہے حقیقت تیری<br>
ہے ابھی محفِل ہستی کو ضرورت تیری<br>
زِندہ رکھتی ہے زمانے کو حرارت تیری<br>
کوکبِ قسمت اِمکاں ہے خلافت تیری<br>
وقتِ فُرصت ہے کہاں کام ابھی باقی ہے<br>
نُورِ توحید کا اتمام ابھی باقی ہے<br>
<br>
مِثل بُو قید ہے غُنچے میں پریشاں ہوجا<br>
رختِ بردوش ہوائے چمنستاں ہوجا<br>
ہے تنک مایہ تُو ذرے سے بیاباں ہوجا<br>
نغمہء موج سے ہنگامہء طُوفاں ہوجا<br>
قوّت عِشق سے ہر پست کو بالا کر دے<br>
دہر میں اِسمِ مُحمّدؐ سے اُجالا کر دے<br>
<br>
ہو نہ یہ پھُول تو بُلبُل کا ترنُّم بھی نہ ہو<br>
چمنِ دہر میں کلیوں کا تبسُّم بھی نہ ہو<br>
یہ نہ ساقی ہو تو پِھر مے بھی نہ ہو خُم بھی نہ ہو<br>
بزمِ توحید بھی دنیا میں نہ ہو تُم بھی نہ ہو<br>
خیمہء اِفلاک کا اِستادہ اِسی نام سے ہے<br>
نبضِ ہستی تپشِ آمادہ اِسی نام سے ہے<br>
<br>
دشت میں دامنِ کُہسار میں میدان میں ہے<br>
بَحر میں موج کی آغوش میں طوفان میں ہے<br>
چین کے شہر مراقش کے بیابان میں ہے<br>
اور پوشیدہ مسلمان کے ایمان میں ہے<br>
چشمِ اقوام یہ نظارہ ابد تک دیکھے<br>
رِفعت شانِ رَفَعْنَا لَكَ ذِكْرَكَ دیکھے<br>
<br>
مردمِ چشمِ زمیں یعنی وہ کالی دُنیا<br>
وہ تُمھارے شُہدا پالنے والی دُنیا<br>
گرمیِ مِہر کی پروردہ ہلالی دُنیا<br>
عِشق والے جسے کہتے ہیں بِلالی دُنیا<br>
تپش اندوز ہے اس نام سے پارے کی طرح<br>
غوطہ زن نُور میں ہے آنکھ کے تارے کی طرح<br>
<br>
عقل ہے تیری سِپر عِشق ہے شمشیر تِری<br>
مِرے درویش! خِلافت ہے جہاں گیر تِری<br>
ماسوٰی اللہ کے لیے آگ ہے تکبیر تِری<br>
تُو مسلماں ہو تو تقدیر ہے تدبیر تِری<br>
کی مُحمّدؐ سے وفا تُو نے تو ہم تیرے ہیں<br>
یہ جہاں چیز ہے کیا لَوح و قلم تیرے ہیں<br>
<div style="font-size: 30px;
color: #8b4513;
margin-top: 15px;
font-style: italic;
text-shadow: 1px 1px 2px rgba(139, 69, 19, 0.2);">
'''کلام حکیم الامت ڈاکٹر علامہ محمد اقبال رحمتہ اللہ علیہ'''
</div>
</div>
</div>
twhqcw7971lo89axoeiqsputp4o9loa
Page:AN-PM-50-Bhajan.pdf/2
104
398247
1178840
2025-07-04T15:36:50Z
Neetu Dangol
873892
/* Not proofread */
1178840
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="1" user="Neetu Dangol" /></noinclude>सिक्क मिदं न्तवह दय मुदालं दर्शय त २ वहिलि वमदन तु मन
शव किशलय पलिवारं ।। ४ ।। कसन पदं भचः तद धल गतं मन्मः
जनय सिचेत सिष्य डैः कथयत२ कथ मधुः नापिमयास हःत वनू पु
रत द भेदं ।। ५ ।। वहिलि चमलिन नन्तव कृष्नी मनोः पिभ विष्यत २
नु शः कथमथ व ञ्च थेः सेजनु मणुगतः मसमशलेओ रदुनं ।। ९।।
भमत्ती भुवान वः राकवलाय वःने खुकिमन्तु विलिभ्तुंः प्रथयती
पृतशिः कैवच धुव धुव धः निर्द्दयवालचलितं ।। ७ ।। श्रीक्षयदेव<noinclude></noinclude>
dqc5tzu2gpe03u6b6r996kg8blnag85
Template:GB
10
398248
1178844
2025-07-04T20:33:00Z
Catonif
622571
Redirected page to [[Template:GBS]]
1178844
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Template:GBS]]
ej0zswo1o2luqlmoozdpqtgf8v9usif
User:Catonif/corpora
2
398249
1178846
2025-07-04T23:15:16Z
Catonif
622571
auto summary: New page created (no summary given)
1178846
wikitext
text/x-wiki
==Albanian==
{| class="wikitable"
! year || author || title || scan || wikisource || dialect || script || religion || notes
|-
| 1462 || Engjëlli, Pal || Formula e pagëzimit || — || — || gheg (Durrës?) || latin || catholic || <ref>various renderings in many articles, original ms. to be identified</ref>
|-
| 1483 || de Mezzo, Tommaso || Epirota || — || — || tosk || latin || — || <ref>analysis by Demiraj</ref>
|-
| 1497 || von Harff, Arnold || Lexikon || — || — || gheg (Durrës) || latin || — || <ref>analysis by Elsie</ref>
|-
| ca. 1500 || — || Easter Gospel || — || — || tosk || greek || orthodox ||
|-
| 1555 || Buzuku, Gjon || Meshari || BKSH || — || gheg (~Tivari) || latin || catholic || <ref>analysis by Ressuli (1958) and Çabej (1980); various critical analysis</ref>
|-
| 1592 || Matrënga, Lekë || Dottrina christiana || BKSH 1592<br>[https://digi.vatlib.it/view/MSS_Barb.lat.3454 ms Barb.lat.3454] || — || arbëresh (Piana) || latin || catholic || <ref>analysis of ms. by Sciambra (1964), unknown date; transcript on albanianorthodox; critical analysis by Matzinger (2006)</ref>
|-
| 1618 || Budi, Pjetër || Dottrina christiana || no 1st ed. 1618<br>no 2nd ed. 1636<br>no 3rd ed. 1664<br>{{GB|OC9WAAAAcAAJ|4th ed. 1868}} and BKSH || — || gheg || latin || catholic ||
|-
| 1621 || Budi, Pjetër || Specchio di confessione || {{GB|bPsyiJ9FSb8C}} || — || gheg || latin || catholic ||
|-
| 1621 || Budi, Pjetër || Rituale romanum || {{GB|uaPDzYVUiMcC}} || — || gheg || latin || catholic ||
|-
| 1635 || Bardhi, Frang || Dictionarium latino-epiroticum || {{GB|PJP7gP1p-JAC}} || — || gheg || latin || catholic ||
|-
| ca. 1650 || Ufuki, Ali || Mecmûa-i Sâz ü Söz || ms. Turc 292 || [[Page:Turc 292.pdf/252|wip]] || gheg || latin || muslim || <ref>analysis by Demiraj, on Zani i Naltë</ref>
|-
| 1685 || Bogdani, Pjetër || Cuneus prophetarum — VT || BKSH, {{GB|KPZDAAAAcAAJ}} and {{GB|BZ1qtllYrcEC}} || [[Index:Cuneus prophetarum - Vetus testamentum.djvu|wip]] || gheg || latin || catholic || <ref name=Cuneus>transcribed by de Vaan</ref>
|-
| 1685 || Bogdani, Pjetër || Cuneus prophetarum — NT || BKSH, {{GB|wpvP8PWkv_QC}} || — || gheg || latin || catholic || <ref name=Cuneus/>
|-
| 1691 || Bogdani, Pjetër || Infallibile verità della cattolica fede || {{GB|6H5lAAAAcAAJ|1 ed. 1691, vol. 1}}<br>{{GB|kVqGSSTt8WMC|2 ed. 1702, vol. 1}}<br>no vol. 2? || — || gheg || latin || catholic || <ref>merely a rebranding of Cuneus prophetarum?</ref>
|-
| 1706 || — || Cuvendi i Arbenit || BKSH and Demiraj || — || gheg || latin || catholic || <ref>scan and analysis by Demiraj (2012) accessible on albanianorthodox</ref>
|-
| 1731 || Terpos, Nektarios || fresco in Ardenica Monastery || — || — || tosk || greek || orthodox || <ref>Βήργκηνα Μάμε ἐπεραντίσι οὐρὼ πρα νὲε φαϊτόρατο [Virgjënë Mamë e Perëndisë, uro prë nē fajtorëtë]</ref>
|-
| 1743 || Kazazi, Nikollë || Breve compendio della dottrina cristiana || {{GB|ELUCAAAAQAAJ}} || — || gheg || latin || catholic || <ref>analysis by Demiraj</ref>
|-
| 1760 || — || Kodiku Beratas || somewhere iirc || — || tosk (Berat?) || beratas, greek || orthodox || <ref>analysis by Demiraj</ref>
|-
| 1761 || Anonimi i Elbasanit || — || BKSH and Elsie || — || gheg (Elbasan) || elbasan || orthodox || <ref>analysis by Elsie</ref>
|-
| 1762 || Variboba, Jul || Gjella e S. Mërīs Virgjër || BKSH || — || arbëresh (S. Giorgio) || latin || ? ||
|-
| 1770 || Kavalliotis, Theodoros || Protopeiria || [https://www.vlahoi.net/vlahiki-glossa/protopeiria-kavallioti vlahoi.net] || — || tosk (Moscopole) || greek || orthodox ||
|-
| 1802 || Voskopojari, Dhanil || Tetraglosson (Eisagogiki didaskalia) || yes || [[Index:Eisagogiki-Didaskalia.pdf|done]] || tosk (Moscopole) || greek || orthodox || <ref>analysis by Kristophson</ref>
|-
| 1909 || Ulqinaku, Ali Hafiz || Mevludi Sherif || BKSH || — || gheg || arabic || muslim || <ref>latin script transcription publ. 1970 Titograd</ref>
|}
===Notes===
<references/>
o87sg0q0ierfquog3lrg0vf90714jkc
Wikisource:ශ්රමදාන/විශේෂ අභියෝග/2569 ඇසළ
4
398250
1178849
2025-07-05T05:09:37Z
Lee
8096
නිර්මාණය
1178849
wikitext
text/x-wiki
{{නිවේදනය|text=බුද්ධ වර්ෂ 2569 වසර සඳහා වන විශේෂ අභියෝග තවමත් නිවැරදිව සටහන් කොට නොමැත. අදහස් වෙතොත් දන්වන්න.}}
{{විශේෂ අභියෝගය මාසික සාරාංශය|2569|03}}
<!--
{{විශේෂ අභියෝගය සඳහා වන වසර}}
-->
[[Category:සිංහල]]
[[en:Wikisource:Community collaboration/Monthly Challenge/July 2025]]
kxvyxo6txwrxny9erin071edr4j0rhk
Category:විශේෂ අභියෝගය (2569 ඇසළ)
14
398251
1178850
2025-07-05T05:10:00Z
Lee
8096
නිර්මාණය
1178850
wikitext
text/x-wiki
{{විශේෂ අභියෝගය මාසය සඳහා ප්රවර්ගය|2569|02}}
o5g6b39lef252wkz40wvdha8yp1cen9
1178851
1178850
2025-07-05T05:10:10Z
Lee
8096
1178851
wikitext
text/x-wiki
{{විශේෂ අභියෝගය මාසය සඳහා ප්රවර්ගය|2569|03}}
es48etpnw3nsbz7n8sa5cb55udc6h2l
Module:විශේෂ අභියෝග/දත්ත/2569-03
828
398252
1178852
2025-07-05T05:10:36Z
Lee
8096
නිර්මාණය
1178852
Scribunto
text/plain
return {
year = 2568,
month = 06,
target = 2000,
works = {
-- new this month
[0] = {
['වනවාස නිඝණ්ඩුව (සීප්පුකුලමේ දීපංකර, 1800).djvu' ] = {
cover = 9,
year = 1800,
author = 'සීප්පුකුලමේ දීපංකර',
title = 'වනවාස නිඝණ්ඩුව',
flag = 'Sri Lanka',
subject = {'සිංහල සාහිත්යය'},
status = {
initial = 'not proofread',
final = 'proofread'
}
},
["නම් පොත හෙවත් විහාර අස්න.djvu"] = {
year = 1800,
cover = 0,
title = "නම් පොත හෙවත් විහාර අස්න",
author = "අත්තරගම රාජගුරු බංඩාර",
flag = "Sri Lanka",
subject = {"සිංහල සාහිත්යය"},
status = {
initial = "not proofread"
}
},
},
[1] = {
['ගුත්තිල කාව්යය - වෑත්තෑවේ හිමි - 1400.djvu' ] = {
cover = 1,
year = 1400,
author = 'වෑත්තෑවේ හිමි',
title = 'ගුත්තිල කාව්යය',
flag = 'Sri Lanka',
subject = {'සිංහල සාහිත්යය'},
status = {
initial = 'not proofread'
}
},
["සකස්කඩ.djvu"] = {
cover = 11,
year = 1600,
author = "අත්තරගම රාජගුරු බණ්ඩාර",
title = "සකස්කඩ",
flag = "Sri Lanka",
subject = {"සිංහල සාහිත්යය"},
status = {
initial = 'not proofread'
}
},
},-- end of 1 month
[2] = {
[ 'සුභාෂිතය.djvu' ] = {
cover = 7,
year = 1814,
author = 'අලගියවන්න මුකවෙටි',
title = 'සුභාෂිතය',
flag = 'Sri Lanka',
subject = {"සිංහල සාහිත්යය"},
status = {
initial = 'not proofread'
}
},
["කොන්ග්රස් පුස්තකාලයේ වර්ගීකරණය සංක්ෂිප්තය.djvu"] = {
year = 1901,
title = "කොන්ග්රස් පුස්තකාලයේ වර්ගීකරණය සංක්ෂිප්තය",
author = "විකිමූලාශ්ර සම්පත් දායකයෝ",
flag = "Sri Lanka",
cover = 1,
subject = {"Requested Texts"},
status = {
initial = "proofread",
}
},
},
}
}
g2bwwlr854t77gtpzkmhrqn35zk6xoh
Module:විශේෂ අභියෝග/දත්ත/2569-03/උපදෙස්
828
398253
1178854
2025-07-05T05:10:53Z
Lee
8096
නිර්මාණය
1178854
wikitext
text/x-wiki
{{උපදෙස් උප පිටුව}}
==ආශ්රිත==
* [[Module:විශේෂ අභියෝග]]
* [[Module:විශේෂ අභියෝග සංඛ්යා ලේඛන]]
[[Category:සිංහල]]
1bzwav7pcunfmvswvswgitmk5dumync
1178855
1178854
2025-07-05T05:11:11Z
Lee
8096
Lee moved page [[Module:විශේෂ අභියෝග/දත්ත/2569-03/doc]] to [[Module:විශේෂ අභියෝග/දත්ත/2569-03/උපදෙස්]]
1178854
wikitext
text/x-wiki
{{උපදෙස් උප පිටුව}}
==ආශ්රිත==
* [[Module:විශේෂ අභියෝග]]
* [[Module:විශේෂ අභියෝග සංඛ්යා ලේඛන]]
[[Category:සිංහල]]
1bzwav7pcunfmvswvswgitmk5dumync
Module:විශේෂ අභියෝග/දත්ත/2569-03/doc
828
398254
1178856
2025-07-05T05:11:11Z
Lee
8096
Lee moved page [[Module:විශේෂ අභියෝග/දත්ත/2569-03/doc]] to [[Module:විශේෂ අභියෝග/දත්ත/2569-03/උපදෙස්]]
1178856
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Module:විශේෂ අභියෝග/දත්ත/2569-03/උපදෙස්]]
r8ppon80u0sq2p4x2rba2zqq5pn3uek
1178857
1178856
2025-07-05T05:11:28Z
Lee
8096
Removed redirect to [[Module:විශේෂ අභියෝග/දත්ත/2569-03/උපදෙස්]]
1178857
wikitext
text/x-wiki
{{උපදෙස්}}
d3sx1205k0riatrmt770ktmkyr8wfuj
Module:විශේෂ අභියෝග දෛනික සංඛ්යා ලේඛන/දත්ත/2569-03
828
398255
1178860
2025-07-05T05:13:29Z
Lee
8096
නිර්මාණය
1178860
Scribunto
text/plain
--[=[
Automatically generated daily data for indexes in [[Wikisource:Community collaboration/Monthly Challenge/March 2024]]
]=]
return {
days = {
[0] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[1] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[2] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[3] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[4] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[5] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[6] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[7] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[8] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[9] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[10] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[11] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[12] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[13] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[14] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[15] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[16] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[17] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[18] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[19] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[20] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[21] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[22] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[23] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[24] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[25] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[26] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[27] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[28] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[29] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[30] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
[31] = {
count = 6,
q0 = 0,
q1 = 0,
q2 = 0,
q3 = 0,
q4 = 0,
},
},
}
co1g5fwr6mmpfl0rwal81xkmb02f4hs
Module:විශේෂ අභියෝග දෛනික සංඛ්යා ලේඛන/දත්ත/2569-03/උපදෙස්
828
398256
1178861
2025-07-05T05:13:41Z
Lee
8096
නිර්මාණය
1178861
wikitext
text/x-wiki
{{උපදෙස් උප පිටුව}}
උදාහරණ දත්ත.
asiw0wozvs31u3u191lcpcj4lbex05n
1178862
1178861
2025-07-05T05:13:50Z
Lee
8096
Lee moved page [[Module:විශේෂ අභියෝග දෛනික සංඛ්යා ලේඛන/දත්ත/2569-03/doc]] to [[Module:විශේෂ අභියෝග දෛනික සංඛ්යා ලේඛන/දත්ත/2569-03/උපදෙස්]]
1178861
wikitext
text/x-wiki
{{උපදෙස් උප පිටුව}}
උදාහරණ දත්ත.
asiw0wozvs31u3u191lcpcj4lbex05n
Module:විශේෂ අභියෝග දෛනික සංඛ්යා ලේඛන/දත්ත/2569-03/doc
828
398257
1178863
2025-07-05T05:13:51Z
Lee
8096
Lee moved page [[Module:විශේෂ අභියෝග දෛනික සංඛ්යා ලේඛන/දත්ත/2569-03/doc]] to [[Module:විශේෂ අභියෝග දෛනික සංඛ්යා ලේඛන/දත්ත/2569-03/උපදෙස්]]
1178863
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Module:විශේෂ අභියෝග දෛනික සංඛ්යා ලේඛන/දත්ත/2569-03/උපදෙස්]]
lo3h3shhlrb8mhyxy99mplu95i0l6qo
1178864
1178863
2025-07-05T05:14:01Z
Lee
8096
Removed redirect to [[Module:විශේෂ අභියෝග දෛනික සංඛ්යා ලේඛන/දත්ත/2569-03/උපදෙස්]]
1178864
wikitext
text/x-wiki
{{උපදෙස්}}
d3sx1205k0riatrmt770ktmkyr8wfuj
Page:AN-PM-50-Bhajan.pdf/3
104
398259
1178867
2025-07-05T10:27:39Z
Neetu Dangol
873892
/* Not proofread */ auto summary: New page created (no summary given)
1178867
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="1" user="Neetu Dangol" /></noinclude>भः नितल । तच ञ्चि ट ख शुितयु व । त विलापंः शृतसु धाम धुः
लम्वी बु धालुः हतोपी सु सुँ खं हुरवापं ।। ७ ।। ।। २ के हा राग ।।
यति ताल ।। हरि लभि सलतिवःह तिम धृ पवनेः किम पलम धी
कसुः खं सषितु वने ।। ध्रु ।। सखि माधवेः माकु रुमानि शि मान मयः ।।
ताल फनाद पिःगुरुम ती सलशं ।। किमविफ लित कुरु ः ऋे कुचक
लसं ।। शखिमा ।। २ ।। कति नकथि तेमिदः मनु पद मचिलं ।। मापलि
हलहलिःमति श यरु चिलं ।। सषि ।। ३ ।। किमिति विखि द शिः रो<noinclude></noinclude>
jazhodkn2h1msd7oacoelca72x3ts35
Page:AN-PM-48-Bhajan.pdf/1
104
398260
1178872
2025-07-05T11:05:42Z
Neetu Dangol
873892
/* Not proofread */ auto summary: New page created (no summary given)
1178872
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="1" user="Neetu Dangol" /></noinclude>नि थी पिमाना नीत्य नरे ।। आ दे अजु दहं भ्य रु दहरे दने
रंतु सियका ओ सिनृ दहं सियकाओ मोल ल्हरओ हया रे
जय ट ।। आ दे ओनेते नरि हानुयो ट षा वास्न थांहा नुयाः दं द्रसि
वासनंः पाघु यातां त्यन ने ।। धुं य्या रापा न्हस रे २ कवि
रा स्याना थे ग्वेरिः ग्वेरा गुे तिग अपति, पशुपति ग्वोन
छारओ याने ।। जयनि ।। १० ।। आदे विसुगु याना रायन जु<noinclude></noinclude>
mhqhhkzfirnga9796etydsox8i2wmff
Se̿ng-géng/Lū-gá Hŭ-éng/4
0
398261
1178889
2025-07-05T11:23:02Z
DaveZ123
117489
auto summary: New page created (no summary given)
1178889
wikitext
text/x-wiki
==<center>Di̿ 4 Cióng </center>==
:1 Iǎ-Sú séng-di̿ sí-cṳ̆ dă̤-diō̤ Se̿ng-Sěng, giǎng Iŏ̤-dàng kái da̿u-tê lâ̤, Se̿ng-Sěng duo̿i gṳ̀ ko̤̿ ko̿ng-iǎ-di̿ ko̤̿.
:2 Si̿-sī góng nă mǒ̤-gṳ̌ chi̿ gṳ̀. Ŭ duói sî Iǎ-Sú dú ēng-nǎing iè mî-dī: hē-mṳě ciū bŭ-gṳě.
:3 Mǒ̤-gṳ̌ iáu gṳ̀ uā, Nì lâ̤-sī Ciōng-Di̿ gâ̤ Gṳ̌ing, ciū gáu-dō iŏ̤ng ciō̤ bi̿ng ca̿ biǎng.
:4 Iǎ-Sú uā, Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Nêng ēng sī cēng-cēng ka̿u-diū iè gâ̤ mî-dī ŏ̤ sáng.
:5 Mǒ̤-gṳ̌ ǐ duo̿i gṳ̀ iòng ǎu súing-di̿ ko̤̿, chiá ciă mì-ciú gâ̤ sî-hē, ciū uā tíng-à gâ̤ gŏ dú háu gṳ̀ chū,
:6 Uā, Iŏ̤ng duói gṳ̌ing-ba̿ng, iáu iŏ̤ng duói ě̤ng-iāu, ŭoi dú ŏ̤ nă nì: éng-ṳē iŏ̤ng gṳ̌ing-ba̿ng dú gáu nă uòi làu; běng uòi o̿ nă sū-mū nêng, ciū nă sū-mū nêng.
:7 Nì lâ̤ kǎing ba̿i uòi, tóng dú sī nì gâ̤.
:8 Iǎ-Sú a̿ing uā , Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Niōng ba̿i Cṳ̌ nì gâ̤ Ciōng-Di̿ , cǒng-lâ̤ niōng hū-sū gṳ̀.
:9 Mǒ̤-gṳ̌ ǐ duo̿i Iǎ-Sú da̿u Iǎ-lū-să-lǎing-di̿ ko̤̿, hǎng gṳ̀ gṳè hā dāing gâ̤ dǎing-dǎing-ciě. iǎ gṳ̀ uā, Nì lâ̤-sī Ciōng-Di̿ gâ̤ Gṳ̌ing, ciū diǎu à ko̤̿,
<hr>
<center>← · [[Se̿ng-géng/Lū-gá Hŭ-éng/3|Di̿ 3 Cióng]] ·[[Se̿ng-géng/Lū-gá Hŭ-éng/5|Di̿ 5 Cióng]] →</center>
<hr>
<center>[[Se̿ng-géng|«''Se̿ng-géng''» gâ̤ mù-lṳ̀]]</center>
[[Category:Mâing-bă̤-ngṳ̌|Lū-gá Hŭ-éng/4]]
opx89scx2cztmz4dlth54uyjn3uqunf
1178890
1178889
2025-07-05T11:33:24Z
DaveZ123
117489
1178890
wikitext
text/x-wiki
==<center>Di̿ 4 Cióng </center>==
:1 Iǎ-Sú séng-di̿ sí-cṳ̆ dă̤-diō̤ Se̿ng-Sěng, giǎng Iŏ̤-dàng kái da̿u-tê lâ̤, Se̿ng-Sěng duo̿i gṳ̀ ko̤̿ ko̿ng-iǎ-di̿ ko̤̿.
:2 Si̿-sī góng nă mǒ̤-gṳ̌ chi̿ gṳ̀. Ŭ duói sî Iǎ-Sú dú ēng-nǎing iè mî-dī: hē-mṳě ciū bŭ-gṳě.
:3 Mǒ̤-gṳ̌ iáu gṳ̀ uā, Nì lâ̤-sī Ciōng-Di̿ gâ̤ Gṳ̌ing, ciū gáu-dō iŏ̤ng ciō̤ bi̿ng ca̿ biǎng.
:4 Iǎ-Sú uā, Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Nêng ēng sī cēng-cēng ka̿u-diū iè gâ̤ mî-dī ŏ̤ sáng.
:5 Mǒ̤-gṳ̌ ǐ duo̿i gṳ̀ iòng ǎu súing-di̿ ko̤̿, chiá ciă mì-ciú gâ̤ sî-hē, ciū uā tíng-à gâ̤ gŏ dú háu gṳ̀ chū,
:6 Uā, Iŏ̤ng duói gṳ̌ing-ba̿ng, iáu iŏ̤ng duói ě̤ng-iāu, ŭoi dú ŏ̤ nă nì: éng-ṳē iŏ̤ng gṳ̌ing-ba̿ng dú gáu nă uòi làu; běng uòi o̿ nă sū-mū nêng, ciū nă sū-mū nêng.
:7 Nì lâ̤ kǎing ba̿i uòi, tóng dú sī nì gâ̤.
:8 Iǎ-Sú a̿ing uā , Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Niōng ba̿i Cṳ̌ nì gâ̤ Ciōng-Di̿ , cǒng-lâ̤ niōng hū-sū gṳ̀.
:9 Mǒ̤-gṳ̌ ǐ duo̿i Iǎ-Sú da̿u Iǎ-lū-să-lǎing-di̿ ko̤̿, hǎng gṳ̀ gṳè hā dāing gâ̤ dǎing-dǎing-ciě. iǎ gṳ̀ uā, Nì lâ̤-sī Ciōng-Di̿ gâ̤ Gṳ̌ing, ciū diǎu à ko̤̿,
:10 Éng-ṳē se̿ng-géng gi̿-diū uā, Cṳ̌ ŏ̤ gâ̤udo gṳ̀ sǎ̤-chṳ̄ gâ̤, bǎu-hū nì:
:11 Gṳ̀ ŏ̤ sǎ̤ siǔ tŏ̤-diū nì, sǎng-dă̤ nì gâ̤ káu chē̤ng hā ciō̤-di̿.
:12 Iǎ-Sú a̿ing uā, Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Ēng gǒ̤ng chi̿ Cṳ̌ nì gâ̤ Ciōng-Di̿.
:13 Mǒ̤-gṳ̌ cì-iōng cì-iōng dú chī làu, ciū piĕ-tiāu Iǎ-Sú ko̤̿-tiāu, dǎing iǔ hō̤-sĭ cuo̿i lâ̤ chi̿ gṳ̀.
:14 Iǎ-Sú dă̤-diō̤ Se̿ng-Sěng gâ̤ duōi cǒ-nǎing da̿u-tê ko̤̿ Gá-lī-lī : da̿u mǔing-si̿-tī cèng iông-miâng.
:15 Iǎ-Sú da̿u gŏ̤ sù-cài gâ̤ lǐ-ba̿i-d̆ǒ̤ng háu nêng, duōi-gá-nêng dú gṳ̀ ě̤ng-iāu nă gṳ̀.
16 Iǎ-Sú hē-mṳě da̿u Nà-să-là̤, ciū-sī liàng gṳ̀ dúōi gâ̤ sù-cài, da̿u úing-sǐ-nì cia̿u-diū ǎing-sî gâ̤ gǎ̤-sǐ nì lǐ-ba̿i-d̆ǒ̤ng, gṳè kǐ lâ̤ o̿ nāng se̿ng-géng.
<hr>
<center>← · [[Se̿ng-géng/Lū-gá Hŭ-éng/3|Di̿ 3 Cióng]] ·[[Se̿ng-géng/Lū-gá Hŭ-éng/5|Di̿ 5 Cióng]] →</center>
<hr>
<center>[[Se̿ng-géng|«''Se̿ng-géng''» gâ̤ mù-lṳ̀]]</center>
[[Category:Mâing-bă̤-ngṳ̌|Lū-gá Hŭ-éng/4]]
rvkb405wmcdkz5xoc1egw9xrhgta1ge
1178891
1178890
2025-07-05T11:33:39Z
DaveZ123
117489
1178891
wikitext
text/x-wiki
==<center>Di̿ 4 Cióng </center>==
:1 Iǎ-Sú séng-di̿ sí-cṳ̆ dă̤-diō̤ Se̿ng-Sěng, giǎng Iŏ̤-dàng kái da̿u-tê lâ̤, Se̿ng-Sěng duo̿i gṳ̀ ko̤̿ ko̿ng-iǎ-di̿ ko̤̿.
:2 Si̿-sī góng nă mǒ̤-gṳ̌ chi̿ gṳ̀. Ŭ duói sî Iǎ-Sú dú ēng-nǎing iè mî-dī: hē-mṳě ciū bŭ-gṳě.
:3 Mǒ̤-gṳ̌ iáu gṳ̀ uā, Nì lâ̤-sī Ciōng-Di̿ gâ̤ Gṳ̌ing, ciū gáu-dō iŏ̤ng ciō̤ bi̿ng ca̿ biǎng.
:4 Iǎ-Sú uā, Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Nêng ēng sī cēng-cēng ka̿u-diū iè gâ̤ mî-dī ŏ̤ sáng.
:5 Mǒ̤-gṳ̌ ǐ duo̿i gṳ̀ iòng ǎu súing-di̿ ko̤̿, chiá ciă mì-ciú gâ̤ sî-hē, ciū uā tíng-à gâ̤ gŏ dú háu gṳ̀ chū,
:6 Uā, Iŏ̤ng duói gṳ̌ing-ba̿ng, iáu iŏ̤ng duói ě̤ng-iāu, ŭoi dú ŏ̤ nă nì: éng-ṳē iŏ̤ng gṳ̌ing-ba̿ng dú gáu nă uòi làu; běng uòi o̿ nă sū-mū nêng, ciū nă sū-mū nêng.
:7 Nì lâ̤ kǎing ba̿i uòi, tóng dú sī nì gâ̤.
:8 Iǎ-Sú a̿ing uā , Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Niōng ba̿i Cṳ̌ nì gâ̤ Ciōng-Di̿ , cǒng-lâ̤ niōng hū-sū gṳ̀.
:9 Mǒ̤-gṳ̌ ǐ duo̿i Iǎ-Sú da̿u Iǎ-lū-să-lǎing-di̿ ko̤̿, hǎng gṳ̀ gṳè hā dāing gâ̤ dǎing-dǎing-ciě. iǎ gṳ̀ uā, Nì lâ̤-sī Ciōng-Di̿ gâ̤ Gṳ̌ing, ciū diǎu à ko̤̿,
:10 Éng-ṳē se̿ng-géng gi̿-diū uā, Cṳ̌ ŏ̤ gâ̤udo gṳ̀ sǎ̤-chṳ̄ gâ̤, bǎu-hū nì:
:11 Gṳ̀ ŏ̤ sǎ̤ siǔ tŏ̤-diū nì, sǎng-dă̤ nì gâ̤ káu chē̤ng hā ciō̤-di̿.
:12 Iǎ-Sú a̿ing uā, Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Ēng gǒ̤ng chi̿ Cṳ̌ nì gâ̤ Ciōng-Di̿.
:13 Mǒ̤-gṳ̌ cì-iōng cì-iōng dú chī làu, ciū piĕ-tiāu Iǎ-Sú ko̤̿-tiāu, dǎing iǔ hō̤-sĭ cuo̿i lâ̤ chi̿ gṳ̀.
:14 Iǎ-Sú dă̤-diō̤ Se̿ng-Sěng gâ̤ duōi cǒ-nǎing da̿u-tê ko̤̿ Gá-lī-lī : da̿u mǔing-si̿-tī cèng iông-miâng.
:15 Iǎ-Sú da̿u gŏ̤ sù-cài gâ̤ lǐ-ba̿i-d̆ǒ̤ng háu nêng, duōi-gá-nêng dú gṳ̀ ě̤ng-iāu nă gṳ̀.
:16 Iǎ-Sú hē-mṳě da̿u Nà-să-là̤, ciū-sī liàng gṳ̀ dúōi gâ̤ sù-cài, da̿u úing-sǐ-nì cia̿u-diū ǎing-sî gâ̤ gǎ̤-sǐ nì lǐ-ba̿i-d̆ǒ̤ng, gṳè kǐ lâ̤ o̿ nāng se̿ng-géng.
<hr>
<center>← · [[Se̿ng-géng/Lū-gá Hŭ-éng/3|Di̿ 3 Cióng]] ·[[Se̿ng-géng/Lū-gá Hŭ-éng/5|Di̿ 5 Cióng]] →</center>
<hr>
<center>[[Se̿ng-géng|«''Se̿ng-géng''» gâ̤ mù-lṳ̀]]</center>
[[Category:Mâing-bă̤-ngṳ̌|Lū-gá Hŭ-éng/4]]
k3xrlscpjhjvsfw63lxjgf0a4nyqf3r
1178896
1178891
2025-07-05T11:42:11Z
DaveZ123
117489
1178896
wikitext
text/x-wiki
==<center>Di̿ 4 Cióng </center>==
:1 Iǎ-Sú séng-di̿ sí-cṳ̆ dă̤-diō̤ Se̿ng-Sěng, giǎng Iŏ̤-dàng kái da̿u-tê lâ̤, Se̿ng-Sěng duo̿i gṳ̀ ko̤̿ ko̿ng-iǎ-di̿ ko̤̿.
:2 Si̿-sī góng nă mǒ̤-gṳ̌ chi̿ gṳ̀. Ŭ duói sî Iǎ-Sú dú ēng-nǎing iè mî-dī: hē-mṳě ciū bŭ-gṳě.
:3 Mǒ̤-gṳ̌ iáu gṳ̀ uā, Nì lâ̤-sī Ciōng-Di̿ gâ̤ Gṳ̌ing, ciū gáu-dō iŏ̤ng ciō̤ bi̿ng ca̿ biǎng.
:4 Iǎ-Sú uā, Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Nêng ēng sī cēng-cēng ka̿u-diū iè gâ̤ mî-dī ŏ̤ sáng.
:5 Mǒ̤-gṳ̌ ǐ duo̿i gṳ̀ iòng ǎu súing-di̿ ko̤̿, chiá ciă mì-ciú gâ̤ sî-hē, ciū uā tíng-à gâ̤ gŏ dú háu gṳ̀ chū,
:6 Uā, Iŏ̤ng duói gṳ̌ing-ba̿ng, iáu iŏ̤ng duói ě̤ng-iāu, ŭoi dú ŏ̤ nă nì: éng-ṳē iŏ̤ng gṳ̌ing-ba̿ng dú gáu nă uòi làu; běng uòi o̿ nă sū-mū nêng, ciū nă sū-mū nêng.
:7 Nì lâ̤ kǎing ba̿i uòi, tóng dú sī nì gâ̤.
:8 Iǎ-Sú a̿ing uā , Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Niōng ba̿i Cṳ̌ nì gâ̤ Ciōng-Di̿ , cǒng-lâ̤ niōng hū-sū gṳ̀.
:9 Mǒ̤-gṳ̌ ǐ duo̿i Iǎ-Sú da̿u Iǎ-lū-să-lǎing-di̿ ko̤̿, hǎng gṳ̀ gṳè hā dāing gâ̤ dǎing-dǎing-ciě. iǎ gṳ̀ uā, Nì lâ̤-sī Ciōng-Di̿ gâ̤ Gṳ̌ing, ciū diǎu à ko̤̿,
:10 Éng-ṳē se̿ng-géng gi̿-diū uā, Cṳ̌ ŏ̤ gâ̤udo gṳ̀ sǎ̤-chṳ̄ gâ̤, bǎu-hū nì:
:11 Gṳ̀ ŏ̤ sǎ̤ siǔ tŏ̤-diū nì, sǎng-dă̤ nì gâ̤ káu chē̤ng hā ciō̤-di̿.
:12 Iǎ-Sú a̿ing uā, Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Ēng gǒ̤ng chi̿ Cṳ̌ nì gâ̤ Ciōng-Di̿.
:13 Mǒ̤-gṳ̌ cì-iōng cì-iōng dú chī làu, ciū piĕ-tiāu Iǎ-Sú ko̤̿-tiāu, dǎing iǔ hō̤-sĭ cuo̿i lâ̤ chi̿ gṳ̀.
:14 Iǎ-Sú dă̤-diō̤ Se̿ng-Sěng gâ̤ duōi cǒ-nǎing da̿u-tê ko̤̿ Gá-lī-lī : da̿u mǔing-si̿-tī cèng iông-miâng.
:15 Iǎ-Sú da̿u gŏ̤ sù-cài gâ̤ lǐ-ba̿i-d̆ǒ̤ng háu nêng, duōi-gá-nêng dú gṳ̀ ě̤ng-iāu nă gṳ̀.
:16 Iǎ-Sú hē-mṳě da̿u Nà-să-là̤, ciū-sī liàng gṳ̀ dúōi gâ̤ sù-cài, da̿u úing-sǐ-nì cia̿u-diū ǎing-sî gâ̤ gǎ̤-sǐ nì lǐ-ba̿i-d̆ǒ̤ng, gṳè kǐ lâ̤ o̿ nāng se̿ng-géng.
:17 Iǔ nêng nà síng-dí Ì-so̿-ngā gâ̤ sṳ́ dé nă gṳ̀. Iǎ-Sú mà-kṳé, lāu0diō̤ ŭ cì píng gi̿-diū uā,
:18 Cṳ̌ gâ̤ Se̿ng-Sěng hū da̿u uòi séng-di̿. Cṳ̌ nà hióng-iû muŏi uòi, niōng uòi ko̤̿ gǒ̤ng ŭ hǎu gâ̤ se̿ng-sǐ nă gê̤ng-mǎu gâ̤ nêng tia̿ng-nī.
:19 Iáu chiǒng ko̤̿ gâ̤ nêng uā giâ-gíng ŏ̤ bo̿ng-tiāu, iáu hăi mì-ciú gâ̤ nêng giâ-gíng ŏ̤ chū-gi̿ng, nà ŭ duói nă nêng gǔing-sŭ, siū sióng gâ̤ nêng bo̿ng-tiāu, nă gṳ̀ gǒ̤ng cù-cī cṳ̌-ǐ dṳ̌ing Ciōng-Di̿ tĭ chṳ̆ lâ̤ ŭ ka̿u-uòi gâ̤ nîng-sěng.
:20 Iǎ-Sú nà sṳ́ bū-lū kǐ lâ̤, dé-hi̿ng liāu-lǐ dī gâ̤ nêng, ciū cō-diū: ŭ duói hā lǐ-ba̿i-dǒ̤ng-di̿ gâ̤ nêng mì-ciú dú géng-ǵng lū-lū-di̿ chū gṳ̀.
<hr>
<center>← · [[Se̿ng-géng/Lū-gá Hŭ-éng/3|Di̿ 3 Cióng]] ·[[Se̿ng-géng/Lū-gá Hŭ-éng/5|Di̿ 5 Cióng]] →</center>
<hr>
<center>[[Se̿ng-géng|«''Se̿ng-géng''» gâ̤ mù-lṳ̀]]</center>
[[Category:Mâing-bă̤-ngṳ̌|Lū-gá Hŭ-éng/4]]
dvt5y88s0duws5wus9l3iya3qrtqmfn
1178898
1178896
2025-07-05T11:43:17Z
DaveZ123
117489
1178898
wikitext
text/x-wiki
==<center>Di̿ 4 Cióng </center>==
:1 Iǎ-Sú séng-di̿ sí-cṳ̆ dă̤-diō̤ Se̿ng-Sěng, giǎng Iŏ̤-dàng kái da̿u-tê lâ̤, Se̿ng-Sěng duo̿i gṳ̀ ko̤̿ ko̿ng-iǎ-di̿ ko̤̿.
:2 Si̿-sī góng nă mǒ̤-gṳ̌ chi̿ gṳ̀. Ŭ duói sî Iǎ-Sú dú ēng-nǎing iè mî-dī: hē-mṳě ciū bŭ-gṳě.
:3 Mǒ̤-gṳ̌ iáu gṳ̀ uā, Nì lâ̤-sī Ciōng-Di̿ gâ̤ Gṳ̌ing, ciū gáu-dō iŏ̤ng ciō̤ bi̿ng ca̿ biǎng.
:4 Iǎ-Sú uā, Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Nêng ēng sī cēng-cēng ka̿u-diū iè gâ̤ mî-dī ŏ̤ sáng.
:5 Mǒ̤-gṳ̌ ǐ duo̿i gṳ̀ iòng ǎu súing-di̿ ko̤̿, chiá ciă mì-ciú gâ̤ sî-hē, ciū uā tíng-à gâ̤ gŏ dú háu gṳ̀ chū,
:6 Uā, Iŏ̤ng duói gṳ̌ing-ba̿ng, iáu iŏ̤ng duói ě̤ng-iāu, ŭoi dú ŏ̤ nă nì: éng-ṳē iŏ̤ng gṳ̌ing-ba̿ng dú gáu nă uòi làu; běng uòi o̿ nă sū-mū nêng, ciū nă sū-mū nêng.
:7 Nì lâ̤ kǎing ba̿i uòi, tóng dú sī nì gâ̤.
:8 Iǎ-Sú a̿ing uā , Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Niōng ba̿i Cṳ̌ nì gâ̤ Ciōng-Di̿ , cǒng-lâ̤ niōng hū-sū gṳ̀.
:9 Mǒ̤-gṳ̌ ǐ duo̿i Iǎ-Sú da̿u Iǎ-lū-să-lǎing-di̿ ko̤̿, hǎng gṳ̀ gṳè hā dāing gâ̤ dǎing-dǎing-ciě. iǎ gṳ̀ uā, Nì lâ̤-sī Ciōng-Di̿ gâ̤ Gṳ̌ing, ciū diǎu à ko̤̿,
:10 Éng-ṳē se̿ng-géng gi̿-diū uā, Cṳ̌ ŏ̤ gáu-dō gṳ̀ sǎ̤-chṳ̄ gâ̤, bǎu-hū nì:
:11 Gṳ̀ ŏ̤ sǎ̤ siǔ tŏ̤-diū nì, sǎng-dă̤ nì gâ̤ káu chē̤ng hā ciō̤-di̿.
:12 Iǎ-Sú a̿ing uā, Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Ēng gǒ̤ng chi̿ Cṳ̌ nì gâ̤ Ciōng-Di̿.
:13 Mǒ̤-gṳ̌ cì-iōng cì-iōng dú chī làu, ciū piĕ-tiāu Iǎ-Sú ko̤̿-tiāu, dǎing iǔ hō̤-sĭ cuo̿i lâ̤ chi̿ gṳ̀.
:14 Iǎ-Sú dă̤-diō̤ Se̿ng-Sěng gâ̤ duōi cǒ-nǎing da̿u-tê ko̤̿ Gá-lī-lī : da̿u mǔing-si̿-tī cèng iông-miâng.
:15 Iǎ-Sú da̿u gŏ̤ sù-cài gâ̤ lǐ-ba̿i-d̆ǒ̤ng háu nêng, duōi-gá-nêng dú gṳ̀ ě̤ng-iāu nă gṳ̀.
:16 Iǎ-Sú hē-mṳě da̿u Nà-să-là̤, ciū-sī liàng gṳ̀ dúōi gâ̤ sù-cài, da̿u úing-sǐ-nì cia̿u-diū ǎing-sî gâ̤ gǎ̤-sǐ nì lǐ-ba̿i-d̆ǒ̤ng, gṳè kǐ lâ̤ o̿ nāng se̿ng-géng.
:17 Iǔ nêng nà síng-dí Ì-so̿-ngā gâ̤ sṳ́ dé nă gṳ̀. Iǎ-Sú mà-kṳé, lāu0diō̤ ŭ cì píng gi̿-diū uā,
:18 Cṳ̌ gâ̤ Se̿ng-Sěng hū da̿u uòi séng-di̿. Cṳ̌ nà hióng-iû muŏi uòi, niōng uòi ko̤̿ gǒ̤ng ŭ hǎu gâ̤ se̿ng-sǐ nă gê̤ng-mǎu gâ̤ nêng tia̿ng-nī.
:19 Iáu chiǒng ko̤̿ gâ̤ nêng uā giâ-gíng ŏ̤ bo̿ng-tiāu, iáu hăi mì-ciú gâ̤ nêng giâ-gíng ŏ̤ chū-gi̿ng, nà ŭ duói nă nêng gǔing-sŭ, siū sióng gâ̤ nêng bo̿ng-tiāu, nă gṳ̀ gǒ̤ng cù-cī cṳ̌-ǐ dṳ̌ing Ciōng-Di̿ tĭ chṳ̆ lâ̤ ŭ ka̿u-uòi gâ̤ nîng-sěng.
:20 Iǎ-Sú nà sṳ́ bū-lū kǐ lâ̤, dé-hi̿ng liāu-lǐ dī gâ̤ nêng, ciū cō-diū: ŭ duói hā lǐ-ba̿i-dǒ̤ng-di̿ gâ̤ nêng mì-ciú dú géng-ǵng lū-lū-di̿ chū gṳ̀.
<hr>
<center>← · [[Se̿ng-géng/Lū-gá Hŭ-éng/3|Di̿ 3 Cióng]] ·[[Se̿ng-géng/Lū-gá Hŭ-éng/5|Di̿ 5 Cióng]] →</center>
<hr>
<center>[[Se̿ng-géng|«''Se̿ng-géng''» gâ̤ mù-lṳ̀]]</center>
[[Category:Mâing-bă̤-ngṳ̌|Lū-gá Hŭ-éng/4]]
9mwjjdfflewa43aqh89gv4ybjya6act
1178900
1178898
2025-07-05T11:46:47Z
DaveZ123
117489
1178900
wikitext
text/x-wiki
==<center>Di̿ 4 Cióng </center>==
:1 Iǎ-Sú séng-di̿ sí-cṳ̆ dă̤-diō̤ Se̿ng-Sěng, giǎng Iŏ̤-dàng kái da̿u-tê lâ̤, Se̿ng-Sěng duo̿i gṳ̀ ko̤̿ ko̿ng-iǎ-di̿ ko̤̿.
:2 Si̿-sī góng nă mǒ̤-gṳ̌ chi̿ gṳ̀. Ŭ duói sî Iǎ-Sú dú ēng-nǎing iè mî-dī: hē-mṳě ciū bŭ-gṳě.
:3 Mǒ̤-gṳ̌ iáu gṳ̀ uā, Nì lâ̤-sī Ciōng-Di̿ gâ̤ Gṳ̌ing, ciū gáu-dō iŏ̤ng ciō̤ bi̿ng ca̿ biǎng.
:4 Iǎ-Sú uā, Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Nêng ēng sī cēng-cēng ka̿u-diū iè gâ̤ mî-dī ŏ̤ sáng.
:5 Mǒ̤-gṳ̌ ǐ duo̿i gṳ̀ iòng ǎu súing-di̿ ko̤̿, chiá ciă mì-ciú gâ̤ sî-hē, ciū uā tíng-à gâ̤ gŏ dú háu gṳ̀ chū,
:6 Uā, Iŏ̤ng duói gṳ̌ing-ba̿ng, iáu iŏ̤ng duói ě̤ng-iāu, ŭoi dú ŏ̤ nă nì: éng-ṳē iŏ̤ng gṳ̌ing-ba̿ng dú gáu nă uòi làu; běng uòi o̿ nă sū-mū nêng, ciū nă sū-mū nêng.
:7 Nì lâ̤ kǎing ba̿i uòi, tóng dú sī nì gâ̤.
:8 Iǎ-Sú a̿ing uā , Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Niōng ba̿i Cṳ̌ nì gâ̤ Ciōng-Di̿ , cǒng-lâ̤ niōng hū-sū gṳ̀.
:9 Mǒ̤-gṳ̌ ǐ duo̿i Iǎ-Sú da̿u Iǎ-lū-să-lǎing-di̿ ko̤̿, hǎng gṳ̀ gṳè hā dāing gâ̤ dǎing-dǎing-ciě. iǎ gṳ̀ uā, Nì lâ̤-sī Ciōng-Di̿ gâ̤ Gṳ̌ing, ciū diǎu à ko̤̿,
:10 Éng-ṳē se̿ng-géng gi̿-diū uā, Cṳ̌ ŏ̤ gáu-dō gṳ̀ sǎ̤-chṳ̄ gâ̤, bǎu-hū nì:
:11 Gṳ̀ ŏ̤ sǎ̤ siǔ tŏ̤-diū nì, sǎng-dă̤ nì gâ̤ káu chē̤ng hā ciō̤-di̿.
:12 Iǎ-Sú a̿ing uā, Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Ēng gǒ̤ng chi̿ Cṳ̌ nì gâ̤ Ciōng-Di̿.
:13 Mǒ̤-gṳ̌ cì-iōng cì-iōng dú chī làu, ciū piĕ-tiāu Iǎ-Sú ko̤̿-tiāu, dǎing iǔ hō̤-sĭ cuo̿i lâ̤ chi̿ gṳ̀.
:14 Iǎ-Sú dă̤-diō̤ Se̿ng-Sěng gâ̤ duōi cǒ-nǎing da̿u-tê ko̤̿ Gá-lī-lī : da̿u mǔing-si̿-tī cèng iông-miâng.
:15 Iǎ-Sú da̿u gŏ̤ sù-cài gâ̤ lǐ-ba̿i-d̆ǒ̤ng háu nêng, duōi-gá-nêng dú gṳ̀ ě̤ng-iāu nă gṳ̀.
:16 Iǎ-Sú hē-mṳě da̿u Nà-să-là̤, ciū-sī liàng gṳ̀ dúōi gâ̤ sù-cài, da̿u úing-sǐ-nì cia̿u-diū ǎing-sî gâ̤ gǎ̤-sǐ nì lǐ-ba̿i-d̆ǒ̤ng, gṳè kǐ lâ̤ o̿ nāng se̿ng-géng.
:17 Iǔ nêng nà síng-dí Ì-so̿-ngā gâ̤ sṳ́ dé nă gṳ̀. Iǎ-Sú mà-kṳé, lāu0diō̤ ŭ cì píng gi̿-diū uā,
:18 Cṳ̌ gâ̤ Se̿ng-Sěng hū da̿u uòi séng-di̿. Cṳ̌ nà hióng-iû muŏi uòi, niōng uòi ko̤̿ gǒ̤ng ŭ hǎu gâ̤ se̿ng-sǐ nă gê̤ng-mǎu gâ̤ nêng tia̿ng-nī.
:19 Iáu chiǒng ko̤̿ gâ̤ nêng uā giâ-gíng ŏ̤ bo̿ng-tiāu, iáu hăi mì-ciú gâ̤ nêng giâ-gíng ŏ̤ chū-gi̿ng, nà ŭ duói nă nêng gǔing-sŭ, siū sióng gâ̤ nêng bo̿ng-tiāu, nă gṳ̀ gǒ̤ng cù-cī cṳ̌-ǐ dṳ̌ing Ciōng-Di̿ tĭ chṳ̆ lâ̤ ŭ ka̿u-uòi gâ̤ nîng-sěng.
:20 Iǎ-Sú nà sṳ́ bū-lū kǐ lâ̤, dé-hi̿ng liāu-lǐ dī gâ̤ nêng, ciū cō-diū: ŭ duói hā lǐ-ba̿i-dǒ̤ng-di̿ gâ̤ nêng mì-ciú dú géng-ǵng lū-lū-di̿ chū gṳ̀.
:21 Iǎ-Sú iáu gṳ̀ uā, Nì ka̿ing tia̿ng-nī-gi̿ng gâ̤ se̿ng-géng, géng-diáu iǔ gi̿ng-hāu lò̤.
:22 Duōi-gá-nêng dú ca̿ gúing-ce̿ng uā gṳ̀ hǎu, tia̿ng-nī-gi̿ng gṳ̀ chṳ̿-di̿ uā chṳ̌ iŏ̤ng hǎu gâ̤ dī ciū cèng hí-gǐ, uā, Iŏ̤ng cia̿ng-sī Iŏ̤-să̤ gâ̤ gṳ̌ing.
:23 Iǎ-Sú uā, Nì cǒng ŏ̤ nà iŏ̤ng sṳ̆-ngṳ̌ iáu uòi uā, Í-sáing nì niōng í hǎu cù-cī: uòi tia̿ng-nī-gi̿ng nì chîng-
<hr>
<center>← · [[Se̿ng-géng/Lū-gá Hŭ-éng/3|Di̿ 3 Cióng]] ·[[Se̿ng-géng/Lū-gá Hŭ-éng/5|Di̿ 5 Cióng]] →</center>
<hr>
<center>[[Se̿ng-géng|«''Se̿ng-géng''» gâ̤ mù-lṳ̀]]</center>
[[Category:Mâing-bă̤-ngṳ̌|Lū-gá Hŭ-éng/4]]
bjj9n4ukgnp15o0jc4quvy2tu2fvobp
1178902
1178900
2025-07-05T11:54:08Z
DaveZ123
117489
1178902
wikitext
text/x-wiki
==<center>Di̿ 4 Cióng </center>==
:1 Iǎ-Sú séng-di̿ sí-cṳ̆ dă̤-diō̤ Se̿ng-Sěng, giǎng Iŏ̤-dàng kái da̿u-tê lâ̤, Se̿ng-Sěng duo̿i gṳ̀ ko̤̿ ko̿ng-iǎ-di̿ ko̤̿.
:2 Si̿-sī góng nă mǒ̤-gṳ̌ chi̿ gṳ̀. Ŭ duói sî Iǎ-Sú dú ēng-nǎing iè mî-dī: hē-mṳě ciū bŭ-gṳě.
:3 Mǒ̤-gṳ̌ iáu gṳ̀ uā, Nì lâ̤-sī Ciōng-Di̿ gâ̤ Gṳ̌ing, ciū gáu-dō iŏ̤ng ciō̤ bi̿ng ca̿ biǎng.
:4 Iǎ-Sú uā, Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Nêng ēng sī cēng-cēng ka̿u-diū iè gâ̤ mî-dī ŏ̤ sáng.
:5 Mǒ̤-gṳ̌ ǐ duo̿i gṳ̀ iòng ǎu súing-di̿ ko̤̿, chiá ciă mì-ciú gâ̤ sî-hē, ciū uā tíng-à gâ̤ gŏ dú háu gṳ̀ chū,
:6 Uā, Iŏ̤ng duói gṳ̌ing-ba̿ng, iáu iŏ̤ng duói ě̤ng-iāu, ŭoi dú ŏ̤ nă nì: éng-ṳē iŏ̤ng gṳ̌ing-ba̿ng dú gáu nă uòi làu; běng uòi o̿ nă sū-mū nêng, ciū nă sū-mū nêng.
:7 Nì lâ̤ kǎing ba̿i uòi, tóng dú sī nì gâ̤.
:8 Iǎ-Sú a̿ing uā , Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Niōng ba̿i Cṳ̌ nì gâ̤ Ciōng-Di̿ , cǒng-lâ̤ niōng hū-sū gṳ̀.
:9 Mǒ̤-gṳ̌ ǐ duo̿i Iǎ-Sú da̿u Iǎ-lū-să-lǎing-di̿ ko̤̿, hǎng gṳ̀ gṳè hā dāing gâ̤ dǎing-dǎing-ciě. iǎ gṳ̀ uā, Nì lâ̤-sī Ciōng-Di̿ gâ̤ Gṳ̌ing, ciū diǎu à ko̤̿,
:10 Éng-ṳē se̿ng-géng gi̿-diū uā, Cṳ̌ ŏ̤ gáu-dō gṳ̀ sǎ̤-chṳ̄ gâ̤, bǎu-hū nì:
:11 Gṳ̀ ŏ̤ sǎ̤ siǔ tŏ̤-diū nì, sǎng-dă̤ nì gâ̤ káu chē̤ng hā ciō̤-di̿.
:12 Iǎ-Sú a̿ing uā, Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Ēng gǒ̤ng chi̿ Cṳ̌ nì gâ̤ Ciōng-Di̿.
:13 Mǒ̤-gṳ̌ cì-iōng cì-iōng dú chī làu, ciū piĕ-tiāu Iǎ-Sú ko̤̿-tiāu, dǎing iǔ hō̤-sĭ cuo̿i lâ̤ chi̿ gṳ̀.
:14 Iǎ-Sú dă̤-diō̤ Se̿ng-Sěng gâ̤ duōi cǒ-nǎing da̿u-tê ko̤̿ Gá-lī-lī : da̿u mǔing-si̿-tī cèng iông-miâng.
:15 Iǎ-Sú da̿u gŏ̤ sù-cài gâ̤ lǐ-ba̿i-d̆ǒ̤ng háu nêng, duōi-gá-nêng dú gṳ̀ ě̤ng-iāu nă gṳ̀.
:16 Iǎ-Sú hē-mṳě da̿u Nà-să-là̤, ciū-sī liàng gṳ̀ dúōi gâ̤ sù-cài, da̿u úing-sǐ-nì cia̿u-diū ǎing-sî gâ̤ gǎ̤-sǐ nì lǐ-ba̿i-d̆ǒ̤ng, gṳè kǐ lâ̤ o̿ nāng se̿ng-géng.
:17 Iǔ nêng nà síng-dí Ì-so̿-ngā gâ̤ sṳ́ dé nă gṳ̀. Iǎ-Sú mà-kṳé, lāu0diō̤ ŭ cì píng gi̿-diū uā,
:18 Cṳ̌ gâ̤ Se̿ng-Sěng hū da̿u uòi séng-di̿. Cṳ̌ nà hióng-iû muŏi uòi, niōng uòi ko̤̿ gǒ̤ng ŭ hǎu gâ̤ se̿ng-sǐ nă gê̤ng-mǎu gâ̤ nêng tia̿ng-nī.
:19 Iáu chiǒng ko̤̿ gâ̤ nêng uā giâ-gíng ŏ̤ bo̿ng-tiāu, iáu hăi mì-ciú gâ̤ nêng giâ-gíng ŏ̤ chū-gi̿ng, nà ŭ duói nă nêng gǔing-sŭ, siū sióng gâ̤ nêng bo̿ng-tiāu, nă gṳ̀ gǒ̤ng cù-cī cṳ̌-ǐ dṳ̌ing Ciōng-Di̿ tĭ chṳ̆ lâ̤ ŭ ka̿u-uòi gâ̤ nîng-sěng.
:20 Iǎ-Sú nà sṳ́ bū-lū kǐ lâ̤, dé-hi̿ng liāu-lǐ dī gâ̤ nêng, ciū cō-diū: ŭ duói hā lǐ-ba̿i-dǒ̤ng-di̿ gâ̤ nêng mì-ciú dú géng-ǵng lū-lū-di̿ chū gṳ̀.
:21 Iǎ-Sú iáu gṳ̀ uā, Nì ka̿ing tia̿ng-nī-gi̿ng gâ̤ se̿ng-géng, géng-diáu iǔ gi̿ng-hāu lò̤.
:22 Duōi-gá-nêng dú ca̿ gúing-ce̿ng uā gṳ̀ hǎu, tia̿ng-nī-gi̿ng gṳ̀ chṳ̿-di̿ uā chṳ̌ iŏ̤ng hǎu gâ̤ dī ciū cèng hí-gǐ, uā, Iŏ̤ng cia̿ng-sī Iŏ̤-să̤ gâ̤ gṳ̌ing.
:23 Iǎ-Sú uā, Nì cǒng ŏ̤ nà iŏ̤ng sṳ̆-ngṳ̌ iáu uòi uā, Í-sáing nì niōng í hǎu cù-cī: uòi tia̿ng-nī-gi̿ng nì chîng-
âng da̿u Gá-bă-nǒng ca̿-gua̿ gâ̤ dī, giâ-gíng da̿u cù-cī bǒ̤ng dīhuong ǐa niōng ca̿.
:24 Iǎ-Sú ǐ uā, Uòi ì-cài iáu nì uā, mǎu ciă síng-dí dáu bǒ̤ng dī-huó̤ng ŏ̤ nă nêng ka̿u-uòi.
:25 Uòi do̤̿ng céng iáu nì uā, Tê-chîng Ì-lī-ngǎ gâ̤ sî-hē tíng bi̿-diū, sáng nîng būing mǎu hṳ̄, mǔing-si̿-tī duōi gí-huáng; ŭ-cì-sî Ì-să̤-liĕ nêng dǐ-bíng iǔ cèng-cāi huǎ-hū;
:26 Lâ̤-sī Cṳ̌ ēng-nǎing hǎng Ì-lī-ngǎ ko̤̿ ŭ huǎ-hū dǐ-bíng cì-ciă ŭ-di̿ ko̤̿, cǒng-lâ̤ hǎng gṳ̀ ko̤̿ Sái-dō̤ng gâ̤ Să-là̤-duōi gâ̤ cì-ciă huǎ-hū-di̿ ko̤̿.
:27 Síng-dí Ì-lī-sá gâ̤ sî-hē; Ì-să̤-liĕ nêng dǐ-bíng iǔ cèng cāi bāng-tuǒi gâ̤; dǐ-bíng mǎu cì-ciă í hǎu-tiāu, cǒng-lâ̤ iǔ Sṳ̄-lī-ngā gŏ gâ̤ Nǎi-māing í hǎu-tiāu.
<hr>
<center>← · [[Se̿ng-géng/Lū-gá Hŭ-éng/3|Di̿ 3 Cióng]] ·[[Se̿ng-géng/Lū-gá Hŭ-éng/5|Di̿ 5 Cióng]] →</center>
<hr>
<center>[[Se̿ng-géng|«''Se̿ng-géng''» gâ̤ mù-lṳ̀]]</center>
[[Category:Mâing-bă̤-ngṳ̌|Lū-gá Hŭ-éng/4]]
1tmtzqb1l7c7p7b55ywbqr2w1l9v8ms
1178903
1178902
2025-07-05T11:54:25Z
DaveZ123
117489
1178903
wikitext
text/x-wiki
==<center>Di̿ 4 Cióng </center>==
:1 Iǎ-Sú séng-di̿ sí-cṳ̆ dă̤-diō̤ Se̿ng-Sěng, giǎng Iŏ̤-dàng kái da̿u-tê lâ̤, Se̿ng-Sěng duo̿i gṳ̀ ko̤̿ ko̿ng-iǎ-di̿ ko̤̿.
:2 Si̿-sī góng nă mǒ̤-gṳ̌ chi̿ gṳ̀. Ŭ duói sî Iǎ-Sú dú ēng-nǎing iè mî-dī: hē-mṳě ciū bŭ-gṳě.
:3 Mǒ̤-gṳ̌ iáu gṳ̀ uā, Nì lâ̤-sī Ciōng-Di̿ gâ̤ Gṳ̌ing, ciū gáu-dō iŏ̤ng ciō̤ bi̿ng ca̿ biǎng.
:4 Iǎ-Sú uā, Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Nêng ēng sī cēng-cēng ka̿u-diū iè gâ̤ mî-dī ŏ̤ sáng.
:5 Mǒ̤-gṳ̌ ǐ duo̿i gṳ̀ iòng ǎu súing-di̿ ko̤̿, chiá ciă mì-ciú gâ̤ sî-hē, ciū uā tíng-à gâ̤ gŏ dú háu gṳ̀ chū,
:6 Uā, Iŏ̤ng duói gṳ̌ing-ba̿ng, iáu iŏ̤ng duói ě̤ng-iāu, ŭoi dú ŏ̤ nă nì: éng-ṳē iŏ̤ng gṳ̌ing-ba̿ng dú gáu nă uòi làu; běng uòi o̿ nă sū-mū nêng, ciū nă sū-mū nêng.
:7 Nì lâ̤ kǎing ba̿i uòi, tóng dú sī nì gâ̤.
:8 Iǎ-Sú a̿ing uā , Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Niōng ba̿i Cṳ̌ nì gâ̤ Ciōng-Di̿ , cǒng-lâ̤ niōng hū-sū gṳ̀.
:9 Mǒ̤-gṳ̌ ǐ duo̿i Iǎ-Sú da̿u Iǎ-lū-să-lǎing-di̿ ko̤̿, hǎng gṳ̀ gṳè hā dāing gâ̤ dǎing-dǎing-ciě. iǎ gṳ̀ uā, Nì lâ̤-sī Ciōng-Di̿ gâ̤ Gṳ̌ing, ciū diǎu à ko̤̿,
:10 Éng-ṳē se̿ng-géng gi̿-diū uā, Cṳ̌ ŏ̤ gáu-dō gṳ̀ sǎ̤-chṳ̄ gâ̤, bǎu-hū nì:
:11 Gṳ̀ ŏ̤ sǎ̤ siǔ tŏ̤-diū nì, sǎng-dă̤ nì gâ̤ káu chē̤ng hā ciō̤-di̿.
:12 Iǎ-Sú a̿ing uā, Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Ēng gǒ̤ng chi̿ Cṳ̌ nì gâ̤ Ciōng-Di̿.
:13 Mǒ̤-gṳ̌ cì-iōng cì-iōng dú chī làu, ciū piĕ-tiāu Iǎ-Sú ko̤̿-tiāu, dǎing iǔ hō̤-sĭ cuo̿i lâ̤ chi̿ gṳ̀.
:14 Iǎ-Sú dă̤-diō̤ Se̿ng-Sěng gâ̤ duōi cǒ-nǎing da̿u-tê ko̤̿ Gá-lī-lī : da̿u mǔing-si̿-tī cèng iông-miâng.
:15 Iǎ-Sú da̿u gŏ̤ sù-cài gâ̤ lǐ-ba̿i-d̆ǒ̤ng háu nêng, duōi-gá-nêng dú gṳ̀ ě̤ng-iāu nă gṳ̀.
:16 Iǎ-Sú hē-mṳě da̿u Nà-să-là̤, ciū-sī liàng gṳ̀ dúōi gâ̤ sù-cài, da̿u úing-sǐ-nì cia̿u-diū ǎing-sî gâ̤ gǎ̤-sǐ nì lǐ-ba̿i-d̆ǒ̤ng, gṳè kǐ lâ̤ o̿ nāng se̿ng-géng.
:17 Iǔ nêng nà síng-dí Ì-so̿-ngā gâ̤ sṳ́ dé nă gṳ̀. Iǎ-Sú mà-kṳé, lāu0diō̤ ŭ cì píng gi̿-diū uā,
:18 Cṳ̌ gâ̤ Se̿ng-Sěng hū da̿u uòi séng-di̿. Cṳ̌ nà hióng-iû muŏi uòi, niōng uòi ko̤̿ gǒ̤ng ŭ hǎu gâ̤ se̿ng-sǐ nă gê̤ng-mǎu gâ̤ nêng tia̿ng-nī.
:19 Iáu chiǒng ko̤̿ gâ̤ nêng uā giâ-gíng ŏ̤ bo̿ng-tiāu, iáu hăi mì-ciú gâ̤ nêng giâ-gíng ŏ̤ chū-gi̿ng, nà ŭ duói nă nêng gǔing-sŭ, siū sióng gâ̤ nêng bo̿ng-tiāu, nă gṳ̀ gǒ̤ng cù-cī cṳ̌-ǐ dṳ̌ing Ciōng-Di̿ tĭ chṳ̆ lâ̤ ŭ ka̿u-uòi gâ̤ nîng-sěng.
:20 Iǎ-Sú nà sṳ́ bū-lū kǐ lâ̤, dé-hi̿ng liāu-lǐ dī gâ̤ nêng, ciū cō-diū: ŭ duói hā lǐ-ba̿i-dǒ̤ng-di̿ gâ̤ nêng mì-ciú dú géng-ǵng lū-lū-di̿ chū gṳ̀.
:21 Iǎ-Sú iáu gṳ̀ uā, Nì ka̿ing tia̿ng-nī-gi̿ng gâ̤ se̿ng-géng, géng-diáu iǔ gi̿ng-hāu lò̤.
:22 Duōi-gá-nêng dú ca̿ gúing-ce̿ng uā gṳ̀ hǎu, tia̿ng-nī-gi̿ng gṳ̀ chṳ̿-di̿ uā chṳ̌ iŏ̤ng hǎu gâ̤ dī ciū cèng hí-gǐ, uā, Iŏ̤ng cia̿ng-sī Iŏ̤-să̤ gâ̤ gṳ̌ing.
:23 Iǎ-Sú uā, Nì cǒng ŏ̤ nà iŏ̤ng sṳ̆-ngṳ̌ iáu uòi uā, Í-sáing nì niōng í hǎu cù-cī: uòi tia̿ng-nī-gi̿ng nì chîng-âng da̿u Gá-bă-nǒng ca̿-gua̿ gâ̤ dī, giâ-gíng da̿u cù-cī bǒ̤ng dīhuong ǐa niōng ca̿.
:24 Iǎ-Sú ǐ uā, Uòi ì-cài iáu nì uā, mǎu ciă síng-dí dáu bǒ̤ng dī-huó̤ng ŏ̤ nă nêng ka̿u-uòi.
:25 Uòi do̤̿ng céng iáu nì uā, Tê-chîng Ì-lī-ngǎ gâ̤ sî-hē tíng bi̿-diū, sáng nîng būing mǎu hṳ̄, mǔing-si̿-tī duōi gí-huáng; ŭ-cì-sî Ì-să̤-liĕ nêng dǐ-bíng iǔ cèng-cāi huǎ-hū;
:26 Lâ̤-sī Cṳ̌ ēng-nǎing hǎng Ì-lī-ngǎ ko̤̿ ŭ huǎ-hū dǐ-bíng cì-ciă ŭ-di̿ ko̤̿, cǒng-lâ̤ hǎng gṳ̀ ko̤̿ Sái-dō̤ng gâ̤ Să-là̤-duōi gâ̤ cì-ciă huǎ-hū-di̿ ko̤̿.
:27 Síng-dí Ì-lī-sá gâ̤ sî-hē; Ì-să̤-liĕ nêng dǐ-bíng iǔ cèng cāi bāng-tuǒi gâ̤; dǐ-bíng mǎu cì-ciă í hǎu-tiāu, cǒng-lâ̤ iǔ Sṳ̄-lī-ngā gŏ gâ̤ Nǎi-māing í hǎu-tiāu.
<hr>
<center>← · [[Se̿ng-géng/Lū-gá Hŭ-éng/3|Di̿ 3 Cióng]] ·[[Se̿ng-géng/Lū-gá Hŭ-éng/5|Di̿ 5 Cióng]] →</center>
<hr>
<center>[[Se̿ng-géng|«''Se̿ng-géng''» gâ̤ mù-lṳ̀]]</center>
[[Category:Mâing-bă̤-ngṳ̌|Lū-gá Hŭ-éng/4]]
idosx8aas7z0mtdl9gnq08qdtzlav5x
1178907
1178903
2025-07-05T11:55:49Z
DaveZ123
117489
1178907
wikitext
text/x-wiki
==<center>Di̿ 4 Cióng </center>==
:1 Iǎ-Sú séng-di̿ sí-cṳ̆ dă̤-diō̤ Se̿ng-Sěng, giǎng Iŏ̤-dàng kái da̿u-tê lâ̤, Se̿ng-Sěng duo̿i gṳ̀ ko̤̿ ko̿ng-iǎ-di̿ ko̤̿.
:2 Si̿-sī góng nă mǒ̤-gṳ̌ chi̿ gṳ̀. Ŭ duói sî Iǎ-Sú dú ēng-nǎing iè mî-dī: hē-mṳě ciū bŭ-gṳě.
:3 Mǒ̤-gṳ̌ iáu gṳ̀ uā, Nì lâ̤-sī Ciōng-Di̿ gâ̤ Gṳ̌ing, ciū gáu-dō iŏ̤ng ciō̤ bi̿ng ca̿ biǎng.
:4 Iǎ-Sú uā, Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Nêng ēng sī cēng-cēng ka̿u-diū iè gâ̤ mî-dī ŏ̤ sáng.
:5 Mǒ̤-gṳ̌ ǐ duo̿i gṳ̀ iòng ǎu súing-di̿ ko̤̿, chiá ciă mì-ciú gâ̤ sî-hē, ciū uā tíng-à gâ̤ gŏ dú háu gṳ̀ chū,
:6 Uā, Iŏ̤ng duói gṳ̌ing-ba̿ng, iáu iŏ̤ng duói ě̤ng-iāu, ŭoi dú ŏ̤ nă nì: éng-ṳē iŏ̤ng gṳ̌ing-ba̿ng dú gáu nă uòi làu; běng uòi o̿ nă sū-mū nêng, ciū nă sū-mū nêng.
:7 Nì lâ̤ kǎing ba̿i uòi, tóng dú sī nì gâ̤.
:8 Iǎ-Sú a̿ing uā , Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Niōng ba̿i Cṳ̌ nì gâ̤ Ciōng-Di̿ , cǒng-lâ̤ niōng hū-sū gṳ̀.
:9 Mǒ̤-gṳ̌ ǐ duo̿i Iǎ-Sú da̿u Iǎ-lū-să-lǎing-di̿ ko̤̿, hǎng gṳ̀ gṳè hā dāing gâ̤ dǎing-dǎing-ciě. iǎ gṳ̀ uā, Nì lâ̤-sī Ciōng-Di̿ gâ̤ Gṳ̌ing, ciū diǎu à ko̤̿,
:10 Éng-ṳē se̿ng-géng gi̿-diū uā, Cṳ̌ ŏ̤ gáu-dō gṳ̀ sǎ̤-chṳ̄ gâ̤, bǎu-hū nì:
:11 Gṳ̀ ŏ̤ sǎ̤ siǔ tŏ̤-diū nì, sǎng-dă̤ nì gâ̤ káu chē̤ng hā ciō̤-di̿.
:12 Iǎ-Sú a̿ing uā, Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Ēng gǒ̤ng chi̿ Cṳ̌ nì gâ̤ Ciōng-Di̿.
:13 Mǒ̤-gṳ̌ cì-iōng cì-iōng dú chī làu, ciū piĕ-tiāu Iǎ-Sú ko̤̿-tiāu, dǎing iǔ hō̤-sĭ cuo̿i lâ̤ chi̿ gṳ̀.
:14 Iǎ-Sú dă̤-diō̤ Se̿ng-Sěng gâ̤ duōi cǒ-nǎing da̿u-tê ko̤̿ Gá-lī-lī : da̿u mǔing-si̿-tī cèng iông-miâng.
:15 Iǎ-Sú da̿u gŏ̤ sù-cài gâ̤ lǐ-ba̿i-d̆ǒ̤ng háu nêng, duōi-gá-nêng dú gṳ̀ ě̤ng-iāu nă gṳ̀.
:16 Iǎ-Sú hē-mṳě da̿u Nà-să-là̤, ciū-sī liàng gṳ̀ dúōi gâ̤ sù-cài, da̿u úing-sǐ-nì cia̿u-diū ǎing-sî gâ̤ gǎ̤-sǐ nì lǐ-ba̿i-d̆ǒ̤ng, gṳè kǐ lâ̤ o̿ nāng se̿ng-géng.
:17 Iǔ nêng nà síng-dí Ì-so̿-ngā gâ̤ sṳ́ dé nă gṳ̀. Iǎ-Sú mà-kṳé, lāu0diō̤ ŭ cì píng gi̿-diū uā,
:18 Cṳ̌ gâ̤ Se̿ng-Sěng hū da̿u uòi séng-di̿. Cṳ̌ nà hióng-iû muŏi uòi, niōng uòi ko̤̿ gǒ̤ng ŭ hǎu gâ̤ se̿ng-sǐ nă gê̤ng-mǎu gâ̤ nêng tia̿ng-nī.
:19 Iáu chiǒng ko̤̿ gâ̤ nêng uā giâ-gíng ŏ̤ bo̿ng-tiāu, iáu hăi mì-ciú gâ̤ nêng giâ-gíng ŏ̤ chū-gi̿ng, nà ŭ duói nă nêng gǔing-sŭ, siū sióng gâ̤ nêng bo̿ng-tiāu, nă gṳ̀ gǒ̤ng cù-cī cṳ̌-ǐ dṳ̌ing Ciōng-Di̿ tĭ chṳ̆ lâ̤ ŭ ka̿u-uòi gâ̤ nîng-sěng.
:20 Iǎ-Sú nà sṳ́ bū-lū kǐ lâ̤, dé-hi̿ng liāu-lǐ dī gâ̤ nêng, ciū cō-diū: ŭ duói hā lǐ-ba̿i-dǒ̤ng-di̿ gâ̤ nêng mì-ciú dú géng-ǵng lū-lū-di̿ chū gṳ̀.
:21 Iǎ-Sú iáu gṳ̀ uā, Nì ka̿ing tia̿ng-nī-gi̿ng gâ̤ se̿ng-géng, géng-diáu iǔ gi̿ng-hāu lò̤.
:22 Duōi-gá-nêng dú ca̿ gúing-ce̿ng uā gṳ̀ hǎu, tia̿ng-nī-gi̿ng gṳ̀ chṳ̿-di̿ uā chṳ̌ iŏ̤ng hǎu gâ̤ dī ciū cèng hí-gǐ, uā, Iŏ̤ng cia̿ng-sī Iŏ̤-să̤ gâ̤ gṳ̌ing.
:23 Iǎ-Sú uā, Nì cǒng ŏ̤ nà iŏ̤ng sṳ̆-ngṳ̌ iáu uòi uā, Í-sáing nì niōng í hǎu cù-cī: uòi tia̿ng-nī-gi̿ng nì chîng-mâng da̿u Gá-bă-nǒng ca̿-gua̿ gâ̤ dī, giâ-gíng da̿u cù-cī bǒ̤ng dīhuong ǐa niōng ca̿.
:24 Iǎ-Sú ǐ uā, Uòi ì-cài iáu nì uā, mǎu ciă síng-dí dáu bǒ̤ng dī-huó̤ng ŏ̤ nă nêng ka̿u-uòi.
:25 Uòi do̤̿ng céng iáu nì uā, Tê-chîng Ì-lī-ngǎ gâ̤ sî-hē tíng bi̿-diū, sáng nîng būing mǎu hṳ̄, mǔing-si̿-tī duōi gí-huáng; ŭ-cì-sî Ì-să̤-liĕ nêng dǐ-bíng iǔ cèng-cāi huǎ-hū;
:26 Lâ̤-sī Cṳ̌ ēng-nǎing hǎng Ì-lī-ngǎ ko̤̿ ŭ huǎ-hū dǐ-bíng cì-ciă ŭ-di̿ ko̤̿, cǒng-lâ̤ hǎng gṳ̀ ko̤̿ Sái-dō̤ng gâ̤ Să-là̤-duōi gâ̤ cì-ciă huǎ-hū-di̿ ko̤̿.
:27 Síng-dí Ì-lī-sá gâ̤ sî-hē; Ì-să̤-liĕ nêng dǐ-bíng iǔ cèng cāi bāng-tuǒi gâ̤; dǐ-bíng mǎu cì-ciă í hǎu-tiāu, cǒng-lâ̤ iǔ Sṳ̄-lī-ngā gŏ gâ̤ Nǎi-māing í hǎu-tiāu.
<hr>
<center>← · [[Se̿ng-géng/Lū-gá Hŭ-éng/3|Di̿ 3 Cióng]] ·[[Se̿ng-géng/Lū-gá Hŭ-éng/5|Di̿ 5 Cióng]] →</center>
<hr>
<center>[[Se̿ng-géng|«''Se̿ng-géng''» gâ̤ mù-lṳ̀]]</center>
[[Category:Mâing-bă̤-ngṳ̌|Lū-gá Hŭ-éng/4]]
pwmo3u6k9lww9dlo7n675comol5yfu2
Page:新約全書建寧府個土腔羅馬字.pdf/150
104
398262
1178892
2025-07-05T11:34:58Z
DaveZ123
117489
/* Not proofread */ auto summary: New page created (no summary given)
1178892
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="1" user="DaveZ123" /></noinclude>146 LŪ-GÁ, 4.
:10 Éng-ṳē se̿ng-géng gi̿-diū uā, Cṳ̌ ŏ̤ gâ̤udo gṳ̀ sǎ̤-chṳ̄ gâ̤, bǎu-hū nì:
:11 Gṳ̀ ŏ̤ sǎ̤ siǔ tŏ̤-diū nì, sǎng-dă̤ nì gâ̤ káu chē̤ng hā ciō̤-di̿.
:12 Iǎ-Sú a̿ing uā, Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Ēng gǒ̤ng chi̿ Cṳ̌ nì gâ̤ Ciōng-Di̿.
:13 Mǒ̤-gṳ̌ cì-iōng cì-iōng dú chī làu, ciū piĕ-tiāu Iǎ-Sú ko̤̿-tiāu, dǎing iǔ hō̤-sĭ cuo̿i lâ̤ chi̿ gṳ̀.
:14 Iǎ-Sú dă̤-diō̤ Se̿ng-Sěng gâ̤ duōi cǒ-nǎing da̿u-tê ko̤̿ Gá-lī-lī : da̿u mǔing-si̿-tī cèng iông-miâng.
:15 Iǎ-Sú da̿u gŏ̤ sù-cài gâ̤ lǐ-ba̿i-d̆ǒ̤ng háu nêng, duōi-gá-nêng dú gṳ̀ ě̤ng-iāu nă gṳ̀.
:16 Iǎ-Sú hē-mṳě da̿u Nà-să-là̤, ciū-sī liàng gṳ̀ dúōi gâ̤ sù-cài, da̿u úing-sǐ-nì cia̿u-diū ǎing-sî gâ̤ gǎ̤-sǐ nì lǐ-ba̿i-d̆ǒ̤ng, gṳè kǐ lâ̤ o̿ nāng se̿ng-géng.
‚<noinclude></noinclude>
p7ncesvm037qpjy8zq2xjkvoni25ba7
1178895
1178892
2025-07-05T11:41:47Z
DaveZ123
117489
1178895
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="1" user="DaveZ123" /></noinclude>146 LŪ-GÁ, 4.
:10 Éng-ṳē se̿ng-géng gi̿-diū uā, Cṳ̌ ŏ̤ gâ̤udo gṳ̀ sǎ̤-chṳ̄ gâ̤, bǎu-hū nì:
:11 Gṳ̀ ŏ̤ sǎ̤ siǔ tŏ̤-diū nì, sǎng-dă̤ nì gâ̤ káu chē̤ng hā ciō̤-di̿.
:12 Iǎ-Sú a̿ing uā, Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Ēng gǒ̤ng chi̿ Cṳ̌ nì gâ̤ Ciōng-Di̿.
:13 Mǒ̤-gṳ̌ cì-iōng cì-iōng dú chī làu, ciū piĕ-tiāu Iǎ-Sú ko̤̿-tiāu, dǎing iǔ hō̤-sĭ cuo̿i lâ̤ chi̿ gṳ̀.
:14 Iǎ-Sú dă̤-diō̤ Se̿ng-Sěng gâ̤ duōi cǒ-nǎing da̿u-tê ko̤̿ Gá-lī-lī : da̿u mǔing-si̿-tī cèng iông-miâng.
:15 Iǎ-Sú da̿u gŏ̤ sù-cài gâ̤ lǐ-ba̿i-d̆ǒ̤ng háu nêng, duōi-gá-nêng dú gṳ̀ ě̤ng-iāu nă gṳ̀.
:16 Iǎ-Sú hē-mṳě da̿u Nà-să-là̤, ciū-sī liàng gṳ̀ dúōi gâ̤ sù-cài, da̿u úing-sǐ-nì cia̿u-diū ǎing-sî gâ̤ gǎ̤-sǐ nì lǐ-ba̿i-d̆ǒ̤ng, gṳè kǐ lâ̤ o̿ nāng se̿ng-géng.
:17 Iǔ nêng nà síng-dí Ì-so̿-ngā gâ̤ sṳ́ dé nă gṳ̀. Iǎ-Sú mà-kṳé, lāu0diō̤ ŭ cì píng gi̿-diū uā,
:18 Cṳ̌ gâ̤ Se̿ng-Sěng hū da̿u uòi séng-di̿. Cṳ̌ nà hióng-iû muŏi uòi, niōng uòi ko̤̿ gǒ̤ng ŭ hǎu gâ̤ se̿ng-sǐ nă gê̤ng-mǎu gâ̤ nêng tia̿ng-nī.
:19 Iáu chiǒng ko̤̿ gâ̤ nêng uā giâ-gíng ŏ̤ bo̿ng-tiāu, iáu hăi mì-ciú gâ̤ nêng giâ-gíng ŏ̤ chū-gi̿ng, nà ŭ duói nă nêng gǔing-sŭ, siū sióng gâ̤ nêng bo̿ng-tiāu, nă gṳ̀ gǒ̤ng cù-cī cṳ̌-ǐ dṳ̌ing Ciōng-Di̿ tĭ chṳ̆ lâ̤ ŭ ka̿u-uòi gâ̤ nîng-sěng.
:20 Iǎ-Sú nà sṳ́ bū-lū kǐ lâ̤, dé-hi̿ng liāu-lǐ dī gâ̤ nêng, ciū cō-diū: ŭ duói hā lǐ-ba̿i-dǒ̤ng-di̿ gâ̤ nêng mì-ciú dú géng-ǵng lū-lū-di̿ chū gṳ̀.<noinclude></noinclude>
tjf6j59mn2f5g7vedv08c5f4vogfn9g
1178897
1178895
2025-07-05T11:42:48Z
DaveZ123
117489
1178897
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="1" user="DaveZ123" /></noinclude>146 LŪ-GÁ, 4.
:10 Éng-ṳē se̿ng-géng gi̿-diū uā, Cṳ̌ ŏ̤ gáu-dō gṳ̀ sǎ̤-chṳ̄ gâ̤, bǎu-hū nì:
:11 Gṳ̀ ŏ̤ sǎ̤ siǔ tŏ̤-diū nì, sǎng-dă̤ nì gâ̤ káu chē̤ng hā ciō̤-di̿.
:12 Iǎ-Sú a̿ing uā, Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Ēng gǒ̤ng chi̿ Cṳ̌ nì gâ̤ Ciōng-Di̿.
:13 Mǒ̤-gṳ̌ cì-iōng cì-iōng dú chī làu, ciū piĕ-tiāu Iǎ-Sú ko̤̿-tiāu, dǎing iǔ hō̤-sĭ cuo̿i lâ̤ chi̿ gṳ̀.
:14 Iǎ-Sú dă̤-diō̤ Se̿ng-Sěng gâ̤ duōi cǒ-nǎing da̿u-tê ko̤̿ Gá-lī-lī : da̿u mǔing-si̿-tī cèng iông-miâng.
:15 Iǎ-Sú da̿u gŏ̤ sù-cài gâ̤ lǐ-ba̿i-d̆ǒ̤ng háu nêng, duōi-gá-nêng dú gṳ̀ ě̤ng-iāu nă gṳ̀.
:16 Iǎ-Sú hē-mṳě da̿u Nà-să-là̤, ciū-sī liàng gṳ̀ dúōi gâ̤ sù-cài, da̿u úing-sǐ-nì cia̿u-diū ǎing-sî gâ̤ gǎ̤-sǐ nì lǐ-ba̿i-d̆ǒ̤ng, gṳè kǐ lâ̤ o̿ nāng se̿ng-géng.
:17 Iǔ nêng nà síng-dí Ì-so̿-ngā gâ̤ sṳ́ dé nă gṳ̀. Iǎ-Sú mà-kṳé, lāu0diō̤ ŭ cì píng gi̿-diū uā,
:18 Cṳ̌ gâ̤ Se̿ng-Sěng hū da̿u uòi séng-di̿. Cṳ̌ nà hióng-iû muŏi uòi, niōng uòi ko̤̿ gǒ̤ng ŭ hǎu gâ̤ se̿ng-sǐ nă gê̤ng-mǎu gâ̤ nêng tia̿ng-nī.
:19 Iáu chiǒng ko̤̿ gâ̤ nêng uā giâ-gíng ŏ̤ bo̿ng-tiāu, iáu hăi mì-ciú gâ̤ nêng giâ-gíng ŏ̤ chū-gi̿ng, nà ŭ duói nă nêng gǔing-sŭ, siū sióng gâ̤ nêng bo̿ng-tiāu, nă gṳ̀ gǒ̤ng cù-cī cṳ̌-ǐ dṳ̌ing Ciōng-Di̿ tĭ chṳ̆ lâ̤ ŭ ka̿u-uòi gâ̤ nîng-sěng.
:20 Iǎ-Sú nà sṳ́ bū-lū kǐ lâ̤, dé-hi̿ng liāu-lǐ dī gâ̤ nêng, ciū cō-diū: ŭ duói hā lǐ-ba̿i-dǒ̤ng-di̿ gâ̤ nêng mì-ciú dú géng-ǵng lū-lū-di̿ chū gṳ̀.<noinclude></noinclude>
mxazoe4ndm9552g5fybmlyu77t1hh77
1178901
1178897
2025-07-05T11:47:07Z
DaveZ123
117489
1178901
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="1" user="DaveZ123" /></noinclude>146 LŪ-GÁ, 4.
:10 Éng-ṳē se̿ng-géng gi̿-diū uā, Cṳ̌ ŏ̤ gáu-dō gṳ̀ sǎ̤-chṳ̄ gâ̤, bǎu-hū nì:
:11 Gṳ̀ ŏ̤ sǎ̤ siǔ tŏ̤-diū nì, sǎng-dă̤ nì gâ̤ káu chē̤ng hā ciō̤-di̿.
:12 Iǎ-Sú a̿ing uā, Se̿ng-géng gi̿-diū uā, Ēng gǒ̤ng chi̿ Cṳ̌ nì gâ̤ Ciōng-Di̿.
:13 Mǒ̤-gṳ̌ cì-iōng cì-iōng dú chī làu, ciū piĕ-tiāu Iǎ-Sú ko̤̿-tiāu, dǎing iǔ hō̤-sĭ cuo̿i lâ̤ chi̿ gṳ̀.
:14 Iǎ-Sú dă̤-diō̤ Se̿ng-Sěng gâ̤ duōi cǒ-nǎing da̿u-tê ko̤̿ Gá-lī-lī : da̿u mǔing-si̿-tī cèng iông-miâng.
:15 Iǎ-Sú da̿u gŏ̤ sù-cài gâ̤ lǐ-ba̿i-d̆ǒ̤ng háu nêng, duōi-gá-nêng dú gṳ̀ ě̤ng-iāu nă gṳ̀.
:16 Iǎ-Sú hē-mṳě da̿u Nà-să-là̤, ciū-sī liàng gṳ̀ dúōi gâ̤ sù-cài, da̿u úing-sǐ-nì cia̿u-diū ǎing-sî gâ̤ gǎ̤-sǐ nì lǐ-ba̿i-d̆ǒ̤ng, gṳè kǐ lâ̤ o̿ nāng se̿ng-géng.
:17 Iǔ nêng nà síng-dí Ì-so̿-ngā gâ̤ sṳ́ dé nă gṳ̀. Iǎ-Sú mà-kṳé, lāu0diō̤ ŭ cì píng gi̿-diū uā,
:18 Cṳ̌ gâ̤ Se̿ng-Sěng hū da̿u uòi séng-di̿. Cṳ̌ nà hióng-iû muŏi uòi, niōng uòi ko̤̿ gǒ̤ng ŭ hǎu gâ̤ se̿ng-sǐ nă gê̤ng-mǎu gâ̤ nêng tia̿ng-nī.
:19 Iáu chiǒng ko̤̿ gâ̤ nêng uā giâ-gíng ŏ̤ bo̿ng-tiāu, iáu hăi mì-ciú gâ̤ nêng giâ-gíng ŏ̤ chū-gi̿ng, nà ŭ duói nă nêng gǔing-sŭ, siū sióng gâ̤ nêng bo̿ng-tiāu, nă gṳ̀ gǒ̤ng cù-cī cṳ̌-ǐ dṳ̌ing Ciōng-Di̿ tĭ chṳ̆ lâ̤ ŭ ka̿u-uòi gâ̤ nîng-sěng.
:20 Iǎ-Sú nà sṳ́ bū-lū kǐ lâ̤, dé-hi̿ng liāu-lǐ dī gâ̤ nêng, ciū cō-diū: ŭ duói hā lǐ-ba̿i-dǒ̤ng-di̿ gâ̤ nêng mì-ciú dú géng-ǵng lū-lū-di̿ chū gṳ̀.
:21 Iǎ-Sú iáu gṳ̀ uā, Nì ka̿ing tia̿ng-nī-gi̿ng gâ̤ se̿ng-géng, géng-diáu iǔ gi̿ng-hāu lò̤.
:22 Duōi-gá-nêng dú ca̿ gúing-ce̿ng uā gṳ̀ hǎu, tia̿ng-nī-gi̿ng gṳ̀ chṳ̿-di̿ uā chṳ̌ iŏ̤ng hǎu gâ̤ dī ciū cèng hí-gǐ, uā, Iŏ̤ng cia̿ng-sī Iŏ̤-să̤ gâ̤ gṳ̌ing.
:23 Iǎ-Sú uā, Nì cǒng ŏ̤ nà iŏ̤ng sṳ̆-ngṳ̌ iáu uòi uā, Í-sáing nì niōng í hǎu cù-cī: uòi tia̿ng-nī-gi̿ng nì chîng-<noinclude></noinclude>
hpb9bfmizijh0aqmxbfht1wstz4rklc
Page:新約全書建寧府個土腔羅馬字.pdf/151
104
398263
1178906
2025-07-05T11:55:30Z
DaveZ123
117489
/* Not proofread */ auto summary: New page created (no summary given)
1178906
proofread-page
text/x-wiki
<noinclude><pagequality level="1" user="DaveZ123" /></noinclude>:::LŪ-GÁ, 4. 147
:mâng da̿u Gá-bă-nǒng ca̿-gua̿ gâ̤ dī, giâ-gíng da̿u cù-cī bǒ̤ng dīhuong ǐa niōng ca̿.
:24 Iǎ-Sú ǐ uā, Uòi ì-cài iáu nì uā, mǎu ciă síng-dí dáu bǒ̤ng dī-huó̤ng ŏ̤ nă nêng ka̿u-uòi.
:25 Uòi do̤̿ng céng iáu nì uā, Tê-chîng Ì-lī-ngǎ gâ̤ sî-hē tíng bi̿-diū, sáng nîng būing mǎu hṳ̄, mǔing-si̿-tī duōi gí-huáng; ŭ-cì-sî Ì-să̤-liĕ nêng dǐ-bíng iǔ cèng-cāi huǎ-hū;
:26 Lâ̤-sī Cṳ̌ ēng-nǎing hǎng Ì-lī-ngǎ ko̤̿ ŭ huǎ-hū dǐ-bíng cì-ciă ŭ-di̿ ko̤̿, cǒng-lâ̤ hǎng gṳ̀ ko̤̿ Sái-dō̤ng gâ̤ Să-là̤-duōi gâ̤ cì-ciă huǎ-hū-di̿ ko̤̿.
:27 Síng-dí Ì-lī-sá gâ̤ sî-hē; Ì-să̤-liĕ nêng dǐ-bíng iǔ cèng cāi bāng-tuǒi gâ̤; dǐ-bíng mǎu cì-ciă í hǎu-tiāu, cǒng-lâ̤ iǔ Sṳ̄-lī-ngā gŏ gâ̤ Nǎi-māing í hǎu-tiāu.<noinclude></noinclude>
ockaemdole706nl7f1gpz13fupqiq6c