Ślōnsko godka

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="szl">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipedia</sitename>
    <dbname>szlwiki</dbname>
    <base>https://szl.wikipedia.org/wiki/Przodni%C5%8F_zajta</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.8</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Media</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Szpecyjalna</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Dyskusyjo</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Używacz</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Dyskusyjo używacza</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipedyjo</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Dyskusyjo Wikipedyjo</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Plik</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Dyskusyjo plika</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Dyskusyjo MediaWiki</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Muster</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Dyskusyjo mustra</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Půmoc</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Dyskusyjo půmocy</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Kategoryjo</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Dyskusyjo kategoryji</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Moduł</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Dyskusja modułu</namespace>
      <namespace key="1728" case="first-letter">Wydarzenie</namespace>
      <namespace key="1729" case="first-letter">Dyskusja wydarzenia</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Ślōnsko godka</title>
    <ns>0</ns>
    <id>153</id>
    <revision>
      <id>378127</id>
      <parentid>378123</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T13:18:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zares693</username>
        <id>21701</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>378127</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14730" sha1="01v0afht201em73rqull13u7vuya66j" xml:space="preserve">{{Godka infoszachtla
|miano = 
|miano_rodzocz = ślōnskij
|włosne = Ślōnskŏ gŏdka
|farba = lightblue
|uoficjalno = ''nikaj''
|kreje = [[Ślōnsk]] (we granicach [[Polsko|Polski]] a [[Czesko Republika|Czeskij Republiki]]), [[Miymcy]], [[USA]]
|sztrefa = 
|używacze = 509 000&lt;ref name=\&quot;stat.gov.pl\&quot;&gt;[http://web.archive.org/web/20121221235509/http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/LUD_raport_z_wynikow_NSP2011.pdf Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011. Raport z wyników] - Central Statistical Office of Poland&lt;/ref&gt;
|h1 = 
|h2 = 
|rank = 
|umarto_godka = 
|familijo = [[Indoojropejske godki]]&lt;br /&gt;
 [[Słowiańske godki]]&lt;br /&gt;
  [[Zachodniosłowiańske godki]]&lt;br /&gt;
   [[Lechicke godki]]&lt;br /&gt;
   Ślōnsko godka
|djalekty = 
|szrajbōnek = [[ślōnski alfabet]]
|wspiyrkowo = 
|wspiyrkowo_ze = 
|agyncyjo = 
|iso1 = 
|iso2 = 
|iso3 = szl
|karta = [[Plik:Languages of CE Europe-3.PNG|thumb|center]]
|karta_legynda = 
}}
[[Plik:Zasiyng ślōnskij gŏdki.png|thumb|300px|Spōłczesny zasiyng ślōnskij godki]]
[[Plik:Język śląski w kontaktach domowych.png|mały|Ôdsetek ôsōb, co deklaruje używaniy ślōnskij godki]]
'''Ślōnskŏ gŏdka''' (ślōnsko mŏwa, ślōnski jynzyk, pō naszymu; wymowa podug [[Miyndzynorodowe Fōnetyczne Abecadło|IPA]]: [[Wikipedyjo:Prawidła zapisowanio|[ˈɕlonskɔ ˈgɔtka]]]) – godka, keryj używajōm rdzynne miyszkańce [[Gōrny Ślōnsk|Gōrnego Ślōnska]] a reliktowo czyńść miyszkancōw [[Dolny Ślōnsk|Dolnego Ślōnska]]&lt;ref&gt;[[Tomasz Kamusella]]. 2013. The Silesian Language in the Early 21st Century: A Speech Community on the Rollercoaster of Politics (z 1-35). Die Welt der Slaven. Vol 58, Nr 1.&lt;/ref&gt;. We [[Norodowy Wszechôbecny Wykoz|Norodowym Wszechôbecnym Wykozie]] we [[2011]]. roku wiyncyj jak 509 tauzynōw ludzi poświodczōło ślōnsko za dōmowo godka&lt;ref name=\&quot;stat.gov.pl\&quot;/&gt;&lt;ref&gt;Podug Norodowygo Wszechôbecnego Wykozu ze [[2002]]. roku 56 tysiyncy Ślōnzokōw zadeklarowało, iże dōma posuguje sie ślōnskōm godkōm.&lt;/ref&gt;. Niykere ś nich przebywajōm za granicami [[Polsko|Polski]] - we [[Miymcy|Miymcach]], [[Czesko Republika|Czeskij Republice]] a [[USA]]. Ślōnsko godka podug [[SIL International]] wrachowuje sie do [[lechicke godki|lechickij grupy]] [[zachodniosłowiańske godki|zachodniosłowiańskich godkōw]]&lt;ref&gt;[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=szl SIL International]&lt;/ref&gt;. Nojbliższe jij godki to [[polsko godka|polsko]], [[kaszubsko godka|kaszubsko]], [[sorbske godki|sorbske]] ([[gōrnosorbsko godka|gōrno-]] a [[dolnosorbsko godka|dolnosorbsko]]) a tyż [[czesko godka|czesko]] a [[słowacko godka|słowacko]].

Ślōnsko mŏwa ôdrōżnio sie ôd inkszych na plaszczyznach: leksykalnyj, fōnetycznyj a składniowyj. We [[Polsko|polskij]] naukowyj literaturze dōminuje poglōnd, co etnolekt ślōnski je skupinōm [[Gwara|gwarōw]] abo djalektōw/poddjalektōw we ramach [[Polsko godka|polskij godki]].
== Mianowaniy ==
=== We ślōnskij godce ===
Godka mo moc roztōmajtych mianōw, używanych rzodzij lebo czyńścij. W [[Internec]]u nojbarzij popularne je ''ślōnsko godka''. Drugim używanym tyż je adjektiw ''ślōnski'', kery pochodzi ôd ausdruku &quot;jynzyk ślōnski&quot; (samo słowo ''jynzyk'' je we tym znaczyniu rzodke); podobnie je we [[gōrnosorbsko godka|gōrno-]] a [[dolnosorbsko godka|dolnosorbskij]] godkach, kaj używo sie ôkryślyniōw ''hornjoserbski'' a ''dolnoserbski'', nale słowo godka mo sie tam jako ''reč'' a ''rěc'' i je babskij zorty).

Roz za kedy trefio sie tyż pojstrzōd rodzimych ludzi, co używajōm godki, godki ôkreślynia: ''pō naszymu'', ''ślōnsko rzecz'', ''prawiyniy'', ''rzōndzyniy'', ''ślōnsko mołwa'' (tyż: ''mowa'').

=== We polskij godce ===
Skuli tego, co ślōnski niy mo sztatusa godki we przekōnaniu niykerych [[Polska|polskich]] godkoznowcōw, godo sie ô nij ''dialekt śląski'' (ślōnski djalekt) a roz za czas tyż ''gwara śląska'' (ślōnsko gwara).

=== We inkszych godkach ===
Nojczyńścij miano lo godki pochodzi ôd [[łacina|łacińskigo]] miana [[Ślōnsk]]a - Silesia. Bestōż je na tyn przikłod ''Silesian language'' ([[angelsko godka]]), ''Langue silésienne'' ([[francusko godka]]), ''Sziléziai nyelv'' ([[madziarsko godka]]) a ''Силезский язык'' ([[rusko godka]]). Niykere godki zaadaptowały miano zy [[miymiecko godka|miymieckigo]] ''Schlesien'', do przikładu ''Šlešcina'' ([[gōrnosorbsko godka]]), ''Schlesisk'' ([[norwesko godka]]) a ''Шлезиски јазик'' ([[macedōńsko godka]]). We [[czesko godka|czeskij godce]] pado sie ''Slezský jazyk'' abo ''Slezština''.

== Fōnologijo ==
=== Samogłoski ===
[[Plik:Samouguoski slunskij godki.PNG|thumb|right|Systema samogłoskowo ślōnskij godki]]
We ślōnskij godce idzie wyrōżnić 7 samogłoskōw, nale we niykerych dialyktach na liczba może być wiynkszo.

Podstawowo samogłoskowo systema rozrōżnio samogłoski [[Miyndzynorodowy Alfabyt Fōnetyczny|[a]]], [[Miyndzynorodowy Alfabyt Fōnetyczny|[e]]], [[Miyndzynorodowy Alfabyt Fōnetyczny|[ɛ]]], [[Miyndzynorodowy Alfabyt Fōnetyczny|[i]]], [[Miyndzynorodowy Alfabyt Fōnetyczny|[ɔ]]], [[Miyndzynorodowy Alfabyt Fōnetyczny|[o]]], [[Miyndzynorodowy Alfabyt Fōnetyczny|[u]]], [[Miyndzynorodowy Alfabyt Fōnetyczny|[ɨ]]], szkryflanych jak a, e, e, i, o, ō, u a y.

Zachodnie dialekta majōm tyż nosowe źwiynki: [[Miyndzynorodowy Alfabyt Fōnetyczny|[ã]]], [[Miyndzynorodowy Alfabyt Fōnetyczny|[ĩ]]], [[Miyndzynorodowy Alfabyt Fōnetyczny|[õ]]], [[Miyndzynorodowy Alfabyt Fōnetyczny|[ɨ̃]]]

== Historyjo ==
[[Plik:Ksiega Henrykowska01.jpg|thumb|Bezmaś piyrszy zac we ślōnskij godce]]
Piyrszym handszriftym, co sie ô nim prawi, iże we nim była użyto ślōnsko godka, je [[Ksiynga hynrykowsko]] (Hańcowy Festbuch)&lt;ref&gt;http://slunskoeka.pyrsk.com/gysichta.html#02.&lt;/ref&gt;. Pojawio sie tam wywołane zdanie: ''dai ut ia pobrusa a ti poziwai'', co ôznaczo ''dej, dyć jo pobrusza, a ty poczywej'' ([[polsko godka|pol]]: ''daj, niech ja pomielę, a ty odpocznij''). Skuli tego, co te zdaniy je wiyncyj podane na ślōnsko godka, aniżeli na polsko, pokozała sie starość, eli je to blank ślōnski, abo polski, a jużci [[strzedniowiecze|strzedniowieczny]] miszōng tych godkōw.

Po piyrszy roz miano ''ligwa Sleziana'' (ślōnsko godka) pokozało sie we chrōnice jednego żagańskigo [[klosztor]]a, mianowanyj ''Catalogus abbatum Saganensium'', co była napisano we [[XIV wiek]]u (miyndzy rokami [[1392]] a [[1422]])&lt;ref&gt;http://slunskoeka.pyrsk.com/gysichta.html#03.&lt;/ref&gt;.

=== Ślōnski dzisiej ===
W teroźnich czasach idzie spozorować chudoba a pomiyraniy ślōnskij godki pod wpływym [[polsko godka|polskij]]&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20091114113935/http://www.gornyslonsk.republika.pl/slgskg.html&lt;/ref&gt;. Niykere gramatikowe kōnsztrukcyje, charakterystyczne lo ślōnskigo, miyniajōm sie na wszechôbecne polske, ntp. miast ''Być na wielaś rokōw stary'' godo sie czynsto ''Mieć ileś lot''. Ślōnsko godka bywo tyż ôd niykerych widziano za godka ludzi bez ausbildōnga a niyôklanych&lt;ref&gt;http://zdaryna.nowiny.pyrsk.com/zpuna3.php?tymat=0&lt;/ref&gt;.

Atoli ślōnsko godka tam, kaj je we użyciu, niy mo ôficyjalnygo sztatusa, to dziynki [[internec]]owi po prowdzie terozki ôdżywo. Brano je tyż do [[ryklama|ryklamōw]]&lt;ref&gt;http://forum.gazeta.pl/forum/72,2.html?f=34281&amp;w=76959439&lt;/ref&gt;. Ze potocznyj godki ôddziylo sie typowy slang, powstowajōm nowe ôkreślynia, jak na tyn przikłod ''mobilniok'' ([[polsko godka|pol]]. ''telefon komórkowy, komórka'') lebo ''szlustydziyń'' ([[polsko godka|pol]]. ''koniec tygodnia, weekend'')&lt;ref&gt;http://punasymu.com/_indexs.php?id=rozmuwki/rozmuwki_nowomodne-s&lt;/ref&gt;.

We 2007 zaczōn fōngować ferajn [[Pro Loquela Silesiana]], kery dowo se za cyl piastowaniy a prōmowaniy ślōnskij godki. Postrzōd jigo założycielōw byli m.in. Bogdan Kallus, Mirosław Syniawa a Rafał Adamus&lt;ref&gt;(pl)\&quot;[https://web.archive.org/web/20080402055048/http://miasta.gazeta.pl/katowice/1,35063,4963593.html Silesiana: Śląska mowa nie dla idiotów]\&quot; Gazeta Wyborcza, 25 lutygo 2008.&lt;/ref&gt;.

== Słownictwo ==
Na formowaniy sie słownictwa godki wpływ miały borgi ze godkōw: [[Polsko godka|polskij]], [[Czesko godka|czeskij]] (a rodszy [[morawsko godka|morawskij]], co fōnowała downij jak ôdrymbno godka), [[Miymiecko godka|miymieckij]] (czyńścij ze [[Dolnoślōnsko godka|germańskigo ślōnskigo dialektu]], niźli ze standardowygo miymieckigo), a tyż [[Słowacko godka|słowackij]]. W tyj godce przewożo [[Zachodniosłowiańske godki|zachodniosłowiański]] zdrzōdłosłōw. Moc słōw je bliższych radszyj [[Staropolsko godka|staropolskij godce]], a tyż sōmsiednim dialektōm: wielgopolskimu i małopolskymu, niźli modernymu sztandardowymu polskimu.

Krōm tego idzie tyż nolyź słowa z takich godkōw jak: [[francusko godka|francusko]], [[łacina]], [[słowacko godka|słowacko]], [[starowysokomiymiecko godka|starowysokomiymiecko]], [[strzedniowysokomiymiecko godka|strzedniowysokomiymiecko]], [[strzednioniderlandzko godka|strzednioniderlandzko]] a [[italsko godka|italsko]]&lt;ref&gt;[http://slunskoeka.pyrsk.com/downloads/dykcjunorz_wersyjo_3.pdf Dykcjunorz polsko-ślōnski we serwisie slunskoeka.pyrsk.com]&lt;/ref&gt;.
=== Słownictwo typowo ślōnske ===
[[Plik:Familoki w Chwałowicach554.jpg|thumb|Do polskigo wlazły ôde ślōnskigo ôkryślynia, na kere sie niy dało nolyźć jakigo polskigo, jak [[familok]]]]
Chocia tela godek mioło wpływ na ślōnski, mo ôn tyż słowa, kere sōm typowo ślōnske. Niy ôbstały sie ône we inszych godkach, dialektach lebo gwarach, ôstały sie ino we ślōnskich. Godkoznowce za take ôkryślynia uznowajōm miyndzy inkszymi ''swaczyna'', ''kopruch'', ''starzik'', ''dokorzōnd'' a inksze&lt;ref&gt;http://artur.czesak.webpark.pl/Stronica/Slask/index.html&lt;/ref&gt;. Co wiyncyj, idzie tyż trefić jake słowa ślōnske we inkszych godkach. Borgami we [[polsko godka|polskij godce]] sōm ôkryślynia [[kuchnia ślōnsko|jodła]], jako bajszpil [[modro kapusta]], [[ciapkapusta|ciapkapusta]] a wodzionka ([[wodźōnka]]), nale sōm tyż take bez polskigo ôdpowiednika, ntp. [[familok]]. Roz na kedy ajnfachowo stosuje sie tyż ślōnske gysztele, jako bajszpil ''po ptokach'' ([[polsko godka|pol]]. ''za późno''). We [[wilamowicko godka|wilamowickim]] majōm słowo ''uöbroz'', kere sie mo za polski wpływ&lt;ref&gt;http://zakorzenianie.most.org.pl/za14/03.htm&lt;/ref&gt;, nale we literackij polskij godce niyma sie [[prelabializacyjo]], tōż idzie te słowo rozpatrować tyż jak silesianizm.

== Dialykta a regiōnalne zrōżnicowaniy ==
[[Plik:Lach Silesian dialect and Cieszyn Silesian dialect.png|thumb|right|Granica [[Czechy|czesko]]-[[Polska|polsko]] je stykym dwōch ślōnskich dialektōw - [[Cieszyński djalekt|cieszyńskigo]] a [[laszsko godka|laszskigo]].]]
Godka ślōnsko niy je wszandy jednako we wszyjskich tajlach [[Gōrny Ślōnsk|Gōrnygo Ślōnska]]. Inakszy godo sie wele [[Cieszyn]]a, inakszy – wele [[Uopole|Ôpolo]]. To, co je mianowone u użytkownikōw ślōnskigo [[dialekt]]ōma&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20100128204942/http://www.scdk.pl/zroznicowanie_etnograficzne_obecnego_wojewodztwa_slaskiego.php Informacyje na zajcie ôrganizacyje Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[[Alfred Zaręba|Zaręba Alfred]], Szkice z dialektologii śląskiej; [[Katowice]]: [[Śląski Instytut Naukowy]], 1988 - 504 s.: mapy, 1 portr.&lt;/ref&gt;, ôd niykerych godkoznowcōw [[Polska|polskich]] ôkreślo sie jak gwary ślōnskigo etnolektu&lt;ref&gt;Uo zaliczaniu gwar ślōnskich do polskij godki, ôb. B. Wyderka, O wielojęzyczności Śląska, \&quot;Indeks. Pismo Uniwersytetu Opolskiego\&quot; 2004 nr 55-56.&lt;/ref&gt;. Spōłcześnie idzie wyrōżnić 7 ôdmianōw godki ślōnskij: [[Cieszyński djalekt|cieszyńsko]], [[Glywicki djalekt|gliwicko]], [[jabłōnkowski djalekt|jabłōnkowsko]], [[Kluczborski djalekt|kluczborsko]], [[Niymodliński djalekt|niymodlińsko]], [[Prōdnicki djalekt|prōdnicko]] a [[uopolski djalekt|ôpolsko]]&lt;ref&gt;http://slunskoeka.pyrsk.com/farby.html&lt;/ref&gt;.

Ślōnski niy je jydnolity a na rōżnych ôbszarach kulturowo-historycznych idzie trefić inksze znoczynia tych samych słōw, jak tyż jejich rōżno wymołwa. Czynstymi zjawiskami sōm m.in. [[prelabializacyjo]], [[rozkłod nosowości]], [[dyftōngizacyjo]], [[syczyniy]] a [[jabłōnkowaniy]].

== Kodyfikacyjo a godka literacko ==
[[Plik:Library of Congress.jpg|thumb|right|200px|Bibljoteka Kōngresu USA jako piyrszo miyndzynarodowo ôrganizacyjo nodoło ślōnskimu statusa godki]]
Trwo robota nade wytworzyniym literackij godki ślōnskij. Używany we [[Internec]]u waryjant ślōnskij godki je ôparty zaôbycz na djalyktach, we kerych sie godo we becyrku [[Katowice|Katowic]] a [[Gliwice|Gliwic]]. Ôd [[Lata 30. XX wieku|lot 30. XX w.]] egzystuje już ślōnsko mikrogodka literacko – [[Laszsko godka|laszsko]], ustandaryzowano ô frydeckigo pisorza Erwina Goja, wywołanygo jak [[Óndra Łysohorsky]], nale ôna bōła ôparto na grōńcie pogranicznyj ślōnsko-morawskij gwary gōrnoôstrawskij, beztōż niyma reprezyntantywno dlo cołkij ślōnskij godki.

[[Bibliotyka Kōngresu USA]] [[18 lipca]] [[2007]] wpisała ślōnsko godka we regest godek świata&lt;ref&gt;[http://katowice.naszemiasto.pl/archiwum/1718184,slaski-wsrod-jezykow-swiata,id,t.html katowice.naszemiasto.pl]&lt;/ref&gt;. Ślōnsko godka ôstała tyż zaregistrowano we Miyndzynorodowy Ôrganizacyji Godkowyj, kaj przidano uōnyj kod [[Miyndzynrodowo Ôrganizacyjo Normalizacyjno|ISO]]: \&quot;szl\&quot;&lt;ref&gt;[http://www.sil.org/iso639-3/documentation.asp?id=szl SIL International, Documentation for ISO 639 identifier: szl].&lt;/ref&gt;. Bōły to piyrsze kroki zdatne do stworzynio m.in. [[ślōnsko Wikipedyjo|ślōnskij Wikipedyje]].

== Bajszpil użycio godki ==

{{cytot|Wszyjske ludzie rodzōm sie swobodne a rōwne we swojim wercie a prawach. Sōm ôbdarzōne filipym a sōmniyniym a majōm powinność wzglyndym inkszych jak brat s bratym postympować.|Artikel 1.}}

Wymowa we [[IPA]]: 
&lt;center&gt;[[Miyndzynorodowy Alfabyt Fōnetyčny|/fʂɨjske luʥɛ rɔʣom ɕɛ sfɔbɔdnɛ a rovnɛ vɛ sfɔjim vɛrʨɛ a pravax som wɔbdaʐonɛ filipɨm a sumɲɨɲɨm a majom pɔvin:ɔɕʨ vzglɨndɨm iŋkʂɨx jak brat s bratɨm pɔstɨmpɔvaʨ/]]&lt;/center&gt;

{{Przipisy}}

== Ôbejzdrzij tyż ==
* [[Ślōnski alfabet]]
* [[Ślōnsko miymiecko godka]]

== Linki zewnyntrzne ==
* [http://www.omniglot.com/writing/silesian.php Ô ślōnskij godce na portalu omniglot.com]({{lang-cs||}})

{{Słowiańske godki}}

{{Ślōnsk tymaty i zŏgŏdniyniŏ}}

[[Kategoryjo:Ślōnsko godka|*]]
[[Kategoryjo:Ślōnsk|Ślōnsko godka]]
[[Kategoryjo:Godki Polski|Ślōnsko godka]]</text>
      <sha1>01v0afht201em73rqull13u7vuya66j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>378128</id>
      <parentid>378127</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T16:19:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>45.89.90.163</ip>
      </contributor>
      <comment>Wycŏfanie wersyje [[Special:Diff/378127|378127]] ôd [[Special:Contributions/Zares693|Zares693]] ([[User talk:Zares693|dyskusyjŏ]])   Artikel je napisany po gopowsku, sam niyma dyftōngōw</comment>
      <origin>378128</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14726" sha1="macnj4haieseb3u7mvke4tl4qfhic5x" xml:space="preserve">{{Godka infoszachtla
|miano = 
|miano_rodzocz = ślōnskij
|włosne = Ślōnsko godka
|farba = lightblue
|uoficjalno = ''nikaj''
|kreje = [[Ślōnsk]] (we granicach [[Polsko|Polski]] a [[Czesko Republika|Czeskij Republiki]]), [[Miymcy]], [[USA]]
|sztrefa = 
|używacze = 509 000&lt;ref name=\&quot;stat.gov.pl\&quot;&gt;[http://web.archive.org/web/20121221235509/http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/LUD_raport_z_wynikow_NSP2011.pdf Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011. Raport z wyników] - Central Statistical Office of Poland&lt;/ref&gt;
|h1 = 
|h2 = 
|rank = 
|umarto_godka = 
|familijo = [[Indoojropejske godki]]&lt;br /&gt;
 [[Słowiańske godki]]&lt;br /&gt;
  [[Zachodniosłowiańske godki]]&lt;br /&gt;
   [[Lechicke godki]]&lt;br /&gt;
   Ślōnsko godka
|djalekty = 
|szrajbōnek = [[ślōnski alfabet]]
|wspiyrkowo = 
|wspiyrkowo_ze = 
|agyncyjo = 
|iso1 = 
|iso2 = 
|iso3 = szl
|karta = [[Plik:Languages of CE Europe-3.PNG|thumb|center]]
|karta_legynda = 
}}
[[Plik:Zasiyng ślōnskij gŏdki.png|thumb|300px|Spōłczesny zasiyng ślōnskij godki]]
[[Plik:Język śląski w kontaktach domowych.png|mały|Ôdsetek ôsōb, co deklaruje używaniy ślōnskij godki]]
'''Ślōnsko godka''' (ślōnsko mŏwa, ślōnski jynzyk, pō naszymu; wymowa podug [[Miyndzynorodowe Fōnetyczne Abecadło|IPA]]: [[Wikipedyjo:Prawidła zapisowanio|[ˈɕlonskɔ ˈgɔtka]]]) – godka, keryj używajōm rdzynne miyszkańce [[Gōrny Ślōnsk|Gōrnego Ślōnska]] a reliktowo czyńść miyszkancōw [[Dolny Ślōnsk|Dolnego Ślōnska]]&lt;ref&gt;[[Tomasz Kamusella]]. 2013. The Silesian Language in the Early 21st Century: A Speech Community on the Rollercoaster of Politics (z 1-35). Die Welt der Slaven. Vol 58, Nr 1.&lt;/ref&gt;. We [[Norodowy Wszechôbecny Wykoz|Norodowym Wszechôbecnym Wykozie]] we [[2011]]. roku wiyncyj jak 509 tauzynōw ludzi poświodczōło ślōnsko za dōmowo godka&lt;ref name=\&quot;stat.gov.pl\&quot;/&gt;&lt;ref&gt;Podug Norodowygo Wszechôbecnego Wykozu ze [[2002]]. roku 56 tysiyncy Ślōnzokōw zadeklarowało, iże dōma posuguje sie ślōnskōm godkōm.&lt;/ref&gt;. Niykere ś nich przebywajōm za granicami [[Polsko|Polski]] - we [[Miymcy|Miymcach]], [[Czesko Republika|Czeskij Republice]] a [[USA]]. Ślōnsko godka podug [[SIL International]] wrachowuje sie do [[lechicke godki|lechickij grupy]] [[zachodniosłowiańske godki|zachodniosłowiańskich godkōw]]&lt;ref&gt;[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=szl SIL International]&lt;/ref&gt;. Nojbliższe jij godki to [[polsko godka|polsko]], [[kaszubsko godka|kaszubsko]], [[sorbske godki|sorbske]] ([[gōrnosorbsko godka|gōrno-]] a [[dolnosorbsko godka|dolnosorbsko]]) a tyż [[czesko godka|czesko]] a [[słowacko godka|słowacko]].

Ślōnsko mŏwa ôdrōżnio sie ôd inkszych na plaszczyznach: leksykalnyj, fōnetycznyj a składniowyj. We [[Polsko|polskij]] naukowyj literaturze dōminuje poglōnd, co etnolekt ślōnski je skupinōm [[Gwara|gwarōw]] abo djalektōw/poddjalektōw we ramach [[Polsko godka|polskij godki]].
== Mianowaniy ==
=== We ślōnskij godce ===
Godka mo moc roztōmajtych mianōw, używanych rzodzij lebo czyńścij. W [[Internec]]u nojbarzij popularne je ''ślōnsko godka''. Drugim używanym tyż je adjektiw ''ślōnski'', kery pochodzi ôd ausdruku &quot;jynzyk ślōnski&quot; (samo słowo ''jynzyk'' je we tym znaczyniu rzodke); podobnie je we [[gōrnosorbsko godka|gōrno-]] a [[dolnosorbsko godka|dolnosorbskij]] godkach, kaj używo sie ôkryślyniōw ''hornjoserbski'' a ''dolnoserbski'', nale słowo godka mo sie tam jako ''reč'' a ''rěc'' i je babskij zorty).

Roz za kedy trefio sie tyż pojstrzōd rodzimych ludzi, co używajōm godki, godki ôkreślynia: ''pō naszymu'', ''ślōnsko rzecz'', ''prawiyniy'', ''rzōndzyniy'', ''ślōnsko mołwa'' (tyż: ''mowa'').

=== We polskij godce ===
Skuli tego, co ślōnski niy mo sztatusa godki we przekōnaniu niykerych [[Polska|polskich]] godkoznowcōw, godo sie ô nij ''dialekt śląski'' (ślōnski djalekt) a roz za czas tyż ''gwara śląska'' (ślōnsko gwara).

=== We inkszych godkach ===
Nojczyńścij miano lo godki pochodzi ôd [[łacina|łacińskigo]] miana [[Ślōnsk]]a - Silesia. Bestōż je na tyn przikłod ''Silesian language'' ([[angelsko godka]]), ''Langue silésienne'' ([[francusko godka]]), ''Sziléziai nyelv'' ([[madziarsko godka]]) a ''Силезский язык'' ([[rusko godka]]). Niykere godki zaadaptowały miano zy [[miymiecko godka|miymieckigo]] ''Schlesien'', do przikładu ''Šlešcina'' ([[gōrnosorbsko godka]]), ''Schlesisk'' ([[norwesko godka]]) a ''Шлезиски јазик'' ([[macedōńsko godka]]). We [[czesko godka|czeskij godce]] pado sie ''Slezský jazyk'' abo ''Slezština''.

== Fōnologijo ==
=== Samogłoski ===
[[Plik:Samouguoski slunskij godki.PNG|thumb|right|Systema samogłoskowo ślōnskij godki]]
We ślōnskij godce idzie wyrōżnić 7 samogłoskōw, nale we niykerych dialyktach na liczba może być wiynkszo.

Podstawowo samogłoskowo systema rozrōżnio samogłoski [[Miyndzynorodowy Alfabyt Fōnetyczny|[a]]], [[Miyndzynorodowy Alfabyt Fōnetyczny|[e]]], [[Miyndzynorodowy Alfabyt Fōnetyczny|[ɛ]]], [[Miyndzynorodowy Alfabyt Fōnetyczny|[i]]], [[Miyndzynorodowy Alfabyt Fōnetyczny|[ɔ]]], [[Miyndzynorodowy Alfabyt Fōnetyczny|[o]]], [[Miyndzynorodowy Alfabyt Fōnetyczny|[u]]], [[Miyndzynorodowy Alfabyt Fōnetyczny|[ɨ]]], szkryflanych jak a, e, e, i, o, ō, u a y.

Zachodnie dialekta majōm tyż nosowe źwiynki: [[Miyndzynorodowy Alfabyt Fōnetyczny|[ã]]], [[Miyndzynorodowy Alfabyt Fōnetyczny|[ĩ]]], [[Miyndzynorodowy Alfabyt Fōnetyczny|[õ]]], [[Miyndzynorodowy Alfabyt Fōnetyczny|[ɨ̃]]]

== Historyjo ==
[[Plik:Ksiega Henrykowska01.jpg|thumb|Bezmaś piyrszy zac we ślōnskij godce]]
Piyrszym handszriftym, co sie ô nim prawi, iże we nim była użyto ślōnsko godka, je [[Ksiynga hynrykowsko]] (Hańcowy Festbuch)&lt;ref&gt;http://slunskoeka.pyrsk.com/gysichta.html#02.&lt;/ref&gt;. Pojawio sie tam wywołane zdanie: ''dai ut ia pobrusa a ti poziwai'', co ôznaczo ''dej, dyć jo pobrusza, a ty poczywej'' ([[polsko godka|pol]]: ''daj, niech ja pomielę, a ty odpocznij''). Skuli tego, co te zdaniy je wiyncyj podane na ślōnsko godka, aniżeli na polsko, pokozała sie starość, eli je to blank ślōnski, abo polski, a jużci [[strzedniowiecze|strzedniowieczny]] miszōng tych godkōw.

Po piyrszy roz miano ''ligwa Sleziana'' (ślōnsko godka) pokozało sie we chrōnice jednego żagańskigo [[klosztor]]a, mianowanyj ''Catalogus abbatum Saganensium'', co była napisano we [[XIV wiek]]u (miyndzy rokami [[1392]] a [[1422]])&lt;ref&gt;http://slunskoeka.pyrsk.com/gysichta.html#03.&lt;/ref&gt;.

=== Ślōnski dzisiej ===
W teroźnich czasach idzie spozorować chudoba a pomiyraniy ślōnskij godki pod wpływym [[polsko godka|polskij]]&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20091114113935/http://www.gornyslonsk.republika.pl/slgskg.html&lt;/ref&gt;. Niykere gramatikowe kōnsztrukcyje, charakterystyczne lo ślōnskigo, miyniajōm sie na wszechôbecne polske, ntp. miast ''Być na wielaś rokōw stary'' godo sie czynsto ''Mieć ileś lot''. Ślōnsko godka bywo tyż ôd niykerych widziano za godka ludzi bez ausbildōnga a niyôklanych&lt;ref&gt;http://zdaryna.nowiny.pyrsk.com/zpuna3.php?tymat=0&lt;/ref&gt;.

Atoli ślōnsko godka tam, kaj je we użyciu, niy mo ôficyjalnygo sztatusa, to dziynki [[internec]]owi po prowdzie terozki ôdżywo. Brano je tyż do [[ryklama|ryklamōw]]&lt;ref&gt;http://forum.gazeta.pl/forum/72,2.html?f=34281&amp;w=76959439&lt;/ref&gt;. Ze potocznyj godki ôddziylo sie typowy slang, powstowajōm nowe ôkreślynia, jak na tyn przikłod ''mobilniok'' ([[polsko godka|pol]]. ''telefon komórkowy, komórka'') lebo ''szlustydziyń'' ([[polsko godka|pol]]. ''koniec tygodnia, weekend'')&lt;ref&gt;http://punasymu.com/_indexs.php?id=rozmuwki/rozmuwki_nowomodne-s&lt;/ref&gt;.

We 2007 zaczōn fōngować ferajn [[Pro Loquela Silesiana]], kery dowo se za cyl piastowaniy a prōmowaniy ślōnskij godki. Postrzōd jigo założycielōw byli m.in. Bogdan Kallus, Mirosław Syniawa a Rafał Adamus&lt;ref&gt;(pl)\&quot;[https://web.archive.org/web/20080402055048/http://miasta.gazeta.pl/katowice/1,35063,4963593.html Silesiana: Śląska mowa nie dla idiotów]\&quot; Gazeta Wyborcza, 25 lutygo 2008.&lt;/ref&gt;.

== Słownictwo ==
Na formowaniy sie słownictwa godki wpływ miały borgi ze godkōw: [[Polsko godka|polskij]], [[Czesko godka|czeskij]] (a rodszy [[morawsko godka|morawskij]], co fōnowała downij jak ôdrymbno godka), [[Miymiecko godka|miymieckij]] (czyńścij ze [[Dolnoślōnsko godka|germańskigo ślōnskigo dialektu]], niźli ze standardowygo miymieckigo), a tyż [[Słowacko godka|słowackij]]. W tyj godce przewożo [[Zachodniosłowiańske godki|zachodniosłowiański]] zdrzōdłosłōw. Moc słōw je bliższych radszyj [[Staropolsko godka|staropolskij godce]], a tyż sōmsiednim dialektōm: wielgopolskimu i małopolskymu, niźli modernymu sztandardowymu polskimu.

Krōm tego idzie tyż nolyź słowa z takich godkōw jak: [[francusko godka|francusko]], [[łacina]], [[słowacko godka|słowacko]], [[starowysokomiymiecko godka|starowysokomiymiecko]], [[strzedniowysokomiymiecko godka|strzedniowysokomiymiecko]], [[strzednioniderlandzko godka|strzednioniderlandzko]] a [[italsko godka|italsko]]&lt;ref&gt;[http://slunskoeka.pyrsk.com/downloads/dykcjunorz_wersyjo_3.pdf Dykcjunorz polsko-ślōnski we serwisie slunskoeka.pyrsk.com]&lt;/ref&gt;.
=== Słownictwo typowo ślōnske ===
[[Plik:Familoki w Chwałowicach554.jpg|thumb|Do polskigo wlazły ôde ślōnskigo ôkryślynia, na kere sie niy dało nolyźć jakigo polskigo, jak [[familok]]]]
Chocia tela godek mioło wpływ na ślōnski, mo ôn tyż słowa, kere sōm typowo ślōnske. Niy ôbstały sie ône we inszych godkach, dialektach lebo gwarach, ôstały sie ino we ślōnskich. Godkoznowce za take ôkryślynia uznowajōm miyndzy inkszymi ''swaczyna'', ''kopruch'', ''starzik'', ''dokorzōnd'' a inksze&lt;ref&gt;http://artur.czesak.webpark.pl/Stronica/Slask/index.html&lt;/ref&gt;. Co wiyncyj, idzie tyż trefić jake słowa ślōnske we inkszych godkach. Borgami we [[polsko godka|polskij godce]] sōm ôkryślynia [[kuchnia ślōnsko|jodła]], jako bajszpil [[modro kapusta]], [[ciapkapusta|ciapkapusta]] a wodzionka ([[wodźōnka]]), nale sōm tyż take bez polskigo ôdpowiednika, ntp. [[familok]]. Roz na kedy ajnfachowo stosuje sie tyż ślōnske gysztele, jako bajszpil ''po ptokach'' ([[polsko godka|pol]]. ''za późno''). We [[wilamowicko godka|wilamowickim]] majōm słowo ''uöbroz'', kere sie mo za polski wpływ&lt;ref&gt;http://zakorzenianie.most.org.pl/za14/03.htm&lt;/ref&gt;, nale we literackij polskij godce niyma sie [[prelabializacyjo]], tōż idzie te słowo rozpatrować tyż jak silesianizm.

== Dialykta a regiōnalne zrōżnicowaniy ==
[[Plik:Lach Silesian dialect and Cieszyn Silesian dialect.png|thumb|right|Granica [[Czechy|czesko]]-[[Polska|polsko]] je stykym dwōch ślōnskich dialektōw - [[Cieszyński djalekt|cieszyńskigo]] a [[laszsko godka|laszskigo]].]]
Godka ślōnsko niy je wszandy jednako we wszyjskich tajlach [[Gōrny Ślōnsk|Gōrnygo Ślōnska]]. Inakszy godo sie wele [[Cieszyn]]a, inakszy – wele [[Uopole|Ôpolo]]. To, co je mianowone u użytkownikōw ślōnskigo [[dialekt]]ōma&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20100128204942/http://www.scdk.pl/zroznicowanie_etnograficzne_obecnego_wojewodztwa_slaskiego.php Informacyje na zajcie ôrganizacyje Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[[Alfred Zaręba|Zaręba Alfred]], Szkice z dialektologii śląskiej; [[Katowice]]: [[Śląski Instytut Naukowy]], 1988 - 504 s.: mapy, 1 portr.&lt;/ref&gt;, ôd niykerych godkoznowcōw [[Polska|polskich]] ôkreślo sie jak gwary ślōnskigo etnolektu&lt;ref&gt;Uo zaliczaniu gwar ślōnskich do polskij godki, ôb. B. Wyderka, O wielojęzyczności Śląska, \&quot;Indeks. Pismo Uniwersytetu Opolskiego\&quot; 2004 nr 55-56.&lt;/ref&gt;. Spōłcześnie idzie wyrōżnić 7 ôdmianōw godki ślōnskij: [[Cieszyński djalekt|cieszyńsko]], [[Glywicki djalekt|gliwicko]], [[jabłōnkowski djalekt|jabłōnkowsko]], [[Kluczborski djalekt|kluczborsko]], [[Niymodliński djalekt|niymodlińsko]], [[Prōdnicki djalekt|prōdnicko]] a [[uopolski djalekt|ôpolsko]]&lt;ref&gt;http://slunskoeka.pyrsk.com/farby.html&lt;/ref&gt;.

Ślōnski niy je jydnolity a na rōżnych ôbszarach kulturowo-historycznych idzie trefić inksze znoczynia tych samych słōw, jak tyż jejich rōżno wymołwa. Czynstymi zjawiskami sōm m.in. [[prelabializacyjo]], [[rozkłod nosowości]], [[dyftōngizacyjo]], [[syczyniy]] a [[jabłōnkowaniy]].

== Kodyfikacyjo a godka literacko ==
[[Plik:Library of Congress.jpg|thumb|right|200px|Bibljoteka Kōngresu USA jako piyrszo miyndzynarodowo ôrganizacyjo nodoło ślōnskimu statusa godki]]
Trwo robota nade wytworzyniym literackij godki ślōnskij. Używany we [[Internec]]u waryjant ślōnskij godki je ôparty zaôbycz na djalyktach, we kerych sie godo we becyrku [[Katowice|Katowic]] a [[Gliwice|Gliwic]]. Ôd [[Lata 30. XX wieku|lot 30. XX w.]] egzystuje już ślōnsko mikrogodka literacko – [[Laszsko godka|laszsko]], ustandaryzowano ô frydeckigo pisorza Erwina Goja, wywołanygo jak [[Óndra Łysohorsky]], nale ôna bōła ôparto na grōńcie pogranicznyj ślōnsko-morawskij gwary gōrnoôstrawskij, beztōż niyma reprezyntantywno dlo cołkij ślōnskij godki.

[[Bibliotyka Kōngresu USA]] [[18 lipca]] [[2007]] wpisała ślōnsko godka we regest godek świata&lt;ref&gt;[http://katowice.naszemiasto.pl/archiwum/1718184,slaski-wsrod-jezykow-swiata,id,t.html katowice.naszemiasto.pl]&lt;/ref&gt;. Ślōnsko godka ôstała tyż zaregistrowano we Miyndzynorodowy Ôrganizacyji Godkowyj, kaj przidano uōnyj kod [[Miyndzynrodowo Ôrganizacyjo Normalizacyjno|ISO]]: \&quot;szl\&quot;&lt;ref&gt;[http://www.sil.org/iso639-3/documentation.asp?id=szl SIL International, Documentation for ISO 639 identifier: szl].&lt;/ref&gt;. Bōły to piyrsze kroki zdatne do stworzynio m.in. [[ślōnsko Wikipedyjo|ślōnskij Wikipedyje]].

== Bajszpil użycio godki ==

{{cytot|Wszyjske ludzie rodzōm sie swobodne a rōwne we swojim wercie a prawach. Sōm ôbdarzōne filipym a sōmniyniym a majōm powinność wzglyndym inkszych jak brat s bratym postympować.|Artikel 1.}}

Wymowa we [[IPA]]: 
&lt;center&gt;[[Miyndzynorodowy Alfabyt Fōnetyčny|/fʂɨjske luʥɛ rɔʣom ɕɛ sfɔbɔdnɛ a rovnɛ vɛ sfɔjim vɛrʨɛ a pravax som wɔbdaʐonɛ filipɨm a sumɲɨɲɨm a majom pɔvin:ɔɕʨ vzglɨndɨm iŋkʂɨx jak brat s bratɨm pɔstɨmpɔvaʨ/]]&lt;/center&gt;

{{Przipisy}}

== Ôbejzdrzij tyż ==
* [[Ślōnski alfabet]]
* [[Ślōnsko miymiecko godka]]

== Linki zewnyntrzne ==
* [http://www.omniglot.com/writing/silesian.php Ô ślōnskij godce na portalu omniglot.com]({{lang-cs||}})

{{Słowiańske godki}}

{{Ślōnsk tymaty i zŏgŏdniyniŏ}}

[[Kategoryjo:Ślōnsko godka|*]]
[[Kategoryjo:Ślōnsk|Ślōnsko godka]]
[[Kategoryjo:Godki Polski|Ślōnsko godka]]</text>
      <sha1>macnj4haieseb3u7mvke4tl4qfhic5x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kobyżcza</title>
    <ns>0</ns>
    <id>72921</id>
    <revision>
      <id>378129</id>
      <parentid>372005</parentid>
      <timestamp>2025-07-05T10:19:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Spokiyny</username>
        <id>27179</id>
      </contributor>
      <comment>zdroj: https://rada.info/upload/users_files/04061990/3dbd1818fdb65cdbf33e5d9995cfca37.docx</comment>
      <origin>378129</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="406" sha1="4zfpv2treaapg9o5vfv54lt9v81k169" xml:space="preserve">{{Koordynaty|50|50|08|N|31|30|33|E}}
[[Plik:Coat of arms of Kobyzhcha.png|thumb|150px|Wapyn Kobyżczy]]
'''Kobyżcza''' ([[ukrajińsko godka|ukr]]. ''Кобижча'') - [[wjeś]] na [[Ukrajina|Ukrajińe]], we [[czerńichowski uobwůd|czerńichowskim uobwodźe]], we [[bobrowyćki rejůn|bobrowyćkim rejůńe]]. Na 2025 rok půmjyszkowało sam 3921 ludźi.

[[Kategoryjo:Wśe we czerńihowskim uobwodźe]]</text>
      <sha1>4zfpv2treaapg9o5vfv54lt9v81k169</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>