Hipi Zhdripi i Gjuhës/10

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="sq">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikibooks</sitename>
    <dbname>sqwikibooks</dbname>
    <base>https://sq.wikibooks.org/wiki/Faqja_Kryesore</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.5</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Media</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Speciale</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Diskutim</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Përdoruesi</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Përdoruesi diskutim</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikibooks</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Wikibooks diskutim</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Skeda</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Skeda diskutim</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">MediaWiki diskutim</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Stampa</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Stampa diskutim</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Ndihmë</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Ndihmë diskutim</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Kategoria</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Kategoria diskutim</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Moduli</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Moduli diskutim</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Hipi Zhdripi i Gjuhës/10</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4725</id>
    <revision>
      <id>35441</id>
      <parentid>11101</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T21:44:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>119.207.115.159</ip>
      </contributor>
      <origin>35441</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6321" sha1="kv3ggntexoh6ogzywo9ia5veknkos3v" xml:space="preserve">&lt;center&gt;&lt;math&gt;{\color{red}Alfabeti\ i\ gjuh\ddot{e}s\ shqipe}&lt;/math&gt;&lt;/center&gt;
{|border=&quot;0&quot; align=right cellpadding=&quot;0&quot; cellspacing=&quot;0&quot;  width=&quot;300px&quot; style=&quot;margin:5px 0 1em 1em; border-style: solid; border-width: 0px; font-size:110%;&quot;
!width=&quot;25%&quot; align=center style=&quot;background:#778899; color:white&quot;|Nr. rend.
!width=&quot;25%&quot; align=center style=&quot;background:#778899; color:white&quot;|Shkronja 
!width=&quot;25%&quot; align=center style=&quot;background:#778899; color:white&quot;|Shqiptimi
!width=&quot;25%&quot; align=center style=&quot;background:#778899; color:white&quot;|API&lt;ref&gt;Alfabeti fonetik ndërkombëtar&lt;/ref&gt;
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|   1.|| A || a ||[a]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCF&quot;
|   2.|| B || bë ||[b]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|   3.|| C || cë ||[ts]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|   4.|| Ç || çë ||[ʧ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|   5.|| D || dë ||[d]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|   6.|| Dh || dhë ||[ð]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|   7.|| E || e ||[e]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|   8.|| Ë || ë ||[ə] 	
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|   9.|| F || fë ||[f]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  10.|| G || gë ||[ɡ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  11.|| Gj || gjë  ||[ɟ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  12.|| H || hë ||[h]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  13.|| I || i ||[i]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  14.|| J || jë ||[j]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  15.|| K || kë ||[k]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  16.|| L || lë ||[l]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  17.|| Ll || llë ||[ɫ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  18.|| M || më ||[m]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  19.|| N || në ||[n]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  20.|| Nj || një  ||[ɲ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  21.|| O || o ||[o]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  22.|| P || pë ||[p]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  23.|| Q || që ||[c]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  24.|| R || rë ||[ɾ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  25.|| Rr || rrë ||[r]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  26.|| S || së ||[s]
|-----align=&quot;center&quot;  bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  27.|| Sh || shë ||[ʃ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  28.|| T || të ||[t]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  29.|| Th || thë ||[θ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  30.|| U || u ||[u]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  31.|| V || vë ||[v]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  32.|| X || xë ||[dz]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  33.|| Xh || xhë ||[ʤ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  34.|| Y || y ||[y]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  35.|| Z || zë ||[z]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  36.|| Zh || zhë ||[ʒ]
|-----align=&quot;center&quot;
|colspan=&quot;4&quot; align=center style=&quot;background:#778899; color:white&quot;|[[Image:Albanian alphabet.ogg|Shqiptimi]]
|}


:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Gjuha letrare shqipe shruhet me shkronja latine. Alfabeti i shqipes ka 36 shkronja latine të thjeshta ose të kombinuara për të paraqitur vlerat fonetike të 36 fonemave.

:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Gjuha letrare shqipe ka 7 fonema zanore, që përfaqësohen nga 7 shkronja të thjeshta ('''a, o, u, y, i, e, ë)''' dhe 29 fonema bashkëtingëllore, që përfaqësohen nga po aq shkroja latine të dhjeshta ose dyshe (bigrame), si vijon: '''b, c, ç, d, dh, f, g, gj, h, j, k, l, ll, m, n, nj, p, q, r, rr, s, sh, t, th, v, x, xh, z, zh'''. &lt;ref name=GjShEH&gt;Gjovalin Shkuraj dhe Enver Hysa : ''GJUHA SHQIPE &lt;small&gt;PËR TË HUAJT DHE SHQIPTARËT JASHTË ATDHEUT'', TOENA, Tiranë 2001. - ISBN 99927-1-454-9&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;

:'''Zanoret'''
:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Shqipja letrare ka vetëm zanore gojore. Nuk ka zanore hundore dhe nuk dallohen në të shkruar zanore të gjata e të shkurta. Ndërsa fonema '''ë''' e shqipes letrare i përgjegjet tingullit '''ë''' të toskërishtes (është, zë, nëna, mëzi) dhe zanores '''a''' hundore të gegërishte (asht, za, nana, mazi). &lt;ref name=GjShEH /&gt;

:'''Bashkëtingëlloret'''
:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Shumica e bashkëtingëlloreve janë shkronja latine të thjeshta, ose dyshe (bigame) të përshtatura për disa fonema të shqipes që mungojnë në gjuhët neolatine. &lt;ref name=GjShEH /&gt;

:'''Drejtshqiptim dhe drejtshkrim'''
:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Gjuha letrare shqipe ka si parim themelor të drejtshkrimit parimin fonetik, siap të cilit fjalët shkruhen ashtu si shqiptohen dhe anasjelltas. Ky parim zbatohe tnë pjesën më të madhe të fjalëve, si edhe në emrat e përveçem të njerëzve e të vendeve, qofshin shqiptarë, qofshin të huaj. E vetmja zanore që shkruhet edhe në disa raste ku, në fakt, nuk shqiptohet është '''ë''' fundore, si dhe në disa pozicione në gji të fjalës. &lt;ref name=GjShEH /&gt;

:'''Theksi'''
:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Në gjuhën shqipe të shkruar nuk përdoret asnjë lloj theksi. Si rregull, shumica e fjalëve të shqies e kanë theksin në rrokjen e parafundit (paroksione). &lt;ref name=GjShEH /&gt;
:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Një numër fjalësh janë me theks fundor (oksitone), por ato janë të pata dhe thelsimi i tyre fundor del nga konteksti, pa qenë nevoja për ndonjë shenjë të veçantë. &lt;ref name=GjShEH /&gt;
:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Ka edhe një sasi fjalësh me theksim në rrokjen e dytë para fundit (proparoksitone). &lt;ref name=GjShEH /&gt;
:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Një numër i kufizuar fjalësh kanë formë fonetike të njëjtë (identike) dhe dallohen vetëm nga theksi. Në këto raste, për të mos shkaktuar keqkuptime, mund të përdoret edhe shenja e theksit. &lt;ref name=GjShEH /&gt;
&lt;br clear=all /&gt;
Burimet dhe shpjegime
----
&lt;references /&gt;
----
Libra
----
* Fjalor i gjuhës shqipe (Fjalori i 54-ës) Ribotim anastatik, Botimet Çabej, Tiranë 2005
* Fjalor i gjuhës së sotme shqipe, Akademia e Shkencave, Tiranë 2002
* Rregullat e drejtshkrimit të gjuhës shqipe, Akademia e Shkencave, Tiranë 1973
* Fjalor i termave të së drejtës (shqip – frëngjisht - rusisht), Akademia e Shkencave, Tiranë 1986
* Fjalor sinonimik i gjuhës shqipe, Akademia e Shkencave, Tiranë 2004
* Fjalor i termave të ekonomisë</text>
      <sha1>kv3ggntexoh6ogzywo9ia5veknkos3v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>35442</id>
      <parentid>35441</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T21:53:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>119.207.115.159</ip>
      </contributor>
      <origin>35442</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6209" sha1="pn5fm3oie2l2a62l8kyaj1oxc2hgop5" xml:space="preserve">&lt;center&gt;&lt;math&gt;{\color{red}Alfabeti\ i\ gjuh\ddot{e}s\ shqipe}&lt;/math&gt;&lt;/center&gt;
{|border=&quot;0&quot; align=right cellpadding=&quot;0&quot; cellspacing=&quot;0&quot;  width=&quot;300px&quot; style=&quot;margin:5px 0 1em 1em; border-style: solid; border-width: 0px; font-size:110%;&quot;
!width=&quot;25%&quot; align=center style=&quot;background:#778899; color:white&quot;|Nr. rend.
!width=&quot;25%&quot; align=center style=&quot;background:#778899; color:white&quot;|Shkronja 
!width=&quot;25%&quot; align=center style=&quot;background:#778899; color:white&quot;|Shqiptimi
!width=&quot;25%&quot; align=center style=&quot;background:#778899; color:white&quot;|API&lt;ref&gt;Alfabeti fonetik ndërkombëtar&lt;/ref&gt;
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|   1.|| A || a ||[a]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCF&quot;
|   2.|| B || bë ||[b]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|   3.|| C || cë ||[ts]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|   4.|| Ç || çë ||[ʧ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|   5.|| D || dë ||[d]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|   6.|| Dh || dhë ||[ð]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|   7.|| E || e ||[e]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|   8.|| Ë || ë ||[ə] 	
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|   9.|| F || fë ||[f]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  10.|| G || gë ||[ɡ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  11.|| Gj || gjë  ||[ɟ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  12.|| H || hë ||[h]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  13.|| I || i ||[i]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  14.|| J || jë ||[j]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  15.|| K || kë ||[k]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  16.|| L || lë ||[l]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  17.|| Ll || llë ||[ɫ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  18.|| M || më ||[m]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  19.|| N || në ||[n]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  20.|| Nj || një  ||[ɲ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  21.|| O || o ||[o]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  22.|| P || pë ||[p]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  23.|| Q || që ||[c]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  24.|| R || rë ||[ɾ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  25.|| Rr || rrë ||[r]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  26.|| S || së ||[s]
|-----align=&quot;center&quot;  bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  27.|| Sh || shë ||[ʃ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  28.|| T || të ||[t]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  29.|| Th || thë ||[θ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  30.|| U || u ||[u]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  31.|| V || vë ||[v]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  32.|| X || xë ||[dz]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  33.|| Xh || xhë ||[ʤ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  34.|| Y || y ||[y]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  35.|| Z || zë ||[z]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  36.|| Zh || zhë ||[ʒ]
|}


:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Gjuha letrare shqipe shruhet me shkronja latine. Alfabeti i shqipes ka 36 shkronja latine të thjeshta ose të kombinuara për të paraqitur vlerat fonetike të 36 fonemave.

:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Gjuha letrare shqipe ka 7 fonema zanore, që përfaqësohen nga 7 shkronja të thjeshta ('''a, o, u, y, i, e, ë)''' dhe 29 fonema bashkëtingëllore, që përfaqësohen nga po aq shkroja latine të dhjeshta ose dyshe (bigrame), si vijon: '''b, c, ç, d, dh, f, g, gj, h, j, k, l, ll, m, n, nj, p, q, r, rr, s, sh, t, th, v, x, xh, z, zh'''. &lt;ref name=&quot;GjShEH&quot;&gt;Gjovalin Shkuraj dhe Enver Hysa : ''GJUHA SHQIPE &lt;small&gt;PËR TË HUAJT DHE SHQIPTARËT JASHTË ATDHEUT&lt;/small&gt;''&lt;small&gt;, TOENA, Tiranë 2001. - ISBN 99927-1-454-9&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;

:'''Zanoret'''
:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Shqipja letrare ka vetëm zanore gojore. Nuk ka zanore hundore dhe nuk dallohen në të shkruar zanore të gjata e të shkurta. Ndërsa fonema '''ë''' e shqipes letrare i përgjegjet tingullit '''ë''' të toskërishtes (është, zë, nëna, mëzi) dhe zanores '''a''' hundore të gegërishte (asht, za, nana, mazi). &lt;ref name=GjShEH /&gt;

:'''Bashkëtingëlloret'''
:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Shumica e bashkëtingëlloreve janë shkronja latine të thjeshta, ose dyshe (bigame) të përshtatura për disa fonema të shqipes që mungojnë në gjuhët neolatine. &lt;ref name=GjShEH /&gt;

:'''Drejtshqiptim dhe drejtshkrim'''
:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Gjuha letrare shqipe ka si parim themelor të drejtshkrimit parimin fonetik, siap të cilit fjalët shkruhen ashtu si shqiptohen dhe anasjelltas. Ky parim zbatohe tnë pjesën më të madhe të fjalëve, si edhe në emrat e përveçem të njerëzve e të vendeve, qofshin shqiptarë, qofshin të huaj. E vetmja zanore që shkruhet edhe në disa raste ku, në fakt, nuk shqiptohet është '''ë''' fundore, si dhe në disa pozicione në gji të fjalës. &lt;ref name=GjShEH /&gt;

:'''Theksi'''
:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Në gjuhën shqipe të shkruar nuk përdoret asnjë lloj theksi. Si rregull, shumica e fjalëve të shqies e kanë theksin në rrokjen e parafundit (paroksione). &lt;ref name=GjShEH /&gt;
:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Një numër fjalësh janë me theks fundor (oksitone), por ato janë të pata dhe thelsimi i tyre fundor del nga konteksti, pa qenë nevoja për ndonjë shenjë të veçantë. &lt;ref name=GjShEH /&gt;
:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Ka edhe një sasi fjalësh me theksim në rrokjen e dytë para fundit (proparoksitone). &lt;ref name=GjShEH /&gt;
:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Një numër i kufizuar fjalësh kanë formë fonetike të njëjtë (identike) dhe dallohen vetëm nga theksi. Në këto raste, për të mos shkaktuar keqkuptime, mund të përdoret edhe shenja e theksit. &lt;ref name=GjShEH /&gt;
&lt;br clear=all /&gt;
Burimet dhe shpjegime
----
&lt;references /&gt;
----
Libra
----
* Fjalor i gjuhës shqipe (Fjalori i 54-ës) Ribotim anastatik, Botimet Çabej, Tiranë 2005
* Fjalor i gjuhës së sotme shqipe, Akademia e Shkencave, Tiranë 2002
* Rregullat e drejtshkrimit të gjuhës shqipe, Akademia e Shkencave, Tiranë 1973
* Fjalor i termave të së drejtës (shqip – frëngjisht - rusisht), Akademia e Shkencave, Tiranë 1986
* Fjalor sinonimik i gjuhës shqipe, Akademia e Shkencave, Tiranë 2004
* Fjalor i termave të ekonomisë</text>
      <sha1>pn5fm3oie2l2a62l8kyaj1oxc2hgop5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>35443</id>
      <parentid>35442</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T21:55:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>119.207.115.159</ip>
      </contributor>
      <origin>35443</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6338" sha1="l85umi2v0n8cge9np0oljyps87u2ndp" xml:space="preserve">&lt;center&gt;&lt;math&gt;{\color{red}Alfabeti\ i\ gjuh\ddot{e}s\ shqipe}&lt;/math&gt;&lt;/center&gt;
{|border=&quot;0&quot; align=right cellpadding=&quot;0&quot; cellspacing=&quot;0&quot;  width=&quot;300px&quot; style=&quot;margin:5px 0 1em 1em; border-style: solid; border-width: 0px; font-size:110%;&quot;
!width=&quot;25%&quot; align=center style=&quot;background:#778899; color:white&quot;|Nr. rend.
!width=&quot;25%&quot; align=center style=&quot;background:#778899; color:white&quot;|Shkronja 
!width=&quot;25%&quot; align=center style=&quot;background:#778899; color:white&quot;|Shqiptimi
!width=&quot;25%&quot; align=center style=&quot;background:#778899; color:white&quot;|API&lt;ref&gt;Alfabeti fonetik ndërkombëtar&lt;/ref&gt;
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|   1.|| A || a ||[a]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCF&quot;
|   2.|| B || bë ||[b]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|   3.|| C || cë ||[ts]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|   4.|| Ç || çë ||[ʧ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|   5.|| D || dë ||[d]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|   6.|| Dh || dhë ||[ð]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|   7.|| E || e ||[e]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|   8.|| Ë || ë ||[ə] 	
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|   9.|| F || fë ||[f]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  10.|| G || gë ||[ɡ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  11.|| Gj || gjë  ||[ɟ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  12.|| H || hë ||[h]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  13.|| I || i ||[i]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  14.|| J || jë ||[j]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  15.|| K || kë ||[k]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  16.|| L || lë ||[l]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  17.|| Ll || llë ||[ɫ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  18.|| M || më ||[m]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  19.|| N || në ||[n]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  20.|| Nj || një  ||[ɲ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  21.|| O || o ||[o]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  22.|| P || pë ||[p]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  23.|| Q || që ||[c]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  24.|| R || rë ||[ɾ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  25.|| Rr || rrë ||[r]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  26.|| S || së ||[s]
|-----align=&quot;center&quot;  bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  27.|| Sh || shë ||[ʃ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  28.|| T || të ||[t]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  29.|| Th || thë ||[θ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  30.|| U || u ||[u]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  31.|| V || vë ||[v]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  32.|| X || xë ||[dz]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  33.|| Xh || xhë ||[ʤ]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  34.|| Y || y ||[y]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBC0&quot;
|  35.|| Z || zë ||[z]
|-----align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFEBCD&quot;
|  36.|| Zh || zhë ||[ʒ]
|-----align=&quot;center&quot;
|colspan=&quot;4&quot; align=center style=&quot;background:#778899; color:white&quot;|[[Image:Albanian alphabet.ogg|Shqiptimi]]
|}


:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Gjuha letrare shqipe shruhet me shkronja latine. Alfabeti i shqipes ka 36 shkronja latine të thjeshta ose të kombinuara për të paraqitur vlerat fonetike të 36 fonemave.

:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Gjuha letrare shqipe ka 7 fonema zanore, që përfaqësohen nga 7 shkronja të thjeshta ('''a, o, u, y, i, e, ë)''' dhe 29 fonema bashkëtingëllore, që përfaqësohen nga po aq shkroja latine të dhjeshta ose dyshe (bigrame), si vijon: '''b, c, ç, d, dh, f, g, gj, h, j, k, l, ll, m, n, nj, p, q, r, rr, s, sh, t, th, v, x, xh, z, zh'''. &lt;ref name=&quot;GjShEH&quot;&gt;Gjovalin Shkuraj dhe Enver Hysa : ''GJUHA SHQIPE &lt;small&gt;PËR TË HUAJT DHE SHQIPTARËT JASHTË ATDHEUT&lt;/small&gt;''&lt;small&gt;, TOENA, Tiranë 2001. - ISBN 99927-1-454-9&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;

:'''Zanoret'''
:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Shqipja letrare ka vetëm zanore gojore. Nuk ka zanore hundore dhe nuk dallohen në të shkruar zanore të gjata e të shkurta. Ndërsa fonema '''ë''' e shqipes letrare i përgjegjet tingullit '''ë''' të toskërishtes (është, zë, nëna, mëzi) dhe zanores '''a''' hundore të gegërishte (asht, za, nana, mazi). &lt;ref name=GjShEH /&gt;

:'''Bashkëtingëlloret'''
:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Shumica e bashkëtingëlloreve janë shkronja latine të thjeshta, ose dyshe (bigame) të përshtatura për disa fonema të shqipes që mungojnë në gjuhët neolatine. &lt;ref name=GjShEH /&gt;

:'''Drejtshqiptim dhe drejtshkrim'''
:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Gjuha letrare shqipe ka si parim themelor të drejtshkrimit parimin fonetik, siap të cilit fjalët shkruhen ashtu si shqiptohen dhe anasjelltas. Ky parim zbatohe tnë pjesën më të madhe të fjalëve, si edhe në emrat e përveçem të njerëzve e të vendeve, qofshin shqiptarë, qofshin të huaj. E vetmja zanore që shkruhet edhe në disa raste ku, në fakt, nuk shqiptohet është '''ë''' fundore, si dhe në disa pozicione në gji të fjalës. &lt;ref name=GjShEH /&gt;

:'''Theksi'''
:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Në gjuhën shqipe të shkruar nuk përdoret asnjë lloj theksi. Si rregull, shumica e fjalëve të shqies e kanë theksin në rrokjen e parafundit (paroksione). &lt;ref name=GjShEH /&gt;
:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Një numër fjalësh janë me theks fundor (oksitone), por ato janë të pata dhe thelsimi i tyre fundor del nga konteksti, pa qenë nevoja për ndonjë shenjë të veçantë. &lt;ref name=GjShEH /&gt;
:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Ka edhe një sasi fjalësh me theksim në rrokjen e dytë para fundit (proparoksitone). &lt;ref name=GjShEH /&gt;
:&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;Një numër i kufizuar fjalësh kanë formë fonetike të njëjtë (identike) dhe dallohen vetëm nga theksi. Në këto raste, për të mos shkaktuar keqkuptime, mund të përdoret edhe shenja e theksit. &lt;ref name=GjShEH /&gt;
&lt;br clear=all /&gt;
Burimet dhe shpjegime
----
&lt;references /&gt;
----
Libra
----
* Fjalor i gjuhës shqipe (Fjalori i 54-ës) Ribotim anastatik, Botimet Çabej, Tiranë 2005
* Fjalor i gjuhës së sotme shqipe, Akademia e Shkencave, Tiranë 2002
* Rregullat e drejtshkrimit të gjuhës shqipe, Akademia e Shkencave, Tiranë 1973
* Fjalor i termave të së drejtës (shqip – frëngjisht - rusisht), Akademia e Shkencave, Tiranë 1986
* Fjalor sinonimik i gjuhës shqipe, Akademia e Shkencave, Tiranë 2004
* Fjalor i termave të ekonomisë</text>
      <sha1>l85umi2v0n8cge9np0oljyps87u2ndp</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>